The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ

Mateo 1

1 Jesucristo ati yepapu̶ cũ̶ caátiãnajẽrẽ ati tutipu̶ marĩ tũ̶goroa. Mai, caãnijũ̶goro cũ̶ ñicũ̶jãã ãnana wãmerĩrẽ mu̶jãã quetibu̶ju̶gu̶ yu̶ átiya. Jesucristo pu̶ame David, bairi Abraham ãnacũ̶ pãrãmi majũ caãnacũ̶ ãmi. Atore bairo ãñupã: 2 Abraham macũ̶cu̶supi Isaac cawãmecu̶cu̶re. Isaac pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Jacob cawãmecu̶cu̶re. Jacob pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Judá cawãmecu̶cu̶re, cũ̶ bairã mena. 3 Judá pu̶ame cabero pũnaacu̶supi Fares, bairi Zara cawãmecu̶cu̶ mena. Na paco, Tamar wãmecu̶supo. Tunu bairoa Fares pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Esrom cawãmecu̶cu̶re. Esrom pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Aram cawãmecu̶cu̶re. 4 Aram pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Aminadab cawãmecu̶cu̶re. Aminadab pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Naasón cawãmecu̶cu̶re. Naasón pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Salmón cawãmecu̶cu̶re. 5 Salmón pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Booz cawãmecu̶cu̶re. Cũ̶ paco, Rahab wãmecu̶supo. Tunu bairoa Booz pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Obed cawãmecu̶cu̶re. Cũ̶ paco, Rut wãmecu̶supo. Tunu bairoa Obed pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Isaí cawãmecu̶cu̶re. 6 Isaí pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi David, Israel yepa macããna quetiupau̶ rey caãnipau̶re. Bairo David cũ̶ã cabero macũ̶cu̶supi Salomón cawãmecu̶cu̶re. Cũ̶ paco ãnacõ pu̶ame Urías ãnacũ̶ nu̶mo ãñupõ. 7 Tunu bairoa Salomón pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Roboam cawãmecu̶cu̶re. Roboam pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Abías cawãmecu̶cu̶re. Abías pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Asa cawãmecu̶cu̶re. 8 Asa pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Josafat cawãmecu̶cu̶re. Josafat pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Joram cawãmecu̶cu̶re. Joram pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Uzías cawãmecu̶cu̶re. 9 Uzías pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Jotam cawãmecu̶cu̶re. Jotam pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Acaz cawãmecu̶cu̶re. Acaz pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Ezequías cawãmecu̶cu̶re. 10 Ezequías pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Manasés cawãmecu̶cu̶re. Manasés pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Amon cawãmecu̶cu̶re. Amon pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Josías cawãmecu̶cu̶re. 11 Josías pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Jeconías, cũ̶ bairã menarẽ. Ti yu̶teare marĩ ñicũ̶jãã Israel yepa macããnarẽ na ñejoyupa aperopu̶ Babilonia yepapu̶re. 12 Bairi yua, Jeconías pu̶ame na cawiyoro bero tunu etau̶pu̶, macũ̶cu̶supi tunu Salatiel cawãmecu̶cu̶re. Salatiel pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Zorobabel cawãmecu̶cu̶re. 13 Zorobabel pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Abiud cawãmecu̶cu̶re. Abiud pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Eliaquim cawãmecu̶cu̶re. Eliaquim pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Azor cawãmecu̶cu̶re. 14 Azor pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Sadoc cawãmecu̶cu̶re. Sadoc pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Aquim cawãmecu̶cu̶re. Aquim pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Eliud cawãmecu̶cu̶re. 15 Eliud pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Eleazar cawãmecu̶cu̶re. Eleazar pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Matán cawãmecu̶cu̶re. Matán pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi Jacob cawãmecu̶cu̶re. 16 Jacob pu̶ame cabero macũ̶cu̶supi yua José cawãmecu̶cu̶re. José pu̶ame María manapu̶ ãñupĩ. Bairi yua, María pu̶ame Jesús paco caãnacõ ãmo. Dios cũ̶ cajoricu̶ Mesías marĩ caĩ, Jesús paco majũ ãcõ baiwõ María. 17 Bairi bairo cõñaata, Abraham ãnacũ̶ berore pu̶ga wãmo peti ru̶pore baparicãnacã pẽnirõ cãnacã tutiri bero macããcũ̶ ãñupĩ David. Tunu bairoa David ãnacũ̶ berore pu̶ga wãmo peti ru̶pore baparicãnacã pẽnirõ cãnacã tutiri bero caátó majũ israelita majãrẽ na ñejoyupa Babiloniapu̶. To Babiloniapu̶ israelita majãrẽ na cañejoricaro berore tunu pu̶ga wãmo peti ru̶pore baparicãnacã pẽnirõ cãnacã tutiri capetiro bero macããcũ̶ majũ ãñupĩ yua Jesús. 18 Ãmerẽ, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ Jesucristo cũ̶ cabuiarique quetire. Bairo baiyupa: Jesús paco María pu̶ame José mena cawãmojiyapao ãñupõ. Mai, cũ̶ mena cõ caãniparo jũ̶goyepu̶a, merẽ bairirupau̶ ãñupõ. Mai, Espíritu Santo, Dios Yeri majũ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori bairo baiyupo María. 19 José pu̶ame masĩẽsupu̶ Espíritu Santo bairo cũ̶ caátiatajere. “Roro átiatacomo,” ĩ tũ̶goñañupũ̶ cũ̶ yeripu̶. Baipu̶a, nipetiro camasã na caĩñajoro cõ tutigaesupu̶. Cariape caãcũ̶ ãnirĩ caroaro tũ̶goñañupũ̶. “Cõ yarã jetore, ‘Cõrẽ yu̶ boetiya,’ ñigu̶ yasioroa,” ĩ tũ̶goñañupũ̶. 20 Bairo cũ̶ caĩtũ̶goñarõ bero caãnimiatacũ̶ãrẽ, ñami caãno qũẽguericaropu̶ Dios cũ̶ cajou̶, ángel majũ buiaetayupu̶. Cũ̶ pu̶ame bairo qũĩñupũ̶: “José, David ãnacũ̶ pãrãmi, tũ̶goñarĩqũẽ paieticõãña María menarẽ. Rorije áperiyamo. Cõ macũ̶ caãnipau̶ Espíritu Santo cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori cabuiapau̶ niñami. Torecu̶, ‘Cõrẽ cõ yu̶ boetiya,’ ĩ tũ̶goñaeticõãña. 21 Tunu bairoa cõ macũ̶ cũ̶ cabuiaro, ‘Jesús’ cũ̶ mu̶ wãmetigu̶. Tore bairo wãmecu̶tigu̶mi, cabero bu̶tiácú̶ cũ̶ yarã na carorije wapare canetõõpau̶ ãnirĩ. Bairi ‘Jesús’ cũ̶ mu̶ wãmetigu̶,” qũĩñupũ̶ ángel Josére, qũẽguerica tutipu̶ yua. 22 Profeta majõcu̶ jũ̶gori Dios cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietaro baiyupa. Mai, atore bairo ĩ quetibu̶ju̶yupi Dios profeta majõcu̶re tirũ̶mu̶pu̶re: 23 “Jĩcãõ carõmio, caũ̶mu̶ mena caãmeo nimiocũ̶ã, macũ̶cu̶tigomo. Yu̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori macũ̶cu̶tigomo. Cũ̶, cõ macũ̶ pu̶ame ‘Emanuel’ wãmecu̶tigu̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶yupi profetare. (Emanuel ĩgaro ĩña: “Dios marĩ mena ãnicõãñami.”) 24 Cabero José pu̶ame cãniwãcãrĩ bero, ángel cũ̶rẽ cũ̶ caátirotirore bairo ásupu̶. María mena wãmo jiyayupu̶. 25 Bairo wãmoyijamicũ̶ã, cõ mena ãmeñupũ̶, cõ macũ̶, Jesús cawãmecu̶tipau̶ cũ̶ cabuiaparo jũ̶goye mai.

Mateo 2

1 Bairo cabairo bero yua, Jesús buiayupi Belén cawãmecu̶ti macãpu̶, Judea yepapu̶. Rey Herodes cawãmecu̶cu̶ majũ quetiupau̶ cũ̶ caãni yu̶teare buiayupi. Bairo cũ̶ cabuiaro bero, cabu̶toa camasĩrã ñocõãrẽ caĩñacõñamasĩrĩ majã ti yepapu̶ etayuparã. Muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atópu̶ caatíatana etayuparã. 2 Bairo eta yua, atore bairo na ĩ jẽniñañuparã: --¿Noo cũ̶ ãniñati mu̶jãã, judío majã, quetiupau̶ rey caãnipau̶ cabuiatacu̶? Cũ̶ yau̶ ñocõrẽ jãã ĩñajoapu̶. Ñocõ pu̶ame muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atópu̶ buiatuaetami. Bairi cũ̶ãcãrẽ qũĩroagarã jãã atíapu̶ —na ĩ quetibu̶ju̶yuparã cabu̶toa camasĩrã. 3 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, quetiupau̶ rey Herodes pu̶ame tũ̶go acu̶acoasupu̶. To Jerusalén macããna cũ̶ã nipetirã tũ̶go acu̶acoasuparã. 4 Bairo Herodes pu̶ame tũ̶goacu̶ari yua, na piijoyupu̶ sacerdote majã quetiuparãrẽ, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã cũ̶ãrẽ. Bairo na caneñaetaro ĩña yua, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶: --¿Dope bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupari marĩ ñicũ̶jãã, Mesías cawãmecu̶cu̶ cũ̶ cabuiapeere? ¿Cũ̶ pu̶ame noopu̶ cũ̶ buiagayupari? —na ĩ jẽniñañupũ̶ Herodes cũ̶ capiijoatanarẽ. 5 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go yua, na pu̶ame qũĩñuparã: --Belén na caĩrĩ macãpu̶ Judea yepapu̶ buiagayupu̶ Mesías. Dios yaye quetire woaturica tutipu̶ atore bairo ĩ woatuyupi profeta Dios cũ̶rẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere: 6 ‘Mu̶jãã, Judea yepa, Belén na caĩrĩ macã macããna u̶seanirĩ ãña. Capairi macã macããna mee nimirãcũ̶ã, caãni macã majũ macããna mu̶jãã ãniña. Mu̶jãã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ quetibu̶ju̶ masĩgu̶mi. Yu̶ yarã, Israel yepa macããnarẽ na quetibu̶ju̶ masĩgu̶mi,’ ĩ woatuyupi profeta Dios cũ̶rẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere —qũĩ quetibu̶ju̶yuparã Herodere cũ̶ capiijoatana pu̶ame. 7 Cabero yua, Herodes pu̶ame yasioro na piijoyupu̶ cabu̶toa camasĩrã muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atópu̶ caatíatanarẽ. Bairo yasioro na piijori yua, cũ̶ ñocõ cabuiatíatacu̶ na caĩñajũ̶goatajere na jẽniñañupũ̶. 8 Bairo tiere cũ̶rẽ na caquetibu̶ju̶yaparoro, Herodes pu̶ame Belẽpu̶ na joyupu̶. Atore bairo na ĩ joyupu̶: --Topu̶ ánája. Cũ̶, cawĩmau̶acarẽ mu̶jãã macãwã. Bairo cũ̶ mu̶jãã cabocaata, yu̶ mu̶jãã quetibu̶ju̶jowa. Yu̶ cũ̶ã, cũ̶ ñiroau̶ águ̶ —na ĩtomiñupũ̶ Herodes cabu̶toa camasĩrĩ majãrẽ. 9 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, “Jau̶” qũĩñuparã. Bairi Belẽpu̶ acoásúparã cabu̶toa camasĩrã pu̶ame. Bairo na caátó, ñocõ na caĩñajoatacu̶ pu̶ame tunu buiatuayupu̶. Na riape baujũ̶goyecu̶supu̶. Cawĩmau̶aca cũ̶ caãni wii buipu̶ bauetayupu̶. 10 Bairo ñocõ cũ̶ cabairo ĩña, cabu̶toa camasĩrã bu̶tioro u̶seaniñuparã yua. 11 Bairo ti wii Jesús cũ̶ caãni wiipu̶re etarã yua, jããñuparã. Bairo jããetarã, Jesure cũ̶ paco María mena qũĩñañuparã. Bairo Jesure qũĩña yua, ru̶popaturi mena etanumurĩ qũĩroayuparã. Bairo áti yaparo, na rocapataarire pããñuparã. Na yaye apeyere cũ̶ nuniñuparã. Bairi orore, werea ũnierẽ, bairi caroaro cajutiñurĩjẽ ũnie cũ̶ãrẽ cũ̶ nuniñuparã. 12 Cabero qũẽguerica tutipu̶ na quetibu̶ju̶yupu̶ Dios Herodes roro cũ̶ caátigarijere. Bairi cabu̶toa camasĩrã pu̶ame apewãpu̶ tunucoásúparã, na ya macã tunu áná yua. 13 Bairo cabu̶toa camasĩrã na catunuátó bero, marĩ Quetiupau̶ cũ̶ cajou̶ ángel buiaetayupu̶ tunu. José cũ̶ cacãnirõ qũẽguerica tutipu̶ cũ̶tu̶ buiaetayupu̶. Atore bairo qũĩñupũ̶ ángel Josére: --José, wãcãña. Herodes, cawĩmau̶acarẽ cũ̶ pajĩãrocacõãgu̶, mu̶jããrẽ macãũ̶ átiyami. Bairi cawĩmau̶, cũ̶ paco mena cũ̶ jũ̶gorutiácú̶ja Egipto yepapu̶. Topu̶ mu̶jãã ãnicõãwã. Cabero mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ tunu —qũĩñupũ̶ ángel Josére. 14 Bairo ángel cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ caĩrõrẽ bairo baiyupu̶ José. Ti ñamia Jesuaca, bairi cũ̶ paco mena cũ̶ neásúpu̶ Egipto yepapu̶. 15 Topu̶re eta, yoaro ãnicõãñuparã. Herodes cũ̶ cariatato beropu̶ tunucoásúparã na ya yepapu̶ tunu. Profetare marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩjũ̶goyetiricarore bairo baietaro baiyuparo. Atore bairo mai ĩ quetibu̶ju̶yupi Dios profetare tirũ̶mu̶pu̶: “Yu̶ macũ̶ Egiptopu̶ caãniatacu̶re cũ̶ yu̶ piitunuojogu̶,” ĩ quetibu̶ju̶yayupi Dios profetare. 16 Mai, Herodes pu̶ame cabu̶toa camasĩrã cũ̶ cabairotirore bairo na cabaieto tũ̶gou̶ yua, bu̶tioro asiajãñuñupũ̶. Bairi cũ̶ ũ̶mu̶arẽ na joyupu̶ Belén macãpu̶, nipetiro cawĩmarã caũ̶mu̶a pu̶ga cũ̶ma cacũ̶gorã, na bairã cũ̶ãrẽ na capajĩãrepeyoparore bairo ĩ. Belén macãtu̶ macããna cũ̶ãrẽ tore bairo na pajĩãrepeyocõãrotiyupu̶. Cabu̶toa camasĩrã na caquetibu̶ju̶riquei jũ̶gori, “Pu̶ga cũ̶ma cacũ̶gou̶ ãcũ̶mi cũ̶ãcã,” ĩ tũ̶goñarĩ bairo na átirotiyupu̶. 17 Profeta Jeremías cawãmecu̶cu̶ cũ̶ caĩwoatuyaricarore bairo baiyuparo: 18 “Ramá cawãmecu̶ti yepapu̶re otiawajarique ocajogaro bu̶tioro majũ. Raquel nigomo roro yapapuarique mena caotio, cõ pũnaa na cariapetiro ĩñarĩ yua. Bairi, ‘Roro otiecoa. Roro mu̶ cabairije netõcoagaro,’ cõ na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gogaetigomo. Oticõã ninucũgomo,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyayupi Jeremías ãnacũ̶ cabaipeere. 19 Cabero Herodes pu̶ame riacoásúpu̶. Bairo cũ̶ cariaro ĩña, ángel pu̶ame Josére cũ̶ buiaetayupu̶ tunu. Egipto yepapu̶ José qũẽguerica tutipu̶ cũ̶ caãno, cũ̶ buiaetayupu̶. Bairo buiaeta yua, atore bairo qũĩñupũ̶ Josére: 20 --Wãcãña José. Cawĩmau̶acarẽ capajĩãgamirĩcãrã merẽ riapeticoama. Bairi cũ̶, cawĩmau̶, cũ̶ paco mena cũ̶ neácú̶ja tunu mu̶jãã ya yepa, Israel yepapu̶ —qũĩñupũ̶ ángel Josére. 21 Bairi ángel cũ̶ caĩrõrẽ bairo ásupu̶ José. Jesús, bairi cũ̶ paco mena cũ̶ neásúpu̶ Israel yepapu̶a tunu. 22 Mai, topu̶ ãcũ̶, quetire tũ̶goyupu̶ José. “Herodes ãnacũ̶ macũ̶, Arquelao cawãmecu̶cu̶ Judea yepa macããna quetiupau̶ merẽ jããũpũ̶,” ĩrĩqũẽ quetire tũ̶goyupu̶. Bairo tũ̶go yua, uwi, ti yepare tunuágaetimiñupũ̶. Bairo qũẽguerica tutipu̶ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶atacu̶ ãnirĩ, Galilea yepapu̶ roque na jũ̶goásúpu̶ José. 23 Bairo Galilea yepapu̶re etau̶, na jũ̶goãnicõãñupũ̶ Nazaret cawãmecu̶ti macãpu̶. Profeta majã Jesure na caĩwoatujũ̶goyetiricarore bairo baietaro baiyuparo: “Jesús, Nazaret macããcũ̶ na caĩ nigu̶mi,” ĩ woatuyupa mai profeta majã.

Mateo 3

1 Bairo cayoato bero, ti yu̶tea caãno, Juan ãnacũ̶, camasãrẽ oco mena cabautizapau̶ pu̶ame etayupu̶. Desierto cayucu̶manopu̶ Judea yepare etari Dios yaye quetire camasãrẽ na quetibu̶ju̶gu̶ etayupu̶. 2 Atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ merẽ etaro baiya. Bairi tũ̶goña qũẽnorĩ caroaro ãña Dios mena, mu̶jãã yasire,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. 3 Mai, Juan pu̶ame profeta Isaías ãnacũ̶ cũ̶ cawoatujũ̶goyecu̶tacu̶ ãñupũ̶. Atore bairo ĩ woatu quetibu̶ju̶yayupi Juan cũ̶ cabaipeere: “Bairo ĩgu̶mi jĩcãũ̶ desierto cayucu̶manopu̶ caãnicõãniatacu̶: ‘Marĩ Quetiupau̶ yoaro mee etagu̶mi. Torena, caroaro cariape ãnicoteya. Camasã na quetiupau̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye cũ̶ caatípawãrẽ na caqũẽnoyurorea bairo cũ̶ qũẽnoyuya mu̶jãã cũ̶ã,’ ” ĩ woatu quetibu̶ju̶yayupi Isaías ãnacũ̶ Juan cũ̶ caĩquetibu̶ju̶peere. 4 Juan pu̶ame waibu̶cu̶ camello cawãmecu̶cu̶ asero mena jutiiro qũẽnorĩ jãñañupũ̶. Tunu bairo waibu̶cu̶ aserowẽ mena cũ̶ jutiirore ñujãã tũ̶gãbiyori jutii jãñañupũ̶. Bairi tunu u̶garique cu̶supu̶ Juan yeseroare bairã caãnarẽ. Beroa oco cũ̶ãrẽ etinucũñupũ̶. 5 Bairo cũ̶ cabaiãno, Juan tu̶pu̶ asúparã camasã capããrã. Jerusalén macã macããna, bairi Judea yepa macããna cũ̶ã, Rio Jordán na caĩrĩya tũ̶ni macããna nipetiro camasã Juan tu̶pu̶ asúparã. Juan yaye quetibu̶ju̶riquere tũ̶gogarã cũ̶tu̶ asúparã. 6 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶gorã, roro na caátajere tũ̶goña yapapuari Dios mena bu̶su̶netõñuparã. Bairo na caáto ĩña, oco mena na bautizayupu̶. Catũ̶gou̶sarãrẽ Rio Jordãpu̶ na bautizayupu̶ Juan. 7 Mai, aperã capããrã fariseo majã, bairi saduceo majã mena Juarẽ cũ̶ bautiza rotiraná etayuparã na cũ̶ã. Bairo na caboro ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupũ̶ Juan: “¡Mu̶jãã caĩtopairã, ãña pũnaarẽ bairo caãna mu̶jãã caãnoi, mu̶jãã yu̶ bautizaecu̶! Atore bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñarã: ‘Dios camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶rẽ popiye marĩ cabaibujioatajere oco mena marĩ cosenetõbujiou̶mi,’ mu̶jãã ĩ tũ̶goñarã. ¿Ñamu̶ mu̶jãã cũ̶ quetibu̶ju̶yati, ‘Tie mena jãã netõgarã,’ mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ? 8 Bairo pu̶ame mu̶jãã caátiãnierẽ boya: Rorije mu̶jãã caátiere yapapuari caroaro ãnajẽ pu̶ame átijũ̶goya. Bairo mu̶jãã caáto, camasã nipetiro ĩñarã, ‘Torena, na yerire merẽ wasoa yaparoupa,’ ĩ masĩgarãma. 9 Tunu bairoa, ‘Marĩã, Abraham ãnacũ̶ pãrãmerã marĩ caãnoi, marĩ netõõgu̶mi Dios,’ ĩ tũ̶goñaeticõãña. Bairo mu̶jãã caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, dope bairo átinetõmasĩã maniña. Dope bairo Dios bou̶, atie ũ̶tã rupaa mena Abraham pãrãmerãrẽ bairo na átiqũẽno jẽñomasĩñami. 10 Bairi caroaro mu̶jãã caápericõãta, jĩcãũ̶ yucu̶, caríca maniirẽ quetíjoerocacõãrĩcãrõrẽ bairo mu̶jãã átirecõãgu̶mi Dios mu̶jãã cũ̶ãrẽ. Petoaca ru̶saya mu̶jããrẽ Dios cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶. 11 “Bairopu̶a, yu̶ paarique niña mu̶jããrẽ oco mena yu̶ cabautizarije. Roro mu̶jãã caátajere yapapua tũ̶goñarĩ tiere mu̶jãã cajãnarõ ĩñarĩ, tore bairo mu̶jããrẽ yu̶ átiya. Yu̶ paarique to cañumiatacũ̶ãrẽ, yu̶ bero caetau̶ cũ̶ capaarije pu̶ame ñunetõgaro. Cũ̶ roque Espíritu Santore jõmasĩgu̶mi camasãpu̶re. Tunu bairoa camasã roro na catũ̶goñarĩjẽrẽ na wasoao joroque na átigu̶mi. Cũ̶ roque yu̶ netõrõ caãnimajũũ̶ nigu̶mi. Bairi yu̶ pu̶ame jĩcãrõ tũ̶ni yu̶ átipeyomasĩẽtĩña. 12 Yu̶ bero caetapau̶ pu̶ame marĩ ĩñabesegu̶mi. Bairo carorãrẽ na beseregu̶mi. Trigo aseri carorijere joerocacõãrĩcãrõrẽ bairo camasã carorãrẽ na beseregu̶mi. Caũ̶petieti peeropu̶ na joeregu̶mi. Caroarã roquere caroaro na qũẽnogu̶mi. Trigo caroa majũrẽ caroaro na caqũẽnocũrõrẽ bairo caroaro na qũẽnogu̶mi caetapau̶ cũ̶ yarã majũrẽ,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Juan catũ̶gorã etarãrẽ Jesús cũ̶ caátipeere. 13 Cabero Jesús Galilea yepa caãniatacu̶ Juan tu̶re etayupu̶ Rio Jordán cawãmecu̶tiya tũ̶nipu̶. “Juan yu̶ cũ̶ bautizáto,” ĩ etayupu̶. 14 Cajũ̶goye mai Juan pu̶ame cũ̶ bautizagaetimiñupũ̶ Jesure. Bairi atore bairo qũĩmiñupũ̶ Juan: --¿Nopẽĩ mu̶ pu̶ame yu̶re mu̶ bautiza rotiatíati? Yu̶re mu̶ cabautizaro roque ñubujioatato —qũĩñupũ̶. 15 Bairo Juan cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Baipu̶a, yu̶ caborore bairo mu̶ ápa. Bairo mu̶ caápata, caroaro cariape Dios marĩrẽ cũ̶ carotirore bairo marĩ átigarã —qũĩñupũ̶ Jesús Juarẽ. Bairo cũ̶ caĩrõ bero, Juan pu̶ame “Jau̶” ĩ, Jesús cũ̶ caborore bairo oco mena cũ̶ bautizayupu̶ yua. 16 Bairo Jesure cũ̶ cabautizaro bero, Jesús pu̶ame petapu̶ maanu̶cãñupũ̶. Bairo maanu̶cã yua, jõbui u̶mu̶recóopu̶ ĩñamu̶gõjoyupu̶. Bairo cũ̶ caĩñajoro, jicoquei u̶mu̶recóo pu̶ame pããnu̶cãcoasuparo. Bairo cabairo, Espíritu Santo Dios Yeri majũ bauruiasúpu̶. Bua cũ̶ caruiatóre bairo bauruietayupu̶ Jesús tu̶pu̶re. 17 Bairo cũ̶ caruietaro, jõbuipu̶ atore bairo bu̶su̶rique ocajoyuparo: “Ãni, yu̶ macũ̶, yu̶ camai majũ niñami. Cũ̶ caátiãnierẽ ñiñajesoya bu̶tioro,” ĩ bu̶su̶ocajoyuparo bu̶su̶rique.

Mateo 4

1 Cabero Espíritu Santo pu̶ame Jesure cũ̶ neásúpu̶ desierto cayucu̶manopu̶, wãtĩ cũ̶rẽ cũ̶ átiñato ĩ. “Cariapea cũ̶ átinucũñati,” Jesure qũĩ jẽniñagu̶ ásupu̶ wãtĩ. 2 Bairo Jesús topu̶ ãcũ̶, ñe ũnie u̶gaesupu̶. Cuarenta rũ̶mu̶rĩ, bairi cuarenta ñamirĩ majũ au̶anu̶cãcõãñupũ̶. Cabero yua, queyarique tũ̶goñañupũ̶ Jesús. 3 Bairo cũ̶ cabairo, wãtĩ pu̶ame Jesutu̶ etayupu̶, roro cũ̶ áparo, ĩ. Bairo cũ̶tu̶ etari, atore bairo qũĩñupũ̶: --Mu̶, Dios macũ̶ mu̶ ãniña. Bairo cariapea Dios macũ̶ caãcũ̶ ãnirĩ, ati ũ̶tã rupare pan qũẽnorĩ u̶gaya —qũĩñupũ̶ wãtĩ Jesure. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo pu̶ame qũĩcõãñupũ̶ Jesús: --Mu̶ caĩrõrẽ bairo yu̶ áperigu̶. Dios yaye quetire na cawoaturica tutipu̶ ricaati yu̶ átirotietiya. Bairo ĩña ti tuti: ‘U̶garique marĩ cau̶ganucũrõ jeto boetiyami Dios. Nipetirije cũ̶ yaye quetibu̶ju̶riquere marĩ catũ̶goñarĩjẽ cũ̶ãrẽ boyami,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipu̶ —qũĩñupũ̶ Jesús wãtĩrẽ. 5 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, wãtĩ pu̶ame Jesure cũ̶ neásúpu̶ caroa macã Jerusalén macãpu̶. Topu̶ etari yua, Dios ya wii templo wii buipu̶ cũ̶ neásúpu̶. 6 Bairo topu̶ cũ̶ jũ̶goetari, qũĩñupũ̶ wãtĩ Jesure: --Mu̶, Dios macũ̶ mu̶ ãniña. Bairo cariapea Dios macũ̶ caãcũ̶ ãnirĩ, mu̶ majũ patiñarui ácú̶ja jõ yepapu̶. Mu̶ riaecu̶. Tore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye queti: ‘Dios pu̶ame cũ̶ yarã ángelea majãrẽ mu̶ coterotigu̶mi. Na, ángelea majã, mu̶ bocáñegarãma ũ̶tã rupaare mu̶ cañarocapeaetiparore bairo ĩrã,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipu̶ —qũĩñupũ̶ wãtĩ Jesure. 7 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Bairo mu̶ caĩquetibu̶ju̶rore bairo caĩmiatacũ̶ãrẽ, mu̶ caátirotirore bairo yu̶ áperigu̶. Bairo yu̶ caáto boetiyami Dios. Ape wãme ape pũrõpu̶ atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya: ‘Marĩ Quetiupau̶ Diore cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ átiepecõãrĩ cũ̶ jẽnieticõãña,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipu̶ —qũĩñupũ̶ Jesús wãtĩrẽ. 8 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, wãtĩ pu̶ame Jesure ũ̶tãũ̶ caũ̶mu̶arĩcu̶ buipu̶ cũ̶ neásúpu̶. Topu̶ etari yua, qũĩñojoyupu̶ ati yepa macããna tocãnacãpau̶ macããna quetiuparã na carotimasĩrĩpau̶rire. Caroa macãrĩ majũrẽ qũĩñojoyupu̶. 9 Bairo qũĩñojo yua, atore bairo qũĩñupũ̶ wãtĩ: --Atie mu̶rẽ yu̶ caĩñojorijere mu̶ yu̶ nunigu̶. Yu̶tu̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ yu̶ mu̶ caĩroaata, mu̶ yu̶ nunigu̶ nipetirijere. “Jau̶,” miwã —qũĩñupũ̶ wãtĩ Jesure. 10 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Ácú̶ja wãtĩ. Mu̶ caĩrotirore bairo yu̶ áperigu̶. Dios yaye woaturica tutipu̶ ricaati yu̶ átirotietiya. Bairo ĩña ti tuti: ‘Jĩcãũ̶ã niñami marĩ caĩroau̶, Dios jeto. Cũ̶ caĩrĩjẽ jetore tũ̶goya,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipu̶ —qũĩñupũ̶ Jesús wãtĩrẽ. Cũ̶ yu̶esupu̶. 11 Bairo Jesús cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, acoásúpu̶ wãtĩ pu̶ame yua. Bairo cũ̶ caátó bero, jĩcããrã ángelea majã Jesure cũ̶ ju̶átirã etayuparã yua. 12 Cabero Jesús pu̶ame queti tũ̶goyupu̶, “Juan preso jorica wiipu̶ niupũ̶,” ĩrĩqũẽ quetire. Bairo tiere tũ̶go yua, Galilea yepapu̶ acoásúpu̶. 13 Baipu̶a, Nazaret macãrẽ tuaesupu̶. Ti macãrẽ netõácú̶, Capernaum cawãmecu̶ti macãpu̶ etayupu̶. Ti macã Galilea u̶tabu̶cu̶ra tũ̶nipu̶ niña. Marĩ ñicũ̶jãã Zabulón, bairi Neftalí cawãmecu̶na ãnana na caãna yepapu̶ niña ti macã. 14 Profeta Isaías ãnacũ̶ Zabulón, Neftalí macããnarẽ cũ̶ caĩwoatujũ̶goyetiricarore bairo baietaro baiyuparo. Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatucũñañupĩ Isaías: 15 “To Zabulón yepa macããna, bairi aperã Neftalí yepa macããna, bairi aperã Rio Jordán ape nu̶gõã, mar tũ̶ni macããna, bairi aperã Galilea yepa macããna cũ̶ã Diore camasĩẽna niñama. 16 Na, canaitĩãrõpu̶ cañesẽãrãrẽ bairo caãna niñama. Bairo caãna nimirãcũ̶ã, caroaro cabusurore ĩñarãrẽ bairo nigarãma. Dios cũ̶ cajou̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, caroaro cabusurore ĩñarãrẽ bairo nigarãma. Diore masĩcoagarãma yua,” ĩ woatuyupi profeta Isaías ãnacũ̶. 17 Ti watoare na quetibu̶ju̶ jũ̶goyupu̶ Jesús cũ̶ yaye quetire camasãrẽ. Atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ merẽ etaro baiya. Bairi tũ̶goña qũẽnorĩ caroaro ãña Dios mena,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús camasãrẽ. 18 Cabero, Galilea na caĩrĩ u̶tabu̶cu̶ra tũ̶nipu̶ ásúpu̶ Jesús. Bairo ácú̶ yua, Simón, apei cũ̶ bai Andrés, jĩcãũ̶ pũnaa caãna pu̶garãrẽ na ĩñajoyupu̶. Ape wãme “Pedro” qũĩñuparã Simorẽ. Bairo Jesús narẽ cũ̶ caĩñajoro, na pu̶garãpu̶a u̶tabu̶cu̶rapu̶ bapi mena wai wasarã ásuparã na, pu̶garãpu̶a. Na capaarije, waiwe wapatarique ãñuparõ. 19 Bairo na ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Jito, yu̶ bapacu̶sa. Caroaro waire cawãsãmasĩrã mu̶jãã ãniapu̶, wai na rutieticoáto, ĩrã. Ãmerẽ yua, caroaro camasãrẽ caquetibu̶ju̶rã mu̶jãã ãnio joroque mu̶jãã yu̶ átigu̶, na yasieticõãto, ĩrã —na ĩñupũ̶ Jesús. 20 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tocãrõã jicoquei pu̶garãpu̶a na bapi yucu̶re cũrĩ, acoásúparã Jesús mena. 21 Bairo cajũ̶goye jãñurĩ na caánemorõ, u̶tabu̶cu̶ra tũ̶nipu̶ Jesús pu̶ame na ĩñajoyupu̶ aperã pu̶garãrẽ tunu. Santiago, bairi cũ̶ bai Juan cawãmecu̶cu̶ Zebedeo pũnaarẽ na ĩñajoyupu̶ Jesús. Mai, Santiago, cũ̶ bai Juan mena cũmua capairicapu̶ ãñuparã. Bapi yucu̶ caopecu̶tiere jiyajãrã ásuparã. Bairo narẽ na ĩña, na piijoyupu̶ Jesús: “Jito. Yu̶ bapacu̶sa. Marĩ quetibu̶ju̶to camasãrẽ Dios yaye caroa quetire,” na ĩñupũ̶. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tocãrõã, jicoquei na cũ̶ã acoásúparã Jesús mena. Na bapi yucu̶re cũrĩ, na pacu̶ cũmuapu̶ caãcũ̶rẽ cũ̶ aweyocoásúpu̶ Santiago, cũ̶ bai Juan mena. 23 Cabero áñesẽãñupũ̶ Jesús Galilea yepapu̶. Topu̶ áñesẽã yua, tocãnacã macã macããna na cañubueri wiiripu̶ sinagogas na caĩrĩ wiiripu̶re buenucũñupũ̶ to macããnarẽ. Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarore na buenucũñupũ̶, caroa queti majũrẽ. Bairo topu̶ bueñesẽãũ̶, nipetiri wãme cariayecu̶narẽ na catioyupu̶ Jesús. 24 Bairo tiere ĩñarã, camasã tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo quetibu̶ju̶netõñuparã na majũ. Bairi Siria yepa macããna tũ̶gopeticoasuparã Jesús cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ. Bairo tiere tũ̶go, na yarã cariarãrẽ cũ̶tu̶ na jeasúparã. Nipetirije riaye cacũ̶gorãrẽ, bairi na rupau̶ri cawũ̶gãrãrẽ, bairi wãtĩã yeri pũna cacũ̶gorãrẽ, bairi camecũ̶rãrẽ, bairi ñicããrĩ cabu̶u̶rãrẽ cũ̶tu̶ na jeasúparã. Jesús pu̶ame bairo na cajeanárẽ na bocá catioyupu̶. 25 Bairo cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ ĩñarã, camasã capããrã cũ̶ berore u̶sayuparã. Na, Galilea yepa macããna, bairi Decápolis yepa macãã macããna, bairi Jerusalén macã macããna, bairi Judea yepa macããna, bairi Rio Jordán cawãmecu̶tiya jinu̶gõã macããna nipetirã Jesús berore u̶sayuparã.

Mateo 5

1 Bairo capããrã camasã na caetaro ĩñarĩ yua, Jesús pu̶ame jĩcãũ̶ ũ̶tãũ̶ buipu̶ acoásúpu̶. Topu̶ cũ̶ caruiro, cũ̶ cabuerã cũ̶tu̶ etayuparã. 2 Bairo na caetaro ĩña, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: 3 “U̶seanirĩ niñama Diore caroaro masĩẽtĩmirãcũ̶ã, cũ̶ mena catũ̶goñatutuanemogarã pu̶ame. Bairo caãna ãnirĩ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããna nigarãma yua. 4 “Tunu bairoa u̶seanirĩ niñama yapapuari caãnimiatana cũ̶ã. Dios pu̶ame u̶seanirõ ãnitũ̶goñarĩqũẽrẽ na jogu̶mi. 5 “Tunu bairoa u̶seanirĩ niñama rorije caãmeoáperã. Ati yepa uparã na ãnio joroque na átigu̶mi Dios cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo. 6 “Tunu bairoa u̶seanirĩ niñama Dios cũ̶ caborore bairo bu̶tioro caáticõã ãnigarã. Dios pu̶ame na ju̶átinemogu̶mi, cũ̶ caborore bairo na caátimasĩparore bairo ĩ. 7 “Tunu bairoa u̶seanirĩ niñama cabopacarãrẽ caĩñamairã. Na cũ̶ãrẽ na ĩñamairĩ na ju̶átigu̶mi Dios. 8 “Tunu bairoa u̶seanirĩ niñama ñe ũnie na yeripu̶ carorije mána caãna. Na roque Diore qũĩñagarãma. 9 “Tunu bairoa u̶seanirĩ niñama jĩcãrõ tũ̶ni ãnajẽrẽ cajũ̶goátiãna. ‘Narẽ Dios pũnaa caãna,’ na ĩgarãma. 10 “Tunu bairoa u̶seanirĩ niñama Dios cũ̶ caborore bairo na caátie jũ̶gori caĩñate ecorã. Aperã roro popiye na baio joroque na caátimiatacũ̶ãrẽ, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããna majũ nigarãma bairãpu̶a. 11 “Tunu bairoa u̶seanirĩ mu̶jãã ãnigarã, camasã roro mu̶jããrẽ na caĩmiatacũ̶ãrẽ. Tunu yu̶re mu̶jãã catũ̶gou̶sarije jũ̶gori capee ĩtorique mena popiye mu̶jãã baio joroque na caátimiatacũ̶ãrẽ, u̶seanirĩ mu̶jãã ãnigarã. 12 Bairo jeto ásupa camasã, profeta majã mu̶jãã jũ̶goyepu̶ caquetibu̶ju̶netõrĩ majã ãnana cũ̶ãrẽ. Tore bairo ãmerẽ roro mu̶jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios mu̶jããrẽ caroare cũ̶ cajopee paijãñurõ nigaro. Jõbuipu̶ mu̶jãã caetaro, pairo nigaro mu̶jããrẽ caroa cũ̶ cajopee pu̶ame. Tiere tũ̶goñarĩ u̶seanirĩqũẽ mena bairoa ãnicõã ninucũña. 13 “Mu̶jãã, yu̶ yarã ati yepapu̶re moarẽ bairo mu̶jãã ãniña camasãrẽ. Moa caocaetie caãmata, ñerẽ átimasĩẽtĩña camasãrẽ. Bairi moa caocarije capeticõã u̶sapata, ñe ũnie pu̶amerẽ ñuẽtĩña. Rerique niña. Bairi macã yepapu̶ reyama camasã tie ũnie carorijere. Bairo na carero, na ya wii macã yepa canetõáná pu̶ame na careatajere peaborecõãgarãma. 14 “Tunu bairoa ati yepapu̶re cabusurijere bairo mu̶jãã ãniña camasãrẽ. Jĩcã macã ũ̶tãũ̶ buipu̶ na caqũẽnorĩcã macã caãmata, yasioropu̶ ãmerĩña. Nipetiro camasã caroaro ti macãrẽ ĩñajomasĩñama. 15 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ jĩñaworiquere bu̶gacũẽcũ̶mi carupapata rocapu̶. Jõbuipu̶ cũnucũñami, cũ̶ ya wiire to ũ̶busuwoáto, ĩ. 16 Bairi mu̶jãã pu̶ame torea bairo mu̶jãã átigarã mu̶jãã cũ̶ã. Caroaro mu̶jãã átiãninucũgarã camasã na caĩñajoro, marĩ Pacu̶ Dios, u̶mu̶recóo macããcũ̶rẽ cũ̶ na cabasapeoparore bairo ĩrã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 17 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “ ‘Moisés ãnacũ̶, bairi profeta majã ãnana cũ̶ã na caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ jãnarotiacú̶, tiere bueyami,’ ĩ tũ̶goñaeticõãña yu̶ capaarique cu̶tiere. Bairo mee átiacú̶ yu̶ baiya ati yepapu̶re. Dios yarã ãnana na caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo jĩcãrõ tũ̶ni to baipeticõãto ĩ, ati yepapu̶re yu̶ apú̶. 18 Cariape mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya: Ati u̶mu̶recóo capetiparo jũ̶goye Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ jĩcã wãmeacã ũnorẽ noa ũna átiyasiomasĩẽtĩñama. Cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo baicoagaro. 19 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Moisés cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ jĩcã wãmeacã ũnorẽ cũ̶ cajãnarotiata, o camasãrẽ ricaati na cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ata, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããna nipetiro netõrõ cabu̶goro macããcũ̶ nigu̶mi. Apei pu̶ame tie cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ cũ̶ catũ̶gou̶sacõãmata, bairi tunu camasãrẽ cariape na cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ata, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããna mena carotimasĩ majũ nigu̶mi. 20 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi fariseo majã na caátiãnie netõjãñurõ Dios cũ̶ caborore bairo caroaro mu̶jãã caápericõãta, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re mu̶jãã etaetigarã.” 21 Apeyera, “Marĩ ñicũ̶jããrẽ na caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã tũ̶goyupa: ‘Camasãrẽ na pajĩãreeticõãña. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ apeire cũ̶ capajĩãrocaata, roro cũ̶ caátiere ĩñacõñarĩ popiye cũ̶ baio joroque cũ̶ átirotigarãma cabu̶toa camasĩrã,’ na caĩrĩqũẽrẽ mu̶jãã tũ̶goyupa. 22 Bairo na caĩquetibu̶ju̶cũmiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ cũnemoña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ yau̶ mena cũ̶ caasiata, Dios pu̶ame roro cũ̶ caátiere ĩñacõñarĩ popiye cũ̶ baio joroque cũ̶ átigu̶mi. Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ yau̶re roro cũ̶ caĩtutiata, Junta Suprema macããna roro cũ̶ caátiere ĩñacõñarĩ popiye cũ̶ baio joroque cũ̶ átigarãma. Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ yau̶re, ‘Catũ̶gomasĩẽcũ̶ mu̶ ãniña,’ ĩrĩ, bu̶tioro yapapua tũ̶goñarĩ cũ̶ ãnio joroque cũ̶ cũ̶ caápata, caũ̶petietopu̶ caácú̶re bairo nigu̶mi. 23 “Bairi ni mu̶jãã mena macããcũ̶ roro cũ̶ caátaje wapare yasiogu̶, altar mesapu̶ waibu̶cu̶re cũ̶ neátí, bairi, ‘Yu̶ mena asiajãñuñami mai yu̶ yau̶,’ cũ̶ caĩtũ̶goñabócaata, ti altapu̶re cũ̶ canunigamirĩjẽrẽ cũ̶ cacũrõ ñuña mai. Cariape cũ̶ yau̶tu̶ cũ̶ caátó boya. Cũ̶ mena cũ̶ cabu̶su̶qũẽnorõ boya. Bairo tiere áti yaparori bero roque, Diore cũ̶ cañubuero ñuña. 25 “Tunu bairoa ni apei ũcũ̶, ‘Yu̶ mu̶jãã wapamoña,’ ĩrĩ, mu̶jããrẽ juez caĩñabesei tu̶pu̶ cũ̶ caneápáro jũ̶goye, tãmurĩ cũ̶ mena bu̶su̶qũẽnojũ̶goya. Mu̶jããrẽ juez tu̶pu̶ cũ̶ caneápériparore bairo ĩrã, cũ̶ mena bu̶su̶qũẽnojũ̶goya. Mu̶jãã cabu̶su̶qũẽnojũ̶goeticõãta, juez pu̶ame preso jorica wii macããna cacoterãrẽ mu̶jããrẽ ñerotigu̶mi. Bairo áti yaparo, na pu̶ame preso jorica wiipu̶ mu̶jããrẽ cũrecõãgarãma. 26 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Dinero mu̶jãã cawapamorĩjẽrẽ mu̶jãã cawapatipeyoparo jũ̶goye, topu̶ mu̶jãã ãnicõãgarã. Mu̶jãã witimasĩetigarã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 27 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na ĩ nemoñupũ̶ tunu: “ ‘Apeo mu̶ nu̶mo mee caãcõrẽ eperico cũ̶goeticõãña,’ na caĩquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã tũ̶goyupa. 28 Bairo na caĩquetibu̶ju̶cũmiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ cũnemoña tunu: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶mo mee caãcõrẽ roro cõ cũ̶ caátigatũ̶goñata, merẽ cũ̶ yeripu̶re cõ mena caãcũ̶rẽ bairo ãnicõãbujiou̶mi. 29 “Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ caapea cariape nu̶gõã macããcã mena carorije macããjẽ jetore ĩñanucũũ̶mi. Bairo tia cũ̶ caapea jũ̶gori carorije macããjẽrẽ caĩñapai cũ̶ caãmata, apeire tia cũ̶ caapeare weeroticõãrĩ caãcũ̶rẽ bairo cũ̶ caãno, ñubujioro. Bairo cũ̶ rupau̶ macããtõ jĩcãrõrẽ cũ̶goetimicũ̶ã, Dios tu̶pu̶ cũ̶ caetaata, ñuña. Bairo cũ̶ rupau̶ macããjẽ roro cũ̶rẽ caátiecorotirije nipetiro mena peeropu̶ roro cũ̶ tãmu̶o joroque Dios cũ̶ caápata roque, ñuetimajũcõãña. 30 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ wãmo jũ̶gori rorije jetore átinucũũ̶mi. Bairo cũ̶ wãmo jũ̶gori carorijere caátieconucũũ̶ cũ̶ caãmata, apeire cũ̶ wãmorẽ yisetaroticõãrĩ caãcũ̶rẽ bairo cũ̶ caãno, ñubujioro. Bairo cũ̶ rupau̶ macããtõ jĩcãrõrẽ cũ̶goetimicũ̶ã, Dios tu̶pu̶ cũ̶ caetaata, ñuña. Bairo cũ̶ rupau̶ macããjẽ roro cũ̶rẽ caátiecorotirije nipetiro mena peeropu̶ roro cũ̶ tãmu̶o joroque Dios cũ̶ caápata roque, ñuetimajũcõãña. Bairi roro mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ jãnacõãña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 31 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶morẽ cũ̶ carocagaata, atore bairo ĩrĩcã pũrõrẽ cõ cũ̶ cajoro, ñurõ: ‘Bairo mu̶ cabairoi, mu̶rẽ teei, mu̶rẽ yu̶ rocaya yua,’ na caĩquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã tũ̶goyupa. 32 Bairo na caĩquetibu̶ju̶cũmiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ cũnemoña tunu: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶mo, apei mena roro caepeeco cõ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cõrẽ cũ̶ carocaata, roro cõ baio joroque cõ átiyami. Apei mena roro caepericore bairo caãcõ cõ ãnio joroque cõ átiyami, bairo cõ cũ̶ caápata. Tunu bairoa apei pu̶ame capitiecoricore cũ̶ cawãmojiyaata, apeo mena roro caepericu̶re bairo caãcũ̶ ãnibujiou̶mi cũ̶ cũ̶ã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 33 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãme atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “ ‘Dios mena ñiña, mu̶jãã caĩatato bero caãmata, mu̶jãã caĩrõrẽã bairo ása. Ĩtoeticõãña,’ marĩ ñicũ̶jãã na caĩquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã tũ̶goyupa. 34 Bairo na caĩquetibu̶ju̶cũmiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ cũnemoña tunu: Atore bairi wãme ĩẽtĩcõãña: ‘Jõ u̶mu̶recóo mena ñiña,’ o ‘Ati yepa mena ñiña,’ o ‘Jerusalén na caĩrĩ macã mena majũ ñiña,’ ĩẽtĩcõãña. Bairo mu̶jãã caĩata, Diore caĩroaenarẽ bairo caãna mu̶jãã ãnibujiorã. U̶mu̶recóo pu̶ame Dios cũ̶ caãnipau̶ niña. Ati yepa pu̶ame cũ̶ carotiripau̶ niña. Jerusalén cũ̶ã cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ niña. 36 Tunu bairoa, ‘Yu̶ ru̶poa mena ñiña,’ ĩẽtĩcõãña. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ poawẽ jĩcãwẽ cañirĩwẽãcãrẽ cabotiriwẽ majũ átiwasoamasĩẽtĩñami. O cabotiriwẽãcã caãmata, cañirĩwẽ majũ átiwasoa masĩẽtĩñami. 37 “Bairi atore bairo ĩrĩqũẽ jeto ñuña: ‘Bairo yu̶ átigu̶,’ o ‘Bairo yu̶ áperigu̶,’ cariapea ĩrĩqũẽ jeto ñuña. Tie netõjãñurõ mu̶jãã caĩata, wãtĩ cũ̶ caĩbu̶su̶jãrĩjẽrẽ catũ̶gou̶sarãrẽ bairo caãna mu̶jãã ãnibujiorã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 38 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “ ‘Jĩcãũ̶ apei mena ãmeo qũẽrĩ cũ̶ caapeere cũ̶ caroyetuata, cũ̶ cũ̶ã cũ̶rẽã bairo cũ̶ caapeere cũ̶ caãmerõ ñurõ. O cũ̶ opire cũ̶ capapeata, cũ̶ cũ̶ã cũ̶rẽã bairo cũ̶ opire cũ̶ capapeero ñurõ,’ na caĩquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã tũ̶goyupa. 39 Bairo na caĩquetibu̶ju̶cũmiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ cũnemoña tunu: Aperã roro mu̶jããrẽ na caátimiatacũ̶ãrẽ na ãmeeticõãña. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã wasopanarẽ cũ̶ capaata, ape nu̶gõã cũ̶ãrẽ cũ̶ ẽñotaeticõãña. 40 Tunu bairoa apei mu̶jãã pesu pu̶ame mu̶jãã jutiiro cabui macããtõrẽ quetiupau̶ juezre cũ̶ caẽmarotiata, mu̶jãã camisa cũ̶ãrẽ cũ̶ nunicõãña mu̶jãã pesure. 41 Tunu bairoa ape yepa macããcũ̶ soldau ũcũ̶, ‘Pu̶ga kilómetro majũ yu̶ yayere pu̶sabojaya tãmurĩ wapa mano,’ mu̶jãã cũ̶ caĩata, baparicãnacã kilómetro majũ buipearo cũ̶ mu̶jãã pu̶sabojagarã. 42 Tunu bairoa apei cũ̶ cajẽniata, cũ̶ cabopacarijere cũ̶ nuniña. Tunu apei, ‘Yu̶re wasoya,’ mu̶jãã cũ̶ caĩata, ‘Mu̶ yu̶ wasoecu̶,’ qũĩẽtĩcõãña. Cũ̶ nunicõãña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 43 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “ ‘Marĩ yarãrẽ marĩ camairõ ñuña. Tunu marĩ pesua pu̶amerẽ marĩ cateero ñuña,’ na caĩquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã tũ̶goyupa. 44 Bairo na caĩquetibu̶ju̶cũmiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ cũnemoña tunu: Mu̶jãã pesua cũ̶ãrẽ na maiña. Rorije na ápericõãña. Caroa roquere na ása. Dios yarã mu̶jãã caãnoi, roro mu̶jãã baio joroque caánarẽ na jẽnibojaya Diopu̶re. 45 Bairo mu̶jãã caápata, Dios u̶mu̶recóo caãcũ̶ pũnaarẽ bairo caãna mu̶jãã ãnigarã. Dios pu̶ame nipetirore caĩñamai niñami. Carorijere caána, caroare caána cũ̶ãrẽ muipu̶ asibatopeyocõãnucũñami. Tunu bairoa oco caocarijere na jonucũñami Dios carorije wapare cacũ̶gorãrẽ bairo cũ̶ caĩñarãrẽ, carorije wapa cacũ̶goenarẽ bairo cũ̶ caĩñarã cũ̶ãrẽ. Bairi mu̶jãã cũ̶ã Dios caroaro cũ̶ caátorea bairo caroaro na ása, roro mu̶jããrẽ caána cũ̶ãrẽ. 46 Mu̶jããrẽ camairã jetore mu̶jãã camaiata, Dios mu̶jãã cawapatapee mu̶jããrẽ cũ̶ cajorije manigaro. Tore bairo átinucũñama Roma macããnarẽ camasã yaye dinerore jejobojari majã. Narẽ camairã jetore na mainucũñama. 47 Tunu bairoa mu̶jãã yarã jetore, ‘Caroare cũ̶ joáto Dios mu̶jããrẽ,’ na mu̶jãã caĩata, ¿ñe ũnierẽ aperã netõrõ caroare mu̶jãã átiyati? Tore bairo átinucũñama Diore camasĩẽna cũ̶ã. 48 Marĩ Pacu̶, u̶mu̶recóo macããcũ̶ pu̶ame roque caroaro cariape cũ̶ caátie petietiya. Bairi mu̶jãã Dios yarã ãnirĩ roro mu̶jããrẽ caána cũ̶ãrẽ caroaro na ása. Bairi Dios cũ̶ caátinucũrĩjẽrẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã caroaro cariape átinucũña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús.

Mateo 6

1 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Ñubueráná caroaro tũ̶goñaña. ‘Capããrã camasã na caneñarõ jetore marĩ ñubuegarã, caroaro marĩ caátiere na caĩñaparore bairo ĩrã,’ ĩ tũ̶goñaeticõãña. Bairo mu̶jãã caĩtũ̶goñaata, marĩ Pacu̶ Dios u̶mu̶recóo macããcũ̶ mu̶jãã cawapatapee mu̶jããrẽ cũ̶ cajopeere mu̶jãã joetigu̶mi. 2 “Bairi camasã na cabopacarijere mu̶jãã cajoata, nipetiro camasãrẽ, bairo mu̶jãã caátiere na quetibu̶ju̶ masĩõẽtĩcõãña. Tore bairo átinucũñama caĩtopairã cũ̶ã ñubuerica wii, sinagogare ãna, o maapu̶ áñesẽãrã, nipetiro camasã narẽ na caĩroaparore bairo ĩrã. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Na ũna camasã aperã narẽ na caĩroanucũrĩjẽ netõrõ cũ̶gonemoetigarãma. Dios pu̶ame na ĩroaetiri caroare na joetigu̶mi roro na catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori. 3 Bairi mu̶jãã pu̶ame camasã na cabopacarijere mu̶jãã cajoata, ni ũcũ̶ mu̶jãã yau̶ caãnimajũũ̶rẽ cũ̶ quetibu̶ju̶eticõãña. 4 Capããrã na caĩñaetopu̶, cabopacarãrẽ na ju̶átinemoña. Tore bairo mu̶jãã caápata, marĩ Pacu̶ Dios yasioropu̶ mu̶jãã caátimiatacũ̶ãrẽ, caĩñau̶ ãnirĩ mu̶jãã jogu̶mi mu̶jãã cawapatapeere. 5 “Tunu bairoa Diore jẽnirã, caĩtopairã na cajẽnirõrẽ bairo jẽnieticõãña. Na pu̶ame ñubuerica wiipu̶ ãna, nucũrĩ Diore cũ̶ jẽniu̶seanucũñama. O plaza tũ̶nipu̶ capããrã camasã na caãnopu̶ ãna, bairo átiu̶seanucũñama, nipetiro camasã caroaro na cañubuerijere na caĩñaparorore bairo ĩrã. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Na ũna camasã aperã narẽ na caĩroanucũrĩjẽ netõrõ cũ̶gonemoetigarãma. Dios na ĩroaetiri, caroare na joetigu̶mi, roro na catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori. 6 Bairi mu̶jãã pu̶ame Diore cũ̶ mu̶jãã cajẽniata, atore bairo mu̶jãã caáto ñuña: Mu̶jãã ya aru̶a jopere biajãáti, aperã na caĩñaetopu̶ Diore cũ̶ jẽninucũña. Tore bairo mu̶jãã caápata, marĩ Pacu̶ Dios jeto caĩñau̶, mu̶jãã mena caãcũ̶ ãnirĩ caroare mu̶jãã jogu̶mi. 7 “Tunu bairoa Diore cũ̶ jẽnirã, nairõ jĩcã wãmea cabu̶goro macããjẽrẽ ĩ bu̶su̶jẽnieticõãña. Torea bairo jeto ĩ jẽninucũñama Diore camasĩẽna. ‘Nairõ jĩcã wãmea cũ̶ marĩ caĩata, caroaro tũ̶gou̶mi Dios,’ ĩ tũ̶goñañama, masĩẽna. 8 Marĩ Pacu̶ Dios pu̶ame cũ̶ mu̶jãã cajẽniparo jũ̶goyepu̶a merẽ mu̶jãã cajẽnipeere masĩcõãñami. Bairi narẽ bairo cũ̶ jẽnieticõãña Diore. 9 Atore bairo mu̶jãã caĩjẽnirõ boya: ‘Jãã Pacu̶, jõbui macããcũ̶, nipetiro camasã mu̶ wãmerẽ na ĩroáto. 10 Tunu bairoa mu̶ carotimasĩrĩpau̶ ati yepapu̶ to apáro. Jõbuipu̶ mu̶ carotirorea bairo to baiáto ati yepapu̶ cũ̶ãrẽ. 11 Tunu ãme jãã cau̶gapee, jãã caborije, jããrẽ caru̶sarije ũnie cũ̶ãrẽ jãã joya. 12 Tunu bairoa roro jãã caátaje cũ̶ãrẽ jãã masiriyobojaya. Camasã roro jããrẽ na caátajere jãã camasiritirorea bairo roro jãã caátaje cũ̶ãrẽ jãã masiriyobojaya mu̶ cũ̶ã. 13 Tunu wãtĩ roro jããrẽ cũ̶ caátigarijere jãã ẽñotaya. Jãã netõõña. Mu̶ jeto carotimasĩ mu̶ ãniña. Mu̶ jeto catutuanetõũ̶ mu̶ ãniña. Mu̶ jeto camasã na caĩroapau̶ mu̶ ãniña tocãnacã rũ̶mu̶a. Bairo to baiáto,’ bairo Diore cũ̶ mu̶jãã caĩjẽnipee ñuña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 14 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Camasã roro mu̶jããrẽ na caátajere na mu̶jãã cabu̶su̶qũẽnoata, marĩ Pacu̶ Dios u̶mu̶recóopu̶ caãcũ̶ cũ̶ã roro mu̶jãã caátajere masiriyobojagu̶mi. 15 Bairo roro mu̶jããrẽ na caátajere na mu̶jãã cabu̶su̶qũẽnoeticõãta roque, marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ã roro mu̶jãã caátajere masiriyobojaetigu̶mi. 16 “Tunu bairoa ape rũ̶mu̶ u̶garique betiri Diore ñubueãna, tũ̶goñarĩqũẽ pairã yapapuarique cu̶narẽ bairã na cabaurore bairo baieticõãña. Tore bairo jeto átiyama caĩtopairã, nipetiro camasã u̶garique betiri Diore na cañubuero na camasĩparore bairo ĩrã. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Camasã na caĩroarije netõrõ cũ̶goetigarãma. Dios na ĩroaetiri caroare na joetigu̶mi, roro na catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori. 17 Bairi mu̶jãã pu̶ame u̶garique betiri Diore mu̶jãã cañubueata, atore bairo mu̶jãã caáto ñuña: Mu̶jãã riapére wacoseya. Mu̶jãã poa cũ̶ãrẽ caroaro wu̶gapeoya. 18 Bairo ása, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ u̶garique betiri mu̶jãã cañubuerijere cũ̶ camasĩẽtĩparore bairo ĩrã. Atorea bairo mu̶jãã caápata, marĩ Pacu̶ Dios caĩñau̶ jeto mu̶jãã mena caãcũ̶ ãnirĩ caroare mu̶jãã jogu̶mi. 19 “Tunu bairoa ati yepa macããjẽ pairo cawapacu̶tiere jeeneñorĩ caroare bairo jecũcũ̶gonetõẽtĩcõãña. Ati yepapu̶ marĩ caãno, moena u̶gareyama ti ũnierẽ. O tie ãpõã ũnie caãmata cũ̶ãrẽ, u̶ta witiri boacoaya. O aperã tiere jerutirecõãñama. 20 Caroaro ása, jõbuipu̶ roquere mu̶jãã yaye wapa caãnipeere mu̶jãã cacũ̶gonetõparore bairo. Topu̶ noa ũna moena cau̶garerã mánama. Cau̶tawitiboarije ũnie cũ̶ã mano. Cajerutiri majã cũ̶ã mánama u̶mu̶recóopu̶re. Bairi topu̶ mu̶jãã cacũ̶gopee yasietigaro. 21 Ati yepapu̶ macããjẽ jetore mu̶jãã camaitũ̶goñaata, tie jetore mu̶jãã bootũ̶goñagarã. Jõbuipu̶ mu̶jãã cacũ̶gopeere mu̶jãã camaitũ̶goñaata roque, ati yepa macããjẽrẽ bu̶tioro mu̶jãã bootũ̶goñaetigarã. 22 “Tunu bairoa mu̶jãã caapee pu̶ame cajĩñaworicare bairo niña mu̶jãã rupau̶re. Mu̶jãã caapee caroaro to caĩñamasĩata, caroaro mu̶jãã ĩñamasĩña. Caroyetuata, caroaro mu̶jãã ĩñamasĩẽtĩña. Tore bairo mu̶jãã, cayeriñurã ãnirĩ cariape mu̶jãã catũ̶goñaata, caroaro mu̶jãã átimasĩgarã. Cayeriñuena mu̶jãã caãmata roque, caroaro mu̶jãã átimasĩẽtĩbujiorã. Dios mu̶jããrẽ cũ̶ camasĩõrĩjẽrẽ mu̶jãã catũ̶gou̶sajãnacõãta, ¡roro majũ ána mu̶jãã átibujiorã! 24 “Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, pu̶garãpu̶a cũ̶ quetiuparã na caĩrõrẽ bairo átimasĩẽtĩñami, jĩcãrõrẽã bairo na carotimasĩẽtĩcõãta. Bairo na cabaiata, jĩcãũ̶rẽ qũĩroabujiou̶mi. Apeire qũĩroaetibujiou̶mi. Jĩcãũ̶ mena yeri ñugu̶mi. Apeire qũĩñategu̶mi. Torea bairo mu̶jãã cũ̶ã dinerore mu̶jãã cabotũ̶goñaata, Dios yaye mu̶jããrẽ cũ̶ caátirotirijere mu̶jãã ĩñatebujiorã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 25 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Mu̶jãã yeri pũna pu̶ame, mu̶jãã cau̶gapee, bairi mu̶jãã cajãñapee netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña. Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Ati yepa macããjẽrẽ bu̶tioro bootũ̶goñaeticõãña. Mu̶jãã cau̶gapeere, mu̶jãã caetipeere, bairi mu̶jãã cajãñapee cũ̶ãrẽ bu̶tioro tũ̶goña macãẽtĩcõãña. Minia na caátiãnierẽ mu̶jãã masĩña. Na cau̶gapeere oteetiyama. Tunu na cau̶gapeere cabu̶tiro ĩña, jeetiyama. Na cau̶gapeere jeri wiipu̶ qũẽnocũẽtĩnucũñama. Bairo na caáperimiatacũ̶ãrẽ, na cau̶gapeere jonucũñami Dios. ¡Mu̶jãã roquere minia netõrõ mu̶jãã maiñami Dios! Bairi ãme mu̶jãã caãnierẽ tũ̶goña macãẽtĩcõãña. 27 Ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶, cũ̶ catũ̶goñamacãrĩjẽ jũ̶gori, ‘Yu̶ bu̶tinemogu̶ jĩcã metro recomacã majũ, ũ̶mu̶au̶ ãnigu̶,’ ĩ masĩẽtĩñami. Mu̶jãã catũ̶goñamacããrĩjẽ jũ̶gori mu̶jãã átimasĩẽtĩña. 28 “Bairi, ¿nopẽĩrã mu̶jãã cajãñapeere mu̶jãã tũ̶goñarĩqũẽ paiyati? Oó, tataboaro macããjẽ cabairije cũ̶ãrẽ mu̶jãã masĩña. Oó pu̶ame paaetinucũña. Eetinucũña. 29 Bairo áperimirõcũ̶ã, caroa bauya. Quetiupau̶ rey Salomón ãnacũ̶ caroa majũ cũ̶ cajutii jãñarĩqũẽ netõjãñurõ caroa bauya oó pu̶ame. 30 Bairo tie taa ũnie Dios cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ jĩcã rũ̶mu̶ caroa cabaumiatacũ̶ãrẽ, ape rũ̶mu̶ peeropu̶ joeyama camasã, peero riorã. Mu̶jããrẽ taa ũnie netõjãñurõ mu̶jãã maiñami Dios. Bairi mu̶jãã cajãñapeere mu̶jãã jogu̶mi yua. ¡Mu̶jãã, Dios mena catũ̶goñatutuaenarẽ bairo majũ mu̶jããrẽ ñiñaña! 31 Bairi mu̶jãã cabopacarijere tũ̶goña macãẽtĩcõãña. ‘¿Ñerẽ marĩ u̶garãati?’ o ‘¿Ñerẽ marĩ etirãati?’ o ‘¿Nerẽ marĩ jãñarãati?’ ĩ tũ̶goña macãẽtĩcõãña. 32 Diore caĩroaena pu̶ame na cau̶gapeere, bairi na caetipee cũ̶ãrẽ tũ̶goña macãnucũñama. Mu̶jãã roque narẽ bairo baieticõãña. Marĩ Pacu̶ Dios u̶mu̶recóo macããcũ̶ marĩ cabopacarijere masĩpeyocõãñami. Bairi tũ̶goña macãẽtĩcõãña. 33 Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ roquere tũ̶goñaña. Dios cũ̶ carotirore bairo ása. Bairo mu̶jãã caápata, ati yepa macããjẽ nipetirije mu̶jãã cabopacarije cũ̶ãrẽ mu̶jãã jogu̶mi Dios. 34 Tocãnacã rũ̶mu̶ ricaati capee wãme baicõã niña. Bairi ñamirõcã mu̶jãã caátipeere tũ̶goña macãẽtĩcõãña. Ñamirõcã caetaro roque mu̶jãã caátipee ũnierẽ mu̶jãã masĩgarã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús.

Mateo 7

1 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Aperã noo na caátiere roro bu̶su̶paieticõãña, mu̶jããrẽ Dios cũ̶ã mu̶jãã caátiere, ‘Roro átiyama,’ cũ̶ caĩetiparore bairo ĩrã. 2 Dios pu̶ame aperã na caátiãnierẽ roro mu̶jãã cabu̶su̶pairo cãrõ, mu̶jãã ĩroaetigu̶mi. Tunu bairoa aperãrẽ na mu̶jãã catuticõñarõ cãrõ jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã cũ̶ãrẽ mu̶jãã tutigu̶mi. 3 Tunu bairoa jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ cũ̶ baire, ‘Mu̶ caapeapu̶ pũrõãcã jãñaña. Yu̶ nerocapa,’ qũĩñupũ̶. Bairo qũĩmicũ̶ã, cũ̶ pu̶ame tutu majũ cũ̶gocõãñami cũ̶ caapeapu̶. Tore bairo baiyami jĩcãũ̶ ũcũ̶ pairo roro caátacu̶, cũ̶ cũ̶ã petoaca roro caátacu̶re, ‘Roro mu̶ baiya,’ cũ̶ cũ̶ caĩbu̶su̶paiata. 5 ¡Caĩtopairã mu̶jãã ãniña! Torena, mu̶jãã pu̶ame roque rejũ̶goya mu̶jãã carorijere. Bairo átiri bero roque, mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩgarã aperã rorije na caátiere. 6 “Tunu bairoa caroa majũrẽ marĩ joetiya wii yaiare. Tunu perlas caroa cabotiri rupaaca cũ̶ãrẽ yeseapu̶re marĩ wẽjoetiya. Bairo marĩ caápata, tiere peabato recoagarãma. Torea bairo Dios yaye bu̶su̶rique caroa majũ to caãnimiatacũ̶ãrẽ, wii yaia, bairi yeseare bairo caãnarẽ bairo catũ̶gogaenarẽ na quetibu̶ju̶eticõãña, caroa quetire roro na bu̶su̶eticõãto, ĩrã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 7 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Noa ũna na cajẽniata, na cajẽnirĩjẽrẽ bócamasĩgarãma. Tunu bairoa apeye ũnierẽ na camacãata, na camacãrĩjẽrẽ bócamasĩgarãma. Tunu jopepu̶ na capiiata, ti wii upau̶ pu̶ame ti jopere pããgu̶mi. Bairi tore bairo Diore mu̶jãã cajẽniata, mu̶jãã caãnimasĩpeere jogu̶mi. Bairi Diore mu̶jãã cajẽnirõ ñuña. 9 “Mu̶jãã, capũnaacu̶na mu̶jãã pũnaa pan rupare na cajẽniata, ¿ũ̶tã rupare na mu̶jãã jobujiocu̶ti? Bairo mu̶jãã áperã. 10 Tunu bairoa waire na cajẽniata, ¿ãña ũcũ̶rẽ na mu̶jãã jobujiocu̶ti? Bairo mu̶jãã áperã. 11 Mu̶jãã, carorã nimirãcũ̶ã, mu̶jãã pũnaarẽ caroa wãmerẽ mu̶jãã jomasĩnucũña. Marĩ Pacu̶ Dios u̶mu̶recóo macããcũ̶ roque caroú̶ majũ niñami. Camasã netõrõ caroú̶ niñami. ¡Bairi noa ũna cũ̶rẽ cajẽnirãrẽ na jogu̶mi caroa ũnie majũrẽ! 12 “Bairi aperã mu̶jãã na caátore mu̶jãã caborore bairo na cũ̶ãrẽ na nu̶cũ̶bu̶goya. Tore bairo marĩ ĩ quetibu̶ju̶ cũñañupã Moisés ãnacũ̶ bairi profeta majã cũ̶ã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 13 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Ati yepapu̶ mu̶jãã caãno, pu̶ga jopeere bairo niña. Jĩcã jope, pairi jope niña. Ti jope jããetaricaro esari wãã baucoaya. Bairo caroa wãã baumirõcũ̶ã, ti wãã yapapu̶ camasã na cayasipapau̶ niña. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, camasã capããrã ti jopere pããjããrĩ ti wããrẽ ánucũñama. Ape jope cũ̶ã niña õcã jopeaca. Ti jope jããetaricaro esaeti wãã baucoaya. Bairo cabairi wãã nimirõcũ̶ã, ti wãã yapapu̶ camasãrẽ tocãnacã rũ̶mu̶a caroaro na canetõpapau̶ niña. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, camasã petoaca ti jopere pããjããrĩ ti wããrẽ áyama. Mu̶jãã pu̶ame roque na mena mu̶jãã caátó yu̶ boya,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 15 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “ ‘Dios yaye bu̶su̶riquere mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶garã,’ jĩcããrã mu̶jããrẽ na caĩmiatacũ̶ãrẽ, bairo mu̶jããrẽ ĩtogarã baiyama. Na tũ̶gou̶saeticõãña. Ovejare bairo nurĩcãrã baumirãcũ̶ã, macãnu̶cũ̶ yaia, cauwarã majũrẽ bairo caãna niñama. 16 Marĩ cau̶garije u̶se cũ̶ãrẽ marĩ jeetiya pota yucu̶pu̶. Tunu bairoa u̶garique, higuera na caĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ marĩ jeetiya pota wopu̶. Torea bairo caĩtopairã ricaati na caátiãnierẽ ĩñarĩ, ‘Naana, caĩtopairã niñama,’ mu̶jãã ĩ masĩgarã. 17 Tunu tocãnacãũ̶pu̶a yucu̶ caroú̶ pu̶ame caroare rícacu̶tiya. Apei yucu̶ caroricu̶ roque carorijere rícacu̶tiya. 18 Yucu̶ caroú̶ pu̶ame carorijere ríca cu̶periya. Tunu bairoa apei yucu̶ caroricu̶ caroa ríca cu̶periya. 19 Bairi camasã tocãnacãũ̶ã caroaro na caápericõãta, jĩcãũ̶ yucu̶, caríca maniirẽ quetíjoerocacõãrĩcãrõrẽ bairo na átirecõãgu̶mi Dios na cũ̶ãrẽ. Petoaca ru̶saya Dios camasãrẽ cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶. 20 Tore bairo camasã na caátiãnierẽ ĩñamasĩrĩ tore bairo caátiãnarẽ na mu̶jãã ĩ masĩgarã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 21 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Tocãnacãũ̶pu̶a, ‘Jãã Quetiupau̶’ yu̶re caĩrã nimirãcũ̶ã, jĩcããrã na mena macããna ápérigarãma Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶re. Noa ũna, yu̶ Pacu̶ u̶mu̶recóo macããcũ̶ cũ̶ carotirore bairo caáticõãna roque ágarãma. 22 Ti rũ̶mu̶ camasãrẽ Dios na cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶ caetaro ĩña, atore bairo ñigarãma capããrã camasã yu̶re: ‘Jãã Quetiupau̶, jãã cũ̶ã mu̶ yaye bu̶su̶riquere jãã quetibu̶ju̶netõwũ̶ camasãrẽ. Tunu bairoa mu̶ wãme mena ĩrĩ, wãtĩ yeri pũnarẽ na jãã acuwiyojowu̶. Capee jãã átijẽñowũ̶ mu̶ camasĩrĩjẽ mena. Jããrẽ mu̶ masĩĩ,’ ñimigarãma ti rũ̶mu̶ caetaro. 23 Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, atore bairo ñigu̶: ‘Mu̶jãã yu̶ masĩẽtĩña. Bairi ánája. ¡Mu̶jãã carorije cacũ̶gorã ãnirĩ yu̶ mena mu̶jãã ãmerĩgarã yua!’ na ñigu̶ caĩtori majãrẽ,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 24 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãmerẽ ĩcõñarĩ na ĩnemoñupũ̶ tunu Jesús: “Ni ũcũ̶ yu̶ yaye quetire tũ̶gori, cabero yu̶ caĩrõrẽ bairo caácu̶ atore bairo niñami: Tutuari wiire caqũẽnou̶rẽ bairo camasĩ niñami. Camasĩ pu̶ame cũ̶ ya wiire ũ̶tã bui qũẽnoñupũ̶. 25 Bairi cabero oco pairo caocaro, ria puta, wiipu̶ etayuparo yua. Wĩno cũ̶ã bu̶tioro papuyuparo. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, ti wii pu̶ame toa nicõãñuparõ. Wii botare cayepa u̶su̶ropu̶ nu̶cõrĩ cũ̶ caqũẽnorĩcã wii ãnirĩ toa nicõãñuparõ. 26 Tunu bairoa apei cũ̶ã yu̶ yaye quetire tũ̶gogaetiri, yu̶ caĩrõrẽ bairo caápei atore bairo niñami: Tutuaeti wiire caqũẽnou̶rẽ bairo caãcũ̶ niñami. Catũ̶goñamasĩẽcũ̶ ãnirĩ ũ̶tã bui mee, paputiropu̶ cũ̶ wiire qũẽnoñupũ̶. 27 Bairi cabero oco pairo caocaro, ria puta, wiipu̶ etayuparo. Wĩno cũ̶ã bu̶tioro papuyuparo. Bairo cabairoi yua, ti wii pu̶ame pecoasuparo. Wii botare cayepa u̶su̶etopu̶ nu̶cõrĩ cũ̶ caqũẽnorĩcã wii ãnirĩ, ¡ñe mano ñapeticoasuparo!” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 28 Bairo camasãrẽ na ĩ quetibu̶ju̶ yaparo yua, nipetirã cũ̶ yaye quetire catũ̶gorã etarã pu̶ame cũ̶ tũ̶gocõã maniásuparã. 29 Jesús pu̶ame Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majãrẽ bairo camasãrẽ na quetibu̶ju̶esupu̶. Carotimasĩ cũ̶ caquetibu̶ju̶rore bairo na quetibu̶ju̶yupu̶. Bairi cũ̶ yaye quetire tũ̶gori, cũ̶ tũ̶gocõã maniásuparã nipetiro camasã.

Mateo 8

1 Bairo Jesús ũ̶tãũ̶pu̶ caãniatacu̶ tunu ruiasúpu̶. Bairo cũ̶ caruiató, capããrã camasã cũ̶ bero u̶sayuparã. 2 Bairo cabairo, jĩcãũ̶ carupau̶ boau̶ pu̶ame Jesutu̶ cũ̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ qũĩroau̶ etayupu̶. Bairo eta, atore bairo qũĩ jẽniñupũ̶: —Yu̶ Quetiupau̶, mu̶ cabooata, yu̶ mu̶ netõõgu̶ yu̶ caboariaye cu̶tiere. 3 Bairo cũ̶ caĩjẽnirõ tũ̶go, Jesús pu̶ame cũ̶ wãmo mena cũ̶ pãñañupũ̶. Bairo áticõã, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶ cacatiro yu̶ boya. ¡Bairi mu̶ yu̶ netõõña! —qũĩñupũ̶ cariau̶re. Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ, jicoquei caticoasupu̶ carupau̶ boamiatacu̶. 4 Bairo qũĩnemoñupũ̶ tunu Jesús: --Tũ̶goya. Aperãrẽ na quetibu̶ju̶eticõãña mu̶rẽ yu̶ canetõatajere. Cariape acoácú̶ja sacerdote tu̶pu̶. Qũĩñoña mu̶ rupau̶, mu̶ cacatiatajere. Bairo tunu Diore cũ̶ nuniña mu̶ cacatirije wapare. Tore bairo marĩ átirotiyupi Moisés ãnacũ̶. Bairo mu̶ caátiatato bero, nipetiro camasã masĩgarãma mu̶ cacatiatajere yua —qũĩñupũ̶ Jesús carupau̶ boamiatacu̶re. 5 Cabero Capernaum na caĩrĩ macãpu̶ etayupu̶ Jesús. Bairo cũ̶ caetaro tũ̶go, jĩcãũ̶, romano soldaua quetiupau̶ capitán majũ cũ̶tu̶ etayupu̶, cũ̶ jẽniñagu̶. 6 Atore bairo qũĩñupũ̶: --Yu̶ Quetiupau̶, yu̶ paabojari majõcu̶ jĩcãũ̶ riajãñuñami. Ámasĩẽtĩñami. Cũ̶ ñicããrĩ bu̶u̶jãñuñami. Cũ̶ rupau̶ cũ̶ãrẽ bu̶tioro wisiojãñuñami —qũĩñupũ̶. 7 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶ mena, mu̶ ya wiipu̶ yu̶ águ̶. Mu̶ paabojari majõcu̶re yu̶ catiobojau̶ágú̶ —qũĩñupũ̶. 8 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ soldaua quetiupau̶ capitán Jesure: --Yu̶ Quetiupau̶, yu̶ mena mu̶ ápéi. Mu̶, caãnimajũũ̶ mu̶ ãniña. Yu̶ pu̶ame roque mu̶rẽ bairo yu̶ baietiya. Bairi yu̶ ya wiire mu̶ cajããrõ ñuetõ. Atopu̶a ãcũ̶, “Cũ̶ catiáto,” mu̶ caĩjoro jeto ñurõ. Bairo mu̶ caĩrõ, caticoagu̶mi yu̶ yau̶. 9 Yu̶ netõjãñurõ carotirã na carotiricu̶ yu̶ ãniña. Tunu bairoa yu̶ cũ̶ã quetiupau̶ ãnirĩ yu̶ ũ̶mu̶arẽ na yu̶ rotimasĩnucũña. Bairi “Tiaya,” yu̶ caĩrõ, jicoquei atínucũñama. Tunu “Ánája,” yu̶ caĩrõ, jicoquei ánucũñama. Tunu “Bairo ása,” yu̶ paabojari majãrẽ yu̶ caĩrõ, jicoquei yu̶ caĩrõrẽ bairo átinucũñama —qũĩñupũ̶ quetiupau̶ capitán Jesure. 10 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame tũ̶goacu̶acoasupu̶. Bairi cũ̶rẽ cau̶sarãrẽ na ãmejore ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: --Mu̶jããrẽ cariape ñiña: Ato Israel yepa macããna jĩcãũ̶ ũcũ̶ ãnirẽ bairo yu̶ mena catũ̶goñatutuau̶re yu̶ bócaetañaẽtĩña. Cũ̶ pu̶ame tũ̶goñatutuajãñuñami Dios cũ̶ carotimasĩrĩjẽrẽ. 11 Tunu cariape ñinemoña: Ape rũ̶mu̶ capããrã camasã romano majõcu̶ ũna muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atópu̶ caatíatana, bairi muipu̶ cũ̶ cañajãátopu̶ caatíatana cũ̶ã nipetiropu̶ caatíatana etari, marĩ ñicũ̶jãã, Abraham, Isaac, Jacob mena mesapu̶ ruigarãma. Judío majã caãmerã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, na mena u̶ga bapacu̶tigarãma Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetaro. 12 Bairo caroaro na mena na cau̶ga bapacu̶timiatacũ̶ãrẽ, aperã capããrã judío majã Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re caetabujioatana pu̶amerẽ canaitĩãrõpu̶ na joregu̶mi Dios, cũ̶ mena na catũ̶goñatutuaetie wapa. Bairi capããrã topu̶ otigarãma. Na opire bacaru̶potugarãma, bu̶tioro yapapuarã yua —na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ bero cau̶sarãrẽ. 13 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo qũĩnemoñupũ̶ tunu soldaua quetiupau̶ capitárẽ: --Tunu ácú̶ja mu̶ ya wiipu̶. Tore bairo yu̶ mena mu̶ catũ̶goñatutuarore bairo to baiáto. Mu̶ paabojari majõcu̶ caticoagu̶mi —qũĩñupũ̶. Tocãrõã bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei caticoasupu̶ capitán paabojari majõcu̶ yua. 14 Cabero acoásúpu̶ Jesús, Pedro cawãmecu̶cu̶ ya wiipu̶. Bairo ti wii jããetari Pedro mañicõrẽ cõ ĩñañupũ̶. Cõ pu̶ame riao baiyupo. Bu̶tioro bu̶goyupo. 15 Bairo cõ cabairo ĩña, cõ wãmorẽ pãñañupũ̶. Bairo cũ̶ caátoa, jicoquei yua jãnacoasuparo bu̶goye pu̶ame. Tocãrõã caticoasupo. Bairo catiácó yua, tocãrõã u̶gariquere na qũẽnonuñupõ Jesujããrẽ. 16 Cabero canaioatípau̶ Pedro ya wiipu̶re etayuparã nipetiro ti macã macããna. Wãtĩ yeri pũnarẽ cacũ̶gorãrẽ na jeasúparã Jesús tu̶pu̶. Bairo Jesús na caetaro ĩña, wãtĩ yeri pũnarẽ na acurewiyojoyupu̶. Jĩcãnia cũ̶ caĩrõ witicoásúparã. Tunu bairoa nipetiro cariayecu̶narẽ na catioyupu̶ Jesús. 17 Bairo profeta Isaías ãnacũ̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietaro baiyuparo. Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatucũñañupĩ Isaías: “Marĩ riayere, popiye marĩ cabairije nipetirijere marĩ netõbojagu̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶ woatucũñañupĩ Isaías ãnacũ̶ Jesús cũ̶ caátipeere. 18 Cabero camasã capããrã majũ Jesús tu̶pu̶re ĩñanucũ ãmejoreyuparã. Bairo na cabairo ĩñarĩ, Jesús pu̶ame, “U̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ marĩ pẽña átóca,” na ĩñupũ̶ cũ̶ cabuerãrẽ. 19 Bairo na caápáro jũ̶goye, jĩcãũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuei pu̶ame Jesure qũĩñupũ̶: --Cabuei, yu̶ cũ̶ã mu̶ cabuei yu̶ ãnigaya. Bairi noo mu̶ cañesẽãrõpu̶ yu̶ águ̶ yu̶ cũ̶ã —qũĩñupũ̶. 20 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Macãnu̶cũ̶ macããna waibu̶toa na caãnipau̶ri cũ̶goyama. Minia cũ̶ã na riabatiri na caãnipau̶rire cũ̶goyama. Bairo na cacũ̶gomiatacũ̶ãrẽ, yu̶a, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ caãnipau̶ ũno yu̶ cũ̶goetiya —qũĩñupũ̶ Jesús caũ̶mu̶rẽ. 21 Bairi apei Jesús berore cau̶sau̶ pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶: --Yu̶ Quetiupau̶, mai mu̶ mena yu̶ bapacu̶perigu̶. Yu̶ pacu̶re cũ̶ cotei ácu̶ yu̶ baiya. Cũ̶ cariacoato bero roque, mu̶ mena yu̶ ábujiou̶ —qũĩñupũ̶ Jesure. 22 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame bairo qũĩñupũ̶: --Ãmerẽ yu̶ mena mu̶ cabapacu̶to yu̶ boya. Camasã cariacoatanarẽ bairo caãna pu̶ame na qũẽnoáto cabaiyasirãrẽ —qũĩñupũ̶ Jesús jĩcãũ̶ cũ̶rẽ cau̶sagamirẽ. 23 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, Jesús pu̶ame cũmua capairicapu̶ ájããñupũ̶. Bairo cũ̶ caájããrõ ĩñarã, cũ̶ cabuerã cũ̶ã ájããñuparã. 24 Bairo ájãã yua, ti u̶tabu̶cu̶rapu̶ pẽñacoásúparã. Bairo na caátó yua, wĩno pairo papu atíjũ̶goyuparo. Bairo capapuro ocoturi pairo atíjabejããñuparõ, cũmua ruagari tũ̶nipu̶ yua. Mai, Jesús pu̶ame na caátó beroaca cãnijããcoasupu̶. 25 Bairo cũ̶ cabairoi, cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶ wãcõñuparã. Cũ̶ wãcõrĩ atore bairo qũĩñuparã Jesure: --¡Jããrẽ cabuei, jãã netõõña! ¡Ruarã marĩ baiya! —qũĩñuparã. 26 Bairo na caĩwãcõrõ tũ̶go, bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã bu̶tioro mu̶jãã uwiyati? ¡Dios mena mu̶jãã tũ̶goñatutuaetimajũcõãña! —na ĩñupũ̶. Ĩ yaparo, wãmu̶nu̶cãrĩ yua, wĩnorẽ jãnarotiyupu̶. Tunu bairoa oco turi cũ̶ãrẽ jãnarotiyupu̶. Bairo cũ̶ caáto, jicoquei jãnapeticoasuparo yua. 27 Bairo cũ̶ caáto ĩña, cũ̶ cabuerã pu̶ame qũĩñacõã maniáti, atore bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: —¡Ago tame! ¿Ñamu̶ ũcũ̶ cũ̶ ãniñati Jesús? Wĩno, ocoturi cũ̶ã cũ̶ tũ̶gocõãña. 28 Cabero ti u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ pẽñaetayuparã Jesujãã, Gadara na caĩrĩ yepapu̶. Bairo eta yua, maanu̶cãñupũ̶ Jesús. Bairo cũ̶ camaanu̶cãrõ, pu̶garã caũ̶mu̶a wãtĩ yeri pũna cacũ̶gorã pu̶ame cũ̶tu̶ etayuparã. Camasãrẽ na carerica ũ̶tã wiiripu̶ caãniatana cũ̶tu̶ etayuparã. Mai, na pu̶ame cauwiorã majũ ãñuparã. Bairi camasã pu̶ame tipau̶re netõámasĩẽtĩnucũñuparã. 29 Bairi yua, na, caũ̶mu̶a pu̶ame Jesús cũ̶ camaanu̶cãrõ ĩña, bairo qũĩ awajayuparã: --¿Mu̶, Dios macũ̶, ñerẽ acú̶ mu̶ atíati jãã tu̶re? ¿Dios popiye jããrẽ cũ̶ caátipa rũ̶mu̶ jũ̶goye, mu̶ pu̶ame popiye jãã baio joroque átigu̶ mu̶ atíati? —qũĩñuparã bu̶tioro. 30 Mai, to jũ̶goye cayoajãñurĩpau̶pu̶ capããrã yesea nurĩcãrã u̶ga ãñuparã. 31 Bairo na cau̶gaãno, wãtĩ yeri pũna pu̶ame atore bairo bu̶tioro qũĩñuparã Jesure: --Jããrẽ mu̶ caacurewiyojomajũgaata, yesea tu̶pu̶ jãã árotiya. Napu̶re jãã jããgarã —bu̶tioro qũĩñuparã. 32 Bairo na caĩrõ tũ̶go, “¡Jau̶, topu̶ ánája toroque!” na ĩñupũ̶ Jesús, na ároti yua. Bairo cũ̶ caĩrõ, wãtĩ yeri pũna pu̶ame caũ̶mu̶arẽ na witipeticoásúparã. Yeseapu̶re jããrásúparã. Bairo yeseare na cajããrĩpau̶ yua, yesea ũ̶tãũ̶ bui caãnimiatana pu̶ame mecũ̶rã u̶tabu̶cu̶rapu̶ atu̶re ñañuacoásúparã. Bairi yua, ruapeticoásuparã yesea pu̶ame. 33 Bairo na cabairo ĩña, yeseare cacotemiatana pu̶ame acu̶ari acoásúparã. Bairo macãpu̶ etarã, na quetibu̶ju̶yuparã nipetiro yesea na cabaiatajere. Tunu bairoa nipetiro wãtĩ yeri pũna cacũ̶gomiatana na cabaiataje cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã. 34 Bairo tiere tũ̶gori, camasã pu̶ame ĩñarásúparã cabaiatajere. Bairo topu̶ etarã, Jesure qũĩña yua, bu̶tioro aperopu̶ cũ̶ árotiyuparã. Na ya yepare cũ̶ caãno boesuparã.

Mateo 9

1 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Jesús cũmuarẽ ájããñupũ̶ tunu. Bairo ájãã yua, ti u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ pẽñacoásúpu̶ cũ̶ cabuerã mena. Pẽñaátí yua, cũ̶ ya macã majũpu̶ etayupu̶. 2 Bairo cũ̶ caetaro ĩña, ti macã macããna jĩcããrã Jesutu̶, ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re cũ̶ neasúparã, na canerĩ coro mena. Bairo na caató ĩña, Jesús pu̶ame masĩcõãñupũ̶ cũ̶ mena na catũ̶goñatutuarijere. Torecu̶, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re: --Yu̶ yau̶, caroaro u̶seanirõ ãnitũ̶goñaña. Merẽ mu̶ carorije wapare yu̶ netõõcõãña —qũĩñupũ̶ Jesús. 3 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶tu̶ macããna Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã pu̶ame bairo ĩ tũ̶goñañuparã na yeripu̶: “Diore cũ̶ netõnu̶cãũ̶ átiyami bairo cũ̶ caĩrĩjẽ mena. ‘Merẽ mu̶ carorije wapare yu̶ recõãña,’ cũ̶ ũcũ̶ ĩ masĩã maa.” 4 Masĩcõãñupũ̶ Jesús cũ̶ yeripu̶ na caãmeobu̶su̶rijere. Bairi atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã yu̶ mena roro mu̶jãã tũ̶goñañati? 5 “Mu̶ carorije wapare yu̶ netõõña,” ãnirẽ yu̶ caĩata, “Bairo ĩcõãũ̶ ĩñami,” mu̶jãã ĩbujiorã. Bairãpu̶a, “Wãmu̶nu̶cãña,” cũ̶rẽ yu̶ caĩata, to bero cũ̶ cawãmu̶nu̶cáto ĩñarã roque, “Bairo ĩcõãũ̶ mee ĩñami Jesús,” mu̶jãã ĩbujiorã. Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, ati yepapu̶ yu̶ carotimasĩrĩjẽrẽ mu̶jãã camasĩparore bairo, tiere ñigu̶ —na ĩñupũ̶ Jesús Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majãrẽ. Ĩ yaparo, cũ̶ caĩrõrẽ bairo qũĩnemoñupũ̶ Jesús ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re: --Wãmu̶nu̶cãña. Mu̶ cacũñarĩ corore nepu̶sari mu̶ ya wiipu̶ tunu ácú̶ja. Merẽ mu̶ riayere yu̶ netõõña —qũĩñupũ̶. 7 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tocãrõã jicoquei wãmu̶nu̶cã yua, cũ̶ ya wiipu̶ acoásúpu̶ cabu̶u̶miatacu̶ pu̶ame. 8 Bairo cũ̶ caátó ĩña, to macããna, capããrã camasã cũ̶ tũ̶goñacõã maniásuparã. Bairi Diore cũ̶ basapeoyuparã. Dios cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ camasãrẽ na cũ̶ cajorijere tũ̶goña u̶seaniñuparã yua. 9 Cabero topu̶ caãniatacu̶ acoásúpu̶ Jesús. Bairo netõácú̶, yu̶, ati tutire cawoatuu̶ Mateo cawãmecu̶cu̶re ñiñajowĩ. Mai, yu̶ pu̶ame Roma gobiernorẽ camasã yaye dinero impuestos na caĩrĩjẽrẽ jejobojari majõcu̶ yu̶ ãmu̶. Bairi yu̶ capaari aru̶apu̶ yu̶ caãno, ñiñajowĩ Jesús. Bairo ñiñajori bero, yu̶tu̶ etari atore bairo ñiwĩ yua: —Jito. Yu̶ bapacu̶sa. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tocãrõã jicoquei yu̶ pu̶ame Jesús mena yu̶ bapacu̶ti acoaápú̶ yua. 10 Cabero Jesús, bairi jãã, cũ̶ cabuerã mena mesapu̶ jãã caruiro, camasã capããrã ruirã etawã, yu̶re bairo capaarique cũ̶gorã, bairi aperã camasã roro na cabu̶su̶pairã cũ̶ã. 11 Bairo jãã cau̶gabapacu̶tore ĩñarã yua, fariseo majã pu̶ame bairo jãã ĩ tutiwã: --¿Nopẽĩ dinero jejori majã mena, bairi roro caána mena mu̶jããrẽ cabuei cũ̶ etiu̶ga bapacu̶tiyati? Roro ácu̶ átiyami —jãã ĩ tutiwã fariseo majã, jãã, Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 12 Bairo na caĩtutiro tũ̶go, bairo na ĩwĩ Jesús: --U̶cotiri majõcu̶re bairo yu̶ ãniña ati wiire. U̶cotiri majõcu̶ ápériyami cacatirã na caãni wiiripu̶re. Cariarã na caãni wiiri jetore etanucũñami, na u̶coti etau̶. Bairi ãnoa mena yu̶ ãniña. Na carorije, riayere bairo caãnierẽ netõõũ̶ ácu̶ yu̶ átiapu̶. 13 Mu̶jãã, ati wãmerẽ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ bueri mu̶jãã camasĩrõ boya: “Mu̶jãã, waibu̶toa riire mu̶jãã cajoemu̶gõrĩjẽ mee, cabopacarãrẽ na mu̶jãã caĩñamairĩjẽ roquere yu̶ boya,” ĩ quetibu̶ju̶yupi Dios cũ̶ ya tutipu̶. Torecu̶na, yu̶ apú̶ ati yepapu̶re. “Caroarã marĩ ãniña,” caĩtorãrẽ na yu̶ macãẽtĩña. Aperã, “Carorije wapa marĩ buicu̶tiya,” caĩtũ̶goñayapapuarãrẽ na macãũ̶ acú̶ yu̶ apú̶, na yeri wasoáto, ĩ —na ĩwĩ Jesús fariseo majãrẽ. 14 Cabero Juan cũ̶ cabuerã Jesús tu̶pu̶ etawã. Eta yua, bairo Jesure qũĩ jẽniñawã: --Jãã, bairi fariseo majã cũ̶ã u̶garique betiri Diore jãã ñubuenucũña. Mu̶ cabuerã pu̶ame bairo áperiyama. ¿Nopẽĩrã na u̶garique betietinucũñati? —qũĩ jẽniñawã Juan cũ̶ cabuerã Jesure. 15 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Caroaro yu̶ caátiere mu̶jãã tũ̶gomasĩẽtĩña. Caũ̶mu̶ cawãmojiyapau̶re bairo yu̶ ãniña. Cũ̶ yarãrẽ bairo niñama yu̶ cabuerã. Caũ̶mu̶ cũ̶ cawãmojiyari rũ̶mu̶rẽ cũ̶ yarã nipetirã u̶gayama pairo, cũ̶ mena u̶seaniãna. Ti rũ̶mu̶rẽ au̶atãmu̶oetiyama. Caũ̶mu̶ cũ̶ cawãmojiyari rũ̶mu̶ bero roquere, cũ̶ yarã caborã u̶garique betiri Diore cũ̶ tũ̶goña jẽniñubuebujiorãma tunu. Narẽ bairo jãã ãniña. Bairi yu̶ mena ãna, yu̶ cabuerã au̶atãmu̶oetigarãma. Yu̶ camano roquere au̶atãmu̶obujiorãma —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, Juan cũ̶ cabuerãrẽ. 16 Ĩ yaparo, “Yu̶ yaye cawãma quetire cabu̶cu̶ macããjẽ mena tũ̶gou̶sa masĩã maniña,” ĩgu̶, atore bairi wãme na ĩcõña quetibu̶ju̶nemowĩ Jesús tunu: --Cabu̶cu̶ro jutirore cawori opere seretuetiyama camasã camasĩrã jutiro cawãma asero caru̶gaeti asero mena. Bairo na caápata, ñuetigaro. Cose, ti aserore bopo na caáto, ru̶gagaro. Ru̶gari tũ̶gãwonemogaro paijãñurõ cawãma asero pu̶ame cabu̶cu̶ro jutirore. 17 Tunu bairoa u̶se oco cawãma qũẽnoyaparoriquere piojãẽtĩnucũñama camasã cabu̶cu̶ poa waibu̶cu̶ asero poapu̶re. Bairo na caápata, ti poa wocoagaro, tie oco capãmu̶rõĩ. Ti poa macããjẽ yasigaro. Bairi u̶se ocore cawãma qũẽnoyaparoriquere piojãnucũñama camasã cawãma poa mena. Bairo na caápata, ti poa tie oco cũ̶ã nicõãña. Yasietiya —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús to macããnarẽ. 18 Bairo narẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶ãno, cũ̶tu̶ etawĩ judío majã quetiupau̶ jĩcãũ̶. Bairo cũ̶tu̶ etari yua, ru̶popaturi mena etanumurĩ Jesure qũĩroawĩ. Atore bairo qũĩwĩ: --Jesús, yu̶ macõ mepu̶ riacoámó. Bairo cariacoataco cõ caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶ wãmo mena cõ rupau̶ri ãnajẽrẽ mu̶ capãñaata, caticoagomo tunu. Bairi yu̶ mena mu̶ apá tãmurĩ —qũĩwĩ quetiupau̶. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, wãmu̶nu̶cã yua, cũ̶ mena acoámí. Jesús cariacoataco cõ caãnopu̶ ácú̶. Cũ̶ cabuerã cũ̶ã cũ̶ mena jãã ápú̶. 20 Bairo jãã caátó, Jesús bero pu̶ame asúpo jĩcãõ carõmio pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã cũ̶marĩ majũ cariíjãnaecõ. Bairo cũ̶tu̶ eta yua, aperã na caĩñaeto, cũ̶ jutiro cayoaro yapaacarẽ pãñañupõ. 21 Mai, cõ pu̶ame cariape tũ̶goñañupõ Jesús cũ̶ cariaye netõmasĩrĩjẽrẽ. Bairo cariape tũ̶goñarĩ yua, “Cũ̶ jutiro cayoaro yapaacarẽ yu̶ capãñaata, yu̶ caticoago,” ĩ tũ̶goñañupõ. Bairo tiere ĩ tũ̶goñarĩ, Jesús bero pu̶ame atíri, tore bairo ásupo. 22 Jesús pu̶ame cõ caátiere masĩcõãñupĩ. Bairo camasĩ ãnirĩ yua, ãmejorenu̶cãrĩ, atore bairo cõ ĩwĩ: --Yu̶ yao, caroaro u̶seanirõ ãnitũ̶goñaña. Yu̶ mena mu̶ catũ̶goñatutuaroi, mu̶ riayere yu̶ netõcõãña —cõ ĩwĩ. Bairo cũ̶ caĩrõã, jicoquei caticoamo yua. 23 Cabero jĩcãũ̶ judío majã quetiupau̶ ya wiipu̶ Jesús cũ̶ caetaro, ti wii macããna pu̶ame oti awajarã baiwã, cabaiyasiatacore ĩñarĩ. 24 Bairo na cabairo ĩña, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Witiánája. Atio cawĩmao baiyasio mee baiyamo. Cãnio baiyamo —na ĩwĩ Jesús. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, roro cũ̶ bócaboyeticõãwã, “Merẽ yasicõãmo,” ĩrã. 25 Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame ti wiire na wiyocõãjowĩ. Áti yaparo, cariacoataco ãnacõ cõ caãni aru̶apu̶ jãátí yua, cõ ãnacõ wãmorĩrẽ ñewĩ. Bairo cũ̶ caáto, cõ pu̶ame catitunurĩ wãmu̶nu̶cãcoámo yua. 26 To bero camasã nipetiro ti yepa tũ̶ni macããna cũ̶ã queti tũ̶gopeticoasuparã Jesús cũ̶ caátiatajere. 27 Cabero topu̶ caãniatacu̶ acoámí Jesús tunu. Bairo cũ̶ caátó, pu̶garã caũ̶mu̶a cacaapee ĩñaena cũ̶ berore u̶sawã. Bairo u̶sa yua, bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo qũĩwã: --¡Jesús, David ãnacũ̶ pãrãmi, bopacooro jãã ĩñaña! —qũĩwã. 28 Bairi Jesús wiire cũ̶ cajããetaro, cacaapee ĩñaena pu̶ame cũ̶tu̶ etawã. Bairo na caetaro ĩña yua, atore bairo na ĩwĩ Jesús: —¿Yu̶ canetõrĩjẽrẽ cariape mu̶jãã tũ̶goñañati? Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, bairo qũĩwã pu̶garãpu̶a: —Jããrẽ mu̶ canetõõpeere cariape jãã tũ̶goñaña. 29 Bairo na caĩrõ tũ̶go, na caapeere pãñawĩ Jesús. Pãña yua, bairo na ĩwĩ: --Bairi yu̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarijerea bairo to baiáto mu̶jããrẽ —na ĩwĩ. 30 Bairo cũ̶ caĩrõã, jicoquei ĩñamasĩcõãma yua. Bairo na cacatiro ĩña, Jesús pu̶ame bairo na ĩnemowĩ tunu bu̶tioro: —Aperãrẽ na quetibu̶ju̶eticõãña mu̶jããrẽ yu̶ cacatiorijere. 31 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gomirãcũ̶ã, cabero nipetiropu̶ camasãrẽ na quetibu̶ju̶ batocõãñupã Jesús narẽ cũ̶ cacatioatajere. 32 Bairo na caátó, camasã aperã Jesús tu̶pu̶ cũ̶ neamá tunu apei wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶re. Cũ̶ pu̶ame wãtĩ yeri pũna jũ̶gori bu̶su̶masĩẽmi. 33 Bairi Jesús wãtĩ yeri pũnarẽ cũ̶ cawiyojoro bero, caũ̶mu̶ pu̶ame catiácu̶ bu̶su̶masĩcõámi tunu. Bairo cũ̶ cabairo ĩña, to macããna qũĩñacõã maniáma. Bairo ãmeo ĩwã na majũ: --¡Diwatoa ũno ãni cũ̶ cacatiorore bairo marĩ ĩñaepũ̶ ato Israel yepapu̶re! —ãmeo ĩwã na majũ. 34 Bairo na caãmeoĩmiatacũ̶ãrẽ, fariseo majã pu̶ame bairo ĩwã: --Beelzebú, wãtĩã quetiupau̶ majũ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori wãtĩã yeri pũna, camasãrẽ cajãñarãrẽ na acurewiyojo masĩñami —qũĩ bu̶su̶paiwã fariseo majã Jesure. 35 Cabero áñesẽãwĩ Jesús tocãnacã macããpu̶. Bairi capairi macã, o õcã macããcã cũ̶ãrẽ etau̶, to macããna na cañubueneñarĩ wiipu̶re na quetibu̶ju̶wĩ caroa queti, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarijere. Tunu bairoa nipetiri wãme cariayecu̶narẽ na catiowĩ. 36 Bairo capããrã camasãrẽ na ĩñarĩ yua, bopacooro na ĩñawĩ. Dope caátimasĩẽna tũ̶goñarĩqũẽ pairique caãna na caãnoi, bopacooro na ĩñawĩ Jesús. Nurĩcãrã oveja narẽ cacotei camánarẽ bairo baiwã Jesure. 37 Bairo na cabairoi, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ: --Oterique camasã na cajepee pairo caãnimiatacũ̶ãrẽ, tie uparãrẽ caju̶jeparã pu̶ame capããrã mee niñama. Torea bairo Dios yaye quetire catũ̶gou̶saparã capããrã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, marĩrẽ caju̶quetibu̶ju̶parã pu̶ame capããrã mee niñama. 38 Bairo na cabairoi, marĩ Pacu̶ Diore mu̶jãã cajẽnirõ boya. Cũ̶ pu̶ame oterique Upau̶re bairo cũ̶ yaye bu̶su̶rique caju̶quetibu̶ju̶ batoparãrẽ na jomasĩgu̶mi.

Mateo 10

1 Cabero Jesús, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoparãrẽ jãã besewĩ. Bairo jãã bese yua, jãã jowĩ masĩrĩqũẽrẽ. Wãtĩã yeri pũnarẽ wiyomasĩrĩqũẽrẽ, bairi tocãnacã wãmepu̶rea riaye netõmasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ jãã jowĩ. 2 Bairi pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ jãã ãmu̶ Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoparã. Cajũ̶goye ãmi Simón. Simorẽã qũĩwĩ Jesús tunu “Pedro”. Tunu cabero ãmi Pedro bai, Andrés cawãmecu̶cu̶. Cũ̶ bero ãma Zebedeo pũna, Santiago, bairi cũ̶ bai Juan mena. 3 Tunu cabero ãma Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo. Yu̶, Mateo pu̶ame Roma macããnarẽ, camasã yaye dinerore jejobojari majõcu̶ caãnimirĩcũ̶ yu̶ ãmu̶. Tunu cabero ãmi Alfeo macũ̶ Santiago cawãmecu̶cu̶. Tunu cabero ãmi Tadeo. 4 Tunu cabero ãmi Simón. Cũ̶ pu̶ame ãmi jĩcãũ̶ celotea mena macããcũ̶. Cabero ãmi Judas Iscariote. Cũ̶ pu̶ame ãmi Jesure cañerotipau̶. Tocãnacãũ̶ã jãã ãmu̶ Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoparã, cũ̶ cabeseatana yua. 5 Bairo, Jesús pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ jãã bese yaparo, camasãrẽ jãã quetibu̶ju̶ rotijowĩ. Bairo jãã quetibu̶ju̶ rotijori yua, cariape atore bairo jãã ĩwĩ: “Judío majã caãmerã na caãnopu̶ mu̶jãã cañesẽãrõ yu̶ boetiya. Tunu bairoa Samaria yepa macããna na caãni macããrĩpu̶ cũ̶ãrẽ mu̶jãã cañesẽãrõ yu̶ boetiya. 6 Ati yepa Israel macããna oveja nurĩcãrã cayasiricarãrẽ bairo caãna niñama. Na caãno pu̶amerẽ mu̶jãã caáñesẽãrõ yu̶ boya. 7 Bairo na mena ãna, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶ya: ‘Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ merẽ etaro baiya.’ 8 Tunu bairoa cariayecu̶narẽ na catioya. Bairi cariacoatana cũ̶ãrẽ tunu na cationemoña. Bairi na rupau̶ caboarã cũ̶ãrẽ na catioya. Tunu bairoa wãtĩ yeri pũna camasã rupau̶pu̶ caãnarẽ na acurewiyojoya. Yu̶ camasĩrĩjẽrẽ wapa mano mu̶jããrẽ yu̶ joya. Bairi wapa mano cabopacarãrẽ na ju̶átinemoña mu̶jãã cũ̶ã. 9 “Tunu bairoa oro, plata, cobre moneda tiirire jeápéricõãña. 10 Tunu bairoa wasopoa, apeye ũnierẽ mu̶jãã cajããrĩ poa cũ̶ãrẽ jeápéricõãña. Tunu jutiro, mu̶jãã cawasoaparo cũ̶ãrẽ jeápéricõãña. Ru̶po jutii, mu̶jãã cawasoapee, bairi tuericu̶ cũ̶ãrẽ mu̶jãã cajeátó yu̶ boetiya. Mu̶jãã, paari majã ãnirĩ mu̶jãã u̶gamasĩña noo mu̶jãã caátópu̶ na canurĩjẽrẽ. 11 “Bairi noo cabori macã, o peeti macããcã camasã na caãnopu̶ etarã, ‘¿Ni caroú̶ cũ̶ ãniñati?’ ti macã macããnarẽ na ĩ jẽniñajũ̶goya. Bairo cũ̶ ũcũ̶rẽ masĩ yua, cũ̶ ya wiipu̶ mu̶jãã ãnicõãwã. Capee wiiripu̶ patowãcõ ñesẽãẽtĩcõãña. 12 Bairi ti wii jããetarã yua, ‘Dios caroa yericu̶taje cũ̶ joáto ati wii macããnarẽ,’ na mu̶jãã ĩgarã ti wii macããnarẽ. 13 Bairo mu̶jãã caĩjẽnirõ, na pu̶ame cũ̶ã caroaro mena mu̶jããrẽ na cajẽniata, Diore na mu̶jãã cajẽnibojari wãmerẽ bairoa caroa yericu̶tajere na jogu̶mi Dios. Bairo mu̶jãã caĩjẽnimiatacũ̶ãrẽ, caroaro mena mu̶jããrẽ na cajẽnieticõãta, Diore na mu̶jãã cajẽnibojari wãmerẽ bairo caroa yericu̶tajere na joetigu̶mi Dios. 14 Bairo ti wii upau̶ cũ̶ mena mu̶jãã cabapacu̶to cũ̶ caboeticõãta, o mu̶jãã yaye quetire cũ̶ catũ̶gogaeticõãta, cũ̶ mena ãmerĩcõãña. Bairi yua, cũ̶ ya wiire witirã, o cũ̶ ya macãrẽ witiáná, cũ̶ macã ñerĩ mu̶jãã ru̶po jutii macããjẽrẽ mu̶jãã paregarã, ‘Roro jããrẽ mu̶ átiapu̶,’ ĩrã. 15 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: To macããna mu̶jããrẽ na catũ̶gogaetie wapa Dios pu̶ame roro na átigu̶mi. Camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caãno Sodoma, Gomorra macãã macããna netõjãñurõ popiye na baio joroque na átigu̶mi yua,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 16 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Tũ̶goya, ãmerẽ mu̶jããrẽ caroa quetire yu̶ quetibu̶ju̶ rotijoya. Ovejas nurĩcãrã, macãnu̶cũ̶ macããna lobos cauwiorã watoa na caãnorẽ bairo watoare mu̶jãã yu̶ joya. Bairi ãña cũ̶ camasĩrõrẽ bairo tũ̶goñamasĩña mu̶jãã cũ̶ã. Bairo baimirãcũ̶ã, bua ñerẽ caápei cũ̶ cabairore bairo mu̶jãã caãno yu̶ boya. 17 Diore caĩroaena na caátiãnierẽ tũ̶goñamasacatiya. Na pu̶ame mu̶jããrẽ ñerĩ, na quetiuparã tu̶pu̶ mu̶jããrẽ jeágarãma. Aperã cũ̶ã na cañubueri wiiripu̶ mu̶jãã bapegarãma. 18 Bairi yu̶ yarã mu̶jãã caãno jũ̶gori na pu̶ame mu̶jããrẽ roro na catutiparore bairo ĩrã, quetiuparã gobernadores, bairi quetiuparã reyes tu̶pu̶ cũ̶ãrẽ mu̶jããrẽ jeágarãma. Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, na ũnarẽ, bairi judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ yu̶ yaye quetire nemojãñurõ mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩgarã bairãpu̶a. 19 Bairo mu̶jããrẽ na cañerõ, uwirã, ‘¿Dope bairo na marĩ ĩrãati?’ ĩ tũ̶goña macãẽtĩcõãña. Tipau̶ caetaro ĩña, Dios pu̶ame mu̶jãã caĩmasĩpeere mu̶jãã jogu̶mi. 20 Mu̶jãã catũ̶goñamasĩrĩjẽ mena mu̶jãã quetibu̶ju̶etigarã. Marĩ Pacu̶ Dios mena macããcũ̶, Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori roque mu̶jãã quetibu̶ju̶garã camasãrẽ. 21 “Tipau̶ caãno, jĩcãũ̶ pũnaa caãna nimirãcũ̶ã, ãmeo bu̶su̶jãbuitirecõãgarãma. Bairo ána, gobiernorẽ na ñerotiri pajĩãrerotigarãma. Tunu apei cũ̶ã cũ̶ macũ̶rẽ torea bairo cũ̶ átirotigu̶mi. Tunu jĩcãũ̶ pũnaa na pacu̶are boetiri, na pajĩãrerotigarãma. 22 Bairi yua, ati u̶mu̶recóo macããna nipetiro mu̶jããrẽ ĩñategarãma, yu̶ yarã mu̶jãã caãnoi. Bairo mu̶jããrẽ na caĩñatemiatacũ̶ãrẽ, ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ yu̶ yaye quetire jĩcã wãmeacã ũno cũ̶ cajãnaeticõãmata, cũ̶ netõgu̶mi Dios. 23 Bairi jĩcã macã macããna yu̶ yaye bu̶su̶riquere tũ̶gogaena, roro mu̶jããrẽ na caápata, ape macãpu̶ ruti ánája. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Israel yepa macããrĩ tocãnacã macããpu̶re mu̶jãã caquetibu̶ju̶peyoparo jũ̶goyepu̶a, merẽ yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ nemo yu̶ tunuatígu̶ ati yepapu̶re. 24 “Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ bueri majõcu̶, cũ̶rẽ cabuei netõrõ masĩẽtĩñami. Tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ paabojari majõcu̶ cũ̶ quetiupau̶ netõrõ rotimasĩẽtĩñami. 25 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ bueri majõcu̶, cũ̶rẽ cabueire bairo popiye cũ̶ cabaigaeticõãta, ñuetõ. Torea bairo ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ paabojari majõcu̶, cũ̶ quetiupau̶re bairo popiye cũ̶ cabaigaeticõãta, ñuetõ. Bairi jĩcã wii upau̶re, ‘Wãtĩ quetiupau̶, Beelzebú cawãmecu̶cu̶ mu̶ ãcũ̶,’ cũ̶ na caĩata, netõjãñurõ na ĩñategarãma caĩbu̶su̶pairã ti wii upau̶ yarãrẽ,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 26 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Bairi yu̶ yarã, mu̶jããrẽ caĩñaterãrẽ na uwieticõãña. Nipetiro ãme caãna na catũ̶goñarĩjẽ nipetirijere masĩõpeyocõãgu̶mi Dios. Baujaro nigaro mu̶jãã yeripu̶ mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ nipetirije. 27 Bairo bairi yasioro mu̶jããrẽ yu̶ caĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ nipetiro camasãrẽ na quetibu̶ju̶ya bu̶su̶rique tutuaro mena. 28 Bairi yu̶ yarã, mu̶jããrẽ capajĩãreyasiogarã ũnarẽ na uwieticõãña. Bairo pajĩãremasĩmirãcũ̶ã, dope bairo átimasĩẽtĩñama mu̶jãã yeri pũna caãnipeere. Dios pu̶ame camasã na cayasiparo, caũ̶petietopu̶ na yeri pũnarẽ jomasĩñami. Bairi Dios pu̶ame roquere cũ̶ uwiri jĩcãrõ tũ̶ni caroaro ása. 29 “Tunu pu̶garã minia, jĩcã moneda tiiaca wapacu̶tiyama. Bairi petoaca wapacu̶timirãcũ̶ã, ni jĩcãũ̶ mini ũcũ̶ Dios cũ̶ caĩñarĩcãnu̶gõẽcũ̶ maami. Bairi marĩ Pacu̶ Dios, ‘Bairo cũ̶ baiáto,’ cũ̶rẽ cũ̶ caĩẽtĩcõãta, ni jĩcãũ̶ mini ũcũ̶ riayasietigu̶mi. 30 Mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã cabaipee nipetirijere ĩñau̶sagu̶mi Dios. Mu̶jãã poawẽrĩ cũ̶ãrẽ nipetiro cõõñapeyo masĩcõãñami. 31 Bairi, ‘Marĩ cabairijere masĩẽcũ̶mi Dios,’ ĩ tũ̶goñaeticõãña. Minia netõjãñurõ mu̶jãã maiñami Dios. Bairi uwieticõãña,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 32 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘Jesús yau̶ yu̶ ãniña,’ aperã camasã na catũ̶goro caĩquetibu̶ju̶re, yu̶ yau̶ cũ̶ caãnierẽ yu̶ cũ̶ã yu̶ Pacu̶, u̶mu̶recóo macããcũ̶rẽ cũ̶ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶. 33 Bairi tunu apei, ‘Jesure yu̶ masĩẽtĩña,’ caĩ pu̶amerẽ yu̶ cũ̶ã, ‘Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña cũ̶rã,’ ñi quetibu̶ju̶gu̶ yu̶ Pacu̶ u̶mu̶recóo macããcũ̶rẽ,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 34 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, jãã ĩ quetibu̶ju̶nemowĩ tunu: “Camasã watoa yu̶ caãnierẽ cariape masĩña. ‘Dios cũ̶ cajou̶ cũ̶ caetaro bero jũ̶gori nipetiro camasã caroaro ãmeo átiãnigarãma,’ ĩ tũ̶goñaeticõãña. Yu̶ caetaro jũ̶gori camasã jĩcãrõ tũ̶ni tũ̶goñaetigarãma. Caãmeoqũẽrã na catũ̶goñarĩjẽrẽ bairo tũ̶goñagarãma. 35 Bairi camasã yu̶ yaye bu̶su̶riquere jĩcã yerire bairoa catũ̶gou̶saena ãnirĩ jĩcãũ̶ cũ̶ pacu̶re cũ̶ pesucu̶tigu̶mi. Torea bairo apeo cũ̶ã cõ pacore cõ pesucu̶tigomo. Apeo cũ̶ã cõ mañicõrẽ cõ pesucu̶tigomo. 36 Bairi jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ pesua pu̶ame jĩcã wii macããna majũ nimirãcũ̶ã, tore bairo baigarãma. 37 “Bairi tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, cũ̶ pacu̶re, o cũ̶ pacore yu̶ netõrõ na cũ̶ camaiata, yu̶ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami. Tunu bairoa apei ũcũ̶ cũ̶ macũ̶rẽ, o cũ̶ macõrẽ yu̶ netõrõ na cũ̶ camaiata, yu̶ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami. 38 Tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ mena ágamicũ̶ã, yu̶re bairo popiye cũ̶ cabaigaeticõãta, yu̶ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami. 39 Tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ caãnie pu̶amerẽ mairĩ, yu̶ yaye quetire cajãnau̶ pu̶ame yasicoagu̶mi yua. Baipu̶a, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ yaye quetire cajãnaecu̶ roque netõcõãgu̶mi. Cũ̶rẽ na capajĩãrocacõãmiatacũ̶ãrẽ, caticõã ãninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 40 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jããrẽ cũ̶ canu̶cũ̶bu̶goata, yu̶re canu̶cũ̶bu̶gou̶re bairo cũ̶ ñiñagu̶. Tunu bairoa yu̶re canu̶cũ̶bu̶gou̶ caãcũ̶ cũ̶ caãnoi, Dios yu̶re cajou̶ pu̶ame cũ̶rẽ canu̶cũ̶bu̶gou̶re bairo qũĩñagu̶mi. 41 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ pu̶ame profetare cũ̶ cũ̶ canu̶cũ̶bu̶goata, caroare cũ̶ jogu̶mi Dios. Dios yaye bu̶su̶riquere cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ cũ̶ caãnoi, caroaro cũ̶ cũ̶ caápata, profeta caroaro cũ̶ caátie wapare bairo cũ̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ jogu̶mi Dios. Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ pu̶ame carorije wapa cacũ̶goecu̶re cũ̶ cũ̶ canu̶cũ̶bu̶goata, caroare cũ̶ jogu̶mi Dios caũ̶mu̶rẽ. Cariape Dios yau̶ cũ̶ caãnoi caroaro cũ̶ cũ̶ caápata, carorije wapa cacũ̶goecu̶ caroaro cũ̶ caátie wapare bairo cũ̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ jogu̶mi Dios. 42 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ pu̶ame yu̶ cabueire cũ̶ cũ̶ canu̶cũ̶bu̶goata, caroare cũ̶ jogu̶mi Dios cũ̶ cũ̶ãrẽ. Yu̶ cabuei, cabu̶goro macããcũ̶ majũ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, caroaro cũ̶ cũ̶ caápata, cũ̶rẽ caroaro cũ̶ caátie wapa nigaro. Dise ũnieacãrẽ oco cũ̶ caetipee cũ̶ãrẽ yu̶ cabueire cũ̶ cajoata, cũ̶rẽ caroaro cũ̶ caátie wapa nigaro,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús.

Mateo 11

1 Bairo pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ jãã quetibu̶ju̶ yaparo yua, topu̶ caãniatacu̶ ti yepa macããjẽ ape macããrĩpu̶ áñesẽãnemowĩ Jesús, caroa quetire camasãrẽ na quetibu̶ju̶ ácú̶. 2 Mai, Juan camasãrẽ cabautizamiatacu̶ pu̶ame preso jorica wiipu̶ ãñupũ̶ ti rũ̶mu̶rĩrẽ. Bairo topu̶ ãcũ̶, queti tũ̶goyupu̶ Jesús cũ̶ caátiãnierẽ. Bairo tũ̶gori, atore bairo na ĩ jẽniñarotijoyupi cũ̶ cabuerãrẽ: 3 “¿Cariapea Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ majũ, mu̶ ãniñati? Cũ̶ mee mu̶ caãmata, ¿apei pu̶amerẽ jãã coterãati?” na ĩ jẽniñarotijoyupi Juan cũ̶ cabuerãrẽ, Jesure. 4 Bairo cabero Juan cũ̶ cabuerã torea bairo na caĩjẽniñarõ, atore bairo na ĩwĩ Jesús: “Tunu ánája Juan tu̶pu̶. Cũ̶ quetibu̶ju̶rájá mu̶jãã caĩñaatajere, bairi mu̶jãã catũ̶goataje cũ̶ãrẽ. 5 Yu̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori caĩñamasĩẽtãna merẽ ĩñamasĩñama. Tunu caámasĩẽtãna cũ̶ã merẽ ámasĩñama. Carupau̶ boaatana cũ̶ã merẽ caticoayama. Tunu catũ̶goetana cũ̶ã merẽ tũ̶gomasĩñama. Cabaiyasiatana cũ̶ã merẽ caticoayama. Tunu cabopacarã cũ̶ã caroa queti tũ̶goyama, Dios narẽ cũ̶ canetõrĩjẽrẽ. Tiere cũ̶ quetibu̶ju̶rájá. 6 Tunu bairoa mu̶jããrẽ ñiña: ¡U̶seanirĩ niñama camasã yu̶ mena catũ̶goñatutuajãnaena pu̶ame!” na ĩ jowĩ Jesús, Juan cũ̶ cabuerãrẽ. 7 Bairo Juan cũ̶ cajoatána na caátó ĩña, to macããna capããrã camasãrẽ na quetibu̶ju̶ jũ̶gowĩ Jesús, Juan cũ̶ cabairiquere. Atore bairo na ĩwĩ: “¿Nopẽĩrã desierto cayucu̶manopu̶ mu̶jãã ásúpari? ¿Jĩcãũ̶ yucu̶acã wĩnoi cayuguiricu̶acarẽ ĩñagarã, topu̶ mu̶jãã ásúpari? 8 ¿O caũ̶mu̶, caroa cajutii jãñau̶rẽ qũĩñagarã, topu̶ mu̶jãã ásúpari? Mu̶jãã baiesupa. Camasã caroa jutii cajãnarã pu̶ame caroa wiiripu̶, quetiuparã ya wiiripu̶ ãniñama. Desierto cayucu̶manopu̶ etaetiyama na ũna. 9 ¿O profetare qũĩñagarã, topu̶ mu̶jãã ásúpari? Bairoa mu̶jãã baiyupa. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã pu̶ame, ‘Profeta ãcũ̶mi Juan,’ mu̶jãã caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, Juan profeta netõõjãñurõ caãnimajũũ̶ niñami. 10 Cũ̶ niñami Dios yaye quetibu̶ju̶rica tutipu̶ na cawoatujũ̶goyecu̶tacu̶ majũ. Atore bairo ti tutipu̶ ĩ quetibu̶ju̶yayupi Dios, cũ̶ macũ̶rẽ, Juan cũ̶ cabaipeere: ‘Mu̶, yu̶ cajopau̶, ti yepapu̶ mu̶ cabuiaparo jũ̶goye, apeire cũ̶ yu̶ qũẽnoroti jojũ̶gogu̶. Camasã mu̶ yaye quetire na tũ̶gou̶saáto ĩ, apeire yu̶ qũẽnoroti jojũ̶gogu̶,’ ĩ quetibu̶ju̶yayupi Dios Juan cũ̶ cabaipeere. 11 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ati yepapu̶ cabuiaricu̶, Juan, camasãrẽ cabautizamiatacu̶ netõrõ caquetibu̶ju̶netõõmasĩ maami. Baipu̶a, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããcũ̶ pu̶ame nipetirã netõrõ cabu̶goro macããcũ̶ ãnimicũ̶ã, ape rũ̶mu̶pu̶ roquere Juan netõrõ masĩcõãgu̶mi. 12 “Juan cabautizamiatacu̶ cũ̶ cabauetaropu̶i nijũ̶goaná, ãme caãnapu̶ tocãnacã rũ̶mu̶a nituetayama Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ capããrã beropu̶ bu̶tioro cajããgarã. Na pu̶ame ãmeo qũẽrĩ majã jĩcã macãrẽ ẽmagarã bu̶tioro na caátore bairo popiye bairi jããrã átiyama. 13 Tunu Juan ati yepapu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶paro jũ̶goye profeta majã nipetirã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ã quetibu̶ju̶ jũ̶goatíyayupa Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetapeere. 14 Tunu mu̶jãã camasĩgaata, atore bairo mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶nemoña: ‘Elíare bairo caãcũ̶ ape rũ̶mu̶pu̶ buiaetagu̶mi,’ na caĩwoatucũjũ̶goyecu̶tacu̶ majũ niñami Juan. 15 Mu̶jãã, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. Bairi ãmerẽ yua, mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere tũ̶goãmewiyoya mu̶jãã yeripu̶. 16 “¿Dope bairo mu̶jãã, ati yu̶tea macããna mu̶jãã ũnarẽ ñicu̶ti? ¿Noa ũnarẽ bairo mu̶jãã ãnicu̶ti? Cawĩmarãrẽ bairo mu̶jãã ãniña. Cawĩmarã pu̶ame camasã na caneñaporipau̶ ũno plazapu̶ eperã, awajari atore bairo ĩ joyama na baparãrẽ: 17 ‘Jãã catõrõã putiro, mu̶jãã basaetiapu̶. Tunu bairoa jãã caotiro cũ̶ãrẽ, jãã mu̶jãã otinemoetiapu̶,’ ĩ joyama cawĩmarã na baparãrẽ. Narẽ bairo mu̶jãã ãniña, cayu̶gaena majũ. 18 Tũ̶gopeoya mai. Yu̶ jũ̶goye etayupu̶ Juan. Cũ̶ pu̶ame pan u̶gaesupu̶. Tunu u̶se oco cũ̶ãrẽ etietinucũñupũ̶. Bairo cũ̶ cabairijere ĩñarã, mu̶jãã pu̶ame, ‘Wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ ãcũ̶mi. Cũ̶ marĩ tũ̶goetiroa,’ mu̶jãã ĩñupã Juarẽ. 19 Bairi Juan bero yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ etawu̶. Yu̶ pu̶ame camasã mena yu̶ u̶ganucũña. Na mena yu̶ etinucũña. Bairo yu̶ cabairijere ĩñarã, mu̶jãã pu̶ame, ‘U̶gapacajãñuñami. U̶se oco cũ̶ãrẽ etipacajãñuñami. Carorã mena bapacu̶tiyami. Tunu bairoa Roma macããcũ̶ gobiernorẽ camasã yaye dinerore cajejobojari majã mena bapacu̶tiyami. Bairi caróu̶ ãcũ̶mi. Cũ̶ marĩ tũ̶goetiroa cũ̶ cũ̶ãrẽ,’ yu̶ mu̶jãã ĩnucũña. Baipu̶a, Dios pu̶ame cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ camasãrẽ na áti ĩñoñami cũ̶ mena catũ̶goñatutuarã caroaro na caátie jũ̶gori,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. 20 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemowĩ tunu Jesús to macããnarẽ, ape macãã macããna roro na cabairiquere. Mai, na macããrẽ ãcũ̶, capee caroa átijẽño ĩñorĩqũẽrẽ na áti ĩñowĩ Jesús. Bairo narẽ caroaro cũ̶ caátimiatacũ̶ãrẽ, na pu̶ame roro na caátajere tũ̶goña yapapuari tũ̶goña wasoaema na yerire. Bairi atore bairo na ĩwĩ Jesús na cabaipeere: 21 “¡Roro majũ baigarãma to Corazín macã macããna! ¡Roro majũ baigarãma Betsaida macã macããna cũ̶ã! Dios cũ̶ caátijẽñomasĩrĩjẽ capeere ĩñawã. Bairo caĩñarã nimirãcũ̶ã, roro na caátajere jãnagaema. Tirũ̶mu̶pu̶ macããna Tiro, Sidón macããna ãnana, Corazín, Betsaida macããna na caĩñarĩcãrõrẽã bairo na cũ̶ã na caĩñaata, roro na caátajere jãnabujioricarãma Tiro, Sidón macããna pu̶ame. Bu̶tioro yapapuarã na cajãñarĩjẽ jutii ũnierẽ jãñabujioricarãma. Peero õwã cũ̶ãrẽ na ru̶poapu̶ mapeobujioricarãma, bu̶tioro yapapuari yua. 22 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Camasãrẽ Dios cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro, Corazín, bairi Betsaida macããna pu̶ame, Tiro, Sidón macããna netõjãñurõ popiye baigarãma. 23 Torea bairo Capernaum macã macããna cũ̶ã baigarãma. ‘Jõbuipu̶ marĩ ágarã,’ caĩtũ̶goñarã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, ¡caũ̶cũ̶ãrĩ opepu̶ roquere na regu̶mi Dios! Cũ̶ caátijẽñorĩjẽ capeere ĩñawã Capernaum macããna. Tirũ̶mu̶pu̶ macããna, Sodoma macããna ãnana, Capernaum macããna na caĩñarĩcãrõrẽ bairo na cũ̶ã na caĩñaata, roro na caátajere jãnarĩ, yasietibujioricarãma. Na ya macã pu̶ame ati rũ̶mu̶rẽ nicõãbujioro mai. 24 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: To macããna na catũ̶goetie wapa, Dios pu̶ame roro na átigu̶mi. Camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro, Capernaum macããna, Sodoma macããna netõjãñurõ popiye baigarãma,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, camasã cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. 25 Bairo ti watoa caãno atore bairo Diore qũĩ jẽniwĩ Jesús: “Caacu̶, mu̶, ati u̶mu̶recóo nipetiro upau̶, mu̶ ñujãñuña yu̶ yarã mena. Naa, cabu̶goro macããnarẽ bairo caãna na caãnimiatacũ̶ãrẽ, masĩrĩqũẽrẽ na mu̶ joyupa. Aperã, ati yepa macããna, ‘Marĩ roque marĩ masĩnetõña,’ caĩrã pu̶amerẽ na mu̶ joesupa. 26 Caacu̶, tore bairo mu̶ ásupa mu̶ cabojũ̶goyetiricarorea bairo caãno jũ̶gori,” qũĩ jẽniwĩ Jesús cũ̶ pacu̶re. 27 Bairo qũĩ jẽni yaparo, atore bairo na ĩwĩ Jesús cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ: “Yu̶ Pacu̶ pu̶ame nipetirije masĩrĩqũẽrẽ yu̶ jowĩ. Tunu yu̶ caátiãnie cũ̶ãrẽ yu̶ Pacu̶ jeto masĩñami. Tunu cũ̶ caátiãnierẽ yu̶ cũ̶ã yu̶ masĩpeyocõãña. Bairi yu̶ cũ̶ã yu̶ jeto na yu̶ masĩõmasĩña camasã yu̶ cabeserãrẽ yu̶ Pacu̶ cũ̶ caátiãnierẽ. 28 Tunu mu̶jãã nipetirã cajũ̶gobueri majã na caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ caátipeyogamirã yu̶ mena tũ̶goñatutuarasá. Caroa yericu̶tajere mu̶jããrẽ yu̶ jogu̶, ‘Jau̶,’ mu̶jãã caĩata. 29 Wecu̶a pu̶garã jiyaricarã jĩcãrõ mena na capaarorea bairo marĩ cũ̶ã jĩcãrõ mena marĩ paaroa. Tunu bairoa yu̶ yaye bu̶su̶rique cũ̶ãrẽ tũ̶gopajeu̶saya. Yu̶a, tutuaro caroti mee yu̶ ãniña. Caroa yeri pũna mena caquetibu̶ju̶ yu̶ ãniña. Bairi yu̶ mena mu̶jãã caãmata, caroa yericu̶taje majũ mu̶jãã yeripu̶re etagaro. 30 Mu̶jãã caátipee yu̶ caborije pu̶ame tũ̶goña yapapuao joroque mu̶jããrẽ áperigaro. Tunu yu̶ caborore bairo mu̶jãã caátipee masiriyoetiya,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ.

Mateo 12

1 Ti rũ̶mu̶rĩrẽ jãã, judío majã jãã cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãno, jãã netõápú̶ weseripu̶. Bairo netõáná, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame queyari, trigo apeacarẽ jeri cacatirijerea jãã u̶gajũ̶gowu̶. 2 Bairo jãã caátore ĩñarĩ, fariseo majã atore bairo qũĩ tutiwã Jesure: --¡Na ĩñañijate! ¿Mu̶ cabuerã roro na caátiere miñaetiyati? Ati rũ̶mu̶ ũnorẽ paariquere bairo átiyama mu̶ cabuerã, bairo trigo apeacarẽ jeu̶garã. Ati rũ̶mu̶ ũnorẽ caápericõãpee niña na caátie ũnierẽ —qũĩ tutiwã fariseo majã Jesure. 3 Bairo na caĩtutiro tũ̶go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --David ãnacũ̶ queyamiácú̶, ¿cũ̶ caátajere na caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã ĩñaetinucũñati Dios ya tutipu̶? Mu̶jãã ĩñanucũrã. 4 Bairo baiyuparo: David pu̶ame jããetayupu̶ Dios ya wiire cũ̶ ũ̶mu̶a mena. U̶gariquere macãrã jããetayuparã. Bairi pan ãñuparõ, caroa Dios yaye majũ na caĩcũrĩqũẽ jeto. Tie pããrẽ sacerdote majã jetore na u̶garotiyupu̶ Moisés ãnacũ̶. Bairo sacerdote majã jeto na cau̶garije caãnimiatacũ̶ãrẽ, tie pããrẽ u̶gari bero, cũ̶ ũ̶mu̶arẽ na batonuñupũ̶ David. 5 Tunu bairoa Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ ape pũrõ ape wẽẽpu̶ sacerdote majã ati rũ̶mu̶ ũnorẽ na caátipeere, ¿mu̶jãã ĩñaetinucũñati? Mu̶jãã ĩñarĩcãrã. Ati rũ̶mu̶ ũnorẽ templo wiire paariquere bairo camasãrẽ na cajũ̶goñubuero átirotiyupi Moisés. Bairo na pu̶ame ati rũ̶mu̶ ũnorẽ na capaamiatacũ̶ãrẽ, tie jũ̶gori carorije wapa cacũ̶gorãrẽ bairo na ĩñaetinucũñami Dios. 6 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ãme ati yepapu̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ templo wii netõjãñurõ caãnimajũũ̶ niñami. 7 Dios yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ, “Waibu̶toa rii joemu̶gõrĩ yu̶ mu̶jãã cañubuero mee, camasãrẽ bopacooro mu̶jãã caĩñamairõ roquere yu̶ boya,” cũ̶ caĩquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã tũ̶gomasĩẽtĩña. Bairo tiere mu̶jãã catũ̶gomasĩata, yu̶ cabuerã, carorije wapa cacũ̶goenarẽ na mu̶jãã tutietibujiorã. 8 Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ ãnirĩ, yu̶ átirotimasĩña yerijãrĩcã rũ̶mu̶ cũ̶ãrẽ camasã caroare na caátiãnipeere —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majãrẽ. 9 Cabero topu̶ caãniatacu̶ jãã jũ̶goacoámí tunu Jesús. Á yua, ti yepa macãã wii na cañubueri wiire jãámi. 10 Mai, topu̶ ãmi jĩcãũ̶ caricábu̶ricu̶. Bairi to macããna qũĩ jẽniñawã Jesure: --Marĩ cayerijãrĩcã rũ̶mu̶rẽã cariayecu̶narẽ marĩ cacatioro, ¿to ñucõãcu̶ti? O paariquere bairo caãnoi, ati rũ̶mu̶ ũnorẽ tore bairo caápericõãpee, ¿to ãnicu̶ti? —qũĩ jẽniñawã Jesure, cũ̶ caĩrĩjẽrẽ na quetiuparãrẽ bu̶su̶jãgarã. 11 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --¿Ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶, oveja jĩcãũ̶ãcã cacũ̶gou̶ ũcũ̶ cũ̶ caãmata, cũ̶ yau̶ opepu̶ ati rũ̶mu̶ ũnorẽ cũ̶ cañarocajãápata, jicoquei cũ̶ cũ̶ nemu̶gõmasĩẽtĩcu̶ti? Nipetirã mu̶jãã tore bairo mu̶jãã átibujiorã, marĩ cayerijãrĩ rũ̶mu̶ ũno cũ̶ãrẽ. 12 ¡Camasã pu̶amerẽ oveja netõjãñurõ na maiñami Dios! Bairi cañurĩjẽ marĩ caátie ñuña Dios cũ̶ caĩñajoro marĩ cayerijãrĩ rũ̶mu̶ ũno cũ̶ãrẽ —na ĩwĩ Jesús ti wii macããnarẽ. 13 Bairo na ĩ yaparo, atore bairo qũĩwĩ Jesús caricábu̶ricu̶re: —Mu̶ ricáre ñupoya. Bairo cũ̶ caĩrõ, caricábu̶ricu̶ pu̶ame cũ̶ ricáre ñupoowĩ. Tocãrõã cũ̶ ricá ñucoápu̶ ape nu̶gõã macã ricáre bairo yua. 14 Bairo cũ̶ caáto ĩñarã, fariseo majã pu̶ame ti wiire witi yua, “¿Dope bairo marĩ ánaati, Jesure pajĩãgarã?” ãmeo ĩ bu̶su̶paijũ̶goyuparã na majũ. 15 Jesús pu̶ame masĩcõãwĩ fariseo majã na caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ. Bairo masĩrĩ yua, topu̶ caãniatacu̶ aperopu̶ acoámí. Bairo cũ̶ caátó ĩñarã, capããrã camasã cũ̶ bero u̶sawã. Na mena macããna cariayecu̶na nipetirãrẽ na catiowĩ Jesús. 16 Bairo na catio yaparo, narẽ cũ̶ caátibojarijere aperãrẽ na quetibu̶ju̶ rotiemi. 17 Dios bu̶su̶rica tutipu̶ profeta Isaías ãnacũ̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietaro baiwu̶. Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatucũñañupĩ Isaías ãnacũ̶ Dios cũ̶ caĩrĩjẽrẽ: 18 “Ãni, yu̶ cabesericu̶, yu̶ caroti niñami. Cũ̶ yu̶ maijãñuña. Cũ̶ caátiãnierẽ ñiñau̶seaniña. Bairi yu̶ yerire cũ̶ mena yu̶ bapacu̶tirotigu̶. Cũ̶ pu̶ame judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ cariape quetire na quetibu̶ju̶gu̶mi. 19 Tunu bairoa camasãrẽ roro na bu̶su̶netõẽtĩgu̶mi. Caroa yeri mena roque na quetibu̶ju̶gu̶mi. Bairi noo macã maapu̶ ãcũ̶, di rũ̶mu̶ ũno awajatutiri na quetibu̶ju̶etigu̶mi. 20 Bairi camasã catũ̶goñatutuaenarẽ caroaro mena na beyogu̶mi. Cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetaparo jũ̶goye tũ̶goñatutuarique roquere na jogu̶mi. 21 Bairi judío majã caãmerã cũ̶ã nipetirã, ‘Cũ̶ caĩrõrẽ bairo caroaro marĩ ju̶átibojagu̶mi,’ ĩ tũ̶goñagarãma,” ĩ quetibu̶ju̶ woatucũñañupĩ Isaías ãnacũ̶ Jesús cũ̶ caátipeere. 22 Ape rũ̶mu̶ Jesutu̶ cũ̶ neamá camasã jĩcãũ̶ wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶re. Mai, wãtĩ yeri pũna cũ̶ cajãñarõ jũ̶gori cũ̶ pu̶ame ĩñamasĩẽmi. Bairi tunu bu̶su̶masĩẽmi. Jesús pu̶ame cũ̶ catiowĩ cũ̶ cũ̶ãrẽ. Bairo cũ̶ cacatioro, caũ̶mu̶ pu̶ame bu̶su̶masĩwĩ. Tunu bairoa ĩñamasĩwĩ. 23 Bairo cũ̶ cacatiro ĩña, nipetiro camasã tũ̶goñacõã maniáma. Atore bairo ĩwã: “¿Ãni, Jesús, marĩ ñicũ̶ David ãnacũ̶ pãrãmi mee cũ̶ ãnicu̶ti? ¿Dios cũ̶ cajou̶ Mesías mee cũ̶ ãnicu̶ti?” ĩwã nipetiro camasã. 24 Bairo na caĩrõ tũ̶go, fariseo majã pu̶ame atore bairo ĩwã: “Dios jũ̶gori mee, Beelzebú, wãtĩã quetiupau̶ majũ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori wãtĩ yeri pũna, camasãrẽ caãnarẽ na acurewiyojo masĩĩmi Jesús,” ĩwã fariseo majã. 25 Jesús pu̶ame masĩcõãwĩ na catũ̶goñarĩjẽrẽ. Bairo masĩrĩ yua, atore bairo na ĩwĩ: “Quetiupau̶ rey cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããna na caãmeoboeticõãta, jĩcãrõ ãnimasĩẽtĩñama. Tunu bairoa jĩcã macã, o jĩcã wii macããna na caãmeoboeticõãta, na cũ̶ã caroaro ãnimasĩẽtĩñama. 26 Tore bairo Satanás, wãtĩã quetiupau̶, cũ̶ yarãrẽ na cũ̶ caboeticõãta, ¿dope bairo to ãninetõrõati cũ̶ carotimasĩrĩpau̶? Ãninetõmasĩẽto. Yasipeticoagaro cũ̶ yarãrẽ, na cũ̶ caboeticõãta. 27 Tunu bairoa Beelzebú jũ̶gori wãtĩ yeri pũnarẽ na yu̶ caacurewiyojomasĩata, ¿ñamu̶ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori mu̶jãã yarã cũ̶ã yu̶re bairo na átimasĩcu̶ti? Bairo mu̶jãã caĩrõ tũ̶gorã, mu̶jãã yarã pu̶ame, ‘Cariape mee mu̶jãã tũ̶goñaña,’ mu̶jããrẽ ĩbujiorãma. 28 Yu̶ pu̶ame, Dios Yeri Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori wãtĩ yeri pũnarẽ yu̶ caacurewiyojomasĩata, nipetiro camasã yu̶ caátiere ĩñarã, ‘Merẽ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ marĩrẽ etaya,’ ĩ masĩbujiorãma,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majãrẽ. 29 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, cajerutiri majõcu̶re ĩcõñarĩ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemowĩ tunu: “Jĩcãũ̶ wii upau̶, catutuau̶ majũ, cũ̶ ya wii macããjẽrẽ caroaro cũ̶ caĩñacoteata, ni ũcũ̶ cajerutiri majõcu̶ cũ̶ yayere jerutimasĩẽcũ̶mi. Jerutimasĩĩmi baipu̶a, ti wii upau̶re cũ̶ cajiyajũ̶goata. Bairo cũ̶ jiyajũ̶gori bero roque, ti wii macããjẽ nipetirijere jerutipeyo masĩcõãũ̶mi. 30 “Yu̶ mena caãnigaecu̶, yu̶re caĩñateire bairo caãcũ̶ niñami. Tunu bairoa yu̶ mena caquetibu̶ju̶netõõgaecu̶, camasãrẽ caquetibu̶ju̶mawijiou̶re bairo caãcũ̶ niñami. 31 “Bairi cariape mu̶jããrẽ ñiña: Cabu̶su̶pairã dope bairo roro na caĩrĩjẽ tocãnacã wãmerẽ masiriyogu̶mi Dios, cũ̶rẽ na cajẽniata. Bairo masiriyobojamicũ̶ã, Espíritu Santore roro na cabu̶su̶paiata roquere, na masiriyoetigu̶mi. 32 Baipu̶a, noa ũna yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re roro na caĩrĩjẽrẽ masiriyogu̶mi Dios, cũ̶rẽ na cajẽniata. Tore bairo átimicũ̶ã, Espíritu Santore roro na caĩata roque, na masiriyobojaetigu̶mi. Ati yu̶tea caãno cũ̶ã, bairi ati yepa cũ̶ cawasoaro bero caãnipa yu̶tea cũ̶ãrẽ na masiriyoetigu̶mi, Dios Espíritu Santore roro na caĩata,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majãrẽ. 33 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemowĩ tunu: “Tũ̶goñañijate. Jĩcãũ̶ yucu̶ caroú̶ carorijere rícacu̶periya. Tunu bairoa apei yucu̶ caroricu̶ caroare rícacu̶periya. Tocãnacã yucu̶ carícacu̶tii yucu̶ rícare u̶garã, tiire marĩ masĩña. ‘Yucu̶ caroú̶ niña,’ o ‘Yucu̶ caroricu̶ niña,’ marĩ ĩ masĩña. 34 ¡Mu̶jãã, ãña ũna moena majũ mu̶jãã ãniña! Bairi rorije caáticõãna ãnirĩ dope bairo pu̶ame caroaro cariape macããjẽrẽ mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩẽna. Marĩ yeri marĩ catũ̶goñamasĩrĩjẽpu̶ caãnoi, marĩ bu̶su̶nucũña. 35 Bairi marĩ yeripu̶ caroa caãmata, caroa wãme tũ̶goñarĩqũẽrẽ marĩ bu̶su̶nucũña. Tunu bairoa carorijere marĩ cabu̶su̶nucũata cũ̶ãrẽ, marĩ yeri pũnaapu̶ carorije caãno jũ̶gori carorije jeto bu̶su̶rique niña. 36 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Dios camasãrẽ na cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro, roro na caĩrĩqũẽ tocãnacã wãmerẽ ĩñabesegu̶mi Dios. 37 Mu̶jãã ya risero jũ̶gori mu̶jãã masĩgu̶mi Dios mu̶jãã caátiãnierẽ. Caroaro caĩrĩcũ̶ cũ̶ caãmata, carorije wapa cacũ̶goecu̶re bairo qũĩñagu̶mi Dios. Roro caĩrĩcũ̶ cũ̶ caãmata roque, carorije wapa cacũ̶gou̶re bairo qũĩñagu̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 38 Cabero jĩcããrã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi fariseo majã mena Jesutu̶ etawã tunu. Atore bairo qũĩwã: —Cabuei, jĩcã wãme ũno átijẽño ĩñorĩqũẽrẽ jããrẽ mu̶ áti ĩñowã. 39 Bairo na caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo na ĩwĩ Jesús: —Ati yepa macããna, ãme caãna, caroaro Dios mena ãnimasĩẽtĩñama. Jĩcã rũ̶mu̶ cũ̶ boo, ape rũ̶mu̶ cũ̶ boetiyama. Átijẽño ĩñorĩqũẽ jetore boyama. Bairo na cabomiatacũ̶ãrẽ, tiere na áti ĩñoetigu̶mi Dios. Merẽ na quetibu̶ju̶ cũñupĩ Jonás ãnacũ̶ cũ̶ cabairiquere. 40 Jonás pu̶ame itia rũ̶mu̶, itia ñami majũ wai capai paaro pupeapu̶ ãñupĩ. Torea bairo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ cũ̶ã itia rũ̶mu̶, itia ñami majũ ati yepa pupeapu̶ yu̶ ãnigu̶. 41 Tirũ̶mu̶pu̶re Jonás cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gorã, Nínive macã macããna pu̶ame roro na caátajere jãnacõãñupã. “Cariapea Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶netõrotiricu̶ majũ niñami Jonás,” ĩ tũ̶goñamasĩñupã. Bairo Jonarẽ na caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã, ãme caãna pu̶ame Jonás netõjãñurõ caãnimajũũ̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gou̶sagaetiya. Bairi Dios cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro, Nínive macã macããna pu̶ame catitunurĩ, “Roro majũ mu̶jãã tũ̶gou̶saesupa,” mu̶jãã ĩgarãma. 42 Tunu bairoa ti rũ̶mu̶ caetaro, jĩcãõ catitunurĩ, mu̶jãã, ãme caãnarẽ, “Cariapea mu̶jãã tũ̶gou̶saepu̶,” mu̶jããrẽ ĩregomo cõ cũ̶ã. Ape nu̶gõã waru jopepu̶ macããcõ quetiupao ãnacõ cũ̶ã bairo mu̶jããrẽ ĩgomo. Cõ pu̶ame noo cayoaropu̶ asúpo, Salomón ãnacũ̶ cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ tũ̶gogo. Bairo catũ̶gogarico cõ caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã, ãme caãna yu̶ camasĩrĩjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gogaetiya. Bairo Salomón netõrõ camasĩ yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ caĩrĩjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gogaetiya. 43 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãme ĩcõñarĩ atore bairo na ĩnemowĩ Jesús tunu: “Wãtĩ yeri pũna caũ̶mu̶rẽ cũ̶ cawitiátato bero, noo caoco manipau̶ripu̶ áñesẽãũ̶mi. Áñesẽã yua, cũ̶ caãniparore cũ̶ cabocaeticõãta, atore bairo ĩ tũ̶goñau̶mi: 44 ‘Yu̶ caãnimiatatopu̶a yu̶ tunuágu̶ tunu,’ ĩ tũ̶goñau̶mi. Bairo ĩ tũ̶goña yua, tunuá, caũ̶mu̶rẽ qũĩñau̶mi tunu. Caũ̶mu̶ yeri pu̶ame caroaro na caowa qũẽnopeyoatato wiire bairo bauu̶mi. 45 Bairo cabairo ĩña yua, ácoacu̶mi tunu wãtĩ, aperã jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ cũ̶ netõrõ cañuenarẽ na piineñou̶ ácú̶. Bairo na bocá, ‘¡Jito!’ na ĩ, caũ̶mu̶rẽ cũ̶ jããrãma tunu nipetirã. Bairi cũ̶ yeripu̶ ãnicõãrãma tunu. Bairo na caãno, jõpu̶ame roro baibujiou̶mi tunu caũ̶mu̶ pu̶ame yua. Torea bairo baigarãma ati yu̶tea macããna carorã, Dios narẽ cũ̶ canetõatato bero cũ̶ Yeri majũrẽ na yeripu̶ caboena pu̶ame,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majãrẽ. 46 Bairo narẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶ãno, Jesús paco, bairi cũ̶ bairã cũ̶ã topu̶ etayupa. Eta yua, cũ̶ caãni wii macãpu̶ cũ̶ cotenucũñupã, cũ̶ mena bu̶su̶garã. 47 Bairo macãpu̶ na cacotenucũrõ, Jesutu̶ macããcũ̶ jĩcãũ̶ atore bairo qũĩwĩ Jesure: --Mu̶ paco, mu̶ bairã mu̶ macãũparã. Macãpu̶a mu̶rẽ coterã átiuparã —qũĩwĩ jĩcãũ̶ Jesure. 48 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩwĩ Jesús cũ̶rẽ caquetibu̶ju̶re: —Naa, yu̶ paco, yu̶ bairã cũ̶ã, yu̶ yarã majũ na caãnimiatacũ̶ãrẽ, aperã, yu̶ yarãrẽ bairo caãna niñama na cũ̶ã. 49 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, cũ̶ wãmorẽ, jãã, cũ̶ cabuerã tu̶re ñupuajori atore bairo qũĩnemowĩ tunu: —Ãnoa niñama yu̶ pacore bairo caãna, bairi yu̶ bairãrẽ bairo caãna. 50 Noa ũna yu̶ Pacu̶ u̶mu̶recóo macããcũ̶ cũ̶ carotirore bairo caána pu̶ame yu̶ bairãrẽ bairo caãna, bairi yu̶ bairã rõmirĩrẽ bairo caãna, bairi yu̶ pacore bairo caãna niñama.

Mateo 13

1 Ti rũ̶mu̶a ti wii caãniatacu̶ witiátí yua, u̶tabu̶cu̶ra tũ̶nipu̶ ruietawĩ Jesús. 2 Bairo cũ̶ caruiro, camasã capããrã cũ̶tu̶ neñaetawã. Bairo capããrã majũ na caãnoi, Jesús pu̶ame cũmua turorica capairicapu̶ ájããwĩ. Cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarã pu̶ame peta paputiropu̶ nucũwã. 3 Bairo na cabairo, capee wãme ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶wĩ Jesús. Atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶wĩ: “Jĩcã rũ̶mu̶ ásúpu̶ jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ cũ̶ wesepu̶, oteriquere otei ácú̶. 4 Topu̶ eta, cũ̶ oteriquere wẽbato otejũ̶goyupu̶. Bairo caroaro cũ̶ caotemiatacũ̶ãrẽ, oterique jĩcã rupaa ñañuparõ maapu̶. Bairo maapu̶ ti rupaa cañarõ ĩñarã, minia pu̶ame wu̶ruiatí, u̶garecõãñuparã. 5 Cabero cũ̶ cawẽbatoro, ape rupaa ũ̶tã yepapu̶ cayepa esemenirõpu̶ ñañuparõ. Tie pu̶ame yoaro mee putimiñuparõ, cayepa esemenirõ caãnoi yua. 6 Bairo tie oterique pu̶ame pútiatímii yua, yoaro mee riacoásúparo muipu̶ cũ̶ caasijĩãrõĩ, dope bairo nu̶cõõrĩ jõmasĩẽtĩrĩ yua. 7 Cabero cũ̶ cawẽbatoro, ape rupaa pota yucu̶ watoapu̶ ñañuparõ. Cabero pota yucu̶ pu̶ame cabu̶tinetõrõ, tie oterique pu̶ame caroaro pútimasĩẽsuparo. Pota yucu̶ pu̶ame otere bu̶tibiacõãñuparõ. 8 Cabero ape rupaa pu̶ame caroa yepapu̶ ñañuparõ. Cabero puti, bu̶ticoasuparo. Bairo bu̶tiátó, jĩcã jatí cien rupaa majũ rícacu̶suparo. Ape jatí sesenta rupaa majũ rícacu̶suparo. Ape jatí treinta majũ rícacu̶suparo. 9 Mu̶jãã, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. Bairi ãmerẽ yua, mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere tũ̶goãmewiyoya mu̶jãã yeripu̶,” na ĩwĩ Jesús cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. 10 Cabero jãã, Jesús cũ̶ cabuerã cũ̶tu̶ jãã etawu̶. Cũ̶tu̶ eta yua, atore bairo cũ̶ jãã ĩ jẽniñawũ̶: “Camasã, mu̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ, ¿nopẽĩ capee ĩcõñarĩ na mu̶ quetibu̶ju̶nucũñati?” cũ̶ jãã ĩwũ̶. 11 Bairo jãã caĩrõ tũ̶go, atore bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽrẽ tirũ̶mu̶pu̶ macããna na catũ̶goetajere mu̶jãã roquere mu̶jãã masĩõñami. Aperã tiere na camasĩrõrẽ boetiyami. Torecu̶, ape wãme ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶ rotiyami Dios. 12 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere cũ̶ catũ̶gou̶saata, Dios pu̶ame cũ̶ masĩõnemogu̶mi tunu. Bairo átimicũ̶ã, petoaca catũ̶gou̶sau̶ cũ̶ caãmata, cabero cũ̶ camasĩmiatajere cũ̶ masiriyocõãgu̶mi. 13 Bairi ape wãme ĩcõñarĩ na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña camasã yu̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. Bairi na pu̶ame cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, Dios cũ̶ caátiere ĩñamasĩẽtĩñama. Tunu bairoa cũ̶ yaye quetire tũ̶gomirãcũ̶ã, tiere tũ̶gomasĩẽtĩñama. 14 Dios bu̶su̶rica tutipu̶ Isaías ãnacũ̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietaro baiya narẽ: ‘Ati yepa macããna yu̶ yaye quetire tũ̶gomirãcũ̶ã, di rũ̶mu̶ ũno tiere tũ̶gomasĩẽtĩñama. Tunu bairoa cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, di rũ̶mu̶ ũno yu̶ caátiere ĩñamasĩẽtĩñama. 15 Ati macã macããna, na yeripu̶ catũ̶goñamasĩgaetoi cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, yu̶ caátiere ĩñamasĩẽtĩñama. Tunu bairoa caãmoo cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, yu̶ yaye quetire tũ̶gomasĩẽtĩñama. Na yeripu̶re tũ̶goña masĩẽtĩñama na yu̶ caquetibu̶ju̶gamirĩjẽrẽ. Bairi, “Jãã mu̶ netõõwã,” ñietinucũñama,’ ĩ quetibu̶ju̶ cũñañupĩ Isaías ãnacũ̶,” ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 16 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu Jesús: “Tirũ̶mu̶pu̶ macããna profeta majã capããrã majũ mu̶jãã caĩñarĩjẽ ũnierẽ ĩñagamiñupã. Na ũna aperã carorije wapa cacũ̶goenarẽ bairo caána cũ̶ã tiere ĩñagamiñupã. Mu̶jãã catũ̶gorije ũnie cũ̶ãrẽ tũ̶gogamiñupã. Bairi mu̶jãã, yu̶ cabuerã pu̶ame capee ĩña, tũ̶go, caána ãnirĩ, u̶seanirĩ ãña,” jãã ĩwĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 18 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶ masĩõwĩ caoteire ĩcõñarĩ cũ̶ caquetibu̶ju̶atajere: “Tũ̶goya yu̶ cabuerã. Mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ caroaro, ĩcõñarĩ caotei quetire camasãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere: 19 Camasã jĩcããrã Dios yaye quetire tũ̶goyama. Bairo tũ̶gomirãcũ̶ã, tũ̶gomasĩẽtĩñama. Dios bu̶su̶riquere na catũ̶goatato beroaca, wãtĩ pu̶ame uwaro eta, jecõãñami na camasĩbujioatajere. Minia na cawu̶je u̶garicarore bairo etanecõãñami wãtĩ, na camasĩbujioatajere. Na pu̶ame caotei cũ̶ caoterique maapu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. 20 Bairo tunu aperã camasã Dios yaye quetire u̶seanirõ tũ̶go, jicoquei, ‘Jau̶,’ ĩñama. Bairo bomirãcũ̶ã, bairãpu̶a na yeripu̶ caroaro cũ̶ yu̶etiyama. Capútirije canu̶cõmanajẽrẽ bairo niñama. Bairi roro na cabairo caãno, o Dios yaye quetire na catũ̶gou̶saro jũ̶gori aperã narẽ na caĩñatero ĩñarã, yoaro mee jãnañama Dios yaye quetire yua. Dios mena yoaro ãmerĩñama. Naa, caotei cũ̶ caoterique ape rupaa ũ̶tã buipu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. 22 Bairo tunu aperã camasã Dios yaye quetire, ‘Jau̶,’ na caĩrõ bero, apeye ũnie pu̶amerẽ bu̶tioro tũ̶goña macãñama. Ati yepa macããjẽ wapatarique ũnierẽ, bairi caroaro na caãnigarije cũ̶ãrẽ tũ̶goñañama bu̶tioro. Bairi Dios bu̶su̶riquere tũ̶goña masiriticõãñama. Caroaro caánarẽ bairo na caáperoi, caríca bu̶timasĩẽtĩẽrẽ bairo niñama. Bairi naa, caotei cũ̶ caoterique ape rupaa pota watoapu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. 23 Bairãpu̶a, aperã roque Dios yaye quetire u̶seanirĩ tũ̶goyama. Na yeri pũnapu̶ cariape tũ̶gopeori, tiere tũ̶gou̶sayama. Caotei cũ̶ caoterique ape rupaa, caroa yepapu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. Bairi jĩcã jatí cien rupaa majũ rícacu̶suparo. Ape jatí sesenta rupaa majũ rícacu̶suparo. Ape jatí treinta majũ rícacu̶suparo. Torea bairo niñama Dios yayere catũ̶gou̶sanucũrã pu̶ame,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 24 Jãã ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãme ĩcõñarĩ atore bairo na ĩnemowĩ Jesús tunu cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ: “Dios cũ̶ carotiripau̶ atore bairo niña: Oteriquere caotei cũ̶ oterique caroa majũrẽ cũ̶ wesepu̶re oteyupu̶. 25 Cabero cũ̶, bairi aperã cũ̶ yarã cũ̶ã nipetiro na cacãnitoye cũ̶ pesu pu̶ame yasioro cũ̶ wesepu̶ etayupu̶. Eta yua, oterique moetie majũrẽ trigo cũ̶ caoteataje watoapu̶re otenemocõãñupũ̶. Bairo roro áti yaparo, acoásúpu̶. 26 Cabero cũ̶ caotemirĩqũẽ pu̶ame puti, bu̶tiyaparoyuparo. Moetie cũ̶ã puti, bu̶tiyaparoyuparo caroa oterique watoare. 27 Bairo cabairo ĩña, ti wese upau̶ ũ̶mu̶a pu̶ame cũ̶tu̶ etayuparã. Eta yua, atore bairo qũĩ jẽniñuparã: ‘Jãã quetiupau̶, oterique caroa majũrẽ mu̶ oterotiricu̶. Bairo mu̶ caátirotimiatacũ̶ãrẽ, ¿dopẽĩrõ caroa watoare carorije to putiyupari?’ qũĩñuparã cũ̶ ũ̶mu̶a pu̶ame. 28 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶: ‘Yu̶ pesuu̶ jĩcãũ̶ roro yu̶ átibojaatacu̶mi.’ Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩ jẽniñañuparã: ‘Bairi, ¿ñerẽ jãã caátie mu̶ boyati? ¿Moetiere jãã cawããrero mu̶ boyati?’ qũĩñuparã cũ̶ ũ̶mu̶a ti wese upau̶re. 29 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶: ‘Bairo yu̶ boetiya. Bairo mu̶jãã caápata, trigo caroa apeye moetie mena mu̶jãã wããrecõãbujiorã. 30 Bairi trigo carorije mena to bu̶ticõáto mai. Cabero trigo jericapau̶ caetaro ĩña, atore bairo ñigu̶ trigore cajebojari majãrẽ: “Trigore mu̶jãã cajeparo jũ̶goye carorijere ricaati jee yaparo, carupaa rotori jiyari joerecõãña. Bairo áti yaparo, trigo pu̶amerẽ mu̶jãã cajero yu̶ boya. Jee yaparo, yu̶ ya wii u̶garique cũrĩcã wiipu̶ mu̶jãã cacũrõ yu̶ boya,” ñigu̶ trigore cajebojari majãrẽ,’ na ĩñupũ̶ ti wese upau̶,” na ĩcõña quetibu̶ju̶wĩ Jesús cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. 31 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãme ĩcõñarĩ atore bairo na ĩnemowĩ Jesús tunu cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ: “Tunu mostaza na caĩrĩ apeacarẽ jĩcãũ̶ cũ̶ wesepu̶ cũ̶ caotericaacarẽ bairo niña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶. 32 Tia apeacã pu̶ame õcããcã majũ nimirõcũ̶ã, marĩ caotero bero bu̶tiátó, pairicu̶ majũ áya, nipetirije wesepu̶ oterique netõrõ. Bairi minia cũ̶ã tii yucu̶ ru̶pu̶ripu̶re na ria batiirire qũẽnorĩ nicõãmasĩñama. Torea bairo niña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ cũ̶ã,” na ĩcõña quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 33 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãme ĩcõñarĩ atore bairo na ĩnemowĩ Jesús tunu cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ: “Levadurare bairo niña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶. Jĩcãõ trigo wãĩãrĩqũẽ wetare, itiaru̶ majũ oco mena weyo yaparo, levadurare petoaca jããñamo. Bairo petoaca cõ cajããmiatacũ̶ãrẽ, tie pu̶ame jesapeticoaya yua. Torea bairo niña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ cũ̶ã,” na ĩcõña quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 34 Torea bairo jeto na ĩcõña quetibu̶ju̶nucũwĩ Jesús nipetiro camasã cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. Dise ũnie quetibu̶ju̶riquere ĩcõñaetiri na quetibu̶ju̶emi. 35 Bairo Dios bu̶su̶rica tutipu̶ profeta cũ̶ caĩwoatuquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietaro baiwu̶. Atore bairo ĩ woatuyayupi profeta, Jesús cũ̶ caĩpeere: “Capee wãme ĩcõñarĩ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ camasãrẽ. Ati u̶mu̶recóo Dios cũ̶ caqũẽnoparo jũ̶goye camasã na catũ̶goetajere na yu̶ quetibu̶ju̶gu̶,” ĩ woatu quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupĩ profeta. 36 Cabero Jesús camasã cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ, “Yu̶ áya,” na ĩrĩ bero, jĩcã wiire jããetawĩ. Bairo cũ̶ cajããetaro bero, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶tu̶ jãã etawu̶. Atore bairo cũ̶ jãã ĩ jẽniñawũ̶: “¿Dope bairo ĩgaro to ĩñati carorije trigo watoapu̶ na caotemirĩqũẽrẽ ĩcõñarĩ mu̶ caquetibu̶ju̶ataje? Jãã tũ̶gomasĩẽtĩãpũ̶. Bairi jãã mu̶ caquetibu̶ju̶ro jãã boya,” cũ̶ jãã ĩwũ̶. 37 Bairo jãã caĩrõ tũ̶go, atore bairo jãã ĩwĩ: “Oterique caroare caotei pu̶ame, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re bairo caãcũ̶ niñami. 38 Caotei ya wese pu̶ame ati u̶mu̶recóo macãã yepare bairo niña. Ti wese caputibu̶tirique caroa macããjẽ pu̶ame Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶ macããnarẽ bairo niña. Ti wese caputibu̶tirique oterique carorije pu̶ame wãtĩ yarãrẽ bairo niña. 39 Ti wese upau̶ pesu pu̶ame wãtĩrẽ bairo caãcũ̶ niñami. Tunu bairoa ti wese caputibu̶tirique jericapau̶ caetaro ati u̶mu̶recóo capetiri rũ̶mu̶rẽ bairo niña. Bairi ti wese caputibu̶tiriquere jebojari majã pu̶ame ángelea majãrẽ bairo niñama. 40 Bairi jebojari majã moetiere na cajoerericarore bairo baigaro ati u̶mu̶reco capetiri rũ̶mu̶ caetaro yua. 41 Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ carotirã ángelea majãrẽ na yu̶ jogu̶ yu̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶. Yu̶ yarã na catũ̶goñarĩjẽrẽ royetuo joroque caánarẽ, bairi rorije caáticõãna cũ̶ãrẽ na yu̶ jeneñorotigu̶. 42 Ángelea, bairo na cajeeneñopeyoro ĩña yua, caũ̶petietopu̶ na yu̶ rerotigu̶. Topu̶ bu̶tioro otigarãma. Na opire bacaru̶potugarãma, bu̶tioro yapapuarã yua. 43 Bairo na caáto bero, yu̶ yarã, carorije cacũ̶goenarẽ bairo Dios cũ̶ caĩñarĩcãrã pu̶ame muipu̶ u̶mu̶recóo macããcũ̶ cũ̶ caasiyarijere bairo baupeticoagarãma yu̶ Pacu̶ cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re. Mu̶jãã, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. Bairi ãmerẽ yua, mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere tũ̶goãmewiyoya mu̶jãã yeripu̶,” ĩwĩ Jesús. 44 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãme ĩcõñarĩ atore bairo ĩnemowĩ Jesús tunu: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ atore bairo niña: Pairo cawapacu̶tie capee moneda tiirire wesepu̶ aperã na cayacũyasioricarore bairo niña. Bairi caũ̶mu̶ jĩcãũ̶ tiere ĩña acu̶ari yua, jicoquei tiere yanemoñupũ̶ tunu. Bairo áti yaparo, u̶seanirĩqũẽ mena cũ̶ yaye apeye ũnie nipetirijere aperãrẽ nuni, tie wapa jeyupu̶, ti wesere wapatigu̶. Bairo cũ̶ cawapatinunirõ, cũ̶ yaye cũ̶ cabocaataje cũ̶ yaye majũ nicõãñuparõ yua. 45 “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ tunu atore bairo niña: Jĩcãũ̶, cũ̶ yayere canunireri majõcu̶ perla caroaro cabotiri rupaacarẽ macãũ̶ ácú̶ baiyupu̶. 46 Bairo cũ̶ caátó, jĩcã, tocãnacã rupaa netõrõ caroa botirica majũrẽ bócacõãñupũ̶. Bairo bócari, cũ̶ yaye apeye ũnie nipetirijere aperãrẽ nuni, tie wapa jeyupu̶, tiare wapatigu̶. Bairo cũ̶ cawapatiro, tia cũ̶ ya majũ nicõãñuparõ yua. 47 “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ tunu atore bairo niña: Ria capairiyapu̶ wai wasarã aperã na bapire na carocañuajorore bairo niña. Bairo camasã na caáto, wai capããrã tocãnacã wãme majũ ti bapire jããñuparã. 48 Bairo na cajããrõ ĩña, wemoñuparã ti bapire paputiropu̶. Wemo yaparo yua, waire na beseruiyuparã. Wai caroarã jetore boyuparã. Carorã pu̶amerẽ na recõãñuparã. 49 “Torea bairo baigaro ati u̶mu̶recóo capetiparo jũ̶goye. Ángelea majã pu̶ame ati yepapu̶ etarã, camasã carorãrẽ na ricawori caũ̶petietopu̶re na regarãma. Topu̶ bu̶tioro otigarãma. Na opire bacaru̶potugarãma, bu̶tioro yapapuarã yua,” ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 51 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩ jẽniñawĩ Jesús: —¿Mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere mu̶jãã tũ̶gomasĩati? Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, “Jãã tũ̶gomasĩña,” cũ̶ jãã ĩwũ̶. 52 Bairo jãã caĩrõ tũ̶go, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: --Ni jĩcãũ̶, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuei ũcũ̶ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽrẽ cũ̶ cajũ̶gobueata, jĩcãũ̶ wii upau̶re bairo nigu̶mi. Ti wii upau̶ pu̶ame cũ̶ ya wii macããjẽ cũ̶ caqũẽnocũrĩqũẽ pu̶ga wãme mena átimasĩñami cawãma apeye ũnie mena cũ̶ãrẽ, bairi cabu̶cu̶ apeye ũnie mena cũ̶ãrẽ. Cũ̶rẽã bairo nigu̶mi, cajũ̶gobuei cawãma macããjẽ yu̶ cabuerije, bairi tunu Moisés ãnacũ̶ cũ̶ cacũrĩqũẽrẽ cabu̶cu̶ macããjẽrẽ cariape cũ̶ catũ̶goñaata —jãã ĩwĩ Jesús. 53 Bairo atie capee wãme ĩcõña quetibu̶ju̶ yaparori bero, ti macãpu̶ witi acoámí. 54 Bairo witi acoátí yua, cũ̶ ya yepa majũpu̶ etawĩ. Eta, ti yepa macããna na cañubueri wiire jããetawĩ, na quetibu̶ju̶gu̶. Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶ro tũ̶go, to macããna pu̶ame tũ̶gocõã maniáma. Atore bairo ĩwã: --Ãnia, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni quetibu̶ju̶yami. ¿Noopu̶ atie caroaro cũ̶ caquetibu̶ju̶masĩrĩjẽrẽ cũ̶ masĩñuparĩ? ¿Dope bairo átijẽñorĩqũẽ cũ̶ãrẽ cũ̶ átimasĩñuparĩ? 55 ¿Ãni, yucu̶pãĩrĩ mena rocapata ũnierẽ caqũẽnou̶ macũ̶ mee cũ̶ ãniñati? ¿Marĩ mena macããcõ, María macũ̶ mee cũ̶ ãniñati? Bairi, ¿Santiago, José, Simón, Judas jũ̶gocu̶ mee cũ̶ ãniñati? 56 Cũ̶ marĩ masĩjãñuña. Bairi, ¿marĩ mena macããna rõmirĩ jũ̶gocu̶ mee cũ̶ ãniñati? Bairi, ¿noopu̶ atie nipetirije cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ cũ̶ masĩñuparĩ? —ãmeo ĩ jẽniñawã na majũ. 57 Bairo Jesure qũĩroagaetiri, cũ̶ ya macã macããna pu̶ame cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gogaema. Bairo na catũ̶gogaeto ĩña, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Profeta majã tocãnacãũ̶pu̶rea na ĩroanucũñama camasã nipetiro na cañesẽãrõpu̶. Na ya macã macããna, bairi na ya wii macããna majũ roque na boetinucũñama. Na yarã jeto na ĩroaetinucũñama —na ĩwĩ Jesús. 58 Bairi cũ̶ ya macã macããna cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere cariape na catũ̶gogaetoi, capee caroa cũ̶ caátijẽñomasĩrĩjẽrẽ topu̶re áti ĩñoemi Jesús yua.

Mateo 14

1 Ti rũ̶mu̶rĩ majũã Herodes, Galilea yepa macããna quetiupau̶ pu̶ame queti tũ̶goyupu̶ Jesús cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ. 2 Bairo tiere tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ cũ̶ carotirãrẽ: “Jesús na caĩ, cũ̶ã ãcũ̶mi Juan el Bautista cabaiyasiricu̶ ãnacũ̶ tunu cacati majũ. Bairo cabai ãnirĩ capee átijẽñomasĩĩmi,” na ĩñupũ̶ Herodes. 3 Mai, cajũ̶goyepu̶ Herodes pu̶ame Juarẽ ñerotiyupu̶. Bairo cũ̶ ñerotiri bero, ãpõãwẽ mena cũ̶ jiyari, preso jorica wiipu̶ cũ̶ cũrocaroti joyupu̶. Juan cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere boesupu̶ Herodes. Mai, “Mu̶ bai Felipe nu̶mo Herodías na caĩõ mena mu̶ caãnie ñuẽtĩña. Carorije niña mu̶ caátie,” cũ̶rẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere boesupu̶. Bairo boetiri preso jorica wiipu̶ cũ̶ cũrocaroti joyupu̶ Herodes pu̶ame Juarẽ. 5 Tunu nipetiro camasã Juarẽ, “Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijou̶ ãcũ̶mi,” ĩrã, cũ̶ maijãñuñuparã. Bairi Herodes pu̶ame jicoquei Juarẽ cũ̶ pajĩãroca rotigamicũ̶ã, bairo átiroti masĩẽsupu̶, camasã yu̶ tutirema, ĩ. 6 Bairo jĩcã rũ̶mu̶ yua, Herodes cũ̶ cabuiarica rũ̶mu̶ caetaro, bose rũ̶mu̶ qũẽnoñupũ̶. Bairo cũ̶ caqũẽnorõ, Felipe nu̶mo caãnimirĩcõ Herodías cawãmecu̶co macõ pu̶ame basa ĩñoñupõ, Herodes cũ̶ capiijoatana cõ na caĩñaparore bairo ĩõ. Herodes cũ̶ã cõ cabasarijere ĩñajesomajũcõãñupũ̶. 7 Bairi nipetirã na catũ̶goro, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Herodías macõrẽ Herodes pu̶ame: “Noo, yu̶re mu̶ cajẽnigari wãmerẽ yu̶ jẽniña. Mu̶ yu̶ jomajũcõãgu̶. Ĩtoricaro mano Dios mena ñiña,” cõ ĩñupũ̶. 8 Bairo cawãmao pu̶ame tiere tũ̶gori, cõ pacore jẽniñao ásúpo. Cabero yua, cõ paco cõrẽ cõ caĩrotirore bairo qũĩñupõ Herodere: --Bairo yu̶ boya: Ãmeacã Juan el Bautista ru̶poare patanerĩ jotu̶ bapapu̶ jããrĩ, yu̶ mu̶ jowa —qũĩñupõ. 9 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, tũ̶goña yapapuacoásupu̶ Herodes pu̶ame. Bairo tũ̶goña yapapuamicũ̶ã, “ ‘¡Dios mena ñiña!’ cõrẽ yu̶ caĩatajere yu̶ tũ̶goama yu̶ capiijoatana,” ĩ yua, cõrẽ cũ̶ caĩatatore bairo átirotiyupu̶. 10 Bairi cũ̶ ũ̶mu̶arẽ Juan preso jorica wiipu̶ caãcũ̶rẽ cũ̶ ru̶poa patarotijoyupu̶. 11 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ caĩrõrẽ bairo cũ̶ ásuparã Juarẽ. Bairo cũ̶ pajĩã yaparori bero, cũ̶ ãnacũ̶ ru̶poare jotu̶ bapa buipu̶ nejããrĩ, Herodías macõrẽ cõ nuniñuparã. Cõ pu̶ame cõ pacore cũ̶ ru̶poa ãnatõrẽ cõ neásúpo, cũ̶ cayasiro cõ masĩáto, ĩõ. 12 Cabero Juan cũ̶ cabuemirĩcãrã pu̶ame bairo cũ̶rẽ na capajĩãrocarijere queti tũ̶gori, preso jorica wiipu̶ etarã, cũ̶ ãnacũ̶ rupau̶re neásúparã, masã opepu̶ cũ̶ yarocagarã. Bairo áti yaparori bero, Jesutu̶ etawã, tie quetire cũ̶ quetibu̶ju̶rã etarã. 13 Bairo Jesús na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, topu̶ caãniatacu̶ cũmuarẽ ájããrĩ camasã manopu̶ jãã jũ̶goacoámí. Bairo jãã caátíere masĩrĩ yua, ti macãã macããna camasã pu̶ame maapu̶ u̶tabu̶cu̶ra tũ̶ni ásúpa, jãã ẽñota áná. Bairo áná, jãã jũ̶goye etayupa. 14 Bairi Jesús u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ pẽñaeta yua, maanu̶cãwĩ. Maanu̶cãrĩ yua, camasã capããrãrẽ na ĩñawĩ. Bairo na cabairo, bopacooro na ĩñawĩ. Bairi na mena macããna cariayecu̶na na caneatíatanarẽ na catiowĩ. 15 Bairo na cũ̶ caáticõãno, ñamicããcã nicoa ápú̶. Bairi jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame Jesutu̶ etari, atore bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: --Merẽ ñamicã majũ niña. Atopu̶re wiiri maniña. Dope camasã capããrãrẽ na marĩ áperã. Bairi ãnoarẽ na mu̶ árotiwa macããpu̶, na majũ na cau̶gapeere na wapatirápáro —jãã ĩwũ̶ Jesure. 16 Bairo jãã caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo jãã ĩwĩ: --Aperopu̶ na cau̶gapeere na wapatira rotieticõãña. Mu̶jãã majũ na u̶garique nuña —jãã ĩwĩ. 17 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: --Jãã, jĩcã wãmo cãrõ pan jororiaca, wai, pu̶garããcã tocãrõã jãã cũ̶goya —cũ̶ jãã ĩwũ̶. 18 Bairo jãã caĩrõ: “Ato pu̶ame jeasá,” jãã ĩwĩ. 19 Ĩ yaparo, camasã capããrã to caãnarẽ taa yepapu̶ na ruirotiwĩ. Bairo na caruiro ĩña, pan rupaa jĩcã wãmo cãnacã rupaacarẽ, wai pu̶garã mena nee, jõbuire ĩñamu̶gõjori, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” Diore qũĩ jẽniwĩ. Bairo qũĩ jẽni yaparo, pan rupaare carecomacã peeri, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ, jãã nuniwĩ, camasãrẽ jãã cabatoparore bairo ĩ. 20 Bairo jãã cabatoro bero yua, nipetiro camasã caroaro u̶gayapicoáma, u̶gariquere narẽ jãã cabatoatajere. Bairo na cau̶gatuaro bero, jãã jejããwũ̶ piiripu̶ na cau̶garu̶garijere. Pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã piiri majũ jãã jejããjirowu̶. 21 To caãna cau̶gaatana jĩcã wãmo cãnacã mil majũ camasã ãma, carõmia, bairi cawĩmarã cũ̶ã cõñaña manoa. 22 Tipau̶ bero, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ cũmuapu̶ jãã ájããrotiwĩ Jesús tunu. Camasãrẽ na cũ̶ caĩñatu̶sajotoye, ti u̶tabu̶cu̶ra jĩnu̶gõãpu̶ cũ̶ jũ̶goye jãã capẽñaátó bowĩ. 23 Bairi camasãrẽ na ĩñatu̶sajo yaparo, ũ̶tãũ̶ buipu̶ wãmu̶coásúpi Jesús, Diore cũ̶ jẽniácú̶. Bairi muipu̶ cũ̶ cajããrõ canaioatípau̶, jĩcãũ̶ã ãñupĩ Jesús ti ũ̶tãũ̶ buipu̶. 24 Jãã pu̶ame merẽ cũmua mena tira recomacã majũpu̶ jãã ãmu̶. Bairo jãã caãno, oco turi pu̶ame bu̶tioro jabewu̶. Wĩno cũ̶ã bu̶tioro jãã riape jãã paputunuo pocõãwũ̶. 25 Bairo roro jãã cabairo, cabusuparo jũ̶goyeaca oco bui peari jããtu̶ amí Jesús. 26 Bairo oco buipu̶ cũ̶ caató ĩña yua, “Apei ũcũ̶ ãcũ̶mi,” ĩrã, jãã, cũ̶ cabuerã uwiri bairo jãã awajawu̶: --¡Ãni, camasocu̶ ãnacũ̶ wãtĩ marĩtu̶ atíyami! —jãã ĩwũ̶. Bu̶tioro cauwirã ãnirĩ bairo jãã awajawu̶ yua. 27 Bairo jãã cabairo, Jesús pu̶ame jãã ĩ jowĩ: --¡Tũ̶goñatutuaya yu̶ yarã, Jesua yu̶ ãniña, yu̶ uwieticõãña! —jãã ĩwĩ. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩwĩ Pedro Jesure: —Mu̶, jãã Quetiupau̶ cariape mu̶ caãmata, mu̶tu̶ oco buipu̶ yu̶ árotiya. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, “Jau̶, yu̶tu̶ asá,” qũĩwĩ Jesús Pedrore. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro, jãã cũmuapu̶ cajãñaatacu̶ pu̶ame cũmuarẽ ruiri oco buipu̶ Jesutu̶ ámiwĩ. 30 Bairo ámasĩmicũ̶ã, wĩno bu̶tioro cũ̶ caĩñarõ capapunemorõ, tũ̶goña uwirique Pedrore etawu̶. Eta yua, ruacõã ruinutuami. Bairi atore bairo qũĩ awajawĩ Pedro Jesure: —¡Yu̶ Quetiupau̶, yu̶re ñei asá! ¡Rua ácú̶ yu̶ baiya! 31 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, jicoquei Jesús cũ̶ wãmo ñujori Pedrore cũ̶ ñewĩ. Ñerĩ yua, atore bairo qũĩwĩ: --Yu̶ yau̶, ¡jĩrĩãcã majũ yu̶ mena mu̶ tũ̶goñatutuaya! ¿Nopẽĩ, “Yu̶ ámasĩẽcũ̶,” mi tũ̶goñaati? —qũĩwĩ Jesús Pedrore. 32 Bairo cũmuapu̶ na caájããrõ, wĩno pu̶ame papujãnacoapu̶ yua. 33 Bairo cabairo ĩña, jãã, cũmuapu̶ caãna pu̶ame Jesutu̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ cũ̶ jãã ĩroawu̶: --¡Cariape Dios macũ̶ majũ mu̶ ãniña! —cũ̶ jãã ĩwũ̶ Jesure. 34 Bairo pẽñaáná, u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ jãã etawu̶, Genesaret cawãmecu̶ti yepapu̶. 35 Bairo jãã caetaro ĩña, to macããna pu̶ame Jesure qũĩñamasĩwã. Bairi cũ̶ caetarije quetire ti yepa nipetiropu̶ quetibu̶ju̶ batoyupa, cariayecu̶narẽ na caneatíparore bairo ĩrã. 36 Bairi na pu̶ame, Jesutu̶ eta, atore bairo tũ̶goñañupã: “Cũ̶ jutiro yapa ũno cũ̶ãrẽ marĩ capãñaata, marĩ caticoagarã,” ĩ tũ̶goñañupã. Bairo pãñarĩqũẽrẽ bu̶tioro cũ̶ jẽniwã. Bairo cariayecu̶na tocãnacãũ̶ã cũ̶ jutiro yapare capãñarã caticoama.

Mateo 15

1 Cabero etawã fariseo majã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã mena. Na pu̶ame Jerusalén macãpu̶ caatíatana ãma. Atore bairo qũĩwã Jesure: 2 --¿Nopẽĩrã mu̶ cabuerã marĩ ñicũ̶jãã ãnana na caroticũrĩqũẽrẽ bairo na áperiyati? Coseetiyama na wãmorĩrẽ na cau̶gaparo jũ̶goye —qũĩwã Jesure. 3 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩ jẽniñawĩ Jesús: --¿Nopẽĩrã mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ bu̶tioro borã, Dios marĩrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶amerẽ mu̶jãã áperinucũñati? 4 Dios pu̶ame atore bairo marĩ rotiyupi: “Mu̶jãã pacu̶are mu̶jãã caĩroaro yu̶ boya. Ni ũcũ̶ cũ̶ pacu̶re, o cũ̶ pacore roro cũ̶ caĩata, cũ̶ mu̶jãã pajĩãrocacõãgarã,” ĩ quetibu̶ju̶ cũñupĩ Dios. 5 Bairo cũ̶ caĩcũmiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame ricaati mu̶jãã quetibu̶ju̶ya camasãrẽ. Atore bairo mu̶jãã ĩña: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ pacu̶re, o cũ̶ pacore, ‘Yu̶ yaye nipetirijere merẽ Diore cũ̶ yu̶ nuniapũ̶. Bairi mu̶jãã cabopacarijere yu̶ nunimasĩẽtĩña,’ cũ̶ caĩata, ñurõ. 6 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ tore bairo caĩ ãnirĩ, cũ̶ pacu̶re, o cũ̶ pacore cũ̶ caju̶átinemorõ átirotietiya,” mu̶jãã ĩ quetibu̶ju̶ya. Bairo ĩ quetibu̶ju̶rã, Dios marĩrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajãnarotirãrẽ bairo mu̶jãã baiya. Bairo caquetibu̶ju̶rã ãnirĩ netõjãñurõ mu̶jãã boya mu̶jãã caátinucũrĩjẽ mu̶jãã ya wãme pu̶amerẽ. 7 ¡Caĩtopairã majũ mu̶jãã ãniña! Dios pu̶ame Isaías ãnacũ̶ cũ̶ cawoaturica pũrõpu̶ mu̶jãã ũnarẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶netõjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo mu̶jãã baimajũcõãña. Atore bairo ĩñupĩ Dios mu̶jããrẽ: 8 ‘Ati poa macããna na bu̶su̶rique mena yu̶re caĩroarãrẽ bairo baiyama. Bairo baimirãcũ̶ã, na yeri na catũ̶goñarĩjẽpu̶ ricaati baicõãñama. 9 Na pu̶ame, “Camasã na carotirique pu̶amerẽ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶roticũrĩqũẽ netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña,” caĩrãrẽ bairo buenucũñama. Bairo cabuerã na caãnoi, yu̶re na cañubuegarije dope bairo átimasĩã maa,’ ĩñupĩ Dios mu̶jãã cabaipeere —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majãrẽ. 10 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, camasãrẽ na piineñorĩ, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Tũ̶gopeoya yu̶ yaye quetibu̶ju̶riquere. Tiere tũ̶gomasĩña: 11 Camasã na cau̶garije wapa jũ̶gori mee carorã niñama. Na majũã rorije na yeripu̶ na catũ̶goñanucũrĩjẽ jũ̶gori roque carorã niñama —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 12 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶tu̶ etari, atore bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: --Bairo mu̶ caĩrõ, fariseo majãrẽ tũ̶goasiao joroque na mu̶ áticu̶pu̶ —cũ̶ jãã ĩwũ̶. 13 Bairo jãã caĩrõ tũ̶go, atore bairo jãã ĩwĩ: --Wesepu̶ moetie camasã na caoteetiere, to majũ caputirijere wãrocanucũñama. Torea bairo yu̶ Pacu̶ u̶mu̶recóo macããcũ̶ camasã tocãnacãũ̶ cũ̶ yarã caãmerãrẽ na beseregu̶mi. 14 Bairi fariseo majã na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gopeoeticõãña. Na pu̶ame cacaapee mána, aperã na bapa cacaapee mána cũ̶ãrẽ, “Mu̶jããrẽ jãã jũ̶gogarã,” caĩrãrẽ bairo niñama. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cacaapee mácũ̶ pu̶ame, apei cũ̶ bapa cacaapee mácũ̶rẽ, “Mu̶ yu̶ jũ̶gogu̶,” cũ̶ caĩata, na pu̶garãpu̶a opepu̶ rocajãcõãbujiorãma —jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 15 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, tũ̶gomasĩẽmi Pedro. Bairi atore bairo qũĩwĩ Jesure: —Ape wãme ĩcõñarĩ jããrẽ mu̶ caquetibu̶ju̶rije, ¿dope bairo ĩgaro to ĩñati? 16 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩwĩ Jesús Pedrore: --¿Mu̶jãã cũ̶ã yu̶ yaye quetire mu̶jãã tũ̶gomasĩẽtĩñati? 17 Nipetiro camasã na cau̶garije tocãnacã wãme pu̶ame na paaropu̶ yuaya. Yuari yua, cabero netõcoaya. Na cau̶garije mee na yeri pũna to royetuo joroque na átiya. Roro na catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori roque carorije caánarẽ bairo na ĩñañami Dios. 19 Camasã na yeripu̶ roro na catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori aperãrẽ na pajĩãreyama. Aperã na nu̶moa mee, o na manapũ̶ã mena mee roro ãniñama. Cawãmarã cawãmojiyaena cũ̶ã bairoa roro ãnajẽ cu̶tiyama. Tunu bairoa aperã jerutiyama. Aperã mu̶nana ĩñama. Aperã bu̶su̶paiyama. 20 Bairo camasã na yeripu̶ roro na catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori roro átiyama. Bairo na wãmorĩ coseena na cau̶garije wapa mee, roro na caátie jũ̶gori carorije caánarẽ bairo na ĩñañami Dios —jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 21 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, topu̶ caãniatacu̶ Tiro, Sidón cawãmecu̶topu̶ ámí. 22 Topu̶ cũ̶ caetaro, ape yepa macããcõ, Canaán na caĩrĩ yepa macããcõ pu̶ame Jesutu̶ etawõ. Bairo etari, bu̶su̶rique tutuaro mena bairo qũĩwõ Jesure: --¡Yu̶ Quetiupau̶, David ãnacũ̶ pãrãmi, bopacooro ñiñaña! ¡Yu̶ macõ wãtĩ yeri pũnarẽ cũ̶goyamo! —qũĩwõ Jesure. 23 Jesús pu̶ame cõ yu̶emi. Bairo cũ̶ cayu̶eto ĩña, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶tu̶ etari, atore bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: --Aperopu̶ cõ árotiya. Awajari jãã berore u̶sayamo. Awaja jãnaẽtĩñamo —cũ̶ jãã ĩwũ̶ Jesure. 24 Bairo jãã caĩrõ tũ̶go, atore bairo jãã ĩwĩ: --Ape poa macããnarẽ yu̶ ju̶átinemo rotiemi Dios. Yu̶ yarã, israelita majã jeto, oveja nurĩcãrã cayasiricarãrẽ bairo caãnarẽ yu̶ ju̶átinemorotiwĩ Dios —jãã ĩwĩ Jesús. 25 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, carõmio pu̶ame ru̶popaturi mena etanumurĩ atore bairo qũĩwõ Jesure: --¡Yu̶ Quetiupau̶, yu̶ ju̶átinemobojaya! —qũĩwõ. 26 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, bairo cõ ĩwĩ: --Mu̶a, israelita yao mee mu̶ ãniña. Bairi mu̶ yu̶ caju̶ápata, jĩcãũ̶, cũ̶ pũnaa na cau̶garije pan rupaare ẽmarĩ cũ̶ wii yaiare canureire bairo yu̶ átibujiou̶ —cõ ĩwĩ. 27 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩwõ. --Bairoa mu̶ átibujiou̶ baipu̶a. Bairo mu̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, bairãpu̶a cawĩmarã na cau̶gawerije yepapu̶ cañarĩjẽãcãrẽ u̶ganucũñama wii yaia cũ̶ã. Bairi na cau̶garicaroacarẽ bairo yu̶ mu̶ ju̶átigu̶ petoaca —qũĩwõ carõmio Jesure. 28 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, bairo cõ ĩwĩ: --Mu̶a, yu̶ mena mu̶ tũ̶goñatutua netõmajũcõãña. ¡Bairi yu̶ mu̶ cajẽnirõrẽ bairo to baiáto! —cõ ĩwĩ. Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei caticoamo, cananea yao macõ, wãtĩ yeri pũna cacũ̶gomiataco pu̶ame yua. 29 Bairo topu̶ caãniatacu̶ Jesús acoámí Galilea u̶tabu̶cu̶ra tu̶pu̶ tunu. Topu̶ eta, tira tũ̶ni ũ̶tãũ̶rẽ wãmu̶coámí. Bairi topu̶ tuanumuetawĩ. 30 Bairo topu̶ cũ̶ caruiro, camasã capããrã na yarã cariayecu̶narẽ cũ̶tu̶ na ne etawã. Na mena macããna jĩcããrã caámasĩẽna ãma. Aperã cacaapee ĩñamasĩẽna ãma. Aperã carupayuriri ãma. Aperã cabu̶su̶ena ãma. Aperã capee riayecu̶na ãma. Bairi na yarã pu̶ame Jesús ru̶pori tu̶aca na cũrã etawã. Bairo na caáto ĩña, Jesús pu̶ame na catiowĩ. 31 Bairo na cacatiro ĩñarã, to macããna pu̶ame ĩña acu̶acoama. Cabu̶su̶masĩẽtĩmiatana merẽ bu̶su̶masĩwã. Tunu bairoa carupayuriri caãnimiatana merẽ catipeticoama. Caámasĩẽtĩmiatana merẽ ámasĩwã. Tunu bairoa caĩñamasĩẽtĩmiatana cũ̶ã merẽ caroaro ĩñamasĩcoáma. Bairo na cacatiro ĩñarĩ cũ̶ basapeojũ̶gowã to macããna, jãã, Israel macããna jãã caĩrou̶ Diore. 32 Cabero Jesús pu̶ame, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ piijowĩ. Bairo jãã caetaro ĩña, atore bairo jãã ĩwĩ: --Ãnoa camasã merẽ itia rũ̶mu̶ majũ yu̶ mena nicõãñama. Ñe ũnie majũ u̶garique cũ̶goetiyama. Bairi bopacooro na ñiñaña. Jicoquei na yu̶ tunuo jogaetiya mai. Cau̶garique u̶gaenarẽ na yu̶ catunuojoata, áwẽpũ̶ẽtĩbujiorãma, na ya wiiripu̶re áná. Bairi na marĩ u̶garique nuto —jãã ĩwĩ. 33 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: --Ãnoa camasã capããrã niñama. Tunu atopu̶ wiiri maniña. Bairi, ¿noopu̶ marĩ bocarãti u̶garique, pairo narẽ marĩ canupeere? —cũ̶ jãã ĩ jẽniñawũ̶. 34 Bairo jãã caĩrõ, Jesús pu̶ame jãã ĩnemowĩ tunu: —Pan rupaa, ¿nocãnacã rupaa majũ mu̶jãã cũ̶goyati? Bairo cũ̶ caĩrõ, atore bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: --Jãã, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãrõ pan rupaaca, wai jĩcãrãcã jeto tocãrõã jãã cũ̶goya —cũ̶ jãã ĩwũ̶ Jesure. 35 Bairo jãã caĩrõ tũ̶go, camasãrẽ yepapu̶ na ruirotiwĩ. 36 Bairo na caruiro ĩña, tie pan jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ caãni rupaare, wai mena nerĩ, Diore, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩ jẽniwĩ. Bairo qũĩ jẽni yaparori bero, tie pan, bairi wai cũ̶ãrẽ carecomacã peeri bero, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ jãã nuniwĩ, camasãrẽ jãã batoroti. 37 Bairo jãã caáto yua, nipetiro camasã caroaro u̶gayapicoáma, u̶garique jãã cabatoatajere. Bairo na cau̶gatuaro bero, jãã jejããwũ̶ piiripu̶ na cau̶garu̶garijere. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã piiri majũ jãã jejããjirowu̶ yua. 38 To caãna cau̶garicarã pu̶ame baparicãnacã mil majũ camasã ãma, carõmia, bairi cawĩmarã cũ̶ã cõõña manoa. 39 Cabero Jesús pu̶ame camasãrẽ, “Yu̶ áya,” na ĩ yaparo, cũmuarẽ ájããwĩ. Bairo cũ̶ caátáje uwiro bero yua, Magadán cawãmecu̶ti yepapu̶ jãã acoápú̶ yua.

Mateo 16

1 Bairi Magadán yepapu̶ cũ̶ caãno, Jesús cũ̶ caátiere ĩñarĩ bu̶su̶jãgamirã, cũ̶tu̶ etawã fariseo, bairi saduceo majã mena. Bairo etarã, dise ũnie átijẽñorĩqũẽ u̶mu̶recóo macããjẽrẽ Jesure cũ̶ áti ĩñorotimiwã. “¿Cariape Dios cũ̶ carotijoricu̶ majũ cũ̶ ãnicu̶ti?” ĩrã, bairo cũ̶ átirotimiwã. 2 Jesús pu̶ame na yeripu̶ roro na catũ̶goñarĩjẽrẽ masĩcõãwĩ. Bairi atore bairo na ĩwĩ: “U̶mu̶recóo cajũãrocajããto ĩñarã, ‘Ñamirõcã caroa rũ̶mu̶ ãnigaro,’ mu̶jãã ĩ masĩña. 3 Tunu bairoa cabusuripau̶ caãno, oco buseri cañirõ ĩñarã, ‘Oco rũ̶mu̶ ãnigaro,’ mu̶jãã ĩ masĩña. Bairo caoco ocapeere, bairi caasipee cũ̶ãrẽ bairo caĩñamasĩrã nimirãcũ̶ã, ¿nopẽĩrã Dios ati yu̶teare cũ̶ caátiãnie pu̶amerẽ mu̶jãã masĩẽtĩñati? 4 Ati yepa macããna, ãme caãna, caroaro Dios mena ãnimasĩẽtĩñama. Jĩcã rũ̶mu̶ cũ̶ boo, ape rũ̶mu̶ cũ̶ boetiyama. Átijẽño ĩñorĩqũẽ jetore boyama. Bairo na cabomiatacũ̶ãrẽ, tiere na áti ĩñoetigu̶mi Dios. Merẽ na quetibu̶ju̶ cũñupĩ Jonás ãnacũ̶ cũ̶ cabairiquere,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, acoámí. 5 Cabero Jesús, jãã, cũ̶ cabuerã u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ jãã ápú̶ tunu. Mai, jãã cau̶gapee, pan rupaare masiriticõãrĩ jãã jeápéwu̶. 6 Bairo jãã cabairo, Jesús pu̶ame bairo jãã ĩwĩ: --Tũ̶goya mu̶jãã. Fariseo, saduceo majã yaye levadura, pan pairica na cawauorijere boeticõãña —jãã ĩwĩ. 7 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, jãã, cũ̶ cabuerã, atore bairo jãã ãmeo ĩwũ̶ jãã majũ: --¡Pan rupaa marĩ cajeatíbujioatajere marĩ masiriticũũpã! Bairi bairo marĩ ĩĩmi —jãã ãmeo ĩwũ̶. 8 Jesús pu̶ame masĩcõãwĩ jãã caãmeoĩrĩjẽrẽ. Bairi atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: --¿Nopẽĩrã, “ ‘Pan rupaa na cajeatíbujioatajere na masiritiupari,’ ĩgu̶ ĩcũ̶mi Jesús,” mu̶jãã ãmeo ĩñati? Bairo mee ĩgu̶ ñiña. ¡Yu̶ mena mu̶jãã tũ̶goña tutuaetimajũcõãña! 9 ¿Mu̶jãã tũ̶goña masĩẽtĩñati mai? ¿Yoaro mee mu̶jãã masiriticoayati yu̶ caátijẽñorĩqũẽrẽ? Pan rupaa, jĩcã wãmo cãnacã rupaa jetore cũ̶gomicũ̶ã, caũ̶mu̶a jĩcã wãmo cãnacã mil majũ na u̶ga yapicoao joroque na yu̶ ápu̶. Tiere mu̶jãã ĩñawũ̶. Bairo caĩñarĩcãrã ãnirĩ cabero piiripu̶ na cau̶garu̶gariquere, ¿nocãnacã piiri majũ mu̶jãã jejããjirori? ¿Tiere mu̶jãã masiriticoayati? 10 Tunu bairoa ape rũ̶mu̶ pan rupaa, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã rupaa jetore cũ̶gomicũ̶ã, caũ̶mu̶a baparicãnacã mil majũ na u̶ga yapicoao joroque na yu̶ ápu̶. Tie cũ̶ãrẽ mu̶jãã ĩñawũ̶. Bairo caĩñarĩcãrã ãnirĩ cabero piiripu̶ na cau̶garu̶gariquere, ¿nocãnacã piiri majũ mu̶jãã jejããjirori? ¿Tiere mu̶jãã masiriticoayati? 11 Mu̶jãã masiritiena. Bairi, ¿nopẽĩrã, “ ‘Pan rupaa na cajeatíbujioatajere na masiritiupari,’ ĩgu̶ ĩcũ̶mi Jesús,” caĩrãrẽ bairo mu̶jãã ãmeo ĩñati? —jãã ĩwĩ. 12 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, jãã tũ̶goñamasĩwũ̶ cũ̶ caĩgarijere: “ ‘Fariseo, saduceo majã mena levadura, pan pairica na cawauorijere mu̶jãã boepa,’ ĩrĩcãrõ ũnorẽã, ‘Ricaati na caquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã boepa,’ marĩ ĩgu̶ ĩcũ̶mi Jesús,” jãã ĩ tũ̶goñamasĩwũ̶, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã yua. 13 Cabero Cesarea de Filipo na caĩrĩ yepapu̶ Jesús etari bero, atore bairo, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ jãã ĩwĩ: --¿Noa ãcũ̶mi Camasã Jũ̶gocu̶re, yu̶ na ĩnucũñati? —jãã ĩ jẽniñawĩ. 14 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: --Jĩcããrã ĩñama: “Juan el Bautista ãcũ̶mi.” Aperã ĩnucũñama: “Elías ãnacũ̶ tunu catiri ãcũ̶mi,” miñama. Aperã ĩnucũñama: “Jeremías, o apei profeta ãnacũ̶ tunu catiri ãcũ̶mi Jesús,” minucũñama —cũ̶ jãã ĩ quetibu̶ju̶wu̶ Jesure. 15 Bairo cũ̶ jãã caquetibu̶ju̶ro bero, atore bairo jãã ĩ jẽniñanemowĩ tunu: --¿Mu̶jãã ate? ¿Noa ãcũ̶mi yu̶ mu̶jãã ĩnucũñati? —jãã ĩwĩ. 16 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Simón Pedro pu̶ame bairo qũĩwĩ Jesure: --Mu̶a, Mesías, Dios macũ̶, tocãnacã rũ̶mu̶ caãnicõãninucũũ̶ macũ̶ majũ mu̶ ãniña —qũĩwĩ. 17 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩwĩ Jesús Pedrore: --Cũ̶ã yu̶ ãniña. Camasã pu̶ame yu̶ caãnierẽ mu̶ masĩõẽtĩñama. Yu̶ Pacu̶, u̶mu̶recóo macããcũ̶ roque mu̶ masĩõñupĩ tiere. Bairi u̶seanirĩ ãña mu̶, Simón, Jonás macũ̶. 18 Tunu atore bairo mu̶rẽ ñiña: Ãmea, “Pedro” mu̶ yu̶ wãmetiya. Mu̶ wãme cawãma wãme pu̶ame Pedro “ũ̶tã” ĩgaro ĩña. Bairi noa ũna mu̶rẽ bairo catũ̶goñatutuarã ũna, yu̶ ya poa macããna na ãnio joroque na yu̶ átigu̶. Bairo caãna ãnirĩ yasietigarãma. Yu̶ mena ãnicõãnucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a. 19 Tunu Dios cũ̶ carotiripau̶ macããnarẽ caátijũ̶gou̶ majũ mu̶ yu̶ cũgu̶. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ ati yepa ãcũ̶, “Dios u̶mu̶recóo macããcũ̶ marĩrẽ cũ̶ caátirotirije niña,” o “Cũ̶ caátirotietie niña,” mi quetibu̶ju̶ besemasĩgu̶ Dios yarãrẽ —qũĩwĩ Jesús Pedrore. 20 Cabero, jãã, nipetiro Jesús cũ̶ cabuerãrẽ atore bairo jãã ĩwĩ: “Mesías yu̶ ãniña. Bairãpu̶a, cũ̶, yu̶ caãnierẽ na quetibu̶ju̶eticõãña aperã camasãrẽ mai,” jãã ĩwĩ. 21 Tipau̶ bero, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ Jerusalẽpu̶ cũ̶ caápére jãã quetibu̶ju̶ jũ̶gonutuámí. Jãã quetiuparã cabu̶toa camasĩrã, bairi Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi sacerdote majã quetiuparã cũ̶ã, popiye cũ̶ baio joroque na caátipeere jãã quetibu̶ju̶ jũ̶gonutuámí, cũ̶rẽ na capajĩãrotipee majũrẽ. “Bairo yu̶ na caátimiatacũ̶ãrẽ, itia rũ̶mu̶ bero yu̶ caticoagu̶ tunu,” jãã ĩwĩ. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame jõjãñurõ Jesure cũ̶ neámí. Topu̶ eta, bairo qũĩ jũ̶goyupu̶ Jesure: --¡Yu̶ Quetiupau̶, mu̶ caĩrõrẽ bairo boecu̶mi Dios! ¡Mu̶ caĩrõrẽ bairo to baieticõãto! —qũĩñupũ̶. 23 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame Pedrore cũ̶ ãmejore ĩñarĩ, atore bairo qũĩñupũ̶: --¡Ácú̶ja wãtĩ Satanás! ¡Bairo mu̶ caĩrõ roro yu̶ cabaipeere cabu̶su̶jãnemou̶rẽ bairo miña! Dios cũ̶ catũ̶goñarõrẽ bairo mee, camasã na catũ̶goñarõrẽ bairo mu̶ tũ̶goñaña, bairo yu̶ mu̶ caĩata —qũĩñupũ̶ Jesús Pedrore. 24 Cabero Jesús, jãã, cũ̶ buerãrẽ atore bairo jãã ĩwĩ: —Ni cabou̶, yu̶ cabuei caãnigau̶, cũ̶ majũ cũ̶ caátigamirĩjẽrẽ piticõãgu̶mi. Yu̶ carotirore bairo jeto roque átigu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. Popiye baimicũ̶ã, yu̶ yaye quetire jãnaetigu̶mi yu̶ cabuei caãnigau̶ pu̶ame. 25 Bairo tunu caũ̶mu̶ apei cũ̶ caãnie pu̶amerẽ mairĩ, yu̶ yaye quetire jãnacõãgu̶mi. Bairo cabai ãnirĩ yasicoagu̶mi yua. Apei, yu̶ yaye quetire cajãnaecu̶ roque netõcoagu̶mi. Cũ̶rẽ na capajĩãrocacõãmiatacũ̶ãrẽ, caticõã ãninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. 26 Tunu caũ̶mu̶ apei ati yepa macããjẽ nipetirije merẽ cũ̶goyami, cũ̶ caborije caãno cãrõ. Bairo cũ̶gomicũ̶ã, Diore cũ̶ tũ̶goñaẽtĩñami. Bairo catũ̶goñaecũ̶ ãnirĩ cũ̶ cariaatato bero, Dios mena ãmerĩgu̶mi. Bairi dope baieto pairo cũ̶ cacũ̶gorije pu̶ame. Wapa maa tie ati u̶mu̶recóo macããjẽ, Diore cũ̶ camasĩẽtĩcõãta. 27 Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, ati yepapu̶ yu̶ Pacu̶ cũ̶ camasĩrĩjẽ mena nemo yu̶ tunuetagu̶. Ángelea majã, yu̶ Pacu̶tu̶ macããna mena nemo yu̶ tunuetagu̶. Ti rũ̶mu̶ pu̶amerẽ ati yepa macããna tocãnacãũ̶pu̶rea na caátatorea bairo na cũ̶ãrẽ na yu̶ átigu̶. 28 Cariape mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya: Mu̶jãã jĩcããrã, ato caãna, mu̶jãã cariaparo jũ̶goye yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, quetiupau̶ reyre bairo yu̶ caetarore mu̶jãã ĩñamajũcõãgarã.

Mateo 17

1 Cabero jĩcã wãmo peti jĩcã pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ bero Pedrore, Santiagore, bairi cũ̶ bai Juarẽ na piiámí Jesús ũ̶tãũ̶ caũ̶mu̶arĩcu̶ buipu̶. 2 Bairo topu̶ na caãno, Jesús pu̶ame cũ̶ cabaurije wasoacoasupu̶. Cũ̶ riape pu̶ame asiyaro baucoasuparo, muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ cũ̶ caasiyarore bairo. Baicõã, cũ̶ jutiro cũ̶ã botiro baicoasuparo. 3 Bairo cũ̶ cabaiãno, Moisés ãnacũ̶, Elías ãnacũ̶ mena buiaetayuparã. Bairo buiaetarã yua, Jesús mena bu̶su̶pẽni nucũñuparã. 4 Bairo na caĩãno, Pedro pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Yu̶ Quetiupau̶, ¡atopu̶ marĩ caãno ñumajũcõãña! Bairi, “Jau̶,” mu̶ caĩata, itia wiipãĩrĩãcã majũ mu̶jããrẽ jãã qũẽnobojagarã. Jĩcã wii mu̶ ya wii, ape wii Moisés ya wii, ape wii Elías ya wii mu̶jããrẽ jãã qũẽnobojagarã —qũĩñupũ̶ Pedro Jesure. 5 Bairo cũ̶ caĩãno, buseriwo caasiyabatori poa atí, na pauma tocoasuparo. Bairo catoro, Pedrojãã pu̶ame cayu̶su̶ropu̶ ãñuparã. Bairo ãna, bu̶su̶rique buseriwo watoapu̶ cabu̶su̶ocajorijere tũ̶goyuparã. Atore bairo ĩñuparõ: “Ãni, yu̶ macũ̶, yu̶ camai majũ niñami. Cũ̶ caátiãnierẽ ñiñajesoya bu̶tioro. Cũ̶ yaye bu̶su̶riquere tũ̶gou̶saya,” ĩ ocajoyuparo jõbuipu̶. 6 Bairo caĩrõ tũ̶go, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame yepapu̶ mubia cũmucoásuparã. Tũ̶gocõã maniásuparã yua. 7 Bairo na cabairoi, Jesús pu̶ame natu̶ atí, na pãña, atore bairo na ĩñupũ̶: --Yu̶ yarã, wãmu̶nu̶cãña, uwieticõãña —na ĩñupũ̶. 8 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, ĩñajoyuparã. Elías, Moisés cũ̶ã mañuparã yua. Jesús jeto nucũñupũ̶. 9 Cabero ũ̶tãũ̶rẽ na caruiató, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús Pedrojããrẽ: --Ãme mu̶jãã caĩñaatajere aperãrẽ na mu̶jãã quetibu̶ju̶etigarã mai. Cabero yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, yu̶ cacatiro bero roque na mu̶jãã quetibu̶ju̶garã —na ĩñupũ̶. 10 Bairi cabero atore bairo qũĩ jẽniñañuparã Pedrojãã Jesure: —Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã bairo ĩñama: “Dios cũ̶ cajopau̶ ati yepapu̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye Elías ãnacũ̶ catiri etanemogu̶mi tunu,” ĩñama. ¿Nopẽĩrã bairo na ĩ quetibu̶ju̶yati camasãrẽ? 11 Bairo na caĩjẽniñarõ, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús: --Na caĩrõrẽ bairo atíjũ̶gogu̶mi jĩcãũ̶ Elías ãnacũ̶rẽ bairo caãcũ̶. Cũ̶ pu̶ame nipetirijere qũẽnojũ̶gogu̶mi. 12 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Elías ãnacũ̶rẽ bairo caãcũ̶ merẽ etawĩ. Bairo cũ̶ caetamiatacũ̶ãrẽ, “Cũ̶ã niñami Elías ãnacũ̶rẽ bairo caãcũ̶,” qũĩ masĩẽma camasã pu̶ame. Bairi ricaati noo na caborore bairo cũ̶ áma. Torea bairo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re popiye yu̶ baio joroque yu̶ átigarãma —ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús Pedrojããrẽ. 13 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Jesús cũ̶ cabuerã masĩcoasuparã. “Juan el Bautistare ĩgu̶ ĩcũ̶mi Jesús, Elías ãnacũ̶rẽ bairo caãcũ̶ caetamirĩcũ̶ majũ cũ̶ caĩata,” ĩ tũ̶goña masĩcoasuparã. 14 Bairo cabero camasãtu̶ na caetaro, jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ ru̶popaturi mena Jesutu̶ etanumurĩ qũĩroawĩ. Bairo qũĩroari atore bairo qũĩwĩ caũ̶mu̶ Jesure: 15 --¡Yu̶ Quetiupau̶, yu̶ macũ̶rẽ cũ̶ bopaca ĩñaña! Ñama riaye mena riamecũ̶ baiyami. Bairo bairi, bu̶tioro popiye baiyami. Capee majũ wãtĩ peeropu̶ cũ̶ jũ̶gorocajoe ánucũñami. Ape rũ̶mu̶rã riapu̶ cũ̶ jũ̶gorocañua mecũ̶nucũñami. 16 Bairi mu̶ cabuerã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ neatímiapũ̶. Na pu̶ame cũ̶ netõõmasĩẽtĩñama —qũĩwĩ capacu̶ Jesure. 17 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo na ĩwĩ Jesús to macããnarẽ: --¡Mu̶jãã, ati yepa caãna Dios cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ cariape mu̶jãã tũ̶goetimajũcõãña! Bairo mu̶jãã cabairoi, yu̶ tũ̶goña yapapuajãñuña. ¿Nocãrõ yoaro mu̶jãã mena yu̶ ãnibujiocu̶ti? Jau̶, toroque cawãmau̶rẽ ato pu̶ame cũ̶ neasá —na ĩwĩ Jesús. 18 Bairi wãtĩ yeri pũna cawãmau̶rẽ caroyetuoricu̶re cũ̶ acuwiyojowĩ. Bairo cũ̶ caátó, cawãmau̶ pu̶ame jicoquei caticoami yua. 19 Cabero aperã na camano, jãã jeto ãna, atore bairo Jesure cũ̶ jãã ĩ jẽniñawũ̶: --¿Nopẽĩrã wãtĩ yeri pũnarẽ jãã acurocawiyojo masĩẽtĩcu̶ti? —cũ̶ jãã ĩwũ̶, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame. 20 Bairo jãã caĩrõ tũ̶go, atore bairo jãã ĩwĩ: --Dios mena mu̶jãã tũ̶goña tutuaetimajũcõãña. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Mostaza cawãmecu̶tii apeacã, õcã apeacã majũ niña. Tiacarẽ bairo petoaca Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuata, ũ̶tãũ̶rẽ etari, “Wãáti, aperopu̶ etanu̶cãrõjã,” mu̶jãã caĩata, mu̶jãã caĩrõrẽã bairo baibujioro ti ũ̶tãũ̶ pu̶ame. Aperopu̶ ágaro. Bairi dise mu̶jãã caátimasĩẽtĩẽ manigaro, Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuata. 21 Wãtĩã, jõ caãniatacu̶re bairo caãnarẽ na mu̶jãã caárotigata, cajũ̶goye u̶garique betiri mu̶jãã jẽniñubuegarã Diore —jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 22 Ape rũ̶mu̶ Galilea yepapu̶ Jesús mena jãã caáñesẽãrõ, atore bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ tunu: --Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ ñerotiecogu̶ camasãrẽ. 23 Bairi yu̶ pajĩãrotiecogu̶. Bairo yu̶ na capajĩãrocacõãmiatacũ̶ãrẽ, itia rũ̶mu̶ bero yu̶ caticoagu̶ tunu —jãã ĩwĩ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, jãã pu̶ame bu̶tioro jãã tũ̶goña yapapuawu̶. 24 Bairi Capernaum na caĩrõpu̶ Jesús mena jãã caetaro, templo wii macããna camasã yaye dinerore jejobojari majã pu̶ame Pedrore qũĩñarã etayuparã. Bairo etarã, atore bairo qũĩñuparã: --¿Mu̶jããrẽ cabuei, Dios ya wii macããjẽ caãnipeere cũ̶ wapa joeticu̶ti? —qũĩ jẽniñañuparã Pedrore. 25 Bairo na caĩrõ tũ̶go, bairo na ĩñupũ̶ Pedro: —Wapa jou̶mi. Ĩ yaparou̶, wiire jããñupũ̶. Bairo Jesure cũ̶ caĩbu̶su̶paro jũ̶goyea, Jesús pu̶ame qũĩñupũ̶ Pedrore: —¿Dope bairo mu̶ tũ̶goñañati, Simón? Ati yepa macããna quetiuparã, ¿noa ũnarẽ dinero, impuestore na jẽninucũñati? ¿Na ya yepa macããnarẽ, o ape yepa macããna pu̶amerẽ na jẽninucũñati? 26 Bairo cũ̶ caĩrõ, Pedro pu̶ame qũĩñupũ̶: —Ape yepa macããna pu̶amerẽ jẽninucũñama. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶ nemoñupũ̶ tunu Jesús Pedrore: --Bairoa átinucũñama. Na ya yepa macããna pu̶amerẽ wapati rotietinucũñama. 27 Bairo marĩ pu̶ame cawapatietibujioparã caãna nimirãcũ̶ã, marĩ wapatigarã bairãpu̶a, roro marĩrẽ na catũ̶goñaetiparore bairo ĩrã. Bairi u̶tabu̶cu̶rapu̶ waiweija. Mu̶ capajĩãjũ̶gou̶re cũ̶ riserore tũ̶gãpã átiri, jĩcã moneda tiire mu̶ bócagu̶. Ti tii mena mu̶ wapatigu̶ marĩ pu̶garã yaye wapare cajẽnirãrẽ —ĩñupũ̶ Jesús Pedrore.

Mateo 18

1 Tipau̶ caãno jãã, Jesús cũ̶ cabuerã cũ̶tu̶ etarã, atore bairo jãã ĩ jẽniñawũ̶: --¿Ni majũ cũ̶ ãnicu̶ti jĩcãũ̶ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããcũ̶, caãnimajũũ̶rẽ bairo caãcũ̶? —jãã ĩ jẽniñawũ̶ Jesure. 2 Jesús pu̶ame bairo jãã caĩjẽniñarõ tũ̶go, jĩcãũ̶ cawĩmau̶rẽ cũ̶ piijowĩ. Cũ̶ piijo yua, jãã watoapu̶ cawĩmau̶rẽ cũ̶ nu̶cõwĩ. 3 Bairo átiri, atore bairo jãã ĩwĩ: —Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã, yu̶ cabuerã, ãni cawĩmau̶rẽ bairo tũ̶goñarĩqũẽ cu̶tiri mu̶jãã yerire mu̶jãã cawasoaeticõãta, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re mu̶jãã jããetigarã. 4 Ãni, cawĩmau̶ pu̶ame cũ̶ pacu̶ mena tũ̶goñatutuamajũcõãñami. Cũ̶rẽ bairo Dios mena mu̶jãã cabairo yu̶ boya. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuanemoata, Dios pu̶ame cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re caãnimajũũ̶ cũ̶ ãnio joroque cũ̶ átigu̶mi. 5 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, yu̶ yaye quetire tũ̶gou̶sari, ãni cawĩmau̶rẽ bairo caãcũ̶rẽ cũ̶ camaiata, yu̶re camairẽ bairo cũ̶ ñiñagu̶. 6 “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ apei yu̶ mena catũ̶goñatutuajũ̶gou̶re, cũ̶ tũ̶gomawijiao joroque cũ̶ caápata, roro majũ baigu̶mi Dios cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶ caetaro. Jĩcãũ̶, ũ̶tãã capairica mena cũ̶ wãmu̶arẽ jiyaturi, ria capairiyapu̶ na carurocaricu̶re bairo netõjãñurõ popiye baigu̶mi cũ̶ ũcũ̶ ti rũ̶mu̶rẽ. 7 ¡Ati yepapu̶ mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ mu̶jããrẽ caroyeturije capee niña! Bairoa nicõãgaro tocãnacã rũ̶mu̶ ati yepapu̶ mu̶jãã caãno. ¡Bairo cabairo jũ̶gori bopacooro netõrõ na baio joroque na átigu̶mi Dios ati yepapu̶re camasãrẽ roro cajũ̶goátiri majã roquere! 8 “Bairi mu̶jããrẽ ñinemoña tunu: Ni mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ wãmorĩ mena jũ̶gori carorije jetore átinucũũ̶mi. O cũ̶ ru̶pori mena jũ̶gori caroropu̶ ánucũũ̶mi. Bairo cũ̶ wãmorĩ mena jũ̶gori roro caátipai, o cũ̶ ru̶po mena jũ̶gori carorije caána na caãnopu̶ caápai cũ̶ caãmata, apei cũ̶ wãmorĩrẽ, o cũ̶ ru̶porire capajurere ecoricu̶re bairo cũ̶ caãno, ñuña. Cũ̶ rupau̶ macããjẽ cũ̶goetimicũ̶ã, rupa tutua Diotu̶ cũ̶ caátó, ñujãñuña. Peeropu̶ roro cũ̶ caábujiorijere cũ̶ netõõgu̶mi Dios, tore bairo roro cũ̶ cabairijere cũ̶ caátijãnata yua. Cũ̶ wãmorĩ, o cũ̶ ru̶pori roro cũ̶ átio joroque caátie mena cũ̶gori roro peeropu̶ cũ̶ capopiye tãmu̶oata roque, ñuetibujioro, yu̶ra. 9 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ caapee mena jũ̶gori carorije macããjẽ jetore ĩñanucũũ̶mi. Bairo cũ̶ caapee mena jũ̶gori carorije macããjẽrẽ caĩñapai cũ̶ caãmata, apei cũ̶ caapeere cawerocaecoricu̶re bairo cũ̶ caãno, ñuña. Bairo jĩcã ũno caapea cũ̶goetimicũ̶ã, Diotu̶ cũ̶ caátó ñujãñuña. Peeropu̶ roro cũ̶ caábujiorijere cũ̶ netõõgu̶mi Dios, tore bairo carorije macããjẽrẽ cũ̶ caĩñajãnaata yua. Cũ̶ caapee roro cũ̶ átio joroque caátie mena cũ̶gori roro peeropu̶ cũ̶ capopiye tãmu̶oata roque, ñuetibujioro, yu̶ra. Bairi roro mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ jãnacõãña. 10 “Tunu bairoa mu̶jããrẽ ñiña: Cawĩmarãrẽ, cabu̶goro macããnarẽ bairo na ĩñaeticõãña. Na cũ̶ãrẽ na mu̶jãã canu̶cũ̶bu̶goro boya. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Narẽ caĩñarĩcãnu̶gõrĩ majã ángelea pu̶ame na cabairijere yu̶ pacu̶ Dios u̶mu̶recóo macããcũ̶rẽ cũ̶ quetibu̶ju̶nucũñama. 11 Torecu̶, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ apú̶, camasã cayasibujiorãrẽ na netõũ̶ acú̶. 12 “Tũ̶gopeoya mai. Jĩcãũ̶, cien ovejare cacotei jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ oveja cũ̶ camawijiayasicoápata, ¿jicoquei cũ̶ macãũ̶ ápéribujiou̶cu̶ti? Jicoquei cũ̶ macãũ̶ ácoabujiou̶mi. Noventa y nueve caãnarẽ ẽñotaricaropu̶ cũcõã, apei cayasiatacu̶re cũ̶ macãũ̶ ábujiou̶mi. 13 Bairi oveja cayasiatacu̶re cũ̶ cabocaata, caroaro u̶seanibujiou̶mi. Aperã camawijiaetiatanarẽ na cũ̶ cau̶seanirõ netõrõ cũ̶ u̶seanibujiou̶mi, cayasiatacu̶re cũ̶ cabocaata. 14 Torea bairo ãnoa cawĩmarã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ cayasiro boetiyami yu̶ Pacu̶ u̶mu̶recóo caãcũ̶ pu̶ame,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 15 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩ nemowĩ tunu: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã yau̶, roro mu̶jããrẽ cũ̶ caápata, cũ̶tu̶ átíri cũ̶ quetibu̶ju̶ya, aperã na catũ̶goetopu̶. Bairi cũ̶ pu̶ame mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ cũ̶ catũ̶gou̶saata, jĩcã yerire bairo cacũ̶gorã mu̶jãã tuagarã yua. 16 Bairo mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ cũ̶ catũ̶gogaeticõãta roque, apei mu̶jãã yau̶, jĩcãũ̶, o pu̶garãrẽ na piiya. Bairo na caetaro ĩña, na mena átíri, roro mu̶jããrẽ caátiatacu̶re mu̶jãã quetibu̶ju̶ nemogarã tunu, cũ̶ mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ aperã pu̶garã, o itiarã na catũ̶goparore bairo ĩrã. 17 Bairo mu̶jãã caquetibu̶ju̶qũẽnogamiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ pu̶ame jĩcã nu̶gõã cũ̶ catũ̶gogaeticõãta, ñubueri majãrẽ na quetibu̶ju̶ya. Torea bairo tunu na caquetibu̶ju̶rijere cũ̶ catũ̶gogaeticõãta, Diore camasĩẽcũ̶rẽ bairo qũĩñacõãña yua. O romano majãrẽ camasã yaye dinerore cajejobojari majãrẽ bairo qũĩñacõãña. 18 “Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããnarẽ caátijũ̶gorã mu̶jããrẽ yu̶ cũña. Bairo caãna ãnirĩ ati yepa ãna, ‘Dios u̶mu̶recóo macããcũ̶ marĩrẽ cũ̶ caátirotirije niña,’ o ‘Dios cũ̶ caátirotietie niña,’ mu̶jãã ĩ masĩgarã Dios yarãrẽ. 19 “Apeyera tunu mu̶jããrẽ ñinemoña: Noa ũna mu̶jãã mena macããna pu̶garãpu̶a jĩcã yericu̶narẽ bairo dise ũnie mu̶jãã caborijere Diore mu̶jãã cajẽniata, mu̶jãã caĩrõrẽã bairo mu̶jãã átibojagu̶mi yu̶ Pacu̶ Dios, u̶mu̶recóo macããcũ̶. 20 Yu̶ yarã yu̶ yaye bu̶su̶riquere na cañubueneñarõpu̶ caãno cãrõ na mena yu̶ ãnigu̶. Pu̶garã, o itiarã jeto na caãmata cũ̶ãrẽ, na mena yu̶ ãnigu̶,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 21 Bairo jããrẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶yaparoro, Pedro pu̶ame Jesutu̶ atí, atore bairo qũĩ jẽniñawĩ: --Jãã Quetiupau̶, yu̶ yau̶ roro yu̶ cũ̶ caápata, ¿nocãnacãni majũ cũ̶ mena yu̶ bu̶su̶qũẽnocu̶ti? ¿Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãni majũ bairo yu̶ áticu̶ti? —qũĩ jẽniñawĩ Pedro Jesure. 22 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo qũĩwĩ Jesús Pedrore: --Baipu̶a, tore bairo mee mu̶jãã yu̶ átirotiya. Siete por setenta cãnacãni majũ cũ̶ mu̶jãã bu̶su̶qũẽnogarã, ñiña —qũĩwĩ. 23 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãmerẽ ĩcõñarĩ bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ tunu: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ atore bairo niña: Jĩcãũ̶ quetiupau̶ rey cũ̶ ũ̶mu̶a cũ̶rẽ cawapamorã dinerore na catunuorõ boyupu̶. 24 Bairo bou̶, cũ̶tu̶ na piijoneñojũ̶goyupu̶, na mena qũẽnogu̶. Bairi jĩcãũ̶ cũ̶ capiijojũ̶gou̶ pairo capee millones majũ cũ̶ wapamoñupũ̶. 25 Cũ̶ pu̶ame dope bairo cũ̶ átiwapatimasĩẽsupũ̶ tie cũ̶ cawapamorĩjẽrẽ cũ̶ quetiupau̶re. Bairo, ‘Yu̶ cũ̶goetiya,’ cũ̶ caĩrõ tũ̶go, quetiupau̶ rey pu̶ame cũ̶ cawapamou̶rẽ, cũ̶ nu̶morẽ, cũ̶ pũnaarẽ, bairi cũ̶ yaye nipetirije cũ̶ cacũ̶gorije ũnie cũ̶ãrẽ aperãrẽ na nunirerotiyupu̶, cũ̶ cawapamorĩjẽrẽ na cajeparore bairo ĩ. 26 Cawapamou̶ pu̶ame bairo rey cũ̶ carotiro tũ̶gori, ru̶popaturi mena cũ̶tu̶ etanumurĩ atore bairo bu̶tioro qũĩñupũ̶: ‘Yu̶ Quetiupau̶, jicoquei roro yu̶ mu̶ ápewa. Dinero mu̶ yu̶ cawapamorĩjẽrẽ tocãnacã tiirire cabero mu̶ yu̶ tunuogu̶ baipu̶a,’ qũĩñupũ̶. 27 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bopacooro qũĩñañupũ̶ quetiupau̶ rey cũ̶ ũ̶mu̶rẽ. Bairi, ‘Ñugaro. Caroaro mu̶ tuagu̶. Yu̶ mu̶ cawapamorĩjẽrẽ mu̶ yu̶ masiriyogu̶’ qũĩñupũ̶. Bairo ĩrĩ, caroaro tuao joroque cũ̶ áti, cũ̶ árotiyupu̶. 28 “Bairo caroaro cũ̶ caátimiatacũ̶ãrẽ, cawapamomiatacu̶ pu̶ame cabero apei cũ̶ yau̶ petoaca cũ̶rẽ cawapamou̶rẽ bocáetari cũ̶ tutiyupu̶. Bairo cũ̶ tuti yua, roro cũ̶ wãmu̶tutupu̶re ñerĩ atore bairo qũĩñupũ̶: ‘¡Yu̶ mu̶ cawapamorĩjẽrẽ jicoquei yu̶ mu̶ tunuogu̶!’ qũĩñupũ̶. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ cũ̶ bapa cũ̶ cawapamou̶rẽ: ‘Yu̶ yau̶, jicoquei roro yu̶ mu̶ ápewa. Dinero mu̶ yu̶ cawapamorĩjẽ tocãnacã tiirire cabero mu̶ yu̶ tunuogu̶ baipu̶a,’ qũĩñupũ̶. 30 Bairo cũ̶ caĩrõ, cũ̶ yu̶esupu̶. Preso jorica wiipu̶ cũ̶ cũrocarotiyupu̶, yu̶ cũ̶ cawapamorĩjẽrẽ cũ̶ jopeyoáto, ĩ. 31 Bairo cũ̶ caáto ĩña, aperã cũ̶ mena macããna paabojari majã tũ̶goñarĩqũẽ paiyuparã. Bairo cabairã ãnirĩ na quetiupau̶re cũ̶ quetibu̶ju̶rásúparã. 32 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, quetiupau̶ rey pu̶ame cũ̶ piijorotiyupu̶ tunu cũ̶rẽ cawapamomiatacu̶re. Bairo cũ̶ caetaro ĩña, atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Mu̶, yu̶ paabojari majõcu̶, ¡roro majũ mu̶ tũ̶goñaña! Bopacooro yu̶ mu̶ cajẽnirõĩ, pairo yu̶ mu̶ cawapamomiatajere yu̶ masiriyobojaapu̶. 33 Bairo yu̶ caátimiatacũ̶ãrẽ, ¿nopẽĩ bopacooro mu̶rẽ yu̶ caĩñaatatorea bairo, apei, mu̶ bapare bopacooro cũ̶ miñaetiati? Roro majũ mu̶ tũ̶goñaña,’ qũĩñupũ̶. 34 Bairo qũĩrĩ, netõjãñurõ cũ̶ mena asiari, preso jorica wiipu̶ cũ̶ árotiyupu̶. Topu̶ nicõãñupũ̶ dinero cũ̶ cawapamorĩjẽ cũ̶ catunuopeyoparo jũ̶goye,” ĩcõñarĩ jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 35 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: --Yu̶ Pacu̶ u̶mu̶recóo macããcũ̶ pu̶ame torea bairo átigu̶mi mu̶jãã tocãnacãũ̶rẽ, mu̶jãã yeripu̶ mu̶jãã yarã roro mu̶jããrẽ na caátiere na mu̶jãã camasiriyoepata —jãã ĩwĩ.

Mateo 19

1 Bairo atiere cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro bero, Jesús Galilea yepapu̶ caãniatacu̶, Judea yepapu̶ acoámí. Rio Jordán muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atí nu̶gõã pu̶amepu̶ acoámí. 2 Bairo cũ̶ caátó, capããrã camasã cũ̶ u̶sawã. Bairi topu̶ cariayecu̶narẽ na netõwĩ. 3 Bairo cũ̶ caáto, qũĩ jẽniñarã etawã jĩcããrã fariseo majã. “Carorije buei átiyami Jesús,” qũĩ bu̶su̶jãgamirã, atore bairo cũ̶ jẽniñamiwã: --Marĩ judío majã mena macããcũ̶ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ majũ cũ̶ catũ̶goñarõ jũ̶gori cũ̶ nu̶morẽ rocagu̶, ¿cõ cũ̶ rocamasĩcu̶ti? —qũĩ jẽniñawã. 4 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Dios yaye quetibu̶ju̶riquere cajũ̶gobuerã nimirãcũ̶ã, ¿ati wãmerẽ mu̶jãã ĩñaẽtĩñati Dios ya tutipu̶re? Merẽ mu̶jãã masĩrã. Caãnijũ̶goripau̶ camasãrẽ átijũ̶gou̶, caũ̶mu̶, carõmio cũ̶ã na qũẽnojũ̶goyupi Dios. 5 Na áti yaparo, atore bairo marĩ ĩcũñupĩ: “Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ carõmio mena cũ̶ cawãmojiyaata, cũ̶ pacu̶a tu̶re witigu̶mi. Ape wiipu̶ ãnigu̶mi cũ̶ nu̶mo mena. Bairo na cabairo, jĩcãũ̶rẽ bairo na ñiñagu̶. Jĩcã rupau̶re bairo nigarãma,” marĩ ĩcũñupĩ Dios. 6 Bairi jĩcãũ̶rẽ bairo Dios narẽ cũ̶ cacũrĩcãrã na caãnoi, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ na ricawa masĩẽcũ̶mi. Na majũ cũ̶ã ãmeo pitimasĩẽtĩñama —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majãrẽ. 7 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, atore bairo qũĩ jẽniñanemowã tunu: --Bairopu̶a, ¿nopẽĩ marĩ ñicũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ yaye quetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ ape wẽẽpu̶, “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶morẽ cũ̶ carocagaata, atore bairo ĩrĩcã pũrõrẽ cõ cũ̶ cajoro, ñurõ: ‘Bairo mu̶ cabairoi, mu̶ teei, mu̶rẽ yu̶ pitiya,’ ” qũĩ cũñuparĩ? —qũĩwã fariseo majã Jesure. 8 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Mu̶jãã ñicũ̶jãã, mu̶jããrẽ bairo ãmeo mairĩqũẽrẽ camasĩẽna na caãnoi, na mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶morẽ carocagau̶re roro cũ̶ caátiere ẽñotaesupi Moisés. Baipu̶a, bairo boesupi Dios caãnijũ̶goripau̶pu̶. 9 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶mo, apei mena roro caepeeco cõ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cõrẽ rocari bero tunu apeo mena cũ̶ cawãmojiyaata, roro majũ ácu̶ átiyami. Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caápei majũ niñami. “Apeo mu̶ nu̶mo mee caãcõ mena ãmerĩcõãña,” cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ cabaibotiou̶ majũ niñami —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majãrẽ. 10 Bairo na cũ̶ caĩquetibu̶ju̶yaparoro, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame atore bairo jãã ĩwũ̶ Jesure: --Mu̶ caĩrõrẽ bairo camasã na nu̶moarẽ na capitimasĩẽtĩcõãta, na nu̶moa caãniparãrẽ na camacãẽtĩcõãta, ñubujioricaro —jãã ĩwũ̶. 11 Bairo jãã caĩrõ tũ̶go, bairo jãã ĩwĩ: --Tocãnacãũ̶pu̶a nipetiro camasã masĩẽtĩñama atie yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere. Masĩõrĩqũẽrẽ Dios cũ̶ cajorã jeto masĩñama. 12 Cawãmarã jĩcããrã rorã cabuiaricarã ãnirĩ nu̶mo cu̶timasĩẽtĩñama. Tunu aperã, na nu̶mo cu̶timasĩẽtio joroque na átiyama. Aperã na majũã Dios yaye rotiriquere netõjãñurõ átigarã, carõmiorẽ na negaetiyama. Bairo bairã, canu̶mo cu̶timasĩẽnarẽ bairo nicõãñama. Bairi yu̶ caĩquetibu̶ju̶cũrĩjẽrẽ bairo camasĩtũ̶goñarã torea bairo na áparo —jãã ĩwĩ Jesús. 13 Cabero tunu aperã na pũnaa cawĩmarãrẽ na jeamá Jesús tu̶pu̶, na pãñarĩ Diore na cũ̶ jẽnibojaáto, ĩrã. Bairo na pũnaarẽ na cajeató ĩñarĩ jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame, “Na jeapéricõãña mu̶jãã pũnaarẽ,” na jãã ĩwũ̶ capacu̶are. 14 Bairo jãã caĩrõ tũ̶go, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús: --Yu̶tu̶ pu̶ame cawĩmarãrẽ na atírotiya. Na ẽñotaeticõãña. Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããnarẽ bairo caãna niñama cawĩmarã. Narẽ bairo cayeriñurã jeto ãnimasĩñama Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶re —jãã ĩwĩ Jesús. 15 Ĩ yaparo, cawĩmarãrẽ na pãñarĩ Diore na jẽnibojawĩ. Áticõã yua, acoámí tipau̶ caãnimiatacu̶ Jesús. 16 Bairo cũ̶ caátó, jĩcãũ̶ cawãmau̶ Jesutu̶ atíri, atore bairo qũĩ jẽniñawĩ: —Jããrẽ cabuei, ¿dope bairo yu̶ átibujiocu̶ti, caroa yeri capetietiere bócagu̶? 17 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo pu̶ame qũĩwĩ Jesús: --¿Nopẽĩ, “Dise yu̶ caátipee caroa wãme majũrẽ yu̶re quetibu̶ju̶ya,” yu̶ mi jẽniñañati? Cañuu̶, jĩcãũ̶ã niñami, Dios jeto. Caroa yeri capetietiere bócagu̶, Dios camasãrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ mu̶ tũ̶gou̶sagu̶ —qũĩwĩ Jesús cawãmau̶rẽ. 18 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, “¿Dise pu̶amerẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ yu̶ ácu̶ati?” qũĩ jẽniñawĩ cawãmau̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús cawãmau̶rẽ: --‘Pajĩãẽtĩcõãña camasãrẽ. Carõmio mena roro átiepeeticõãña. Aperã yayere jeerutieticõãña. Aperã cabu̶goroa na ĩbuitieticõãña. 19 Mu̶ pacu̶, mu̶ paco cũ̶ãrẽ nu̶cũ̶bu̶goya. Mu̶ mena macããna cũ̶ãrẽ mu̶ rupau̶re mu̶ camairõrẽã bairo na maiña,’ —qũĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 20 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, atore bairo qũĩwĩ cawãmau̶ Jesure: --Tie nipetirijere merẽ yu̶ átipeyocõãnucũña. Bairi, ¿ñe to ru̶sacu̶ti mai yu̶ caátipee? —qũĩ jẽniñawĩ. 21 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶nemowĩ Jesús tunu cawãmau̶rẽ: --Caroú̶ majũ, ñe ũnie caru̶saecu̶ ãnigu̶, mu̶ cacũ̶gorije nipetirijere mu̶ nunirepeyocõãgu̶. Tie wapare jeeri, cabopacarãrẽ na mu̶ ricawogu̶. Bairo mu̶ caápata, jõbuipu̶ pairo nigaro mu̶ cawapatapee. Bairo yu̶ caĩrõrẽ bairo áti yaparori, yu̶ mena bapacu̶sa —qũĩwĩ Jesús. 22 Tiere tũ̶go, cawãmau̶ pu̶ame tũ̶goñarĩqũẽ pairi acoámí. Capee apeye ũnierẽ cacũ̶gou̶ ãnirĩ Jesús cũ̶ caĩrõrẽ bairo átigaemi yua. 23 Bairo cũ̶ caátó ĩña, atore bairo, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ jãã ĩwĩ: --Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Camasã apeye ũnierẽ capee cacũ̶gori majã Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re na caetapee masiriyojãñuña. 24 Tunu bairoa ñiña: Waibu̶cu̶ capai, camello, ãpõã pota opeacapu̶ cũ̶ cajã ãmewitiata, masiriyojãñuña. Tore bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, netõjãñurõ masiriyoro niña caũ̶mu̶ capee apeyere cacũ̶gou̶ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re cũ̶ caetapee pu̶ame roque —jãã ĩwĩ. 25 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame, jãã tũ̶goacu̶acoapu̶. Atore bairo jãã ĩwũ̶: —Bairi toroque, ¿ni ũcũ̶ cũ̶ netõmasĩcu̶ti? 26 Jesús pu̶ame jãã ĩñarĩ, atore bairo jãã ĩwĩ: --Dise ũnie camasã na caátimasĩẽtĩẽ nipetirije Dios cũ̶ caátimasĩrĩjẽ jeto niña —jãã ĩwĩ. 27 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame bairo qũĩwĩ Jesure: --Jãã Quetiupau̶, jãã roque merẽ nipetirije jãã cacũ̶gorijere cũrĩ, mu̶rẽ jãã bapacu̶ti u̶sajũ̶gowu̶. Bairo jãã caátie wapa, ¿ñerẽ jãã cũ̶ jou̶ati Dios? —qũĩ jẽniñawĩ Pedro Jesure. 28 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, bairo qũĩwĩ Jesús: —Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Dios ati u̶mu̶recóo nipetiro cawãmarõ cũ̶ cawasoaripau̶ quetiupau̶ yu̶ caãnopu̶, mu̶jãã, yu̶ baparã, yu̶ rocajãñurõ mu̶jãã rotigarã mu̶jãã cũ̶ã. Quetiuparã na caruiro ũno, tronopu̶ mu̶jãã ruigarã. Israelita pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã poari macããnarẽ na caátajere ĩñacõñarĩ na mu̶jãã ĩñabesegarã. 29 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ mena bapacu̶tigu̶, cũ̶ ya wiire, o cũ̶ bairãrẽ, cũ̶ bairã rõmirĩrẽ, cũ̶ pacu̶are, cũ̶ pũnaarẽ, o cũ̶ ya yepa cũ̶ãrẽ cũ̶ caaweyocoápáta, narẽ cũ̶ cacũ̶goro netõjãñurõ bócanemogu̶mi tunu cũ̶ yaye ũnierẽ, bairi cũ̶ yarã ũna cũ̶ãrẽ. Bairi jĩcãũ̶rẽ cũ̶ caaweyocoápáta, cũ̶ netõrõ cien bui peoro cãrõ majũ bócanemogu̶mi. Tunu bairoa caroa yeri capetietiere cũ̶ jogu̶mi Dios yu̶ mena cabapacu̶tiácú̶re. 30 Apeyera tunu ati rũ̶mu̶rĩrẽ camasã jĩcããrã rotimasĩmirãcũ̶ã, caberopu̶ na mena macããnarẽ na rotimasĩẽtĩgarãma. Tunu bairoa ati rũ̶mu̶rĩrẽ camasã jĩcããrã rotimasĩẽtĩmirãcũ̶ã, caberopu̶ na mena macããna capããrãrẽ carotimasĩrã majũ nigarãma.

Mateo 20

1 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, paabojari majãrẽ ĩcõñarĩ, atore bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶nemowĩ tunu: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ pu̶ame jĩcãũ̶ u̶se wese upau̶, cabusuripau̶ caãno cũ̶ ya wesepu̶ capaabojaparãrẽ camacãũ̶átacu̶re bairo niña. 2 Cũ̶ pu̶ame jĩcããrã caũ̶mu̶arẽ na bócari yua, u̶seanirĩ, ‘Jĩcã rũ̶mu̶ paarique wapare tocãrõ majũ mu̶jããrẽ yu̶ wapatigu̶, yu̶ yaye u̶sere mu̶jãã cajebojaata,’ na ĩñupũ̶. Bairo ‘Jau̶,’ na caĩrõ tũ̶go, cũ̶ ya wesepu̶ paarotijoyupu̶. 3 Cabero muipu̶ cũ̶ caasitutuatípau̶ caãno macãpu̶ ásúpu̶ tunu. Topu̶ eta yua, ñe ũnie áperã plaza caãnarẽ na ĩñañupũ̶. 4 Atore bairo na ĩñupũ̶ na cũ̶ãrẽ: ‘Mu̶jãã cũ̶ã yu̶ ya wesepu̶ paarájá. Bairo mu̶jãã caparãápata, cariape mu̶jããrẽ yu̶ wapatigu̶,’ na ĩñupũ̶. Bairi na cũ̶ã, cũ̶ carotirore bairo cũ̶ wesepu̶ paarã ásúparã. 5 Cabero pasaribota caãno macãpu̶ ásúpu̶ tunu. Cabero tres de la tarde caãno ásúpu̶ tunu, aperã cũ̶rẽ capaabojaparãrẽ na macãũ̶ ácú̶. Bairo na bócaetari yua, ‘Cariape mu̶jãã cũ̶ãrẽ yu̶ wapatigu̶,’ na ĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ, na cũ̶ã, ‘Jau̶,’ ĩñuparã. Bairo na caĩrõ tũ̶go, na paarotiyupu̶ cũ̶ ya wesepu̶re. 6 Cabero cinco de la tarde caãno macãpu̶ átu̶sayupu̶ tunu. Topu̶ eta, aperã caũ̶mu̶a ñe ũnie caáperãrẽ na ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶: ‘¿Nopẽĩrã bairoa mu̶jãã ĩñacõãnucũ naioañati paari mee?’ na ĩñupũ̶. 7 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñuparã: ‘Ñamu̶ ũcũ̶, “Marĩ paáto,” jãã ĩẽtĩñami. Bairi jãã paaetiya,’ qũĩñuparã. Bairo na caĩrõ tũ̶go: ‘Mu̶jãã cũ̶ã paabojaasá yu̶ ya wesepu̶,’ na ĩñupũ̶ ti wese upau̶ pu̶ame. 8 “Cabero canaiorĩpau̶ caetaro ti wese upau̶ cũ̶ ũ̶mu̶a quetiupau̶ mayordomorẽ cũ̶ árotiyupu̶ cũ̶ wesepu̶. Atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Tocãrõã yu̶ paabojari majãrẽ na piijori na wapatiya. Yu̶ ya wese capaau̶ etatu̶saatacu̶pu̶i na wapatijũ̶goacú̶, capaau̶ etajũ̶goatacu̶pu̶ cũ̶ wapatituya,’ qũĩñupũ̶. 9 Bairo cũ̶ caĩrõ, cinco de la tarde caãno capaabojarã etaátana majũ wapa jegarã, quetiupau̶ mayordomotu̶ etayuparã. Bairo caberopu̶ capaarã etaátana nimirãcũ̶ã, jĩcã rũ̶mu̶ paarique wapa jĩcãrõ tũ̶ni ñeñuparã. 10 Cabero capaabojarã etajũ̶goatana pu̶ame etarã yua, ‘Na netõjãñurõ marĩrẽ wapatigu̶mi,’ ĩ tũ̶goñañuparã. Bairo na caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, jĩcãrõ tũ̶nia jĩcã rũ̶mu̶ paarique wapa cãrõ na joyupu̶ na cũ̶ãrẽ. 11 Bairo jĩcãrõ tũ̶nia na cũ̶ cawapatiro ĩñarã yua, ‘¡Tame, ñuẽtĩña!’ ãmeo ĩ bu̶su̶paiyuparã na majũ ti wese upau̶ bairo cũ̶ caátirotirijere. 12 Atore bairo qũĩñuparã: ‘Ãnoa caberopu̶ capaabojarã etaátana pu̶ame jĩcã horaaca jeto paarã etaama. Jãã pu̶ame roque, ati rũ̶mu̶rẽ jãã paanaiocoápu̶ caasiro watoare. Bairi, ¿nopẽĩ na netõjãñurõ jããrẽ mu̶ wapa joetiyati?’ qũĩñuparã. 13 Bairo na caĩrõ tũ̶go, jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶rẽ atore bairo qũĩñupũ̶ ti wese upau̶ pu̶ame: ‘Yu̶ yau̶, mu̶rẽ ricaati roro yu̶ áperiya. Mu̶rẽ yu̶ caĩrõrẽã bairo mu̶ yu̶ wapatiya, jĩcã rũ̶mu̶ wapa majũrẽ. 14 Bairi mu̶ cawapatarijere jecoácú̶ja. Caberopu̶ capaabojarã etaátanarẽ jĩcãrõ tũ̶ni na yu̶ cawapatiata, ñujãñuña. 15 Yu̶ majũã yu̶ yaye dinerore yu̶ caborore bairo yu̶ átimasĩña. Bairi dopẽĩrã, ¿Cabopacarãrẽ na yu̶ caĩñamairĩjẽrẽ roro mu̶jãã ĩñatutiyati?’ qũĩñupũ̶ ti wese upau̶ cajũ̶goye capaabojau̶ etaátacu̶re,” ĩcõñarĩ jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 16 Ĩ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Torea bairo ãmerẽ camasã caãnimajũrã nimirãcũ̶ã, caberopu̶ cabu̶goro macããna nigarãma. Tunu bairoa ãmerẽ camasã cabu̶goro macããna nimirãcũ̶ã, caberopu̶ caãnimajũrã nigarãma,” jãã ĩwĩ. 17 Bairo cabero Jesús Jerusalén caátíwãpu̶ ácú̶, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ camasã watoa caãnarẽ, jãã piiwu̶ojori, atore bairo jãã ĩwĩ: 18 --Jerusalẽpu̶ marĩ caátíere merẽ mu̶jãã masĩña. Topu̶ ti macã macããna pu̶ame yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re, yu̶ ñerĩ, yu̶ jogarãma sacerdote majã quetiuparãrẽ, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majãrẽ. Bairo na caáto, sacerdote majã quetiuparãjãã pu̶ame yu̶ pajĩãroca rotigarãma. 19 Bairo átirotiri yua, ape yepa macããnarẽ yu̶ nunirocacõãgarãma. Roro ñiepegarãma. Roro yu̶ bape epegarãma. Bairo átieperi, yucu̶pãĩpu̶ yu̶ papuatu rocagarãma. Bairo yu̶re na caátimiatacũ̶ãrẽ, itia rũ̶mu̶ bero caãno yu̶ pu̶ame yu̶ caticoagu̶ tunu —jãã ĩwĩ. 20 Cabero Zebedeo nu̶mo cõ pũnaa mena Jesutu̶ etari, cõ ru̶popaturi mena etanumuñupõ, qũĩ jẽniñago. 21 Bairo cõ caáto ĩña, “¿Ñerẽ mu̶ yu̶ caáto mu̶ boyati?” cõ ĩ jẽniñañupũ̶. Cõ pu̶ame bairo qũĩñupõ: --Ati yepare mu̶ carotimasĩrĩpau̶ caetaro, yu̶ pũnaa mu̶tu̶ na mu̶ caruirotiro yu̶ boya. Jĩcãũ̶ cariape nu̶gõã, apei caãcõ nu̶gõã na mu̶ caruirotiro yu̶ boya. “Jau̶,” miwã —qũĩñupõ Juan, Santiago paco pu̶ame Jesure. 22 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cõ pũnaarẽ: --Mu̶jãã cabaipeere masĩẽtĩmirãcũ̶ã, yu̶re mu̶jãã jẽniña. Bu̶tioro popiye bairicarore mu̶jãã jẽnimiña. Yu̶ pu̶ame popiye yu̶ baigu̶. Yu̶re bairo mu̶jãã cũ̶ã popiye mu̶jãã cabaiata, ¿mu̶jãã nu̶cãmasĩrãti? —na ĩñupũ̶ Jesús Juarẽ, bairi Santiago cũ̶ãrẽ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go: --Mu̶rẽ bairo jãã nu̶cãmasĩña —qũĩñuparã. 23 Bairi Jesús pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: --Mu̶jãã caĩrõrẽ bairo popiye mu̶jãã baigarã. Baipu̶a, yu̶ majũ yu̶re caju̶rotiparã, yu̶tu̶ cariape nu̶gõã, bairi caãcõ nu̶gõã caruiparãrẽ na yu̶ besemasĩẽtĩña. Yu̶ Pacu̶ pu̶ame roque bairo caãniparãrẽ na besemasĩñami —na ĩñupũ̶ Jesús, Juarẽ bairi Santiago cũ̶ãrẽ. 24 Cabero jãã, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo cãnacãũ̶ majũ caãna Santiago, Juan mena Jesure na caĩjẽniñaatajere catũ̶goatana ãnirĩ na mena jãã asiacoapu̶. 25 Jesús pu̶ame tiere ĩña, nipetirã jããrẽ cũ̶tu̶ piijori atore bairo jãã ĩwĩ: --Merẽ mu̶jãã masĩña ati u̶mu̶recóo macããna na caátiãnierẽ. Ati yepa macããna Diore caĩroaena quetiuparã reyre bairo caãna tutuaro mena rotiepeyama na roca macããnarẽ. Popiye na baio joroque na rotiepeyama. 26 Mu̶jãã pu̶ame roquere tore bairo baietirotiya. Bairo pu̶ame bairotiya mu̶jããrẽ: Mu̶jãã mena macããcũ̶, caãnimajũũ̶rẽ bairo caãnigau̶, mu̶jãã roca netõjãñurõ carotimasĩrẽ bairo ãnirotiya. 27 Tunu bairoa mu̶jãã mena macããcũ̶, caroti majũũ̶rẽ bairo caãnigau̶, mu̶jãã ũ̶mu̶rẽ bairo cũ̶ caãno, ñuña. 28 Bairi yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ quetiupau̶ majũrẽ bairo yu̶re capaabojaparãrẽ na macãũ̶ acú̶ mee yu̶ apú̶ ati yepare. Camasãrẽ na ju̶átinemou̶ acú̶ yu̶ apú̶ ati yepapu̶re. Tunu bairoa yu̶ cariarije jũ̶gori camasã capããrãrẽ na carorije wapare netõũ̶ acú̶ yu̶ apú̶ —jãã ĩwĩ. 29 Cabero jãã, Jesús mena Jericó na caĩrĩ macãpu̶ caãniatana jãã cawitiro, capããrã camasã Jesús berore u̶sawã. 30 Bairo jãã caátó, cacaapee ĩñaena pu̶garã, maa tu̶pu̶ ruiyupa. Bairi cacaapee ĩñaena pu̶ame, Jesús cũ̶ canetõátóre tũ̶gorã, bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo qũĩ awajajowã Jesure: --¡Jãã Quetiupau̶, David ãnacũ̶ pãrãmi, bopacooro jãã ĩñaña! —qũĩwã. 31 Bairo na caĩrõ, camasã pu̶ame na tutiwã, na awajaeticõãto, ĩrã. Bairo narẽ na caĩmiatacũ̶ãrẽ, jĩrĩã jãñurĩ awajanemowã tunu: —¡Jãã Quetiupau̶, David ãnacũ̶ pãrãmi, bopacooro jãã ĩñaña! 32 Jesús pu̶ame bairo na caĩawajarijere tũ̶gori, tuanu̶cãwĩ. Tuanu̶cãrĩ yua, cũ̶tu̶ na piijowĩ. Atore bairo na ĩwĩ: —¿Ñerẽ mu̶jãã yu̶ caáto mu̶jãã boyati? 33 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, bairo qũĩwã cacaapee ĩñaena Jesure: --Jãã Quetiupau̶, caĩñamasĩẽna ãnirĩ jãã ĩñamasĩgaya tunu —qũĩwã. 34 Jesús pu̶ame bopacooro na ĩñarĩ, na caapeere pãñawĩ. Bairo cũ̶ caáto, jicoquei ĩñamasĩcõãma yua. Ĩñamasĩ, Jesús berore u̶sawã yua.

Mateo 21

1 Bairo Jerusalén macã tu̶pu̶ cõñaáná yua, Betfagé na caĩrĩ macãrẽ, Olivo buro tu̶re jãã etawu̶. 2 Bairo etarã, jãã mena macããna, Jesús cũ̶ cabuerã, pu̶garãrẽ atore bairo na ĩ jowĩ: --Ánája ato riape caãni macããcãpu̶. Topu̶ etarã, jicoquei burra jiyanu̶cõrĩcõrẽ cõ macũ̶ mena mu̶jãã bócagarã. Bairo na bóca yua, na õwãrĩ, na mu̶jãã jeapá yu̶ tu̶pu̶. 3 Bairo mu̶jãã caõwãrõ, jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jããrẽ, “¿Nopẽĩrã na mu̶jãã õwãñati?” cũ̶ caĩata, atore bairo cũ̶ mu̶jãã ĩwã: “Marĩ Quetiupau̶ na boami. Yoaro mee mu̶jãã tunuogu̶mi tunu mu̶jãã burrore,” cũ̶ mu̶jãã ĩwã —na ĩ jowĩ Jesús. 4 Tie pu̶ame profeta ãnacũ̶ cũ̶ caĩwoatuquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietaro baiwu̶. Atore bairo ĩ woatuyayupi profeta Jesús cũ̶ cabaipeere mai: 5 “Atore bairo Sión cawãmecu̶ti macã macããnarẽ na ĩ quetibu̶ju̶ya: ‘Mu̶jãã quetiupau̶ rey pu̶ame mu̶jããtu̶ etaacú̶ baiyami. Capajĩãrĩcũ̶rẽ bairo mee, caroaro mena burro macũ̶ bui pesari mu̶jããtu̶ etaacú̶ baiyami,’ na ĩ quetibu̶ju̶ya,” ĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupĩ profeta ãnacũ̶ pu̶ame. 6 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶ caĩrotirorea bairo átiracoámá. 7 Bairi burra, cõ macũ̶ cũ̶ãrẽ bóca yaparori, na jeámá Jesús tu̶pu̶. Bairo na caje etaro yua, jãã jutii, cabui macããjẽrẽ, burro buire jãã peowu̶. Bairo jãã caáto, Jesús pu̶ame burro buipu̶ wãmu̶peawĩ. Bairo cũ̶ bui pesari yua, ánutuami Jesús Jerusalẽpu̶. 8 Bairi camasã capããrã ãma. Jĩcããrã na mena macããna na jutii cabui macããjẽrẽ esocũwã maa cũ̶ caátíwãrẽ. Aperã pepũũ queeri ũnierẽ patanerĩ Jesús jũ̶goyere piticũjũ̶gowã, Jesure qũĩroari, u̶seanirã. 9 Bairo bairã, nipetiro Jesús jũ̶goye macããna, cũ̶ bero macããna cũ̶ã bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo qũĩ basapeojũ̶gowã: --¡Ñumajũcõãña! ¡Nipetiro cũ̶ marĩ basapeoroa Quetiupau̶ Rey David marĩ ñicũ̶ ãnacũ̶ pãrãmirẽ! ¡Jesús, Dios cũ̶ cajou̶ marĩ Quetiupau̶ majũ cũ̶ caãnoi, cũ̶rẽ marĩ cabasapeoro ñuña! ¡Nipetiro cũ̶ marĩ basapeoroa Dios u̶mu̶recóo macããcũ̶rẽ! —qũĩ basapeowã camasã. 10 Bairo Jesús Jerusalẽrẽ cũ̶ cajãáto, ti macã macããna nipetirã qũĩñarã etawã: --Ãni, ¿ñamu̶ cũ̶ ãniñati? —ĩ jẽniñawã Jesure cau̶sarãrẽ. 11 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩwã: --Ãni Jesús, profeta, Nazaret Galilea yepa macããcũ̶ niñami —na ĩwã. 12 Bairo Jesús pu̶ame etari, templo capairi wii ñubuerica wiire jãámi. Ti wiire jããetari, to macããna nunirĩ cawapatari majãrẽ, bairi wapatiri majã cũ̶ãrẽ na acurewiyojo jũ̶gowĩ nipetirore. Tunu moneda tiirire cawasoari majã ya mesarire, bairi buare cawapatiri majã ya mesari cũ̶ãrẽ tujerecũ peyocõãwĩ. 13 Bairo átiri, bairo na ĩwĩ: --Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶ri tutipu̶ bairo ĩña: “Yu̶ ya wii ñubuerica wii majũ nigaro,” ĩña. Bairo caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame apeye aru̶are bairo mu̶jãã átiya. Camasãrẽ jerutinunirĩ majãrẽ bairo caãna ãnirĩ jerutiri majã na caãni wii, ũ̶tã wiire bairo mu̶jãã átiya ati wii, Dios ya wiire —na ĩwĩ Jesús. 14 Cabero Jesús templopu̶ cũ̶ caãno mai, cacaapee ĩñamasĩẽna pu̶ame, bairi ñicãrĩ caroyetuarã cũ̶ã cũ̶tu̶ etawã. Jesús pu̶ame na catiowĩ. 15 Bairo sacerdote majã quetiuparã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã cũ̶ã caroaro cũ̶ caátiere ĩñamirãcũ̶ã, tunu cawĩmarã templopu̶, “Nipetiro cũ̶ marĩ basapeoto David ãnacũ̶ pãrãmirẽ,” na caĩrõ tũ̶gori, Jesure qũĩñatejãñuwã. 16 Bairi atore bairo qũĩwã: --Cawĩmarã, ¿bairo na caĩrõ, mu̶ tũ̶goetiyati? “¡Tocãrõã jãnaña!” na ĩña —qũĩwã sacerdote majã quetiuparã Jesure. Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Yu̶ tũ̶gomajũcõãña. ¿Mu̶jãã pu̶ame ãnoa cawĩmarã Diore na cabasapeorijere mu̶jãã ĩñaetinucũñati Dios ya tutipu̶? Mu̶jãã masĩrã. Bairo ĩña: ‘Dios, cawĩmarãrẽ, caũpũrããcã cũ̶ãrẽ mu̶rẽ na caĩu̶seanipeere mu̶ na basapeo joroque na mu̶ átiya,’ ĩ quetibu̶ju̶ya ti tutipu̶ —na ĩwĩ Jesús fariseo quetiuparãjããrẽ. 17 Bairo ĩ yaparo, na aweyori ti macã Jerusalẽrẽ witicoámí, Betania macãpu̶ ácú̶. Topu̶ jãã cãniwũ̶. 18 Cabusuri rũ̶mu̶ caãno tunucoámí Jesús Jerusalẽpu̶. Bairo ti macãpu̶ ácú̶, queya tũ̶goñañupĩ. 19 Bairo queyari, jĩcãũ̶ yucu̶ higuera cawãmecu̶tii, maa tũ̶niacã caãniirẽ ĩñajowĩ. Bairo ĩñajori yua, carícare ĩñau̶ ámí. Bairo carícare cũ̶ camacãmiatacũ̶ãrẽ, capũũ jeto ãñupã. Ríca mañupã. Bairo cabairoi, atore bairo ĩwĩ yua Jesús higuerare: —¡Atii, tocãrõã ríca manigaro yua! Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei ti yucu̶ pu̶ame jĩnicoaápu̶. 20 Bairo cabairo ĩña, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame jãã ĩña acu̶acoapu̶. Atore bairo jãã ĩwũ̶ Jesure: --¿Ñe jũ̶gori yoaro mee to jĩnicoayati ti yucu̶? —cũ̶ jãã ĩ jẽniñawũ̶. 21 Bairo jãã caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús: --Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Dios mena tũ̶goñatutuari pu̶gani cãrõ tũ̶goñarĩ mee, “Yu̶ caĩrõrẽ bairo baicoagaro,” cariape mu̶jãã caĩtũ̶goñatutuacõãta, atii higuera yucu̶re yu̶ caátiatatore bairo netõjãñurõ mu̶jãã átimasĩgarã. Bairi ati ũ̶tãũ̶rẽ etari, “Wãáti ria capairiyapu̶ etanu̶cãrõjã,” mu̶jãã caĩata, mu̶jãã caĩrõrẽã bairo baibujioro tii ũ̶tãũ̶ pu̶ame. 22 “Yu̶ cajẽnirõrẽã bairo jogu̶mi Dios,” cariape mu̶jãã caĩtũ̶goñatutuacõãta, nipetiri wãme cũ̶ mu̶jãã cajẽnirĩjẽrẽ mu̶jãã jomajũcõãgu̶mi Dios —jãã ĩwĩ Jesús. 23 Bairo cabero templo wiipu̶ jãámi Jesús. Bairo topu̶ camasãrẽ cũ̶ cabueãnitoye, sacerdote majã quetiuparã, aperã judío majã, cabu̶toa camasĩrã cũ̶ã, cũ̶tu̶ etari, atore bairo qũĩ jẽniñawã: —¿Noa ũna na carotiro mena bairo mu̶ átiati ñamicã mu̶ caátiatajere? 24 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Yu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽ jĩcã wãme yu̶ jẽniñagu̶. Cariape yu̶ mu̶jãã yu̶wa: ¿Ni ũcũ̶ camasãrẽ cũ̶ bautiza rotijoyupari Juan ãnacũ̶rẽ? ¿Dios, o camasã pu̶ame cũ̶ na bautiza rotijoyupari? Tiere cariape yu̶ mu̶jãã caĩquetibu̶ju̶ata, yu̶ cũ̶ã cariape mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶, “Noa ũna na carotiro mena bairo yu̶ átiya,” mu̶jãã ñigu̶ —na ĩwĩ Jesús. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, yasioroaca ãmeo bu̶su̶wã na majũ cũ̶rẽ na caĩyu̶peere: “¿Nopẽ bairo cũ̶ marĩ yu̶rãati? ‘Dios pu̶ame cũ̶ bautiza rotijoricu̶mi Juarẽ,’ marĩ caĩata, ‘Toroque, ¿nopẽĩrã Juan ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere cariape mu̶jãã tũ̶goeti?’ marĩ ĩbujiou̶mi. 26 Tunu bairoa, ‘Camasã pu̶ame cũ̶ bautiza rotijoricarãma Juarẽ,’ marĩ ĩ masĩẽtĩña, marĩrẽ tutirema, ĩrã. Merẽ camasã nipetiro, ‘Juan ãnacũ̶ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ ãmi,’ ĩ tũ̶goñacõãñama,” yasioroaca ãmeo ĩ bu̶su̶wã. 27 Bairi, “Jãã masĩẽtĩña Juarẽ cabautiza rotijoricu̶re,” qũĩwã fariseo quetiuparãjãã Jesure. Bairo na caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame bairo na ĩwĩ: --Cariape yu̶ mu̶jãã yu̶etiya. Bairi yu̶ cũ̶ã, “Noa ũna na carotiro mena tore bairo yu̶ átimasĩña,” mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶etigu̶ —na ĩwĩ. 28 Ĩ yaparo, ape wãme ĩcõñarĩ bairo na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús: --¿Dope bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati atie quetire? Jĩcãũ̶ pu̶garã capũnaacu̶cu̶ ãñupũ̶. Bairi jĩcãũ̶rẽ, “Macũ̶, ati rũ̶mu̶rẽ yu̶ u̶se wesepu̶ mu̶ capaau̶áto yu̶ boya,” qũĩñupũ̶. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ macũ̶ pu̶ame, “¡Yu̶ áperigu̶, yu̶ ágaetiya!” qũĩñupũ̶. Cabero cũ̶ pacu̶re cũ̶ caĩnetõnu̶cãrĩjẽrẽ ape wãme tũ̶goña wasoari, paau̶ acoásúpu̶. 30 Cabero tunu cũ̶ macũ̶ apeire torea bairo cũ̶ paarotiyupu̶ na pacu̶ tunu. Cũ̶ pu̶ame, “Jau̶, ãmeacã yu̶ paau̶ águ̶,” qũĩñupũ̶. Bairo caĩ nimicũ̶ã, paau̶ ápéyupu̶. 31 Bairi na pacu̶ cũ̶ caborijere caátacu̶, ¿ni pu̶ame cũ̶ ãñuparĩ? —na ĩ jẽniñawĩ Jesús, to caãna fariseo majãrẽ. Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go: --Cũ̶ macũ̶ cũ̶ carotijũ̶goatacu̶ pu̶ame niñami na pacu̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gou̶sau̶ majũ —qũĩwã. Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩnemowĩ tunu Jesús to caãna fariseo majãrẽ: --Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Torea bairo Roma macã macããnarẽ camasã yaye dinerore jejobojari majã, bairi carõmia caũ̶mu̶a mena caepewapatarã rõmirĩ cũ̶ã, mu̶jãã jũ̶goye Dios mena cabu̶su̶qũẽnorã ãnirĩ, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re mu̶jãã jũ̶goye jããgarãma. 32 Juan ãnacũ̶ pu̶ame caroa ãnajẽ cu̶tajere mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶yupi. Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, cariape cũ̶ mu̶jãã tũ̶goesupa. Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶riquere cariape mu̶jãã catũ̶goetimiatacũ̶ãrẽ, dinerore jejobojari majã, bairi carõmia caũ̶mu̶a mena caepewapatarã rõmirĩ cũ̶ã cũ̶ tũ̶gou̶sayupa. Bairo na caáto ĩñamirãcũ̶ã, roro mu̶jãã caátajere tũ̶goña yapapuari mu̶jãã tũ̶goña wasoaesupa mu̶jãã yerire —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 33 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo camasãrẽ na ĩ quetibu̶ju̶nemowĩ tunu: “Tunu ape wãme ĩcõñarĩ, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶pa: Ãñupũ̶ jĩcãũ̶ wese upau̶. Cũ̶ pu̶ame u̶se wesere qũẽnoñupũ̶. Bairo ti wesere ote yaparo, cũ̶ wesere jãnía ẽñotayupu̶ ũ̶tã rupaa mena. Áti yaparo, u̶se ocore na canumuparo cũ̶ãrẽ qũẽnoñupũ̶. Áti yaparo, na caĩñacotepa wii caũ̶mu̶arĩ wii, torre cũ̶ãrẽ qũẽnoñupũ̶. Bairo qũẽno yaparori bero, acoásúpu̶ cayoaropu̶. Mai, águ̶ jũ̶goye, cũ̶ wesere waso cũñupũ̶ aperã paari majãrẽ, wapatagu̶. 34 Cabero yua, u̶se cabu̶tiri yu̶tea caetaro masĩrĩ, cũ̶ ũ̶mu̶arẽ na joyupu̶ cũ̶ ya wesere cũ̶ cawasoricarã tu̶pu̶. Cũ̶rẽ na cawasorique wapare bou̶, na joyupu̶, tiere na jeatíbojaáto, ĩ. 35 Bairo cũ̶ ũ̶mu̶a na caetaro ĩña, ti wese paari majã pu̶ame cũ̶ ũ̶mu̶a cũ̶ cajomiatana jĩcããrãrẽ na qũẽñuparã. Aperãrẽ na pajĩãrecõãñuparã. Aperãrẽ ũ̶tã rupaa mena wẽẽrĩ na cãmitu tunuojoyuparã. 36 Cabero ti wese upau̶ pu̶ame cũ̶ ũ̶mu̶a cũ̶ cajojũ̶goricarã netõjãñurõ na jonemoñupũ̶ tunu cũ̶ wesepu̶. Tunu torea bairo na ásuparã ti wesere capaari majã pu̶ame. 37 “Cabero ti wese upau̶ cũ̶ macũ̶ majũrẽ cũ̶ joyupu̶, atore bairo ĩ tũ̶goñarĩ: ‘Yu̶ macũ̶ roquere cũ̶ nu̶cũ̶bu̶gobujiorãma, yu̶ macũ̶ majũ cũ̶ caãnoi.’ 38 Bairo cũ̶ caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, wese paari majã pu̶ame ti wese upau̶ macũ̶ cũ̶ caatóre ĩñarĩ, ãmeo ĩñuparã: ‘Atíyami ati wese upau̶ macũ̶. Cũ̶ã niñami cũ̶ pacu̶ cũ̶ cariaro bero ati wesere cacũ̶gou̶sapau̶. Bairi cũ̶ marĩ pajĩãrocacõãto. Bairo marĩ caápata, ati wese uparãrẽ bairo marĩ tuagarã,’ ãmeo ĩñuparã na majũ. 39 Bairo caĩrã ãnirĩ na caĩrõrẽã bairo ásuparã. Ti wese tũ̶nipu̶ cũ̶ ñeowaátí, cũ̶ pajĩãrocacõãñuparã,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 40 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩ jẽniñawĩ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gori majãrẽ: “¿Dope bairo ácu̶mi mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati cũ̶ macũ̶rẽ na capajĩãrocaro bero ti wese upau̶ pu̶ame ti wesere etau̶pu̶?” 41 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩwã: --Bairo átigu̶mi: Bopacooro na ĩñaecũ̶, ti wese paari majãrẽ na pajĩãrecõãgu̶mi. Bairo na átireri bero, aperãrẽ cũ̶ wesere coteroticũgu̶mi. Na pu̶ame roque cũ̶ jogarãma cũ̶rẽ na cawasorique wapare, ti yu̶tea caetaro —qũĩwã Jesure cũ̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gori majã. 42 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemowĩ tunu: --¿Atie quetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã ĩñaetinucũñati Dios yaye bu̶su̶rica tutipu̶? Mu̶jãã masĩrã. Bairo ĩña: ‘Ũ̶tã mena cawii qũẽnorĩ majã jĩcã ũ̶tããrẽ na caboetimiatacũ̶ãrẽ, tia pu̶ame caãni majũrĩcã nigaro. Tia camanicõãta, wii manibujioricaro. Dios pu̶ame bairoa ásupi. Bairo cũ̶ caátore ĩñarã, marĩ tũ̶goña u̶seaniña,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye bu̶su̶rica tutipu̶ —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 43 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩ nemowĩ tunu: --Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re cajããbujioatana topu̶ mu̶jãã jããetigarã. Aperã pu̶ame roque jããgarãma. Dios cũ̶ carotirore bairo caátimajã jããgarãma. 44 Tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ tia ũ̶tãã mena cũ̶ cañarocapeata, rocapecoabujiou̶mi. Tunu bairoa tia, jĩcãũ̶ buipu̶ to cañarocapeata, cũ̶ rocaboo rocacõãbujioro —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, tia ũ̶tããrẽ bairo cũ̶ cabairijere na quetibu̶ju̶gu̶. 45 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, sacerdote majã quetiuparã bairi fariseo majã cũ̶ã masĩcõãwã Jesús cũ̶ caĩrĩjẽrẽ. “Marĩ pu̶ame tia ũ̶tããrẽ carocari majãrẽ bairo marĩ ãniña. Bairi marĩrẽã ĩgu̶ ĩcũ̶mi Jesús,” ĩ tũ̶goñawã. 46 Tie jũ̶gori Jesure cũ̶ ñegamirãcũ̶ã, cũ̶ ñemasĩẽma, camasãrẽ na uwirã. “ ‘Jesús profeta ãcũ̶mi,’ ĩ tũ̶goñarĩ marĩ qũẽrema camasã, cũ̶ marĩ cañerotiata,” ĩrã, cũ̶ ñemasĩẽma.

Mateo 22

1 Tunu ape wãme camasãrẽ ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶nemowĩ: 2 “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ atore bairo niña: Jĩcãũ̶ quetiupau̶ rey cũ̶ macũ̶ cũ̶ cawãmojiyaparo bose rũ̶mu̶rẽ qũẽnobojayupu̶. 3 Bairo qũẽnorĩ yua, cũ̶ capiiatanarẽ cũ̶ ũ̶mu̶arẽ na piirotijoyupu̶. Bairo cũ̶ caĩrõrẽã bairo cũ̶ ũ̶mu̶a narẽ na caquetibu̶ju̶netõmiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ capiiatana pu̶ame atígaesuparã. 4 Bairi cabero aperã cũ̶ ũ̶mu̶arẽ tunu na piirotijonemoñupũ̶: ‘Bairo mu̶jãã ĩgarã yu̶ capiiatanarẽ: “Merẽ marĩ cau̶gaparo etaya. Yu̶ wecu̶are, aperã waibu̶toa caroaro cariicu̶na cũ̶ãrẽ na pajĩãrĩ, na riire yu̶ ãsũ̶ñaioyaparoya. Ñe ũnie ru̶saetiya. Bairi tãmurĩ mu̶jãã apá,” na ĩ quetibu̶ju̶netõrájá,’ na ĩ joyupu̶ quetiupau̶ rey cũ̶ ũ̶mu̶arẽ. 5 Cũ̶ capiimiatana pu̶ame cũ̶ yu̶eticõãñuparã. Jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ cũ̶ wesepu̶ acoásúpu̶. Apei cũ̶ caapeye nunirõpu̶ acoásúpu̶. 6 Aperã pu̶ame quetiupau̶ rey ũ̶mu̶arẽ ñerĩ, roro na ásuparã. Jĩcããrãrẽ na pajĩãreyuparã. 7 Bairo quetiupau̶ rey pu̶ame roro na caáto tũ̶go yua, asiajãñuñupũ̶. Cũ̶ ũ̶mu̶a soldaua pajĩãrĩ majã pu̶amerẽ natu̶ joyupu̶, na pajĩãrerotijou̶. Na ya macã cũ̶ãrẽ joerocacõã rotiyupu̶. 8 Bairo átirotiri bero, atore bairo cũ̶ ũ̶mu̶a aperãrẽ na ĩñupũ̶: ‘Yu̶ macũ̶ cũ̶ cawãmojiyaparo bose rũ̶mu̶rẽ ñe ũnie merẽ ru̶saetiya. Yu̶ capiijomiatana pu̶ame roro na caátie jũ̶gori na yu̶ boetiya. 9 Bairi maarĩpu̶ mu̶jãã caátó yu̶ boya tunu. Maapu̶ caãna tocãnacãũ̶pu̶rea mu̶jãã cabocaetarãrẽ, “U̶garasá quetiupau̶ rey macũ̶ bose rũ̶mu̶rẽ,” ’ na mu̶jãã ĩwã. 10 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ ũ̶mu̶a cũ̶ caĩrõrẽã bairo maarĩpu̶ ásuparã. Á yua, nipetiro na cabocaetarãrẽ na neñoñuparã, camasã na caĩroarã, na caĩroaena cũ̶ãrẽ. Bairo na caátoi, quetiupau̶ rey bose rũ̶mu̶ cũ̶ caqũẽnorĩ aru̶are camasã jeto jiracoasuparã yua. 11 “Bairo quetiupau̶ rey pu̶ame cũ̶ capiijoatanarẽ na jẽnigu̶, ti aru̶apu̶ etayupu̶. Eta yua, jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶rẽ qũĩñabocayupu̶. Cũ̶ pu̶ame jutii, wãmo jiyarica bose rũ̶mu̶ macããjẽ mee jutii jãñañupũ̶. 12 Bairo tie mee cũ̶ cajãñarõ ĩñarĩ quetiupau̶ rey atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Yu̶ yau̶, wãmo jiyarica bose rũ̶mu̶ macããjẽrẽ mu̶ jutii jãnaẽtĩña. Bairi, ¿noa na carotiro mena yu̶ ya wiire mu̶ jãáti?’ qũĩñupũ̶. Caũ̶mu̶ pu̶ame quetiupau̶re dope bairo qũĩ masĩẽsupu̶. 13 Bairi quetiupau̶ rey pu̶ame cũ̶ mesarire caĩñarĩcãnu̶gõrĩ majãrẽ atore bairo na ĩñupũ̶: ‘Ãnirẽ cũ̶ ñeña. Cũ̶ wãmorĩ, cũ̶ ru̶porire jiyari, jõ macã canaitĩãrõpu̶ cũ̶ rocawiyocõã joya,’ na ĩñupũ̶. To canaitĩãrõpu̶ camasã capããrã otigarãma. Na opire bacaru̶potugarãma, bu̶tioro yapapuarã. 14 Capããrã niñama Dios cũ̶ capiijorã. Bairo na caãnimiatacũ̶ãrẽ, na mena macããna jĩcããrã jeto cũ̶ yu̶yama, cũ̶ cabeserã pu̶ame,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 15 Cabero fariseo majã jĩcãrõrẽ bairo ãmeo bu̶su̶pẽnirã neñañuparã. “¿Dope bairo rorije cũ̶ bu̶su̶o joroque marĩ ánaati? Bairo roro Jesús cũ̶ cabu̶su̶ata, cũ̶ marĩ bu̶su̶jãmasĩgarã,” ĩrã neñañuparã. 16 Bairo bu̶su̶pẽni yaparo, na cabuerã, bairi Herodes yarã cũ̶ãrẽ Jesutu̶ na joyupa, atore bairo qũĩ jẽniñagarã: --Cabuei, jãã masĩña merẽ mu̶ caátiãnierẽ. Mu̶a, caroaro cariape mu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Tunu bairoa cariapea Dios marĩrẽ cũ̶ caãnirotiricarorea bairo mu̶ bueya. Aperã roro na cabaurije, aperã caroaro na cabaurije jũ̶gori mee na miñabeseya. 17 Bairo cabai ãnirĩ, ¿dope bairo mi tũ̶goñañati romano majã marĩrẽ na carotirijere? ¿To ñuñati quetiupau̶ emperadore camasã yaye dinerore jeri, jãã cajoata, o to ñuẽtĩñati? —qũĩ jẽniñawã. 18 Jesús pu̶ame roro na caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ masĩcõãrĩ, atore bairo na ĩwĩ: --Mu̶jãã, caĩtopairã, ¿nopẽĩrã, “Roro qũĩáto,” caĩrãrẽ bairo yu̶ mu̶jãã ĩ jẽniñañati? 19 Jau̶, yu̶re joñijate moneda tiire, emperadore mu̶jãã cajonucũrĩ tii ũnorẽ —na ĩwĩ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, moneda tiire cũ̶ nuniwã. 20 Bairo na canunirõ, atore bairo na ĩwĩ: --¿Noa riape to tusayati ti tii moneda tiiacapu̶re? Tunu bairoa, ¿noa wãme woaturique to tusayati? —na ĩ jẽniñawĩ Jesús. 21 Bairo cũ̶ caĩrõ, na pu̶ame bairo qũĩwã: --Emperador, quetiupau̶ ya wãme, bairi tunu cũ̶ riape tusaya ti tii moneda tiiacapu̶re —qũĩwã. Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro, atore bairo na ĩwĩ yua Jesús: --Toroque emperador quetiupau̶re cũ̶ yaye caãnierẽ, cũ̶rẽ cũ̶ tunuojoya. Tunu bairoa Dios yaye caãnierẽ Diore cũ̶ jonucũña —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majãrẽ. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶go acu̶acoama. Bairo bairã, cũ̶ witiweyocoámá. 23 Ti rũ̶mu̶a caãno jĩcããrã saduceo majã na caĩrã qũĩñarámá Jesure. Mai, saduceo majã pu̶ame atore bairo caĩtũ̶goñarĩ majã niñama: “Camasã cariacoatana, nopẽ bairo catitunu masĩẽnama,” caĩtũ̶goñarã ãma. Bairi atore bairo qũĩwã Jesure: 24 --Cabuei, Moisés ãnacũ̶ atore bairo marĩrẽ ĩ woacũñañupĩ tirũ̶mu̶pu̶re: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cawãmojiyaricu̶ cũ̶ nu̶mo mena pũnaa mácũ̶ã cũ̶ cariacoapata, cũ̶ ãnacũ̶ bai pu̶ame cũ̶ buiacore cõ cũ̶ wãmojiyaáto. Bairo cũ̶ caáto, cũ̶ pũnaa caãniparã pu̶ame cũ̶ ãnacũ̶ pũnaarẽ bairo ãnibujiorãma,” ĩcũñupĩ. Tiere mu̶ masĩĩ. Bairi jĩcã wãme ĩcõñarĩ jãã quetibu̶ju̶pa mai: 25 Ãñuparã jĩcãni, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ jĩcãũ̶ pũnaa. Bairi cajũ̶gocu̶ pu̶ame wãmojiya jũ̶goyupu̶. Cabero pũnaa mácũ̶ã riacoásúpu̶. Bairi cũ̶ ãnacũ̶ bai pu̶ame cũ̶ buiacore wãmojiyayupu̶ tunu. Cabero pũnaa mácũ̶ã riacoásúpu̶ cũ̶ cũ̶ã. 26 Bairi torea bairo cũ̶ bai cabero macããcũ̶ cũ̶ã cõ wãmojiyamii, riacoásúpu̶. Bairo jetoa aperã cũ̶ bairã cũ̶ã na buiacore nu̶mocu̶timii, pũnaa mána jeto riapeticoásúparã. 27 Cabero na ãnana nu̶mo caãnimirĩcõ cũ̶ã riacoásúpo. 28 Bairo ati yepapu̶ nipetirã nu̶mo caãnacõ ãnirĩ yua, cariaricarã tunu na cacatiropu̶ na caãno, ¿ni majũ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ mena macããcũ̶ nu̶mo cõ ãnicu̶ti? —qũĩ jẽniñawã saduceo majã Jesure. 29 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús: --Mu̶jãã, saduceo majã, Dios yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ, bairi cũ̶ catutuarije cũ̶ãrẽ mu̶jãã tũ̶goña mawijiacoaya, bairo ĩrã. 30 Ape u̶mu̶recóore caũ̶mu̶a, carõmia cũ̶ã catiri caetaparã pu̶ame nu̶mo manigarãma. Ángelea majã, u̶mu̶recóo macããna na caãnorẽ bairo nigarãma. 31 Apeyera tunu mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶: ¿Cariacoatana nimirãcũ̶ã tunu na cacatirore Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩcã tutipu̶ mu̶jãã ĩñaetinucũñati atiwẽrẽ? Mu̶jãã masĩrã: 32 ‘Yu̶a, yu̶ ãniña Abraham, cũ̶ macũ̶ Isaac, bairi cũ̶ macũ̶ Jacob quetiupau̶ caãnacũ̶,’ ĩñupĩ. Bairo cũ̶ caĩrõĩ, marĩ masĩña: Dios pu̶ame cayasirã ãnana ũna quetiupau̶ mee niñami. ¡Cacatirã majũ quetiupau̶ roque niñami! —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús saduceo majãrẽ. 33 Bairo camasã pu̶ame cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, tũ̶gocõã maniáma caroaro Jesús cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere yua. 34 Bairo Jesús caroaro cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro jũ̶gori, pu̶gani cũ̶ jẽniñanemo masĩẽma saduceo majã pu̶ame yua. Bairo tiere tũ̶gorã, fariseo majã pu̶ame na majũ ãmeo bu̶su̶pẽnigarã neñañuparã. 35 Bairo bu̶su̶pẽni yaparo yua, jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueire Jesutu̶ cũ̶ joyupa. Bairi cũ̶ pu̶ame Jesús roro cũ̶ bu̶su̶áto ĩrã na cajoatacu̶, atore bairo qũĩ jẽniñawĩ: 36 --Cabuei, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ mena macããjẽ, ¿dise pu̶ame caãnimajũrĩjẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽ to ãniñati? —qũĩ jẽniñawĩ. 37 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo qũĩwĩ Jesús caũ̶mu̶rẽ: --‘Mu̶jãã, Israel macããna, mu̶jãã caátiãnie nipetirije mena cũ̶ maiña. Tunu bairoa mu̶jãã yeripu̶, mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ nipetirije mena cũ̶ maiña. Tunu bairoa mu̶jãã catutuarije nipetirije mena cũ̶ maiña.’ 38 Atie Moisés cũ̶ caroticũrĩqũẽ tocãnacã wãme netõrõ caãnimajũrĩjẽ niña. 39 Atie rocajãñurĩ cũ̶ caroticũrĩqũẽ torea bairo jãñurĩ niña tie cũ̶ã. Bairo ĩña: ‘Mu̶jããtu̶ macããna cũ̶ãrẽ mu̶jãã rupau̶re mu̶jãã camairõrẽã bairo na maiña.’ 40 Tie pu̶ga wãme cũ̶ caroticũrĩqũẽ caãnimajũrĩjẽ niña. Moisés ãnacũ̶ ape wãme cũ̶ caroticũrĩqũẽ bairi profeta majã na caroticũrĩqũẽ tocãnacã wãme netõrõ caãnimajũrĩjẽ niña. Tie camanicõãta, ape wãme carotirije manibujioro —qũĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús cajũ̶gobueire. 41 Bairo fariseo majã aperã na caneñarõ, atore bairo na ĩwĩ Jesús cũ̶tu̶ caãnarẽ: --¿Dope bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati Mesías, “Dios cũ̶ cajou̶,” na caĩrẽ? ¿Noa macũ̶ cũ̶ ãnicu̶ti? —na ĩ jẽniñawĩ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩwã: —David ãnacũ̶ pãrãmi niñami. 43 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩ jẽniñanemowĩ tunu: --Bairo cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, ¿nopẽĩ David ãnacũ̶ pu̶ame Espíritu Santo cũ̶rẽ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori, “Yu̶ Quetiupau̶,” cũ̶ qũĩñañuparĩ Mesíare? Atore bairo ĩñupĩ David: 44 ‘Dios pu̶ame yu̶ Quetiupau̶re atore bairo qũĩwĩ: “Ato ruiya cariape nu̶gõã pu̶ame mai. Mu̶ pesua caãnanarẽ na yu̶ canetõnu̶cãrõ bero, mu̶ pu̶ame na mu̶ rotimasĩgu̶,” ’ ĩ woatuyupi David ãnacũ̶, Dios cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ. 45 Bairo Mesíare, “Yu̶ Quetiupau̶,” cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, ¿dope bairo cũ̶ pãrãmi majũ cũ̶ ãnibujiocu̶ti? —na ĩ jẽniñawĩ Jesús cũ̶tu̶ caãnarẽ. 46 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ yu̶masĩẽmi jĩcã wãmeacã ũno. Bairi yua pu̶gani cũ̶ jẽniñanemo masĩẽma.

Mateo 23

1 Cabero camasã cũ̶tu̶ caãnarẽ, bairi jãã, cũ̶ cabuerã cũ̶ãrẽ atore bairo jãã ĩwĩ: 2 “Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ cajũ̶gobueri majã, bairi fariseo majã cũ̶ã, ‘Bairo ĩgaro ĩña Moisés ãnacũ̶ marĩrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽ,’ mu̶jããrẽ ĩ quetibu̶ju̶nucũñama. 3 Bairi mu̶jããrẽ na caĩquetibu̶ju̶rijere bairo ása. Na tũ̶gou̶saya. Bairo na tũ̶gou̶samirãcũ̶ã, bairãpu̶a na caátiãnierẽ bairo ápericõãña. Caĩtopairã ãnirĩ cariape rotimirãcũ̶ã, na majũ pu̶ame na caátirotirore bairo áperiyama. 4 Caũ̶mu̶ jĩcãũ̶, cũ̶ paabojari majõcu̶re cũ̶ ju̶pu̶saetiyami. Jĩcã wãme ũnoacã cũ̶ãrẽ cũ̶ ju̶áperiyami. Tore bairo Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi fariseo majã cũ̶ã átiyama camasãrẽ. ‘Jĩcã wãmeacã ru̶saeto ása,’ camasãrẽ caĩrã nimirãcũ̶ã, na pu̶ame tore bairo áperimajũcõãñama. 5 Tunu bairoa caroa wãme nipetirije na caátie camasã na caĩñajoropu̶ átinucũñama, nipetiro camasã nu̶cũ̶bu̶goro na mena na catũ̶goñaparore bairo ĩrã. Tunu bairoa Dios yaye bu̶su̶rique, na cawoaturi pũrĩãcãrẽ jiyanucũñama na riapé buipu̶, na wãmorĩpu̶ cũ̶ãrẽ. Tunu bairoa jutii cayowerijere jãñajesoyama. 6 Tunu bose rũ̶mu̶ caãno narẽ na capiiata, caroapau̶ripu̶re ruiri u̶gaganucũñama. Tunu bairoa ñubuerica wiipu̶ na caápáta, quetiupau̶ cũ̶ caruirije ũniepu̶ jeto ruiganucũñama. 7 Tunu bairoa maapu̶ na caáñesẽãta, nipetiro camasã nu̶cũ̶bu̶gorique mena na cajẽnirõ bonucũñama. ‘¡Jããrẽ Cabuerã!’ camasã narẽ na caĩjẽnirõ bonucũñama. 8 “Bairo na cabomiatacũ̶ãrẽ, bairo na caborore bairo mu̶jãã caĩñacõrõ yu̶ boetiya. Mu̶jãã cabuei jĩcãũ̶ã niñami. Tunu mu̶jãã pu̶ame jĩcãũ̶ pũnaa jĩcãrõrẽ bairo cabairã mu̶jãã ãniña. Bairi, ‘¡Jããrẽ Cabuerã!’ camasã mu̶jããrẽ na caĩroaro boeticõãña. 9 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ati yepa macããcũ̶rẽ, ‘Marĩ pacu̶ ũcũ̶ niñami,’ qũĩroaeticõãña. Jĩcãũ̶ã niñami marĩ Pacu̶, u̶mu̶recóo macããcũ̶ majũ. 10 Tunu bairoa, ‘¡Marĩ Quetiuparã!’ aperã mu̶jããrẽ na caĩroarore boeticõãña. Yu̶, Cristo jeto camasã quetiupau̶ yu̶ ãniña. 11 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caãnimajũũ̶rẽ bairo caãnigau̶, cabopacarãrẽ caroaro na cũ̶ caju̶áto ñuña. 12 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ majũã, ‘Caãnimajũũ̶ yu̶ ãniña,’ caĩ pu̶amerẽ, cabu̶goro macããcũ̶rẽ bairo cũ̶ ãnio joroque cũ̶ átigu̶mi Dios. Apei, ‘Caãnimajũũ̶ mee yu̶ ãniña,’ caĩ pu̶ame roquere, cabero cabu̶goro macããcũ̶rẽ bairo mee cũ̶ ãnio joroque cũ̶ átigu̶mi Dios. 13 “¡Mu̶jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi mu̶jãã fariseo majã cũ̶ã, caĩtopairã, roro majũ mu̶jãã netõgarã, ricaati mu̶jãã caátiãnie jũ̶gori! Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re mu̶jãã jããmasĩẽtĩgarã. Tunu camasãrẽ ricaati buerã, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re cajããgarã pu̶amerẽ caẽñotarãrẽ bairo na mu̶jãã átinucũña. 14 “¡Mu̶jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi mu̶jãã fariseo majã cũ̶ã, caĩtopairã, roro majũ mu̶jãã netõgarã, ricaati mu̶jãã caátiãnie jũ̶gori! Cawapearã rõmirĩ ya wiirire mu̶jãã ẽmanucũña. Tunu yoaro Diore cũ̶ mu̶jãã jẽniñubuetonucũña. Bairi aperã netõjãñurõ roro mu̶jãã netõgarã. 15 “¡Mu̶jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi mu̶jãã fariseo majã cũ̶ã, caĩtopairã, roro majũ mu̶jãã netõgarã, ricaati mu̶jãã caátiãnie jũ̶gori! Cayoaropu̶, ria capairiyare pẽña átí, o ape yepapu̶re ánetõ átí, mu̶jãã quetibu̶ju̶ ñesẽãnucũña, mu̶jãã yaye quetire, camasã na catũ̶gou̶saparore bairo ĩrã. Bairo jĩcãũ̶ catũ̶gou̶sau̶re cũ̶ bócarã, ricaati cũ̶ mu̶jãã caquetibu̶ju̶rije tũ̶gori tũ̶goñamawijiao joroque cũ̶ mu̶jãã átiya. Mu̶jãã netõjãñurõ caróu̶re bairo caácu̶ cũ̶ ãnio joroque cũ̶ mu̶jãã átiya. Bairo mu̶jãã caátie jũ̶gori caũ̶petieti peeropu̶ roro majũ baigu̶mi. 16 “¡Mu̶jãã, roro majũ mu̶jãã netõgarã! Jĩcãũ̶ cacaapee mácũ̶ cũ̶ yarãrẽ, ‘Mu̶jãã yu̶ jũ̶gogu̶,’ caĩ ũcũ̶rẽ bairo mu̶jãã baiya. Ricaati camasãrẽ na mu̶jãã bueya. Atore bairo na mu̶jãã ĩ quetibu̶ju̶ya: ‘Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Caãnorẽ bairo ñiña,” ĩgu̶, “¡Dios ya wii mena ñiña!” cũ̶ caĩata, cabero cũ̶ caĩrõrẽã bairo cũ̶ caápericõãta, ñubujioro. Bairo ĩmicũ̶ã, “¡Dios ya wii macããjẽ oro majũ mena ñiña!” cũ̶ caĩata, cabero cũ̶ caĩrõrẽã bairo cũ̶ caápericõãta roque, ñuẽtĩña,’ cariape mee mu̶jãã ĩ quetibu̶ju̶ya camasãrẽ. 17 ¡Bairo caĩquetibu̶ju̶rã ãnirĩ cacaapee mánarẽ bairo mu̶jãã baiya! Catũ̶gomasĩẽnarẽ bairo mu̶jãã tuaya. Dios ya wii macããjẽ oro pu̶ame, ti wii netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ mee niña. Ti wii pu̶ame, ti wii macããjẽ oro to ñuo joroque átiya. 18 Tunu atore bairo camasãrẽ na mu̶jãã quetibu̶ju̶nemoña: ‘Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Caãnorẽ bairo ñiña,” ĩgu̶, “¡Altar mena ñiña!” cũ̶ caĩata, cabero cũ̶ caĩrõrẽã bairo cũ̶ caápericõãta, ñubujioro. Bairo ĩmicũ̶ã, “¡Waibu̶cu̶ riire na cajoemu̶gõjorije mena ñiña!” cũ̶ caĩata, cabero cũ̶ caĩrõrẽã bairo cũ̶ caápericõãta roque, ñuẽtĩña,’ mu̶jãã ĩto quetibu̶ju̶ya camasãrẽ. 19 ¡Cacaapee mánarẽ bairo mu̶jãã baiya! Waibu̶cu̶ riire na cajoemu̶gõjorije pu̶ame altar netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ mee niña. Ti altar pu̶ame waibu̶cu̶ riire ñuo joroque átiya. 20 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘Caãnorẽ bairo ñiña,’ ĩgu̶, ‘¡Altar mena ñiña!’ cũ̶ caĩata, ‘¡Altar, bairi nipetirije altar bui macããjẽ mena ñiña!’ caĩrẽ bairo ĩñami. 21 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘¡Templo mena ñiña!’ cũ̶ caĩata, ‘¡Templo wiire, bairi ti wii macããcũ̶ Dios mena cũ̶ã ñiña!’ caĩrẽ bairo ĩñami. 22 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘¡U̶mu̶recóo mena ñiña!’ cũ̶ caĩata, ‘¡Dios ya trono, bairi to ruiricaro macããcũ̶ mena cũ̶ã ñiña!’ caĩrẽ bairo ĩñami. 23 “¡Mu̶jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi mu̶jãã fariseo majã cũ̶ã, caĩtopairã, roro majũ mu̶jãã netõgarã, ricaati mu̶jãã caátiãnie jũ̶gori! Mu̶jãã cũ̶ã pu̶ga wãmo cãrõ moneda tiiriacarẽ mu̶jãã cacũ̶goata, jĩcã tiiaca mu̶jãã jonucũña Diore. O u̶garique asurique jĩcã wãme ũno pu̶ga wãmo cãrõ mu̶jãã cacũ̶goata, jĩcãrõãcã mu̶jãã jonucũña Diore. Bairo cariape tie ũnierẽ átimasĩmirãcũ̶ã, ape wãme paijãñurõ Dios cũ̶ carotirique pu̶amerẽ mu̶jãã tũ̶goñaetimajũcõãña. Caroaro ãmeo átaje cũ̶ãrẽ marĩ rotiyami Dios. Camasãrẽ bopacooro na marĩ caĩñarĩjẽ, bairi caroaro ãmeo mairĩqũẽ cũ̶ãrẽ marĩ rotiyami. Tie pu̶amerẽ mu̶jãã tũ̶goñaẽtĩña. 24 ¡Mu̶jãã, jĩcãũ̶ cacaapee ĩñaecũ̶ cũ̶ yarãrẽ, ‘Mu̶jãã yu̶ jũ̶gogu̶,’ caĩ ũcũ̶rẽ bairo mu̶jãã baiya! Tunu, ‘Becoaca cũ̶ manicõáto,’ ĩrã, oco mu̶jãã caetipeere mu̶jãã weyórotinucũña. Bairo weyorotimirãcũ̶ã, waibu̶cu̶ capai, camellore rupau̶a cau̶gayujorãrẽ bairo mu̶jãã baiya. Cabu̶goro macããjẽ pu̶amerẽ caãnimajũrĩjẽrẽ bairo mu̶jãã átiya. Tunu bairoa caãnimajũrĩjẽ pu̶amerẽ cabu̶goro macããjẽrẽ bairo mu̶jãã ĩñacõãña. 25 “¡Mu̶jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi mu̶jãã fariseo majã cũ̶ã, caĩtopairã, roro majũ mu̶jãã netõgarã, ricaati mu̶jãã caátiãnie jũ̶gori! Jotu̶ bapaarire dope bairo u̶gueri mano mu̶jãã coserotinucũña. Bairo rotimirãcũ̶ã, mu̶jãã yeripu̶ roro mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ pu̶amerẽ mu̶jãã coserotietiya Diore. Bairi mu̶jãã cayajapairije nicõãña mu̶jãã yeripu̶. Tunu bairoa mu̶jãã caborije jetore mu̶jãã tũ̶goñanucũña. 26 ¡Mu̶a, fariseo, cacaapee ĩñaecũ̶ ũcũ̶ tũ̶gopeoya mu̶ yu̶ caĩrĩjẽrẽ! Jĩcãũ̶, cũ̶ jotu̶ bapa pupeapu̶re cacosejũ̶goricu̶re bairo, mu̶ cũ̶ã cajũ̶goye mu̶ yeripu̶re cacosejũ̶gopau̶ mu̶ ãniña. Bairo mu̶ caáto, caroú̶ majũ mu̶ ãnicõãgu̶ yua. 27 “¡Mu̶jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi mu̶jãã fariseo majã cũ̶ã, caĩtopairã, roro majũ mu̶jãã netõgarã, ricaati mu̶jãã caátiãnie jũ̶gori! Camasã ãnana na cacũrocarica ũ̶tã ope buire bairo mu̶jãã baiya. Ti opeaca buipu̶ cabotirije mena caroaro warerique bauya. Bairo baimirõcũ̶ã, capupea pu̶ame caboaricarã õwã ãnajẽ, bairi capũnirĩjẽ cũ̶ã nicõãña. 28 Torea bairo mu̶jãã baiya. Camasã mu̶jããrẽ na caĩñarõ, caroarã majũ mu̶jãã bauya. Bairo baumirãcũ̶ã, mu̶jãã yeri pupeapu̶ mu̶jãã rojãñuña. Caĩtorije tũ̶goñarĩqũẽ, bairi apeye roro tũ̶goñarĩqũẽ cũ̶ã mu̶jãã yeri pupeapu̶ jiracõãña. 29 “¡Mu̶jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi mu̶jãã fariseo majã cũ̶ã, caĩtopairã, roro majũ mu̶jãã netõgarã, ricaati mu̶jãã caátiãnie jũ̶gori! Profeta majã, bairi aperã tirũ̶mu̶pu̶ macããna caroarã cũ̶ã, na rupau̶ri ãnajẽ masã ope buire mu̶jãã qũẽnonucũña caroa ũ̶tã wiiriacãrẽ. Bairo áti yaparo, ti wiiriacãrẽ mu̶jãã ĩñacotenucũña, camasã, profeta ãnanarẽ na ĩroáto, ĩrã. 30 Cabero atore bairo mu̶jãã ĩña: ‘Marĩ pu̶ame marĩ ñicũ̶jãã na caãni yu̶tea macããna marĩ caãmata, narẽ bairo profeta majãrẽ roro na marĩ áperibujioricarã,’ mu̶jãã ĩña. 31 Bairo mu̶jãã caĩrĩjẽ jũ̶gori, ‘Profeta majãrẽ capajĩãrericarã pũnaa majũ marĩ ãniña,’ ĩrãrẽ bairo mu̶jãã ĩña. 32 Torena, ¡mu̶jãã ñicũ̶jãã roro na caátijũ̶goriquere átipeyocõãña! 33 “¡Ãña ũna, moena majũ mu̶jãã ãniña! Dios camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ mu̶jããrẽ peeropu̶ popiye mu̶jãã baio joroque cũ̶ caáto, ¿dope bairo mu̶jãã rutimasĩrãati? Mu̶jãã rutimasĩẽtĩgarã. 34 Torecu̶, mu̶jããtu̶ yu̶ jonemogu̶ tunu yu̶ yarã profeta majãrẽ, camasĩrĩ majã cũ̶ãrẽ, bairi cajũ̶gobueri majã cũ̶ãrẽ. Bairo na yu̶ cajomiatacũ̶ãrẽ, cañuena ãnirĩ na mu̶jãã boetigarã. Jĩcããrã na mena macããnarẽ na mu̶jãã pajĩãregarã. Aperãrẽ yucu̶pãĩpu̶ na mu̶jãã papuaturotigarã. Tunu aperã yu̶ yarãrẽ sinagoga ñubuerica wiipu̶ na mu̶jãã baperotigarã. Tunu aperãrẽ roro popiye na baio joroque na mu̶jãã átigarã noo na caãnopu̶. Bairi ape macãpu̶ na caápáta, topu̶ cũ̶ãrẽ na u̶saáti, bairo jeto na mu̶jãã átigarã roro majũ. 35 Bairo mu̶jãã caáto jũ̶gori, popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã átigu̶mi Dios. Tocãnacãũ̶ caroarã, caãniñarĩcãrãrẽ na carií reyarique wapa popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã átigu̶mi. Na carií rejũ̶goricu̶ caroú̶ Abel cawãmecu̶cu̶pu̶i nijũ̶go aná, Zacarías, Berequías macũ̶, altar, santuario watoa mu̶jãã capajĩãrĩcũ̶pu̶ nituyama camasã na carií rejũ̶goatana capããrã beropu̶. 36 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Na ãnana wapa roro popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã átigu̶mi Dios, mu̶jãã ãme caãnarẽ,” na ĩwĩ Jesús fariseo majãrẽ. 37 Cabero atore bairo ĩnemowĩ Jesús tunu: “¡Jerusalén, Jerusalén macã macããna mu̶jããrẽ ñiña: Dios yarã profeta majãrẽ mu̶jãã pajĩãrenucũwũ̶! Dios mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijomirĩcãrã cũ̶ãrẽ ũ̶tã mena wẽẽrĩ na mu̶jãã pajĩãrenucũwũ̶. Bairo roro majũ na mu̶jãã caátimiatacũ̶ãrẽ, ¡nairõ mu̶jããrẽ yu̶ ju̶átinemogamiwũ̶! Ãboco cõ pũnaarẽ na asipogo, narẽ cõ caneñorõrẽ bairo mu̶jãã yu̶ ju̶átinemogamiwũ̶. Bairo yu̶ caátimiatacũ̶ãrẽ, jĩcã nu̶gõã yu̶ mu̶jãã boepu̶. 38 Bairo mu̶jãã caboetoi, tocãrõã yua, mu̶jãã caãnipau̶ yasicoagaro. Tore camasã aweyorocacõãgarãma. 39 Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: ‘¡U̶seanirĩ atíyami Dios cũ̶ cajou̶ majũ!’ mu̶jãã caĩparo jũ̶goye, yu̶ mu̶jãã ĩñaetigarã mai,” ĩwĩ Jesús, ti macãrẽ ĩñarĩ.

Mateo 24

1 Cabero templo, Dios ya wii caãniatacu̶ ti wiire witicoámí Jesús. Bairo cũ̶ caátó, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶tu̶ etari, atore bairo cũ̶rẽ jãã ĩwũ̶: “¡Jã, ĩñañijate! Caroa wii majũ niña templo wii.” 2 Bairo jãã caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame bairo jãã ĩwĩ: --Ati wii paca ũ̶tãpãĩrĩ ũnie nipetirijere mu̶jãã ĩñaña. Tie cabaipeere cariape mu̶jããrẽ ñiña: Jĩcã rũ̶mu̶, ati wiire roro na caáti rũ̶mu̶ caetaro, jĩcã ũ̶tãã ũno bui tuticu̶ti pesaricaro manopu̶ átiyasio rocacõãgarãma ati wiire —jãã ĩwĩ. 3 Cabero Olivo buropu̶ jãã acoápú̶. Bairo topu̶ etarã, Jesús cũ̶ caruiro ĩñarĩ, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame Jesutu̶ atí, atore bairo cũ̶ jãã ĩ jẽniñawũ̶: --Jããrẽ mu̶ caquetibu̶ju̶ro jãã boya: ¿Nocãrõpu̶ to bairoati atie mu̶ caĩrĩjẽ? ¿Dope bairo merẽ, “Ati yepa nemo yu̶ tunuetagu̶,” bairi tunu, “Ati u̶mu̶recóo peticoagaro,” mu̶ caĩataje to bairoati? —cũ̶ jãã ĩ jẽniñawũ̶. 4 Bairo jãã caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús: —Caroaro majũ mu̶jãã tũ̶goñamasĩgarã, jããpu̶, jãã ĩtoecore, ĩrã. 5 Capããrã atígarãma ĩtoñesẽãrĩ majã. Atore bairo ĩgarãma: “Yu̶a, Mesías yu̶ ãniña, Dios cũ̶ cajou̶,” ĩgarãma. Bairo na ĩrĩ, camasã capããrãrẽ na ĩtogarãma. 6 Tunu bairoa mu̶jãã queti tũ̶gogarã: “Camasã aperopu̶ cũ̶ãrẽ ãmeo pajĩãrã átiuparã.” Bairo na caátie quetire tũ̶gori, tũ̶goacu̶aeticõãña. Ati u̶mu̶recóo capetiparo jũ̶goye bairoa cabaijũ̶goyecu̶tipee niña bairopu̶a. Bairi tũ̶goacu̶aeticõãña. 7 Ti yu̶tea caãno jĩcã yepa macããna, ape yepa macããna mena ãmeo pajĩãgarãma. Tunu bairoa jĩcã macã macããna ape macã macããna mena ãmeo pajĩãgarãma. Tunu apeye au̶ariarique atígaro. Tunu tutuaro mena ati yepa cũ̶ã yuguigaro nipetiropu̶. 8 Jĩcãõ carõmio bairirupau̶ caãcõ cõ macũ̶ cũ̶ cabuiari rũ̶mu̶ capũnirõ tũ̶goñarĩ cõ cawisiojũ̶goriquere bairo niña atie u̶mu̶recóo cabaipee mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije. 9 “Mai, atie cabaiparo jũ̶goye mu̶jããrẽ roro átijũ̶gogarãma. Mu̶jããrẽ ñerĩ, aperãrẽ mu̶jãã jogarãma popiye mu̶jãã baio joroque na caátiparore bairo ĩrã. Bairo áticõã, roro majũ mu̶jããrẽ átigarãma. Bairi yua, ati u̶mu̶recóo macããna nipetirã mu̶jããrẽ ĩñategarãma, yu̶ yarã mu̶jãã caãnoi. 10 Bairi ti yu̶tea caãno capããrã camasã yu̶ yaye bu̶su̶riquere piticõãgarãma. Jĩcããrã ãmeo bu̶su̶jãbuitiregarãma na majũ. Bairo bairã, ãmeo tejãñugarãma na majũ. 11 Tunu bairoa, ‘Jãã, profeta majã, jãã ãniña,’ caĩtori majã capããrã etagarãma. Bairo camasãrẽ na ĩ quetibu̶ju̶ri, na ĩtogarãma. Ricaati tũ̶gojũ̶gogarãma camasã pu̶ame. 12 Camasã rorije na caátie bu̶tioro majũ nigaro. Bairi camasã capããrã na caãmeomairĩjẽrẽ jãnacõãgarãma. 13 Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, noa ũna yu̶ yaye bu̶su̶rique jĩcã wãmeacã ũnorẽ na cajãnaeticõãta, yasietigarãma. 14 Atie caroa queti cũ̶ã ati u̶mu̶recóo capetiparo jũ̶goye nipetiropu̶ cajesapeticoa jũ̶goyecu̶tipee niña bairopu̶a. 15 “Bairi mu̶jãã pu̶ame profeta Daniel ãnacũ̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo cabaietarijere ĩñarã, atore bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñamasĩgarã: ‘Merẽ ati macã yasigaro baiya.’ Dios ya wiire nocãrõ caroapau̶re moecũ̶ caróu̶ majũ topu̶ cũ̶ caãnierẽ ĩñarã, tore bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñamasĩgarã yua. (Mu̶jãã, ati tuti yu̶ ya tutire caĩñabuerã pu̶ame tũ̶gopeoya yu̶ yaye, yu̶ caquetibu̶ju̶rijere.) 16 Bairo cabairo, Judea yepa macããna ũ̶tã yucu̶pu̶ na ruti ápáro. 17 Tunu bairoa jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ wii, cabuimacã aru̶apu̶ cũ̶ caãmata, ruiatíri, cũ̶ apeyere, ape aru̶apu̶ caãnierẽ cũ̶ jei ápéricõãto. Cariape cũ̶ ácoa ápáro. 18 Tunu bairoa cũ̶, wesepu̶ caãcũ̶ cũ̶ jutii ũnierẽ bomicũ̶ã, cũ̶ jetunuu̶ apéricõãto cũ̶ ya wiipu̶. 19 ¡Ti rũ̶mu̶ caãno carõmia bairirupau̶ caãna popiye netõrõ baigarãma! ¡Tunu bairoa, caũpũrããcãrẽ, capũnaacu̶na cũ̶ã popiye netõrõ baigarãma ti rũ̶mu̶rẽ! 20 Bairi Diore cũ̶ jẽniña, mu̶jãã carutiripau̶ camasiriyoeti rũ̶mu̶ to caãniparore bairo ĩrã. Cawãma pue yu̶tea caãno, o marĩ judío majã, marĩ cayerijãrĩ rũ̶mu̶ ũnorẽ to cabaietiparore bairo ĩrã, Diore cũ̶ jẽniña. 21 Ti rũ̶mu̶rẽ roro ati yepapu̶re bairique nigaro. Dios ati yepare cũ̶ caátijũ̶gori rũ̶mu̶ bero tocãnacã rũ̶mu̶rẽ netõrõ popiye bairica yu̶tea nigaro ti rũ̶mu̶ caetaro. 22 Bairi Dios pu̶ame ti rũ̶mu̶ roro cabairijere cũ̶ cajãnarotieticõãta, camasã nipetiro riapeticoabujiorãma. Baipu̶a, mu̶jãã, cũ̶ cabeserãrẽ mairĩ, peti yu̶tea ũnoa popiye mu̶jãã cabaipa rũ̶mu̶rẽ áti ẽñotabojagu̶mi. 23 “Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ pu̶ame ati macãpu̶ etaupu̶,’ o ‘Jĩ macãpu̶ etaupu̶,’ cũ̶ caĩata, cariape cũ̶ mu̶jãã tũ̶goetigarã. 24 Caĩtopairã capããrã atígarãma. ‘Yu̶a, Mesías yu̶ ãniña,’ o ‘Yu̶a, profeta yu̶ ãniña,’ caĩrã atígarãma. Capee átijẽñogarãma, camasã ricaati na catũ̶gou̶saparore bairo ĩrã. Mu̶jãã ũna, Dios cũ̶ cabesericarã cũ̶ãrẽ ĩtomigarãma. 25 Merẽ mu̶jãã, yu̶ cabuerã, tiere mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ jũ̶goyetiya. 26 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Noa ũna, ‘Mesías, desierto cayucu̶manopu̶ buiaetaupu̶,’ na caĩata, cariape na tũ̶goeticõãña. Camasã manopu̶ yu̶ macãrã ápéricõãña. Tunu bairoa aperã, ‘Mesías, ato marĩ caĩñaetopu̶ ãcũ̶mi,’ na caĩata, cariape na tũ̶goeticõãña. Bairo mee yu̶ tunuetagu̶ ati yepare. 27 Bu̶po pu̶ame yabei, muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atópu̶i yabejũ̶go acú̶, jõ muipu̶ cũ̶ caruiropu̶ yabetuetayami. Torea bairo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ nemo ati yepapu̶re yu̶ catunuatí rũ̶mu̶rẽ yu̶ baigu̶. Yoaro mee yu̶ bauetagu̶ tunu. 28 Tunu bairoa noo rupau̶ri ãnajẽ cacũñarõ yucaa cũ̶ã topu̶a neñaetagarãma,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 29 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩ nemowĩ tunu: “Camasã roro majũ na cabairi yu̶tea capetiro bero, muipu̶ u̶mu̶recóo macããcũ̶ naitĩãcoagu̶mi. Ñami macããcũ̶ cũ̶ã bauetigu̶mi. Ñocõã, u̶mu̶recóore caãnimiatana cũ̶ã ñacoagarãma. Bairo bairã, u̶mu̶recóo macããna nipetirã yugui ñacoagarãma. 30 Bairo cabairo bero, apeye ũnie átijẽñorĩqũẽ u̶mu̶recóo macããjẽ Dios cũ̶ caáti ĩñorĩjẽ buiaetagaro. Bairi ati yepa tocãnacã poa macããna tiere ĩñarã, ‘Merẽ etamajũcoagu̶mi Camasã Jũ̶gocu̶,’ ĩ masĩgarãma. Bairo na pu̶ame yu̶ uwirã otigarãma. Tocãrõã yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, buseriwo watoapu̶ nocãrõ yu̶ catutuarije mena, bairi yu̶ caasiyabatorije mena yu̶ caatóre ĩñajogarãma. 31 Bairo trompeta, pútíricaro cabu̶su̶ocajoro yua, yu̶ ũ̶mu̶a, ángelea majãrẽ nipetiropu̶ na yu̶ árotigu̶. Bairi ati u̶mu̶recóo macããna nipetiropu̶ caãnarẽ na neñogarãma yu̶ cabesericarã pu̶amerẽ. 32 “Mai, higuera yucu̶re mu̶jãã masĩña. Ti yucu̶ cawãma pũũ cawasoaro ĩñarã, ‘Merẽ cũ̶ma cõñarõ baiya,’ mu̶jãã ĩ masĩña. 33 Torea bairo mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere bairo cabaietaro ĩñarã, ‘Merẽ Jesús ati yepapu̶ nemo cũ̶ catunuetaparo cõñarõ baiya,’ mu̶jãã ĩ masĩgarã. 34 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije baipeticoagaro ti yu̶tea macããna na cariaparo jũ̶goye. 35 Tunu bairoa ati u̶mu̶recóo, ati yepa cũ̶ã yasipeticoagaro. Yu̶ yaye quetibu̶ju̶rique roque petietigaro. Yu̶ caĩrõrẽã bairo baimajũcõãgaro. 36 “Bairopu̶a ti rũ̶mu̶, ti hora majũ mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rije caetaparore ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ masĩẽtĩñami. U̶mu̶recóo macããna ángelea majã cũ̶ã masĩẽtĩñama. Yu̶, cũ̶ macũ̶ cũ̶ã yu̶ masĩẽtĩña. Marĩ Pacu̶ Dios jeto masĩñami ti rũ̶mu̶ caetaparore. 37 “Noé ãnacũ̶ cũ̶ caãniyu̶teare cabaiyaricarorea bairo baigaro nemo Camasã Jũ̶gocu̶ ati yepapu̶re yu̶ catunuatí rũ̶mu̶rẽ. 38 Atore bairo baiyayuparã camasã mai Noé ãnacũ̶ cũ̶ caãni yu̶teapu̶re, ati yepa caruaparo jũ̶goye: Camasã caroaro ãñuparã. Eti, u̶ga, bairi tunu wãmo jiya átiãñuparã, ñe ũno jĩcã wãmeacã cabaiãnipeere tũ̶goñarĩ mee. Noé, cũmua capairicare cũ̶ caájããrĩ rũ̶mu̶pu̶ baijãnañuparã. 39 Bairo u̶seanirõ cabaiãnimiatana pu̶ame na cayasipeere masĩẽsuparã. Ati yepa oco mena narẽ to cajũ̶goneruaparo jũ̶goye masĩẽsuparã. Torea bairo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, nemo yu̶ catunuetaro dope caĩmasĩã mani rũ̶mu̶ yu̶ etagu̶. 40 Ti rũ̶mu̶ caãno pu̶garã caũ̶mu̶a wesepu̶ nigarãma. Bairo pu̶garã nimirãcũ̶ã, jĩcãũ̶ cũ̶ mena macããcũ̶ jeto neáecogu̶mi. Apei cũ̶ bapa pu̶ame neáecoetigu̶mi. 41 Tunu bairoa pu̶garã rõmia rupa bari trigo wãĩãnigarãma. Bairo pu̶garã rõmia nimirãcũ̶ã, jĩcãõã, cõ mena macããcõ jeto neáecogomo. Apeo pu̶ame neáecoetigomo. Mu̶jãã pu̶ame ti rũ̶mu̶ yu̶ caetaparore dope bairo mu̶jãã ĩ masĩẽtĩgarã. 42 “Bairi yu̶, mu̶jãã Quetiupau̶, yu̶ caetaparore mu̶jãã masĩẽtĩgarã. Bairi masacatiya yu̶ yarã. Cacãnirãrẽ bairo baieticõãña. Caroaro ãnicoteya. 43 Tunu ati wãme mu̶jããrẽ ĩcõñarĩ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gopeoya: Apei wii upau̶, cũ̶ ya wii macããjẽrẽ cayajau̶acú̶re ñami caãno ti hora majũ cũ̶ caetarore cũ̶ camasĩata, cãnietibujiou̶mi. Cũ̶ caetarore ĩñaricanu̶gõbujiou̶mi, jããremi, ĩ. 44 Torea bairo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, tunu yu̶ caetari rũ̶mu̶rẽ jĩcãũ̶ cayajari majõcu̶re bairo yu̶ etagu̶ ati yepapu̶re. ‘Ti rũ̶mu̶ majũ etagu̶mi,’ caĩã mani rũ̶mu̶ yu̶ etagu̶. Bairi caroaro ãña. Nemo yu̶ catunuetaparo jũ̶goye caroaro mu̶jãã ãnicotegarã,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 45 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãme ĩcõñarĩ atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Jĩcãũ̶ quetiupau̶ cũ̶ caápáro jũ̶goye, ‘Yu̶ ũ̶mu̶a aperãrẽ na mu̶ qũẽnowã. U̶gariquere na mu̶ batowa,’ qũĩ cũñupũ̶ cũ̶ ũ̶mu̶, cũ̶ rocajãñurĩ macããcũ̶rẽ. Bairi cabero tunuetau̶, cũ̶ ũ̶mu̶ cũ̶ caĩrotiricarorea bairo cũ̶ caápata, caroare cũ̶ jogu̶mi. Bairi u̶seanirĩ nigu̶mi cũ̶ ũ̶mu̶. 47 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Quetiupau̶ pu̶ame atore bairo ĩgu̶mi cũ̶ ũ̶mu̶rẽ: ‘Nipetirije yu̶ cacũ̶gorijere carotibojau̶ mu̶ ãnigu̶.’ 48 Bairo átato ũnorẽã, cũ̶ cacũátacu̶ pu̶ame caróu̶ cũ̶ caãmata, ‘Yu̶ quetiupau̶ tãmurĩ tunu etaecu̶mi,’ ĩrĩ aperã cũ̶ baparãrẽ roro na átibujiou̶mi. 49 Aperã cũ̶rẽ bairo paabojari majãrẽ roro na átibujiou̶mi. Tunu bairoa aperã caetipairã mena u̶ga, eticũmu baibujiou̶mi. 50 Bairi cabero cũ̶ quetiupau̶ cañesẽãũ̶atácu̶ pu̶ame, ‘Ti rũ̶mu̶ etagu̶mi,’ cũ̶ caĩmasĩẽtĩ rũ̶mu̶rẽ etabujiou̶mi. Bairo etau̶ yua, cũ̶ caroticũátacu̶ roro cũ̶ caátiere ĩñabujiou̶mi. 51 Bairo ĩña yua, popiye cũ̶ baio joroque cũ̶ átibujiou̶mi. Cũ̶ piticõãbujiou̶mi, aperã caĩtorã mena cũ̶ ãmarõ, ĩ. Topu̶ bu̶tioro otigarãma camasã. Na opire bacaru̶potugarãma, bu̶tioro yapapuarã yua,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús.

Mateo 25

1 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãme ĩcõñarĩ atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ pu̶ame cawãmarã rõmirĩ pu̶ga wãmo cãnacãõ cawãmojiyaenarẽ bairo niña. Bairi na yau̶ cũ̶ cawãmojiyari rũ̶mu̶ caãno cũ̶ bose rũ̶mu̶rẽ ĩñagarã, cũ̶ pacu̶ ya wiipu̶ ásúparã, topu̶ cũ̶, cũ̶ nu̶mo caãnipao mena na caetarore coterã. Bairi ñami caãnoi, na cajĩñabusuri rupaare tocãnacãõpu̶a jeásúparã. 2 Bairo na mena macããna jĩcã wãmo cãnacã rõmirĩ catũ̶goñajũ̶goyecu̶perã ãñuparã. Aperã na mena macããna catũ̶goñajũ̶goyecu̶na ãñuparã. 3 Catũ̶goñajũ̶goyecu̶perã pu̶ame na cajĩñawonemopee u̶se ape botella mena jeápeyuparã. 4 Na bapa pu̶ame camasĩrã ãnirĩ, ape botella u̶sere jeánemoñuparã. 5 Bairo cũ̶ nu̶mo caãnipaore caneiátácu̶ pu̶ame tãmurĩ etaesupu̶. Bairi cawãmarã rõmirĩ narẽ wu̶goa caetaro, cãnicoasuparã tie jãã ĩrĩ mee. 6 Bairo ñami recomacã cacõñarõ majũ jĩcãũ̶ awajarique mena, ‘¡Jã, ĩñañijate! ¡Atíyami cawãmau̶, cũ̶ nu̶mo caãnipao mena! ¡Cũ̶ marĩ jẽnirápáro!’ ĩñupũ̶. 7 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cawãmarã rõmirĩ nipetirã wãcãrĩ, na cajĩñaworica rupaare qũẽnojũ̶goyuparã tunu. 8 Bairo na caqũẽnorõ, catũ̶goñajũ̶goyecu̶perã pu̶ame atore bairo na ĩ jẽniñuparã na baparã rõmirĩrẽ: ‘¡Jãã jĩñaworica rupaa u̶se petiro baiya! Jĩña wotutuaetiya. Bairi mu̶jãã yaye u̶se petoaca jãã joya,’ na ĩñuparã. 9 Bairo na caĩrõ tũ̶go, ‘Mu̶jããrẽ jãã jomasĩẽtĩña. Mu̶jããrẽ jãã cajoata, jãã yaye etaetibujioro,’ na ĩñuparã. ‘Bairi wapatirájá u̶sere mu̶jããrẽ caru̶sarijere,’ na ĩñuparã catũ̶goñajũ̶goyecu̶na, na baparã rõmirĩrẽ. 10 Bairo na caĩrõ tũ̶go, ‘Jau̶’ ĩ, acoásúparã u̶sere wapatiráná yua. Bairo na caátó bero, cawãmojiyapau̶ pu̶ame etayupu̶. Etari yua, catũ̶goñajũ̶goyecu̶na paijãñurõ cau̶sejeatana rõmirĩ pu̶ame cũ̶, cũ̶ nu̶mo mena cũ̶ pacu̶ ya wiipu̶ jããcoasuparã, u̶garique ju̶ u̶garáná bose rũ̶mu̶ na caqũẽnoatajere. Bairo na cajããrõ bero, ti wii jope pu̶amerẽ biacõãñuparã yua. 11 Cabero u̶sere cawapatiratana rõmirĩ jopetu̶ etarã, atore bairo ĩ piiyuparã: ‘¡Jãã Quetiupau̶, jãã jope pããña!’ qũĩmiñuparã. 12 Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, cawãmojiyaatacu̶ pu̶ame ti jopere pããnemoesupu̶. ‘Cariapea mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jããrẽ yu̶ masĩẽtĩña,’ na ĩñupũ̶ yua,” ĩcõñarĩ jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 13 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ: “Mu̶jãã, ti rũ̶mu̶ ti hora majũ yu̶ catunuetaparore mu̶jãã masĩẽtĩgarã. Bairi caroaro masacatiri ãnicoteya. Cacãnirãrẽ bairo baieticõãña,” jãã ĩwĩ. 14 Ape wãme ĩcõñarĩ tunu atore bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶nemowĩ Jesús: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ pu̶ame jĩcãũ̶ quetiupau̶ cũ̶ cabairiquere bairo niña. Cũ̶ pu̶ame ape yepa cayoaropu̶ águ̶ jũ̶goye, cũ̶ paabojari majãrẽ na piijori, na nuniñupũ̶ tocãnacãũ̶rẽã cũ̶ yaye dinerore, tiere na caqũẽnobojaparore bairo ĩ. 15 Bairi na mena macããcũ̶rẽ jĩcã wãmo cãnacã mil moneda tiiri majũ cũ̶ nuniñupũ̶. Apei pu̶amerẽ pu̶ga mil moneda tiiri majũ cũ̶ nuniñupũ̶. Apei pu̶amerẽ jĩcã mil moneda tiiri majũ cũ̶ nuniñupũ̶. Na capaarique na cawapatamasĩrõ cãrõ na joyupu̶ quetiupau̶ cũ̶ ũ̶mu̶a tocãnacãũ̶rẽã. Bairo na nuni yaparo, acoásúpu̶ na quetiupau̶ yua. 16 Bairo cũ̶ caátó bero, cũ̶ ũ̶mu̶ jĩcã wãmo cãnacã mil moneda tiiri majũ cũ̶ cajoatacu̶ pu̶ame, ãmeo nuni wapatari yoaro mee apeye jĩcã wãmo cãnacã mil moneda tiiri majũrẽ wapatanemoñupũ̶. 17 Torea bairo pu̶ga mil majũ moneda tiiri cũ̶ cajoatacu̶ cũ̶ã apeye pu̶ga mil moneda tiiri majũrẽ wapatanemoñupũ̶. 18 Bairo caroaro na cawapatanemomiatacũ̶ãrẽ, jĩcã mil moneda tiiri majũ cũ̶ cajoatacu̶ pu̶ame wapatanemoesupu̶. Cũ̶ quetiupau̶ dinerore cũ̶ canunirõ bero, acoásúpu̶. Á yua, yepa pupeapu̶ ope yesea, cũ̶ quetiupau̶ dinerore topu̶ yacũcõãñupũ̶. 19 “Bairo cayoato bero, paabojari majã quetiupau̶ pu̶ame tunuetayupu̶ tunu cũ̶ ya yepapu̶. Bairo tunuetari bero, cũ̶ paabojari majãrẽ na piijoyupu̶, dinerore cũ̶ canunicũrĩcãrãrẽ. ‘¿Nocãrõ majũ na wapataupari tocãnacãũ̶pu̶a?’ ĩ, na piijoyupu̶. 20 Bairi cũ̶ paabojari majõcu̶ jĩcã wãmo cãnacã mil moneda tiiri majũ cũ̶ cajoricu̶ pu̶ame cũ̶tu̶ etajũ̶goyupu̶. Eta yua, atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Yu̶ quetiupau̶, mu̶ dinerore yu̶ mu̶ cacũrĩqũẽ mena yu̶ wapatanemoapu̶. Mu̶ pu̶ame jĩcã wãmo cãnacã mil moneda tiiri majũrẽ yu̶ mu̶ cacũmiatacũ̶ãrẽ, tunu jĩcã wãmo cãnacã mil moneda tiirire mu̶ yu̶ tunuo buipeogu̶,’ qũĩñupũ̶. 21 Bairo cũ̶ caĩrõ, cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame atore bairo qũĩ yu̶yupu̶: ‘Ñumajũcõãña. Cañuu̶ mu̶ ãniña mu̶a paabojari majõcu̶. Bairi caroaro tũ̶goñarĩqũẽ yeri pũna mena apeye petoaca caãnie ũnierẽ mu̶ caĩñarĩcãnu̶gõmasĩrõ jũ̶gori, paijãñurõ caãnie ũnierẽ caĩñarĩcãnu̶gõpau̶ mu̶rẽ yu̶ cũña. Bairi yu̶ ya wiipu̶ jããũ̶ asá. Yu̶ mena u̶seanirĩ ãña,’ qũĩñupũ̶. 22 Cabero cũ̶ paabojari majõcu̶ apei pu̶ga mil moneda tiiri majũrẽ cũ̶ cajoricu̶ cũ̶ã etari, atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Yu̶ quetiupau̶, mu̶ dinerore yu̶ mu̶ cacũrĩqũẽ mena yu̶ wapatanemoapu̶. Mu̶ pu̶ame pu̶ga mil moneda tiiri majũrẽ yu̶ mu̶ cacũmiatacũ̶ãrẽ, tunu pu̶ga mil moneda tiirire mu̶ yu̶ tunuo buipeogu̶,’ qũĩñupũ̶. 23 Bairo cũ̶ caĩrõ, cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame atore bairo qũĩ yu̶yupu̶: ‘Ñumajũcõãña. Cañuu̶ mu̶ ãniña mu̶a paabojari majõcu̶. Bairi caroaro tũ̶goñarĩqũẽ yeri pũna mena apeye petoaca caãnie ũnierẽ mu̶ caĩñarĩcãnu̶gõmasĩrõ jũ̶gori, paijãñurõ caãnie ũnierẽ caĩñarĩcãnu̶gõpau̶ mu̶rẽ yu̶ cũña. Bairi yu̶ ya wiipu̶ jããũ̶ asá mu̶ cũ̶ã. Yu̶ mena u̶seanirĩ ãña,’ qũĩñupũ̶. 24 “Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, apei cũ̶ paabojari majõcu̶ jĩcã mil moneda tiiri majũrẽ cũ̶ cajoricu̶ pu̶ame yua cũ̶tu̶ etari, atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Yu̶ quetiupau̶, mu̶a, tutuaro mena caroti mu̶ ãniña. Caoteecu̶ nimicũ̶ã, aperã na caoteriquepu̶re mu̶ jenucũña. Tunu bairoa aperã yayere na mu̶ ẽmanucũña. 25 Bairo caácu̶ mu̶ caãnierẽ uwiri caroaro yu̶ qũẽnocũwũ̶ mu̶ dinerore. Yepapu̶ yeseari yu̶ yacũwũ̶ tiere, yasire, ĩ. Ãmerẽ yua, mu̶ yu̶ tunuogu̶ tie mu̶ dinero, yu̶ mu̶ canunimirĩqũẽrẽ.’ 26 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame qũĩñupũ̶: ‘Mu̶a, paabojari majõcu̶, cañuecũ̶ cateeyepai majũ mu̶ ãniña. ¿Atore bairo yu̶re mi tũ̶goñanucũñati: “Caoteecu̶ nimicũ̶ã, aperã na caoteriquepu̶re jenucũñami. Tunu bairoa aperã yayere na ẽmanucũñami,” yu̶re mi tũ̶goñanucũñati? 27 Bairo yu̶re caĩtũ̶goñau̶ nimicũ̶ã, ¿nopẽĩ yu̶ dinerore bancopu̶ mu̶ cũẽtĩ? Bairo cũrĩ, tie dinerore mu̶ cawasorije wapa mu̶ wapatanemobujioricu̶. Tie mena yu̶ mu̶ tunuobujioatacu̶, yu̶ ya wii yu̶ catunuetaro,’ qũĩ tutiyupu̶ quetiupau̶ cũ̶ ũ̶mu̶rẽ. 28 Bairo qũĩ yaparori, atore bairo na ĩñupũ̶ aperã cũ̶tu̶ caãnarẽ: ‘Dinero, cũ̶ cacũ̶gorijere ẽmarĩ, apei pu̶ga wãmo cãnacã mil majũ moneda tiirire cacũ̶gou̶re cũ̶ joya.’ 29 Torea bairo jeto yu̶ átirotigu̶ camasãrẽ. Noa ũna caroaro tũ̶goñarĩqũẽ yeri pũna mena yu̶ cajorijere na caĩñau̶saata, paijãñurõ na yu̶ jonemogu̶ tunu. Aperã caroaro tũ̶goñarĩqũẽ yeri pũna mena yu̶ cajorijere na caĩñau̶saeticõãta, na cacũ̶gomirĩjẽ cũ̶ãrẽ yu̶ ẽmapeyocõãgu̶. 30 Bairi ãni, yu̶re capaabojamasĩẽcũ̶rẽ macãpu̶ cũ̶ rocawiyojoya canaitĩãrõpu̶. Topu̶re camasã otigarãma. Na opire bacaru̶potugarãma, bu̶tioro yapapuarã yua,” ĩcõñarĩ jãã quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 31 Ĩ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ Jesús tunu: “Camasã Jũ̶gocu̶, ati yepapu̶ nemo yu̶ catunuetari rũ̶mu̶rẽ caasiyarije mena yu̶ atígu̶. Tunu bairoa yu̶ yarã ángelea majã mena yu̶ atígu̶. Bairo atí yua, trono quetiupau̶ cũ̶ caruiro caroaro majũpu̶ yu̶ ruigu̶. 32 Bairo yu̶ caruiro, ati u̶mu̶recóo macããna, tocãnacã poa macããna yu̶ riape neñaetagarãma. Bairo na caneñaetaro ĩña, na ñiñabesegu̶. Jĩcãũ̶ ovejare cacotei cũ̶ yarã nurĩcãrã oveja, bairi cabras na caĩrã cũ̶ãrẽ ricaati jeto cũ̶ cabesecũrõrẽ bairo camasã nipetirore na ñiñabesegu̶. 33 Bairi yu̶ yarã, ovejare bairo caãna pu̶amerẽ yu̶tu̶ cariape nu̶gõãrẽ na yu̶ nucũrotigu̶. Aperã yu̶ camasĩẽna, cabrare bairo caãna roquere yu̶tu̶ caãcõ nu̶gõãrẽ na yu̶ nucũrotigu̶. 34 “Bairo áticõã, yu̶, Quetiupau̶ Rey, bairo ñigu̶ yu̶ caruiro cariape nu̶gõã caãnarẽ: ‘Yu̶ yarã, yu̶ Pacu̶ caroaro u̶seanirĩqũẽrẽ cũ̶ cajoricarã ãnirĩ, tiaya. Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re jããrã asá, ati u̶mu̶recóo caãniparo jũ̶goye mu̶jãã caãnipeere cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo. 35 Yu̶ pu̶ame yu̶ caqueyaro, yu̶ mu̶jãã u̶garotiwu̶. Tunu bairoa yu̶ cañemejipiro, yu̶ mu̶jãã etirique nuniwũ̶. Tunu bairoa canucũñesẽãrĩ majõcu̶re bairo yu̶ cabainucũñesẽãrõ, “Jããtu̶ ãña,” yu̶ mu̶jãã ĩwũ̶. 36 Tunu bairoa yu̶ cajutii cũ̶goeto, yu̶ mu̶jãã jutii nuniwũ̶. Tunu yu̶ cariaro, mu̶jãã pu̶ame yu̶tu̶ etari caroaro yu̶ mu̶jãã ju̶átinemowũ̶. Torea bairo yu̶ mu̶jãã ápu̶ preso jorica wii yu̶ caãno cũ̶ãrẽ,’ na ñigu̶ nipetirã yu̶ caruiro cariape nu̶gõã caãnarẽ. 37 Bairo yu̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo ñi jẽniñagarãma na, carorije wapa cacũ̶goena yu̶ caĩñarã pu̶ame: ‘Jãã Quetiupau̶, ¿dipau̶ ũno mu̶ caqueyaro, mu̶rẽ jãã u̶garotiri? Tunu, ¿dipau̶ ũno mu̶ cañemejipiro, mu̶rẽ etirique jãã nunirĩ? 38 Tunu, ¿dipau̶ ũno canucũñesẽãrĩ majõcu̶re bairo mu̶ cabainucũñesẽãrõ, “Jããtu̶ ãña,” mu̶rẽ jãã ĩrĩ? Tunu, ¿dipau̶ ũno mu̶ cajutii cũ̶goeto, mu̶rẽ jutii jãã nunirĩ? 39 Tunu, ¿dipau̶ ũno majũ mu̶ cariaro, o preso jorica wii mu̶ caãno, mu̶tu̶ etari mu̶rẽ jãã ju̶átinemoñuparĩ?’ ñi jẽniñagarãma yu̶tu̶ cariape nu̶gõãrẽ caãna pu̶ame. 40 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo ñigu̶ yu̶, Quetiupau̶ Rey: ‘Cariape mu̶jããrẽ niña: Yu̶ yarã cabu̶goro macããna cũ̶ãrẽ caroaro na mu̶jãã caju̶átinemorõĩ, yu̶pu̶re ju̶átinemorã mu̶jãã ápu̶,’ ñigu̶ yu̶tu̶ cariape nu̶gõã caãnarẽ. 41 “Ĩ yaparo, yu̶, Quetiupau̶ Rey, ñinemogu̶ tunu caãcõ nu̶gõã pu̶ame caãnarẽ: ‘Mu̶jãã, popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã átigu̶mi Dios cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo. Bairi ánája mu̶jãã caũ̶petietopu̶. Wãtĩ, cũ̶ yarã ángelea cañuena mena Dios narẽ cũ̶ cacũjũ̶goricaropu̶ ánája. 42 Yu̶ pu̶ame yu̶ caqueyaro yu̶ mu̶jãã u̶garotiepu̶. Tunu bairoa yu̶ cañemejipiro, yu̶ mu̶jãã etirique nuniepũ̶. 43 Tunu bairoa canucũñesẽãrĩ majõcu̶re bairo yu̶ cabainucũñesẽãrõ, “Jããtu̶ ãña,” yu̶ mu̶jãã ĩẽpũ̶. Tunu bairoa yu̶ cajutii cũ̶goeto, yu̶ mu̶jãã jutii nuniepũ̶. Tunu yu̶ cariaro, bairi preso jorica wiipu̶ yu̶ caãno cũ̶ãrẽ, yu̶tu̶ etari caroaro yu̶ mu̶jãã ju̶átinemoepu̶,’ ñigu̶ yu̶tu̶ caãcõ nu̶gõã caãnarẽ. 44 Bairo yu̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo ñi jẽniñagarãma: ‘Jãã Quetiupau̶, ¿dipau̶ ũno mu̶ caqueyaro, o mu̶ cañemejipiro, o jãã ya macãpu̶ mu̶ caetaro, o mu̶ cariaro, o preso jorica wiipu̶ mu̶ caãno jãã ju̶átinemoesuparĩ? Bairo mu̶ cabairo jãã ĩñaepũ̶,’ ñigarãma. 45 Bairo na caĩrõ, atore bairo na ñigu̶, yu̶, Quetiupau̶ Rey: ‘Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Yu̶ yarã cabu̶goro macããna cũ̶ãrẽ na mu̶jãã caju̶átinemoetoi, yu̶pu̶re ju̶átinemoena mu̶jãã ápu̶,’ na ñigu̶ yu̶tu̶ caãcõ nu̶gõã caãnarẽ. 46 Bairi na pu̶ame popiye bairique capetietopu̶ ágarãma yua. Carorije cacũ̶goenarẽ bairo yu̶ caĩñarã pu̶ame yu̶ mena u̶seanirĩ ãnicõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús.

Mateo 26

1 Bairo nipetirije ĩ quetibu̶ju̶ yaparori, atore bairo cũ̶ cabuerãrẽ jãã ĩnemowĩ tunu: 2 --Merẽ mu̶jãã masĩña. Pascua bose rũ̶mu̶ etagaro baiya. Pu̶ga rũ̶mu̶a ru̶saya. Tocãrõã yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re, yu̶ nunirocagarãma, yucu̶pãĩpu̶ aperã yu̶ na capapuaturocaparore bairo ĩrã —jãã ĩwĩ Jesús. 3 Tipau̶ caãno, sacerdote majã quetiuparã, bairi cabu̶toa camasĩrã cũ̶ã Caifás cawãmecu̶cu̶ ya wiire neñañuparã. Caifás pu̶ame sacerdote majã quetiupau̶, sumo sacerdote majũ ãmi. 4 Bairo neñarã, atore bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: “¿Dope bairo camasã na caĩñaeto Jesure gobierno cũ̶ ñerotio joroque marĩ áticu̶ti?” ãmeo ĩñuparã ĩtorique mena, Jesús cũ̶ cariarore borã. 5 --Bairãpu̶a, Pascua caãno cũ̶ marĩ ñerotimasĩẽna, camasã roro awajari marĩ tutirema, ĩrã —ĩ tũ̶goñañuparã. 6 Jesús pu̶ame tipau̶ caãno Betania macãpu̶ ãmi, carupau̶ boamirĩcũ̶ Simón cawãmecu̶cu̶ ya wiipu̶. 7 Bairo ti wii cũ̶ caãno, jĩcãõ carõmio cũ̶tu̶ etawõ. Cõ pu̶ame caroaru̶acapu̶ jiraro caju̶tiñurĩjẽ pairo cawapacu̶tiere neamó. Bairo Jesús mesapu̶ cũ̶ caruiro, carõmio pu̶ame tie caroa caju̶tiñurĩjẽrẽ cũ̶ ru̶poapu̶ piopeowõ, Jesure bu̶tioro nu̶cũ̶bu̶goo. 8 Jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame bairo cõ caáto ĩñarã, cõ mena jãã asiajãñuwũ̶. --¿Nopẽĩõ pairo cawapacu̶tiere bairo cõ átireyati? 9 Apei, tiere cabou̶re cõ canuniata, tie wapa pairo dinerore jeri, aperã cabopacarãrẽ na ju̶átinemo masĩbujiomo. Ãmerẽ tie yasicoaya cõ cawapatabujioataje yua —jãã ãmeo ĩwũ̶ jãã majũ. 10 Jesús pu̶ame tũ̶gowĩ jãã caãmeoĩrĩjẽrẽ. Bairi atore bairo jãã ĩwĩ: --¿Nopẽĩrã patowãcõrõ cõrẽ mu̶jãã bu̶su̶paiyati? Atio carõmio bairo yu̶re cõ caátie ñujãñuña. 11 Cabopacarã nicõãnucũgarãma mu̶jãã watoare. Yu̶ pu̶ame roque yoaro yu̶ ãmerĩgu̶ ati yepapu̶re. 12 Bairo caju̶tiñurĩjẽrẽ yu̶ ru̶poare cõ capiopeoro jũ̶gori yu̶ rupau̶re caroaro qũẽnoñamo, yu̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ na carocaparo jũ̶goye. 13 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ati u̶mu̶recóo nipetiropu̶, atie yu̶ yaye queti, camasãrẽ Dios cũ̶ canetõõrĩjẽrẽ na caquetibu̶ju̶ropu̶ atio carõmio bairo yu̶re cõ caátie cũ̶ãrẽ quetibu̶ju̶garãma. Bairi cõ caátiere masĩcõã ninucũgarãma camasã tocãnacã rũ̶mu̶a —jãã ĩwĩ Jesús. 14 Bairi yua, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ Judas Iscariote cawãmecu̶cu̶ na ĩñau̶ ásúpi quetiuparã sacerdote majãrẽ. 15 Na tu̶pu̶ etari bairo na ĩñupũ̶: --Jesure, mu̶jãã yu̶ ñerotigu̶, cũ̶ mu̶jãã capajĩãmasĩparore bairo. Bairi, ¿tie wapa nocãnacã moneda tiirire yu̶re mu̶jãã nunibujiocu̶ti tie wapa? —na ĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, treinta plata moneda tiiri majũ cõñarĩ, Judare cũ̶ nuniñuparã. 16 Tipau̶ bero Judas pu̶ame dipau̶ ũno dope bairo camasã mano macãjũ̶goyupu̶, Jesure cũ̶ ñerotigu̶. 17 Bairi yua, Pascua bose rũ̶mu̶, caãnijũ̶gori rũ̶mu̶, levadura pan cawauarije caasuamanierẽ judío majã na cau̶gari rũ̶mu̶ etawu̶. Bairo ti rũ̶mu̶ caetaro ĩña, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame, cũ̶tu̶ etari, atore bairo cũ̶rẽ jãã ĩ jẽniñawũ̶: —¿Noopu̶ marĩ cau̶gapeere jãã caqũẽnoyuro mu̶ boyati? 18 Bairo jãã caĩjẽniñarõ, atore bairo jãã ĩwĩ: --Ánája mu̶jãã Jerusalẽpu̶. Bairo ti macãrẽ etarã, mu̶jãã bócaetagarã jĩcãũ̶, wii upau̶re. Bairo cũ̶rẽ bócaeta yua, atore bairo cũ̶ mu̶jãã ĩgarã: “Cabuei bairo ĩñami: ‘Yu̶ Pacu̶ yu̶re cũ̶ cacũrĩcãrõ merẽ etaro baiya. Bairi mu̶ ya wiipu̶ yu̶ atígu̶, yu̶ cabuerã mena Pascua bose rũ̶mu̶rẽ netõgu̶,’ ĩñami marĩrẽ cabuei,” cũ̶ mu̶jãã ĩgarã —jãã ĩwĩ Jesús. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã, cũ̶ caĩrõrẽã bairo jãã ápu̶. Bairi ti wiipu̶ jãã qũẽnoyuwu̶ Pascua rũ̶mu̶ jãã cau̶gapeere. 20 Cabero canaiorĩpau̶ caetaro, Jesús pu̶ame ti wii jããetari mesapu̶ ruiwĩ jãã, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ cũ̶ cabuerã mena. 21 Bairo jãã cau̶garuiripau̶, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús: —Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ roro yu̶re ĩ bu̶su̶jãbuitirocagu̶mi. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bu̶tioro jãã tũ̶goña yapapuawu̶. Bairo bairã, apei, apei, Jesure bairo jãã ĩ jẽniñajũ̶gowũ̶: --¿Yu̶ mee, yu̶ ãnicõãẽtĩmicu̶ti mu̶rẽ caĩbu̶su̶jãbuitiri majõcu̶? —jãã, tocãnacãũ̶pu̶a jãã ĩ jẽniñawũ̶. 23 Bairo jãã caĩrõ, bairo jãã ĩwĩ Jesús: --Ãni, ãmerẽ yu̶ mena atiru̶re cũ̶ pããrẽ cayosene u̶gau̶ pu̶ame niñami yu̶re roro caĩbu̶su̶jãbuitirocapau̶. 24 Torecu̶na, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, profeta majã yu̶ cabaipeere na caquetibu̶ju̶cũrĩcãrõrẽã bairo yu̶ baigu̶. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, ¡yu̶re caĩbu̶su̶jãbuitirocapau̶re cũ̶ carorije wapa pairo nigaro! Bairi cũ̶ cabuiaeticõãta roque, ñubujioricaro —jãã ĩwĩ Jesús. 25 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Judas, Jesure caĩbu̶su̶jã buitirocaricu̶ ãnacũ̶ pu̶ame atore bairo qũĩwĩ Jesure: —Yu̶re cabuei, ¿yu̶ mee yu̶ ãnicu̶ti mu̶rẽ caĩbu̶su̶jãbuitirocapau̶? Bairo cũ̶ caĩrõ: --Mu̶, caĩrõrẽã bairo mu̶ baiya —qũĩwĩ Jesús Judare. 26 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, jãã cau̶gatoye, Jesús pu̶ame cũ̶ wãmo mena pããrẽ nerĩ, “Dios mu̶ ñujãñuña jãã mena,” ĩ yaparo, carecomacã peenerĩ, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ atore bairo ĩrĩ jãã batowĩ: --Atie pan, yu̶ rupau̶ niña. Tiere u̶gaya —jãã ĩwĩ. 27 Bairo ĩ yaparo, cũ̶ wãmo mena copa etiricaru̶re nerĩ, “Dios, mu̶ ñujãñuña jãã mena,” qũĩ yaparo, atore bairo ĩrĩ ti copare jãã nuniwĩ: --Mu̶jãã tocãnacãũ̶ã nipetiro atiru̶ macããjẽ u̶se ocore etiya. 28 Atie u̶se oco pu̶ame yu̶ rií niña. Camasã capããrãrẽ na netõõgu̶, yu̶ riacoagu̶. Bairo yu̶ cariápee jũ̶gori cawãma wãme camasãrẽ Dios cũ̶ caátibojacũrĩqũẽ etacoaya. 29 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ãmea mu̶jãã mena u̶se ocore pu̶gani yu̶ etinemoetigu̶ yu̶ Pacu̶ cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ tunu caetaro marĩ caetinemoparo jũ̶goye —jãã ĩwĩ Jesús. 30 Ĩ yaparo, salmos basarique mena Diore jãã basapeowu̶. Basapeo yaparo yua, jãã acoápú̶ Olivo cawãmecu̶ti buropu̶. 31 Bairo jãã caátó, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús: --Ãme ñami mu̶jãã nipetiro aperãrẽ uwirã, yu̶ mu̶jãã aweyocoagarã. Mu̶jãã cabaipeere ĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupã profeta majã Dios yaye woaturica tutipu̶: ‘Ovejare cacoteire camasã na capajĩãrõ yu̶ ẽñotaetigu̶. Bairo cũ̶rẽ na capajĩãrõ bero cũ̶ yarã oveja pu̶ame ábatapeticoagarãma,’ ĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupã. 32 Tunu bairoa apeyera, yu̶ pu̶ame cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, yu̶ caticoagu̶ tunu. Bairo cati yua, mu̶jãã jũ̶goye Galilea yepapu̶ yu̶ águ̶ —jãã ĩwĩ Jesús. 33 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, Pedro pu̶ame bairo qũĩwĩ: —Ãnoa yu̶ mena macããna nipetiro mu̶rẽ na caaweyocoamiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame roque di rũ̶mu̶ ũno mu̶ yu̶ aweyoetigu̶. 34 Bairo cũ̶ caĩrõ, bairo qũĩwĩ Jesús: --Pedro, cariape mu̶rẽ ñiña: Ãme ñami ãbocu̶ cũ̶ capiiparo jũ̶goye itiani, “Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure,” yu̶ mitogu̶ —qũĩwĩ Jesús Pedrore. 35 Pedro pu̶ame bairo qũĩwĩ: --Mu̶ mena yu̶re na capajĩãrocagamiatacũ̶ãrẽ, “Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure,” ñitoetimajũcõãgu̶ —qũĩwĩ Pedro Jesure. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã cũ̶ã nipetiro, bairo jeto cũ̶ jãã ĩwũ̶. 36 Bairi Jesús mena jãã etawu̶ Getsemaní cawãmecu̶topu̶. Bairo jãã caetaro, bairo jãã ĩwĩ Jesús: —Ato ruicoteya mai. Jõ jãñurõpu̶ Diore cũ̶ jẽnigu̶ yu̶ átiya. 37 Ĩ yaparo, Pedro, bairi pu̶garã Zebedeo pũnaa mena jõjãñurõpu̶ na neámí Jesús. Bairo ácú̶, bu̶tioro tũ̶goña yapapuayupu̶ Jesús. 38 Bairi atore bairo na ĩñupũ̶ Pedrojããrẽ: —Riau̶re bairo yu̶ tũ̶goña yapapuaya. Mu̶jãã pu̶ame cãniena, atoa yu̶ mu̶jãã cotewa. 39 Ĩ yaparo, na jũ̶goye jãñurõpu̶ ánemoñupũ̶ Jesús. Ánemo yua, cũ̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ yepapu̶ cũ̶ riapére mucũmuáti bairo Diore qũĩ jẽniñupũ̶: “Caacu̶, mu̶ cabooata, atie roro yu̶ canetõpeere yu̶ mu̶ netõõbojagu̶. Bairopu̶a, yu̶ caborore bairo to baieticõãto. Mu̶ caborore bairo roque to baiáto,” ĩ jẽniñupũ̶. 40 Cabero tunu ásúpu̶ Jesús, Pedrojãã na caãnopu̶. Bairo cacãnirãpũ̶rẽ na etayupu̶. Bairi qũĩñupũ̶ Jesús Pedrore: --¿Jĩcã hora ũnoacã cãniena, yu̶ mu̶jãã cotemasĩẽtĩñati? 41 Cãniena, wãmu̶nu̶cãrĩ Diore cũ̶ jẽniña, wãtĩ mu̶jããrẽ cũ̶ caĩtoetiparore bairo ĩrã. Bairo yu̶ mu̶jãã caaweyocoagaetimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã rupau̶ pu̶ame tutuaetiya —na ĩñupũ̶. 42 Ĩ yaparo, ásúpu̶ tunu Jesús, Diore cũ̶ jẽninemou̶ ácú̶. Á yua, bairo qũĩ jẽninemoñupũ̶ tunu: “Caacu̶, roro yu̶ cabaipeere mu̶ caẽñotagaeticõãta, bairoa to baiáto. Yu̶ caborore bairo to baieticõãto. Mu̶ caborore bairo roque to baiáto,” ĩ jẽniñupũ̶. 43 Ĩ jẽni yaparo, tunucoásúpu̶ Jesús Pedrojãã tu̶pu̶. Bairo cacãnirãpũ̶rẽ na etayupu̶ tunu. Na pu̶ame wu̶goa cu̶tiri ĩñapãã masĩẽsuparã. 44 Bairo na cabairo ĩña yua, ásúpu̶ Jesús tunu Diore cũ̶ jẽniácu̶, cũ̶rẽ cũ̶ cajẽniatatore bairo. 45 Bairo jẽni yaparo, tunucoásúpu̶ Jesús Pedrojãã na caãnopu̶. Bairo natu̶ eta, atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã mai cacãnirãrẽ bairo mu̶jãã nicõãnucũñati? Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re, carorã carorije cawapa cũ̶gorãrẽ yu̶ na canunirocaripau̶ etaya merẽ. 46 Bairi, wãmu̶nu̶cãña. ¡Jito! Yu̶re caĩbu̶su̶jãbuitirocari majõcu̶ pu̶ame marĩtu̶ atíyami merẽ —na ĩñupũ̶ Jesús Pedrojããrẽ. 47 Bairo cũ̶ caĩãno, Judas, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ caãninucũmiatacu̶ pu̶ame etawĩ. Cũ̶ mena capããrã camasã cũ̶ã etawã. Na pu̶ame jarericapãĩrĩ, bairi yucu̶ ru̶caari cũ̶ãrẽ cũ̶gori etawã. Sacerdote majã quetiuparã, bairi aperã judío majã cabu̶toa camasĩrã na cajoatana ãma. 48 Mai, na caetaparo jũ̶goye, Judas pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶ Jesure cañeranárẽ: “Cũ̶ wasopanarẽ ũpũrĩ yu̶ cajẽnipau̶ pu̶ame Jesús nigu̶mi. Bairo mu̶jãã pu̶ame cũ̶ yu̶ caáto ĩñarã, cũ̶rẽ mu̶jãã ñegarã,” na ĩñupũ̶. 49 Bairo Judas Jesutu̶ etari, atore bairo qũĩ jẽniwĩ: —¡Cabuei, mu̶ ãnimiñati! Bairo caroaro mena qũĩtori cũ̶ ũpũwĩ. 50 Bairo cũ̶ caáto, Jesús pu̶ame atore bairo qũĩwĩ: —Judas, yu̶ bapa caãnimiatacu̶, mu̶ caátigarijere jicoquei ása. Bairo cũ̶ caĩrõ, Judas mena caetari majã pu̶ame Jesure etari, cũ̶ ñecoámá. 51 Mai, bairo Jesure na caáto ĩñarĩ, jĩcãũ̶ jãã mena macããcũ̶ pu̶ame sacerdote majã quetiupau̶ ũ̶mu̶rẽ cũ̶ ãmorõrẽ patañocõã jowĩ. 52 Bairo cũ̶ caáto ĩña, atore bairo qũĩwĩ Jesús: --Bairo ápericõãña. Noa ũna nipetirã jarericapãĩrĩ mena caãmeoqũẽnucũrã, aperã ya jarericapãĩrĩ mena pajĩãecori riacoagarãma. 53 ¿Dios yu̶re cũ̶ caju̶átinemobujiopeere mu̶ tũ̶goñaẽtĩñati? Yu̶ Pacu̶re cũ̶ yu̶ cajẽniata, ángelea majã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã poa ejericito poa majũrẽ yu̶ jobujiou̶mi. 54 Baipu̶a, bairo cũ̶ caáto, yu̶ boetiya. Cũ̶ cajoata, nipetiro baipetietibujioro Dios bu̶su̶rica tutipu̶ profeta majã na caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo —qũĩwĩ Jesús caũ̶mu̶rẽ cacãmii tumiatacu̶re. 55 Ĩ yaparo, bairo ĩnemowĩ Jesús cũ̶rẽ cañerĩ majãrẽ: --¿Nopẽĩrã cajerutiri majõcu̶ yu̶ caãnorẽ bairo jarericapãĩrĩ mena, bairi yucu̶ ru̶caari mena yu̶ mu̶jãã ñerã atíati? Tocãnacã rũ̶mu̶a mu̶jãã watoa yu̶ ãninucũãpũ̶ templo wiipu̶re. Bairo yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ yu̶ ñeemi. 56 Bairopu̶a, nipetiro yu̶ mu̶jãã caátie Dios bu̶su̶rica tutipu̶ profeta majã na caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩqũẽrẽ bairo baietaro baiya —na ĩwĩ. Tipau̶ caãno yua, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã uwirã, Jesure jãã rutiweyo peticoápú̶. 57 Bairi Jesure cañerĩ majã pu̶ame Caifás, sacerdote majã quetiupau̶ majũ ya wiipu̶ cũ̶ neásúparã. Mai, ti wiire merẽ ãñuparã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi aperã judío majã cabu̶toa camasĩrã cũ̶ã, ti ñamirẽ caneñaetaatana. 58 Bairi Jesure ti wiipu̶ na caneátó, Pedro pu̶ame yoajãñurõpu̶a na ĩñau̶sayupu̶. Bairo ti wiire na cajããetaro bero, Pedro cũ̶ã etayupu̶ ti wii macã yepa majũpu̶. Bairi ti yepa ẽñotaricarore jããetari, templo coteri majã guardia mena ruiyupu̶, “¿Dope bairo Jesure cũ̶ na áti yaparo jorãati?” ĩgu̶. 59 Bairi ti wii pupeapu̶ sacerdote majã quetiuparã, bairi nipetiro Junta Suprema macããna mena Jesús cũ̶ cayasiro boyuparã. Bairi, “¿di wãme carorije cũ̶ ásupari?” ãmeo ĩ macãñuparã na majũ. “¿Dope bairo cũ̶ caátaje wapa cũ̶ marĩ pajĩãrotiyati?” 60 Bairo ãmeo ĩmacãmirãcũ̶ã, dope bairo cũ̶ caátaje wapa cũ̶ na capajĩãrotimasĩpeere bócaesuparã. Camasã capããrã Jesús cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ na caĩtonetõmiatacũ̶ãrẽ, dope bairo cũ̶ caĩrĩqũẽ wapa cũ̶ na capajĩãrotimasĩpeere bócaesuparã. Cabero aperã caĩtorã pu̶garã atore bairo na ĩñuparã: 61 --Ãni Jesús, cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ jãã tũ̶gowu̶. Bairo ĩwĩ: “Dios ya wii templore yu̶ rocacõãgu̶. Bairo áti yaparori, itia rũ̶mu̶ bero yu̶ pu̶ame yu̶ wasoanu̶cõgu̶ tunu ape wii yu̶ camasĩrĩjẽ mena,” ĩwĩ Jesús —qũĩ bu̶su̶jãñuparã. 62 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, sumo sacerdote pu̶ame wãmu̶nu̶cãrĩ atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --¿Mu̶na mee mu̶rẽ na ĩñati? Roro mu̶rẽ na caĩbu̶su̶miatacũ̶ãrẽ, ¿nopẽĩ narẽ mu̶ yu̶etiyati? —qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure. 63 Jesús pu̶ame cũ̶ yu̶eticõãñupũ̶. Bairo cũ̶ cayu̶eto ĩña, atore bairo qũĩnemoñupũ̶ tunu sumo sacerdote Jesure: —Dios, tocãnacã rũ̶mu̶ caãnicõãninucũũ̶, cũ̶ carotiro mena mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ rotiya jããrẽ: ¿Cariapea, Mesías, Dios macũ̶ majũ mu̶ ãniñati? 64 Bairo cũ̶ caĩrõ, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶ caĩrõrẽã bairo cũ̶ã yu̶ ãniña. Tunu bairoa ãme beroaca Nipetiro Carotimasĩ tu̶pu̶ cariape nu̶gõãrẽ yu̶ caruiro mu̶jãã ĩñamu̶gõjogarã. Bairi tunu oco poa buseri watoapu̶ ati yepare acú̶ yu̶ caruiató cũ̶ãrẽ mu̶jãã ĩñamu̶gõjogarã —qũĩñupũ̶ Jesús sumo sacerdotere. 65 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, sumo sacerdote pu̶ame cũ̶ yaro jutirore tũ̶gãworocacõã joyupu̶. Bairo átiri: --¡Roro majũ ĩcõãñami Diore, bairo cũ̶ caĩata! Roro cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ marĩrẽ caquetibu̶ju̶nemoparãrẽ na marĩ macãnemoetigarã. Merẽ marĩ majũpu̶a marĩ tũ̶go yaparoya roro cũ̶ caĩrĩjẽrẽ —ĩñupũ̶. 66 Bairi, “¿Dope bairo cũ̶ marĩ ánaati?” na ĩñupũ̶ sumo sacerdote cũ̶ ya wiire caneñaatíatanarẽ. Bairo cũ̶ caĩrõ, to macããna pu̶ame bairo ĩñuparã: —Roro cũ̶ caĩrĩjẽ wapa cũ̶ marĩ pajĩã rocarotigarã. 67 Ĩ yaparo, Jesús riapépu̶ cũ̶ u̶co eyotuyuparã. Bairi tunu cũ̶ bapeyuparã. Aperã tunu cũ̶ caapeere jutii asero mena jiyabiatori, cũ̶ riapére cũ̶ payuparã. 68 Bairo átiri, qũĩ jẽniñañuparã: --Mu̶, Dios cũ̶ cajou̶ ãnirĩ mu̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori jãã quetibu̶ju̶ya: ¿Noa ãmerẽ mu̶rẽ na paayati? —qũĩ epeyuparã to macããna Jesure. 69 Bairo na cabaiãno, Pedro pu̶ame ti wii macã yepa majũrẽ ruiyupu̶. Bairo cũ̶ caruiro, jĩcãõ paabojari majõco pu̶ame cũ̶tu̶ etari bairo qũĩñupõ: —Mu̶ cũ̶ã, Jesús, Galilea yepa macããcũ̶ mena mu̶ áñesẽãwũ̶. Cũ̶ã mu̶ ãcũ̶. 70 Pedro pu̶ame ĩtou̶, nipetiro to macããna na catũ̶goro cõ ĩñupũ̶: —Yu̶ masĩẽtĩña. ¿Ñe ũnierẽ yu̶ mu̶ jẽniñañati? Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure. 71 Bairo cõ ĩ yaparo yua, ti yepa ẽñotarica jope tu̶pu̶ ásúpu̶ Pedro. Topu̶ cũ̶ caetanu̶cãrõ, apeo carõmio Pedrore qũĩñarĩ atore bairo na ĩñupõ cõtu̶ caãnarẽ: —Ãni cũ̶ã Jesús, Nazaret macããcũ̶ mena cabapacu̶tinucũatacu̶ ãcũ̶mi. 72 Pedro pu̶ame cõ ĩñupũ̶: —¡Dios mena ñiña! ¡Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩmajũcõãña Jesure! 73 Cabero tunu to macããna Pedrotu̶ etari bairo qũĩñuparã: —Bairo ĩcũũ̶ miña, mu̶a, Jesús mena macããcũ̶ majũ mu̶ ãniña. Mu̶ cabu̶su̶rijepu̶ cũ̶ã Galilea macããna na cabu̶su̶rore bairo mu̶ bu̶su̶ya. Bairi na mena macããcũ̶ mu̶ ãniña. 74 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame na ĩñupũ̶: --¡Tame, cariape Dios mena mu̶jããrẽ ñiña! Netõjãñurõ merẽ mu̶jããrẽ, “Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña,” mu̶jãã ñimiñajã —na ĩñupũ̶. Bairo Pedro cũ̶ caĩtoãnipau̶a, jĩcãũ̶ ãbocu̶ piiyupu̶. 75 Bairo cũ̶ capiiro, Pedro pu̶ame tũ̶goña bocayupu̶ Jesús cũ̶ cũ̶ caĩatajere. “Pedro, ãmeacã ãbocu̶ cũ̶ capiiparo jũ̶goye itiani, ‘Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure,’ yu̶ mitogu̶,” cũ̶ caĩatajere tũ̶goña bocayupu̶. Bairo tũ̶goña bocari yua, witicoásúpu̶ macãpu̶. Topu̶ yua, tũ̶goña yapapuari bu̶tioro otiyupu̶ Pedro.

Mateo 27

1 Bairo ti ñami cabusuetaro, nipetirã sacerdote majã quetiuparã, bairi aperã judío majã cabu̶toa camasĩrã cũ̶ã jĩcãrõ mena tũ̶goñarĩ Roma macããna Jesure cũ̶ na capajĩãrotipeere ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã na majũ. 2 Bairo ĩbu̶su̶ yaparo yua, Jesús wãmorĩrẽ jiyarotiyuparã. Áti yaparo, cũ̶ neásúparã Pilato cawãmecu̶cu̶ tu̶pu̶. Pilato pu̶ame Roma macããna, Israel yepare caẽmarĩcãrã ti yepare na caroticũrĩcũ̶ gobernador majũ ãñupũ̶. 3 Mai, Judas, Jesure caĩbu̶su̶jãbuitirocaatacu̶ pu̶ame Jesure na capajĩãgaro ĩñarĩ, tũ̶goña yapapuayupu̶ roro cũ̶ caátiatajere. Bairo tũ̶goña yapapuari treinta moneda plata tiirire na tunuojoyupu̶ fariseo majã quetiuparã, bairi judío majã cabu̶toa camasĩrãrẽ. 4 Atore bairo na ĩñupũ̶: --Ñe ũnie cabuicu̶peire qũĩ bu̶su̶jãbuitirocau̶, roro majũ Dios mena yu̶ átiapu̶, bairo ácu̶ —na ĩñupũ̶ Judas. Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, fariseo quetiuparãjãã pu̶ame cũ̶ yu̶esuparã: --Jããrã, ñe wapa maa. ¡Mu̶ majũã mu̶ baitũ̶goñaña ti wãmerẽ! —qũĩñuparã. 5 Judas pu̶ame na caĩrõ tũ̶go, tie moneda tiirire ti wii templo wiipu̶re wecũrecõãñupũ̶. Bairo áti yaparo, acoásúpu̶, cũ̶ majũã pajĩãyasiácú̶. Bairi yua, cũ̶ majũã cũ̶ wãmu̶arẽ jiyatubiyori pajĩãyasicoasupu̶. 6 Sacerdote majã quetiuparã pu̶ame Judas moneda tiiri cũ̶ cawẽcũrerijere jeri, bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: --Atie moneda tiiri caũ̶mu̶rẽ marĩ capajĩãrocarotiataje wapa niña. Bairo cabairoi, ati wii templo macãã pata Dios rocapatare marĩ jããnemomasĩẽna —ãmeo ĩñuparã na majũ. 7 Bairo ãmeo ĩrĩ, jĩcãrõ mena tũ̶goñañuparã. Jĩcã yepa Campo del Alfarero cawãmecu̶ti yepare wapatirotiyuparã tie dinero mena, ape yepapu̶ caatíatana, marĩ ya macãpu̶ cariayasirã na rupau̶ri ãnajẽrẽ topu̶ na cayareparore bairo ĩrã. 8 Bairi camasã nipetiro bairo na caátajere tũ̶gori, ti yepare Rií Yepa wãmeticõã ninucũñama, ãme rũ̶mu̶rĩ cũ̶ãrẽ. 9 Bairo profeta Jeremías ãnacũ̶ Dios bu̶su̶rica tutipu̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietayuparo. Bairo ĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupĩ Jeremías: “Bairi tie moneda, treinta tiiri majũrẽ, israelita majã ‘Tocãrõã wapa borotiya,’ na caĩrĩjẽrẽ neágarãma. 10 Bairo tiere jeátí yua, ‘Alfarero’ na caĩrĩ yepare wapatigarãma, tie dinero mena marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶cũrĩcãrõrẽ bairo,” ĩñupĩ. 11 Bairi Jesure cũ̶ neásúparã fariseo majã Pilato gobernador tu̶pu̶. Cũ̶ pu̶ame na caĩbu̶su̶pairijere tũ̶gou̶, bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure: —¿Mu̶a, judío majã Quetiupau̶ Rey mu̶ ãniñati? Bairo cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame qũĩñupũ̶: —Mu̶ caĩrõrẽã bairo yu̶ baiya. 12 Bairo fariseo majã quetiuparã, bairi cabu̶toa camasĩrã mena Jesure nemojãñurõ cũ̶ na cabu̶su̶jã nemomiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame na yu̶esupu̶. 13 Bairi narẽ cũ̶ cayu̶eto ĩña yua, Pilato pu̶ame atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure: —¿Capee mu̶rẽ roro na caĩrĩjẽrẽ mu̶ tũ̶goetiyati? 14 Jesús pu̶ame bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, jĩcã wãmeacã ũno cũ̶ yu̶esupu̶. Bairo cũ̶ cayu̶eto ĩña, bu̶tioro Pilato gobernador quetiupau̶ pu̶ame tũ̶gocõã maniásupu̶. 15 Mai, tocãnacã Pascua bose rũ̶mu̶ caãno, Pilato pu̶ame wiyonucũñupũ̶ jĩcãũ̶ preso jorica wii macããcũ̶rẽ, judío majã na cabou̶re. 16 Bairi tipau̶ caãno romano majã preso na cajoricu̶ ãñupũ̶ jĩcãũ̶, Jesús Barrabás cawãmecu̶cu̶, judío majã nipetirã na camasĩ pu̶ame. 17 Bairi Pilato pu̶ame to macããna na caneñaporo ĩñau̶, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶: --¿Ni pu̶amerẽ yu̶ cawiyoro mu̶jãã boyati? ¿Jesús Barrabás, o Jesús, “Mesías” mu̶jãã caĩwãmetinucũũ̶rẽ? —na ĩ jẽniñañupũ̶. 18 Masĩcõãmiñupũ̶ Pilato Jesure qũĩñatutiri cũ̶ cayasiro na cabotũ̶goñarĩjẽrẽ. 19 Apeyera tunu Pilato ĩñabesei cũ̶ caruiropu̶ cũ̶ caruiro, cũ̶ nu̶mo pu̶ame atore bairo qũĩ joyupo: “Cũ̶, dise rorije caápeire roro cũ̶ átirotieticõãña. Ãme ñami yu̶ caqũẽgueropu̶ popiye yu̶ tũ̶goñaapũ̶ roro cũ̶rẽ na caátipeere,” qũĩ joyupo. 20 Bairi Pilato Jesure cũ̶ cawiyogamiatacũ̶ãrẽ, sacerdote majã quetiuparã, bairi cabu̶toa camasĩrã cũ̶ã bairo boesuparã. Na pu̶ame yasioroaca camasã natu̶ caãnarẽ atore bairo na ĩ rotiyuparã: “Barrabáre, Pilato cũ̶ cawiyoro jãã boya. Jesús pu̶amerẽ cũ̶ pajĩãrotiya,” na ĩbu̶su̶ awajarotiyuparã. 21 Bairi gobernador Pilato pu̶ame atore bairo na ĩ jẽniñanemoñupũ̶ tunu: —¿Ni pu̶amerẽ yu̶ cawiyoro mu̶jãã boyati? Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, bairo qũĩñuparã: —¡Barrabás roquere cũ̶ mu̶ cawiyoro jãã boya! 22 Bairo na caĩrõ, Pilato pu̶ame bairo na ĩ jẽniñanemoñupũ̶ tunu: —Bairi Jesús, Mesías cawãmecu̶cu̶re, ¿dope yu̶ caáto mu̶jãã boyati? Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, bairo qũĩñuparã: —¡Yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturotiya! 23 Tunu na ĩnemoñupũ̶ Pilato: —¿Nopẽĩrã yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ yu̶ capapuaturotiro mu̶jãã boyati? ¿Dise ũnie carorije cũ̶ ásupari? Bairo cũ̶ caĩjẽniñamiatacũ̶ãrẽ: --¡Yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturotiya! —jĩrĩã bu̶tioro jãñurĩ ĩ awajanemoñuparã. 24 Bairo roro na caátigarije ĩñarĩ, “Dope bairo na yu̶ quetibu̶ju̶netõmasĩẽcũ̶,” ĩ tũ̶goñañupũ̶ Pilato. Bairo ĩ tũ̶goñarĩ cũ̶ paabojari majõcu̶re ocoru̶ cũ̶ neatí rotiyupu̶, camasã yu̶ cawãmo coserijere na ĩñaáto ĩ. Bairo áti yaparo yua, atore bairo na ĩñupũ̶ Pilato nipetiro camasãrẽ: —Bairo yu̶ wãmorĩrẽ yu̶ cacoserije jũ̶gori mu̶jããrẽ ñiñoña, yu̶a, ñe yu̶ buicu̶periya ãni cũ̶ cariarije. Mu̶jãã yaye wapa rotie roque niña. 25 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩ yu̶yuparã to macããna: --¡Ñugaro, jãã, jãã pũnaa cũ̶ã yaye wapa rotie jeto jũ̶gori cũ̶ mu̶ pajĩãrotigu̶! —qũĩñuparã. 26 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Pilato Barrabáre cũ̶ wiyorotiyupu̶. Bairo áti yaparo, Jesure wecu̶ asero wẽẽrĩ mena cũ̶ baperotiyupu̶. Bairo cũ̶ na caáti yaparoro, na nuniñupũ̶, Jesure yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ na capapuatuparore bairo ĩ yua. 27 Gobernador cũ̶ carotirã soldaua pu̶ame Jesure cũ̶ neásúparã pretorio cawãmecu̶ti wii macã yepa recomacãpu̶. Topu̶ etarã, na baparãrẽ na piineñoñuparã, Jesure roro cũ̶ átiepegarã. 28 Bairo neña yaparo, cũ̶ jutirore weri, apero cajũãrõ, quetiupau̶ rey cũ̶ cajãñarõ ũnorẽ cũ̶ jããñuparã. 29 Áti yaparo, quetiupau̶ rey corona cũ̶ capesari beto ũnorẽ cũ̶ pesáto ĩrã, pota wẽẽrĩ mena juarica betore cũ̶ ru̶poapu̶ peoyuparã. Tunu bairoa, quetiupau̶ rey wãmocu̶tacu̶ ũnorẽ cũ̶ ñeáto ĩ eperã, yucu̶acarẽ cũ̶ wãmo cariape nu̶gõãpu̶ cũ̶ cũ̶gorotiyuparã. Bairo áticõã yua, cũ̶rẽ quetiupau̶re jẽnirãrẽ bairo na ru̶popaturi mena cũ̶tu̶ etanumurĩ bairo qũĩ boyeti epeyuparã: --¡Cũ̶ ãnicõã ninucũáto ãni judío majã Quetiupau̶ Rey tocãnacã rũ̶mu̶a! —qũĩ boyeti epeyuparã soldaua Jesure. 30 Bairo áticõã, cũ̶ u̶coo eyotuepeyuparã. Tunu bairoa cũ̶ yucu̶acarẽ nerĩ, cũ̶ ru̶poare payuparã. 31 Bairo Jesure roro cũ̶ átiepe yaparo yua, cũ̶rẽ na cajãatajere cũ̶ tuweneñuparã. Cũ̶ jutii majũ pu̶amerẽ cũ̶ jããñuparã tunu. Bairo áti yaparo, cũ̶ neásúparã, yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturáná. 32 Bairo áná, bócaetayuparã jĩcãũ̶ caũ̶mu̶, Simón cawãmecu̶cu̶, Cirene yepa macããcũ̶rẽ. Bairo Simorẽ bócaetari cũ̶ pu̶sarotiyuparã, Jesús yucu̶pãĩrẽ. 33 Bairo átí yua, Gólgota buropu̶ etayuparã. (Gólgota ĩgaro, “La Calavera” o “Ru̶poa coro buro” ĩgaro ĩña.) 34 Bairo etarã, u̶se ocore, mirra bu̶u̶rije cabairije ũnie mena asuyariquere Jesure cũ̶ tĩãmiñuparã. Jesús pu̶ame tiere etiñarĩ etigaesupu̶. 35 Bairi soldaua yucu̶pãĩpu̶ Jesure cũ̶ papuatu nu̶cõrĩ bero, número tiirire ãmeo wẽnuniñuparã. Bairo átiri, na majũ masĩñuparã Jesús jutii ãnajẽrẽ canepau̶re. 36 Bairo áti yaparo, topu̶ ruiri, Jesure qũĩña coteyuparã. 37 Tunu bairoa Jesús ru̶poa buire yucu̶pãĩ woaturicapãĩrẽ papuatuyuparã, Jesure na cũ̶ capajĩãrotirique wapare nipetiro camasã na ĩñao joroque ĩrã. Tipãĩrẽ atore bairo ĩ woaturique tusayuparo:|sc ÃNI, JUDÍO MAJÃ QUETIUPAU̶ REY NIÑAMI|r, ĩrĩqũẽ tusayuparo. 38 Bairi Jesús mena yucu̶pãĩpu̶ papuatureyuparã pu̶garã caũ̶mu̶a jerutiri majãrẽ. Jĩcãũ̶ cariape nu̶gõãrẽ, apei caãcõ nu̶gõãrẽ na papuatuyuparã. 39 Bairo yucu̶pãĩpu̶ papuaturicu̶ Jesús cũ̶ caãno yua, camasã canetõánucũrã pu̶ame Jesure qũĩroaena, na ru̶poare yureyuparã. 40 Roro majũ atore bairo qũĩñuparã: --¡Mu̶, templo wiire roca yaparori, itia rũ̶mu̶ bero ape wii cawãma wiire caqũẽnomasĩgau̶ ãnirĩ, mu̶ majũã netõña! ¡Dios Macũ̶ majũ mu̶ caãmata, yucu̶pãĩpu̶ ãnimicũ̶ã, atopu̶ ruiasá! —qũĩ epeyuparã to macããna caĩñanetõánucũrã pu̶ame. 41 Torea bairo qũĩ epeyuparã sacerdote majã quetiuparã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi cabu̶toa camasĩrã cũ̶ã. Atore bairo qũĩñuparã: 42 --Aperãrẽ na netõũpĩ. Bairo na netõmicũ̶ã, ãmerẽ cũ̶ majũã netõmasĩẽtĩñami. Israel yepare quetiupau̶ rey majũ cariapea cũ̶ caãmata, ¡cũ̶ majũã cũ̶ camasĩrĩjẽ mena atore ruiatíbujiou̶mi! Bairo cũ̶ caruiapáta, cariape marĩ tũ̶gogarã. 43 Dios mena tũ̶goñatutuaricu̶mi. Bairi Dios pu̶ame cariapea cũ̶rẽ cũ̶ camaiata, cũ̶rẽ cũ̶ netõõgu̶mi. “Dios macũ̶ yu̶ ãniña,” marĩ ĩwĩ —qũĩ epeyuparã sacerdote quetiuparãjãã Jesure. 44 Bairi jerutiri majã, Jesús mena na capapuatuatana cũ̶ã tore bairo roro qũĩñuparã. 45 Merẽ yua, pasaribota caãno, caãno tu̶saroa naitĩãcoapu̶ ati yepa nipetiropu̶. Yoaro naitĩãwũ̶. Ñamicã, tres de la tarde caãno majũ tunu busuwu̶. 46 Tipau̶ caãno, Jesús pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo ĩñupũ̶: “Elí, Elí, ¿lema sabactani?” (Ti wãme pu̶ame ĩrã, “Yu̶ Pacu̶ Dios, yu̶ Pacu̶ Dios, ¿nopẽĩ yu̶ mu̶ aweyocoátí?” ĩgaro ĩña.) 47 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, to macããna pu̶ame bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: —¡Jã, tũ̶goñijate! Ãni Jesús, profeta Elías ãnacũ̶rẽ cũ̶ pii ĩñami. 48 Ĩcõã yua, na mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ carupajitia mena u̶se oco, cajũ̶gũẽatajere yosene ásúpu̶. Bairo átícõã, yucu̶ yapapu̶ ti jitiare jiyaturi, tiere cũ̶ ñumu̶gõ joyupu̶, cũ̶ etiáto, ĩ. 49 Bairo cũ̶ caáto ĩña, aperã cũ̶tu̶ macããna pu̶ame bairo qũĩñuparã: --Bairo ápericõãña mai. Cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, ¿Elías ãnacũ̶ cũ̶ cũ̶ netõũ̶ acú̶ati? Marĩ ĩñacoteroa mai —qũĩñuparã. 50 Jesús pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena ĩ wisiotu̶sa, riacoásúpu̶ yua. 51 Tipau̶ caãno, templo wii aru̶are ẽñotaricaro jutii asero carecomacã woocõã ruiásúparo. Yepa cũ̶ã bu̶tioro yuguiwu̶. Ũ̶tã rupa cũ̶ã waticoápu̶ tie majũã. 52 Camasã cariaricarã na cayarica opee cũ̶ã to majũã pããcoásuparo. Bairo pããcoa yua, cariaricarã, Dios yarã pu̶ame tunu catitunucõãma. 53 Bairo bairã, witicoámá, Jesús cariacoamiatacu̶ tunu cũ̶ cacatinemorõ bero. Tocãrõã Jerusalén caroa macãrẽ etari jããwã yua. Bairo capããrã camasã cũ̶ã ti macãrẽ na caãnorẽ ĩñawã. 54 Bairi soldaua quetiupau̶ capitán, bairi cũ̶ ũ̶mu̶a Jesure caĩñacoterã cũ̶ã yepa cayuguirijere, bairi nipetiro tie cabairijere ĩñarã, bu̶tioro uwiri atore bairo ãmeo ĩñuparã: —¡Cariapea ãni, Jesús, Dios Macũ̶ majũ nimiupĩ! 55 Bairi Jesure caju̶átinemorĩcãrã carõmia capããrã, Galileapu̶ Jesure cabapacu̶tiatíatana pu̶ame jõpũ̶ã tuari qũĩñacõã nucũñuparã. 56 Jĩcãõ na mena macããcõ ãñupõ María Magdalena cawãmecu̶co. Apeo, María, Santiago bairi José paco ãñupõ. Apeo Zebedeo pũnaa paco ãñupõ. 57 Bairo ti rũ̶mu̶ canaioatípau̶ caãno José cawãmecu̶cu̶, Arimatea macã macããcũ̶ etayupu̶. Cũ̶ pu̶ame pairo apeyere cacũ̶gou̶ ãmi. Tunu bairoa Jesús yaye bu̶su̶riquere catũ̶gou̶sau̶ ãmi. 58 Bairi yua, Pilato tu̶pu̶ átí, Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ yarocagu̶, cũ̶ jẽniásúpu̶. Pilato pu̶ame bairo cũ̶ caĩjẽnirõ tũ̶go, “Jau̶” ĩ, Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ cũ̶ ũ̶mu̶arẽ Josére ruio rotiyupu̶. 59 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, José pu̶ame Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ lino jutii asero, cau̶gueri mani asero mena cũ̶ ũmañupũ̶. 60 Bairo átiri bero, cawãma ũ̶tã ope, na cayesearica opepu̶ Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ cũñupũ̶. Áti yaparo, ũ̶tãpãĩ mena ti opere tubiatoyupu̶. Bairo tubiato yaparo, acoásúpu̶ José. 61 Bairo José cũ̶ caámiatacũ̶ãrẽ, María Magdalena bairi apeo María cawãmecu̶co cũ̶ã topu̶ tuari Jesure cũ̶ carocatato riape ruicõãñuparã. 62 Bairo ti rũ̶mu̶ bero, yerijãrĩcã rũ̶mu̶ pu̶amerẽ sacerdote majã quetiuparã, bairi fariseo majã mena jĩcãrõ tũ̶ni ásúparã Pilato tu̶pu̶. 63 Bairo cũ̶tu̶ eta, atore bairo qũĩñuparã: --Jãã Quetiupau̶, jãã tũ̶goñabocaapu̶ Jesús, caĩtopai ãnacũ̶ cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ. “Cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, itia rũ̶mu̶ bero yu̶ catigu̶ tunu,” jãã ĩtowĩ. 64 Bairi atore bairo mu̶ caáto ñuña: Mu̶ ũ̶mu̶arẽ cũ̶ ãnacũ̶ rupau̶ri na cacũrocaatapau̶re itia rũ̶mu̶ majũ na coterotiya, Jesús cũ̶ cabuerã ñamipu̶ yasiori cũ̶ rupau̶ ãnajẽrẽ na canerutietiparore bairo ĩrã. Bairo cũ̶ cabuerã bairo na caápata, cabero camasãrẽ, “Merẽ catiupi,” na ĩtobujiorãma. Bairo na caĩtoata, jõpu̶ame roro baibujioro cũ̶ caĩtojũ̶gorique netõjãñurõ ati yepapu̶re —qũĩñuparã sacerdote quetiuparãjãã Pilatore. 65 Pilato pu̶ame bairo na ĩñupũ̶: --Ãnoa soldauare na neánája. Cũ̶ ãnacũ̶rẽ na carocaatapau̶re caroaro mu̶jãã carotiro cãrõ na coteáto —na ĩñupũ̶. 66 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, sacerdote quetiuparãjãã acoásúparã Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ na cacũrocaatapau̶pu̶. Topu̶ etarã, ũ̶tã, capairi tii na catubiatori tii buire caroaro ju̶gobiacõãñuparã, “Aperã na capãata, marĩ ĩñamasĩbujiorã,” ĩrã. Bairo átiri, soldauare na cũñuparã.

Mateo 28

1 Cabero yerijãrĩcã rũ̶mu̶ bero macã rũ̶mu̶, cabusuripau̶aca caãno, ape semana caãni jũ̶gori rũ̶mu̶ majũ, María Magdalena, bairi apeo María cawãmecu̶co mena Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ na cacũrocaatapau̶pu̶ ĩñarásúparã. 2 Bairo na caátó, jĩcãũ̶ ángel, Diotu̶ caatíatacu̶ pu̶ame ruietayupu̶. Bairo cũ̶ caruietaro yua, yepa bu̶tioro majũ yuguiyuparo. Bairo cabairo, ángel pu̶ame Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ na cacũrocaatapau̶re etanu̶cãñupũ̶. Bairo etanu̶cã yua, ti opere na cabiaatatiire tunerocacõãñupũ̶. Bairo áti yaparo, ti ũ̶tã tii buire ruiyupu̶. 3 Ángel pu̶ame asiyajãñuñupũ̶, bu̶po cũ̶ cayaberijere bairo. Cũ̶ jutii cũ̶ã cabotirije nieve cabaurore bairo bauyuparo. 4 Bairi soldaua, bairo cũ̶ cabairo ĩña yua, nanarĩ bu̶tioro cũ̶ uwiyuparã. Cariacoatanarẽ bairo baicũmucoasuparã. 5 Bairo na cabaiãno, ángel pu̶ame carõmia topu̶ caĩñarã etarãrẽ atore bairo na ĩñupũ̶: --Mu̶jãã, uwieticõãña. Yu̶ masĩña mu̶jãã caátigarijere. Jesús yucu̶pãĩpu̶ na capapuaturocamiatacu̶re qũĩñagarã mu̶jãã baiya. 6 Atore maniñami. Merẽ caticoami tunu, mu̶jããrẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo. Atopu̶ asá mai. Ĩñañijate cũ̶rẽ na cacũmiatatore. Catiri, atore maniñami. 7 Bairo ĩña yaparori bero, tunu ánája macãpu̶. Cũ̶ cabuerãrẽ atore bairo na quetibu̶ju̶rájá: “Merẽ caticuupi Jesús. Bairi mu̶jãã jũ̶goye Galilea yepapu̶ águ̶mi. Topu̶ mu̶jãã cotegu̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶rájá. Bairo na camasĩpeere yu̶ quetibu̶ju̶ atíapu̶ —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ ángel María Magdalenajããrẽ. 8 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, carõmia pu̶ame yoaro mee acoásúparã. Uwirã, bairi tunu tie quetire tũ̶gou̶seanirĩ atu̶coásúpa, jãã, Jesús cũ̶ cabuerãrẽ quetibu̶ju̶ráná. 9 Bairo na caátó, Jesús pu̶ame na jũ̶goye buiaetayupu̶. Bairo buiaetari yua, caroaro mena na jẽniñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, carõmia pu̶ame cũ̶tu̶ na ru̶popaturi mena etanumurĩ cũ̶ ru̶porire pããñarĩ ũpũñuparã, bu̶tioro qũĩroarã. 10 Bairo na caáto, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Yu̶ uwieticõãña. Yu̶ bairãrẽ bairo caãnarẽ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶rájá: “Galilea yepapu̶ ánája. Topu̶ Jesure cũ̶ mu̶jãã ĩñagarã,” na ĩ quetibu̶ju̶rájá —na ĩñupũ̶ Jesús. 11 Bairo carõmia na caátoye, Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ cacotemiatana jĩcããrã na mena macããna macãpu̶ etayuparã. Etarã yua, sacerdote majã quetiuparãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã nipetiro narẽ cabaiatajere. 12 Bairo na caquetibu̶ju̶ro tũ̶gorã, sacerdote majã pu̶ame ásúparã cabu̶toa camasĩrã tu̶pu̶ jĩcãrõrẽ bairo na catũ̶goñaparore bairo ĩrã. Bairo na mena bu̶su̶ yaparo yua, soldauare pairo dinerore na nuniñuparã. 13 Bairo na nuni yua, atore bairo na ĩñuparã: --Atore bairo mu̶jãã cabaiatajere camasãrẽ na mu̶jãã ĩ quetibu̶ju̶garã: “Jãã cãnicoaupa. Bairo jãã cacãnitoye, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame atí, cũ̶ ãnacũ̶ rupau̶rire yajacũũpã,” mu̶jãã ĩgarã. 14 Tunu bairoa quetiupau̶ gobernador bairo mu̶jãã cacãniatajere cũ̶ catũ̶goata, jãã pu̶ame popiye baio joroque mu̶jããrẽ cũ̶ caátipeere jãã ẽñotabojagarã —na ĩ quetibu̶ju̶yuparã sacerdote majã quetiuparãjãã soldauare. 15 Bairo na caĩrõ tũ̶go, soldaua pu̶ame, “Jau̶” ĩ, dinerore jeyuparã. Bairi sacerdotea quetiuparã narẽ na caĩrotirorea bairo quetibu̶ju̶ batoyuparã camasãrẽ. Bairi ati rũ̶mu̶rĩ cũ̶ãrẽ torea bairo jeto ãmeo quetibu̶ju̶cõã ninucũñama judío majã. 16 Bairi yua, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã, pu̶ga wãmo peti ru̶pore jĩcã pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ caãna jãã ápú̶ Galilea yepapu̶. Topu̶ etarã, ũ̶tãũ̶, Jesús jããrẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ricu̶ majũ cũ̶ jãã bocaetawu̶. 17 Bairo qũĩña yua, jãã ru̶popaturi mena etanumurĩ cũ̶rẽ jãã ĩroawu̶. Mai, jĩcããrã jãã mena macããna, “Jesús catiri niñami,” ĩ masĩẽma. 18 Bairo jãã cabairo, Jesús pu̶ame jããtu̶ etari, atore bairo jãã ĩwĩ: --Marĩ Pacu̶ Dios yu̶ joyami tocãnacã wãme rotimasĩrĩqũẽrẽ. U̶mu̶recóo, bairi ati yepa cũ̶ã rotimasĩrĩqũẽrẽ yu̶ joyami. 19 Bairi camasã tocãnacã poari macããnarẽ noo na caãnopu̶ yu̶ yaye quetire na quetibu̶ju̶ ñesẽãrájá, na cũ̶ã yu̶ yaye quetire na catũ̶gou̶saparore bairo ĩrã. Bairo na catũ̶gou̶saro, na mu̶jãã bautizagarã. Marĩ Pacu̶ Dios ya wãme mena, yu̶, cũ̶ macũ̶ ya wãme mena, bairi tunu Espíritu Santo ya wãme ĩrĩ mena na mu̶jãã bautizagarã. 20 Tunu bairoa mu̶jããrẽ yu̶ caátiroticũrĩqũẽ nipetirijere na quetibu̶ju̶netõõña, na cũ̶ã tiere na catũ̶gou̶saparore bairo ĩrã. Yu̶a, mu̶jããrẽ yu̶ aweyoetigu̶. Mu̶jãã mena yu̶ ãnicõã ninucũgu̶ tocãnacã rũ̶mu̶, ati u̶mu̶recóo capetiropu̶ —jãã ĩcũwĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. Tocãrõã ñiña.

Marcos 1

1 Caãnijũ̶goripau̶pu̶a Jesucristo, Dios macũ̶ ati yepapu̶ cũ̶ caátiãnajẽrẽ marĩ tũ̶goroa mai. Caroa queti niña. 2 Atore bairo ĩ woatu quetibu̶ju̶ cũñañupĩ profeta Isaías ãnacũ̶ Dios cũ̶ macũ̶rẽ cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ: “Mu̶, yu̶ cajopau̶, ti yepapu̶ mu̶ cabuiaparo jũ̶goye, apeire cũ̶ yu̶ qũẽnoroti jojũ̶gogu̶. Camasã mu̶ yaye quetire na tũ̶gou̶saáto ĩ, apeire yu̶ qũẽnoroti jojũ̶gogu̶. 3 Bairo ĩgu̶mi jĩcãũ̶ desierto, cayucu̶manopu̶ caãnicõãniatacu̶: ‘Marĩ Quetiupau̶ yoaro mee etagu̶mi. Torena, caroaro cariape ãnicoteya. Camasã na quetiupau̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye cũ̶ caatípawãrẽ na caqũẽnoyurore bairo cũ̶ qũẽnoyuya mu̶jãã cũ̶ã,’ ” ĩ woatu quetibu̶ju̶yayupi Isaías ãnacũ̶ Juan cũ̶ caĩquetibu̶ju̶peere. 4 Bairo cayoato bero Juan ãnacũ̶, camasãrẽ oco mena cabautizaricu̶ pu̶ame etayupu̶ desierto cayucu̶manopu̶. To macããna cũ̶ yaye quetire catũ̶gorã etarãrẽ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: “Tũ̶goña qũẽnoña roro mu̶jãã caátiãnierẽ. Tie mu̶jãã cabairijere cũ̶ tũ̶goña jẽniña mu̶jãã majũ Diore. Tunu bairoa cabautizarotiparã mu̶jãã ãniña. Bairo mu̶jãã caáto, mu̶jãã netõgu̶mi Dios,” na ĩñupũ̶ Juan to macããnarẽ. 5 Bairo cũ̶ cabaiãno, Jũãtu̶pu̶ asúparã camasã capããrã. Judea yepa macããna, bairi Jerusalén macã macããna cũ̶ã, nipetiro camasã Jũãtu̶pu̶ asúparã. Juan yaye quetibu̶ju̶riquere tũ̶gogarã cũ̶tu̶ asúparã. Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶gorã, roro na caátajere tũ̶goña yapapuari Dios mena bu̶su̶netõñuparã. Bairo na caáto ĩña, oco mena na bautizayupu̶. Catũ̶gou̶sarãrẽ ria Jordán cawãmecu̶tiyapu̶ na bautizanucũñupũ̶ Juan. 6 Juan pu̶ame waibu̶cu̶ camello cawãmecu̶cu̶ asero mena jutiiro qũẽnorĩ jãñañupũ̶. Tunu bairo waibu̶cu̶ aserowẽ mena cũ̶ jutiirore ñujãã tũ̶gãbiyori jutii jãñañupũ̶. Bairi tunu u̶garique cu̶supu̶ Juan yeseroare bairã caãnarẽ. Beroa oco cũ̶ãrẽ etinucũñupũ̶. 7 Bairo ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Juan nipetiro camasã catũ̶gorã etarãrẽ: “Yu̶ paarique niña mu̶jããrẽ oco mena yu̶ cabautizarije. Yu̶ paarique to cañumiatacũ̶ãrẽ, yu̶ bero caetau̶ cũ̶ capaarije pu̶ame ñunetõgaro. Cũ̶ roque Espíritu Santore jõmasĩgu̶mi camasãpu̶re. Tunu bairoa camasã roro na catũ̶goñarĩjẽrẽ na wasoao joroque na átigu̶mi. Cũ̶ roque yu̶ netõrõ caãnimajũũ̶ nigu̶mi. Bairi yu̶ pu̶ame jĩcãrõ tũ̶ni yu̶ átipeyo masĩẽtĩña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Juan catũ̶gorã etarãrẽ. 9 Cabero Jesús Nazaret de Galilea macããcũ̶ ti macã caãniatacu̶ Juan tu̶re etayupu̶. Bairo cũ̶ caetaro, Jesús cũ̶ãrẽ cũ̶ bautizayupu̶ Juan, Rio Jordán cawãmecu̶tiyapu̶. 10 Bairo Jesure cũ̶ cabautizaro bero, Jesús pu̶ame petapu̶ maanu̶cãñupũ̶. Bairo maanu̶cã yua, jõbuipu̶ ĩñamu̶gõjoyupu̶. Bairo cũ̶ caĩñajoro, jicoquei u̶mu̶recóo pu̶ame pããnu̶cãcoasuparo. Bairo cabairo, Espíritu Santo, Dios Yeri majũ, bauruiasúpu̶. Bua cũ̶ caruiatóre bairo bauruietayupu̶ Jesús tu̶pu̶re. 11 Bairo cũ̶ caruietaro, atore bairo jõbuipu̶ bu̶su̶rique ocajoyuparo: “Mu̶, yu̶ macũ̶, yu̶ camai majũ mu̶ ãniña. Mu̶ caátiãnierẽ ñiñajesoya bu̶tioro,” ĩ bu̶su̶ocajoyuparo bu̶su̶rique. 12 To bero jicoquei Espíritu Santo pu̶ame Jesure bu̶tioro cũ̶ árotiyupu̶ desierto cayucu̶manopu̶. 13 Topu̶re cuarenta rũ̶mu̶rĩ majũ ãñupũ̶ Jesús waibu̶toa cauwiorã na caãnopu̶. Bairo topu̶ cũ̶ caãno yua, Satanás pu̶ame rorije cũ̶ átirotimiñupũ̶ Jesure, “Cariapea cũ̶ átinucũñati,” ĩ. Bairo Satanás cũ̶ caátó bero, jĩcããrã ángelea majã Jesure cũ̶ ju̶átirã etayuparã yua. 14 Cabero Juan camasãrẽ cabautizamirĩcũ̶rẽ preso jorica wiipu̶ cũ̶ na cacũrocaatato bero, Jesús pu̶ame Galilea yepapu̶ acoásúpu̶. Topu̶ etari, Dios yaye caroa quetire na quetibu̶ju̶ jũ̶goyupu̶ Jesús camasãrẽ. 15 Atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ merẽ etaro baiya. Bairi tũ̶goña qũẽnorĩ caroaro ãña Dios mena. Dios yaye caroa quetire cariape tũ̶goya,” na ĩñupũ̶ Jesús camasãrẽ. 16 Cabero Galilea na caĩrĩ u̶tabu̶cu̶ra tũ̶nipu̶ ásúpu̶ Jesús. Bairo ácú̶ yua, Simón, apei cũ̶ bai Andrés, jĩcãũ̶ pũnaa caãna pu̶garãrẽ na ĩñajoyupu̶. Bairo Jesús narẽ cũ̶ caĩñajoro, na pu̶garãpu̶a u̶tabu̶cu̶rapu̶ bapi mena wai wasarã ásuparã. Na capaarije, waiwe wapatarique ãñuparõ. 17 Bairo na ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Jito, yu̶ bapacu̶sa. Caroaro waire cawãsãmasĩrã mu̶jãã ãniapu̶, wai na rutieticoáto, ĩrã. Ãmerẽ yua, caroaro camasãrẽ caquetibu̶ju̶rã mu̶jãã ãnio joroque mu̶jãã yu̶ átigu̶, na yasieticõãto, ĩrã —na ĩñupũ̶ Jesús. 18 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tocãrõã jicoquei pu̶garãpu̶a na bapi yucu̶re cũrĩ, acoásúparã Jesús mena. 19 Bairo cajũ̶goye jãñurĩ na caánemorõ u̶tabu̶cu̶ra tũ̶nipu̶ Jesús pu̶ame na ĩñajoyupu̶ aperã pu̶garãrẽ tunu. Santiago, bairi cũ̶ bai Juan cawãmecu̶cu̶ Zebedeo pũnaarẽ na ĩñajoyupu̶ Jesús. Bairi Santiago, cũ̶ bai Juan mena cũmua capairicapu̶ ãñuparã. Bapi yucu̶ caopecu̶tiere jiyajãrã ásuparã. 20 Bairo narẽ na ĩña, jicoquei na piijoyupu̶ Jesús: “Jito, yu̶ bapacu̶sa. Marĩ quetibu̶ju̶to camasãrẽ Dios yaye caroa quetire,” na ĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go yua, na pacu̶, cũ̶ ũ̶mu̶a mena cũmuapu̶ na cũcõã, tocãrõã jicoquei Jesús mena acoásúparã 21 Cabero Capernaum cawãmecu̶ti macãpu̶ etayupu̶. Topu̶ eta, yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãno ti macã macããna na cañubueri wiipu̶re, sinagoga na caĩrĩ wiipu̶re jããñupũ̶. Bairo jããrĩ, na buejũ̶goyupu̶ to macããnarẽ. 22 Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majãrẽ bairo camasãrẽ na quetibu̶ju̶esupu̶. Carotimasĩ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rore bairo na quetibu̶ju̶yupu̶. Bairi cũ̶ yaye quetire tũ̶gori, to macããna pu̶ame tũ̶gocõã maniásuparã. 23 Mai, ti wii sinagoga ñubuerica wiipu̶ ãñupũ̶ jĩcãũ̶ wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶. Bairo Jesús cũ̶ cabueãno, wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ pu̶ame atore bairo bu̶tioro qũĩ awajayupu̶: 24 --Mu̶, Jesús Nazaret macããcũ̶, ¿nopẽĩ mu̶ atíati jãã tu̶re? ¿Jããrẽ rei acú̶ mu̶ baiyati? Mu̶rẽ yu̶ masĩjãñuña. Mu̶, Dios macũ̶, cañuu̶, mu̶ ãniña —qũĩ awajayupu̶ wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ pu̶ame. 25 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, qũĩñupũ̶ Jesús: --¡Bu̶su̶eticõãña! ¡Ãni caũ̶mu̶ rupau̶re witi ácú̶ja! —qũĩñupũ̶ Jesús wãtĩrẽ. 26 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, wãtĩ yeri pu̶ame caũ̶mu̶rẽ cũ̶ yugui, bu̶tioro awajari cũ̶ witicoásúpu̶. 27 Bairo caũ̶mu̶rẽ cũ̶ caátiere ĩñarã, nipetiro camasã qũĩña acu̶acoasuparã. --¿Ñe to ãniñati cawãma Jesús cũ̶ carotirije? ¡Nocãrõ caroaro majũ cũ̶ masĩñati! ¡Wãtĩ yeri pũna cũ̶ã cũ̶ yu̶cõãñama! —ãmeo ĩñuparã na majũ Jesure. 28 To bero cũ̶ tũ̶goyuparã camasã nipetiro ti yepa tũ̶ni macããna, Jesús cũ̶ caátiere, cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ yua. 29 Bairo na quetibu̶ju̶ yaparo, na ñubuerica wiire witicoásúpu̶ Jesús. Ti wiire witiá, Santiago, bairi Juan mena acoásúpu̶ Jesús, Simón, bairi cũ̶ bai Andrés ya wiipu̶. 30 Mai, Simón mañicõ pu̶ame riajãñuñupõ. Bu̶tioro bu̶goyupo. Bairi cũ̶ cajããrõ, cũ̶ quetibu̶ju̶yuparã cabu̶cu̶o cõ cariarijere. 31 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, cõtu̶ eta, cõ wãmo mena ñerĩ cõ tũ̶gãwãmu̶oñupũ̶. Bairo cũ̶ caáto, jicoquei jãnacoasuparo bu̶goye pu̶ame. Tocãrõã caticoasupo yua. Bairo catiáco, tocãrõã u̶garique na qũẽnonuñupõ Jesujããrẽ. 32 Cabero muipu̶ cũ̶ cajããrĩpau̶, canaio atípau̶ caãno Simón ya wiipu̶re etayuparã nipetiro ti macã macããna. Nipetirije cariayecu̶narẽ na jeasúparã Jesús tu̶pu̶. 34 Bairo Jesús pu̶ame na caetaro ĩña, capããrã cariarãrẽ na catioyupu̶. Nipetirije riaye cacũ̶gorãrẽ na catioyupu̶. Tunu bairoa wãtĩ yeri pũnarẽ na acurewiyojoyupu̶ Jesús. Bairo na cawitiro, Jesús pu̶ame na bu̶su̶rotiesupu̶. “Yu̶, Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ yu̶ caãnierẽ na quetibu̶ju̶eticõãto,” ĩ, bairo na bu̶su̶rotiesupu̶. 35 Ape rũ̶mu̶ cabusuatípau̶ Jesús wãcã, ti macãrẽ witicoásúpu̶. Bairo ácú̶ yua, etayupu̶ Jesús camasã na camanipau̶pu̶. Topu̶ Diore cũ̶ jẽniñupũ̶. 36 Bairo topu̶ cũ̶ caãno, Simojãã cũ̶ macãrásúparã. 37 Bairo cũ̶ macãrĩ, cũ̶ etacoasuparã. Atore bairo qũĩñuparã: —Nipetirã mu̶rẽ macãrã átiyama. 38 Bairo na caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Ape macãã macããna cũ̶ãrẽ na yu̶ quetibu̶ju̶gu̶. Caroa quetire, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarore na yu̶ quetibu̶ju̶ masĩõgu̶. Torecu̶na, yu̶ jowĩ Dios ati yepapu̶re —na ĩñupũ̶ Jesús Simojããrẽ. 39 Cabero áñesẽãñupũ̶ Jesús Galilea yepapu̶. Topu̶ áñesẽã yua, tocãnacã macã macããna na cañubueri wiiripu̶, sinagogas na caĩrĩ wiiripu̶re buenucũñupũ̶ to macããnarẽ. Tunu bairoa wãtĩ yeri pũnarẽ na acurewiyojoyupu̶ Jesús. 40 Bairo cabero caũ̶mu̶ jĩcãũ̶ carupau̶ boau̶ pu̶ame Jesutu̶ cũ̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ qũĩroau̶ etayupu̶. Bairo eta, atore bairo qũĩ jẽniñupũ̶: —Yu̶ Quetiupau̶, mu̶ cabooata, yu̶ mu̶ netõõgu̶ yu̶ caboariaye cu̶tiere. 41 Bairo cũ̶ caĩjẽnirõ tũ̶go, cũ̶ maitũ̶goñañupũ̶ Jesús cũ̶ rupau̶ caboau̶re. Bairi cũ̶ wãmo mena cũ̶ pãñañupũ̶. Bairo áticõã, bairo qũĩñupũ̶: --Mu̶ cacatiro yu̶ boya. ¡Bairi mu̶ yu̶ netõõña! —qũĩñupũ̶ Jesús cariau̶re. 42 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ, jicoquei caticoasupu̶ carupau̶ boamiatacu̶. Bairo cũ̶ cabairo ĩña, Jesús pu̶ame tutuaro mena cũ̶ quetibu̶ju̶ rotiesupu̶ aperãrẽ cũ̶ cabaiatajere. Bairo qũĩñupũ̶: 44 --Cariape acoácú̶ja sacerdote tu̶pu̶. Qũĩñoña mu̶ rupau̶re, mu̶ cacatiatajere. Bairo tunu Diore cũ̶ nuniña mu̶ cacatirije wapare. Tore bairo marĩ átirotiyupi Moisés ãnacũ̶. Bairo mu̶ caátiatato bero, nipetiro camasã masĩgarãma mu̶ cacatiatajere yua —qũĩñupũ̶ Jesús carupau̶ boamiatacu̶re. 45 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, cũ̶, carupau̶ boamiatacu̶ pu̶ame Jesús cũ̶ carotiata wãmerẽ bairo ápeyupu̶. Nipetirã na quetibu̶ju̶ peyocõãñupũ̶ cũ̶ cabaiatajere. Bairi Jesús pu̶ame jããmasĩẽsupu̶ tocãnacã macããrẽ. Bairi macãã tũ̶nipu̶ camasã na cañesẽãetopu̶ ásúpu̶. Bairo cũ̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ macãrã, cũ̶ bocacõãñuparã ti macãã macããna Jesure yua.

Marcos 2

1 Nocãnacã rũ̶mu̶ bero mea tunucoásúpu̶ Jesús Capernaum macãpu̶. Topu̶ cũ̶ caãno, aperã, “Ti wiipu̶ ãcũ̶mi,” ĩrĩqũẽ queti tũ̶goyuparã. 2 Capããrã camasã neña etayuparã. Bairo na cabairo, Jesús na bueyupu̶. Ti wiire jira netõcoasuparã. Jope tu̶pu̶a jira etayuparã. 3 Bairo cũ̶ cabueãno, ti macã macããna cawãmarã baparicãnacãũ̶ Jesutu̶ ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re cũ̶ neasúparã. 4 Bairo cũ̶ ne etamirãcũ̶ã, ti wii pupeapu̶ na yau̶re cũ̶ nejãã masĩẽsuparã, camasã capããrã na cajiraro jũ̶gori. Bairi wii buipu̶ wãmu̶coásúparã ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶ mena. Ti wii buipu̶ etarã, ope qũẽnorĩ cũ̶ piti ruio joyuparã pũũ̶ ru̶powẽrĩ mena Jesús tu̶pu̶ ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re. 5 Bairo na caáto ĩña, Jesús pu̶ame tũ̶goña masĩñupũ̶ na catũ̶goñarĩjẽrẽ. “Yu̶ camasĩrĩjẽrẽ cariape tũ̶goñatutuayama,” na ĩ tũ̶goñañupũ̶. Torecu̶, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re: —Yu̶ yau̶, merẽ mu̶ carorije wapare yu̶ netõõcõãña. 6 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, ti wii macããna caruirã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã pu̶ame bairo ĩ tũ̶goñañuparã na yeripu̶: 7 “¿Ñamu̶ ũcũ̶ majũ caũ̶mu̶ cũ̶ ãniñati, ‘Merẽ mu̶ carorije wapare yu̶ netõña,’ caĩã? Dios jeto netõõmasĩñami marĩ carorije wapare. Ãni, Jesús, Diore cũ̶ netõnu̶cãũ̶ átiyami, bairo cũ̶ caĩrĩjẽ mena,” ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã na majũ. 8 Jicoquei masĩcõãñupũ̶ Jesús cũ̶ yeripu̶ na caãmeobu̶su̶rijere. Bairi atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã yu̶ caĩatajere tũ̶gori mu̶jãã tũ̶goñarĩqũẽ paiyati? 9 “Mu̶ carorije wapare yu̶ netõña,” ãnirẽ yu̶ caĩata, “Bairo ĩcõãũ̶ ĩñami,” mu̶jãã ĩbujiorã. Bairãpu̶a, “Wãmu̶nu̶cãña. Mu̶ cacũñarĩ coro nepu̶sari mu̶ ya wiipu̶ tunu ácú̶ja,” cũ̶rẽ yu̶ caĩata, to bero cũ̶ cawãmu̶nu̶cáto ĩñarã roque, “Bairo ĩcõãũ̶ mee ĩñami Jesús,” mu̶jãã ĩbujiorã. Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ ati yepapu̶ yu̶ carotimasĩrĩjẽrẽ mu̶jãã camasĩparore bairo, tiere ñigu̶ —na ĩñupũ̶ Jesús fariseojããrẽ. Ĩ yaparo, cũ̶ caĩrõrẽ bairo qũĩnemoñupũ̶ Jesús ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re: 11 --Mu̶rẽ ñiña: ¡Wãmu̶nu̶cãña! Mu̶ cacũñarĩ coro nepu̶sari mu̶ ya wiipu̶ tunu ácú̶ja. Merẽ mu̶ riayere yu̶ netõña —qũĩñupũ̶. 12 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tocãrõã jicoquei wãmu̶nu̶cã yua, cũ̶ cacũñarĩ corore nepu̶sa, ti wiire witicoásúpu̶ cũ̶ ñicãrĩ cabu̶u̶miatacu̶ pu̶ame nipetirã na caĩñarõ. Bairo cũ̶ caátó ĩñarã, nipetiro camasã tũ̶goñacõã maniásuparã. Bairi Diore atore bairo qũĩ basapeoyuparã: --¿Diwatoa ũno tore bairo caroa majũrẽ marĩ ĩñarĩ? Marĩ ĩñaepũ̶. ¡Camasĩ niñami Dios! —qũĩ basapeoyuparã nipetirã. 13 Cabero ásúpu̶ tunu Jesús u̶tabu̶cu̶ra tũ̶nipu̶. Topu̶ camasã neñañuparã. Bairo na caneñarõ, na bueyupu̶ Jesús. 14 Bairo netõácú̶, Leví cawãmecu̶cu̶, Alfeo macũ̶rẽ qũĩñajoyupu̶. Mai, Leví pu̶ame Roma gobiernorẽ camasã yaye dinero impuesto na caĩrĩjẽrẽ jejobojari majõcu̶ ãñupũ̶. Bairi cũ̶ capaari aru̶apu̶ cũ̶ caãno, qũĩñajoyupu̶ Jesús Levíre. Bairo qũĩñajori bero, cũ̶tu̶ etaátí, atore bairo qũĩñupũ̶ yua: —Jito, yu̶ bapacu̶sa. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tocãrõã jicoquei Leví pu̶ame cũ̶ yaye paarique nipetirore cũcõã, Jesús mena bapacu̶ti ácu̶ acoásúpu̶ yua. 15 Cabero Jesús, bairi cũ̶ cabuerã mena Leví ya mesapu̶ na caruiro, camasã capããrã ruirã etayuparã. Na mena macããna jĩcããrã Leví ũna, gobiernorẽ camasã yaye dinerore cajejobojari majã ãñuparã. Aperã camasã roro na cabu̶su̶pairã cũ̶ã ãñuparã. Jesujãã mena u̶gabapacu̶suparã. Mai, capããrã ãñuparã Jesure catũ̶gou̶sari majã. 16 Bairo cũ̶ cau̶gabapacu̶tore ĩñarã yua, fariseo majã pu̶ame na ĩ tutiyuparã Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. Na yarã, Moisés cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã mena atore bairo na ĩ tutiyuparã: --¿Nopẽĩ dinero jejori majã mena, bairi aperã roro caána mena mu̶jããrẽ cabuei cũ̶ etiu̶ga bapacu̶tiyati? Roro ácu̶ átiyami —na ĩ tutiyuparã fariseojãã Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 17 Bairo na catutiro tũ̶go, bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --U̶cotiri majõcu̶re bairo yu̶ ãniña ati wiire. U̶cotiri majõcu̶ ápériyami cacatirã na caãni wiiripu̶re. Cariarã na caãni wiiri jetore etanucũñami, na u̶coti etau̶. Bairi ãnoa mena yu̶ ãniña. Na carorije, riayere bairo caãnierẽ netõõũ̶ ácu̶ yu̶ atíapu̶. Torecu̶na, yu̶ apú̶ ati yepapu̶re. “Caroarã marĩ ãniña,” caĩtorãrẽ na yu̶ macãẽtĩña. Aperã, “Carorije wapa marĩ buicu̶tiya,” caĩtũ̶goña yapapuarã roquere na macãũ̶acú̶ yu̶ apú̶, na yeri wasoaáto, ĩ —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseojããrẽ. 18 Tiwatoa caãnopu̶re Juan cũ̶ cabuerã, bairi fariseo majã na cabuerã cũ̶ã u̶garique betiri Dios jetore cũ̶ jẽniñuparã. Bairo na cabairo ĩña, jĩcããrã Jesutu̶ etari atore bairo qũĩ jẽniñañuparã: --U̶garique betiri Dios jetore cũ̶ jẽninucũñama Juan cũ̶ cabuerã. Fariseo majã na cabuerã cũ̶ã tore bairo átiyama na cũ̶ã. Mu̶ cabuerã pu̶ame áperiyama. ¿Nopẽĩrã na u̶garique betietinucũñati? —qũĩ jẽniñañuparã to macããna Jesure. 19 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Caroaro yu̶ caátiere mu̶jãã tũ̶gomasĩẽtĩña. Caũ̶mu̶ cawãmojiyapau̶re bairo yu̶ ãniña. Cũ̶ yarãrẽ bairo niñama yu̶ cabuerã. Caũ̶mu̶ cũ̶ cawãmojiyari rũ̶mu̶rẽ cũ̶ yarã nipetirã u̶gayama pairo, cũ̶ mena u̶seaniãna. Ti rũ̶mu̶rẽ au̶atãmu̶oetiyama. Caũ̶mu̶ cũ̶ cawãmojiyaro bero roquere, cũ̶ yarã caborã u̶garique betiri Diore cũ̶ tũ̶goña jẽniñubuebujiorãma tunu. Narẽ bairo jãã ãniña. Bairi yu̶ mena ãna, yu̶ cabuerã au̶atãmu̶oetigarãma. Yu̶ camano roquere au̶atãmu̶obujiorãma —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseo majãrẽ. 21 Ĩ yaparo, “Yu̶ yaye cawãma quetire cabu̶cu̶ macããjẽ mena tũ̶gou̶sa masĩã maniña,” ĩgu̶, atore bairi wãme na ĩcõña quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ Jesús tunu: --Cabu̶cu̶ro jutirore cawori opere seretuetiyama camasã camasĩrã jutiro cawãma asero caru̶gaeti asero mena. Bairo na caápata, ñuetigaro. Cose, ti aserore bopo na caáto, ru̶gagaro. Ru̶gari tũ̶gãwonemogaro paijãñurõ cawãma asero pu̶ame cabu̶cu̶ro jutirore. 22 Tunu bairoa u̶se oco cawãma qũẽnoyaparoriquere piojãẽtĩnucũñama camasã cabu̶cu̶ poa waibu̶cu̶ asero poapu̶re. Bairo na caápata, ti poa wocoagaro, tie oco capãmu̶rõĩ. Ti poa macããjẽ yasigaro. Bairi u̶se ocore cawãma qũẽnoyaparoriquere piojãnucũñama camasã cawãma poa mena —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseo majãrẽ. 23 Cabero judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãno Jesujãã netõásúparã weseripu̶. Bairo netõáná, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame queyari trigo apeacarẽ jeri cacatirijerea u̶gajũ̶goyuparã. 24 Bairo na caáto ĩñarĩ, fariseo majã atore bairo qũĩ tutiyuparã Jesure: --¡Na ĩñañijate! ¿Mu̶ cabuerã roro na caátiere miñaetiyati? Ati rũ̶mu̶ ũnorẽ paariquere bairo átiyama mu̶ cabuerã, bairo trigo apeacarẽ jeu̶garã. Ati rũ̶mu̶ ũnorẽ caápericõãpee niña na caátie ũnierẽ —qũĩ tutiyuparã fariseo majã Jesure. 25 Bairo na caĩtutiro tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: —David ãnacũ̶ queyamiácú̶, ¿cũ̶ caátajere na caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ jĩcãni ũno mu̶jãã ĩñaetinucũñati Dios ya tutipu̶? Mu̶jãã ĩñanucũrã. 26 Bairo baiyuparo: Abiatar cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶, sacerdote majã quetiupau̶ cũ̶ caãno, David pu̶ame jããetayupu̶ Dios ya wiire cũ̶ ũ̶mu̶a mena. U̶gariquere macããrã, jããetayuparã. Bairi pan ãñuparõ, caroa Dios yaye majũ na caĩcũrĩqũẽ jeto. Tie pããrẽ sacerdote majã jetore na u̶garotiyupu̶ Moisés ãnacũ̶. Bairo sacerdote majũ jeto na cau̶garije caãnimiatacũ̶ãrẽ, tie pããrẽ u̶gari bero, cũ̶ ũ̶mu̶a cũ̶ãrẽ na batonuñupũ̶ David. 27 Tunu na ĩnemoñupũ̶ Jesús fariseo majãrẽ: --Caroaro marĩ caãnipeere yerijãrĩcã rũ̶mu̶rẽ cũñupĩ Dios. Yerijãrĩcã rũ̶mu̶ pu̶ame marĩrẽ to rotiáto ĩ mee cũñupĩ Dios yerijãrĩcã rũ̶mu̶rẽ. Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ ãnirĩ yu̶ átirotimasĩña yerijãrĩcã rũ̶mu̶ cũ̶ãrẽ camasã caroare na caátiãnipeere —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseo majãrẽ.

Marcos 3

1 Ape rũ̶mu̶ caãno tunu jããetayupu̶ Jesús ñubuerica wiipu̶. Mai, topu̶ ãñupũ̶ jĩcãũ̶ caricábu̶ricu̶. 2 Bairi to macããna pu̶ame Jesús cũ̶ caátigarijere caroaro qũĩña u̶sayuparã, na quetiuparãrẽ bu̶su̶jãgarã. “¿Yerijãrĩcã rũ̶mu̶rẽã cũ̶ catiou̶áti caricábu̶u̶re?” ĩ tũ̶goñañuparã. 3 Atore bairo qũĩñupũ̶ caricábu̶u̶re Jesús: —Tiaya. Ato yu̶ tu̶pu̶ asá. 4 Bairo ĩ yaparou̶, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶ tunu Jesús to macããnarẽ: --¿Ñerẽ marĩ ánaati ati rũ̶mu̶rĩ ũnorẽ, camasã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶rĩrẽ? ¿Cañurĩjẽrẽ marĩ ánaati, o carorije pu̶amerẽ marĩ ánaati? —na ĩ jẽniñañupũ̶. Bairo na cũ̶ cajẽniñamiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ yu̶esuparã. 5 Bairi Jesús pu̶ame na asiayupu̶, na yeri na catũ̶goñarĩjẽ na cawasoagaetie wapa jũ̶gori. Bairo bai, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús caricábu̶ricu̶re: —Mu̶ ricáre ñupoya. Bairo cũ̶ caĩrõ, caricábu̶ricu̶ pu̶ame cũ̶ ricáre ñupooásupu̶. Tocãrõã cũ̶ ricá ñucoasuparo yua. 6 Bairo cũ̶ caáto ĩñarã, fariseo majã pu̶ame ti wiire witi yua, neñañuparã quetiupau̶ Herode majã mena. Bairo neñarã, “¿Dope bairo marĩ ánaati, Jesure pajĩãgarã?” ãmeo ĩ bu̶su̶paijũ̶goyuparã na majũ. 7 Cabero ásúpu̶ Jesús cũ̶ cabuerã mena u̶tabu̶cu̶ra tũ̶nipu̶. Na bero u̶sayuparã capããrã Galilea yepa macããna. 8 Judea macããna, Jerusalén macããna, Idumea macããna, Rio Jordán ape nu̶gõã macããna, Tiro bairi Sidón macã tũ̶ni macããna, capããrã Jesús bero u̶sayuparã. Ti yepa macããna capããrã cũ̶ caátijẽñorĩjẽ quetire tũ̶gorã, Jesure qũĩñagayuparã. 9 Bairo na caãmeotuworijere ĩña, na jũ̶goye u̶tabu̶cu̶rapu̶ na árotiyupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ, cũmuarẽ na caqũẽnoyuparore bairo ĩ. 10 Mai, capããrã camasãrẽ na catioyupu̶ Jesús. Bairi aperã cariayecu̶na cũ̶ã ãmeo tuwori u̶tabijaro majũ cũ̶ neñañuparã, Jesure cũ̶ pãñagarã. 11 Tunu bairo camasã wãtĩ yeri pũna cacũ̶gorã Jesure na caĩñarõ cãnacãni, cũ̶tu̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ atore bairo qũĩ awajayuparã: —¡Mu̶, Dios macũ̶ mu̶ ãniña! 12 Jesús pu̶ame bairo na caĩrõ, mai camasã cũ̶rẽ na camasĩrõ boetiri, tutuaro mena tiere na bu̶su̶rotiesupu̶. 13 Cabero Jesús ũ̶tãũ̶pu̶ etari cũ̶ cabueparã cũ̶ caĩñajesorãrẽ na piineñojoyupu̶. Bairo cũ̶ capiineñojoro tũ̶go, cũ̶ tu̶pu̶ etayuparã. 14 Bairo na caetaro ĩña, na beseyupu̶ pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ, cũ̶ mena na cabapacu̶tiparore bairo ĩ, tunu bairo na caju̶quetibu̶ju̶parore bairo ĩ. Bairo na bese yaparo yua, “Mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rotijoparã mu̶jãã ãnigarã,” na ĩñupũ̶ Jesús. 15 Bairo ĩ yaparo yua, wãtĩ yeri pũnarẽ wiyomasĩrĩqũẽrẽ na joyupu̶. 16 Bairi pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ ãñuparã Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoparã. Cajũ̶goye ãñupũ̶ Simón. Simorẽã qũĩñupũ̶ tunu “Pedro”. 17 Tunu cabero ãñuparã Santiago, bairi cũ̶ bai Juan cawãmecu̶cu̶. Naa, Zebedeo pũnaa ãñuparã. Bairi Santiagore bairi Juarẽã qũĩñupũ̶ Jesús tunu “Boanerges”. Mai, Boanerges, “Bupo Pũnaa” ĩgaro ĩña. 18 Tunu cabero ãñuparã Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, apei Santiago. Cũ̶, Santiago, Alfeo macũ̶ ãñupũ̶. Tunu cabero ãñupũ̶ apei Simón. Cũ̶ pu̶ame celotea mena macããcũ̶ ãñupũ̶. 19 Tunu cabero ãñupũ̶ Judas Iscariote. Cũ̶ pu̶ame ãñupũ̶ Jesure cañerotipau̶. Tocãrõã niñama Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoparã, cũ̶ cabesericarã yua. 20 Cabero wiipu̶ jãásúpu̶ Jesús tunu. Topu̶ capããrã camasã neña etayuparã. Torecu̶, Jesús cũ̶ cabuerã mena u̶gamasĩẽsupu̶. 21 Bairo, “Mecũ̶coayami Jesús,” camasã na caĩrĩjẽ quetire tũ̶gori, cũ̶ yarã pu̶ame cũ̶ piirásúparã. 22 Bairo Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cabueri majã pu̶ame Jerusalén macã caatíatana, atore bairo ĩñuparã: “Dios jũ̶gori mee, Beelzebú, wãtĩã quetiupau̶ majũ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori wãtĩ yeri pũna, camasãrẽ caãnarẽ na acurewiyojo masĩĩmi Jesús. Beelzebú cũ̶ jããrĩcũ̶mi Jesure,” ĩñuparã. 23 Jesús pu̶ame masĩcõãñupũ̶ na catũ̶goñarĩjẽrẽ. Bairi cũ̶tu̶ na piijoyupu̶. Bairo piijo yaparo, ape wãme ĩcõñarĩ atore bairo na ĩñupũ̶: “¿Dope bairo wãtĩ cũ̶ majũã cũ̶ acurocawiyo masĩcu̶ti?” 24 Quetiupau̶ rey cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããna na caãmeoboeticõãta, jĩcãrõ ãnimasĩẽtĩñama. 25 Tunu bairoa jĩcã wii macããna na caãmeoboeticõãta, na cũ̶ã caroaro ãnimasĩẽtĩñama. 26 Tore bairo Satanás, wãtĩã quetiupau̶, cũ̶ yarãrẽ na cũ̶ caboeticõãta, ¿dope bairo cũ̶ ãninetõũ̶ati? Ãninetõmasĩẽcũ̶mi. Yasicoacu̶mi. 27 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, cajerutiri majõcu̶re ĩcõñarĩ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ tunu: “Jĩcãũ̶ wii upau̶, catutuau̶ majũ, cũ̶ ya wii macããjẽrẽ caroaro cũ̶ caĩñacoteata, ni ũcũ̶ cajerutiri majõcu̶ cũ̶ yayere jerutimasĩẽcũ̶mi. Jerutimasĩĩmi baipu̶a, ti wii upau̶re cũ̶ cajiyajũ̶goata. Bairo cũ̶ jiyajũ̶gori bero roque, ti wii macããjẽ nipetirijere jerutipeyo masĩcõãũ̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 28 “Bairi cariape mu̶jããrẽ ñiña: Cabu̶su̶pairã dope bairo roro na caĩrĩjẽ tocãnacã wãmerẽ masiriyogu̶mi Dios, cũ̶rẽ na cajẽniata. 29 Bairo masiriyobojamicũ̶ã, Espíritu Santore roro na cabu̶su̶paiata roquere, na masiriyobojaetigu̶mi. Roro na cabu̶su̶pairije wapa na cabuicu̶tie nicõã ninucũgaro tocãnacã rũ̶mu̶a. Petietigaro.” 30 Mai, na pu̶ame qũĩ jũ̶goyuparã: “Wãtĩ, cũ̶ jããrĩcũ̶mi Jesure.” Bairi tore bairo na ĩñupũ̶ Jesús. 31 Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶ro bero, Jesús paco, bairi cũ̶ bairã cũ̶ã topu̶ etayuparã. Eta yua, cũ̶ caãni wii macãpu̶a cũ̶ cotenucũñuparã. Bairo cotenucũrã, cũ̶ piirotiyuparã, cũ̶ mena bu̶su̶garã. 32 Bairo macãpu̶ na cacotenucũrõ, Jesutu̶ macããna carupa beto caruiãmejorerã pu̶ame atore bairo qũĩñuparã Jesure: --Mu̶ paco, mu̶ bairã mu̶ macãũparã. Macãpu̶ mu̶rẽ coterã átiuparã —qũĩñuparã Jesure. 33 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶rẽ caquetibu̶ju̶rãrẽ: —Naa, yu̶ paco, yu̶ bairã cũ̶ã, yu̶ yarã majũ na caãnimiatacũ̶ãrẽ, aperã cũ̶ã, yu̶ yarãrẽ bairo caãna niñama. 34 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, cũ̶tu̶ macããna caruirãrẽ na ĩñarĩ, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: —Ãnoa niñama yu̶ pacore bairo caãna, bairi yu̶ bairãrẽ bairo caãna. 35 Noa ũna yu̶ Pacu̶ cũ̶ carotirore bairo caána pu̶ame yu̶ bairãrẽ bairo caãna, bairi yu̶ bairã rõmirĩrẽ bairo caãna, bairi yu̶ pacore bairo caãna niñama.

Marcos 4

1 Cabero acoásúpu̶ Jesús u̶tabu̶cu̶ra tũ̶nipu̶. Topu̶ eta, camasãrẽ na quetibu̶ju̶ jũ̶goyupu̶ tunu. Mai, camasã capããrã majũ na caãnoi, Jesús pu̶ame cũmua turorica capairicapu̶ ájããñupũ̶. Cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarã pu̶ame peta paputiropu̶ nucũñuparã. 2 Bairo na cabairo, capee wãme ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. Atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: 3 “Yu̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gopeoya. Jĩcã rũ̶mu̶ ásúpu̶ jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ cũ̶ wesepu̶, oteriquere otei ácú̶. 4 Topu̶ eta, cũ̶ oteriquere wẽbato otejũ̶goyupu̶. Bairo caroaro cũ̶ caotemiatacũ̶ãrẽ, oterique jĩcã rupaa ñañuparõ maapu̶. Bairo maapu̶ ti rupaa cañarõ ĩñarã, minia pu̶ame wu̶ruiatí, u̶garecõãñuparã. 5 Cabero cũ̶ cawẽbatoro, ape rupaa ũ̶tã yepapu̶ cayepa esemenirõpu̶ ñañuparõ. Tie pu̶ame yoaro mee putimiñuparõ, cayepa esemenirõ caãnoi. 6 Bairo tie oterique pu̶ame pútiatímii yua, yoaro mee riacoásúparo muipu̶ cũ̶ caasijĩãrõĩ, dope bairo nu̶cõõrĩ jomasĩẽtĩrĩ yua. 7 Cabero cũ̶ cawẽbatoro, ape rupaa pota yucu̶ watoapu̶ ñañuparõ. Cabero pota yucu̶ pu̶ame cabu̶tinetõrõ, tie oterique pu̶ame caroaro pútimasĩẽsuparo. Pota yucu̶ pu̶ame otere bu̶tibiacõãñuparõ. Bairi rícamani yucu̶ ásuparo. 8 Cabero ape rupaa pu̶ame caroa yepapu̶ ñañuparõ. Cabero puti, bu̶ticoasuparo. Bairo bu̶tiátó, jĩcã jatí treinta rupaa majũ rícacu̶suparo. Ape jatí sesenta rupaa majũ rícacu̶suparo. Ape jatí cien majũ rícacu̶suparo,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 9 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Mu̶jãã caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. Bairi ãmerẽ yua, mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere tũ̶goãmewiyoya mu̶jãã yeripu̶,” na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. 10 Cabero Jesús jĩcãũ̶ã cũ̶ caãno, cũ̶tu̶ macããna bairi cũ̶ cabuerã cũ̶ã cũ̶tu̶ eta yua, atore bairo qũĩ jẽniñañuparã: “¿Dope ĩgaro to ĩñati caotei queti?” 11 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽrẽ tirũ̶mu̶pu̶ macããna na catũ̶goetajere mu̶jãã roquere mu̶jãã masĩõñami. Aperã tiere na camasĩrõrẽ boetiyami. Torecu̶, ape wãme ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶ rotiyami Dios. 12 Na pu̶ame cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, Dios cũ̶ caátiere ĩñamasĩẽtĩñama. Tunu bairoa cũ̶ yaye quetire tũ̶gomirãcũ̶ã, tiere tũ̶gomasĩẽtĩñama. Bairi Diore, ‘Jãã mu̶ netõõwã,’ qũĩẽtĩnucũñama. Torena, carorije wapa cacũ̶gorã tuayama Dios cũ̶ caĩñajoro yua,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 13 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ tunu: “¿Caotei cũ̶ caátajere ĩ cõñarĩ mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere mu̶jãã tũ̶gomasĩẽtĩati? Tiere mu̶jãã camasĩẽtĩcõãta, ¿Dope bairo rita ape wãmerẽ mu̶jãã masĩcu̶ti? Mu̶jãã masĩẽna. 14 Ãmerẽ yua, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ caroaro ĩcõñarĩ caotei quetire camasãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere: Camasã jĩcããrã Dios yaye quetire tũ̶goyama. Bairo tũ̶gomirãcũ̶ã, tũ̶gomasĩẽtĩñama. Dios bu̶su̶riquere na catũ̶goatato beroaca, wãtĩ pu̶ame uwaro eta, jecõãñami na camasĩbujioatajere. Minia na cawu̶je u̶garicarore bairo etanecõãñami wãtĩ, na camasĩbujioatajere. Na pu̶ame caotei cũ̶ caoterique maapu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. 16 Tunu aperã camasã Dios yaye quetire u̶seanirõ tũ̶go, jicoquei, ‘Jau̶,’ ĩñama. Bairo bomirãcũ̶ã, bairãpu̶a na yeripu̶ caroaro cũ̶ yu̶etiyama. Capútirije canu̶cõmanajẽrẽ bairo niñama. Bairi roro na cabairo caãno, o Dios yaye quetire na catũ̶gou̶saro jũ̶gori aperã narẽ na caĩñatero ĩñarã, yoaro mee jãnañama Dios yaye quetire yua. Dios mena yoaro ãmerĩñama. Naa, caotei cũ̶ caoterique ape rupaa ũ̶tã buipu̶ cañarĩcã rupare bairo niñama. 18 Tunu aperã camasã Dios yaye quetire, ‘Jau̶,’ na caĩrõ bero, apeye ũnie pu̶amerẽ bu̶tioro tũ̶goña macãñama. Ati yepa macããjẽ wapatarique ũnierẽ, bairi caroaro na caãnigarije cũ̶ãrẽ tũ̶goñañama bu̶tioro. Bairi Dios bu̶su̶riquere tũ̶goña masiriticõãñama. Caroaro caánarẽ bairo na caáperoi, caríca bu̶timasĩẽtĩẽrẽ bairo niñama. Bairi naa, caotei cũ̶ caoterique ape rupaa pota watoapu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. 20 Bairãpu̶a, aperã roque Dios yaye quetire u̶seanirõ tũ̶goyama. Na yeri pũnapu̶ cariape tũ̶gopeori, tiere tũ̶gou̶sayama. Caotei cũ̶ caoterique ape rupaa, caroa yepapu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. Jĩcã jatí treinta rupaa majũ rícacu̶suparo. Ape jatí sesenta rupaa majũ rícacu̶suparo. Ape jatí cien majũ rícacu̶suparo. Torea bairo niñama Dios yayere catũ̶gou̶sanucũrã pu̶ame,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 21 Ĩ yaparo, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ Jesús tunu: “¿Camasã carupapata rocapu̶, o cama rocapu̶ jĩñaworiquere na cũñati? Tore bairo cũẽtĩnucũñama. Jõbuipu̶ roque cũnucũñama camasã, nipetiro cajããetarã na caĩñamasĩparore bairo ĩrã. 22 Na cajĩñaworipau̶ nipetiro baugaro caĩñamaniataje. Torea bairo ape rũ̶mu̶pu̶ camasã nipetiro ãme camasĩã manierẽ masĩpeticoagarãma. 23 Mu̶jãã caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. Bairi ãmerẽ yua, mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere tũ̶goãmewiyoya mu̶jãã yeripu̶.” 24 Tunu atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Jesús: “Yu̶ caquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã catũ̶gopeoata, Dios pu̶ame mu̶jããrẽ masĩõnemogu̶mi tunu yu̶ caquetibu̶ju̶rijere. Bairo tũ̶gomirãcũ̶ã, petoaca mu̶jãã catũ̶gopeoata roque, cabero mu̶jãã camasĩmiatajere mu̶jãã masiriticõãgarã. Bairi caroaro cariape tũ̶gopeoya,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 26 Ĩ yaparo atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ tunu: “Dios yaye macããjẽrẽ quetibu̶ju̶rique, jĩcãũ̶ camasocu̶ yepapu̶ otere cũ̶ caoterijere bairo niña: 27 Ote yaparori bero, tie otere ĩñapeocõã ãmeimi. Bairi tocãnacã ñamia cãnii, tocãnacã rũ̶mu̶a ãnicõã, cũ̶ cabaitoye, cũ̶ caoterique pu̶ame puticoato. Bairi cũ̶ pu̶ame dope bairo bairi caputirore masĩẽcũ̶mi. 28 Putiro, yoaro mee pũũ witiro. Pũũ witi yaparo, carupa jatí jeñarõ. Carupa jatí jeña yaparo, caríca wiyoro, tie bu̶ti carupa rupaa jeñarõ. 29 Ti rupaa cabu̶tiro ĩña, jeimi tiere caotericu̶, ‘Tocãrõã bu̶ti yaparoya,’ ĩ. Torea bairo Dios yaye macããjẽrẽ quetibu̶ju̶rique cũ̶ã niña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 30 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Jesús tunu cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ: “¿Dope bairo mu̶jããrẽ yu̶ masĩõñati Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re? ¿Di wãme ũnorẽ ĩcõñarĩ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶yati? 31 Mostaza na caĩrĩ apeacarẽ jĩcãũ̶ cũ̶ wesepu̶ cũ̶ caotericaacarẽ bairo niña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶. Tia apeacã pu̶ame õcããcã majũ nimirõcũ̶ã, cabero puti bu̶tiátó, pairicu̶ majũ áya, nipetirije wesepu̶ oterique netõrõ. Paca majũ ru̶pu̶ri cu̶tiya. Bairi minia cũ̶ã tii yucu̶ ru̶pu̶ripu̶re na ria batiirire qũẽnorĩ nicõãmasĩñama. Torea bairo niña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ cũ̶ã,” na ĩcõña quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 33 Torea bairo jeto capee wãme ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶nucũñupũ̶ Jesús nipetiro camasã cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. Na camasĩjĩãtiparo cãrõ caroaro na quetibu̶ju̶yupu̶. 34 Dise ũnie quetibu̶ju̶riquere ĩcõñaetiri na quetibu̶ju̶esupu̶. Baipu̶a, aperã na camano na catũ̶goetopu̶ cũ̶ cabuerã pu̶amerã nipetiro caroaro tũ̶gojĩãtipetiricaro na quetibu̶ju̶nucũñupũ̶. 35 Cabero ti rũ̶mu̶ muipu̶ cũ̶ cajããtõ, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶ cũ̶ cabuerãrẽ: —Jito, ati u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ marĩ pẽña átóca. 36 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, cũ̶ cabuerã ájããñuparã cũmua cũ̶ cajãatacapu̶, ape nu̶gõãpu̶ pẽñagarã. Bairo na caátó, aperã cũ̶ã na cũmu rupaa mena Jesujãã bero u̶sa asúparã. 37 Bairo na caátó yua, wĩno pairo papu atíjũ̶goyuparo. Bairo capapuro ocoturi pairo atíjabejããñuparõ, cũmua ruagari tũ̶nipu̶ yua. 38 Mai, Jesús pu̶ame na caátó beroaca, cũmua cawaturo pu̶ame jutipoti buipu̶ cãnijããcoasupu̶. Bairo cũ̶ cabairoi, cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶ wãcõñuparã. Cũ̶ wãcõrĩ atore bairo qũĩñuparã Jesure: --¡Jããrẽ cabuei, ruarã marĩ baiya! ¿Mu̶ tũ̶goñaẽtĩñati jããrẽ? —qũĩñuparã. 39 Bairo na caĩrõ tũ̶gowãcã, wãmu̶nu̶cãñupũ̶ Jesús. Wãmu̶nu̶cã, wĩnorẽ jãnarotiyupu̶. Tunu bairoa oco turi cũ̶ãrẽ: --¡Jãna átoja! —ĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei jãnapeticoasuparo yua. 40 Cabero atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: --¿Nopẽĩrã bu̶tioro mu̶jãã uwiyati? ¿Dios mena mu̶jãã tũ̶goña tutuaetiyati mai? —na ĩñupũ̶. 41 Cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶ caáto ĩñaacu̶acoasuparã. Atore bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: —¡Ago tame! ¡Nocãrõ majũ cũ̶ masĩñati Jesús! Wĩno, ocoturi cũ̶ã cũ̶ tũ̶gocõãña.

Marcos 5

1 Cabero ti u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ pẽña etayuparã Jesujãã, Gerasa na caĩrĩ yepapu̶. Bairo eta yua, maa nu̶cãñupũ̶ Jesús. 2 Bairo cũ̶ camaa nu̶cãrõ, caũ̶mu̶ jĩcãũ̶, wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ pu̶ame cũ̶tu̶ etayupu̶. Camasãrẽ na carerica ũ̶tã wiiripu̶ caãniatacu̶ cũ̶tu̶ etayupu̶. 3 Mai, cũ̶ pu̶ame ũ̶tã wiiripu̶ ninucũñupũ̶. Cauwiou̶ majũ ãñupũ̶. Bairi camasã pu̶ame cũ̶ ñesẽãrotietimiñuparã. Cũ̶ wãmorĩrẽ, bairi cũ̶ ru̶pori cũ̶ãrẽ ãpõã wẽẽrĩ mena nairõ cũ̶ jiyanucũmiñuparã. Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ pu̶ame ãpõã wẽẽrĩrẽ tũ̶gãjure recoanucũñupũ̶. Bairi ni ũcũ̶ cũ̶ átinetõnu̶cã masĩẽsupũ̶. 5 Bairi u̶mu̶recóo caãno cãrõ, ñami cũ̶ãrẽ bairo roro ñesẽãcõãnucũñupũ̶ ũ̶tã yucu̶ buiripu̶. Camasãrẽ na carericaropu̶ awaja ñesẽãnucũñupũ̶. Bairi ũ̶tã ruparire ñosẽ ñesẽãnucũñupũ̶. 6 Bairo Jesure cayoaropu̶ ĩñajou̶na, cũ̶tu̶ atu̶eta, ru̶popaturi mena etanumuñupũ̶. 7 Jesús pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ wãtĩ yeri pũnarẽ: --¡Wãtĩ, jicoquei cũ̶ witi ácú̶ja! —qũĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõã, wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ pu̶ame awajarique mena atore bairo qũĩ awajayupu̶: --¡Mu̶, Dios jõbui macããcũ̶ macũ̶ mu̶ ãniña! ¿Ñerẽ ácu̶ mu̶ atíyati yu̶tu̶re? ¡Popiye yu̶ cabaipeere ápericõãña! —bu̶tioro qũĩñupũ̶. 9 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesús wãtĩ yeri pũnarẽ: —¿Ñamu̶ mu̶ wãmecu̶tiyati? Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, qũĩñupũ̶ wãtĩ yeri pũna Jesure: --Jãã, capããrã jãã niña. Bairi yu̶ wãme, Legión yu̶ ãniña. ¡Jããrẽ ape macãpu̶ jãã mu̶ joepa! —bu̶tioro qũĩñupũ̶ wãtĩ yeri pũna Jesure. 11 Mai, totu̶ ũ̶tãũ̶pu̶ capããrã yesea nurĩcãrã u̶garã ásuparã. 12 Bairo na cau̶gaãno, wãtĩ yeri pũna pu̶ame atore bairo bu̶tioro qũĩñuparã Jesure: --¡Yeseapu̶re jããrẽ jãárotiya! Napu̶re jãã jããgarã —bu̶tioro qũĩñuparã. 13 Bairo na caĩrõ tũ̶go, “¡Jau̶! Topu̶ ánája toroque,” na ĩñupũ̶ Jesús, na ároti yua. Bairo cũ̶ caĩrõ, wãtĩ yeri pũna pu̶ame caũ̶mu̶rẽ cũ̶ witipeticoásúparã. Yeseapu̶re jããrásúparã. Bairo yeseare na cajããrĩpau̶ yua, yesea ũ̶tãũ̶ bui caãnimiatana pu̶ame mecũ̶rã u̶tabu̶cu̶rapu̶ atu̶re ñañuacoásúparã. Bairi yua, ruapeticoasuparã yesea pu̶ame. 14 Bairo na cabairo ĩña, yeseare cacotemiatana pu̶ame acu̶ari acoásúparã. Macãpu̶ etacoasuparã. Topu̶ na quetibu̶ju̶yuparã nipetiro yesea na cabaiatajere. Macã tũ̶ni macããna cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã. 15 Bairo tiere tũ̶gori, camasã pu̶ame ĩñarásúparã cabaiatajere. Bairo topu̶ etarã, qũĩña acu̶acoasuparã capããrã wãtĩ yeri pũnarẽ cacũ̶gomiatacu̶re. Cũ̶ pu̶ame jutii jãñarĩ, caroaro tũ̶goñarĩqũẽ mena ruiyupu̶. Bairi dope bairo cũ̶ cabaiatajere masĩẽna, uwijãñuñuparã. 16 Bairo baicõã, caĩñaatana pu̶ame, na quetibu̶ju̶yuparã caetarãrẽ. Wãtĩ yeri pũnarẽ cacũ̶gomiatacu̶ cũ̶ cabaiataje, bairi yesea na cabaiataje cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã. 17 Bairo na caquetibu̶ju̶ro, bu̶tioro Jesure cũ̶ uwiri, atore bairo bu̶tioro qũĩñuparã: “¡Tunu ácú̶ja mu̶ caatíatatopu̶!” qũĩñuparã Jesure to macããna, Gerasa yepa macããna. 18 Bairo na caĩrõĩ, Jesús pu̶ame cũmuarẽ ájããñupũ̶ tunu cũ̶ cabuerã mena. Bairo cũ̶ caájããrõ, wãtĩ yeri pũnarẽ cacũ̶gomiatacu̶ pu̶ame bu̶tioro qũĩñupũ̶ Jesure: “¡Jesús, mu̶ mena yu̶ ágaya bu̶tioro!” qũĩñupũ̶. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ, Jesús qũĩñupũ̶ tunu: --¡Yu̶ yau̶, tuaya! ¡Mu̶ ya macã pu̶ame tunu ácú̶ja! Topu̶ etau̶, mu̶ yarã to macããnarẽ na quetibu̶ju̶ya marĩ Quetiupau̶ Dios mu̶rẽ mairĩ caroaro mu̶ cũ̶ caátiatajere —qũĩñupũ̶. 20 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tunucoásúpu̶ cũ̶ ya macãpu̶. Topu̶ etau̶, nipetirã Decápolis na caĩrĩ macãã macããnarẽ na quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ caátiatajere. Tiere tũ̶gori nipetiro camasã tũ̶go acu̶acoasuparã. 21 Bairo cabero Jesús ti u̶tabu̶cu̶rare cũ̶ capẽñaetaro, capããrã camasã cũ̶ coteyuparã. Bairo cũ̶ caetaro ĩña, cũ̶ cacoteatana pu̶ame capããrã cũ̶tu̶ neñapoyuparã. 22 Bairo Jesús cũ̶ camaa nu̶cãrõ, cũ̶tu̶ etayupu̶ caũ̶mu̶ jĩcãũ̶, Jairo cawãmecu̶cu̶. Jairo pu̶ame camasã na cañubueri wii sinagoga quetiupau̶ ãñupũ̶. Torecu̶ cũ̶tu̶ eta, ru̶popaturi mena eta numurĩ Jesure qũĩroayupu̶. 23 Atore bairo qũĩñupũ̶: —¡Jesús, yu̶ macõ riácópu̶ baiamo! Mu̶ wãmo mena cõrẽ ñigã peoñau̶ asá, cõ cacaticoaparore bairo ĩ. 24 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Jairo mena acoásúpu̶ Jesús. Bairo cũ̶ caátó, camasã pu̶ame u̶tabijaro majũ cũ̶ u̶sayuparã Jesure. 25 Mai, na mena macããcõ jĩcãõ cariíjãnaecõ ãñupõ. Yoaro, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã cũ̶marĩ majũ tiere riayupo. 26 Capããrã cau̶cotiri majã cõ u̶cotimiñuparã. Na cau̶cotimiatacũ̶ãrẽ, cõ tũ̶goesuparo. Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, jĩrĩã netõrõ roro majũ baiyupo. Tunu bairo cõ cacũ̶gorijeacarẽ na nunire peyocõãñupõ u̶co wapa. 27 Bairo baicõã yua, tũ̶goñañupõ cõ pu̶ame Jesús cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ, cũ̶ cariaye netõrĩjẽrẽ. Bairo tiere tũ̶goñarĩ, Jesús bero pu̶ame asúpo. Bairo cũ̶ bero atí yua, cũ̶ jutirore tuañañupõ. 28 Mai, cõ pu̶ame cariape tũ̶goñañupõ Jesús cũ̶ cariaye netõmasĩrĩjẽrẽ. Bairo cariape tũ̶goñarĩ yua, “Cũ̶ jutiro cayoaro yapaacarẽ yu̶ capãñaata, yu̶ caticoago,” ĩ tũ̶goñañupõ. Bairo tiere ĩ tũ̶goñarĩ, Jesús bero pu̶ame atíri, tore bairo ásupo. 29 Bairo cõ caáto, tocãrõã jicoquei caticoasupo. Cõ cariípetirije riaye jãnacoasuparo. Bairi cõ pu̶ame tocãrõã masĩcõãñupõ cõ riaye canetõrĩjẽrẽ yua. 30 Jesús pu̶ame, “Yu̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori jĩcãõ cõ cariaye cu̶tiere yu̶ netõãpũ̶,” ĩ masĩñupũ̶. Bairo masĩrĩ, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶tu̶ caãna camasãrẽ: --¿Noa na tuañaati yu̶ jutirore? —na ĩ jẽniñañupũ̶. 31 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ cabuerã pu̶ame atore bairo qũĩñuparã Jesure: --Jãã cabuei, rita ãnoa camasã capããrã niñama. Bairi mu̶ tunerocayama noo na caboro. Nana na caátiere mi bauya —qũĩñuparã. 32 Bairo na caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, cõ ĩñamacãñupũ̶, cũ̶rẽ capãñaatacore masĩgu̶. 33 Bairo ĩñamacã cũ̶ cabaiãno, cariamiataco pu̶ame, cõ cacatiatajere masĩrĩ, tunu bairi uwitũ̶goñarĩ, Jesutu̶ etayupo. Ru̶popaturi mena Jesús ru̶pori tu̶pu̶ etanumuñupõ. Bairo etanumurĩ, nipetirije cõ cabaiatajere Jesure cũ̶ quetibu̶ju̶yupo. 34 Bairo cõ caĩquetibu̶ju̶ro bero, cõ ĩñupũ̶ Jesús: --Yu̶ yao, yu̶ camasĩrĩjẽrẽ cariape mu̶ tũ̶goñaupa. Bairi mu̶ riayere yu̶ netõõcõãña. Tunu ácója u̶seanirĩqũẽ mena —cõ ĩñupũ̶ Jesús. 35 Bairo cũ̶ caĩãnitoyea, jĩcããrã etayuparã, Jairo ya wii macããna pu̶ame. Jairore qũĩ quetibu̶ju̶rã etayuparã: --Mu̶ macõ merẽ baiyasicoaamo. Bairi tocãrõã cũ̶ patowãcõña marĩrẽ cabueire —qũĩ quetibu̶ju̶yuparã Jairore. 36 Bairi Jesús cũ̶ã cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶goyupu̶. Bairo tũ̶gori, atore bairo qũĩñupũ̶ Jairore: --Jairo, tũ̶go acu̶aeticõãña. Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jetore tũ̶goñatutuaya —qũĩñupũ̶ Jesús Jairore. 37 Bairo ĩcõã, Pedro, Santiago, cũ̶ bai Juan ásúparã Jesús mena. Aperãrẽ na árotiesupu̶ Jesús. 38 Bairo Jairo ya wiipu̶ na caetaro, ti wii macããna pu̶ame oti awaja ãñuparã. Cabaiyasiatacore bopacooro cõ cabairijere cõ ĩña otiyuparã. 39 Bairo na cabairo ĩñarĩ, ti wiire jããrĩ bero, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Awaja otieticõãña mu̶jãã. Atio cawĩmao baiyasietiyamo. Cãnio baiyamo —na ĩñupũ̶ Jesús. 40 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, nipetirã to macããna pu̶ame roro cũ̶ bócaboyeticõãñuparã, “Merẽ yasicoaamo,” ĩrã. Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame ti wiire na wiyocõã joyupu̶. Áti yaparo, cariacoataco ãnacõ cõ caãnopu̶re jããcoasupu̶ cõ ãnacõ pacu̶a mena. 41 Bairo jããeta yua, cõ ãnacõ wãmorĩrẽ ñerĩ, atore bairo cõ ĩñupũ̶: —¡Talita cum! (Bairo ĩgaro ĩña: “Cawĩmao wãmu̶nu̶cãña.”) 42 Bairo cũ̶ caĩrõ, cõ pu̶ame jicoquei catitunurĩ wãmu̶nu̶cã ñesẽãcoasupo yua. Mai, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã cũ̶marĩ majũ cũ̶goyupo. Bairo cõ cacatitunurõ ĩñarĩ, camasã pu̶ame bu̶tioro tũ̶goñacõã maniásuparã. 43 Bairo na catũ̶goñamaniamiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame na ĩnemoñupũ̶ tunu atore bairo: “Aperãrẽ na quetibu̶ju̶eticõãña cawĩmao cõ cacatiatajere,” na ĩñupũ̶. Ĩ yaparo, u̶gariquere cõrẽ na nurotiyupu̶ yua.

Marcos 6

1 Cabero, ti macãpu̶ witi acoásúpu̶ Jesús. Cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶ mena ásúparã. Bairo witi acoátí yua, cũ̶ ya yepa majũpu̶ etayuparã. 2 Eta, yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãno ti yepa macããna na cañubueri wiire jããñupũ̶, na quetibu̶ju̶gu̶. Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶ro tũ̶go, camasã capããrã tũ̶gocõã maniásuparã. Atore bairo ĩñuparã: --Ãnia, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni quetibu̶ju̶yami. ¿Noopu̶ atie caroaro cũ̶ caquetibu̶ju̶masĩrĩjẽrẽ cũ̶ masĩñuparĩ? ¿Dope bairo átijẽñorĩqũẽ cũ̶ãrẽ cũ̶ átimasĩñuparĩ? 3 ¿Ãni, yucu̶pãĩrĩ mena rocapata ũnierẽ caqũẽnou̶ macũ̶ mee cũ̶ ãniñati? ¿Marĩ mena macããcõ, María macũ̶ mee cũ̶ ãniñati? Bairi, ¿Santiago, José, Judas, Simón jũ̶gocu̶ mee cũ̶ ãniñati? Cũ̶ marĩ masĩjãñuña. Bairi, ¿marĩ mena macããna rõmirĩ jũ̶gocu̶ mee cũ̶ ãniñati? —ãmeo ĩ jẽniñañuparã na majũ. Bairi Jesure qũĩroagaetiri, cũ̶ ya macã macããna pu̶ame cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gogaesuparã. 4 Bairo na catũ̶gogaeto ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Profeta majã tocãnacãũ̶pu̶rea na ĩroanucũñama camasã nipetiro na cañesẽãrõpu̶. Na ya macã macããna, bairi na ya wii macããna majũ roque na boetinucũñama. Na yarã jeto na ĩroaetinucũñama —na ĩñupũ̶ Jesús. 5 Bairi cũ̶ ya macã macããna cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere cariape na catũ̶gogaetoi, capee caroa cũ̶ caátijẽñomasĩrĩjẽrẽ topu̶re áti ĩñoesupu̶ Jesús. Jĩcããrã cariarã jetore cũ̶ wãmo mena na pãñarĩ na catioyupu̶. 6 “Cũ̶rẽ cariapea ĩñami,” to macããna camasã na caĩtũ̶gou̶saetie jũ̶gori, tũ̶goñarĩqũẽ pairi tũ̶goñacõã maniásupu̶ Jesús. Bairo na cabairo ĩñarĩ, Jesús pu̶ame totu̶aca caãni macãrĩpu̶, na quetibu̶ju̶ ñesẽãũ̶ ásúpu̶. 7 Bairo jĩcã rũ̶mu̶ na neñoñupũ̶ Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoparã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ majũ caãnarẽ. Bairo na bese yaparo yua, tocãnacã macãã, pu̶garã jeto na árotiyupu̶. Mai, na caápáro jũ̶goye na joyupu̶ masĩrĩqũẽrẽ, wãtĩ yeri pũnarẽ wiyomasĩrĩqũẽ majũrẽ. 8 Tunu apeye na cacũ̶gorije ũnierẽ na jeárotiesupu̶. Bairi wasopoa, apeye ũnierẽ na cajããrĩ poa, pan, dinero cũ̶ãrẽ na jeárotiesupu̶. Na tuericu̶ jetore na neárotiyupu̶. 9 Tunu ru̶po jutii na cacũ̶gorije, na jutii na cajãñarĩjẽ jeto mena na árotiyupu̶. 10 Bairo na ároti yaparo, atore bairo na ĩñupũ̶: --Noo mu̶jãã cañesẽãrõpu̶ jĩcã wii ũnorẽ etarã, toa tuacõãña, ti macãpu̶ mu̶jãã caãni rũ̶mu̶rĩ cãrõ. Capee wiiripu̶ patowãcõ ñesẽãẽtĩcõãña. 11 Bairi di macã macããna ũna mu̶jãã cabapacu̶to na caboeticõãta, o mu̶jãã yaye quetire na catũ̶gogaeticõãta, na mena ãmerĩcõãña. Bairi na ya macãrẽ witiáná, na macã ñerĩrẽ mu̶jãã ru̶po jutii macããjẽrẽ mu̶jãã paregarã, “Roro jããrẽ mu̶jãã átiapu̶,” ĩrã —na ĩ joyupu̶ Jesús. 12 Bairo cũ̶ caĩrõ bero acoásúparã yua. Bairo áná yua, camasãrẽ, “Roro mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ tũ̶goña yapapuari tũ̶goña wasoaya. Dios yaye bu̶su̶rique pu̶amerẽ tũ̶gou̶sajũ̶goya,” na ĩ quetibu̶ju̶ ñesẽãñuparã. 13 Tunu bairoa camasã capããrã wãtĩ yeri cacũ̶gorãrẽ na acurewiyojoyuparã Dios cũ̶ catutuarije jũ̶gori. Capããrã cariayecu̶na cũ̶ãrẽ na ru̶poare u̶se aceituna mena na piopeori na catioyuparã. 14 Ti yu̶tea caãno camasã nipetiro Jesús cariarãrẽ cũ̶ canetõmasĩrĩjẽrẽ tũ̶goyuparã. Bairi quetiupau̶ rey Herodes cũ̶ã queti tũ̶goyupu̶ Jesús cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ. Bairo tiere tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ cũ̶ carotirãrẽ: --Jesús na caĩ, cũ̶ã ãcũ̶mi Juan el Bautista cabaiyasiricu̶ ãnacũ̶ tunu cacati majũ. Bairo cabai ãnirĩ capee átijẽño masĩĩmi —na ĩñupũ̶ Herodes. 15 Aperã qũĩñuparã: --Dios camasãrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ ãnacũ̶, Elías cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ catiri buiaetaupu̶ —qũĩñuparã aperã. Bairo aperã qũĩñuparã: --Tirũ̶mu̶pu̶ caãnana profeta majã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ catiri buiaetaupu̶ —qũĩñuparã. 16 Bairo Herodes na caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo ĩñupũ̶: --Juan, tirũ̶mu̶pu̶ cũ̶ ru̶poare yu̶ capatarocarotiricu̶ ãcũ̶mi Jesús. Merẽ caticoatacu̶mi tunu —ĩñupũ̶. 17 Mai, cajũ̶goyepu̶ Herodes pu̶ame Juarẽ ñerotiyupu̶. Bairo cũ̶ ñerotiri bero, ãpõãwẽ mena cũ̶ jiyari, preso jorica wiipu̶ cũ̶ cũroca rotijoyupu̶. Juan cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere boesupu̶ Herodes. Mai, “Mu̶ bai Felipe nu̶mo Herodías na caĩõ mena mu̶ caãnie ñuẽtĩña. Carorije niña mu̶ caátie,” cũ̶rẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere boesupu̶. Bairo boetiri preso jorica wiipu̶ cũ̶ cũroca rotijoyupu̶ Herodes pu̶ame Juarẽ. 19 Herodías pu̶ame Juarẽ qũĩñatejãñuñupõ. Bairo qũĩñateeri yua, cũ̶ pajĩã rotigamiñupõ. Bairo átirotigamiocũ̶ã, átiroti masĩẽsupo, quetiupau̶ rey Herodes Juarẽ cũ̶ camairĩjẽ jũ̶gori. 20 Herodes pu̶ame Juarẽ, “Caroú̶, Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijou̶ ãcũ̶mi,” ĩ tũ̶goña uwijãñuñupũ̶. Bairi Juarẽ cũ̶ qũẽnoñupũ̶. Apeyera Juan cũ̶rẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere dope bairo átimasĩẽtĩmicũ̶ã, caroaro mena cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶goganucũñupũ̶ Herodes. 21 Mai, merẽ etayuparo Herodías Juarẽ cõ capajĩãrotimasĩpa rũ̶mu̶ majũ. Bairi jĩcã rũ̶mu̶, Herodes pu̶ame cũ̶ cabuiarica rũ̶mu̶ caetaro, bose rũ̶mu̶ qũẽnoñupũ̶. Áticõã, cũ̶ mena macããna cũ̶ rocajãñurĩ carotimasĩrã, cũ̶ comandante carotirã, Galilea yepa macããna carotimasĩrã cũ̶ã cũ̶ capiijoatana etayuparã. 22 Bairo na cau̶gaãno, Felipe nu̶mo caãnimirĩcõ Herodías cawãmecu̶co macõ pu̶ame basao ásupo, Herodes cõ cũ̶ caĩñaparore bairo ĩõ. Herodes cũ̶ capiijoatana cũ̶ã cõ cabasarijere ĩñajesomajũcõãñuparã. Bairi nipetirã na catũ̶goro, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Herodías macõrẽ Herodes pu̶ame: --Noo, yu̶re mu̶ cajẽnigari wãmerẽ yu̶ jẽniña. Mu̶ yu̶ jomajũcõãgu̶ —cõ ĩñupũ̶. 23 Pu̶gani cãrõ, “Ĩtoricaro mano Dios mena ñiña. Mu̶ yu̶ jomajũcõãgu̶ dise ũnie yu̶re mu̶ cajẽnirĩjẽrẽ. Yu̶ ya yepa yu̶ caquetiupau̶ cu̶ti yepa carecomacã ũno cũ̶ãrẽ mu̶ yu̶ jomasĩgu̶, mu̶ cabooata,” cõ ĩñupũ̶. 24 Bairo cawãmao pu̶ame tiere tũ̶gori, cõ pacore jẽniñao ásúpo. Atore bairo cõ ĩñupõ: —Caaco, ¿ñe ũnie pu̶amerẽ cũ̶ yu̶ jẽnioati? Cõ paco pu̶ame ĩñupõ: —Juan el Bautista ru̶poare cũ̶ jẽniojã. 25 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, tãmurĩ cõ masõrĩcũ̶ tu̶pu̶ átí, atore bairo qũĩñupõ: --Bairo yu̶ boya: Ãmeacã Juan el Bautista ru̶poare patanerĩ jotu̶ bapapu̶ jããrĩ, yu̶ mu̶ jowa —qũĩñupõ. 26 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, tũ̶goña yapapuacoásupu̶ Herodes pu̶ame. Bairo tũ̶goña yapapuamicũ̶ã, “ ‘¡Dios mena ñiña!’ cõrẽ yu̶ caĩatajere yu̶ tũ̶goama yu̶ capiijoatana,” ĩ yua, cõrẽ cũ̶ caĩatatore bairo átirotiyupu̶. Bairi cũ̶ ũ̶mu̶ jĩcãũ̶ soldaure Juan preso jorica wiipu̶ caãcũ̶rẽ cũ̶ ru̶poa pataroti joyupu̶. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ caĩrõrẽ bairo cũ̶ ásupu̶ Juarẽ. Bairo cũ̶ pajĩã yaparori bero, cũ̶ ãnacũ̶ ru̶poare jotu̶ bapa buipu̶ nejããrĩ, Herodías macõrẽ cõ nuniñupũ̶. Cõ pu̶ame cõ pacore cũ̶ ru̶poa ãnatõrẽ cõ neásúpo, cũ̶ cayasiro cõ masĩáto ĩõ. 29 Cabero Juan cũ̶ cabuemirĩcãrã pu̶ame bairo cũ̶rẽ na capajĩãrocarijere queti tũ̶gori preso jorica wiipu̶ etarã, cũ̶ ãnacũ̶ rupau̶re neásúparã, masã opepu̶ cũ̶ yarocagarã. 30 Cabero Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricarã tunu etayuparã. Bairo eta yua, Jesure cũ̶ quetibu̶ju̶yuparã na caátiñesẽãtaje, bairi na caĩbueñesẽãtaje cũ̶ãrẽ. 31 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro bero, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Jito aperopu̶. Topu̶ eta, u̶ga, marĩ yerijãgarã mai —na ĩñupũ̶. Mai, camasã capããrã na tu̶pu̶re nairõ majũ na caetaro, dope bairo átiu̶ga masĩẽsuparã Jesujãã. 32 Bairi topu̶ caãniatacu̶ cũmuarẽ ájããrĩ camasã manopu̶ acoásúpu̶ Jesús cũ̶ cabuerã mena. 33 Bairo Jesujãã na caátíere masĩrĩ yua, nipetiro macãã macããna Jesujãã na caátópu̶, u̶tabu̶cu̶ra tũ̶ni maapu̶ atu̶ ásúparã. Bairo áná, na jũ̶goye na capẽñaetaparopu̶re ãnicote yuyuparã. 34 Bairi Jesús u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ pẽñaeta yua, maa nu̶cãñupũ̶. Maa nu̶cãrĩ yua, camasã capããrãrẽ na ĩñañupũ̶. Bairo bai, bopacooro na ĩñañupũ̶, nurĩcãrã oveja narẽ cacotei camánarẽ bairo na cabairo jũ̶gori. Bairi capee bueriquere na bueyupu̶. 35 Bairo na cũ̶ cabueãno, ñamicããcã nicoasuparo. Bairi cũ̶ cabuerã pu̶ame Jesutu̶ etari, atore bairo qũĩñuparã: --Merẽ ñamicã majũ niña. Atopu̶re wiiri maniña. 36 Dope camasã capããrãrẽ na marĩ áperã. Bairi ãnoarẽ na mu̶ árotiwa macããpu̶, na majũ na cau̶gapeere na wapatirápáro —qũĩñuparã Jesure. 37 Bairo na caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo na ĩñupũ̶: --Mu̶jãã majũ na u̶garique nuña —na ĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñuparã: —¿Jãã cawapatiráto mu̶ boyati? ¿Dos cientos denario moneda tiiri cãrõ mena pan rupare jãã wapatiracu̶ti, narẽ nugarã? 38 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: —Pan rupaa, ¿nocãnacã rupaa majũ mu̶jãã cũ̶goyati? Ĩñarájá. Bairo cũ̶ caĩrõrẽ bairo áti yaparori bero, atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶yuparã: —Jãã, jĩcã wãmo cãrõ pan jororiaca, wai, pu̶garããcã tocãrõã jãã cũ̶goya. 39 Bairo cũ̶ na caĩquetibu̶ju̶ yaparo bero, camasã capããrã to caãnarẽ taa yepapu̶ rupa poari na ruirotiyupu̶. 40 Bairo jĩcã poa macããna, ape poa macããna cien majũ camasã ruiyuparã. Ape poa macããna, ape poa macããna, cincuenta majũ camasã ruiyuparã. 41 Bairo na caruiro ĩña, pan rupaa jĩcã wãmo cãnacã rupaacarẽ, wai pu̶garã mena nerĩ, jõbuire ĩñamu̶gõjori, “Jãã Pacu̶, jãã mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩ jẽniñupũ̶ Jesús Diore. Bairo qũĩ jẽni yaparo, pan rupaare carecomacã peeri, cũ̶ cabuerãrẽ na nuniñupũ̶, camasãrẽ na cabatoparore bairo ĩ. Wai cũ̶ãrẽ carecomacã peeri, cũ̶ cabuerãrẽ na nuniñupũ̶, camasã nipetirore na cabatoparore bairo ĩ. 42 Bairo na cabatoro bero yua, nipetiro camasã caroaro u̶gayapicoasuparã, u̶garique na cabatoatajere. 43 Bairo na cau̶ga tuaro bero, jejããñuparã piiripu̶ na cau̶garu̶garijere. Pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã piiri majũ jejãã jiroyuparã. 44 To caãna cau̶gaatana jĩcã wãmo cãnacã mil majũ camasã ãñuparã. 45 Tipau̶ bero cũ̶ cabuerãrẽ cũmuapu̶ na ájããrotiyupu̶ Jesús tunu. Camasãrẽ na cũ̶ caĩñatu̶sajotoye, ti u̶tabu̶cu̶ra jĩnu̶gõãpu̶ Betsaida macãpu̶ cũ̶ jũ̶goye na capẽñaátó boyupu̶. 46 Bairi camasãrẽ na ĩñatu̶sajo yaparo, ũ̶tãũ̶ buipu̶ wãmu̶coásúpu̶ Jesús, Diore cũ̶ jẽniácú̶. 47 Bairi muipu̶ cũ̶ cajããrõ canaioatípau̶ Jesús cũ̶ cabuerã cũmua mena merẽ tira recomacã majũpu̶ na ĩñajoyupu̶ Jesús. Cũ̶ pu̶ame jĩcãũ̶ã ãñupũ̶ ti ũ̶tãũ̶ buipu̶. 48 Topu̶ ãcũ̶, cũ̶ cabuerã popiye mena na capẽñaátóre ĩñajoyupu̶. Mai, wĩno pu̶ame bu̶tioro na ríapere papu tunuoñuparõ. Bairo roro na cabairo, cabusuparo jũ̶goyeaca oco bui peari natu̶ asúpu̶ Jesús. Cũ̶ pu̶ame na netõágu̶re bairo baimiñupũ̶. 49 Bairo oco buipu̶ cũ̶ caató ĩña yua, cũ̶ cabuerã uwiri bairo awajayuparã: “¡Ãni, camasocu̶ ãnacũ̶ wãtĩ marĩtu̶ atíyami!” ĩñuparã. 50 Cũ̶ cabuerã nipetirã qũĩñañuparã Jesure. Bairo bu̶tioro cauwirã ãnirĩ bairo ĩ awajayuparã yua. Bairo na cabairo, jicoquei Jesús pu̶ame na ĩ joyupu̶: --¡Tũ̶goñatutuaya yu̶ yarã, Jesua yu̶ ãniña, yu̶ uwieticõãña! —na ĩñupũ̶. 51 Bairo cũmuapu̶ cũ̶ caájããrõ, wĩno pu̶ame papu jãnacoasuparo yua. Bairo cabairo ĩña, cũ̶ cabuerã pu̶ame bu̶tioro ĩña acu̶acoasuparã. 52 Cajũ̶goye Jesús pan rupare cũ̶ caátijẽñorĩqũẽrẽ caĩñarĩcãrã nimirãcũ̶ã, cũ̶ caátimasĩnetõrĩjẽrẽ tũ̶goña masĩẽsuparã. Na yeri mena tũ̶goña masĩẽsuparã. 53 Bairo pẽnaáná, u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ etayuparã, Genesaret cawãmecu̶ti yepapu̶. Topu̶ etarã, na cũmuarẽ jiyatupoo yaparo, maa nu̶cãñuparã. 54 Bairo na caetaro ĩña, jicoquei to macããna pu̶ame Jesure qũĩña masĩñuparã. 55 Bairo cũ̶ caetaro ĩñarĩ, ti yepa macããna nipetiropu̶re atu̶átí, na quetibu̶ju̶ batoyuparã. Cariayecu̶narẽ na canerĩ coro mena na jeatí rotiyuparã, “Tipau̶pu̶a niñami Jesús,” na caĩrõpu̶. 56 Bairo na pu̶ame Jesús noo cũ̶ caboropu̶ cũ̶ caáñesẽãrõ, o peeti macããcã, o capairi macã, o macã tũ̶ni macãã macããrĩpu̶ cũ̶ caátó cũ̶ãrẽ na jeásúparã camasã cariarãrẽ. Jesús cũ̶ caátí wããrĩpu̶ cariarãrẽ na cũñuparã, bu̶tioro, “Mu̶ jutiro yapaacarẽ jãã pãñarotiya,” cũ̶rẽ na caĩmasĩparore bairo ĩrã. Bairo cariayecu̶na tocãnacãũ̶pu̶a cũ̶ jutiro yapare capãñarã caticoasuparã yua.

Marcos 7

1 Cabero etayuparã fariseo majã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã mena. Na pu̶ame Jerusalén macãpu̶ caátíatana ãñuparã. 2 Jesús cũ̶ cabuerã jĩcããrã wãmo coseena na cau̶garo na ĩñañuparã fariseo majã. “U̶gagarã jũ̶goye marĩrẽ bairo wãmo coseetiyama Jesús cũ̶ cabuerã,” ĩ bu̶su̶paiyuparã. Bairi, “Carorã ãnama,” na ĩ ĩñañuparã, fariseo majã Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 3 Mai, fariseo majã, judío majã nipetirã na ñicũ̶jãã na caátijũ̶goatatorea bairo ána ásuparã. Bairi caroaro na wãmorĩrẽ tocãnacãnia coseri bero jeto u̶ganucũñuparã. 4 U̶garique cawapatiratana tunu etarã cũ̶ã na wãmorĩrẽ cosenucũñuparã, u̶gagarã jũ̶goye. Na ñicũ̶jãã na caátinucũrĩqũẽ wãme cãrõ átinucũñuparã. Tunu bairoa etirique na capiojãrĩ ru̶ri cũ̶ãrẽ, na jotu̶ri cũ̶ãrẽ cosenucũñuparã. Bairo marĩ caápericõãta, Dios, “ ‘Carorã niñama,’ marĩ ĩ ĩñabujiou̶mi,” ĩrã bairo átinucũñuparã. 5 Bairi atore bairo qũĩ jẽniñañuparã fariseo majã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã mena Jesure: --¿Nopẽĩrã mu̶ cabuerã marĩ ñicũ̶jãã ãnana na caroticũrĩqũẽrẽ bairo na áperiyati? Coseetiyama na wãmorĩrẽ na cau̶gaparo jũ̶goye —qũĩ jẽniñañuparã Jesure. 6 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --¡Caĩtopairã majũ mu̶jãã ãniña! Dios pu̶ame Isaías ãnacũ̶ cũ̶ cawoaturica pũrõpu̶ mu̶jããrẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo mu̶jãã baimajũcõãña. Atore bairo ĩñupĩ Dios mu̶jããrẽ: ‘Ati poa macããna na bu̶su̶rique mena yu̶re caĩroarãrẽ bairo baibauyama. Bairo baimirãcũ̶ã, na yeri na catũ̶goñarĩjẽpu̶ ricaati baicõãñama. 7 Na pu̶ame, “Camasã na carotirique pu̶amerẽ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶roticũrĩqũẽ netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña,” caĩrãrẽ bairo buenucũñama. Bairo cabuerã na caãnoi, yu̶re na cañubuegarije dope bairo átimasĩã maa,’ ĩñupĩ Dios mu̶jãã cabaipeere. 8 Mu̶jãã pu̶ame mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ bu̶tioro borã, Dios marĩrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶amerẽ mu̶jãã áperinucũña —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseo majãrẽ. 9 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶: —Mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ bu̶tioro borã, Dios marĩrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cabaibotiorãrẽ bairo mu̶jãã baiya. 10 Moisés ãnacũ̶ pu̶ame atore bairo marĩrẽ ĩ woatucũñupĩ: “Mu̶jãã pacu̶are mu̶jãã caĩroaro boya. Ni ũcũ̶ cũ̶ pacu̶re, o cũ̶ pacore roro cũ̶ caĩata, cũ̶ mu̶jãã pajĩã rocacõãgarã,” ĩ woatuyupi Moisés. 11 Bairo cũ̶ caĩcũmiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame ricaati mu̶jãã quetibu̶ju̶ya. Atore bairo mu̶jãã ĩña: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ pacu̶re, o cũ̶ pacore, ‘Yu̶ yaye nipetirijere merẽ Diore cũ̶ yu̶ nuniapũ̶. Corbán na caĩrĩjẽ niña. Bairi mu̶jãã cabopacarijere yu̶ nunimasĩẽtĩña,’ cũ̶ caĩata, ñurõ. 12 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ tore bairo caĩ ãnirĩ, cũ̶ pacu̶re, o cũ̶ pacore cũ̶ caju̶átinemorõ boetiya,” mu̶jãã ĩ quetibu̶ju̶ya. 13 Bairo ĩ quetibu̶ju̶rã, Dios marĩrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajãnarotirãrẽ bairo mu̶jãã baiya. Bairo caquetibu̶ju̶rã ãnirĩ netõjãñurõ mu̶jãã boya mu̶jãã caátinucũrĩjẽ mu̶jãã ya wãme pu̶amerẽ. Tore bairo jeto capee wãme majũ mu̶jãã átinucũña. 14 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, camasãrẽ na piineñorĩ, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶jãã nipetiro camasã tũ̶gopeoya yu̶ yaye quetibu̶ju̶riquere. Tiere tũ̶gomasĩña: 15 Camasã na cau̶garije wapa jũ̶gori mee carorã niñama. Na majũã rorije na yeripu̶ na catũ̶goñanucũrĩjẽ jũ̶gori roque carorã niñama. 16 Mu̶jãã, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. Bairi ãmerẽ yua, mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere tũ̶goãmewiyoya mu̶jãã yeripu̶ —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 17 Bairo ĩ yaparo, camasã capããrã watoapu̶ caãniatacu̶ na aweyocoásúpu̶. Á yua, cũ̶ cabuerã mena wiipu̶ jããcoásupu̶. Bairo ti wiipu̶ jããeta, cũ̶ cabuerã pu̶ame atore bairo qũĩ jẽniñañuparã: “Ape wãme ĩcõñarĩ camasãrẽ mu̶ caquetibu̶ju̶rije, ¿dope bairo ĩgaro to ĩñati?” 18 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: —¿Mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã tũ̶gomasĩẽtĩñati yu̶ yaye quetire? Nipetiro camasã na cau̶garije tocãnacã wãme pu̶ame na paaropu̶ yuaya. Yuari yua, cabero netõcoaya. Na cau̶garije mee na yeri pũnarẽ to royetuo joroque na átiya. Bairo ĩ, “Tocãnacã wãme u̶garique caroa jeto niña,” ĩgu̶ ĩñupũ̶ Jesús. 20 Tunu atore bairo ĩnemoñupũ̶: --Na yeripu̶ roro na catũ̶goñarĩjẽ roque na yeri pũnarẽ tũ̶goña asurotiya. Bairi roro na catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori carorije caánarẽ bairo na ĩñañami Dios. 21 Camasã na yeripu̶ roro na catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori tocãnacã wãme carorijere átinucũñama. Ato cãnacã wãme majũ na caátinucũrĩjẽ niña: átiepericarã cu̶taje, jerutirique, aperãrẽ pajĩãrerique, 22 camasã na nu̶moa mee, o na manapũ̶ã mena mee ãnajẽ, tunu apeye ũnierẽ bonetõrĩqũẽ, roro tũ̶goñarĩqũẽ, ĩtorique, cawãmarã jeto ãna ãmeo roro ãnajẽ cu̶taje, roro ĩñau̶gorique, bu̶su̶pairique, botiorique ãnajẽ cu̶taje, tũ̶gomasĩẽtãjẽ ãnajẽ cu̶taje. 23 Bairo camasã na yeripu̶ roro na catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori roro átiyama. Bairo na wãmorĩ coseena na cau̶garije wapa mee, roro na caátie jũ̶gori carorije caánarẽ bairo na ĩñañami Dios —ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 24 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, topu̶ caãniatacu̶ Tiro cawãmecu̶ti macãpu̶ ásúpu̶. Topu̶ eta, topu̶ cũ̶ caetarijere camasã na camasĩrõ boesupu̶ Jesús, capããrã yu̶ tu̶pu̶ na neñarema, ĩ. Bairi jĩcã wiipu̶ jããcoasupu̶. Bairo jããmicũ̶ã, dope bairo bairuti masĩẽsupu̶ camasãrẽ. 25 Topu̶ cũ̶ caetaro beroaca, jĩcãõ carõmio cawãtĩ yeri pũna jããecorico paco pu̶ame Jesús tu̶pu̶ ru̶popaturi mena etanumuo etayupo. 26 Mai, cõ pu̶ame ape yepa macããcõ sirofenicia na caĩrõ macããcõ ãñupõ. Bairo etari, bu̶su̶rique tutuaro mena cõ macõpu̶ wãtĩ caãcũ̶rẽ cũ̶ acure rocawiyojo rotiyupo. 27 Bairo cõ caĩmiatacũ̶ãrẽ, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶a, israelita yao mee mu̶ ãniña. Bairi mu̶ yu̶ caju̶ápata, jĩcãũ̶ cũ̶ pũnaa na cau̶garije pan rupaare ẽmarĩ cũ̶ wii yaiare canureire bairo yu̶ átibujiou̶ —cõ ĩñupũ̶. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupõ. --Bairoa mu̶ átibujiou̶ baipu̶a. Bairo mu̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, bairãpu̶a cawĩmarã na cau̶gawerije yepapu̶ cañarĩjẽãcãrẽ u̶ganucũñama wii yaia cũ̶ã. Bairi na cau̶garicaroacarẽ bairo yu̶ mu̶ ju̶átigu̶ petoaca —qũĩñupõ carõmio Jesure. 29 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, bairo cõ ĩñupũ̶: --Cariapea miña. Caroaro yu̶ mena mu̶ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori, wãtĩ mu̶ macõpu̶re caãnimiatacu̶re merẽ yu̶ witirotiya. Tunu ácója mu̶ ya wiipu̶ —cõ ĩñupũ̶ Jesús. 30 Bairo cõ ya wiipu̶re tunueta ácó, cõ macõ, wãtĩ yeri pũna cacũ̶gomiataco cacatiopu̶re cõ etayupo yua. 31 Bairo Tiro macãpu̶ caãniatacu̶ Jesús acoásúpu̶. Bairo netõáná, Decápolis cawãmecu̶ti macãã etari, netõáná, Galilea u̶tabu̶cu̶ra tu̶pu̶ etayupu̶ tunu. 32 Bairo topu̶ cũ̶ caetaro, jĩcãũ̶ tũ̶gomasĩẽtĩ, bairi caroaro bu̶su̶masĩẽtĩ cabaire cũ̶ neásúparã Jesús tu̶pu̶, cũ̶ wãmo mena cũ̶ ñigãpeonetõáto ĩrã. 33 Bairo cũ̶tu̶ na cane etaro ĩña, Jesús pu̶ame aperopu̶ camasã na camanopu̶ cũ̶ neásúpu̶. Topu̶ cũ̶ neá, cũ̶ wãmojũãrĩ mena cũ̶ ãmoo operipu̶ ñujõrĩ bero, cũ̶ wãmojũãrẽ u̶coo wareri, cũ̶ ñemerõrẽ pãñañupũ̶. 34 Cabero u̶mu̶recóopu̶re ĩñamu̶gõjori yeri jĩnijãñupũ̶. Cabero qũĩñupũ̶ cabu̶su̶masĩẽcũ̶ catũ̶gomasĩẽcũ̶rẽ: “¡Efata!” Efata ĩgaro ĩña: “¡Pãña!” Cũ̶ ãmoo to tusuáto ĩ, bairo ĩñupũ̶. 35 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ tũ̶gomasĩ, bairi tunu bu̶su̶masĩ baicoasupu̶ yua. 36 “Aperãrẽ na mu̶jãã quetibu̶ju̶epa,” na ĩmiñupũ̶ Jesús. Bairo, “Mu̶jãã quetibu̶ju̶epa,” cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, aperãrẽ na quetibu̶ju̶batoo peyocõãñuparã. 37 Bairo cũ̶ caátiere ĩña acu̶acoati, bairo qũĩñuparã: “Nipetiri wãmerĩ caroaro átiyami Jesús. Cabu̶su̶masĩẽna cũ̶ãrẽ na bu̶su̶masĩõ joroque na átiyami. Tunu bairoa catũ̶gomasĩẽna cũ̶ãrẽ na tũ̶gomasĩõ joroque na átiyami,” ĩñuparã.

Marcos 8

1 Ti yu̶tea caãnorẽ camasã capããrã Jesús tu̶pu̶ tunu na caneñaporo, cũ̶ cabuerãrẽ na piijoyupu̶. Bairo na caetaro ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶: 2 --Ãnoa camasã merẽ itia rũ̶mu̶ majũ yu̶ mena nicoayama. Ñe ũnie majũ u̶garique cũ̶goetiyama. Bairi bopacooro na ñiñaña. Jicoquei na yu̶ tunuo jogaetiya mai. 3 Cau̶garique u̶gaenarẽ na yu̶ catunuojoata, áwẽpũ̶ẽtĩbujiorãma, na ya wiiripu̶re áná. Jĩcããrã na mena macããna cayoaropu̶ caatíatana niñama. Bairi na marĩ u̶garique nuto —na ĩñupũ̶. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñuparã: --Ãnoa camasã capããrã niñama. Tunu atopu̶ wiiri maniña. Bairi, ¿noopu̶ marĩ bocarãti u̶garique, pairo narẽ marĩ canupeere? —qũĩ jẽniñañuparã. 5 Bairo na caĩrõ, Jesús pu̶ame na ĩnemoñupũ̶ tunu: —Pan rupaa, ¿nocãnacã rupaa majũ mu̶jãã cũ̶goyati? Bairo cũ̶ caĩrõ, atore bairo qũĩñuparã: --Jãã, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãrõ pan rupaaca tocãrõã jãã cũ̶goya —qũĩñuparã Jesure. 6 Bairo na caĩrõ tũ̶go, camasãrẽ yepapu̶ na ruirotiyupu̶. Bairo na caruiro ĩña, tie pan jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ caãni rupaare nerĩ, Diore, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩ jẽniñupũ̶. Bairo qũĩ jẽni yaparori bero, tie pããrẽ carecomacã peeri bero, cũ̶ cabuerãrẽ na nuniñupũ̶, camasãrẽ na batoroti. 7 Wai cũ̶ãrẽ petoaca cũ̶goyuparã. Narẽ nerĩ, Diore, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩ jẽniñupũ̶. Bairo qũĩ jẽni yaparo, na cũ̶ãrẽ na batorotiyupu̶ camasãrẽ. 8 Bairo na caáto yua, nipetiro camasã caroaro u̶gayapicoasuparã, u̶garique Jesús cũ̶ cabuerã na cabatoatajere. Bairo na cau̶gatuaro bero, jejããñuparã cũ̶ cabuerã piiripu̶ na cau̶garu̶garijere. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã piiri majũ jejããjiroyuparã yua. 9 To caãna cau̶garicarã pu̶ame baparicãnacã mil majũ camasã ãñuparã. Cabero Jesús pu̶ame camasãrẽ, “Yu̶ áya,” na ĩ yaparo, cũmuarẽ ájããñupũ̶. Dalmanuta cawãmecu̶ti yepapu̶ ásúpu̶ yua. 11 Bairi Dalmanuta yepapu̶ cũ̶ caãno, Jesús cũ̶ caátiere ĩñarĩ bu̶su̶jãgamirã, cũ̶tu̶ etayuparã fariseo majã. Bairo etarã, dise ũnie átijẽñorĩqũẽ u̶mu̶recóo macããjẽrẽ Jesure cũ̶ áti ĩñorotimiñuparã. “¿Cariape Dios cũ̶ cajoricu̶ majũ cũ̶ ãnicu̶ti?” ĩrã, bairo cũ̶ átirotimiñuparã. 12 Jesús pu̶ame yeri jĩnijããrĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã ati yepa macããna, ãme caãna átijẽño ĩñorĩqũẽ jetore na boyati? Bairo na cabomiatacũ̶ãrẽ, tiere áti ĩñoetigu̶mi Dios —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 13 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na cũmuarẽ etajãã, u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ pẽñacoásúpu̶ Jesús cũ̶ cabuerã mena. 14 Mai, cũ̶ cabuerã na cau̶gapee, pan rupaare masiriticõãrĩ jeápéyuparã. Jĩcããcã cũ̶goyuparã ti cũmuapu̶re. 15 Bairo na cabairo, Jesús pu̶ame bairo na ĩñupũ̶: --Tũ̶goya mu̶jãã. Fariseo, Herodes majã yaye levadura, pan pairica na cawauorijere mu̶jãã boeticõãña —na ĩñupũ̶. 16 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ cabuerã pu̶ame atore bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: “¡Pan rupaa marĩ cajeatíbujioatajere marĩ masiriticũũpã! Bairi bairo marĩ ĩĩmi,” ãmeo ĩñuparã na majũ. 17 Jesús pu̶ame masĩcõãñupũ̶ na caãmeoĩrĩjẽrẽ. Bairi atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: —¿Nopẽĩrã, “ ‘Pan rupaa na cajeatíbujioatajere na masiritiupari,’ ĩgu̶ ĩcũ̶mi Jesús,” mu̶jãã ãmeo ĩñati? Bairo mee ĩgu̶ ñiña. ¿Mu̶jãã tũ̶goña masĩẽtĩñati mai? 18 Cayericu̶na nimirãcũ̶ã, ¿mu̶jãã tũ̶goña masĩẽtĩñati? Tunu cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, ¿mu̶jãã ĩñamasĩẽtĩñati? Tunu caãmoocu̶na nimirãcũ̶ã, ¿mu̶jãã tũ̶goetiyati? ¿Yoaro mee mu̶jãã masiriticoayati yu̶ caátijẽñorĩqũẽrẽ? 19 Pan rupaa, jĩcã wãmo cãnacã rupaa jetore cũ̶gomicũ̶ã, caũ̶mu̶a jĩcã wãmo cãnacã mil majũ na u̶ga yapicoao joroque na yu̶ ápu̶. Tiere mu̶jãã ĩñawũ̶. Bairo caĩñarĩcãrã ãnirĩ cabero piiripu̶ na cau̶garu̶gariquere, ¿nocãnacã piiri majũ mu̶jãã jejããjirori? Atore bairo qũĩñuparã cũ̶ cabuerã pu̶ame: —Pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã piiri cãrõ jãã jejããjirowu̶. 20 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ tunu Jesús: —Tunu bairoa ape rũ̶mu̶ pan rupaa, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã rupaa jetore cũ̶gomicũ̶ã, caũ̶mu̶a baparicãnacã mil majũ na u̶ga yapicoao joroque na yu̶ ápu̶. Tie cũ̶ãrẽ mu̶jãã ĩñawũ̶. Bairo caĩñarĩcãrã ãnirĩ cabero piiripu̶ na cau̶garu̶gariquere, ¿nocãnacã piiri majũ mu̶jãã jejããjirori? ¿Tiere mu̶jãã masiriticoayati? Cũ̶ cabuerã pu̶ame atore bairo qũĩñuparã: --Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãrõ jãã jejããjirowu̶ —qũĩñuparã Jesure. 21 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶: —Bairo majũã baiwu̶. ¿Bairi mu̶jãã tũ̶goña masĩẽtĩñati mai? 22 Jesús cũ̶ cabuerã mena etayupu̶ Betsaida cawãmecu̶ti macãpu̶. Ti macãpu̶ na caetaro, jĩcãũ̶ cacaapee ĩñamasĩẽcũ̶rẽ cũ̶ ne etayuparã. Jesús tu̶pu̶ cũ̶ ne etari, atore bairo bu̶tioro qũĩñuparã, “Ãnirẽ cũ̶ pãñarĩ cũ̶ netõña.” 23 Bairi Jesús cacaapee ĩñaecũ̶rẽ cũ̶ wãmo mena cũ̶ tũ̶gã ásúpu̶ macã tũ̶nipu̶. Topu̶ cũ̶ ne eta, Jesús cũ̶ u̶coo mena cũ̶ wareyupu̶ cũ̶ capeere. Bairo áti yaparo cũ̶ wãmoorĩ mena cũ̶ capeere ñigã peoyupu̶. Bairo átiri bero qũĩ jẽniñañupũ̶, “¿Merẽ apeye ũnierẽ miñañati?” 24 Bairo cũ̶ caĩrõ, caĩñaecũ̶ pu̶ame ĩñapãmasĩrĩ yua, atore bairo qũĩñupũ̶: --Ñiñaña camasãrẽ. Baipu̶a, yucu̶re bairo cabaurã áñesẽãñama —qũĩñupũ̶. 25 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Jesús cũ̶ wãmorĩ mena ñigã peonemoñupũ̶ tunu. Bairo cũ̶ caátopu̶a, caroaro majũ ĩñamasĩñupũ̶ yua. Tocãnacã wãmea caroaro ĩñamasĩñupũ̶. 26 Bairo cũ̶ cabairo ĩña, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Tunu ácú̶ja mu̶ ya wiipu̶. Baipu̶a, macãpu̶re mu̶ tunu apérigu̶ —qũĩñupũ̶ Jesús cacaapee ĩñamasĩẽtĩmiatacu̶re. 27 Cabero Cesarea de Filipo na caĩrĩ yepapu̶ Jesús, cũ̶ cabuerã mena maapu̶ ácú̶, atore bairo na ĩñupũ̶: --“¿Noa ãcũ̶mi?” yu̶ na ĩnucũñati camasã —na ĩ jẽniñañupũ̶. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñuparã Jesure cũ̶ cabuerã pu̶ame: --Jĩcããrã ĩñama: “Juan el Bautista ãcũ̶mi.” Aperã ĩnucũñama: “Elías ãnacũ̶ catiri ãcũ̶mi,” miñama. Aperã ĩnucũñama: “Tirũ̶mu̶pu̶ caãnana profeta majã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ catiri caatácu̶ ãcũ̶mi Jesús,” minucũñama —qũĩ quetibu̶ju̶yuparã cũ̶ cabuerã Jesure. 29 Bairo cũ̶ na caquetibu̶ju̶ro bero, atore bairo na ĩ jẽniñanemoñupũ̶ tunu: --¿Mu̶jãã ate? “¿Noa ãcũ̶mi?” yu̶ mu̶jãã ĩnucũñati —na ĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Simón Pedro pu̶ame qũĩñupũ̶: --Mu̶a, Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ majũ mu̶ ãniña —qũĩñupũ̶. 30 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús Pedrore: “Cũ̶ã, yu̶ ãniña. Bairãpu̶a, cũ̶, yu̶ caãnierẽ na quetibu̶ju̶eticõãña aperã camasãrẽ mai,” na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 31 Tipau̶ bero cũ̶ cabuerãrẽ Jerusalẽpu̶ roro popiye cũ̶ cabaipeere na quetibu̶ju̶ jũ̶gonutuásúpu̶. Quetiuparã cabu̶toa camasĩrã, bairi Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi sacerdote majã quetiuparã cũ̶ã, popiye cũ̶ baio joroque na caátipeere na quetibu̶ju̶ nutuásúpu̶, cũ̶rẽ na capajĩãrotipee majũrẽ. “Bairo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ na caátimiatacũ̶ãrẽ, itia rũ̶mu̶ bero yu̶ caticoagu̶ tunu,” na ĩñupũ̶. 32 Cũ̶, na caátipeere caroaro cariape na quetibu̶ju̶yupu̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame jõjãñurõ Jesure cũ̶ neásúpu̶. Topu̶ eta, bairo qũĩ jũ̶goyupu̶ Pedro Jesure: “¡Yu̶ Quetiupau̶, mu̶ caĩrõrẽ bairo to baieticõãto!” qũĩñupũ̶. 33 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame cũ̶ cabuerãrẽ na ãmejore ĩñarĩ, atore bairo qũĩñupũ̶ Pedrore: --¡Ácú̶ja Satanás! Bairo mu̶ caĩrõ roro yu̶ cabaipeere cabu̶su̶jãnemou̶rẽ bairo miña. Dios cũ̶ catũ̶goñarõrẽ bairo mee, camasã na catũ̶goñarõrẽ bairo mu̶ tũ̶goñaña, bairo yu̶ mu̶ caĩata —qũĩ tutiyupu̶ Jesús Pedrore. 34 Cabero Jesús cũ̶ buerã, aperã camasã cũ̶ãrẽ na piineñojori, atore bairo na ĩñupũ̶: —Ni cabou̶, yu̶ cabuei caãnigau̶, cũ̶ caátigamirĩjẽrẽ pitigu̶mi. Yu̶ carotirore bairo jeto roque átigu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. Popiye baimicũ̶ã, yu̶ yaye quetire jãnaetigu̶mi yu̶ cabuei caãnigau̶ pu̶ame. 35 Bairo tunu caũ̶mu̶ apei cũ̶ caãnie pu̶amerẽ mairĩ, yu̶ yaye quetire jãnacoagu̶mi. Bairo cabai ãnirĩ yasicoagu̶mi yua. Apei, yu̶ yaye quetire cajãnaecu̶ roque netõcõãgu̶mi. Cũ̶rẽ na capajĩã rocacõãmiatacũ̶ãrẽ, caticõã ãninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. 36 Tunu caũ̶mu̶ apei ati yepa macããjẽ nipetirije merẽ cũ̶goyami, cũ̶ caborije caãno cãrõ. Bairo cũ̶gomicũ̶ã, Diore cũ̶ tũ̶goñaẽtĩñami. Bairo catũ̶goñaecũ̶ ãnirĩ cũ̶ cariaatato bero Dios mena ãmerĩgu̶mi. 37 Bairi dope baieto pairo cũ̶ cacũ̶gorije pu̶ame. Wapa maa tie ati u̶mu̶recóo macããjẽ, Diore cũ̶ camasĩẽtĩcõãta. 38 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶re tũ̶goñabobori, “Jesús yau̶ yu̶ ãniña,” ati yu̶tea macããna carorã ricaati caánarẽ na cũ̶ caĩquetibu̶ju̶gaeticõãta, yu̶ cũ̶ã, “Ãni, yu̶ yau̶ niñami,” cũ̶ ñi masĩẽtĩgu̶. Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, ati yepapu̶ yu̶ Pacu̶ cũ̶ camasĩrĩjẽ mena nemo yu̶ catunuetaro, “Ãni, yu̶ yau̶ niñami,” cũ̶ ñi masĩẽtĩgu̶. Ángelea majã jõbui macããna, cañurã mena, tunu yu̶ catunuetaro, bairo cũ̶ ñimasĩẽtĩgu̶ ni jĩcãũ̶rẽ tũ̶goñabobori, “Jesús yau̶ yu̶ ãniña,” cũ̶ caĩquetibu̶ju̶gaeticõãta.

Marcos 9

1 Bairo Jesús camasãrẽ na cũ̶ caquetibu̶ju̶ro bero, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ cũ̶ cabuerã pu̶amerẽ: --Cariape mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya: Mu̶jãã jĩcããrã, ato caãna, mu̶jãã cariaparo jũ̶goye mu̶jãã ĩñagarã Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ tutuaro mena caetarore —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 2 Cabero, jĩcã wãmo peti jĩcã pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ bero Pedrore, Santiagore, Juarẽ na piiásúpu̶ Jesús ũ̶tãũ̶ caũ̶mu̶arĩcu̶ buipu̶. Bairo topu̶ na caãno, Jesús pu̶ame cũ̶ cabaurije wasoacoasupu̶. 3 Cũ̶ jutiro pu̶ame botiro baicoasuparo. Camasã coserique mena jutii botirije majũ na cacosero netõrõ botiyuparo. Asiyau̶ baicoasupu̶ Jesús yua. 4 Bairo cũ̶ cabaiãno, Elías ãnacũ̶, Moisés ãnacũ̶ mena buiaetayuparã. Bairo buiaetarã yua, Jesús mena bu̶su̶pẽninucũñuparã. 5 Bairo na caĩãno, Pedro pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Jããrẽ cabuei, ¡atopu̶ marĩ caãno ñumajũcõãña! Bairi itia wiipãĩrĩãcã majũ mu̶jããrẽ jãã qũẽnobojagarã. Jĩcã wii mu̶ ya wii, ape wii Moisés ya wii, ape wii Elías ya wii mu̶jããrẽ jãã qũẽnobojagarã —qũĩñupũ̶ Pedro Jesure. 6 Mai, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame ĩña acu̶anetõcoasuparã. Bairi Pedro pu̶ame dope bairo ĩ masĩẽtĩrĩ, tore bairo ĩñupũ̶. 7 Bairo cũ̶ caĩãno, buseriwo atí, na pauma tocoasuparo. Bairo catoro, Pedrojãã pu̶ame cayu̶su̶ropu̶ ãñuparã. Bairo ãna, bu̶su̶rique buseriwo watoapu̶ cabu̶su̶ocajorijere tũ̶goyuparã. Atore bairo ĩñuparõ: “Ãni, yu̶ macũ̶, yu̶ camai majũ niñami. Cũ̶ yaye bu̶su̶riquere tũ̶gou̶saya,” ĩ ocajoyuparo jõbuipu̶. 8 Bairo to caĩrõ tũ̶go, tunu ãmejore ĩñajoyuparã. ¡Tame! Elías, Moisés cũ̶ã mañuparã yua. Jesús jeto nucũñupũ̶. 9 Cabero ũ̶tãũ̶rẽ na caruiató, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús Pedrojããrẽ: “Ãme mu̶jãã caĩñaatajere aperãrẽ na mu̶jãã quetibu̶ju̶etigarã mai. Cabero, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, yu̶ cacatiro bero roque na mu̶jãã quetibu̶ju̶garã,” na ĩñupũ̶. 10 Bairo cũ̶ caĩrõrẽ bairo aperãrẽ quetibu̶ju̶etimirãcũ̶ã, na jetoa na yeripu̶ tiere tũ̶goñañuparã. Bairo tũ̶goñarĩ, atore bairo ãmeo ĩ jẽniñañuparã, “¿Dope bairo ĩgu̶ qũĩñati, ‘Cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, yu̶ catigu̶,’ Jesús cũ̶ cabaipeere cũ̶ caĩata?” ãmeo ĩ jẽniñañuparã na majũ. 11 Bairi cabero atore bairo qũĩ jẽniñañuparã Pedrojãã Jesure: —Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã bairo ĩñama: “Dios cũ̶ cajopau̶ ati yepapu̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye Elías ãnacũ̶ catiri etanemogu̶mi tunu,” ĩñama. ¿Nopẽĩrã bairo na ĩ quetibu̶ju̶yati camasãrẽ? 12 Bairo na caĩjẽniñarõ, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús: --Na caĩrõrẽ bairo atíjũ̶gogu̶mi jĩcãũ̶ Elías ãnacũ̶rẽ bairo caãcũ̶. Cũ̶ pu̶ame nipetirijere qũẽnojũ̶gogu̶mi. Tunu bairoa, ¿nopẽĩrã Dios yaye bu̶su̶rica tutipu̶ cawoaturicarã pu̶ame, “Camasã Jũ̶gocu̶re popiye cũ̶ baio joroque átigarãma. Roro majũ qũĩñategarãma,” na ĩ woatu quetibu̶ju̶cũñuparĩ? 13 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Elías ãnacũ̶rẽ bairo caãcũ̶ merẽ etawĩ. Bairo cũ̶ caetamiatacũ̶ãrẽ, “Cũ̶ã niñami Elías ãnacũ̶rẽ bairo caãcũ̶,” qũĩ masĩẽma camasã pu̶ame. Bairi ricaati, noo na caborore bairo cũ̶ áma, profeta majã na caquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús Pedrojããrẽ. 14 Ũ̶tãũ̶pu̶ caetaatana na mena macããna na caãnopu̶ rui etayuparã. Capããrã camasãrẽ na ĩñañuparã. Aperã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuerã Jesús cũ̶ cabuerã mena bu̶tioro ãmeo bu̶su̶yuparã, bu̶su̶netõgarã. 15 Bairo na pu̶ame Jesús natu̶ cũ̶ caruietaro ĩña acu̶acoasuparã. Bairi yua, cũ̶tu̶ atu̶ ásúparã, cũ̶ jẽniráná. 16 Bairo na caatu̶ató: --¿Ñe ũnierẽ ãmeo bu̶su̶rã mu̶jãã átiati na mena? —na ĩñupũ̶ Jesús. 17 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, camasã capããrã watoapu̶ caãniatacu̶ jĩcãũ̶ bairo qũĩ yu̶yupu̶: --Cabuei, yu̶ macũ̶ jĩcãũ̶ã caãcũ̶rẽ mu̶tu̶ cũ̶ yu̶ ne atíapu̶. Yu̶ macũ̶ wãtĩ yeri pũna jũ̶gori bu̶su̶masĩẽtĩñami. 18 Bairo wãtĩ yeri pũna pu̶ame yu̶ macũ̶rẽ cũ̶ cajããrõĩ, cũ̶ jũ̶goñao joroque átiyami. Bairo cũ̶ caáto, yu̶ macũ̶ pu̶ame cũ̶ risero jopo witinucũñami. Cũ̶ opi mena bacaru̶potu nucũñami. Tutuau̶ cũ̶ bu̶o joroque cũ̶ átinucũñami. Bairi mu̶ cabuerãrẽ bu̶tioro na yu̶ wiyorotimiapu̶ wãtĩ yeri pũnarẽ. Mu̶ cabuerã pu̶ame cũ̶ wiyojo masĩẽtĩñama —qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ pacu̶ Jesure. 19 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --¡Tame, mu̶jãã, ati yepa caãna Dios cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ cariape mu̶jãã tũ̶goetimajũcõãña! Bairo mu̶jãã cabairoi, yu̶ tũ̶goña yapapuajãñuña. ¿Nocãrõ yoaro mu̶jãã mena yu̶ ãnibujiocu̶ti? Jau̶, toroque cawãmau̶rẽ ato pu̶ame cũ̶ neasá —na ĩñupũ̶ Jesús. 20 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cawãmau̶rẽ Jesutu̶ cũ̶ ne etayuparã. Bairo wãtĩ yeri pũna pu̶ame Jesure qũĩñarĩ, caũ̶mu̶rẽ cũ̶ jũ̶goñañupũ̶ yepapu̶ cũ̶ risero jopo witirinu̶cũ̶pũ̶. Bairo cũ̶ jũ̶goñau̶, riañarĩqũẽrẽ bairo cũ̶ ásupu̶ tunu. 21 Bairo cũ̶ cabairo ĩña, atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesús capacu̶re: —¿Nocarõpu̶ tore bairo cũ̶ baijũ̶gori? Cawãmau̶ pacu̶ pu̶ame atore bairo qũĩ yu̶yupu̶: —Cawĩmau̶aca ãcũ̶pũ̶na bairo baijũ̶gowĩ. 22 Capee majũ wãtĩ peeropu̶ cũ̶ jũ̶gorocajoe ánucũñami. Ape rũ̶mu̶rã riapu̶ cũ̶ jũ̶gorocañua mecũ̶nucũñami, cũ̶ caria yasiparore bairo ĩ. Mu̶ catutuarije mena cũ̶rẽ mu̶ canetõõmasĩata, jãã bopaca ĩñarĩ jãã ju̶átinemoña. 23 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: —Yu̶re mu̶ canu̶cũ̶bu̶goata, yu̶ netõbojamasĩña. Yu̶ mena catũ̶goñatutuarã nipetirore nipetiri wãmerĩrẽ yu̶ netõbojamasĩña. 24 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, qũĩñupũ̶ cariau̶ pacu̶ Jesure tutuaro mena: —Mu̶ mena yu̶ tũ̶goñatutuaya. Bairi nemojãñurõ mu̶ mena yu̶ tũ̶goñatutuao joroque yu̶ átinemoña. 25 Bairo Jesús camasã capããrã cũ̶ tu̶pu̶ na caatu̶ató ĩñau̶, cũ̶ jãnaoñupũ̶ wãtĩ roro caácu̶re. Atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Wãtĩ yeri, camasãrẽ cabu̶su̶ena catũ̶goenarẽ bairo caácu̶, tũ̶goya. Mu̶rẽ ñiña. Ãni, cawãmau̶ rupau̶re cũ̶ witi ácú̶ja. Pu̶gani cũ̶pu̶re jããnemoeticõãña —qũĩñupũ̶ Jesús wãtĩ yerire. 26 Bairo cũ̶ caĩrõ, wãtĩ yeri pũna pu̶ame tocãrõã jicoquei cawãmau̶rẽ bu̶tioro cũ̶ yugui, cũ̶ awajao joroque áti, cũ̶ witicoásúpu̶ yua. Bairo cũ̶ caátó, cawãmau̶ wãtĩ yeri pũna cacũ̶gomiatacu̶ pu̶ame acũẽsupu̶. Cariacoatacu̶re bairo baiyupu̶. Bairo cũ̶ cabairo ĩñarĩ, capããrã ĩñuparã: “Merẽ riacuupi yua.” 27 Jesús pu̶ame cũ̶ wãmopu̶ ñerĩ, cũ̶ tũ̶gãwãmu̶o nu̶cõñupũ̶. Bairo cũ̶ caáto, cawãmau̶ pu̶ame wãmu̶nu̶cãcoasupu̶ yua. 28 Cabero Jesús wiipu̶ cũ̶ cajããrõ, aperã na camano, na jeto ãna, cũ̶ cabuerã atore bairo Jesure qũĩ jẽniñañuparã: --¿Nopẽĩrã wãtĩ yeri pũnarẽ jãã acurocawiyojo masĩẽtĩcu̶ti? —qũĩ jẽniñañuparã. 29 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶: --Wãtĩã, jõ caãniatacu̶re bairo caãnarẽ na mu̶jãã caárotigata, cajũ̶goye u̶garique betiri mu̶jãã jẽniñubuegarã Diore —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 30 To bero áná, Galilea macãtu̶ netõásúparã Jesujãã. Jesús pu̶ame to cũ̶ caátíere camasã na camasĩrõ boesupu̶, cũ̶ cabuerãrẽ caquetibu̶ju̶ñesẽãũ̶ ãnirĩ. Atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ tunu: --Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ ñerotiecogu̶ camasãrẽ. Bairi yu̶ pajĩãrotiecogu̶. Bairo yu̶ na capajĩãmiatacũ̶ãrẽ, itia rũ̶mu̶ bero yu̶ caticoagu̶ tunu —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶. 32 Na pu̶ame tie cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gomajũcõãmirãcũ̶ã, tiere tũ̶gomasĩẽsuparã. Tunu bairoa Jesure cũ̶ jẽniña uwijãñuñuparã tiere. 33 Cabero Jesús cũ̶ cabuerã mena Capernaum cawãmecu̶ti macãpu̶ etayuparã. Bairo ti macã eta, na caãni wiipu̶ na cajããrõ bero, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: —Maapu̶ áná, ¿ñerẽ mu̶jãã ãmeo bu̶su̶pẽniatiati? 34 Mai, maapu̶ áná, “¿Ni cũ̶ ãnicu̶ti marĩ menarẽ caãnimajũũ̶rẽ bairo caãcũ̶?” ãmeo ĩ bu̶su̶pẽni ásúparã. Bairo caãmeo ĩatana ãnirĩ boboori cũ̶ yu̶esuparã. 35 Bairo na cayu̶eto ĩña, Jesús pu̶ame cũmurõpu̶ rui yaparori bero, “Tiaya mai,” na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãnarẽ. Atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: --Aperã netõrõ carotimasĩrã mu̶jãã caãnigaata, nipetirã bero macããnarẽ bairo mu̶jãã caãnajẽ cu̶tiere boya. Narẽ capaacoterãrẽ bairo caãniparã mu̶jãã ãniña —na ĩñupũ̶. 36 Bairo ĩ yaparo, jĩcãũ̶ cawĩmau̶rẽ na watoapu̶ cũ̶ nu̶cõñupũ̶. Bairo cũ̶ nu̶cõ, cũ̶ nemu̶gõrĩ, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: 37 --Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, yu̶ yaye quetire tũ̶gou̶sari, ãni cawĩmau̶rẽ bairo caãcũ̶rẽ cũ̶ camaiata, yu̶re camairẽ bairo cũ̶ ñiñagu̶. Tunu bairoa yu̶re camai cũ̶ caãnoi, yu̶ jeto mee Dios yu̶re cajoricu̶ cũ̶ã cũ̶rẽ camairẽ bairo qũĩñagu̶mi —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 38 Juan pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Jããrẽ cabuei, apei caũ̶mu̶rẽ jãã ĩñawũ̶. Cũ̶ pu̶ame mu̶ wãme mena ĩrĩ rotimasĩwĩ. Bairo rotimasĩrĩ yua, cũ̶ acurewiyojowĩ wãtĩ yeri pũnarẽ, caũ̶mu̶rẽ cajãñamiatacu̶re. Bairo cũ̶ caáto ĩña, jãã pu̶ame cũ̶ caátiere cũ̶ jãã átirotiepu̶, marĩ mena macããcũ̶ cũ̶ caãmerõĩ —qũĩñupũ̶ Juan Jesure. 39 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús Juarẽ: --¿Nopẽĩrã cũ̶rẽ, “Ápeina,” mu̶jãã ĩrĩ? Bairo ĩẽtĩcõãña. Ni ũcũ̶ yu̶ wãme mena Diore jẽnirĩ apeye ũnierẽ átijẽñorĩ bero, roro yu̶re ĩ masĩẽtĩgu̶mi. 40 Jĩcãũ̶ ũcũ̶ caũ̶mu̶ marĩrẽ cũ̶ catutieticõãta, marĩrẽ caju̶ácu̶re bairo caácu̶ niñami. 41 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ pu̶ame mu̶jãã yu̶ cabuerã mu̶jãã caãno jũ̶gori mu̶jããrẽ cũ̶ canu̶cũ̶bu̶goata, caroare cũ̶ jogu̶mi Dios caũ̶mu̶rẽ. Dise ũnieacãrẽ oco mu̶jãã caetipee cũ̶ãrẽ mu̶jãã cũ̶ cajoata, cũ̶ caátie wapa nigaro —na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 42 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ apei yu̶ mena catũ̶goñatutuajũ̶gou̶re, cũ̶ tũ̶gomawijiao joroque cũ̶ caápata, roro majũ baigu̶mi Dios cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶ caetaro. Jĩcãũ̶ ũ̶tãã capairica mena cũ̶ wãmu̶arẽ jiyaturi, ria capairiyapu̶ na carurocaricu̶re bairo netõjãñurõ popiye baigu̶mi cũ̶ ũcũ̶ ti rũ̶mu̶rẽ yua. 43 Bairi mu̶jããrẽ ñinemoña tunu: Ni mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ wãmorĩ mena jũ̶gori carorije jetore átinucũũ̶mi. Bairo cũ̶ wãmorĩ mena jũ̶gori roro caátipai cũ̶ caãmata, apei cũ̶ wãmorĩrẽ cayiseta rocaecoricu̶re bairo cũ̶ caãno, ñuña. Cũ̶ rupau̶ macããjẽ wãmorĩ cacũ̶goecu̶re bairo baimicũ̶ã, rupa tutua Diotu̶ cũ̶ caátó, ñujãñuña. Peeropu̶ roro cũ̶ caábujiorijere cũ̶ netõõgu̶mi Dios, tore bairo roro cũ̶ caátiere cũ̶ camasiritiata yua. Cũ̶ wãmorĩ roro cũ̶ átio joroque caátie mena cũ̶gori roro peeropu̶ cũ̶ capopiye tãmu̶oata roque, ñuetibujioro, yu̶ra. 44 Topu̶re peero cũ̶ã di rũ̶mu̶ ũno caũ̶jãnaeti peero, cayatieti peero majũ nigaro. Becoa cũ̶ã cariaena majũ nigarãma topu̶re. 45 Tunu bairoa ni mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ ru̶pori mena jũ̶gori carorije caána na caãnopu̶ ánucũũ̶mi. Bairo cũ̶ ru̶pori mena roro caápai cũ̶ caãmata, apei cũ̶ ru̶porire cayisetarocaecoricu̶re bairo cũ̶ caãno, ñuña. Cũ̶ rupau̶ macããjẽ ru̶pori cacũ̶goecu̶re bairo baimicũ̶ã, rupa tutua Diotu̶ cũ̶ caátó, ñujãñuña. Peeropu̶ roro cũ̶ caábujiorijere cũ̶ netõõgu̶mi Dios, tore bairo roro cũ̶ cabainucũrĩjẽrẽ cũ̶ cajãnaata yua. Cũ̶ ru̶pori roro cũ̶ baio joroque caátie mena cũ̶gori roro peeropu̶ cũ̶ capopiye tãmu̶oata roque, ñuetibujioro, yu̶ra. 46 Topu̶re peero cũ̶ã di rũ̶mu̶ ũno caũ̶jãnaeti peero, cayatieti peero majũ nigaro. Becoa cũ̶ã cariaena majũ nigarãma topu̶re. 47 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ caapee mena jũ̶gori carorije macããjẽ jetore ĩñanucũũ̶mi. Bairo cũ̶ caapee mena jũ̶gori carorije macããjẽrẽ caĩñapai cũ̶ caãmata, apei cũ̶ caapeere cawerocaecoricu̶re bairo cũ̶ caãno, ñuña. Cũ̶ rupau̶ macããjẽ cacaapee cũ̶goecu̶re bairo baimicũ̶ã, cacaapee mácũ̶ Diotu̶ cũ̶ caátó, ñujãñuña. Peeropu̶ roro cũ̶ caábujiorijere cũ̶ netõõgu̶mi Dios, tore bairo carorije macããjẽrẽ cũ̶ caĩñajãnaata yua. Cũ̶ caapee roro cũ̶ átio joroque caátie mena cũ̶gori roro peeropu̶ cũ̶ capopiye tãmu̶oata roque, ñuetibujioro, yu̶ra. 48 Topu̶re peero cũ̶ã di rũ̶mu̶ ũno caũ̶jãnaeti peero, cayatieti peero majũ nigaro. Becoa cũ̶ã cariaena majũ nigarãma topu̶re. Bairi roro mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ jãnacõãña. 49 “Ati yepapu̶ ãna, popiye mu̶jãã baigarã. Peeropu̶ marĩ caũ̶rõ capũnirõrẽã bairo roro popiye netõrõ mu̶jãã baigarã. 50 Moa caocarije ñujãñuña. Moa caocaetie roque ñerẽ áti masĩẽtĩña camasãrẽ. Bairi moa caocarije capeticoau̶sapata, ñe ũnie pu̶amerẽ ñuẽtĩña. Mu̶jãã, yu̶ cabuerã moa caocarijere bairo ãnajẽcu̶sa. Ãmeo ju̶átinemoña. Tunu bairoa jĩcã yericu̶narẽ bairo ãnajẽcu̶sa,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús.

Marcos 10

1 Bairo atiere cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro bero, Jesús to Capernaum caãniatacu̶, Judea yepapu̶ acoásúpu̶. Rio Jordán muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atí nu̶gõã pu̶amepu̶ acoásúpu̶. Bairo cũ̶ caátó, capããrã camasã cũ̶ u̶sayuparã. Bairi cũ̶ caátinucũrõrẽ bairo Dios yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽrẽ na quetibu̶ju̶yupu̶. 2 Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶ro, qũĩ jẽniñarã etayuparã jĩcããrã fariseo majã. “Carorije buei átiyami Jesús,” qũĩ bu̶su̶jãgamirã, atore bairo cũ̶ jẽniñamiñuparã: “Marĩ judío majã mena macããcũ̶ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ majũ cũ̶ catũ̶goñarõ jũ̶gori cũ̶ nu̶morẽ rocagu̶, ¿cõ cũ̶ roca masĩcu̶ti?” qũĩ jẽniñañuparã. 3 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --¿Dope bairo Moisés ãnacũ̶ cũ̶ roticũñuparĩ camasãrẽ? —na ĩñupũ̶. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ, atore bairo qũĩñuparã: --Moisés ãnacũ̶ atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ cũñañupĩ: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶morẽ cũ̶ carocagaata, atore bairo ĩrĩcã pũrõrẽ cõ cũ̶ cajoata, ñurõ: ‘Bairo mu̶ cabairoi, mu̶rẽ teei, mu̶rẽ yu̶ pitiya,’ ” ĩ quetibu̶ju̶ cũñupĩ Moisés —qũĩñuparã fariseo majã Jesure. 5 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶jãã ñicũ̶jãã, mu̶jããrẽ bairo ãmeo mairĩqũẽrẽ camasĩẽna na caãnoi, na mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶morẽ carocagau̶re roro cũ̶ caátiere ẽñotaesupi Moisés. 6 Baipu̶a, bairo boesupi Dios caãnijũ̶goripau̶pu̶re. Ati u̶mu̶recóore atíjũ̶gou̶pu̶a camasãrẽ átijũ̶gou̶, caũ̶mu̶ carõmio cũ̶ã na qũẽnojũ̶goyupi Dios. 7 Bairi jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ carõmio mena cũ̶ cawãmojiyaata, cũ̶ pacu̶a tu̶re witigu̶mi. Ape wiipu̶ ãnigu̶mi cũ̶ nu̶mo mena. 8 Bairo na cabairo, jĩcãũ̶rẽ bairo na ĩñañami Dios. Jĩcã rupau̶re bairo nigarãma. 9 Bairi Dios jĩcãũ̶rẽ bairo cũ̶ cacũrĩcãrã na caãnoi, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ na ricawa masĩẽcũ̶mi. Na majũ cũ̶ã ãmeo piti masĩẽtĩñama —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseo majãrẽ. 10 Cabero wiipu̶ ãna, Jesús cũ̶ cabuerã cũ̶ caĩquetibu̶ju̶atajere cũ̶ jẽniñanemoñuparã tunu, masĩgarã. 11 Bairo na caĩjẽniñarõ, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶morẽ cõ rocari bero, tunu apeo mena cũ̶ cawãmojiyaata, roro majũ caãnijũ̶gorico mena ácu̶ átiyami. Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caápei majũ niñami. “Apeo mu̶ nu̶mo mee caãcõ mena ãmerĩcõãña,” cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ cabaibotiou̶ majũ niñami. 12 Tunu bairoa jĩcãõ ũcõ cõ manapu̶re cũ̶ rocari bero, tunu apei mena cõ cawãmojiyaata, roro majũ áco átiyamo. “Apei mu̶ manapu̶ mee caãcũ̶ mena ãmerĩcõãña,” cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ cabaibotio majũ niñamo —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 13 Cabero tunu aperã na pũnaa cawĩmarãrẽ na jeasúparã Jesús tu̶pu̶, na pãñarĩ, Diore na cũ̶ jẽnibojaáto, ĩrã. Bairo na pũnaarẽ na cajeató ĩñarĩ, cũ̶ cabuerã pu̶ame, “Na jeapéricõãña mu̶jãã pũnaarẽ,” na ĩñuparã capacu̶are. 14 Bairo na caĩrõ tũ̶go, asiari atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Yu̶tu̶ pu̶ame cawĩmarãrẽ na atírotiya. Na ẽñotaeticõãña. Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããnarẽ bairo caãna niñama cawĩmarã. Narẽ bairo cayeriñurã jeto ãnimasĩñama Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶re. 15 Mu̶jããrẽ cariape ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cawĩmau̶ cũ̶ catũ̶goñarõrẽ bairo Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuaeticõãta, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re etamasĩẽtĩgu̶mi —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 16 Ĩ yaparo, cawĩmarãrẽ na nemu̶gõ, cũ̶ wãmorĩ mena na bui ñigãpeori, Diore na jẽnibojayupu̶. 17 Cabero Jesús aperopu̶ cũ̶ caápáro jũ̶goye jĩcãũ̶ cawãmau̶ cũ̶tu̶ atu̶etari, cũ̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ qũĩroau̶ etayupu̶. Atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ cawãmau̶ Jesure: —Cañuu̶ majũ cabuei, ¿dope bairo yu̶ átibujiocu̶ti, caroa yeri capetietiere bócagu̶? 18 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --¿Nopẽĩ “Cañuu̶” yu̶ mi piiyati? Cañuu̶, jĩcãũ̶ã niñami, Dios jeto. 19 Merẽ mu̶ masĩĩ Dios camasãrẽ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ: Pajĩãẽtĩcõãña camasãrẽ. Carõmio mena roro átiepeeticõãña. Aperã yayere jee rutieticõãña. Aperãrẽ cabu̶goroa na ĩbuitieticõãña. Tunu ĩtoeticõãña. Mu̶ pacu̶, mu̶ paco cũ̶ãrẽ nu̶cũ̶bu̶goya —qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 20 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ cawãmau̶ Jesure: --Cabuei, tie nipetirijere cawĩmau̶ ãcũ̶pũ̶na, yu̶ átipeyocõã jũ̶gowu̶ —qũĩñupũ̶. 21 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ maitũ̶goñarĩ atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ Jesús tunu cawãmau̶rẽ: --Mai, jĩcã wãme mu̶ ru̶sacõãña. Mu̶ cacũ̶gorije nipetirijere nunirepeyocõãña. Tie wapare jeri, cabopacarãrẽ na ricawoya. Bairo mu̶ caápata, jõbuipu̶ pairo nigaro mu̶ cawapatapee. Bairo yu̶ caĩrõrẽ bairo áti yaparori, yu̶ mena bapacu̶sa —qũĩñupũ̶ Jesús. 22 Tiere tũ̶go, cawãmau̶ pu̶ame tũ̶goñarĩqũẽ pairi acoásúpu̶. Capee apeye ũnierẽ cacũ̶gou̶ ãnirĩ, Jesús cũ̶ caĩrõrẽ bairo átigaesupu̶. 23 Bairo cũ̶ caátó ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: --¡Camasã apeye ũnierẽ capee cacũ̶gori majã Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re na caetapee masiriyojãñuña! —na ĩñupũ̶ Jesús. 24 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tũ̶go acu̶acoasuparã cũ̶ cabuerã. Bairi atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Jesús: --Yu̶ yarã, tũ̶gopeoya: Camasã apeye ũnierẽ capee cacũ̶gori majã Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re na caetapee masiriyojãñuña. 25 Waibu̶cu̶ capai, camello, ãpõã pota opeacapu̶ cũ̶ cajã ãmewitiata, masiriyojãñuña. Bairo cũ̶ caãmewitimasĩmiatacũ̶ãrẽ, netõjãñurõ masiriyoro niña caũ̶mu̶ capee apeyere cacũ̶gou̶ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re cũ̶ caetapee pu̶ame roque —na ĩñupũ̶ Jesús. 26 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ cabuerã pu̶ame nemojãñurõ tũ̶go acu̶acoasuparã. Atore bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: —Bairi toroque, ¿ni ũcũ̶ cũ̶ netõmasĩcu̶ti? 27 Jesús pu̶ame na ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: --Dise ũnie camasã na caátimasĩẽtĩẽ nipetirije Dios cũ̶ caátimasĩrĩjẽ jeto niña —na ĩñupũ̶. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Jãã Quetiupau̶, jãã roque merẽ nipetirije jãã cacũ̶gorijere cũrĩ, mu̶rẽ jãã bapacu̶ti u̶sajũ̶gowu̶ —qũĩñupũ̶ Pedro Jesure. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: —Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ mena bapacu̶tigu̶ yu̶ yaye caroa quetibu̶ju̶riquere ju̶quetibu̶ju̶gu̶, cũ̶ ya wiire, o cũ̶ bairãrẽ, cũ̶ bairã rõmirĩrẽ, cũ̶ pacu̶are, cũ̶ pũnaarẽ, o cũ̶ ya yepa cũ̶ãrẽ cũ̶ caaweyocoápáta, narẽ cũ̶ cacũ̶goro netõjãñurõ bócanemogu̶mi tunu ati yepapu̶re ãcũ̶ cũ̶ yaye ũnierẽ, bairi cũ̶ yarã ũna cũ̶ãrẽ. Bairi jĩcãũ̶rẽ cũ̶ caaweyocoápáta, cũ̶ netõrõ cien bui peoro cãrõ majũ bócanemogu̶mi. Yu̶ yau̶ cũ̶ caãnie jũ̶gori aperã popiye cũ̶ baio roque cũ̶ na caátimiatacũ̶ãrẽ, bairo jeto bócanemogu̶mi cũ̶ ya wiirire, o cũ̶ bairãrẽ, cũ̶ bairã rõmirĩrẽ, cũ̶ pacu̶are, cũ̶ pũnaarẽ, o cũ̶ ya yepaa cũ̶ãrẽ. Tunu ape u̶mu̶recóo caetaro, cũ̶gonemogu̶mi yeri capetietiere. 31 Apeyera tunu ati rũ̶mu̶rĩrẽ camasã jĩcããrã rotimasĩmirãcũ̶ã, caberopu̶ na mena macããnarẽ na rotimasĩẽtĩgarãma. Tunu bairoa ati rũ̶mu̶rĩrẽ camasã jĩcããrã rotimasĩẽtĩmirãcũ̶ã, caberopu̶ na mena macããna capããrãrẽ carotimasĩrã majũ nigarãma. 32 Cabero Jesujãã Jerusalẽpu̶ caãniatí wããpu̶ ásúparã. Jesús pu̶ame cũ̶ cabuerã jũ̶goyere ásúpu̶. Bairo cũ̶ cabairo ĩña, cũ̶ cabuerã tũ̶gocõã maniásuparã. Tunu bairoa nipetirã cũ̶ bero cau̶sarã uwitũ̶goñañuparã. Bairo na cabairo ĩña, Jesús pu̶ame cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ camasã watoa caãnarẽ na piijori, atore bairo na ĩñupũ̶ cũ̶ cabaipeere: 33 “Jerusalẽpu̶ marĩ caátíere merẽ mu̶jãã masĩña. Topu̶ ti macã macããna pu̶ame yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re, yu̶ ñerĩ, yu̶ jogarãma sacerdote majã quetiuparãrẽ, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majãrẽ. Bairo na caáto, sacerdote majã quetiuparãjãã pu̶ame yu̶ pajĩãroca rotigarãma. Bairo átirotiri yua, judío majã caãmerãrẽ yu̶ nuni rocacõãgarãma. 34 Roro ñiepegarãma. Na u̶co mena yu̶ eyotu epegarãma. Bairo átiri, roro majũ yu̶ bape epegarãma. Bairo yu̶ átieperi, yu̶ pajĩã rocacõãgarãma. Bairo yu̶re na caátimiatacũ̶ãrẽ, itia rũ̶mu̶ bero caãno yu̶ pu̶ame yu̶ caticoagu̶ tunu,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 35 Cabero Santiago, Juan Zebedeo pũnaa Jesús tu̶pu̶ atí, atore bairo qũĩñuparã: --Jããrẽ cabuei, mu̶rẽ jãã cajẽnirĩ wãme jããrẽ mu̶ caátibojaro jãã boya —qũĩñuparã. 36 Bairo na caĩrõ tũ̶go: --¿Ñerẽ mu̶jãã yu̶ caáto mu̶jãã boyati? —na ĩ jẽniñañupũ̶. 37 Na pu̶ame bairo qũĩñuparã: --Ati yepare mu̶ carotimasĩrĩpau̶ caetaro, mu̶tu̶ jãã mu̶ caruirotiro jãã boya. Jĩcãũ̶ cariape nu̶gõã, apei caãcõ nu̶gõã jãã mu̶ caruirotiro jãã boya. “Jau̶,” miwã —qũĩñuparã Juan, Santiago mena Jesure. 38 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶jãã caĩjẽnirĩjẽ cabaipeere caroaro mu̶jãã masĩẽtĩña. Bu̶tioro popiye bairicarore mu̶jãã jẽnimiña. Yu̶ pu̶ame popiye yu̶ baigu̶. Yu̶re bairo popiye mu̶jãã cabaiata, ¿mu̶jãã nu̶cãmasĩrãti? —na ĩñupũ̶ Jesús Juarẽ, bairi Santiago cũ̶ãrẽ. 39 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go: --Mu̶rẽã bairo jãã nu̶cãmasĩña —qũĩñuparã. Bairi Jesús pu̶ame atore bairo na ĩnemoñupũ̶: --Yu̶ cabaiparore bairo popiye mu̶jãã baigarã mu̶jãã cũ̶ã. 40 Baipu̶a, yu̶ majũ yu̶re caju̶rotiparã, yu̶tu̶ cariape nu̶gõã, bairi caãcõ nu̶gõã caruiparãrẽ na yu̶ besemasĩẽtĩña. Yu̶ Pacu̶ pu̶ame roque bairo caãniparãrẽ na besemasĩñami —na ĩñupũ̶ Jesús Juarẽ, bairi Santiago cũ̶ãrẽ. 41 Cabero Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo cãnacãũ̶ caãna majũ, Santiago, Juan mena Jesure na caĩjẽniñaatajere catũ̶goatana ãnirĩ, na mena asiajãñuñuparã. 42 Jesús pu̶ame tiere ĩña, cũ̶tu̶ na piijori atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: --Merẽ mu̶jãã masĩña ati u̶mu̶recóo macããna na caátiãnierẽ. Ati yepa macããna Diore caĩroaena quetiuparã reyre bairo caãna tutuaro mena rotiepeyama na roca macããnarẽ. Popiye na baio joroque na rotiepeyama. 43 Mu̶jãã pu̶ame roquere tore bairo baietirotiya. Bairo pu̶ame bairotiya mu̶jããrẽ: Mu̶jãã mena macããcũ̶, caãnimajũũ̶rẽ bairo caãnigau̶, mu̶jãã roca netõjãñurõ carotimasĩrẽ bairo ãnirotiya. 44 Tunu bairoa mu̶jãã mena macããcũ̶, carotimajũũ̶rẽ bairo caãnigau̶, mu̶jãã ũ̶mu̶rẽ bairo cũ̶ caãmata, ñurõ. 45 Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, quetiupau̶ majũrẽ bairo yu̶re capaabojaparãrẽ macãũ̶ acú̶ mee yu̶ apú̶ ati yepapu̶re. Camasãrẽ na ju̶átinemou̶ acú̶ yu̶ apú̶ ati yepapu̶re. Tunu bairoa yu̶ cariarije jũ̶gori camasã na carorije wapare netõũ̶ acú̶ yu̶ apú̶ —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 46 Cabero Jericó na caĩrĩ macãpu̶ etayuparã. Bairo ti macãpu̶ caãniatana ti macãrẽ na cawitiro, cũ̶ cabuerã Jesús berore u̶sayuparã. Capããrã camasã cũ̶ã cũ̶ bero u̶sayuparã. Bairo na caátó, jĩcãũ̶ cacaapee ĩñaecũ̶ Bartimeo cawãmecu̶cu̶, Timeo macũ̶ maa tu̶pu̶ dinerore jẽni ruiyupu̶. 47 Cũ̶, cacaapee ĩñaecũ̶ pu̶ame, “Jesús Nazaret macã macããcũ̶ netõácú̶ baiyami,” na caĩrõ tũ̶gori, bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo qũĩ joyupu̶ Jesure: —¡Jesús, David ãnacũ̶ pãrãmi, bopacooro ñiñaña! 48 Bairo cũ̶ caĩrõ, capããrã camasã pu̶ame cũ̶ tutiyuparã, cũ̶ awajaeticõãto, ĩrã. Bairo cũ̶rẽ na caĩmiatacũ̶ãrẽ, bu̶tioro jãñurĩ awajanemoñupũ̶ tunu: —¡David ãnacũ̶ pãrãmi, bopacooro ñiñaña! 49 Jesús pu̶ame bairo cũ̶ caĩawajarijere tũ̶gori tuanu̶cãñupũ̶. Tuanu̶cãrĩ yua, “Cũ̶ piijoya,” na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶tu̶ caãnarẽ. Bairo cũ̶ capiirotiro tũ̶go, bairo qũĩñuparã to macããna cacaapee ĩñaecũ̶rẽ: —Tũ̶goñarĩqũẽ paieticõãña. Wãmu̶nu̶cãrĩ asá Jesutu̶. Mu̶rẽ pii átiyami. 50 Bairo na caĩrõ tũ̶go, cacaapee ĩñaecũ̶ pu̶ame jicoquei cũ̶ jutiro cabuimacããtõrẽ wẽrocacũrĩ, pati wãmu̶nu̶cã acoásúpu̶ Jesús tu̶pu̶. 51 Bairo cũ̶ caetaro ĩña, Jesús pu̶ame: --¿Ñerẽ mu̶ yu̶ caáto mu̶ boyati? —qũĩ jẽniñañupũ̶. Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ cacaapee ĩñaecũ̶ Jesure: --Yu̶ Quetiupau̶, caĩñamasĩẽcũ̶ ãnirĩ ñiñamasĩgaya tunu —qũĩñupũ̶. 52 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús Bartimeorẽ: —Tunu ácú̶ja mu̶ ya wiipu̶. Yu̶ mena mu̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori mu̶ caapee ĩñamasĩõ joroque mu̶ yu̶ átiya. Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei ĩña masĩcoasupu̶ yua. Bairo ĩña masĩrĩ bero, maapu̶ Jesús berore u̶sa ásúpu̶ Bartimeo cũ̶ã yua.

Marcos 11

1 Bairo Jerusalén tu̶pu̶ cõñaáná yua, Betfagé, Betania na caĩrĩ macããrẽ, Olivo buro tu̶re etayuparã Jesujãã. Bairo etarã, Jesús pu̶ame cũ̶ cabuerã pu̶garãrẽ macãpu̶ na ájũ̶gorotiyupu̶. 2 Atore bairo na ĩ joyupu̶: --Ánája ato riape caãni macããcãpu̶. Topu̶ etarã, jicoquei burro jiyanu̶cõrĩcũ̶rẽ cũ̶ mu̶jãã bócagarã. Cũ̶, burro pu̶ame mai camasã na capesañaecũ̶ nigu̶mi. Cũ̶rẽ cũ̶ õwãrĩ, cũ̶ mu̶jãã neapá yu̶ tu̶pu̶. 3 Bairi tunu aperã mu̶jããrẽ, “¿Nopẽĩrã cũ̶ mu̶jãã õwãñati?” na caĩata, atore bairo na mu̶jãã ĩwã: “Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ boami. Yoaro mee mu̶jãã tunuogu̶mi tunu mu̶jãã burrore,” na mu̶jãã ĩwã —na ĩ joyupu̶ Jesús. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go cũ̶ cabuerã pu̶garã pu̶ame acoásúparã. Bairo áná yua, burrore cũ̶ bócayuparã. Wii jopetu̶ maa tũ̶ni na cajiyanu̶cõãtacu̶re cũ̶ bócayuparã. Cũ̶ bócaetari yua, cũ̶ õwãñuparã. 5 Bairi burrore na caõwãrõ ĩñarĩ, to macããna jĩcããrã atore bairo na ĩñuparã: —¿Ñerẽ mu̶jãã átiyati? ¿Nopẽĩrã cũ̶ mu̶jãã õwãñati? 6 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame Jesús na cũ̶ caĩrotiatatore bairo na ĩ yu̶yuparã to macããnarẽ. Bairo na caĩyu̶ro, burro uparã pu̶ame, “Toroque cũ̶ neánája,” na ĩñuparã. 7 Bairo Jesutu̶ burrore na cane etaro yua, na jutii, cabui macããjẽrẽ, burro buire peoyuparã. Bairo na caáto, Jesús pu̶ame burro buipu̶ wãmu̶ peayupu̶. Bairo cũ̶ buipu̶ pesari yua, ásúpu̶ Jesús Jerusalẽpu̶. 8 Bairo cũ̶ caátó, to macããna capããrã camasã na jutii cabui macããjẽrẽ esocũñuparã maa cũ̶ caátí wããrẽ. Aperã maatu̶ macããjẽ pepũũ queeri ũnierẽ patanerĩ Jesús jũ̶goyere piticũ jũ̶goyuparã, Jesure qũĩroari u̶seanirã. 9 Bairo bairã, nipetiro Jesús jũ̶goye macããna, cũ̶ bero macããna cũ̶ã bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo qũĩ basapeo jũ̶goyuparã: --¡Ñumajũcõãña! ¡Jesús, Dios cũ̶ cajou̶ marĩ Quetiupau̶ majũ cũ̶ caãnoi, cũ̶rẽ marĩ cabasapeoro ñuña! 10 ¡Quetiupau̶ rey David marĩ ñicũ̶ ãnacũ̶ cũ̶ caãnatõrẽ bairo caroaro to baicõã ãmarõ! ¡Nipetiro cũ̶ marĩ basapeoroa Dios u̶mu̶recóo macããcũ̶rẽ! —qũĩ basapeoyuparã to macããna. 11 Bairo na cabasa ãno ũno, etayupu̶ Jesús Jerusalẽpu̶. Topu̶ eta, jããñupũ̶ Jesús Dios ya wii, templo wiire. Bairo ti wiire jããnu̶cã, nipetiropu̶ ĩñapeyocõãñupũ̶ Jesús. Ĩñapeyo yaparo, tocãrõã acoásúpu̶ Betania macãpu̶ cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ caãnacãũ̶ mena, merẽ ñamicã caãnoi yua. 12 Cabusuri rũ̶mu̶ caãno tunucoásúpu̶ Jesús Jerusalẽpu̶ tunu. Bairo ti macãpu̶ ácú̶, queya tũ̶goñañupũ̶. 13 Bairo queyari, jĩcãũ̶ yucu̶ higuera cawãmecu̶tiire yoajãñurõpu̶a ãcũ̶ ĩñajoyupu̶. Bairo ĩñajo yua, carícare ĩñau̶ ásúpu̶. Bairo carícare cũ̶ camacãmiatacũ̶ãrẽ, capũũ jeto nicõãñuparõ. Ríca mañuparõ. Carícacu̶ti yu̶tea mee ãñuparõ mai. 14 Bairo tii otei carícamanoi, atore bairo ĩñupũ̶ Jesús ti oteire: —¡Atii tocãrõã ríca manigaro yua! Ni ũcũ̶ ati rícare u̶gaetigu̶mi yua. Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cũ̶ cabuerã pu̶ame tũ̶goyuparã. 15 Cabero Jerusalẽpu̶ na caetaro bero, Jesús pu̶ame jããñupũ̶ templo capairi wii, ñubuerica wiire. Ti wiire jããetari, to macããna nunirĩ cawapatari majãrẽ, bairi wapatiri majã cũ̶ãrẽ na acurewiyojo jũ̶goyupu̶. Tunu moneda tiirire cawasoari majã mesarire, bairi buare cawapatiri majã ya mesari cũ̶ãrẽ tujerecũ peyocoásupu̶. 16 Bairo átiri yua, aperãrẽ apeye ũnierẽ cũ̶gori, o pu̶sari, templo wii recomacãpu̶ caánucũrãrẽ na netõárotiesupu̶ Jesús. 17 Bairo áti yaparo, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ to macããnarẽ: --Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶ri tutipu̶ bairo ĩña: “Yu̶ ya wii ati u̶mu̶recóo nipetiro camasã na cañubueri wii, ñubuerica wii majũ nigaro,” ĩña. Bairo caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame apeye aru̶are bairo mu̶jãã átiya. Camasãrẽ jeruti nunirĩ majãrẽ bairo caãna ãnirĩ jerutiri majã na caãni wii, ũ̶tã wiire bairo mu̶jãã átiya ati wii, Dios ya wiire —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 18 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, sacerdote majã quetiuparã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã cũ̶ã, “¿Dope bairo átiri cũ̶ marĩ pajĩãrãati?” ãmeo ĩ bu̶su̶pẽni jũ̶goyuparã na majũ. Mai, cũ̶ uwiyuparã Jesure, nipetiro camasã Jesús yaye cũ̶ quetibu̶ju̶rijere caroaro cũ̶ na catũ̶gou̶sacõã maniátie jũ̶gori. 19 Cabero canaioatípau̶ caãno ĩña yua, Jesús cũ̶ cabuerã mena ti macã Jerusalẽrẽ witicoásúparã. 20 Cabusuri rũ̶mu̶ caãno higuera yucu̶tu̶ netõásúparã. Bairo áná, higuera yucu̶re canu̶cõrĩpu̶a cajĩni yasiatacu̶re ĩñajoyuparã. 21 Bairo na caĩñajoro, Pedro pu̶ame Jesús cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ tũ̶goñabocari, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Yu̶ Quetiupau̶, ĩñajoya. Jicu̶, “Tocãrõã ríca manigaro,” mu̶ caĩñaatacu̶ pu̶ame merẽ jĩnicuupa —qũĩñupũ̶. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: —Dios mena tũ̶goñatutuaya. 23 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ atii ũ̶tãũ̶rẽ etari, “Wãáti ria capairiyapu̶ etanu̶cãrõjã,” cũ̶ caĩata, cũ̶ caĩrõrẽã bairo baibujioro tii ũ̶tãũ̶ pu̶ame. “Yu̶ caĩrõrẽ bairo baicoagaro,” pu̶gani cãrõ tũ̶goñarĩ mee, cariape cũ̶ caĩtũ̶goñatutuacõãta, cũ̶ caĩrõrẽã bairo baigaro yua. 24 “Yu̶ cajẽnirõrẽã bairo jogu̶mi Dios,” cariape ĩ tũ̶goñatutuacõãña. Bairo mu̶jãã caĩtũ̶goñatutuacõãta, nipetiri wãme cũ̶ mu̶jãã cajẽnirĩjẽrẽ mu̶jãã jomajũcõãgu̶mi. 25 Tunu bairoa Diore mu̶jãã cajẽniparo jũ̶goye, aperã camasã mena roro mu̶jãã caátaje caãmata, na mena mu̶jãã cabu̶su̶qũẽnorõ ñuña, marĩ Pacu̶ Dios u̶mu̶recóopu̶ caãcũ̶ cũ̶ã roro mu̶jãã caátajere mu̶jãã cũ̶ camasiriyobojaparore bairo ĩrã. 26 Bairo roro mu̶jããrẽ na caátajere na mu̶jãã cabu̶su̶qũẽnoeticõãta roque, marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ã roro mu̶jãã caátajere mu̶jãã masiriyobojaetigu̶mi. 27 Tipau̶ bero etayuparã tunu Jesujãã Jerusalẽpu̶. Bairo etarã, templo wiipu̶ jããñuparã. Bairo Jesús pu̶ame topu̶ cũ̶ cañesẽã ãnitoye, sacerdote majã quetiuparã, aperã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, aperã judío majã cabu̶toa camasĩrĩ majã cũ̶ã cũ̶tu̶ etayuparã. 28 Bairo cũ̶tu̶ etari, atore bairo qũĩ jẽniñañuparã Jesure: —¿Noa ũna na carotiro mena bairo mu̶ átiati ñamicã mu̶ caátiatajere? 29 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús fariseojããrẽ: --Yu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽ jĩcã wãme yu̶ jẽniñagu̶. Cariape yu̶ mu̶jãã yu̶wa: ¿Ni ũcũ̶ camasãrẽ cũ̶ bautiza rotijoyupari Juan ãnacũ̶rẽ? ¿Dios, o camasã pu̶ame cũ̶ na bautiza rotijoyupari? Tiere cariape yu̶ mu̶jãã caĩquetibu̶ju̶ata, yu̶ cũ̶ã cariape mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶, “Noa ũna na carotiro mena bairo yu̶ átiya,” mu̶jãã ñigu̶ —na ĩñupũ̶ Jesús. 31 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, yasioroaca ãmeo bu̶su̶yuparã na majũ cũ̶rẽ na caĩyu̶peere: “¿Nopẽ bairo cũ̶ marĩ yu̶rãati? ‘Dios pu̶ame cũ̶ bautiza rotijoricu̶mi Juarẽ,’ marĩ caĩata, ‘Toroque, ¿nopẽĩrã Juan ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶riquere cariape mu̶jãã tũ̶goeti?’ marĩ ĩbujiou̶mi. 32 Tunu bairoa, ‘Camasã pu̶ame cũ̶ bautiza rotijoricarãma Juarẽ,’ marĩ ĩ masĩẽtĩña, marĩrẽ tutirema ĩrã,” yasioroaca ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã. Mai, camasãrẽ na tũ̶goña uwiyuparã. Na, nipetiro camasã pu̶ame, “Juan, Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ ãmi,” ĩ tũ̶goñarãma. 33 Bairi, “Jãã masĩẽtĩña Juarẽ cabautiza rotijoricu̶re,” qũĩñuparã fariseo quetiuparãjãã Jesure. Bairo na caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame bairo na ĩñupũ̶: --Cariape yu̶ mu̶jãã yu̶etiya. Bairi yu̶ cũ̶ã, “Noa ũna na carotiro mena tore bairo yu̶ átimasĩña,” mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶etigu̶ —na ĩñupũ̶.

Marcos 12

1 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ati wãme ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶ jũ̶goyupu̶ Jesús. Atore bairo na ĩñupũ̶: “Ãñupũ̶ jĩcãũ̶ wese upau̶. Cũ̶ pu̶ame u̶se wesere qũẽnoñupũ̶. Bairo ti wesere ote yaparo, cũ̶ wesere jãnía ẽñotayupu̶ ũ̶tã rupaa mena. Áti yaparo, u̶se ocore na canumuparo cũ̶ãrẽ qũẽnoñupũ̶. Áti yaparo, na cacoteri wii caũ̶mu̶arĩ wii, torre cũ̶ãrẽ qũẽnoñupũ̶. Bairo qũẽno yaparori bero, acoásúpu̶ cayoaropu̶. Mai, águ̶ jũ̶goye, cũ̶ wesere wasocũñupũ̶ aperã paari majãrẽ, wapatagu̶. 2 Cabero yua, u̶se cabu̶tiri yu̶tea caetaro masĩrĩ, cũ̶ ũ̶mu̶ jĩcãũ̶rẽ cũ̶ joyupu̶ cũ̶ ya wesere cũ̶ cawasoricarã tu̶pu̶. Cũ̶rẽ na cawasorique wapare bou̶, cũ̶ joyupu̶, tie wapare cũ̶ jeatíbojaáto, ĩ. 3 Bairo cũ̶ ũ̶mu̶rẽ cũ̶ cajomiatacũ̶ãrẽ, wese paari majã pu̶ame, cũ̶ caetaro cũ̶ qũẽñuparã. Bairo cũ̶ qũẽrĩ, ñe ũnie mácũ̶ cũ̶ átitunuo joyuparã. 4 Tunu ti wese upau̶ pu̶ame apei cũ̶ ũ̶mu̶rẽ cũ̶ joyupu̶. Cũ̶ cũ̶ãrẽ torea bairo cũ̶ ásuparã. Roro cũ̶ átieperi, cũ̶ ru̶poare rií witio joroque cũ̶ payuparã. 5 Cabero ti wese upau̶ apei cũ̶ ũ̶mu̶rẽ cũ̶ joyupu̶ tunu. Bairo topu̶ cũ̶ caetaro, cũ̶ pajĩã rocacõãñuparã ti wese cacoteri majã yua. Cabero capããrã na jonemomiñupũ̶ tunu. Bairo topu̶ na caetaro, ti wesere cacoteri majã pu̶ame jĩcããrãrẽ na qũẽñuparã. Aperãrẽ na pajĩã recõãñuparã. 6 “Bairo na caáto bero, jĩcãũ̶ã ru̶sayupu̶ yua, cũ̶ macũ̶ bu̶tioro cũ̶ camai majũũ̶ jeto. Bairo bairi ti wesepu̶ cũ̶ joyupu̶, atore bairo ĩ tũ̶goñarĩ: ‘Cũ̶ roquere cũ̶ nu̶cũ̶bu̶gobujiorãma, yu̶ macũ̶ cũ̶ caãnoi.’ 7 Bairo cũ̶ caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, wese paari majã pu̶ame ti wese upau̶ macũ̶ cũ̶ caatóre ĩñarĩ, ãmeo ĩñuparã: ‘Atíyami ati wese upau̶ macũ̶. Cũ̶ã niñami cũ̶ pacu̶ cũ̶ cariaro bero ati wesere cacũ̶gou̶sapau̶. Bairi cũ̶ marĩ pajĩãrocacõãto. Bairo marĩ caápata, ati wese uparãrẽ bairo marĩ tuagarã,’ ãmeo ĩñuparã na majũ. 8 Bairo caĩrã ãnirĩ na caĩrõrẽã bairo ásuparã. Ti wese tũ̶nipu̶ cũ̶ ñeowa átí, cũ̶ pajĩã rocacõãñuparã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 9 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gori majãrẽ: “¿Dope bairo ácu̶mi mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati cũ̶ macũ̶rẽ na capajĩãrocaro bero ti wese upau̶ pu̶ame? Bairo átigu̶mi: Topu̶ á, ti wese paari majãrẽ na pajĩã recõãgu̶mi. Bairo na átireri bero, aperãrẽ cũ̶ wesere coteroticũgu̶mi,” na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gori majãrẽ. 10 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “¿Atie quetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã ĩñaetinucũñati Dios yaye bu̶su̶rica tutipu̶? Mu̶jãã masĩrã. Bairo ĩña: ‘Ũ̶tã mena cawii qũẽnorĩ majã jĩcã ũ̶tããrẽ na caboetimiatacũ̶ãrẽ, tia pu̶ame caãnimajũrĩcã nigaro. Tia camanicõãta, wii manibujioricaro. 11 Dios pu̶ame bairoa ásupi. Bairo cũ̶ caátore ĩñarã, marĩ tũ̶goña u̶seaniña,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye bu̶su̶rica tutipu̶,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús tia ũ̶tããrẽ bairo cũ̶ cabairijere. 12 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, to macããna pu̶ame masĩcõãñuparã Jesús cũ̶ caĩrĩjẽrẽ. “Marĩ pu̶ame tia ũ̶tããrẽ carocari majãrẽ bairo marĩ ãniña. Bairi marĩrẽã ĩgu̶ ĩcũ̶mi Jesús,” ĩ tũ̶goñañuparã. Bairo ĩ tũ̶goñamasĩrĩ jicoquei Jesure cũ̶ ñegamiñuparã. Bairo cũ̶ ñegamirãcũ̶ã, cũ̶ ñemasĩẽsuparã, camasãrẽ na uwirã. Bairi tocãrõã jãnarĩ acoásúparã. 13 Cabero tunu fariseo majã jĩcããrã bairi Herodes yarã cũ̶ãrẽ Jesutu̶ na joyuparã, “¿Dope bairo rorije cũ̶ bu̶su̶o joroque marĩ ánaati? Bairo roro Jesús cũ̶ cabu̶su̶ata, cũ̶ marĩ bu̶su̶jã masĩgarã,” ĩrã. 14 Bairi na cajoatana Jesús tu̶pu̶ etarã, atore bairo qũĩ jẽniñañuparã: --Cabuei, jãã masĩña merẽ mu̶ caátiãnierẽ. Mu̶a, caroaro cariape minucũña. Aperã roro na cabaurije, aperã caroaro na cabaurije jũ̶gori mee na miñabeseya. Mu̶a, cariapea Dios marĩrẽ cũ̶ caãnirotiricarorea bairo mu̶ bueya. Bairo cabai ãnirĩ, ¿dope bairo mi tũ̶goñañati romano majã marĩrẽ na carotirijere? ¿To ñuñati quetiupau̶ emperadore camasã yaye dinerore jeri, jãã cajoata, o to ñueticu̶ti? —qũĩ jẽniñañuparã. 15 Jesús pu̶ame roro na caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ masĩcõãrĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã, “Roro qũĩáto,” caĩrãrẽ bairo yu̶ mu̶jãã ĩ jẽniñañati? Jau̶, yu̶re joñijate moneda tiire, caroaro marĩ caĩñaparore bairo ĩrã —na ĩñupũ̶. 16 Bairo na canunirõ, atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Noa riapé to tusayati, ti moneda tiiacapu̶re? Tunu bairoa, ¿noa wãme woaturique to tusayati? —na ĩ jẽniñañupũ̶ Jesús. Bairo cũ̶ caĩrõ, na pu̶ame ĩñuparã: --Emperador quetiupau̶ ya wãme, bairi tunu, cũ̶ riape tusaya ti tii moneda tiiacapu̶re —qũĩñuparã. 17 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Jesús tunu: --Toroque emperador quetiupau̶re cũ̶ yaye caãnierẽ cũ̶rẽ cũ̶ tunuojoya. Tunu bairoa Dios yaye caãnierẽ Diore cũ̶ jonucũña —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseojããrẽ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶go acu̶acoasuparã. 18 Cabero jĩcããrã saduceo majã na caĩrã qũĩñarásúparã Jesure. Mai, saduceo majã pu̶ame atore bairo caĩtũ̶goñarĩ majã ãñuparã: “Camasã cariacoatana, nopẽ bairo catitunu masĩẽnama,” ĩ tũ̶goñañuparã. Bairi atore bairo qũĩñuparã Jesure: 19 --Cabuei, Moisés ãnacũ̶ atore bairo marĩrẽ ĩ woacũñañupĩ tirũ̶mu̶pu̶re: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cawãmojiyaricu̶ cũ̶ nu̶mo mena pũnaa mácũ̶ã cũ̶ cariacoapata, cũ̶ ãnacũ̶ bai pu̶ame cũ̶ buiacore cõ cũ̶ wãmojiyaáto. Bairo cũ̶ caáto, cũ̶ pũnaa caãniparã pu̶ame cũ̶ ãnacũ̶ pũnaarẽ bairo ãnibujiorãma,” ĩcũñupĩ. 20 Tiere mu̶ masĩĩ. Bairi ape wãmerẽ ĩcõñarĩ jãã quetibu̶ju̶pa mai: Ãñuparã jĩcãni, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ caãnacũ̶ã majũ jĩcãũ̶ pũnaa. Bairi cajũ̶gocu̶ pu̶ame wãmojiya jũ̶goyupu̶. Cabero pũnaa mácũ̶ã riacoásúpu̶. 21 Bairi cũ̶ ãnacũ̶ bai pu̶ame cũ̶ buiacore wãmojiyayupu̶ tunu. Cabero pũnaa mácũ̶ã riacoásúpu̶ cũ̶ cũ̶ã. Tunu bairoa cũ̶ ãnacũ̶ bai apei pu̶ame cũ̶ buiacore wãmojiyayupu̶ tunu. Cabero cũ̶ cũ̶ã riacoásúpu̶ pũnaa mácũ̶ã. 22 Bairi bairo jeto baiyuparã nipetiro na ãnana bairã, aperã cũ̶ã. Bairo nipetiro cõ mena nu̶mocu̶timirãcũ̶ã, cõ mena pũnaa mána jeto riapeticoasuparã. Cabero na ãnana nu̶mo caãnimirĩcõ cũ̶ã riacoásúpo. 23 Bairo ati yepapu̶ nipetirã nu̶mo caãnacõ ãnirĩ yua, cariaricarã tunu na cacatiropu̶ na caãno, ¿ni nu̶mo majũ cõ ãnicu̶ti? —qũĩ jẽniñañuparã saduceo majã Jesure. 24 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús: --Mu̶jãã, saduceo majã, Dios yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ, bairi cũ̶ tutuarije cũ̶ãrẽ mu̶jãã tũ̶goña mawijiacoaya, bairo ĩrã. 25 Ape u̶mu̶recóore caũ̶mu̶a, carõmia cũ̶ã catiri caetaparã pu̶ame nu̶mo manigarãma. Ángelea majã, u̶mu̶recóo macããna na caãnorẽ bairo nigarãma. 26 Apeyera tunu mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶: Cariacoatana nimirãcũ̶ã tunu na cacatirore Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶woacũrĩcã tutipu̶ mu̶jãã ĩñaetinucũñati ati wẽẽrẽ. Ti tutipu̶ yucu̶ ũ̶mirõcũ̶ã caũ̶petietiire cũ̶ caquetibu̶ju̶ricapau̶pu̶ atore bairo ĩ woatuyupi Moisés: “Yu̶a, yu̶ ãniña Abraham, cũ̶ macũ̶ Isaac, bairi cũ̶ macũ̶ Jacob quetiupau̶ caãnacũ̶,” ĩñupĩ. 27 Bairo cũ̶ caĩrõĩ, marĩ masĩña: ¡Dios pu̶ame cayasirã ãnana ũna quetiupau̶ mee niñami! Cacatirã majũ quetiupau̶ roque niñami. Tiere mu̶jãã tũ̶goña mawijiacoaya —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús saduceo majãrẽ. 28 Bairo na caãmeo bu̶su̶pẽnirĩjẽrẽ catũ̶goatacu̶ jĩcãũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuei pu̶ame bairo Jesús caroaro cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶gori, Jesutu̶ etayupu̶. Bairo cũ̶tu̶ eta, atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure: --Cabuei, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ mena macããjẽ, ¿dise pu̶ame caãnimajũrĩjẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽ to ãniñati? —qũĩ jẽniñañupũ̶. 29 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús caũ̶mu̶rẽ: --Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩjẽ mena macããjẽ cabuijãñurõ netõrõ carotirije atore bairo niña: “Tũ̶goya mu̶jãã Israel macããna. Dios marĩ Pacu̶ jĩcãũ̶ niñami. Apei maniñami. 30 Bairi mu̶jãã caátiãnie nipetirije mena cũ̶ maiña. Tunu bairoa mu̶jãã yeripu̶, mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ nipetirije mena cũ̶ maiña. Tunu bairoa mu̶jãã catutuarije nipetirije mena cũ̶ maiña.” 31 Atie rocajãñurĩ cũ̶ caroticũrĩqũẽ torea bairo jãñurĩ niña tie cũ̶ã. Bairo ĩña: “Mu̶jããtu̶ macããna cũ̶ãrẽ mu̶jãã rupau̶re mu̶jãã camairõrẽã bairo na maiña.” Tie Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ tocãnacã wãme netõrõ caãnimajũrĩjẽ niña. Ape wãme tie netõrõ caãnie maa —qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cajũ̶gobueire. 32 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, qũĩñupũ̶ Jesure: --Cabuei, cariape miña. Mu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere bairo baiya: Dios marĩ Pacu̶ jĩcãũ̶ã niñami. Apei maniñami. 33 Marĩ caátiãnie nipetirije mena cũ̶ marĩ maigarã. Tunu bairoa marĩ yeripu̶, marĩ catũ̶goñarĩjẽ nipetirije mena cũ̶ marĩ maigarã. Tunu bairoa marĩ catutuarije nipetirije mena cũ̶ marĩ maigarã. Marĩtu̶ macããna cũ̶ãrẽ marĩ rupau̶re marĩ camairõrẽã bairo na marĩ maigarã. Tie pu̶ame marĩ catũ̶gopeoro, waibu̶toa rii altapu̶ marĩ cajoemu̶gõ jonucũrĩjẽ tocãnacã wãme netõrõ caãnimajũrĩjẽ niña —qũĩñupũ̶. 34 Jesús pu̶ame caroaro cũ̶ cayuro tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶: —Petoaca ru̶saya Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶ mu̶ caetapee. Bairo cũ̶ caĩrõ bero yua, cũ̶ jẽniña uwiri, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ jẽniñanemoesupu̶. 35 Bairo Jesús Dios ya wii templo wiipu̶ camasãrẽ na bueãcũ̶, atore bairo na ĩñupũ̶ cũ̶tu̶ caãnarẽ: --¿Dopẽĩrã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã pu̶ame, “Mesías, ‘Dios cũ̶ cajou̶,’ na caĩrẽ David ãnacũ̶ pãrãmi ãnigu̶mi” na ĩ quetibu̶ju̶nucũñati? 36 David ãnacũ̶ pu̶ame Espíritu Santo cũ̶rẽ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori, atore bairo ĩ woatuyupi: ‘Dios pu̶ame yu̶ Quetiupau̶re atore bairo qũĩwĩ: “Ato ruiya cariape nu̶gõã pu̶ame mai. Mu̶ pesua caãnanarẽ na yu̶ canetõnu̶cãrõ bero, mu̶ pu̶ame na mu̶ rotimasĩgu̶,” ’ ĩñupĩ David ãnacũ̶, Dios cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ. 37 Bairo Mesíare, “Yu̶ Quetiupau̶,” cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, ¿dope bairo cũ̶ pãrãmi majũ cũ̶ ãnibujiocu̶ti? —na ĩ jẽniñañupũ̶ Jesús cũ̶tu̶ caãnarẽ. Na pu̶ame capããrã ãñuparã cũ̶ yaye quetibu̶ju̶riquere u̶seanirĩqũẽ mena catũ̶gou̶sarã. 38 Bairo Jesús camasãrẽ na quetibu̶ju̶ãcũ̶, atore bairo na ĩñupũ̶: “Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã na caátiãnierẽ tũ̶goñamasĩña: Na pu̶ame jutii cayowerijere jãñajesoyama. Bairo cajãñarã ãnirĩ plazapu̶ na caáñesẽãta, nipetiro camasã nu̶cũ̶bu̶goricaro mena na cajẽnirõrẽ bonucũñama. 39 Tunu bairoa ñubuerica wiiripu̶ na caápáta, caroapau̶ri jetore ruiganucũñama. Tunu bose rũ̶mu̶ caãno narẽ na capiiata, caroapau̶re ruiri u̶gaganucũñama. 40 Tunu bairoa cawapearã rõmirĩ ya wiirire ẽmanucũñama. Tunu yoaro Diore cũ̶ jẽniñubue tonucũñama. Na pu̶ame roque aperã netõjãñurõ popiye tãmu̶ogarãma.” 41 Jĩcã rũ̶mu̶ templo wiipu̶ ãcũ̶, camasã na yaye dinerore na cajããnucũrĩ patatu̶ ruiyupu̶ Jesús. Bairo totu̶ ruiãcũ̶, ti patapu̶ na dinerore jori majãrẽ na ĩñajoyupu̶. Capããrã ãñuparã pairo cadinerocu̶na. Na pu̶ame dinero jããrĩcã pataripu̶ na yaye dinerore jããrã ásuparã. 42 Na bero cawapeao cabopacao cũ̶ã jããñupõ pu̶ga moneda, cobre tiiriacarẽ, cacũ̶goeco majũ nimiocũ̶ã. 43 Bairo cõ caáto ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: --Ãnoa cadinero cũ̶gonetõõrã ãnirĩ narẽ catuarijere, dinerore na cajããnucũrĩ patapu̶ jããñama. Atio cawapeao pu̶ame cabopacanetõõ ãnirĩ, cõ cacũ̶gomirĩjẽ nipetirijere jããcõãñamo. Bairi cariape mu̶jããrẽ ñiña: Dios cũ̶ caĩñajoro atio pu̶ame cadinero cũ̶gorã netõõjãñurõ jããñamo —na ĩñupũ̶ Jesús.

Marcos 13

1 Cabero templo Dios ya wii caãniatacu̶ ti wiire witicoásúpu̶ Jesús. Bairo cũ̶ caátó, jĩcãũ̶ Jesús cũ̶ cabuei atore bairo qũĩñupũ̶: --¡Cabuei, nocãrõ caroa wii majũ to ãniñati ati wii! Paca ũ̶tãpãĩrĩ niña. Ati wii, caroa wiiro majũ nicõãña —qũĩñupũ̶ Jesure jĩcãũ̶ cũ̶ cabuei, templo wiire ĩñarĩ. 2 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús cũ̶rẽ: --Ati wii paca ũ̶tãpãĩrĩ ũnie nipetirijere miñaña. Cariape miña: Jĩcã rũ̶mu̶, ati wiire roro na caátipa rũ̶mu̶ caetaro, jĩcã ũ̶tãã ũno bui tuticu̶ti pesaricaro manopu̶ átiyasio rocacõãgarãma ati wiire —qũĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuei jĩcãũ̶rẽ. 3 Cabero Olivo buropu̶ acoásúparã Jesujãã. Mai, Olivo buro Dios ya wii templo jĩãme ãñuparõ. Bairo ti buropu̶ na caetaro, topu̶ ruiyupu̶ Jesús. Bairo cũ̶ caruiro, aperã na camano, cũ̶ cabuerã Pedro, Santiago, Juan, Andrejãã pu̶ame atore bairo qũĩ jẽniñañuparã Jesure: 4 “Cabuei, ¿nocãrõpu̶ to bairoati atie mu̶ caĩrĩjẽ? ¿Dope bairo merẽ, ‘Jesús cũ̶ caĩrĩqũẽ etaro baiya,’ jãã ĩ masĩrãati?” 5 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶gori, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: “Caroaro majũ mu̶jãã tũ̶goñamasĩgarã, jããpu̶ jãã ĩtoecore, ĩrã. 6 Capããrã atígarãma ĩtoñesẽãrĩ majã. Atore bairo ĩgarãma: ‘Yu̶a, Mesías yu̶ ãniña Dios cũ̶ cajou̶,’ ĩgarãma. Bairo na ĩrĩ, camasã capããrãrẽ na ĩtogarãma. 7 “Tunu bairoa mu̶jãã queti tũ̶gogarã: ‘Camasã aperopu̶ cũ̶ãrẽ ãmeo pajĩãrã átiuparã.’ Bairo na caátie quetire tũ̶gori, tũ̶go acu̶aeticõãña. Ati u̶mu̶recóo capetiparo jũ̶goye bairoa cabaijũ̶goyecu̶tipee niña bairopu̶a. Bairi tũ̶go acu̶aeticõãña. 8 Ti yu̶tea caãno jĩcã yepa macããna, ape yepa macããna mena ãmeo pajĩãgarãma. Tunu bairoa jĩcã macã macããna, ape macã macããna mena ãmeo pajĩãgarãma. Tunu tutuaro mena ati yepa cũ̶ã yuguigaro nipetiropu̶. Apeye au̶a riarique atígaro. Jĩcãõ carõmio bairirupau̶ caãcõ cõ macũ̶ cũ̶ cabuiari rũ̶mu̶ capũnirõ tũ̶goñarĩ cõ cawisiojũ̶goriquere bairo niña ati u̶mu̶recóo cabaipee mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije. 9 “Diore caĩroaena na caátiãnierẽ tũ̶goñamasacatiya. Mu̶jããrẽ roro átigarãma. Mu̶jããrẽ ñerĩ, popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã átigarãma. Quetiuparã tu̶pu̶ mu̶jããrẽ neágarãma, to macããna mu̶jããrẽ na caĩñabeseparore bairo ĩrã. Aperã cũ̶ã sinagogas, na cañubueri wiiripu̶ mu̶jãã bape epegarãma. Tunu yu̶ yarã mu̶jãã caãno jũ̶gori na pu̶ame mu̶jããrẽ roro na catutiparore bairo ĩrã, quetiuparã gobernadores, bairi quetiuparã reyes tu̶pu̶ cũ̶ãrẽ mu̶jãã neágarãma. Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, na ũnarẽ yu̶ yaye quetire nemojãñurõ mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩgarã bairãpu̶a. 10 Atie caroa queti cũ̶ã ati u̶mu̶recóo capetiparo jũ̶goye nipetiropu̶ cajesapeticoa jũ̶goyecu̶tipee niña bairopu̶a. 11 Bairi quetiuparã tu̶pu̶ roro mu̶jããrẽ na caneátó, ‘¿Dope bairo na marĩ ĩrãati?’ ĩ tũ̶goña macãẽtĩcõãña. Tipau̶ caetaro ĩña, Dios pu̶ame mu̶jãã caĩmasĩpeere mu̶jãã jogu̶mi. Mu̶jãã catũ̶goñamasĩrĩjẽ mena mu̶jãã quetibu̶ju̶etigarã. Marĩ Pacu̶ Dios mena macããcũ̶, Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori roque mu̶jãã quetibu̶ju̶garã camasãrẽ. 12 Tipau̶ caãno, jĩcãũ̶ pũnaa caãna nimirãcũ̶ã, ãmeo bu̶su̶jãbuitirecõãgarãma. Bairo ána, gobiernorẽ na ñerotiri na pajĩãrerotigarãma. Tunu apei cũ̶ã cũ̶ macũ̶rẽ torea bairo cũ̶ átirotigu̶mi. Tunu jĩcãũ̶ pũnaa na pacu̶are boetiri, na pajĩãrerotigarãma. 13 Bairi yua, ati u̶mu̶recóo macããna nipetiro mu̶jããrẽ ĩñategarãma, yu̶ yarã mu̶jãã caãnoi. Baipu̶a, ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ yu̶ yaye jĩcã wãmeacã ũnorẽ cũ̶ cajãnaeticõãta, cũ̶ netõgu̶mi Dios. 14 “Bairi mu̶jãã pu̶ame Dios ya wiire nocãrõ caroapau̶re moecũ̶ caróu̶ majũ topu̶ cũ̶ caãnierẽ ĩñarã, atore bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñamasĩgarã: ‘Merẽ ati macã yasigaro baiya.’ (Mu̶jãã, atie yu̶ ya pũrõrẽ caĩñabuerã pu̶ame tũ̶gopeoya yu̶ yaye, yu̶ caquetibu̶ju̶rijere.) Bairo cabairo, Judea yepa macããna ũ̶tã yucu̶pu̶ na ruti ápáro. 15 Tunu bairoa jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ wii, cabuimacã aru̶apu̶ cũ̶ caãmata, ruiatíri cũ̶ apeyere, ape aru̶apu̶ caãnierẽ cũ̶ jei ápéricõãto. Cariape cũ̶ ácoa ápáro. 16 Tunu bairoa cũ̶, wesepu̶ caãcũ̶ cũ̶ jutii ũnierẽ bomicũ̶ã, cũ̶ jetunuu̶ apéricõãto cũ̶ ya wiipu̶. 17 ¡Carõmia bairirupau̶ caãna popiye netõõrõ baigarãma! ¡Tunu bairoa, caũpũrããcãrẽ, capũnaacu̶na cũ̶ã popiye netõõrõ baigarãma ti rũ̶mu̶rẽ! 18 Bairi Diore cũ̶ jẽniña, mu̶jãã carutiripau̶ camasiriyoeti rũ̶mu̶ to caãniparore bairo ĩrã. Cawãma pue yu̶tea caãno to cabaietiparore bairo ĩrã, Diore cũ̶ jẽniña. 19 Ti rũ̶mu̶rẽ roro ati yepapu̶re bairique nigaro. Dios cũ̶ caátijũ̶gori rũ̶mu̶ bero tocãnacã rũ̶mu̶rẽ netõrõ popiye bairicapau̶ nigaro ti rũ̶mu̶ caetaro. 20 Bairi Dios pu̶ame ti rũ̶mu̶ roro cabairijere cũ̶ cajãnarotieticõãta, camasã nipetiro riapeticoabujiorãma. Bairo na cariapeticoamiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã, cũ̶ cabeserãrẽ mairĩ roque, peeti yu̶tea ũno popiye mu̶jãã cabaipa rũ̶mu̶rẽ áti ẽñotabojagu̶mi. 21 “Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ pu̶ame ati macãpu̶ etaupu̶,’ o ‘Ji macãpu̶ etaupu̶,’ cũ̶ caĩata, cariape cũ̶ mu̶jãã tũ̶goetigarã. 22 Caĩtopairã capããrã átigarãma. ‘Yu̶a, Mesías yu̶ ãniña,’ o ‘Yu̶a, profeta yu̶ ãniña,’ caĩrã átigarãma. Capee átijẽñogarãma, camasã ricaati na catũ̶gou̶saparore bairo ĩrã. Mu̶jãã ũna, Dios cũ̶ cabesericarã cũ̶ãrẽ ĩtomigarãma. 23 ¡Bairi masacatiya yu̶ yarã! Merẽ mu̶jãã tiere mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ jũ̶goyetiya,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 24 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩ nemoñupũ̶ tunu: “Camasã roro majũ na cabairi yu̶tea capetiro bero, muipu̶ u̶mu̶recóo macããcũ̶ naitĩãcoagu̶mi. Ñami macããcũ̶ cũ̶ã bauetigu̶mi. 25 Ñocõã, u̶mu̶recóore caãnimiatana cũ̶ã ñacoagarãma. Bairo bairã, u̶mu̶recóo macããna nipetirã yugui ñacoagarãma. 26 Tocãrõã yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, buseriwo watoapu̶ nocãrõ yu̶ catutuarije mena, bairi yu̶ caasiyabatorije mena yu̶ caatóre ĩñajogarãma. 27 Bairo yu̶ caatóre na caĩñajoro yua, yu̶ ũ̶mu̶a, ángelea majãrẽ nipetiropu̶ na yu̶ árotigu̶. Bairi ati u̶mu̶recóo macããna nipetiropu̶ caãnarẽ na neñogarãma yu̶ cabesericarã pu̶amerẽ,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 28 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ati wãmerẽ ĩcõñarĩ na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Mai, higuera yucu̶re mu̶jãã masĩña. Ti yucu̶ cawãma pũũ cawasoaro ĩñarã, ‘Merẽ cũ̶ma cõñarõ baiya,’ mu̶jãã ĩ masĩña. 29 Torea bairo mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere bairo cabaietaro ĩñarã, ‘Merẽ Jesús ati yepapu̶ nemo cũ̶ catunuetaparo cõñarõ baiya,’ mu̶jãã ĩ masĩgarã. 30 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije baipeticoagaro ti yu̶tea macããna na cariaparo jũ̶goye. 31 Tunu bairoa ati u̶mu̶recóo, ati yepa cũ̶ã yasipeticoagaro. Yu̶ yaye quetibu̶ju̶rique roque petietigaro. Yu̶ caĩrõrẽã bairo baicoagaro. 32 “Bairopu̶a di rũ̶mu̶, di hora majũ mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rije caetaparore ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ masĩẽtĩñami. U̶mu̶recóo macããna ángelea majã cũ̶ã masĩẽtĩñama. Marĩ Pacu̶ Dios macũ̶, yu̶ cũ̶ã yu̶ masĩẽtĩña. Marĩ Pacu̶ Dios jeto masĩñami ti rũ̶mu̶ caetaparore. 33 “Bairi ti rũ̶mu̶ yu̶ caetapa rũ̶mu̶rẽ mu̶jãã masĩẽtĩña. Bairi masacatiya yu̶ yarã. Cacãnirãrẽ bairo baieticõãña. Caroaro coteya. 34 Ti rũ̶mu̶ caetaparo, jĩcãũ̶ quetiupau̶ cũ̶ cabairiquere bairo niña. Cũ̶ pu̶ame ape yepapu̶ cayoaropu̶ águ̶ jũ̶goye, cũ̶ paabojari majãrẽ na piijori, na cũñupũ̶ tocãnacãũ̶pu̶rea cũ̶ ya wii macããjẽ coteriquere caroaro na caqũẽnobojaparore bairo ĩ. Ti wii jope cacotei cũ̶ãrẽ, ‘Masacatiya, cajerutiri majã jããrema,’ qũĩ quetibu̶ju̶ cũñupũ̶. 35 Cũ̶ caátó bero caroaro na caãniyurorea bairo baiya mu̶jãã cũ̶ã. Na cũ̶ã, ‘Tocãrõ majũ tunu etagu̶mi marĩ quetiupau̶,’ ĩ masĩẽnama. ‘Canaiorĩpau̶ caãno, ñami recomacã caãno, o ãbocu̶ cũ̶ capiiripau̶, o cabusuripau̶ bero tunu etabujiomi,’ ĩ masĩẽnama. Mu̶jãã cũ̶ã narẽ bairo masĩẽtĩmirãcũ̶ã, yu̶re cotecõã ninucũña. 36 Masĩã mano yu̶ caatípau̶re cacãnirãrẽ bairo mu̶jãã ãnibujiorã, tocãnacã rũ̶mu̶a caroaro tũ̶goñamasĩrĩ yu̶re mu̶jãã cacoteeticõãta. 37 Bairo mu̶jããrẽ yu̶ caĩrĩjẽrẽ yu̶ yarã nipetirã cũ̶ãrẽ atore bairo mu̶jãã ñiña: ¡Caroaro coteya tocãnacã rũ̶mu̶a!” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús.

Marcos 14

1 Merẽ yua, pu̶ga rũ̶mu̶ ru̶sayuparo bose rũ̶mu̶, Pascua na caĩrĩ rũ̶mu̶, pããrẽ cawauarije caasua manierẽ judío majã na cau̶gapa bose rũ̶mu̶ majũ. Quetiuparã sacerdote majã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã pu̶ame, “¿Dope bairo camasã na caĩñaeto Jesure gobierno cũ̶ cañerotio joroque marĩ átiroticu̶ti?” ãmeo ĩñuparã na majũ ĩtorique mena, Jesús cũ̶ cariarore borã. 2 Bairo ãmeo ĩrĩ cũ̶rẽ na capajĩãgamiatacũ̶ãrẽ, jĩcããrã na mena macããna atore bairo ĩñuparã: —Bairãpu̶a, Pascua caãno cũ̶ marĩ ñerotimasĩẽna, “Camasã roro awajari marĩ tutirema,” ĩrã, ĩñuparã. 3 Jesús pu̶ame tipau̶ caãno Betania macãpu̶ ãñupũ̶, carupau̶ boamirĩcũ̶ Simón cawãmecu̶cu̶ ya wiipu̶. Bairo ti wii cũ̶ caãno, jĩcãõ carõmio cũ̶tu̶ etayupo. Cõ pu̶ame caroaru̶acapu̶ jiraro caju̶tiñurĩjẽ pairo cawapacu̶tiere neasúpo. Bairo Jesús mesapu̶ cũ̶ caruiro, carõmio caroa pu̶ame tie caju̶tiñurĩjẽrẽ cũ̶ ru̶poapu̶ piopeoyupo, Jesure bu̶tioro nu̶cũ̶bu̶goo. 4 Jĩcããrã to caãna pu̶ame bairo cõ caáto ĩñarã, cõ mena asiajãñuñuparã. Atore bairo ĩñuparã: --Tame, ¿nopẽĩõ pairo cawapacu̶tiere bairo cõ átireyati? 5 Apei, tiere cabou̶re cõ canuniata, pairo, trescientos denario moneda tiiri majũ wapa nerĩ, aperã cabopacarãrẽ na ju̶átinemo masĩbujiomo. Ãmerẽ tie yasicoaya cõ cawapatabujioataje yua —ãmeo ĩñuparã. Tore bairo ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã na majũ carõmio cõ caátiere ĩñarĩ. 6 Jesús pu̶ame tũ̶goyupu̶ cõ na catutirijere. Bairi atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã patowãcõrõ cõrẽ mu̶jãã bu̶su̶paiyati? Atio carõmio bairo yu̶re cõ caátie ñujãñuña. 7 Cabopacarã nicõãnucũgarãma mu̶jãã watoare. Yu̶ pu̶ame roque yoaro yu̶ ãmerĩgu̶ ati yepapu̶re. 8 Bairo caju̶tiñurĩjẽrẽ yu̶ ru̶poare cõ capiopeoro jũ̶gori yu̶ rupau̶re caroaro qũẽnoñamo, yu̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ na cayacũparo jũ̶goye. 9 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ati u̶mu̶recóo nipetiropu̶, atie yu̶ yaye queti, camasãrẽ Dios cũ̶ canetõõrĩjẽrẽ na caquetibu̶ju̶ropu̶ atio carõmio bairo yu̶re cõ caátie cũ̶ãrẽ quetibu̶ju̶garãma. Bairi cõ caátiere masĩcõã ninucũgarãma camasã tocãnacã rũ̶mu̶a —na ĩñupũ̶ Jesús. 10 Bairi yua, jĩcãũ̶ Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ mena macããcũ̶, Judas Iscariote cawãmecu̶cu̶ na ĩñau̶ ásúpu̶ quetiuparã sacerdote majãrẽ. Na tu̶pu̶ etari, Jesure bu̶su̶jã buitirocacõãñupũ̶, cũ̶ na capajĩãmasĩparore bairo ĩ. 11 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, u̶seanicoasuparã sacerdote majã quetiuparã. Bairo u̶seanirĩ, “Dinero mu̶rẽ jãã jogarã tie wapa,” qũĩñuparã. Tipau̶ bero, Judas pu̶ame dipau̶ ũno dope bairo camasã mano macãjũ̶goyupu̶, Jesure na ñerotigu̶. 12 Bairi yua, etayuparo Pascua bose rũ̶mu̶, caãnijũ̶gori rũ̶mu̶, levadura pan cawauorije caasua manierẽ judío majã na cau̶gari rũ̶mu̶. Tunu bairoa oveja nurĩcũ̶ macũ̶ cordero na caĩrẽ pajĩãrĩ na cau̶gari bose rũ̶mu̶ etayuparo. Bairo ti rũ̶mu̶ caetaro ĩña, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame, cũ̶tu̶ etari, atore bairo qũĩ jẽniñañuparã: —¿Noopu̶ marĩ cau̶gapeere jãã caqũẽnoyuro mu̶ boyati? 13 Bairo na caĩjẽniñarõ, na árotiyupu̶ Jesús pu̶garã cũ̶ cabuerãrẽ: --Ánája mu̶jãã Jerusalẽpu̶. Bairo ti macãrẽ etarã, mu̶jãã bócaetagarã jĩcãũ̶ caũ̶mu̶rẽ, ocoru̶ pu̶sari caácú̶re. Cũ̶rẽ cũ̶ bócaetari, cũ̶ bero mu̶jãã u̶saápá. 14 Cũ̶ u̶saa yua, cũ̶ wiipu̶ cũ̶ cajããrõ ti wii upau̶re atore bairo cũ̶ mu̶jãã ĩgarã: “Cabuei bairo ĩ jẽniñajoyami: ‘¿Noopu̶ to ãniñati Pascua bose rũ̶mu̶ caãno yu̶ cabuerã mena yu̶ cau̶gapa aru̶a?’ ĩ jẽniñajoyami,” cũ̶ mu̶jãã ĩgarã. 15 Bairo mu̶jãã caĩjẽniñarõ, mu̶jãã ĩñogu̶mi jõbuipu̶ caroaro qũẽnoweyorica aru̶are. Topu̶ marĩ cau̶gapeere mu̶jãã qũẽnoyuwa —na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerã pu̶garãrẽ. 16 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, acoásúparã Jerusalén macãpu̶. Topu̶ na caetaro, nipetiro Jesús na cũ̶ caĩatatorea bairo baipeticõãñuparõ. Bairi topu̶ qũẽnoyuyuparã Pascua bose rũ̶mu̶ na cau̶gapeere yua. 17 Cabero canaiorĩpau̶ caetaro, Jesús pu̶ame ti wii jããetari mesapu̶ ruiyupu̶ pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ caãna cũ̶ cabuerã mena. 18 Bairo na cau̶garuiripau̶, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: —Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ roro yu̶re ĩ bu̶su̶jã buitirocagu̶mi. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bu̶tioro tũ̶goña yapapuayuparã cũ̶ cabuerã. Bairo bairã, apei, apei, Jesure bairo ĩ jẽniña jũ̶goyuparã: --¿Yu̶ mee, yu̶ ãnicõãẽtĩmicu̶ti mu̶rẽ caĩbu̶su̶jãbuitiri majõcu̶? —ĩ jẽniñañuparã tocãnacãũ̶pu̶a. 20 Bairo na caĩrõ, bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Ãni niñami yu̶re roro caĩbu̶su̶jãbuitirocapau̶, ãmerẽ ati bapare yu̶ mena cũ̶ pan cayoseu̶gau̶ pu̶ame. 21 Torecu̶na, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, profeta majã yu̶ cabaipeere na caquetibu̶ju̶cũrĩcãrõrẽã bairo yu̶ baigu̶. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, ¡yu̶re caĩbu̶su̶jãbuitirocapau̶re cũ̶ carorije wapa pairo nigaro! Bairi cũ̶ cabuiaeticõãta, ñubujioricaro —na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 22 Bairo na ĩrĩ bero, na cau̶gatoye, Jesús pu̶ame cũ̶ wãmo mena pããrẽ nerĩ, “Dios, mu̶ ñujãñuña jãã mena,” ĩ yaparori, carecomacã peenerĩ, cũ̶ cabuerãrẽ, atore bairo ĩrĩ na batoyupu̶: --Atie pan, yu̶ rupau̶ niña. Tiere u̶gaya —na ĩñupũ̶ Jesús. 23 Bairo ĩ yaparo, cũ̶ wãmo mena copa etirica bapare nerĩ, “Dios, mu̶ ñujãñuña jãã mena,” qũĩ yaparori, ti copare na nuniñupũ̶. Bairo cũ̶ caáto, cũ̶ cabuerã nipetiro u̶se oco ti copa macããjẽrẽ etipeticõãñuparã. 24 Bairo na caetiro, atore bairo na ĩñupũ̶: --Atie u̶se oco pu̶ame yu̶ rií niña. Camasã capããrãrẽ na netõõgu̶, yu̶ riacoagu̶. Bairo yu̶ cariápee jũ̶gori cawãma wãme camasãrẽ Dios cũ̶ caátibojacũrĩqũẽ etacoaya. 25 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ãmea mu̶jãã mena u̶se ocore pu̶gani yu̶ etinemoetigu̶ yu̶ Pacu̶ cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ tunu caetaro marĩ caetinemoparo jũ̶goye —na ĩñupũ̶ Jesús. 26 Ĩ yaparo, salmos basarique mena Diore basapeoyuparã. Basapeo yaparo yua, acoásúparã Olivo cawãmecu̶ti buropu̶. 27 Bairo na caátó, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Yu̶ cabuerã, mu̶jãã nipetirã aperãrẽ uwirã, yu̶ mu̶jãã aweyocoagarã. Mu̶jãã cabaipeere ĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupã profeta majã Dios yaye woaturica tutipu̶: “Ovejare cacoteire camasã na capajĩãrõ yu̶ ẽñotaetigu̶. Bairo cũ̶rẽ na capajĩãrõ bero, cũ̶ oveja pu̶ame bata peticõãgarãma,” ĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupã. 28 Tunu apeyera cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, yu̶ caticoagu̶ tunu. Bairo cati yua, mu̶jãã jũ̶goye Galilea yepapu̶ yu̶ águ̶ —na ĩñupũ̶ Jesús. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, Pedro pu̶ame bairo qũĩñupũ̶ Jesure: —Ãnoa yu̶ mena macããna nipetirã mu̶rẽ na caaweyocoamiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame roque di rũ̶mu̶ ũno mu̶ yu̶ aweyoetigu̶. 30 Bairo cũ̶ caĩrõ, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Pedro, cariape mu̶rẽ ñiña: Ãme ñami ãbocu̶ pu̶gani cũ̶ capiiparo jũ̶goye itiani, “Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure,” yu̶ mitogu̶ —qũĩñupũ̶ Jesús Pedrore. 31 Pedro pu̶ame bu̶tioro tutuaro mena bairo qũĩnemoñupũ̶: --Mu̶ mena yu̶re na capajĩã rocagamiatacũ̶ãrẽ, “Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure,” ñitoetimajũcõãgu̶ —qũĩñupũ̶ Pedro Jesure. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Jesús cũ̶ cabuerã cũ̶ã nipetiro, bairo jeto qũĩñuparã. 32 Bairi Jesujãã ásúparã Getsemaní cawãmecu̶topu̶. Topu̶ etari, bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: —Ato ruicoteya mai. Jõ jãñurõpu̶ Diore cũ̶ jẽnigu̶ yu̶ átiya. 33 Ĩ yaparo, Pedro, Santiago, bairi Juarẽ jõjãñurõpu̶ na jũ̶goásúpu̶ Jesús. Bairo ácú̶, bu̶tioro tũ̶goña yapapuayupu̶ Jesús. 34 Bairi atore bairo na ĩñupũ̶ Pedrojããrẽ: —Riau̶re bairo yu̶ tũ̶goña yapapuaya. Mu̶jãã pu̶ame cãniena, atoa yu̶ mu̶jãã cotewa. 35 Ĩ yaparo, na jũ̶goye jãñurõpu̶ ánemoñupũ̶ Jesús. Ánemo yua, cũ̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ yepapu̶ cũ̶ riapére mucũmuáti, Diore qũĩ jẽniñupũ̶, roro cũ̶ cabaipeere Dios cũ̶ canetõõbojaparore bairo ĩ. 36 Atore bairo qũĩ jẽniñupũ̶ Diore: “Caacu̶, mu̶ cabooata, atie roro yu̶ canetõpeere yu̶ mu̶ netõõbojagu̶. Bairopu̶a, yu̶ caborore bairo to baieticõãto. Mu̶ caborore bairo roque to bai áto,” ĩ jẽniñupũ̶. 37 Cabero tunu ásúpu̶ Jesús, Pedrojãã na caãnopu̶. Bairo cacãnirãpũ̶rẽ na etayupu̶. Bairi qũĩñupũ̶ Jesús Pedrore: --Jĩcã hora ũnoacã cãniena, ¿yu̶ mu̶jãã cotemasĩẽtĩñati? 38 Cãniena, wãmu̶nu̶cãrĩ Diore cũ̶ jẽniña, wãtĩ mu̶jããrẽ cũ̶ canetõõẽtĩparore bairo ĩrã. Bairo mu̶jãã cabomiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã rupau̶ pu̶ame tutuaetiya —na ĩñupũ̶. 39 Ĩ yaparo, ásúpu̶ tunu Jesús Diore cũ̶ jẽninemou̶ ácú̶. Á yua, cũ̶rẽ cũ̶ caĩjẽnijũ̶goatatorea bairo qũĩ jẽninemoñupũ̶ tunu. 40 Ĩ jẽni yaparo, tunucoásúpu̶ Jesús Pedrojãã tu̶pu̶. Bairo cacãnirãpũ̶rẽ na etayupu̶ tunu. Na pu̶ame wu̶goa cu̶tiri ĩñapãã masĩẽsuparã. Bairi dope bairo qũĩ yu̶ masĩẽsuparã. 41 Bairo na cabairo ĩña yua, ásúpu̶ Jesús tunu Diore cũ̶ jẽniácú̶. Bairo jẽni yaparo, tunucoásúpu̶ Jesús Pedrojãã na caãnopu̶. Merẽ itiani majũ natu̶re etayupu̶. Bairo natu̶ eta, atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã mai cacãnirãrẽ bairo mu̶jãã nicõãnucũñati? Tocãrõã cãniña. Carorije cacũ̶gorãrẽ Camasã Jũ̶gocu̶re, yu̶ na canunirocaripau̶ etaya merẽ. 42 Bairi wãmu̶nu̶cãña. Jito, yu̶re caĩbu̶su̶jãbuitirocari majõcu̶ pu̶ame marĩtu̶ atíyami merẽ —na ĩñupũ̶ Jesús Pedrojããrẽ. 43 Bairo cũ̶ caĩãno, Judas, Jesús cũ̶ cabuerã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ caãninucũmiatacu̶ pu̶ame etayupu̶. Cũ̶ mena capããrã camasã cũ̶ã etayuparã. Na pu̶ame jarericapãĩrĩ, bairi yucu̶ ru̶caari cũ̶ãrẽ cũ̶gori etayuparã. Sacerdote majã quetiuparã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ cajũ̶gobueri majã, bairi aperã judío majã cabu̶toa camasĩrã na cajoatana ãñuparã. 44 Mai, na caetaparo jũ̶goye, Judas pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶ Jesure cañeranárẽ: “Cũ̶ wasopanarẽ ũpũrĩ yu̶ cajẽnipau̶ pu̶ame, Jesús nigu̶mi. Bairo mu̶jãã pu̶ame cũ̶ yu̶ caáto ĩñarã, cũ̶rẽ mu̶jãã ñegarã. Cũ̶ ñe, caroaro cũ̶ jiya, cũ̶rẽ mu̶jãã neágarã,” na ĩñupũ̶. 45 Bairo Judas Jesutu̶ etari, atore bairo qũĩ jẽniñupũ̶: —¡Cabuei, mu̶ ãnimiñati! Bairo caroaro mena qũĩtori cũ̶ ũpũñupũ̶. 46 Bairo cũ̶ caáto, Judas mena caetari majã pu̶ame Jesutu̶ etari, cũ̶ ñecoásúparã yua. 47 Mai, bairo Jesure na caáto ĩñarĩ, jĩcãũ̶ Jesús mena macããcũ̶ pu̶ame sacerdote majã quetiupau̶ ũ̶mu̶rẽ cũ̶ ãmorõrẽ cũ̶ patañocõã joyupu̶. 48 Bairo cũ̶ caáto bero, atore bairo ĩñupũ̶ Jesús cũ̶rẽ cañerĩ majãrẽ: --¿Nopẽĩrã cajerutiri majõcu̶ yu̶ caãnorẽ bairo jarericapãĩrĩ mena, bairi yucu̶ ru̶caari mena yu̶ mu̶jãã ñerã atíati? 49 Tocãnacã rũ̶mu̶a mu̶jãã watoa yu̶ ãninucũãpũ̶ templo wiipu̶re. Bairo yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ yu̶ ñeemi. Bairopu̶a, nipetiro yu̶ mu̶jãã caátie Dios bu̶su̶rica tutipu̶ profeta majã na caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩqũẽrẽ bairo baietaro baiya —na ĩñupũ̶. 50 Tipau̶ caãno yua, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame uwirã, Jesure rutiweyo peticoasuparã. 51 Bairo cũ̶rẽ na cañeáto, jĩcãũ̶ cawãmau̶ pu̶ame cũ̶ cãnirĩ jutiro mena du̶ru̶aturi u̶sa ásúpu̶. 52 Bairo cũ̶ cabairo, cũ̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ ñegamiñuparã. Cũ̶rẽ na cañemiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ cacãnirĩ jutirore tuwe rocacũ, jutii mácũ̶ã atu̶ ruticoásúpu̶. 53 Bairi Jesure cañerĩ majã pu̶ame sacerdote majã quetiupau̶ majũ ya wiipu̶ cũ̶ neásúparã. Mai, ti wiire merẽ ãñuparã sacerdote majã quetiuparã, bairi aperã judío majã cabu̶toa camasĩrã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã cũ̶ã ti ñamirẽ caneñaetaatana. 54 Bairi Jesure ti wiipu̶ na caneátó, Pedro pu̶ame yoajãñurõpu̶a na ĩña u̶sayupu̶. Bairo ti wiire na cajããetaro bero, Pedro cũ̶ã etayupu̶ ti wii macã yepapu̶. Bairi ti yepa ẽñotaricarore jããetari, templo coteri majã guardia mena ruiyupu̶. Na peerotu̶ jũma ruiyupu̶ Pedro cũ̶ã. 55 Bairi ti wii pupeapu̶ sacerdote majã quetiuparã, bairi nipetiro Junta Suprema macããna mena Jesús cũ̶ cayasiro boyuparã. Bairi, “¿di wãme carorije cũ̶ ásupari?” ãmeo ĩ macãñuparã na majũ. “¿Dope bairo cũ̶ caátaje wapa cũ̶ marĩ pajĩãrotiyati?” Bairo ãmeo ĩmacãmirãcũ̶ã, dope bairo cũ̶ caátaje wapa cũ̶ na capajĩãrotimasĩpeere bócaesuparã. 56 Camasã capããrã Jesús cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ na caĩtonetõmiatacũ̶ãrẽ, dope bairo jĩcã riseroa ĩ bu̶su̶esuparã. 57 Bairi jĩcããrã na mena macããna wãmu̶nu̶cãrĩ atore bairo ĩtoyuparã mu̶nana: 58 --Ãni Jesús, cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ jãã tũ̶gowu̶. Bairo ĩwĩ: “Ati wii templo camasã na caqũẽnorĩ wiire yu̶ rocacõãgu̶. Bairo áti yaparori, itia rũ̶mu̶ bero yu̶ pu̶ame yu̶ wasoanu̶cõgu̶ tunu ape wii camasã mee na caqũẽnorĩcã wii majũ yua,” ĩwĩ Jesús —qũĩ bu̶su̶jãñuparã. 59 Bairo ĩ bu̶su̶mirãcũ̶ã, na caĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ bu̶su̶masĩẽsuparã. 60 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, sumo sacerdote pu̶ame wãmu̶nu̶cãrĩ atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --¿Mu̶na mee mu̶rẽ na ĩñati? Roro mu̶rẽ na caĩbu̶su̶miatacũ̶ãrẽ, ¿nopẽĩ narẽ mu̶ yu̶etiyati? —qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure. 61 Jesús pu̶ame cũ̶ yu̶eticõãñupũ̶. Bairo cũ̶ cayu̶eto ĩña, atore bairo qũĩnemoñupũ̶ tunu sumo sacerdote Jesure: —Jããrẽ cariape quetibu̶ju̶ya: ¿Mu̶, Mesías, Dios nocãrõ Cañuu̶ macũ̶ mu̶ ãniñati? 62 Bairo cũ̶ caĩrõ, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Cũ̶ã yu̶ ãniña. Tunu bairoa ãme beroaca Nipetiro Carotimasĩ tu̶pu̶ cariape nu̶gõãrẽ yu̶ caruiparore mu̶jãã ĩñamu̶gõjogarã. Bairi tunu oco poa buseri watoapu̶ ati yepare acú̶ yu̶ caruiató cũ̶ãrẽ mu̶jãã ĩñamu̶gõjogarã —qũĩñupũ̶ Jesús sumo sacerdotere. 63 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, sumo sacerdote pu̶ame cũ̶ yaro jutirore tũ̶gãworocacõã joyupu̶. Bairo átiri, atore bairo ĩñupũ̶: --¡Roro majũ ĩcõãñami Diore, bairo cũ̶ caĩata! Bairi roro cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ marĩrẽ caquetibu̶ju̶nemoparãrẽ na marĩ macãnemoetigarã. 64 Merẽ marĩ majũã marĩ tũ̶go yaparoya roro cũ̶ caĩrĩjẽrẽ. Bairi, dope bairo cũ̶ marĩ ánaati —na ĩñupũ̶ sumo sacerdote cũ̶ ya wiire caneñaatíatanarẽ. Bairo cũ̶ caĩrõ, to macããna nipetirã pu̶ame bairo ĩñuparã: “Roro cũ̶ caĩrĩjẽ wapa cũ̶ marĩ pajĩã rocarotigarã,” jĩcãrõ ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã. 65 Bairo ĩ yaparo, jĩcããrã Jesure cũ̶ riapépu̶ u̶co eyotu epeyuparã. Bairi tunu cũ̶ bapeyuparã. Aperã tunu cũ̶ caapeere jutii asero mena jiyabiatori, cũ̶ riapére cũ̶ payuparã. Bairo átiri, qũĩ jẽniñañuparã: --¡Mu̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori jãã quetibu̶ju̶ya! ¿Noa ãmerẽ mu̶rẽ na paayati? —qũĩ epeyuparã to macããna Jesure. Templo wii coteri majã guardia majã cũ̶ã Jesure cũ̶ riapére paepeyuparã. 66 Bairo na cabaiãno, Pedro pu̶ame ti wii macã yepa majũrẽ ruiyupu̶. Bairo cũ̶ caruiro, jĩcãõ sacerdote majã quetiupau̶ paabojari majõco pu̶ame qũĩñacõã maniáti, atore bairo qũĩñupõ: —Mu̶ cũ̶ã, Jesús, Nazaret macã macããcũ̶ mena mu̶ áñesẽãwũ̶. Cũ̶ã mu̶ ãcũ̶. 68 Pedro pu̶ame ĩtori atore bairo cõ ĩñupũ̶: —Yu̶ masĩẽtĩña. ¿Ñe ũnierẽ yu̶ mu̶ jẽniñañati? Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure. Bairo cõ ĩ yaparo yua, ti yepa ẽñotarica jope tu̶pu̶ ásúpu̶ Pedro. Bairo topu̶ cũ̶ caetanu̶cãrõ, ãbocu̶ pu̶ame piiyupu̶. 69 Cabero tunu carõmio Pedrore qũĩñarĩ atore bairo na ĩñupõ tunu cõtu̶ caãnarẽ: —Ãni cũ̶ã, Jesús, Nazaret macããcũ̶ mena cabapacu̶ti nucũatacu̶ ãcũ̶mi. 70 Pedro pu̶ame cõ ĩtonemoñupũ̶ tunu: —¡Cariape Dios mena mu̶ ñiña! Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩmajũcõãña Jesure. Cabero tunu to macããna Pedrotu̶ etari bairo qũĩñuparã: —Bairo ĩcũũ̶ miña. Mu̶a, Jesús mena macããcũ̶ majũ mu̶ ãniña. Mu̶ cabu̶su̶rije cũ̶ã Galilea macããna na cabu̶su̶rore bairo mu̶ bu̶su̶ya. Bairi na mena macããcũ̶ mu̶ ãniña. 71 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame na ĩtonemoñupũ̶ tunu: --¡Tame, cariape Dios mena ñiña! Netõjãñurõ merẽ mu̶jããrẽ, “¡Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña!” mu̶jãã ñimiñajã —na ĩñupũ̶. 72 Bairo Pedro cũ̶ caĩto ãnipau̶a, ãbocu̶ pu̶ame piinemoñupũ̶ tunu. Bairo cũ̶ capiiro, Pedro pu̶ame tũ̶goña bocayupu̶ Jesús cũ̶ cũ̶ caĩatajere. “Pedro, ãmeacã ãbocu̶ pu̶gani cũ̶ capiiparo jũ̶goye itiani, ‘Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure,’ yu̶ mitogu̶,” cũ̶ caĩatajere tũ̶goña bocayupu̶. Bairo tũ̶goña bocari yua, bu̶tioro otiyupu̶ Pedro.

Marcos 15

1 Bairo ti ñami cabusuetaro, sacerdote majã quetiuparã, aperã judío majã cabu̶toa camasĩrã, bairi aperã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, nipetirã Junta Suprema macããna cũ̶ã neñañuparã. Bairo neña, ĩbu̶su̶ yaparo yua, Jesús wãmorĩrẽ jiyarotiyuparã. Áti yaparo, cũ̶ neásúparã Pilato cawãmecu̶cu̶ tu̶pu̶. 2 Pilato pu̶ame na caĩbu̶su̶pairijere tũ̶gori, bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure: —¿Mu̶a, judío majã Quetiupau̶ Rey mu̶ ãniñati? Bairo cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame qũĩñupũ̶: —Mu̶ caĩrõrẽã bairo yu̶ baiya. 3 Bairi sacerdote majã quetiuparã Jesure nemojãñurõ cũ̶ bu̶su̶jãñuparã. 4 Bairi Pilato pu̶ame atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure: —Nocãrõ capee majũ roro mu̶rẽ ĩñama. ¿Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, na mu̶ yu̶gaetiyati? 5 Jesús pu̶ame bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, jĩcã wãmeacã ũno cũ̶ yu̶esupu̶. Bairo cũ̶ cayu̶eto ĩña, Pilato pu̶ame tũ̶gocõã maniásupu̶. 6 Mai, tocãnacã Pascua bose rũ̶mu̶ caãno, Pilato pu̶ame wiyonucũñupũ̶ jĩcãũ̶ preso jorica wii macããcũ̶rẽ, judío majã na cabou̶re. 7 Bairi tipau̶ caãno romano majã preso na cajoricu̶ ãñupũ̶ jĩcãũ̶, Barrabás cawãmecu̶cu̶. Na quetiupau̶ gobiernorẽ rocagarã camasãrẽ capajĩãrĩcãrã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ãñupũ̶ Barrabás. 8 Bairo tipau̶ caãno, camasã pu̶ame Pilato tu̶pu̶ ásúparã. Bairo cũ̶tu̶ eta, “Bose rũ̶mu̶ caãno mu̶ caátinucũrõrẽ bairo ása tunu,” qũĩñuparã. 9 Bairo na caĩrõ tũ̶gori, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶ Pilato: --¿Jesús, “Judío majã Quetiupau̶ Rey” mu̶jãã caĩwãmetinucũũ̶rẽ yu̶ cawiyorotiro mu̶jãã boyati? —na ĩ jẽniñañupũ̶. 10 Masĩcõãmiñupũ̶ Pilato Jesure qũĩñatutiri sacerdote majã quetiuparã cũ̶ cayasiro na cabotũ̶goñarĩjẽrẽ. 11 Bairi Pilato Jesure cũ̶ cawiyogamiatacũ̶ãrẽ, sacerdote majã quetiuparã pu̶ame bairo boesuparã. Na pu̶ame yasioroaca camasã natu̶ caãnarẽ atore bairo na ĩ rotiyuparã: “Barrabáre Pilato cũ̶ cawiyoro boya. Jesús pu̶amerẽ cũ̶ pajĩãrotiya,” na ĩ quetibu̶ju̶yuparã. 12 Bairi Pilato pu̶ame atore bairo na ĩ jẽniña nemoñañupũ̶ tunu: —Bairi Jesús “Judío majã Quetiupau̶ Rey” mu̶jãã caĩwãmetinucũũ̶rẽ, ¿dope yu̶ caáto mu̶jãã boyati? 13 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, bairo ĩ awajajũ̶goyuparã: —¡Yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuatu rotiya! 14 Tunu na ĩnemoñupũ̶ Pilato: —¿Nopẽĩrã yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ yu̶ capapuaturotiro mu̶jãã boyati? ¿Dise ũnie carorije cũ̶ ásupari? Bairo cũ̶ caĩjẽniñamiatacũ̶ãrẽ, “¡Yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papua turotiya!” bu̶tioro jãñurĩ ĩ awajanemoñuparã. 15 Bairo roro na caĩawajarijere tũ̶gou̶, Pilato pu̶ame, camasã caroaro yu̶re na ĩáto ĩ, Barrabáre wiyorotiyupu̶. Bairo áti yaparo, Jesure wecu̶ asero wẽẽrĩ mena cũ̶ baperotiyupu̶. Bairo cũ̶rẽ na caátiyaparoro, na nuniñupũ̶, Jesure yucu̶pãĩpu̶ na capapuatuparore bairo ĩ yua. 16 Pilato cũ̶ carotirã soldaua pu̶ame Jesure cũ̶ neásúparã pretorio cawãmecu̶ti wii macã yepa recomacãpu̶. Topu̶ etarã, na baparãrẽ na piineñoñuparã, Jesure roro cũ̶ átiepegarã. 17 Bairo neña yaparo, cũ̶ jutirore weri, apero cajũãrõ, quetiupau̶ rey cũ̶ cajãñarõ ũnorẽ Jesure cũ̶ jããñuparã. Áti yaparo, “Quetiupau̶ rey corona cũ̶ capesari beto ũnorẽ cũ̶ pesa áto,” ĩrã, pota wẽẽrĩ mena juarica betore cũ̶ ru̶poapu̶ peoyuparã. 18 Bairo áticõã yua, cũ̶rẽ quetiupau̶re jẽnirãrẽ bairo qũĩ boyeti epeyuparã: --¡Cũ̶ ãnicõãninucũáto ãni judío majã Quetiupau̶ Rey tocãnacã rũ̶mu̶a! —qũĩ boyetiepeyuparã soldaua Jesure. 19 Bairo áticõã, yucu̶ mena cũ̶ ru̶poare payuparã. Tunu bairoa cũ̶ u̶coo eyotuepeyuparã. Bairo áticõã, cũ̶rẽ quetiupau̶re jẽnirãrẽ bairo na ru̶popaturi mena cũ̶tu̶ etanumurĩ cũ̶ boyeti epeyuparã. 20 Bairo Jesure roro cũ̶ átiepe yaparori yua, cũ̶rẽ na cajãatajere cũ̶ tuweneñuparã. Cũ̶ jutii majũ pu̶amerẽ cũ̶ jããñuparã tunu. Bairo áti yaparo, cũ̶ neásúparã, yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturáná yua. 21 Bairo áná, bócaetayuparã jĩcãũ̶ caũ̶mu̶, Simón cawãmecu̶cu̶, Cirene yepa macããcũ̶rẽ. Simón pu̶ame Alejandro, Rufo cawãmecu̶na pacu̶ ãñupũ̶. Bairo Simorẽ bócari cũ̶ pu̶sarotiyuparã, Jesús yucu̶pãĩrẽ. 22 Bairo átí yua, Gólgota buropu̶ etayuparã. “Gólgota” ĩrã, “La Calavera” o “Ru̶poa coro buro” ĩgaro ĩña. 23 Bairo etarã, u̶se ocore mirra bu̶u̶rije cabairije ũnie mena asuriquere Jesure cũ̶ tĩãmiñuparã. Jesús pu̶ame tiere etigaesupu̶. 24 Bairi soldaua yucu̶pãĩpu̶ Jesure cũ̶ papuatunu̶cõrĩ bero, número tiirire ãmeo wẽnuniñuparã. Bairo átiri, na majũ masĩñuparã Jesús jutii ãnajẽrẽ canepau̶re. 25 Bairi soldaua muipu̶ cũ̶ caasitutuatípau̶ caãno yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuatu rocayuparã Jesure. 26 Tunu bairoa Jesús ru̶poa buire yucu̶pãĩ woaturicapãĩrẽ papuatuyuparã, Jesure na cũ̶ capajĩãrotirique wapare nipetiro camasã na ĩñao joroque ĩrã. Tipãĩrẽ atore bairo ĩ woaturique tusayuparo:|sc ÃNI, JUDÍO MAJÃ QUETIUPAU̶ REY NIÑAMI|r. 27 Bairi Jesús mena yucu̶pãĩpu̶ na papuatuyuparã pu̶garã caũ̶mu̶a jerutiri majãrẽ. Jĩcãũ̶ cariape nu̶gõãrẽ, apei caãcõ nu̶gõãrẽ na papuatuyuparã. 28 Bairo na caátie pu̶ame Dios yaye quetibu̶ju̶rica tutipu̶ na cawoatujũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo cariape baietaro baiyuparo: “ ‘Cũ̶ cũ̶ã carorã mena macããcũ̶ niñami,’ ĩ tũ̶goñagarãma.” 29 Bairo yucu̶pãĩpu̶ papuaturicu̶ Jesús cũ̶ caãno yua, camasã canetõánucũrã pu̶ame Jesure qũĩroaena na ru̶poare yureyuparã. Roro majũ tore bairo qũĩñuparã: --¡Mu̶, templo wiire roca yaparori, itia rũ̶mu̶ bero ape wii cawãma wiire caqũẽnomasĩgau̶ ũcũ̶ ãnirĩ, mu̶ majũã netõña! 30 ¡Yucu̶pãĩpu̶ papuaturicu̶ caãcũ̶ nimicũ̶ã, mu̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori yucu̶pãĩpu̶re ruiasá! —qũĩ epeyuparã to macããna caĩñanetõánucũrã pu̶ame. 31 Torea bairo qũĩ epeyuparã sacerdote majã quetiuparã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã cũ̶ã. Atore bairo qũĩñuparã: —Aperãrẽ na netõũpũ̶. Bairo na netõmicũ̶ã, ãmerẽ cũ̶ majũã netõmasĩẽtĩñami. 32 ¡Israel yepa macããcũ̶ Mesías, Quetiupau̶ Rey majũ cariape cũ̶ caãmata, cũ̶ majũã cũ̶ camasĩrĩjẽ mena atopu̶ ruiatíbujiou̶mi! Bairo cũ̶ caruiapáta, tiere ĩñarĩ bero cariape marĩ tũ̶gobujiorã. Bairi jerutiri majã, Jesús mena na capapuatuatana cũ̶ã tore bairo roro qũĩñuparã. 33 Merẽ yua pasaribota caãno, caãno tu̶saroa naitĩãcoásúparo ati yepa nipetiropu̶. Yoaro naitĩãñuparõ. Ñamicã, tres de la tarde caãno majũ tunu busuyuparo. 34 Tipau̶ caãno, Jesús pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo ĩñupũ̶: —Eloi, Eloi, ¿lema sabactani? Ti wãme pu̶ame ĩrã, “Yu̶ Pacu̶ Dios, yu̶ Pacu̶ Dios, ¿nopẽĩ yu̶ mu̶ aweyocoátí?” ĩgaro ĩña. 35 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, to macããna pu̶ame bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: —¡Jã, tũ̶goñijate! Profeta Elías ãnacũ̶rẽ cũ̶ pii ĩñami Jesús. 36 Ĩcõã yua, na mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ carupajitia mena u̶se oco, cajũ̶gũẽatajere yosene ásúpu̶. Bairo átícõã, yucu̶ yapapu̶ ti jitiare jiyaturi, Jesutu̶ ásúpu̶. Cũ̶tu̶ eta yua, tiere cũ̶ ñumu̶gõ joyupu̶, cũ̶ etiáto, ĩ. Bairo áti yaparo, bairo na ĩñupũ̶: --Marĩ ĩñacoteroa mai. Cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, ¿Elías ãnacũ̶ yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ caãno cũ̶ cũ̶ ruiou̶ acú̶ati? —ĩñuparã. 37 Jesús pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena ĩ wisiotu̶sa, riacoásúpu̶ yua. 38 Tipau̶ caãno, templo wii aru̶are ẽñotaricaro jutii asero carecomacã woocõã ruiásúparo. 39 Bairi soldaua quetiupau̶ capitán Jesús cũ̶ cariayasicoato ĩñarĩ, atore bairo ĩñupũ̶: —Cariapea ãni, Jesús, Dios macũ̶ majũ nimiupĩ. 40 Bairi Jesure caju̶átinemorĩcãrã jĩcããrã carõmia jõpũ̶ã tuari qũĩñacõã nucũñuparã. Jĩcãõ na mena macããcõ ãñupõ María Magdalena cawãmecu̶co. Apeo, María, Santiago cabai, bairi José paco ãñupõ. Apeo Salomé ãñupõ. 41 Na rõmirĩ pu̶ame Jesús Galileapu̶ cũ̶ caãno cũ̶rẽ caju̶átinemorĩcãrã rõmirĩ ãñuparã. Aperã capããrã rõmirĩ Jerusalẽpu̶ Jesús mena caetaatana cũ̶ã ãñuparã. 42 Bairo ti rũ̶mu̶ ãñuparõ judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ jũ̶goye macã rũ̶mu̶. Ti rũ̶mu̶ ñamicã merẽ judío majã qũẽno weyopeyogarã baiyuparã, na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye. Bairi ti rũ̶mu̶ canaiorĩpau̶ jũ̶goyeaca José cawãmecu̶cu̶, Arimatea macã macããcũ̶ Pilatotu̶ etayupu̶. Mai, José cũ̶ã, quetiuparã, Junta Suprema majã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ caãnimajũũ̶ ãñupũ̶. Tunu bairoa Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarore cacotei jĩcãũ̶ ãñupũ̶. Bairi yua, tũ̶goñatutuarique mena Pilato tu̶pu̶ átí, Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ yarocagu̶, cũ̶ jẽni ásúpu̶. 44 Pilato pu̶ame bairo cũ̶ caĩjẽnirõ tũ̶go, “¿Merẽ cũ̶ riacoabaupari?” ĩ masĩgu̶, cũ̶ ũ̶mu̶ capitárẽ cũ̶ piijori cũ̶ jẽniñañupũ̶: “¿Merẽ cũ̶ baiyasicoaati?” 45 “Merẽ baiyasicoaami,” capitán cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ cũ̶ ũ̶mu̶ capitárẽ Josére ruio rotiyupu̶. 46 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, José pu̶ame lino jutii aserore wapati yaparo, Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ ti asero mena cũ̶ ũmañupũ̶. Bairo átiri bero, cawãma ũ̶tã ope, na cayesearica opepu̶ Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ cũñupũ̶. Áti yaparo, ũ̶tãpãĩ mena ti opere tubiatoyupu̶. 47 Mai, María Magdalena bairi apeo María cawãmecu̶co José pacojãã cũ̶ã topu̶ etari Jesure cũ̶ na cacũrocaripau̶re ĩñañuparã.

Marcos 16

1 Cabero yerijãrĩcã rũ̶mu̶ bero macã rũ̶mu̶ caãno María Magdalena, bairi apeo María Santiago paco, bairi apeo Salomé, caju̶tiñurĩjẽrẽ wapatiyuparã. Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ pioturagarã baimiñuparã. 2 Bairo ti rũ̶mu̶, cabu̶su̶ripau̶aca muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atípau̶ caãno, ape semana caãni jũ̶gori rũ̶mu̶rẽ Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ na cacũrocaatapau̶pu̶re ásúparã. 3 Bairo topu̶ áná, atore bairo ãmeo ĩ ásúparã na majũ: —¿Noa marĩrẽ ti ope na cabiaatatiire na tupãbojarãati? 4 Bairo ti masã opere etarã yua, ĩñajoyuparã. Ti opere na cabiaatatii, capairi ũ̶tã tii pu̶ame tupãworicaropu̶ bauyuparo. 5 Bairo cabairoi, ti opepu̶ jããñuparã. Bairo jããetari, jĩcãũ̶ cawãmau̶ cariape nu̶gõã pu̶ame jutii caroaro cabotiri wu̶re cajãñaruire qũĩñañuparã. Bairo qũĩñarã yua, acu̶acoasuparã. 6 Bairo na cabairo, atore bairo na ĩñupũ̶ caũ̶mu̶ pu̶ame: --Mu̶jãã, uwieticõãña. Yu̶ masĩña. Jesús, Nazaret macã macããcũ̶, yucu̶pãĩpu̶ na capapuaturocamiatacu̶re cũ̶ macãrã mu̶jãã baiya. Ĩñañijate cũ̶rẽ na cacũmiatatore. Merẽ catitunucoami. Bairi atore maniñami. 7 Bairo ĩña yaparori bero, tunu ánája macãpu̶. Cũ̶ cabuerã, bairi Pedro cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶rájá. Atore bairo na mu̶jãã ĩwã: “Merẽ caticuupi Jesús. Bairi mu̶jãã jũ̶goye Galilea yepapu̶ águ̶mi. Topu̶ mu̶jãã cotegu̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶rájá. Bairo cũ̶ cabaipeere mu̶jãã cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩcãrõrẽã bairo topu̶ cũ̶ mu̶jãã bocagarã yua —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ ángel María Magdalenajããrẽ. 8 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, carõmia pu̶ame yoaro mee acoásúparã. Nanauwirã, bairi tunu tie cabairijere tũ̶goacu̶ari atu̶coásúparã. Bairi aperãrẽ na caĩñaatajere na quetibu̶ju̶esuparã, bu̶tioro uwirã yua. 9 Bairo judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ busuri rũ̶mu̶ cabusuro bero Jesús cacatitunuatacu̶ cõ buiaetajũ̶goyupu̶ María Magdalenarẽ. Mai, María pu̶ame cajũ̶goyepu̶re jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãrõ majũ wãtĩ yeri pũnaarẽ Jesús cũ̶ caawiyojobojarico ãñupõ. 10 Bairo Jesús Maríare cũ̶ cabuiaetaro bero, cũ̶ mena caquetibu̶ju̶ñesẽãnucũrĩcãrãrẽ na quetibu̶ju̶o ácó ásúpo. Mai, na pu̶ame bu̶tioro yapapuari otirã baiãñuparã. 11 Bairo, “Jesús merẽ tunu catiupi. Mepu̶ cũ̶ ñiñaapũ̶,” cõ caĩrõ tũ̶gomirãcũ̶ã, cariape cõ tũ̶goesuparã. 12 Tipau̶ bero aperã cũ̶ cabuerã pu̶garã caáñesẽãrãrẽ apeire bairo tunu na buiaetayupu̶ Jesús. 13 Bairo na cũ̶ cabuiaetaro bero, na cũ̶ã tunucoásúparã Jerusalẽpu̶ cũ̶ cabuerãrẽ na quetibu̶ju̶ráná. Na cũ̶ãrẽ cariape na tũ̶goesuparã cũ̶ cabuerã pu̶ame. 14 Cabero tunu cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo peti ru̶pore jĩcãã pẽnirõ caãnacãũ̶ majũ na cau̶garuiripau̶a buiaetayupu̶. Bairo natu̶ buiaetari, “Tunu caticuupi,” na yarã na caĩrĩjẽrẽ cariape na catũ̶goetoi jũ̶gori, “¿Nopẽĩrã, ‘Tunu caticuupi,’ na caĩrĩjẽrẽ cariape mu̶jãã tũ̶goetiyati?” na ĩ tuti etayupu̶ Jesús. 15 Bairo ĩ yaparo, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶: “Camasã tocãnacã poari macããnarẽ noo na caãnopu̶, yu̶ yaye caroa quetire na quetibu̶ju̶ ñesẽãrájá, na cũ̶ã yu̶ yaye quetire na catũ̶gou̶saparore bairo ĩrã. 16 Bairo noa ũna yu̶ yaye quetire tũ̶gou̶sari, cabautiza rotirã ũna caroaro netõcõãgarãma. Aperã catũ̶gou̶saena pu̶ame roro popiye baigarãma. 17 Bairi tunu yu̶re catũ̶gou̶sarãrẽ cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ na jogu̶mi Dios. Tiere narẽ cũ̶ cajoro capee wãmerĩ átimasĩgarãma. Yu̶ catutuarije mena wãtĩã camasãrẽ cajãñarãrẽ na acurewiyojo masĩgarãma. Bairi tunu aperã yayere na cabu̶su̶masĩẽtajere bu̶su̶masĩgarãma. 18 Ãñarẽ ñerã cũ̶ã, bairi capũnirĩjẽrẽ etirã cũ̶ã, dope bairo baietigarãma. Apeyera tunu cariarãrẽ na wãmorĩ mena na cañigãpeoroa, na cariayecu̶tie netõcoagaro,” na ĩñupũ̶ Jesús. 19 Bairo Jesús cũ̶ cabuerãrẽ na ĩ quetibu̶ju̶ yaparori bero, na wu̶weyori, u̶mu̶recóo pu̶amerẽ wãmu̶coásúpu̶. Cũ̶ pacu̶ Dios tu̶pu̶re etau̶, cariape nu̶gõã pu̶ame etari ruiyupu̶ yua. 20 Bairo u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ cawãmu̶atato bero, cũ̶ cabuerã tocãnacãũ̶pu̶a nipetiropu̶ Jesús yaye quetire quetibu̶ju̶ ñesẽãñuparã. Na caquetibu̶ju̶ñesẽãrõ, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame masĩrĩqũẽrẽ na joyupu̶. Capee wãmerĩ átijẽño masĩrĩqũẽrẽ na joyupi, camasã, “Na caquetibu̶ju̶rijere cariapea niña,” na ĩ masĩáto ĩ yua. Tocãrõã ñiña.

Lucas 1

1 Mu̶, Teófilo, nocãrõ majũ caãnimajũũ̶rẽ, ati carta mena mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ woatujopa mai, Jesucristo cũ̶ caátiãnajẽrẽ caroaro cõñarĩcãrõrẽ bairo. Mai, capããrã camasã tiere, Jesús cũ̶ caátiãnajẽrẽ merẽ quetibu̶ju̶ woajomiñupã. Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ cũ̶ã tiere yu̶ quetibu̶ju̶ woajogu̶. Mai, Jesús cũ̶ caátiãnajẽrẽ caĩñarĩcãrã pu̶ame na caquetibu̶ju̶netõrĩqũẽrẽ jãã cũ̶ãrẽ jãã quetibu̶ju̶wã. Caãnijũ̶goripau̶ Jesús cũ̶ caátiãnajẽrẽ na caĩñarĩqũẽrẽ jãã cũ̶ãrẽ jãã quetibu̶ju̶wã. Bairo tiere tũ̶gori yua, caroaro cõñarĩcãrõrẽ bairo mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ woatujoya ati carta mena. 4 Teófilo, merẽ Jesús cũ̶ caátiãnajẽ jĩcã wãme ũnorẽ mu̶ tũ̶goyupa. Bairo cũ̶ caátiãnajẽ nipetirije caroaro cariape cũ̶ masĩnemoáto ĩ, mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya ati carta mena. 5 Bairo baiyupa: Herodes cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ Judea yepa macããnarẽ quetiupau̶ rey cũ̶ caãni yu̶teare jĩcãũ̶ sacerdote ãñupũ̶. Abías ya poa macããcũ̶ jĩcãũ̶ ãñupũ̶. Cũ̶ pu̶ame Zacarías wãmecu̶supu̶. Cũ̶ nu̶mo Isabel wãmecu̶supo. Cõ pu̶ame Aarón ãnacũ̶ pãrãmeo majũ ãñupõ. 6 Bairi na, pu̶garãpu̶a Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽ nipetirijere tũ̶gou̶sayuparã. Bairo bairã, carorije wapa mánarẽ bairo baiyuparã, Dios cũ̶ caĩñajoro. Tunu bairoa nii ũcũ̶, “Roro ásuparã na,” ĩ masĩẽsuparã narẽ. 7 Na pu̶ame tiwatoare capũna mána ãñuparã. Isabel pu̶ame pũnaa bomiocũ̶ã, yoaro pũnacu̶ti masĩẽsupo. Tunu bairoa cabu̶toa ãnirĩ na capũna cu̶tigamirĩcãpau̶ merẽ netõcoásúparo. 8 Bairo na cabairipau̶ jĩcã rũ̶mu̶ Zacarías templo wiipu̶ paau̶ ásúpu̶, cũ̶ ya poa macããna mena cũ̶ caju̶paari rũ̶mu̶ caetaro ĩñarĩ. 9 Bairo topu̶ eta, ju̶paa yua, jĩcã rũ̶mu̶ cũ̶ yarã pu̶ame cũ̶ beseyuparã. “Templo wii pupeapu̶ werea caju̶tiñurĩjẽrẽ cũ̶ joeáto,” qũĩñuparã cũ̶ yarã Zacaríare. 10 Bairo Zacarías, “Jau̶,” ĩ, ti wii pupea ape aru̶apu̶ jãásúpu̶. Ti hora Zacarías caju̶tiñurĩjẽrẽ cũ̶ cajoeri hora majũ Diore cũ̶ jẽnirã baiyuparã camasã pu̶ame. 11 Bairo Zacarías tiere cũ̶ cajoeãno yua, cũ̶ tu̶pu̶ ángel pu̶ame buiaetayupu̶. Altar, caju̶tiñurĩjẽrẽ cũ̶ cajoemu̶gõrĩ mesa cariape nu̶gõã pu̶ame buiaetanu̶cãñupũ̶. 12 Bairo ángel cũ̶ cabairo, Zacarías pu̶ame qũĩña acu̶acoasupu̶. Qũĩña uwijãñuñupũ̶. 13 Bairo cũ̶ cabairo ĩña, ángel pu̶ame qũĩñupũ̶ Zacaríare: --Yu̶ uwieticõãña Zacarías. Caroa quetire mu̶ quetibu̶ju̶ acú̶ yu̶ atíapu̶. Dios, mu̶ cajẽnirĩjẽrẽ tũ̶goyami. Bairo bairi mu̶ caborore bairo mu̶ nu̶mo, macũ̶ cu̶timasĩgomo. Bairi mu̶ macũ̶ caãnipau̶ cũ̶ cabuiaro yua, “Juan” cũ̶ mu̶ wãmetigu̶. 14 Ti rũ̶mu̶, cũ̶ cabuiari rũ̶mu̶rẽ mu̶ u̶seanigu̶ bu̶tioro. Mu̶ mena macããna cũ̶ã capããrã u̶seanigarãma, cũ̶ cabuiaro ĩñarĩ yua. 15 Tunu bairoa mu̶ macũ̶ caãnipau̶ pu̶ame Dios yaye quetire catũ̶gomasĩ ãnirĩ caãnimajũũ̶ nigu̶mi Dios cũ̶ caĩñajorore. Bairi tunu u̶se oco cacũmuorĩjẽrẽ cũ̶ etieticõáto. Bairi tunu Espíritu Santo, Dios Yeri cũ̶ camasĩõrĩjẽ caru̶saecu̶ majũ ãnicõãgu̶mi. Cũ̶ cabuiaparo jũ̶goyepu̶a merẽ cũ̶ mena ãnicõãgu̶mi. 16 Bairo mu̶ macũ̶ caãnipau̶ bu̶tiácú̶ yua, Israel yepa macããna capããrã cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gou̶sagarãma. Bairo bairã, marĩ Quetiupau̶ Diore cũ̶ bogarãma tunu, na cũ̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori yua. 17 Tunu bairoa marĩ Quetiupau̶ ati yepapu̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye camasãrẽ na quetibu̶ju̶gu̶mi mu̶ macũ̶ caãnipau̶ pu̶ame. Elías cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ Espíritu Santo jũ̶gori caroaro cũ̶ caquetibu̶ju̶masĩrĩcãrõ cãrõ cũ̶ cũ̶ã Dios Yeri jũ̶gori camasãrẽ caroaro na quetibu̶ju̶ masĩgu̶mi. Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶ro, capũnacu̶na pu̶ame na pũnaa mena na asiajãnao joroque na átigu̶mi. Tunu bairoa Dios yaye quetire catũ̶gogaena cũ̶ã cariape tũ̶gou̶sagarãma tunu, mu̶ macũ̶ caãnipau̶ caroaro cũ̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori yua. Bairo bairi mu̶ yarã Israel yepa macããna marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caetaparore caroaro yugarãma mu̶ macũ̶ caãnipau̶ caroaro na cũ̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori yua —qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ ángel Zacaríare. 18 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, Zacarías pu̶ame cariape cũ̶ tũ̶goesupu̶: --¿Ñe jũ̶gori, “Cariape mu̶ bu̶su̶ya,” ñi masĩcu̶ti? Merẽ cabu̶toa majũ jãã ãniña yu̶, yu̶ nu̶mo cũ̶ã. Torena, jãã pũnacu̶ti masĩẽtĩña —qũĩñupũ̶ Zacarías ángel pu̶amerẽ. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, ángel pu̶ame Zacaríare qũĩñupũ̶ tunu: --Yu̶u̶, Gabriel, Diotu̶ macããcũ̶ yu̶ ãniña. Cũ̶ majũã yu̶ joámi mu̶ tu̶pu̶, caroa quetire cũ̶ masĩáto, ĩ. 20 Baipu̶a, cabu̶su̶masĩẽcũ̶ mu̶ tuagu̶ ãmerẽ. Yu̶ caĩrĩjẽrẽ cariape mu̶ catũ̶goetie wapa bairo mu̶ tuagu̶. Cabero mu̶ macũ̶ caãnipau̶ cũ̶ cabuiaropu̶ roque tunu mu̶ bu̶su̶masĩgu̶. Yu̶ yaye quetire mu̶ caĩroaetimiatacũ̶ãrẽ, tore bairo nipetirije baipeticoagaro ti yu̶tea caetaro —qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ ángel Zacaríare. 21 Bairo ángel mena Zacarías cũ̶ cabu̶su̶ãnitoye yua, to macããna cañubueri majã pu̶ame Zacarías ti aru̶a cũ̶ cawitietoi, yoaro coteyuparã. Na pu̶ame: “¿Nopẽĩ yoaro cũ̶ baiyati?” ãmeo ĩ jẽniñañuparã na majũ. 22 Cabero Zacarías witietau̶, na quetibu̶ju̶ masĩẽsupu̶. Cũ̶ wãmo mena jeto na quetibu̶ju̶miñupũ̶. Bairo cũ̶ cabairo ĩña, atore bairo ãmeo ĩñuparã: “Qũẽguericarore bairo apeye ũnierẽ ĩñaatacu̶mi Zacarías,” ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã cañubueri majã macãpu̶ cacoterã pu̶ame. Bairo bu̶su̶masĩẽcũ̶ã, ãnicõãñupũ̶ yua. 23 Bairo Zacarías nocãnacã rũ̶mu̶ bero templo wii coterique cũ̶ capaari rũ̶mu̶rĩ capetiro ĩña, tunucoásúpu̶ cũ̶ ya wiipu̶. 24 Bairo topu̶ eta, ãni yua, tocãrõã cũ̶ nu̶mo Isabel pu̶ame bairirupau̶ ãñupõ merẽ. Bairi wii pupeapu̶ ãnicõã ninucũñupõ. Jĩcã wãmo cãnacãũ̶ muipu̶a, aperã tu̶pu̶ átáto mano ãnicõãnucũñupõ cõ ya wiipu̶. 25 Cõ pu̶ame bairo ĩ tũ̶goñañupõ: “Ãmerẽ yu̶ átinemoñami Dios, camasã pu̶ame, ‘Capũna mácõ niñamo Isabel,’ yu̶re na caĩbu̶su̶paietiparore bairo ĩ. Bairi, ñujãñuñami Dios yu̶ mena,” u̶seanirĩ ĩ tũ̶goñanucũñupõ Isabel. 26 Cabero Isabel jĩcã wãmo peti jĩcã pẽnirõ cãnacãũ̶ muipu̶a majũ bairirupau̶ cõ caãno, ángel Gabriel cawãmecu̶cu̶re cũ̶ joyupu̶ Dios tunu. Galilea na caĩrĩ yepapu̶, Nazaret cawãmecu̶ti macãpu̶ cũ̶ joyupu̶. 27 “María cawãmecu̶core mu̶ quetibu̶ju̶ápá,” ĩ, cũ̶ joyupu̶. Mai, María pu̶ame camanapu̶ mácõ ãñupõ. Caũ̶mu̶ mena ãmeñupõ. José cawãmecu̶cu̶ nu̶mo caãnipao ãnirĩ apei mena ãmeñupõ. José pu̶ame David ãnacũ̶ pãrãmi ãñupũ̶. 28 Bairo bairi Gabriel pu̶ame Maríare cõ buiaetayupu̶. Bairo cõtu̶ buiaetari yua, cõ ĩñupũ̶: --¡María, Dios cũ̶ caĩroao majũ, mu̶ ãnimiñati! Marĩ Quetiupau̶ mu̶ mena ãniñami. Tocãnacãõ camasã rõmirĩ netõrõ caroaro mu̶ átinemoñami —cõ ĩ quetibu̶ju̶ etayupu̶ ángel Maríare. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go yua, cõ pu̶ame tũ̶go acu̶acoasupo: “¿Dope bairo ĩgu̶ qũĩñati, yu̶re bairo cũ̶ caĩjẽniata?” ĩ tũ̶goñañupõ. 30 Bairo cõ caĩtũ̶goñarõ yua, ángel pu̶ame cõ ĩñupũ̶ tunu: --Yu̶ uwieticõãña María. Caroa quetire mu̶rẽ quetibu̶ju̶ acú̶ yu̶ atíapu̶. Caroaro mu̶ caátiãnierẽ ĩñajesoyami marĩ Quetiupau̶ Dios. Bairi mu̶ beseami. 31 Bairi bairirupau̶ mu̶ ãnigo. Cawĩmau̶aca mu̶ cũ̶gogo. Bairi mu̶ macũ̶ caãnipau̶ cũ̶ cabuiaro yua, “Jesús” cũ̶ mu̶ wãmetigo. 32 Tunu bairoa mu̶ macũ̶ caãnipau̶ pu̶ame caátirotimasĩ nigu̶mi. Bairi nipetiro camasã, “Dios jõbui macããcũ̶ macũ̶ majũ niñami,” qũĩgarãma camasã cũ̶rẽ. Cũ̶, marĩ Quetiupau̶ Dios pu̶ame mu̶ macũ̶ caãnipau̶re quetiupau̶re bairo cũ̶ cũgu̶mi. Cũ̶ ñicũ̶ ãnacũ̶ David ãnacũ̶rẽ bairo cũ̶ cũgu̶mi mu̶ macũ̶ caãnipau̶re. 33 Bairo cũ̶ cacũrõ yua, mu̶ macũ̶ caãnipau̶ pu̶ame rotimasĩgu̶mi. Israel yepa macããnarẽ tocãnacã rũ̶mu̶a na rotimasĩ ãnigu̶mi yua. Cũ̶ carotiãnie petietigaro —cõ ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ ángel Maríare. 34 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, María pu̶ame atore bairo qũĩ jẽniñañupõ: --Yu̶ pu̶ame, ¿dope bairo yu̶ baioati? Caũ̶mu̶ mena yu̶ ãmerĩnucũña —qũĩñupõ María ángel pu̶amerẽ. 35 Bairo cõ caĩrõ, cũ̶ pu̶ame cõ ĩñupũ̶: --Espíritu Santo, Dios Yeri majũ buseriwo ruiatí, catorore bairo baiñajãetagu̶mi mu̶pu̶re. Bairo Dios, nipetiro netõrõ caátimasĩ, cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori cawĩmau̶aca mu̶ cũ̶gogo. Bairo bairi nipetiro camasã, “Caroú̶ cañuu̶, Dios macũ̶ majũ niñami,” qũĩgarãma camasã cũ̶rẽ, mu̶rẽ cabuiapau̶ pu̶amerẽ. 36 Apeyera tunu mu̶ yao Isabel cawãmecu̶co cũ̶ã cabu̶cu̶o ãnimiocũ̶ã, ãmerẽ bairirupau̶ ãniñamo cõ cũ̶ã. Jĩcã wãmo peti jĩcã pẽnirõ cãnacãũ̶ muipu̶a merẽ cũ̶goyamo capũna mácõ na caĩmirĩcõ pu̶ame. 37 Dise ũnie Dios cũ̶ caátimasĩẽtĩẽ maniña. Nipetiro cũ̶ caátimasĩrĩjẽ jeto niña —cõ ĩ quetibu̶ju̶ yaparoyupu̶ ángel Maríare. 38 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, María pu̶ame qũĩñupõ: --Mu̶ caĩrõrẽ bairo to baiáto toroque. Dios cũ̶ carotio yu̶ ãniña. Bairi cũ̶ caborore bairo yu̶ cũ̶ áparo —qũĩñupõ María. Bairo cõ caĩyaparoro, ángel pu̶ame acoásúpu̶ yua. 39 Cabero nocãnacã rũ̶mu̶ bero caãno, María pu̶ame Judea caũ̶tãyucu̶ pairi yepapu̶, cariape acoásúpo. 40 Topu̶ eta, Zacarías, bairi Isabel ya wiipu̶ jããñupõ. Bairo jããrĩ yua, Isabere cõ ĩ jẽniñupõ: “¡Mu̶ ãnimiñati!” 41 Bairo María cõ caĩrõ, Isabel macũ̶ãcã pu̶ame cõ paropu̶ yuguiyupu̶. Bairo cũ̶ cabairo, Espíritu Santo Isabel yerire jããñupũ̶. 42 Bairo cũ̶ cajããrõ, Isabel pu̶ame Maríare u̶seanirĩqũẽ mena atore bairo cõ ĩñupõ: --¡Yu̶ yao, camasã rõmirĩ tocãnacãõ netõrõ caroare mu̶ joyami marĩ Pacu̶ Dios! Mu̶ macũ̶ caãnipau̶ cũ̶ãrẽ caroare cũ̶ joyami. 43 Cabu̶goro macããcõ yu̶ ãniña. Bairo cabaio yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶, yu̶ Quetiupau̶ paco, yu̶ mu̶ nu̶cũ̶bu̶goya, bairo yu̶re ĩñao acó. ¡Yu̶ mena mu̶ ñujãñuña! 44 Tũ̶goya. Yu̶re mu̶ cajẽnirõ, yu̶ macũ̶ caãnipau̶ pu̶ame yu̶ paropu̶ yuguiami. 45 ¡Yu̶ yao u̶seanirĩ ãña! Mu̶rẽ marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ cariape mu̶ tũ̶goyupa. Bairi caroare mu̶ joupi Dios —cõ ĩñupõ Isabel Maríare. 46 Bairo cõ caĩrõ, María pu̶ame cõ ĩñupõ Isabere: “Yu̶ yeri ñujãñuña. Ñe ũnie yu̶ ru̶saetiya. Yu̶ mena ñumajũcõãñami marĩ Pacu̶ Dios. 47 Dios, yu̶re canetõõũ̶, caroaro cũ̶ caátiere tũ̶goñarĩ yu̶ u̶seaninetõña yu̶ yeripu̶. 48 Yu̶u̶, cũ̶ carotio cabu̶goro macããcõ yu̶ ãniña. Bairo cabaio yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ beseami. Cũ̶ cajou̶ paco yu̶ ãnigo cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori. Bairo bairi nipetiro camasã ñiroagarãma. ‘Camasã rõmirĩ tocãnacãõ netõrõ u̶seaniñamo María,’ ñigarãma. 49 Marĩ Pacu̶ Dios nipetiro caátimasĩ ãnirĩ caroare yu̶ joami. Cũ̶ caátimasĩrĩjẽ ñujãñuña yu̶re. ¡Caroú̶ cañuu̶ majũ niñami! 50 Tunu bairoa noa ũna cũ̶rẽ canu̶cũ̶bu̶gorãrẽ na ĩñamaiñami Dios. Ape tuti, ape tuti macããnarẽ bairo jeto na ĩñamaiñami. 51 Tunu cũ̶rẽ canu̶cũ̶bu̶gorãrẽ cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ na ĩñoñami Dios. ‘Cabu̶goro macããna mee marĩ ãniña,’ caĩtũ̶goñarã roquere na caátigamirĩjẽrẽ na ẽñotayami. 52 Quetiuparã cũ̶ãrẽ na rotijãnoñami. Aperã cabu̶goro macããna roquere caãnimajũrã na ãnio joroque na átiyami. 53 Tunu bairoa caqueyarãrẽ u̶gariquere pairo na joyami. Aperã capee apeye ũnierẽ cacũ̶gorã roquere ñe ũnie mánarẽ bairo na átiyami. 54 Marĩ ñicũ̶jãã, Abrahãjããrẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽ bairo átiyami Dios. Tiere masiritietiyami. Bairi marĩ, Israel yepa macããnarẽ marĩ ju̶átiyami ãmerẽ caroaro,” cõ ĩñupõ u̶seanirĩ María Isabere. 56 Bairo ĩ yaparo yua, Isabejãã mena ãninucũñupõ María. Itiarã muipu̶a bero caãno, cõ ya wiipu̶ tunucoásúpo tunu. 57 Cabero Isabel pu̶ame cõ macũ̶ cũ̶ cabuiari rũ̶mu̶ etayuparo. Bairo caetari rũ̶mu̶ cõ macũ̶ buiaetayupu̶ yua. 58 Bairo cũ̶ cabuiaro, Isabejãã yarã, bairi natu̶ macããna cũ̶ã cõ macũ̶ cũ̶ cabuiaro tũ̶gori u̶seaniñuparã. “Bairi cõ ĩñamaiñami Dios,” u̶seanirĩ ãmeo ĩñuparã na yarã, bairi natu̶ macããna cũ̶ã. 59 Bairo jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ cõ macũ̶ cũ̶ cabuiaro bero etayuparã na yarã pu̶ame. Cũ̶ãcã rupau̶ macããtõrẽ yisetarã etayuparã. Bairo áti yaparo yua, cũ̶ pacu̶ wãmerẽ bairo, Zacarías cũ̶ wãmetigamiñuparã cũ̶ãcã cũ̶ãrẽ. 60 Bairo na cabomiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ paco pu̶ame atore bairo ĩñupõ: --Bairo jãã boetiya. “Juan” roque jãã boya. Bairo marĩ wãmetiroa yu̶ macũ̶ãcãrẽ —na ĩñupõ. 61 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, cõ ĩñuparã: --¿Nopẽĩõ “Juarẽ” mu̶ boyati? ¿Ni ũcũ̶ mu̶jãã yau̶ Juan cawãmecu̶cu̶ cũ̶ ãñuparĩ? Jĩcãũ̶ ũcũ̶ mácũ̶mi —cõ ĩñuparã. 62 Bairo cõ ĩ yaparo, Zacarías cabu̶su̶masĩẽcũ̶rẽ na wãmorĩ mena qũĩ jẽniñañuparã, “¿dise wãme pu̶ame cũ̶ boyati?” ĩrã. 63 Bairo na caĩjẽniñarõ, Zacarías pu̶ame cũ̶ wãmorĩ mena “Woaturicapãĩ, yucu̶pãĩrẽ neasá,” na ĩñupũ̶. Bairo na canenunirõ bero, Zacarías, “Juan wãmecu̶tigu̶mi cũ̶ãcã,” ĩ woatuyupu̶ tipãĩpu̶re yua. Bairo cũ̶ caĩwoaturo, to macããna caetari majã pu̶ame ĩña acu̶acoasuparã, “¿Nopẽĩ bairo cũ̶ boyati?” ĩrã yua. 64 Tocãrõã Zacarías cabu̶su̶masĩẽtĩmiatacu̶ jicoquei bu̶su̶masĩcoasupu̶ tunu. Bairo bu̶su̶masĩcõã yua, Diore qũĩ basapeoyupu̶. 65 Bairo bairi natu̶ macããna tũ̶go acu̶ayuparã nipetirã. Tunu bairoa Judea yepa macããna caũ̶mu̶arĩ yepa macããna nipetirãpu̶ ãmeo quetibu̶ju̶yuparã Zacaríajãã na cabairiquere. 66 Bairo ãmeo quetibu̶ju̶rã yua, na yeripu̶ tũ̶goñañuparã nipetirã bu̶tioro. “¿Dope cabaipau̶ cũ̶ ãnicu̶ti ãni cawĩmau̶?” ãmeo ĩñuparã. “Cariape Dios cũ̶ maitũ̶goñañupĩ,” ãmeo ĩñuparã. 67 Zacarías pu̶ame cũ̶ macũ̶ cũ̶ caátipeere quetibu̶ju̶yupu̶. Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori atore bairo ĩñupũ̶: 68 “¡Marĩ Pacu̶ Dios caroú̶ majũ niñami, marĩ, Israel yepa macããna, marĩ caĩroau̶! Bairi marĩtu̶ atíyami. Marĩ netõõũ̶ acú̶ atíyami, cũ̶ yarã majũ marĩ caãnoi. 69 Marĩrẽ jou̶ átiyami catutuau̶ majũ, marĩrẽ canetõõpau̶re. Cũ̶ carotiricu̶ David ãnacũ̶ pãrãmerã poa watoai marĩrẽ jou̶ átiyami marĩrẽ canetõõpau̶ majũrẽ. 70 Tirũ̶mu̶pu̶re profeta majãrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietaro baiya. 71 Bairo boyupi Dios: Marĩ wapana roro marĩrẽ caátigarãrẽ marĩ canetõõrõ boyupi. Tunu bairoa marĩ pesua roro marĩrẽ caátigarãrẽ marĩ canetõõrõ boyupi. 72 Bairo bairi marĩrẽ jou̶ átiyami marĩrẽ canetõõpau̶re. Marĩ ñicũ̶jããrẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽ bairo ácu̶, marĩrẽ ĩñamairĩ, marĩ jou̶ átiyami cũ̶rẽ. Cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo tiere masiritietiyami Dios. 73 Marĩ ñicũ̶ Abraham ãnacũ̶rẽ cũ̶ caĩcũrĩcãrõrẽ bairo tiere masiritietiyami. 74 Bairi marĩ wapanarẽ cũ̶ canetõrõ, marĩ pu̶ame uwiricaro mano cũ̶ yaye quetire marĩ tũ̶gou̶sagarã. 75 Tunu bairoa carorije caáperã, cariape caána majũ marĩ ãnigarã Dios cũ̶ caĩñajoro tocãnacã rũ̶mu̶ marĩ cacatiri rũ̶mu̶ cãrõ,” ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Zacarías. 76 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, qũĩñupũ̶ tunu cũ̶ macũ̶ãcãrẽ: “Macũ̶, atore bairo migarãma: ‘Dios jõbui macããcũ̶ yau̶ niñami Juan. Cũ̶ yaye quetire caquetibu̶ju̶jũ̶goyecu̶cu̶ niñami,’ migarãma. Marĩ Quetiupau̶ camasãrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶paro jũ̶goye mu̶ quetibu̶ju̶ jũ̶goyecu̶tigu̶. Marĩ Quetiupau̶ yaye quetire caroaro na tũ̶goáto ĩ, cũ̶ jũ̶goye mu̶ quetibu̶ju̶ jũ̶goyecu̶tigu̶. 77 Bairo mu̶ caquetibu̶ju̶ro, Israel ya poa macããna atore bairo ĩ masĩgarãma: ‘Roro marĩ caátiere masiriyogu̶mi marĩ Pacu̶ Dios. Marĩ netõõgu̶mi,’ ĩ masĩgarãma yua. 78 Marĩ Pacu̶ Dios pu̶ame cũ̶ camairĩjẽ mena marĩ netõõñami. Ti rũ̶mu̶ marĩrẽ cũ̶ canetõõrĩ rũ̶mu̶ merẽ etaya. Jĩcã rũ̶mu̶ cabusuetarore bairo merẽ etaya. 79 Bairi camasãrẽ caroaro na masĩõgu̶mi Dios cũ̶ cajopau̶. Camasã pu̶ame canaitĩãrõpu̶ ruirãrẽ bairo caãna niñama. Bairo caãna nimirãcũ̶ã, caroaro cabusurore ĩñarãrẽ bairo nigarãma, cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã. Jĩcãrõ tũ̶nia ãnimasĩgarãma,” qũĩñupũ̶ Zacarías cũ̶ macũ̶ãcãrẽ. 80 Bairo cabero Zacarías cũ̶ caĩrõrẽ bairo baiyupu̶. Cũ̶ macũ̶ yeri ñuu̶ bu̶tiásúpu̶. Bairo bu̶tiácú̶, desierto cayucu̶manopu̶ ãninucũñupũ̶ Juan. Israel ya poa macããnarẽ Dios yaye quetire cũ̶ caquetibu̶ju̶paro jũ̶goye topu̶ ãninucũñupũ̶ Zacarías macũ̶ pu̶ame.

Lucas 2

1 Mai, tiwatoapu̶re quetiupau̶ emperador Augusto cawãmecu̶cu̶ ti yepa nipetiro caroti ãñupũ̶. Bairo ãcũ̶, na cõñarotiyupu̶ nipetiro camasãrẽ. Na wãmerĩrẽ woatu rotiyupu̶. 2 Mai, tiere, Siria cawãmecu̶ti yepa macããnarẽ, Cirenio cawãmecu̶cu̶ na quetiupau̶ cũ̶ caãnipau̶ camasãrẽ na cõñajũ̶go rotiyupu̶. 3 Torena, nipetiro camasã na ñicũ̶jãã na caãni macãrĩpu̶ ásúparã, na wãmerĩrẽ woatu rotiráná. 4 José cũ̶ã Galilea cawãmecu̶ti yepa, Nazaret macã macããcũ̶ caãniatacu̶ ásúpu̶. Quetiupau̶ rey David ãnacũ̶ pãrãmi ãnirĩ, David cũ̶ cabuiaricaropu̶ ásúpu̶, Belén cawãmecu̶ti macã Judea yepapu̶. 5 María cũ̶ nu̶mo caãnipao mena ásúpu̶ José, na wãmerĩrẽ woaturoti ácú̶. María pu̶ame merẽ macũ̶ jãñañupõ cõ parore. 6 Bairi Belén macãrẽ na caetaro bero, cõ macũ̶ãcã cũ̶ cabuiari rũ̶mu̶ etayuparo. 7 Mai, ti macãpu̶ camasã cañesẽãrĩ majã na cacãnirĩ wii jiranetõcoasuparo merẽ. Torecu̶, ti wii upau̶ wecu̶a cũ̶ canurã na cacãnirĩ wiipu̶ yosarotiyupu̶ Maríajããrẽ. Bairi topu̶a macũ̶cu̶supo, cõ macũ̶ caãnijũ̶gou̶re. Bairo macũ̶cu̶ti, jutii aseri mena cũ̶ ũmañupõ. Cũ̶ ũmarĩ yua, wecu̶a, na cau̶gari coropu̶ cũ̶ cũñupõ, topu̶ cũ̶ cãniáto, ĩõ. 8 Bairo ti ñamirẽ waibu̶toa nurĩcãrã oveja cawãmecu̶narẽ cacoteri majã ãñuparã. Topu̶ Belén macãtu̶re na coteyuparã. 9 Bairo na cacoteãno caãnoa yua, ángel Dios mena macããcũ̶ natu̶ buiaetayupu̶. Bairo cũ̶ cabuiaetaro, na tu̶pu̶ bu̶tioro asiwoyuparo Dios yaye mena cũ̶ caasiyarije. Bairi ovejare cacoteri majã pu̶ame bu̶tioro uwitũ̶goñañuparã, bairo cabairoi. 10 Bairo na cauwitũ̶goñarõ ĩña, ángel pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: “Mu̶jãã, ovejare cacoteri majã yu̶ uwieticõãña. Caroa quetire mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ acú̶ yu̶ atíapu̶. Nipetiro camasã tiere tũ̶gorã bu̶tioro u̶seanigarãma. 11 Bairo baiya queti: Ãme ñami David ãnacũ̶ cũ̶ caãna macãpu̶re buiámi mu̶jããrẽ canetõõpau̶. Mu̶jãã Quetiupau̶, Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ majũ merẽ buiámi,” na ĩñupũ̶ ángel oveja cacoteri majãrẽ. 12 Bairo na ĩ yaparo, atore bairo ĩnemoñupũ̶: “Wecu̶a wiipu̶ na cau̶garique nurĩcã coro buipu̶ pesayami. Jutii aseri mena ũmarĩcũ̶ topu̶ pesayami. Bairo mu̶jãã cũ̶ãcãrẽ bócarã yua, ‘Cũ̶ã niñami,’ mu̶jãã ĩ masĩgarã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ ángel ovejare cacoterãrẽ. 13 Bairo cũ̶ caĩãno, ángelea majã capããrã buiaetayuparã jõbui macããna. Diore cũ̶ basapeorã etayuparã. Atore bairo ĩ basayuparã: 14 “¡Dios jõbui macããcũ̶ cañunetõũ̶ niñami! ¡Bairi jĩcãrõ tũ̶ni tũ̶goñarĩqũẽrẽ cũ̶ joáto narẽ cũ̶ mena caroaro caãnarẽ!” ĩ basapeoyuparã ángelea majã. 15 Bairo ĩ basapeo yaparori bero, tunucoásúparã jõbuipu̶ tunu. Bairo na caátó bero, ovejare cacoterã pu̶ame ãmeo ĩñuparã: --Jito, marĩ átóca Belẽpu̶. Marĩ Quetiupau̶ ãme ñami cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere bairo cabaiatajere marĩ ĩñaráróa —ãmeo ĩñuparã na majũ. 16 Bairo ĩ yaparo, tãmurĩ ásúparã Belẽpu̶. Topu̶ eta, Maríare, bairi Josére na bócayuparã. Cawĩmau̶acarẽ, wecu̶a nurĩcã coro buipu̶ capesau̶re cũ̶ bócayuparã cũ̶ cũ̶ãrẽ. 17 Bairo qũĩñarĩ, bairo ángel narẽ cũ̶ caĩatajere na quetibu̶ju̶ netõñuparã Maríajããrẽ. “ ‘Mu̶jãã Quetiupau̶ buiámi,’ jãã ĩãmi ángel,” na ĩñuparã. 18 Bairi nipetiro camasã ovejare cacoteri majã na caĩquetibu̶ju̶netõõrĩjẽrẽ tũ̶gorã, bu̶tioro tũ̶goñañuparã na yeripu̶. 19 María pu̶ame capee majũ tũ̶goñanucũñupõ cõ yeripu̶ ovejare cacoteri majã na caĩrĩjẽrẽ. 20 Cabero ovejare cacoteri majã pu̶ame u̶seanirĩqũẽ mena tunucoásúparã. Bairo áná, Diore qũĩ basapeoyuparã: “Jãã Pacu̶ Dios, mu̶ roque caroú̶ mu̶ ãniña,” qũĩ basapeoyuparã. Nipetirije na caĩñaatajere, bairi na catũ̶goataje cũ̶ãrẽ tũ̶goñarĩ bairo qũĩ basapeoyuparã. “Ángel marĩrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶atatore bairo baiapu̶,” ĩñuparã oveja cacoteri majã, tunu áná yua. 21 Bairo na caátó bero, jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ canetõrõ, cũ̶ãcãrẽ cũ̶ rupau̶ macããtõrẽ yiseta rotiyuparã cũ̶ pacu̶a pu̶ame. Bairo áti yaparorã, “Jesús” cũ̶ wãmetiyuparã. María bairirupau̶ cõ caãniparo jũ̶goye ángel cũ̶ cawãmeti rotiricarorea bairo cũ̶ wãmetiyuparã. 22 Cabero nocãnacã rũ̶mu̶ María cõ cacatipetiro bero, Jesús pacu̶a ásúparã Jerusalẽpu̶, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩcãrõrẽ bairo átiráná. “Merẽ ñucoayamo María,” to templo wii macããnarẽ na ĩ quetibu̶ju̶garã ásúparã. Bairo áná, Jesuacarẽ cũ̶ neásúparã, Diore qũĩñogarã. 23 Tore bairo camasãrẽ na átirotiyupa. Dios yaye woaturica tutipu̶ bairo ĩ quetibu̶ju̶yupa: “Mu̶jãã pũnaa tocãnacãũ̶ caũ̶mu̶a cabuiajũ̶gorãrẽ yu̶re mu̶jãã ĩñogarã,” ĩ quetibu̶ju̶yupa Dios yaye woaturica tutipu̶. 24 Tunu bairoa ape wãme Dios yaye cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ bairo átiráná baiyuparã. Bairi buare pu̶garã, o buaaca cawĩmarã majũrẽ Diore ĩroari joemu̶gõjoráná baiyuparã. 25 Bairo áná, Dios ya wii, templo wiipu̶re etayuparã. Mai, tiwoatore ti macã Jerusalẽpu̶re Dios yau̶ jĩcãũ̶ Simeón cawãmecu̶cu̶ ãñupũ̶. Diore caroaro caĩroau̶, carorije wapa cacũ̶goecu̶ ãñupũ̶. Bairo ãcũ̶, Israel yepa macããnarẽ canetõõpau̶ cũ̶ caetaparore ĩñagayupu̶. Tunu bairoa Espíritu Santo, Dios Yeri majũ Simeón mena ãñupũ̶. 26 Bairo cũ̶ mena cũ̶ caãnoi, cũ̶ masĩõñupũ̶ cũ̶ cariaparo jũ̶goye Mesías, marĩ Quetiupau̶ Dios cũ̶ cajou̶re cũ̶ caĩñapeere. 27 Bairo ti rũ̶mu̶, Joséjãã templo wiipu̶re na caetari rũ̶mu̶, Espíritu Santo cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori Simeórẽ cũ̶ joyupu̶ ti wiipu̶. Bairo ti wiipu̶ cũ̶ caãno, Jesús pacu̶a pu̶ame ti wiire jããñuparã na cũ̶ã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ carotiricarore bairo átiráná. 28 Bairo na cajããtõ ĩña, Simeón pu̶ame natu̶ atí, Jesuacarẽ u̶seanirĩ cũ̶ neñupũ̶. Bairo cũ̶ ne yua, atore bairo Diore qũĩ basapeoyupu̶: 29 “Yu̶ Quetiupau̶ Dios, yu̶re mu̶ caĩrĩcãrõrẽ bairo ãmerẽ baiya. Ãniacarẽ mu̶ cajou̶re ñiñaña. Camasãrẽ canetõõpau̶ majũrẽ ñiñaña. Bairi u̶seanirĩqũẽ mena yu̶ riacoagu̶. 31 Cũ̶ã niñami nipetiro camasãrẽ canetõõpau̶ mu̶ cacũjũ̶goyetiricu̶. 32 Cabusuatípau̶ caetaro, camasã ĩñamasĩñama. Tore bairo ãniaca bu̶tiácú̶pu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶ro, judío majã caãmerã cũ̶ã masĩgarãma. Tunu jããrẽ, mu̶ yarã Israel yepa macããna cũ̶ãrẽ jãã ĩroagarãma, camasãrẽ canetõõpau̶ jãã ya poa macããcũ̶ jĩcãũ̶ cũ̶ caãno jũ̶gori yua,” qũĩ basapeoyupu̶ Simeón Diore. 33 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, José, bairi María bu̶tioro tũ̶goñañuparã, Simeón na macũ̶ãcãrẽ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ. 34 Bairo na catũ̶goñarõ, Simeón pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: “Marĩ Pacu̶ Dios caroare cũ̶ jonemoáto mu̶jããrẽ,” na ĩñupũ̶. Bairo na ĩ yaparou̶, tunu cõ ĩñupũ̶ Simeón Maríare: --Yu̶ yao, tũ̶goya. Mu̶ macũ̶ãcã pu̶ame caroaro cariape Israel yepa macããnarẽ caquetibu̶ju̶pau̶ Dios cũ̶ cacũjũ̶goyetiricu̶ niñami. Bairo bu̶tiácú̶, cũ̶ caquetibu̶ju̶roi, Israel yepa macããna jĩcããrã netõgarãma. Aperã yasicoagarãma. Nipetiro camasã na yeripu̶ na catũ̶goñarĩjẽ pu̶ame baujaro na ĩñamasĩõ joroque átigu̶mi, cũ̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori. Torena, jĩcããrã mu̶ macũ̶rẽ cũ̶ tejãñugarãma. Mu̶ pu̶ame tiere na cateero ĩñao, bu̶tioro mu̶ yapapuajãñugo —cõ ĩñupũ̶ Simeón Maríare. 36 Mai, ti wiipu̶ ãñupõ Ana cawãmecu̶co cũ̶ã. Fanuel ãnacũ̶ macõ, Aser ãnacũ̶ ya poa macããcõ majũ ãñupõ. Cõ pu̶ame profeta ãñupõ. Bairi jĩcãõã ãninucũñupõ Ana. Mai, cawãmao ãcõ, manapu̶cu̶supo. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã cũ̶marĩ majũ cõ manapu̶ mena ãnimiñupõ. 37 Bairo cõ manapu̶ cũ̶ cariaro bero yua, jĩcãõã ãninucũñupõ. Apei boesupo. Bairo bairi templo wiipu̶re ãninucũñupõ Ana. Topu̶re ãcõ, Diore cũ̶ jẽninucũñupõ. U̶mu̶recóo, ñami cũ̶ãrẽ cũ̶ jẽninucũñupõ. U̶garique betiri Diore cũ̶ jẽni ñubuenucũñupõ. Bairo áti ãcõ yua, cabu̶cu̶o ãñupõ. Ochenta y cuatro cũ̶marĩ majũ cũ̶goyupo. 38 Bairo bai yua, Simeón Maríare cũ̶ caquetibu̶ju̶ yaparoripau̶a cõ cũ̶ã natu̶ etayupo. Bairo etanu̶cã, cũ̶ãcãrẽ qũĩñarĩ, “Dios mu̶ ñujãñuña jãã mena,” qũĩñupõ. Bairo ĩ yaparo, narẽ canetõõpau̶re cacoteri majãrẽ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupo: “U̶seanirĩ ãña yu̶ yarã Jerusalén macããna. Merẽ etayami marĩrẽ canetõõpau̶,” na ĩ quetibu̶ju̶yupo. 39 Cabero, Joséjãã Dios cũ̶ carotiricarore bairo átipeyori bero, tunucoásúparã Galilea yepapu̶ Nazaret macã, na ya macã majũpu̶. 40 To bero Jesús pu̶ame caroaro tutuau̶ bu̶tiyupu̶. Bairi tunu caroaro tũ̶goñamasĩcoasupu̶. Torecu̶, Dios caroare cũ̶ joyupu̶ Jesure. 41 Tunu tocãnacã cũ̶ma Jesús pacu̶jãã Jerusalẽpu̶ ánucũñuparã, Pascua bose rũ̶mu̶rĩrẽ ĩñaráná. 42 Bairi Jesús pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã cũ̶marĩ cacũ̶gou̶ cũ̶ caãno ásúparã Jerusalẽpu̶. Na cabainucũrĩcãrõrẽ bairo baiyuparã. 43 Bairo topu̶ eta, ãni, pascua bose rũ̶mu̶rĩ bero yua, tunuásúparã na ya pau̶pu̶. Jesús pu̶ame Jerusalẽpũ̶ã tuayupu̶. Cũ̶ pacu̶a pu̶ame masĩẽsuparã cũ̶ catuarijere. 44 Bairo áná, Jesure qũĩñaetimirãcũ̶ã, “Marĩ mena macããna mena ãcũ̶mi,” ĩ tũ̶goñañuparã. “Marĩ berore u̶sau̶mi,” qũĩ tũ̶goñañuparã Jesure ti rũ̶mu̶, na caájũ̶gori rũ̶mu̶rẽ. Cabero qũĩñaetiri yua, cũ̶ macãjũ̶goyuparã. “¿Jãã macũ̶rẽ mu̶jãã ĩñaetiati?” ĩ jẽniñañuparã. Na yarã, na bapa cũ̶ãrẽ na ĩ jẽniñamiñuparã. 45 Bairo cũ̶ bócaetimirã yua, tunucoásúparã Jerusalẽpu̶, cũ̶ macãráná. 46 Bairo ti macãpu̶ etarã, itia rũ̶mu̶ bero cũ̶ bócayuparã Dios ya wii templo wiipu̶. Mai, Jesús pu̶ame to macããna cajũ̶goñubueri majã mena ruiyupu̶. Na caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gou̶ baiyupu̶. Tunu bairoa narẽ, “¿Dope bairo ĩgaro to ĩñati tie?” na ĩ jẽniñanucũñupũ̶. 47 Bairi nipetiro camasã cũ̶ caĩmasĩrĩjẽrẽ tũ̶gorã, narẽ cũ̶ cayu̶rije cũ̶ãrẽ tũ̶gorã, cũ̶ tũ̶gocõã maniásuparã. “Cawĩmau̶ nimicũ̶ã, masĩjãñuñami,” ĩñuparã na pu̶ame, Jesure. 48 Bairi yua, cũ̶ pacu̶a topu̶ cũ̶ bócayuparã. Cũ̶ bóca, qũĩña acu̶acoasuparã. Cũ̶ paco pu̶ame atore bairo qũĩñupõ: --Macũ̶, ¿nopẽĩ jããrẽ, bairo mu̶ baiyati? Yu̶, mu̶ pacu̶ mena mu̶rẽ yoaro jãã macãmiapũ̶. Bairi jãã tũ̶goñarĩqũẽ paiapu̶ —qũĩñupõ María Jesure. 49 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, cõ ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã yu̶re mu̶jãã macãati? Yu̶ Pacu̶ yu̶re cũ̶ carotirijere yu̶ caátigaro, ¿mu̶jãã masĩẽtĩati? —cõ ĩñupũ̶ Jesús Maríare. 50 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gomasĩẽsuparã cũ̶ pacu̶a pu̶ame. “¿Dope bairo ĩgu̶ qũĩñati marĩ macũ̶?” ĩcõãñuparã. 51 Cabero yua, na mena tunucoásúpu̶ Jesús Nazaret macãpu̶. Bairo topu̶ eta, ãcũ̶ yua, cũ̶ pacu̶a na caĩrõrẽ bairo caroaro yu̶yupu̶. Mai, cũ̶ paco pu̶ame cũ̶ caátiãnierẽ caroaro tũ̶goña qũẽnocõã ãninucũñupõ cõ yeripu̶. 52 Jesús pu̶ame cũ̶ catũ̶goñarĩjẽ, cũ̶ rupau̶ mena bu̶ticõã u̶saásupu̶. Bairi Dios pu̶ame cũ̶ caátiãnierẽ caroaro qũĩñajesoyupu̶. Camasã cũ̶ã caroaro qũĩñajesoyuparã Jesure.

Lucas 3

1 Cabero yua, nocãnacã rũ̶mu̶rĩ bero, Juan ãnacũ̶ desierto cayucu̶manopu̶ ãninucũñupũ̶, Zacarías ãnacũ̶ macũ̶ majũ. Mai, tiwatoa Tiberio cawãmecu̶cu̶ nipetiro yepa quetiupau̶ ãñupũ̶. Merẽ wãmorĩ peti jĩcã ru̶po pẽnirõ cãnacã cũ̶marĩ majũ quetiupau̶ ãñupũ̶ Tiberio. Apei, Poncio Pilato cawãmecu̶cu̶ Judea yepa macããnarẽ cũ̶rẽ carotibojau̶ ãñupũ̶. Apei cũ̶ã Herodes cawãmecu̶cu̶ Galilea yepa macããnarẽ cũ̶rẽ carotibojau̶ ãñupũ̶. Apei, Herodes bai cũ̶ã, Felipe cawãmecu̶cu̶ Iturea, Traconite pu̶ga yepa macããnarẽ cũ̶rẽ carotibojau̶ ãñupũ̶. Apei cũ̶ã Lisania cawãmecu̶cu̶ Abilinia yepa macããnarẽ cũ̶ rotibojayupu̶ cũ̶ cũ̶ã Tiberiore. Tunu bairoa Anás, Caifás cawãmecu̶na sacerdote majã quetiuparã majũ ãñuparã na cũ̶ã. Tiwatoa majũ Dios Juarẽ cũ̶ quetibu̶ju̶ áñesẽãrotiyupu̶ yua. 3 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, topu̶ ásúpu̶ Juan, Rio Jordán na caĩrĩ yaa tũ̶nipu̶. To macããnarẽ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: “Tũ̶goña qũẽnoña roro mu̶jãã caátiãnierẽ. Tie mu̶jãã cabairijere cũ̶ tũ̶goña jẽniña mu̶jãã majũ Diore. Tunu bairoa cabautizarotiparã mu̶jãã ãniña. Bairo mu̶jãã caáto, mu̶jãã netõgu̶mi Dios,” na ĩñupũ̶ Juan to macããnarẽ. 4 Atore bairo ĩ woatu quetibu̶ju̶cũñañupĩ Isaías ãnacũ̶, Dios yau̶ profeta Juan cũ̶ cabaipeere: “Bairo ĩgu̶mi jĩcãũ̶ desierto cayucu̶manopu̶ caãnicõãniatacu̶: ‘Marĩ Quetiupau̶ yoaro mee etagu̶mi. Torena, caroaro cariape ãnicoteya. Camasã na quetiupau̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye cũ̶ caatípawãrẽ na caqũẽnorõrẽ bairo cũ̶ qũẽnoyuya mu̶jãã cũ̶ã. 5 Na pu̶ame na quetiupau̶ cũ̶ caatípawãpu̶re ope to caãmata, ñerĩ mena tore cũbiayama. Tunu bairoa ũ̶tã buri to caãmata, yesea qũẽnoñama. Tunu bairoa carupa betori cũ̶ã to caãmata, cariape qũẽno ãmewiyoyama ti wããrẽ. Caroa wãã majũ qũẽnoñama cũ̶ caatípawãrẽ. Tore bairo mu̶jãã cũ̶ã marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caetaparore caroaro qũẽnoyuya mu̶jãã yeripu̶. 6 Bairo nipetiro camasã narẽ Dios cũ̶ canetõõroticũrĩcũ̶rẽ qũĩñagarãma,’ ĩgu̶mi cayucu̶manopu̶ caãnicõãniatacu̶,” ĩ woatu quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñupĩ Isaías ãnacũ̶ Juan cũ̶ caĩquetibu̶ju̶peere. 7 Bairo Isaías cũ̶ caĩwoatuquetibu̶ju̶ro bero, cayoato bero Juan pu̶ame etayupu̶. Bairo cũ̶rẽ cabautiza rotiratíatanarẽ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: “¡Mu̶jãã caĩtopairã, ãña pũnaarẽ bairo caãna mu̶jãã caãnoi, mu̶jãã yu̶ bautizaecu̶! Atore bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñarã: ‘Dios camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶rẽ popiye marĩ cabaibujioatajere oco mena marĩ cosenetõbujiou̶mi,’ mu̶jãã ĩ tũ̶goñarã. ¿Ñamu̶ mu̶jãã cũ̶ quetibu̶ju̶yati, ‘Tie mena jãã netõgarã,’ mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ? Bairo pu̶ame mu̶jãã caátiãnierẽ boya: 8 Rorije mu̶jãã caátiere yapapuari caroaro ãnajẽ pu̶ame átijũ̶goya. Bairo mu̶jãã caáto, camasã nipetiro ĩñarã, ‘Torena, na yerire merẽ wasoa yaparoupa,’ ĩ masĩgarãma. Tunu bairoa, ‘¡Marĩã, Abraham ãnacũ̶ pãrãmerã marĩ caãnoi, marĩ netõõgu̶mi Dios!’ ĩ tũ̶goñaeticõãña. Bairo mu̶jãã caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, dope bairo átinetõmasĩã maniña. Dope bairo Dios bou̶, atie ũ̶tã rupaa mena Abraham pãrãmerãrẽ bairo átiqũẽno jẽñomasĩñami. 9 Bairi caroaro mu̶jãã caápericõãta, jĩcãũ̶ yucu̶, caríca maniirẽ quetíjoerocacõãrĩcãrõrẽ bairo mu̶jãã átirecõãgu̶mi Dios mu̶jãã cũ̶ãrẽ. Petoaca ru̶saya mu̶jããrẽ Dios cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Juan cũ̶rẽ cabautiza rotiratíatanarẽ. 10 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩ jẽniñañuparã to macããna capããrã: —Tame, toroque, ¿ñerẽ jãã átibujiocu̶ti? 11 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, Juan pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: --Nii ũcũ̶ jutiro pu̶garo cacũ̶gou̶, apei cacũ̶goecu̶re jĩcãrõ cũ̶ nuniáto. Tunu bairoa u̶garique cacũ̶gou̶, apei cacũ̶goecu̶re cũ̶ batoáto —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Juan catũ̶gorã etarãrẽ. 12 Na watoa etayuparã jĩcããrã dinerore jejobojari majã. Roma gobiernorẽ camasã yaye dinerore impuestos cawãmecu̶tiere jejobojari majã etayuparã, cũ̶ bautiza rotirána Juarẽ. Na cũ̶ã qũĩ jẽniñañuparã: —Cabuei, ¿dope jãã caátore cũ̶ boyati Dios? 13 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: —Mu̶jãã quetiuparã na carotiricaro jĩcãrõ tũ̶ni jeya. Tie netõrõ jeeticõãña. 14 Cabero tunu soldaua cũ̶ã cũ̶ eta, qũĩ jẽniñañuparã: —Jãã ate, ¿ñerẽ jãã caátiere cũ̶ boyati Dios? Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, na cũ̶ãrẽ na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: --Tutuaro mena camasãrẽ na ẽmaeticõãña. Tunu na bu̶su̶jãẽtĩcõãña caáperãrẽ, marĩrẽ na wapatiáto, ĩrã. Tunu mu̶jãã capaapee wapare mu̶jãã quetiuparã na cajorijerea tocãrõã u̶seanicõãña. Bonemoeticõãña —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Juan soldauare. 15 Camasã pu̶ame Juan cũ̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori bu̶tioro tũ̶goñañuparã. Bairi nipetiro camasã na yeripu̶ atore bairo ĩ tũ̶goñañuparã: “¿Ãni, Juan, Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ majũ cũ̶ ãnicu̶ti?” ãmeo ĩ tũ̶goñañuparã na majũ. 16 Bairo na caĩtũ̶goñarõ, Juan pu̶ame atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: “Yu̶ paarique niña mu̶jããrẽ oco mena yu̶ cabautizarije. Yu̶ paarique to cañumiatacũ̶ãrẽ, yu̶ bero caetau̶ cũ̶ capaarije pu̶ame ñunetõgaro. Cũ̶ roque Espíritu Santore jõmasĩgu̶mi camasãpu̶re. Tunu bairoa camasã roro na catũ̶goñarĩjẽ na wasoao joroque na átigu̶mi. Cũ̶ roque yu̶ netõrõ caãnimajũũ̶ nigu̶mi. Bairi yu̶ pu̶ame jĩcãrõ tũ̶ni yu̶ átipeyomasĩẽtĩña. 17 Yu̶ bero caetapau̶ pu̶ame marĩ ĩñabesegu̶mi. Bairo carorãrẽ na beseregu̶mi. Trigo aseri carorijere joerocacõãrĩcãrõrẽ bairo camasã carorãrẽ na beseregu̶mi. Caũ̶petieti peeropu̶ na joeregu̶mi. Caroarã roquere caroaro na qũẽnogu̶mi. Trigo caroa majũrẽ caroaro na caqũẽnocũrõrẽ bairo caroaro na qũẽnogu̶mi caetapau̶ cũ̶ yarã majũrẽ,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Juan catũ̶gorã etarãrẽ Jesús cũ̶ caátipeere. 18 Bairo yua, atore bairo capee wãme, camasãrẽ na quetibu̶ju̶yupu̶ Juan caroa queti majũrẽ. 19 Bairo caroaro cũ̶ caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, quetiupau̶ gobernador Herodes cawãmecu̶cu̶ pu̶ame Juan cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gou̶saesupu̶. Mai, Herodes bai Felipe nu̶morẽ cõ ẽmañupũ̶. Herodías cawãmecu̶co mena ãninucũñupũ̶. Tore bairo apeye ũnie cũ̶ãrẽ roro majũ ásupu̶ Herodes. Bairo bairi roro cũ̶ caátiere cũ̶ quetibu̶ju̶miñupũ̶ Juan Herodere. 20 Cabero Herodes pu̶ame cũ̶ caĩrõ tũ̶go, nemorõ roro ásupu̶. Juarẽ preso jorica wiipu̶ cũ̶ jorocacõãñupũ̶ yua. 21 Mai, Juan pu̶ame to macããna nipetirãrẽ oco mena na bautizayupu̶. Bairo cũ̶ caáto watoa, Jesús cũ̶ãrẽ cũ̶ bautizayupu̶. Bairo Jesús cũ̶ cajẽnirĩpau̶a yua, jõbui u̶mu̶recóo pu̶ame pããnu̶cãcoasuparo. 22 Bairo capãrõ yua, buare bairo ruiasúpu̶ Espíritu Santo, Dios Yeri majũ, Jesús tu̶pu̶. Bairo cũ̶ cabauruiató, jõbuipu̶ bu̶su̶rique atore bairo ĩ ocajoyuparo: --Mu̶, yu̶ macũ̶, yu̶ camai majũ, mu̶ ãniña. Mu̶ caátiãnierẽ ñiñajesoya bu̶tioro —ĩ bu̶su̶ ocajoyuparo jõbuipu̶ bu̶su̶rique. 23 Bairi yua, Jesús camasãrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶jũ̶goripau̶ treinta años majũ cũ̶goyupu̶. Mai, Dios macũ̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, “Cũ̶ pacu̶ José niñami,” qũĩ tũ̶goñañuparã camasã Jesure. José pu̶ame Elí cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 24 Elí pu̶ame Matat cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Matat pu̶ame Leví cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Leví pu̶ame Melqui cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Melqui pu̶ame Jana cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Jana pu̶ame José cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 25 José pu̶ame Matatías cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Matatías pu̶ame Amós cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Amós pu̶ame Nahúm cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Nahúm pu̶ame Esli cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Esli pu̶ame Nagai cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 26 Nagai pu̶ame Maat cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Maat pu̶ame Matatías cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Matatías pu̶ame Semei cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Semei pu̶ame Josec cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Josec pu̶ame Judá cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 27 Judá pu̶ame Joanán cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Joanán pu̶ame Resa cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Resa pu̶ame Zorobabel cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Zorobabel pu̶ame Salatiel cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Salatiel pu̶ame Neri cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 28 Neri pu̶ame Melqui cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Melqui pu̶ame Adi cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Adi pu̶ame Cosam cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Cosam pu̶ame Elmadam cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Elmadam pu̶ame Er cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 29 Er pu̶ame Jesús cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Jesús pu̶ame Eliezer cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Eliezer pu̶ame Jorim cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Jorim pu̶ame Matat cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 30 Matat pu̶ame Leví cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Leví pu̶ame Simeón cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Simeón pu̶ame Judá cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Judá pu̶ame José cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. José pu̶ame Jonám cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Jonám pu̶ame Eliaquim cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 31 Eliaquim pu̶ame Melea cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Melea pu̶ame Mena cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Mena pu̶ame Matata cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Matata pu̶ame Natán cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 32 Natán pu̶ame David cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. David pu̶ame Isaí cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Isaí pu̶ame Obed cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Obed pu̶ame Booz cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Booz pu̶ame Sala cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Sala pu̶ame Naasón cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 33 Naasón pu̶ame Aminadab cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Aminadab pu̶ame Admin cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Admin pu̶ame Arni cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Arni pu̶ame Esrom cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Esrom pu̶ame Fares cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Fares pu̶ame Judá cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 34 Judá pu̶ame Jacob cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Jacob pu̶ame Isaac cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Isaac pu̶ame Abraham cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Abraham pu̶ame Taré cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Taré pu̶ame Nacor cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 35 Nacor pu̶ame Serug cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Serug pu̶ame Ragau cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Ragau pu̶ame Peleg cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Peleg pu̶ame Heber cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Heber pu̶ame Sala cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 36 Sala pu̶ame Cainán cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Cainán pu̶ame Arfaxad cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Arfaxad pu̶ame Sem cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Sem pu̶ame Noé cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Noé pu̶ame Lamec cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 37 Lamec pu̶ame Matusalén cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Matusalén pu̶ame Enoc cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Enoc pu̶ame Jared cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Jared pu̶ame Mahalaleel cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Mahalaleel pu̶ame Cainán cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. 38 Cainán pu̶ame Enós cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Enós pu̶ame Set cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Set pu̶ame Adán cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ macũ̶ ãñupũ̶. Adán pu̶ame Dios cũ̶ caqũẽnojũ̶goricu̶ ãnirĩ cũ̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶ ãñupũ̶ yua.

Lucas 4

1 Bairo Juan Jesure cũ̶ cabautizaro bero, Jesús pu̶ame Espíritu Santo, Dios Yeri cũ̶ camasĩõrĩjẽ caru̶saecu̶ majũ ãnicõãñupũ̶. Bairo cũ̶ caãno yua, Jesure, Rio Jordán caãniatacu̶re cũ̶ jũ̶goásúpu̶ desierto cayucu̶manopu̶ Espíritu Santo pu̶ame. 2 Bairi desierto cayucu̶manopu̶ cuarenta rũ̶mu̶rĩ majũ ãñupũ̶. Bairo topu̶ cũ̶ caãno yua, wãtĩ pu̶ame rorije cũ̶ átirotimiñupũ̶ Jesure, “Cariape cũ̶ átinucũñati,” ĩ. Tunu topu̶ ãcũ̶, ñe ũnie u̶gaesupu̶ Jesús. Bairi cuarenta rũ̶mu̶rĩ bero yua, queyarique tũ̶goñañupũ̶. 3 Mai, wãtĩ pu̶ame atore bairo cũ̶ átirotimiñupũ̶ Jesure: --Mu̶, Dios macũ̶ mu̶ ãniña. Bairo cariapea Dios macũ̶ caãcũ̶ ãnirĩ, atia ũ̶tãrẽ pan qũẽnorĩ u̶gaya —qũĩñupũ̶ wãtĩ Jesure. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo pu̶ame qũĩcõãñupũ̶ Jesús: --Mu̶ caĩrõrẽ bairo yu̶ áperigu̶. Dios yaye quetire na cawoaturica tutipu̶ ricaati yu̶ átirotietiya. Bairo ĩña ti tuti: ‘U̶garique marĩ cau̶ganucũrõ jeto boetiyami Dios. Nipetirije cũ̶ yaye quetibu̶ju̶riquere marĩ catũ̶goñarĩjẽ cũ̶ãrẽ boyami,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipu̶ —qũĩñupũ̶ Jesús wãtĩrẽ. 5 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, wãtĩ pu̶ame Jesure ũ̶tãũ̶ buipu̶ cũ̶ neásúpu̶. Topu̶ etari yua, qũĩñoñupũ̶ ati yepa macããna tocãnacãũ̶pu̶a macããna quetiuparã na carotimasĩrĩpau̶rire. 6 Bairo qũĩño yaparo, bairo qũĩñupũ̶ tunu Jesure: --Atie mu̶rẽ yu̶ caĩñorĩjẽrẽ yu̶ cũ̶goya. Bairi noo yu̶ cabou̶re cũ̶ yu̶ nuninetõmasĩña. Mu̶ pu̶ame mu̶ cabooata, tocãnacã macã macããnarẽ carotimasĩrĩjẽrẽ mu̶rẽ yu̶ nunigu̶. Nipetiro camasã mu̶rẽ ĩroagarãma, ru̶popaturi mena etanumurĩ yu̶re mu̶ caĩroaata. Carotimasĩ mu̶ ãnio joroque mu̶ yu̶ átigu̶. “Jau̶,” miwã —qũĩñupũ̶ wãtĩ Jesure. 8 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶ caĩrõrẽ bairo yu̶ áperigu̶. Dios yaye quetire na cawoaturica tutipu̶ ricaati yu̶ átirotietiya. Bairo ĩña ti tuti: ‘Jĩcãũ̶ã niñami marĩ caĩroau̶, Dios jeto. Cũ̶ caĩrĩjẽ jetore tũ̶goya,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipu̶ —qũĩñupũ̶ Jesús wãtĩrẽ. 9 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, wãtĩ pu̶ame Jesure cũ̶ neánemoñupũ̶. Jerusalén macãpu̶ Dios ya wii, templo wii buipu̶ cũ̶ neánemoñupũ̶. Bairo topu̶ eta, qũĩñupũ̶ wãtĩ Jesure: --Mu̶, Dios macũ̶ mu̶ ãniña. Bairo cariapea Dios macũ̶ caãcũ̶ ãnirĩ, mu̶ majũ patiñarui ácú̶ja jõ yepapu̶. Mu̶ riaecu̶. 10 Tore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye queti: ‘Dios pu̶ame cũ̶ yarã ángelea majãrẽ mu̶ coterotigu̶mi. 11 Na, ángelea majã, mu̶ bocáñegarãma ũ̶tã rupaapu̶ mu̶ cañarocapeaetiparore bairo ĩrã,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipu̶ —qũĩñupũ̶ wãtĩ Jesure. 12 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Bairo mu̶ caĩquetibu̶ju̶rore bairo caĩmiatacũ̶ãrẽ, mu̶ caátirotirore bairo yu̶ áperigu̶. Bairo yu̶ caáto boetiyami Dios. Ape wãme ape pũrõpu̶ atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya: ‘Marĩ Quetiupau̶ Diore cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ átiepecõãrĩ cũ̶ jẽnieticõãña,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye queti na cawoaturica tutipu̶ —qũĩñupũ̶ Jesús wãtĩrẽ. Cũ̶ yuesupu̶. 13 Bairi wãtĩ pu̶ame ape wãme roro cũ̶ átiroti masĩẽsupu̶. Bairo átiroti masĩẽtĩrĩ yua, Jesure cũ̶ aweyocoásúpu̶ mai. 14 Bairo cabero Jesús Galilea yepapu̶ Espíritu Santo cũ̶ camasĩrĩjẽ mena ñe ũnie ru̶saricaro mano tunucoásúpu̶ yua. Bairi to macããna nipetiro camasã ti yepa tũ̶ni macããna pu̶ame cũ̶ cabairijere tũ̶gorã tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo quetibu̶ju̶ netõõñuparã na majũ. 15 Jesús pu̶ame tocãnacãpau̶ri na cañubueneñarĩ wiiripu̶re camasãrẽ na quetibu̶ju̶yupu̶. Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro, camasã nipetiro qũĩroayuparã. 16 Cabero Nazaret cawãmecu̶ti macãpu̶ etayupu̶ tunu Jesús. Cawĩmau̶ ãcũ̶, cũ̶ cabu̶tirica macãpu̶ etayupu̶. Topu̶ eta, ti macã macããna na cañubueneñarĩ wiipu̶re jããñupũ̶ yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãno. Bairo jeto átinucũñupũ̶ Jesús ti rũ̶mu̶ ũnorẽ. Bairi ti wii camasã riapepu̶ nucũñupũ̶, Dios ya tutire jũ̶goquetibu̶ju̶gu̶. 17 Bairo cũ̶ cabairo, profeta Isaías ãnacũ̶ cũ̶ cawoaturiquere cũ̶ nuniñuparã. Bairo cũ̶ na canunirõ, ti pũrõ macããjẽ quetibu̶ju̶rique jĩcã wãmerẽ bócayupu̶. Atore bairo caĩrĩpau̶re bócayupu̶: 18 --“Espíritu Santo yu̶ mena ãniñami merẽ, Dios yu̶re cũ̶ caroticũrĩcãrõrẽ bairo yu̶ caátiparore bairo ĩ. Yu̶ mena ãniñami, cabopacarãrẽ caroa quetire na yu̶ caquetibu̶ju̶parore bairo. Yu̶ jowĩ Dios, camasãrẽ cũ̶ caqũẽnoparore bairo na yu̶ caquetibu̶ju̶parore bairo ĩ. Jĩcããrã preso cañe ecoricarãrẽ bairo caãna niñama. Aperã cacaapee ĩñaenarẽ bairo niñama. Aperã wãtĩrẽ roro caátiecorãrẽ bairo caãna niñama. Na ũnarẽ yu̶ caqũẽnoparore bairo ĩ, yu̶ jowĩ Dios. 19 Camasãrẽ Dios cũ̶ canetõrĩ yu̶tea caetarore yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ yua,” ĩña ati pũrõ —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶rẽ catũ̶gori majã, sinagoga wii macããnarẽ. 20 Bairo ti pũrõrẽ ĩñayaparo, ti tutire biayupu̶. Bairo áti yua, ti wii papera tutirire cacoteire cũ̶ pitinuniñupũ̶. Pitinuni, etanumucoasupu̶ Jesús. Bairo cũ̶ caáto, nipetiro camasã qũĩñacõã u̶sayuparã. 21 Bairo cũ̶rẽ na caĩñau̶saro, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Isaías ãnacũ̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ woaturicu̶a yu̶ ãniña. Ãmerẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ricarore bairo baietaya —na ĩñupũ̶ Jesús ti wii macããnarẽ. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶go acu̶acoasuparã. Atore bairo ĩñuparã: --Ago tame, ãni, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni bu̶su̶yami. ¿José macũ̶ mee cũ̶ ãniñati? Bairo cũ̶ã nimicũ̶ã, ¿caroaro cũ̶ masĩñati? —ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã na majũ. 23 Cabero Jesús pu̶ame na ĩñupũ̶ tunu: --Ati yepa macããna apei narẽ cũ̶ cacatiorore borã, cũ̶ na caĩnucũrõrẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã yu̶ mu̶jãã ĩ tũ̶goñarã: “Mu̶, u̶cotiri majõcu̶, mu̶ majũã u̶coti catioya. Bairi Capernaupu̶re ãcũ̶, mu̶ caátijẽñorĩqũẽrẽ bairo atore, mu̶ ya macãpu̶ cũ̶ãrẽ mu̶ átigu̶, Dios cũ̶ cajou̶ mu̶ caãmata,” yu̶re mu̶jãã ĩ tũ̶goñarã —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús ti wii macããnarẽ. 24 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, bairo na ĩñupũ̶ tunu: --Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ni ũcũ̶ Dios yau̶ profetare cũ̶ ya macã macããna cũ̶ boenama. Noa majũ qũĩroaenama. 25 Tunu bairoa marĩ ñicũ̶ profeta Elías ãnacũ̶, cũ̶ caãni yu̶teapu̶ cawapearã rõmirĩ capããrã ãñuparã. Ati yepa Israel yepapu̶re itia cũ̶ma ape cũ̶ma recomacã caoco ocaeti yu̶teare capããrã ãñuparã. Tunu ti yu̶teare bu̶tioro au̶ariarique ãñuparõ. 26 Bairo capããrã na ũna na caãnimiatacũ̶ãrẽ, cawapearã rõmirĩ jĩcãõã na mena macããcõ jetore cũ̶ ju̶átinemo rotiyupu̶ Dios Elíare. Sarepta cawãmecu̶core ape yepapu̶ Sidón macããcõrẽ cõ ju̶átinemo rotiyupu̶. 27 Tunu bairoa profeta apei Eliseo cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ cũ̶ caãni yu̶tea carupau̶ boarã capããrã ãñuparã ati yepapu̶re. Bairo capããrã na ũna na caãnimiatacũ̶ãrẽ, jĩcãũ̶ã na mena macããcũ̶ jetore cũ̶ catiorotiyupu̶ Dios Eliseore. Naamán cawãmecu̶cu̶re, ape yepa, Siria yepa macããcũ̶rẽ cũ̶ catiorotiyupu̶ —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ ya macã macããnarẽ. 28 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶gorã, ñubuerica wii macããna pu̶ame bu̶tioro asiajãñuñuparã Jesús mena. 29 Bairo cũ̶ mena asia yua, cũ̶ ñe, ti macã jũ̶goye ũ̶tãũ̶ buipu̶ cũ̶ neásúparã. Bairo topu̶ etarã, cũ̶ tuneroca ñojogamiñuparã Jesure. 30 Bairo na caátigamiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame na watoapu̶, cũ̶ jãã ĩ masĩã mano, na netõ acoásúpu̶. 31 Cabero Galilea yepapu̶ Capernaum cawãmecu̶ti macãpu̶ acoásúpu̶ Jesús. Topu̶ eta, yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãno na jũ̶gobueyupu̶ camasãrẽ. 32 Carotimasĩ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rore bairo na quetibu̶ju̶yupu̶. Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, to macããna pu̶ame tũ̶go acu̶acoasuparã. 33 Mai, ti wii sinagoga ñubuerica wiipu̶ ãñupũ̶ jĩcãũ̶ wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶. Bairo Jesús cũ̶ cabueãno, wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ pu̶ame atore bairo bu̶tioro qũĩ awajayupu̶: 34 --Mu̶, Jesús Nazaret macããcũ̶, ¿nopẽĩ mu̶ atíati jãã tu̶re? ¿Jããrẽ rei acú̶ mu̶ baiyati? Mu̶rẽ jãã masĩjãñuña. Mu̶, Dios macũ̶, cañuu̶, mu̶ ãniña —qũĩ awajayuparã wãtĩ yeri pũna, caũ̶mu̶ risero mena jũ̶gori. 35 Bairo na caĩrõ tũ̶go, na ĩñupũ̶ Jesús: --¡Bu̶su̶eticõãña mu̶jãã! ¡Ãni caũ̶mu̶ rupau̶re witi ánája! —na ĩñupũ̶ Jesús wãtĩãrẽ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, wãtĩ yeri pũna pu̶ame caũ̶mu̶rẽ cũ̶ jũ̶goñañupũ̶ yepapu̶, cũ̶rẽ caĩñarĩ majã watoare. Bairo áticõã, roro cũ̶ átiri mee witicoásúpu̶. 36 Bairo caũ̶mu̶rẽ cũ̶ caátiere ĩñarã, nipetiro camasã qũĩña acu̶acoasuparã. --¿Ñe to ãniñati cawãma Jesús cũ̶ carotirije? ¡Nocãrõ caroaro majũ cũ̶ masĩñati! Wãtĩ yeri pũna cũ̶ã cũ̶ yu̶cõãñama. “Witi ánája,” cũ̶ caĩrõ, witicoayama yua —ãmeo ĩñuparã na majũ Jesure. 37 Bairo cũ̶ caáto bero, cũ̶ tũ̶goyuparã camasã nipetiro ti yepa tũ̶ni macããna, Jesús cũ̶ caátiere, cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ yua. 38 Bairo na quetibu̶ju̶ yaparo, na ñubuerica wiire witicoásúpu̶ Jesús. Ti wiire witiá, jããcoasupu̶ Simón cawãmecu̶cu̶ ya wiipu̶. Mai, Simón mañicõ pu̶ame riajãñuñupõ. Bu̶tioro bu̶goyupo. Bairo cũ̶ cajããrõ, cũ̶ quetibu̶ju̶yuparã cabu̶cu̶o cõ cariarijere. 39 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, cõtu̶ eta, “Bu̶goye tocãrõã jãnaña cõrẽ,” ĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei jãnacoasuparo bu̶goye pu̶ame. Tocãrõã caticoasupo. Bairo catiácó yua, tocãrõã u̶garique na qũẽnonuñupõ Jesujããrẽ. 40 Cabero muipu̶ cũ̶ cajããrĩpau̶, canaioatípau̶ caãno Simón ya wiipu̶re etayuparã nipetiro ti macã macããna. Dise ũnie riaye caãno cãrõ cacũ̶gorã yarã pu̶ame na neasúparã Jesús tu̶pu̶. Bairo Jesús pu̶ame na caetaro ĩña, nipetirãrẽ na catioyupu̶. Cũ̶ wãmorẽ na bui ñigãpeori tocãnacã wãme riaye cacũ̶gorãrẽ na catioyupu̶. 41 Tunu bairoa na mena macããna cariarã capããrã wãtĩ yeri pũnarẽ cacũ̶gorã cũ̶ãrẽ na netõõñupũ̶ Jesús. Bairo cũ̶ caáto, wãtĩ yeri pũna pu̶ame qũĩ awajayuparã, bairo witi áná: --¡Mu̶ roque Dios macũ̶ mu̶ ãniña! —qũĩñuparã. Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame na ĩrotiesupu̶. Yu̶, Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ yu̶ caãnierẽ na quetibu̶ju̶eticõãto ĩ, bairo na ĩrotiesupu̶. 42 Ape rũ̶mu̶ cabusuatípau̶ Jesús wãcã, ti macãrẽ witicoásúpu̶. Bairo ácú̶ yua, etayupu̶ Jesús camasã na camanipau̶pu̶. Bairo topu̶ cũ̶ caãno, ti macã macããna cũ̶ macãñuparã. Bairo cũ̶ macãrĩ, cũ̶ etacoasuparã. Atore bairo qũĩñuparã: --Aperopu̶ mu̶ ápéwa. Jãã mena mu̶ ãnicõãwã —qũĩñuparã. 43 Bairo na caĩrõ tũ̶go, bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Ape macãã macããna cũ̶ãrẽ na yu̶ quetibu̶ju̶gu̶. Caroa quetire, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarore na yu̶ quetibu̶ju̶ masĩõgu̶. Torecu̶na, yu̶ jowĩ Dios ati yepapu̶re —na ĩñupũ̶ Jesús ti macã macããnarẽ. 44 Cabero cũ̶ caĩrõrẽ bairo quetibu̶ju̶ ñesẽãñupũ̶ Jesús Judea yepapu̶re. Ñubuerica wiiri macããnarẽ na quetibu̶ju̶ ñesẽãñupũ̶ Jesús.

Lucas 5

1 Ape rũ̶mu̶ u̶tabu̶cu̶ra Genesaret cawãmecu̶tira tũ̶nipu̶ ãñupũ̶ Jesús. Topu̶ cũ̶ caãno, camasã pu̶ame Dios yaye quetire tũ̶gogarã, cũ̶tu̶ neñañuparã dope baiá masĩã manopu̶. 2 Bairo na cabairo yua, tira tũ̶nipu̶ ĩñajoyupu̶ Jesús pu̶ga cũmuu, capaca turorica cũmuu majũrẽ. Mai, ti cũmuu uparã mañuparã. Na cũmuurẽ maa weyo, paputiropu̶ na bapi yucu̶re coserã baiyuparã. Wai pajĩãrĩ majã ãñuparã. 3 Bairi Jesús pu̶ame ti cũmua jĩcãrẽ ájããñupũ̶ Simón ya cũmua majũrẽ. Bairi Simorẽ jõjãñurĩ tuwiyo rotijoyupu̶. Simón pu̶ame, “Jau̶,” ĩ, cũ̶ tuwiyo joyupu̶. Bairo ti cũmuapu̶ jãñarĩ Jesús pu̶ame petapu̶ canucũrĩ majãrẽ caroaro na quetibu̶ju̶ jũ̶goyupu̶. 4 Bairo na quetibu̶ju̶ yaparori bero, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús Simorẽ: --Jito, u̶tabu̶cu̶ra recomacãpu̶ marĩ átóca. Topu̶ etari mu̶jãã bapire mu̶jãã roca ñuawa. Bairo ána, marĩ wai pajĩãgarã —qũĩñupũ̶ Jesús Simorẽ. 5 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Simón pu̶ame qũĩñupũ̶: --Cabuei, ati ñami jãã wai macãmiapu̶. Jãã bocaetiapu̶. Maniãma. Baipu̶a, mu̶ caĩrõrẽ bairo yu̶ átigu̶. Bapire yu̶ rocañuagu̶ —qũĩñupũ̶ Simón Jesure. 6 Bairo Simojãã na caáto, tocãrõã wai capããrã ti bapire jããñuparã. Bairo jããnetõrã yua, na bapi wori nu̶cũ̶pũ̶ jããñuparã. 7 Bairo capããrã waire ĩña acu̶ari, na baparãrẽ ape cũmuapu̶ caãnarẽ na piijoyuparã. “Jãã ju̶átirasá,” na ĩñuparã. Bairo na caetaro yua, waire na jejããñuparã. Pu̶ga cũmuapu̶rea waire na jejããñuparã. Cũmuu pu̶ame ruacoabujioyuparo. 8 Bairo Simón pu̶ame Jesús cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ ĩñarĩ, cũ̶tu̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ qũĩroayupu̶. Bairo áticõã, qũĩñupũ̶ Simón Jesure: --Yu̶ Quetiupau̶, caróu̶ yu̶ ãniña. Carorije wapa cacũ̶gou̶ majũ yu̶ ãniña. ¡Bairi yu̶tu̶ ãmeina! —qũĩñupũ̶. 9 Mai, bu̶tioro ĩña acu̶acoasupu̶ Simón, Jesús cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ. Tie jũ̶gori waire capããrã pajĩãñuparã. Bairi Simón, cũ̶ mena macããna cũ̶ã ĩña acu̶acoasuparã. 10 Bairo cũ̶ caáto, Jacobo, cũ̶ bai Juan cũ̶ã, Zebedeo pũnaa pu̶ame cũ̶ã ĩña acu̶acoasuparã. Mai, naa, Simón bapa ãñuparã. Jĩcãrõ wai pajĩãnucũñuparã. Bairi Jesús pu̶ame, Simón bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶: --Simón, uwiecu̶a. Caroaro waire cawãsãmasĩ mu̶ ãniapu̶, wai na rutieticoáto, ĩ. Ãmerẽ yua, caroaro camasãrẽ caquetibu̶ju̶ mu̶ ãnio joroque mu̶ yu̶ átigu̶, na yasieticõãto, ĩ —qũĩñupũ̶ Jesús Simorẽ. 11 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, Simojãã petapu̶ maarásúparã. Topu̶ etarã, na cũmuurẽ, na apeye ũnie cũ̶ãrẽ toa cũcõã, Jesús mena bapacu̶tiracoásúparã. 12 Cabero Jesús jĩcã macãpu̶ cũ̶ caãno, caũ̶mu̶ jĩcãũ̶ carupau̶ boau̶ pu̶ame qũĩñajoyupu̶ Jesure. Bairo qũĩñajo yua, cũ̶tu̶ etari ru̶popaturi mena etanumurĩ Jesure qũĩroayupu̶. Bairo qũĩroa, atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶: --Yu̶ Quetiupau̶, mu̶ cabooata, yu̶ mu̶ netõõgu̶ yu̶ caboariaye cu̶tiere —qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure. 13 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, Jesús pu̶ame cũ̶ wãmo mena cũ̶ pãñañupũ̶. Bairo áticõã, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶ cacatiro yu̶ boya. ¡Bairi mu̶ yu̶ netõõña! —qũĩñupũ̶ cariau̶re. Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ, jicoquei caticoasupu̶ carupau̶ boamiatacu̶. 14 Bairo cũ̶ cabairo ĩña, Jesús pu̶ame cũ̶ quetibu̶ju̶ rotiesupu̶ aperãrẽ cũ̶ cabaiatajere. Bairo qũĩñupũ̶: --Cariape acoácú̶ja sacerdote tu̶pu̶. Qũĩñoña mu̶ rupau̶, mu̶ cacatiatajere. Bairo tunu Diore cũ̶ nuniña mu̶ cacatirije wapare. Tore bairo marĩ átirotiyupi Moisés ãnacũ̶. Bairo mu̶ caátiatato bero, nipetiro camasã masĩgarãma mu̶ cacatiatajere yua —qũĩñupũ̶ Jesús carupau̶ boamiatacu̶re. 15 Bairo Jesús cũ̶ caátiatajere camasã na camasĩrõrẽ cũ̶ caboetimiatacũ̶ãrẽ, nipetiropu̶ queti batapeticoasuparo. Bairi capããrã camasã Jesús tu̶pu̶ etayuparã. Jĩcããrã cũ̶ yaye bu̶su̶riquere tũ̶gogarã, bairi aperã na riayere cũ̶ netõõrotigarã cũ̶tu̶ etayuparã. 16 Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame aperopu̶ acoásúpu̶. Ácoa yua, etayupu̶ Jesús camasã na camanopu̶. Topu̶ Diore cũ̶ jẽniñupũ̶ yua. 17 Jĩcã rũ̶mu̶ Jesús camasãrẽ tunu cũ̶ caquetibu̶ju̶ãno, fariseo majã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã mena Jesutu̶re tũ̶go ruiyuparã. Mai, na, tocãnacã macã macããna caatíatana ãñuparã. Galilea yepa macããna, bairi Judea yepa macããna, tunu bairi Jerusalén macã macããna caatíatana cũ̶ã ãñuparã. Bairo na catũ̶goĩñaruiro, Jesús pu̶ame cariayecu̶narẽ na catioyupu̶. Dios cũ̶rẽ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori bairo na catioyupu̶ Jesús. 18 Bairo camasãrẽ cũ̶ cacatioãno, caũ̶mu̶a Jesutu̶ etanemoñuparã tunu cariau̶, ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶ mena. Mai, na canerĩ coro mena cũ̶ neasúparã ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re. Jesutu̶re cũ̶ cũgamiñuparã, marĩ yau̶re cũ̶ catioáto, ĩrã. 19 Bairo cũ̶tu̶ cũ̶ cũgamirãcũ̶ã, ti wii pupeapu̶ na yau̶re cũ̶ nejãã masĩẽsuparã, camasã capããrã na cajiraro jũ̶gori. Bairi wii buipu̶ wãmu̶coásúparã ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶ mena. Ti wii buipu̶ etarã, ope qũẽnorĩ, cũ̶ pitiruio joyuparã pũũ̶ ru̶po wẽẽrĩ mena Jesús tu̶pu̶ ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re. 20 Bairo na caáto ĩña, Jesús pu̶ame tũ̶goña masĩñupũ̶ na catũ̶goñarĩjẽrẽ. “Yu̶ camasĩrĩjẽrẽ cariape tũ̶goñatutuayama,” na ĩ tũ̶goñañupũ̶. Torecu̶, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re: --Yu̶ yau̶, merẽ mu̶ carorije wapare yu̶ netõõcõãña —qũĩñupũ̶ Jesús. 21 Bairo cũ̶ caĩrõ, ti wii macããna Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuerã, aperã fariseo majã mena ãmeo ĩ jẽniñañuparã na majũ Jesús cũ̶ caĩatajere tũ̶gori, “¿Ñamu̶ ũcũ̶ majũ caũ̶mu̶ cũ̶ ãniñati, ‘Yu̶ yau̶, merẽ mu̶ carorije wapare yu̶ netõña,’ caĩã? Dios jeto netõõmasĩñami marĩ carorije wapare. Ãni, Jesús, Diore cũ̶ netõnu̶cãũ̶ átiyami bairo cũ̶ caĩrĩjẽ mena,” ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã na majũ. 22 Masĩcõãñupũ̶ Jesús cũ̶ yeripu̶ na caãmeobu̶su̶rijere. Bairi atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã yu̶ caĩatajere tũ̶gori, mu̶jãã tũ̶goñarĩqũẽ paiyati? 23 “Mu̶ carorije wapare yu̶ netõña,” ãnirẽ yu̶ caĩata, “Bairo ĩcõãũ̶ ĩñami,” mu̶jãã ĩbujiorã. Bairãpu̶a, “Wãmu̶nu̶cãña,” cũ̶rẽ yu̶ caĩata, to bero cũ̶ cawãmu̶nu̶cáto ĩñarã roque, “Bairo ĩcõãũ̶ mee ĩñami Jesús,” mu̶jãã ĩbujiorã. Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, ati yepapu̶ yu̶ carotimasĩrĩjẽrẽ mu̶jãã camasĩparore bairo, tiere ñigu̶ —na ĩñupũ̶ Jesús fariseojããrẽ. Ĩ yaparo, cũ̶ caĩrõrẽ bairo qũĩnemoñupũ̶ Jesús ñicãrĩ cabu̶u̶ricu̶re: --Mu̶rẽ ñiña: ¡Wãmu̶nu̶cãña! Mu̶ cacũñarĩ corore nepu̶sari mu̶ ya wiipu̶ tunu ácú̶ja. Merẽ mu̶ riayere yu̶ netõña —qũĩñupũ̶. 25 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tocãrõã jicoquei wãmu̶nu̶cã yua, cũ̶ cacũñarĩ corore ne pu̶sa, ti wiire witicoásúpu̶ cũ̶ ñicãrĩ cabu̶u̶miatacu̶ pu̶ame. Diore basapeori, cũ̶ ya wiipu̶ acoásúpu̶ yua. 26 Bairo cũ̶ caátó ĩñarã, nipetiro camasã tũ̶goña acu̶ari, atore bairo ĩñuparã: --Ago tame, ¿diwatoa ũno tore bairo caroa majũrẽ marĩ ĩñarĩ? Marĩ ĩñaepũ̶. ¡Camasĩ niñami Dios! —qũĩ basapeoyuparã nipetirã. 27 Cabero acoásúpu̶ Jesús tunu. Bairo ácú̶, Leví cawãmecu̶cu̶re qũĩñajoyupu̶. Mai, Leví pu̶ame Roma gobiernorẽ camasã yaye dinero impuesto na caĩrĩjẽrẽ jejobojari majõcu̶ ãñupũ̶. Bairi cũ̶ capaari aru̶apu̶ cũ̶ caãno, qũĩñajoyupu̶ Jesús Levíre. Bairo qũĩñajori bero, cũ̶tu̶ etaátí, atore bairo qũĩñupũ̶: —Jito, yu̶ bapacu̶sa. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tocãrõã jicoquei Leví pu̶ame cũ̶ yaye paarique nipetirore cũcõã, Jesús mena bapacu̶ti ácú̶ acoásúpu̶ yua. 29 Nocãrõ bero Leví cũ̶ ya wiipu̶ bose rũ̶mu̶ jũ̶go qũẽnoñupũ̶. Bairo bairi ti rũ̶mu̶rẽ cũ̶ ya wiipu̶ capããrã camasã ãñuparã cũ̶ capiijoatana. Na mena macããna jĩcããrã Leví ũna, gobiernorẽ camasã yaye dinerore cajejobojari majã ãñuparã. Na ũna Jesujãã mena u̶ga bapacu̶suparã. 30 Bairo na cau̶gabapacu̶tore ĩñarã yua, fariseo majã pu̶ame na ĩ tutiyuparã Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. Na yarã, Moisés cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã mena atore bairo na ĩ tutiyuparã: --¿Nopẽĩ dinero jejori majã mena, bairi aperã roro caána mena mu̶jãã etiu̶ga bapacu̶tiyati? Roro mu̶jãã átiya —na ĩ tutiyuparã fariseojãã Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 31 Bairo na catutiro tũ̶go, bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --U̶cotiri majõcu̶re bairo yu̶ ãniña ati wiire. U̶cotiri majõcu̶ ápériyami cacatirã na caãni wiiripu̶re. Cariarã na caãni wiiri jetore etanucũñami, na u̶coti etau̶. Bairi ãnoa mena yu̶ ãniña. Na carorije riayere bairo caãnierẽ netõõũ̶ ácu̶ yu̶ atíapu̶. 32 Torecu̶na, yu̶ apú̶ ati yepapu̶re. “Caroarã marĩ ãniña,” caĩtorãrẽ na yu̶ macãẽtĩña. Aperã, “Carorije wapa marĩ buicu̶tiya,” caĩtũ̶goña yapapuarã roquere na macãũ̶acú̶ yu̶ apú̶, na yeri wasoáto, ĩ —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseojããrẽ. 33 Cabero Jesure qũĩ jẽniñañuparã tunu to macããna camasã: --U̶garique betiri Dios jetore cũ̶ jẽninucũñama Juan cũ̶ cabuerã. Fariseo majã na cabuerã tore bairo átiyama na cũ̶ã. Mu̶ cabuerã pu̶ame áperiyama. ¿Nopẽĩrã na u̶garique betietinucũñati? —qũĩ jẽniñañuparã to macããna Jesure. 34 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Caroaro yu̶ caátiere mu̶jãã tũ̶gomasĩẽtĩña. Caũ̶mu̶ cawãmojiyapau̶re bairo yu̶ ãniña. Cũ̶ yarãrẽ bairo niñama yu̶ cabuerã. Caũ̶mu̶ cũ̶ cawãmojiyari rũ̶mu̶rẽ cũ̶ yarã nipetirã u̶gayama pairo, cũ̶ mena u̶seanirĩ ãna. Ti rũ̶mu̶rẽ au̶atãmu̶oetiyama. Caũ̶mu̶ cũ̶ cawãmojiyaro bero roquere, cũ̶ yarã caborã u̶garique betiri Diore cũ̶ tũ̶goñajẽni ñubuebujiorãma tunu. Narẽ bairo jãã ãniña. Bairi yu̶ mena ãna, yu̶ cabuerã au̶atãmu̶oetigarãma. Yu̶ camano roquere au̶atãmu̶obujiorãma —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseo majãrẽ. 36 Ĩ yaparo, “Yu̶ yaye cawãma quetire cabu̶cu̶ macããjẽ mena tũ̶gou̶sa masĩã maniña,” ĩgu̶, atore bairi wãme na ĩcõña quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ Jesús tunu: --Cabu̶cu̶ro jutirore cawori opere seretuetiyama camasã camasĩrã jutiro cawãma asero caru̶gaeti asero mena. Bairo na caápata, ñuetigaro. Cose, ti aserore bopo na caáto, ru̶gagaro. Ru̶gari tũ̶gãwonemogaro paijãñurõ cawãma asero pu̶ame cabu̶cu̶ro jutirore. 37 Tunu bairoa u̶se oco cawãma qũẽnoyaparoriquere piojãẽtĩnucũñama camasã cabu̶cu̶ poa waibu̶cu̶ asero poapu̶re. Bairo na caápata, ti poa wocoagaro, tie oco capãmu̶rõĩ. Ti poa macããjẽ yasigaro. 38 Bairi u̶se ocore cawãma qũẽnoyaparoriquere piojãnucũñama camasã cawãma poa mena. 39 Tunu bairoa u̶se oco cabu̶cu̶re caetiatana ni ũcũ̶ jĩcãũ̶ cawãmarẽ boecu̶mi. Cũ̶ pu̶ame, “U̶se oco cabu̶cu̶ jeto yu̶ ñuña,” ĩ tũ̶goñañami —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseo majãrẽ.

Lucas 6

1 Cabero judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãno Jesujãã netõásúparã weseripu̶. Bairo netõáná, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame queyari trigo apeacarẽ cacatirijerea peenerĩ bure u̶gajũ̶goyuparã. Bairo na caáto, fariseo majã pu̶ame na ĩñañuparã. 2 Bairo na caáto ĩña yua, atore bairo na ĩ tutiyuparã: --¿Nopẽĩrã ati rũ̶mu̶ ũnorẽ paariquere bairo mu̶jãã átiyati? Ati rũ̶mu̶ ũnorẽ caápericõãpee niña mu̶jãã caátie ũnierẽ —na ĩ tutiyuparã fariseo majã Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 3 Bairo na caĩtutiro tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --David ãnacũ̶ queyamiácú̶, ¿cũ̶ caátajere na caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã ĩñaetinucũñati Dios ya tutipu̶? Mu̶jãã ĩñanucũrã. 4 Bairo baiyuparo: David pu̶ame jããetayupu̶ Dios ya wiire cũ̶ ũ̶mu̶a mena. U̶gariquere macããrã jããetayuparã. Bairi pan ãñuparõ, caroa Dios yaye majũ na caĩcũrĩqũẽ jeto. Tie pããrẽ sacerdote majã jetore na u̶garotiyupu̶ Moisés ãnacũ̶. Bairo sacerdote majã jeto na cau̶garije caãnimiatacũ̶ãrẽ, tie pããrẽ u̶gari bero, cũ̶ ũ̶mu̶arẽ na batonuñupũ̶ David —na ĩñupũ̶ Jesús. 5 Tunu na ĩnemoñupũ̶ Jesús fariseo majãrẽ: --Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ ãnirĩ yu̶ átirotimasĩña yerijãrĩcã rũ̶mu̶ cũ̶ãrẽ camasã caroare na caátiãnipeere —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseo majãrẽ. 6 Ape rũ̶mu̶ caãno tunu judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caetaro ĩña, jããetayupu̶ Jesús ñubuerica wiipu̶. Bairo jããeta, na buejũ̶goyupu̶. Topu̶ ãñupũ̶ jĩcãũ̶ cariape nu̶gõã caricábu̶ricu̶. 7 Mai, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi fariseo majã mena Jesús cũ̶ caátigarijere caroaro qũĩña u̶sayuparã, na quetiuparãrẽ bu̶su̶jãgarã. “¿Yerijãrĩcã rũ̶mu̶rẽã cũ̶ catiou̶áti caricábu̶u̶re?” ĩ tũ̶goñañuparã. 8 Jesús masĩjãñuñupũ̶ na catũ̶goñarĩjẽrẽ. Bairo masĩmicũ̶ã, atore bairo qũĩñupũ̶ caricábu̶u̶re: —Tiaya. Ato yu̶ tu̶pu̶ asá. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, wãmu̶nu̶cã, cũ̶ tu̶pu̶ etanu̶cã etayupu̶. 9 Bairo cũ̶ caetaro ĩña, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶ Jesús fariseojããrẽ: --¿Ñerẽ marĩ ánaati ati rũ̶mu̶rĩ ũnorẽ, camasã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶rĩrẽ? ¿Cañurĩjẽrẽ marĩ ánaati, o carorije pu̶amerẽ marĩ ánaati? Cañurĩjẽrẽ marĩ átigarã. Bopacooro cabairãrẽ marĩ canetõrõrẽ boyami Dios —na ĩñupũ̶ Jesús fariseo majãrẽ. 10 Bairo na ĩ yaparo, nipetirãrẽ na ĩña, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús caricábu̶ricu̶re: —Mu̶ ricáre ñupoya. Bairo cũ̶ caĩrõ, caricábu̶ricu̶ pu̶ame cũ̶ caĩrõrẽ bairo ásupu̶. Tocãrõã cũ̶ ricá ñucoasuparo yua. 11 Bairo cũ̶ caáto ĩñarã, fariseo majã pu̶ame asia netõcoasuparã Jesús mena. Bairo asia netõcõãti, atore bairo ãmeo ĩ jẽniñañuparã na majũ: “¿Dope bairo marĩ ánaati, Jesure cũ̶ pajĩãgarã?” Cũ̶ tejãñuñuparã fariseo majã Jesure. 12 Ti rũ̶mu̶rĩrã Diore jẽnigu̶, ũ̶tãũ̶ buipu̶ acoásúpu̶ Jesús. Topu̶ eta, ti ñamirẽ Diore qũĩ jẽniñubue busucoásúpu̶. 13 Bairo baibusueta, na piiyupu̶ Jesús cũ̶ cabueparãrẽ. Bairo na caetaro ĩña, na beseyupu̶ pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ. Bese yaparo yua, “Mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rotijoparã mu̶jãã ãnigarã,” na ĩñupũ̶. 14 Bairi pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ ãñuparã Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoparã. Cajũ̶goye ãñupũ̶ Simón. Simorẽã qũĩñupũ̶ tunu “Pedro”. Tunu cabero ãñupũ̶ Pedro bai, Andrés cawãmecu̶cu̶. Tunu cabero ãñuparã Santiago, Juan, Felipe, Bartolomé, 15 Mateo, Tomás, apei Santiago. Cũ̶, Santiago, Alfeo macũ̶ ãñupũ̶. Tunu cabero ãñupũ̶ apei Simón. Cũ̶ pu̶ame celotes na caĩrã mena macããcũ̶ ãñupũ̶. 16 Tunu cabero ãñupũ̶ Judas, Santiago macũ̶ pu̶ame. Tunu cabero ãñupũ̶ Judas Iscariote. Cũ̶ pu̶ame ãñupũ̶ Jesure cañerotipau̶. Tocãrõã niñama Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoparã, cũ̶ cabesericarã yua. 17 Bairo Jesús na bese yaparo, buro bui caãniatacu̶ ti burore cũ̶ cabuerã mena ruietayupu̶ yua. Bairo cũ̶ caruiro, capããrã camasã qũĩñacoteyuparã. Na, camasã nipetiropu̶ caatíatana ãñuparã. Torena, Judea yepa macããna, Jerusalén macã macããna, capairiyatu̶ macã macããna, Tiro, Sidón na caĩrĩ macã macããna cũ̶ã nipetiro ãñuparã. Jesús yaye quetire tũ̶gogarã baiyuparã. Tunu bairoa, marĩ riayere cũ̶ netõõáto, ĩrã baiyuparã. 18 Bairo bairi Jesús pu̶ame wãtĩ yeri pũna jũ̶gori popiye cabairãrẽ na netõõñupũ̶. 19 Bairo to macããna cariayecu̶narẽ na catioyupu̶ Jesús cũ̶ camasĩrĩjẽ mena. Bairi nipetiro camasã cũ̶ pãñagayuparã, marĩ cũ̶ãrẽ cũ̶ catioáto, ĩrã. 20 Cabero Jesús cũ̶ cabuerãrẽ na ĩñamai, atore bairo na ĩñupũ̶: “U̶seanirĩ ãña mu̶jãã yu̶ cabuerã. Capee apeye ũnierẽ cacũ̶goenarẽ bairo caãna nimirãcũ̶ã, ãmerẽ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããna mu̶jãã ãniña. 21 “Tunu bairoa au̶anu̶cãmirãcũ̶ã, cabero mu̶jãã u̶gayapigarã. Bairi u̶seanirĩ ãña. “Tunu bairoa ãmerẽ otimirãcũ̶ã, cabero u̶seanirĩ mu̶jãã boyetigarã. Bairi u̶seani ãña. 22 “Mu̶jãã, yu̶ yarã majũ mu̶jãã ãniña. Yu̶ yaye quetire catũ̶gou̶sarã mu̶jãã ãniña. Bairo catũ̶gou̶sarã mu̶jãã caãnoi, camasã aperã mu̶jããrẽ tejãñuñama. ‘Jãã mena ãmerĩcõãña,’ mu̶jããrẽ ĩñama. ‘Moena mu̶jãã ãniña,’ mu̶jããrẽ ĩñama. Tunu yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re, yu̶ mu̶jãã catũ̶gou̶saroi, mu̶jããrẽ bu̶su̶paiyama. Tore bairo jeto ásupa na ñicũ̶jãã profeta majã ãnana cũ̶ãrẽ tirũ̶mu̶pu̶re. Mu̶jããrẽ tore bairo na caáto ĩñarã, mu̶jãã u̶seanijãñugarã. Dios mu̶jããrẽ caroare cũ̶ cajopee paijãñurõ nigaro. Jõbuipu̶ mu̶jãã caetaro, pairo nigaro mu̶jããrẽ caroa cũ̶ cajopee. Bairo tiere tũ̶goñarĩ u̶seanirĩqũẽ mena bairoa ãnicõã ninucũña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 24 Ĩ yaparo, aperã cũ̶ yaye quetire cariape catũ̶gogaenarẽ atore bairo na ĩñupũ̶: “Mu̶jãã capee apeyere cacũ̶gorã roque caroaro mu̶jãã ãmerĩgarã. Ati yepapu̶re caroaro ãnimirãcũ̶ã, cabero popiye mu̶jãã netõgarã. ¡Bopacooro mu̶jãã tãmu̶ogarã! 25 “Tunu bairoa mu̶jãã, ‘Ñe ũnie yu̶ ru̶saetiya,’ caĩrã, ¡bopacooro mu̶jãã tãmu̶ogarã mu̶jãã cũ̶ã! Ãmerẽ mu̶jãã caborijere cũ̶gomirãcũ̶ã, cabero mu̶jãã cũ̶goetigarã. “Tunu mu̶jãã, roro caĩboyetirã, ¡bopacooro mu̶jãã tãmu̶ogarã mu̶jãã cũ̶ã! Ãmerẽ boyetimirãcũ̶ã, cabero roro majũ otiri mu̶jãã yapapuagarã. 26 “Tunu bairoa mu̶jãã, ati yepa macããna nipetirã na caĩroaricarã ãnimirãcũ̶ã, ¡bopacooro mu̶jãã tãmu̶ogarã mu̶jãã cũ̶ã! Tirũ̶mu̶pu̶re caãnijũ̶goyaricarã cũ̶ã bairo átiyayupa profeta majã caĩtori majã ãnanarẽ,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. 27 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na ĩñupũ̶ tunu: “Bairãpu̶a mu̶jãã, yu̶ yaye quetire catũ̶gou̶sarã pu̶ame atore bairo mu̶jãã caátore yu̶ boya: Mu̶jãã pesuare na mairotiya. Rorije na ãmeo ápericõãña. Caroa roquere na ása. 28 Roro mu̶jããrẽ caĩrãrẽ, ‘Caroare cũ̶ joáto Dios mu̶jããrẽ,’ na ĩña. Tunu bairoa mu̶jããrẽ popiye mu̶jãã baio joroque caánarẽ na jẽnibojaya Diopu̶re. 29 Tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã wasopanarẽ cũ̶ capaata, ape nu̶gõã cũ̶ãrẽ cũ̶ ẽñotaeticõãña. Tunu bairoa apei mu̶jãã pesu pu̶ame mu̶jãã jutiro cabui macããtõrẽ cũ̶ caẽmaata, mu̶jãã camisa cũ̶ãrẽ maieticõãña. 30 Tunu apei cũ̶ cajẽniata, cũ̶ cabopacarijere cũ̶ nuniña. Tunu bairoa mu̶jãã cacũ̶gorijere caẽmau̶ cũ̶ãrẽ, ‘Jãã tunuoña,’ qũĩẽtĩcõãña. 31 Aperã mu̶jããrẽ caroaro na canu̶cũ̶bu̶goro mu̶jãã boya. Torea bairo na cũ̶ãrẽ mu̶jãã canu̶cũ̶bu̶goro ñuña. 32 “Mu̶jããrẽ camairã jetore mu̶jãã caãmeo maiata, ¿ñe ũnie caroare mu̶jãã ãmeo átiyati? Tore bairo átinucũñama Dios yaye quetire catũ̶gou̶saena cũ̶ã. Narẽ camairã jetore na mainucũñama. Torena, mu̶jãã Dios yarã ãnirĩ, mu̶jããrẽ cateerã cũ̶ãrẽ na mairotiya. 33 Tunu bairoa mu̶jããrẽ caroaro caána jetore caroaro mu̶jãã caápata, ¿ñe ũnie caroare mu̶jãã átiyati? Tore bairo átinucũñama Dios yaye quetire catũ̶gou̶saena cũ̶ã. Narẽ caroaro caána jetore caroaro na átinucũñama. Bairi mu̶jãã, Dios yarã ãnirĩ mu̶jããrẽ carorije caána cũ̶ãrẽ caroaro na átirotiya. 34 Tunu bairoa mu̶jããrẽ catunuomasĩrã jetore mu̶jãã cawasoata, ¿ñe ũnie caroare mu̶jãã átiyati? Tore bairo átinucũñama Dios yaye quetire catũ̶gou̶saena cũ̶ã. Narẽ nipetirã na cawasorijere catunuomasĩrã jetore na wasonucũñama. Bairi mu̶jãã, Dios yarã ãnirĩ mu̶jããrẽ catunuomasĩẽna cũ̶ãrẽ na rotijoya. 35 Bairi yu̶ yarã, mu̶jãã pesuare na maiña. Caroaro na átirotiya. Na wasoya mu̶jãã cacũ̶gorijere. ‘Marĩ tunuomasĩẽnama,’ ĩ tũ̶goñaeticõãña. Bairo mu̶jãã caápata, mu̶jãã cawapatapee pairo nigaro. Caroaro mu̶jãã caátie wapa jũ̶gori pairo nigaro. Dios pu̶ame nipetirãrẽ caĩñamai niñami. ‘Yu̶ mena mu̶ ñujãñuña,’ caĩẽna, bairi rorije caána cũ̶ãrẽ na ĩñamaiñami Dios. Bairi cũ̶ pũnaa, nipetirã netõõrõ carotimasĩ pũnaa majũ mu̶jãã ãnigarã, bairo mu̶jãã caápata. 36 Marĩ Pacu̶ Dios camasãrẽ cũ̶ caĩñamairõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã yarãrẽ na ĩñamaiña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. 37 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na ĩñupũ̶ tunu: “Aperã noo na caátiãnierẽ roro bu̶su̶paieticõãña, mu̶jããrẽ bairo Dios cũ̶ã mu̶jãã caátiere, ‘Roro átiyama,’ cũ̶ caĩẽtĩparore bairo ĩrã. Tunu bairoa camasãrẽ, ‘Carorã mu̶jãã ãniña,’ na ĩẽtĩcõãña, mu̶jããrẽ bairo Dios cũ̶ã, ‘Carorã mu̶jãã ãniña,’ mu̶jããrẽ cũ̶ caĩẽtĩparore bairo ĩrã. Caroaro ása. Aperã roro mu̶jããrẽ na caátiere masiritiya. Bairo mu̶jãã caápata, Dios cũ̶ã roro mu̶jãã caátiere masiriyobojagu̶mi. Mu̶jããrẽ netõõgu̶mi yua. 38 Tunu aperã na cabopacarijere na joya. Bairo mu̶jãã caápata, caroare mu̶jãã jogu̶mi Dios cũ̶ã. Petoaca cabopacarãrẽ mu̶jãã cajoata, petoaca mu̶jãã ju̶átigu̶mi. Netõjãñurõ mu̶jãã cajoata, netõjãñurõ mu̶jãã ju̶átigu̶mi. Aperãrẽ mu̶jãã caju̶átato cãrõ mu̶jãã ju̶átigu̶mi Dios,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 39 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãme na ĩ cõñañupũ̶ tunu: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cacaapee mácũ̶ pu̶ame, apei cũ̶ bapare cacaapee mácũ̶rẽ, ‘Mu̶ yu̶ jũ̶gogu̶,’ cũ̶ caĩata, ñuetõ. Na, pu̶garãpu̶a opepu̶ rocajãcõãbujiorãma. 40 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ bueri majõcu̶, cũ̶rẽ cabuei netõõrõ masĩẽtĩñami. Bairo masĩpeyoetimicũ̶ã, cabero roquere masĩpeyou̶pu̶, cũ̶rẽã bairo masĩgu̶mi,” na ĩñupũ̶ Jesús. 41 “Tunu bairoa jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ cũ̶ baire, ‘Mu̶ caapeapu̶ pũrõãcã jãñaña. Yu̶ nerocapa,’ qũĩñupũ̶. Bairo qũĩmicũ̶ã, cũ̶ pu̶ame tutu majũ cũ̶gocõãñami cũ̶ caapeapu̶. Tore bairo baiyami jĩcãũ̶ ũcũ̶ pairo roro caátacu̶ cũ̶ cũ̶ã petoaca roro caátacu̶re, ‘Roro mu̶ baiya,’ cũ̶ cũ̶ caĩbu̶su̶paiata. ¡Caĩtopairã mu̶jãã ãniña! Torena, mu̶jãã pu̶ame roque rejũ̶goya mu̶jãã carorijere. Bairo átiri bero roque, mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩgarã aperãrẽ rorije na caátiere,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 43 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na ĩñupũ̶ tunu: “Yucu̶, caroú̶ pu̶ame carorijere rícacu̶periya. Tunu bairoa apei yucu̶ caroricu̶ caroare rícacu̶periya. 44 Tocãnacã yucu̶ carícacu̶tiire u̶garã, tiire marĩ masĩña. Tunu marĩ cau̶garije, higuera na caĩrĩjẽrẽ marĩ jeetiya pota yucu̶pu̶. Tunu bairoa u̶se cũ̶ãrẽ marĩ jeetiya pota wopu̶. 45 Torea bairo camasã caroarã na yeripu̶ caroaro tũ̶goñañama. Bairi caroaro bu̶su̶yama. Aperã carorã na yeripu̶ roro tũ̶goñañama. Bairi roro bu̶su̶yama. Marĩ yeri marĩ catũ̶goñamasĩrĩjẽpu̶ caãnoi, marĩ bu̶su̶nucũña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 46 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Mu̶jãã yu̶ yaye quetire átigaetimirãcũ̶ã, ¿nopẽĩrã, ‘Jãã Quetiupau̶,’ yu̶re mu̶jãã ĩñati? 47 Ãmerẽ ape wãme ĩcõñarĩ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ camasĩ cũ̶ cabairijere. Ni ũcũ̶ yu̶tu̶ caetau̶, yu̶ yaye quetire tũ̶gori, cabero yu̶ caĩrõrẽ bairo caácu̶ atore bairo niñami: 48 Tutuari wiire caqũẽnou̶rẽ bairo camasĩ niñami. Cũ̶ pu̶ame pupea yeseari cũ̶ wii botare ũ̶tã buire nu̶cõñupũ̶. Bairi cabero ria putaro, oco pu̶ame ti wiipu̶ etayuparo. Bairo ti wiire bu̶tioro to cajabemiatacũ̶ãrẽ, ti wii pu̶ame toa nicõãñuparõ, u̶su̶ro cũ̶ caqũẽnorĩcã wii ãnirĩ. 49 Tunu bairoa apei cũ̶ã yu̶ yaye quetire tũ̶gogaetiri, yu̶ caĩrõrẽ bairo caápei atore bairo niñami: Tutuaeti wiire caqũẽnou̶rẽ bairo caãcũ̶ niñami. Cũ̶ pu̶ame ũ̶tã bui mee cũ̶ wii botare nu̶cõñupũ̶. Paputiropu̶ cũ̶ wiire qũẽnoñupũ̶. Bairi cabero ria putaro, oco pu̶ame ti wiipu̶ etayuparo. Bairo eta, ti wiire bu̶tioro to cajaberoi yua, ti wii pu̶ame pecoasuparo. U̶su̶eto cũ̶ caqũẽnorĩcã wii ãnirĩ ñee mano ñapeticoasuparo,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús.

Lucas 7

1 Bairo camasãrẽ na ĩ quetibu̶ju̶ yaparo yua, acoásúpu̶ Jesús Capernaum na caĩrĩ macãpu̶. 2 Mai, ti yepapu̶ ãñupũ̶ jĩcãũ̶, romano soldaua quetiupau̶ capitán. Cũ̶ pu̶ame capaabojari majõcu̶re cũ̶goyupu̶, cũ̶ camai majũrẽ. Ti watoare riajãñuñupũ̶ cũ̶ capaabojari majõcu̶ pu̶ame. Riácú̶pu̶ baiyupu̶. 3 Bairo bu̶tioro majũ cũ̶ cariaroi yua, tũ̶goyupu̶ quetiupau̶ capitán ti yepare Jesús cũ̶ caetarijere. Bairo tiere tũ̶go yua, jĩcããrãrẽ judío majã cabu̶toa camasĩrãrẽ na piiroti joyupu̶ Jesure. “Tãmurĩ yu̶ yau̶re cũ̶ catiou̶ apáro,” na ĩ piiroti joyupu̶. 4 Bairi yua, Jesutu̶ etarã, tutuaro mena qũĩñuparã: --Quetiupau̶ capitán, jããrẽ cajou̶ caroú̶ niñami. Marĩrẽ, judío majãrẽ marĩ nu̶cũ̶bu̶goyami. Jãã cañubueri wiire qũẽnorotibojawĩ. Bairi mu̶ caju̶áto boya. Jito tãmurĩ jãã mena —qũĩñuparã cabu̶toa camasĩrã Jesure. 6 Bairo na caĩrõ tũ̶go, “Jau̶,” ĩ, na mena ásúpu̶ Jesús. Bairo quetiupau̶ capitán ya wiipu̶ na caetaparo jũ̶goye, aperã cũ̶ mena macããnarẽ na joyupu̶ tunu Jesús tu̶pu̶ quetiupau̶ capitán pu̶ame. Atore bairo na ĩ rotijoyupu̶ Jesure: “Mu̶, caãnimajũũ̶ mu̶ ãniña. Yu̶ pu̶ame roque mu̶rẽ bairo yu̶ baietiya. Bairi yu̶ ya wiire mu̶ cajããrõ ñuetõ. 7 Bairi yu̶ majũ mu̶ yu̶ macãũ̶ ápériapu̶. Bairi topu̶a ãcũ̶, cũ̶ catiáto, ĩ joya. Bairo mu̶ caĩrõ, caticoagu̶mi yu̶ yau̶. 8 Yu̶ netõjãñurõ carotirã na carotiricu̶ yu̶ ãniña. Tunu bairoa yu̶ cũ̶ã quetiupau̶ ãnirĩ yu̶ ũ̶mu̶arẽ na yu̶ rotimasĩnucũña. Bairi ‘Tiaya,’ yu̶ caĩrõ, jicoquei atínucũñama. Tunu ‘Ánája,’ yu̶ caĩrõ, jicoquei ánucũñama. Tunu ‘Bairo ása,’ yu̶ paabojari majãrẽ yu̶ caĩrõ, jicoquei yu̶ caĩrõrẽ bairo átinucũñama,” na ĩ rotijoyupu̶ quetiupau̶ capitán Jesure. 9 Bairo na caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, Jesús pu̶ame tũ̶goacu̶acoasupu̶. Bairi cũ̶rẽ cau̶sarãrẽ na ãmejore ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶: --Mu̶jããrẽ cariape ñiña: Ato Israel yepa macããna jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶rẽ bairo yu̶ mena catũ̶goñatutuau̶re yu̶ bócaetañaẽtĩña. Cũ̶ pu̶ame tũ̶goña tutuajãñuñami Dios cũ̶ carotimasĩrĩjẽrẽ —na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ bero cau̶sarãrẽ. 10 Bairo cabero quetiupau̶ capitán cũ̶ cajoatana wiipu̶re tunueta ãna, paabojari majõcu̶ cacatipu̶re cũ̶ etayuparã yua. 11 Jesús pu̶ame atie bero ásúpu̶ tunu Naín cawãmecu̶ti macãpu̶. Cũ̶ mena bapacu̶tiásúparã cũ̶ cabuerã. Aperã capããrã camasã cũ̶ã na bero u̶sayuparã. 12 Bairo ti macãtu̶ na caetaripau̶ Jesús pu̶ame ĩñajoyupu̶ capããrã camasã ti macã, cawitiánárẽ. Na pu̶ame cabaiyasiatacu̶re cũ̶ yaráná, cũ̶ neásúparã. Cabaiyasiatacu̶ pu̶ame jĩcãũ̶ã ãñupũ̶ cawapearico macũ̶. 13 Bairo Jesús cawapearicore ĩñau̶, cõ ĩñamaiñupũ̶. Bairi atore bairo cõ ĩñupũ̶: —Yu̶ yao, otieticõãña. 14 Bairo ĩ yaparo, ti masã potire etanu̶cã, pãñañupũ̶. Bairo cũ̶ caáto, ti potire caneatana pu̶ame tuanu̶cãñuparã. Bairo na cabairo, cariacoatacu̶re qũĩñupũ̶ Jesús: --Cawãmau̶, tũ̶goya yu̶ caĩrĩjẽ. Mu̶rẽ ñiña: ¡Wãmu̶nu̶cãña! —qũĩñupũ̶ Jesús cariacoatacu̶re. 15 Bairo cũ̶ caĩrõ, cariacoamiatacu̶ pu̶ame jicoquei cati wãmu̶numuñupũ̶ yua. Baicõã, bu̶su̶jũ̶goyupu̶. Bairo cũ̶ cabairo ĩña, Jesús pu̶ame cũ̶ joyupu̶ cũ̶ pacopu̶re. 16 Bairo Jesús cũ̶ caátijẽñorĩjẽrẽ ĩñarã, nipetiro camasã bu̶tioro uwiyuparã. Tunu Diore qũĩ basapeoyuparã: —Profeta caroú̶ cañuu̶ majũ marĩtu̶ etayami. Tunu atore bairo ĩ basapeoyuparã: --Dios cũ̶ yarãrẽ ju̶átinemogu̶ marĩtu̶ etayami —ĩ basapeoyuparã Jesús cũ̶ caáto caĩñaatana. 17 Bairo ti yepa, Judea yepa macããna, bairi ti yepa tũ̶ni macããna cũ̶ã nipetirã Jesús cũ̶ caátiatajere tũ̶gopeticoasuparã. 18 Juan cũ̶ã, presopu̶ na cacũrocaricu̶ tũ̶goyupu̶ tie quetire. Cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶ quetibu̶ju̶yuparã. Bairi na mena macããnarẽ na piijoyupu̶. 19 “Jesure na jẽniñarã ápáro,” ĩ, na piijoyupu̶. “ ‘¿Cariapea Mesías Dios cũ̶ cajou̶ majũ mu̶ ãniñati? ¿Cũ̶ mee mu̶ caãmata, apei pu̶amerẽ jãã coterãati?’ qũĩ jẽniñarájá,” na ĩñupũ̶ Juan cũ̶ cabuerã pu̶garãrẽ. 20 Bairi cũ̶ cabuerã cũ̶ caĩrõrẽ bairo ásúparã Jesús tu̶pu̶. Bairo cũ̶ tu̶pu̶ eta yua, atore bairo qũĩñuparã Jesure: --Juan, camasãrẽ cabautizamirĩcũ̶ pu̶ame jãã joami. Mu̶rẽ jãã jẽniñarotiami: “¿Cariapea, Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ majũ mu̶ ãniñati? Cũ̶ mee mu̶ caãmata, ¿apei pu̶amerẽ jãã coterãati?” —qũĩ jẽniñañuparã Juan cũ̶ cajoatana Jesure. 21 Mai, na cajẽniñaparo jũ̶goyeaca, Jesús pu̶ame capããrã camasãrẽ na catioyupu̶. Cariayecu̶narẽ, bairi popiye cabairã cũ̶ãrẽ, bairi wãtĩ yeri pũna cacũ̶gorã cũ̶ãrẽ, nipetirãrẽ na catioyupu̶. Tunu bairoa cacaapee ĩñamasĩẽna cũ̶ãrẽ na catioyupu̶ Jesús. 22 Bairi Juan cũ̶ cabuerã na cajẽniñarõ, atore bairo na ĩñupũ̶: --Ĩñañijate mu̶jãã majũ yu̶ caátiatajere. Tiere Juarẽ cũ̶ quetibu̶ju̶rájá. Yu̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori caĩñamasĩẽtãna merẽ ĩñamasĩñama. Tunu caámasĩẽtãna cũ̶ã merẽ ámasĩñama. Carupau̶ boaatana cũ̶ã merẽ caticoayama. Catũ̶goetana cũ̶ã merẽ tũ̶gomasĩñama. Tunu cabaiyasiatana cũ̶ã merẽ caticoayama. Tunu cabopacarã cũ̶ã caroa queti tũ̶goyama Dios narẽ cũ̶ canetõrĩjẽrẽ. Tiere cũ̶ quetibu̶ju̶rájá. 23 Tunu bairoa mu̶jããrẽ ñiña: ¡U̶seanirĩ niñama camasã yu̶ mena catũ̶goñatutuajãnaena pu̶ame! —na ĩ joyupu̶ Jesús, Juan cũ̶ cabuerãrẽ. 24 Bairo Juan cũ̶ cajoatána na caátó ĩña, to macããna capããrã camasãrẽ na quetibu̶ju̶ jũ̶goyupu̶ Jesús, Juan cũ̶ cabairiquere. Atore bairo na ĩñupũ̶: “¿Nopẽĩrã desierto cayucu̶manopu̶ mu̶jãã ásúpari? ¿Jĩcãũ̶ yeruu̶aca, wĩnoi cayuguiricu̶acarẽ ĩñagarã, topu̶ mu̶jãã ásúpari? 25 ¿O caũ̶mu̶, caroa jutii cajãñau̶rẽ qũĩñagarã, topu̶ mu̶jãã ásúpari? Mu̶jãã baiesupa. Camasã caroa jutii cajãñarã pu̶ame caroa wiiripu̶, quetiuparã ya wiiripu̶ ãniñama. Desierto cayucu̶manopu̶ etaetiyama na ũna. 26 ¿O profetare qũĩñagarã, topu̶ mu̶jãã ásúpari? Bairoa mu̶jãã baiyupa. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã pu̶ame, ‘Profeta ãcũ̶mi Juan,’ mu̶jãã caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, Juan profeta netõõjãñurõ caãnimajũũ̶ niñami. 27 Cũ̶ã niñami Dios yaye quetibu̶ju̶rica tutipu̶ na cawoatujũ̶goyecu̶tacu̶ majũ. Atore bairo ti tutipu̶ ĩ quetibu̶ju̶yayupi Dios cũ̶ macũ̶rẽ, Juan cũ̶ cabaipeere: ‘Mu̶, yu̶ cajopau̶, ti yepapu̶ mu̶ cabuiaparo jũ̶goye, apeire cũ̶ yu̶ qũẽnoroti jojũ̶gogu̶. Camasã mu̶ yaye quetire na tũ̶gou̶saáto ĩ, apeire yu̶ qũẽnoroti jojũ̶gogu̶,’ ĩ quetibu̶ju̶yayupi Dios Juan cũ̶ cabaipeere. 28 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ati yepapu̶ cabuiaricu̶ Juan netõrõ caquetibu̶ju̶netõõmasĩ maami. Baipu̶a, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããcũ̶ pu̶ame nipetirã netõrõ cabu̶goro macããcũ̶ ãnimicũ̶ã, ape rũ̶mu̶pu̶ roquere Juan netõrõ masĩcõãgu̶mi. 29 “Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, nipetiro camasã Juan cũ̶ cabautizaricarã pu̶ame Diore qũĩroayuparã. Gobiernorẽ camasã yaye dinerore cajejobojari majã cũ̶ã qũĩroayuparã. ‘Torecu̶, marĩ Pacu̶ Dios caroaro cariape átinucũñami,’ qũĩ tũ̶goña masĩñuparã Dios cũ̶ caátiere. 30 Aperã fariseo majã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã pu̶ame roque Juan cũ̶ cabautizarijere boesuparã. Bairo boena, Dios narẽ cũ̶ caju̶átigamirĩjẽrẽ bu̶tioro ĩñateyuparã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 31 Cũ̶ pu̶ame masĩcõãñupũ̶ na catũ̶goñarĩjẽrẽ. Bairi atore bairo na ĩñupũ̶: “¿Dope bairo mu̶jãã, ati yu̶tea macããna mu̶jãã ũnarẽ ñicu̶ti? ¿Noa ũnarẽ bairo mu̶jãã ãnicu̶ti? 32 Cawĩmarãrẽ bairo mu̶jãã ãniña. Cawĩmarã pu̶ame camasã na caneñaporipau̶ ũno plazapu̶ eperã, awajari atore bairo ĩ joyama na baparãrẽ: ‘Jãã catõrõã putiro mu̶jãã basaetiapu̶. Tunu bairoa jãã caotiro cũ̶ãrẽ, jãã mu̶jãã otinemoetiapu̶,’ ĩ joyama cawĩmarã na baparãrẽ. Narẽ bairo mu̶jãã ãniña cayugaena majũ. 33 Tũ̶gopeoya mai. Yu̶ jũ̶goye etayupi Juan, camasãrẽ na bautizau̶ etau̶. Cũ̶ pu̶ame pan u̶gaesupu̶. Tunu u̶se oco cũ̶ãrẽ etietinucũñupũ̶. Bairo cũ̶ cabairijere ĩñarã, mu̶jãã pu̶ame, ‘Wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ ãcũ̶mi. Cũ̶ marĩ tũ̶goetiroa,’ mu̶jãã ĩñupã Juarẽ. 34 Bairi Juan bero yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ etawu̶. Yu̶ pu̶ame camasã mena yu̶ u̶ganucũña. Na mena yu̶ etinucũña. Bairo yu̶ cabairijere ĩñarã, mu̶jãã pu̶ame, ‘U̶gapacajãñuñami. U̶se oco cũ̶ãrẽ etipacajãñuñami. Carorã mena bapacu̶tiyami. Tunu bairoa Roma macããcũ̶ gobiernorẽ camasã yaye dinerore cajejobojari majã mena bapacu̶tiyami. Bairi caróu̶ ãcũ̶mi. Cũ̶ marĩ tũ̶goetiroa cũ̶ cũ̶ãrẽ,’ yu̶ mu̶jãã ĩnucũña. 35 Baipu̶a, Dios pu̶ame cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ camasãrẽ na áti ĩñoñami cũ̶ mena catũ̶goñatutuarã caroaro na caátie jũ̶gori,” na ĩñupũ̶ Jesús. 36 Cabero fariseo majã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶, Simón cawãmecu̶cu̶ Jesure qũĩñupũ̶: “Jito, marĩ u̶gaáto yu̶ ya wiipu̶.” Jesús pu̶ame cũ̶ caĩrõ tũ̶go, “Jau̶,” ĩ, cũ̶ ya wiipu̶ ásúpu̶. Topu̶ eta, ti wiire jãã, cũ̶ mesapu̶ etanumuñupũ̶. 37 Mai, ti macãpu̶ ãñupõ carõmio roro caáco. Cõ pu̶ame tũ̶goyupo Jesús fariseo ya wiipu̶ cũ̶ cau̶gau̶ etaro. Bairo tiere tũ̶go, ti wiipu̶ ásúpo cõ cũ̶ã. Caroaru̶acapu̶ caju̶tiñurĩjẽrẽ cũ̶gori ti wiipu̶ ásúpo. 38 Bairo ti wiire jããeta, Jesús ru̶pori tu̶pu̶ ruiyupo. Bairo rui, otiyupo. Bairo cõ caotiro, cõ yaco oco pu̶ame cũ̶ ru̶poripu̶ etayuparo. Bairo cabairo ĩña, cõ poa mena cõ caapee ocore pareyupo. Bairo pare yaparo, Jesure cũ̶ nu̶cũ̶bu̶gori cũ̶ ru̶porire ũpũñupõ. Ũpũ yaparo, caroa caju̶tiñurĩjẽ, cõ cajeatajere cũ̶ ru̶porire piopeoyupo yua. 39 Bairi fariseo ti wii upau̶ pu̶ame bairo cõ caáto ĩña, atore bairo ĩ tũ̶goñañupũ̶: “Jesús, cariapea Dios yau̶ profeta cũ̶ caãmata, atio carõmio cõ caátiãnierẽ masĩbujiou̶mi. ‘Yu̶re capãñao, rorije caáco niñamo,’ ĩ masĩbujiou̶mi, Jesús profeta cũ̶ caãmata,” ĩ tũ̶goñañupũ̶ fariseo, ti wii upau̶ pu̶ame. 40 Jesús pu̶ame masĩcõãñupũ̶ cũ̶ caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ. Bairi atore bairo qũĩñupũ̶: —Simón, jĩcã wãme mu̶ ñigaya. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, “Jau̶, ĩña,” qũĩñupũ̶. 41 Bairi Jesús pu̶ame atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Simorẽ: --Caũ̶mu̶a pu̶garã dinerore cawapamorã ãñuparã. Jĩcãũ̶ paijãñurõ, quinientos denario moneda tiiri majũ wapamoñupũ̶. Apei pu̶ame petoaca cincuenta denario moneda tiiri majũ wapamoñupũ̶. 42 Na, pu̶garãpu̶a tie dinerore tunuo masĩẽsuparã. Bairi na cawapamou̶ pu̶ame bopacooro na ĩñarĩ, “Ñugaro. Mu̶jãã cawapamorĩjẽrẽ yu̶ masiritigu̶,” na ĩñupũ̶ yua. Bairi, ¿ni pu̶ame cũ̶rẽ cũ̶ mainetõcu̶ti? —qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesús fariseore. 43 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ fariseo Jesure: --Yu̶ra, paijãñurõ cawapamou̶ pu̶ame bu̶tioro cũ̶ maijãñuñami —qũĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ, “Cariape miña,” qũĩñupũ̶ Jesús pu̶ame. 44 Ĩ yaparo, carõmiorẽ ãmejore ĩña, qũĩñupũ̶ Simorẽ: --¿Atio carõmio cõ caátiatajere miñaetiyati? Mu̶ ya wii yu̶ caetaro bero, yu̶ mu̶ oco joetiapu̶, yu̶ ru̶porire yu̶ cacosepeere. Bairo mu̶ caápericõãmiatacũ̶ãrẽ, atio cõ caapee oco mena yu̶ ru̶porire coseamo. Áticõã tunu, cõ poa mena yu̶ ru̶porire pareamo. 45 Tunu bairoa mu̶ ya wii yu̶ caetaro, caroaro jẽnirĩ yu̶ mu̶ ũpũetiapu̶. Bairo mu̶ caápericõãmiatacũ̶ãrẽ, atio nu̶cũ̶bu̶gorique mena yu̶ ru̶porire ũpũ jãnaẽtĩñamo. 46 “Tunu yu̶ ru̶poare u̶se oco aceite mena mu̶ peoetiapu̶. Bairo mu̶ caápericõãmiatacũ̶ãrẽ, atio caroa caju̶tiñurĩjẽrẽ yu̶ piopeoamo yu̶ ru̶porire. 47 Bairi mu̶rẽ ñiña: Atio yu̶re cõ caátiroarije jũ̶gori yu̶re bu̶tioro cõ camairõrẽ áti ĩñoñamo. Bairi cõ carorije wapa pairo to caãnimiatacũ̶ãrẽ, tiere yu̶ masiriyoya. Baipu̶a, apei petoaca cũ̶ carorije wapare cũ̶ camasiriyoata, petoaca cũ̶ camairĩjẽ cũ̶ãrẽ áti ĩñobujiou̶mi cũ̶rẽ camasiriyou̶re,” qũĩñupũ̶ Jesús Simorẽ. 48 Qũĩ yaparo yua, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Jesús carõmiorẽ: —Yu̶ yao, mu̶ carorije wapare yu̶ masiriyoya. 49 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, ti wii macããna, cũ̶ mena cau̶gari majã pu̶ame ãmeo ĩñuparã na majũ: —Bairo caĩ, ¿ñamu̶ ũcũ̶ cũ̶ ãnicu̶ti? 50 Bairo Jesús pu̶ame na caĩrĩjẽrẽ masĩmicũ̶ã, carõmiorẽ cõ ĩnemoñupũ̶: --Yu̶ mena mu̶ tũ̶goñatutuaya. Bairi mu̶rẽ yu̶ netõõña. Caroaro u̶seanirĩqũẽ mena ácója —cõ ĩñupũ̶ Jesús carõmiorẽ.

Lucas 8

1 Cabero Jesús áñesẽãñupũ̶ ape macããrĩpu̶. Bairi tocãnacã macã, capairi macã, o õcã macããcã cũ̶ãrẽ etau̶, to macããnarẽ na quetibu̶ju̶yupu̶. Caroa queti, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarore na quetibu̶ju̶yupu̶. Cũ̶ cabuerã, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ apóstolea majã mena quetibu̶ju̶ ñesẽãñupũ̶. 2 Tunu carõmia, wãtĩ yeri pũnarẽ cacũ̶gomiatana cũ̶ã cũ̶ mena bapacu̶ti ñesẽãñuparã. Jesús pu̶ame wãtĩ yeri pũnarẽ na acurewiyojobojayupu̶. Jĩcãõ Jesús mena caácó, María Magdalena wãmecu̶supo. Cõ pu̶ame wãtĩ yeri pũnarẽ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ majũ cacũ̶gomiataco ãñupõ. 3 Apeo, Juana cawãmecu̶co ãñupõ. Cõ pu̶ame Cuza, Herodes ya wiire paari majãrẽ carotibojau̶ nu̶mo ãñupõ, Juana pu̶ame. Apeo, Susana cawãmecu̶co ãñupõ. Capããrã ãñuparã bairãpu̶a Jesús mena cañesẽãrĩ majã rõmirĩ. Na cacũ̶gorije mena Jesujããrẽ na ju̶átinemoñuparã. 4 Cabero camasã capããrã, na ya macããpu̶ caatíatana Jesutu̶re neña etayuparã, qũĩñagarã. Bairo na caneñaetaro ĩña yua, na quetibu̶ju̶ jũ̶goyupu̶ Jesús. Oteriquere caoteire ĩcõñarĩ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: 5 “Jĩcã rũ̶mu̶ ásúpu̶ jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ cũ̶ wesepu̶, oteriquere otei ácú̶. Topu̶ eta, cũ̶ oteriquere wẽbato otejũ̶goyupu̶. Bairo caroaro cũ̶ caotemiatacũ̶ãrẽ, oterique jĩcã rupa ñañuparõ maapu̶. Bairo cabairoi, ti wããrẽ caánetõrã camasã pu̶ame oteriquere pea aboyuparã. Tunu bairoa minia ti rupare ĩñarĩ, wu̶ ruiatí, u̶garecõãñuparã maapu̶ cañaatarupare. 6 Cabero cũ̶ cawẽbatoro, ape rupa ũ̶tã yepapu̶ ñañuparõ. Bairo tie oterique pu̶ame pútiatímii yua, yoaro mee riacoásúparo, ti yepa caoco mano jũ̶gori yua. 7 Cabero ape rupaa pota yucu̶ watoapu̶ ñañuparõ. Cabero pota yucu̶ pu̶ame bu̶tinetõrõ, tie oterique caroaro pútimasĩẽsuparo. Pota yucu̶ pu̶ame otere bu̶tibiacõãñuparõ. 8 Cabero ape rupaa pu̶ame caroa yepapu̶ ñañuparõ. Cabero puti, bu̶ticoasuparo. Bairo bu̶tiátó yua, tocãnacã jatípu̶a cien rupa jeto rícacu̶suparo,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶: “Mu̶jãã caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. Bairi ãmerẽ yua, mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere tũ̶goãmewiyoya mu̶jãã yeripu̶,” na ĩñupũ̶, Jesús bu̶su̶rique tutuaro mena cũ̶tu̶ caneñaetari majãrẽ. 9 Cabero Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame qũĩ jẽniñañuparã: “¿Dope ĩgaro to ĩñati caotei queti?” qũĩñuparã. 10 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús: “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽrẽ tirũ̶mu̶pu̶ macããna na catũ̶goetajere mu̶jãã roquere mu̶jãã masĩõñami. Aperã tiere na camasĩrõrẽ boetiyami. Torecu̶, ape wãme ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶ rotiyami Dios. Na pu̶ame cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, Dios cũ̶ caátiere ĩñamasĩẽtĩñama. Tunu bairoa cũ̶ yaye quetire tũ̶gomirãcũ̶ã, tiere tũ̶gomasĩẽtĩñama,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 11 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Jesús tunu cũ̶ cabuerãrẽ: “Ãmerẽ yua, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ caroaro ĩcõñarĩ camasãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atajere. Caotei cũ̶ caoterije Dios yaye quetire bairo niña: 12 Camasã jĩcããrã Dios yaye quetire tũ̶goyama. Bairo tũ̶gomirãcũ̶ã, tũ̶gomasĩẽtĩñama. Dios bu̶su̶riquere na catũ̶goatato beroaca, wãtĩ pu̶ame uwaro eta, jecõãñami na camasĩbujioatajere. Minia na cawu̶je u̶garicarore bairo etanecõãñami wãtĩ, na camasĩbujioatajere, Dios bu̶su̶riquere cariape na tũ̶goeticõãto, ĩ. Na canetõrõrẽ boetiyami wãtĩ. Na pu̶ame caotei cũ̶ caoterique maapu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. 13 Tunu aperã camasã Dios yaye quetire u̶seanirõ tũ̶go, jicoquei, ‘Jau̶,’ ĩñama. Bairo bomirãcũ̶ã, bairãpu̶a na yeripu̶ caroaro cũ̶ yu̶etiyama. Capútirije canu̶cõmanajẽrẽ bairo niñama. Bairi wãtĩ pu̶ame, ‘Roro ása,’ cũ̶ caĩrõ, yoaro mee jãnañama Dios yaye quetire. Dios mena yoaro ãmerĩñama. Naa, caotei cũ̶ caoterique ape rupaa ũ̶tã rupaa buipu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. 14 Tunu aperã camasã Dios yaye quetire, ‘Jau̶,’ na caĩrõ bero, apeye ũnie pu̶amerẽ bu̶tioro tũ̶goña macãñama. Ati yepa macããjẽ wapatarique ũnierẽ, bairi caroaro na caãnigarije cũ̶ãrẽ tũ̶goñañama bu̶tioro. Bairi Dios bu̶su̶riquere tũ̶goña masiriticõãñama. Caroaro caánarẽ bairo na caáperoi, caríca bu̶timasĩẽtĩẽrẽ bairo niñama. Bairi naa, caotei cũ̶ caoterique ape rupaa pota watoapu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. 15 Bairãpu̶a, aperã roque Dios yaye quetire u̶seanirõ tũ̶goyama. Na yeri pũnapu̶ cariape tũ̶gopeori, tiere tũ̶gou̶sayama. Bairi Dios mena tutuaro niñama. Cũ̶ yaye quetire jãnaẽtĩñama. Capee caroare átinucũñama. Caotei cũ̶ caoterique ape rupaa, caroa yepapu̶ cañarĩcã rupaare bairo niñama. Bairi capee carícacu̶tacu̶re bairo niñama yua,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 16 Ĩ yaparo, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ Jesús tunu: “Ni ũcũ̶ jĩcãũ̶ jĩñaworiquere bu̶gacũẽtĩnucũñami jotu̶ rocapu̶. Cama rocapu̶ cũ̶ãrẽ cũẽtĩñami. Jõbuipu̶ roque cũnucũñami, camasã nipetiro cajããetarã na caĩñamasĩparore bairo ĩ. 17 Na cajĩñaworipau̶ nipetiro baugaro caĩñamaniataje. Torea bairo ape rũ̶mu̶pu̶ camasã nipetiro ãme camasĩã manierẽ masĩpeticoagarãma. 18 “Bairi yu̶ caquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã catũ̶gopeoata, Dios pu̶ame mu̶jããrẽ masĩõnemogu̶mi tunu yu̶ caquetibu̶ju̶rijere. Bairo tũ̶gomirãcũ̶ã, petoaca mu̶jãã catũ̶gopeoata roque, cabero mu̶jãã camasĩmiatajere mu̶jãã masiriticõãgarã. Bairi caroaro cariape tũ̶gopeoya,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 19 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro bero, Jesús paco, bairi cũ̶ bairã cũ̶ã topu̶ etayuparã. Bairo camasã capããrã Jesús tu̶pu̶ na caãnoi, na yau̶ tu̶pu̶re eta ámasĩẽsuparã. Bairi Jesús cũ̶ caãni wii macãpu̶ cũ̶ cotenucũñuparã. 20 Bairo macãpu̶ na cacotenucũrõ, Jesutu̶ macããcũ̶ jĩcãũ̶ bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Mu̶ paco, mu̶ bairã mu̶ macãũparã. Macãpu̶a mu̶rẽ coterã átiuparã —qũĩñupũ̶ jĩcãũ̶ Jesure. 21 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús to macããnarẽ: --Noa ũna Dios yaye quetire catũ̶gou̶sarã pu̶ame niñama yu̶ pacore bairo caãna, bairi yu̶ bairãrẽ bairo caãna —na ĩñupũ̶ Jesús to macããnarẽ. 22 Jĩcã rũ̶mu̶ Jesús cũ̶ cabuerã mena cũmua capairicapu̶ ájããñupũ̶. Bairo ájãã yua, atore bairo na ĩñupũ̶: —Jito, ati u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ marĩ pẽña átóca. Bairo cũ̶ caĩrõ bero, pẽñacoásúparã. 23 Bairo na caátó yua, wĩno pairo papu átijũ̶goyuparo. Bairo capapuro, ocoturi pairo atíjabejããñuparõ, cũmua ruagari tũ̶nipu̶ yua. Mai, Jesús pu̶ame cãnijããcoasupu̶. 24 Bairo cũ̶ cabairoi, cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶ wãcõñuparã. Cũ̶ wãcõrĩ atore bairo qũĩñuparã Jesure: --¡Jããrẽ cabuei, ruarã marĩ baiya! ¡Yasirã marĩ baiya! —qũĩñuparã. Bairo na caĩrõ tũ̶gowãcã, wãmu̶nu̶cãñupũ̶ Jesús. Wãmu̶nu̶cã, wĩnorẽ jãnarotiyupu̶. Tunu bairoa oco turiri cũ̶ãrẽ jãnarotiyupu̶. Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei jãnacoasuparo yua. 25 Cabero atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: --¿Dios mena mu̶jãã tũ̶goña tutuaetiyati? —na ĩñupũ̶. Cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶ caáto ĩña acu̶acoasuparã. Bairi atore bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: --Ago tame, ¡nocãrõ majũ cũ̶ masĩñati Jesús! Wĩno, ocoturi cũ̶ã cũ̶ tũ̶gocõãña —ĩñuparã, Jesús cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ ĩñarĩ. 26 Cabero ti u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ pẽña etayuparã Jesujãã. Galilea yepa jĩãme, Gerasa cawãmecu̶topu̶ etayuparã. 27 Bairo eta yua, maanu̶cãñupũ̶ Jesús. Bairo cũ̶ camaa nu̶cãrõ, caũ̶mu̶ jĩcãũ̶, wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ pu̶ame cũ̶ atu̶ etayupu̶. Mai, caũ̶mu̶ pu̶ame yoaro jutii mácũ̶ niñesẽãñupũ̶. Wiipu̶ ãmeñupũ̶. Ũ̶tã wiiripu̶ roque camasãrẽ na carericaropu̶ niñesẽãñupũ̶. Tunu wãtĩ yeri pũna cũ̶rẽ cũ̶ caãno jũ̶gori nairõ mecũ̶nucũñupũ̶. Bairi camasã pu̶ame cũ̶ ñesẽã rotietimiñuparã. Cũ̶ wãmorĩrẽ, bairi cũ̶ ru̶pori cũ̶ãrẽ ãpõã wẽẽrĩ mena cũ̶ jiyanucũmiñuparã. Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ pu̶ame ãpõã wẽẽrĩrẽ tũ̶gãjure recoanucũñupũ̶. Bairo áticõã, camasã manopu̶ rutiñesẽãcõã nucũñupũ̶. Bairo bai, ti rũ̶mu̶ Jesús tu̶pu̶ eta, ru̶popaturi mena etanumurĩ Jesure qũĩ awajayupu̶. Mai, Jesús pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ wãtĩ yeri pũnarẽ: --Wãtĩ, ¡jicoquei cũ̶ witi ácú̶ja! —qũĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ pu̶ame, Jesure qũĩ awajayupu̶: --¡Mu̶, Dios, jõbui macããcũ̶ macũ̶, mu̶ ãniña! ¿Ñerẽ mu̶ ácu̶ati yu̶tu̶re? ¡Popiye yu̶ cabaipeere ápericõãña! —bu̶tioro qũĩñupũ̶. 30 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesús wãtĩ yeri pũnarẽ: —¿Ñamu̶ mu̶ wãmecu̶tiyati? Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, qũĩñupũ̶ wãtĩ yeri pũna Jesure: --Jãã, capããrã jãã niña. Bairi yu̶ wãme, Legión yu̶ ãniña. ¡Jããrẽ aperopu̶, popiye bairicaropu̶ jãã mu̶ joepa! —bu̶tioro qũĩñupũ̶ wãtĩ yeri pũna Jesure. 32 Mai, totu̶ ũ̶tãũ̶pu̶ capããrã yesea nurĩcãrã u̶garã ásuparã. Bairo na cau̶gaãno, wãtĩ yeri pũna pu̶ame atore bairo bu̶tioro qũĩñuparã Jesure: --¡Yeseapu̶re jããrẽ jãárotiya! Napu̶re jãã jããgarã —bu̶tioro qũĩñuparã. Bairo na caĩrõ tũ̶go, “Jau̶, topu̶ ánája toroque,” na ĩñupũ̶ Jesús, na ároti yua. 33 Bairo cũ̶ caĩrõ, wãtĩ yeri pũna pu̶ame caũ̶mu̶rẽ cũ̶ witipeticoásúparã. Yeseapu̶re jããrásúparã. Bairo yeseare na cajããrĩpau̶ yua, yesea ũ̶tãũ̶ bui caãnimiatana pu̶ame mecũ̶rã u̶tabu̶cu̶rapu̶ atu̶re ñañuacoásúparã. Bairi yua, ruapeticoásúparã yesea pu̶ame. 34 Bairo na cabairo ĩña, yeseare cacotemiatana pu̶ame acu̶ari acoásúparã. Macãpu̶ etacoasuparã. Topu̶ na quetibu̶ju̶yuparã nipetiro yesea na cabaiatajere. Macã tũ̶ni macããna cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã. 35 Bairo tie tũ̶gori camasã pu̶ame ĩñarásúparã cabaiatajere. Bairo topu̶ etarã, qũĩña acu̶acoasuparã capããrã wãtĩ yeri pũnarẽ cacũ̶gomiatacu̶re. Cũ̶ pu̶ame jutii jãñarĩ, caroaro tũ̶goñarĩqũẽ mena ruiyupu̶. Bairi dope bairo cũ̶ cabaiatajere masĩẽna, uwijãñuñuparã. 36 Bairo baicõã, caĩñaatana pu̶ame, na quetibu̶ju̶yuparã caetarãrẽ. Wãtĩ yeri pũnarẽ cacũ̶gomiatacu̶ cũ̶ cabaiatajere na quetibu̶ju̶yuparã. 37 Bairo na caquetibu̶ju̶ro, bu̶tioro Jesure cũ̶ uwiri atore bairo qũĩñuparã: “Tunu ácú̶ja mu̶ caatíatatopu̶,” qũĩñuparã Jesure to macããna, Gerasa yepa macããna. Bairo na caĩrõĩ, Jesús pu̶ame cũmuarẽ ájããñupũ̶ tunu cũ̶ cabuerã mena. 38 Bairo cũ̶ caájããrõ, wãtĩ yeri pũnarẽ cacũ̶gomiatacu̶ pu̶ame bu̶tioro qũĩñupũ̶ Jesure: --Jesús, mu̶ mena yu̶ ágaya bu̶tioro —qũĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ, Jesús qũĩñupũ̶ tunu: 39 --Yu̶ yau̶, tuaya. Mu̶ ya macã pu̶ame tunu ácú̶ja. Topu̶ etau̶, to macããnarẽ na quetibu̶ju̶ya marĩ Quetiupau̶ Dios caroaro mu̶ cũ̶ caátiatajere —qũĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tunucoásúpu̶ cũ̶ ya macãpu̶. Topu̶ etau̶, nipetirãrẽ na quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ caátiatajere. 40 Bairo cabero Jesús ti u̶tabu̶cu̶rare cũ̶ capẽñaetaro, capããrã camasã cũ̶ coteyuparã. Bairi u̶seanirĩqũẽ mena cũ̶ bocáyuparã. 41 Bairo Jesús cũ̶ camaanu̶cãrõ, cũ̶tu̶ etayupu̶ caũ̶mu̶ jĩcãũ̶, Jairo cawãmecu̶cu̶. Jairo pu̶ame camasã na cañubueri wii sinagoga quetiupau̶ ãñupũ̶. Torecu̶, cũ̶tu̶ eta, ru̶popaturi mena eta numurĩ Jesure qũĩroayupu̶. Bairi bu̶tioro, “Yu̶ ya wiipu̶ mu̶ caátó yu̶ boya,” qũĩñupũ̶. 42 Mai, Jairo macõ pu̶ame riajãñuñupõ. Cũ̶ macõ, jĩcãõã caãcõ pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã cũ̶marĩ majũ cacũ̶go ãñupõ. Bairo bairi merẽ riácópu̶ baiyupo. Bairi Jesús cũ̶ ya wiipu̶ cũ̶ caátóre bu̶tioro boyupu̶ Jairo, cõrẽ cũ̶ catioáto, ĩ. Bairo Jesús pu̶ame, Jairo macõ cõ cabairo tũ̶go, Jairo mena acoásúpu̶, cariao cõ caãnopu̶ ácú̶. Bairo cũ̶ caátó, camasã pu̶ame u̶tabijaro majũ cũ̶ u̶sayuparã Jesure. 43 Mai, na mena macããcõ jĩcãõ cariíjãnaecõ ãñupõ. Yoaro, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã cũ̶marĩ majũ tiere riayupo. Catimasĩẽsupo. Capããrã camasã cõrẽ na cau̶cotimiatacũ̶ãrẽ, cõ tũ̶goesuparo. 44 Bairo baicõã yua, tũ̶goñañupõ cõ pu̶ame Jesús cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ, cũ̶ cariaye netõmasĩrĩjẽrẽ. Bairo tiere tũ̶goñarĩ, Jesús bero pu̶ame asúpo. Bairo aperã na caĩñaeto, cũ̶ jutiro cayoaro yapaacarẽ tuañañupõ. Bairo cõ caáto, tocãrõã, jicoquei caticoasupo. Cõ carií petirique riaye jãnacoasuparo yua. 45 Bairo cõ capãñarõ bero, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶tu̶ caãna camasãrẽ: --¿Noa na tuañaati yu̶ jutirore? —na ĩ jẽniñañupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, nipetirã, “Jãã tuañaetiapu̶,” qũĩñuparã. Bairo na caĩrõ bero, Pedro pu̶ame qũĩñupũ̶ Jesure: --Jãã cabuei, rita ãnoa camasã capããrã niñama. Bairi mu̶ tunerocayama noo na caboro. Nana na caátiere mi bauya —qũĩñupũ̶ Pedro Jesure. 46 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Jesús tunu: --Yu̶ camasĩrĩjẽrẽ yu̶ átiroyaapu̶. Bairi yu̶ masĩña yu̶ caátiatajere. Jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ jutirore pañaroyaami —qũĩñupũ̶ Jesús Pedrore. 47 Bairi cariamiataco pu̶ame, ruti masĩẽtĩmiácó, uwi tũ̶goñarĩ, Jesutu̶ etayupo. Ru̶popaturi mena Jesús ru̶pori tu̶pu̶ etanumuñupõ. Nipetiro camasã na caĩñarõ, atore bairo ĩ quetibu̶ju̶yupo: --Catigo, yu̶a, mu̶ jutirore yu̶ tuañaapu̶. Bairo yu̶ caáto, jicoquei yu̶ caticoaapu̶, —qũĩ quetibu̶ju̶yupo. 48 Bairo cõ caĩquetibu̶ju̶ro bero, cõ ĩñupũ̶ Jesús: --Yu̶ yao, yu̶ camasĩrĩjẽrẽ cariape mu̶ tũ̶goñaupa. Bairi mu̶ riayere yu̶ netõõcõãña. Tunu ácója u̶seanirĩqũẽ mena —cõ ĩñupũ̶ Jesús. 49 Bairo cũ̶ caĩãnitoyea, jĩcãũ̶ etayupu̶, Jairo ya wii macããcũ̶ pu̶ame. Jairore qũĩ quetibu̶ju̶ etayupu̶: --Mu̶ macõ merẽ baiyasicoaamo. Bairi tocãrõã cũ̶ patowãcõña marĩrẽ cabueire —qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jairore. 50 Bairi Jesús cũ̶ã cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶goyupu̶. Bairo tũ̶gori, atore bairo qũĩñupũ̶ Jairore: --Jairo, tũ̶go acu̶aeticõãña. Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jetore tũ̶goñatutuaya. Bairo mu̶ catũ̶goñaata, mu̶ macõ netõgomo —qũĩñupũ̶ Jesús Jairore. 51 Cabero Jairo ya wiipu̶ etayuparã. Bairo ti wiipu̶ etarã, ti wiire jããñuparã. Pedro, Santiago, Juan, bairi cawĩmao pacu̶a Jesús mena jããñuparã. Aperãrẽ na jããrotiesupu̶ Jesús. 52 Mai, to macããna nipetirã otiawaja ãñuparã. Bopacooro cõ cabairijere cõ ĩña otiyuparã. Bairo na cabairo ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Atio cawĩmao baiyasietiyamo. Cãnio baiyamo. Awaja otieticõãña mu̶jãã —na ĩñupũ̶ Jesús. 53 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, nipetirã to macããna pu̶ame roro cũ̶ bócaboyeticõãñuparã, “Merẽ yasicõããmo,” ĩrã. 54 Bairo roro cũ̶rẽ na caboca boyetimiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame cawĩmao cariacoataco cõ caãnopu̶ jããeta yua, cõ ãnacõ wãmorĩrẽ ñerĩ, atore bairo cõ ĩñupũ̶: —¡Cawĩmao wãmu̶nu̶cãña! 55 Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei catitunucoasupo. Bairo cati yua, wãmu̶nu̶cãcoasupo. Bairo cõ cawãmu̶nu̶cãrõ ĩña, “Cõ nuña u̶gariquere. Queyao baiyamo,” na ĩñupũ̶ Jesús. 56 Cõ pacu̶a pu̶ame bairo cõ cabairo ĩña, bu̶tioro tũ̶goñacõã maniásuparã. Bairo na catũ̶goña maniamiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame na ĩnemoñupũ̶ tunu atore bairo: --Aperãrẽ na quetibu̶ju̶eticõãña mu̶ macõ cõ cacatiatajere —na ĩñupũ̶.

Lucas 9

1 Jĩcã rũ̶mu̶ na neñoñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãnarẽ. Bairo narẽ neño, narẽ joyupu̶ masĩrĩqũẽrẽ. Tocãnacã wãmepu̶rea wãtĩ yeri pũnarẽ wiyomasĩrĩqũẽrẽ na joyupu̶. Baicõã, riaye netõmasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ na joyupu̶. 2 Baicõã, na quetibu̶ju̶ rotijoyupu̶. Camasãrẽ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarore na masĩáto ĩ, na quetibu̶ju̶ rotijoyupu̶. Tunu bairoa, camasã cariayecu̶narẽ na catioáto ĩ, na joyupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 3 Bairi na caápáro jũ̶goye atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶jãã yaye apeye ũnierẽ jeápéricõãña. Bairi tuericu̶, wasopoa, pan, dinero cũ̶ãrẽ mu̶jãã jeápéwa. Mu̶jãã cajãñarõ mena tocãrõã mu̶jãã neágarã. Apero mu̶jãã cawasoaparore mu̶jãã neápéwa. 4 Bairo noo mu̶jãã cañesẽãrõpu̶ jĩcã wii ũnorẽ etarã, toa tuacõãña, ti macãpu̶ mu̶jãã caãni rũ̶mu̶rĩ cãrõ. Capee wiiripu̶ mu̶jãã capatowãcõ ñesẽãrõrẽ yu̶ boetiya. 5 Bairi di macã macããna ũna mu̶jããrẽ na caĩñateata, na mena ãmerĩcõãña. Bairo mu̶jããrẽ na caboetiere ĩñarã, na macã ñerĩrẽ mu̶jãã ru̶po jutii macããjẽrẽ mu̶jãã paregarã. Mu̶jãã mena roro na caátiãnierẽ na masĩáto ĩrã, bairo mu̶jãã átigarã —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 6 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro bero, acoásúparã cũ̶ cabuerã. Macãã caãno cãrõ áñesẽãñuparã. Caroa quetire, Dios roro cabairãrẽ cũ̶ canetõõrĩjẽrẽ na quetibu̶ju̶ ñesẽãñuparã. Tunu bairoa cariayecu̶narẽ na catioyuparã. 7 Ti yu̶tea caãno Herodes, ti yepa macããna quetiupau̶ pu̶ame tũ̶goyupu̶ nipetirije Jesús cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ. Bairo tũ̶gori yua, dope bairo ĩ masĩẽsupu̶ Herodes. Mai, cũ̶tu̶ macããna atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶yuparã: “Juan el Bautista, cabaiyasiricu̶ ãnacũ̶ merẽ catiupu̶,” qũĩñuparã cũ̶tu̶ macããna jĩcããrã Herodere. 8 Aperã qũĩñuparã: “Dios camasãrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ ãnacũ̶, Elías cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ catiri buiaetaupu̶,” qũĩñuparã. Bairo aperã qũĩñuparã: “Apei, tirũ̶mu̶pu̶ caãnana profeta majã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ catiri buiaetaupu̶,” qũĩñuparã aperã Herodere, Jesús cũ̶ caátiere tũ̶gori yua. 9 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Herodes pu̶ame na ĩñupũ̶: --Juarẽ cũ̶ boecu̶na, cũ̶ ru̶poare yu̶ patarocacõã rotiwu̶. Bairi, ¿ñamu̶ ũcũ̶ cũ̶ ãnicu̶ti ãni, “Tocãrõ capee áti ĩñoñami,” mu̶jãã caĩ? —na ĩñupũ̶ Herodes cũ̶tu̶ macããnarẽ. Bairo na ĩ yaparo yua, Jesure qũĩñagamiñupũ̶ bu̶tioro. 10 Cabero apóstolea Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricarã pu̶ame tunu etayuparã. Bairo eta yua, Jesure cũ̶ quetibu̶ju̶yuparã na caátiñesẽãtajere. Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, “Jito aperopu̶,” na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. Bairo ĩ yua, Betsaida na caĩrĩ macãpu̶ na jũ̶go ásúpu̶. 11 Camasã pu̶ame Jesús topu̶ cũ̶ caátóre tũ̶goyuparã. Bairo tũ̶go yua, cũ̶ berore u̶sayuparã. Bairo Jesús na cau̶saetarore ĩña, caroaro mena na bocáyupu̶. Bairo na bocá yua, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarore na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶. Tunu bairoa aperã cariayecu̶narẽ na catioyupu̶. 12 Bairo yoaro capee cũ̶ caáto jeto, ñamicããcã nicoasuparo. Bairi cũ̶ cabuerã pu̶ame Jesutu̶ etari, atore bairo qũĩñuparã: --Ãnoa camasã capããrã niñama. Tunu atopu̶re wiiri maniña. Bairi ãnoarẽ na árotiya macããpu̶, topu̶ yerijã, na cau̶gaparore bairo ĩ —qũĩñuparã cũ̶ cabuerã Jesure. 13 Bairo na caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: —Mu̶jãã majũ na u̶garique nuña. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñuparã na pu̶ame: --Jãã, jĩcã wãmo cãrõ pan jororiaca, wai pu̶garããcã, tocãrõã jãã cũ̶goya, ãnoa na cau̶gapeere macãpu̶ jãã cawapatijeápericõãta —qũĩñuparã cũ̶ cabuerã. 14 Mai, topu̶ ãñuparã jĩcã wãmo cãnacã mil majũ camasã, Jesús cũ̶ cabuerijere catũ̶goatána pu̶ame. Tocãrõ na caãnimiatacũ̶ãrẽ, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Jesús tunu cũ̶ cabuerãrẽ: --Camasãrẽ na ruirotiya. Rupa poari na ruirotiya. Cincuenta majũ jĩcã poare na ãmarõ —na ĩñupũ̶ Jesús. 15 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, “Jau̶,” ĩ, cũ̶ caĩrõrẽ bairo ásuparã. Bairi nipetiro camasã ape poa, ape poa ruiyuparã. 16 Jesús pu̶ame bairo na caruiro ĩña, pan rupa, wai mena nerĩ, jõbuire ĩñamu̶gõjori, “Jãã Pacu̶, mu̶ ñujãñuña jãã mena,” qũĩ jẽniñupũ̶ Jesús Diore. Bairo qũĩ jẽni yaparo, pan rupare carecomacã peeri, wai cũ̶ãrẽ carecomacã peeri, cũ̶ cabuerãrẽ na nuniñupũ̶, camasãrẽ na cabatoparore bairo ĩ. 17 Bairo áticõã yua, nipetiro camasã caroaro u̶ga yapicoasuparã u̶garique na cabatoatajere. Bairo na cau̶gayaparoro bero, jejããñuparã piiripu̶ na cau̶garu̶garijere. Pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã piiri majũ jejãã jiroyuparã yua. 18 Ape rũ̶mu̶ Jesús jĩcãũ̶ã ãcũ̶, Diore cũ̶ jẽni baiyupu̶. Bairo cũ̶ cabairo, cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶tu̶ etayuparã. Bairo na caetaro ĩña, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶ Jesús: —“¿Noa ãcũ̶mi?” yu̶ na ĩnucũñati camasã. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñuparã Jesure cũ̶ cabuerã pu̶ame: --Jĩcããrã ĩñama: “Juan el Bautista ãcũ̶mi.” Aperã ĩnucũñama: “Elías ãnacũ̶ catiri ãcũ̶mi,” miñama. Aperã ĩnucũñama: “Tirũ̶mu̶pu̶ caãnana profeta majã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ catiri caatácu̶ ãcũ̶mi,” minucũñama —qũĩ quetibu̶ju̶yuparã cũ̶ cabuerã Jesure. 20 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro bero, na ĩ jẽniñanemoñupũ̶ tunu Jesús: --¿Mu̶jãã ate? “¿Noa ãcũ̶mi?” yu̶ mu̶jãã ĩnucũñati —na ĩ jẽniñañupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, jicoquei Pedro pu̶ame qũĩñupũ̶ Jesure: --Mu̶a, Mesías, Dios cũ̶ cajou̶, mu̶ ãniña —qũĩñupũ̶. 21 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: “Cũ̶ã yu̶ ãniña. Bairo cũ̶ã yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, bairãpu̶a mai, na quetibu̶ju̶eticõãña aperãrẽ.” 22 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩ ĩnemoñupũ̶ tunu Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: --Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, bu̶tioro popiye yu̶ baigu̶. Marĩ quetiuparã cabu̶toa camasĩrã pu̶ame popiye yu̶ baio joroque yu̶ átigarãma. Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã cũ̶ã yu̶ tejãñugarãma. Sacerdote majã quetiuparã cũ̶ã yu̶ tejãñugarãma. Bairo bairi yu̶ pajĩã rotigarãma. Bairo yu̶ na capajĩãrõ, cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, itia rũ̶mu̶ bero yu̶ caticoagu̶ tunu —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 23 Cabero atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús tunu nipetirãrẽ: --Ni cabou̶, yu̶ cabuei caãnigau̶, cũ̶ caátimirĩjẽrẽ jãnagu̶mi. Yu̶ carotirore bairo jeto roque átigu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. Popiye riaricaro cãrõ baimicũ̶ã, yu̶ yaye quetire jãnaetigu̶mi, yu̶ cabuei caãnigau̶ pu̶ame. 24 Bairo tunu caũ̶mu̶ apei cũ̶ caãnie pu̶amerẽ mairĩ, yu̶ yaye quetire jãnacoagu̶mi. Bairo maimicũ̶ã, yasicoagu̶mi yua. Apei roque yu̶ yaye quetire cajãnaecu̶ roque netõcõãgu̶mi. Cũ̶rẽ na capajĩã rocacõãmiatacũ̶ãrẽ, caticõã ãninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. 25 Tunu caũ̶mu̶ apei ati yepa macããjẽ nipetirije merẽ cũ̶goyami, cũ̶ caborije caãno cãrõ. Bairo cũ̶gomicũ̶ã, Diore cũ̶ tũ̶goñaẽtĩñami. Bairo catũ̶goñaecũ̶ ãnirĩ cũ̶ cariaatato bero Dios mena ãmerĩgu̶mi. Bairi dope baieto pairo cũ̶ cacũ̶gorije pu̶ame. Wapa maa tie ati u̶mu̶recóo macããjẽ, Diore cũ̶ camasĩẽtĩcõãta. 26 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶re tũ̶goñabobori, o yu̶ yaye queti cũ̶ãrẽ tũ̶goñabobori, “Jesús yau̶ yu̶ ãniña,” cũ̶ caĩquetibu̶ju̶gaeticõãta, yu̶ cũ̶ã, “Ãni, yu̶ yau̶ niñami,” cũ̶ ñi masĩẽtĩgu̶. Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, ati yepapu̶ yu̶ Pacu̶ cũ̶ camasĩrĩjẽ mena nemo yu̶ catunuetaro, “Ãni, yu̶ yau̶ niñami,” cũ̶ ñi masĩẽtĩgu̶. Ángelea majã jõbui macããna, cañurã mena tunu yu̶ catunuetaro, bairo cũ̶ ñimasĩẽtĩgu̶ ni jĩcãũ̶rẽ yu̶re tũ̶goñabobori, “Jesús yau̶ yu̶ ãniña,” cũ̶ caĩquetibu̶ju̶gaeticõãta. 27 Cariape mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya: Mu̶jãã jĩcããrã, ato caãna, mu̶jãã cariaparo jũ̶goye mu̶jãã ĩñagarã Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ majũrẽ —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 28 Cabero Jesús atiere na quetibu̶ju̶ri bero, jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ bero, Pedrore, Juarẽ, bairi Santiagore, “Jito,” na ĩñupũ̶ Jesús. Bairi ũ̶tãũ̶ caũ̶mu̶arĩcu̶ buipu̶ na mena wãmu̶ ásúpu̶ Jesús. Diore qũĩ jẽniácu̶, topu̶ na jũ̶goásúpu̶. 29 Bairo cũ̶ cajẽniãno, Jesús riapé cũ̶ baurique wasoacoasuparo. Baicõã, cũ̶ jutiro cũ̶ã botiro baicoasuparo. Asiyau̶ baicoasupu̶ Jesús yua. 30 Bairo cũ̶ cabaiãno, caũ̶mu̶a pu̶garã asiyarije mena buiaetayuparã. Na pu̶ame, Moisés ãnacũ̶, bairi Elías ãnacũ̶ ãñuparã Jesutu̶ cabuiaetarã. Bairo buiaeta yua, Jesús mena bu̶su̶pẽniñuparã Jerusalẽpu̶ cũ̶ cariápeere. 32 Bairo na caĩãno, Pedrojãã wu̶goa paimirãcũ̶ã, Jesús bairi cũ̶ mena macããna pu̶garã na caasiyarijere ĩña acu̶acoasuparã. 33 Bairo cabero Jesús mena macããna na caátípau̶a, Pedro pu̶ame dope bairo ĩ masĩẽtĩrĩ, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Jããrẽ cabuei, ¡atopu̶ marĩ caãno ñumajũcõãña! Bairi itia wiipãĩrĩãcã majũ mu̶jããrẽ jãã qũẽnobojagarã. Jĩcã wii mu̶ ya wii, ape wii Moisés ya wii, ape wii Elías ya wii mu̶jããrẽ jãã qũẽnobojagarã —qũĩñupũ̶ Pedro Jesure. 34 Bairo cũ̶ caĩãno, buseriwo atí na tocoasuparo. Bairo catoro, Pedrojãã pu̶ame tipoa toyepu̶ ãñuparã. Bairi bu̶tioro uwiyuparã. 35 Bairo na cabairo, bu̶su̶rique buseriwo watoapu̶ cabu̶su̶ocajorijere tũ̶goyuparã. Atore bairo ĩñuparõ: “Ãni, yu̶ macũ̶, yu̶ cabesericu̶ majũ niñami. Cũ̶ yaye bu̶su̶riquere tũ̶gou̶saya,” ĩ ocajoyuparo jõbuipu̶. 36 Bairo caĩrõ bero, Moisés, bairi Elíajãã mañuparã. Jĩcãũ̶ã tuayupu̶ Jesús jeto yua. Tie na caĩñaatajere quetibu̶ju̶esuparã Pedrojãã aperãrẽ. 37 Ti rũ̶mu̶, cabusuri rũ̶mu̶ Jesujãã ti ũ̶tãũ̶rẽ ruicoasuparã. Bairo na caruietaro bero, capããrã camasã Jesutu̶ etayuparã. 38 Bairi jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ bu̶su̶rique tutuaro mena qũĩñupũ̶ Jesure: --Cabuei, qũĩñau̶asá yu̶ macũ̶rẽ. Jĩcãũ̶ã caãcũ̶ niñami yu̶ macũ̶. 39 Wãtĩ yeri pũna pu̶ame cũ̶ mecũ̶õ joroque átinucũñami yu̶ macũ̶rẽ. Bairo cũ̶ awajao joroque cũ̶ átinucũñami. Tunu cũ̶ yugui mecũ̶õ joroque cũ̶ átinucũñami, cũ̶ risero jopo witirinu̶cũ̶pũ̶. Roro popiye cũ̶ baio joroque cũ̶ átinucũñami. Pitigaetiyami wãtĩ yeri pũna yu̶ macũ̶rẽ. 40 Bairi mu̶ cabuerãrẽ bu̶tioro na yu̶ wiyorotimiapu̶ wãtĩ yeri pũnarẽ. Mu̶ cabuerã pu̶ame na wiyojo masĩẽtĩñama —qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ pacu̶ Jesure. 41 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --¡Mu̶jãã, ati yepa caãna Dios cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ cariape mu̶jãã tũ̶goetimajũcõãña! ¿Nocãrõ yoaro mu̶jãã mena yu̶ ãnibujiocu̶ti? Jau̶, mu̶ macũ̶rẽ cũ̶ neasá toroque —qũĩñupũ̶ Jesús cariau̶ pacu̶re. 42 Bairo cawãmau̶ pu̶ame Jesutu̶ cũ̶ caetaripau̶ yua, wãtĩ yeri pũna pu̶ame cũ̶ jũ̶goñañupũ̶ yepapu̶. Bairo cũ̶ jũ̶goñau̶, riañarĩqũẽrẽ bairo cũ̶ ásupu̶ tunu. Bairo cũ̶ caáto, Jesús pu̶ame cũ̶ jãnaoñupũ̶ wãtĩ roro caácu̶re. Cũ̶ acuwiyo joyupu̶ yua. Bairo cũ̶ caáto, cawãmau̶ pu̶ame caticoasupu̶. Cũ̶ cacatiro ĩña, cũ̶ pacu̶re cũ̶ tunuoñupũ̶ Jesús cũ̶ macũ̶rẽ yua. 43 Bairi camasã pu̶ame bairo Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori Jesús cũ̶ caáto ĩñarã, bu̶tioro tũ̶gocõã maniásuparã. Bairo to macããna Jesús capee caroaro cũ̶ caátiere na catũ̶goñacõã maniátipau̶a Jesús pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶ cũ̶ cabuerãrẽ: 44 --Ãmeacã mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gopeoya. Mu̶jãã masiritiepa. Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ ñerotiecogu̶ camasãrẽ —na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 45 Na pu̶ame tie cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gomajũcõãmirãcũ̶ã, tiere tũ̶gomasĩẽsuparã. Dios na catũ̶gomasĩpeere na joesupu̶ mai. Tunu bairoa Jesure cũ̶ jẽniña uwijãñuñuparã tiere. 46 Cabero tunu ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã cũ̶ cabuerã na majũ: “¿Ni majũ cũ̶ ãnicu̶ti marĩ menarẽ caãnimajũũ̶rẽ bairo caãcũ̶?” ãmeo ĩñuparã na majũ. 47 Jesús pu̶ame masĩcõãñupũ̶ na caĩrĩjẽrẽ. Bairo masĩrĩ yua, cawĩmau̶acarẽ cũ̶tu̶ cũ̶ tũ̶gãẽtoyupu̶. 48 Bairo áticõã, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶. Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: --Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, yu̶ yaye quetire tũ̶gou̶sari, ãni cawĩmau̶rẽ bairo caãcũ̶rẽ cũ̶ camaiata, yu̶re camairẽ bairo cũ̶ ñiñagu̶. Tunu bairoa yu̶re camai cũ̶ caãnoi, yu̶ jeto mee Dios yu̶re cajoricu̶ cũ̶ã cũ̶rẽ camairẽ bairo qũĩñagu̶mi. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶, mu̶jãã roca netõjãñurõ carotimasĩ pu̶ame mu̶jãã netõjãñurõ caãnimajũũ̶rẽ bairo qũĩñagu̶mi Dios —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 49 Juan pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Jããrẽ cabuei, apei caũ̶mu̶rẽ jãã ĩñawũ̶. Cũ̶ pu̶ame mu̶ wãme mena ĩrĩ rotimasĩwĩ. Bairo rotimasĩrĩ yua, cũ̶ acurewiyojowĩ wãtĩ yeri pũnarẽ, caũ̶mu̶rẽ cajãñamiatacu̶re. Bairo cũ̶ caáto ĩña, jãã pu̶ame cũ̶ caátiere cũ̶ jãã átirotiepu̶, marĩ mena macããcũ̶ cũ̶ caãmerõĩ —qũĩñupũ̶ Juan Jesure. 50 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús Juarẽ: --¿Nopẽĩrã cũ̶rẽ, “Ápeina,” mu̶jãã ĩrĩ? Bairo ĩẽtĩcõãña. Jĩcãũ̶ ũcũ̶ caũ̶mu̶ marĩrẽ cũ̶ catutieticõãta, marĩrẽ caju̶ácu̶re bairo caácu̶ niñami —na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 51 Cabero Jesús pu̶ame jõbuipu̶ cũ̶ pacu̶tu̶ cũ̶ caátí rũ̶mu̶ caetagaro ĩña yua, yeri tutuarique mena Jerusalẽpu̶ ájũ̶goyupu̶. 52 Bairi cũ̶ jũ̶goye cũ̶ mena macããnarẽ, Samaria yepa macãrẽ na ájũ̶gorotiyupu̶, “Atíyami jããrẽ cabuei,” na ĩáto, ĩ. Narẽ caqũẽnoparãrẽ bou̶, topu̶ na ájũ̶gorotiyupu̶. 53 Bairo topu̶ cũ̶ cajomiatacũ̶ãrẽ, to Samaria macããna pu̶ame na caetaro boesuparã. “Jerusalẽpu̶ ácú̶ baiyami Jesús,” na caĩrĩjẽrẽ na catũ̶goatato bero jũ̶gori, na boesuparã. 54 Bairo Jesure na caboeto ĩñarã, cũ̶ cabuerã, Santiago, Juajãã pu̶ame atore bairo Jesure qũĩñuparã: --Jãã Quetiupau̶, ¿peero, jõbui macãã peeroi na marĩ joerecu̶ti? Roro na caĩrĩjẽ wapai, ¿Elías ãnacũ̶ cũ̶ caátatore bairo na marĩ áti yasiorecu̶ti? —qũĩñuparã cũ̶ cabuerã Jesure. 55 Bairo na caĩrõ tũ̶go, narẽ ãmejore ĩña, na ĩ tutiyupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: “Mu̶jãã masĩẽtĩña mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ. Wãtĩ cũ̶ carotirore bairo mu̶jãã tũ̶goñaña. 56 Yu̶a, Camasã Jũ̶gocu̶, camasãrẽ na rei ácu̶ mee yu̶ apú̶. Na netõõũ̶ ácu̶ yu̶ apú̶ ati yepapu̶re,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na jũ̶goacoásúpu̶ ape macãpu̶ yua. 57 Bairo maapu̶ na caátó, jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ Jesutu̶ etayupu̶. Cũ̶tu̶ eta yua, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: —Yu̶ cũ̶ã, mu̶ cabuei yu̶ ãnigaya. Bairi noo mu̶ cañesẽãrõpu̶ yu̶ águ̶ yu̶ cũ̶ã. 58 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Macãnu̶cũ̶ macããna waibu̶toa na caãnipau̶ri cũ̶goyama. Minia cũ̶ã na riabatiri na caãnipau̶rire cũ̶goyama. Bairo na cacũ̶gomiatacũ̶ãrẽ, yu̶a, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ caãnipau̶ ũno yu̶ cũ̶goetiya —qũĩñupũ̶ Jesús caũ̶mu̶rẽ. 59 Cabero apeire qũĩñupũ̶ tunu: —Jito, yu̶ bapacu̶sa. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, caũ̶mu̶ pu̶ame “Jau̶,” ĩmicũ̶ã, atore bairo qũĩnemoñupũ̶: --Yu̶ Quetiupau̶, mai mu̶ mena yu̶ bapacu̶perigu̶. Yu̶ pacu̶re cũ̶ cotei ácu̶ yu̶ baiya. Cũ̶ cariacoato bero roque, mu̶ mena yu̶ ábujiou̶ —qũĩñupũ̶ Jesure. 60 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: —Camasã cariacoatanarẽ bairo caãna pu̶ame na qũẽnoáto cabaiyasirãrẽ, ñiña. Mu̶ pu̶ame Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarore mu̶ quetibu̶ju̶ ñesẽãgu̶ yua. 61 Cabero tunu apei qũĩñupũ̶ Jesure: --Jãã Quetiupau̶, yu̶ cũ̶ã mu̶ mena yu̶ bapacu̶tigu̶. Baipu̶a mai, cajũ̶goye yu̶ ya wii macããnarẽ na ñiñagu̶. “Ácú̶ yu̶ baiya marĩrẽ cabuei mena,” na ñiágu̶ mai —qũĩñupũ̶ apei caũ̶mu̶ Jesure. 62 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ jĩcã yeri mena caroaro Dios cũ̶ carotiriquere cũ̶ catũ̶gou̶saeticõãta, ñuẽtĩña. Ape wãme, ape wãme ricaati tũ̶goñarĩqũẽrẽ cũ̶ catũ̶goñaata, ñuẽtĩña. Bairi yua, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re dope bairo átimasĩã maniñami —qũĩñupũ̶ Jesús caũ̶mu̶ apeire.

Lucas 10

1 Cabero Jesús, marĩ Quetiupau̶, cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoparã setenta y dos majũ caũ̶mu̶arẽ na beseyupu̶. Bairo na beseri bero yua, tocãnacã macãã, pu̶garã jeto cũ̶ caetaparopu̶ na ájũ̶go rotiyupu̶. 2 Mai, na caápáro jũ̶goye atore bairo na ĩñupũ̶: “Oterique camasã na cajepee pairo caãnimiatacũ̶ãrẽ, tie uparãrẽ caju̶jeparã pu̶ame capããrã mee niñama. Torea bairo Dios yaye quetire catũ̶gou̶saparã capããrã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, marĩrẽ caju̶quetibu̶ju̶parã pu̶ame capããrã mee niñama. Bairo na cabairoi, marĩ Pacu̶ Diore mu̶jãã cajẽnirõ boya. Cũ̶ pu̶ame oterique Upau̶re bairo cũ̶ yaye bu̶su̶rique caju̶quetibu̶ju̶ batoparãrẽ na jomasĩgu̶mi. 3 Tũ̶goya, ãmerẽ mu̶jããrẽ caroa quetire yu̶ quetibu̶ju̶ rotijoya. Corderos nurĩcãrã, macãnu̶cũ̶ macããna lobos cauwiorã watoa na caãno uwiojãñuña. Torea bairo mu̶jãã pu̶ame camasã watoa mu̶jãã caãno uwiojãñugaro. Bairi masacatiri mu̶jãã cañesẽãrõ ñuña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 4 Bairo na ĩ yaparo, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ Jesús tunu: “Bairo áná, dinero jããrĩcã poa, bairi waso poa cũ̶ãrẽ, bairi ru̶po jutii cũ̶ãrẽ mu̶jãã jee ápewa. Tunu maapu̶ mu̶jãã cabocáetarãrẽ na mena mu̶jãã bu̶su̶pẽniepa. Cariapea mu̶jãã acoápá. 5 Bairi jĩcã wii ũno etarã, ‘Dios caroa yericu̶taje cũ̶ joáto ati wii macããnarẽ,’ mu̶jãã ĩ etagarã ti wiire. 6 Bairi ti wii macããna pu̶ame caroaro mena mu̶jããrẽ na cajẽniata, mu̶jãã caĩrõrẽã bairo caroa yericu̶tajere na jogu̶mi Dios. Baipu̶a, caroaro mena mu̶jããrẽ na cajẽnieticõãta, mu̶jãã caĩrõrẽ bairo na áperigu̶mi Dios. 7 Bairo mu̶jããrẽ caqũẽnorãrẽ bócarã yua, na ya wiipu̶ mu̶jãã ãnicõãwã. Capee wiiripu̶ patowãcõẽtĩcõãña. Bairi jĩcã wiia ãni, mu̶jããrẽ na canurĩjẽ jetore mu̶jãã u̶gawã. Mu̶jãã, paari majã ãnirĩ, mu̶jãã u̶gamasĩña na canurĩjẽrẽ. 8 Bairo bairi jĩcã macã ũno etarã, mu̶jããrẽ caroaro na cajẽniata, na yaye u̶garique na canurĩjẽ jetore u̶gaya. 9 Tunu bairoa ti macã macããna cariayecu̶narẽ na catioya. Tunu atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶ya: ‘Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ merẽ etaro baiya ati yepapu̶re.’ 10 Bairo mu̶jãã caquetibu̶ju̶ñesẽãrõ, di macã macããna ũna mu̶jããrẽ caroaro mena na cajẽnieticõãta, ti macã maapu̶ nipetiro camasã na catũ̶goropu̶ atore bairo na mu̶jãã ĩgarã: 11 ‘¡Jãã yaye quetire mu̶jãã catũ̶gogaetoi, mu̶jãã ya macã ñerĩrẽ jãã ru̶po jutii catusarijere jãã pareya! Ape macãpu̶ jãã áya. Bairo jãã caápáro jũ̶goye tũ̶gopeoya mai. Jãã yaye quetire mu̶jãã catũ̶goata, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gobujiorã,’ na mu̶jãã ĩgarã ti macã macããnarẽ. 12 Mu̶jãã, yu̶ yarã cariape mu̶jããrẽ ñiña: To macããna mu̶jããrẽ na catũ̶goetie wapa, Dios pu̶ame roro na átigu̶mi. Camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶rẽ Sodoma macããna netõjãñurõ popiye na baio joroque na átigu̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 13 Bairo na ĩ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu Jesús ape macãã macããnarẽ, Corazín, bairi Betsaida macãã macããnarẽ: “¡Roro majũ baigarãma to Corazín macã macããna! ¡Roro majũ baigarãma Betsaida macã macããna cũ̶ã! Dios cũ̶ caátijẽñoĩñorĩjẽ capeere ĩñawã. Bairo caĩñarã nimirãcũ̶ã, roro na caátiere jãnagaema. Tirũ̶mu̶pu̶ macããna Tiro, Sidón macããna ãnana, Corazín, Betsaida macããna na caĩñarĩcãrõrẽã bairo na cũ̶ã na caĩñaata, roro na caátajere jãnabujioricarãma Tiro, Sidón macããna pu̶ame. Bu̶tioro yapapuarã na cajãñarĩjẽ jutii ũnierẽ jãñabujioricarãma. Tunu peero õwãwopu̶ ruibujioricarãma, bu̶tioro na cayapapuarijere ĩñorã yua. 14 Bairi camasãrẽ Dios cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro Corazín, bairi Betsaida macãã macããna pu̶ame, Tiro, Sidón macãã macããna netõjãñurõ popiye baigarãma yua. 15 Torea bairo Capernaum macã macããna cũ̶ã baigarãma. ‘Jõbuipu̶ jãã ágarã,’ caĩtũ̶goñarã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, ¡caũ̶cũ̶ãrĩ opepu̶ roquere na regu̶mi Dios!” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ Corazín, Betsaida, Capernaum macãã macããna na cabaipeere. 16 Bairo na ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Yu̶ cabuerã, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã yaye quetire catũ̶gou̶, yu̶ yaye quetire catũ̶gou̶re bairo niñami. Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ apei mu̶jãã yaye quetire catũ̶gogaecu̶, yu̶ yaye quetire catũ̶gogaecu̶re bairo niñami. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ Dios, yu̶re cajoricu̶ yaye queti cũ̶ãrẽ caboecu̶re bairo niñami,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 17 Cabero Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricarã setenta y dos majũ u̶seanirĩqũẽ mena tunu etayuparã caquetibu̶ju̶ñesẽãrátána. Bairo etarã yua, atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶yuparã Jesure: --¡Jãã Quetiupau̶ mu̶ wãmei jãã caĩjẽnirõ, wãtĩ yeri pũna cũ̶ã jãã caĩrotirorea bairo baimajũcõãñama! —qũĩñuparã. 18 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Ñuña mu̶jãã caátiataje. Yu̶ pu̶ame wãtĩ quetiupau̶ jõbuipu̶ caãnimiatacu̶ cũ̶ cañarõrẽ ñiñajoapu̶. Cabu̶po yaberije cañarõrẽ bairo majũ ñaami. 19 Mu̶jããrẽ masĩrĩqũẽrẽ yu̶ jowu̶, ãña mu̶jããrẽ cũ̶ cabacamiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã cariaetiparore bairo ĩ, o cotapa mu̶jããrẽ cũ̶ catoamiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã cariaetiparore bairo ĩ. Tunu bairoa mu̶jããrẽ masĩrĩqũẽrẽ yu̶ jowu̶, marĩ pesu wãtĩ cũ̶ catutuarije nipetirijere mu̶jãã canetõparore bairo ĩ. Bairo tie masĩrĩqũẽrẽ cacũ̶gorã ãnirĩ, dise ũnie wãtĩ roro mu̶jããrẽ cũ̶ caátigamirĩjẽrẽ mu̶jãã tãmuoetinucũgarã. 20 Bairãpu̶a, wãtĩ yeri pũnarẽ cawitiroti jomasĩrã nimirãcũ̶ã, tie jetore mu̶jãã catũ̶goñarõ boetiya. Jõbuipu̶ Dios ya pũrõpu̶ mu̶jãã caãno cãrõ mu̶jãã wãmerĩrẽ cũ̶ cawoaturicarã mu̶jãã ãniña. Tie pu̶amerẽ tũ̶goñajesoya —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 21 Bairo tipau̶a bu̶tioro Espíritu Santo mena ãnirĩ atore bairo u̶seanirĩqũẽ mena Diore qũĩ basapeoyupu̶ Jesús: “Caacu̶, mu̶, ati u̶mu̶recóo nipetiro upau̶, mu̶ ñujãñuña yu̶ yarã mena. Naa, cabu̶goro macããnarẽ bairo caãna na caãnimiatacũ̶ãrẽ, masĩrĩqũẽrẽ na mu̶ joyupa. Aperã, ati yepa macããna, ‘Marĩ roque marĩ masĩnetõña’ caĩrã pu̶amerẽ na mu̶ joetiya. Caacu̶, tore bairo mu̶ ásupa mu̶ cabojũ̶goyetiricarore bairo caãno jũ̶gori,” qũĩ jẽniñupũ̶ Jesús cũ̶ pacu̶re. 22 Bairo qũĩ jẽni yaparo, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶tu̶ caãnarẽ: “Yu̶ Pacu̶ pu̶ame nipetirije masĩrĩqũẽrẽ yu̶ jowĩ. Tunu yu̶ caátiãnie cũ̶ãrẽ yu̶ Pacu̶ jeto masĩñami. Tunu cũ̶ caátiãnierẽ yu̶ cũ̶ã yu̶ masĩpeyocõãña. Bairi yu̶ cũ̶ã yu̶ jeto na yu̶ masĩõmasĩña camasã yu̶ cabeserãrẽ yu̶ Pacu̶ cũ̶ caátiãnierẽ,” na ĩñupũ̶ Jesús. 23 Bairo ĩ yaparo, cũ̶ cabuerãrẽ na ãmejore ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶ na jetore: “Tirũ̶mu̶pu̶ macããna profeta majã capããrã mu̶jãã caĩñarĩjẽ ũnierẽ ĩñagamiñupã. Quetiuparã ãnana cũ̶ã tiere ĩñagamiñupã. Mu̶jãã catũ̶gorije ũnie cũ̶ãrẽ tũ̶gogamiñupã. Bairi mu̶jãã pu̶ame capee ĩña, tũ̶go caãna ãnirĩ u̶seanirĩ ãña,” na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 25 Cabero jĩcãũ̶, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuei Jesús tu̶pu̶ etayupu̶. “Cariape cũ̶ quetibu̶ju̶yati Jesús,” ĩ masĩgu̶, cũ̶tu̶ etayupu̶. Bairo cũ̶tu̶ eta, atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure: --Jããrẽ cabuei, ¿dope bairo yu̶ ácu̶ati Dios tu̶pu̶ cariamanopu̶ águ̶a? —qũĩ jẽniñañupũ̶ cajũ̶gobuei Jesure. 26 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ na cawoaturica pũrõpu̶ mu̶ caĩñaata, ¿nopẽ ĩgaro tie bairo to ĩcu̶ti mu̶rã? —qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesús cajũ̶gobueire. 27 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Atore bairo ĩña ti pũrõpu̶: ‘Mu̶jãã, Israel macããna, mu̶jãã caátiãnie nipetirije mena cũ̶ maiña. Tunu bairoa mu̶jãã yeripu̶, mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ nipetirije mena cũ̶ maiña. Tunu bairoa mu̶jãã catutuarije nipetirije mena cũ̶ maiña.’ Tunu torea bairo: ‘Mu̶jããtu̶ macããna cũ̶ãrẽ mu̶jãã rupau̶re mu̶jãã camairõrẽã bairo na maiña,’ ĩ quetibu̶ju̶yupi ti pũrõpu̶ —qũĩñupũ̶ cajũ̶gobuei Jesure. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Cariape miña. Tore bairo ĩ woatuyupi Moisés ãnacũ̶. Bairo bairi cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo caroaro cariape mu̶ caápata, Dios tu̶pu̶ cariamanopu̶ mu̶ águ̶ —qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueire. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, cũ̶ caĩrõrẽ bairo átigaesupu̶. Bairi atore bairo qũĩ jẽniñanemoñupũ̶ Jesure tunu: --¿Noa ũna na ãniñati marĩ yarã, marĩ rupau̶re bairo marĩ camaiparã? 30 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, ĩcõñarĩ atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús cajũ̶gobueire: --Jĩcãũ̶ Jerusalẽpu̶ caãniatacu̶ Jericó macãpu̶ ásúpu̶. Bairo ti macãpu̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye jerutiri majã pu̶ame maapu̶ cũ̶ bocáetayuparã. Cũ̶ bocáeta yua, roro cũ̶ ásuparã. Cũ̶ apeyere, cũ̶ jutii nipetirijere jeyuparã. Jee yaparo, cũ̶ payuparã bu̶tioro, ñe mano riaricaropu̶. Áticõã yua, ruticoásúparã. 31 Bairo na caátó bero, jĩcãũ̶ sacerdote na caqũẽatacu̶ cũ̶ cacũñarĩ wããrẽ ásúpu̶ cũ̶ cũ̶ã. Bairo ácú̶, etayupu̶ na caqũẽatacu̶tu̶re. Bairo qũĩñamicũ̶ã, cũ̶ owanetõcoásúpu̶. 32 Bairo cũ̶ canetõátó bero, apei tunu levita poa macããcũ̶ etayupu̶. Bairo eta, qũĩña, cũ̶ owanetõcoásúpu̶ cũ̶ cũ̶ã. 33 Bairo na canetõátó bero, apei tunu Samaria yepa macããcũ̶ etayupu̶. Bairo eta, bopacooro qũĩñañupũ̶ na caqũẽatacu̶re, Samaria yepa macããcũ̶ pu̶ame. 34 Qũĩña mai yua, cũ̶tu̶ eta, cũ̶ cãmiirẽ cũ̶ u̶cotiyupu̶. Aceite, bairi u̶se oco majũ mena cũ̶ cãmiirẽ cũ̶ u̶cotiyupu̶. Tunu jutii mena cũ̶ cãmiirẽ jiyayupu̶. Áti yaparo, cũ̶ yau̶ burro buipu̶ cariau̶re cũ̶ nepeoyupu̶. Bairo áti, cũ̶ neásúpu̶ camasã ñesẽãrĩ majã na cacãnirĩ wiipu̶. Topu̶ ãcũ̶, cũ̶ u̶cotinemoñupũ̶ tunu. 35 Ape rũ̶mu̶, cabusuri rũ̶mu̶ cũ̶ caápáro jũ̶goye Samaria yepa macããcũ̶ pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ ti wii upau̶re: “Ũ̶jũ̶, pu̶ga denario moneda tiiri mu̶ yu̶ nuniña. Ãni, yu̶ caneatíatacu̶re cũ̶ mu̶ caqũẽnorõ yu̶ boya. Mu̶rẽ yu̶ canunirĩjẽ to caetaeticõãta, cabero acú̶pu̶, mu̶ yu̶ wapatinemogu̶ tunu,” qũĩñupũ̶ Samaria yepa macããcũ̶ ti wii upau̶re —bairo ĩcõñarĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cajũ̶gobueire. 36 Bairo ĩcõñarĩ bero, atore bairo qũĩnemoñupũ̶: --¿Dope bairo mu̶ tũ̶goñañati? Camasã itiarã qũĩñañuparã jerutiri majã na caqũẽatacu̶re. Bairi, ¿ni pu̶ame cũ̶ yau̶re bairo qũĩñañuparĩ? —qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesús cajũ̶gobueire. 37 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Cũ̶rẽ caĩñamairĩcũ̶ pu̶ame cũ̶ yau̶re bairo qũĩñañupĩ —qũĩñupũ̶ cajũ̶gobuei pu̶ame. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Bairo baimajũcõãñupĩ. Bairi mu̶ cũ̶ã cũ̶rẽ bairo ácu̶ja. Aperã mu̶ yarã, mu̶ ũnarẽ, mu̶ rupau̶re mu̶ camairõrẽ bairo na mu̶ ju̶átinemogu̶ na cũ̶ãrẽ —qũĩñupũ̶ Jesús, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuei pu̶amerẽ. 38 Cabero netõásúpu̶ Jesús. Bairo ácú̶, jĩcã macãpu̶ etayupu̶ tunu. Topu̶ cũ̶ caetaro, jĩcã wii macããcõ, Marta cawãmecu̶co pu̶ame bairo qũĩñupõ: “Jãã mena u̶gau̶ asá.” 39 Mai, Marta pu̶ame baiocu̶supo, María cawãmecu̶core. Bairo Jesús na ya wii cũ̶ caetaro, María cũ̶ ru̶poritu̶re etanumuñupõ. Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere bu̶tioro tũ̶gogayupo. 40 Marta pu̶ame jesaesupo: “Yu̶ jeto paarique nipetirijere yu̶ átimiña,” ĩ tũ̶goñañupõ. Bairi Jesutu̶ cõ baio cõ caruiro ĩñarĩ, Jesure qũĩñupõ: --Yu̶ Quetiupau̶, ¿yu̶ cabairijere mu̶ tũ̶goñaẽtĩñati? Yu̶ baio pu̶ame yu̶ ju̶áperiyamo. ¿Bairo cõ cabairije to ñuñati mu̶rã? Jĩcãõã yu̶ pu̶ame yu̶ paaya. Bairi, “Cõ ju̶paoja,” cõ ĩña —qũĩñupõ Marta Jesure. 41 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Jesús: --Marta, mu̶a, capee apeye ũnierẽ mu̶ tũ̶goñaña. 42 Bairo mu̶ catũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, jĩcã wãme cariape tũ̶goñarĩqũẽ niña. Bairi María pu̶ame ti wãmerẽ tũ̶gogayamo. Bairi noa una, “Tocãrõã tũ̶gojãnaña tiere,” cõ ĩ masĩẽnama —cõ ĩñupũ̶ Jesús Martare.

Lucas 11

1 Ape rũ̶mu̶ Jesús Diore cũ̶ cajẽnirõ bero, cũ̶ cabuerã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶, pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Yu̶ Quetiupau̶, Diore jãã cajẽnimasĩparore bairo jãã mu̶ buewa. Juan cũ̶ cabuerãrẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽ bairo jãã cũ̶ãrẽ mu̶ buewa —qũĩñupũ̶ Jesure. 2 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: --Diore jẽnirã, atore bairo mu̶jãã ĩ jẽniwã: ‘Jãã Pacu̶, jõbui macããcũ̶, nipetiro camasã mu̶ wãmerẽ na ĩroáto. Tunu bairoa mu̶ carotimasĩrĩpau̶ ati yepapu̶ to apáro. Jõbui mu̶ carotirorea bairo to baiáto ati yepapu̶ cũ̶ãrẽ. 3 Tunu tocãnacã rũ̶mu̶a jãã cau̶gapeere jããrẽ jonucũña. 4 Tunu bairoa roro jãã caátaje cũ̶ãrẽ jãã masiriyobojaya. Camasã roro jããrẽ na caátajere jãã camasiritirorea bairo roro jãã caátaje cũ̶ãrẽ jãã masiriyobojaya mu̶ cũ̶ã. Tunu wãtĩ roro jããrẽ cũ̶ caátigarijere jãã ẽñotaya. Jãã netõña,’ bairo Diore cũ̶ mu̶jãã cajẽnipee ñuña —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 5 Bairo na ĩ yaparo, ape wãmerẽ ĩcõñarĩ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ tunu: --Jĩcãũ̶, ñami recomacã cũ̶ bapa ya wiipu̶ etayupu̶. Eta yua, bairo qũĩñupũ̶: ‘Yu̶ wasoya itia pan ũnoacã. 6 Yu̶ yau̶ jĩcãũ̶ cayoaropu̶ caatíatacu̶ etayami. Cũ̶rẽ yu̶ canupee maniña yu̶ wiire. Bairi mu̶ yu̶ jẽniña,’ qũĩñupũ̶. 7 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ bapa pu̶ame cũ̶ yu̶esupu̶: ‘Yu̶ pajũ̶goeticõãña. Merẽ jope biaricaro niña. Yu̶, yu̶ pũnaa cãnirã jãã baiya. Bairi dope bairo wãcãrĩ mu̶ yu̶ jomasĩẽcũ̶,’ qũĩñupũ̶ ti wii macããcũ̶ cajẽniñau̶rẽ. 8 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Cũ̶ bapa cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ caĩrõrẽ bairo átigaesupu̶. Baipu̶a, ‘Nairõ yu̶ patowãcõremi,’ ĩ, atore bairo átibujiou̶mi: Wãcã, jopere pã, noo cũ̶ bapa cũ̶ caborore bairo nipetirijere cũ̶ jobujiou̶mi yua. 9 Tũ̶gopeoya mu̶jãã mai mu̶jããrẽ ĩcõñarĩ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere: Noa ũna na cajẽniata, na cajẽnirĩjẽrẽ bócamasĩgarãma. Tunu bairoa apeye ũnierẽ na camacãata, na camacãrĩjẽrẽ bócamasĩgarãma. Tunu jopepu̶ na capiiata, ti wii upau̶ pu̶ame ti jopere pããgu̶mi. Bairi tore bairo Diore mu̶jãã cajẽniata, mu̶jãã caãnimasĩpeere jogu̶mi. Bairi Diore mu̶jãã cajẽnirõ ñuña. 11 “Mu̶jãã, capũnaacu̶na mu̶jãã pũnaa pan rupare na cajẽniata, ¿ũ̶tã rupare na mu̶jãã jobujiocu̶ti? Bairo mu̶jãã áperã. Tunu bairoa waire na cajẽniata, ¿ãña ũcũ̶rẽ na mu̶jãã jobujiocu̶ti? Bairo mu̶jãã áperã. 12 Tunu bairoa ãmona riare na cajẽniata, ¿cotapa ũcũ̶rẽ na mu̶jãã jobujiocu̶ti? Bairo mu̶jãã áperã. 13 Mu̶jãã, carorã nimirãcũ̶ã, mu̶jãã pũnaarẽ caroa wãmerẽ mu̶jãã jomasĩnucũña. Marĩ Pacu̶ Dios u̶mu̶recóo macããcũ̶ roque caroú̶ majũ niñami. Camasã netõrõ caroú̶ niñami. ¡Bairi noa ũna cũ̶rẽ cajẽnirãrẽ na jogu̶mi Espíritu Santore!” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 14 Ape rũ̶mu̶ Jesús wãtĩ yeri pũnarẽ cũ̶ acuwiyojoyupu̶ caũ̶mu̶rẽ cajããmiatacu̶re. Mai, caũ̶mu̶ pu̶ame bu̶su̶masĩẽsupu̶, wãtĩ yeri cũ̶ cajãñarõ jũ̶gori. Bairo Jesús cũ̶rẽ cũ̶ caacuwiyojoro bero, caũ̶mu̶ pu̶ame tunu bu̶su̶masĩñupũ̶ yua. Bairo cũ̶ cabairo ĩñarĩ, to macããna camasã ĩña acu̶acoasuparã. 15 Jĩcããrã qũĩroaesuparã Jesure. Atore bairo qũĩñuparã: “Beelzebú wãtĩ quetiupau̶ majũ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori wãtĩ yeri pũna, camasãrẽ caãnarẽ na acurewiyojo masĩĩmi Jesús,” qũĩ bu̶su̶paiyuparã Jesure. 16 Aperã tunu, dise ũnie átijẽñorĩqũẽrẽ u̶mu̶recóo macããjẽrẽ Jesús cũ̶ caátijẽñorõ boyuparã. Na pu̶ame roro cũ̶ áti ĩñarã ásuparã, “¿Dope bairo cũ̶ ácu̶ati ãni?” ĩrã. 17 Jesús pu̶ame na caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ masĩcõãñupũ̶. Bairi atore bairo na ĩñupũ̶: “Quetiupau̶ rey cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããna na caãmeoboeticõãta, jĩcãrõ ãnimasĩẽtĩñama. Tunu bairoa jĩcã wii macããna na caãmeoboeticõãta, na cũ̶ã caroaro ãnimasĩẽtĩñama. 18 Tore bairo Satanás, wãtĩã quetiupau̶ cũ̶ yarãrẽ na cũ̶ caboeticõãta, ¿dope bairo to ãninetõrõati cũ̶ carotimasĩrĩpau̶? Ãninetõmasĩẽto. Yasipeticoagaro cũ̶ yarãrẽ, na cũ̶ caboeticõãta. 19 Tunu bairoa Beelzebú jũ̶gori wãtĩ yeri pũnarẽ na yu̶ caacurewiyo jomasĩata, ¿ñamu̶ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori mu̶jãã yarã cũ̶ã yu̶re bairo na átimasĩcu̶ti? Bairo mu̶jãã caĩrõ tũ̶gorã, mu̶jãã yarã pu̶ame, ‘Cariape mee mu̶jãã tũ̶goñaña,’ mu̶jããrẽ ĩbujiorãma. 20 Yu̶ pu̶ame, Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori wãtĩ yeri pũnarẽ yu̶ caacurewiyo jomasĩata, nipetiro camasã yu̶ caátiere ĩñarã, ‘Merẽ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ marĩrẽ etaya,’ ĩ masĩbujiorãma,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 21 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, cajerutiri majõcu̶re ĩcõñarĩ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ tunu: “Jĩcãũ̶ wii upau̶, catutuau̶ majũ cũ̶ ya wii macããjẽrẽ caroaro cũ̶ caĩñacoteata, ni ũcũ̶ cajerutiri majõcu̶ cũ̶ yayere jerutimasĩẽcũ̶mi. 22 Baipu̶a, apei cũ̶ netõõrõ catutuau̶ cũ̶ wiire jããrĩ, cũ̶rẽ cũ̶ caqũẽẽnetõata roque, ti wii upau̶ yaye cũ̶ besure cũ̶ ẽmapeyo masĩñami. Ti wii upau̶ pu̶ame, ‘Yu̶ besu mena ni ũcũ̶ ati wiire cajããũ̶rẽ cũ̶ yu̶ netõcõãgu̶,’ cũ̶ caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ besure cũ̶ ẽmapeyo masĩñami. Bairo ácu̶ yua, ti wii upau̶ apeye ũnierẽ jeruti masĩcõãñami yua,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 23 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Yu̶ mena caãnigaecu̶, yu̶re caĩñateire bairo niñami. Tunu bairoa yu̶ mena caquetibu̶ju̶netõõgaecu̶, camasãrẽ caquetibu̶ju̶mawijiou̶re bairo niñami,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 24 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãme cũ̶ãrẽ na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Wãtĩ yeri pũna caũ̶mu̶rẽ cũ̶ cawitiatato bero, noo caoco manorĩpu̶ áñesẽãñami. Áñesẽã yua, cũ̶ caãniparore cũ̶ cabócaeticõãta, atore bairo ĩ tũ̶goñañami: ‘Yu̶ caãnimiatatopu̶a yu̶ tunuágu̶ tunu,’ ĩ tũ̶goñañami. 25 Bairo ĩ tũ̶goña yua, tunuá, caũ̶mu̶rẽ qũĩñañami tunu. Caũ̶mu̶ yeri pu̶ame wiire, caroaro na caowaqũẽno peyoata wiire bairo bauya. 26 Bairo cabairo ĩña yua, acoásúpu̶ tunu wãtĩ, aperã jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ cũ̶ netõrõ cañuenarẽ na piineñou̶ ácú̶. Bairo na bóca, ‘Jito,’ na ĩ, caũ̶mu̶rẽ cũ̶ jããñama tunu nipetirã. Bairi cũ̶ yeripu̶ ãnicõãñama tunu. Bairo na caãno, jõpu̶ame roro baibujiou̶mi tunu caũ̶mu̶ pu̶ame yua,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. 27 Bairo cũ̶ caĩãno, na mena macããcõ jĩcãõ atore bairo qũĩñupõ bu̶tioro: --¡Caroaro cariape mu̶ quetibu̶ju̶ya! Bairi mu̶ paco, mu̶rẽ camasõrĩcõ pu̶ame u̶seanirĩ ãcõmo mu̶ mena —qũĩñupõ bu̶su̶rique tutuaro mena. 28 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, bairo cõ ĩñupũ̶ Jesús: —¡Yu̶ paco netõõrõ u̶seaniñama Dios yaye quetire catũ̶gou̶sarã pu̶ame roque! 29 Cabero camasã pu̶ame aperã, aperã capããrã majũ na caneñaporo ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: “Ati yepa macããna, ãme caãna, caroaro tũ̶goñaẽtĩñama. Átijẽño ĩñorĩqũẽ jetore boyama. Bairo na cabomiatacũ̶ãrẽ, tiere na áti ĩñoetigu̶mi Dios. Merẽ na quetibu̶ju̶ cũñupĩ Jonás ãnacũ̶ cũ̶ cabairiquere. 30 Tirũ̶mu̶pu̶re Jonarẽ cũ̶ caátajere Nínive macã macããnarẽ na ĩñoñupĩ. Bairo narẽ cũ̶ caĩñorõ bero, to macããna pu̶ame, ‘Cariapea Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶netõrotiricu̶ majũ niñami Jonás,’ ĩ tũ̶goñamasĩñupã. Torea bairo yu̶re Dios cũ̶ caátipeere mu̶jãã ãme caãnarẽ cũ̶ caĩñorõ bero, bairoa mu̶jãã ĩ tũ̶goñamasĩgarã yu̶ cũ̶ãrẽ yua. 31 Tunu bairoa ti rũ̶mu̶ camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro, jĩcãõ ãnacõ catitunurĩ, mu̶jãã, ãme caãnarẽ, ‘Cariapea mu̶jãã tũ̶gou̶saepu̶,’ mu̶jããrẽ ĩregomo cõ cũ̶ã. Ape nu̶gõã waru jopepu̶ macããcõ quetiupao ãnacõ bairo mu̶jããrẽ ĩgomo. Cõ pu̶ame noo cayoaropu̶ asúpo, Salomón ãnacũ̶ cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ tũ̶gogo. Bairo cõ catũ̶gogarico cõ caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã, ãme caãna yu̶ camasĩrĩjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gogaetiya. Bairo Salomón netõrõ camasĩ yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ caĩrĩjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gogaetiya. 32 Tunu bairoa ti rũ̶mu̶ camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro, Nínive macã macããna ãnana catitunurĩ, ‘Caroaro mu̶jãã tũ̶gou̶saepu̶,’ mu̶jããrẽ ĩgarãma na cũ̶ã. Na pu̶ame Jonás ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, roro na caátiere tũ̶goña qũẽnoñuparã. Bairo na catũ̶goñaqũẽnomiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã, ãme caãna, mu̶jãã tũ̶goña qũẽnogaetiya. Jonás netõrõ camasĩ yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ caĩrĩjẽ tũ̶gori, mu̶jãã tũ̶goña qũẽnogaetiya,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 33 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Ni ũcũ̶ jĩcãũ̶ jĩñaworique cũ̶ cajĩñawogaata, cayasioropu̶ cũẽcũ̶mi. Ni ũcũ̶ jĩcãũ̶ carupapata rocapu̶ cũẽcũ̶mi. Jõbuipu̶ cũnucũñami, camasã nipetiro cajããetarã na caĩñamasĩparore bairo ĩ. 34 Tunu bairoa mu̶jãã caapee pu̶ame cajĩñaworicare bairo niña mu̶jãã rupau̶re. Mu̶jãã caapee caroaro to caĩñamasĩata, caroaro mu̶jãã ĩñamasĩgarã. Caroye tuata, caroaro mu̶jãã ĩñamasĩẽtĩgarã. Tore bairo mu̶jãã, cayeriñurã ãnirĩ cariape mu̶jãã catũ̶goñaata, caroaro mu̶jãã átimasĩgarã. Cayeriñuena mu̶jãã caãmata roque, caroaro mu̶jãã átimasĩẽtĩgarã. Bairi Dios mu̶jããrẽ cũ̶ camasĩõrĩjẽrẽ tũ̶gou̶sa jãnaeticõãña. 36 Bairi mu̶jãã yeripu̶ caroa jeto tũ̶goñarĩ, bairi tunu carorijere tũ̶goña ẽñotari, Dios cũ̶ caátigarije nipetirijere mu̶jãã tũ̶gomasĩgarã. Jĩñaworique mu̶jããrẽ cajĩñaworore bairo caroaro mu̶jãã tũ̶gomasĩgarã nipetirijere yua,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús catũ̶gorã etarãrẽ. 37 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, fariseo majõcu̶ Jesure, “Jito, marĩ átóca. Yu̶ ya wiipu̶ marĩ u̶gaáto,” qũĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, “Jau̶,” ĩ, cũ̶ tu̶pu̶ u̶gau̶ ásúpu̶ Jesús. Bairi cũ̶ wiipu̶ jããeta, cariapea cũ̶ mesapu̶ etanumu etayupu̶. 38 Bairi fariseo pu̶ame, Jesús cariapea cũ̶ caetanumurõ ĩña yua, “Tame,” ĩ tũ̶goñañupũ̶, “Marĩ, judío majã marĩ ya wãmerẽ bairo áperiyami Jesús. Cũ̶ wãmorĩrẽ coseetiyami cũ̶ cau̶gaparo jũ̶goye yua,” ĩ tũ̶goñañupũ̶ fariseo Jesús cũ̶ cabairijere. 39 Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame masĩcõãñupũ̶ cũ̶ catũ̶goñarĩjẽrẽ. Bairi atore bairo qũĩñupũ̶: --Mu̶jãã, fariseo majã jotu̶ bapaari mu̶jãã cacosepeere nairõ mu̶jãã tũ̶goñanucũña. Bairi tie ũnierẽ nairõ tũ̶goñamirãcũ̶ã, mu̶jãã yerire coserique pu̶amerẽ mu̶jãã tũ̶goñaẽtĩña. Bairi yajariquere, bairi ape wãme ricaati tũ̶goñarĩqũẽ cũ̶ã nicõãña mu̶jãã yeripu̶. 40 Caĩtopairã mu̶jãã ãniña. Cajotu̶bapariwei pu̶ame jotu̶ bapa bui cũ̶ãrẽ, capupea cũ̶ãrẽ qũẽnoñami. Torea bairo Dios pu̶ame mu̶jãã rupau̶ jeto meerẽ, mu̶jãã yeri pũna cũ̶ãrẽ ásupi. 41 Atore bairo mu̶jãã caátiere boyami Dios: Mu̶jãã yeri mu̶jãã caqũẽnorõ boyami. Bairo mu̶jãã caápata, mu̶jãã ñubujiorã. 42 “Bairo átato ũnorẽã, ricaati mu̶jãã, fariseo majã, mu̶jãã átinucũña. Bairo ána yua, pu̶ga wãmo cãrõ moneda tiiriacarẽ mu̶jãã cacũ̶goata, jĩcã tiiaca mu̶jãã jonucũña Diore. O u̶garique jĩcã wãme ũno, pu̶ga wãmo cãrõ mu̶jãã cacũ̶goata, jĩcãrõãcã mu̶jãã jonucũña Diore. Bairo cariape tie ũnierẽ átimasĩmirãcũ̶ã, ape wãme paijãñurõ Dios cũ̶ carotirique pu̶amerẽ mu̶jãã tũ̶goñaetimajũcõãña. Caroaro ãmeo átaje cũ̶ãrẽ marĩ rotiyami Dios. Caroaro ãmeo mairĩqũẽ cũ̶ãrẽ marĩ rotiyami. Tie pu̶amerẽ mu̶jãã tũ̶goñaẽtĩña. ¡Bairi mu̶jãã carorije wapa pairo nigaro! 43 “Tunu bairoa ñubuerica wiipu̶ mu̶jãã caápáta, caroapau̶re mu̶jãã ruiganucũña. Tunu bairoa maapu̶ mu̶jãã caáñesẽãta, nipetiro camasã nu̶cũ̶bu̶goricaro mena na cajẽnirõ mu̶jãã bonucũña. Bairo mu̶jãã caboroi, ¡mu̶jãã carorije wapa pairo nigaro! 44 “Mu̶jãã, camasã ãnanarẽ na cayarica opeere bairo mu̶jãã ãniña. Ãme caãna pu̶ame ti opee buire áná, ‘Masã operi ãno,’ ĩ masĩẽtĩñama. Tore bairo mu̶jãã ãniña. ¡Bairi mu̶jãã carorije wapa pairo nigaro!” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ fariseo majãrẽ. 45 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, fariseo mena macããcũ̶ jĩcãũ̶, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuei pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Cabuei, bairo mu̶ caĩata, jãã, jããrẽã roro ĩ micu̶pu̶. 46 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Jĩcãũ̶, cũ̶ paabojari majõcu̶re cũ̶ ju̶pu̶saetiyami. Jĩcã wãme ũnoacã cũ̶ãrẽ cũ̶ ju̶áperiyami. Tore bairo na mu̶jãã átiya camasãrẽ. ‘Moisés ãnacũ̶ cũ̶ carotiriquere jĩcã wãmeacã ru̶saeto ása,’ camasãrẽ na mu̶jãã ĩnucũña. Bairo caĩrotirã nimirãcũ̶ã, mu̶jãã pu̶ame tore bairo mu̶jãã áperimajũcõãña. ¡Bairi mu̶jãã carorije wapa pairo nigaro! 47 “Tunu bairoa caĩtopairã mu̶jãã ãniña. Profeta majã na rupau̶ri ãnajẽ masã ope buire mu̶jãã qũẽnonucũña caroa ũ̶tã wiiacarẽ, camasã profeta ãnanarẽ na ĩroáto, ĩrã. Bairo qũẽnomirãcũ̶ã, mu̶jãã ñicũ̶jããrẽ bairoa mu̶jãã ãnicõãña. Na pu̶ame Dios yaye quetire boena, profeta majãrẽ pajĩãreyuparã. Narẽ bairo mu̶jãã boetiya Dios yaye quetire mu̶jãã cũ̶ã. Bairi, ‘Marĩ ñicũ̶jãã profeta majãrẽ na capajĩãrĩcãrõrẽ bairo ñurõ. Dios yaye queti to yasicõãto,’ ĩrãrẽ bairo mu̶jãã átinucũña. ¡Bairi mu̶jãã carorije wapa pairo nigaro! 49 “Dios pu̶ame camasĩ ãnirĩ atore bairo ĩñupĩ: ‘Yu̶ yarãrẽ na yu̶ jogu̶ camasã tu̶pu̶. Profeta majãrẽ, apóstolea majã cũ̶ãrẽ natu̶ yu̶ jogu̶, na quetibu̶ju̶áto, ĩ. Bairo yu̶ cajomiatacũ̶ãrẽ, jĩcããrãrẽ na pajĩãregarãma. Aperãrẽ roro popiye na baio joroque na átigarãma,’ ĩñupĩ. 50 Bairi Dios pu̶ame camasã profetare roro na caátaje jũ̶gori ati rũ̶mu̶rẽ popiye na baio joroque na átigu̶mi. Tocãnacãũ̶ profeta majã, caãniñarĩcãrãrẽ na carií reyarique wapa popiye na baio joroque na átigu̶mi ãme caãnarẽ. 51 Na carií rejũ̶goricu̶, Abel cawãmecu̶cu̶pu̶i nijũ̶goaná, Zacarías, altar, santuario watoa na capajĩãrĩcũ̶pu̶ nituetayama na carií rejũ̶goatana capããrã beropu̶. Bairo na ãnana wapa roro popiye na baio joroque na átigu̶mi ãme caãnarẽ yua,” na ĩñupũ̶ Jesús. 52 Ĩ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Dios yaye queti pu̶ame llavere bairo niña camasãrẽ. Llave jũ̶gori wiire biaricarore marĩ pãjããmasĩña. Torea bairo Dios yaye queti jũ̶gori u̶mu̶recóore marĩ jããmasĩña. Mu̶jãã pu̶ame Dios cũ̶ cabuerijere masĩmirãcũ̶ã, cũ̶rẽ mu̶jãã boetiya. Tunu bairoa camasã Diore na camasĩgarijere mu̶jãã ẽñotaya. ¡Bairi mu̶jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, mu̶jãã carorije wapa pairo nigaro!” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 53 Bairo cũ̶ caĩrõĩ, to macããna, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi fariseo majã mena cũ̶ asiayuparã Jesure. Bairi ape wãme, ape wãme cũ̶ jẽniñañuparã. “Carorije buei átiyami Jesús,” qũĩ bu̶su̶jãgamirã, cũ̶ jẽniñamiñuparã nairõ.

Lucas 12

1 Bairo na cabairo, capããrã majũ camasã, Jesutu̶ neña etayuparã. Bairi capããrã majũ ãna, dope baiá masĩã manopu̶ ãñuparã. Bairi Jesús pu̶ame cũ̶ cabuerãrẽ atore bairo na ĩ jũ̶goyupu̶: “ ‘Fariseo majã pan pairica na cawauorijere boeticõãña,’ ĩrĩcãrõ pu̶amata, ‘Na caĩtopairijere mu̶jãã boepa,’ ñiña. 2 Tunu bairoa ãme caãna na catũ̶goñarĩjẽ nipetirijere masĩõpeyocõãgu̶mi Dios nipetirãrẽ. Baujaro nigaro mu̶jãã yeripu̶ mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ nipetirije. 3 Bairo bairi yasioro aperãrẽ mu̶jãã caĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ nipetiro camasã tũ̶gogarãma. Mu̶jãã ya aru̶apu̶ biajãáti, mu̶jãã caĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ capããrã na catũ̶gojoro tiere quetibu̶ju̶garãma aperã, bu̶su̶rique tutuaro mena,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 4 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩñupũ̶ tunu: “Yu̶ yarã cariape mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jããrẽ capajĩãmasĩrãrẽ na uwieticõãña. Mu̶jããrẽ na capajĩãatato bero, dope bairo átimasĩẽnama mu̶jãã yeri pũna pu̶amerẽ. 5 Bairo pu̶ame ása: Dios yaye quetire tũ̶gou̶saya. Cũ̶ã, camasã na cariaro bero, caũ̶petietopu̶ na yeri pũnarẽ jomasĩñami. Bairi Dios pu̶ame roquere cũ̶ uwiri jĩcãrõ tũ̶ni caroaro ása. 6 “Tunu minia, jĩcã wãmo caãnacãũ̶rẽ pu̶ga moneda tiiaca wapacu̶tiyama. Bairo petoaca wapacu̶timirãcũ̶ã, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios cũ̶ caĩñacoteecu̶ maami. Nipetirãrẽ na cabairijere masĩcõãñami. 7 Mu̶jãã cũ̶ãrẽ mu̶jãã cabairijere masĩpeyocõãñami. Mu̶jãã poa wẽẽrĩ cũ̶ãrẽ cõõñapeyocõãñami Dios. Bairi, ‘Marĩ cabairijere masĩẽcũ̶mi Dios,’ ĩ tũ̶goñaeticõãña. Minia netõjãñurõ mu̶jãã maiñami. Bairi uwieticõãña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 8 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘Jesús yau̶ yu̶ ãniña,’ aperã camasã na catũ̶goro caĩquetibu̶ju̶re yu̶ yau̶ cũ̶ caãnierẽ yu̶ cũ̶ã yu̶ Pacu̶ yarã ángelea majã cũ̶ãrẽ na yu̶ quetibu̶ju̶gu̶. 9 Bairi tunu apei, ‘Jesure yu̶ masĩẽtĩña,’ caĩ pu̶amerẽ yu̶ cũ̶ã, ‘Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña cũ̶rã,’ na ñi quetibu̶ju̶gu̶, yu̶ Pacu̶ yarã ángelea majãrẽ. 10 “Bairi tunu noa ũna yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re, roro na caĩrĩjẽrẽ masiriyogu̶mi Dios, cũ̶rẽ na cajẽniata. Tore bairo átimicũ̶ã, Espíritu Santore roro na caĩata roque, na masiriyobojaetigu̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 11 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Yu̶ yarã, mu̶jããrẽ tutigarã, mu̶jããrẽ jeágarãma. Jĩcã rũ̶mu̶, ñubuerica wii uparã tu̶pu̶, ape rũ̶mu̶ ĩñabeserica wii uparã tu̶pu̶, ape rũ̶mu̶ ĩñabeseri majã tu̶pu̶, ape rũ̶mu̶ macã quetiuparã tu̶pu̶ mu̶jããrẽ neágarãma. Bairo mu̶jããrẽ na caáto uwiri, ‘¿Dope bairo na marĩ ĩrãati?’ ĩ tũ̶goña macãẽtĩcõãña. 12 Marĩ mena macããcũ̶, Espíritu Santo pu̶ame tipau̶ caetaro ĩña, na mu̶jãã caĩpeere mu̶jããrẽ masĩõgu̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 13 Bairo cũ̶ caĩrõ bero camasã capããrã watoa jĩcãũ̶ qũĩñupũ̶ Jesure: --Cabuei, yu̶ pacu̶ riacoámí. Bairi cũ̶ cacũ̶gomiatajere carecomacã yu̶ boya. Bairi yu̶ mu̶ ju̶ĩgu̶ yu̶ jũ̶gocu̶re, tiere cũ̶ ricawoáto, ĩ —qũĩñupũ̶. 14 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús caũ̶mu̶rẽ: —Yu̶ yau̶, mu̶jãã yayere cabatopau̶ mee yu̶ ãniña. Bairo áti acú̶ mee, yu̶ apú̶ ati yepapu̶re. 15 Ĩ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu to macããnarẽ: --Dios pu̶ame, “Carorije wapa cacũ̶goenarẽ bairo mu̶jããrẽ ñiñaña,” na ĩ tũ̶goñaẽtĩñami, camasãrẽ pairo na cacũ̶gorije jũ̶gori. Torena, pairo apeye ũnierẽ ĩñau̶garipeaeticõãña. Roro mu̶jãã tũ̶goñare —na ĩñupũ̶. 16 Ĩ yaparo, capee apeye ũnierẽ cacũ̶gou̶re ĩcõñarĩ bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ tunu: “Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ caroa yepa majũrẽ cũ̶goyupu̶. Bairi cũ̶ oterique capee cũ̶ rícacu̶tibojayuparo. 17 Bairo capee carícacu̶to ĩñarĩ, atore bairo ĩ tũ̶goñañupũ̶ caũ̶mu̶ pu̶ame: ‘¿Dope bairo yu̶ ácu̶ati? ¿Yu̶ cajepeere noorẽ yu̶ cũũ̶ati?’ ĩ tũ̶goñañupũ̶. 18 Ĩ tũ̶goña yaparo yua, atore bairo ĩ tũ̶goñanemoñupũ̶ tunu: ‘Merẽ yu̶ masĩña yu̶ caátipeere. Otere yu̶ cacũnucũrĩ aru̶arire yu̶ weeregu̶. Áti yaparo, paca aru̶ri majũ yu̶ qũẽnogu̶ tunu. Topu̶ yu̶ cacũ̶gorije, bairi yu̶ cajepee mena nipetiro to jeto yu̶ qũẽnocũgu̶ yua. 19 Bairo áti yaparo, yu̶ yerire atore bairo ñigu̶: “Ãmerẽ yua, capee cũ̶marĩ yu̶ cacũ̶gopee nicõãña. Bairi ãmerẽ noo yu̶ caborore bairo jeto yu̶ átigu̶. Yerijã, u̶ga, eti, u̶seanirĩ yu̶ baiãnigu̶ yua,” ’ ĩ tũ̶goñañupũ̶ capee cacũ̶gou̶ pu̶ame. 20 Bairo cũ̶ caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Catũ̶goñamasĩẽcũ̶ mu̶ ãniña bairo mu̶ caĩtũ̶goñaata. Ati ñamia mu̶ riacoagu̶. Bairi ati yepare caãmei ãnirĩ, ¿mu̶ yaye apeye mu̶ cacũ̶gorijere dope mu̶ ácu̶ati yua? ¿Nopẽ mu̶ ápei?’ qũĩñupũ̶ Dios capee apeyere cacũ̶gomiatacu̶re. 21 Cũ̶rẽ bairo niñami camasã nipetiro capee apeyere cacũ̶gorã, Dios yaye quetire tũ̶gou̶saena. Cũ̶ ũna catũ̶goñamasĩẽna majũ niñama,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 22 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Mu̶jãã yeri pũna pu̶ame mu̶jãã cau̶gapee netõõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ majũ niña. Tunu bairoa mu̶jãã cajãñapee netõõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ majũ niña. Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Ati yepa macããjẽrẽ bu̶tioro bootũ̶goñaeticõãña. Mu̶jãã cacũ̶gopeere, mu̶jãã cau̶gapeere, bairi mu̶jãã cajãñapeere tũ̶goña macãẽtĩcõãña. 24 Minia na caátiãnierẽ mu̶jãã masĩña. Na cau̶gapeere otejũ̶goetiyama. Na cau̶gapeere jeri wiipu̶ qũẽnocũẽtĩnucũñama. Bairo na caáperimiatacũ̶ãrẽ, na cau̶gapeere jonucũñami Dios. ¡Mu̶jãã roquere minia netõõrõ mu̶jãã maiñami Dios! Bairi ãme mu̶jãã caãnierẽ tũ̶goña macãẽtĩcõãña. 25 Ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶, cũ̶ catũ̶goñamacãrĩjẽ jũ̶gori, ‘Yu̶ bu̶tinemogu̶ jĩcã metro recomacã majũ, ũ̶mu̶au̶ ãnigu̶,’ ĩ masĩẽcũ̶mi. Mu̶jãã catũ̶goñamacããrĩjẽ jũ̶gori mu̶jãã átimasĩẽtĩña. 26 Bairi cabu̶goro macããjẽ ũnierẽ caátimasĩẽna nimirãcũ̶ã, ¿nopẽĩrã, ‘Marĩ átimasĩpeyocõãrã marĩ catũ̶goñamacãrĩjẽ jũ̶gori,’ caĩtũ̶goñarãrẽ bairo mu̶jãã ĩñati? 27 “Tunu bairoa oó, tataboaro macããjẽ cabairije cũ̶ãrẽ mu̶jãã masĩña. Oó pu̶ame paaetinucũña. Eetinucũña. Bairo áperimirõcũ̶ã, caroa bauya. Quetiupau̶ rey Salomón ãnacũ̶ caroa majũ cũ̶ cajutii jãñarĩqũẽ netõjãñurõ caroa bauya oó pu̶ame. 28 Bairo tie taa ũnie Dios cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ jĩcã rũ̶mu̶ caroa cabaumiatacũ̶ãrẽ, ape rũ̶mu̶ peeropu̶ joeyama camasã, peero riorã. Mu̶jããrẽ taa ũnie netõõjãñurõ mu̶jãã maiñami Dios. Bairi mu̶jãã cajãñapeere mu̶jãã jogu̶mi yua. ¡Mu̶jãã, Dios mena catũ̶goñatutuaenarẽ bairo mu̶jããrẽ ñiñaña! 29 Ati yepa macããna Diore caĩroaena pu̶ame na cau̶gapeere, bairi na caetipeere tũ̶goña macãnucũñama. Mu̶jãã pu̶ame roque narẽ bairo baieticõãña. Marĩ Pacu̶ Dios, marĩ cabopacarijere masĩpeyocõãñami. Bairi tũ̶goña macãẽtĩcõãña. 31 Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ roquere tũ̶goñaña. Bairo mu̶jãã catũ̶goñaata, ati yepa macããjẽ mu̶jãã cabopacarije cũ̶ãrẽ mu̶jãã jogu̶mi Dios. 32 “Mu̶jãã yu̶ yarã, oveja petoaca caãnarẽ bairo mu̶jããrẽ ñiñaña. Bairo capããrã mee caãna mu̶jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cañuu̶ ãnirĩ cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶ mu̶jãã caãnorẽ boyami. Bairi mu̶jãã uwietigarã. 33 Tunu bairoa mu̶jãã cacũ̶gorijere nunireri, dinero ñerĩ, aperã cabopacarãrẽ na batorájá. Bairo mu̶jãã caápata, jõbuipu̶ mu̶jãã cawapatapee pairo nigaro. Ati yepapu̶ mu̶jãã caãno, mu̶jãã yaye boacoaya. O jerutiri majã tiere jeruti recõãñama. O moena tiere u̶gareyama. Jõbuipu̶ roquere mu̶jãã yaye caãnipee yasietigaro. 34 Ati yepapu̶ macããjẽ jetore mu̶jãã camaitũ̶goñaata, tie jetore mu̶jãã bootũ̶goñagarã. Jõbuipu̶ mu̶jãã cacũ̶gopeere mu̶jãã camaitũ̶goñaata roque, ati yepa macããjẽrẽ bu̶tioro mu̶jãã bootũ̶goñaetigarã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 35 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãmerẽ na ĩ cõñañupũ̶: “Caroaro mu̶jãã qũẽnoyuwa. Mu̶jãã jutii, mu̶jãã cajãñapeere qũẽnoña. Tunu bairoa mu̶jãã cajĩñaworijere jĩñapeori mu̶jãã cotewa. 36 Jĩcããrã paabojari majã ũnarẽ bairo ása. Na pu̶ame na quetiupau̶ aperã na cawãmojiyari bose rũ̶mu̶rẽ caĩñau̶ atácu̶ cũ̶ catunuetaparore caroaro cũ̶ yuyuparã. ‘Jicoquei cũ̶ caetaro, cũ̶ marĩ pãjõrõã,’ ĩrã cũ̶ yuyuparã. 37 U̶seanigarãma capaacoteri majã, na quetiupau̶ cũ̶ catunuetarore caroaro cacotemasĩrã. Cãniena cacoterã ãnirĩ cũ̶ mena u̶seanigarãma. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Na quetiupau̶ pu̶ame mesapu̶ na ruirotigu̶mi, u̶gariquere na nugu̶. 38 Bairi noa ũna cãniena cacoterã u̶seanirĩ nigarãma, noo ñami recomacã, o cabusuatípau̶ na quetiupau̶ cũ̶ catunuetarore cacoterã pu̶ame,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 39 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãmerẽ na ĩ cõñañupũ̶ tunu: “Apei wii upau̶, cũ̶ ya wii macããjẽrẽ cayajau̶acú̶ cũ̶ caetaparore cũ̶ camasĩata, cãnietibujioricu̶mi. Cũ̶ caetaparore ĩñacotebujioricu̶mi, jããremi, ĩ. 40 Tore bairo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, tunu yu̶ caetari rũ̶mu̶rẽ jĩcãũ̶ cayajari majõcu̶re bairo yu̶ etagu̶ ati yepapu̶re. ‘Ti rũ̶mu̶ majũ etagu̶mi,’ caĩã mani rũ̶mu̶ majũ yu̶ etagu̶. Bairi caroaro ãña. Yu̶ catunuetarore caroaro mu̶jãã cotewa,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 41 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Jãã Quetiupau̶, ¿jĩcãũ̶rẽ cũ̶ ũ̶mu̶a cũ̶rẽ na cacoterijere ĩcõñarĩ jãã jetore ĩ quetibu̶ju̶ miñati? ¿O nipetiro camasãrẽ ĩ quetibu̶ju̶áto miñati? —qũĩ jẽniñañupũ̶ Pedro Jesure. 42 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús Pedrore: “Ni ũcũ̶ jĩcãũ̶ mayordomorẽ bairo caãcũ̶, cũ̶ quetiupau̶ cũ̶ carotirore bairo caátimasĩ ũcũ̶rẽ ñiña. Cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame cũ̶ caápáro jũ̶goye, ‘Yu̶ ũ̶mu̶a aperãrẽ na mu̶ qũẽnowã. U̶gariquere na mu̶ batowa,’ qũĩ cũñupũ̶ cũ̶ ũ̶mu̶rẽ. Bairi cabero tunueta, cũ̶ ũ̶mu̶, cũ̶ caĩrotiricarorea bairo cũ̶ caápata, caroare cũ̶ jogu̶mi. Bairi u̶seanirĩ nigu̶mi mayordomo. 44 Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Quetiupau̶ cũ̶ yaye nipetirije upau̶re bairo cũ̶ cũgu̶mi, cũ̶, mayordomo pu̶ame. 45 Bairo cũ̶ cacũmiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ pu̶ame caróu̶ cũ̶ caãmata, ‘Yu̶ quetiupau̶ tãmurĩ tunu etaecu̶mi,’ ĩrĩ, aperã cũ̶ baparãrẽ roro na átibujiou̶mi. Cũ̶ quetiupau̶ ũ̶mu̶a, cũ̶ paabojari majã rõmirĩ cũ̶ãrẽ roro na átibujiou̶mi. Tunu bairoa u̶ga, eticũmu baibujiou̶mi. 46 Bairi cabero cũ̶ quetiupau̶ cañesẽãũ̶atácu̶ pu̶ame, ‘Ti rũ̶mu̶ etagu̶mi,’ cũ̶ caĩmasĩẽtĩ rũ̶mu̶rẽ etabujiou̶mi. Bairo eta yua, cũ̶ caroticũátacu̶ roro cũ̶ caátiere ĩñabujiou̶mi. Bairo ĩña yua, popiye cũ̶ baio joroque cũ̶ átibujiou̶mi. Cũ̶ piticõãbujiou̶mi, aperã yu̶ caĩroaena mena cũ̶ ãmarõ, ĩ. 47 “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ quetiupau̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ masĩmicũ̶ã, tore bairo cũ̶ caápata, cũ̶ paecogu̶mi bu̶tioro cũ̶ quetiupau̶re. 48 Apei cũ̶ quetiupau̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ masĩẽtĩrĩ roro átiyami. Bairo roro cũ̶ caátimiatacũ̶ãrẽ, bu̶tioro cũ̶ paetigu̶mi cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame. Bairi paijãñurõ camasĩjũ̶goricarã pu̶ame netõjãñurõ caroaro na caátiere átirotiya. Petoaca camasĩrã netõjãñurõ caroaro na caáto ñuña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 49 Ĩ yaparo, atore bairo na ĩñupũ̶ tunu: “Camasãrẽ na quetibu̶ju̶ ácu̶ yu̶ apú̶ ati yepapu̶re. Tunu yu̶ yaye bu̶su̶rique peerore bairo niña narẽ. ¡Bairi tiere nipetiro na masĩpeyocoáto! 50 Yu̶ cũ̶ã, yu̶ yaye bu̶su̶rique jũ̶gori popiye yu̶ baiya. Bairoa yu̶ baicõã ãnigu̶ yu̶ paarique capetiparo jũ̶goye. 51 Mu̶jãã, camasãrẽ yu̶ caátiatájere mu̶jãã masĩẽtĩña. ‘Dios cũ̶ cajou̶, cũ̶ caetaro bero nipetiro camasã caroaro ãmeo átigarãma,’ mu̶jãã ĩ tũ̶goñaña. Bairo mu̶jãã caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, bairo mee niña. Yu̶ caetaro jũ̶gori camasã jĩcãrõ tũ̶ni tũ̶goñaetigarãma. 52 Bairi jĩcã wii macããna jĩcã wãmo cãnacãũ̶ majũ na caãmata, yu̶ yaye bu̶su̶riquere tũ̶gorã, itiarã ĩroagarãma. Pu̶garã ĩroaetigarãma. Torea bairo ape wii macããna cũ̶ã pu̶garã ĩroagarãma. Itiarã ĩroaetigarãma. 53 Bairi jĩcãũ̶ cũ̶ macũ̶rẽ cũ̶ pesucu̶tigu̶mi yu̶ yaye bu̶su̶riquere cũ̶ catũ̶gou̶saro jũ̶gori. Torea bairo apei cũ̶ pacu̶re cũ̶ pesucu̶tigu̶mi. Apeo cũ̶ã cõ macõrẽ cõ pesucu̶tigomo. Apeo cũ̶ã cõ pacore cõ pesucu̶tigomo. Apeo cũ̶ã cõ pẽẽpõrẽ cõ pesucu̶tigomo. Apeo cũ̶ã cõ mañicõrẽ cõ pesucu̶tigomo, yu̶ yayere cõ catũ̶gou̶saro jũ̶gori,” na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶tu̶ catũ̶gorã etarãrẽ. 54 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo tunu na ĩnemoñupũ̶ camasãrẽ: “Oco poari muipu̶ cũ̶ cawãmu̶ató to cawãmu̶ atóre ĩñarã, ‘Oco ató baiya,’ mu̶jãã ĩ masĩña. Torea bairo bainucũña. 55 Tunu bairoa ape nu̶gõã warua jopepu̶ cawĩno atóre ĩñarã, ‘Asigaro baiya ãme rũ̶mu̶rẽ,’ mu̶jãã ĩ masĩña. Torea bairo bainucũña. 56 Bairo caoco ocapeere, bairi caasipee cũ̶ãrẽ bairo caĩñamasĩrã nimirãcũ̶ã, ¿nopẽĩrã Dios ati yu̶teare cũ̶ caátiãnie pu̶amerẽ mu̶jãã masĩẽtĩñati? ¡Caĩtopairã mu̶jãã ãniña!” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 57 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo tunu na ĩnemoñupũ̶: “¿Nopẽĩrã cariape átajere mu̶jãã majũã mu̶jãã ĩ bu̶su̶ qũẽnomasĩẽtĩñati? 58 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘Yu̶ mu̶jãã wapamoña,’ ĩrĩ, mu̶jããrẽ juez caĩñabesei tu̶pu̶ cũ̶ caneápáro jũ̶goye, cũ̶ mena bu̶su̶qũẽnojũ̶goya. Mu̶jããrẽ juez tu̶pu̶ cũ̶ caneápériparore bairo ĩrã, cũ̶ mena bu̶su̶qũẽnojũ̶goya. Mu̶jãã cabu̶su̶qũẽnojũ̶goeticõãta, juez pu̶ame guardiare mu̶jããrẽ ñerotigu̶mi. Bairo áti yaparo, na pu̶ame preso jorica wiipu̶ mu̶jããrẽ cũrecõãgarãma. 59 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Dinero mu̶jãã cawapamorĩjẽrẽ mu̶jãã cawapatipeyoparo jũ̶goye, topu̶ mu̶jãã ãnicõãgarã. Mu̶jãã witimasĩetigarã,” na ĩñupũ̶.

Lucas 13

1 Jĩcã rũ̶mu̶ caãno camasã Jesure qũĩñarã etayuparã. Eta, atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶yuparã: “Pilato pu̶ame Galilea macããnarẽ na pajĩãreupu̶, Diore na cañubuerã etaro. Waibu̶toa riire na cajoemu̶gõrã etaro na pajĩãreupu̶,” qũĩ quetibu̶ju̶yuparã camasã Jesure. 2 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: “¿Dope bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati na cabaiatajere? ‘Na yarã Galilea macããna nipetirã netõrõ carorã ãniupã. ¿Bairi bu̶tioro majũ na carorije wapa jũ̶gori yasiupa,’ mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati? 3 Bairo mu̶jãã caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, baietiupa. Na yarã netõrõ carorã mee ãniupã. Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã cũ̶ã roro mu̶jãã yasigarã, roro mu̶jãã caátiere yapapuari Diore mu̶jãã caĩbu̶su̶qũẽnoeticõãta. 4 Tunu bairoa, ¿dope bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati caũ̶mu̶arĩ wii Siloé macããjẽ ũ̶tã rupaa mena catãni yasiricarãrẽ? Dieciocho majũ catãni yasiricarãrẽ roro na cabairiquere, ¿dope bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati? ‘Jerusalén macããna nipetiro netõrõ carorã ãniupã. ¿Bairi bu̶tioro majũ na carorije wapa jũ̶gori yasiupa,’ mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati? 5 Bairo mu̶jãã caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, baiesupa. Jerusalén macããna netõrõ carorã mee ãñupã. Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã cũ̶ã roro mu̶jãã yasigarã, roro mu̶jãã caátiere yapapuari Diore mu̶jãã caĩbu̶su̶qũẽnoeticõãta,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 6 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, higuera yucu̶ carícamanirẽ ĩcõñarĩ tunu na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶: “Jĩcãũ̶, cũ̶ wesepu̶ cũ̶goyupu̶ higuera cawãmecu̶tiire. Bairi jĩcã rũ̶mu̶ carícare ĩñau̶ etayupu̶. Bócaesupu̶. Ríca mañuparõ mai. 7 Itia cũ̶marĩ majũ bairo jeto baiyupu̶. Ríca mañuparõ. Bairo cabairoi, qũĩñupũ̶ cũ̶ ũ̶mu̶rẽ: ‘Merẽ itia cũ̶ma majũ carícare yu̶ macãmiña. Caríca mani ãno ati higuera marĩ caotemirĩcu̶. ¿Nopẽĩrõ to ãnicõãroati ati yepapu̶? Bairi quetírocacõãña,’ qũĩñupũ̶ ti wese upau̶ cũ̶ ũ̶mu̶rẽ. 8 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ cũ̶ ũ̶mu̶ pu̶ame: ‘Yu̶ quetiupau̶, ati yu̶teare marĩ quetíetiroa mai. Tii pu̶tore yu̶ jetugu̶. Abono cũ̶ãrẽ yu̶ jããgu̶ mai. 9 Bairi ape yu̶teare carícacu̶pata, ñujãñugaro. Tii caríca manicõãta roquere, tiire quetírocacõã rotiya,’ qũĩñupũ̶ caũ̶mu̶ ti wese upau̶re,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús camasãrẽ. 10 Ape rũ̶mu̶ tunu Jesús judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãno na cañubueneñarĩ wiipu̶ jũ̶gobuei ásupu̶. 11 Mai, ti wiipu̶ ãñupõ jĩcãõ carõmio. Cõ pu̶ame wãtĩ yeri pũna jũ̶gori riajãñuñupõ. Dieciocho cũ̶marĩ majũ riayupo. Bairi wãmu̶ pomasĩẽsupõ. 12 Bairo cõ cabairo ĩñau̶, Jesús pu̶ame atore bairo cõ ĩñupũ̶: --Yu̶ yao, mu̶ cariayecu̶tie to petiáto, ñiña. Mu̶ yu̶ catioya —cõ ĩñupũ̶. 13 Bairo ĩ yaparo, cũ̶ wãmorĩrẽ cõ buire pitipeoyupu̶. Bairo cũ̶ caáto, jicoquei wãmu̶po masĩcoasupo yua. Tunu Diore cũ̶ basapeo jũ̶goyupo, catiáco yua. 14 Bairo u̶seanirõ cõ caãnimiatacũ̶ãrẽ, ti wii ñubuerica wii quetiupau̶ pu̶ame asiajãñuñupũ̶. Judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶rẽ Jesús cũ̶ caátiere ĩñarĩ asiajãñuñupũ̶. Bairo asiari atore bairo na ĩñupũ̶ ti wii caneñarĩ majãrẽ: --Marĩ capaari rũ̶mu̶ jĩcã wãmo peti jĩcã pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ majũ niña. Ti rũ̶mu̶rĩ jeto catio rotiya. Marĩ cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãnorẽ catio rotieticõãña —na ĩñupũ̶. 15 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Caĩtopairã mu̶jãã ãniña, bairo mu̶jãã caĩata. ¿Ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ marĩ cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãno cũ̶ wecu̶re, o cũ̶ burrore na oco etiricapau̶pu̶ na cũ̶ jee áperinucũñati? Nipetirã bairo jeto átinucũñama ati rũ̶mu̶ ũno cũ̶ãrẽ. 16 Bairi mu̶jãã wecu̶are caqũẽnonucũrã nimirãcũ̶ã, ¿nopẽĩrã, ‘Atiore Abraham ãnacũ̶ pãrãmeorẽ dieciocho cũ̶marĩ majũ Satanás, wãtĩ quetiupau̶ roro cõ cũ̶ caátie jũ̶gori popiye cabaiore cõ marĩ catiorotietigarã ati rũ̶mu̶ ũnorẽ,’ ĩrãrẽ bairo mu̶jãã ĩñati? ¡Roro mu̶jãã tũ̶goñaña! —qũĩñupũ̶ Jesús ti wii ñubuerica wii quetiupau̶re. 17 Bairo cũ̶ caĩrõ, cũ̶ pesua pu̶ame bobotũ̶goña jãñuñuparã na caĩatajere. Aperã camasã pu̶ame u̶seani peticoasuparã, Jesús nocãrõ caroaro cũ̶ caátiere ĩñarĩ. 18 Cabero atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Jesús tunu: “¿Dope bairo mu̶jããrẽ yu̶ masĩõñati Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re? ¿Di wãme ũnorẽ ĩcõñarĩ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶yati? 19 Mostaza na caĩrĩ apeacarẽ jĩcãũ̶ cũ̶ wesepu̶ cũ̶ caotericaacarẽ bairo niña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶. Bairi caũ̶mu̶ tiacarẽ cũ̶ caotero bero pairicu̶ bu̶tiya. Bairi minia pu̶ame tii ru̶pu̶ buire na ria batiirire qũẽnonucũñama. Torea bairo niña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ cũ̶ã,” na ĩ cõña quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 20 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãmerẽ ĩ cõñanemoñupũ̶ tunu: “¿Dope bairo mu̶jããrẽ yu̶ masĩõñati Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re? 21 Levadurare bairo niña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶. Jĩcãõ trigo wãĩãrĩqũẽ wetare, itia ru̶ri majũ, oco mena weyo yaparo, levadurare petoaca jããñamo. Bairo petoaca cõ cajããmiatacũ̶ãrẽ, tie pu̶ame jesapeticoaya yua. Torea bairo niña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ cũ̶ã,” na ĩ cõña quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 22 Bairo bai, Jesús Jerusalẽpu̶ ácú̶, tocãnacã macãã cũ̶ canetõrĩ macããrẽ camasãrẽ na quetibu̶ju̶yupu̶. Capaca macããrĩ, õcã macããrĩãcã cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶yupu̶. 23 Bairo cũ̶ caátó, cũ̶ mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶: --Jãã Quetiupau̶, ¿nocãnacãũ̶ majũ camasãrẽ marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ netõũ̶ati? ¿Petoaca majũ na ãniñati Dios cũ̶ canetõparã? —qũĩ jẽniñañupũ̶ caũ̶mu̶ Jesure. 24 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús: --Ati yepapu̶ mu̶jãã caãno, pu̶ga jopeere bairo niña. Bairi õcã jopeacarẽ mu̶jãã capãjããmasĩrõ ñuña. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Capããrã camasã ti jopere jããgamigarãma. Bairo jããgamirãcũ̶ã, jããmasĩẽtĩgarãma. 25 Jĩcã rũ̶mu̶ ti wii upau̶ pu̶ame wãmu̶átí, ti jopere biacõãgu̶mi yua. Pããnemoetigu̶mi. Bairo cũ̶ caáto, mu̶jãã macãpu̶ caãna cũ̶ piirã, “Jãã pããña,” mu̶jãã ĩmigarã. Bairo mu̶jãã caĩmiatacũ̶ãrẽ, “Mu̶jããrẽ yu̶ masĩẽtĩña,” mu̶jãã ĩgu̶mi. 26 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, mu̶jãã ĩnemogarã: “Jããrẽ mu̶ masĩĩ. Mu̶ mena eti, u̶ga jãã ápu̶. Tunu bairoa jãã ya macããpu̶ mu̶ bueñesẽãwũ̶. Jããrẽ mu̶ masĩĩ,” mu̶jãã ĩgarã. 27 Bairo mu̶jãã caĩrõ tũ̶go, atore bairo mu̶jãã ĩnemogu̶mi tunu: “Merẽ mu̶jããrẽ ñiapũ̶: ‘Mu̶jããrẽ yu̶ masĩẽtĩña. Mu̶jãã, carorije caána mu̶jãã caãnoi, ati wiire mu̶jããrẽ yu̶ jããrotietigu̶. ¡Ánája!’ ” mu̶jãã ĩgu̶mi ti wii upau̶. 28 Mu̶jãã, marĩ ñicũ̶jããrẽ Abraham, Isaac, Jacob, profeta majã nipetirã cũ̶ãrẽ, Dios cũ̶ carotimasĩrĩ pau̶pu̶ caãnarẽ mu̶jãã ĩñajogarã. Mu̶jãã pu̶ame aperopu̶ wẽrewiyo joricarãrẽ bairo mu̶jãã ãnigarã. Bairi bu̶tioro mu̶jãã otigarã. Mu̶jãã opire mu̶jãã bacaru̶potugarã, bu̶tioro yapapuarã yua. 29 Tunu bairoa Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetaro camasã Diotu̶ neña etagarãma. Muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atópu̶ caatíatana, bairi cawaru macãã jopepu̶ caatíatana, bairi ape nu̶gõã waru macãã jopepu̶ caatíatana, bairi muipu̶ cũ̶ cañajãátopu̶ caatíatana cũ̶ã Diotu̶ neñaetagarãma. Bose rũ̶mu̶rẽ netõrã ána, cũ̶tu̶ rui u̶gagarãma. 30 Ati rũ̶mu̶rĩrẽ jĩcããrã carotimasĩẽtãna rotimasĩgarãma. Tunu bairoa ati rũ̶mu̶rẽ jĩcããrã carotimasĩrã rotimasĩẽtĩgarãma Dios tu̶pu̶re —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 31 Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶ ãno, ti rũ̶mu̶ majũrẽ cũ̶tu̶ etayuparã fariseo majã. Bairo cũ̶tu̶ eta, atore bairo qũĩñuparã: --Ati yepa quetiupau̶, Herodes, mu̶rẽ pajĩã rocacoagayami. Bairi tãmurĩ ruti ácú̶ja —qũĩñuparã. 32 Bairo na caĩrõ tũ̶gori, atore bairo na ĩñupũ̶: --Tunu ánája Herodes tu̶pu̶, macãnu̶cũ̶ yaire bairo caãcũ̶ tu̶pu̶. Atore bairo qũĩrájá: “ ‘Ãme wãtĩ yeri pũnarẽ yu̶ acurewiyojoya. Tunu bairoa cariayecu̶na cũ̶ãrẽ na yu̶ catioya. Ñamirõcã cũ̶ãrẽ bairoa yu̶ átigu̶. Bairi itia rũ̶mu̶ bero bairo yu̶ caátiere yu̶ átijãnagu̶,’ ĩñami Jesús,” qũĩrájá Herodere —na ĩ joyupu̶ Jesús fariseo majãrẽ. 33 Ĩ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Ãme, ñamirõcã, ñamirõcã ape rũ̶mu̶ bairoa yu̶ átigu̶, Dios yarã profeta majã camasã na capajĩã riírericarã ãnana Jerusalẽpu̶ jeto yasinucũñupã. Bairi topu̶ cariape yu̶ caátó ñuña,” na ĩñupũ̶. 34 Cabero atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Jesús tunu: “Jerusalén, Jerusalén macã macããna mu̶jããrẽ ñiña: ¡Dios yarã profeta majãrẽ mu̶jãã pajĩã riírenucũñupã! Dios mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijomirĩcãrãrẽ ũ̶tã mena narẽ wẽẽrĩ na mu̶jãã pajĩãrenucũñupã. Bairo roro majũ mu̶jãã caátimiatacũ̶ãrẽ, nairõ mu̶jããrẽ yu̶ ju̶átinemogamiwũ̶. Ãboco cõ pũnaarẽ na asipogo, narẽ cõ caneñorĩcãrõrẽ bairo mu̶jãã yu̶ ju̶átinemogamiwũ̶. Bairo yu̶ caátigamiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame jĩcã nu̶gõã yu̶ mu̶jãã boepu̶. 35 Bairo mu̶jãã caboetoi, tocãrõã yua, mu̶jãã caãnipau̶ yasicoagaro. Tore camasã aweyo rocacõãgarãma. Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: ‘¡U̶seanirĩ niñami Dios cũ̶ cajou̶ majũ!’ mu̶jãã caĩparo jũ̶goye, yu̶ mu̶jãã ĩñaetigarã mai,” na ĩñupũ̶ Jesús Jerusalén macããnarẽ.

Lucas 14

1 Ape rũ̶mu̶ tunu judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãno Jesús u̶gau̶ ásupu̶ jĩcãũ̶ fariseo majã quetiupau̶ ya wiipu̶. Bairo topu̶ cũ̶ caãno, ti wii macããna fariseo majã pu̶ame qũĩñau̶sayuparã, “Dope bairo cũ̶ caáto,” ĩrã. 2 Mai, Jesús riapere ãñupũ̶ cariayecu̶cu̶ cũ̶ã. Cũ̶ pu̶ame oco riayere cacũ̶gou̶ ãñupũ̶. 3 Bairo cũ̶ cabairo ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús to macããnarẽ, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuerãrẽ, bairi fariseo majã cũ̶ãrẽ: --Marĩ cayerijãrĩcã rũ̶mu̶rẽã cariayecu̶narẽ marĩ cacatioro, ¿to ñucõãcu̶ti? O paariquere bairo caãnoi, ati rũ̶mu̶ ũnorẽ tore bairo caápericõãpee, ¿to ãnicu̶ti? —na ĩ jẽniñañupũ̶ Jesús to macããnarẽ. 4 Bairo narẽ cũ̶ caĩjẽniñamiatacũ̶ãrẽ, bu̶su̶esuparã. Bairo na cabu̶su̶eto ĩña, cariau̶re cũ̶ pãñarĩ cũ̶ catioyupu̶ yua. Cũ̶ catio yaparo, cũ̶ árotiyupu̶. 5 Bairo áticõã, tunu na ĩnemoñupũ̶ Jesús fariseojããrẽ: --¿Ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ macũ̶, o cũ̶ wecu̶ opepu̶ ati rũ̶mu̶ ũnorẽ cũ̶ cañarocajãápata, jicoquei cũ̶ cũ̶ ne mu̶gõ masĩẽtĩñati? Nipetirã mu̶jãã tore bairo mu̶jãã átibujiorã, marĩ cayerijãrĩ rũ̶mu̶ ũno cũ̶ãrẽ. ¿Bairo mu̶jãã ápericu̶ti? —na ĩ jẽniñañupũ̶ Jesús. 6 Bairo narẽ cũ̶ caĩjẽniñamiatacũ̶ãrẽ, dope bairo cũ̶ yu̶masĩẽsuparã. 7 Cabero aperã ti wii upau̶ cũ̶ capiiatana na caetarore ĩñañupũ̶ Jesús. Na pu̶ame caroapau̶re ruigayuparã bu̶tioro, “Cabu̶goro macããna na caruiparore marĩ ruietiroa,” ĩrã. Bairo na cabairo ĩña, atore bairo na ĩ beyoyupu̶: 8 --Ni jĩcãũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶rẽ wãmo jiyarica bose rũ̶mu̶rẽ cũ̶rẽ cũ̶ capiiata, ‘Caãnimajũrã na caruiparopu̶ cũ̶ ruigaeticõãto,’ ñiña. Topu̶ cũ̶ caruiata, cabero bobooro netõbujiou̶mi. Apei ti bose rũ̶mu̶ upau̶ cũ̶ capiimajũatacu̶ etabujiou̶mi. 9 Bairi ti bose rũ̶mu̶ upau̶ pu̶ame cũ̶ caetaro ĩña, atore bairo qũĩbujiou̶mi: ‘Jõpu̶ catu̶saropu̶ ruija. Ãni pu̶ame cabero caetau̶ atore ruigu̶mi,’ qũĩbujiou̶mi. Bairo cũ̶ caĩrõĩ, mu̶jãã ũcũ̶ bobotũ̶goñabujiogu̶mi. 10 Bairi mu̶jããrẽ na capiiata, catu̶sari cũmurõ roquere ruiya. Cabero bose rũ̶mu̶ upau̶ pu̶ame topu̶ mu̶jãã caruiro ĩña: ‘Ato pu̶ame caãnimajũrã mena ruirasá,’ mu̶jãã ĩgu̶mi. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, aperã ti mesa macããna mu̶jããrẽ cũ̶ caĩroarore ĩñagarãma yua. 11 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ majũã, ‘Caãnimajũũ̶ yu̶ ãniña,’ caĩ pu̶amerẽ, cabu̶goro macããcũ̶rẽ bairo cũ̶ ãnio joroque cũ̶ átigu̶mi Dios. Apei, ‘Caãnimajũũ̶ mee yu̶ ãninã,’ caĩ pu̶ame roquere, cabero cabu̶goro macããcũ̶rẽ bairo mee cũ̶ ãnio joroque cũ̶ átigu̶mi Dios —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús ti wii macããna, fariseo cũ̶rẽ capiiatacu̶re. 12 Bairo na ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo qũĩnemoñupũ̶: --Bose rũ̶mu̶rẽ mu̶ caqũẽnonemoata, mu̶ baparãrẽ na piieticõãña. Tunu bairoa mu̶ bairãrẽ, mu̶ jũ̶gocu̶jãã nipetirã mu̶ yarãrẽ, mu̶tu̶ macããna pairo dinero cacũ̶gorã cũ̶ãrẽ na piieticõãña. Na ũnarẽ bairo mu̶ capiiata, ape rũ̶mu̶ na cũ̶ã mu̶rẽ torea bairo átiãmebujiorãma. Bairi merẽ wapatiricu̶re bairo mu̶ tuabujiou̶ yua. 13 Bairo bairi bose rũ̶mu̶rẽ mu̶ caqũẽnonemoata, cabopacarãrẽ na piiya. Tunu bairoa caámasĩẽnarẽ, bairi jĩcã ru̶po, o jĩcã ricá caroyetuaricarãrẽ, bairi caĩñamasĩẽna cũ̶ãrẽ, na ũnarẽ na piiya. 14 Bairo ácu̶, u̶seanirĩ mu̶ ãnigu̶. Cabopacarã pu̶ame mu̶ átiãme masĩẽtĩgarãma, ñe ũnie cacũ̶goena ãnirĩ. Bairo na caátiãme masĩẽtĩmiatacũ̶ãrẽ, cariacoatana tunu na cacatiri rũ̶mu̶ caãno Dios pu̶ame caroare mu̶ jogu̶mi, caroaro na mu̶ caátie wapa yua —qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseo, cũ̶rẽ capiiatacu̶re. 15 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, jĩcãũ̶ na mena mesapu̶ carui pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --¡Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ bose rũ̶mu̶rẽ caju̶ u̶gau̶ pu̶ame u̶seanirĩ nigu̶mi! —qũĩñupũ̶. 16 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, ape wãmerẽ ĩcõñarĩ atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús: --Jĩcãũ̶ nocãrõ caroaro bose rũ̶mu̶rẽ qũẽnogayupu̶. Torecu̶, capããrã camasãrẽ na piineñorotiyupu̶. 17 U̶garicapau̶ caetaro ĩña, cũ̶ capiiatanarẽ cũ̶ ũ̶mu̶rẽ na piirotijoyupu̶. ‘Merẽ marĩ cau̶gaparo etaya. Ñe ũnie ru̶saetiya. Bairi, “Tãmurĩ mu̶jãã apá,” na ĩ quetibu̶ju̶u̶ja,’ qũĩñupũ̶. 18 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ ũ̶mu̶ cũ̶ quetiupau̶ cũ̶ caĩrõrẽã bairo ásupu̶. Bairo narẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ netõmiatacũ̶ãrẽ, nipetirã ricaati jeto qũĩ yu̶yuparã. Jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Meepu̶ jĩcã yepa, oterica yepare yu̶ wapatiapu̶. Bairi ãme ti yepare ĩñau̶ águ̶ yu̶ baiya. “Bairi yu̶ ámasĩẽtĩña, ĩãmi,” cũ̶ miwã mu̶ quetiupau̶re,’ qũĩñupũ̶ jĩcãũ̶. 19 Apei cũ̶ã atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Wecu̶a jĩcã wãmo cãnacã bapa majũ yu̶ wapatiapu̶. Bairi ãme narẽ ĩñau̶ águ̶ yu̶ baiya. “¿Caroaro na paayati?” ĩ, ñiñau̶ ágaya. “Bairi yu̶ ámasĩẽtĩña, ĩãmi,” cũ̶ miwã mu̶ quetiupau̶re,’ qũĩñupũ̶. 20 Apei cũ̶ã atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Mepu̶ yu̶ wãmoyiyaapu̶. “Bairi yu̶ ámasĩẽtĩña, ĩãmi,” cũ̶ miwã mu̶ quetiupau̶re,’ qũĩñupũ̶ apei. 21 Bairo jeto na caĩrõ tũ̶go, narẽ capiiámiatacu̶ pu̶ame tunucoásúpu̶ cũ̶ quetiupau̶ tu̶pu̶. Eta yua, na caĩatajere cũ̶ quetibu̶ju̶netõñupũ̶. Bairo tiere tũ̶go, cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame na mena asiajãñuñupũ̶, cũ̶ capiijomiatana mena. Asia yua, atore bairo qũĩñupũ̶ tunu cũ̶ ũ̶mu̶rẽ: ‘Tãmurĩ ácú̶ja tunu macãpu̶. Cabopacarã maapu̶ caãnarẽ, “U̶garasá,” na miwã. Tunu bairoa caámasĩẽnarẽ, bairi jĩcã ru̶po, o jĩcã ricá caroyetuaricarãrẽ, bairi caĩñamasĩẽna cũ̶ãrẽ nipetirã na ũnarẽ na jee asá yu̶ ya wiipu̶,’ qũĩñupũ̶ ti bose rũ̶mu̶ upau̶ cũ̶ ũ̶mu̶rẽ. 22 Cabero cũ̶ ũ̶mu̶ pu̶ame bairo áti yaparo, cũ̶ quetiupau̶re atore bairo qũĩñupũ̶ tunu: ‘Yu̶re caroti, mu̶ caĩrõrẽã bairo yu̶ áti yaparoya merẽ. Bairopu̶a, mu̶ ya wii pu̶ame jiraetiya mai,’ qũĩñupũ̶. 23 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, ti wii upau̶ pu̶ame: ‘Ácú̶ja tunu macãpu̶. Maa cañesẽãrĩ majãrẽ, wii tũ̶ni macããna cũ̶ãrẽ na piija. Tutuaro mena, “U̶garasá,” na miwã. Yu̶ ya wii to jiraáto ĩ, bairi mu̶rẽ yu̶ jonemoña,’ qũĩñupũ̶ ti bose rũ̶mu̶ upau̶ cũ̶ ũ̶mu̶rẽ. 24 Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Noa ũna yu̶ capiijũ̶gomiatana caápérã yu̶ mena u̶gaetigarãma —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 25 Bairo ti watoare camasã capããrã Jesús berore u̶sayuparã. Bairo na cabairo ĩña, cũ̶ pu̶ame ãmejorenu̶cãrĩ atore bairo na ĩñupũ̶: 26 “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, yu̶ mena caágau̶ nipetirã netõõrõ yu̶re cũ̶ camairõ ñuña. Cũ̶ pacu̶, cũ̶ paco, cũ̶ nu̶mo, cũ̶ pũnaa, cũ̶ jũ̶gocu̶jãã, cũ̶ jũ̶gocõjãã, cũ̶ bairã nipetirã netõõrõ yu̶re cũ̶ camairõ ñuña. Cũ̶ rupau̶ netõõrõ yu̶re cũ̶ camairõ ñuña. Tore bairo yu̶re cũ̶ camaieticõãta, yu̶ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami. 27 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ mena caágau̶, popiye cũ̶ cabaigaeticõãta, yu̶ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami. 28 Tunu ni jĩcãũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ caũ̶mu̶arĩ wiire cũ̶ caqũẽnorotiparo jũ̶goye cũ̶ dinerore cõñajũ̶go masĩñami mai, ‘¿Yu̶ dinero yu̶ cacũ̶gorije to etaroati?’ ĩ. 29 Bairo cũ̶ cacõñaeticõãta, cabero ti wiire qũẽnopeyo masĩẽtĩbujiou̶mi. Ũ̶tãpãĩrĩ, na cacũjũ̶goripãĩrĩrẽ na cacũyaparoro bero, cũ̶ dinero cũ̶ cacũ̶gomirĩjẽ pu̶ame peticoabujioro. Bairi yua, nipetiro camasã cũ̶ paariquere ĩñarĩ, cũ̶ boyeti epebujiorãma. 30 Bairo qũĩbujiorãma: ‘Ãni, cũ̶ ya wiire paajũ̶gomicũ̶ã, paapeyo masĩẽtĩñami,’ qũĩbujiorãma camasã, cũ̶ capaapeyoetoi. 31 Torea bairo jĩcãũ̶ quetiupau̶ apei mena cũ̶ ũ̶mu̶arẽ cũ̶ caãmeo qũẽrotijoparo jũ̶goye, atore bairo ĩ tũ̶goña jũ̶gobujiou̶mi: ‘Yu̶ ũ̶mu̶a, pu̶ga wãmo cãnacã mil majũ soldaua niñama. Yu̶ wapana pu̶ame veinte mil majũ niñama. Bairo na cabairoi, ¿narẽ yu̶ netõomasĩcu̶ti?’ ĩ tũ̶goña jũ̶gobujiou̶mi. 32 ‘Yu̶ netõõmasĩẽcũ̶,’ cũ̶ caĩtũ̶goñaata, cũ̶ wapana cayoaropu̶a na caãno mai, cũ̶ caquetibu̶ju̶netõrotire na tu̶pu̶ cũ̶ jobujiou̶mi. ‘Marĩ ãmeo qũẽẽtĩcõãto. Ñugaro,’ na ĩjã qũĩ rotijobujiou̶mi. 33 Bairo bairi ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ yaye cũ̶ camairĩjẽrẽ cũ̶ cajãnaeticõãta, yu̶ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami. 34 “Tunu bairoa moa caocarije ñujãñuña. Moa caocaetie roque ñerẽ átimasĩẽtĩña camasãrẽ. 35 Bairi moa caocarije capeticõã u̶sapata, ñe ũnie pu̶amerẽ ñuẽtĩña. Yepa ũnorẽ, o abono ũno cũ̶ãrẽ ñuẽtĩña. Rerique niña. Mu̶jãã, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. Bairi moa cabairijere mu̶jããrẽ ĩcõñarĩ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶goãmewiyoya mu̶jãã yeripu̶,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús.

Lucas 15

1 Bairi ti watoa Roma macããnarẽ camasã yaye dinerore jejobojari majã, aperã carorije caána cũ̶ã Jesús cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gogarã, cũ̶ tu̶re etanucũñuparã. 2 Bairo na caátó ĩña, fariseo majã Jesure qũĩ bu̶su̶paiyuparã. Aperã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ camasãrẽ cajũ̶gobuerã mena qũĩ bu̶su̶paiyuparã atore bairo: --Cũ̶, Jesús carorije caánarẽ boyami. Moena mena u̶gabapacu̶ti nucũñami —qũĩñuparã, Jesús cũ̶ cabairijere ĩñarĩ. 3 Bairo na caĩrõĩ, Jesús pu̶ame oveja cacoteire ĩcõñarĩ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: 4 “¿Ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cien oveja majũrẽ cũ̶ cacũ̶goata, bairi jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ cũ̶ camawijiaata, jicoquei cũ̶ macãũ̶ ápéribujiou̶cu̶ti? Jicoquei cũ̶ macãũ̶ ácoabujiou̶mi. Noventa y nueve caãnarẽ ẽñotaricaropu̶ cũcõã, jĩcãũ̶ camawijiaatacu̶re cũ̶ macãũ̶ ábujiou̶mi. 5 Bairi caũ̶mu̶ pu̶ame cabero ovejare cũ̶ macã bócari, cũ̶ pu̶sa, tunuatíbujiou̶mi u̶seanirĩ. 6 Bairo cũ̶ ya wiipu̶ tunueta, cũ̶ bapare, bairi cũ̶tu̶ macããna cũ̶ãrẽ na neñoporotibujiou̶mi. Bairo na caetaro ĩña, na ĩbujiou̶mi: ‘Jĩcãũ̶ yu̶ oveja, camawijiamiatacu̶re merẽ cũ̶ yu̶ bócaapu̶. Bairi yu̶ mena mu̶jãã cũ̶ã u̶seanirasá,’ na ĩbujiou̶mi. 7 Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Jõbui macããna netõjãñurõ u̶seaniñama ati yepa macããcũ̶ carorije caátimiatacu̶ cũ̶ yerire cũ̶ cawasoaro berore. Noventa y nueve camasã cañurã caroaro na caátiãnie netõrõ ĩñajesoyama jõbui macããna pu̶ame,” na ĩñupũ̶ Jesús fariseojããrẽ. 8 Ĩ yaparo, ape wãmerẽ ĩcõña quetibu̶ju̶yupu̶ tunu: “¿Dico ũcõ carõmio moneda pu̶ga wãmo cãnacã tiiri majũrẽ cõ cacũ̶goata, bairi jĩcã tii wiipu̶ to cayasicoápata, jicoquei ti tiire cõ macãõ áperibujiocu̶ti? Jicoquei macãõ ácoabujioomo. Cõ jĩñaworique lámparare jĩñawori canaitĩãrõrẽã owa macãbujioomo caroaro mena. Bócaripu̶ owa macãjãnabujioomo yua. 9 Bairo carõmio pu̶ame cabero ti tiire macã bócari, cõ baparã rõmirĩrẽ, bairi cõtu̶ macããna cũ̶ãrẽ na neñopo rotibujioomo. Bairi na caetaro ĩña, na ĩbujioomo: ‘Jĩcã moneda tiire, cayasimiata tiire merẽ yu̶ bócaapu̶. Bairi yu̶ mena mu̶jãã cũ̶ã u̶seanirasá,’ na ĩbujioomo. 10 Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Torea bairo Dios yarã ángelea majã cũ̶ã u̶seaniñama ati yepa macããcũ̶ carorijere caátimiatacu̶ cũ̶ yerire cũ̶ cawasoaro berore,” na ĩñupũ̶ Jesús fariseojããrẽ. 11 Ĩ yaparo, ape wãme cũ̶ãrẽ ĩ cõñañupũ̶: “Jĩcãũ̶ ãñupũ̶ pu̶garã caũ̶mu̶arẽ capũnaacu̶cu̶. 12 Bairi jĩcã rũ̶mu̶ cabai pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ cũ̶ pacu̶re: ‘Caacu̶ mu̶ cariaro bero, mu̶ yaye mu̶ cacũ̶gomirĩqũẽrẽ yu̶re na caricawopeere ãmeacã yu̶ boya. “Jau̶,” miwã,’ qũĩñupũ̶ cũ̶ pacu̶re. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ caĩrõrẽã bairo ásupu̶ cũ̶ pacu̶ pu̶ame. Na, pu̶garãpu̶rea na ricawoyupu̶ cũ̶ yayere yua. 13 Bairo cabero, nocãnacã rũ̶mu̶ bero meea cabai pu̶ame cũ̶ cacũ̶gomiataje nipetirijere nunireyupu̶. Bairo áticõã, tie wapa dinerore ñerĩ, acoásúpu̶ cayoaropu̶ ape yepapu̶. Bairo topu̶ eta, noo cũ̶ rupau̶ caborije carorije jetore ásupu̶. Bairo ácu̶, tie dinerore átire peyocõãñupũ̶. 14 Bairi cũ̶ dinero capetiro beropu̶, ti yepa macããjẽ u̶garique cũ̶ã peticoasuparo. Bairo cabairoi, caátácu̶ pu̶ame au̶a riajũ̶goyupu̶. 15 Bairo au̶ariari, ti yepa macããcũ̶rẽ paarique jẽni ásúpu̶. Bairo cũ̶ cajẽnirõ, to macããcũ̶ pu̶ame cũ̶ yeseare cũ̶ coterotiyupu̶. 16 Bairo na cote ãcũ̶ yua, na cau̶garije, qũẽnu ũnierẽã u̶gagamiñupũ̶ cũ̶ cũ̶ã, bu̶tioro queyari. Camasã noa ũna u̶gariquere cũ̶ nuesuparã. 17 Bairo roro tãmu̶orĩ cũ̶ pacu̶ paabojari majã na caátiãnierẽ tũ̶goña bócayupu̶: ‘Caacu̶ ũ̶mu̶a capããrã ãma. Ni ũcũ̶ na mena macããcũ̶ queyaemi. Na u̶garique cũ̶ã ru̶sacõãnucũwũ̶ na ya wiipu̶re. ¡Yu̶ roque atopu̶ ãcũ̶, au̶ai yu̶ riaya!’ ĩ tũ̶goñañupũ̶ cawãmau̶. 18 Ĩ tũ̶goña, atore bairo ĩ tũ̶goñanemoñupũ̶ tunu: ‘Caacu̶ tu̶pu̶ yu̶ tunuágu̶ tunu. Topu̶ eta, qũĩña, atore bairo cũ̶ ñigu̶: “Caacu̶, Dios mena roro yu̶ átiapu̶. Mu̶ mena cũ̶ãrẽ roro yu̶ átiapu̶. 19 Bairo roro yu̶ caátiataje jũ̶gori, mu̶ macũ̶rẽ bairo yu̶ ãmerĩña yua. Apei, mu̶ paabojari majõcu̶re bairo yu̶re miñagu̶ ãmerẽ,” cũ̶ ñigu̶ Caacu̶re,’ ĩ tũ̶goñañupũ̶ cawãmau̶. 20 Bairo ĩ tũ̶goña, torea bairo baiyupu̶. Maapu̶ cũ̶ pacu̶ ya macã caátíwãrẽ tunu ásúpu̶ yua. “Bairi jõpũ̶ã mai cawãmau̶ cũ̶ caãno, cũ̶ pacu̶ pu̶ame qũĩñajoyupu̶. Qũĩñajo yua, bopacooro qũĩñañupũ̶ cũ̶ macũ̶rẽ. Bairi cũ̶ tu̶pu̶ atu̶ ásúpu̶. Bairo cũ̶ atu̶ bocá, caroaro cũ̶ jẽni, cũ̶ pabario, u̶seanirĩ cũ̶ bocáyupu̶. 21 Bairo cũ̶ caátimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ macũ̶ pu̶ame tũ̶goña yapapuari atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Caacu̶, Dios mena roro yu̶ átiapu̶. Mu̶ mena cũ̶ãrẽ roro yu̶ átiapu̶. Bairo roro yu̶ caátiataje jũ̶gori mu̶ macũ̶rẽ bairo yu̶ ãmerĩña yua. Apei, mu̶ paabojari majõcu̶re bairo yu̶re miñagu̶ ãmerẽ,’ qũĩñupũ̶ cawãmau̶ cũ̶ pacu̶re. 22 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ pacu̶ pu̶ame cũ̶ yu̶esupu̶. Cũ̶ paabojari majãrẽ jutii cũ̶ macũ̶ cũ̶ cawasoapeere na neátí rotiyupu̶: ‘Tãmurĩ jutii caroa majũrẽ jeasá. Tunu bairoa anillo, yu̶ macũ̶ cũ̶ cawãmojããpa beto cũ̶ãrẽ neasá. Tunu bairoa ru̶po jutii cũ̶ capeapee cũ̶ãrẽ jeasá. Cũ̶ marĩ jããto,’ na ĩñupũ̶. 23 Ĩ yaparo, bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: ‘Marĩ wecu̶ macũ̶ caroaro majũ cariicu̶cu̶re cũ̶ pajĩãrájá. Cũ̶ marĩ u̶garoa. Ãni, yu̶ macũ̶ cariacoabujioatacu̶ nimicũ̶ã, tunu cacatiatacu̶re bairo niñami ãmerẽ. Cayasicoamirĩcũ̶rẽ cũ̶ marĩ bócaya tunu. ¡Bairi marĩ bose rũ̶mu̶ qũẽnoto! ¡U̶seanirĩ marĩ ãnito!’ na ĩñupũ̶ cũ̶ pacu̶ cũ̶ ũ̶mu̶arẽ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ caĩrõrẽã bairo ásuparã. Bose rũ̶mu̶ qũẽno jũ̶goyuparã yua. 25 “Bairo na cabaiãno, cajũ̶gocu̶ pu̶ame jõpu̶ wesepu̶ ãñupũ̶. Bairo topu̶ paatu̶sa, wiipu̶ tunucoásúpu̶ tunu. Bairo tunuatí wiitu̶ etayupu̶. Bairo etau̶ yua, na cabasarijere tũ̶goyupu̶ wiipu̶re. 26 Bairo tũ̶go, paabojari majõcu̶ jĩcãũ̶rẽ cũ̶ piijori qũĩ jẽniñañupũ̶: ‘¿Dope to baiyati?’ 27 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Mu̶ bai, tirũ̶mu̶pu̶ cañesẽãũ̶ ámirĩcũ̶ etaami. Bairi catiia cũ̶ catunuetaro ĩña, mu̶ pacu̶ pu̶ame wecu̶ macũ̶ caroaro majũ cau̶secu̶cu̶re jãã pajĩãrotiami. “Bose rũ̶mu̶ marĩ qũẽnoto,” ĩãmi mu̶ pacu̶,’ qũĩñupũ̶ paabojari majõcu̶ cajũ̶gocu̶re. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, asiacoasupu̶. Ti wiire jããgaesupu̶. Bairo cũ̶ cabairo tũ̶go, cũ̶ pacu̶ pu̶ame macãpu̶ cũ̶ pii asúpu̶, cũ̶ jããparo ĩ. 29 Cajũ̶gocu̶ pu̶ame cũ̶ pacu̶re cũ̶ yu̶esupu̶ mai. ‘Caacu̶ nocãrõ yoaro mu̶ mena yu̶ paanucũña. Di rũ̶mu̶ ũno mu̶ yu̶ botioetinucũña mu̶ carotirijere. Bairo caroaro majũ mu̶rẽ yu̶ caĩroamiatacũ̶ãrẽ, di rũ̶mu̶ ũno jĩcãũ̶ãcã ũcũ̶ marĩ canuu̶rẽ yu̶ mu̶ pajĩãrotiepu̶. “Mu̶ baparã mena u̶seanirĩ bose rũ̶mu̶ qũẽnoña,” yu̶ miepũ̶. 30 Ãmerẽ ãni mu̶ macũ̶, carõmia caũ̶mu̶ mena caepewapatarã mena mu̶ dinerore caátireatacu̶ pu̶ame etaupi. Bairo cũ̶ catunuetaro ĩña, jicoquei mu̶ pu̶ame jĩcãũ̶ wecu̶ macũ̶ caroaro majũ cau̶secu̶cu̶re cũ̶ mu̶ pajĩãrotiupa, bose rũ̶mu̶ marĩ qũẽñoto, ĩ. Bairo mu̶ caáto ñuetõ,’ qũĩñupũ̶ cajũ̶gocu̶ cũ̶ pacu̶re. 31 “Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ cũ̶ pacu̶: ‘Macũ̶ mu̶a, yu̶ mena mu̶ ãninucũña. Bairi yu̶ yaye nipetirije mu̶ yaye niña. 32 Mu̶ bai pu̶ame cariacoabujioatacu̶ nimicũ̶ã, tunu cacatiatacu̶re bairo niñami ãmerẽ. Cayasicoamirĩcũ̶rẽ cũ̶ marĩ bócaya tunu. Bairi marĩ cau̶seanirõ ñuña. Bose rũ̶mu̶ marĩ caqũẽnorõ ñuña,’ qũĩñupũ̶ capacu̶ cũ̶ macũ̶ cajũ̶gocu̶re yua,” ĩcõñarĩ na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseojããrẽ.

Lucas 16

1 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãmerẽ ĩcõñarĩ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ cũ̶ cabuerãrẽ: “Jĩcãũ̶ capee apeye ũnierẽ cacũ̶gou̶ pu̶ame ũ̶mu̶ cũ̶goyupu̶ cũ̶ roca carotimasĩrẽ, mayordomo na caĩrẽ. Bairo cũ̶rẽ cũ̶ cacũ̶gomiatacũ̶ãrẽ, mayordomo pu̶ame cũ̶ dinerore cũ̶ átiyasio rebojayupu̶ cũ̶ quetiupau̶ yayere. Bairo cũ̶ caátoi, aperã pu̶ame cũ̶ bu̶su̶jãñuparã. 2 Bairo na caĩrõ tũ̶go, cũ̶ ũ̶mu̶rẽ cũ̶ piijori atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Mepu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ama roro mu̶ caátiere. ¿Dope bairo mu̶ átiati yu̶ yaye dinero mena? Tocãrõã yu̶ mena mu̶ paaetigu̶. Yu̶ roca jãñurĩ carotibojau̶ mee mu̶ ãnigu̶ yua. Bairi cõñarĩ mu̶ quetibu̶ju̶ woatugu̶ yu̶ yaye caru̶sarijere,’ qũĩñupũ̶ cũ̶ quetiupau̶ cũ̶ mayordomorẽ. 3 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, mayordomo pu̶ame tũ̶goña macãñupũ̶: ‘¿Dope bairo yu̶ ácu̶ati ãmerẽ? Yu̶re caroti yu̶ paariquere yu̶ wiyogayami. Ñerẽ yu̶ paaecu̶ ãmerẽ. Oterica yepare yeseari yu̶ paawẽpũ̶ẽcũ̶. Tunu bairoa aperãrẽ dinerore yu̶ jẽnibobojãñucu̶pu̶. Bairi, ¿dope bairo yu̶ ácu̶ati ãmerẽ?’ ĩ tũ̶goña macãñupũ̶. 4 Ĩ tũ̶goña yua: ‘Yu̶ caátipeere merẽ yu̶ masĩña, yu̶ quetiupau̶ yu̶re cũ̶ cawiyoro bero, aperã na ya wiiripu̶ yu̶re na camaiparore bairo ĩ,’ ĩñupũ̶. 5 Bairo ĩ yaparo yua, cũ̶ quetiupau̶re cawapamorãrẽ jĩcããrã jeto na piijoneño jũ̶goyupu̶, yu̶ mena na bu̶su̶pẽniató, ĩ. Bairi cũ̶ capiijũ̶gou̶ cũ̶ caetaro ĩña, atore bairo qũĩñupũ̶: ‘¿Nocãrõ majũ yu̶ quetiupau̶re mu̶ wapamoñati?’ qũĩ jẽniñañupũ̶ mayordomo pu̶ame. 6 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Pairo, cien raperi majũ aceituna oco rapeerire cũ̶ yu̶ wapamoña,’ qũĩñupũ̶ caetajũ̶gou̶ mayordomorẽ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go: ‘Ato ruiya mai. Ato niña mu̶ cawapamorĩjẽrẽ caquetibu̶ju̶ri pũrõ. Cien mu̶ cawapamorõrẽ coseya. Cincuenta pu̶ame woatuya tunu. ¡Tãmurĩ ása!’ qũĩñupũ̶ mayordomo caetajũ̶gou̶re. 7 Cabero etayupu̶ tunu apei. Bairo cũ̶ caetaro ĩña, bairoa qũĩñupũ̶ tunu: ‘¿Nocãrõ majũ yu̶ quetiupau̶re mu̶ wapamoñati?’ qũĩ jẽniñañupũ̶ mayordomo pu̶ame. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Pairo, trigo u̶gariquere cien piiri majũ cũ̶ yu̶ wapamoña,’ qũĩñupũ̶ cabero macããcũ̶ mayordomorẽ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, ‘Ato niña mu̶ cawapamorĩjẽrẽ caquetibu̶ju̶ri pũrõ. Cien mu̶ cawapamorõrẽ coseya. Ochenta pu̶ame woatuya,’ qũĩñupũ̶ mayordomo cabero macããcũ̶rẽ. 8 Cabero yua, quetiupau̶ pu̶ame cũ̶ ũ̶mu̶ caróu̶, bairo cũ̶ caáto tũ̶goñamasĩrĩ, ‘¡Nocãrõ cũ̶ masĩñati!’ qũĩ tũ̶goñañupũ̶,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶: “Bairo baiyama ati yepa macããna. Ĩto masĩjãñuñama, mayordomo cũ̶ caĩtorore bairo. Bairi Dios yarã cabusuropu̶ caánárẽ bairo caãna netõõrõ átiãni masĩjãñuñama ati yepapu̶re.” 9 “Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã pu̶ame mu̶jãã yaye dinero mena caroaro ása. Ati yepa macããna carorã na caátiqũẽno cũ̶gorijere caroaro ása. Cabopacarãrẽ dinerore na joya, mu̶jãã mena na cau̶seaniparore bairo ĩrã. Bairo mu̶jãã caápata, jõbuipu̶ mu̶jãã caetaro, u̶seanirĩqũẽ mena mu̶jããrẽ bocágarãma. 10 “Noo jĩcãũ̶ ũcũ̶ nu̶cũ̶rĩ yeri pũna mena apeye petoaca caãnie ũnierẽ cũ̶ caĩñarĩcãnu̶gõ masĩata, paijãñurõ caãnie ũnie cũ̶ãrẽ ĩñaricanu̶gõ masĩbujiou̶mi. Apei, nu̶cũ̶rĩ yeri pũna mena mee apeye petoaca caãnie ũnierẽ cũ̶ caĩñarĩcãnu̶gõmasĩẽtĩcõãta, paijãñurõ caãnie ũnie cũ̶ãrẽ ĩñaricanu̶gõetibujiou̶mi. 11 Torea bairo mu̶jãã ati yepa macããjẽ pairo cawapacu̶tiere nu̶cũ̶rĩ yeri pũna mena mu̶jãã caĩñarĩcãnu̶gõ masĩẽtĩcõãta, noa ũna jõbui macããjẽ nocãrõ cañurĩjẽ quetire mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ cũẽnama. 12 Tunu bairoa apei yaye cũ̶ cacũ̶gorijere nu̶cũ̶rĩ yeri pũna mena mu̶jãã caĩñarĩcãnu̶gõ masĩẽtĩcõãta, noa ũna mu̶jãã yaye caãnipeere mu̶jãã joenama. 13 “Tunu bairoa paabojari majõcu̶ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ pu̶garãpu̶a cũ̶ quetiuparã na caĩrõrẽ bairo átimasĩẽtĩñami, jĩcãrõrẽã bairo na carotimasĩẽtĩcõãta. Bairo na cabaiata, jĩcãũ̶rẽ qũĩroabujiou̶mi. Apeire qũĩroaetibujiou̶mi. Jĩcãũ̶ mena yeri ñugu̶mi. Apeire qũĩñategu̶mi. Torea bairo mu̶jãã cũ̶ã dinerore mu̶jãã cabotũ̶goñaata, Dios yaye mu̶jããrẽ cũ̶ caátirotirijere mu̶jãã ĩñatebujiorã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 14 Fariseo majã pu̶ame dinerore catũ̶goñamaimajũcõãrã ãnirĩ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gomirãcũ̶ã, cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cariape tũ̶gopeoesuparã. Cũ̶ bócaboyeti epecõãñuparã. 15 Bairo na cabairo ĩña, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: “Mu̶jãã camasãrẽ caĩtorã mu̶jãã ãniña. Camasã na caĩñarõpu̶ra caroarã majũ mu̶jãã bauya, camasã watoa ãna. Baipu̶a, Dios pu̶ame roque bairo mu̶jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, masĩjãñuñami roro mu̶jãã yeri pũna caãnierẽ. Tunu bairoa dise ũnierẽ, ‘Cabu̶goro macããjẽ mee ñiña atie,’ camasã na caĩwãmetimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame tiere ĩñatejãñuñami,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 16 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶ nemoñupũ̶ tunu: “Moisés ãnacũ̶ camasã na caátipeere cũ̶ caroticũrĩqũẽ, bairi profeta majã na caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ cũ̶ã mu̶jãã jũ̶goãñupã, Juan camasãrẽ cabautizamirĩcũ̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye. Ati rũ̶mu̶rĩrã caroa queti, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarore tũ̶gorã átiyama camasã. Bairo na catũ̶goro jũ̶gori cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re jããmasĩõ joroque na átiya tie caroa queti. 17 “Bairopu̶a, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶ame nicõãgaro. Noa ũna mu̶jãã mena macããna ati u̶mu̶recore, ati yepa cũ̶ãrẽ átiyasiomasĩẽtĩñama. Torea bairo Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ jĩcã wãmeacã ũno cũ̶ãrẽ átiyasio masĩẽtĩñama camasã. 18 “Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶morẽ cũ̶ capitiata, bairi apeo mena cũ̶ cawãmojiyaata, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caápei niñami. ‘Apeo mu̶ nu̶mo mee caãcõ mena ãmerĩcõãña,’ cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ caápei niñami. Tunu bairoa apei camanapu̶ pitirico mena cũ̶ cawãmojiyaata, cũ̶ cũ̶ã Moisés cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caápei niñami,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 19 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, ape wãmerẽ ĩcõñarĩ na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ ãñupũ̶ pairo cadinero cũ̶gou̶. Cũ̶ pu̶ame jutii caroa cau̶gueri manie jetore jãñanucũñupũ̶. Bairi nu̶cũ̶bu̶gorique mena ãninucũñupũ̶, caroa majũrẽ cajutii jãñau̶ ãnirĩ. Tunu bairoa tocãnacã rũ̶mu̶a bose rũ̶mu̶rĩ qũẽnonucũñupũ̶ caroa rũ̶mu̶rĩ majũ. 20 Tunu bairoa ãñupũ̶ jĩcãũ̶ cabopacau̶, Lázaro cawãmecu̶cu̶. Cũ̶ pu̶ame bopacooro ãninucũñupũ̶. Cãmii boarique cũ̶goyupu̶. Bairo bopacau̶ ãnirĩ, pairo cadinero cũ̶gou̶ jopetu̶re ruinucũñupũ̶ yepapu̶. 21 Bairo bopacau̶ ãnirĩ pairo cadinero cũ̶gou̶ cũ̶ cau̶gañorĩjẽrẽ, cũ̶ mesa roca cañarĩjẽrẽ u̶gaganucũmiñupũ̶. Bairo u̶gamicũ̶ã, dope átimasĩẽsupu̶. Roro netõrõ baiyupu̶. Nurĩcãrã yaia cũ̶ cãmiirẽ cũ̶ weronucũñuparã roro majũ. 22 Bairi yua, jĩcã rũ̶mu̶ cabopacau̶ pu̶ame riacoásúpu̶. Bairo cũ̶ cabaiyasiro yua, ángelea majã cũ̶ necoásúparã Abraham ãnacũ̶ cũ̶ caãnopu̶, nocãrõ caroaro caãnopu̶ yua. Bairo cabopacau̶ ãnacũ̶ cũ̶ cabaiyasiro bero, pairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶ cũ̶ã riacoásúpu̶. Bairo cũ̶ cabaiyasiro ĩña, cũ̶ yarocacõãñuparã cũ̶ ãnacũ̶ yarã pu̶ame. 23 “Bairi yua, dinero pairo cacũ̶gomirĩcũ̶ pu̶ame roro majũ netõñupũ̶ cariaricarã ãnana cañuena na caãnopu̶re yua. Bairo topu̶ ãcũ̶, ĩñamu̶gõjoyupu̶ jõbuipu̶. Bairo ĩñamu̶gõjou̶ majũ, qũĩñabocayupu̶ Abraham ãnacũ̶rẽ. Lázaro ãnacũ̶ cũ̶ãrẽ qũĩñañupũ̶ Abraham menapu̶ cũ̶ caãno. 24 Bairo na ĩña yua, atore bairo qũĩñupũ̶ pairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶ pu̶ame Abraham ãnacũ̶rẽ, topu̶ caãcũ̶rẽ, bu̶su̶rique tutuaro mena: ‘Jãã ñicũ̶ Abraham, tũ̶goya mai yu̶ caĩrĩjẽrẽ. ¡Yu̶ bopaca ĩñaña! Roro netõũ̶ yu̶ baicu̶pu̶ atopu̶re. Bairi Lázarore cũ̶ joya yu̶ tu̶pu̶. Cũ̶ wãmojũã yapaaca mena ocopu̶ weyori, yu̶ ñemerõrẽ cũ̶ yu̶su̶ou̶ apáro. Bu̶tioro majũ bopacooro yu̶ netõcu̶pu̶, ati peero caũ̶jãnaeti peerore ãcũ̶,’ qũĩñupũ̶ pairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶ Abrahãrẽ. 25 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, atore bairo qũĩñupũ̶ Abraham ãnacũ̶ pu̶ame pairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶rẽ: ‘Yu̶ pãrãmi, mu̶a caroaro mu̶ ãmu̶ ji yepapu̶re. Caroaro netõrõ majũ mu̶ ãmu̶ mu̶ yarã mena. Ãni, marĩ yau̶, Lázaro pu̶ame roque roro majũ netõwĩ, topu̶ ãcũ̶. Bopacooro baiwĩ. Bairi ãmerẽ cũ̶ u̶seanio joroque cũ̶ jãã átiya atopu̶re. Yerijãũ̶ átiyami bopacooro canetõrĩcũ̶ ãnirĩ. Mu̶a, ãni Lázaro cũ̶ cayerijãrõ ũnoa, mu̶ pu̶ame bopacooro mu̶ netõña caroaro caãnacũ̶ ãnirĩ yua. 26 Tunu mu̶rẽ ñiña: Ato jãã caãno pairi ope, ope caãni ẽñotarore bairo niña. Bairi topu̶ caãna, dope bairo atímasĩẽnama atopu̶re. Tunu bairoa, dope ámasĩẽnama ato caãna pu̶ame cũ̶ã mu̶jãã tu̶pu̶re. Bairi dope bairo ámasĩẽcũ̶mi Lázaro cũ̶ã mu̶ tu̶pu̶re,’ qũĩñupũ̶ Abraham ãnacũ̶. 27 “Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩnemoñupũ̶ pairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶ pu̶ame Abrahãrẽ tunu: ‘Jãã ñicũ̶ Abraham mu̶rẽ ñiña: Toroque Lázarore cũ̶ árotiya yu̶ pacu̶ ya wiipu̶. 28 Topu̶ ãnama yu̶ bairã jĩcã wãmo cãnacãũ̶ majũ yu̶rea bairo caãna. Bairi Lázaro narẽ cũ̶ quetibu̶ju̶ ápáro, “Na cũ̶ã roro bopacooro netõrema ati peero caũ̶jãnaeti peerore na cariari rũ̶mu̶,” ĩ,’ qũĩñupũ̶ pairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶ Abrahãrẽ. 29 Bairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶ cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore qũĩñupũ̶ Abraham pu̶ame: ‘Merẽ na, ji yepa macããna Moisés ãnacũ̶, bairi profeta majã ãnana na caquetibu̶ju̶woatucũñarĩqũẽrẽ masĩñama. Bairi tie na caquetibu̶ju̶woatucũñarĩqũẽrẽ na tũ̶gou̶saáto, atore roro tãmu̶ogaena,’ qũĩñupũ̶ Abraham pairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶rẽ. 30 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩ yu̶yupu̶ pairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶ Abrahãrẽ tunu: ‘Jãã ñicũ̶ Abraham, bairoa baiya bairopu̶a. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ yarã pu̶ame tũ̶gou̶saetiyama. Bairi cariacoatacu̶ tunu cacati roquere qũĩñarĩ, caroaro cũ̶ caĩrĩjẽ roquere tũ̶gou̶sa jũ̶gobujiorãma. Na yerire tũ̶goña wasoabujiorãma yu̶ yarã,’ qũĩñupũ̶ pairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶ pu̶ame Abrahãrẽ. 31 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩ tu̶sayupu̶ Abraham pu̶ame: ‘Moisés ãnacũ̶, bairi profeta majã na caĩquetibu̶ju̶woatucũñarĩqũẽrẽ na catũ̶gou̶sagaeticõãta, ti yepa macããna mu̶ yarã, cariacoatacu̶ tunu cacati cũ̶ caĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ tũ̶gou̶saetibujiorãma,’ qũĩ jãnañupũ̶ Abraham pu̶ame pairo cadinero cũ̶gomirĩcũ̶rẽ yua,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ.

Lucas 17

1 Jesús atore bairo na ĩñupũ̶ cabero tunu cũ̶ cabuerãrẽ: “Mu̶jããrẽ ñiña: Tocãnacãnia nigarãma ati yepapu̶re roro cajũ̶goĩrĩ majã. Roro majũ baiyama camasã na caátie jũ̶gori. Netõjãñurõ yu̶ pu̶ame bopacooro na ñiñaña, roro caĩtori majãrẽ. ¡Na roquere bopacooro netõrõ na baio joroque na átigu̶mi Dios, na yaye wapa! 2 Bairi atore bairo ñi tũ̶goñaña yu̶ bu̶su̶riquere camasĩpeyoenarẽ roro cajũ̶goĩrĩ majãrẽ: Ũ̶tãã capairica mena na wãmu̶arĩrẽ jiyaturi, ria capairiyapu̶ na carurecõãpee niña. 3 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Caroaro ása. ¡Mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã yasire! “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã yau̶, roro cũ̶ caápata, cũ̶ quetibu̶ju̶ya tutuaro mena. Bairi cũ̶ pu̶ame tunu cũ̶ catũ̶goñawasoata, cũ̶ masiriyobojaya. 4 Bairi mu̶jããrẽ ñiña tunu: Mu̶jãã yau̶ jĩcã rũ̶mu̶rẽ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãni majũ mu̶jããrẽ roro cũ̶ caápata, ñuña. Bairi cũ̶ pu̶ame tunu jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãni majũ, ‘Mu̶jããrẽ pu̶gani yu̶ áperigu̶ tore bairo,’ mu̶jããrẽ cũ̶ caĩata, cũ̶ mu̶jãã camasiriyobojapee niña tocãnacãnia cũ̶ caĩata,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 5 Cabero tunu, atore bairo qũĩ jẽniñuparã cũ̶ cabuerã Jesús, marĩ Quetiupau̶re: --Jããrẽ paijãñurõ Dios mena tũ̶goñatutuariquere jãã jonemoña —qũĩñuparã. 6 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶: --Yu̶ yarã mu̶jããrẽ ñiña: Mostaza cawãmecu̶tii apeacã, õcã apeacã majũ niña. Tiacarẽ bairo petoaca Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuaata, yucu̶ capairicu̶re etari, tiire, ‘Wãáti ria capairiyapu̶ etanu̶cãrõjã,’ mu̶jãã caĩata, mu̶jãã caĩrõrẽã bairo baibujioro tii yucu̶ pu̶ame —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús, bairo na caĩjẽniñarõ cũ̶ cabuerãrẽ. 7 Na ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na ĩnemoñupũ̶ tunu Jesús: “¿Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶, cũ̶rẽ paacoteri majõcu̶ cũ̶ cacũ̶goata, wesepu̶ cũ̶ quetiupau̶ wecu̶are na nuu̶, o yepa cũ̶ caoteparore qũẽnou̶ caatíatacu̶ cũ̶ caetaro ĩña, cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame: ‘Tãmurĩ etanumurĩ u̶gaya u̶gariquere,’ cũ̶ qũĩbujiocu̶ti capaatacu̶ cũ̶ caetaroi? 8 Ĩẽcũ̶mi yu̶ra. Atore bairo pu̶ame qũĩbujiou̶mi: ‘Tãmurĩ u̶garique qũẽnorĩ yu̶ jeasá. U̶gagu̶ yu̶ átiya. Bairi etirique cũ̶ãrẽ yu̶ joya. Mu̶a, cabero mu̶ u̶gawa yu̶ cau̶gayaparoro bero,’ qũĩbujiou̶mi cũ̶tu̶ macããcũ̶rẽ cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame. 9 Tunu bairoa cũ̶ capaacoteri majõcu̶re: ‘Yu̶ mena mu̶ ñujãñuña. Bairi mu̶ mena yu̶ u̶seaniña,’ qũĩ pitietibujiou̶mi cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame cũ̶ ũ̶mu̶ cũ̶ cau̶garique nuu yaparoro berore. 10 Bairi mu̶jãã pu̶ame Dios mu̶jããrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ nipetirijere átipeyorã, atore bairo mu̶jãã caĩpee niña: ‘Dios cũ̶ carotirã marĩ ãniña. Bairi cũ̶ caroticũrĩqũẽ jetore cũ̶ marĩ ju̶átibojaya. Bairi noa ũna marĩ mena macããna, “Caãnimajũrãrẽ bairo jããrẽ ĩñaña, jãã capaayaparoroi,” caĩmasĩrã maniñama,’ mu̶jãã caĩpee niña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 11 Cabero Jesús Jerusalén macãpu̶ ácú̶, Samaria bairi Galilea na caĩrĩ yepa watoare netõásúpu̶. 12 Bairo ácú̶, etayupu̶ jĩcã macããcãrẽ. To cũ̶ caetaro ĩña yua, pu̶ga wãmo cãnacãũ̶ majũ caũ̶mu̶a witi asúparã, na rupau̶ri cacãmii boarã pu̶ame, Jesure cũ̶ bocárã aná. Bairo atímirãcũ̶ã, Jesús tu̶pu̶ etaesuparã. 13 Jõõpũ̶ã tuari atore bairo qũĩ bu̶su̶joyuparã bu̶su̶rique tutuaro mena: —¡Jesús cabuei, jããrẽ bopacooro jãã ĩñaña! 14 Bairo na caĩrõ, na ĩñajõõ, atore bairo na ĩ joyupu̶ Jesús pu̶ame: --Jau̶, mu̶jããrẽ yu̶ catiogu̶. Bairi ánája sacerdote majã tu̶pu̶. Na quetibu̶ju̶rájá mu̶jãã cabaiatajere —na ĩñupũ̶ Jesús. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, acoásúparã. Bairo na caátutuato, na cãmii caboamiataje na rupau̶rire peticoasuparo, cosericarore bairo yua, na riaye caãnimiataje. 15 Bairi yua, na mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ tiere ĩñarĩ, bu̶tioro cũ̶ basapeoyupu̶ Diore, bu̶su̶rique tutuaro mena. 16 Bairo ĩ yua, na mena caámiatacu̶ tunuatí, Jesús riape, yepapu̶ cũ̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ qũĩroayupu̶. “Yu̶ mena mu̶ ñumajũcõãña,” qũĩñupũ̶ Jesure cacãmii boamiatana mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ pu̶ame. Cũ̶ pu̶ame Samaria yepa macããcũ̶ ãñupũ̶. 17 Cũ̶rẽ qũĩña, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús pu̶ame: —¿Noate aperã mu̶ yarã? ¿Mu̶, jĩcãũ̶ ató mu̶ ãniati? Yu̶a, pu̶ga wãmo caãnacũ̶ã ãnama, mu̶jãã ñiapũ̶. ¿Noate aperã jĩcã wãmo peti baparicãnacãũ̶ caãniatana? 18 ¿Ãni, apero macããcũ̶ jeto ató Diore cũ̶ basapeo masĩñati? 19 Ĩ yaparo, atore bairo qũĩnemoñupũ̶ tunu: --Wãmu̶nu̶cãrĩ tunu ácú̶ja mu̶ ya wiipu̶. Yu̶ mena mu̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori mu̶ riayere yu̶ netõõcõãña —qũĩñupũ̶ Jesús cacãmii boamiatana pu̶ga wãmo cãnacãũ̶ majũ mena macããcũ̶ jĩcãũ̶rẽ. 20 Jĩcãni fariseo majã atore bairo qũĩ jẽniñañuparã Jesure: “¿Nocãrõpu̶ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ to etaroati?” Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús pu̶ame: --Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ baujaro etaetigaro. 21 Tunu bairoa ĩẽtĩgaro: ‘Atoa niña merẽ,’ o ‘Jõõ bauya,’ mu̶jããrẽ ĩã manigaro. Merẽ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ mu̶jãã recomacãpu̶ niña —na ĩñupũ̶ Jesús fariseo majãrẽ. 22 Ĩ yaparo, atore bairo na ĩñupũ̶ cũ̶ cabuerãrẽ: “Jĩcã rũ̶mu̶ mu̶jããrẽ atore bairo tũ̶goñarĩqũẽ etagaro: ‘Jĩcã rũ̶mu̶ ũno majũ marĩ ĩñagamiña Jesús, Camasã Jũ̶gocu̶re,’ mu̶jãã ĩ tũ̶goñagarã. Bairo yu̶re mu̶jãã caĩñagamiatacũ̶ãrẽ, yu̶ bauetigu̶,” na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 23 Ĩ yaparo, na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Aperã ĩgarãma: ‘Ati macãpu̶ etaupu̶,’ o ‘Jĩ macãpu̶ etaupu̶,’ ĩgarãma. Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, cariape na mu̶jãã tũ̶goetigarã. Mu̶jãã ápérigarã. Na caĩrĩjẽrẽ na mu̶jãã tũ̶gou̶saetigarã. 24 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Bu̶po cũ̶ cayaberije mena u̶mu̶recóore jĩñawoyami pu̶gatuapu̶a. Torea bairo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ nemo ati yepapu̶re yu̶ catunuatí rũ̶mu̶rẽ yu̶ baigu̶. Yoaro mee yu̶ bauetagu̶. 25 Baipu̶a mai, caãnijũ̶goro bairo yu̶ baijũ̶gogu̶: Ati yepapu̶re roro popiye yu̶ netõgu̶. Camasã, ati yepa macããna ñiñatejãñugarãma ati yu̶tea macããna pu̶ame. 26 Noé ãnacũ̶ cũ̶ caãniyu̶teare cabaiyaricarorea bairo baigaro nemo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ ati yepapu̶re yu̶ catunuatí rũ̶mu̶rẽ. 27 Atore bairo baiyayuparã camasã mai Noé ãnacũ̶ cũ̶ caãni yu̶teapu̶re: Camasã caroaro ãñuparã. Eti, u̶ga, bairi tunu wãmo jiya átiãñuparã, ñe ũno jĩcã wãmeacã cabaiãnipeere tũ̶goñarĩ mee. Noé, cũmua capairicare cũ̶ caájããrĩ rũ̶mu̶pu̶ bairo baijãnañuparã. Ti rũ̶mu̶a ati yepare ruayuparo. Bairo caruaro, camasã nipetiro ruayasi peticoasuparã, caroaro u̶seanirõ caãnimiatana yua. 28 Torea bairo baiyupa Lot cũ̶ caãni yu̶teapu̶ cũ̶ãrẽ: Camasã u̶seanirõ ãñupã. Eti, u̶ga, apeye ũnierẽ wapatijee áticõã, tunu nuni, oterique cũ̶ãrẽ ote, wiiri cũ̶ãrẽ caroa qũẽnorĩ ãñuparã, ñe ũnie ru̶saricaro mano, Lot ãnacũ̶ cũ̶ caãni yu̶teapu̶re. 29 Bairi Lot ti macã, Sodoma macãrẽ cũ̶ cawitiro bero, oco ocarore bairo wẽñuparõ. Peerori, azufre mena asuyaro jõbui u̶mu̶recóopu̶ caatíe ñañuparõ. Tie mena yasi peticoasuparã ti macã Sodoma ãnatõ macããna ãnana. 30 Torea bairo baigaro nemo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ yu̶ cabauetari rũ̶mu̶rẽ,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãre. 31 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Ti rũ̶mu̶ caetarore jĩcãũ̶ ũcũ̶ wii cabuimacã aru̶apu̶ cũ̶ caãmata, ruiatíri, cũ̶ apeyere, ape aru̶apu̶ caãnierẽ cũ̶ jei ápéricõãto. Tunu bairoa cũ̶, wesepu̶ caãcũ̶ cũ̶ wiipu̶ cũ̶ tunu apéricõãto. 32 Tũ̶goña masĩnemoñijate Lot nu̶mo ãnacõ cõ cabaiyariquere. Roro baiyupo. 33 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ caãnie pu̶amerẽ mairĩ, yu̶ yaye quetire jãnacõãgu̶mi. Bairi maimicũ̶ã, yasicoagu̶mi yua. Apei roque yu̶ yaye quetire cajãnaecu̶ roque caticõã ãninucũgu̶mi. Cũ̶rẽ na capajĩã rocacoamiatacũ̶ãrẽ, caticoa ãninucũgu̶mi tunu. Cũ̶ ũcũ̶ pu̶ame netõgu̶mi. 34 “Mu̶jããrẽ caãnorẽ bairo ñiña: Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ nemo yu̶ caetari rũ̶mu̶ caãno, ti ñamirẽ jĩcã camapu̶ pu̶garã cãnigarãma. Bairo pu̶garã nimirãcũ̶ã, jĩcãũ̶ã cũ̶ mena macããcũ̶ jeto neáecogu̶mi. Apei cũ̶ bapa pu̶ame neáecoetigu̶mi. 35 Tunu bairoa pu̶garã rõmia rupa bari trigo wãĩãnigarãma. Bairo pu̶garã rõmia nimirãcũ̶ã, jĩcãõã cõ mena macããcõ jeto neáecogomo. Apeo pu̶ame neáecoetigomo. 36 Tunu bairoa pu̶garã wesepu̶ nigarãma. Bairo pu̶garã nimirãcũ̶ã, jĩcãũ̶ã cũ̶ mena macããcũ̶ jeto neáecogu̶mi. Apei pu̶ame neáecoetigu̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 37 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩ jẽniñañuparã: —Jãã quetiupau̶, ¿noopu̶ to bairoati atie mu̶ caĩquetibu̶ju̶rije? Cũ̶ pu̶ame atore bairo na ĩ yu̶yupu̶: --Noo rupau̶ri ãnajẽ cacũñarõ, yucaa cũ̶ã topu̶ neñaetagarãma —na ĩ yu̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ.

Lucas 18

1 Cabero Jesús ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶yupu̶, jẽniju̶timirãcũ̶ã Diore cũ̶ na cajẽnijãnaetiparore bairo ĩ. 2 Atore bairo na ĩñupũ̶: “Ãñupũ̶ jĩcãũ̶ quetiupau̶ juez na caĩ. Cũ̶ pu̶ame nipetirãrẽ cauwiecu̶ ãñupũ̶. Bairi Dios cũ̶ãrẽ ĩroaesupu̶. Tunu bairoa camasãrẽ na nu̶cũ̶bu̶goesupu̶. 3 Cũ̶, juez cũ̶ caãni macãrẽã ãñupõ jĩcãõ cawapeao cũ̶ã. Cõ pu̶ame aperã roro na caĩepeo ãñupõ, na pesuore bairo caãcõ. Bairi cawapeao pu̶ame tocãnacãnia ánucũñupõ juez quetiupau̶ tu̶pu̶. Cũ̶rẽ, ‘Tocãrõã yu̶re na patowãcõẽtĩcõãtõ yu̶re roro caĩrãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶wa, mu̶, quetiupau̶ ãnirĩ,’ qũĩõ acó ánucũñupõ tocãnacãnia. 4 Baipu̶a, quetiupau̶ juez pu̶ame capee majũ cõ ju̶átigaesupu̶. Bairo ju̶átigaetimicũ̶ã, cabero atore bairo ĩ tũ̶goñañupũ̶: ‘Diore caĩroaecu̶ yu̶ ãniña. Tunu bairoa camasã cũ̶ãrẽ na yu̶ nu̶cũ̶bu̶goetiya. 5 Bairo cabai yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, atio pu̶ame yu̶ pajũ̶go jãnaẽtĩñamo. Bairi, yu̶re tocãrõã cõ pajũ̶go jãnato. Nairõ yu̶ tu̶re cõ apéricõãto ĩ, cõ yu̶ ju̶átigu̶,’ ĩ tũ̶goñañupũ̶,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 6 Ĩ yaparo, na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Tũ̶gopeoya juez cañuecũ̶ cawapeaore cõ cũ̶ caátajere. 7 Bairi, ¿Nopẽ bairo Dios, cũ̶ yarã cũ̶ canetõõparãrẽ, u̶mu̶recóo, ñamii nairõ na cajẽniata, na cũ̶ ju̶áperibujiocu̶ti? Cañuu̶ ãnirĩ na ju̶átimajũcõãgu̶mi. ¿O na cotecõã manio joroque na cũ̶ átibujiocu̶ti? Bairo na áperigu̶mi. 8 Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Coteri mea, jicoquei na ju̶átibujiou̶mi. Mu̶jããrẽ ñiña tunu: Nemo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ yu̶ catunuetari rũ̶mu̶rẽ, ¿ati yepapu̶re mai Dios mena catũ̶goñatutuarãrẽ na yu̶ bócaetau̶ átí?” na ĩñupũ̶ Jesús. 9 Cabero tunu Jesús ĩ cõñanemorĩ, quetibu̶ju̶yupu̶ fariseo, bairi jĩcãũ̶ gobiernorẽ dinero jejobojari majõcu̶ menarẽ. Na quetibu̶ju̶gu̶ ásupu̶ aperã, “Caroarã majũ jãã ãniña,” ĩrĩ aperãrẽ caĩñateri majãrẽ. 10 Atore bairo na ĩñupũ̶: “Pu̶garã ñubuerã ásúparã caũ̶mu̶a Dios ya wii, templo na caĩrĩ wiipu̶. Bairi jĩcãũ̶ ãñupũ̶ fariseo majã mena macããcũ̶. Apei pu̶ame ãñupũ̶ Roma macãrẽ camasã yaye dinerore jejobojari majã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶. 11 Atore bairo fariseo pu̶ame nucũrĩ Diore qũĩ jẽniñupũ̶: ‘Dios nocãrõ cañuu̶ majũrẽ mu̶rẽ ñiña. Mu̶ ñujãñuña yu̶ menarẽ. Yu̶a, aperãrẽ bairo yu̶ baietiya. Cañuu̶ yu̶ ãniña. Narẽ bairo yu̶ yajapaietiya. Rorije átajere yu̶ áperiya. Carõmio mena rorije átaje cũ̶ãrẽ yu̶ áperiya. Tunu bairoa ãni, apei, Roma macãrẽ dinero jejobojari majõcu̶re bairo yu̶ baietiya. 12 Yu̶a, pu̶gani jeto jĩcã semanarẽ u̶garique betiri mu̶ yu̶ ñubuenucũña. Tunu bairoa yu̶ cawapatarije cũ̶ãrẽ pu̶ga wãmo petiro cãnacã sero cãrõrẽ jĩcã sero cãrõ jeto tocãnacãnia mu̶ yu̶ jonucũña,’ ĩ jẽniñupũ̶ Diore fariseo majõcu̶ pu̶ame. 13 Apei Roma macã macããnarẽ dinero jejobojari majõcu̶ pu̶ame, noo, jopetu̶aca ũnopũ̶ã tuacõãñupũ̶. Bairo tuari jĩrĩãcã ũno cũ̶ãrẽ u̶mu̶recóore ĩñamu̶gõnucũrĩ mee nucũñupũ̶. Bairo nucũũ̶, cũ̶ majũ cotiare pari, atore bairo ĩ jẽniñupũ̶ Diore: ‘Dios, nocãrõ cañuu̶ majũ, mu̶rẽ ñiña. ¡Yu̶re bopacooro ĩñaña! Yu̶a, roro caátajecu̶cu̶ yu̶ ãniña,’ qũĩ jẽniñupũ̶ Diore Roma macã macããnarẽ dinero jejobojari majõcu̶ pu̶ame. 14 Mu̶jããrẽ caãnorẽ bairo ñiña: Ãni, Roma macã macããnarẽ cadinero jejobojari majõcu̶, cũ̶ ya wiire cũ̶ catunuetaparo jũ̶goye, merẽ Dios cũ̶ carorije wapare cũ̶ masiriyo bojacõãrĩcũ̶mi. Apei fariseo majõcu̶ pu̶ame roquere cũ̶ masiriyo bojaetacu̶mi. Bairi torea bairo ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ majũã: ‘Caãnimajũũ̶ yu̶ ãniña,’ caĩ pu̶amerẽ, cabu̶goro macããcũ̶rẽ bairo cũ̶ ãnio joroque cũ̶ átigu̶mi Dios. Apei, ‘Caãnimajũũ̶ mee yu̶ ãniña,’ caĩ pu̶ame roquere, cabero cabu̶goro macããcũ̶rẽ bairo mee cũ̶ ãnio joroque cũ̶ átigu̶mi Dios,” na ĩñupũ̶ Jesús. 15 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ yaparoro bero, tunu aperã na pũnaa, cawĩmarãrẽ na jeasúparã Jesús tu̶pu̶, na pãñarĩ Diore na cũ̶ jẽnibojaáto, ĩrã. Bairo na pũnaarẽ na cajeató ĩñarĩ, cũ̶ cabuerã pu̶ame, “Na jeapéricõãña mu̶jãã pũnaarẽ,” na ĩñuparã capacu̶are. 16 Bairo na caáto ĩña, na piijori atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: --Yu̶tu̶ pu̶ame cawĩmarãrẽ na atírotiya. Na ẽñotaeticõãña. Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããnarẽ bairo caãna niñama cawĩmarã. Narẽ bairo cayeriñurã jeto ãnimasĩñama Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶re. 17 Mu̶jããrẽ cariape ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cawĩmau̶ cũ̶ catũ̶goñarõrẽ bairo Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuaeticõãta, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re jãã masĩẽtĩgu̶mi —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 18 Cabero jĩcãũ̶ sacerdote majã mena macããcũ̶ atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure: —Cañuu̶ majũ cabuei, ¿dope bairo yu̶ átibujiocu̶ti, caroa yeri capetietiere bócagu̶? 19 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo Jesús pu̶ame qũĩ yu̶yupu̶: --¿Nopẽĩ cañuu̶ yu̶ mi piiyati? Cañuu̶, jĩcãũ̶ã niñami, Dios jeto. 20 Merẽ mu̶ masĩĩ Dios camasãrẽ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ: “Carõmio mena roro átiepeeticõãña. Pajĩãẽtĩcõãña camasãrẽ. Aperã yayere jeerutieticõãña. Aperãrẽ cabu̶goroa na ĩbuitieticõãña. Mu̶ pacu̶, mu̶ paco cũ̶ãrẽ nu̶cũ̶bu̶goya.” 21 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ caũ̶mu̶ pu̶ame: --Tie nipetirijere cawĩmau̶ ãcũ̶pũ̶na, yu̶ átipeyocõã jũ̶gowu̶ —qũĩñupũ̶. 22 Tiere tũ̶go, Jesús pu̶ame qũĩnemoñupũ̶ tunu: --Mai, jĩcã wãme mu̶ ru̶sacõãña. Mu̶ cacũ̶gorije nipetirijere nunirepeyocõãña. Tie wapare jeri cabopacarãrẽ na ricawoya. Bairo mu̶ caápata, jõbuipu̶ pairo nigaro mu̶ cawapatapee. Bairo yu̶ caĩrõrẽ bairo áti yaparori, yu̶ mena bapacu̶sa —qũĩñupũ̶ Jesús. 23 Tiere tũ̶go, caũ̶mu̶ pu̶ame tũ̶goñarĩqũẽ paicoasupu̶. Capee apeye ũnierẽ cacũ̶gou̶ ãnirĩ, Jesús cũ̶ caĩrõrẽ bairo átigaesupu̶. 24 Bairo cũ̶ catũ̶goñarĩqũẽ pairo ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶tu̶ caãnarẽ: --Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ capee apeye ũnierẽ cacũ̶gou̶, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re cũ̶ caetapee masiriyojãñuña. 25 Waibu̶cu̶ capai, camello, ãpõã pota opeacapu̶ cũ̶ cajã ãmewitiata, masiriyojãñuña. Bairo cũ̶ caãmewitimasĩmiatacũ̶ãrẽ, netõjãñurõ masiriyoro niña caũ̶mu̶ capee apeyere cacũ̶gou̶ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re cũ̶ caetapee pu̶ame roque —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 26 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gorã pu̶ame cũ̶ jẽniñañuparã: —Bairi, ¿ni ũcũ̶ toroque cũ̶ netõmasĩcu̶ti? 27 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: —Dise ũnie camasã na caátimasĩẽtĩẽ, nipetirije Dios cũ̶ caátimasĩrĩjẽ jeto niña. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame bairo qũĩñupũ̶ Jesure: —Jãã Quetiupau̶, jãã roque merẽ, nipetirije jãã cacũ̶gorijere cũrĩ, mu̶rẽ jãã bapacu̶ti u̶sajũ̶gowu̶. 29 Jesús pu̶ame atore bairo qũĩ yu̶yupu̶: --Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios cũ̶ carotimasirĩpau̶ macããjẽrẽ paagu̶, cũ̶ ya wiire, o cũ̶ nu̶morẽ, cũ̶ bairãrẽ, cũ̶ pacu̶are, o cũ̶ pũnaa cũ̶ãrẽ na cũ̶ caaweyocoápáta, narẽ cũ̶ cacũ̶goro netõrõ bócanemogu̶mi tunu ati yepapu̶re. Tunu ape u̶mu̶recóo caetaro, cũ̶gonemogu̶mi yeri capetietiere —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 31 Cabero Jesús cũ̶ cabuerãrẽ, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ camasã watoa caãnarẽ na piiwu̶ojori na ĩñupũ̶ na jetore: “Ãmerẽ Jerusalẽpu̶ marĩ ágarã. Topu̶ profeta majã ãnana yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re na caĩquetibu̶ju̶ woatuyaricarorea bairo baigaro. 32 Ti macã macããna pu̶ame judío majã caãmerãrẽ yu̶ nunirocacõãgarãma. Roro ñiepegarãma. Roro yu̶ átiepegarãma. Na u̶coo mena yu̶ eyotuepegarãma. 33 Bairo átiri, roro majũ yu̶ bape epegarãma. Bairo yu̶ átieperi, yu̶ pajĩã rocacõãgarãma. Bairo yu̶re na caátimiatacũ̶ãrẽ, itia rũ̶mu̶ bero caãno yu̶ pu̶ame yu̶ caticoagu̶ tunu,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 34 Na, cũ̶ cabuerã pu̶ame cũ̶ caquetibu̶ju̶mirĩjẽrẽ tũ̶gomasĩẽtĩmajũcõãñuparã. Na pu̶ame, “Jesús bairo baiyasigu̶mi,” ĩ masĩẽsuparã. Bairi tũ̶gomasĩẽsuparã. 35 Cabero Jericó macãrẽ cõñaácú̶, Jesús pu̶ame cacaapee ĩñaecũ̶rẽ netõásúpu̶. Cũ̶ pu̶ame maa tũ̶ni camasãrẽ dinero jẽniruinucũñupũ̶. 36 Bairi yua, camasã capããrã na canetõrõrẽ tũ̶gori, “¿Dope to baiyati?” na ĩ jẽniñañupũ̶ cũ̶tu̶ caãnarẽ. 37 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, na pu̶ame qũĩñuparã: --Jesús, Nazaret macã macããcũ̶ netõácú̶ baiyami —qũĩ quetibu̶ju̶yuparã. 38 Tiere tũ̶gori, bu̶su̶rique tutuaro mena qũĩ joyupu̶ Jesure: —¡Jesús, David ãnacũ̶ pãrãmi, bopacooro ñiñaña! 39 Bairo cũ̶ caĩrõ, aperã cũ̶ riape caãna pu̶ame cũ̶ tutiyuparã, cũ̶ awajaeticõãto, ĩrã. Bairo cũ̶rẽ na caĩmiatacũ̶ãrẽ, bu̶tioro jãñurĩ awajanemoñupũ̶ tunu: —¡David ãnacũ̶ pãrãmi, bopacooro ñiñaña! 40 Jesús pu̶ame cũ̶ caĩawajarijere tũ̶gori, tuanu̶cãñupũ̶. Tuanu̶cãrĩ, “Cũ̶ neasá,” na ĩñupũ̶ aperãrẽ. Bairo yua, cũ̶ na cane etaro ĩña, cũ̶ jẽniñañupũ̶: 41 —¿Ñerẽ mu̶ yu̶ caáto mu̶ boyati? Bairo cũ̶ caĩrõ caĩñaecũ̶ pu̶ame qũĩñupũ̶: --Yu̶ Quetiupau̶, caĩñamasĩẽcũ̶ ãnirĩ ñiñamasĩgaya tunu —qũĩñupũ̶. 42 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: —¡Jau̶, ĩñamasĩña! Yu̶ mena mu̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori mu̶ caapee ĩñamasĩõ joroque mu̶ yu̶ átiya. 43 Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei ĩñamasĩcoasupu̶. Ĩñamasĩ yua, Jesús bero u̶sari, Diore cũ̶ basapeoyupu̶. Nipetiro camasã, tiere caĩñaatana cũ̶ã Diore cũ̶ basapeoyuparã.

Lucas 19

1 Cabero yua, etayupu̶ Jericó cawãmecu̶ti macãrẽ. Eta yua, ti macãrẽ tẽñota jũ̶goyupu̶. 2 Mai, ti macãpu̶ ãñupũ̶ Zaqueo cawãmecu̶cu̶. Cũ̶ pu̶ame pairo netõrõ apeye ũnierẽ cacũ̶gou̶ ãñupũ̶. Roma macããnarẽ camasã yaye dinerore jejobojari majã quetiupau̶ ãñupũ̶. 3 Cũ̶ pu̶ame bu̶tioro ĩñagamiñupũ̶ Jesure. Bairo ĩñagamicũ̶ã, cayepau̶aca ãnirĩ, tunu bairoa camasã capããrã cũ̶ riapere na caãnoi, dope bairo Jesure qũĩña bocamasĩẽsupu̶. 4 Bairi Jesús cũ̶ caápáro riape atu̶átí, yucu̶pu̶ wãmu̶coásúpu̶, cũ̶ cũ̶ caĩñajo masĩparore ĩ. 5 Bairi Jesús pu̶ame to netõácú̶ qũĩñamu̶gõ joyupu̶ Zaqueo, yucu̶ buipu̶ capesau̶re. Qũĩñabocari, atore bairo qũĩñupũ̶: --Zaqueo, tãmurĩ ruiasá. Ãmerẽ mu̶ ya wiipu̶ yu̶ tuagaya —qũĩñupũ̶. 6 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, uwaro ruiátíri, u̶seanirĩqũẽ mena cũ̶ ya wiipu̶ cũ̶ jũ̶goásúpu̶. 7 Bairo Jesús cũ̶ mena cũ̶ caátó ĩña, to macããna nipetirã Jesure ãmeo bu̶su̶pai jũ̶goyuparã na majũ, “Rorije caácu̶ ya wiipu̶ tuau̶ áyami,” ĩ bu̶su̶paiyuparã. 8 Cabero Zaqueo ya wiipu̶ na caetaãno yua, Zaqueo pu̶ame wãmu̶nu̶cãrĩ atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: --Yu̶ Quetiupau̶, ãmerẽ yua, yu̶ cacũ̶gorijere carecomacã majũ cabopacarãrẽ na yu̶ jogu̶. Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ cayajaricu̶ yu̶ caãmata, yu̶ cayajamirĩqũẽrẽ cũ̶ yu̶ tunuojonemogu̶ tunu. Tie netõjãñurõ baparicãnacãni majũ cũ̶ yu̶ tunuojonemogu̶ tunu —qũĩñupũ̶ Jesure. 9 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús pu̶ame: --Ãni, Zaqueo cũ̶ã, Abraham ãnacũ̶ pãrãmi majũ niñami. Bairi ãme cũ̶, cũ̶ yarã cũ̶ãrẽ na netõñami Dios. Torecu̶na, yu̶ apú̶, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, camasã cayasicoabujiorãrẽ na netõũ̶ ácu̶ —qũĩñupũ̶. 11 Camasã pu̶ame Jesús cũ̶ caĩrĩjẽrẽ caroaro cũ̶ tũ̶gou̶sayuparã. Bairo caroaro na catũ̶gou̶saro ĩñarĩ, dinerore ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶yupu̶. Mai, Jesús pu̶ame merẽ Jerusalén macãtu̶acapu̶ ãñupũ̶. Bairi camasã pu̶ame Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶, “Ãmeacã etagaro baiya,” ĩ tũ̶goñañuparã. 12 Bairi atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: “Ãñupũ̶ jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ quetiuparã yau̶. Cũ̶ pu̶ame águ̶ baiyupu̶ ape yepa cayoaropu̶. Topu̶ cũ̶ ya yepare quetiupau̶, reyre bairo cũ̶rẽ na cajõrõ bero, tunuatígayupu̶ tunu cũ̶ ya yepapu̶a. 13 Bairi águ̶ jũ̶goye, cũ̶ paabojari majã pu̶ga wãmo cãnacãũ̶ majũ mena macããnarẽ na piijori, na nuniñupũ̶ tocãnacãũ̶rẽã dinerore. Na nuni yaparori, atore bairo na ĩñupũ̶: ‘Mu̶jãã majũ atie dinero mena wapataya aperã mena. Tunu, yu̶ catunuetaropu̶ mu̶jãã wapata jãnagarã,’ na ĩñupũ̶. 14 Bairo cũ̶ caĩcũmiatacũ̶ãrẽ, camasã, cũ̶ caãni yepa macããna pu̶ame bu̶tioro cũ̶ mena asiajãñuñuparã. Quetiupau̶, reyre bairo cũ̶ cajããrõ boesuparã. Bairo cũ̶rẽ caasiarã ãnirĩ, cũ̶ berore na ĩ rotijoyuparã na quetibu̶ju̶bojari majãrẽ: ‘Jãã, reyre bairo mu̶ cajããrõrẽ jãã boetiya jãã ya yepare.’ 15 “Bairo cũ̶ na caboetimiatacũ̶ãrẽ, aperã, ape yepa macããna pu̶ame quetiupau̶ reyre bairo cũ̶ jõõcõãñuparã. To bero tunucoásúpu̶ tunu cũ̶ ya yepapu̶a. Bairo tunuetari bero, cũ̶ paabojari majãrẽ na piirotijoyupu̶ aperãrẽ, ‘Dinerore yu̶ canunicũrĩcãrã nocãrõ majũ na wapataupari tocãnacãũ̶pu̶a,’ ĩ. 16 Bairi cũ̶ paabojari majõcu̶ caãnijũ̶gou̶ pu̶ame etari, atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Quetiupau̶, mu̶ dinero yu̶ mu̶ cacũrĩqũẽ mena yu̶ wapatanemoapu̶ tunu. Mu̶ pu̶ame pu̶ga wãmo cãnacã mil tiiri dinerore yu̶ mu̶ cacũmiatacũ̶ãrẽ, tunu pu̶ga wãmo cãnacã mil tiiri mu̶rẽ yu̶ tunuo buipeogu̶,’ qũĩñupũ̶. 17 Bairo cũ̶ caĩrõ, cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame atore bairo qũĩ yu̶yupu̶: ‘Ñumajũcõãña; cañuu̶ mu̶ ãniña mu̶a paabojari majõcu̶. Bairi nu̶cũ̶rõ mena apeye petoaca caãnie ũnierẽ mu̶ caĩñarĩcãnu̶gõ masĩrõ jũ̶gori, pu̶ga wãmo cãnacã macãã quetiupau̶ majũ mu̶ jããõ joroque mu̶ yu̶ átigu̶,’ qũĩñupũ̶. 18 Bairi tunu cũ̶ paabojari majõcu̶ cabero macããcũ̶ pu̶ame etari, atore bairo qũĩñupũ̶: ‘Quetiupau̶, mu̶ dinero yu̶ mu̶ cacũrĩqũẽ mena yu̶ wapatanemoapu̶ tunu. Mu̶ pu̶ame jĩcã wãmo cãnacã mil tiiri dinerore yu̶ mu̶ cacũmiatacũ̶ãrẽ, tunu jĩcã wãmo cãnacã mil tiiri mu̶rẽ yu̶ tunuo buipeogu̶,’ qũĩñupũ̶. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ, cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame qũĩñupũ̶: ‘Ñumajũcõãña; mu̶ cũ̶ã jĩcã wãmo cãnacã macãã quetiupau̶ majũ mu̶ jããõ joroque mu̶ yu̶ átigu̶,’ qũĩñupũ̶. 20 “Apei cũ̶ paabojari majõcu̶ pu̶ame yua cũ̶tu̶ etari, atore bairo qũĩñupũ̶ cũ̶ cũ̶ã: ‘Quetiupau̶, atie niña mu̶ dinero. Yu̶ mu̶ canunimirĩqũẽ jetore mu̶ yu̶ tunuogu̶. Yasire ĩ, jutii asero mena ũmarĩ mu̶ yu̶ qũẽnocũbojawu̶. 21 Mu̶a, tutuaro mena caroti mu̶ ãniña. Aperã yayere na mu̶ ẽmanucũña. Tunu bairoa caoteecu̶ nimicũ̶ã, aperã na caoteriquepu̶re mu̶ jenucũña. Bairi mu̶rẽ uwiri, caroaro yu̶ qũẽnocũwũ̶ mu̶ dinerore, yasire ĩ,’ qũĩñupũ̶. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame qũĩñupũ̶: ‘Mu̶a, paabojari majõcu̶, cañuecũ̶ majũ mu̶ ãniña. Bairi bairo mu̶ caĩrĩjẽ menaa mu̶rẽ ñiñabesegu̶. Yu̶re, “Mu̶a, tutuaro mena caroti mu̶ ãniña,” yu̶ miapũ̶. Tunu bairoa, “Aperã yayere na mu̶ ẽmanucũña. Tunu bairoa caoteecu̶ nimicũ̶ã, aperã na caoteriquepu̶re mu̶ jenucũña,” yu̶ miapũ̶. 23 ¿Dopẽĩ, bairo yu̶ cabairijere masĩmicũ̶ã, yu̶ dinerore banco wiipu̶ mu̶ cũẽtĩ? Bairo cũrĩ, tie dinerore mu̶ cawasorije wapa mu̶ wapata nemobujioricu̶. Tie mena yu̶ mu̶ tunuobujioatacu̶, yu̶ wii yu̶ catunuetaro,’ qũĩ tutiyupu̶ cũ̶ quetiupau̶ cũ̶ ũ̶mu̶rẽ. 24 Bairo qũĩ yaparori, atore bairo na ĩñupũ̶ aperã, cũ̶tu̶ caãnarẽ: ‘Dinero cũ̶ cacũ̶gomirĩjẽrẽ jeri, apei pu̶ga wãmo cãrõ cawapata nemorĩcũ̶rẽ cũ̶ joya,’ na ĩñupũ̶. 25 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gomirãcũ̶ã, cũ̶tu̶ caãna pu̶ame qũĩñuparã: ‘Merẽ pairo cũ̶gonemoñami, pu̶ga wãmo cãrõ majũ. Bairi bonemoẽtĩñami,’ qũĩñuparã. 26 Bairo na caĩrõ tũ̶gori, atore bairo na ĩñupũ̶: ‘Mu̶jããrẽ cariape ñiña: Noa ũna nu̶cũ̶rõ mena yu̶ cajorijere na caĩñarĩcãnu̶gõata, paijãñurõ na yu̶ jonemogu̶ tunu. Aperã nu̶cũ̶rõ mena yu̶ cajorijere na caĩñarĩcãnu̶gõeticõãta, na cacũ̶gomirĩjẽrẽ yu̶ ẽmapeyocõãgu̶. 27 Tunu bairoa yu̶ pesua, yu̶re reyre bairo caboetiatanarẽ na neatíri, yu̶ caĩñajoro na pajĩãrecõãña,’ na ĩñupũ̶ quetiupau̶ pu̶ame,” na ĩ cõña quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 28 Bairo atiere quetibu̶ju̶ yaparori bero, Jesús Jerusalẽpu̶ ámajũñupũ̶ yua. 29 Bairi Betfagé, Betania na caĩrĩ macãã tu̶pu̶ cõñaácú̶, cũ̶ cabuerã pu̶garãrẽ na árotiyupu̶. Mai, Betfagé, Betania pu̶ame Olivo na caĩrĩ buro tu̶pu̶ ãñuparõ. 30 Bairi atore bairo na ĩ joyupu̶ cũ̶ cabuerã pu̶garãrẽ: --Ánája ato riape caãni macããcãpu̶. Topu̶ etarã, jĩcãũ̶ burro jiyaturicu̶re cũ̶ mu̶jãã bócagarã. Cũ̶, burro pu̶ame mai camasã na capesañaecũ̶ nigu̶mi. Cũ̶rẽ cũ̶ õwãrĩ, cũ̶ mu̶jãã neapá yu̶ tu̶pu̶. 31 Bairi tunu aperã, mu̶jããrẽ, ‘¿Nopẽĩrã cũ̶ mu̶jãã õwãñati?’ na caĩata, atore bairo na mu̶jãã ĩwã: ‘Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ boami,’ na mu̶jãã ĩwã —na ĩ joyupu̶ Jesús. 32 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, acoásúparã cũ̶ cabuerã pu̶garã pu̶ame. Bairo na caátó yua, nipetirije Jesús cũ̶ caĩatatorea bairo baiyuparo. 33 Bairi burrore na caõwãrõ ĩñarĩ, cũ̶ uparã pu̶ame: --¿Nopẽĩrã cũ̶ mu̶jãã õwãñati? —na ĩñuparã. 34 Na pu̶ame atore bairo na ĩ yu̶yuparã cauparãrẽ: --Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ boami. Bairi cũ̶ jãã õwãña —na ĩñuparã. 35 Bairo cũ̶ õwã yaparori, cũ̶ neásúparã burrore Jesús tu̶pu̶. Cũ̶ nee etari yua, cũ̶ cabuerã pu̶ame na jutii, cabui macããjẽrẽ, burro buire peoyuparã. Peo yaparori, Jesure cũ̶ nemu̶gõ peoyuparã burro buipu̶ yua. 36 Bairo na caáto bero yua, Jesús pu̶ame ánutuásúpu̶ Jerusalén caátíwãpu̶. Bairi camasã pu̶ame na jutii cabui macããjẽrẽ esocũñuparã maa cũ̶ caátíwãrẽ. 37 Bairi Jesujãã Olivo buro roaro na caetaro yua, camasã Jesure cau̶sari majã pu̶ame nipetiro bu̶su̶rique tutuaro mena ĩ awaja jũ̶goyuparã. Tunu bairoa u̶seanirĩqũẽ mena Diore cũ̶ basapeoyuparã. Jesús cũ̶ caátijẽño ĩñorĩqũẽ jũ̶gori bu̶tioro Diore cũ̶ basapeoyuparã. 38 Atore bairo qũĩ basapeoyuparã: --¡Jesús, Dios cũ̶ cajou̶, marĩ Quetiupau̶ majũ cũ̶ caãnoi, cũ̶rẽ marĩ cabasapeoro ñuña! ¡Jesús cũ̶ caatáje jũ̶gori Dios jõbui macããcũ̶ mena caroaro marĩ ãnimasĩña! ¡Bairi nipetiro cũ̶ marĩ basapeoroa Dios u̶mu̶recóo macããcũ̶rẽ! —qũĩ basapeoyuparã. 39 Bairo camasã Jesure cau̶sari majã na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, atore bairo qũĩñuparã fariseo majã jĩcããrã, camasã watoapu̶ caãna pu̶ame Jesure: --¡Jãã cabuei, mu̶rẽ caĩawaja u̶sarãrẽ tocãrõ na jãnarotiya! —qũĩñuparã. 40 Bairo na caĩrõ, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: --Mu̶jããrẽ cariape ñiña: Ãnoa camasã yu̶re na cabasapeoeticõãta, ũ̶tã rupaa pu̶ame yu̶re basapeobujioro —na ĩñupũ̶ Jesús fariseo majãrẽ. 41 Merẽ yua, Jesús Jerusalén macãtu̶acapu̶ ãcũ̶, ti macãrẽ ĩñajori, otiyupu̶. 42 Atore bairo na ĩ tũ̶goña yapapuayupu̶ Jerusalén macã macããnarẽ: “Mu̶jãã, Jerusalén macããna ãme rũ̶mu̶ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gamiña caroa yeri cu̶tajere. Mu̶jãã pu̶ame tie quetire apero cayasioropu̶ caãnierẽ na caĩñamasĩẽtõrẽã bairo tiere mu̶jãã masĩẽtĩña. 43 Bairi mu̶jããrẽ roro na caátipa rũ̶mu̶rĩ atígaro. Mu̶jãã wapana pu̶ame Jerusalẽrẽ ũ̶tã mena ẽñota, ãmejoregarãma rupa macãpu̶a, mu̶jãã carutimasĩẽtĩparore bairo ĩrã. Bairo áticõãrĩ, camasã, mu̶jãã wapana pu̶ame mu̶jãã tocãnacãpau̶pu̶rea ẽñota ãmejoreri, mu̶jãã ãmeo qũẽgarãma. 44 Ãmeo qũẽrĩ mu̶jããrẽ pajĩãre peyocõãgarãma mu̶jãã wapana pu̶ame. Bairo mu̶jãã pajĩãreri, Jerusalén macã ãnatõrẽ átiyasio rocamajũcõãgarãma. Tie ũ̶tã rupaa na caẽñotamirĩqũẽ jĩcã ũ̶tã ũno buituticu̶ti pesaricaro manopu̶ átiyasio rocacõãgarãma, mu̶jãã ya macã Jerusalén macã ãnatõrẽ. Mu̶jãã majũ Dios mu̶jããrẽ cũ̶ canetõũ̶ atiere mu̶jãã tũ̶gopeoepu̶. Bairi mu̶jããrẽ pajĩãregarãma mu̶jãã wapana,” ĩ yapapuayupu̶ Jesús, Jerusalén macãrẽ ĩñajori. 45 Bairo ĩrĩ bero, Jesús etayupu̶ Jerusalén macãrẽ yua. Bairo etari, templo capairi wii, ñubuerica wiire jããñupũ̶. Ti wiire jããetari, to macããna nunirĩ wapatari majãrẽ, bairi wapatiri majã cũ̶ãrẽ na acurewiyojo jũ̶goyupu̶. 46 Bairo na acurewiyojori, atore bairo na ĩñupũ̶: --Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶ri tutipu̶ bairo ĩña: ‘Yu̶ ya wii ñubuerica wii majũ nigaro,’ ĩña. Bairo caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame apeye aru̶are bairo mu̶jãã átiya. Camasã jeruti nunirĩ majãrẽ bairo caãna ãnirĩ jerutiri majã na caãni wii, ũ̶tã wiire bairo mu̶jãã átiya ati wii, Dios ya wiire —na ĩñupũ̶ Jesús. 47 Bairo áti yaparori bero, ti wiipu̶ camasãrẽ na bueãñupũ̶ tocãnacã rũ̶mu̶a ti semanarẽ. Bairo to cũ̶ caãno, quetiuparã sacerdote majã, aperã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, aperã cabu̶toa camasĩrĩ majã pu̶ame na nipetiro, “¿Dope bairo átiri cũ̶ marĩ pajĩãrãati?” ãmeo ĩ bu̶su̶pẽni jũ̶goyuparã na majũ. 48 Mai, camasã pu̶ame nipetiro cũ̶ cabuerijere caroaro mena cũ̶ tũ̶gou̶sayuparã. Bairi cũ̶rẽ na capajĩãrocagamirĩjẽrẽ átimasĩẽsuparã fariseo majã pu̶ame.

Lucas 20

1 Jĩcã rũ̶mu̶ templo wiipu̶ camasãrẽ na cũ̶ cabueãnitoye, quetiuparã sacerdote majã, aperã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, aperã cabu̶toa camasĩrĩ majã cũ̶ã, na nipetiro Jesutu̶ etayuparã. 2 Etari atore bairo qũĩ jẽniñañuparã: —¿Noa na carotiro mena bairo mu̶ átiati ñamicã mu̶ caátiatajere? 3 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ã: --Yu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽ jĩcã wãme yu̶ jẽniñagu̶. Cariape yu̶ mu̶jãã yu̶wa: 4 ¿Ni ũcũ̶ camasãrẽ na cũ̶ bautiza rotijoyupari Juan ãnacũ̶rẽ? ¿Dios, o camasã pu̶ame cũ̶ na bautiza rotijoyupari? —na ĩñupũ̶ Jesús. 5 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, yasioroaca ãmeo bu̶su̶yuparã na majũ cũ̶rẽ na caĩyu̶peere: “¿Nopẽ bairo cũ̶ marĩ yu̶rãati rita? ‘Dios pu̶ame cũ̶ bautiza rotijoricu̶mi,’ marĩ caĩata, ‘Toroque, ¿nopẽĩrã cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere cariape mu̶jãã tũ̶goeti?’ marĩ ĩbujiou̶mi. 6 Tunu bairoa, ‘Camasã pu̶ame cũ̶ bautiza rotijoyupa,’ marĩ ĩ masĩẽtĩña. Bairo marĩ caĩata, camasã pu̶ame ũ̶tã rupaa mena marĩ wẽpajĩãbujiorãma. Merẽ nipetiro camasã, ‘Juan ãnacũ̶ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ majũ ãmi,’ ĩ tũ̶goñamasĩrãma,” ãmeo ĩñuparã. 7 Bairi atore bairo qũĩñuparã fariseojãã Jesure: —Jãã masĩẽtĩña Juarẽ cabautiza rotijoricu̶re. 8 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶: --Cariape yu̶ mu̶jãã yu̶etiya. Bairi yu̶ cũ̶ã, ‘Noa ũna na carotiro mena tore bairo yu̶ átimasĩña,’ mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶etigu̶ —na ĩñupũ̶ Jesús fariseojããrẽ. 9 Cabero aperã camasã catũ̶gori majãrẽ ati wãmerẽ ĩcõñarĩ Jesús na quetibu̶ju̶yupu̶: “Ãñupũ̶ jĩcãũ̶ wese upau̶. Cũ̶ pu̶ame u̶se wesere qũẽnoñupũ̶. Bairo ti wesere ote yaparori bero, acoásúpu̶ cayoaropu̶. Mai, águ̶ jũ̶goye, cũ̶ wesere wasocũñupũ̶ aperã paari majãrẽ, wapatagu̶. 10 Cabero yua, u̶se cabu̶tiri yu̶tea caetaro masĩrĩ, cũ̶ ũ̶mu̶ jĩcãũ̶rẽ cũ̶ joyupu̶ cũ̶ ya wesere cũ̶ cawasoricarã tu̶pu̶. Cũ̶rẽ na cawasorique wapare bori, cũ̶ joyupu̶, tie wapare cũ̶ jeatíbojaáto, ĩ. Bairo cũ̶ ũ̶mu̶rẽ cũ̶ cajomiatacũ̶ãrẽ, wese paari majã pu̶ame, cũ̶ caetaro cũ̶ qũẽñuparã. Bairo cũ̶ qũẽrĩ, ñe ũnie mácũ̶ cũ̶ átitunuo joyuparã. 11 Tunu ti wese upau̶ pu̶ame apei cũ̶ ũ̶mu̶rẽ cũ̶ joyupu̶. Cũ̶ cũ̶ãrẽ torea bairo cũ̶ ásuparã. Roro cũ̶ átieperi, cũ̶ qũẽñuparã. Bairo áti yaparori, ñe ũnie mácũ̶ cũ̶ átitunuo joyuparã cũ̶ cũ̶ãrẽ. 12 Cabero apei, tunu cũ̶ joyupu̶. Tunu torea bairo cũ̶ ásuparã ti wesere capaari majã pu̶ame. Roro cũ̶ cãmii turi, cũ̶ acuwiyo joyuparã ti wese camanopu̶. 13 “Bairo jeto u̶se wese macããna na caáto ĩñamirĩ, atore bairo ĩ tũ̶goñañupũ̶ u̶se wese upau̶ majũ pu̶ame: ‘¿Dope yu̶ ácu̶ati yua? Yu̶ macũ̶, yu̶ camairẽ cũ̶ yu̶ jogu̶ na tu̶pu̶. Cũ̶ roquere cũ̶ nu̶cũ̶bu̶gobujiorãma, yu̶ macũ̶ cũ̶ caãnoi,’ ĩ tũ̶goñañupũ̶. 14 Bairi cabero yua, wese paari majã pu̶ame ti wese upau̶ macũ̶ cũ̶ caatóre ĩñarĩ, ãmeo ĩñuparã: ‘Atíyami ati wese upau̶ macũ̶. Cũ̶ã niñami cũ̶ pacu̶ cũ̶ cariaro bero ati wesere cacũ̶gou̶sapau̶. Bairi cũ̶ marĩ pajĩãrocacõãto. Bairo marĩ caápata, ati wese uparãrẽ bairo marĩ tuagarã,’ ãmeo ĩñuparã na majũ. 15 Bairo caĩrã ãnirĩ na caĩrõrẽã bairo ásuparã. Ti wese tũ̶nipu̶ cũ̶ neowaátí, cũ̶ pajĩã rocacõãñuparã,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gori majãrẽ: “¿Dope bairo ácu̶mi mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati cũ̶ macũ̶rẽ na capajĩãrocaro bero ti wese upau̶ pu̶ame yua? 16 Bairo átigu̶mi: Topu̶ á, ti wese paari majãrẽ na pajĩã recõãgu̶mi. Bairo na átireri bero, aperãrẽ cũ̶ wesere coteroticũgu̶mi,” na ĩñupũ̶ Jesús. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo qũĩñuparã Jesure: --¡Tocãrõã ĩ jãnaña tiere! ¡Ĩẽtĩcõãña! —qũĩñuparã. 17 Bairo na caĩrõ, na ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã, ‘Tocãrõã ĩ jãnaña tiere,’ yu̶ mu̶jãã ĩñati? ¿Torea bairo na ĩ quetibu̶ju̶ woacũẽsupari Dios yaye quetibu̶ju̶rica tutipu̶re? Atore bairo ĩña: ‘Ũ̶tã mena cawii qũẽnorĩ majã jĩcã ũ̶tããrẽ na caboetimiatacũ̶ãrẽ, tia pu̶ame caãni majũrĩcã nigaro. Tia camanicõãta, wii manibujioricaro,’ ĩ quetibu̶ju̶ woacũñupã Dios ya tutipu̶. 18 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ tia ũ̶tãã mena cũ̶ cañarocapeata, rocapecoabujiou̶mi. Tunu bairoa tia, jĩcãũ̶ buipu̶ to cañarocapeata, cũ̶ rocaboo rocacõãbujioro —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 19 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ yaparoro, quetiuparã sacerdote majã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã pu̶ame masĩcõãñuparã Jesús cũ̶ caĩrĩjẽrẽ. “Marĩ pu̶ame tia ũ̶tããrẽ carocari majãrẽ bairo marĩ ãniña. Bairi marĩrẽã ĩgu̶ ĩcũ̶mi Jesús,” ĩ tũ̶goñañuparã. Bairo ĩ tũ̶goñamasĩrĩ jicoquei Jesure cũ̶ ñegamiñuparã. Bairo cũ̶ ñegamirãcũ̶ã, cũ̶ ñemasĩẽsuparã, camasãrẽ na uwirã. 20 Bairi Jesutu̶ na joyuparã catũ̶gorutiri majãrẽ. Na pu̶ame nu̶cũ̶bu̶gori majãrẽ bairo Jesure na cabai ĩñorõ boyuparã, rorije cũ̶ bu̶su̶o joroque ĩrã. Bairi roro cũ̶ caĩata, quetiupau̶ gobernadore cũ̶ marĩ bu̶su̶jãmasĩgarã ĩrã, bairo na joyuparã. 21 Bairi na pu̶ame cũ̶tu̶ etari, atore bairo qũĩ jẽniñañuparã Jesure: --Cabuei, jãã masĩña merẽ mu̶ caátiãnierẽ. Mu̶a, caroaro cariape minucũña. Tunu bairoa caãnorẽ bairo mu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Aperã roro na cabaurije, aperã caroaro na cabaurije jũ̶gori mee na miñabeseya. Mu̶a, cariapea Dios marĩrẽ cũ̶ caãnirotiricarorea bairo mu̶ bueya. 22 Bairo cabai ãnirĩ, ¿dope bairo mi tũ̶goñañati romano majã marĩrẽ na carotirijere? ¿To ñuñati quetiupau̶ emperadore camasã yaye dinerore jeri jãã cajoata, o to ñueticu̶ti? —qũĩ jẽniñañuparã. 23 Jesús pu̶ame roro na caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ masĩcõãrĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: 24 --Jau̶, yu̶re joñijate moneda tiire —na ĩñupũ̶. Bairo na canunirõ, na ĩñupũ̶: --¿Noa riapé to tusayati ti tii moneda tiiacapu̶re? Tunu bairoa, ¿noa wãme woaturique to tusayati? —na ĩ jẽniñañupũ̶ Jesús. Bairo cũ̶ caĩrõ, na pu̶ame ĩñuparã: --Emperador, quetiupau̶ ya wãme, bairi tunu, cũ̶ riapé tusaya ti tii moneda tiiacapu̶re —qũĩñuparã. 25 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Jesús tunu: --Toroque emperador quetiupau̶re cũ̶ yaye caãnierẽ, cũ̶rẽ cũ̶ tunuojoya. Tunu bairoa Dios yaye caãnierẽ Diore cũ̶ jonucũña —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús fariseojããrẽ. 26 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori yua, nopẽ bairo pu̶ame qũĩto masĩẽsuparã fariseo majã pu̶ame camasã watoare. Bairoa bocá bu̶su̶eticõãñuparã, Jesús na cũ̶ cayu̶rijere tũ̶gorã. “¡Nocãrõ cũ̶ masĩñati!” ĩ, tũ̶goñacõã jãnasuparã yua. 27 Cabero jĩcããrã, saduceo majã na caĩrã qũĩñarã asúparã Jesure. Mai, saduceo majã pu̶ame atore bairo caĩtũ̶goñarĩ majã ãñuparã: “Camasã cariacoatana, nopẽ bairo catitunu masĩẽnama,” ĩ tũ̶goñañuparã. Bairi atore bairo qũĩñuparã Jesure: 28 --Cabuei, Moisés ãnacũ̶ atore bairo marĩrẽ ĩ woatucũñañupĩ tirũ̶mu̶pu̶re: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cawãmojiyaricu̶ cũ̶ nu̶mo mena pũnaa mácũ̶ã cũ̶ cariacoapata, cũ̶ ãnacũ̶ bai pu̶ame cũ̶ buiacore cõ cũ̶ wãmojiyaáto. Bairo cũ̶ caáto, cũ̶ pũnaa caãniparã pu̶ame cũ̶ ãnacũ̶ pũnaarẽ bairo ãnibujiorãma,” ĩcũñupĩ. 29 Tiere mu̶ masĩĩ. Bairi ape wãmerẽ ĩcõñarĩ jãã quetibu̶ju̶pa mai: Ãñuparã jĩcãni, jĩcãũ̶ pũnaa jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ caãnacãũ̶ majũ. Bairi cajũ̶gocu̶ pu̶ame wãmojiya jũ̶goyupu̶. Cabero pũnaa mácũ̶ã riacoásúpu̶. 30 Bairi cũ̶ ãnacũ̶ bai pu̶ame cũ̶ buiacore wãmojiyayupu̶ tunu. Cabero pũnaa mácũ̶ã riacoásúpu̶ cũ̶ cũ̶ã. 31 Tunu bairoa cũ̶ ãnacũ̶ bai, apei pu̶ame cũ̶ buiacore wãmojiyayupu̶ tunu. Cabero cũ̶ cũ̶ã riacoásúpu̶ pũnaa mácũ̶ã. Bairi, bairo jeto baiyuparã nipetiro na ãnana bairã, aperã cũ̶ã. Bairo nipetiro cõ mena nu̶mo cu̶timirãcũ̶ã, nipetirã cõ mena pũnaa mána jeto riapeticoasuparã. 32 Cabero na ãnana nu̶mo caãnimirĩcõ cũ̶ã riacoásúpo. 33 Bairo ati yepapu̶ nipetirã nu̶mo caãnacõ ãnirĩ yua, cariaricarã tunu na cacatiropu̶ na caãno, ¿ni nu̶mo majũ cõ ãnicu̶ti? —qũĩ jẽniñañuparã saduceo majã Jesure. 34 Bairo na caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶: --Ati u̶mu̶recóore caãna, carõmia manapu̶ cu̶tinucũñama. Caũ̶mu̶a cũ̶ã nu̶mo cu̶tinucũñama. 35 Aperã Dios mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori, ape u̶mu̶recóore tunu catiri, caetaparã pu̶ame roque nu̶mo manigarãma. Tunu bairoa na pũnaa rõmiarẽ na nu̶motietigarãma. 36 Topu̶re pu̶gani riaetigarãma nipetiro to macããna. Ángelea majã na caãnorẽ bairo nigarãma. Tunu bairoa Dios cũ̶ cacatiorã ãnirĩ, cũ̶ pũnarẽ bairo majũ caãna nigarãma. Bairi nu̶mo cu̶taje manigaro ti u̶mu̶recóopu̶re yua. 37 Bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶woacũñarĩcã tutipu̶ marĩ quetibu̶ju̶ masĩõña atore bairo: ‘Nipetiro camasã cariacoatana nimirãcũ̶ã, caticoagarãma.’ Ti tutipu̶ yucu̶ ũ̶mirõcũ̶ã caũ̶petietiire cũ̶ caquetibu̶ju̶ricapau̶pu̶ atore bairo ĩ woatuyupi Moisés: ‘Yu̶a, yu̶ ãniña Abraham, cũ̶ macũ̶ Isaac, bairi cũ̶ macũ̶ Jacob quetiupau̶ caãnacũ̶,’ ĩñupĩ. 38 Dios pu̶ame cayasirã ãnana ũna quetiupau̶ mee niñami. ¡Cacatirã majũ quetiupau̶ roque niñami! Dios, cũ̶ caĩñajorore na nipetiro cacatirãrẽ bairo caãna niñama —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús saduceo majãrẽ. 39 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, jĩcããrã fariseo majã mena macããna atore bairo qũĩñuparã: --Cabuei, caroaro majũ mu̶ quetibu̶ju̶ya —qũĩñuparã Jesure. 40 Bairi yua, pu̶gani cũ̶ jẽniñanemo masĩẽsuparã. 41 Cabero Jesús atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶: --¿Nopẽĩrã, “Mesías Dios cũ̶ cajou̶, David ãnacũ̶ pãrãmi nigu̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶nucũñati? 42 David ãnacũ̶ pu̶ame Salmos tutipu̶re atore bairo ĩ woatuyupi: ‘Dios pu̶ame yu̶ Quetiupau̶re atore bairo qũĩwĩ: “Ato ruiya cariape nu̶gõã pu̶ame mai. 43 Mu̶ pesua caãnanarẽ na yu̶ canetõnu̶cãrõ bero, mu̶ pu̶ame na mu̶ rotimasĩgu̶,” ’ ĩñupĩ David ãnacũ̶, Dios cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ. 44 Bairi Dios cũ̶ cajou̶re, “yu̶ Quetiupau̶” cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, ¿nopẽĩrã, “David ãnacũ̶ pãrãmi ãnigu̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶nucũñati? —na ĩñupũ̶ Jesús, na catũ̶gomasĩparore bairo ĩ. 45 Cabero capããrã camasã na catũ̶goãno, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: 46 “Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã na caátiãnierẽ tũ̶goñamasĩña: Na pu̶ame jutii cayowerijere jãñajesoyama. Bairo cajãñarã ãnirĩ maapu̶ na caáñesẽãta, nipetiro camasã nu̶cũ̶bu̶gorique mena na cajẽnirõrẽ bonucũñama. Tunu bairoa ñubuerica wiiripu̶ na caápáta, caroapau̶ri jetore ruiganucũñama. Tunu bose rũ̶mu̶ caãno narẽ na capiiata, caroapau̶re ruiri u̶gaganucũñama. 47 Tunu bairoa cawapearã rõmirĩ ya wiirire ẽmanucũñama. Tunu yoaro Diore cũ̶ jẽniñubuetonucũñama. Na pu̶ame roque aperã netõjãñurõ popiye tãmu̶ogarãma.”

Lucas 21

1 Cabero templo wiipu̶ ãcũ̶, Jesús pairo cadinero cu̶narẽ na ĩñajoyupu̶. Na pu̶ame dinero jããrĩcã pataripu̶ na yaye dinerore jããrã ásuparã. 2 Na bero cawapeao cabopacao cũ̶ã jããñupõ pu̶ga moneda, cobre tiiriacarẽ, cacũ̶goeco majũ nimiocũ̶ã. 3 Bairo cõ caáto ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Ãnoa cadinero cũ̶gonetõõrã ãnirĩ narẽ catuarijere jããñama. Atio cawapeao pu̶ame cabopacanetõõ ãnirĩ, cõ cacũ̶gomirĩjẽ nipetirijere jããñamo. Bairi cariape mu̶jããrẽ ñiña: Dios cũ̶ caĩñajoro atio pu̶ame cadinero cũ̶gorã netõõjãñurõ jããñamo —na ĩñupũ̶ Jesús. 5 Cabero jĩcããrã to caãna templo wiire ĩñarĩ, atore bairo ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã: “¡Nocãrõ caroa wii majũ to ãniñati ati wii! Paca ũ̶tãpãĩrĩ niña. Tunu bairoa camasã aperã na canunirĩqũẽrẽ na cacũrĩqũẽ mena caroa wii majũ bauya,” ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã, templo wiire ĩñarĩ na majũ. Bairo na caĩrõ tũ̶gori atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: 6 --Jĩcã rũ̶mu̶, ati wiire roro na caátipa rũ̶mu̶ etagaro. Bairo caetaro, jĩcã ũ̶tãã ũno bui tuticu̶ti pesaricaro manopu̶ átiyasio rocacõãgarãma ati wiire —na ĩñupũ̶ Jesús camasãrẽ. 7 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ, atore bairo qũĩ jẽniñañuparã: —Cabuei, ¿nocãrõpu̶ to bairoati atie mu̶ caĩrĩjẽ? ¿Dope bairo merẽ, “Jesús cũ̶ caĩrĩqũẽ etaro baiya,” jãã ĩ masĩrãati? 8 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶gori, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: “Caroaro majũ mu̶jãã tũ̶goñamasĩgarã, jããpu̶ jãã ĩtoecore, ĩrã. Capããrã atígarãma caĩtoñesẽãrĩ majã. Atore bairo ĩgarãma: ‘Yu̶a, yu̶ ãniña Dios cũ̶ cajou̶. Ãmea niña Dios marĩrẽ cũ̶ canetõõrĩ yu̶tea,’ ĩgarãma. Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, cariape na mu̶jãã tũ̶goetigarã. 9 Tunu bairoa mu̶jãã queti tũ̶gogarã: ‘Camasã aperopu̶ cũ̶ãrẽ ãmeo pajĩãrã átiuparã.’ Bairo na caátie quetire tũ̶gori, tũ̶go acu̶aeticõãña. Ati u̶mu̶recóo capetiparo jũ̶goye bairoa cabaijũ̶goye cu̶tipee niña bairopu̶a. Bairi tũ̶go acu̶aeticõãña,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 10 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na quetibu̶ju̶ nemoñupũ̶ tunu: “Aperã jĩcã yepa macããna, ape yepa macããna mena ãmeo pajĩãgarãma. Tunu bairoa jĩcã macã macããna, ape macã macããna mena ãmeo pajĩãgarãma. 11 Tunu tutuaro mena ati yepa cũ̶ã yuguigaro nipetiropu̶. Apeye au̶a riarique atígaro. Riaye cũ̶ã noo caãno cãnacãpau̶pu̶a nigaro. Tunu u̶mu̶recóopu̶re acu̶orije majũ bai ĩñogaro. Marĩ caĩñañaetĩẽ ũnie bai ĩñogaro. 12 “Mai, atie cabaiparo jũ̶goye mu̶jããrẽ roro átijũ̶gogarãma. Mu̶jããrẽ ñerĩ, popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã átigarãma. Ñubuerica wiiripu̶ mu̶jããrẽ jeágarãma, to macããna mu̶jããrẽ na caĩñabeseparore bairo ĩrã. Bairo átiri, mu̶jããrẽ preso jorica wiipu̶ mu̶jãã cũrecõãgarãma. Tunu yu̶ yarã mu̶jãã caãno jũ̶gori, na pu̶ame mu̶jããrẽ roro na catutiparore bairo ĩrã, quetiuparã gobernadores, bairi quetiuparã reyes tu̶pu̶ cũ̶ãrẽ mu̶jãã neágarãma. 13 Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, na ũnarẽ yu̶ yaye quetire nemojãñurõ mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩgarã bairãpu̶a. 14 Bairi quetiuparã roro mu̶jããrẽ na caátíparo jũ̶goye, ‘¿Dope bairo na marĩ ĩrãati?’ ĩ tũ̶goña macãẽtĩcõãña. 15 Yu̶ pu̶ame mu̶jãã caĩpeere yu̶ masĩõgu̶. Bairo yu̶ caátoi, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã pesua mena macããcũ̶ mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ nu̶cãmasĩẽtĩgu̶mi. Ni ũcũ̶ manigu̶mi mu̶jããrẽ cabotiou̶. 16 Bairãpu̶a, mu̶jãã yarãrẽ bairo caãna nimirãcũ̶ã, mu̶jãã bu̶su̶jã buitiregarãma. Bairi mu̶jãã pacu̶a, mu̶jãã bairã, aperã mu̶jãã yarã, mu̶jãã baparã cũ̶ã mu̶jãã bu̶su̶jã buitiregarãma. Bairo átiri, jĩcããrãrẽ mu̶jãã pajĩãregarãma. 17 Bairi yua, ati u̶mu̶recóo macããna nipetiro mu̶jããrẽ ĩñategarãma, yu̶ yarã mu̶jãã caãnoi. 18 Bairi roro mu̶jããrẽ na caátimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã yasietigarã. Mu̶jãã poawẽ jĩcãwẽãcã ũno yasietigaro. 19 ¡Bairi yu̶ yaye jĩcã wãmeacã ũnorẽ jãnaeticõãña, mu̶jããrẽ Dios cũ̶ canetõõparore bairo ĩrã! 20 “Jĩcã rũ̶mu̶ soldaua, pajĩãrĩ majã Jerusalén macãrẽ na cajotoa ãmejorero ĩñarã, atore bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñamasĩgarã: ‘Merẽ ati macã yasigaro baiya,’ mu̶jãã ĩ tũ̶goñagarã. 21 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Judea yepa macããna ũ̶tã yucu̶pu̶ na ruti ápáro. Aperã Jerusalén macããna ti macãrẽ na witiweyoátó. Tunu aperã wesepu̶ caãna ti macãrẽ na tunuapéricõãto. 22 Ti rũ̶mu̶rĩ pu̶ame camasã rorije na caátiei jũ̶gori popiye na cabairi rũ̶mu̶rĩ nigaro. Nipetiro baigaro Dios bu̶su̶rica tutipu̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo. 23 Ti rũ̶mu̶rẽ roro ati yepapu̶re bairique nigaro. Dios pu̶ame popiye na baio joroque na átigu̶mi, na yaye wapai. ¡Bairi carõmia bairirupau̶ caãna popiye netõõrõ baigarãma! ¡Tunu bairoa, caũpũrããcãrẽ capũnaacu̶na cũ̶ã popiye netõõrõ baigarãma ti rũ̶mu̶rẽ! 24 Bairi ti macã macããna jĩcããrã besui riagarãma. Aperã preso joricarã na caãnoi, nipetiro macã macããrĩpu̶ ácoagarãma. Aperopu̶ macããna pu̶ame Jerusalén macãrẽ ẽmacõãgarãma yua. Na pu̶ame ti macãpu̶ nicõã nigarãma Dios cũ̶ caátirotiricaro cãrõ,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 25 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Jõ u̶mu̶recóopu̶ ricaati cabaurije baugaro. Muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶, ñami macããcũ̶ cũ̶ã, ñocõã cũ̶ã ricaati baugarãma. Bairi yua, nipetiro camasã tiere ĩña acu̶acoagarãma. Tunu bairoa ria capairiya oco turi roro cabu̶su̶ocajorore tũ̶gori tũ̶go acu̶acoagarãma. 26 Camasã pu̶ame bairo cabairo ĩñarĩ: ‘¿Dope bairo to bairoati ati u̶mu̶recóo?’ ĩ uwitũ̶goñagarãma bu̶tioro. Ñocõã cũ̶ã yuguiñacoagarãma. 27 Bairo cabairo beropu̶, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re ñiñamu̶gõ jogarãma. Buseriwo watoapu̶ nocãrõ yu̶ catutuarije mena, bairi yu̶ caasiyabatorije mena yu̶ caatóre ĩñajogarãma. 28 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere bairo caetaro ĩñarĩ wãmu̶nu̶cãña. Bairo wãmu̶nu̶cãrĩ, jõbui pu̶ame mu̶jãã wãmorĩrẽ ñumu̶gõjori coteya. Yu̶, tocãrõã yu̶ atígu̶, mu̶jããrẽ netõũ̶ acú̶,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 29 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparori, ati wãmerẽ ĩcõñarĩ na quetibu̶ju̶ nemoñupũ̶ tunu: “Higuera cawãmecu̶ti yucu̶, o apei yucu̶ cabairijere mu̶jãã masĩña. 30 Ti yucu̶ cawãma pũũ cawasoaro ĩñarĩ, ‘Merẽ cũ̶ma cõñarõ baiya,’ mu̶jãã ĩ masĩña. 31 Torea bairo mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije caetaro ĩñarĩ, ‘Merẽ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ cõñarõ baiya,’ mu̶jãã ĩ masĩgarã. 32 “Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije baijũ̶gogaro ti yu̶tea macããna na cariaparo jũ̶goye. 33 Ati u̶mu̶recóo, ati yepa cũ̶ã yasipeticoagaro. Yu̶ yaye quetibu̶ju̶rique roque petietigaro. Yu̶ caĩrõrẽã bairo baicoagaro. 34 “Caroaro tũ̶goñaña. Ti rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye mu̶jãã ĩña acu̶are. Nemo yu̶ catunuetari rũ̶mu̶rẽ, yu̶ yarã roro na caátiãnorẽ ñiñagaetiya. Cacũmurãrẽ, bairi ati yepa macããjẽrẽ catũ̶goñarĩqũẽ pairã cũ̶ãrẽ na ñiñagaetiya. Bairi caroaro ãña tocãnacã rũ̶mu̶a. 35 Waibu̶cu̶ pu̶ame petiire cũ̶ cayoata, rutimasĩẽtĩñami. Torea bairo ti rũ̶mu̶ caetaro, camasã tocãnacãpau̶ macããna rutimasĩẽtĩgarãma. 36 Bairi yu̶ caetaparore caroaro yuya. Tunu atore bairo Diore cũ̶ jẽniña: ‘Ti rũ̶mu̶ caetaripau̶ tũ̶goñatutuariquere jãã joya, ti rũ̶mu̶ cabaipeere jãã canetõmasĩparore bairo ĩrã. Bairi tunu jãã, Camasã Jũ̶gocu̶ tu̶pu̶ jãã caetaparore bairo ĩrã, tũ̶goñatutuariquere jãã joya,’ qũĩ jẽniña tocãnacã rũ̶mu̶a,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús. 37 Jesús pu̶ame u̶mu̶recore templo wiipu̶ ñubuenucũñupũ̶ ti semanarẽ. Ñami pu̶amerẽ ácoanucũñupũ̶ Olivo cawãmecu̶ti buropu̶, ñami netõõgu̶. 38 Camasã nipetiro tocãnacã ñamirõcã caãno templo wiipu̶ etanucũñuparã, Jesús cũ̶ cabuerijere tũ̶gorã etarã.

Lucas 22

1 Merẽ yua, cõñarõ baiyuparo bose rũ̶mu̶, Pascua na caĩrĩ rũ̶mu̶, pããrẽ cawauarije caasua manierẽ na cau̶gari bose rũ̶mu̶ majũ. 2 Quetiuparã sacerdote majã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã pu̶ame, “¿Dope bairo átiri Jesure cũ̶ marĩ pajĩãrãati?” ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã na majũ. Bairãpu̶a, átimasĩẽsuparã mai, camasãrẽ uwirã. 3 Bairi yua, wãtĩ cũ̶ jããñupũ̶ Judas Iscariote na caĩrẽ. Cũ̶ pu̶ame Jesús bueri majã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ãñupũ̶. 4 Bairi yua, Judas pu̶ame na ĩñau̶ ásúpu̶ quetiuparã sacerdote majã, bairi tunu aperã templo wii quetiuparã majũrẽ. Na tu̶pu̶ etari, Jesure bu̶su̶jã buitirocacõãñupũ̶, cũ̶ na capajĩãmasĩparore bairo ĩ. 5 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go yua, u̶seanicoasuparã. Bairo u̶seanirĩ, “Dinero mu̶rẽ jãã jogarã tie wapa,” qũĩñuparã templo wii quetiuparã pu̶ame Judare. 6 Bairo cũ̶ na caĩrõ, “Jau̶,” ĩrĩ, jeyupu̶ dinerore. Tie dinerore jeri bero, Judas pu̶ame camasã manorẽ ĩñarĩ macãjũ̶goyupu̶, Jesure na ñerotigu̶. 7 Merẽ yua, etayuparo Pascua bose rũ̶mu̶, pããrẽ cawauarije asuena na cau̶gari bose rũ̶mu̶. Tunu bairoa oveja nurĩcũ̶ macũ̶ cordero na caĩrẽ pajĩãrĩ na cau̶gari bose rũ̶mu̶ etayuparo. 8 Bairo ti rũ̶mu̶ caetaro ĩña, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩ joyupu̶ Juan, apei Pedro menarẽ: —Pascua bose rũ̶mu̶ marĩ cau̶gapeere qũẽnoyurájá. 9 Na pu̶ame bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, qũĩñuparã: —¿Noopu̶ marĩ cau̶gapeere jãã caqũẽnoyuro mu̶ boyati? 10 Bairo na caĩjẽniñarõ, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Jerusalén macãrẽ etarã, mu̶jãã bócaetagarã jĩcãũ̶ caũ̶mu̶rẽ, ocoru̶ pu̶sari caácú̶re. Cũ̶rẽ cũ̶ bócaetari, cũ̶ bero mu̶jãã u̶saápá. 11 Cũ̶ u̶saa yua, cũ̶ wiipu̶ cũ̶ cajããrõ, ti wii upau̶re atore bairo cũ̶ mu̶jãã ĩgarã: ‘Cabuei bairo ĩ jẽniñajoyami: “¿Noopu̶ to ãniñati Pascua bose rũ̶mu̶ caãno yu̶ cabuerã mena yu̶ cau̶gapa aru̶a?” ĩ jẽniña rotijoyami,’ mu̶jãã ĩgarã. 12 Bairo mu̶jãã caĩjẽniñarõ, mu̶jãã ĩñogu̶mi jõbuipu̶ caroaro qũẽnoweyorica aru̶are. Topu̶ marĩ cau̶gapeere mu̶jãã qũẽnoyuwa —na ĩñupũ̶ Jesús. 13 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, acoásúparã. Topu̶ na caetaro, nipetiro Jesús na cũ̶ caĩatatorea bairo baipeticõãñuparõ. Bairi topu̶ qũẽnoyuyuparã Pascua bose rũ̶mu̶ na cau̶gapeere yua. 14 Cabero yua, na cau̶gari hora caetaro, Jesús bairi cũ̶ cabuerã nipetiro etanumurĩ ruiyuparã mesapu̶. 15 Bairo nipetiro na caruiro ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ: --¡Nocãrõ majũ ati Pascua bose rũ̶mu̶rẽ mu̶jãã yu̶ jũ̶gou̶gaganucũmitu̶joapu̶ yu̶ cariaparo jũ̶goye! 16 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetaparo jũ̶goye mu̶jãã mena yu̶ u̶ganemoetigu̶ —na ĩñupũ̶. 17 Bairo ĩ yaparo, cũ̶ wãmo mena jĩcãru̶ etiricaru̶re nerĩ, “Dios, mu̶ ñujãñuña jãã mena,” qũĩ yaparori, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús, cũ̶ cabuerãrẽ: —Atie u̶se ocore ãmeo tĩãbato peyocõãña. 18 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ãmea mu̶jãã mena atie u̶se ocore pu̶gani yu̶ etinemoetigu̶ yu̶ Pacu̶ cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ tunu caetaro marĩ caetinemoparo jũ̶goye. 19 Cabero tunu cũ̶ wãmo mena pããrẽ nerĩ, “Dios mu̶ ñujãñuña jãã menarẽ,” ĩ yaparori, carecomacã peenerĩ na batoyupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. Nunirĩ atore bairo na ĩñupũ̶: --Atie pan, yu̶ rupau̶ niña. Mu̶jããrẽ yu̶ cariabojarije macããjẽ niña. Bairi mu̶jãã cũ̶ã, cabero atore bairo yu̶ caátajere tũ̶goñarĩ, pããrẽ mu̶jãã bato u̶ganucũgarã —na ĩñupũ̶. 20 Cabero tunu torea bairo ásupu̶ etiricaru̶re, u̶ga yaparori bero. Atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Atiru̶ macããjẽ u̶se oco pu̶ame yu̶ rií niña. Camasãrẽ netõõgu̶, yu̶ riacoagu̶. Bairo yu̶ cariápee jũ̶gori cawãma wãme camasãrẽ Dios cũ̶ caátibojacũrĩjẽ niña. 21 Tunu apeyera yu̶re roro caĩbuitirocapau̶ yu̶ mena, yu̶ cau̶gari mesapu̶ u̶garuiyami cũ̶ cũ̶ã. 22 Torecu̶na, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ Pacu̶ yu̶ cũ̶ cabairotijoricarorea bairo yu̶ baigu̶. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, yu̶re caĩbuitirocapau̶re cũ̶ carorije wapa pairo nigaro —na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 23 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, “¿Ni majũ cũ̶ ãnicu̶ti cũ̶rẽ caĩbuitiri majõcu̶?” ãmeo ĩ jẽniña jũ̶goyuparã na majũ, cũ̶ cabuerã pu̶ame. 24 Cabero tunu Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame, “¿Ni majũ cũ̶ ãnicu̶ti jĩcãũ̶ marĩ mena macããcũ̶, caãni majũũ̶rẽ bairo caãcũ̶?” ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã. 25 Bairo na caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, atore na ĩñupũ̶ Jesús: “Ati yepa macããna quetiuparã reyre bairo caãna tutuaro mena na rotiepeyama na roca macããnarẽ. ‘Camasãrẽ caju̶ána’ wãmecu̶tiyama bairãpu̶a. 26 Tore bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame roquere tore bairo baietirotiya. Bairo pu̶ame bairotiya mu̶jããrẽ: Mu̶jãã mena macããcũ̶, caãnimajũũ̶rẽ bairo caãnigau̶ mu̶jãã mena macããcũ̶, mu̶jãã roca netõjãñurõ carotimasĩrẽ bairo ãnirotiya. Tunu bairoa carotiri majõcu̶re bairo caãnigau̶, mu̶jãã ũ̶mu̶rẽ bairo cũ̶ ãmarõ. 27 Toroque, ¿ni pu̶ame cũ̶ ãnicu̶ti caãnimajũũ̶rẽ bairo caãcũ̶: Mesapu̶ cau̶garui pu̶ame, o cũ̶rẽ cau̶garique qũẽnonuu̶ pu̶ame, cũ̶ ãnicu̶ti caãnimajũũ̶rẽ bairo caãcũ̶? Ati yepa macããna pu̶ame, ‘Mesapu̶ cau̶garui pu̶ame cũ̶rẽ cau̶garique qũẽnonuu̶ netõõrõ caãnimajũũ̶ niñami,’ ĩ tũ̶goñabujiorãma. Bairo na caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame u̶gariquere caqũẽnonuu̶ ũ̶mu̶rẽ bairo yu̶ ãniña mu̶jãã menarẽ. 28 “Apeyera tunu ati yepapu̶re popiye yu̶ cabairi rũ̶mu̶rĩrẽ mu̶jãã roque tocãnacãnia yu̶ mena mu̶jãã bapacu̶ti ãmu̶. 29 Bairo mu̶jãã cabairoi, yu̶ Pacu̶ yu̶re rotimasĩrĩqũẽrẽ cũ̶ cajoricarorea bairo yu̶ cũ̶ã rotimasĩrĩqũẽrẽ mu̶jããrẽ yu̶ joya. 30 Bairi yu̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶ mu̶jãã cũ̶ã eti, u̶ga, mu̶jãã átigarã yu̶ ya mesapu̶. Tunu bairoa quetiuparã na caruiro ũno, tronopu̶ mu̶jãã ruigarã. Israel yepa macããna, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã poari macããna na caátajere ĩñacõñarĩ na mu̶jãã ĩñabesegarã,” na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 31 Cabero tunu qũĩnemoñupũ̶ Jesús Simorẽ: —Simón, yu̶ yau̶, tũ̶goya yu̶ caĩrĩjẽrẽ: Satanás pu̶ame mu̶jããrẽ bu̶su̶jãgu̶mi, roro mu̶jãã caátiparore bairo ĩ. Jĩcãũ̶ trigo aserire cũ̶ caju̶garerore bairo mu̶jãã cũ̶ãrẽ regayami. Yu̶ mena mu̶jãã caãnorẽ boojãẽtĩñami. 32 Bairo Satanás mu̶jããrẽ cũ̶ caátigamiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame mu̶rẽ Diopu̶re yu̶ jẽnibojaapu̶, cũ̶ mena caroaro majũ mu̶ catũ̶goñatutuaparore bairo ĩ. Bairi yua, yu̶ mena tunu caroaro nemojãñurõ tũ̶goñatutuari marĩ yarãrẽ caroaro na mu̶ jũ̶goãnigu̶. 33 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ tũ̶go, qũĩñupũ̶ Pedro pu̶ame: --Yu̶ Quetiupau̶, di rũ̶mu̶ ũno mu̶ yu̶ aweyoetigu̶. Ãmea mu̶ mena preso jorica wiipu̶ yu̶ ámasĩña. Tunu bairoa mu̶ mena yu̶ baiyasi masĩña —qũĩñupũ̶ Simón Jesure. 34 Bairo cũ̶ caĩrõ, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús Simorẽ: --Pedro cariape mu̶rẽ ñiña: Ãme ñamia ãbocu̶ cũ̶ capiiparo jũ̶goye itiani majũ, ‘Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure,’ yu̶ mitogu̶ —qũĩñupũ̶ Jesús Simorẽ. 35 Cabero tunu atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: --Mu̶jããrẽ wasopoa ũno, bairi moneda jããrĩcã poa ũno cũ̶ãrẽ, bairi tunu ru̶po juti ũnie cũ̶ãrẽ cũ̶goena, mu̶jããrẽ yu̶ caárotirica rũ̶mu̶rẽ, ¿ñe ũnie mu̶jãã to ru̶sari? —na ĩñupũ̶ Jesús. Bairo cũ̶ caĩrõ, qũĩñuparã: —Ñe ũnie jãã ru̶saepu̶. 36 Bairo na caĩrõ, na ĩnemoñupũ̶ tunu: --Bairi ãmerã, cawasopoacu̶cu̶, cũ̶ wasopoare cũ̶ neápáro. Tunu bairoa cũ̶ moneda jããrĩcã poa cũ̶ãrẽ cũ̶ neápáro. Bairi tunu jarericapãĩ cacũ̶goecu̶ cũ̶ã, cũ̶ oco juricarore nunirocari, jĩcãpãĩ cũ̶ jarericapãĩ wapatiáto. 37 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: “Atore bairo ĩ woatuyayupa mai yu̶ cabaipeere Dios bu̶su̶rica tutipu̶: ‘Carorije caána watoapu̶ yasigu̶mi.’ Bairi nipetirije yu̶re Dios ya tutipu̶ na caĩwoatujũ̶goyetirique, na caĩrĩcãrõrẽã bairo baipeticoagaro,” na ĩñupũ̶ Jesús. 38 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ caroaro tũ̶goñamasĩẽtĩrĩ, atore bairo qũĩñuparã: —Jãã Quetiupau̶, ato niña jarericapãĩrĩ pu̶gapãĩ. Tie mena na marĩ ãmeo qũẽmasĩña. Bairo na caĩrõ, Jesús pu̶ame na ĩñupũ̶: --Tocãrõ majũ átia mano. Bairo marĩ áperigarã —na ĩñupũ̶ Jesús, bairo na caĩrõĩ. 39 Cabero yua, acoásúpu̶ Olivos na caĩrĩ buropu̶. Topu̶ caájeyanucũrĩcũ̶ ãnirĩ topu̶ ásúpu̶. Bairo Jesús cũ̶ caátó, cũ̶ cabuerã cũ̶ã cũ̶ u̶sa ásúparã. 40 Bairi yua, topu̶ na caetaro, atore bairo na ĩñupũ̶: --Diore cũ̶ jẽniña, wãtĩ mu̶jããrẽ cũ̶ canetõõẽtĩparore bairo ĩrã —na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 41 Bairo na ĩ yaparori bero, Jesús pu̶ame ũ̶tããrẽ wẽjoricaro cãrõ wu̶ri, cũ̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ Diore cũ̶ jẽnijũ̶goyupu̶. 42 Atore bairo ĩ jẽniñupũ̶: “Caacu̶, mu̶ cabooata, atie roro yu̶ canetõpeere yu̶ mu̶ netõõbojagu̶. Bairopu̶a, yu̶ caborore bairo to baieticõãto. Mu̶ caborore bairo roque to baiáto,” ĩ jẽniñupũ̶ Jesús. 43 Bairo cũ̶ caĩjẽniãnipau̶a, ángel buiaetayupu̶, Jesure tũ̶goñatutuarique cũ̶ jogu̶. 44 Bairo roro cũ̶ canetõrĩjẽ watoapu̶, Jesús netõjãñurõ jẽninemoñupũ̶. Bairo cũ̶ cajẽnirõ, cũ̶ caasipuarije oco pu̶ame riíre bairije tapiwẽñuparõ yepapu̶. 45 Bairo Diore jẽni yaparori, wãmu̶nu̶cã ásúpu̶ cũ̶ cabuerã tu̶pu̶. Jesús pu̶ame cacãnirãpũ̶rẽ na etayupu̶. Cũ̶ cabuerã pu̶ame Jesús cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶goñatutuaetiri cãnicoasuparã. 46 Cacãnirãrẽ na etari, na ĩñupũ̶ Jesús: --¿Nopẽĩrã mu̶jãã cãniñati? Cãniena, wãmu̶nu̶cãrĩ Diore cũ̶ jẽniña, wãtĩ mu̶jããrẽ cũ̶ canetõõẽtĩparore bairo ĩrã —na ĩñupũ̶ Jesús, cũ̶ cabuerã cacãnirãrẽ na etari. 47 Bairo cũ̶ cabuerãrẽ cũ̶ caĩãnoa, capããrã camasã etayuparã. Narẽ cajũ̶gou̶ Judas ãñupũ̶. Pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ Jesús cũ̶ buerã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ caãninucũmirĩcũ̶ ãñupũ̶. Bairi yua, Judas pu̶ame Jesutu̶ etayupu̶, cũ̶ jẽnigu̶. Etari, caroaro mena átitori, cũ̶ ũpũñupũ̶. 48 Bairo cũ̶ caáto, Jesús pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶: --Judas, ¿nopẽĩ yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re ũpũrĩ yu̶ mu̶ ĩbuiti rocagayati? —qũĩñupũ̶. 49 Bairi Jesús mena macããna pu̶ame caetari majã na caátigarijere ĩñarĩ, qũĩñuparã Jesure: —Jãã Quetiupau̶, ¿jarericapãĩrĩ mena na jãã qũẽcu̶ti? 50 Bairo ĩrĩ, jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ pu̶ame sacerdote majã quetiupau̶ ũ̶mu̶rẽ cũ̶ cãmii tuyupu̶. Cũ̶ ãmorõ cariape nu̶gõã pu̶amerẽ cũ̶ patañocõã joyupu̶. 51 Bairo cũ̶ caáto ĩña, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: --Bairo ápericõãña. Na mena ãmeo qũẽẽtĩcõãña —qũĩñupũ̶. Bairo ĩ yaparori, cũ̶ capataatacu̶ ãmorõrẽ ñerĩ, cũ̶ pititu catioyupu̶ tunu. 52 Áti yaparori bero, na ĩñupũ̶ Jesús. Quetiuparã sacerdote majã, bairi templo wii quetiuparã majã, aperã cabu̶toa camasĩrĩ majã, nipetiro cũ̶rẽ ñegarã caetari majãrẽ, atore bairo na ĩñupũ̶: --¿Nopẽĩrã cajerutiri majõcu̶ yu̶ caãnorẽ bairo jarericapãĩrĩ mena, bairi yucu̶ ru̶caari mena yu̶ mu̶jãã ñerã atíati? 53 Tocãnacã rũ̶mu̶a mu̶jãã watoa yu̶ ãninucũãpũ̶ templo wiipu̶re. Bairo yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ yu̶ ñeemi. Ãme ati ñamipu̶ mu̶jãã caátigarijere mu̶jãã átimasĩgarã bairãpu̶a wãtĩ cũ̶ carotirore bairo —na ĩñupũ̶ Jesús. 54 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, cũ̶ ñeñuparã Jesure. Bairo cũ̶ átiri, cũ̶ neásúparã yua, sacerdote majã quetiupau̶ ya wiipu̶. Pedro pu̶ame yoajãñurõpu̶a na ĩñau̶sayupu̶. 55 Cabero topu̶ etarã, guardia pu̶ame peero rioyuparã ti wii macã yepa recomacãrẽ. Bairo átiri, ti peerotu̶ jũma ruiyuparã. Pedro cũ̶ã na tu̶re ruiyupu̶. 56 Bairo peerotu̶ cũ̶ caruiro, jĩcãõ paabojari majõco Pedrore qũĩñaqũẽnorĩ bairo ĩñupõ: —Ãni cũ̶ã Jesús mena macããcũ̶ ãcũ̶mi. 57 Pedro pu̶ame ĩtori atore bairo cõ ĩñupũ̶: —Yu̶ yao, cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña. 58 Cabero tunu apei Pedrore qũĩñarĩ, bairo qũĩñupũ̶: —Mu̶ cũ̶ã, Jesús mena macããcũ̶ã mu̶ ãniña. Pedro pu̶ame qũĩñupũ̶: —Yu̶ baietiya, tame. Cũ̶ mee yu̶ ãniña. 59 Bairi tunu jĩcã hora bero, apei cũ̶ã jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ tutuaro mena na ĩñupũ̶ cũ̶ yarãrẽ: —Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ãni cũ̶ã Jesús mena macããcũ̶ ãcũ̶mi. Ãnia, Galilea macããcũ̶ niñami. 60 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame qũĩñupũ̶: --Tame, merẽ mu̶jããrẽ, ‘Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña,’ mu̶jãã ñimiñajã —na ĩñupũ̶. Bairo Pedro cũ̶ caĩtoãnipau̶a jĩcãũ̶ ãbocu̶ piiyupu̶ yua. 61 Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame ãmejoreri, qũĩñajoyupu̶ Pedrore. Bairo cũ̶ caáto, Pedro pu̶ame tũ̶goña bócayupu̶ marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩatajere. “Pedro ãmeacã ãbocu̶ cũ̶ capiiparo jũ̶goye itiani, ‘Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure,’ yu̶ mitogu̶,” cũ̶ cũ̶ caĩatajere tũ̶goña bócayupu̶. 62 Bairo tũ̶goña bócari yua, witicoásúpu̶ macãpu̶. Topu̶ yua, tũ̶goña yapapuari bu̶tioro otiyupu̶ Pedro. 63 Bairi Jesure cacoterã pu̶ame roro qũĩ epejũ̶goyuparã. Cũ̶ bapeyuparã. Cũ̶ payuparã. 64 Tunu cũ̶ caapeere jutii asero mena jiyabiatori, na wãmorĩ mena cũ̶ riapére cũ̶ payuparã. Bairo átiri, qũĩ jẽniñañuparã: --Mu̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori jãã quetibu̶ju̶ya: ¿Noa ãmerẽ mu̶rẽ na payati? —qũĩ epeyuparã. 65 Tore bairo jeto capee wãme qũĩ epeyuparã Jesure. 66 Cabusuro bero, judío majã cabu̶toa camasĩrã majũ, bairi quetiuparã sacerdote majã, aperã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuerã cũ̶ã neñañuparã. Jesure cũ̶ neásúparã Junta Suprema macããna tu̶pu̶. Topu̶ etarã, atore qũĩ jẽniñañuparã: 67 --Jããrẽ cariape quetibu̶ju̶ya: ¿Mu̶, Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ mu̶ ãniñati? —qũĩ jẽniñañuparã. Jesús pu̶ame bairo na ĩñupũ̶: --‘Cũ̶ã yu̶ ãniña,’ yu̶ caĩata, cariape yu̶ mu̶jãã tũ̶goetibujiorã. 68 Tunu bairoa yu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽ yu̶ cajẽniñaata, mu̶jãã yu̶etibujiorã. 69 Bairo cariape mu̶jãã catũ̶goetimiatacũ̶ãrẽ, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, Dios cũ̶ caĩñajoro cũ̶tu̶ cariape nu̶gõãrẽ caruipau̶ yu̶ ãniña. Ãme beroaca Nipetiro Carotimasĩ tu̶pu̶ caruipau̶ yu̶ ãniña —na ĩñupũ̶ Jesús. 70 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, to macããna nipetirã cũ̶ jẽniñanemoñuparã: —¿Bairo mu̶ caĩata, “Dios macũ̶ yu̶ ãniña,” ĩgu̶ miñati? Bairo na caĩjẽniñarõ, Jesús pu̶ame na ĩñupũ̶: —Cũ̶ã yu̶ ãniña, mu̶jãã caĩrõrẽã bairo. 71 Bairo cũ̶ caĩrõ, ãmeo ĩñuparã na majũ: --Roro cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ marĩrẽ caquetibu̶ju̶nemoparãrẽ na marĩ macãnemoetigarã. Merẽ marĩ majũã, marĩ tũ̶go yaparoya roro cũ̶ caĩrĩjẽrẽ —ãmeo ĩñuparã na majũ.

Lucas 23

1 Bairo ĩ yaparori bero, wãmu̶nu̶cãrĩ cũ̶ neásúparã quetiupau̶ Pilato cawãmecu̶cu̶ tu̶pu̶ Jesure. 2 Topu̶ etarã, Jesure cũ̶ bu̶su̶jã jũ̶goyuparã. Atore bairo qũĩ bu̶su̶jãñuparã: --Ãni, cũ̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori jãã yarã na tũ̶gomawijiao joroque na átiyami. ‘Roma macããcũ̶ quetiupau̶ emperadore, marĩ yaye dinero impuestore cũ̶ marĩ joetigarã,’ jãã ĩ quetibu̶ju̶nucũñami. Tunu bairoa, ‘Mesías yu̶ ãniña,’ ĩtonucũñami. Bairo cũ̶ caĩata, ‘Quetiupau̶ Rey yu̶ ãniña,’ caĩrẽ bairo ĩnucũñami —qũĩ bu̶su̶jãñuparã Pilatore. 3 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Pilato Jesure: —¿Mu̶a, judío majã Quetiupau̶ Rey mu̶ ãniñati? Bairo cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame qũĩñupũ̶: --Mu̶ caĩrõrẽã bairo yu̶ baiya —qũĩñupũ̶. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Pilato sacerdote majã quetiuparãrẽ, aperã camasã cũ̶ãrẽ: --Yu̶a, ãni roro cũ̶ caátiere yu̶ bócañaẽtĩña. Ñe ũnie buicu̶periyami —na ĩñupũ̶. 5 Bairo na cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, nipetiro camasã pu̶ame tutuaro mena qũĩnemoñuparã tunu: --Ãni, cũ̶ caquetibu̶ju̶rije mena roro camasã na tũ̶gomawijiao joroque na átinucũñami. Galilea macãpu̶ bairo átijũ̶gowĩ. Ãmerẽ tunu, ati yepa, Judea yepare torea bairo roro na ĩtou̶ átiyami —qũĩ bu̶su̶jãñuparã. 6 Bairo na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, Pilato pu̶ame, “¿Galilea macããcũ̶ cũ̶ ãniñati?” na ĩ jẽniñañupũ̶. 7 Bairi yua, “Cũ̶ã niñami,” na caĩrõ tũ̶go, Herodes cawãmecu̶cu̶ tu̶pu̶ Jesure cũ̶ neárotiyupu̶ Pilato. Mai, Herodes pu̶ame Galilea yepa macããna quetiupau̶ ãñupũ̶. Baipu̶a, ti rũ̶mu̶rĩrẽ cũ̶ cũ̶ã ãñupũ̶ Jerusalén macãpu̶. 8 Bairo Jesure Herodetu̶ na cane etaro ĩña, Herodes pu̶ame bu̶tioro qũĩñajesoyupu̶. Mai, Herodes pu̶ame Jesús cũ̶ caátiere, camasã na caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gonucũñupũ̶. Bairi bu̶tioro Jesure qũĩñaga nucũmiñupũ̶, ape wãme cũ̶ caátijẽñomasĩrĩjẽrẽ ĩñagu̶. 9 Bairo Jesús cũ̶ caetaro, capee cũ̶ jẽniñamiñupũ̶. Jesús pu̶ame cũ̶ yu̶esupu̶. 10 Topu̶ ãñuparã quetiuparã sacerdote majã, aperã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã mena. Na pu̶ame Jesure tutuaro mena cũ̶ bu̶su̶jãñuparã. 11 Bairi Herodes, cũ̶ ũ̶mu̶a cũ̶ã Jesure roro qũĩ epeyuparã. Bairo átiri, jutii quetiupau̶ rey ũcũ̶ cũ̶ cajãñarĩjẽ ũnierẽ cũ̶ jãñuparã, cũ̶ boyetiepegarã. Cabero Jesure Pilato tu̶pu̶ cũ̶ neárotiyupu̶ tunu. 12 Ti rũ̶mu̶ caãno, Herodes, bairi Pilato mena ãmeo bapacu̶ti jũ̶goyuparã, cajũ̶goyepu̶ mai caãmeo ĩñatemirĩcãrã. 13 Cabero Pilato pu̶ame quetiuparã sacerdote majã, aperã carotimasĩrĩ majã, aperã camasã nipetirore na neñoñupũ̶. 14 Na neñorĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: --Mu̶jãã, ãnirẽ cũ̶ bu̶su̶paigarã, yu̶tu̶ cũ̶ mu̶jãã neatíupa. ‘Cũ̶ caquetibu̶ju̶rije mena camasãrẽ na tũ̶gomawijiao joroque na átiyami,’ ĩrĩ, yu̶tu̶ cũ̶ mu̶jãã neatíupa. Bairo mu̶jãã caĩrõĩ, yu̶ pu̶ame mu̶jãã caĩñajoro, cũ̶ yu̶ jẽniñamiapũ̶. Bairo mu̶jãã, ‘Roro átiyami,’ mu̶jãã caĩmiatacũ̶ãrẽ, yu̶a, ãnirẽ roro cũ̶ caátiere yu̶ bócañaẽtĩña. Ñe ũnie mu̶jãã cabu̶su̶jãmirĩjẽ cũ̶ yu̶ wapa bocaetiya. 15 Herodes marĩrẽ cũ̶ catunuojoatacu̶ cũ̶ã, ‘Ñe ũnie buicu̶periyami,’ ĩũpĩ. Bairi cũ̶ cayasimasĩrõ maniña. 16 Baipu̶a, cũ̶ yu̶ baperotigu̶. Cũ̶rẽ na cabapeyaparoro, cũ̶ yu̶ wiyogu̶ —na ĩñupũ̶ Pilato camasãrẽ. 17 Mai, tocãnacã Pascua bose rũ̶mu̶ caãno, Pilato pu̶ame wiyonucũñupũ̶ jĩcãũ̶ preso jorica wiipu̶ macããcũ̶, judío majã na cabou̶re. Bairi Jesure cũ̶ wiyogamiñupũ̶. 18 Bairo cũ̶ caátigamiatacũ̶ãrẽ, nipetiro camasã pu̶ame bairo boesuparã: --¡Bairo mu̶ áperigu̶! ¡Barrabás roquere jããrẽ mu̶ wiyobojagu̶! —qũĩ awaja jũ̶goyuparã. 19 Barrabás pu̶ame ti macãrẽ ãcũ̶, na quetiupau̶ gobiernorẽ rocagu̶, bairi tunu camasãrẽ na pajĩãrĩ, preso jorica wiipu̶ ãñupũ̶ tie wapa. 20 Pilato pu̶ame Jesure cawiyogau̶ ãnirĩ tunu na ĩnemoñupũ̶: —Jesure cũ̶ yu̶ wiyogu̶. 21 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ to macããna netõõjãñurõ qũĩ awajayuparã: —¡Yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturotiya! 22 Tunu na ĩnemoñupũ̶: --Cariape yu̶ quetibu̶ju̶ya: ¿Dise ũnie carorije cũ̶ ásupari? Yu̶a, ãnirẽ roro cũ̶ caátiere yu̶ bócañaẽtĩña. Bairi cũ̶ cayasimasĩrõ maniña. Baipu̶a, cũ̶ yu̶ baperotigu̶. Cũ̶rẽ na cabape yaparoro, cũ̶ yu̶ wiyorotigu̶ —na ĩñupũ̶ merẽ itiani majũ. 23 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, “¡Yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuatu rotiya!” jĩrĩã bu̶tioro jãñurĩ ĩ awajanemoñuparã. Bairi to macããna, sacerdote majã quetiuparã, bairi aperã camasã mena, bu̶tioro na caawajaro jũ̶gori, na caborore bairo baiyuparo. 24 Bairi Pilato pu̶ame, “Torecu̶, na caborore bairo yu̶ átigu̶,” ĩ tũ̶goñañupũ̶. 25 Bairi cárcel caãcũ̶ gobiernorẽ carocagamirĩcũ̶, camasãrẽ capajĩãrĩcũ̶rẽ cũ̶ wiyorotiyupu̶. Bairo átiri, Jesure yua, na caborore bairo na átirotiyupu̶. 26 Bairi yua, Jesure cũ̶ neásúparã, yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuatugarã. Bairo áná, Simón cawãmecu̶cu̶re cũ̶ ñeñuparã, Jesús yucu̶pãĩrẽ cũ̶ pu̶sabojáto, ĩrã. Mai, Simón pu̶ame Cirene yepa macããcũ̶ ãñupũ̶. Ti rũ̶mu̶rẽ aperopu̶ caãniatacu̶ etau̶ baiyupu̶ Jerusalén macãrẽ. Bairi Jesús berore cũ̶ yucu̶pãĩrẽ pu̶sa ásúpu̶ Simón. 27 Jesure na capapuarátóre, capããrã camasã na u̶sayuparã. Bairi carõmia na mena caãna pu̶ame, roro Jesure na caátigaro ĩñarĩ, bu̶tioro tũ̶goña yapapuari, otiu̶sayuparã. 28 Bairo na caotiro ĩñarĩ, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶ na, rõmirĩrẽ: --Mu̶jãã, Jerusalén macããna rõmirĩ. Roro yu̶ cabaipeere tũ̶goña yapapuaeticõãña. Popiye mu̶jãã cabaipa rũ̶mu̶rĩ etagaro. Ti rũ̶mu̶ caetaro, ati macã macããna rõmirĩ atore bairo ĩgarãma: ‘U̶seanirĩ niñama carõmia capũnaacu̶ti masĩẽna, capũnaa mána, capũnaa ũpũõẽna.’ Roro tũ̶goña yapapuari bairo ĩgarãma. Bairi mu̶jãã majũã roro mu̶jãã cabaipeere, mu̶jãã pũnaa cũ̶ã roro na cabaipee pu̶amerẽ tũ̶goña yapapuari otiya. Yu̶re, ‘Roro baiyami,’ ĩ otieticõãña. 30 Ti rũ̶mu̶ caetaro, camasã pu̶ame riagamirã, ‘¡Ũ̶tã yucu̶re jããrẽ to tãnio reató!’ ãmeo ĩgarãma. 31 Yu̶, caroaro caácu̶ ãnirĩ yucu̶ cacatiricu̶re bairo yu̶ ãniña. Bairo caãcũ̶rẽ yu̶re na caátimasĩata, nocãrõ roro netõõrõ na átigarãma ati macã macããnarẽ, yucu̶ cajĩnirĩcu̶re bairo caãnarẽ —na ĩñupũ̶ Jesús. 32 Jesús mena na neásúparã caũ̶mu̶a pu̶garã roro caánarẽ, Jesús mena na cũ̶ãrẽ yucu̶pãĩpu̶ na papuaturegarã. 33 Bairi yua, La Calavera na caĩrõpu̶ etarã, Jesure yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuatuyuparã. Cũ̶ mena, roro caána cũ̶ãrẽ na papuatuyuparã, jĩcãũ̶ cariape nu̶gõãrẽ, apei caãcõ nu̶gõãrẽ. 34 Bairo yucu̶pãĩpu̶ tusau̶, Jesús pu̶ame Diore qũĩñupũ̶: --Caacu̶, ãnoa roro na caátiere masĩẽtĩñama. Bairi tiere na masiriyobojaya —qũĩñupũ̶. To caãna soldaua pu̶ame cũ̶ jutirore nipetirã caborã ãnirĩ, número tiirire ãmeo wẽnuniñuparã. Bairo átiri na majũ masĩñuparã Jesús jutirore canepau̶re. 35 Camasã nipetiro to caãna Jesure qũĩñajoyuparã. Bairi tunu carotimasĩrĩ majã cũ̶ã qũĩñajori roro qũĩ boyeti epeyuparã: --Aperãrẽ na netõũpũ̶. Bairi ãmerẽ cũ̶ majũã cũ̶ netõáto. Mesías, Dios cũ̶ cabesericu̶ majũ cariape cũ̶ caãmata, cũ̶ majũã netõõmasĩbujiou̶mi —qũĩ boyetiepeyuparã. 36 Soldaua cũ̶ã qũĩ boyetiepeyuparã. Cũ̶tu̶ etari, u̶se oco carorijere, “¡Ũ̶jũ̶, etiya!” qũĩ epeyuparã. 37 Tunu atore bairo qũĩnemoepeyuparã: --¡Mu̶, judío majã Quetiupau̶ Rey mu̶ caãmata, mu̶ majũã mu̶ netõmasĩbujiou̶! Mu̶ netõẽtĩña —qũĩ epeyuparã. 38 Tunu bairoa Jesús ru̶poa buire yucu̶pãĩ woaturicapãĩrẽ papuatuyuparã. Tipãĩpu̶re atore bairo ĩ woaturique tusayuparo:|sc ÃNI JUDÍO MAJÃ QUETIUPAU̶ REY NIÑAMI|d, ĩ woaturique tusayuparo. 39 Jesús mena na capapuaatacu̶ jĩcãũ̶ Jesure tutiri atore bairo qũĩñupũ̶: --¡Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ majũ mu̶ caãmata, mu̶ majũã mu̶ netõõbujiou̶! Jãã cũ̶ãrẽ mu̶ netõõbujiou̶. Mu̶ netõõmasĩẽcũ̶ —qũĩñupũ̶. 40 Bairo cũ̶ caĩrõ, cũ̶ mena macããcũ̶ apei pu̶ame qũĩ tutiyupu̶ cũ̶ bapare: --Mu̶, cariacoapau̶ nimicũ̶ã, ¿Dios mena mu̶ tũ̶goña qũẽnogaetiyati mai? Marĩã, roro caãna ãnirĩ marĩ buicu̶tiya. Bairi marĩrẽ pajĩãrã átiyama. Ãni roque dise ũnie carorije caápei niñami —qũĩñupũ̶. 42 Cabero Jesús pu̶amerẽ qũĩñupũ̶: —Jesús, mu̶ carotimasĩrĩpau̶ etau̶, yu̶re mu̶ masiritiepa. 43 Bairo cũ̶ caĩrõ, qũĩñupũ̶ Jesús pu̶ame: --Cariape mu̶rẽ ñiña: Ati rũ̶mu̶a yu̶ mena mu̶ ãnigu̶, Diotu̶, nocãrõ caroaro caãnopu̶ —qũĩñupũ̶. 44 Merẽ yua, pasaribota caãno, caãno tu̶saroa yua, naitĩãcoásúparo ati yepa nipetiropu̶. Yoaro naitĩãñuparõ. Bairi muipu̶ bauesupu̶. Ñamicã, tres de la tarde caãno majũ tunu busuyuparo. Tunu bairoa templo wii aru̶are ẽñotaricaro jutii asero carecomacã woocoasuparo. 46 Bairo cabairo bero yua, Jesús pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo ĩñupũ̶: —¡Caacu̶, yu̶ yeri pũnarẽ yu̶ bocáñeña! Atore bairo ĩ yaparo, riacoásúpu̶ Jesús. 47 Soldaua quetiupau̶ capitán pu̶ame cabaiatajere ĩñarĩ, atore bairo Diore qũĩ basapeoyupu̶: --Cariapea ãnia, Jesús carorije caápei majũ nimiupĩ —ĩñupũ̶. 48 Tunu bairoa camasã nipetiro to caãna tie cabaiatajere caĩñaatana ãnirĩ, bu̶tioro tũ̶goña yapapuari na cotiare pari tunuásúparã, Diore tũ̶goñabobori. 49 Bairi Jesús baparã caãnana cũ̶ã nipetiro, aperã carõmia Galilea yepa macããna Jesure cau̶saátíatana pu̶ame toa tuari jõpũ̶ã ĩñacõãnucũñuparã cabaiatajere. 50 Mai, ãñupũ̶ jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ cañuu̶ José cawãmecu̶cu̶. Arimatea cawãmecu̶ti macã macããcũ̶ ãñupũ̶. Ti macã pu̶ame Judea yepapu̶re ãñuparõ. Cũ̶ cũ̶ã, quetiuparã, Junta Suprema majã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ãñupũ̶. 51 Mai, José pu̶ame Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caetarore cacotei ãñupũ̶. Bairi cũ̶ mena macããna quetiuparã roro na caátiatajere caboetimiatacu̶ ãñupũ̶. 52 Bairi yua, Pilato tu̶pu̶ átí, Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ yarocagu̶, cũ̶ jẽniásúpu̶. 53 Cabero yua, José pu̶ame Jesure, yucu̶pãĩpu̶ catusau̶re cũ̶ ruioyupu̶. Bairo cũ̶ átiri, jutii asero lino mena, cũ̶ ũmañupũ̶. Bairo átiri bero, ũ̶tã opepu̶ Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ cũñupũ̶. Áti yaparori, ũ̶tãpãĩ mena tubiatoyupu̶. Ti ope pu̶ame mai, aperã cayasirãrẽ cacũroca mani ope ãñuparõ. 54 Ti rũ̶mu̶ pu̶ame ãñuparõ judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ jũ̶goye macã rũ̶mu̶. Ti rũ̶mu̶ ñamicã merẽ judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ etagaro baiyuparo. Bairi qũẽno weyopeyogarã baiyuparã, na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye. 55 Bairi carõmia Galilea yepa macããna Jesure cau̶saátíatana cũ̶ã ásúparã, Jesure ũ̶tã opepu̶ na cayarore ĩñaráná. Na, rõmirĩ pu̶ame Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ na cacũatapau̶re masĩgarã, ĩñarã ásúparã. 56 Bairo ĩña yaparori bero, na caãni wiiripu̶ tunucoásúparã. Topu̶ etarã yua, caroaro caju̶tiñurĩjẽrẽ qũẽnoñuparã Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ na capiopeopeere. Bairo áti yaparori bero, yerijãñuparã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩcãrõrẽã bairo.

Lucas 24

1 Cabero yua, judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ bero, ape semanarẽ na capaajũ̶gori rũ̶mu̶ ãñuparõ. Bairi ti rũ̶mu̶ caãno, ñamirõcãcã caju̶tiñurĩjẽ caqũẽnoatana rõmirĩ pu̶ame masã opepu̶ ásúparã, cajutiñurĩjẽrẽ Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ pioturáná. Aperã rõmirĩ cũ̶ã na bapacu̶ti ásúparã na mena. 2 Bairo ti masã opere etarã yua, ĩñajoyuparã. Ti opere na cabiaatatii, ũ̶tã tii tupãworicaropu̶ bauyuparo. 3 Bairo cabairoi, ti opepu̶ jããñuparã. Marĩ Quetiupau̶ rupau̶ri ãnajẽ pu̶ame mañuparõ yua, na caĩñaata. 4 Bairo cũ̶ rupau̶ri ãnajẽ camanoi yua, bu̶tioro tũ̶goñacõã maniásuparã. Dope bairo áti masĩẽsuparã. Bairo na baiãno, pu̶garã caũ̶mu̶a natu̶ etanu̶cãñuparã. Na pu̶ame jutii caasiriyarije cayowerijere jãñañuparã. 5 Bairi carõmia pu̶ame bu̶tioro uwiri murĩcũmucoásúparã yepapu̶. Bairo na caáto, atore bairo na ĩñuparã caũ̶mu̶a pu̶ame: --¿Nopẽĩrã cariaricarã ãnanarẽ na cacũrõpu̶ cacatirea mu̶jãã macãñati? 6 Jesús atore maniñami. Merẽ caticoayami. ¿Galileapu̶ mu̶jãã caãno, cũ̶ cabaipeere mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶riquere mu̶jãã masĩẽtĩñati? 7 Atore bairo mu̶jããrẽ ĩwĩ: ‘Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re, carorije caánarẽ yu̶ jorocagarãma, yu̶re yucu̶pãĩpu̶ na capapuaturocaparore bairo ĩrã. Bairo yu̶ na caátirocamiatacũ̶ãrẽ, itia rũ̶mu̶ bero yu̶ caticoagu̶ tunu,’ mu̶jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ —na ĩ quetibu̶ju̶yuparã ángelea majã. 8 Bairo na caĩrõpu̶, tũ̶goña bócayuparã Jesús narẽ riagu̶ jũ̶goye cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ. 9 Bairo tũ̶goñabócari yua, macãpu̶ tunucoásúparã. Topu̶ etarã, Jesús cũ̶ cabuerã, pu̶ga wãmo peti ru̶pore jĩcã pẽnirõ cãnacãũ̶ apóstolea caãnarẽ nipetirije na caĩñaatajere na quetibu̶ju̶yuparã. Aperã cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã. 10 Narẽ caquetibu̶ju̶ri majã rõmirĩ pu̶ame ãñuparã: María Magdalena, Juana, apeo María, Santiago paco, aperã carõmia cũ̶ã ãñuparã. 11 Bairo na caĩrõ tũ̶go, apóstolea majã pu̶ame cariape na tũ̶goesuparã. “Bairo ĩcõãrã mu̶jãã ĩña,” na ĩcõãñuparã. 12 Bairo cariape na catũ̶goetimiatacũ̶ãrẽ, Pedro pu̶ame atu̶átí ĩñau̶ ásúpu̶ masã opere. Bairi topu̶ jãátí ĩñañupũ̶. Bairo cũ̶ caĩñarõ, mañuparõ Jesús rupau̶ri ãnajẽ. Jutii aseri Jesure na caũmamiataje jeto ãñuparõ. Bairi tie jeto caãno ĩña acu̶ari, cũ̶ wiipu̶ tunucoásúpu̶. Bu̶tioro tũ̶goñarĩqũẽ pairi tũ̶goñamani ásúpu̶, tie cabaiatajere ĩñarĩ. 13 Ti rũ̶mu̶ caãnoa pu̶garã Jesús cũ̶ cabuemirĩcãrã pu̶ame Emaús na caĩrĩ macãpu̶ áná baiyuparã. Pu̶ga wãmo peti ru̶pore jĩcã pẽnirõ cãnacã kilómetros majũ yoaro átáto ãñuparõ Jerusalén macã pu̶ame. 14 Topu̶ áná, na pu̶ame Jesús cũ̶ baiatajere bu̶su̶pai ásúparã. 15 Bairo na cabu̶su̶tutuátó, Jesús pu̶ame na ẽmu̶etari, na mena átutuásúpu̶ cũ̶ cũ̶ã. 16 Bairo cũ̶rẽ ĩñamirãcũ̶ã, “Jesús niñami,” ĩ masĩẽsuparã mai. 17 Bairi yua, Jesús pu̶ame na jẽniñañupũ̶: --¿Ñe ũnie quetire mu̶jãã bu̶su̶paiyati? ¿Nopẽĩrã mu̶jãã tũ̶goñarĩqũẽ paiyati? —na ĩñupũ̶. 18 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ Cleofas cawãmecu̶cu̶ qũĩñupũ̶: —¿Ati rũ̶mu̶rĩ Jerusalén macãpu̶ cabaiatajere mu̶ jetoa mu̶ tũ̶goetiyati? Nipetiro ati yepa macããna masĩrãma. 19 Bairo na caĩrõ, Jesús pu̶ame bairo na ĩñupũ̶: --¿Dope to baiati? —na ĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñuparã: --¿Jesús, Nazaret macããcũ̶ cũ̶ cabaiatajere mu̶ tũ̶goetiyati? Cũ̶ pu̶ame profeta ãmi. Capee caátijẽñomasĩ ãmi. Cũ̶ caquetibu̶ju̶rije cũ̶ã ñumajũcõãwũ̶. Bairi Dios, camasã cũ̶ã nipetiro cũ̶ mena u̶seaninucũwã. 20 Bairo cũ̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, quetiuparã sacerdote majã, aperã marĩ quetiuparã mena, cũ̶ ñerĩ cũ̶ nuniwã romano majãrẽ, cũ̶ na capajĩãrõrẽ borã. Bairo átiri, yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuatu rocarotiwã. 21 Jãã pu̶ame, ‘Cũ̶ã, ati yepa, Israel yepare caẽmarĩ majãrẽ carocapau̶ majũ ãnigu̶mi,’ jãã ĩ tũ̶goñamiwũ̶. Merẽ yua, itia rũ̶mu̶ netõcoaya, cũ̶rẽ na capajĩã rocaatato bero. 22 Bairãpu̶a, jãã pu̶ame jãã tũ̶goacu̶acoapu̶, jãã mena macããna rõmirĩ jĩcããrã, ‘Catiupi,’ jããrẽ na caĩquetibu̶ju̶ro jũ̶gori. Na pu̶ame cũ̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ ũ̶tã opepu̶ na cacũrĩcãrõpu̶ cabusuripau̶aca ĩñaráupa. 23 Bairo topu̶ etarã yua, Jesús rupau̶ri ãnajẽ camanoi, jãã tu̶pu̶ quetibu̶ju̶rã etaama: ‘Ángelea majãrẽ jãã ĩñaapũ̶, “Catiyami Jesús,” jãã ĩãma,’ jãã ĩ quetibu̶ju̶ama. 24 Bairo na caĩrõ tũ̶gori jĩcããrã jãã mena macããna ĩñaráupa Jesús masã opepu̶. Topu̶ na caetaro, nipetiro jããrẽ na caĩatatorea bairo baiuparo, na caĩñaata. Bairãpu̶a, Jesús pu̶amerẽ qũĩñaetiuparã —qũĩ quetibu̶ju̶yuparã Jesure. 25 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶gori, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús cũ̶ cabuemirĩcãrãrẽ: --¡Ru̶samajũcõãña mai mu̶jããrẽ mu̶jãã catũ̶gomasĩpetipee! Marĩ ñicũ̶jãã na caĩwoatucũrĩqũẽ nipetirijere, ¿nocãrõpu̶ cariapea mu̶jãã tũ̶gopeyorãati? 26 ¿Mesías, Dios cũ̶ cajou̶, cũ̶ pacu̶tu̶ cũ̶ catunuápáro jũ̶goye ati yepapu̶ popiye cũ̶ cabaipeere cũ̶ cũẽsupari? ¿Bairo mee ato na quetibu̶ju̶yayupari profeta majã ãnana? —na ĩñupũ̶ Jesús. 27 Bairo na ĩ yaparori bero, na quetibu̶ju̶ jũ̶goyupu̶ Jesús cõñarĩcãrõrẽ bairo. Bairi cũ̶ cabaipeere Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶woatucũrĩqũẽpu̶i quetibu̶ju̶ jũ̶goacú̶, profeta majã na caquetibu̶ju̶woatucũrĩqũẽpu̶ quetibu̶ju̶ jãnañupũ̶. 28 Bairi yua, Jesús cũ̶ cabuemirĩcãrã na caátí macãpu̶ na caetaro, Jesús pu̶ame netõácú̶re bairo baiyupu̶. 29 Bairo cũ̶ canetõámiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ cabuemirĩcãrã pu̶ame bairo qũĩñuparã: --Netõápéina. Jãã mena ati ñamirẽ mu̶ tuagu̶. Merẽ ñamicãpu̶ niña. Naiorõpu̶ baiya —qũĩñuparã. Bairo na caĩrõ tũ̶go, wiipu̶ jããñupũ̶, na mena tuagu̶. 30 Cabero mesapu̶ u̶gagarã na caruiro, Jesús pu̶ame pããrẽ neñupũ̶. Nerĩ, Diore jẽniñupũ̶. Jẽni yaparo, pããrẽ na peebato nuniñupũ̶ cũ̶ cabuemirĩcãrãrẽ. 31 Bairo cũ̶ caátopu̶ merẽ yua, “Jesús niñami,” ĩ masĩjũ̶goyuparã. Bairo cũ̶ na caĩñamasĩmiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame yasicoasupu̶. Tunu baunemoesupu̶ cũ̶ cabuemirĩcãrãrẽ. 32 Bairo cũ̶ cabairo ĩñarĩ, atore bairo ãmeo ĩñuparã: --Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ marĩrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶ro, ¿tie meerẽ áto marĩ yeri cu̶tiupari? Marĩ yeri caroaro tũ̶goñao joroque marĩ átiami, maapu̶ marĩ caátó —ãmeo ĩñuparã na majũ. 33 Bairo ĩrĩ bero, jicoquei tunucoásúparã Jerusalén macãpu̶, na yarãrẽ quetibu̶ju̶ráná. Topu̶ etarã, Jesús cũ̶ cabuemirĩcãrã pu̶ga wãmo peti ru̶pore jĩcã pẽnirõ cãnacãũ̶ apóstolea majã neñarĩ caãnarẽ na etayuparã. 34 Bairo na etari, na ĩñuparã: --Cariapea marĩ Quetiupau̶ cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, catiupi. Simón cũ̶ã qũĩñaupĩ —na ĩñuparã. 35 Na ĩ yaparo, maapu̶ Jesús narẽ cũ̶ cabuiaetaatajere na quetibu̶ju̶yuparã. Tunu bairoa Jesús pããrẽ narẽ cũ̶ cabatoro cũ̶rẽ na caĩñamasĩátaje cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã. 36 Bairo mai tiere na caquetibu̶ju̶ãnitoyea, Jesús pu̶ame na recomacãpu̶ buiaetayupu̶. Buiaetari atore bairo ĩ jẽniñupũ̶: —Caroa yericu̶taje mu̶jããrẽ cũ̶ joáto Dios. 37 Jesús cũ̶ cabuemirĩcãrã pu̶ame qũĩña acu̶acoasuparã. Cũ̶ uwijãñuñuparã, “Jesús wãtĩ ãcũ̶mi,” ĩrã. 38 Bairo na cauwiro ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: —¿Nopẽĩrã yu̶re mu̶jãã ĩñaacu̶ayati? ¿Nopẽĩrã, “Jesús mee niñami,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati mai? 39 Ĩñañijate yu̶ wãmorĩrẽ, bairi yu̶ ru̶poori cũ̶ãrẽ. Yu̶a, Jesús yu̶ ãniña. Pãñarĩ ñiñañijate. Espíritu yu̶ caãmata, õwãã mani, rupau̶ mani, yu̶ baibujiou̶. Cũ̶ mee ãnirĩna, õwãã cu̶ti, rupau̶ cu̶ti yu̶ baiya. 40 Bairo na ĩna, na ĩñoñupũ̶ Jesús cũ̶ ru̶pori, cũ̶ wãmoorĩ cũ̶ãrẽ, cũ̶ na capapuaata opeere. 41 Bairo na cũ̶ caĩñomiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ cabuemirĩcãrã pu̶ame cariapea tũ̶goesuparã mai. Cũ̶ caĩrĩjẽrẽ u̶seanirõ tũ̶gomirãcũ̶ã, tũ̶go mawijiacõãñuparã. Bairo na cabairo ĩñarĩ, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶: —¿U̶garique ũnie atore mu̶jãã cũ̶goetiyati? 42 Bairo cũ̶ caĩrõ yua, wai pũ̶õrĩcũ̶rẽ cũ̶ nuniñuparã. 43 Na canunirõ yua, nerĩ, petiro cũ̶ cabuemirĩcãrã na caĩñarõ u̶gayupu̶. 44 U̶ga yaparori bero, na ĩnemoñupũ̶ tunu: —Yu̶re cabaiataje atore bairo mu̶jãã mena ãcũ̶, yu̶ caĩrĩqũẽ baiapu̶: “Nipetiro yu̶re bairo baigu̶mi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũñarĩqũẽ, bairi profeta yaye cũ̶ã, bairi salmos tutiri macããjẽ cũ̶ã nipetiro bairo baipeticoagaro yu̶re na caĩquetibu̶ju̶ woatucũñarĩqũẽ,” mu̶jããrẽ ñiwũ̶. 45 Bairo cũ̶ caĩrõpu̶, tũ̶goña bócayuparã Dios ya tutipu̶ na caquetibu̶ju̶cũñarĩqũẽrẽ. 46 Bairo na cabairoi, atore bairo na ĩñupũ̶ Jesús: —Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶yupa mai: “Dios cũ̶ cajou̶re roro cũ̶ átiyasiogarãma. Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, itia rũ̶mu̶ bero tunu catigu̶mi. 47 Bairi cũ̶ cacatiro bero, cũ̶ yarã pu̶ame cũ̶ yaye quetire quetibu̶ju̶ batopeticõãgarãma nipetiro ati yepa macããnarẽ. Jerusalén macãĩ cũ̶ yaye quetire quetibu̶ju̶ jũ̶gogarãma. ‘Roro mu̶jãã caátiere bu̶su̶qũẽnoña mu̶jãã yerire Dios mena, mu̶jããrẽ cũ̶ canetõõparore bairo ĩrã,’ na ĩ quetibu̶ju̶garãma,” ĩ woatu quetibu̶ju̶yupa profeta majã. 48 Mu̶jãã merẽ atiere caquetibu̶ju̶masĩrã mu̶jãã ãniña. 49 Bairi mu̶jãã yeripu̶ yu̶ jogu̶ yeri tutuariquere, yu̶ Pacu̶ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo. Bairi mai, ati macã, Jerusalén macãpu̶a mu̶jãã ãnicõãwã, yeri tutuarique jõbui u̶mu̶recóo macããjẽ caatíparo jũ̶goye. 50 Cabero Jesús na jũ̶goásúpu̶ macã camanopu̶. Betaniapu̶ na jũ̶goásúpu̶. Topu̶ etari, Jesús pu̶ame cũ̶ wãmorĩrẽ ñumu̶gõrĩ, Diore na jẽnibojayupu̶: “Caroare cũ̶ jonemoáto mu̶jããrẽ marĩ Pacu̶ Dios,” na ĩñupũ̶. 51 Bairo ĩãcũ̶na, na wu̶weyori, u̶mu̶recóo pu̶amerẽ wãmu̶coásúpu̶. 52 Bairo cũ̶rẽ qũĩroari bero, tunucoásúparã Jerusalén macãpu̶ u̶seanirĩqũẽ mena yua. 53 Jesús cũ̶ cabuericarã pu̶ame templo wiipu̶ tocãnacã rũ̶mu̶a ánucũñuparã, Diore cũ̶ basapeoráná. Tocãrõã ñiña.

Juan 1

1 Tirũ̶mu̶pu̶ ati yepa caãniparo jũ̶goyepu̶a merẽ ãnicõã jũ̶goyupi Cristo, Dios macũ̶, Dios Yaye Quetire Caquetibu̶ju̶ Majũ cawãmecu̶cu̶. Cũ̶ pu̶ame merẽ Dios mena ãnicõãñupĩ. Cũ̶ cũ̶ã Dios ãñupĩ. 2 Caãni jũ̶goripau̶pu̶a cũ̶ cũ̶ã merẽ Dios mena ãnicõãñupĩ. 3 Dios, cũ̶ macũ̶ jũ̶gori nipetirijere ásupi. Ati yepapu̶re caãnie nipetirije cũ̶ jũ̶gori cũ̶ caátaje jeto niña. Dise ũnie cũ̶ jũ̶gori mee cũ̶ caátaje manimajũcõãña. 4 Yeri capetietiere cajopau̶ majũ niñami Dios macũ̶. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ ati yepa macããnarẽ na cajĩñawou̶re bairo niñami. Cũ̶ caquetibu̶ju̶rique jũ̶gori camasã, tiere catũ̶gou̶sarã pu̶ame caroaro ãnimasĩñama. 5 Bairo Dios macũ̶ cajĩñawou̶re bairo caãcũ̶ pu̶ame carorã canaitĩãrõpu̶re bairo caãnarẽ na jĩñawo etau̶ baiyami. Cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere cateerã canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo caãna pu̶ame cũ̶ bu̶su̶netõ masĩẽtĩñama. 6 Ãmi jĩcãũ̶ camasocu̶ Juan cawãmecu̶cu̶. Cũ̶ pu̶ame Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ ãmi. 7 Dios macũ̶, ati yepa macããnarẽ cajĩñawou̶re bairo caãcũ̶ majũ cũ̶ caatípeere caquetibu̶ju̶ jũ̶goyetipau̶ ãmi Juan. Dios macũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶peere camasã cariape na tũ̶gou̶saáto ĩ, Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶jũ̶goyetirotijoricu̶ ãmi. 8 Baipu̶a Juan, ti yepa macããnarẽ cajĩñawou̶re bairo caãcũ̶ mee ãmi. Dios pu̶ame cũ̶ macũ̶ cajĩñawou̶re bairo caãcũ̶ cũ̶ caatípeere cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ ãmi Juan. 9 Bairi Dios macũ̶, caroaro cariape caãcũ̶, cajĩñawou̶re bairo caãcũ̶ majũ, ati yepa macããna nipetirore Dios yaye quetire quetibu̶ju̶acú̶ asúpi. 10 Bairi, Dios Yaye Quetire Caquetibu̶ju̶ Majũ cawãmecu̶cu̶ ati yepapu̶re etayupi. Dios mena ati yepare caátacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, ati yepa macããna pu̶ame, “Cũ̶ã niñami Dios macũ̶,” cũ̶rẽ ĩ masĩẽma. 11 Cũ̶ caáta yepa macããna tu̶pu̶ etayupi. Bairo natu̶ cũ̶ caetamiatacũ̶ãrẽ, na pu̶ame jĩcã nu̶gõã cũ̶ boema. Cũ̶ yarã cũ̶ boema. 12 Bairo aperã cũ̶ boeti, jĩcããrã pu̶ame cũ̶ bojãñuñupã. Na pu̶amerẽ caroa wãme na ãnirotiwĩ. Dios pũnaa majũ na ãnirotiwĩ, cũ̶ mena catũ̶goñatutuarã pu̶amerẽ. 13 Camasã pũnaa cu̶tajere bairo ãmerĩñama. Camasã na caátaje mena na caborije mena pũnaa cu̶tiyama. Dios pũnaa pu̶ame roque cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori cũ̶ pũnaa caãna niñama. 14 Bairi, Dios Yaye Quetire Caquetibu̶ju̶ Majũ cawãmecu̶cu̶ ati yepapu̶ buia etayupi. Marĩrẽã bairo ati rupau̶ cacũ̶gou̶ buiaetari, marĩ camasã mena ãmi. Bairo marĩ mena ãni yua, bu̶tioro marĩ maiwĩ. Tunu bairoa cariape jeto quetibu̶ju̶nucũwĩ. Jãã pu̶ame cũ̶ caasiyarijere jãã ĩñawũ̶. Dios macũ̶ majũ cũ̶ caãnoi, cũ̶ pacu̶ cũ̶rẽ cũ̶ cajorije caasiyarijere jãã ĩñawũ̶. 15 Juan Bautista pu̶ame Dios macũ̶ yaye quetire quetibu̶ju̶, atore bairo ĩwĩ: “Ãni niñami mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶jũ̶goyetiricu̶: ‘Yu̶ bero caetau̶ yu̶ jũ̶goye caãnacũ̶ ãñupĩ. Bairo cũ̶ cabairoi, cũ̶ paarique pu̶ame, yu̶ paarique netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña.’ ” 16 Dios pu̶ame capee caátimasĩ ãnirĩ ape wãme, ape wãme caroare cũ̶ cajorije marĩ nipetirãrẽ marĩ jonucũwĩ. 17 Moisés ãnacũ̶ pu̶ame cũ̶ carotiriquere cũñupĩ marĩ ñicũ̶jãã ãnana mena. Jesucristo pu̶ame roque marĩrẽ ĩñamairĩ, marĩtu̶ etawĩ, caroaro cariape átiãnajẽrẽ marĩ ĩñogu̶. 18 Ni pu̶ame Diore caĩñarĩcũ̶ mácũ̶mi. Bairo cũ̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios macũ̶ jĩcãũ̶ã caroaro cũ̶ mena ãninucũñupĩ. Cũ̶ pu̶ame cũ̶ pacu̶re marĩ masĩõ joroque marĩ átiyami. 19 Bairi Jerusalén macã macããna judío majã quetiuparã pu̶ame Juan Bautista tu̶pu̶ na joyuparã sacerdote majãrẽ, bairi levita majã cũ̶ãrẽ. “¿Ñamu̶ majũ mu̶ ãniñati?” Juarẽ qũĩ jẽniñarotirã, cũ̶tu̶ na joyupa. 20 Juan pu̶ame cariapea bairo na ĩ quetibu̶ju̶wĩ: --Yu̶a, Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ mee yu̶ ãniña —na ĩwĩ. 21 Tunu cabero qũĩ jẽniñanemowã: --Toroque, ¿ñamu̶ majũ mu̶ ãniñati? ¿Tirũ̶mu̶pu̶ macããcũ̶ profeta Elías cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ tunu catitunurĩ mee mu̶ ãniñati? —qũĩ jẽniñawã. Juan pu̶ame: --Cũ̶ mee yu̶ ãniña —na ĩwĩ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, qũĩ jẽniñanemowã tunu: --Toroquere, ¿ñamu̶ majũ mu̶ ãniñati? “¿Jĩcãũ̶ profeta Dios cũ̶ cajopau̶ atígu̶mi ati yepapu̶re,” marĩ ñicũ̶jãã ãnana na caĩquetibu̶ju̶jũ̶goyetiricu̶ mee mu̶ ãniñati? —qũĩwã Juarẽ. Bairo na caĩjẽniñarõ, Juan pu̶ame: --Cũ̶ mee yu̶ ãniña —na ĩwĩ. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo qũĩ jẽniñanemowã tunu: —Toroquere, ¿ñamu̶ majũ mu̶ ãniñati? Jããrẽ cariapea quetibu̶ju̶ya, jããrẽ cajoatanarẽ cariapea na jãã caquetibu̶ju̶netõmasĩparore bairo. 23 Bairo na caĩrõ, atore bairo na ĩwĩ Juan: —Yu̶a, Isaías ãnacũ̶ cũ̶ cawoatu jũ̶goyecu̶tacu̶ yu̶ ãniña. Atore bairo ĩ woatu quetibu̶ju̶yayupi: “Bairo ĩgu̶mi desierto cayucu̶manopu̶ caãnicõãniatacu̶: ‘Marĩ Quetiupau̶ yoaro mee etagu̶mi. Torecu̶, caroaro cariape ãnicoteya. Camasã na quetiupau̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye cũ̶ caatípawãrẽ na caqũẽnoyurorea bairo mu̶jãã cũ̶ã caroaro áticoteya,’ ĩ woatu quetibu̶ju̶ jũ̶goyetiyayupi Isaías ãnacũ̶ yu̶ caquetibu̶ju̶peere,” na ĩwĩ Juan, cũ̶rẽ Jerusalén macããna fariseo majã na cajẽniñarotijoatanarẽ. 25 Tunu atore bairo qũĩ jẽniña nemowã: —Toroquere ñerẽ ácu̶, Mesías Dios cũ̶ cajou̶ ãmerĩmicũ̶ã, Elías ãnacũ̶ ãmerĩmicũ̶ã, profeta ãmerĩmicũ̶ã, ¿nopẽĩ camasãrẽ na mu̶ bautiza nucũñati? 26 Bairo na caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Juan: --Yu̶ paarique niña camasãrẽ oco mena yu̶ cabautizarije. Yu̶ bero caetau̶, mu̶jãã watoa caãcũ̶, mu̶jãã camasĩẽcũ̶ paarique pu̶ame roque, yu̶ paarique to cañumiatacũ̶ãrẽ, ñunetõgaro. Cũ̶ roque yu̶ netõrõ caãnimajũũ̶ niñami. Bairi yu̶ pu̶ame jĩcãrõ tũ̶ni yu̶ átipeyo masĩẽtĩña —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Juan. 28 Bairo bairi atie nipetiro baiwu̶ Betania cawãmecu̶ti macãpu̶. Ti macã pu̶ame Rio Jordán ape nu̶gõã muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atí nu̶gõãpu̶ ãmu̶ Juan cũ̶ cabautizaricaro pu̶ame. 29 Ti rũ̶mu̶ busuri rũ̶mu̶ caãno cũ̶ tu̶pu̶ Jesús cũ̶ caetarore qũĩñawĩ Juan. Bairo qũĩña yua, atore bairo jãã ĩwĩ cũ̶tu̶ caãnarẽ: “¡Qũĩñaña cũ̶rẽ! Ãnia niñami Cordero oveja macũ̶rẽ bairo Dios cũ̶ cacũrĩcũ̶ cawãmecu̶cu̶. Oveja na canuu̶ cawĩmau̶ Diopu̶re na cajoemu̶gõjonucũrĩcũ̶rẽ bairo caãcũ̶ niñami. Cũ̶ã, cũ̶ cariápee jũ̶gori ati u̶mu̶recóo macããna nipetiro roro na caátiere camasiriyobojapau̶ majũ niñami. 30 Ãni niñami mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶jũ̶goyetiricu̶: ‘Yu̶ bero caetau̶ yu̶ jũ̶goye caãnacũ̶ ãñupĩ. Bairo cũ̶ cabairoi, cũ̶ capaarije yu̶ paarique netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ nigaro.’ 31 Yu̶ cũ̶ã, ‘Cũ̶ã niñami Dios macũ̶,’ ñi masĩẽpũ̶ mai. Bairo ĩ masĩẽtĩmicũ̶ã, Israel yepa macããna cũ̶rẽ na camasĩparore bairo ĩ, oco mena na yu̶ bautizau̶ atíapu̶,” jãã ĩwĩ Juan, jãã, cũ̶tu̶ caãnarẽ. 32 Ĩ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Espíritu Santo, Dios Yeri majũ u̶mu̶recóo caacú̶ pu̶ame buare bairo bau ruiatíri, ãni Jesús buipu̶ etapeami. 33 Yu̶a, mai cũ̶ yu̶ masĩẽpũ̶. Bairo yu̶ camasĩẽtĩmiatacũ̶ãrẽ, Dios oco mena yu̶re cabautiza rotijoricu̶ pu̶ame atore bairo ñiwĩ: ‘Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶rẽ miñagu̶ yu̶ Yeri Espíritu Santo baurui etari cũ̶ buipu̶ caetapeaecou̶re. Cũ̶ã nigu̶mi camasã yeripu̶ Espíritu Santore cajomasĩ,’ ñi quetibu̶ju̶wĩ Dios. 34 Bairo Dios yu̶re cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ricarore bairoa ñiñaña ãmerẽ. Bairo caĩñau̶ ãnirĩ mu̶jããrẽ cariape ñiña: Cũ̶ã niñami Dios macũ̶,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Juan, jãã, cũ̶tu̶ caãnarẽ. 35 Ti rũ̶mu̶ cabusuri rũ̶mu̶ caãno, ãmi Juan tunu cũ̶ cabautiza ãninucũrõpu̶. Jãã, pu̶garã Juan cũ̶ cabuerã cũ̶ã jãã ãmu̶ cũ̶ mena. 36 Bairi cũ̶ mena jãã caãno, Jesús jããrẽ cũ̶ canetõátó ĩñarĩ, atore bairo jãã ĩwĩ Juan: --¡Ãnirẽ qũĩñaña! Ãnia niñami Cordero oveja macũ̶rẽ bairo Dios cũ̶ cacũrĩcũ̶ cawãmecu̶cu̶ —jãã ĩwĩ Juan Bautista. 37 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, Juarẽ cũ̶ jãã aweyocoápú̶. Jesús berore jãã u̶sacoápú̶, jãã pu̶garã, Juan cũ̶ cabuemiatana pu̶ame. 38 Bairo jãã cau̶saro, Jesús pu̶ame jãã ãmejorenu̶cã ĩña, atore bairo jãã ĩwĩ: —¿Ñerẽ borã, yu̶re mu̶jãã u̶sayati? Bairo cũ̶ caĩrõ: --Rabuni, ¿noopu̶ mu̶ caãnipau̶ to ãniñati? —cũ̶rẽ jãã ĩ jẽniñawũ̶. 39 Bairo jãã caĩjẽniñarõ tũ̶gou̶, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús: —Tiaya yu̶ mena. Yu̶ bapa cu̶tirásá. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ mena jãã acoápú̶. Bairo cũ̶ caãnipau̶re etarã, cũ̶ mena jãã ãnicõã naioapũ̶, merẽ ñamicããcãpu̶ caãno jũ̶gori yua. 40 Mai, yu̶ mena macããcũ̶ yu̶re bairo Juan mena caãnimirĩcũ̶ cabero Jesús yaye quetire catũ̶gou̶sau̶ Andrés pu̶ame Simón Pedro bai ãmi. 41 Bairi cũ̶ pu̶ame jicoquei cũ̶ jũ̶gocu̶ Simorẽ cũ̶ macãũ̶ ácú̶ baiwĩ. Bairo cũ̶ bócau̶ yua, atore bairo qũĩñupĩ: —Mesías cawãmecu̶cu̶re jãã bócaapu̶. (Mai, Mesías, atore bairo ĩgaro ĩña: “Cristo, Dios cũ̶ cabesericu̶ ati yepapu̶re cũ̶ cajoricu̶,” ĩgaro ĩña.) 42 Cabero Andrés pu̶ame cũ̶ jũ̶gocu̶ Simorẽ cũ̶ piietawĩ Jesús tu̶pu̶. Bairi Jesús, Simorẽ qũĩñarĩ, atore bairo qũĩwĩ: —Simón mu̶ ãniña Juan macũ̶. Ãmerẽ Cefas mu̶ wãmecu̶tigu̶. (Mai, Cefas pu̶ame, “Pedro” ĩgaro ĩña.) 43 Ti rũ̶mu̶ cabusuri rũ̶mu̶ caãno, Jesús pu̶ame, “Galilea yepapu̶ yu̶ águ̶,” ĩ tũ̶goñawĩ. Bairo topu̶ ácú̶, Felipe cawãmecu̶cu̶re cũ̶ bocaetari atore bairo qũĩwĩ: —Jito. Yu̶ mu̶ bapacu̶tiroapa. 44 Mai, cũ̶, Felipe pu̶ame Betsaida cawãmecu̶ti macã macããcũ̶ ãmi. Pedro, cũ̶ bai Andrés mena ti macã macããna ãma. 45 Bairi Felipe pu̶ame Natanaere cũ̶ piiámí. Bairo cũ̶ tu̶pu̶ etau̶, atore bairo qũĩñupĩ: --Dios yaye quetibu̶ju̶rica tutipu̶ Moisés ãnacũ̶, bairi profeta majã ãnana na cawoatujũ̶goyeticũrĩcũ̶rẽ jãã bócaapu̶. Cũ̶ã, Jesús cawãmecu̶cu̶, José macũ̶, Nazaret macã macããcũ̶ niñami —qũĩñupĩ Felipe. 46 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo qũĩñupĩ Natanael Felipere: —¿Mu̶ catũ̶goñaata, Nazarepu̶re jĩcãũ̶ ũcũ̶ cañuu̶ cũ̶ ãnicu̶ti? Felipe pu̶ame Natanaere bairo qũĩñupĩ: --Jito yu̶ mena. Topu̶ mu̶ tũ̶goñabesegu̶ —qũĩñupĩ Felipe Natanaere. 47 Bairo cabero Jesús Natanael cũ̶ caetaro ĩñau̶, atore bairo qũĩwĩ cũ̶tu̶ caãnarẽ: --Merẽ atíyami Israel macããcũ̶ majũ jĩcãrõ tũ̶ni caĩbu̶su̶nucũũ̶ —na ĩwĩ. 48 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo qũĩ jẽniñawĩ Natanael Jesure: —¿Dope bairi yu̶ mu̶ masĩñati? Jesús pu̶ame bairo qũĩwĩ: —Mu̶ ñiñawũ̶ Felipe mu̶rẽ cũ̶ capiiparo jũ̶goye, higuera cawãmecu̶tii roca mu̶ caãno. 49 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gou̶, Natanael pu̶ame qũĩwĩ: —Cabuei, ¡Dios macũ̶ mu̶ ãniña, ati yepa Israel macããna quetiupau̶ Rey majũ mu̶ ãniña! 50 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo qũĩnemowĩ Jesús Natanaere: --¿“Higuera yucu̶ rocapu̶ mu̶ ñiñawũ̶,” yu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, “Dios macũ̶ã niñami,” yu̶re mi nu̶cũ̶bu̶goyati? Cabero yu̶ caátimasĩrĩjẽ netõjãñurõ caroa macããjẽrẽ miñagu̶ —qũĩwĩ Jesús Natanaere. 51 Bairo qũĩ yaparou̶, atore bairo na ĩnemowĩ Jesús cũ̶tu̶ caãnarẽ: —Cariapea mu̶jããrẽ ñiña: Cabero u̶mu̶recóo capãnu̶cãrõ mu̶jãã ĩñagarã. Bairo capãnu̶cãrõ ĩñarã, Diotu̶ macããna ángelea majã yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ buipu̶re ruiatí, bairi tunu wãmu̶á na cabairo cũ̶ãrẽ mu̶jãã ĩñajogarã.

Juan 2

1 Cabero itia rũ̶mu̶ bero caãno Galilea yepapu̶ Caná cawãmecu̶ti macãpu̶ to macããna na cawãmo jiyari bose rũ̶mu̶ qũẽnowã. Jesús paco cũ̶ã topu̶ ãmo. 2 Bairi Jesús, jãã, cũ̶ cabuerã cũ̶ã, na capiijoatana ãnirĩ, topu̶ jãã ãmu̶, ti bose rũ̶mu̶ caãnorẽ. 3 Bairo bose rũ̶mu̶ na caáto, na caetirije u̶se oco peticoapu̶. Bairo capetiro ĩñarĩ, cũ̶ paco pu̶ame atore bairo qũĩwõ Jesure: —Macũ̶, etirique u̶se oco peticoaya. 4 Bairo cõ caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo cõ ĩwĩ Jesús cũ̶ pacore: —¿Caaco, dopẽĩõ bairo yu̶ miñati? Dios cũ̶ catutuarije camasãrẽ yu̶ caáti ĩñoparo etaetiya mai. 5 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ paco pu̶ame ti wii macããna cau̶se oco tĩã coterãrẽ atore bairo na ĩwõ: —Mu̶jããrẽ cũ̶ caátirotiri wãme cãrõ cũ̶ mu̶jãã áti u̶sawa. 6 Mai, topu̶ ãmu̶ jĩcã wãmo peti jĩcã pẽnirõ cãnacã jotu̶ri, ũ̶tã jotu̶ri. Capaca ru̶ri nocãrõ cincuenta, o setenta litro majũ caoco jeri ru̶ri ãmu̶ tocãnacãru̶pu̶a. Judío majã caroarã nigarã Dios cũ̶ caĩñajoro, tiru̶ macããjẽ oco mena na causanucũrĩru̶ri ãmu̶. 7 Bairo cabairo yua, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩwĩ ti wii macããna catĩã coterãrẽ: —Atie jotu̶u̶re oco mena pio jiroya. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, cũ̶ caĩrõrẽ bairo áma. Caroaro piojirocõãwã. 8 Bairo na caáti yaparoro ĩñau̶, atore bairo na ĩwĩ tunu: --Bairi yua, bose rũ̶mu̶ cajũ̶goácu̶ tu̶pu̶ jeánája petoaca tiru̶ macããjẽrẽ, cũ̶ etiñaáto —na ĩwĩ Jesús. Na pu̶ame, “jau̶,” ĩrãna, cũ̶ caĩrõrẽ bairo petoaca cũ̶ jeámá bose rũ̶mu̶ cajũ̶goácu̶re. 9 Bairo bose rũ̶mu̶ cajũ̶goácu̶ pu̶ame tiere etiñañupũ̶. Merẽ, tie oco pu̶ame u̶se oco majũ jẽñacoasupa. Mai, “Jesús cũ̶ caátiataje niña,” ĩ masĩẽsupi. Catĩã coteri majã jeto masĩwã, na majũã ocore capiojãatana ãnirĩ. Bairi bose rũ̶mu̶ cajũ̶goácu̶ pu̶ame cawãmojiyaatacu̶re cũ̶ piijoyupu̶. 10 Atore bairo qũĩñupũ̶: --Camasã nipetiro bose rũ̶mu̶ caãno nipetirore u̶se oco caroa pu̶amerẽ na tĩã jũ̶gonucũñama. Cabero na capiijoatana pairo na caetituaro bero roque, u̶se oco cabu̶goro macããjẽ ũnierẽ na tĩãnucũñama. Mu̶ pu̶ame u̶se oco caroa pu̶amerẽ mu̶ ru̶gaupa, tame —qũĩñupũ̶ ti bose rũ̶mu̶ cajũ̶goácu̶ cawãmo jiyatacu̶re. 11 Bairo bairi ato Galilea yepapu̶ Caná cawãmecu̶ti macãpu̶ atie Jesús cũ̶ caáti ĩñorĩqũẽ pu̶ame cũ̶ cawãma átijẽño ĩñoo jũ̶gorique majũ ãmu̶. Bairo ácu̶, camasãrẽ na ĩñowĩ nocãrõ cũ̶ catutuarijere. Bairo cũ̶ caáti ĩñorõ, jãã, cũ̶ cabuerã cũ̶ã caroaro cariape cũ̶ jãã tũ̶gojũ̶gowu̶. 12 Tipau̶ bero ámí Jesús Capernaum cawãmecu̶ti macãpu̶. Cũ̶ mena ámá cũ̶ paco, bairi cũ̶ bairã cũ̶ã. Jãã, cũ̶ cabuerã cũ̶ã cũ̶ mena jãã ápú̶. Bairi ti macãpu̶re nocãnacã rũ̶mu̶ mea jãã ãmu̶. 13 Jãã, judío majã bose rũ̶mu̶ Pascua jãã caĩrĩ rũ̶mu̶ caetagaro caãno, Jerusalén macãpu̶ ámí Jesús. 14 Bairo topu̶ etau̶, templo capairi wii ñubuerica wiipu̶ jãámí. Ti wiire jããetari, to macããna wecu̶are, ovejare, buare nunirĩ cawapatari majãrẽ na ĩñawĩ. Tunu bairoa aperã moneda tiirire cawasoari majã na caruiropu̶ caãna cũ̶ãrẽ na ĩñawĩ. 15 Bairo na caáto ĩñau̶, bapericawẽẽ qũẽnowĩ Jesús yu̶ta wẽẽrĩ mena. Bairo tiwẽẽ mena waibu̶toare nunirĩ cawapatarãrẽ na bape acurewiyojowĩ ti wii pupea caãniatanarẽ. Na ovejare, na wecu̶a cũ̶ãrẽ na acurewiyojowĩ. Moneda tiirire cawasoari majã yaye dinero tiirire mabato recõãwĩ. Na mesarire tujerecũ peyocõãwĩ. 16 Bairo átiri, atore bairo na ĩwĩ buare canuni wapatarãrẽ: --¡Mu̶jãã cawapatarijere jeánája! Yu̶ Pacu̶ ya wiire apeye nunirĩcã wiire bairo ápericõãña —na ĩwĩ. 17 Bairo cũ̶ caáto ĩñarĩ, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame Dios yaye quetibu̶ju̶rique na cawoatucũrĩqũẽrẽ jãã tũ̶goña bócawu̶. Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupã Jesús cũ̶ caátipeere mai: “Caacu̶, mu̶ ya wiire bu̶tioro yu̶ qũẽnogu̶, aperã ti wiire roro na ápericõãto ĩ.” 18 Bairo cũ̶ caáto ĩñarĩ, judío majã quetiuparã pu̶ame atore bairo qũĩ jẽniñawã Jesure: --“Cariape Dios cũ̶ carotiro mena jũ̶gori nunirĩ majãrẽ na acurewiyojou̶mi Jesús,” jãã caĩmasĩparore bairo ĩ, ¿di wãme átijẽñorĩqũẽrẽ jããrẽ miñou̶ati? —qũĩ jẽniñawã Jesure judío majã quetiuparã. 19 Bairo na caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Ati wiire rocacõãña. Bairo mu̶jãã carocamiatacũ̶ãrẽ, itia rũ̶mu̶ bero yu̶ pu̶ame yu̶ qũẽno yerijãgu̶ tunu —na ĩwĩ Jesús. 20 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, judío majã quetiuparã pu̶ame bairo qũĩwã tunu: --Marĩ ñicũ̶jãã ãnana ati wiire yoaro majũ qũẽnoñupã cuarenta y seis cũ̶marĩ majũ. ¿Mu̶ pu̶ame ñerẽ ácu̶, itia rũ̶mu̶ beroa mu̶ qũẽnocũũ̶ áti? —qũĩwã Jesure. 21 Mai, Jesús ti wiire ĩ, cũ̶ majũã cũ̶ rupau̶ pu̶amerẽ ĩ quetibu̶ju̶ masĩõgu̶ ĩmiwĩ. 22 Bairo Jesús na capajĩã rocaricu̶ nimicũ̶ã, itia rũ̶mu̶ bero nemo cacatii cũ̶ caãno, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame tie cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ jãã tũ̶goñabócawu̶. Bairo tũ̶goñabócarã yua, Dios yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ cariapea jãã tũ̶gowu̶. Jesús yaye cũ̶ãrẽ cariapea jãã tũ̶gowu̶. 23 Bairo capããrã camasã Jerusalẽpu̶ Pascua bose rũ̶mu̶ caãno caneña etaatána pu̶ame Jesús cũ̶ caáti ĩñorĩjẽrẽ ĩñarã, “Dios cũ̶ cajoricu̶ niñami,” qũĩ tũ̶goñaroawã Jesure. 24 Bairo na catũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, na mena tũ̶goña u̶seaniemi Jesús. Cũ̶ pu̶ame camasã nipetirore na yeripu̶ na catũ̶goñarĩjẽrẽ tũ̶goñamasĩ peyocõãwĩ. 25 Camasã na caátiãnierẽ aperã cũ̶rẽ na caquetibu̶ju̶ro boemi Jesús. Cũ̶ pu̶ame camasã nipetiro na yeripu̶ na catũ̶goñarĩjẽrẽ tũ̶goñamasĩ peyocõãwĩ.

Juan 3

1 Jĩcãũ̶ ãmi fariseo majã mena macããcũ̶ Nicodemo cawãmecu̶cu̶. Cũ̶ pu̶ame judío majã quetiuparã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ caãnimajũũ̶ ãmi. 2 Torecu̶, cũ̶ pu̶ame jĩcã ñami caãno Jesure cũ̶ jẽniñagu̶, cũ̶ tu̶pu̶ ásúpu̶. Bairo cũ̶tu̶ etari, atore bairo qũĩñupũ̶ Nicodemo Jesure: --Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mena Dios cũ̶ camanicõãta, ape wãme cũ̶ caátijẽñorĩjẽ manibujioro. Bairo mu̶ caátijẽñorĩjẽrẽ ĩñarã, “Jesús mena niñami Dios,” jãã ĩ tũ̶goñamasĩcõãña. Tunu bairoa, “Camasãrẽ cũ̶ quetibu̶ju̶áto ĩ, mu̶rẽ jou̶ ásupi Dios,” jãã ĩ masĩña —qũĩñupũ̶ Nicodemo Jesure. 3 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo qũĩñupũ̶ Jesús: —Cariape mu̶rẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ pu̶ame tunu cũ̶ cabuia nemoeticõãta, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re eta masĩẽtĩgu̶mi. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, Nicodemo pu̶ame qũĩ jẽniñañupũ̶ Jesure: —¿Cabu̶cu̶ marĩ caãno beropu̶ marĩã ñerẽ ána pu̶gani cãrõ marĩ paco paropu̶ tunu marĩ bu̶tijã buiamasĩbujiocu̶ti? 5 Jesús pu̶ame bairo qũĩñupũ̶: --Cariapea mu̶rẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ oco mena, bairi Espíritu Santo mena cũ̶ã cũ̶ cabuianemoeticõãta, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re etamasĩẽtĩgu̶mi. 6 Camasã na capũnaacu̶na, camasã pũnaa majũ niñama. Dios pũnaa roque Espíritu Santo cũ̶ catutuarije jũ̶gori cũ̶ pũnaa majũ niñama. 7 Bairi, “Camasã na cawãma buia jũ̶goricarore bairoa na cabuianemopee boya,” mu̶ yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gomawijiaeticõãña. 8 Wĩno pu̶ame noo caboropu̶ papuya. Bairo tie cabu̶su̶ro tũ̶gomasĩmirãcũ̶ã, noopu̶ caatíere, o noo caátíere marĩ masĩẽtĩña. Ĩñarĩqũẽ mee niña wĩno. Torea bairo niñama nipetiro camasã Espíritu Santo jũ̶gori cabuianucũrã cũ̶ã. Narẽ Espíritu Santo cũ̶ cajããrõ ĩñamasĩã maa —qũĩñupũ̶ Jesús. 9 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩ jẽniñanemoñupũ̶ tunu Nicodemo Jesure: —¿Ñe ũnie jũ̶gori Espíritu Santo mena buianemorĩqũẽ to ãnicu̶ti? 10 Jesús pu̶ame bairo qũĩñupũ̶: —¿Mu̶, Israel yepa macããnarẽ Dios yaye quetire caquetibu̶ju̶jũ̶gou̶ nimicũ̶ã, tiere mu̶ masĩẽtĩñati? 11 Cariape mu̶rẽ ñiña: Jãã camasĩrĩjẽrẽ mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶nucũña. Jãã caĩñarĩqũẽ cũ̶ãrẽ mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶nucũña. Bairo cariapea mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame tiere mu̶jãã tũ̶gou̶saetinucũña. 12 Ati yepa macããjẽrẽ mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶ro cariape yu̶ mu̶jãã tũ̶goroaetiya. Bairi u̶mu̶recóo macããjẽ Dios yayere yu̶ caquetibu̶ju̶ata roquere, nemojãñurõ mu̶jãã tũ̶gomasĩẽna. 13 “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶ u̶mu̶recóopu̶re cawãmu̶ñarĩcũ̶ mácũ̶mi. Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ jeto u̶mu̶recóopu̶ caãnacũ̶ yu̶ rui apú̶ ati yepapu̶re. Bairi u̶mu̶recóo macããjẽ Dios yayere yu̶ masĩña. 14 Bairi tirũ̶mu̶pu̶re cayucu̶mani yepapu̶re Moisés ãnacũ̶ ãñarẽ bairo cabauu̶ cũ̶ cawericu̶re yucu̶pu̶ cũ̶ papuatuyupi. Torea bairo yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ cũ̶ã yucu̶pãĩpu̶ yu̶ papuatu rocaecogu̶, nipetiro camasã yu̶re catũ̶gou̶sarã na canetõmasĩparore bairo ĩ. Bairi nipetirã yu̶re catũ̶gou̶sarã yeri capetieti pũnarẽ cũ̶gogarãma. Ãnicõã nigarãma tocãnacã rũ̶mu̶a,” qũĩñupũ̶ Jesús Nicodemorẽ. 16 Dios pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããna nipetiro camasãrẽ bu̶tioro maiñami. Bairo marĩrẽ mairĩ, cũ̶ macũ̶ jĩcãũ̶ã cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ joyupi ati yepapu̶re, nipetirã cũ̶ macũ̶rẽ catũ̶gou̶sarã na yasieticõãto ĩ. Cũ̶ mena caroaro ãnicõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a. 17 Dios ati u̶mu̶recóo macããna nipetiro cabuicu̶na na ãmarõ ĩ mee, cũ̶ joyupi cũ̶ macũ̶rẽ. Narẽ cũ̶ netõbojato ĩ roque, cũ̶ joyupi Dios ati yepapu̶re. 18 Ni ũcũ̶ Dios macũ̶rẽ catũ̶gou̶sau̶ ñe ũnie cawapa cũ̶goecu̶re bairo cũ̶ tuao joroque ásupi Dios. Cũ̶ macũ̶rẽ catũ̶gou̶saena roque carorije wapa cacũ̶gorã cayasiparã majũ tuacõãñama merẽ. 19 Cũ̶rẽ catũ̶gou̶saena popiye catãmu̶oparã majũ niñama. Atore bairo niña: Jesucristo jĩñabusuricarore bairo caãcũ̶ cũ̶ caató, cũ̶ boesupa. Roro átaje pu̶amerẽ cũ̶ netõrõ bomirã, canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo ãñupã. 20 Nipetiro carorije caátinucũrã Dios macũ̶ jĩñabusuricarore bairo caãcũ̶rẽ qũĩña tejãñuñupã. Cũ̶ tu̶pu̶ ãnigaetinucũñupã, roro yasioropu̶ na caátiãninucũrĩjẽrẽ Jesús pu̶ame baujaropu̶ to ãnipeticoao joroque cũ̶ caáperiparore bairo ĩrã. 21 Dios yaye cariape quetire catũ̶gou̶sarã pu̶ame Dios macũ̶ tu̶pu̶ ãniganucũñama, “Nipetiro na caátie Dios cũ̶ caborore bairoa átaje niña,” camasã na caĩmasĩparore bairo ĩrã. 22 Cabero Judea cawãmecu̶ti yepapu̶ cũ̶ cabuerãrẽ, jãã jũ̶go ámí Jesús. Topu̶ etari, jĩcã yu̶tea cãrõ camasãrẽ na jãã bautiza ãmu̶. 23 Bairo topu̶ jãã caãno, Juan Bautista cũ̶ã Salim cawãmecu̶ti macã tu̶pu̶, Enón cawãmecu̶ti macã majũrẽ bautizau̶ ãcũ̶ baiyupu̶. Topu̶re pairo oco ãñuparõ. Bairi camasã cũ̶ tu̶pu̶ etayuparã, cũ̶ bautiza rotirã etarã yua. 24 Mai, atie nipetirije baiyupa cũ̶, Juarẽ preso jorica wiipu̶ na cajoparo jũ̶goye. 25 Bairo jĩcã rũ̶mu̶ Juarẽ na cañeparo jũ̶goye, cũ̶ cabuerã pu̶ame apei judío majõcu̶ mena bu̶su̶yuparã, cũ̶ bu̶su̶netõgarã. Judío majã caroaro ãnigarã Dios cũ̶ caĩñajoro oco mena na caátinucũrĩjẽrẽ ãmeo bu̶su̶pẽniñuparã na majũ. 26 Bairo ãmeo bu̶su̶pẽni yaparo, Juan tu̶pu̶ ásúparã. Bairo cũ̶tu̶ eta, atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶yuparã Juarẽ: --Jããrẽ cabuei, tirũ̶mu̶jãñurõã Rio Jordán ape nu̶gõãpu̶ mu̶ mena caãniatacu̶, jããrẽ mu̶ caquetibu̶ju̶ricu̶ pu̶ame ãmerẽ camasãrẽ na bautizau̶ átiupu̶ cũ̶ cũ̶ã. Bairo cũ̶ caáto, nipetiro camasã cũ̶rẽ u̶sarã baiuparã —qũĩñuparã Juarẽ cũ̶ cabuerã, Jesús cũ̶ caátiãnierẽ quetibu̶ju̶rã. 27 Bairo na caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo na ĩñupũ̶ Juan: --Dios cũ̶ carotieticõãta, camasã cũ̶ u̶saetibujiorãma. 28 Mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶riquere mu̶jãã tũ̶goricarã. “Yu̶a, Mesías, Dios cũ̶ cabesericu̶ mee yu̶ ãniña,” mu̶jããrẽ ñiwũ̶. Yu̶a, cũ̶ jũ̶goye cũ̶ cajojũ̶goricu̶ yu̶ ãniña. 29 Ape wãme ĩcõñarĩ atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶: Jĩcãũ̶ camasocu̶ cũ̶ nu̶mo caãnipaore cõ cũ̶ cawãmo jiyari rũ̶mu̶ caãno cũ̶ yao majũ tuayamo. Cũ̶ bapa cũ̶ mena macããcũ̶ cõ mena cũ̶ cawãmo jiyaro ĩñau̶, u̶seani nemou̶mi. Jesús pu̶ame cawãmo jiyaricu̶re bairo caãcũ̶ niñami. Camasã cũ̶rẽ cau̶sarã pu̶ame, cũ̶ nu̶mo, cũ̶ cawãmo jiyaricore bairo caãna niñama. Bairi, yu̶, Jesús mena macããcũ̶ ãnirĩ, camasã cũ̶rẽ na cau̶saro ĩñau̶, yu̶ u̶seani nemoña. 30 Jesús pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶ nemojãñurõ caãnimajũũ̶ ãninutuagu̶mi. Yu̶ pu̶ame roque nemorõ cabu̶goro macããcũ̶ yu̶ caãnicõãnutuapee majũ niña —ĩcõñarĩ na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Juan cũ̶ cabuerãrẽ. 31 Jesús, u̶mu̶recóopu̶ caatácu̶ ãnirĩ, nipetirã netõrõ caãnimajũũ̶ niñami. Noo ati yepa macããcũ̶ pu̶ame roque ati yepa macããjẽ jetore quetibu̶ju̶ masĩñami. Cũ̶, u̶mu̶recóopu̶ caatácu̶ ãnirĩ nipetirã netõrõ caãnimajũũ̶ niñami. 32 U̶mu̶recóopu̶ cũ̶ caĩñarĩqũẽrẽ, cũ̶ catũ̶gorique cũ̶ãrẽ quetibu̶ju̶yami. Cũ̶ caquetibu̶ju̶rije pu̶ame cariape majũ to caãnimiatacũ̶ãrẽ, tiere cariape tũ̶goetiyama camasã. 33 Jĩcããrã niñama bairãpu̶a cũ̶ yaye quetire cariape catũ̶gou̶sarã. Bairo catũ̶gou̶sarã ãnirĩ, “Cariape quetibu̶ju̶yami,” ĩ tũ̶goña masĩñama. 34 Dios pu̶ame Espíritu Santo cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ bu̶tioro majũ cũ̶ joyupi Jesure, ati yepapu̶ cũ̶ cajoricu̶re. Bairo cũ̶ cajoroi, Jesús pu̶ame caroaro cariape quetibu̶ju̶nucũñami Dios yaye quetire. 35 Dios cũ̶ macũ̶rẽ mairĩ, nipetiro rotimasĩrĩqũẽrẽ cũ̶ joyupi. 36 Torecu̶, noo macããcũ̶ Jesure catũ̶gou̶sau̶ pu̶ame merẽ yeri capetieti pũnarẽ cũ̶goyami. Apei, Jesure catũ̶gou̶sagaecu̶ roque tie yeri capetieti pũnarẽ cũ̶goetiyami. Popiye cũ̶ baio joroque cũ̶ átigu̶mi Dios, cũ̶ macũ̶rẽ cũ̶ catũ̶gou̶saetie wapa.

Juan 4

1 Cabero camasã capããrã majũ Jesure na catũ̶gou̶sarijere tũ̶goyuparã fariseo majã. Tunu bairoa Juan Bautista cũ̶ cabautizaricarã netõjãñurõ Jesús cũ̶ cabautizarã pu̶ame na caãnierẽ tũ̶goyupa. 2 (Mai, Jesús pu̶ame camasãrẽ na bautizaemi. Jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame roque cũ̶ carotiro jũ̶gori na jãã bautizawu̶.) 3 Bairi Jesús pu̶ame, “Yu̶ cabairijere masĩcõãñama fariseo majã,” ĩ tũ̶goñarĩ, Judea yepapu̶ caãniatacu̶ Galilea yepapu̶ tunucoámí. 4 Bairo tunuácú̶, Samaria yepapu̶ cũ̶ canetõápée ãmu̶. 5 Bairo netõácú̶, Sicar cawãmecu̶ti macãpu̶ etawĩ. Mai, ti macã tu̶pu̶ niña jãã ñicũ̶ Jacob ãnacũ̶ cũ̶ macũ̶ Josére cũ̶ cacũrĩcã yepa majũ. 6 Ti yepapu̶re niña oco warica ope, Jacob ãnacũ̶ ya oco ope majũ. Bairo Jesús pu̶ame maarẽ caatímiatacu̶ ju̶tiri, ti opetu̶re etanumu etawĩ. Muipu̶ u̶mu̶recóo recomacã majũ cũ̶ caãnipau̶ ãmu̶. 7 Mai, jãã cũ̶ cabuerã pu̶ame jãã acoápú̶ macãpu̶, apeye ũnie u̶gariquere wapatiráná. Topu̶ jãã caãnitoye, jĩcãõ carõmio etayupo, ti ope macããjẽrẽ oco waao acó. Bairo cõ caetaro ĩñau̶, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Jesús: —Oco peeto yu̶ joya. Yu̶ cũ̶ã yu̶ etigaya. 9 Mai, ti yepapu̶re jãã, judío majã, Samaria yepa macããna mena jãã ãmeo bu̶su̶pẽnietinucũña. Bairi to macããcõ pu̶ame tie tũ̶goñarĩ atore bairo qũĩñupõ Jesure: --¿Nopẽĩ mu̶a, judío majõcu̶ nimicũ̶ã, yu̶, Samaria yepa macããcõrẽ yu̶ mu̶ oco jẽniñati? —qũĩñupõ. 10 Bairo cõ caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Jesús carõmiorẽ: --Mu̶a, Dios camasãrẽ cũ̶ cajogarijere mu̶ masĩẽtĩña. Yu̶ cũ̶ãrẽ mu̶ masĩẽtĩña. Yu̶re mu̶ camasĩata roque, mu̶ pu̶ame ocore yu̶ mu̶ jẽnibujioataco. Bairo yu̶ mu̶ cajẽniata, yu̶ pu̶ame oco caticõã nio joroque caátiere mu̶ yu̶ jobujioatacu̶ —cõ ĩñupũ̶. 11 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, carõmio pu̶ame qũĩ jẽniñanemoñupõ tunu: --¿Ñe mena ocore mu̶ waneiáti? Ati ope ũ̶cũ̶ãjãñuña. Bairi, ¿noopu̶ oco cacaticõãninucũrĩjẽrẽ mu̶ bocabujiocu̶ti? 12 Marĩ ñicũ̶ Jacob ãnacũ̶ ati ope macããjẽrẽ etinucũñañupĩ. Cũ̶ pũnaa, cũ̶ yarã, cũ̶ canurã cũ̶ã etinucũñañupã. Ati opere ati yepa macããnarẽ na cũñañupĩ Jacob ãnacũ̶. ¿Mu̶ pu̶ame roque cũ̶ netõrõ caãnimajũũ̶ mu̶ ãniñati? —qũĩ jẽniñañupõ carõmio Jesure. 13 Bairo cõ caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Jesús: --Nipetiro ati opere caoco etirã pu̶ame bairoa ñeme jipicõãgarãma tunu. 14 Ni ũcũ̶ atie oco yu̶ cajogarijere caetii pu̶ame pu̶gani cãrõ ñeme jipinemoetigu̶mi tunu. Cũ̶pu̶re cũ̶ yeripu̶ oco tutuaro cawitipetietore bairo yeri tũ̶goñatutuacõãnajẽ cũ̶ãrẽ cũ̶gocõã ninucũgu̶mi. Tie jũ̶gori caticõã ninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶ —cõ ĩñupũ̶ Jesús. 15 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, carõmio pu̶ame bairo qũĩñupõ tunu: --Toroquere, tie ocore yu̶ joya, pu̶gani cãrõ yu̶ cañemejipinemoetiparore bairo ĩ. Ati opepu̶re pu̶gani cãrõ oco wago yu̶ bainemoetigo yua —qũĩñupõ Jesure. 16 Bairo cõ caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Jesús: —Mai, mu̶ manapu̶re cũ̶ pioja. Cũ̶ piiri bero, atopu̶ asá cũ̶ mena. 17 Bairo cũ̶ caĩrõ, carõmio pu̶ame atore bairo qũĩñupõ: —Camanapu̶ mácõ yu̶ ãniña. Jesús pu̶ame bairo cõ caĩrõ, bairo cõ ĩ yu̶yupu̶: --“Camanapu̶ mácõ yu̶ ãniña,” mu̶ caĩata, cariapea miña. 18 Jĩcã wãmo cãnacãũ̶ majũ camanapu̶ cu̶timirĩcõ mu̶ ãniña. Ãme mu̶ mena caãcũ̶ cũ̶ã mu̶ manapu̶ majũ mee niñami. Toreco, cariapea miña —cõ ĩñupũ̶. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ, carõmio pu̶ame atore bairo qũĩñupõ Jesure. --Mu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, merẽ yu̶ masĩña: Mu̶a, profeta, Dios yaye quetire caquetibu̶ju̶ri majõcu̶ mu̶ ãcũ̶. 20 Bairi jãã, Samaria yepa macããna jãã ñicũ̶jãã jicu̶ ũ̶tãũ̶pu̶ Diore cũ̶ ñubuenucũñupã. Mu̶jãã judío majã roque aperopu̶ Jerusalẽpu̶ mu̶jãã ñubuenucũña —qũĩñupõ. 21 Bairo cõ caĩrõ, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Jesús: --Yu̶ caĩrĩjẽrẽ cariape tũ̶goya: Jicu̶ ũ̶tãũ̶pu̶ ápérimirãcũ̶ã, o Jerusalén macãpu̶ ápérimirãcũ̶ã, marĩ Pacu̶ Diore cũ̶ mu̶jãã cañubuemasĩpa rũ̶mu̶ cõñarõ baiya. 22 Mu̶jãã, Samaria yepa macããna Diore tũ̶gonucũmirãcũ̶ã, cũ̶ mu̶jãã masĩẽtĩña. Jãã, judío majã roque Dios camasãrẽ cũ̶ canetõgarije quetire cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩcãrã majũ ãnirĩ cũ̶ jãã masĩña. 23 Bairi camasã caroaro cariape Diore na cañubuerica yu̶tea etaro baiya. Merẽ ti yu̶tea ãnijũ̶goya. Bairi camasã noo na cañubuenucũrĩpau̶ jũ̶gori mee, Espíritu Santo na yeripu̶ cũ̶ caãno jũ̶gori pu̶ame roque Diore cũ̶ ñubuegarãma. Tore bairo na cañubuero boyami Dios cũ̶rẽ caroaro cariape cañubuerã pu̶amerẽ. 24 Marĩ caĩñaecũ̶ niñami Dios. Bairi cũ̶rẽ caroaro cariape cañubuerã pu̶ame na yeri na catũ̶goñarĩjẽpu̶ roque cũ̶rẽ cañubueparã niñama —cõ ĩñupũ̶. 25 Bairo cũ̶ caĩrõ, carõmio pu̶ame atore bairo qũĩñupõ Jesure: --Ape rũ̶mu̶ Mesías Dios cũ̶ cabesericu̶, Cristo cawãmecu̶cu̶ cũ̶ caetapeere yu̶ masĩña. Cũ̶, etau̶pu̶, cũ̶ majũ nipetirijere marĩ quetibu̶ju̶gu̶mi —qũĩñupõ. 26 Bairo cõ caĩrõ tũ̶gou̶, bairo cõ ĩ masĩõñupũ̶ Jesús: --Yu̶, mu̶ mena cabu̶su̶pẽni, cũ̶ã yu̶ ãniña Cristo, Dios cũ̶ cabesericu̶ majũ —cõ ĩñupũ̶ Jesús. 27 Bairo cõ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ripau̶a, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã, macãpu̶ cau̶garique wapatiratána cũ̶ tu̶pu̶ jãã etawu̶. Bairo etarã yua, dope bairo jãã ĩ tũ̶goñamasĩẽpũ̶, Jesús carõmio mena cũ̶ cabu̶su̶pẽnirõ ĩñarã. Bairi, “¿Ñe ũnierẽ mu̶ átiyati?” jãã ĩ jẽniñaepũ̶ Jesure. 28 Bairo carõmio pu̶ame jãã caetaro ĩñao, cõ oco warica jotu̶re toa piti ropocõãwõ. Bairo piti ropo yaparo, macãpu̶ acoámó. Topu̶ etari, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupo to macããnarẽ: 29 --Tiaya mu̶jãã cũ̶ã. Nipetiro ĩñarasá. Jõ jĩcãũ̶ camasocu̶ niñami dope bairo yu̶ caátajere camasĩpeyocõãũ̶. ¿Cristo, Dios cũ̶ cabesericu̶ mee cũ̶ ãnibauyati? —na ĩ quetibu̶ju̶yupo. 30 Bairo na cõ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶gorã, to macããna pu̶ame ti macãrẽ witiá yua, jãã caãnopu̶ etawã. 31 Mai, na caatípau̶a Jesure, “U̶gariquere u̶gaya,” cũ̶ jãã ĩmiwũ̶. 32 Bairo jãã caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús: —Yu̶a, apeye ũnie u̶garique yu̶ cũ̶goya mu̶jãã camasĩẽtĩẽrẽ. 33 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame atore bairo jãã ãmeo ĩ bu̶su̶wu̶: --¿Aperã merẽ u̶gariquere cũ̶ na jeatíbaupari? —jãã ĩwũ̶. 34 Bairo jãã caĩrõ tũ̶gou̶, Jesús pu̶ame atore bairo jãã ĩwĩ: --Dios, yu̶re cajou̶, cũ̶ caborijere ácu̶ yu̶ átiya. Bairi jĩcãũ̶ bu̶tioro cau̶gagatũ̶goñau̶rẽ bairo yu̶ cũ̶ã yu̶ cũ̶ caátirotijoriquere yu̶ átipeyogaya. 35 Atore bairo yu̶ mu̶jãã ĩña: Baparicãnacãũ̶ muipu̶a ru̶saya oterique caríca cu̶tiparo jũ̶goye. Bairo yu̶ mu̶jãã caĩmiatacũ̶ãrẽ, ape wãme ĩcõñarĩ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶pa: Oteriquere ĩñañijate. Yu̶ra, merẽ jeriquepu̶ niña. 36 Oterique rícare cajeri majõcu̶ cũ̶ capaarique wapa wapatagu̶mi. Cũ̶ capaarique wapa pu̶ame Dios cũ̶ cajorije yeri capetieti pũna majũ niña. Bairo bairi oterique caotei, cabero cũ̶ caoterique caríca cu̶topu̶ tiere cajei cũ̶ã pu̶garãpu̶a u̶seanigarãma. 37 Camasã na caquetibu̶ju̶nucũrĩ wãmerẽ bairo cariape baiya: “Jĩcãũ̶ jicoqueipu̶a oteimi. Cabero cũ̶ caoterique caríca cu̶topu̶ apei jeimi tunu,” ĩ nucũñama camasã. 38 Mu̶jãã, yu̶ cabuerã, na caĩnucũrõrẽã bairo mu̶jãã baiya. Mu̶jããrẽ yu̶ yaye quetire mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ rotijoya merẽ aperã na caquetibu̶ju̶jũ̶goricarã tu̶pu̶, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni na catũ̶gopeti jĩãtietaparore bairo ĩ. Mu̶jãã, aperã na capaajũ̶goriquepu̶re capaayaparo petietabojarãrẽ bairo mu̶jãã yu̶ átirotijoya na watoapu̶re. Bairi merẽ mu̶jããrẽ masiriyoetiya mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rotijorije yua —jãã ĩwĩ Jesús yua. 39 Bairi capããrã to macããna Samaria yepa macããna, “Nipetiro yu̶ caátajere masĩpeyocõãñami Jesús,” carõmio cõ caĩrõ jũ̶gori, qũĩroa jũ̶gowã Jesure. 40 Bairo bairi Jesús tu̶pu̶ etarã, “Ápéricõãña,” qũĩwã Jesure. “Jãã mena mu̶ tuagu̶ mai,” bairo na caĩrõ tũ̶gou̶, pu̶ga rũ̶mu̶ majũ na mena ãmi Jesús, narẽ bue ãcũ̶. 41 Bairo Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, cũ̶rẽ caĩroarã menarẽ ãninemowã capããrã to macããna camasã. 42 Na pu̶ame atore bairo cõ ĩwã carõmiorẽ: --Ñamicãã jããrẽ mu̶ caquetibu̶ju̶ataje jũ̶gori Jesús mena jãã tũ̶goñatutuajũ̶goapu̶. Ãme roque jãã majũ cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori, nemojãñurõ cũ̶ mena jãã tũ̶goñatutuaya. Cariape cũ̶ã niñami ati u̶mu̶recóo macããna na carorije wapare canetõũ̶ majũ —cõ ĩwã to macããna carõmiorẽ. 43 Bairi pu̶ga rũ̶mu̶ Samaria yepa macããna mena cũ̶ caãniatato bero, Jesús Galilea yepapu̶ acoámí. 44 Mai, Jesús, cũ̶ majũ cũ̶ caĩatatore bairo baiwu̶: “Ni ũcũ̶ Dios yau̶ profetare cũ̶ ya macã macããna cũ̶ boenama. Noa majũ qũĩroaenama.” 45 Bairo bairi Jesús Galilea yepapu̶ cũ̶ caetaro ĩñarã, camasã to macããna pu̶ame caroaro cũ̶ jẽniwã. Mai, na cũ̶ã Jerusalẽpu̶ Pascua bose rũ̶mu̶ ĩñarã etayupa. Topu̶ Jesús cũ̶ caáti ĩñorĩqũẽrẽ ĩñañupã. Bairo bairi caroaro qũĩña u̶seaniwã Jesure. 46 Bairo Jesús Galilea yepapu̶ áñesẽã, Caná na caĩrĩ macãpu̶ ocorea, u̶se oco majũ cũ̶ caátijẽñorĩcã macãpu̶ tunucoámí. Ti macãpu̶re ãñupĩ jĩcãũ̶ ti yepa quetiupau̶ rey roca carotimasĩ majũ. Cũ̶ macũ̶ pu̶ame bu̶tioro riayupu̶ ape macãpu̶ Capernaupu̶. 47 Bairo bairi, “Jesús Judea yepapu̶ caãniatacu̶ Galilea yepapu̶ etaupu̶,” na caĩrĩjẽrẽ queti tũ̶gori, Jesús tu̶pu̶ ásúpu̶. Cũ̶tu̶ etau̶, “Jito yu̶ ya wiipu̶. Yu̶ macũ̶ pu̶ame cariacu̶pu̶ niñami. Cũ̶ catiou̶ asá,” bu̶tioro qũĩwĩ capacu̶ Jesure. 48 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo qũĩwĩ Jesús: —Mu̶jãã camasã, yu̶ caátimasĩrĩjẽ átijẽñorĩqũẽrẽ mu̶jãã caĩñaepata, yu̶ mena mu̶jãã tũ̶goñatutuaetinucũña. 49 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo qũĩwĩ quetiupau̶ rey roca carotimasĩ Jesure: —Yu̶ Quetiupau̶, ¡jito, diwatoa! Yu̶ macũ̶ cariacu̶pu̶ niñami. 50 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo qũĩwĩ Jesús: --Mu̶ ya wiipu̶ tunucoa ácú̶ja. Merẽ mu̶ macũ̶ catigu̶mi —qũĩwĩ. Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cariape tũ̶gou̶, carotimasĩ pu̶ame acoámí cũ̶ ya wiipu̶. 51 Bairo cũ̶ catunu átípau̶a, cũ̶ paacoteri majã pu̶ame maapu̶ cũ̶ bocáetari, atore bairo qũĩñuparã: —¡Mu̶ macũ̶ caticoami merẽ! 52 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶gori, “¿Dipau̶ muipu̶ cũ̶ caãno majũ cũ̶ cati jũ̶goati yu̶ macũ̶?” na ĩ jẽniñañupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ, qũĩñuparã: --Ñamicã, jĩcãrõ riape beroaca cũ̶ bu̶gojãnaapu̶ —qũĩ quetibu̶ju̶yuparã. 53 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶gou̶, capacu̶ pu̶ame tũ̶gomasĩ rocajoyupu̶: “ ‘Merẽ mu̶ macũ̶ caticoayami,’ Jesús yu̶ cũ̶ caĩata hora majũ niupã,” ĩ tũ̶gomasĩ rocajoyupu̶. Bairo tiere na cũ̶ caquetibu̶ju̶ro tũ̶gorã, cũ̶, cũ̶ ya wii macããna nipetiro cũ̶ã cũ̶rẽ bairo Jesús mena tũ̶goñatutua jũ̶goyuparã. 54 Mai, carotimasĩ macũ̶rẽ Jesús cũ̶ cacatiorique pu̶ame Galilea yepapu̶re ocorea, u̶se oco majũ cũ̶ caátijẽñorĩqũẽ bero cũ̶ caáti ĩñobaporique ãmu̶ ti wãme.

Juan 5

1 Bairo jĩcã yu̶tea canetõrõ bero Jesús pu̶ame judío majã na cabose rũ̶mu̶ qũẽnorõ ĩñau̶ ácú̶, tunu ámí Jerusalén macũ̶pu̶. 2 Mai, ti macã Jerusalén pu̶ame ũ̶tã mena ũ̶mu̶arõpu̶ na caẽñotaãmejorerica macã ãmu̶. Bairi jĩcã jope oveja nurĩcãrã na cajããrĩ jope cawãmecu̶ti jope ãmu̶. Bairo bairi ti jope jãátápau̶ tu̶re ãmu̶ jĩcã ope caoco witiri ope. Tipau̶ Betzata wãmecu̶pu̶ yu̶ yaye hebreo mena. Ti opetu̶re jĩcã wãmo cãnacã jopee majũ jopeeri werique ãmu̶. 3 Bairo bairi ti jopeeri tu̶re capããrã cariarã ãma. Jĩcããrã cacaapee ĩñamasĩẽna, aperã caámasĩẽna, aperã cabu̶u̶rã cũña jowã tipau̶re. Na pu̶ame oco cajabewẽrĩjẽrẽ coterã baiwã. 4 Mai, ángel pu̶ame masĩã mano cũ̶ cabori rũ̶mu̶pu̶ caãno ti oco opepu̶ etanucũñupũ̶. Bairo etari, ocore átijabenucũñupũ̶. Bairo cũ̶ caátijabero bero, ni ũcũ̶ tie ocore cañañuajũ̶gou̶ pu̶ame cũ̶ cariayecu̶tie cũ̶ netõcõã nucũñuparõ. 5 Mai, na menarẽ jĩcãũ̶ ãmi treinta y ocho cũ̶marĩ majũ cariayecu̶tiãcũ̶. 6 Bairo bairi Jesús ti operi tu̶pu̶ netõácú̶, topu̶ cacũñau̶rẽ qũĩñawĩ. Yoaro cũ̶ cariayecu̶to qũĩñamiácu̶, atore bairo qũĩ jẽniñawĩ Jesús cariau̶re: —¿Mu̶ riaye canetõrõ mu̶ boyati? 7 Cariau̶ pu̶ame atore bairo qũĩ yu̶wĩ Jesure: --Yu̶ Quetiupau̶, yu̶re caju̶átinemou̶ manimajũcõãñami. Tocãnacã nia oco cajabenetõrĩpau̶ caãno tie ocopu̶ yu̶ cañañuagaro, aperã pu̶ame yu̶ jũ̶goye ñañuaweyocõã nucũñama —qũĩwĩ Jesure. 8 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo qũĩwĩ Jesús: —Wãmu̶nu̶cãña, mu̶ cacũñarõrẽ nepu̶sari ácú̶ja. Merẽ mu̶ riayere yu̶ netõcõãña. 9 Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei ñucoami cariaye cu̶timiatacu̶ pu̶ame yua. Bairo wãmu̶nu̶cã yua, cũ̶ cacũñarõrẽ ne acoámí. Mai, ti rũ̶mu̶ pu̶ame judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ ãmu̶. 10 Bairo bairi Jesús cũ̶ cacatioatacu̶ cũ̶ cacũñarõrẽ cũ̶ caneátó ĩñarã, judío majã quetiuparã pu̶ame atore bairo qũĩwã cũ̶rẽ: --¿Nopẽĩ ãme rũ̶mu̶ marĩ cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶ cacũñarõrẽ mu̶ ne ñesẽãñati? Ati rũ̶mu̶ ũnorẽ bairo boetiya —qũĩwã. 11 Bairo na caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo na ĩwĩ cariamiatacu̶: --Yu̶re cariaye netõatacu̶ pu̶ame, “Mu̶ cacũñarõrẽ nerĩ ácú̶ja,” ñiami —na ĩwĩ. 12 Atore bairo qũĩwã tunu: --¿Ñamu̶ majũ, “Mu̶ cacũñarõrẽ nerĩ ácú̶ja,” mu̶ qũĩati? —qũĩ jẽniñawã. 13 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶gori, cacatiatacu̶ pu̶ame qũĩña macãmiwĩ Jesure. Qũĩña bócaemi. Jesús pu̶ame bauemi, merẽ capããrã camasã caĩñarã etarã watoapu̶ caácú̶ ãnirĩ. 14 Cabero Dios ya wii templo wiipu̶ cũ̶ boca etau̶, atore bairo qũĩwĩ Jesús cũ̶ cacatioatacu̶re: --Tũ̶gopeoya yu̶ caĩrĩjẽrẽ: Merẽ canetõatacu̶pu̶ mu̶ ãniña. Bairi roro mu̶ átinemoepa. Carorije mu̶ caátinemoata, nemojãñurõ mu̶ tãmu̶ogu̶ tunu —qũĩwĩ Jesús. 15 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ bero, caũ̶mu̶ pu̶ame judío majã quetiuparãrẽ na quetibu̶ju̶ ámí. “Yu̶re cariaye netõatacu̶ pu̶ame ‘Jesús’ wãme cu̶tiyami,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ. 16 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, judío majã quetiuparã Jesús, yerijãrĩcã rũ̶mu̶rẽã caũ̶mu̶rẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ jũ̶gori cũ̶ mena asiarã popiye cũ̶ baio joroque átigayupa. 17 Jesús pu̶ame bairo na ĩwĩ: —Yu̶ Pacu̶ tocãnacãnia paanucũñami. Yu̶ cũ̶ã cũ̶rẽã bairo yu̶ paanucũña. 18 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, nemojãñurõ Jesús cũ̶ cariaro boyuparã judío majã quetiuparã pu̶ame. Mai, “Marĩ cayerijãrĩ rũ̶mu̶ macããjẽ marĩ ñicũ̶jãã na caroticũrĩqũẽrẽ nu̶cũ̶bu̶goetiyami Jesús, bairo cariayecu̶cu̶re cũ̶ cacatioata,” ĩ tũ̶goñarĩ, cũ̶ mena asiajãñuñuparã. Bairo tunu, “ ‘Dios niñami yu̶ Pacu̶ majũ,’ cũ̶ caĩata, ‘Yu̶, Dios mena jĩcãrõrẽ bairo jãã ãniña,’ caĩrẽ bairo ĩñami Jesús,” ĩ tũ̶goñarĩ, netõrõ majũ cũ̶ mena asiayuparã. 19 Bairo na caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ masĩcõãrĩ, atore bairo na ĩwĩ Jesús: “Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Yu̶, Dios macũ̶ nimicũ̶ã, dise ũnie átijẽñorĩqũẽrẽ yu̶ majũã yu̶ áti masĩẽtĩña. Yu̶ Pacu̶ cũ̶ caátigarijere masĩrĩ, cũ̶ carotiro mena jeto tiere yu̶ áti masĩña. Yu̶ Pacu̶ cũ̶ caátigarijere masĩrĩ, tie nipetirijere yu̶ átinucũña. 20 Yu̶ Pacu̶ yu̶re mairĩ, nipetirije cũ̶ caátinucũrĩjẽrẽ ñiñoñami. Ãme caámasĩẽcũ̶rẽ cũ̶ yu̶ caátiorije netõjãñurõ caroa macããjẽ cũ̶ caátigarijere yu̶ áti ĩñogu̶mi caberopu̶re. Tie roquere ĩñarã, nemorõ mu̶jãã ĩña acu̶amajũcõãgarã. 21 Yu̶ Pacu̶ pu̶ame cabaiyasiricarãrẽ tunu na catiocõãñami. Cũ̶rẽ bairoa yu̶ cũ̶ã noo yu̶ caborãrẽ na yu̶ joya catiriquere. 22 Yu̶ Pacu̶ pu̶ame ni ũcũ̶ camasocu̶re qũĩña beseetiyami. Yu̶ pu̶amerẽ nipetiro camasãrẽ na ĩñabeseroti yu̶ jowĩ. 23 ‘Yu̶re na caĩroarore bairo yu̶ macũ̶ cũ̶ãrẽ na ĩroáto,’ ĩ, yu̶ jowĩ yu̶ Pacu̶ Dios. Bairi yu̶re caĩroaecu̶ pu̶ame yu̶ Pacu̶ yu̶re cajoricu̶ cũ̶ãrẽ caĩroaecu̶re bairo nicõãñami mai. 24 “Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ yaye quetire catũ̶gou̶sau̶, bairi Dios yu̶re cajoricu̶ mena catũ̶goñatutuau̶ pu̶ame caticõã ninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. Popiye cũ̶ baio joroque Dios cũ̶ caátipau̶ mee niñami. Bairi cũ̶, ñamicã cabaiyasiricu̶ nimicũ̶ã, ãmerẽ yua, cacaticõãninucũũ̶rẽ bairo tuayami. 25 Cariape mu̶jããrẽ ñiña tunu: Petoaca ru̶saya ati yepa macããna yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re, yu̶ na catũ̶gou̶saparo. Merẽ yu̶ na catũ̶gou̶sari yu̶tea ãnijũ̶goya. Yu̶re catũ̶gou̶saena pu̶ame yasiricaropu̶ caápárã majũ tuagarãma. Yu̶ yaye quetire cariape catũ̶gorã pu̶ame roque caticõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a. 26 Yu̶ Pacu̶ camasãrẽ ãnicõãninucũrĩqũẽrẽ cajou̶ niñami. Bairo bairi yu̶ cũ̶ãrẽ camasãrẽ ãnicõãninucũrĩqũẽrẽ na yu̶ cajoro boyami. 27 Tunu bairoa Camasã Jũ̶gocu̶ yu̶ caãnie jũ̶gori yu̶ pu̶amerẽ nipetiro camasãrẽ na ĩñabeseroti yu̶ jowĩ. 28 Bairo yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, acu̶aeticõãña. Jĩcã rũ̶mu̶ nipetiro cabaiyasiricarã cũ̶ã yu̶ yaye bu̶su̶riquere tũ̶gogarãma. Tiere tũ̶gorã, masã operipu̶ caãnimiatana catitunugarãma. Caroaro cariape caátana catitunurĩ bero, u̶seanirĩ ãnicõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a. Roro caátana pu̶ame roque catitunurĩ bero caũ̶petietopu̶ popiye baicõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús judío majã quetiuparãrẽ. 30 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩwĩ tunu: “Yu̶ majũ jĩcãũ̶ã camasãrẽ ñiña besemasĩẽtĩña. Yu̶ Pacu̶ cũ̶ caboro cũ̶ carotirore bairo na ñiña besemasĩña. Bairo bairi na yu̶ caĩñabeserije pu̶ame caroaro cariape niña. Yu̶ majũã yu̶ caboro yu̶ caátigarijere yu̶ áperiya. Yu̶ Pacu̶, yu̶re cajoricu̶, cũ̶ caborore bairo yu̶ átinucũña. 31 Tunu bairoa yu̶ majũ, ‘Yu̶ yaye bu̶su̶rique cariape niña,’ jĩcãũ̶ã mu̶jããrẽ yu̶ caĩata, ‘Mu̶nana, marĩ ĩtoyami,’ mu̶jãã ĩbujiorã. 32 Bairo mu̶jãã caĩmiatacũ̶ãrẽ, apei yu̶ caátiãnierẽ ĩñarĩ, ‘Cũ̶ yaye bu̶su̶rique cariape niña,’ mu̶jããrẽ ĩñami. Yu̶re cũ̶ cajũ̶goĩrĩjẽ pu̶ame roque caãnimajũrĩjẽ niña. 33 Tunu apei Juan Bautista tu̶pu̶re yu̶ yaye quetire mu̶jãã yarã mena mu̶jãã jẽniña rotijoyupa. Juan pu̶ame cariape majũ mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ joyupi yu̶ caátiãnie quetire. 34 Jĩcãũ̶ camasocu̶, ‘ “Jesús yaye bu̶su̶rique cariape niña,” mu̶jããrẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶eticõãta, yu̶ átimasĩẽtĩbujiou̶,’ ñi tũ̶goñaẽtĩña baipu̶a. Dios mu̶jããrẽ cũ̶ canetõrõ roque yu̶ boya. Bairo bairi Juan narẽ cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ na tũ̶gobocaáto ĩ, tiere mu̶jããrẽ ñinemoña. 35 Juan pu̶ame cajĩñabusujũ̶gori majõcu̶re bairo caãcũ̶ ãmi. Cajĩñabusurica caroaro jĩñawoya. Tia jĩñabusurica caũ̶busuorore bairo ãmi Juan, Dios yaye caroa quetire quetibu̶ju̶ ãcũ̶. Tie cũ̶ yaye quetibu̶ju̶riquere tũ̶gorã, nocãrõ mea tiere mu̶jãã tũ̶go u̶seanimiñupã. 36 Yu̶ caátijẽñorĩjẽ pu̶ame Juan cũ̶ caquetibu̶ju̶rique netõrõ caãnimajũrĩjẽ niña. Yu̶ caátijẽñorĩjẽ yu̶ Pacu̶ cũ̶ caátirotirije majũ niña. Bairo bairi tiere ĩñarĩ, ‘Cariapea Jesús, Dios cũ̶ cajoricu̶ majũ niñami,’ yu̶re mu̶jãã caĩmasĩpee niña. 37 Yu̶ Pacu̶, yu̶re cajoricu̶ pu̶ame, yu̶ caátiãnierẽ caroaro quetibu̶ju̶yami mu̶jããrẽ. Di rũ̶mu̶ ũno cũ̶ cabu̶su̶rije majũrẽ mu̶jãã catũ̶goetimiatacũ̶ãrẽ, bairi tunu cũ̶ cabaurijere mu̶jãã caĩñaetimiatacũ̶ãrẽ, tore bairo mu̶jãã quetibu̶ju̶yami baipu̶a yu̶ Pacu̶. 38 Bairo mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, yu̶, cũ̶ cajoricu̶re mu̶jãã ĩroaetiya. Bairo bairi cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã tũ̶go u̶saetinucũña. Cayeri tũ̶gou̶saena mu̶jãã ãniña. 39 Yeri capetietiere bócagarã, Dios yaye quetire na cawoaturica tutire caroaro ĩroarique mena mu̶jãã buecõã ninucũmiña. Yu̶a, ti tutire cawoaturicarã na cawoatujũ̶goyetacu̶ yu̶ ãniña. 40 Bairo na cawoatujũ̶goyetacu̶ yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame yu̶ mu̶jãã boetiya. Bairo yu̶re mu̶jãã caboeticõãta, yu̶ cajomasĩrĩjẽ yeri capetieti pũnaarẽ mu̶jãã cũ̶goetigarã,” na ĩwĩ Jesús judío majã quetiuparãrẽ. 41 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶wĩ tunu: “Camasã, ‘Caroaro majũ caquetibu̶ju̶ niñami,’ yu̶re na caĩpee yu̶ macãẽtĩña. 42 Bairo macãẽtĩrĩ, bairo mu̶jããrẽ ñinemoña: Mu̶jãã yeri mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽrẽ yu̶ masĩña. Mu̶jãã pu̶ame roque mu̶jãã yeripu̶ Diore camasĩẽna majũ mu̶jãã ãniña. 43 Yu̶ Pacu̶ cũ̶ carotiro jũ̶gori mu̶jããrẽ buei acú̶ yu̶ apú̶ ati yepapu̶re. Bairo cũ̶ cajoricu̶ yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ mu̶jãã boetiya. Apei cabuei cũ̶ majũã cũ̶ caboro mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ caapáta, cũ̶ mu̶jãã tũ̶gou̶sabujiorã. 44 Aperã, ‘Caroarã mu̶jãã ãniña,’ mu̶jããrẽ na caĩrĩjẽrẽ mu̶jãã boya. Bairo bomirãcũ̶ã, Dios jĩcãũ̶ã caãcũ̶ pu̶ame, ‘Caroarã mu̶jãã ãniña,’ mu̶jããrẽ cũ̶ caĩpee pu̶amerẽ mu̶jãã macãẽtĩña. Bairo cabairã ãnirĩ, dope bairo yu̶ mena mu̶jãã tũ̶goñatutua jũ̶gomasĩẽna. 45 Tunu bairoa, ‘Marĩ caátiere qũĩ bu̶su̶jãbujiou̶mi Diopu̶re,’ ĩ tũ̶goñaeticõãña. Bairo mee yu̶ átiya. Moisés ãnacũ̶ pu̶ame roro mu̶jãã caátiere quetibu̶ju̶ buitiyami mu̶jããrẽ Diopu̶re. Moisés ãnacũ̶ mu̶jãã caĩroanucũũ̶ majũ pu̶ame roque bairoa átiyami. 46 Yu̶ pu̶ame Moisés ãnacũ̶ cũ̶ cawoatujũ̶goyecu̶tacu̶ yu̶ ãniña. Bairi cũ̶ yaye quetire caroaro cariape mu̶jãã catũ̶goata, yu̶ yaye queti cũ̶ãrẽ mu̶jãã tũ̶gou̶sabujiorã. 47 Cabu̶goroa cũ̶ yaye cũ̶ cawoatucũrĩqũẽrẽ cariape mu̶jãã catũ̶gou̶saepata, nemojãñurõ ãnirĩ mu̶jããrẽ yu̶ caĩrĩjẽ roquere mu̶jãã tũ̶gou̶saena,” na ĩwĩ Jesús judío majã quetiuparãrẽ.

Juan 6

1 Tipau̶ bero Jesús tunucoámí Galilea yepapu̶re tunu. Topu̶re ãcũ̶, Galilea macããra u̶tabu̶cu̶rapu̶ pẽñawĩ. Mai, tira pu̶ame ape wãme Tiberias wãmecu̶tiya. 2 Bairo bairi to macããna camasã cũ̶ camasĩrĩjẽ mena Jesús cariayecu̶narẽ cũ̶ canetõrõ ĩñawã. Bairo cũ̶ caáti ĩñorĩjẽrẽ ĩñarã, cũ̶ berore u̶sawã capããrã camasã. 3 Bairi jãã, Jesús cũ̶ cabuerã cũ̶ã, ape nu̶gõãpu̶ pẽña etarã yua, ũ̶tãũ̶pu̶ jãã wãmu̶coápú̶. Wãmu̶á, jãã etanumucoápú̶. 4 Tipau̶ caãno judío majã na ya bose rũ̶mu̶ Pascua cawãmecu̶ti rũ̶mu̶ caãniparo cõñarõ baiwu̶. 5 Bairo Jesús camasã capããrã cũ̶ bero na cau̶saro ĩñau̶, atore bairo qũĩwĩ Felipere: —¿Noopu̶ u̶gariquere marĩ wapatirãti, ãnoa nipetiro camasãrẽ marĩ canupeere? 6 Mai, Jesús pu̶ame merẽ dope bairo cũ̶ caátipeere masĩmicũ̶ã, tore bairo cũ̶ jẽniñawĩ Felipere, “¿Dope bairo yu̶re cũ̶ yu̶ati?” ĩ. 7 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo qũĩwĩ Felipe Jesure: --¡Ago, tame! docientos denario moneda tiiri mena pããrẽ na marĩ cawapatinumiatacũ̶ãrẽ, nipetiro camasãrẽ petoaca caãnie etatuaetibujioro —qũĩwĩ Felipe. 8 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gou̶, apei jãã mena macããcũ̶ Andrés, Simón Pedro bai pu̶ame, atore bairo qũĩwĩ Jesure: 9 --Atore niñami cawĩmau̶ jĩcãũ̶. Cũ̶ pu̶ame jĩcã wãmo cãnacã rupaa cebada mena na caátaje pããrẽ cũ̶goyami. Bairi tunu wai pu̶garããcã cũ̶goyami. Atie u̶gariqueaca, ãnoa camasã capããrã na caãnoi, na etatuaetimajũcõãbujioro —qũĩwĩ Andrés. 10 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo qũĩwĩ Jesús: —Nipetiro camasãrẽ na rui rotiya. Mai, to na caruiparo pu̶ame caroaro cataa cu̶to ãmu̶. Bairo bairi etanumu peticoama taa buipu̶ nipetirã, jĩcã wãmo cãnacã mil majũ camasã. 11 Bairo na caruiro ĩñau̶, Jesús pu̶ame pan rupaare nerĩ, Diore, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩ jẽniwĩ. Bairo qũĩ jẽni yaparori bero, yepapu̶ caruirãrẽ tie pããrẽ jãã batorotiwĩ. Torea bairo ámi wai cũ̶ãrẽ. Bairo átiri bero, camasã na cau̶gagaro cãrõ u̶gawã. 12 Bairo na cau̶gatuaro bero, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ: --Na cau̶garu̶garije jeneñoña, yasire ĩrã —jãã ĩwĩ Jesús. 13 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, cũ̶ carotirore bairo jãã ápu̶. Jĩcã wãmo cãrõ pan rupaa caãnimiatajere jãã jeneño jirowu̶ pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã piiri majũ. 14 Bairi to macããna camasã, bairo Jesús pan, wai mena cũ̶ caáti ĩñoatajere ĩñarĩ, atore bairo ãmeo ĩwã na majũ: --Toroquere, ãni Jesús, “Jĩcãũ̶ profeta Dios cũ̶ cajopau̶ majũ ati yepapu̶re atígu̶mi,” marĩ ñicũ̶jãã ãnana na caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyetiricu̶ ãcũ̶mi. Cariapea cũ̶ã ãnibauyami —ãmeo ĩwã na majũ. 15 Bairo ãmeo ĩrã yua, bu̶tioro ti yepa Quetiupau̶ rey cũ̶ jõõgarã cũ̶ neágamiwã Jesure. Cũ̶ pu̶ame bairo cũ̶ na caátigarijere boecu̶, ũ̶tãũ̶ buipu̶ wãmu̶cõámí yua, jĩcãũ̶ã ãnigu̶. 16 Cabero canaiocũmuatípau̶ jãã, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame u̶tabu̶cu̶rapu̶ jãã roaápú̶. 17 Bairi cũmuapu̶ etajãã, ti u̶tabu̶cu̶rare jãã pẽña jũ̶goapu̶, Capernaum macãpu̶ etarágarã. Tocãrõã merẽ naitĩã peticoápu̶. Jesús pu̶ame jãã tu̶pu̶ etaemi mai. 18 Bairo jãã capẽña atípau̶, wĩno bu̶tioro papu jũ̶goapu̶. Bairi oco turi paca majũ jabewu̶. 19 Bairo bairi yoaropu̶ jĩcã wãmo cãnacã kilómetro majũ jãã caatu̶sátípau̶, Jesús pu̶ame jãã tu̶pu̶ acú̶, oco buipu̶ peacoamí. Bairo cũ̶ caató ĩñarã, bu̶tioro jãã uwicoápu̶. 20 Bairo jãã cauwiro ĩñau̶, atore bairo jãã ĩ jowĩ Jesús: --¡Yu̶ yarã, Jesua yu̶ ãniña, yu̶ uwieticõãña! —jãã ĩwĩ. 21 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, cũmuapu̶ cũ̶ caetajãrõ jãã bowu̶. Bairo cũ̶ caetajãrõ bero, jicoquei ape nu̶gõã tu̶pu̶ jãã etacoápu̶ yua. 22 Ti rũ̶mu̶ busuri rũ̶mu̶ caãno, camasã u̶tabu̶cu̶ra ape nu̶gõãpu̶ catuaricarã pu̶ame jĩcãã caãnia cũmua mena jãã capeñaatajere masĩñupã. Tunu bairoa Jesús jãã mena cũ̶ caápériataje cũ̶ãrẽ masĩcõãñupã. 23 Tipau̶ beroaca aperã Tiberias macããna etayuparã na cũmuu mena, Jesure cũ̶ macãrã. Bairi, Jesús Diore, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” cũ̶ caĩ jẽnirĩcãrõ bero, capããrã camasã na capan u̶garicaropu̶ etayuparã. 24 Bairo na capan u̶garicapau̶pu̶ etari bero, Jesús bairi jãã cũ̶ cabuerã cũ̶ãrẽ jãã bócaetiri, na cũmuupu̶ etajãñuparã tunu. Bairo etajãã yua, jããtu̶ Capernaupu̶ atí acoásúpa Jesure macãráná. 25 Bairo bairi jãã tu̶pu̶ pẽñaeta yua, atore bairo qũĩ jẽniñawã Jesure: --Jãã Quetiupau̶, ¿dope bairo bairi mu̶ peñaetaáti u̶tabu̶cu̶ra ati nu̶gõãpu̶re? —qũĩ jẽniñawã. 26 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Cariapea mu̶jãã ñiña: Yu̶ caátijẽñorĩqũẽ pu̶amerẽ, “¿Dope bairo ĩgaro to ĩñati?” ĩ tũ̶goñarã mee yu̶re mu̶jãã macãrã atíupa. Pan, mu̶jãã cau̶gayapirique jũ̶gori roque yu̶re mu̶jãã macãrã atíupa. 27 Mu̶jãã cau̶gapee jeto meerẽ macãña. Ati yepa macããjẽ u̶garique yoaro mee peticoaya. Mu̶jããrẽ yu̶ cajogarije yeri capetieti pũna pu̶ame roquere bu̶tioro macãña. Tie pu̶ame niña capetietie majũ. Torecu̶na, yu̶ jowĩ yu̶ Pacu̶ Dios, “Caticõãninucũpeere camasãrẽ na mu̶ jogu̶,” ĩ —na ĩwĩ Jesús. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, atore bairo qũĩ jẽniñawã Jesure: —¿Dope bairo jãã átibujiocu̶ti, Dios cũ̶ caátipeere cũ̶ carotirore bairo átipeyogarã? 29 Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩ nemowĩ Jesús: --Dios mu̶jããrẽ cũ̶ caátirotirije atore bairo niña: Yu̶, cũ̶ cajoricu̶, yu̶ yaye quetire cariape mu̶jãã catũ̶gou̶saro boyami —na ĩwĩ Jesús. 30 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, atore bairo qũĩ jẽniñanemowã Jesure: --¿Ñe ũnie átijẽñorĩqũẽrẽ jãã mu̶ áti ĩñou̶ati, mu̶ yaye quetire cariape jãã catũ̶gou̶saparore bairo ĩ? ¿Dope bairije jããrẽ mu̶ áti ĩñou̶ati? 31 Marĩ ñicũ̶jãã ãnana desierto cayucu̶manopu̶ ãna, u̶garique maná cawãmecu̶tiere u̶ganucũñañupã. Dios yaye quetibu̶ju̶rica tutipu̶ cũ̶ã torea bairo quetibu̶ju̶ya: “Dios pu̶ame u̶mu̶recóo macããjẽ u̶garique pan ũnierẽ na jonucũñupĩ,” ĩña ti tutipu̶ —qũĩwã Jesure to macããna. 32 Bairo na caĩrõ, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Cariapea mu̶jããrẽ ñiña: Moisés ãnacũ̶ u̶garique u̶mu̶recóo macããjẽrẽ marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ na joesupi. Yu̶ Pacu̶ pu̶ame roque na joyupi. Cũ̶ã niñami u̶mu̶recóo macããjẽ u̶gariquere bairije caroa majũrẽ cajocõãninucũũ̶. 33 Yu̶, u̶mu̶recóopu̶ caãnacũ̶ ati yepapu̶ Dios cũ̶ cajoricu̶ yu̶ ãniña. Pan, Dios cũ̶ cajorijere bairo yu̶ ãniña ati u̶mu̶recóo macããna camasãrẽ. Yeri capetieti pũnarẽ cajoãcũ̶ yu̶ ãniña —na ĩwĩ Jesús. 34 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, bairo qũĩwã Jesure: --Jãã Quetiupau̶, tie pan ũnierẽ jãã jonucũña —qũĩwã. 35 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩnemowĩ Jesús tunu: --Yu̶a, yu̶ ãniña u̶garique pããrẽ bairo caãcũ̶ cacaticõãninucũrĩqũẽrẽ cajoãcũ̶. Bairi ni ũcũ̶ yu̶tu̶ caatígau̶ pu̶ame di rũ̶mu̶ ũno au̶atãmu̶oetigu̶mi. Tunu bairo ni ũcũ̶ yu̶ yaye quetire catũ̶gou̶sau̶ di rũ̶mu̶ ũno ñeme jipietigu̶mi. Yu̶re catũ̶gou̶sarã pu̶amerẽ ñe ũnie na ru̶saetigaro na caãniu̶seanipee caroa yeri cu̶taje, ĩgu̶ ñiña. 36 Mu̶jãã pu̶ame roque yu̶ caátiãnierẽ ĩñamirãcũ̶ã, yu̶ mena mu̶jãã tũ̶goñatutuaetiya. Tierea merẽ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ yaparomiña. Mu̶jãã pu̶ame mu̶jãã tũ̶gogaetiya. 37 Nipetiro yu̶tu̶ caatíparãrẽ mai yu̶ Pacu̶ pu̶ame na yeripu̶ yu̶tu̶ na atítũ̶goñao joroque na ásupi. Bairo cũ̶ caátana yu̶tu̶ na caetaro, di rũ̶mu̶ ũno na boeticõã yu̶ baietigu̶. 38 Yu̶a, u̶mu̶recóopu̶ caatácu̶ ati yepapu̶ etari, yu̶ caboro mee, yu̶ Pacu̶, yu̶re cajoricu̶, cũ̶ caátirotiriquere áti acú̶ yu̶ baiwu̶. 39 Yu̶ Pacu̶, yu̶re cajoricu̶, yu̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ atore bairo niña: Yu̶ yarã nipetiro cũ̶ cacũrĩcãrãrẽ yu̶ canetõrõ boyami. Bairo bairi ati u̶mu̶recóo capetiro caãno, cariaricarã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, narẽ yu̶ cacatioro boyami. 40 Yu̶, Dios Macũ̶, atore bairo yu̶ caáto boyami yu̶ Pacu̶: Nipetiro camasã yu̶ caátiãnierẽ ĩñarĩ bero, yu̶ yaye quetire cariape catũ̶gou̶sarã na cacaticõãninucũrõ átirotiyami. Bairo bairi ati u̶mu̶recóo capetiro caãno, cariacoatana na caãnimiatacũ̶ãrẽ, narẽ yu̶ catiogu̶ tunu —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús cũ̶tu̶ caãnarẽ. 41 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, judío majã quetiuparã pu̶ame cũ̶ bu̶su̶pai jũ̶goyuparã. Jesús, “U̶mu̶recóo macããcũ̶ u̶garique pan majũrẽ bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña,” cũ̶ caĩrĩjẽ jũ̶gori, atore bairo ãmeo ĩ bu̶su̶pai coteyuparã na majũ: —¿Ãnia, Jesús, José macũ̶ mee cũ̶ ãniñati? Cũ̶ pacu̶, cũ̶ paco marĩ camasĩrã jeto niñama. Torecu̶, ¿nopẽĩ, “U̶mu̶recóopu̶ caãnacũ̶ yu̶ rui apú̶ ati yepapu̶re,” qũĩñati? 43 Bairo na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gomasĩrĩ, atore bairo na ĩwĩ Jesús: —Yu̶ bu̶su̶paieticõãña. 44 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ atímasĩẽtĩñami, yu̶ Pacu̶ yu̶re cajoricu̶ pu̶ame cũ̶ yeripu̶ yu̶tu̶ cũ̶ caatítũ̶goñapeere cũ̶ cajooeticõãta. Baipu̶a, cũ̶ cajoata, yu̶ yau̶ ãnigu̶mi. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ ati u̶mu̶recóo capetiro caãno, cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ yu̶ catiogu̶ tunu. 45 Dios ya tutipu̶ tore bairo ĩ woatu quetibu̶ju̶ cũñañupã profeta majã ãnana: “Dios nipetiro camasãrẽ na masĩõgu̶mi cũ̶ yaye quetire.” Bairi nipetiro yu̶ Pacu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere cariape catũ̶gou̶sarã pu̶ame yu̶tu̶ etagarãma, yu̶ yaye quetire tũ̶gou̶sagarã. 46 “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ Pacu̶ Diore caĩñarĩcũ̶ maniñami. Jĩcãũ̶ã yu̶ ãniña cũ̶rẽ caĩñarĩcũ̶ cũ̶ mena caãnacũ̶ ati yepapu̶ caetaricu̶. 47 Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Yu̶ mena catũ̶goñatutuarã yasietigarãma. Na pu̶ame caticõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a. 48 Yu̶a, yu̶ ãniña u̶mu̶recóo macããcũ̶, u̶garique pan majũrẽ bairo caãcũ̶. Bairo bairi yeri capetieti pũnarẽ cajou̶ yu̶ ãniña yu̶ yarãrẽ. 49 Mu̶jãã ñicũ̶jãã roque desierto cayucu̶manopu̶ ãna, u̶garique maná cawãmecu̶tiere u̶gayupa. Tiere u̶gamirãcũ̶ã, baiyasi peticoásúparã. 50 Yu̶ pu̶ame, ape wãme u̶garique u̶mu̶recóo macããjẽ pu̶amerẽ mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶gu̶ ñiña. Tiere cau̶garã caticõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a. 51 Yu̶a, yu̶ ãniña atie u̶garique pan u̶mu̶recóopu̶ caruiatájere bairo caãcũ̶. Tie pããrẽ cau̶garã caticõã ninucũgarãma. Tie u̶garique pan ũnie pu̶ame yu̶ rupau̶re bairo niña. Bairo bairi ati u̶mu̶recóo macããna na cacaticõãninucũparore bairo ĩ, yu̶ rupau̶ mena roro yu̶ baigu̶. Ati u̶mu̶recóo macããna yu̶ yaye quetire caborã roro na caátaje wapa jũ̶gori popiye na cabaiparo ũnorẽã, yu̶ pu̶ame roque popiye yu̶ baigu̶ na carorije wapa jũ̶gori, ĩgu̶ ñiña.” 52 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, judío majã quetiuparã pu̶ame atore bairo ãmeo ĩwã na majũ: —¿Dopẽĩ ãni, cũ̶ rupau̶re marĩ cũ̶ u̶garotibujiocu̶ti? 53 Bairo na caĩrõ tũ̶gori, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Cariapea mu̶jãã ñiña: Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ rupau̶re mu̶jãã cau̶gaeticõãta, tunu bairoa yu̶ riíre mu̶jãã caetieticõãta, cacaticõãninucũparã mee mu̶jãã tuagarã. 54 Ni ũcũ̶ yu̶ rupau̶re cau̶gau̶, bairi yu̶ rií cũ̶ãrẽ caetii pu̶ame caũ̶petietopu̶ ápérigu̶mi. Bairo bairi ati u̶mu̶recóo capetiro caãno, cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ yu̶ catiocõãgu̶ tunu. 55 Yu̶ rupau̶ pu̶ame u̶garique majũrẽ bairo niña. Yu̶ rií cũ̶ã etirique majũrẽ bairo niña. Tie u̶garique ati yepa macããjẽ netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña. 56 Bairi ni ũcũ̶ yu̶ rupau̶re cau̶gau̶, bairi yu̶ rií cũ̶ãrẽ caetii yu̶ mena macããcũ̶ niñami. Yu̶ cũ̶ã cũ̶ mena yu̶ ãnicõãgu̶. Jĩcãrõrẽ bairo cayericu̶na jãã ãniña. 57 Yu̶ Pacu̶, yu̶re cajoricu̶ pu̶ame, cacaticõãninucũũ̶ niñami. Cũ̶ catutuarije jũ̶gori yu̶ ãniña. Torea bairo yu̶ rupau̶re cau̶garã cũ̶ã yu̶ catutuarije jũ̶gori caticõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a. 58 Bairo bairi u̶mu̶recóo macããjẽ u̶garique caruiatáje majũrẽ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya. Atie u̶garique maná, mu̶jãã ñicũ̶jãã na cau̶ganucũrĩqũẽrẽ bairo baietiya. Tie manárẽ u̶gamirãcũ̶ã, baiyasipeticoásúpa. Pan u̶mu̶recóo macããjẽ caruiatájere cau̶garã roque caticõã ninucũgarãma —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús cũ̶tu̶ caãnarẽ. 59 Mai, tiere na quetibu̶ju̶wĩ Jesús Capernaum macãpu̶ judío majã neñarĩ na cañubueri wiipu̶. 60 Jesure cau̶sarã pu̶ame bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, atore bairo ãmeo ĩwã na majũ: --Atie cũ̶ caquetibu̶ju̶rije masiriyojãñuña. Noa tiere tũ̶go ãmewiyoenama —ãmeo ĩwã. 61 Bairo Jesús pu̶ame cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ cũ̶ na cabu̶su̶pairijere tũ̶goñarĩ yua, atore bairo na ĩwĩ: --¿Bairo yu̶ caĩquetibu̶ju̶rije mena mu̶jãã asiao joroque ñiñati? 62 Bairo tie yu̶ yaye quetire mu̶jãã catũ̶gojesoeticõãta, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ caatátopu̶ yu̶ catunuwãmu̶átó ĩñajorã, ¿dope bairo mu̶jãã tũ̶goñabujiorãti? 63 Dios Yeri Espíritu Santo jeto yeri capetieti pũnarẽ cajomasĩ niñami. Camasã roque rupau̶ tutuarã nimirãcũ̶ã, na majũã na yeripu̶ jomasĩẽtĩñama na cacaticõãninucũpeere. Baipu̶a, merẽ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶apu̶ dope bairo yeri capetieti pũnarẽ mu̶jãã cacũ̶gopeere. 64 Bairo mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã mena macããna jĩcããrã mai yu̶ yaye quetire cariape tũ̶goetiyama —na ĩwĩ Jesús cũ̶rẽ catũ̶gou̶sarãrẽ. Mai, caãnijũ̶goripau̶pu̶a merẽ masĩcõãñupĩ Jesús cũ̶ yaye quetire catũ̶gou̶saetiparãrẽ. Cũ̶rẽ cabu̶su̶jãbuitipau̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ masĩjũ̶goyeticõãñupĩ. 65 Torecu̶, atore bairo na ĩnemowĩ Jesús tunu: --Mepu̶ mu̶jããrẽ yu̶ caĩata wãmerẽã bairo mu̶jããrẽ ñinemoña tunu: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ yau̶ ãnimasĩẽtĩñami, yu̶ Pacu̶ pu̶ame cũ̶ yeripu̶ yu̶tu̶ cũ̶ caatígatũ̶goñapeere cũ̶ cajooeticõãta —na ĩwĩ Jesús. 66 Tipau̶ bero capããrã camasã cũ̶rẽ cau̶samiatana pu̶ame cũ̶ aweyocoátí, cũ̶ u̶sajãnacõãwã yua. 67 Bairo na caátó ĩñau̶, Jesús pu̶ame, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ atore bairo jãã ĩ jẽniñawĩ: --¿Mu̶jãã cũ̶ã yu̶re mu̶jãã aweyocoagayati? —jãã ĩ jẽniñawĩ Jesús jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãrõ caãnarẽ. 68 Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei atore bairo qũĩwĩ Simón Pedro pu̶ame: --Jãã Quetiupau̶, ¿noa pu̶amerẽ jãã tũ̶gou̶sabujiocu̶ti? Mu̶ jeto jĩcãũ̶ã mu̶ ãniña caroa yeri pũna caticõãninucũrĩqũẽ macããjẽrẽ caquetibu̶ju̶. Ni apei jãã catũ̶goñatutuau̶ mácũ̶mi. 69 Merẽ mu̶ yaye quetibu̶ju̶riquere cariape jãã tũ̶goya. Bairo bairi, “Jãã Quetiupau̶ Jesús, Caroú̶, Dios cũ̶ Cajoricu̶ majũ niñami,” cariape mu̶rẽ jãã ĩ tũ̶goñaña —qũĩwĩ Simón Pedro Jesure. 70 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús: --Mu̶jãã yu̶ cabuerã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãrõ majũ yu̶ cabesericarã mu̶jãã ãniña. Bairo tocãnacãũ̶ yu̶ cabesericarã mu̶jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, jĩcãũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ wãtĩ quetiupau̶ Satanás cũ̶ caroti majũ niñami —jãã ĩwĩ Jesús. 71 Bairo ĩ, Judas Iscariote, Simón macũ̶rẽ qũĩgu̶ ĩwĩ Jesús. Judas pu̶ame jãã mena macããcũ̶ pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ mena macããcũ̶ nimicũ̶ã, cabero Jesure cũ̶ bu̶su̶jãbuiti rocacõãwĩ.

Juan 7

1 Tipau̶ bero Galilea yepapu̶ baiñesẽãwĩ Jesús. Judea yepapu̶re ágaemi. Mai, topu̶ caãna judío majã quetiuparã pu̶ame Jesure cũ̶ pajĩãgarã cũ̶ macãrã baiãñuparã. 2 Bairo bairi topu̶ cũ̶ caãno, judío majã bose rũ̶mu̶rĩ mena macã rũ̶mu̶ jĩcã rũ̶mu̶ Enramadas cawãmecu̶ti bose rũ̶mu̶ majũ cõña ató baiwu̶. 3 Bairo ti rũ̶mu̶ cacõñaató ĩñarã, Jesús bairã pu̶ame atore bairo qũĩwã na jũ̶gocu̶re: --Atopu̶ tuaeticõãña. Ácú̶ja Judea yepapu̶re. To macããna mu̶rẽ catũ̶gou̶sarã cũ̶ã mu̶ caáti ĩñorĩjẽrẽ na ĩñaáto. 4 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasã cũ̶rẽ na camasĩrõ cũ̶ cabooata, cayasioropu̶ ápeimi cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ. Baujaro roque átinucũũ̶mi. Bairo bairi ati u̶mu̶recóo macããna nipetiro mu̶rẽ na masĩáto ĩ, mu̶ cũ̶ã baujaro áti ĩñou̶ja mu̶ caáti jẽñomasĩrĩjẽrẽ —qũĩ boyeti epewã Jesure cũ̶ bairã pu̶ame. 5 Mai, na, cũ̶ bairã majũ nimirãcũ̶ã, “Dios cũ̶ cajoricu̶ niñami marĩ yau̶ Jesús,” ĩ tũ̶goñamasĩẽma Jesure. 6 Torecu̶, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Noo yu̶ cabori rũ̶mu̶ topu̶re yu̶ ámasĩẽtĩña. Yu̶ Pacu̶ yu̶re Judea yepapu̶ yu̶ caápá rũ̶mu̶ cũ̶ cacũrĩcã rũ̶mu̶ etaetiya mai. Mu̶jãã roque noo mu̶jãã cabori rũ̶mu̶ topu̶re mu̶jãã ámasĩña. 7 Ati u̶mu̶recóo macããna Diore catũ̶gou̶saena di rũ̶mu̶ ũno mu̶jããrẽ ĩñateetiyama. Yu̶ pu̶ame roquere ñiñatejãñuñama, “Carorije caáticõãna mu̶jãã ãniña,” cariape na yu̶ caĩrĩjẽ jũ̶gori. 8 Mu̶jãã jeto bose rũ̶mu̶rẽ ĩñarájá. Yu̶ Pacu̶ yu̶re cũ̶ cacũrĩcã rũ̶mu̶ etaetiya mai. Torecu̶, yu̶ ámasĩẽtĩña —na ĩwĩ Jesús cũ̶ bairãrẽ. 9 Bairo na ĩ yaparori bero, narẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo Galilea yepapu̶ tuacõãwĩ mai. 10 Bairi cũ̶ bairã Jerusalén macãpu̶ bose rũ̶mu̶rẽ na caĩñarã átáto bero roque, cũ̶ cũ̶ã bose rũ̶mu̶ ĩñau̶ ácú̶ baiwĩ. Baipu̶a, camasã capããrã cũ̶rẽ na caĩñajoropu̶ ápéwĩ. Bairi yasioro camasã cũ̶rẽ na caĩñaetopu̶ ámí. 11 Bairo ti bose rũ̶mu̶ caãno, judío majã quetiuparã Jesure macãrã: --¿Jõ caãniatacu̶ ate? ¿Noopu̶ cũ̶ ãnicu̶ti? —ãmeo ĩñuparã na majũ. 12 Mai, topu̶ caãna camasã patoaca pu̶ame, Jesús cũ̶ caátiãnierẽ ĩñarĩ, atore bairo ãmeo ĩ bu̶su̶yupa na majũ: “Caroú̶ niñami. Cũ̶ cabuerije cariape niña,” qũĩñuparã jĩcããrã. Aperã pu̶ame, “Caroú̶ mee niñami. Cũ̶ cabuerije jũ̶gori camasãrẽ na tũ̶goña mawijiao joroque ácu̶ átiyami,” ĩñuparã. 13 Bairãpu̶a, nipetiro camasã, judío majã quetiuparãrẽ na uwirã, na catũ̶gojoropu̶ Jesure na catũ̶goñarĩjẽrẽ na bu̶su̶ ĩñoema, marĩ tutirema, ĩrã. 14 Bairo bairi Jesús pu̶ame Jerusalén macãpu̶ etari bero, na cabose rũ̶mu̶ qũẽno recomacã cu̶tipau̶re Dios ya wii templo wiire jããetawĩ. Bairo jããetari yua, to macããna camasãrẽ na quetibu̶ju̶ jũ̶goámi. 15 Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, jĩcããrã judío majã quetiuparã pu̶ame cũ̶ tũ̶go acu̶acoama: --Ãnia, cabueetacu̶ nimicũ̶ã, ¿dopẽĩ tocãrõ capee wãme majũ cũ̶ masĩñati? —ãmeo ĩwã na majũ. 16 Bairo na caĩrõ tũ̶gou̶, atore bairo na ĩwĩ Jesús: —Yu̶ cabuerije yu̶ yaye mee niña. Yu̶ Pacu̶ yu̶re cajoricu̶ yaye macããjẽ pu̶ame roque niña. 17 Ni ũcũ̶ Dios cũ̶ caboro caátigau̶ pu̶ame yu̶ cabuerijere tũ̶gori bero, “Cariapea niña. Dios cũ̶ carotiro mena quetibu̶ju̶yami Jesús,” o “Cũ̶ majũã cũ̶ caboro mena bu̶su̶yami,” ñi besemasĩgu̶mi. 18 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ majũã cũ̶ caboro mena cabu̶su̶nucũũ̶ pu̶ame, camasã, “Caãnimajũũ̶rẽ bairo niñami,” cũ̶ na ĩáto ĩ, na quetibu̶ju̶yami. Apei, “Nipetiro camasã cũ̶rẽ cajoricu̶re na ĩroáto,” caĩ pu̶ame roque cariape quetibu̶ju̶ átiyami. Bairo caĩ ãnirĩ di rũ̶mu̶ ũno ĩtoecu̶mi. 19 “Apeyera tunu Moisés ãnacũ̶, ¿Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ mu̶jãã ñicũ̶jãã ãnana mena mee cũ̶ cũñuparĩ? Na menaa cũñupĩ. Bairo tiere cũ̶ cacũmiatacũ̶ãrẽ, ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ carotiriquere catũ̶gou̶sau̶ mácũ̶mi. Bairo bairi mu̶jããrẽ ñiña: ¿Nopẽĩrã yu̶re mu̶jãã pajĩãgayati?” na ĩwĩ Jesús judío majã quetiuparãrẽ. 20 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, atore bairo qũĩwã to caãna Jesure: --¿Noa mu̶rẽ na pajĩãgayati? ¡Cawãtĩ yeri pũnacu̶cu̶ mu̶ ãcũ̶! —qũĩwã. 21 Bairo na caĩrõ tũ̶gou̶, bairo na ĩwĩ Jesús: —Mu̶jãã nipetirã mu̶jãã cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãno cariaricu̶re cũ̶ yu̶ canetõrõ mu̶jãã ĩña acu̶acoapu̶. Bairo caĩña acu̶aricarã ãnirĩ, yu̶ mu̶jãã pajĩãgaya, ti rũ̶mu̶rẽ jĩcã wãmea yu̶ caátaje caãnimiatacũ̶ãrẽ. 22 Mu̶jãã cũ̶ã paariquere bairo mu̶jãã átinucũña ati rũ̶mu̶ ũnorẽ. Moisés ãnacũ̶ mu̶jãã pũnaa rupau̶ macããjẽrẽ yiseta rotiriquere mu̶jããrẽ átirotiyupi. (Mai, Moisés ãnacũ̶ tiere cũ̶ caroticũrĩqũẽ jũ̶goyepu̶a, aperã mu̶jãã ñicũ̶jãã pu̶ame roque tiere átijũ̶goasúpa.) Bairo bairi mu̶jãã pu̶ame tie na caátiroticũrĩqũẽrẽ tũ̶gou̶sarã, mu̶jãã pũnaa na cabuiatato bero, torea bairo na mu̶jãã átinucũña yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ. 23 Bairo bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cõñarĩcãrõrẽ bairo átigarã, mu̶jãã pũnaa rupau̶ macããjẽrẽ yisetariquere mu̶jãã átirotinucũña, yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ. Bairo átirotinucũmirãcũ̶ã, yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãno jĩcãũ̶rẽ cũ̶ yu̶ cariaye netõrõ ĩñamirãcũ̶ã, ¿dopẽĩrã yu̶ paarique macããjẽrẽ mu̶jãã ĩñateyati? 24 Yu̶ catũ̶goñarĩjẽrẽ camasĩẽna ãnirĩ, yu̶ caátiãnierẽ tocãrõã yu̶ bu̶su̶paijãnaña. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ cũ̶ caátiãnierẽ mu̶jãã caĩñabesegaata, caroaro cariape tũ̶goñarĩ qũĩñabeseya. 25 Bairo Jerusalén macãpu̶ Jesús camasãrẽ na cũ̶ caquetibu̶ju̶ripau̶ caãno to macããna jĩcããrã atore bairo ãmeo ĩwã na majũ Jesure ĩñarĩ: --¿Ãnia, na capajĩãrocaganucũũ̶ mee cũ̶ ãniñati? 26 Nipetiro camasã na catũ̶gojoropu̶ na quetibu̶ju̶ ãniñami. Bairo nipetiro na caĩñarõpu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, ¿ñerẽ ána, “Jãna ácú̶ja,” cũ̶ na ĩẽtĩñati marĩ quetiuparã? Toroquere, “Ãni, Mesías, Dios cũ̶ cajoricu̶a ãcũ̶mi,” ¿cũ̶rẽ na ĩ tũ̶goñaroayati? 27 Bairãpu̶a, nipetiro camasã, “Mesías, Dios cũ̶ cajopau̶ ati yepapu̶ cũ̶ caetaro, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ noopu̶ cũ̶ caatíatajere masĩẽtĩgu̶mi,” marĩ ĩ tũ̶goñamasĩña. Ãni, Jesús roquere, “To macããcũ̶ niñami,” cũ̶ marĩ ĩ masĩcõãña. Dios cũ̶ cajoricu̶ majũ cũ̶ caãmata roque, “To macããcũ̶ niñami,” cũ̶ marĩ ĩ masĩẽtĩbujiorã —ãmeo ĩwã to macããna, tũ̶goñamawijiarã. 28 Bairo na caãmeo ĩrõ tũ̶gou̶, Jesús pu̶ame Dios ya wii templo wiipu̶ cabueãniatacu̶ atore bairo na ĩwĩ bu̶su̶rique tutuaro mena: --“Cũ̶ jãã masĩña Jesure. Cũ̶ caãni macã cũ̶ãrẽ jãã masĩña,” yu̶ mu̶jãã ĩmiña. ¡Bairo ĩmirãcũ̶ã, yu̶re cajoricu̶re cũ̶ mu̶jãã masĩẽtĩña! Yu̶ caboro mee yu̶ apú̶ ati yepapu̶re. Apei cũ̶ cajoricu̶ yu̶ ãniña. Bairi tocãnacãũ̶pu̶a camasã cũ̶ mena na catũ̶goñatutuapeere boya. 29 Bairo yu̶ pu̶ame cũ̶ cajoricu̶ ãnirĩ, caroaro cũ̶ yu̶ masĩña —na ĩwĩ Jesús to macããna quetiuparãrẽ. 30 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, cũ̶ mena asiajãñuwã. Bairo asiari, jicoquei cũ̶ ñegamiwã. Bairo cũ̶ ñegamirãcũ̶ã, Dios cũ̶ cacũrĩcãpau̶ caetaeto jũ̶gori cũ̶ ñemasĩẽma mai. 31 Bairãpu̶a, aperã capããrã camasã qũĩroawã Jesure. Atore bairo cũ̶ caátiãnierẽ ãmeo ĩwã na majũ: --Mesías, Dios cũ̶ cabesericu̶, ati yepapu̶ acú̶, ¿ãni, Jesús, cũ̶ caáti ĩñorĩjẽ netõrõ cũ̶ átimasĩati? Bairo ápeimi. Torena, cũ̶ã ãniñami Mesías —ãmeo ĩwã na majũ. 32 Mai, fariseo majã pu̶ame camasã Jesure na caĩroarije quetire tũ̶goyupa. Bairo tũ̶gori, jicoquei Jesure cũ̶ ñegamiñupã. Bairo bairi na, aperã sacerdote majã quetiuparã mena templo wiire cacoterã soldauare na joyupa Jesús tu̶pu̶, “Cũ̶ na ñeáto,” ĩrã. 33 Bairo na caetaro ĩñau̶, atore bairo na ĩwĩ Jesús to macããna camasãrẽ: —Mu̶jãã mena tocãnacã rũ̶mu̶ yu̶ ãnicõãmerĩnucũgu̶. Cabero yu̶re cajoricu̶ tu̶pu̶ yu̶ ácoagu̶ tunu. 34 Yu̶re mu̶jãã macãmigarã. Bairo yu̶ macãmirãcũ̶ã, yu̶ caátípau̶pu̶re caetamasĩẽna ãnirĩ, yu̶ mu̶jãã bócaetigarã. 35 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, judío majã quetiuparã pu̶ame atore bairo ãmeo ĩ jẽniñawã na majũ: --¿Noopu̶ cũ̶ ágabauyati ãni, “Yu̶ mu̶jãã bócaetigarã,” caĩã? ¿Marĩ yarã judío majã ape yepa macããna tu̶pu̶ caábataricarãrẽ na cũ̶ quetibu̶ju̶ ñesẽãgabauyati? o, ¿ape yepa macããna cũ̶ãrẽ cũ̶ quetibu̶ju̶ ñesẽãgabauyati? 36 ¿Dope bairo ĩgu̶, “Yu̶ caãnipau̶pu̶re mu̶jãã ámasĩẽtĩgarã. Bairo yu̶ macãmirãcũ̶ã, yu̶ mu̶jãã bócaetigarã,” marĩrẽã qũĩñati? —ãmeo ĩ jẽniñawã na majũ. 37 Bairo bose rũ̶mu̶rĩ caãnitu̶sari rũ̶mu̶ caãnimajũrĩ rũ̶mu̶ caãno, Jesús pu̶ame wãmu̶nu̶cãwĩ. Bairo wãmu̶nu̶cãrĩ bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶wĩ to macããnarẽ: --Cañemejipirã, yu̶ tu̶pu̶ oco etirasá. 38 Bairo yu̶tu̶ mu̶jãã caetiro, mu̶jãã yeri pũnapu̶re ria oco ũmayurore bairo cacatiorije nigaro. Torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye bu̶su̶rica tutipu̶ cũ̶ãrẽ —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 39 Mai, Jesure catũ̶gou̶sarã na yeri pũnapu̶re ria oco ũmayurore bairo cabairijere quetibu̶ju̶, “Espíritu Santore na yeri pũnapu̶ cabairijere,” ĩ quetibu̶ju̶gu̶ ĩwĩ Jesús. “Ñe ũnie ru̶saricaro mano cũ̶gogarãma Espíritu Santo cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ,” ĩ quetibu̶ju̶gu̶ ĩwĩ. Mai, Espíritu Santo pu̶ame camasã yeripu̶re ñajããetaemi, Jesús u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ cawãmu̶ápéro jũ̶gori. 40 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, na mena macããna jĩcããrã atore bairo ãmeo ĩwã na majũ: --Cariape cũ̶ã profeta Dios cũ̶ cajopau̶ marĩ ñicũ̶jãã na caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyetiricu̶ majũ niñami —ãmeo ĩwã na majũ. 41 Atore bairo ãmeo ĩwã aperã cũ̶ã: --Ãnia, Jesús, Mesías, Dios cũ̶ cabesericu̶ majũ niñami —ãmeo ĩwã na majũ. Bairo na caĩrõ tũ̶gomirãcũ̶ã, atore bairo ĩwã aperã tunu: --Cũ̶ mee niñami. Dios cũ̶ cabesericu̶ majũ cũ̶ caãmata, Galilea yepa macããcũ̶ ãmerĩbujiou̶mi. 42 Dios yaye quetibu̶ju̶rica tutipu̶ atore bairo marĩ ĩ quetibu̶ju̶ya: “Mesías, Dios cũ̶ cabesericu̶ pu̶ame, quetiupau̶ rey David ãnacũ̶ pãrãmi nigu̶mi. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ, David ãnacũ̶ cũ̶ caãna macã, Belén cawãmecu̶ti macã macããcũ̶ ãnigu̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ —ãmeo ĩwã na majũ. 43 Bairo camasã Jesús cũ̶ caátiãnierẽ tũ̶goñarĩ, jĩcãrõrẽ bairo yericu̶pewa. Bairi na majũ ricaati jeto ãmeo tũ̶goñarĩqũẽ ricawaticõãma. 44 Na mena macããna jĩcããrã preso jorica wiipu̶ cũ̶ neágamiwã. Bairo átigamirãcũ̶ã, cũ̶ neámasĩẽma. 45 Bairo bairi soldaua Dios ya wii coteri majã pu̶ame tunucoásúparã fariseo majã, bairi sacerdote majã quetiuparã tu̶pu̶. Bairo topu̶ na caetaro ĩñarã, atore bairo na ĩñuparã sacerdote majã quetiuparã narẽ: --¿Nopẽĩrã Jesure cũ̶ mu̶jãã ñeapériati? —na ĩñuparã. 46 Soldaua pu̶ame atore bairo na ĩ yu̶yuparã sacerdotea quetiuparãrẽ: --¡Jĩcãũ̶, cũ̶rẽ bairo caĩquetibu̶ju̶re di rũ̶mu̶ ũno jãã tũ̶goetimajũcõãnucũwũ̶! —na ĩñuparã. 47 Bairo na caĩrõ tũ̶gorã, fariseo majã pu̶ame atore bairo na ĩñuparã tunu: --¿Bairi mu̶jãã cũ̶ã ato cũ̶rẽ caĩtoecorãrẽ bairo tuarã mu̶jãã baiyati? 48 ¡Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ marĩ mena macããcũ̶ quetiupau̶, o fariseo majõcu̶ cũ̶rẽ catũ̶gou̶sau̶ mácũ̶mi! 49 Bairo cũ̶rẽ marĩ catũ̶gou̶saetimiatacũ̶ãrẽ, ati macã macããna, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ camasĩẽna roque, cũ̶ tũ̶gou̶sarã átiyama. Torena, moena Dios popiye cũ̶ caátiparã majũ tuayama —na ĩñuparã fariseo majã ñerotirã na cajomiatana soldauare. 50 Bairo na caĩrõ tũ̶gori, Nicodemo, ñamipu̶ Jesure caĩñau̶ etaricu̶, jĩcãũ̶ fariseo majã mena macããcũ̶ pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: 51 --Marĩ ñicũ̶jãã na caroticũrĩqũẽrẽ tũ̶gori, atore bairo marĩrẽ caátipee niña: Ni ũcũ̶ camasocu̶ roro cũ̶ caátajere caroaro ĩñaetimirãcũ̶ã, cũ̶ majũ cũ̶ caquetibu̶ju̶etoa, cũ̶ marĩ popiye átimasĩẽtĩbujiorã. Cũ̶ caquetibu̶ju̶ro bero, rorije cũ̶ caátajere masĩrĩ bero roque, cariape cũ̶ marĩ popiye átimasĩbujiorã —na ĩñupũ̶ Nicodemo, cũ̶ mena macããna fariseo majãrẽ. 52 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, atore bairo qũĩñuparã tunu: --¿Mu̶ cũ̶ã Galilea yepa macããcũ̶ mu̶ ãniñati? Dios yaye quetibu̶ju̶rica tutipu̶ buenemoña. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ profeta majõcu̶ caãnipau̶ Galilea yepai caacú̶ manigayupi —qũĩ tutiyuparã Nicodemorẽ. 53 Bairo bairi cabero camasã Jerusalén macãpu̶ bose rũ̶mu̶ caetaatana pu̶ame na ya wiiripu̶ tunu peticoámá.

Juan 8

1 Jesús pu̶ame roque Jerusalẽpu̶ tu̶ari, Olivo cawãmecu̶ti buropu̶ ámí. 2 Bairo cabusuri rũ̶mu̶ caãno Dios ya wii templo wii ámí Jesús tunu. Bairo to macããna camasã Jesure qũĩñarĩ, cũ̶ tu̶pu̶ neñapowã, cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gogarã. Bairo na cabairo ĩñau̶, Jesús pu̶ame topu̶ ruiri na quetibu̶ju̶ jũ̶gowĩ. 3 Bairo narẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶ãnipau̶re, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, bairi fariseo majã cũ̶ã Jesús tu̶pu̶ etawã. Jĩcãõ carõmio cõ manapu̶ mee caãcũ̶ mena roro caátiatacore nipetiro camasã na caĩñajoropu̶ cõ ne etawã. 4 Bairo cõ ne eta yua, atore bairo qũĩwã Jesure: --Jãã Quetiupau̶, atio carõmio cõ manapu̶ mee caãcũ̶ mena roro caácore jãã bócaetaapu̶. 5 Marĩ ñicũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩcã tutipu̶, cõrẽ bairo caánarẽ ũ̶tã rupaa mena wẽẽjĩãre rotiyupi. ¿Mu̶ate, dope bairo miñati? —qũĩ jẽniñañuparã fariseo majã Jesure. 6 Tore bairo qũĩ jẽniñawã Jesure, roro cũ̶ bu̶su̶áto, ĩrã. Na quetiuparãrẽ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ bu̶su̶jãbuitigarã ĩwã. Bairo na caĩrõ tũ̶gori, Jesús pu̶ame mubianumuáti yua, cũ̶ wãmojũã mena yepapu̶ woawĩ. 7 Bairo cũ̶rẽ na cajẽniña jãnaeto tũ̶gori, camubiatacu̶ wãmu̶ nu̶cãrĩ, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Mu̶jãã mena macããcũ̶ jĩcãni ũno carorije caátiñaetacu̶ cũ̶ caãmata, ũ̶tããrẽ nerĩ, cõrẽ cũ̶ wẽẽ jũ̶goáto —na ĩwĩ. 8 Bairo ĩ yaparo, yepapu̶ mubia numuáti tunu, cũ̶ wãmojũã mena woatunemowĩ. 9 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori fariseo majã pu̶ame witipeticõámá, jĩcãũ̶rĩ jeto yua. Mai, cabu̶toa pu̶ame witiájũ̶gowã. Na bero aperã cũ̶ã witiámá. Bairi Jesús pu̶ame jĩcãũ̶ã carõmio mena tuacõãwĩ. 10 Bairo cabero wãmu̶nu̶cãrĩ, carõmio jĩcãõã cõ caãno ĩñau̶, atore bairo cõ ĩwĩ: --¿Mu̶rẽ cabu̶su̶jãatana noo na áyati? ¿Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Mu̶ carorije wapa mu̶ buicu̶tiya,” caĩ ũcũ̶ cũ̶ maati yua? —cõ ĩwĩ Jesús carõmiorẽ. 11 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go: --Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ maniñami —qũĩwõ. Bairo cõ caĩrõ, Jesús pu̶ame atore bairo cõ ĩwĩ tunu: --Yu̶ cũ̶ã, “Mu̶ buicu̶tiya,” mu̶ ñiecũ̶. Tunu ácója. Carorijere átinemoeticõãña yua —cõ ĩwĩ Jesús carõmiorẽ. 12 Cabero tunu Jesús camasãrẽ na quetibu̶ju̶nemogu̶, atore bairo na ĩ cõña quetibu̶ju̶wĩ: --Ati u̶mu̶recóo macããnarẽ cajĩñawou̶re bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña. Bairi ni ũcũ̶ yu̶re catũ̶gou̶sau̶ pu̶ame caroaro cariape tũ̶goñamasĩgu̶mi. Tie cũ̶ yu̶ camasĩõjorije jũ̶gori yeri capetieti pũnarẽ cũ̶gogu̶mi —na ĩwĩ Jesús. 13 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, atore bairo qũĩwã fariseo majã Jesure: --Mu̶ majũã mu̶ caátiãnipeere quetibu̶ju̶ mu̶ átiya. Apei mu̶rẽ caju̶ĩnemou̶ mácũ̶mi. Bairi mu̶ caquetibu̶ju̶rije wapa maa —qũĩwã Jesure. 14 Bairo na caĩrõ tũ̶gori yua, atore bairo na ĩwĩ Jesús fariseo majãrẽ: --Yu̶ majũã yu̶ caátiãninucũrĩjẽrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, yu̶ caĩquetibu̶ju̶rije caãnimajũrĩjẽ majũ nicõãña. Yu̶ caãnatõrẽ, bairi tunu yu̶ caápáropu̶ cũ̶ãrẽ yu̶ masĩña. Mu̶jãã pu̶ame roque, “Topu̶ caatácu̶ niñami,” o “Topu̶ caápáu̶ niñami,” yu̶ mu̶jãã ĩ masĩẽtĩña. 15 Ati u̶mu̶recóo macããna na caĩñabesenucũrõrẽ bairo mu̶jãã ĩñabeseya mu̶jãã cũ̶ã. Yu̶ pu̶ame roque ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ caátiãnie jũ̶gori ñiñabeseetiya. 16 Bairo yu̶ caápata roque, cariapea mu̶jããrẽ ñiñabesebujiou̶. Yu̶ majũã yu̶ caboro ñiñabese masĩẽtĩña. Yu̶ Pacu̶ yu̶re cajoricu̶ mena roque ñiñabese masĩña. 17 Mu̶jããrẽ carotirije, atore bairo niña: Apei jĩcãũ̶ cũ̶ caátajere pu̶garã camasã na caĩñarĩqũẽrẽ quetibu̶ju̶rã, na pu̶garãpu̶a caroaro jĩcãrõ tũ̶ni na caĩquetibu̶ju̶ netõata, na caquetibu̶ju̶rije cariape niña, ĩ quetibu̶ju̶ya. 18 Bairo bairi yu̶a, jĩcãũ̶ yu̶ ãniña, “Yu̶ caátiãnierẽ cariapea niña,” caĩquetibu̶ju̶. Yu̶ Pacu̶ yu̶re cajoricu̶ cũ̶ã torea bairo jĩcãrõ tũ̶ni quetibu̶ju̶yami. Bairi jãã yaye quetire mu̶jãã catũ̶gou̶saro ñuña —na ĩwĩ Jesús judío majã quetiuparãrẽ. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, atore bairo qũĩ jẽniñanemowã Jesure tunu: --¿Toroquere, noopu̶ mu̶ pacu̶ cũ̶ ãnicu̶ti? Bairo cũ̶rẽ na cajẽniñarõ tũ̶go, atore bairo na ĩ yu̶wĩ Jesús: --Yu̶re mu̶jãã masĩẽtĩña. Bairi yu̶ Pacu̶ roquere nemorõ mu̶jãã masĩẽna. Yu̶re mu̶jãã camasĩata, yu̶ Pacu̶ cũ̶ãrẽ mu̶jãã masĩbujiorã. 20 Mai Jesús, bairo atiere na quetibu̶ju̶, Dios ya wii templo wiipu̶ ãmi. Camasã dinero jorã na cajããrĩ patari tu̶pu̶ nucũwĩ. Topu̶ cũ̶ caãno, judío majã quetiuparã dope bairo roro cũ̶ átimasĩẽma. Dios cũ̶rẽ cũ̶ cacũrĩcã rũ̶mu̶ caetaetoi, cũ̶ ñemasĩẽma mai. 21 Atore bairo na ĩnemowĩ Jesús judío majã quetiuparãrẽ: --Caápáu̶ yu̶ ãniña. Bairo yu̶ caátó bero, yu̶ mu̶jãã macãgarã. Bairo macãmirãcũ̶ã, yu̶ mu̶jãã bócaetigarã. Yu̶ caátípau̶pu̶re mu̶jãã ámasĩẽtĩña. Bairo bairi carorije mu̶jãã caátiãninucũrĩjẽ mena mu̶jãã baiyasicoagarã —na ĩwĩ Jesús. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, judío majã quetiuparã pu̶ame atore bairo ãmeo ĩ jẽniñawã na majũ: --“Yu̶ caátópu̶re mu̶jãã ámasĩẽna,” cũ̶ caĩata, ¿cũ̶ majũã pajĩãyasigu̶ qũĩñati? —ĩwã na majũ. 23 Bairo na caãmeoĩrõ tũ̶gori, atore bairo na ĩ nemowĩ Jesús: --Mu̶jãã, ati u̶mu̶recóo macããna mu̶jãã ãniña. Yu̶ pu̶ame roque jõbuipu̶ macããcũ̶ yu̶ ãniña. Ati yepa macããcũ̶ mee yu̶ ãniña. 24 Bairi merẽ cajũ̶goye torea bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶apu̶: “Roro mu̶jãã caátie wapa jũ̶gori mu̶jãã baiyasigarã,” mu̶jãã ñiapũ̶. “Mesías, Dios macũ̶ majũã niñami,” yu̶ mu̶jãã ĩ tũ̶goñaẽtĩña. Torena, roro mu̶jãã caátinucũrĩjẽ mena mu̶jãã baiyasigarã —na ĩwĩ Jesús judío majã quetiuparãrẽ. 25 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, atore bairo qũĩ jẽniñanemowã Jesure: —¿Mu̶a, ni ũcũ̶ majũ mu̶ ãniñati? Bairo na caĩjẽniñarõ tũ̶go, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩwĩ: --Caãnijũ̶goripau̶pu̶a mu̶jããrẽ merẽ yu̶ caãnierẽ yu̶ quetibu̶ju̶ jũ̶gomiwũ̶. 26 Apeyera tunu capee majũ niña mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶garije. Roro mu̶jãã caátie jũ̶gori mu̶jããrẽ popiye yu̶ caátipee cũ̶ã niña. Yu̶re cajoricu̶ pu̶ame cariape caquetibu̶ju̶ niñami. Bairo bairi cũ̶ caquetibu̶ju̶riquere catũ̶goricu̶ ãnirĩ mu̶jãã ati yepa macããnarẽ cariapea mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶netõña —na ĩwĩ Jesús judío majã quetiuparãrẽ. 27 Bairo narẽ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro, na pu̶ame cũ̶ tũ̶gomasĩẽma. Cũ̶ pacu̶re na ĩ quetibu̶ju̶ ĩmiwĩ Jesús. 28 Bairi atore bairo na ĩnemowĩ Jesús: --Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re, jõbui yucu̶pãĩpu̶ yu̶re mu̶jãã capapuaturotiropu̶, Mesías, Dios macũ̶ majũ yu̶ caãnierẽ mu̶jãã ĩñamasĩgarã yua. Yu̶a, yu̶ Pacu̶ yu̶re cũ̶ caquetibu̶ju̶ricaro cãrõã mu̶jãã camasãrẽ yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. 29 Yu̶ Pacu̶ yu̶re cajoricu̶ pu̶ame yu̶ mena nicõãñami. Yu̶ caátiãnierẽ ĩñarĩ catũ̶goñau̶seani ãcũ̶ ãnirĩ di rũ̶mu̶ ũno yu̶ aweyoetiyami —na ĩwĩ Jesús. 30 Bairo Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, to macããna capããrã camasã qũĩroa jũ̶gowã Jesure. 31 Cabero atore bairo ĩwĩ Jesús judío majã cũ̶rẽ catũ̶gou̶sajũ̶gorã pu̶amerẽ: —Yu̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro cariape mu̶jãã catũ̶gou̶sa ãmata, yu̶ yarã, yu̶ cabueri majã majũ, mu̶jãã tuagarã. 32 Tunu bairoa cariape macããjẽ quetibu̶ju̶riquere mu̶jãã masĩgarã. Bairo tiere caroaro cariape mu̶jãã camasĩata, ni ũcũ̶rẽ carotiecorãrẽ bairo mu̶jãã baietigarã. 33 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo qũĩwã Jesure: --¿Nopẽĩ, “Ni ũcũ̶rẽ carotiecorãrẽ bairo mu̶jãã baietigarã,” jãã miñati? Jãã, Abraham ãnacũ̶ pãrãmerã caãnibuipearã majũ jãã ãniña. Ni ũcũ̶ cũ̶ carotirijere caáticotenucũrĩcãrã mee jãã ãniña —qũĩwã Jesure. 34 Jesús atore bairo na ĩnemowĩ tunu: —Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Nipetirã carorije caána roro na caátinucũrĩjẽrẽ jãnamasĩẽtĩñama. Bairi carorijere caátirotiecocõãninucũrã majũ tuayama. 35 Jĩcãũ̶ ũcũ̶ aperãrẽ paacoteri majõcu̶ cũ̶ caãmata, cũ̶ ya wii macããna mena macããcũ̶ ãmerĩcõã ninucũñami. Cũ̶, quetiupau̶ macũ̶ pu̶ame roque cũ̶ ya wii macããna mena macããcũ̶ majũ nicõã nigu̶mi. 36 Torecu̶, yu̶, Dios macũ̶ ãnirĩ carorije mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ carotiire mu̶jãã netõbojau̶ acú̶ yu̶ apú̶. Bairo mu̶jããrẽ yu̶ canetõbojaro bero, carorije macããjẽrẽ cajãnarĩcãrã majũ mu̶jãã tuacõãgarã yua. 37 Merẽ yu̶ masĩña Abraham ãnacũ̶ pãrãmerã majũ mu̶jãã caãnierẽ. Cũ̶ pãrãmerã nimirãcũ̶ã, yu̶ caquetibu̶ju̶rijere cabaibotiorã ãnirĩ yu̶re mu̶jãã pajĩãga coteãninucũña. 38 Yu̶ Pacu̶ yu̶re cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoriquerea mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Mu̶jãã pu̶ame roque mu̶jãã pacu̶ cũ̶ carotirijere catũ̶gorã ãnirĩ cũ̶ caátore bairo mu̶jãã átinucũña. 39 Na pu̶ame atore bairo qũĩwã: —¡Jãã ñicũ̶ ãnacũ̶ majũ niñami Abraham! Bairo na caĩrõ, atore bairo na ĩwĩ Jesús tunu: --Abraham ãnacũ̶ pãrãmerã majũ mu̶jãã caãmata, cũ̶ caátiãninucũñarĩcãrõrẽã bairo mu̶jãã átiãnibujiorã. 40 Yu̶ Pacu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rije cariape caãnierẽ yu̶ caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, yu̶ mu̶jãã pajĩãgaya. ¡Abraham ãnacũ̶ pu̶ame tore bairo caápei ãñupĩ! 41 Mu̶jãã pacu̶ cũ̶ caátinucũrõrẽ bairo mu̶jãã átiya mu̶jãã cũ̶ã —na ĩwĩ Jesús. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo qũĩwã: —Jãã pacu̶a noo caboro átieperi na capũnaa cu̶tana mee jãã niña. ¡Jããrã, jãã pacu̶ Dios jĩcãũ̶ã niñami! 42 Jesús na ĩnemowĩ tunu: --Cariapea, “Dios, jãã pacu̶a niñami,” mu̶jãã caĩata, yu̶ cũ̶ãrẽ mu̶jãã maibujiorã. Yu̶a, Dios tu̶pu̶ caãnacũ̶ yu̶ apú̶. Yu̶ majũã yu̶ caboro jũ̶gori yu̶ apéwu̶. Dios pu̶ame roque yu̶re yu̶ jowĩ. 43 Bairi, ¿nopẽĩrã yu̶ caquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã tũ̶gou̶sagaetiyati? Atore bairo niña: Yu̶ caquetibu̶ju̶rijere catũ̶gogaena ãnirĩ tiere mu̶jãã tũ̶gonu̶cũ̶bu̶gogaetiya. 44 Mu̶jãã pacu̶ wãtĩ niñami. Cũ̶ yarã mu̶jãã ãniña. Bairi cũ̶ caborije pu̶amerẽ mu̶jãã átiganucũña. Caãnijũ̶goripau̶pu̶a cañuecũ̶ camasãrẽ capajĩãrei ãnijũ̶goyupi. Cariape caápei majũ niñami. Jĩcã wãme ũnoacã cariape quetibu̶ju̶etinucũñami. Caĩtopai majũ niñami. Bairo caĩtopai ãnirĩ caĩtopairã pacu̶ niñami. 45 Torena mu̶jãã, cũ̶ mena macããna ãnirĩ cariape macããjẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije pu̶amerẽ cariape mu̶jãã tũ̶goetiya. 46 ¿Bairi ni pu̶ame mu̶jãã mena macããcũ̶, “Ati wãme carorijere caátacu̶ majũ niñami,” cariapea yu̶re qũĩ masĩñati? Cariape yu̶ caquetibu̶ju̶rije to ãnimiatacũ̶ãrẽ, ¿nopẽĩrã yu̶re mu̶jãã tũ̶gou̶saetiyati? 47 Dios yarã caãna caroaro tũ̶gou̶sayama Dios yaye quetire. Mu̶jãã, Dios yarã mee ãnirĩ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã tũ̶gou̶sagaetiya —na ĩwĩ Jesús. 48 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo qũĩwã judío majã: --Samaria yepa macããcũ̶ mu̶ ãcũ̶. Tore bairo ĩrã, cawãtĩ cũ̶gou̶ cariapea mu̶rẽ jãã ĩña —qũĩ tutiwã Jesure. 49 Bairo na caĩtutiro tũ̶go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: --Cawãtĩ cũ̶gou̶ mee yu̶ ãniña. Yu̶ Pacu̶ roquere cũ̶ nu̶cũ̶bu̶gou̶ yu̶ átiya. Mu̶jãã pu̶ame roque yu̶ caátiere ĩñarã, “Carorijere caácu̶ niñami,” yu̶ mu̶jãã ĩnucũña. 50 Caroaro yu̶ caátinucũrĩjẽrẽ ácu̶, “Caãnimajũũ̶ niñami,” camasã yu̶re na ĩáto ĩ mee yu̶ baiya. Jĩcãũ̶ pu̶ame yu̶re camasã na caĩroapeere cũ̶ caboro jũ̶gori roque yu̶ baiya. Bairi camasã yu̶re caĩroaena pu̶amerẽ popiye na baio joroque na átigu̶mi. 51 Cariapea mu̶jãã ñiña: Yu̶ caquetibu̶ju̶rijere catũ̶gou̶sarã baiyasietigarãma —na ĩwĩ Jesús. 52 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo qũĩwã judío majã: —“Yu̶ caquetibu̶ju̶rijere catũ̶gou̶sarã baiyasietigarãma,” mu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, cariapea, “Cawãtĩ cũ̶gou̶ majũã niñami,” mu̶rẽ jãã ĩ masĩña. Cajũ̶goye macããna profeta majã ãnana nipetirã baiyasi peticoasupa. Abraham ãnacũ̶ cũ̶ã baiyasicoasupi. Mu̶ pu̶ame, ¿dopẽĩ, “Yu̶ yaye quetire catũ̶gou̶sau̶ baiyasietigu̶mi,” miñati? 53 ¿Mu̶ pu̶ame jãã ñicũ̶ Abraham ãnacũ̶ netõrõ caãcũ̶ majũ mu̶ ãniñati? Profeta majã ãnana cũ̶ã baiyasi peticoasupa. Bairo mu̶ caĩbu̶su̶ata, ¿“Noa netõrõ caãcũ̶ yu̶ ãniña,” ĩ tũ̶goñau̶ miñati? 54 Bairo na caĩrõ, atore bairo na ĩwĩ Jesús: —Yu̶ majũã, “Caroaro caácu̶ yu̶ ãniña,” yu̶ caĩata, yu̶ caquetibu̶ju̶rije wapa manibujioro. “Dios jãã pacu̶ niñami,” mu̶jãã caĩnucũmii pu̶ame yu̶ caátiere ĩñajesonucũñami. 55 Mu̶jãã pu̶ame cũ̶rẽ mu̶jãã masĩẽtĩmajũcõãña. Yu̶ roque cũ̶rẽ yu̶ masĩña. Cũ̶rẽ masĩmicũ̶ã, “Cũ̶rẽ yu̶ masĩẽtĩña,” yu̶ caĩata, mu̶jããrẽ bairoa caĩtoriquepai majũ yu̶ ãnibujiou̶. Cariapea, “Cũ̶rẽ yu̶ masĩña,” mu̶jããrẽ yu̶ caĩata, ñuña. Bairi cũ̶ carotirijere yu̶ átinucũña. 56 Mu̶jãã ñicũ̶ Abraham ãnacũ̶ ati yepapu̶ yu̶ caátípa rũ̶mu̶rẽ queti tũ̶gori, u̶seanijũ̶goye cu̶tiyayupi. 57 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, atore bairo qũĩwã judío majã tunu: —¿Cincuenta cũ̶marĩ majũ cũ̶goetimicũ̶ã, “Abraham ãnacũ̶rẽ cũ̶ ñiñawũ̶,” caĩrẽ bairo miñati? 58 Bairo na caĩrõ, atore bairo na ĩwĩ Jesús tunu: —Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Abraham ãnacũ̶ cũ̶ cabuiaparo jũ̶goyepu̶a merẽ yu̶ ãnijũ̶gowu̶. 59 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, ũ̶tã rupaa mena cũ̶rẽ wẽjĩãgamiwã. Cũ̶ pu̶ame ti wii, Dios ya wiipu̶ caãniatacu̶ na watoapu̶ “Cũ̶ jãã,” ĩ masĩã mano na witiweyocoámí yua.

Juan 9

1 Jesús, jĩcãpau̶re netõácú̶, jĩcãũ̶ cacaapee ĩñaecũ̶ cabuiaricu̶re qũĩñajowĩ. 2 Bairo cũ̶rẽ etari bero, jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame atore bairo cũ̶ jãã ĩ jẽniñawũ̶: --Jããrẽ cabuei, ¿dopẽĩ caapee ĩñaecũ̶, ãni caũ̶mu̶ cũ̶ buiayupari? ¿Cũ̶ pacu̶a roro na caátaje jũ̶gori caapee ĩñaecũ̶ cũ̶ buiayupari? o ¿cũ̶ majũ cũ̶ carorije wapa tore bairo cũ̶ buiayupari? —cũ̶ jãã ĩ jẽniñawũ̶. 3 Bairo cũ̶ jãã caĩjẽniñarõ tũ̶gori, atore bairo jãã ĩ yu̶wĩ: --Cũ̶ majũ cũ̶ carorije wapa jũ̶gori mee tore bairo buiayupi. Tunu bairoa cũ̶ pacu̶a na carorije wapa jũ̶gori mee tore bairo caapee ĩñaecũ̶ buiayupi. Bairo pu̶ame baiyupa: Dios nocãrõ cũ̶ catutuarijere cũ̶ jũ̶gori camasãrẽ na áti ĩñogu̶, tore bairo cũ̶ buiao joroque ásupi. 4 Bairi marĩ pu̶ame ãmea yu̶ Pacu̶ yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoriquere tãmurĩ marĩ quetibu̶ju̶ yaparogarã camasãrẽ. Ñami caãnorẽ camasã paaetinucũñama. U̶mu̶reco roquere paanucũñama. Bairi cabero ati yu̶tea canetõrõ beropu̶ roquere dope bairo quetibu̶ju̶ masĩã manigaro Dios yaye quetire. 5 Bairi yu̶ pu̶ame ati yepapu̶ ãcũ̶, mu̶jãã ati yepa macããnarẽ, cajĩñawojũ̶gou̶re bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña. Caroaro cabusurijere bairo caãnie caroa quetire mu̶jãã quetibu̶ju̶ acú̶ yu̶ apú̶ —jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ. 6 Bairo jããrẽ ĩ quetibu̶ju̶ yaparori bero yua, yepapu̶ u̶coo eyocũwĩ. Bairo eyocũrĩ, paawĩtõwĩ ñerĩ mena cũ̶ u̶coore. Bairo átiri, cacaapee ĩñaecũ̶rẽ cũ̶ caapeepu̶ cũ̶ warepajĩñowĩ. 7 Cũ̶ caapeere cũ̶ warepajĩñorĩ bero, atore bairo qũĩwĩ: --Siloé cawãmecu̶ti oco opepu̶ mu̶ caapeere wacoseija —qũĩ jowĩ Jesús cacaapee ĩñaecũ̶rẽ. (Mai, Siloé ĩgaro ĩña: “Jĩcãũ̶rẽ cajooecorica oco ope,” ĩgaro ĩña.) Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cacaapee ĩñaecũ̶ pu̶ame ti oco opepu̶ cosei acoámí. Bairo cũ̶ caapeere topu̶ coseri bero, tunu acú̶, caroaro ĩñamasĩcoasupi yua. 8 Bairo cũ̶ caĩñamasĩrõ ĩñarã, cũ̶ caãnipau̶tu̶ macããna, aperã limosna cũ̶ cajẽniruinucũrõ caĩñarĩcãrã cũ̶ã atore bairo ãmeo ĩ jẽniñawã: --¿Ãnia, átáwãtu̶ calimosna jẽni ruinucũatacu̶ mee cũ̶ ãniñati mu̶jããrã? —ãmeo ĩwã. 9 Jĩcããrã bairo ãmeo ĩwã: —Cũ̶ã niñami. Apei mee niñami. Aperã pu̶ame atore bairo ãmeo ĩwã: —Cũ̶rẽ bairo baumicũ̶ã, cũ̶ mee niñami. Apei niñami. Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ majũ cũ̶ã bairo na ĩwĩ: --Cũ̶ majũã yu̶ ãniña. ¡Tame! —na ĩwĩ. 10 Bairo ãmeo ĩrĩ bero yua, cũ̶rẽ jẽniñawã: —Ãmerã, ¿ñe ũnie jũ̶gori mu̶ caapee ĩñamasĩcoayati? 11 Cũ̶ pu̶ame bairo na caĩjẽniñarõ, bairo na ĩwĩ: --Jĩcãũ̶ Jesús cawãmecu̶cu̶ pu̶ame atore bairo yu̶ átiroyaámi. Cũ̶ u̶coore yepapu̶ eyocũrĩ, paawĩtõõ átiri, tie mena yu̶ caapeere ware pajĩñoroyaámi. Bairo yu̶ átiri bero, “Siloé cawãmecu̶ti oco opepu̶ mu̶ caapeere wacoseija,” ñijowĩ. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, cũ̶ caátirotirore bairo yu̶ ápu̶. Bairo yu̶ cũ̶ caátirotiro bero yua, ñiñamasĩña —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ. 12 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, na pu̶ame cũ̶ jẽniñawã tunu: --Cũ̶, mu̶rẽ cacatioatacu̶, ¿noopu̶ cũ̶ ãnicu̶ti? —qũĩwã. Cũ̶ pu̶ame bairo na caĩrõ, atore bairo na ĩwĩ: --Ũba, ¿noo ãcũ̶ ãcũ̶mi rita? Yu̶ masĩẽtĩña —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ. 13 Mai, Jesús, cacaapee ĩñaecũ̶rẽ cũ̶ u̶coo mena ñerĩrẽ paawĩtõrĩ cũ̶ cacatiorica rũ̶mu̶ pu̶ame, judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ ãmu̶. Bairi fariseo majã tu̶pu̶ cũ̶ neámá cacaapee ĩñamasĩẽtĩmiatacu̶re. 15 Bairo fariseo majãtu̶ cũ̶ na cane etaro, fariseo majã pu̶ame bairo qũĩ jẽniñuparã: “¿Dope bairo yua caroaro miñamasĩcoati?” Cũ̶ pu̶ame bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶: --Jĩcãũ̶, Jesús cawãmecu̶cu̶, cũ̶ u̶coore ñerĩ mena pawĩtõrĩ yu̶ pajĩñowĩ yu̶ caapeere. Bairo cũ̶ caáto bero, yu̶ pu̶ame yu̶ caapeere yu̶ wacosewu̶. To bero ñiñamasĩcõãña yua —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶. 16 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶gori, jĩcããrã fariseo majã atore bairo ãmeo ĩñuparã: —Ãnirẽ cacatioatacu̶, Dios yau̶ mee ãcũ̶mi. Dios yau̶ mee ãnirĩna, marĩ cayerijãrĩ rũ̶mu̶rẽ nu̶cũ̶bu̶goetiupi. Aperã pu̶ame bairo ãmeo ĩñuparã: --¿Dope bairo carorijere caátipai nimicũ̶ã, caroa Dios yaye macããjẽrẽ cũ̶ áti ĩñobujiocu̶ti? —ãmeo ĩñuparã. Bairo ĩrã, na pu̶ame jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ bu̶su̶esuparã. 17 Bairo ãmeo ĩrĩ bero, cacaapee ĩñaetimirĩcũ̶rẽ cũ̶ jẽniñanemoñuparã tunu: —Mu̶rẽ miñamasĩõ joroque caátiatacu̶re, ¿ñamu̶ majũ ãcũ̶mi, cũ̶ mi tũ̶goñañati? Bairo na caĩrõ, cũ̶ pu̶ame bairo na ĩñupũ̶: --Yu̶ra, Dios yau̶ profeta majũ niami —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶. 18 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, judío majã quetiuparã pu̶ame cariape cũ̶ tũ̶goesuparã cacaapee ĩñaecũ̶ cajũ̶goye cũ̶ caãnajẽrẽ. Tunu bairoa Jesús cũ̶rẽ qũĩñamasĩõ joroque cũ̶ caátiataje cũ̶ãrẽ cariape tũ̶gogaesuparã. Bairi yua cũ̶ pacu̶are na piijoyupa. 19 Na piijori, atore bairo na ĩ jẽniñañuparã: —Ãnia, ¿mu̶jãã macũ̶ majũã cũ̶ ãniñati? ¿Cariape majũã cacaapee ĩñamasĩẽcũ̶ cũ̶ buiari mu̶jãã macũ̶? ¿Dopẽĩ ãmerẽ yua caroaro cũ̶ caapee ĩñamasĩjãñuñati? 20 Bairo cũ̶ caĩrõ, cũ̶ pacu̶a pu̶ame bairo na ĩ yu̶yuparã judío majã quetiuparãrẽ: --Jãã macũ̶ majũã niñami. Cũ̶ã, cacaapee ĩñamasĩẽcũ̶ buiawĩ. 21 Cũ̶, jãã macũ̶ã cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, dope bairo cũ̶ cacaapee ĩñamasĩatajere jãã masĩẽtĩña. Bairi tunu cũ̶rẽ cũ̶ caapee ĩñao joroque caátiatacu̶ cũ̶ãrẽ jãã masĩẽtĩmajũcõãña. ¡Mu̶jãã majũ cũ̶rẽ cũ̶ jẽniñañijate! Merẽ cũ̶ majũ cabu̶titũ̶goña masĩcoacu̶pu̶ niñami. Torecu̶, cũ̶ majũã cũ̶ cabaiatajere cariape mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩñami —na ĩ quetibu̶ju̶yuparã cũ̶ pacu̶a judío majã quetiuparãrẽ. 22 Cũ̶ pacu̶a pu̶ame tore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yuparã judío majã quetiuparãrẽ, na uwimirã. Mai, na, judío majã quetiuparã pu̶ame jĩcãrõ tũ̶goñarĩqũẽ cu̶tiri, “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘Jesús, Mesías niñami,’ cariape caĩ ũcũ̶rẽ ñubuerica wiipu̶a cũ̶ marĩ wiyogarã,” ãmeo ĩñuparã. Bairo na caátigarijere tũ̶goña uwiri, tore bairo na ĩñuparã cũ̶ pacu̶a. 23 Bairo tiere masĩrĩ, capacu̶a pu̶ame, “Mu̶jãã majũ cũ̶rẽ cũ̶ jẽniñañijate. Merẽ cũ̶ majũ cabu̶titũ̶goña masĩcoacu̶pu̶ niñami,” na ĩñuparã judío majã quetiuparãrẽ. 24 Bairi judío majã quetiuparã pu̶ame cacaapee ĩñaetimiatacu̶re, cũ̶ piijori bairo qũĩñuparã tunu: —Cariape Dios mena jããrẽ quetibu̶ju̶ya. Cũ̶, mu̶rẽ cacatioatacu̶ carorije caácu̶ cũ̶ caãnierẽ jãã masĩña. 25 Bairo na caĩrõ tũ̶gori, cũ̶ pu̶ame na ĩñupũ̶: --¡Ũba! “Carorije caácu̶ ãcũ̶mi,” o “Caroa caácu̶ ãcũ̶mi,” cũ̶ ñi masĩẽtĩña. Ati wãme jetore yu̶ masĩña: Caãnijũ̶gorore mai cacaapee ĩñaecũ̶ yu̶ ãnimiwũ̶. Cabaimirĩcũ̶ ãmerẽ yua ñiñamasĩcõãña. Tie roquere yu̶ masĩña —na ĩñupũ̶, judío majã quetiuparãrẽ. 26 Bairo cũ̶ caĩrõ, judío majã quetiuparã pu̶ame atore bairo qũĩ jẽniñanemoñuparã tunu: —¿Dope bairo majũ mu̶ cũ̶ áticatioati? ¿Dope bairo átiri miñamasĩõ joroque mu̶ cũ̶ átiati? 27 Bairo na caĩjẽniñarĩjẽrẽ tũ̶go, bairo na ĩñupũ̶: —Merẽ cariape mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶apu̶. Bairo yu̶ caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, cariape yu̶ mu̶jãã tũ̶gogaetiya. ¿Dopẽĩrã pu̶gani cãrõ yu̶ caquetibu̶ju̶ro mu̶jãã boyati? ¿Mu̶jãã cũ̶ã cũ̶rẽ cũ̶ tũ̶gou̶sagarã, tore bairo mu̶jãã ĩñati? 28 Bairo cũ̶ caĩrõ yua, na pu̶ame roro qũĩ tutiri, bairo qũĩñuparã: —Mu̶a, cũ̶ ũcũ̶rẽ cũ̶ tũ̶gou̶saya. Jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ catũ̶gou̶sarã jãã ãnicõã nigarã. 29 Jãã masĩña: Moisés ãnacũ̶rẽ Dios cũ̶ quetibu̶ju̶ roticũñupĩ. Apei, mu̶rẽ cacatioatacu̶ pu̶amerẽ jãã masĩẽtĩmajũcõãña. “Noo atíatacu̶mi,” cũ̶ jãã ĩ masĩẽtĩña. 30 Bairo cũ̶ na caĩrõ, cacaapee ĩñaetimirĩcũ̶ pu̶ame bairo na ĩ yu̶yupu̶: --¡Ago tame! “ ‘Noo atíatacu̶mi,’ cũ̶ jãã ĩ masĩẽtĩña,” ¿mu̶jãã ĩñati? Mu̶jãã pu̶ame cũ̶ mu̶jãã caĩmasĩẽto ũno, yu̶ pu̶amea cũ̶ yu̶ masĩña yu̶re caapee ĩñao joroque caátiatacu̶re. 31 Merẽ cariape marĩ masĩña: Dios, carorije caáticõãninucũrãrẽ cũ̶ yaye, cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ na átirotietiyami. Cũ̶rẽ caĩroarã, cũ̶ caborore bairo caána jetore cũ̶ yaye cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ na átirotinucũñami. 32 Bairi ni ũcũ̶ ati yepa macããcũ̶ camasocu̶ ĩñamasĩẽcũ̶ cabuiaricu̶re cũ̶ caapee ĩñamasĩõ joroque cũ̶ átimasĩẽcũ̶mi. 33 Dios cũ̶ cajou̶ ãnirĩ, Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ mena yu̶ catiowĩ. Cũ̶ mee cũ̶ caãmata, yu̶re yu̶ catioetibujioatacu̶mi —na ĩñupũ̶. 34 Bairo cũ̶ caĩrõ, atore bairo qũĩ tutiyuparã: --Bu̶su̶eticõãña. Mu̶ pu̶ame mu̶ carorije wapa cacaapee ĩñaecũ̶ mu̶ buiayupa. Bairo carorije caátipai ãnirĩ jããrẽ mu̶ rotimasĩẽtĩña —qũĩ tutiyuparã. Bairo qũĩ tutiri yua, ti wii ñubuerica wiire cũ̶ acuwiyo jocõãñuparã. 35 Bairo cacaapee ĩñaecũ̶rẽ cũ̶ tutiri cũ̶ na caacuwiyoatajere queti tũ̶gori bero, cũ̶ bócaetari, atore bairo qũĩ jẽniñawĩ Jesús: —¿Cariapea, “Mesías, Dios cũ̶ cajou̶ majũ niñami,” mi tũ̶goñañati? 36 Cũ̶ pu̶ame bairo qũĩ yu̶wĩ: —Yu̶ Quetiupau̶, ¿ñamu̶ ũcũ̶rẽ cũ̶ miñati? Yu̶ cũ̶ã cũ̶rẽ cũ̶ yu̶ tũ̶gou̶sagamiña. 37 Jesús pu̶ame bairo cũ̶ caĩrõ, bairo qũĩwĩ: --Mu̶ mena cabu̶su̶a, cũ̶ã yu̶ ãniña. Cũ̶rẽã miñaña merẽ —qũĩwĩ Jesús. 38 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ, cacaapee ĩñaetimirĩcũ̶ pu̶ame atore bairo qũĩwĩ ru̶popaturi mena etanumurĩ: --Yu̶ Quetiupau̶, cariape mu̶ tũ̶gori mu̶ ñiroaya —qũĩwĩ. 39 Tie bero, bairo qũĩnemowĩ Jesús tunu: —Ati yepapu̶re caroa cariape macããjẽrẽ áti acú̶ yu̶ apú̶. Ati yepa macããna cacaapee ĩñaenarẽ bairo caãnarẽ caroa macããjẽrẽ na tũ̶gou̶saáto ĩ pu̶ame, yu̶ apú̶. Tunu bairoa aperã, “Dios yaye macããjẽrẽ camasĩrã ãnirĩ cacaapee ĩñamasĩrãrẽ bairo jãã ãniña,” caĩtonucũrã caĩñamasĩẽna majũrẽ bairo na tuao joroque ĩ, yu̶ apú̶. 40 Bairo Jesús cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori, jĩcããrã fariseo majã atore qũĩwã: —¿Jãã cũ̶ãrẽ, “Caĩñaenarẽ bairo catũ̶gomasĩẽna majũ mu̶jãã ãniña,” jãã ĩgu̶ miñati? 41 Bairo na caĩrõ, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩwĩ: --Cacaapee ĩñaenarẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã Dios yaye macããjẽrẽ camasĩẽna mu̶jãã roro mu̶jãã caátie wapa cabuicu̶perã mu̶jãã ãnibujiorã. “Jãã, camasĩrã majũ jãã ãniña,” caĩrã nimirãcũ̶ã, jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã ápericõã ninucũña. Tie jũ̶gori cabuicu̶na majũ mu̶jãã tuaya yua —na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majãrẽ.

Juan 10

1 Bairo na ĩ yaparori bero, atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemowĩ Jesús: “Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ni ũcũ̶ camasocu̶ nurĩcãrã oveja na cajããnucũrĩ jopepu̶ jããẽcũ̶ã, aperopu̶ cawãmu̶netõjããũ̶ cañuecũ̶, jerutiri majõcu̶ niñami. 2 Apei, ẽñotaricarore jããrĩcã jope majũpu̶ cajããũ̶ pu̶ame roque nurĩcãrã ovejare cacotei majũ niñami. 3 Bairo jopetu̶ cũ̶ caetaro, ti jopere cacotei pu̶ame cũ̶ cũ̶ capããjõrõ bero, cũ̶ canurã oveja cũ̶ã cũ̶ bu̶su̶riquere tũ̶gomasĩcõãñama. Tunu bairoa cũ̶ canurã ovejare na wãmerĩ jeto na piiwiyo jomasĩñami, na jãnirõ macãpu̶. 4 Bairo na piiwiyojo yaparori, na neñorĩ, na jũ̶goyecu̶ti ámasĩñami. Bairo cũ̶ caáto, na, oveja nurĩcãrã pu̶ame caroaro qũĩñamasĩrĩ cũ̶ u̶sanucũñama. Bairo tunu cũ̶ capiirijere tũ̶gori, caroaro cũ̶ pitietinucũñama, na upau̶re caĩñamasĩrã ãnirĩ. 5 Bairãpu̶a, apei na camasĩẽcũ̶ pu̶amerẽ cũ̶ u̶saetinucũñama. Cũ̶ cabu̶su̶rijere catũ̶gojeyaena ãnirĩ, cũ̶ uwiri aperopu̶ cũ̶ aweyocõãnucũñama. Bairi noa ũna na camasĩẽnarẽ nurĩcãrã oveja na u̶saetinucũñama,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majãrẽ. 6 Jesús atore bairo fariseo majãrẽ na cũ̶ caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, na pu̶ame, “Atore bairo pu̶ame ĩgu̶ ĩcũ̶mi,” cariape ĩ tũ̶gomasĩẽma. 7 Bairo na ĩ quetibu̶ju̶ yaparori bero, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemowĩ fariseo majãrẽ tunu: “Cariape majũ mu̶jããrẽ ñiña: Yu̶ pu̶ame oveja na cajããrĩ jopere bairo majũ yu̶ ãniña. 8 Aperã, yu̶ jũ̶goye caquetibu̶ju̶rã etajũ̶goricarã pu̶ame carorã cañuena, cayajapairãrẽ bairo majũ ãñupã. Bairi yu̶ yarã oveja nurĩcãrãrẽ bairo caãna cũ̶ã narẽ na ĩroaetiri na tũ̶gou̶saesupa. 9 Yu̶a, oveja na cajããrĩ jope majũrẽ bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña. Bairi yu̶re caĩroau̶ pu̶ame yu̶ jũ̶gori cũ̶ carorije wapare canetõecoricu̶pu̶ niñami. Jĩcãũ̶ oveja jãáti, o witiáti bero cataa bócau̶gamasĩrẽ bairo tuayami yua caroa yericu̶taje mena. 10 “Yajari majõcu̶, yajau̶ acú̶ jeto atínucũñami. Tunu bairoa pajĩãrei acú̶ jeto atínucũñami. Yu̶ pu̶ame roque mu̶jããrẽ yeri capetietipeere nocãrõ majũ pairo mu̶jãã cacũ̶gopeere jou̶ acú̶ yu̶ apú̶. 11 Yu̶ pu̶ame roque oveja nurĩcãrãrẽ caroaro caĩñarĩcãnu̶gõ cotemasĩrẽ bairo yu̶ ãniña. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ oveja coteri majõcu̶ cañuu̶, cũ̶ canurã ovejare mairĩ popiye tãmu̶omasĩñami. 12 Apei, ovejare cũ̶ yarã meerẽ cacotei ãnirĩ, paawapatarique jetore bonucũñami. Bairo cabou̶ ãnirĩ, yai ovejare cau̶gau̶ cũ̶ caató ĩñarĩ, na aweyocoayami, ovejare cacoteecu̶ ãnirĩ. Bairo cũ̶ caaweyoro bero, yai pu̶ame na ñeacubato recõãñami, na u̶gau̶ yua. 13 Cũ̶, ovejare caaweyou̶ pu̶ame na ovejare camaiecũ̶ ãnirĩ, tunu bairo wapatarique jetore cabonucũũ̶ ãnirĩ na aweyocoayami. 14 “Yu̶ pu̶ame roque oveja nurĩcãrãrẽ caroaro caĩñarĩcãnu̶gõ cotemasĩrẽ bairo yu̶ ãniña. Bairi yu̶ Pacu̶ Dios yu̶ masĩñami yu̶ paariquere. Yu̶ cũ̶ã yu̶ Pacu̶ Dios yu̶re cũ̶ camasĩrõrẽ bairo yu̶ masĩña cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere. Torea bairo yu̶ yarã ovejare bairo caãna cũ̶ãrẽ na ñiñaricanu̶gõ cotenucũña. Bairo yu̶ cacoterã, nurĩcãrã oveja na upau̶re caroaro na caĩñamasĩrõrẽ bairo ñiñamasĩcõã ninucũñama. Bairi yu̶ pu̶ame yu̶ yarã ovejare bairo caãnarẽ netõgu̶, popiye yu̶ tãmu̶omasĩña. 16 Bairi tunu aperopu̶ cũ̶ãrẽ ovejare bairo caãna, yu̶ ya jãnirõ mee caãna mai, capããrã niñama. Bairi na cũ̶ãrẽ na yu̶ neñomasĩña. Bairo na neño yaparori, jĩcãrõ tũ̶ni ãnio joroque na yu̶ qũẽnogu̶. Bairo na yu̶ caqũẽnorõ, jĩcãrõ tũ̶ni ãnigarãma. Bairo yu̶ caneñojoatana yua jĩcã poa macããnarẽ bairo jeto tuagarãma. Yu̶ narẽ cacotei cũ̶ã jĩcãũ̶ã yu̶ ãnigu̶. Bairo na, yu̶ yarã ovejare bairo caãna pu̶ame caroaro mena yu̶ tũ̶gou̶sagarãma. 17 “Yu̶ pu̶ame camasãrẽ na carorije wapa jũ̶gori yu̶ riacoagu̶, na netõgu̶. Bairo cariacoacu̶ nimicũ̶ã, yu̶ majũ rupau̶ to catio joroque yu̶ baigu̶. Bairi yu̶ Pacu̶ ñiñamai jãñunucũñami. 18 Bairi ni ũcũ̶ pu̶ame cabu̶goroa yu̶ pajĩãroca masĩẽtĩñami. Yu̶ cabaimasĩpee atore bairo niña: Camasãrẽ na netõgu̶, yu̶ cabori rũ̶mu̶ caãno na carorije wapa jũ̶gori yu̶ riacoagu̶. Bairo cariacoacu̶ nimicũ̶ã, yu̶ majũ rupau̶ to catio joroque yu̶ baigu̶. Tore bairo yu̶ Pacu̶ yu̶ bairotijowĩ,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús fariseo majã cũ̶rẽ catũ̶gorã etarãrẽ. 19 Bairo Jesús cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori yua, ãmeo bu̶su̶rique ricawaticoama tunu judío majã. 20 Bairo bairã, na mena macããna capããrã atore bairo ãmeo ĩwã: —¿Dopẽĩrã wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶, camecũ̶rẽ cũ̶ mu̶jãã tũ̶gopeo u̶sayati? 21 Aperã pu̶ame bairo ãmeo ĩwã: --Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ yeripu̶ wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ tore bairo ĩ quetibu̶ju̶ masĩẽtĩñami. Mu̶jããrã, ¿wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ cũ̶ã cacaapee ĩñaecũ̶rẽ caapee ĩñao joroque cũ̶ átimasĩcu̶ti? —bairo ãmeo ĩ bu̶su̶wã fariseo majã na majũ. 22 Mai, ti watoare pue yu̶tea ãmu̶. Ti yu̶tea caãno Jerusalén macãpu̶re Dios ya wii templo wiire na cabose rũ̶mu̶ átipeo jũ̶gorica rũ̶mu̶ caetaro, na cabose rũ̶mu̶ qũẽnopeori yu̶tea ãmu̶. 23 Bairo na cabose rũ̶mu̶ qũẽnorõ, Jesús pu̶ame templo wiitu̶ Pórtico de Salomón na caĩrĩ aru̶a tu̶pu̶ áñesẽãwĩ. 24 Bairo tipau̶ cũ̶ caáñesẽãrõ, judío majã pu̶ame cũ̶ jotoanu̶cãrĩ bairo qũĩ jẽniñawã: --¿Nocãrõ yoaropu̶ jããrẽ, “Dios cũ̶ cajou̶ yu̶ ãniña,” jãã mitoãcũ̶ãti? Bairi Dios cũ̶ cajou̶, Mesías mu̶ caãmata, jicoquei cariapea cũ̶ mu̶ caãnierẽ jãã quetibu̶ju̶cõãña —qũĩ jẽniñawã Jesure judío majã quetiuparã. 25 Bairo na caĩrõ, Jesús pu̶ame bairo na ĩ yu̶wĩ: --Merẽ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Mu̶jãã pu̶ame cariape yu̶ mu̶jãã tũ̶gogaetiya. Merẽ nipetirije yu̶ Pacu̶ cũ̶ caátirotirije mena Mesías yu̶ caãnierẽ mu̶jãã yu̶ áti ĩñonucũña. 26 Bairo yu̶ caáti ĩñorĩjẽrẽ ĩñamajũcõãmirãcũ̶ã, cariape mu̶jãã tũ̶goetinucũña. Yu̶ cacoterã yu̶ yarã oveja mena macããna mee ãnirĩ yu̶ mu̶jãã tũ̶gogaetiya. 27 Yu̶ yarã ovejare bairo caãna yu̶ cabu̶su̶rijere yu̶ tũ̶gomasĩcõãñama. Bairo yu̶ cũ̶ã narẽ na yu̶ masĩjãñuña. Bairi na pu̶ame cũ̶ã caroaro yu̶ tũ̶gou̶sanucũñama. 28 Bairo cariape yu̶ mena catũ̶gou̶sarãrẽ yu̶ mena caãnarẽ caticõãnajẽrẽ na yu̶ jonucũña. Na pu̶ame ati yepa na caãno ũno, jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ yasietigu̶mi. Ñamu̶ jĩcãũ̶ ũcũ̶ na yasio joroque yu̶ jiya átibojaetigu̶mi. 29 Yu̶ Pacu̶ pu̶ame roque yu̶ yarã caãniparãrẽ yu̶ jowĩ. Cũ̶, yu̶ Pacu̶ pu̶ame nipetiro netõrõ catutuau̶ majũ niñami. Bairo ni ũcũ̶ pu̶ame na yasio joroque yu̶ jiya átibojaetigu̶mi yua. 30 Torena, yu̶ Pacu̶ Dios mena jĩcãrõrẽ bairo jãã ãnajẽ cu̶ticõãña —na ĩ yu̶wĩ Jesús. 31 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶gorã, judío majã pu̶ame ũ̶tã rupaa jeri cũ̶ wẽjĩãgamiwã. 32 Bairo na cajeripau̶a, Jesús pu̶ame bairo na ĩwĩ: --Yu̶ Pacu̶ Dios cũ̶ catutuarije mena capee majũ caroa wãmerẽ mu̶jãã caĩñajoro yu̶ áti ĩñonucũña. Bairo capee caroa wãmerẽ mu̶jãã yu̶ caáti ĩñomiatacũ̶ãrẽ, ¿di wãme jũ̶gori yu̶ mu̶jãã ũ̶tã wẽjĩãgayati? —na ĩ jẽniñawĩ Jesús. 33 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, judío majã pu̶ame bairo qũĩ yu̶wã: --Bairãpu̶a, caroa wãme mu̶ caátie wapa jũ̶gori mee mu̶rẽ ũ̶tã mena jãã wẽjĩãgaya. Roro cabu̶goroa Diore nu̶cũ̶bu̶goecu̶a, mu̶ caĩbu̶su̶pairije jũ̶gori roque, mu̶rẽ jãã pajĩãrocagaya. Mu̶a, cabu̶goro macããcũ̶, ati yepa macããna camasãrẽ bairo caãcũ̶ mu̶ ãniña. Bairo caãcũ̶ nimicũ̶ã, mu̶ majũã, “Dios yu̶ ãniña,” caĩrẽ bairo mi bu̶su̶nucũña —qũĩwã Jesure. 34 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame judío majãrẽ atore bairo na ĩwĩ: --Dios ya tutipu̶ mu̶jããrẽ carotirije pu̶ame bairo ĩña: “ ‘Mu̶jãã cũ̶ã Diore bairo caãna mu̶jãã ãniña,’ mu̶jãã ñiña,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa. 35 Bairi, “Dios ya tutipu̶ na cawoatucũrĩqũẽ, bairo ĩcõãrõ ĩña,” marĩ ĩ masĩẽtĩña. Tiere merẽ cariape marĩ masĩña. Bairi Dios pu̶ame cũ̶ yaye quetire cũ̶ caquetibu̶ju̶ rotijoricarãrẽ, “Mu̶jãã cũ̶ã Dios yarãrẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña,” na ĩ bu̶su̶yupi. 36 Dios pu̶ame roque yu̶ beseri, ati yepapu̶ yu̶ jowĩ. Bairo Dios cũ̶ cajoricu̶ yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, ¿dopẽĩrã yu̶re, “Diore cabaibotiou̶re bairo majũ niñami,” yu̶ mu̶jãã ĩnucũñati? “Dios macũ̶ yu̶ ãniña,” yu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, ¿dopẽĩrã tore bairo yu̶ mu̶jãã ĩnucũñati? 37 Yu̶ Pacu̶ cũ̶ carotiri wãmerẽ bairo mee mu̶jããrẽ yu̶ caáti ĩñoata, cariapea yu̶re catũ̶gou̶saetiparã mu̶jãã ãniña. 38 Bairãpu̶a, Dios jũ̶gori caroa wãmerẽ yu̶ caápata roque, yu̶re ĩroaetimirãcũ̶ã, caroaro tũ̶gou̶saya Dios yaye macããjẽrẽ yu̶ caáti ĩñorĩjẽrẽ. Bairo yu̶ caátiere caĩñarã ãnirĩ yu̶ Pacu̶ yu̶pu̶re cũ̶ caãnierẽ caroaro jĩcãrõ tũ̶ni catũ̶gou̶saparã mu̶jãã ãniña. Bairi tunu yu̶ cũ̶ã yu̶ Pacu̶ cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere bairoa yu̶ caãnajẽ cu̶tiere catũ̶gou̶saparã mu̶jãã ãniña —na ĩwĩ Jesús judío majãrẽ. 39 Bairo Jesús cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, judío majã pu̶ame preso jorica wiipu̶ cũ̶ neágamiwã tunu. Bairo Jesure judío majã preso jorica wiipu̶ na caneágamiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame camasã capããrã watoa cũ̶ jãã ĩã mácũ̶ã, apero pu̶ame na rutiweyocoámí. 40 Tie bero, Jesús pu̶ame yua, Rio Jordán cawãmecu̶tiya ape nu̶gõãpu̶ jãã jũ̶go tunucõã pẽñaámí tunu. Bairo pẽña ácú̶ yua, Juan cawãmecu̶cu̶ cajũ̶goyepu̶ camasãrẽ oco mena cũ̶ cabautiza ãnatõpu̶ jãã jũ̶go tuacõãwĩ Jesús. 41 Bairo to jãã catuaro, capããrã majũ camasã jãã ĩñarã etawã. Bairo etari, na pu̶ame atore bairo ãmeo ĩbu̶su̶wã: --Cariape majũ ĩñupĩ Juan Jesús cũ̶ cabairijere, Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ mena caroare átijẽño ĩñoetimicũ̶ã. Ãni, Jesús cũ̶ cabaipee nipetirijere cariapea ĩ quetibu̶ju̶yupi Juan —ãmeo ĩbu̶su̶wã na majũ. 42 Tipau̶re capããrã majũpu̶a camasã Jesure cũ̶ tũ̶gou̶sa jũ̶gowã.

Juan 11

1 Jĩcãũ̶ ãñupĩ riayewai Lázaro cawãmecu̶cu̶. Cũ̶ pu̶ame Betania cawãmecu̶ti macã macããcũ̶ ãmi. Ti macãpu̶ macããcõ María, apeo cũ̶ yao Marta cũ̶ã ãmo. 2 Mai, cõ, María, Lázaro yao pu̶ame marĩ Quetiupau̶ Jesure caju̶tiñurĩjẽ mena cũ̶ ru̶porire capiopeorico ãmo. Bairo piopeori bero, cõ poañapõ mena cũ̶ ru̶porire capaareboporico ãmo. 3 Bairi Lázaro yarã rõmirĩ pu̶ame atore bairo qũĩ quetijoyupa Jesure: --Jãã Quetiupau̶, mu̶ bapa Lázaro riajãñuñami —ĩ joyupa Jesure. 4 Bairo cũ̶ na caĩquetijoatajere tũ̶gori, Jesús pu̶ame atore bairo jãã ĩwĩ: --Atie Lázaro cũ̶ cariaye cu̶tiãnie cũ̶ riayasimajũcoao joroque caátipee mee niña. Dios cũ̶ catutuarije camasãrẽ yu̶ caáti ĩñopee roque nigaro. Tunu bairoa yu̶, Dios macũ̶ yu̶ caátitutuãnie cũ̶ãrẽ na ĩñao joroque yu̶ átigu̶, Lázaro cũ̶ cariarije jũ̶gori —jãã ĩwĩ Jesús. 5 Mai, Jesús pu̶ame Martare, Maríare, bairi Lázaro cũ̶ãrẽ camai majũ ãmi. 6 Bairo Lázaro cũ̶ cariarijere tũ̶gomicũ̶ã, tunu pu̶ga rũ̶mu̶ cãrõ tipau̶re jãã jũ̶gotuacõãwĩ mai. 7 Cabero atore bairo jãã ĩwĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ: —Jito tunu Judea yepapu̶. 8 Bairo cũ̶ caĩrõ, jãã cũ̶ cabuerã pu̶ame atore bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: —Jããrẽ cabuei, yoápériya ti yepa macããna mu̶rẽ ũ̶tã rupaa mena na cawẽpajĩãbujioata rũ̶mu̶. Bairo to macããna mu̶rẽ na caátaje caãnimiatacũ̶ãrẽ, ¿mu̶ ágayati ti yepapu̶ tunu? 9 Bairo jãã caĩrõ, Jesús pu̶ame jãã ĩwĩ: —Merẽ marĩ masĩña: Jĩcã u̶mu̶reco, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã hora majũ cũ̶gonucũña. Bairi u̶mu̶recore marĩ caáñesẽãta, pu̶gataricaro mano caroaro marĩ áñesẽãcõãña, muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ cũ̶ cabusuro jũ̶gori. 10 Bairãpu̶a, ñamirẽ marĩ caáñesẽãta, pu̶gatarique nibujioro muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ cũ̶ cabusuwoeto jũ̶gori. 11 Bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: —Marĩ bapa Lázaro pu̶ame cãnii baiimi. Bairo cũ̶ cacãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ wãcõũ̶ águ̶ yu̶ átiya. 12 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, jãã cũ̶ cabuerã pu̶ame bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: —Jãã Quetiupau̶, ¿cacãnirẽ bairo cũ̶ cabaiata, cũ̶ cacatinemopee ãno to baicu̶ti? 13 Mai, Jesús pu̶ame Lázaro cũ̶ cabaiyasicoatiere ĩgu̶, tore bairo jãã ĩmiwĩ. Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, jãã cũ̶ cabuerã pu̶ame, “ ‘Catirã marĩ cawu̶goa cãnirĩjẽ mena cãnii baiimi Lázaro,’ marĩ ĩgu̶ ĩcũ̶mi Jesús,” jãã ĩ tũ̶goñacõãwũ̶. 14 Bairo jãã catũ̶gomasĩẽtõĩ, Jesús pu̶ame atore bairo cariape jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ: --“Lázaro merẽ riacoayami,” ĩgu̶ ñiña. 15 Bairi Lázaro tu̶pu̶ yu̶ caãmerĩataje mena yu̶ tũ̶goña u̶seaniña. Mu̶jãã pu̶ame tore bairo áti ĩñorĩcãrõpu̶ mu̶jãã tũ̶gou̶sanucũña. Bairi Lázaro cariaatacu̶ tu̶pu̶ marĩ ĩñaráróa —jãã ĩwĩ Jesús. 16 Bairo Jesús, jãã cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Tomás, apeyera Gemelo na caĩ wãmetinucũũ̶ pu̶ame atore bairo jãã ĩwĩ: --Jito, marĩ cũ̶ã cũ̶ mena marĩ cariayasiro ñurõ. 17 Bairo topu̶ etarã, jãã wiroñawũ̶: Merẽ Lázaro ãnacũ̶rẽ baparicãnacã rũ̶mu̶ netõñupã cũ̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ ũ̶tã opepu̶ na cacũrocaatato bero yua. 18 Mai, Betania pu̶ame Jerusalén macã tu̶aca itia kilómetro cãrõ majũ etaricaro ãmu̶. 19 Capããrãpu̶a judío majã mena macããna Martare, bairo Maríajããrẽ na ĩñarásúpa, na yau̶ cũ̶ cariaro jũ̶gori na tũ̶goña yapapuaeticõãto ĩrã. 20 Bairo Jesús ti macãpu̶ cũ̶ caetaató tũ̶gori, Marta pu̶ame jãã bocáo asúpo. Cõ yao María pu̶ame wiipu̶a tuacõãñupõ. 21 Bairo Marta pu̶ame jãã bocári, atore bairo qũĩwõ Jesure: --Yu̶ Quetiupau̶, jããtu̶ mu̶ caãmata, yu̶ yau̶ baiyasietibujioatacu̶mi. 22 Baiopu̶a, yu̶ masĩña: Nipetirije mu̶ cajẽnirĩjẽrẽ mu̶ jogu̶mi Dios. Ãmepũ̶ cũ̶ãrẽ mu̶ cajẽnirõrẽ bairo átimasĩñami Dios —qũĩwõ Jesure. 23 Bairo cõ caĩrõ, Jesús pu̶ame cõ ĩwĩ: --Mu̶ yau̶ catitunucoagu̶mi tunu —cõ ĩwĩ Jesús. 24 Bairo Jesús cõ cũ̶ caĩrõ, Marta pu̶ame atore bairo qũĩwõ tunu: --Yu̶ masĩña merẽ tiere. Nipetiro cariaricarã nemo na cacatitunurĩ rũ̶mu̶, catu̶sari rũ̶mu̶ caãnopu̶ cũ̶ cũ̶ã catitunugu̶mi —qũĩwõ Jesure. 25 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame bairo cõ ĩwĩ Martare tunu: --Yu̶a, yu̶ ãniña cariayasiricarãrẽ cacatijũ̶gou̶. Bairi nipetiro yu̶re catũ̶gou̶sarã ati yepapu̶re cariacoana nimirãcũ̶ã, caticõã ninucũgarãma. 26 Tocãnacãũ̶pu̶a mai, cacatiãna, yu̶re catũ̶gou̶sarã cariacoana nimirãcũ̶ã, caticõã nigarãma. ¿Cariape mu̶ tũ̶goyati atore bairo mu̶ yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere? —cõ ĩwĩ Jesús Martare. 27 Bairo Jesús cõ cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Marta pu̶ame atore bairo qũĩ yu̶wõ: --Yu̶ Quetiupau̶, mu̶rẽ cariape majũ yu̶ tũ̶gou̶saya. Mu̶a, mu̶ ãniña Mesías, Dios macũ̶. Dios cũ̶ cajou̶ majũ mu̶ ãniña. Mu̶a, ati yepapu̶ caatípau̶ na caĩwoatujũ̶goyeticũrĩcũ̶ majũ mu̶ ãniña —qũĩwõ Marta Jesure. 28 Atore bairo Jesure qũĩ bu̶su̶ yaparori bero yua, cõ baio Maríare cõ piijori yasioroaca cõ ĩ quetibu̶ju̶yupo: —Marĩrẽ cabuei atoa niñami. Bairi mu̶rẽ yu̶ piijorotiami. 29 Bairo Marta cõ caĩrõ tũ̶go, jicoquei wãmu̶nu̶cã Jesure qũĩñao atícoasupo. 30 Mai, Jesús pu̶ame macã tũ̶nipu̶ jãã jũ̶goãnicõãwĩ. Ti macãpu̶re jãã jããetaepu̶ mai. Marta jããrẽ cõ cabocáetatapau̶pu̶a jãã ãnicõãwũ̶. 31 Bairo Marta cõ cõ caĩrõ, tãmurĩ wãmu̶nu̶cãrĩ na wiire witi atícoasupo María, Jesutu̶ acó. Bairo tãmu̶rĩ cõ cawitiáto ĩñarã, judío majã cõ ya wiipu̶ cõjããrẽ na tũ̶goña yapapuaeticõãto ĩrã, caĩñarátana pu̶ame cõ u̶sacoásúparã. “María cõ yau̶ masã opepu̶ otio acó baiomo,” ĩ tũ̶goñarĩ cõ u̶sacoásúparã. 32 Bairo María atí, Jesús cũ̶ caãnopu̶ etari, Jesús ru̶pori tu̶pu̶ cõ ru̶popaturi mena etanumuo etawõ. Bairo etari, María qũĩwõ Jesure: —Yu̶ Quetiupau̶, jããtu̶ mu̶ caãmata, yu̶ yau̶ baiyasietibujioatacu̶mi. 33 Bairo María, judío majã cõ mena caatíatana cũ̶ã na caotiro ĩñarĩ, Jesús pu̶ame cũ̶ yeripu̶ bu̶tioro na tũ̶goñamairĩ yapapuajãñuwĩ. 34 Bairo tũ̶goña yapapuari, bairo na ĩ jẽniñawĩ: —¿Noopu̶ Lázaro rupau̶ri ãnajẽrẽ mu̶jãã rocari? Bairo qũĩwã na pu̶ame: —Jãã Quetiupau̶, marĩ ĩñaátó ti masã opepu̶. 35 Bairo na caĩrõ, Jesús pu̶ame bu̶tioro otiwĩ. 36 Bairo Jesús bu̶tioro cũ̶ caotiro ĩñarã, judío majã pu̶ame bairo na majũ ãmeo ĩwã: —Ĩñañijate. ¡Nocãrõ bu̶tioro majũ cũ̶ cũ̶ maimiñuparĩ Lázaro ãnacũ̶rẽ Jesús! 37 Bairo na caĩrõ, judío majã mena macããna jĩcããrã na majũ bairo ãmeo ĩwã: --Ãni Jesús, cacaapee ĩñaetacu̶ cũ̶ãrẽ cacatiocõãrĩcũ̶ nimicũ̶ã, ¿dopẽĩ jĩcã wãme ũno Lázaro ãnacũ̶rẽ cũ̶ ju̶átinemo masĩẽtĩbujioyupari? —ãmeo ĩwã jĩcããrã judío majã. 38 Tunu Jesús pu̶ame bairo na caãmeo ĩtoye, cũ̶ yeripu̶ bu̶tioro tũ̶goñarĩ, Lázaro ãnacũ̶ masã opetu̶acapu̶ ámí. Mai, Lázaro ãnacũ̶ masã ope pu̶ame ũ̶tã opepu̶ ãmu̶. Bairi tunu ũ̶tã tii mena ti ope biaricaro cũ̶gowu̶. 39 Bairo ĩwĩ yua Jesús pu̶ame: —Masã ope ũ̶tã tii biaricatiire newoya. Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Marta, Lázaro cabaiyasiatacu̶ ãnacũ̶ yao pu̶ame atore bairo qũĩwõ Jesure: —Yu̶ Quetiupau̶, merẽ baparicãnacã rũ̶mu̶ majũ netõcoaya. Toreto, merẽ roro majũ ũ̶nijusucoato. 40 Bairo cũ̶rẽ cõ caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame atore bairo cõ ĩwĩ Martare: --Merẽ mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶apu̶: “Cariape yu̶ mu̶ catũ̶gou̶saata, Dios caroa camasãrẽ cũ̶ caáti ĩñorĩjẽrẽ miñago,” mu̶ ñiapũ̶ —cõ ĩwĩ. 41 Bairo Jesús Martare cõ cũ̶ caĩ yaparoro, Lázaro ãnacũ̶ masa ope ũ̶tã tii biaricatiire pãwocõãwã yua. Bairo na capãworo ĩñarĩ, Jesús pu̶ame u̶mu̶recóopu̶ ĩñamu̶gõjori, atore bairo Diopu̶re qũĩ jẽniwĩ: --Caacu̶, yu̶ mena mu̶ ñujãñuña. Tocãnacãni yu̶ cajẽnirõ yu̶ mu̶ tũ̶gocõãña. 42 Yu̶ masĩña merẽ: tocãnacãni yu̶ mu̶ tũ̶gonucũña. Bairi tunu ãnoa camasã caãna jũ̶gori bairo ñiña: “Cariapea ãnia niñami Dios cũ̶ cajou̶ majũ,” na ĩáto ĩ, bairo mu̶ ñiña —qũĩwĩ Jesús cũ̶ Pacu̶ Diopu̶re. 43 Bairo Diopu̶re qũĩ jẽni yaparori bero, Jesús pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo ĩwĩ: —¡Lázaro, witiasá topu̶re! 44 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ, cariayasiricu̶ pu̶ame ti masã opepu̶re witicoamí. Cũ̶ wãmorĩ cũ̶ ru̶pori cũ̶ã juti mena na cadu̶ru̶aricu̶ witiamí. Tunu bairoa cũ̶ ru̶poa cũ̶ãrẽ juti asero mena paumarĩcũ̶ witiamí. Bairo cũ̶ cawitiató, Jesús, bairo na ĩwĩ: --Cũ̶ õwãña, cũ̶ caámasĩparore bairo ĩrã —na ĩwĩ Jesús. 45 Bairo Jesús cũ̶ caátiere ĩñarĩ, capããrã judío majã Maríajããrẽ cabapacu̶tirátana, Jesús cũ̶ caáti ĩñoatajere caĩñaatana cũ̶ tũ̶gou̶sajũ̶gowã. 46 Bairo na catũ̶gou̶samiatacũ̶ãrẽ, aperã jĩcããrã pu̶ame fariseo majãrẽ na ĩñarásúpa. Bairo na ĩñarátí yua, nipetirije Jesús cũ̶ caátiatajere na quetibu̶ju̶yupa. 47 Bairo na caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori, fariseo majã sacerdote majã quetiuparã cũ̶ã nipetirã neñañuparã Junta Suprema na caĩrõpu̶. Topu̶ neñarĩ, atore bairo ĩñuparã: --¿Dope bairo cũ̶ mena marĩ ánaati? Cũ̶, caũ̶mu̶ capee majũ caroa áti ĩñorĩqũẽrẽ na áti ĩñou̶ átiyami camasãrẽ. 48 Cũ̶rẽ, bairoa marĩ caátiroticõãmata, capããrã camasã cũ̶ jetore cũ̶ tũ̶gopaje u̶sagarãma. Bairi tunu Roma macããna carotirã marĩ tu̶pu̶ atíri, marĩ ñubuerica wii templo wiire átiyasio rocacõãgarãma. Tunu bairoa marĩ nipetiro ati yepa caãna cũ̶ãrẽ marĩ pajĩãre peyocoagarãma —ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã na caneñarõpu̶. 49 Mai, na mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ Caifás cawãmecu̶cu̶ ti cũ̶marẽ sacerdote majã quetiupau̶ caãcũ̶ pu̶ame bairo na ĩñupũ̶: —Mu̶jãã, catũ̶goñarĩqũẽ mána majũ mu̶jãã ãniña. 50 Bairoa tunu mu̶jãã atore bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñaẽtĩñati: “Nipetiro marĩ camasãrẽ aperã na capajĩã repeyoparo ũnorẽã, jĩcãũ̶ã caũ̶mu̶ jeto cũ̶ cariaro roque ñubujioro,” ¿mu̶jãã ĩ tũ̶goñaetimajũcõãñati? 51 Mai, Caifás pu̶ame atore bairo cũ̶ caĩyaparoata, cũ̶ majũã cũ̶ catũ̶goñarõ mee bairo ĩñupũ̶. Ti cũ̶marẽ sacerdote majã quetiupau̶ cũ̶ caãnoi, Dios pu̶ame, “Bairo ĩña,” ĩrĩqũẽrẽ cũ̶ catũ̶goñarĩqũẽ joro jũ̶gori bairo ĩñupũ̶. Jesús, judío majã na carorije wapare netõgu̶, ti yepa macããnarẽ na cũ̶ cariabojapeere ĩgu̶, bairo ĩñupũ̶. 52 Bairi tunu Jesús judío majã na carorije wapa jeto meerẽ cũ̶ canetõbojapeere bairo ĩñupũ̶. Nipetiro aperã ati yepa macããna caábataricarã Dios yarã cũ̶ pũnaa caãniparã cũ̶ãrẽ na cũ̶ canetõpeere ĩgu̶ ĩñupũ̶ Caifás sacerdote majã quetiupau̶. 53 Bairo Junta Suprema na caĩrõpu̶ na caneñabu̶su̶ri rũ̶mu̶a, Jesure cũ̶ na capajĩãrocapeere ãmeo bu̶su̶pẽni weyocõãñuparã fariseo majã bairi sacerdote majã quetiuparã mena. 54 Bairi yua, Jesús pu̶ame cũ̶ na capajĩãgarijere masĩrĩ, baujaro judío majã quetiuparã na caãnopu̶re ãniñesẽãẽmi yua. Bairi Jesús Judea yepa caãnimiatacu̶ jãã cũ̶ cabuerã mena jĩcãpau̶ desierto tu̶aca macã, Efraín cawãmecu̶ti macãpu̶ jãã jũ̶goetawĩ. Bairo ti macãpu̶ jãã cũ̶ cabuerã mena etari, ti macãpu̶ jãã jũ̶goãnicõãwĩ Jesús. 55 Bairo Jesús ti macãpu̶ jãã cũ̶ cajũ̶goãno, merẽ petoaca ru̶sawu̶ judío majã bose rũ̶mu̶ Pascua caetaparo. Bairo ti rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye nipetiro judío majã Jerusalén macãpu̶ jeto ámá. Caroarã nigarã Dios cũ̶ caĩñajoro, na caátinucũrõrẽ bairo átigarã ásuparã. 56 Bairo bairã, judío majã quetiuparã pu̶ame Jesure cũ̶ macã ñesẽãñuparã, cũ̶ ñerĩ cũ̶ preso jogarã. Bairo cũ̶ macã ñesẽãrĩ, tocãnacãũ̶pu̶rea templo wiipu̶ na jẽniñamacã ñesẽãñuparã. Atore bairo ĩñuparã: --¿Dope mu̶jãã ĩ tũ̶goñañati? ¿Jesús cũ̶ã ati bose rũ̶mu̶rẽ cũ̶ etau̶ati, o cũ̶ etaecu̶ati ato? —na ĩ jẽniñañuparã. 57 Mai, judío majã aperã sacerdote majã quetiuparã cũ̶ã ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Jesure cũ̶ caetarije quetire cũ̶ catũ̶goata, “Jicoquei cariape cũ̶ quetibu̶ju̶áto,” ĩ roti cũñuparã, bairo na caĩquetibu̶ju̶ro Jesure cũ̶ ñe masĩgarã yua.

Juan 12

1 Jĩcã wãmo peti jĩcã pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶ Pascua bose rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye, Jesús Betania macãpu̶ jãã jũ̶goámí. Ti macãpu̶ cariayasiricu̶re cũ̶ cacatioricu̶ Lázaro tu̶pu̶ jãã jũ̶goámí. 2 Topu̶, cũ̶ cacatioricu̶ Lázarojãã ya wiipu̶ jãã jũ̶go u̶garique u̶gawã, Jesure bu̶tioro qũĩroarã. Mai, Marta pu̶ame jããrẽ u̶garique batoo ámo. Lázaro pu̶amea jãã menarẽ mesapu̶ u̶garui ámi. 3 Bairo jãã cau̶garuiro, María pu̶ame nardo caroa caju̶tiñurĩjẽ cawapa pacarije pairo trescientos gramos majũrẽ jeamó. Bairo jeatíri, Jesús ru̶porire piopeowõ. Bairo áti yaparo, cõ poañapõ mena pare bopowõ. Bairo cõ caáto, nipetiro ti wii pupeapu̶ ju̶tiñu bijapeticoapu̶ yua. 4 Bairo Jesure cõ caátiere ĩña, Judas Iscariote, jãã mena macããcũ̶, Jesure cabero cabu̶su̶jãbuitirocapau̶ pu̶ame bairo ĩwĩ: 5 --¿Dopẽĩõ tie cawapa pacarijere trescientos denario moneda tiiri majũ nuniwapatari, cabopacarãrẽ na cõ ju̶ápeyupari? —ĩwĩ Judas jãã mena macããcũ̶ pu̶ame. 6 Mai, Judas pu̶ame cabopacarãrẽ caĩñamai ũcũ̶ meena, tore bairo ĩ bu̶su̶wĩ. Cajeruti jeyanucũrĩ majõcu̶ ãnirĩ bairo ĩwĩ. Mai, cũ̶, Judas pu̶ame jãã yaye dinero cajãñarĩ poare caĩñarĩcãnu̶gõbojau̶ ãmi. Bairo caácu̶ nimicũ̶ã, ti poa macããjẽrẽ jericawori cũ̶ majũ cũ̶ caborijere cawapatinucũũ̶ ãnirĩ, tore bairo ĩwĩ. 7 Bairo Judas cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame qũĩwĩ: --Patowãcõrõ cõ ĩ bu̶su̶pajũ̶goeticõãña. Atio carõmio pu̶ame yu̶ rupau̶ri caãnipeere caroaro átijũ̶goyeticũõ átiyamo tie caju̶tiñurĩjẽ mena. 8 Cabopacarã roquere tocãnacãnia na mu̶jãã ĩñacõã ninucũgarã, mu̶jãã watoa na caãno. Yu̶ pu̶ame roque tocãnacãnia mu̶jãã mena yu̶ ãmerĩgu̶ —qũĩwĩ Jesús Judare yua. 9 Capããrã judío majã mena macããna masĩñupã Betania macãpu̶ Jesús jãã cũ̶ cajũ̶goãnierẽ. Torena, bu̶tioro Jesure caĩñagarã ãnirĩ, ti macãpu̶ jãã ĩñarã etawã. Bairi Jesús jeto meerẽ caĩñagarã ãnirĩ etawã. Lázaro cariayasiricu̶ ãnacũ̶rẽ Jesús cũ̶ cacatioricu̶ cũ̶ãrẽ ĩñagarã, topu̶ etawã. 10 Mai, sacerdote majã quetiuparã pu̶ame, “Cũ̶, cariaricu̶re Jesús cũ̶ cacatio ĩñorĩqũẽrẽ caĩñarĩcãrã ãnirĩ capããrã judío majã marĩrẽ ricawatiri, Jesús pu̶amerẽ cũ̶ tũ̶gou̶sarã átiyama,” ãmeo ĩñuparã. Bairo ĩrĩ yua, Lázaro cũ̶ãrẽ cũ̶ pajĩã rocacõãgayuparã. 12 Mai, ti watoa caãno, capããrã camasã Jerusalẽpu̶ ásúpa, Pascua bose rũ̶mu̶ netõrána. Bairi ti rũ̶mu̶ busuri rũ̶mu̶ caãno merẽ masĩñupã Jesús ti macãrẽ cũ̶ caetapeere. 13 Bairo cũ̶ caetapeere camasĩrã ãnirĩ yua, peepũ ũnie carupaño querire pajure jeri, Jesure cũ̶ bocáwã. Bairo cũ̶ bocárána, atore bairo ĩ basa awajabu̶su̶ u̶seanipeowã: —¡Nocãrõ to ñumajũcõãñati! ¡Nocãrõ cañuu̶ majũrẽ Dios cũ̶ catutuarije mena marĩ cũ̶ cajou̶re cũ̶ marĩ basapeoto! ¡Nocarõ cañuu̶ Israel macããna Quetiupau̶ Rey majũrẽ cũ̶ marĩ basapeoto! 14 Jesús pu̶ame burrore bocáetari cũ̶ buipu̶ pesari ámí Jerusalẽpu̶. Mai, Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ torea bairo cũ̶ cabaipeere ĩ quetibu̶ju̶yupa: 15 “Tũ̶goña uwieticõãña mu̶jãã Sión macã macããna. Ĩñañijate. Mu̶jãã Quetiupau̶ Rey burro buipu̶ pesari atíyami,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa Dios ya tutipu̶. 16 Mai, caãnijũ̶goro jãã, cũ̶ cabuerã, jãã tũ̶gomasĩẽpũ̶ tore bairo ĩ quetibu̶ju̶riquere. Cabero, Jesús riari bero u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ cawãmu̶átó beropu̶ roque, nipetirije Jesús cũ̶ cabaipeere na cawoatujũ̶goyetiriquere jãã masĩwũ̶. “Jesús cũ̶ cabaipeere ĩ quetibu̶ju̶rã bairo ĩ woatuyupa,” jãã ĩ tũ̶goñamasĩwũ̶. 17 Mai, Jesús Lázarore masã opepu̶ caãcũ̶rẽ cũ̶ cacatioro caĩñarĩcãrã pu̶ame tie nipetiro na caĩñarĩqũẽrẽ na quetibu̶ju̶ netõrã áma camasãrẽ. 18 Bairi nipetiro camasã Jesure cũ̶ bócarásúpa. Jesús, ti wãme catiorique caroare cũ̶ caáti ĩñorĩqũẽrẽ na caquetibu̶ju̶ro jũ̶gori cũ̶ bócarásúpa. 19 Aperã fariseo majã pu̶ame atore bairo ãmeo ĩñuparã: --Merẽ mu̶jãã masĩña: Tore bairo na caĩrĩjẽrẽ marĩ caẽñotaeticõãta, dope marĩ áti masĩẽtĩgarã. Ĩñañijate. ¡Nipetiro camasã cũ̶ jetore tũ̶gou̶sarã átiyama! —ãmeo ĩñuparã fariseo majã. 20 Jerusalẽpu̶ cabose rũ̶mu̶ netõrátana mena macããna cũ̶ã ãñupã jĩcããrã griego majã. Bairi na cũ̶ã ti bose rũ̶mu̶ caãno Diore caĩroaratána ãñupã. 21 Bairi na pu̶ame Jesure caĩñagarã ãnirĩ, Felipe tu̶pu̶ etawã. Mai, Felipe pu̶ame Galilea yepa jĩcã macã Betsaida macããcũ̶ ãmi. Bairi na pu̶ame bu̶tioro atore bairo Felipere qũĩwã: --Jesure bu̶tioro cũ̶ jãã ĩñagaya. 22 Bairo cũ̶ na caĩrõ tũ̶go, Felipe, Andrés pu̶amerẽ cũ̶ quetibu̶ju̶ámí. Bairi na pu̶garãpu̶a Jesure cũ̶ quetibu̶ju̶ra etawã. 23 Bairo cũ̶ na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, Jesús pu̶ame atore bairo jãã ĩwĩ: —Merẽ petoaca cõñacoatíya yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶re yu̶ na capajĩãrocaro bero caãnimiatacũ̶ãrẽ yu̶ cacatitunu wãmu̶ápáro u̶mu̶recóo buipu̶ nocãrõ caroaro caãnopu̶. 24 Cariape majũ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ya: Trigo apea ũnorẽ ñerĩ pupeapu̶ marĩ caotero bero, tie oterique boaweri caputieticõãta, bairica majũ ríca jomasĩẽtĩgaro. Bairopu̶a, ñerĩ pupeapu̶ marĩ caotero bero, tie oterique boaweri caputiata roquere, caroa capee majũ rícacu̶tinucũña. 25 Bairi tunu Diore caboena ãnirĩ, ati yepa macããjẽ jetore bu̶tioro mu̶jãã cau̶garipea ĩñacõãninucũata, cayasiparãrẽ bairo mu̶jãã tuagarã. Bairi ati yepa macããjẽ carorijere mu̶jãã caboeticõãta roque, Dios mena caãnicõãninucũparã mu̶jãã ãnigarã. 26 Bairi noo caborã yu̶ caquetibu̶ju̶rijere catũ̶gou̶sagarã na tũ̶gopaje u̶saáto yu̶ yayere, yu̶ paabojari majãrẽ bairo na caãnigaata. Tore bairo na caápata, na cũ̶ã yu̶ caãnopu̶re ãnigarãma. Bairi yu̶ caquetibu̶ju̶rore bairo tũ̶gou̶sari caroaro caáticõãnarẽ yu̶ Pacu̶ Dios pu̶ame na ĩñamairĩ caroare na jogu̶mi —jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 27 Bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, bairo jãã ĩwĩ Jesús: “¡Ãmea bu̶tioro majũ yu̶ yeripu̶ yu̶ tũ̶goña yapapuaya! ¿Bairi, nopẽ bairo Diore cũ̶ ñi jẽnicu̶ti? ‘Caacu̶ popiye yu̶ baio joroque cabaipee to baieticõãto,’ cũ̶ ñi jẽnietigu̶. Bairo Diore cũ̶ ñi jẽnietigu̶, ¡torecu̶na popiye yu̶ catãmu̶orĩjẽ jũ̶gori ati yepa macããna na carorije wapare netõũ̶ acú̶ yu̶ apú̶!” jãã ĩwĩ Jesús. 28 Ĩ yaparo, atore bairo qũĩ jẽniwĩ Diopu̶re: “Caacu̶, ãmerẽ mu̶ catutuarije pu̶amerẽ camasãrẽ na ĩñoña,” qũĩ jẽniwĩ Jesús. Bairo cũ̶ caĩjẽnirõ, u̶mu̶recóopu̶ atore bairo ĩ bu̶su̶ocajowu̶: “Merẽ yu̶ catutuarije caroa áti ĩñorĩqũẽrẽ camasãrẽ na yu̶ áti ĩñonucũña. Bairi tunu yu̶ catutuarije caroa mena camasãrẽ na yu̶ áti ĩñonemogu̶ tunu,” ĩ bu̶su̶ocajowu̶ jõbuipu̶. 29 Camasã, cũ̶tu̶ catũ̶goãna pu̶ame bairo caĩbu̶su̶ocajorijere tũ̶gori, bairo ĩwã: —Bu̶pore bairo ocajoapu̶. Aperã camasã jĩcããrã bairo ĩwã: --Diotu̶ macããcũ̶ ángel Jesús mena bu̶su̶royaami —ĩwã. 30 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame bairo na ĩwĩ: --Yu̶ yaye macããjẽ rotie meerẽ bairo ĩ bu̶su̶ami Dios. Mu̶jãã yaye macããjẽ rotie majũ roquere bairo ĩ bu̶su̶ami. 31 Bairi tunu merẽ ãmea niña Dios ati yepa macããna nipetiro camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶. Bairi wãtĩ ati yepa quetiupau̶ cũ̶ãrẽ ãmea Dios cũ̶ rocacõãgu̶mi yua. 32 Bairi tunu yucu̶pãĩpu̶ yu̶ papuaturi yu̶ na canemu̶gõnu̶cõrõ jũ̶gori, ati yepa macããna capããrã na carorije wapare netõrĩ, yu̶ yarã jeto na ãnio joroque na yu̶ átigu̶ —jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 33 Bairo Jesús cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cũ̶ tũ̶gomasĩata, bairo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ na capapuaro cũ̶ cariápeere quetibu̶ju̶gu̶ ĩmiwĩ. 34 Camasã pu̶ame bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, atore bairo qũĩwã Jesure: --Dios ya tutipu̶ na cawoaturiquere camasã jãã na caquetibu̶ju̶ro atore bairo jeto jãã tũ̶gonucũña: Mesías Dios cũ̶ cajou̶ tocãnacã rũ̶mu̶ cacaticõãninucũũ̶ nigu̶mi. ¿Nopẽ mu̶ pu̶ame, “Dios cũ̶ cajou̶ Camasã Jũ̶gocu̶ pu̶ame yucu̶pãĩpu̶ yu̶ na capapuarocaro yu̶ riacoagu̶,” miñati? ¿Bairi ni pu̶ame cũ̶ ãnicu̶ti cũ̶, camasã Jũ̶gocu̶re bairo caãcũ̶? —qũĩ jẽniñawã camasã Jesure. 35 Bairo camasã cũ̶ na caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩwĩ: --Mu̶jãã mena mai ati yepapu̶ ãcũ̶, yu̶a, yu̶ ãniña ati yepa macããna canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo caãnarẽ cajĩñawoau̶re bairo caácu̶ majũ. Baipu̶a, yoaro majũ mu̶jãã mena yu̶ ãmerĩgu̶. Bairi mu̶jãã mena yu̶ caãno mai, yu̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro yu̶ tũ̶gou̶saya, roro jãã tãmu̶ore, ĩrã. Bairi merẽ mu̶jãã masĩña: Camasã ñami canaitĩãrõpu̶ jĩñawoena áná, “Cariape jãã áná,” ĩ masĩẽtĩñama. 36 Bairi yu̶, cajĩñawou̶re bairo caãcũ̶, mu̶jãã mena mai yu̶ caãno ĩñarĩ, caroaro majũ yu̶ tũ̶gou̶saya. Canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo mu̶jãã caãmerĩparore bairo ĩrã, caroaro cariape yu̶ caquetibu̶ju̶rijere yu̶ tũ̶gou̶saya —na ĩwĩ Jesús camasãrẽ. Bairo na ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, aperopu̶ na rutiweyocoámí Jesús yua. 37 Bairo Jesús pu̶ame nocãrõ caroa Dios yaye áti ĩñorĩqũẽrẽ na caĩñarõ, na cũ̶ caáti ĩñomiatacũ̶ãrẽ, judío majã pu̶ame, “Cariape caroare marĩ áti ĩñou̶ átiyami,” qũĩ tũ̶gou̶saema Jesure. 38 Bairi profeta Isaías ãnacũ̶ Dios ya tutipu̶ cũ̶ cawoaquetibu̶ju̶cũrĩcãrõrẽ bairo bai etawu̶ yua. Mai, profeta Isaías ãnacũ̶ pu̶ame Dios ya tutipu̶ atore bairo ĩ woatujũ̶goyeticũñupĩ: “Dios, jãã Quetiupau̶, jãã caquetibu̶ju̶rijere, noa ũna tiere tũ̶gou̶saetiyama. Bairi tunu mu̶ yaye caroa áti ĩñorĩqũẽrẽ ĩñamajũcõãmirãcũ̶ã, cariape jãã tũ̶gou̶saetiyama,” ĩ woatuyupi. 39 Bairi camasã profeta Isaías ãnacũ̶ cũ̶ caĩwoaquetibu̶ju̶ricarore bairo Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere cũ̶ tũ̶gou̶sagaema. Tunu profeta Isaías ãnacũ̶ apepau̶pu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ woatu quetibu̶ju̶cũñañupĩ: 40 “Cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, di rũ̶mu̶ ũno caroa Dios cũ̶ caáti ĩñorĩjẽrẽ na ĩñamasĩẽtĩõ joroque na átigu̶mi. Ati poa macããna na yeripu̶ catũ̶goñamasĩgaetoi, cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, cũ̶ caátiere na ĩñamasĩẽtĩõ joroque na átigu̶mi. Tunu bairoa caãmoo cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, cũ̶ yaye quetire na tũ̶gomasĩẽtĩõ joroque na átigu̶mi. Na yeripu̶re tũ̶goñamasĩẽtĩñama na cũ̶ caquetibu̶ju̶gamirĩjẽrẽ. Bairi, ‘Jãã mu̶ netõwã,’ ĩẽtĩnucũñama Diore,” ĩ quetibu̶ju̶yupi Isaías ãnacũ̶. 41 Mai, Isaías ãnacũ̶ pu̶ame tore bairo cũ̶ caĩwoaturijere merẽ ĩñañupĩ Dios cũ̶ catutuarije mena ati yepapu̶ Jesús cũ̶ cabaipeere. Bairo Jesús cũ̶ cabaipeere caĩñarĩcũ̶ ãnirĩ tore bairo quetibu̶ju̶yupi. 42 Bairo Jesure cũ̶ na catũ̶gou̶saetimiatacũ̶ãrẽ, capããrãpu̶a judío majã mena macããna cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gou̶sawã. Bairi tunu jĩcããrã judío majã quetiuparã caãnimajũrã cũ̶ã Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere cũ̶ tũ̶gou̶sawã. Bairo Jesure cũ̶ tũ̶gou̶samirãcũ̶ã, fariseo majãrẽ uwiri, baujaro, “Jesure catũ̶gou̶sarã jãã ãniña,” ĩẽma. “Bairo marĩ caĩata, sinagoga ñubuerica wiiripu̶ marĩ caãno fariseo majã marĩ acuwiyorema,” ĩrã, baujaro Jesure cũ̶ na catũ̶gou̶sarijere bai ĩñogaema. 43 Mai, na pu̶ame Dios bu̶tioro na cũ̶ caĩñajesopee ũnorẽã, bu̶tioro camasã pu̶ame narẽ na caĩroaro bowã. Bairi Jesús pu̶amerẽ baujaro tũ̶gou̶sagaema. 44 Bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, Jesús pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo ĩwĩ: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere catũ̶gou̶sau̶ pu̶ame, yu̶ jeto merẽ tũ̶gou̶sau̶ átiyami. Yu̶re cajoricu̶ yu̶ Pacu̶ Dios cũ̶ãrẽ cũ̶ tũ̶gou̶sau̶ átiyami. 45 Bairi tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶re caĩñanu̶cũ̶bu̶gou̶ yu̶ jeto meerẽ ĩñanu̶cũ̶bu̶gou̶ átiyami. Bairi yu̶re cajoricu̶ yu̶ Pacu̶ Dios cũ̶ãrẽ caĩñanu̶cũ̶bu̶gou̶re bairo ácu̶ baiyami. 46 Yu̶a, yu̶ ãniña camasãrẽ canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ cajĩñawou̶re bairo caátiatácu̶ ati yepapu̶re. Bairi yu̶ caquetibu̶ju̶rijere catũ̶gou̶sarã pu̶ame canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo roro átiãmerĩgarãma. 47 Bairi yu̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gocõãmirãcũ̶ã, yu̶ caquetibu̶ju̶rore bairo caáperãrẽ popiye na baio joroque na átiacú̶ mee yu̶ apú̶. Bairi tunu ati yepa macããna camasãrẽ yu̶ majũã na átirei acú̶ mee yu̶ baiwu̶. Na carorije wapa roquere ati yepa macããna camasãrẽ na netõũ̶ ácu̶ yu̶ baiwu̶. 48 Bairo yu̶re boetiri, yu̶ caquetibu̶ju̶rijere catũ̶gou̶sagaenarẽ carepau̶ merẽ nicõãñami. Bairi atie mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rijere na catũ̶gou̶sagaetie wapa jũ̶gori popiye na baio joroque na átigu̶mi camasãrẽ Dios, cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ catu̶sari rũ̶mu̶ caãno yua. 49 Yu̶ pu̶ame yu̶ majũã yu̶ catũ̶goñarĩjẽ mena mee bu̶su̶ri mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Yu̶ Pacu̶ Dios yu̶re ati yepapu̶ cajoricu̶ pu̶ame roque yu̶ caĩpeere, yu̶ caátipee cũ̶ãrẽ yu̶ átiroticũwĩ. 50 Bairi yu̶ masĩña baipu̶a yu̶ Pacu̶ Dios yu̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ: Camasã yeri capetietiere na cacũ̶gomasĩparore bairo ĩ, tore bairo yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ. Bairi yu̶ caĩrĩjẽ pu̶ame yu̶ majũã yu̶ caĩrĩjẽ mee niña. Yu̶ Pacu̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rotijoricarore bairo jeto roque cariape ñi quetibu̶ju̶nucũña,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús.

Juan 13

1 Judío majã bose rũ̶mu̶ Pascua caetaparo, jĩcã rũ̶mu̶a ru̶sawu̶ merẽ. Cũ̶ pacu̶ cũ̶ cacũrĩcã rũ̶mu̶ caetaro, jããrẽ pitiri cũ̶ pacu̶ Dios tu̶pu̶ átí cũ̶ caãniápére masĩcõãwĩ merẽ Jesús. Bairi ati yepa macããna marĩ cũ̶ yarãrẽ marĩ maimajũcõãwĩ Jesús. Bairo jeto marĩ maicõã ninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. 2 Bairi merẽ Judas, Simón Iscariote macũ̶rẽ cũ̶ yeripu̶ wãtĩ cũ̶ jãcõã bauwĩ, Jesure cũ̶ cabu̶su̶jãbuitirocamasĩparore bairo ĩ. Bairi Jesús pu̶ame masĩcõãwĩ, Dios cũ̶ carotijoricu̶ ãnirĩ. Tunu bairoa Dios tu̶pu̶a cũ̶ catunuápée cũ̶ãrẽ masĩcõãwĩ Jesús. Bairi cũ̶ pacu̶ Dios pu̶ame nipetirije rotimasĩrĩqũẽrẽ cũ̶ joyupi Jesure. Bairi jãã jĩcãrõ mesapu̶ cau̶garuimiatacu̶, Jesús pu̶ame wãmu̶nu̶cãwĩ. Bairo wãmu̶nu̶cãrĩ, cũ̶ jutiro cabui macããtõrẽ tuwe cũcõãwĩ. Bairo áti yaparo, juti aserore neátiri, tore cũ̶ isitawẽpu̶ nejiyatuwĩ Jesús. 5 Bairo áti yaparo, ocore jotu̶ bapapu̶ waapiojãwĩ. Bairo átiri, jãã, cũ̶ cabuerã ru̶porire cosejũ̶gowĩ Jesús. Bairo cose yaparori bero, jutii asero cũ̶ isitawẽpu̶ cũ̶ capajũãtuatato mena jãã ru̶porire parebopowĩ Jesús. 6 Simón Pedro pu̶ame cũ̶ ru̶porire Jesús cũ̶, cũ̶ cacosegaro, bairo qũĩwĩ: —Yu̶ Quetiupau̶, ¿yu̶ cũ̶ãrẽ yu̶ ru̶porire mu̶ coseiáti? 7 Bairo Simón Pedro cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame bairo qũĩwĩ: --Ãmeacã bairo mu̶ yu̶ caátigarijere mu̶ tũ̶goña masĩẽtĩña mai. Caberopu̶ tiere mu̶ tũ̶goña masĩgu̶ yua —qũĩwĩ. 8 Pedro pu̶ame bairo Jesús cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩwĩ: —¡Yu̶a, yu̶ ru̶porire mu̶ yu̶ cose rotietimajũcõãgu̶! Bairo cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame bairo qũĩwĩ Pedrore: —Bairo mu̶ yu̶ cacoseeticõãta, mu̶a, yu̶ yarã mena macããcũ̶rẽ bairo mu̶ ãmerĩgu̶. 9 Jesús bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩwĩ Simón Pedro pu̶ame: --Yu̶ Quetiupau̶, toroque yu̶ ru̶pori jetore coseeticõãña. ¡Bairi yu̶ wãmorĩ, yu̶ ru̶poa cũ̶ãrẽ yu̶ cosepeyocõãña yua! —qũĩwĩ Pedro Jesure. 10 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame bairo qũĩnemowĩ tunu: --Ãmeacã merẽ caroaro cau̶gueri usacosere yaparoatana marĩ caãmata, nairõãcã usanemoa maninucũña, merẽ caroaro nipetiro rupau̶ cau̶gueri mána ãnirĩ. Bairi marĩ ru̶pori jetore marĩ cacosenemopee niña. Bairãpu̶a, carorije cawapa mána, cau̶gueri mánarẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña. Bairo cabairã nimirãcũ̶ã, bairãpu̶a nipetiro tocãnacãũ̶pu̶a bairo mu̶jãã ãmerĩña —qũĩwĩ. 11 Mai, “Bairãpu̶a, nipetiro tocãnacãũ̶pu̶a cau̶gueri mánarẽ bairo mee mu̶jãã ãniña,” jãã cũ̶ caĩata, cũ̶rẽ cabu̶su̶jãbuitirocapau̶re cũ̶ masĩrĩ, bairo jãã ĩwĩ Jesús. 12 Bairo jãã, cũ̶ cabuerã ru̶porire cose yaparo, cabuimacããtõ jutiro cũ̶ cawecũatatore nejãñawĩ tunu Jesús. Bairo áti yaparo, mesapu̶ ruiwĩ jãã mena. Bairo etanumurĩ bero, atore bairo jãã ĩ jẽniñawĩ Jesús: —¿Mu̶jãã masĩñati dope ĩgu̶ mu̶jãã ru̶porire yu̶ coseupari? 13 Mu̶jãã pu̶ame yu̶re, jããrẽ Cabuei, jãã Quetiupau̶, yu̶ mu̶jãã ĩ piinucũña. Bairo yu̶re ĩ piirã, cariapea ĩrã yu̶ mu̶jãã ĩnucũña. Cũ̶ã yu̶ ãniña baipu̶a. 14 Bairi yu̶ pu̶ame jããrẽ Cabuei, jãã Quetiupau̶, mu̶jãã caĩpiinucũũ̶ pu̶ame, mu̶jãã ru̶porire yu̶ cose yaparoya merẽ. Bairi mu̶jãã cũ̶ã torea bairo mu̶jãã majũ mu̶jãã ru̶porire caãmeo coseparã mu̶jãã ãniña tocãnacãũ̶pu̶rea. 15 Bairi mu̶jããrẽ ati wãmerẽ mu̶jãã yu̶ áti ĩñoña, mu̶jãã cũ̶ã tore bairo mu̶jãã caãmeo átinucũparore bairo ĩ yua. 16 Cariape mu̶jãã ñi quetibu̶ju̶ya: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ quetiupau̶re capaabojari majõcu̶ cũ̶ quetiupau̶ netõrõ ãmerĩñami. Bairoa tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cajooecou̶ pu̶ame cũ̶rẽ cajoricu̶ netõrõ ãmerĩñami. 17 Bairo yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gou̶sari caroaro mu̶jãã caáti ãmata, caroaro u̶seanirĩqũẽ mena mu̶jãã ãnimasĩgarã. 18 “Baipu̶a, mu̶jãã nipetirãrẽ, ‘Bairo mu̶jãã baigarã,’ ĩ bu̶su̶ mee mu̶jãã ñiña. Yu̶ pu̶ame roque merẽ yu̶ masĩña yu̶ cabesericarã mu̶jãã caãnierẽ. Bairi Dios ya tutipu̶ na caĩwoatuquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baigaro. Atore bairo ĩ woatu quetibu̶ju̶yupa: ‘Yu̶ mena cau̶garui nimicũ̶ã, yu̶re cateei yu̶ wapacu̶ majũ tuagu̶mi,’ ĩ woatuyupa. 19 Bairi merẽ mu̶jããrẽ cariape mu̶jãã quetibu̶ju̶ weyojũ̶goyeticũũ̶ ñiña. Bairi mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rore bairo cabairo ĩñarã yua, ‘Dios cũ̶ cajoricu̶ majũ niñami,’ yu̶ mu̶jãã ĩgarã yua. 20 Cariape mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶ya: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ caquetibu̶ju̶rotijou̶re catũ̶gou̶sau̶ ũcũ̶ pu̶ame yu̶re catũ̶gou̶sau̶re bairo niñami. Bairi tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere catũ̶gou̶sau̶ pu̶ame yu̶re cajoricu̶ cũ̶ãrẽ catũ̶gou̶sau̶re bairo niñami,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ yua. 21 Bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, Jesús pu̶ame bu̶tioro tũ̶goñarĩqũẽ pairi cariapea jãã quetibu̶ju̶cõãwĩ cũ̶ cabaipeere. Atore bairo jãã ĩwĩ: —Cariape majũ mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶ya: Mu̶jãã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ roro yu̶re ĩ bu̶su̶jãbuitirocagu̶mi. 22 Bairo Jesús jãã cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, jãã cũ̶ cabuerã pu̶ame jãã majũ tocãnacãũ̶pu̶a, jãã ãmeo ĩña maniapũ̶. “Cũ̶rẽ ĩ ĩmi Jesús,” jãã ĩ masĩẽpũ̶. 23 Mai, yu̶ pu̶ame Jesús bu̶tioro cũ̶ caĩñamai majũ yu̶ ãmu̶. Bairi yu̶ mena Jesús pu̶ame cũ̶ cabu̶su̶nemopee ãmu̶, jãã cau̶garuiãnitoye mai, cũ̶ cabaipeere. 24 Bairi Pedro pu̶ame yu̶re ĩñarĩqũẽ mena yasioroa yu̶ quetibu̶ju̶ jowĩ: “Noa na caátipeere tore bairo qũĩñati,” qũĩ jẽniñáto ĩ, tore bairo ámi Pedro. 25 Bairo cũ̶ caátimasĩõrĩjẽrẽ ĩñarĩ, yu̶ pu̶ame cũ̶tu̶ jãñurĩ etanu̶cãrĩ atore bairo cũ̶ ñi jẽniñawũ̶ Jesure: —Yu̶ Quetiupau̶, ¿ni majũ cũ̶ ãniñati? 26 Jesús pu̶ame bairo cũ̶ yu̶ caĩjẽniñarõ, atore bairo ñiwĩ: —Pan yosenerĩ yu̶ canuni pu̶ame cũ̶ majũ nigu̶mi. Bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, Jesús tocãrõã yua cũ̶ pããrẽ yosenunijowĩ Judas Simón Iscariote macũ̶rẽ. 27 Bairo pããrẽ cũ̶ cañerõ bero, Judas yeripu̶ wãtĩ merẽ nicõãñupĩ. Bairo cũ̶ cabairo ĩña, tocãrõã Jesús pu̶ame bairo qũĩwĩ yua: —Bairo mu̶ caátigarijere tãmurĩã áticõãña. 28 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ, jãã cũ̶ cabuerã mesapu̶ cau̶garuiatana, jĩcãũ̶ ũcũ̶ pu̶amena, “Bairo Jesús ĩgu̶ ĩñami,” jãã ĩ tũ̶goña masĩẽpũ̶, tiere tũ̶gorã. 29 Mai, Judas pu̶ame jãã yaye dinero cajãñarĩ poare caĩñarĩcãnu̶gõbojari majõcu̶ ãmi. Bairi atore bairo jĩcããrã jãã mena macããna ĩ tũ̶goñacõãwã: “ ‘Bose rũ̶mu̶ macããjẽ rotie mu̶ wapati ápá,’ qũĩgu̶ ĩatacu̶mi, o ‘Apeye ũnie wapatiri cabopacarãrẽ na nunijã,’ ĩgu̶ ĩatacu̶mi,” jãã ĩ tũ̶goñacõãwũ̶ jãã pu̶ame. 30 Mai, Judas pu̶ame Jesús pããrẽ cũ̶, cũ̶ cayosenunirõ beroaca, jicoquei witicoámí merẽ yua. Bairo cũ̶ cawitiátípau̶ merẽ ñamipu̶ ãmu̶. 31 Judas cũ̶ cawitiatato bero, Jesús pu̶ame bairo jãã ĩwĩ yua: --Ãmea Dios macũ̶ yu̶ caãnierẽ, yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶, yu̶ áti ĩñogu̶. Bairi Dios pu̶ame yu̶ jũ̶gori nocãrõ cũ̶ catutuarije caroare áti ĩñogu̶mi camasãrẽ. 32 Yu̶, Camasã Jũ̶gocu̶ nocãrõ yu̶ catutuarije yu̶ caáti ĩñoata, yu̶ Pacu̶ Dios cũ̶ã jãã catutuãnierẽ ĩñogu̶mi. Tãmurĩã tore bairo áti ĩñogu̶mi Dios cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ. 33 Yu̶ yarã, yu̶ pũnaarẽ bairo caãna yoaro mu̶jãã mena yu̶ tuaetigu̶ ati yepapu̶re. Bairo mu̶jãã yu̶ caaweyoro bero, mu̶jãã pu̶ame bu̶tioro yu̶ mu̶jãã macãmigarã. Bairi mu̶jãã ñinemoña tunu, judío majãrẽ na yu̶ caĩquetibu̶ju̶atatorea bairo ñi quetibu̶ju̶gu̶: Yu̶re mu̶jãã macãmigarã. Bairo yu̶ macãmirãcũ̶ã, yu̶ caátípau̶pu̶re caetamasĩẽna ãnirĩ, yu̶ mu̶jãã bócaetigarã. 34 Bairi atie cawãma wãmerẽ mu̶jãã yu̶ átiroti cũña: Mu̶jãã majũ tocãnacãũ̶pu̶a mu̶jãã ãmeo maicõã ninucũwã. Bairi yu̶, mu̶jããrẽ yu̶ camairõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã tocãnacãũ̶pu̶rea ãmeo maicõãña. 35 Bairi tocãnacãũ̶pu̶rea mu̶jãã caãmeomairõ ĩñarã, nipetiro camasã mu̶jããrẽ, “Na roque Jesús cũ̶ cabuerã majũ niñama,” mu̶jãã ĩ ĩñagarãma —jãã ĩwĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 36 Bairo Jesús cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro bero, Simón Pedro atore bairo qũĩ jẽniñawĩ: —Yu̶ Quetiupau̶, ¿noopu̶ águ̶, tore bairo mi quetibu̶ju̶yati jããrẽ? Jesús pu̶ame atore bairo qũĩ yu̶wĩ: —Mu̶a, noo yu̶ caátópu̶re yu̶ mu̶ u̶samasĩẽtĩgu̶ mai. Caberopu̶ roque yu̶ tu̶pu̶ mu̶ ámasĩgu̶. 37 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame atore bairo qũĩwĩ: --Yu̶ Quetiupau̶, ¿dopẽĩ ãmerẽ mai mu̶ yu̶ u̶samasĩẽtĩbujiocu̶ti? ¡Cotericaro mano mu̶ cariaparo ũnorẽã, yu̶ pu̶ame roque yu̶ riamasĩña! —qũĩwĩ Pedro Jesure. 38 Bairo Pedro cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame bairo qũĩwĩ: —¿Cariapea cotericaro mano yu̶ jũ̶gori mu̶ riagayati? Bairi mu̶rẽ cariapea ñiña: Ãbocu̶ cũ̶ capiiparo jũ̶goye, itiani majũ, “Cũ̶ yu̶ masĩẽtĩña Jesure,” yu̶ mitogu̶.

Juan 14

1 “Yu̶ yarã, tũ̶goñarĩqũẽ paieticõãña. Dios mena tũ̶goñatutuari yu̶ mena cũ̶ãrẽ tũ̶goñatutuacõãña. 2 Yu̶ Pacu̶ cũ̶ caãno u̶mu̶recóopu̶re ãnapau̶ri capee majũ niña. Yu̶ Pacu̶ tu̶pu̶ ãnimasĩrĩqũẽ caãmerĩcõãta, ‘Mu̶jãã caãnipapau̶re mu̶jãã yu̶ qũẽnojũ̶goyetibojau̶ áya,’ mu̶jãã ñietibujioricu̶. 3 Bairi mai, yu̶ pu̶ame mu̶jãã caãnipapau̶ roto mu̶jãã qũẽnobojau̶ ácú̶ yu̶ baiya. Bairo qũẽno yaparori bero roque, mu̶jããrẽ yu̶ nei atígu̶, yu̶ mena mu̶jãã caãnimasĩparore bairo ĩ. Bairo yu̶ caató, mu̶jãã cũ̶ã yu̶ caãnipau̶a mu̶jãã ãnigarã. 4 Merẽ mu̶jãã etamasĩña yu̶ jũ̶gori yu̶ caátípau̶pu̶re.” 5 Bairo jãã cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Tomás pu̶ame Jesure bairo qũĩwĩ: —Jãã Quetiupau̶, jãã masĩẽtĩña. ¿Noopu̶re águ̶ bairo miñati? ¿Dope bairo jãã masĩrãati mu̶ caápáwãpu̶re? 6 Jesús pu̶ame bairo cũ̶ caĩrõ, atore bairo qũĩwĩ: —Yu̶a, yu̶ ãniña, maa átáwãrẽ bairo caãcũ̶. Yu̶a, yu̶ ãniña cariape caácu̶. Caticõãnio joroque caácu̶ yu̶ ãniña camasãrẽ. Yu̶ jũ̶gori mena jeto mu̶jãã etamasĩgarã yu̶ Pacu̶ cũ̶ caãnopu̶re. 7 Yu̶re mu̶jãã camasĩata, yu̶ Pacu̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ mu̶jãã masĩcõãgarã. Merẽ ãmea yu̶ mu̶jãã masĩña. Bairo yu̶re camasĩrã ãnirĩ, yu̶ Pacu̶ cũ̶ caátiãnie cũ̶ãrẽ caĩñacõãnarẽ bairo mu̶jãã ãniña. 8 Bairo Jesús jãã cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Felipe pu̶ame Jesure bairo qũĩwĩ: —Yu̶ Quetiupau̶, mu̶ Pacu̶re jãã ĩñoña. Bairo jãã mu̶ caĩñoata, jããrẽã tocãrõã ñucõãña yua. 9 Bairo cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame atore bairo qũĩwĩ: --¡Ago tame Felipe! Nocãrõ yoaro mu̶jãã mena yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ mai, ¿yu̶ mu̶ masĩẽtĩrecoayati? Yu̶re caĩñanucũũ̶, yu̶ Pacu̶ cũ̶ãrẽ caĩñacõãninucũũ̶rẽ bairo ãcũ̶ baiyami merẽ. ¿Dopẽĩ, ‘Mu̶ Pacu̶re jãã ĩñoña,’ yu̶ miñati? 10 ¿Cariape yu̶ Pacu̶ mena yu̶ caãnierẽ, bairi yu̶ Pacu̶ cũ̶ã yu̶ mena cũ̶ caãnierẽ mu̶jãã masĩẽtĩñati? Bairi atore bairo mu̶jãã yu̶ caĩquetibu̶ju̶rije yu̶ majũã yu̶ catũ̶goñarõ mee bairo niña. Yu̶ Pacu̶, yu̶ mena caãcũ̶ mena roque cũ̶ carotiro mena bairo caroaro cũ̶ paariquere yu̶ átiãninucũña. 11 Mu̶jãã cũ̶ã cariape masĩña yu̶ Pacu̶ mena yu̶ caãnierẽ. Bairi yu̶ Pacu̶ cũ̶ã yu̶ mena cũ̶ caãnierẽ masĩña. Bairo baiena cũ̶ã, jĩrĩãpu̶ra mu̶jãã yu̶ caáti ĩñonucũrĩjẽrẽ ĩñarĩ, mu̶jãã cũ̶ã cariapea masĩña. 12 Bairi mu̶na mee mu̶jããrẽ ñiña: Yu̶ caquetibu̶ju̶rijere cariape catũ̶gou̶sau̶ ãnirĩ yu̶ caátie ũnierẽ cũ̶ cũ̶ã átimasĩgu̶mi. Yu̶ roque yu̶ Pacu̶ tu̶pu̶ yu̶ caácoato jũ̶gori, cũ̶ pu̶ame jĩrĩã netõjãñurõ caroaro majũ átimasĩgu̶mi. 13 Bairi yu̶ wãme mena ĩrĩ nipetirije mu̶jãã cajẽnirõ, mu̶jãã caĩrõrẽã bairo mu̶jãã yu̶ átibojagu̶. “Yu̶ Pacu̶ Dios yu̶ jũ̶gori yu̶ Pacu̶ cũ̶ catutuarijere na ĩñáto na cũ̶ã,” ĩ bairo mu̶jããrẽ yu̶ áti ĩñogu̶. 14 Bairi yu̶ wãme mena ĩrĩ tocãnacã wãme mu̶jãã cajẽnirõ cãrõ mu̶jãã cajẽnirõrẽã bairo mu̶jãã yu̶ átibojanucũgu̶ yua —jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 15 Bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶ yaparori bero, bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ tunu Jesús: “Yu̶re mu̶jãã camaiata, yu̶ caroticũrĩjẽ cũ̶ãrẽ torea bairo caroaro mu̶jãã áticõã ninucũgarã yua. 16 Yu̶ pu̶ame yu̶ Pacu̶pu̶re mu̶jãã yu̶ jẽnibojagu̶, apei mu̶jããrẽ cajũ̶goãnitutuapau̶, Espíritu Santo cariape majũ caãcũ̶rẽ, tocãnacãni mu̶jãã mena cũ̶ caãninucũparore bairo ĩ. Ati yepa macããna roque, cũ̶, Espíritu Santore na yeripu̶ cũ̶ cũ̶goetinucũñama. Bairo cũ̶ cũ̶goetiri, cũ̶ caátie, cũ̶ catutuarije cũ̶ãrẽ ĩñajesoetinucũñama. Bairi mu̶jãã pu̶ame roque cũ̶ mu̶jãã masĩjãñuña, cũ̶ pu̶ame mu̶jãã mena tocãnacãni mu̶jããpu̶re cũ̶ caãno jũ̶gori. Bairi tocãnacãnia mu̶jãã mena, mu̶jããpu̶re ãnicõã ninucũgu̶mi yua. 18 “Baipu̶a, mu̶jãã yu̶ aweyocoápérigu̶. Yu̶ atígu̶ tunu, mu̶jãã mena tocãnacã rũ̶mu̶a ãnicõã ninucũgu̶. 19 Merẽ petoaca ru̶saya ati yepa macããna camasã yu̶re na caĩñajãnaparo yua. Mu̶jãã pu̶ame roque tocãnacã rũ̶mu̶a yu̶ mu̶jãã masĩcõã ninucũgarã mu̶jãã mena yu̶ caãnicõãninucũrĩjẽrẽ. Yu̶ pu̶ame caãnicõãninucũũ̶ yu̶ ãniña. Bairi torea bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã ãnicõã ninucũgarã. 20 Mu̶jããrẽ Espíritu Santo cũ̶ caetari rũ̶mu̶ caãno yua, mu̶jãã masĩgarã yu̶ Pacu̶ mena yu̶ caãnierẽ. Bairi mu̶jãã cũ̶ã yu̶ mena ãna, yu̶ cũ̶ã bairi mu̶jãã mena yu̶ caãnie cũ̶ãrẽ mu̶jãã masĩgarã yua. 21 Yu̶ caroticũrĩjẽrẽ tũ̶gou̶sari, yu̶ caroticũrĩjẽrẽ bairo caáticõãninucũũ̶ pu̶ame cariapea yu̶ maicõãninucũũ̶ átigu̶mi yua. Bairi yu̶re camaicõãcũ̶rẽ yu̶ Pacu̶ cũ̶ã cũ̶ maicõã ninucũgu̶mi. Yu̶ cũ̶ã cũ̶ yu̶ maicõã ninucũgu̶. Bairi cũ̶ ñiñogu̶ yu̶ camasĩrĩjẽrẽ yua,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ yua. 22 Apei Judas cawãmecu̶cu̶, Judas Iscariote mee caãcũ̶ pu̶ame atore bairo Jesure qũĩ jẽniñawĩ: --Yu̶ Quetiupau̶, ¿dopẽĩ jãã jetore mu̶ camasĩrĩjẽrẽ jãã miñou̶ati? ¿Dopẽĩ ati yepa macããna camasã cũ̶ãrẽ na miñoecu̶ati? —qũĩ jẽniñawĩ. 23 Jesús pu̶ame bairo Judas cũ̶ caĩjẽniñarõ, atore bairo qũĩ yu̶wĩ: —Yu̶re camai, yu̶ bu̶su̶rique cũ̶ãrẽ catũ̶gou̶sau̶ niñami. Bairi yu̶ Pacu̶ cũ̶ã cũ̶ maijãñugu̶mi. Bairi yua yu̶ Pacu̶ mena pu̶garãpu̶a cũ̶ mena jãã ãnicõã ninucũgarã tocãnacã rũ̶mu̶a yua. 24 Yu̶re camaiecũ̶ pu̶ame roque yu̶ bu̶su̶rique cũ̶ãrẽ catũ̶gou̶saecu̶ niñami. Tunu bairoa yu̶ caĩquetibu̶ju̶rije yu̶ majũã yu̶ catũ̶goñarõã, yu̶ caĩbu̶su̶rije mee niña. Yu̶ Pacu̶ Dios yu̶re cajoricu̶ cũ̶ caĩbu̶su̶ quetibu̶ju̶rotirije majũ roque niña. 25 “Bairi mu̶jãã mena ãcũ̶ mai, nipetirije atiere mu̶jãã ñi quetibu̶ju̶ya. 26 Bairi Espíritu Santo mu̶jããrẽ cajũ̶goãnitutuapau̶, yu̶ Pacu̶ yu̶ jũ̶gori mu̶jããrẽ cũ̶ cajopau̶ pu̶ame nipetirije mu̶jãã masĩõgu̶mi. Bairi tunu atie mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rije nipetirijere tũ̶goña masĩpetio joroque mu̶jãã átigu̶mi yua. 27 “Bairi yu̶ pu̶ame yu̶ ácoagu̶. Bairo ácú̶, mu̶jããrẽ yu̶ joya jĩcãrõ tũ̶ni tũ̶goña yeri jãña ãnajẽrẽ. Tie jĩcãrõ tũ̶ni tũ̶goña yeri jãñarĩqũẽ caãnicõãnie yu̶ yaye majũrẽ mu̶jãã yu̶ joya yua. Ati u̶mu̶recóo macããna camasã na cajonucũrõrẽ bairo mee mu̶jãã yu̶ joya. Torena, tũ̶goña yapapuaeticõãña. Uwitũ̶goñaeticõãña. 28 Merẽ yu̶ mu̶jãã tũ̶goapu̶, ‘Yu̶ áya,’ mu̶jãã yu̶ caĩrĩjẽrẽ. Bairi tunu, ‘Mu̶jãã mena yu̶ ãni atígu̶,’ yu̶ caĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã tũ̶goapu̶. Yu̶re camaitũ̶goñamajũcõãrã mu̶jãã caãmata, ‘Yu̶ Pacu̶ tu̶pu̶ yu̶ áya,’ yu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori bu̶tioro mu̶jãã u̶seanibujioatana. Yu̶ Pacu̶ Dios pu̶ame yu̶ netõrõ caãnimajũũ̶ niñami. 29 Torecu̶, cariape majũ mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶ jũ̶goyetiweyocõãña merẽ. Bairo yu̶ caĩrĩjẽrẽ bairo cabairopu̶, ‘Cariape majũ jãã ĩ quetibu̶ju̶yupi,’ mu̶jãã ĩ masĩgarã yua. 30 “Tocãrõã yua, mu̶jãã mena capee yu̶ bu̶su̶etigu̶. Merẽ atígu̶ baiyami ati yepa macããnarẽ carotimasĩrĩ majõcu̶. Cũ̶ pu̶ame bairo rotimasĩmicũ̶ã, yu̶re nopẽ caátijĩãtimasĩẽcũ̶ niñami. 31 Bairoa cabaipee niña bairopu̶a, ati yepa macããna nipetiro camasã yu̶ Pacu̶ Diore cũ̶ yu̶ camairĩjẽrẽ na camasĩparore bairo yua. Tunu bairoa masĩgarãma yu̶ Pacu̶ Dios yu̶re carotijoricu̶ yu̶ cũ̶ carotirorea bairo yu̶ caátie cũ̶ãrẽ,” jãã ĩwĩ Jesús. Bairo ĩ yaparori bero: “Wãmu̶nu̶cãña. Jito, tãmurĩ marĩ átóca merẽ,” jãã ĩwĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ yua.

Juan 15

1 Bairo jãã ĩ yaparori bero, Jesús bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Yu̶ pu̶ame u̶sewu̶ caãnimajũrĩ wu̶re bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña. Bairi yu̶ Pacu̶ Dios pu̶ame cau̶se otericu̶ majũrẽ bairo caãcũ̶ niñami. 2 Bairi u̶sewu̶ jĩcã ru̶pu̶ caríca manicõãta, ti ru̶pu̶re pajure recõãmasĩñami yu̶ Pacu̶. Caroaro ti ru̶pu̶ caríca cu̶pata, carorije ũnierẽ jee reri, caroaro ĩñanu̶nu̶je masĩñami, capee to caríca cu̶tinemoparore bairo yua. 3 Bairi mu̶jãã pu̶ame torea bairo yu̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ tũ̶gou̶sari caroarã majũ catuarã mu̶jãã ãniña. 4 Bairi yu̶re tũ̶gou̶sa jãnaeticõãña. Yu̶ cũ̶ã, mu̶jããrẽ mairĩ, mu̶jãã yu̶ capitietorea bairo mu̶jãã cũ̶ã yu̶re yu̶ tũ̶gou̶sajãnaeticõãña. Bairi merẽ mu̶jãã masĩña: Jĩcã ru̶pu̶ u̶sewu̶ ru̶pu̶ carupau̶ majũpu̶ to caãmerĩcõãta, ríca jomasĩẽtĩña. Carupau̶ majũpu̶a caãni ru̶pu̶ ãnirĩ ríca cu̶timasĩnucũña. Torea bairo mu̶jãã cũ̶ã caroa wãmerẽ mu̶jãã átiãnimasĩẽna, yu̶re tũ̶gou̶sari jĩcãrõrẽ bairo yu̶ mena mu̶jãã caãmerĩcõãta. 5 “Bairi yu̶ pu̶ame u̶sewu̶ carupawu̶ majũrẽ bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña. Mu̶jãã pu̶ame tiwu̶ u̶sewu̶ ru̶pu̶re bairo caãna mu̶jãã ãniña. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶re catũ̶gou̶sacõãcũ̶, yu̶ cũ̶ã cũ̶ mena cũ̶ yeri yu̶ caãmata, jĩcãrõ tũ̶ni caroa macããjẽrẽ átiãnimasĩñami nocãrõ pairo majũ yua. Yu̶, yu̶ camanicõãta, nopẽ bairo caroa macããjẽrẽ mu̶jãã átimasĩẽna. 6 Yu̶re tũ̶gou̶sari yu̶ carotirore bairo caátiãmerã na caãmata, rocaecocõãgarãma. Bairo rocaecori yua, peeropu̶ joe ecogarãma, carorije cajĩnirĩjẽ u̶sewu̶ ru̶pu̶re jeri peeropu̶ na cajoererore bairo yua. 7 “Bairo yu̶re tũ̶gou̶sari yu̶ carotirore bairo jeto botioricaro mano caátiãna mu̶jãã caãmata, noo mu̶jãã caborijere yu̶ jẽniña. Bairo mu̶jãã cajẽnirõ, noo mu̶jãã caborijere mu̶jãã yu̶ jomasĩña. 8 Cariapea yu̶ cabuerã majũ caãna nocãrõ pairo caroa macããjẽrẽ átiãnimasĩñama. Bairo na caátiãnimasĩrĩjẽ jũ̶gori yu̶ Pacu̶ pu̶ame netõjãñurõ camasãrẽ caĩroaecou̶ cañuu̶ majũ tuagu̶mi. 9 Torecu̶, bu̶tioro mu̶jããrẽ ñiñamaiña, yu̶ Pacu̶ yu̶re cũ̶ camairõrẽã bairo. Bairo yu̶ camairã ãnirĩ jĩcãrõrẽ bairo yu̶ mena ãnicõã ninucũña tocãnacã rũ̶mu̶a. 10 Yu̶ caroticũrĩjẽrẽ caroaro tũ̶gou̶sari, yu̶ carotirore bairo jeto mu̶jãã caáti ãmata, yu̶ camairã, yu̶ yarã majũ mu̶jãã tuagarã. Yu̶ cũ̶ã yu̶ Pacu̶ yu̶ cũ̶ carotirore bairo ácu̶, cũ̶ camai majũ yu̶ caãnorẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã yu̶ camairã majũ mu̶jãã tuagarã. 11 “Atore bairo mu̶jãã ñi quetibu̶ju̶ya, caroaro yu̶ mena mu̶jãã cau̶seanimasĩparore bairo ĩ. Tunu bairoa mu̶jãã cau̶seani coterije caroaro jĩcãrõ tũ̶ni to caãnijĩãtiparore bairo ĩ, tore bairo ñi quetibu̶ju̶ya. 12 Bairi atore bairo mu̶jãã yu̶ átiroticũña: Mu̶jããrẽ yu̶ camainucũrõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo maiña. 13 Nocãrõ cũ̶ yarãrẽ camaimajũũ̶ cũ̶ caãmata, cũ̶ majũ rupau̶ mena cũ̶ãrẽ popiye tãmu̶orĩ cũ̶ jũ̶gori riamasĩñami. 14 Bairi mu̶jãã yu̶ caroticũrĩjẽrẽ jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã caátimasĩata, yu̶ yarã, yu̶ baparã majũ mu̶jãã ãniña. 15 Bairi ãmerẽ yua yu̶ paabojari majãrẽ bairo mu̶jãã ñiñaẽtĩña. Mai, capaabojari majõcu̶ pu̶ame cũ̶ quetiupau̶ nipetirije cũ̶ caátiãninucũrĩjẽrẽ masĩẽtĩñami. Bairi ãmerẽ ‘yu̶ baparã’ mu̶jãã ñiña, nipetirije yu̶ Pacu̶ yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotiriquere mu̶jãã yu̶ camasĩõrõ jũ̶gori yua. 16 Mu̶jãã, yu̶re bori yu̶ mu̶jãã beseepu̶. Yu̶ pu̶ame roque mu̶jããrẽ mairĩ mu̶jãã yu̶ besewu̶. Bairo mu̶jããrẽ beseri caroa quetire mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ rotijoya capããrã camasãrẽ, yu̶ yarã na ãnicõã ninucũõ joroque mu̶jãã caátiparore bairo ĩ. Tore bairo mu̶jãã caátiãnimasĩata, yu̶ wãme mena ĩrĩ nipetirije mu̶jãã cajẽnirĩjẽrẽ mu̶jãã jogu̶mi yu̶ Pacu̶. 17 Bairi atiere mu̶jãã yu̶ átiroticũña: Nipetiro tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo maiña,” ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ yua. 18 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: “Ati u̶mu̶recóo macããna, mu̶jãã, yu̶ yarãrẽ na caĩñateata, merẽ yu̶re caĩñatejũ̶goricarã ñiñama. Tiere mu̶jãã camasĩrõ yu̶ boya. 19 Mu̶jãã cũ̶ã ati yepa macããna cariapea mu̶jãã caãmata, na, camasã cũ̶ã mu̶jãã maibujiorãma, na yarãrẽ na camairõrẽã bairo. Yu̶ pu̶ame roque mu̶jããrẽ ati yepa macããna mena macããnarẽ mu̶jãã yu̶ besewu̶. Bairi mu̶jããrẽ ati yepa macããna pu̶ame bu̶tioro mu̶jãã teyama, merẽ ati yepa macããna mee mu̶jãã caãno jũ̶gori yua. 20 Cajũ̶goye atore bairo mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶atajere tũ̶goñanemoñijate: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ paabojari majõcu̶ cũ̶ quetiupau̶ netõjãñurõ ãmerĩñami. Yu̶re roro yu̶ áti u̶sanucũwã, yu̶ pajĩãgarã. Bairi mu̶jãã cũ̶ãrẽ torea bairo roro mu̶jãã átigarãma. Tunu bairoa yu̶ yaye quetire na catũ̶gou̶saata, mu̶jãã cũ̶ãrẽ mu̶jãã tũ̶gou̶sagarãma mu̶jãã caquetibu̶ju̶rijere. 21 Bairãpu̶a, aperã camasã mu̶jããrẽ roro jeto átinucũgarãma, yu̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gou̶sari camasãrẽ na mu̶jãã caquetibu̶ju̶netõrĩjẽ jũ̶gori. Bairo mu̶jããrẽ caátinucũrã pu̶ame yu̶ Pacu̶ Dios yu̶re ati yepapu̶ cajoricu̶re camasĩẽna ãnirĩ bairo mu̶jãã átinucũgarãma. 22 “Ati yepa macããna nipetiro camasã na carorije wapare na yu̶ caquetibu̶ju̶masĩõũ̶ ápericõãta, yu̶re na catũ̶gou̶saetie wapa, wapa cũ̶goetibujiorãma. Ãmerẽ yua narẽ yu̶ caquetibu̶ju̶ro bero, ‘Carorije cawapa mána jãã ãniña,’ ĩ netõmasĩẽtĩñama. 23 Bairi tunu jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶re caĩñatei pu̶ame yu̶ Pacu̶ Dios cũ̶ãrẽ caĩñateire bairo ãcũ̶ baiyami. 24 Ati yepa macããna camasãrẽ caroa wãme áti ĩñorĩqũẽrẽ na yu̶ caáti ĩñou̶ ápericõãta, yu̶ caátiere na caĩroaetie wapa, wapa cũ̶goetibujiorãma. Bairo na yu̶ caáti ĩñorĩjẽrẽ ĩñamirãcũ̶ã, ñiñagaetiyama. Bairo bairã, yu̶ Pacu̶ Dios cũ̶ãrẽ caĩñaterãrẽ bairo ãna baiyama. 25 Atore bairo cabaipeere Dios ya tutipu̶ ĩ woatujũ̶goyeticũñañupã: ‘Ñe apeye ũnie jũ̶gori cabuicu̶peirea qũĩña tejãñugarãma,’ ĩ woatu quetibu̶ju̶yupa. 26 “Bairi mu̶jããrẽ cajũ̶goãnitutuapau̶ Espíritu Santo cariape caãcũ̶ majũrẽ yu̶ Pacu̶ jũ̶gori mu̶jãã yu̶ cajopau̶ pu̶ame, yu̶, cariape yu̶ caãnierẽ mu̶jãã masĩõgu̶mi. 27 Mu̶jãã pu̶ame merẽ yu̶ mena cajũ̶goripau̶pu̶a yu̶ mu̶jãã masĩcõã ninucũwũ̶. Bairo mu̶jãã cũ̶ã yu̶re camasĩrã ãnirĩ cariapea na masĩõ joroque na mu̶jãã átigarã camasãrẽ yu̶ caátiãnierẽ.

Juan 16

1 “Atore bairo mu̶jãã ñi quetibu̶ju̶ya, yu̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuacõãniparore bairo ĩ. 2 Mu̶jããrẽ roro ñubuerica wiiripu̶ caãnarẽ mu̶jãã acuwiyoregarãma ati yepa macããna camasã. Tunu bairo átiri, mu̶jãã pajĩãrecõãgarãma. Bairo noa ũna mu̶jããrẽ capajĩãregarã pu̶ame, ‘Dios cũ̶ carotiro mena ána marĩ átiya,’ ĩ tũ̶goñamigarãma. 3 Tore bairo átigarãma, yu̶re bairi yu̶ Pacu̶ cũ̶ãrẽ camasĩẽna majũ ãnirĩ. 4 Atore bairo mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶cũña, camasã roro mu̶jããrẽ na caáto ĩñarĩ, yu̶ caĩquetibu̶ju̶riquere cabero mu̶jãã catũ̶goñamasĩparore bairo ĩ,” tore bairo ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩ nemowĩ tunu: “Atie mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere caãnijũ̶goripau̶pu̶a mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶epu̶, mu̶jãã mena caãcũ̶ ãnirĩ mai. 5 Bairi ãme roquere yu̶ Pacu̶ yu̶re cajoricu̶ tu̶pu̶ águ̶ majũ yu̶ baiya. Bairo yu̶ caágamiatacũ̶ãrẽ, ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶, ‘¿Noopu̶ mu̶ ácú̶ati?’ yu̶re caĩjẽniñagau̶ manimajũcõãñami. 6 Bairo ĩrĩcãrõ ũnorẽã, mu̶jãã pu̶ame yu̶ cabaipeere mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori bu̶tioro mu̶jãã tũ̶goñarĩqũẽ paicõãña yua. 7 Bairi mu̶jããrẽ atore bairo cariape majũ mu̶jãã ñiña: Mu̶jããrẽ yu̶ caaweyocoato ñuña. Mu̶jããrẽ yu̶ caaweyoeticõãta, mu̶jããrẽ cajũ̶goãnitutuapau̶re cũ̶ yu̶ joetibujiou̶. Mu̶jããrẽ yu̶ caaweyocoápáta roque, yu̶ majũã cũ̶ yu̶ jogu̶ Espíritu Santore. 8 Cũ̶, Espíritu Santo acú̶pu̶, ati yepa macããna nipetiro camasãrẽ, caroaro majũ na masĩõgu̶mi carorije macããjẽ na caátinucũrĩjẽrẽ. Cariape macããjẽ cũ̶ãrẽ na masĩõgu̶mi. Bairi Dios cũ̶ caĩñabesemasĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ na masĩõgu̶mi yua. 9 Bairi Espíritu Santo pu̶ame camasãrẽ na masĩõgu̶mi yu̶re na catũ̶gou̶saetie wapa jũ̶gori na cayasipeere. 10 Bairi tunu cariape yu̶ Pacu̶tu̶ yu̶ ácoagu̶. Yu̶ mu̶jãã ĩñaetigarã yua. Bairo yu̶ Pacu̶ tu̶pu̶ yu̶ caátíe mena jũ̶gori mu̶jãã masĩõgu̶mi Espíritu Santo pu̶ame caroaro cariape caãcũ̶ yu̶ caãnierẽ yua. 11 Tunu bairoa ati yepa macããnarẽ carotimasĩ wãtĩ popiye cũ̶ baio joroque Dios cũ̶ caátipee cũ̶ãrẽ mu̶jãã masĩõgu̶mi. 12 “Baipu̶a, capee majũ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gamicu̶pu̶. Mai, ãmerẽ mu̶jãã pu̶ame jicoquei caroaro yu̶ mu̶jãã tũ̶gojĩãti masĩẽtĩbujiorã. 13 Bairi Espíritu Santo mu̶jããtu̶ acú̶pu̶, mu̶jãã masĩpeyo joroque mu̶jãã átigu̶mi cariape macããjẽ majũ masĩrĩqũẽrẽ yua. Cũ̶ pu̶ame cariape macããjẽ majũrẽ mu̶jãã quetibu̶ju̶gu̶mi. Baipu̶a, cũ̶ majũ cũ̶ caborore bairo mu̶jãã quetibu̶ju̶etigu̶mi. Dios yaye macããjẽ cũ̶ catũ̶gorijere mu̶jãã quetibu̶ju̶gu̶mi. Bairi tunu nipetirije caberopu̶ cabaipee cũ̶ãrẽ mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩõgu̶mi yua Dios Yeri Espíritu Santo pu̶ame. 14 Cũ̶ pu̶ame caroaro majũ yu̶ nu̶cũ̶bu̶gori ñiroagu̶mi. Cũ̶, Espíritu Santo pu̶ame yu̶ yaye yu̶ camasĩrĩjẽ macããjẽrẽ camasĩ ãnirĩ, tiere mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩõgu̶mi. Bairo yu̶ yayere camasĩ ãnirĩ, yu̶ cũ̶ãrẽ bu̶tioro ñiroagu̶mi. 15 Bairi nipetirije yu̶ Pacu̶ caroa cũ̶ caátiãnie yu̶ yaye jeto ãno baiya. Bairi, ‘Espíritu Santo pu̶ame tie yu̶ yaye yu̶ camasĩrĩjẽ macããjẽrẽ mu̶jããrẽ masĩõ joroque mu̶jãã átigu̶mi,’ ñiapũ̶. 16 “Bairi ãme bero cayoápéroa yu̶ mu̶jãã ĩñaetigarã. Bairo ñiñaetimirãcũ̶ã, cabero jãñurĩpu̶ roque yu̶ mu̶jãã ĩñanemogarã tunu,” ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 17 Bairije Jesús jãã cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori, jãã pu̶ame jãã majũ atore bairije jãã ãmeo ĩ jẽniñawũ̶: --¿Dope bairo ĩgu̶, tore bairije marĩ qũĩ quetibu̶ju̶yati? ¿Dopẽĩ, “Cabero jãñurĩ yu̶ mu̶jãã ĩñaetigarã yua,” marĩ ĩmicũ̶ã, “Tunu cabero jãñurĩpu̶ yu̶ mu̶jãã ĩñanemogarã,” marĩ qũĩñati? ¿Nopẽ ĩgu̶, “Yu̶ Pacu̶ tu̶pu̶ yu̶ águ̶,” marĩ qũĩ quetibu̶ju̶yati? 18 ¿Dope bairo ĩ quetibu̶ju̶gu̶, “Ãme bero cayoápéroa,” qũĩñati? Bairi, “Tie ĩ quetibu̶ju̶gu̶ ĩñami,” marĩ ĩ tũ̶gomasĩẽtĩmajũcõãña —jãã ãmeo ĩwũ̶. 19 Jesús pu̶ame bairo jãã caãmeo ĩrõ, cũ̶rẽ jãã caĩjẽniñagarijere masĩcõãñupĩ. Bairi atore bairo jãã ĩwĩ: —Mu̶jããrẽ bairo ñiapũ̶: “Ãme bero cayoápéroa yu̶ mu̶jãã ĩñaetigarã yua. Bairi tunu cabero jãñurĩpu̶ roque yu̶ mu̶jãã ĩñanemogarã tunu.” ¿Atie mu̶jãã yu̶ caĩatajerea mu̶jãã ãmeo jẽniñacõã niñati? 20 Cariape majũ atore bairo mu̶jãã ñi quetibu̶ju̶ya: Mu̶jãã otigarã. Bairo bairã, bu̶tioro mu̶jãã tũ̶goña yapapuagarã. Bairo mu̶jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, ati yepa macããna pu̶ame u̶seanigarãma. Bairo mu̶jãã catũ̶goñayapapuaatato bero, u̶seani tũ̶goñarĩqũẽ pu̶ame mu̶jãã ãniwasoa etagaro yua. 21 Jĩcãõ carõmio bairirupau̶ caãcõ cõ macũ̶ cũ̶ cabuiagaro, bu̶tioro wisio tũ̶goñañamo. Tunu bairoa cõ macũ̶ cũ̶ cabuiaro bero roque, wisio tũ̶goñaẽtĩñamo yua. Bairo cõ macũ̶ jĩcãũ̶ ati yepapu̶ cũ̶ cabuiaro jũ̶gori, cawisiomiataco yua cõ macũ̶rẽ ĩñarĩ bu̶tioro tũ̶goña u̶seanicõãñamo. 22 Jĩcãõ carõmio cõ cabairore bairo mu̶jãã cũ̶ã ãmeacãrẽ bu̶tioro roro popiye majũ tãmu̶orĩ mu̶jãã yapapuaya. Cabero tunu mu̶jãã tu̶re etau̶pu̶, mu̶jãã ñiñagu̶ tunu. Bairo yu̶ cabairopu̶ ñiñarã, bu̶tioro mu̶jãã yeripu̶ mu̶jãã tũ̶goña u̶seanigarã. Bairo mu̶jãã cau̶seanirĩjẽrẽ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã u̶seani jãnao joroque mu̶jãã átimasĩẽtĩgu̶mi. 23 Cariapea mu̶jããrẽ ñiña: “Mu̶jãã mena yu̶ caãmerĩ rũ̶mu̶ caãnorẽ yua, mu̶jãã caborijere yu̶re mu̶jãã jẽnietigarã. Yu̶ Pacu̶pu̶ roquere cũ̶ mu̶jãã jẽnimasĩgarã. Bairo cũ̶ jẽnirã, mu̶jãã caborijere yu̶ wãme mena ĩrĩ cũ̶ mu̶jãã cajẽnirõ, nipetirijere mu̶jãã jomajũcõãgu̶mi yua. 24 Mai, mu̶jãã mena yu̶ caãno, jĩcãni ũno yu̶ wãme mena ĩrĩ, mu̶jãã jẽnietinucũña. Bairi ãmea mu̶jãã jẽnigarã. Bairo mu̶jãã cajẽniata, Dios pu̶ame mu̶jãã jogu̶mi mu̶jãã caborijere, jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã cau̶seanirĩjẽ to caãnijĩãtiparore ĩrã,” ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 25 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo jãã ĩ nemowĩ tunu. “Bairi atore bairo mu̶jãã yu̶ caĩquetibu̶ju̶nucũrĩjẽrẽ ĩcõñarĩ mena jeto mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nucũña: Bairi ãme ato jũ̶goyere tocãrõã ĩcõñarĩ, mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶etigu̶. Cariapea yua caroaro majũ yu̶ Pacu̶ yaye caroare mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ masĩõpeyocõãgu̶, ĩ cõñarĩcãrõ mano yua. 26 Mu̶jãã mena yu̶ caãmerĩ rũ̶mu̶rẽ yua mu̶jãã pu̶ame yu̶ wãme mena ĩrĩ, yu̶ Pacu̶re cũ̶ mu̶jãã jẽninucũgarã. Yu̶ pu̶ame yu̶ Pacu̶re mu̶jãã yu̶ cajẽnibojacõãninucũpee jeto nigaro ĩ mee, bairo mu̶jãã ñiña. Yu̶ Pacu̶ pu̶ame mu̶jãã maiñami, yu̶ cũ̶ãrẽ mu̶jãã camairõ jũ̶gori. Tunu bairoa cariape Dios cũ̶ cajoricu̶ yu̶ caãnierẽ masĩrĩ caroaro yu̶ mu̶jãã catũ̶gou̶sarije jũ̶gori mu̶jãã maiñami. Torena, mu̶jãã pu̶ame roque mu̶jãã majũã cũ̶ mu̶jãã jẽninucũgarã yua. 28 Yu̶ pu̶ame yu̶ Pacu̶ cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caãnacũ̶ yu̶ apú̶ ati yepapu̶re, mu̶jãã camasã mena ãni acú̶. Bairo caatácu̶ ãnirĩ, tunu mu̶jãã ati yepa macããna camasãrẽ aweyo águ̶ yu̶ baiya yu̶ caatátopu̶a tunu. Bairi yu̶ caatáto, yu̶ Pacu̶ tu̶pu̶a yu̶ tunuágu̶ tunu,” jãã ĩwĩ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gorã, atore bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: --Ãme roque caroaro cariape majũ jãã mu̶ quetibu̶ju̶ya yua. Apeye ũnie cũ̶ãrẽ ĩ cõñanucũrĩ mee, caroaro majũ jãã mu̶ quetibu̶ju̶ya. 30 Ãmerẽ yua caroaro majũ jãã mu̶ caquetibu̶ju̶masĩõrõ tũ̶gorã, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶ jẽniñanemo nucũrĩcãrõ mano jĩcãrõ tũ̶ni majũ mu̶rẽ jãã tũ̶gou̶sa masĩña. Bairi tiere jãã mu̶ caquetibu̶ju̶ro tũ̶gorã, cariape majũ mu̶rẽ jãã masĩña Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caãnacũ̶ mu̶ caatáje cũ̶ãrẽ —cũ̶ jãã ĩwũ̶ Jesure. 31 Bairo jãã, cũ̶ cabuerã, cũ̶ jãã caĩrõ tũ̶gori, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús: --¿Ãmerẽ yua caroaro majũ ñe ũnie ru̶saricaro mano cariape yu̶ mu̶jãã tũ̶gou̶sacõãñati? 32 Mu̶jãã pu̶ame yu̶ mu̶jãã caaweyoparo merẽ etaro baiya. Bairo yu̶re aweyorã, tocãnacãũ̶pu̶a noo mu̶jãã caboropu̶ mu̶jãã ábatacoagarã. Bairo mu̶jãã cabairo, yu̶ pu̶ame roque jĩcãũ̶ã yu̶ tuagu̶. Jĩcãũ̶ã yu̶ ãmerĩña baipu̶a. Yu̶ Pacu̶ Dios pu̶ame yu̶ mena ãniñami. 33 Bairi atore bairo nipetirije mu̶jãã ñi quetibu̶ju̶ya, yu̶ mena cũ̶ãrẽ jĩcãrõ tũ̶ni caroaro mu̶jãã catũ̶goña yerijãñacõãninucũparore bairo ĩ yua. Mu̶jããrẽ ati yepa macããna popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã átiepenucũgarãma. Mu̶jãã pu̶ame bairo mu̶jãã na caátimiatacũ̶ãrẽ, tũ̶goñatutuacõãña. Merẽ yu̶ roque ati u̶mu̶recóo macããjẽ carorijere yu̶ botionetõnu̶cãcõãwũ̶ —jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Jesús.

Juan 17

1 Bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶ yaparori bero, u̶mu̶recóopu̶ ĩñamu̶gõjori, atore bairo cũ̶ pacu̶ Diore qũĩ jẽniwĩ: “Caacu̶, merẽ tocãrõã yu̶ mu̶ cacõrĩcã yu̶tea etaro baiya. Bairi yu̶, mu̶ macũ̶rẽ nocãrõ mu̶ caátitutuãnierẽ yu̶ u̶pocũña. Bairo mu̶ caáto, yu̶, mu̶ macũ̶ cũ̶ã nocãrõ mu̶ caátitutuãnierẽ nipetiro camasãrẽ na yu̶ áti ĩñogu̶. 2 Bairi mu̶ macũ̶rẽ nipetirã ati yepa macããna camasã netõrõ rotimasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ yu̶ mu̶ jowu̶. Bairo mu̶ caáto yua, caticõãninucũrĩqũẽrẽ nipetiro yu̶ mu̶ cajoricarãrẽ na yu̶ cajomasĩparore bairo ĩ, tiere yu̶ mu̶ jowu̶. 3 Caticõãnajẽrẽ masĩrĩqũẽ pu̶ame mu̶, jĩcãũ̶ã Dios cariape majũ mu̶ caãnierẽ, yu̶, Jesucristo mu̶ cajoricu̶ cũ̶ãrẽ camasã na camasĩpee niña. 4 “Ati yepapu̶re ãcũ̶ merẽ mu̶ catutuarije mena mu̶ carotirore bairo yu̶ áti yaparobojaya. Ati yepa macããna camasãrẽ na yu̶ masĩõpeyocõãña mu̶ caátitutuãnierẽ merẽ yua. 5 Bairi Caacu̶, mu̶rẽ ñiña tunu: Mu̶ caĩñajoropu̶ nocãrõ mu̶ caátitutuarije mena yu̶ átimasĩõ joroque yu̶ ása tunu, mu̶ mena jĩcãrõ yu̶ cacũ̶goriquere bairo ati u̶mu̶recóo caãniparo jũ̶goyepu̶a. 6 “Camasã ati yepa macããnarẽ na beseri, yu̶ mu̶ cacũrĩcãrãrẽ merẽ na yu̶ masĩõ peyocõãña mu̶, yu̶ Pacu̶ Dios, mu̶ caãnajẽ cu̶tiere. Na pu̶ame mu̶ cabesericarã mu̶ yarã caãna niñama. Bairo caãna ãnirĩ, mu̶ carotiro mena mu̶ yaye quetire mu̶ yu̶ caquetibu̶ju̶bojaro, caroaro majũ yu̶ tũ̶gou̶sayama. 7 Bairi ãmerẽ nipetirije yu̶ mu̶ cajonucũrĩjẽrẽ, ‘Dios cũ̶ cajorije majũ niña,’ ĩ masĩpeyocõãñama merẽ yua. 8 Cariape majũ yu̶ mu̶ caquetibu̶ju̶rotirijere na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Na pu̶ame caroaro majũ yu̶ tũ̶gou̶sayama. Bairi masĩñama mu̶tu̶ mu̶ carotimasĩrĩpau̶ caãnacũ̶ ati yepapu̶ yu̶ mu̶ cajorique cũ̶ãrẽ. 9 “Caroaro na ãnio joroque na mu̶ caátiparore bairo ĩ, mu̶rẽ na yu̶ jẽnipeobojaya, mu̶ yarã yu̶ mu̶ cacũrĩcãrã na caãnoi. Ati yepa macããna camasãrẽ mu̶ yaye quetire catũ̶gou̶sagaenarẽ na yu̶ jẽnibojaetinucũña. 10 Nipetirã yu̶ yarã yu̶re catũ̶gou̶sarã pu̶ame mu̶ yarã niñama. Bairi nipetirã mu̶ yarã caãna cũ̶ã yu̶ yarã niñama. Bairi na cũ̶ã yu̶ caátitutuãnierẽ camasãrẽ na áti ĩñogarãma. 11 “Yu̶ pu̶ame tocãrõã mu̶ tu̶pu̶ yu̶ ãniágu̶. Tocãrõã ati yepare yu̶ ãmerĩgu̶ yua. Yu̶ cabuerã roque ati yepa tuagarãma, bairo mu̶tu̶ yu̶ caãnitoye. Caacu̶, nocãrõ cañuu̶ ãnirĩ, mu̶ catutuarije mena na coteya, mu̶ catutuarije mena na yu̶ cacote nucũrĩcãrõrẽã bairo. Na cũ̶ã jĩcãrõ tũ̶ni marĩ caãnorẽã bairo na caãnimasĩparore bairo ĩ, caroaro na ĩñacoteya. 12 Ati yepa ãcũ̶, yu̶ mu̶ cacũrĩcãrãrẽ caroaro majũ na yu̶ qũẽno ãninucũwũ̶, mu̶ catutuarije mena mu̶ carotijoricarorea bairo yua. Bairo na qũẽno ãcũ̶, ni ũcũ̶rẽ cũ̶ yasio joroque yu̶ ápewu̶. Baipu̶a, mu̶ ya tutipu̶ profeta majã ãnana na cawoatujũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo cabaipau̶ jeto yasigu̶mi. 13 “Bairi mu̶ tu̶pu̶ águ̶ yu̶ baiya. Mai, bairo na mena ati yepapu̶ ãcũ̶na, atore bairo na ñiña, na cũ̶ã bu̶tioro ñe ũnie ru̶saeto na u̶seaniáto, na mena ãcũ̶ bu̶tioro yu̶ cau̶seanirõrẽã bairo. 14 Yu̶, mu̶ caquetibu̶ju̶rotiriquere na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Tunu apeyera ati yepa macããcũ̶ mee yu̶ caãnoi, na pu̶ame cũ̶ã ati yepa macããna meerẽ bairo caãna niñama. Bairi ati yepa macããna camasã pu̶ame na jũnuoñe ĩñajãñunucũñama. 15 ‘Mu̶ tu̶pu̶ tãmurĩ na jejoya,’ ĩ mee ñiña. ‘Caroaro majũ na qũẽnoña,’ ĩ pu̶ame roque bairo ñiña. ‘Carorije wãtĩ na átirotiremi, na ĩñaricanu̶gõña ĩ,’ bairo mu̶ ñiña. 16 Na cũ̶ã ati yepa macããcũ̶ mee yu̶ caãnorẽã bairo ati yepa macããna mee niñama. 17 Bairo mu̶ caquetibu̶ju̶rijere mu̶ majũã na u̶poya, mu̶ yaye cariape majũ caãnorẽã bairo na caátiãnimasĩparore bairo ĩ. Mu̶ yaye cariape macããjẽ majũ niña. 18 Ati yepapu̶ yu̶re mu̶ caquetibu̶ju̶rotijoricarorea bairo yu̶ cũ̶ã ãnoa yu̶ yarãrẽ na yu̶ bueroti joya camasãrẽ. 19 Mu̶ caborore bairo tũ̶gou̶sari caroú̶ ãnigu̶, na carorije wapa na yu̶ riabojagu̶. Bairo na yu̶ cariabojaro, na pu̶ame cũ̶ã caroarã majũ tuagarãma cariapea yua. 20 “Ãnoa jũ̶gori jeto mee mu̶rẽ na yu̶ jẽnibojaya. Nipetiro camasã cabero na caquetibu̶ju̶ro catũ̶gou̶saparã cũ̶ãrẽ na yu̶ jẽnibojaya. 21 Caroaro na ãnio joroque ĩ, mu̶rẽ na yu̶ jẽnibojaya. Marĩ mena jĩcãrõrẽã bairo caroaro na ãnicõãto na cũ̶ã. Caacu̶, mu̶, yu̶ mena mu̶ caãnorẽã bairo, bairi tunu yu̶ cũ̶ã mu̶ mena yu̶ caãnorẽã bairo na cũ̶ã jĩcãrõrẽã bairo na ãmarõ. Bairo na caãno ĩñarã, ati yepa macããna camasã pu̶ame, ‘Cariape majũã Jesús, Dios cũ̶ cajoricu̶ niñami,’ ĩ masĩgarãma. 22 Bairi mu̶ carotimasĩrĩjẽrẽ yu̶ mu̶ cajoricarorea bairo yu̶ cũ̶ã rotimasĩrĩqũẽrẽ na yu̶ joya, jĩcãrõrẽã bairo na tũ̶goña yeri jãña ãmarõ ĩ. Bairo bairã, jĩcãrõ marĩ caãnorẽã bairo na cũ̶ã na ãmarõ. 23 Yu̶, na mena yu̶ ãniña. Mu̶ pu̶amea yu̶ mena mu̶ ãniña. Bairo caãna marĩ caãnoi, jĩcãrõ tũ̶ni caãna majũ na tuao joroque na marĩ átigarã. Bairo na marĩ caáto, ati yepa macããna camasã pu̶ame na ĩñarã, ‘Cariape majũã Jesús, Dios cũ̶ cajoricu̶ niñami,’ ĩ masĩgarãma. ‘Cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere catũ̶gou̶sarãrẽ na maiñami Dios, cũ̶ macũ̶rẽ cũ̶ camairõrẽã bairo,’ ĩ masĩgarãma. 24 “Caacu̶, ati u̶mu̶recóo caãniparo jũ̶goyepu̶a mu̶ camairĩcũ̶ yu̶ ãniña. Bairi mu̶ pu̶ame yu̶ yarã caãniparãrẽ yu̶ mu̶ besebojayupa. Bairi na cũ̶ã yu̶ caãniátó mu̶ tu̶pu̶ na caãnorẽ yu̶ boya. Yu̶ caátitutuãnie yu̶ mu̶ cajorijere na caĩñaparore bairo ĩ, topu̶ na caãnorẽ yu̶ boya. 25 Caacu̶, caroú̶ cariape caácu̶ majũ mu̶ ãniña. Ati yepa macããna camasã pu̶ame mu̶ masĩẽtĩnucũñama. Yu̶ pu̶ame roque bairo mu̶ na camasĩẽtĩmiatacũ̶ãrẽ, mu̶ yu̶ masĩjãñunucũña. Bairi ãnoa yu̶ mena caãna cũ̶ã, ‘Cariape majũã Jesús, Dios cũ̶ cajoricu̶ niñami,’ ĩ masĩñama. 26 Yu̶ pu̶ame mu̶ caátiãnierẽ caroaro na masĩõ joroque na yu̶ átinucũña. Baipu̶a, bairo jeto mu̶rẽ na masĩcõã ninucũõ joroque na yu̶ áticõã ninucũgu̶, yu̶re mu̶ camai ãninucũrĩjẽrẽ bairo na cũ̶ãrẽ to baiáto ĩ. Yu̶ majũ cũ̶ã na mena yu̶ caãniparore bairo ĩ, mu̶rẽ na masĩcõã ninucũõ joroque na yu̶ áticõã ninucũgu̶,” qũĩ jẽniwĩ Jesús cũ̶ pacu̶ Diore.

Juan 18

1 Atore bairo cũ̶ pacu̶ Diore qũĩ jẽniyaparo, Jesús jũ̶goacoámí riama Cedrón cawãmecu̶tiya ape nu̶gõãpu̶. Mai, topu̶ Olivo wese ãmu̶. Ti wesepu̶, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ jãã jũ̶goetacoámí Jesús. 2 Mai, Judas, Jesure cabu̶su̶jãbuitirocau̶ cũ̶ã ti wesere camasĩ ãmi. Jesús pu̶ame jãã mena topu̶ capee majũ jãã jũ̶goneñanucũwĩ. 3 Bairo merẽ ti wesere camasĩ ãnirĩ topu̶ soldaua mena na jũ̶goetawĩ. Soldaua bairi jĩcããrã templo wii coteri majã mena etawĩ. Mai, na pu̶ame sacerdote majã quetiuparã bairi fariseo majã cũ̶ã na cajoatana ãma. Na pu̶ame cabesu cũ̶gocõãtana etawã. Bairo bairã, na cajĩñaworije mena etawã. 4 Mai, Jesús pu̶ame nipetirije masĩpeyocõãwĩ cũ̶rẽ na caátipeere. Bairi atore bairo na ĩ jẽniñawĩ cũ̶rẽ cañerĩ majãrẽ: —¿Noarẽ macãrã mu̶jãã átiyati? 5 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, na pu̶ame bairo qũĩ yu̶wã: —Jesús, Nazaret macã macããcũ̶rẽ jãã macãña. Tiere tũ̶gori, bairo na ĩwĩ Jesús: --Yu̶a, yu̶ ãniña Jesús, Nazaret macã macããcũ̶ —na ĩwĩ. Mai, Judas, Jesure cabu̶su̶jãbuitirocau̶ cũ̶ã toa na mena ãmi. 6 Bairi Jesús, “Yu̶a, cũ̶ã yu̶ ãniña,” na cũ̶ caĩrĩpau̶a, dutunu peewẽcoámá yepapu̶. 7 Bairo na cabairo, Jesús pu̶ame atore bairo na ĩ jẽniñanemowĩ tunu: —¿Noarẽ macãrã mu̶jãã átiyati? Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, atore bairo qũĩ yu̶nemowã tunu: —Jesús, Nazaret macã macããcũ̶rẽ jãã macãña. 8 Jesús pu̶ame bairo na caĩrõ, bairo na ĩnemowĩ tunu: —Merẽ, “Cũ̶ã yu̶ ãniña,” mu̶jãã ñimiña. Bairi yu̶re mu̶jãã camacãata, ãnoa yu̶ baparãrẽ na árotiya. 9 Mai, atie atore bairo cũ̶ caĩrĩjẽ pu̶ame Jesús atore bairo cũ̶ caĩjũ̶goyetirique etaro baiwu̶: “Caacu̶, yu̶ mu̶ cajoricarãrẽ ni ũcũ̶ cũ̶ yasio joroque yu̶ ápewu̶.” 10 Bairo cabairi nimarõã yua, Simón Pedro pu̶ame jarericapãĩ nerocajori, Malco cawãmecu̶cu̶re cariape nu̶gõã cũ̶ ãmorõrẽ patañocõã jowĩ. Cũ̶, Malco pu̶ame sacerdote majã quetiupau̶ sumo sacerdote paabojari majõcu̶ ãmi. 11 Bairo cũ̶ caáto ĩñarĩ, bairo qũĩwĩ Jesús Pedrore: —Tipãĩ jarericapãĩrẽ tãmurĩ qũẽno cũcõãña. Yu̶ Pacu̶ pu̶ame yu̶re popiye yu̶ catãmu̶opeere yu̶ cũwĩ. Bairi popiye netõrõ yu̶ tãmu̶omasĩgu̶, yu̶ Pacu̶ cũ̶ caboro jũ̶gori yua. 12 Soldaua quetiupau̶ comandante mena bairi jĩcããrã judío majã templo wii cacotebojari majã mena Jesure cũ̶ ñe, cũ̶ jiyari cũ̶ neámá. 13 Bairo átiri, Anás ya wii pu̶ame Jesure cũ̶ neájũ̶gowã. Anás pu̶ame Caifás mañicũ̶ ãmi. Caifás pu̶ame ti cũ̶marẽ sacerdote majã quetiupau̶ ãmi sumo sacerdote majũ. 14 Mai, ãni, Caifás pu̶ame Junta Suprema na caneñabu̶su̶ropu̶, “Nipetiro marĩ camasãrẽ aperã na capajĩãrepeyoparo ũnorẽã, jĩcãũ̶ã caũ̶mu̶ jeto cũ̶ cariaro roque ñubujioro,” narẽ caĩbu̶su̶ricu̶ ãmi. 15 Bairo cũ̶ na cañeátó, Simón Pedro mena Jesure cũ̶ jãã u̶sawu̶. Mai, yu̶ pu̶ame sumo sacerdotere camasĩ yu̶ ãmu̶. Bairi Jesús mena ti wii macã yepapu̶ yu̶ jããcoápú̶. 16 Simón Pedro pu̶ame jopetu̶ macãpu̶a tuacõãwĩ. Bairi yu̶ pu̶ame sumo sacerdote cũ̶ camasĩ ãnirĩ jopetu̶ cacoteri majõcore átí, cõ yu̶ bu̶su̶wu̶. Bairo yu̶ caĩrõ, Pedro cũ̶ãrẽ cũ̶ jããrotiwõ. 17 Bairi jopetu̶ cacoteri majõco pu̶ame atore bairo Pedrore qũĩ jẽniñawõ: —¿Mu̶a, Jesús cũ̶ cabuerã mena macããcũ̶ mee mu̶ ãnicõãẽtĩmiñati? Bairo cõ caĩrõ, Pedro pu̶ame atore bairo cõ ĩ yu̶wĩ: —Cũ̶ mee yu̶ ãniña. 18 Mai, ti ñamirẽ bu̶tioro yu̶su̶awu̶. Bairo cabairo, sacerdote majã quetiupau̶ paabojari majã, bairi templo wiire cacoteri majã mena peero riowã. Bairo átiri, ti peero tu̶pu̶ jũmawã. Bairi Pedro cũ̶ã na menapu̶ peero jũmau̶ ámi. 19 Sacerdote majã quetiupau̶ sumo sacerdote majũ Jesure cũ̶ jẽniña jũ̶goyupu̶ cũ̶ cabuerãrẽ dope cũ̶ caátiere, bairi dope bairo cũ̶ cabuerije cũ̶ãrẽ. 20 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, Jesús pu̶ame bairo qũĩñupũ̶: —Yu̶ quetibu̶ju̶ ãninucũña nipetiro ati yepa macããna camasã na caãnotu̶ripu̶. Bairi tocãnacãni camasãrẽ na yu̶ jũ̶gobuenucũña ñubuerica wiipu̶, bairi Dios ya wii templo wiipu̶ judío majã na caneñarõpu̶ cũ̶ãrẽ. Bairi yasioropu̶ caĩrẽ bairo ñietinucũña. 21 ¿Dopẽĩ yu̶re mu̶ jẽniñañati? Yu̶ cajũ̶gobuero yu̶re catũ̶gonucũrã pu̶ame roquere na jẽniñaña. Na pu̶ame dise ũnie na yu̶ caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽrẽ mu̶ quetibu̶ju̶garãma, merẽ yu̶ cabuerijere camasĩrã ãnirĩ. 22 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, templo wii coteri majõcu̶ pu̶ame Jesure jĩcãni majũ cũ̶ wasopana pari, atore bairo qũĩñupũ̶: —¿Atore bairije dopẽĩ sacerdote majã quetiupau̶re cũ̶ mi yu̶yati? 23 Bairo cũ̶rẽ cũ̶ caáto, Jesús pu̶ame bairo qũĩñupũ̶: --Bairo cũ̶ yu̶ caĩrĩjẽ mena cũ̶rẽ rorije majũ cũ̶ yu̶ caĩata, cariapea roro yu̶ caĩgarijere yu̶ quetibu̶ju̶ masĩõña. Bairo cũ̶ yu̶ caĩrĩjẽ mena cariapea cũ̶ yu̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, ¿dopẽĩ yu̶ mu̶ wasopana payati? —ĩñupũ̶ Jesús soldaure. 24 Anás pu̶ame yua Jesure cũ̶ jiyari, cũ̶ neárotiyupu̶ Caifás sacerdote majã quetiupau̶ tu̶pu̶. 25 Bairo Jesure cũ̶ na caáto, Pedro pu̶ame peero tu̶pu̶a jũmacõãmi mai. Bairi atore bairo qũĩ jẽniñawã: —¿Mu̶ cũ̶ã, ãni Jesús cũ̶ cabuerã mena macããcũ̶ mee mu̶ ãnicõãẽtĩmiñati? Pedro pu̶ame Jesure qũĩtou̶, atore bairo ĩwĩ: —Cũ̶ mee yu̶ ãniña. 26 Tunu Pedro, cũ̶ caãmorõ pataatacu̶ yau̶ sacerdote majã quetiupau̶ paabojari majã mena macããcũ̶ pu̶ame Pedrore atore bairo qũĩ jẽniñawĩ: —¿Olivo wesepu̶ Jesús mena mu̶ caãno yu̶ caĩñaatacu̶a mu̶ ãnicõãẽtĩmiñati? 27 Pedro pu̶ame bairo cũ̶ caĩrõ, tunu ĩtocõãwĩ. Bairo Pedro cũ̶ caĩtori nimarõã, ãbocu̶ piiwĩ merẽ yua. 28 Caifás ya wii Jesure cũ̶ cane etamiatana quetiupau̶ Roma macããcũ̶tu̶ pu̶ame cũ̶ neámá. Bairo Jesure cũ̶ neáná, romano majã majũ quetiupau̶ cũ̶ carotibojau̶ gobernador majũ ya wiipu̶ cũ̶ ne etowã. Bairo Jesure cũ̶ na caáto, merẽ busuñumu̶gõcoapú̶. Bairi judío majã Jesure cañeatana pu̶ame romano majõcu̶ ya wiire jããgaema. Aperã romano majã ũna mena caãnigaena ãnirĩ bairo baiwã. Bairo na cabaieticõãta, “Dios cũ̶ caĩñajoropu̶, jãã, carorije wapacu̶na jãã tuabujiorã,” ĩrã, bairo baiwã. Bairi tunu ti wiire na cajãápata, na Pascua bose rũ̶mu̶ na cau̶ganucũrĩjẽrẽ u̶gamasĩẽtĩbujioricarãma. 29 Bairo judío majã na cabairo ĩñarĩ, Pilato pu̶ame na jẽniñau̶ witiámí. Atore bairo na ĩwĩ: —¿Mu̶jãã, ãnirẽ ñe ũnie jũ̶gori yu̶re cũ̶ bu̶su̶jãraná mu̶jãã baiyati? 30 Bairo cũ̶ caĩrõ, atore bairo qũĩwã judío majã quetiuparã: --Ãni, cañuu̶ cũ̶ caãmata, mu̶tu̶ ãnirẽ cũ̶ jãã neápéribujioatana —qũĩ yu̶wã. 31 Bairo cũ̶ na caĩyu̶ro, Pilato pu̶ame na ĩwĩ tunu: —Ãnirẽ cũ̶ neánája. Mu̶jãã majũ mu̶jãã caátirotinucũrõrẽã bairo cũ̶ ása. Bairo na cũ̶ caĩrõ, na pu̶ame bairo qũĩwã: —Jãã, judío majã camasãrẽ jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ãrẽ jãã carotiro mena cũ̶ riao joroque jãã átimasĩẽtĩña. 32 Bairi Jesús cũ̶ majũã, “Roro yu̶ átiri yu̶ pajĩãrocagarãma,” cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo baiwu̶. 33 Pilato pu̶ame cũ̶ ya wiipu̶a jããcoámí tunu. Bairo cũ̶ ya wiipu̶ jããetari, Jesure cũ̶ piijõjori, atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶: —¿Mu̶a, judío majã Quetiupau̶ Rey majũ mu̶ ãniñati? 34 Bairo cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame bairo qũĩñupũ̶ Pilatore: —¿Bairo yu̶ mu̶ caĩjẽniñarĩjẽrẽ mu̶ majũã yu̶ masĩrĩ, bairo miñati, o aperã pu̶ame yu̶re mu̶ na caquetibu̶ju̶ro jũ̶gori bairije yu̶ mi jẽniñañati? 35 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ, Pilato atore bairo qũĩñupũ̶: —¿Toroque yu̶ cũ̶ã judío majõcu̶ yu̶ ãniñati? Cũ̶ mee yu̶ ãniña. Mu̶ ya yepa macããna, sacerdote majã quetiuparã pu̶ame yu̶tu̶ mu̶ neatíri yu̶ nuniama mu̶rẽ. ¿Bairi ñerẽ na mu̶ átibuicu̶tiati? 36 Jesús pu̶ame Pilato bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, atore bairo qũĩñupũ̶: —Ati yepa macããna quetiuparã na carotimasĩnucũrõrẽ bairo mee carotimasĩ yu̶ ãniña. Ati yepa macããna quetiuparãrẽ bairo yu̶ caroti ãninucũata, yu̶re caãmeoqũẽ ẽñotabojarã yu̶ cũ̶gobujioatacu̶, judío majã yu̶ na cañemasĩẽtĩparore bairo ĩ. Yu̶ carotimasĩrõ ati yepa mee niña. 37 Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ, Pilato atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶: —¿Bairi toroque Quetiupau̶ Rey majũ mu̶ ãniñati? Bairo cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame atore bairo qũĩ yu̶yupu̶: —Merẽ mu̶ caĩrõrẽã bairo cũ̶ã Quetiupau̶ Rey majũ yu̶ ãniña. Bairi caroa cariape macããjẽ majũrẽ ati yepa macããna camasãrẽ na quetibu̶ju̶ acú̶, ati yepapu̶ yu̶ buiau̶ apú̶. Bairi nipetiro camasã caroa cariape macããjẽrẽ catũ̶gogarã pu̶ame yu̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gou̶sanucũñama. 38 Pilato qũĩñupũ̶ Jesure: --¿Ñe ũnie to ãniñati caroa cariape macããjẽ mu̶ caĩrĩjẽ? —qũĩñupũ̶. Pilato Jesure bairo qũĩ jẽniñapeyo yaparori bero, witiásúpi tunu. Bairo witietari atore bairo judío majãrẽ na ĩwĩ tunu: —Ãnirẽ di wãme ũno rorije cũ̶ caátibuicu̶tajere yu̶ bócaetimajũcõãña. 39 Mu̶jãã pu̶ame presopu̶ caãcũ̶rẽ Pascua bose rũ̶mu̶ caãno jĩcãũ̶ cũ̶ yu̶ cawiyoro mu̶jãã bonucũña. ¿Bairi judío majã Quetiupau̶ Rey majũrẽ cũ̶ yu̶ cawiyaro mu̶jãã boyati? 40 Bairo Pilato na cũ̶ caĩjẽniñarõ, na pu̶ame nipetirã bairo ĩ awajawã: —¡Cũ̶rã cũ̶ wiyoeticõãña! ¡Barrabás pu̶ame roquere cũ̶ wiyoya! Mai, Barrabás pu̶ame preso jorica wiipu̶ caãcũ̶ ãmi, camasãrẽ na cũ̶ capajĩãrĩqũẽ wapa jũ̶gori.

Juan 19

1 Camasã bairo na caĩawajaro tũ̶go, Pilato pu̶ame Jesure na baperotiwĩ cũ̶ ũ̶mu̶a soldauare. 2 Bairo soldaua pu̶ame Jesure cũ̶ baperi bero, pota juarica beto mena cũ̶ ru̶poare peowã. Tunu bairo cũ̶ átiri, apero cũ̶ jutiro jããwã cajũãrõ quetiupau̶ rey cũ̶ cajãñanucũrõ ũno majũrẽ. 3 Bairo Jesure cũ̶ átiri, cũ̶tu̶aca etanu̶cãrĩ, atore bairije qũĩ boyetiepewã: —¡Cũ̶ ãnicõã ninucũáto ãni judío majã Quetiupau̶ Rey tocãnacã rũ̶mu̶a! Bairo Jesure qũĩrĩ, cũ̶ panucũwã cũ̶ riapére. 4 Pilato pu̶ame bairo na caáto, witiatíri, atore bairo na ĩnemowĩ tunu: —Caroaro tũ̶goñapeoñijate. Yu̶ pu̶amerã ãni di wãme ũno rorije cũ̶ caátibuicu̶taje manimajũcõãña. Bairi cũ̶ yu̶ piiwiyojopa mu̶jãã caĩñarõ. 5 Bairo Pilato cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame witiamí, pota juarica beto mena cũ̶ ru̶poare na capeoatacu̶. Bairi apero jutiro cajũãrõ na cajãátacu̶ witietawĩ. Bairo cũ̶ cawitietaro, atore bairo na ĩwĩ Pilato: —¡Roro mu̶jãã caátigau̶ majũ, ãnia niñami! 6 Bairo Jesús cũ̶ cawitietaro ĩñarã, sacerdote majã quetiuparã, bairi templo ñubuerica wii cacotebojari majã mena atore bairo ĩ awajajũ̶gowã: —¡Yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturotiya! ¡Yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturotiya! Bairo na caĩawajaro, Pilato pu̶ame atore bairo na ĩwĩ: --Mu̶jãã majũ cũ̶ neátí, yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturocarájá. Yu̶ pu̶ame di wãme ũno rorije cũ̶ caátibuicu̶taje cũ̶ yu̶ bócaetimajũcõãña —na ĩwĩ. 7 Bairo Pilato na cũ̶ caĩrõ, judío majã atore bairo qũĩ yu̶wã: —Jãã pu̶ame jĩcã wãme bairo caátirotiri wãme jãã cũ̶goya. Bairo tiere tũ̶goñarĩ cũ̶ cayasiro jãã boya, cũ̶ majũã, “Dios macũ̶ yu̶ ãniña,” cũ̶ caĩtorije wapa jũ̶gori. 8 Atore bairo na caĩrõ tũ̶gori, Pilato pu̶ame tunu bu̶tioro jãñurĩ uwitũ̶goñañupũ̶. 9 Bairo bairi Pilato Jesure cũ̶ piijãátí, atore bairo qũĩ jẽniña bapoyupu̶ tunu: —¿Mu̶a, noo macããcũ̶ majũ mu̶ ãniñati? Bairo Pilato cũ̶ caĩ jẽniñamiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame cũ̶ yu̶eticõãñupũ̶. 10 Bairo Jesús cũ̶ cayu̶eto ĩña, atore bairo qũĩñupũ̶: —¿Nopẽĩ yu̶ mu̶ yu̶etiyati? ¿Mu̶ yu̶ capapuaturocarotimasĩrĩjẽrẽ, bairi tunu mu̶ yu̶ cawiyorotimasĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ mu̶ masĩẽtĩñati? 11 Bairo Pilato cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶: —Dios, rotimasĩrĩqũẽrẽ mu̶ cũ̶ cajooeticõãta, mu̶ rotimasĩẽtĩbujiou̶. Bairi yu̶re cabu̶su̶jãbuitirocaatacu̶ pu̶ame mu̶ carorije wapa netõjãñurõ buicu̶tiyami. 12 Bairo cabairi nimarõã, Pilato pu̶ame Jesure cũ̶ wiyogu̶ tũ̶goña macãpeyomiñupũ̶. Bairo baimicũ̶ã, nopẽ bairo majũ átimasĩẽsupu̶. Bairo Pilato cũ̶ cabairo ĩñarã, judío majã pu̶ame atore bairo qũĩwã: —¡Ni ũcũ̶ cũ̶ caboroa cũ̶ majũã rey quetiupau̶ majũ caãnigatũ̶goñau̶ pu̶ame emperador wapacu̶ majũ ãcũ̶ baiyami! ¡Bairi cũ̶ ũcũ̶ caãcũ̶ Jesure cũ̶ mu̶ cawiyoroticõãta, mu̶ cũ̶ã emperador quetiupau̶re cateeire bairo mu̶ tuabujiou̶! 13 Atore bairo cũ̶ na caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, Pilato pu̶ame Jesure cũ̶ piiwiya árotiwĩ ũ̶tã mena na cawerica yepapu̶. Ti yepa yu̶ yaye hebreo mena Gabata wãmecu̶tiya. Bairo cũ̶ atírotiri, Pilato pu̶ame camasãrẽ na cũ̶ cajẽniñabesenucũrõpu̶ ruiwĩ. 14 Merẽ ti rũ̶mu̶rẽ pasaribota nicoapu̶. Merẽ ti rũ̶mu̶ bose rũ̶mu̶ Pascua jũ̶goye macãã rũ̶mu̶ ãno baiwu̶ yua. Pilato judío majãrẽ bairo na ĩwĩ tunu: —¡Ãnia niñami mu̶jãã Quetiupau̶ Rey majũ! 15 Bairo Pilato na cũ̶ caĩrõ, judío majã pu̶ame atore bairo ĩ awajawã: —¡Cũ̶ riaáto! ¡Cũ̶ riaáto! ¡Yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturotiya! Bairo cũ̶ na caĩrõ tũ̶go, Pilato pu̶ame bairo na ĩwĩ: —¿Dopẽĩ mu̶jãã Quetiupau̶ Reyre yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ yu̶ papuatu rotibujiocu̶ti? Bairo Pilato na cũ̶ caĩrõ, sacerdote majã quetiuparã pu̶ame atore bairo qũĩwã: —¡Jãã quetiupau̶ majũ, emperador jĩcãũ̶ã jãã cũ̶goya! ¡Bairi cũ̶ netõrõ quetiupau̶ caãcũ̶ apei maniñami! 16 Bairi yua, tocãrõã Pilato pu̶ame Jesure na nunirocacõãwĩ, yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ na capapuaturocamasĩparore bairo ĩ. Na pu̶ame Jesure cũ̶ necoámá yua. 17 Bairo cũ̶ neáná yua, Jesure yucu̶pãĩrẽ cũ̶ pu̶sarotiri, cũ̶ neámá Calavera cawãmecu̶topu̶. (Calavera ĩrõ, Gólgota, o “ru̶poa coro” ĩgaro ĩña yu̶ yaye hebreo mena.) 18 Topu̶ cũ̶ ne etari yua, yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuatuwã. Cũ̶ mena jĩcãrõ aperã cũ̶ãrẽ yucu̶pãĩrĩpu̶ na papuatuwã. Jĩcãũ̶ caãcõ nu̶gõã pu̶amerẽ, apei cariape nu̶gõã pu̶amerẽ na papuatuwã yucu̶pãĩpu̶ jeto yua. 19 Bairo cũ̶ na capapuaturo bero, Pilato pu̶ame yucu̶pãĩpu̶ atore bairo ĩ woaturiquere Jesús ru̶poa buipu̶ papuatu rotijoyupi:|sc ÃNI, JESÚS NAZARET MACÃÃCŨ̶ JUDÍO MAJÃ QUETIUPAU̶ REY MAJŨ NIÑAMI|r. 20 Bairo na cawoatuatajere capããrãpu̶a judío majã ĩñawã yucu̶pãĩpu̶ woaturique caĩbu̶su̶tusarijere. Mai, Jesure yucu̶pãĩpu̶ na capapuaturicapau̶ pu̶ame macãtu̶aca jãñurĩ ãmu̶. Bairi capããrã camasã ĩñarã etawã. Tunu bairo Jesús ru̶poa bui na caĩwoatuataje cũ̶ã ato cãnacã bu̶su̶rica risero mena na cawoaturique ãmu̶: Hebreo yaye bu̶su̶rique mena, latín yaye bu̶su̶rique mena, griego yaye bu̶su̶rique mena cũ̶ãrẽ woaturique ãmu̶. 21 Tore bairo woaturique caãno jũ̶gori, sacerdote majã quetiuparã judío majã pu̶ame atore bairo qũĩñuparã Pilatore: --“Ãni, judío majã Quetiupau̶ Rey majũ niñami,” ĩ woatueticõãña. Atore bairo pu̶ame ĩ woatuya cũ̶ ru̶poa buire: “Ãni niñami, ‘Yu̶a, judío majã Quetiupau̶ Rey majũ yu̶ ãniña,’ cũ̶ majũã caĩbu̶su̶ niñami,” ĩ woatuya —qũĩñuparã Pilatore. 22 Bairo na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, Pilato pu̶ame atore na ĩ yu̶yupu̶: --Yu̶ cawoaturotiataje merẽ woaturiquea tuacõãrõ baiya. Dopẽĩ yu̶ wasoa masĩẽtĩña tunu. 23 Cabero yua, soldaua Jesure yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturi bero, Jesús jutiro bui macããtõ ãnatõrẽ ãmeo wobatowã. Baparicãnacã seero majũ wobatori ãmeo nuniwã jĩcãrõ jeto yua. Cũ̶ jutiwu̶ cũ̶ãrẽ newã soldaua majã. Mai, ti jutiwu̶ pu̶ame jĩcãpãĩ jutipãĩrẽã na caeruiátáwu̶ ãmu̶. 24 Bairi soldaua pu̶ame atore bairo ãmeo ĩwã tocãnacãũ̶pu̶a: --Ati jutirora marĩ wobatoeticõãto. Bairo pu̶ame marĩ átiroa: Número mena cõñarĩ marĩ ãmeo wẽnunito. Bairo átiri, marĩ masĩgarã Jesús jutirore canepau̶re yua —ãmeo ĩwã soldaua. Mai, atore bairo Dios ya tutipu̶ Jesús jutirore na caátipeere na caĩwoaturiquere bai etaro baiwu̶. Atore bairo ĩña: “Yu̶ jutirore ãmeo wobatogarãma. Bairi tunu yu̶ jutiwu̶ cũ̶ãrẽ número mena cõñarĩ ãmeo wẽnunirĩ masĩgarãma yu̶ jutiwu̶re canepau̶re,” ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶ soldaua majã bairo Jesús jutirore na caãmeo átipeere yua. 25 Bairo Jesure yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ na capapuatunu̶cõátatotu̶ ĩñarã etawã María Jesús paco, apeo cũ̶ mu̶gõ María Cleofas nu̶mo, bairi María Magdalena yua. 26 Bairi Jesús pu̶ame cũ̶ pacore ĩñarĩ, bairi yu̶, Jesús cũ̶ cabuei, cũ̶ camai majũ cũ̶ãrẽ ĩñarĩ, atore bairo cõ ĩwĩ: —Caaco, cũ̶ã, mu̶ macũ̶ majũrẽ bairo caãcũ̶ mu̶ mena tuayami. 27 Bairi yu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ñiwĩ tunu: —Cõã, mu̶ paco majũrẽ bairo caãcõ mu̶ mena tuayamo. Atore bairo Jesús yu̶re cũ̶ caĩrõ tũ̶go, yu̶ pu̶ame yu̶ ya wiipu̶ cõ yu̶ jũ̶go ãniacoápu̶ yua. 28 Bairi atore bairo ĩ yaparo, merẽ Jesús masĩrĩ cũ̶ pacu̶ Dios cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ áti yaparopeyori, bairi Dios ya tutipu̶ na caĩwoatujũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo to baiáto ĩ, atore bairo ĩwĩ Jesús: —¡Yu̶ ñeme jipijãñucu̶pu̶! 29 Mai, na pu̶ame jĩcãru̶aca u̶se ocoru̶ carorije capiyarijere cũ̶goyupa. Bairi Jesús, “Yu̶ ñeme jipijãñucu̶pu̶,” cũ̶ caĩrõ tũ̶go, tie u̶se oco carorije capiyarije mena carupajitia mena hisopo na caĩrĩcu̶ ru̶pu̶ mena jiyaturi u̶se ocoru̶ carorije capiyarije mena yose nerĩ, Jesús riseropu̶ ñumu̶gõ etowã tie carorijere, “Cũ̶ etiáto,” ĩrã yua. 30 Bairo cũ̶rẽ na caáto, Jesús pu̶ame tie u̶se oco carorije capiyarijere etiwĩ. Bairo tie u̶se oco carorijere eti yaparori, atore bairo ĩwĩ Jesús: —Caacu̶, yu̶ mu̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ merẽ nipetiro jĩcãrõ tũ̶ni yu̶ átiyaparopeticõãña. Bairo ĩ yaparo, cũ̶ ru̶poare rocayo riacoámí Jesús yua. 31 Ti rũ̶mu̶ pu̶ame bairo Jesure cũ̶ na capajĩãrĩ rũ̶mu̶ Pascua bose rũ̶mu̶ jũ̶goye macãã rũ̶mu̶ ãmu̶. Bairi judío majã na rupau̶ri ãnajẽ yucu̶pãĩrĩpu̶a ape rũ̶mu̶ na cayerijãrĩ rũ̶mu̶rẽ catusaro boema. Mai, ti rũ̶mu̶ pu̶ame judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãnimajũrĩ rũ̶mu̶rẽ bairo caãni rũ̶mu̶ ãmu̶. Bairi ti rũ̶mu̶ jũ̶goyepu̶a Pilato na capapuatuatanarẽ, tãmurĩ na riaáto ĩrã, na ñicããrĩrẽ cũ̶ capapererotiro boyuparã. Bairo átiri na rupau̶ri ãnajẽ cũ̶ãrẽ na cũ̶ cajereruio rotiro boyuparã. 32 Bairo na caĩrõ jũ̶gori yua, Pilato pu̶ame cũ̶ yarã soldauare na joyupi, na capapuatuatanarẽ na ñicããrĩrẽ na capapereparore bairo ĩ. Na pu̶ame yua caãnijũ̶gou̶ apei Jesutu̶ ape nu̶gõã na capapuatuatacu̶ cũ̶ãrẽ na ñicããrĩrẽ paperecõãwã. 33 Bairo átiãna, Jesús cũ̶ãrẽ cũ̶ ñicããrĩrẽ papegarã na caĩñarõ, merẽ cariacoatacu̶pu̶ ãmi. Bairi cũ̶ ñicããrĩrẽ papereema. 34 Bairo na caáperimiatacũ̶ãrẽ, jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ soldau pu̶ame cũ̶ ãpõã besuro mena cũ̶ waru majũ cũ̶ jareoñawĩ. Bairo cũ̶ caáto, rií, oco cũ̶ã witiwu̶ cũ̶ cajareori opere yua. 35 Mai, atie yu̶ caquetibu̶ju̶rijere yu̶ majũpu̶a ñiñawũ̶. Bairi yu̶ caĩñarĩqũẽrẽ cariapea mu̶jãã quetibu̶ju̶ yu̶ átiya, mu̶jãã tiere tũ̶gori Jesucristore caroaro mu̶jãã catũ̶gou̶saparore bairo ĩ yua. 36 Dios ya tutipu̶ bairo na caátipeere na caĩwoatujũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo baietawu̶. Bairo ĩ woatuyupa ti tutipu̶re mai: “Cũ̶ õwãrõ jĩcã õwãrõ ũno papebojaecoetigaro,” ĩ woatuyupa. 37 Apero cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ woatujũ̶goyeticũñupã: “Jĩcãũ̶ na cajareoricu̶re camasã qũĩñagarãma,” ĩñupã tie cũ̶ãrẽ. 38 Tie bero José cawãmecu̶cu̶ Arimatea macããcũ̶ pu̶ame cũ̶ jẽniñupĩ Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ. Mai, José pu̶ame Jesure catũ̶gou̶sau̶ ãmi. Baipu̶a, baujaro mee catũ̶gou̶sanucũũ̶ ãmi, judío majã quetiuparãrẽ cauwi ãnirĩ. Bairo cũ̶ cajẽnirõ, Pilato pu̶ame cũ̶ yu̶ri, cũ̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ cũ̶ neárotiyupu̶ Josére yua. Bairo cũ̶ caátirotiro yua, José pu̶ame Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ necoásúpi. 39 Apei jo caãnacũ̶, jĩcãni ñamipu̶ Jesure cabu̶su̶pẽnietaricu̶ Nicodemo cũ̶ã cũ̶ ĩñau̶ ásúpi. Bairo ĩñau̶ ácú̶, treinta kilos cãrõ majũ caroa caju̶tiñurĩjẽ mirra, áloe mena asuriquere jeasúpi, Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ cũ̶ waregu̶. 40 Bairi José Nicodemo mena Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ nerĩ, jutii wẽẽrĩ mena cũ̶ du̶ru̶ayuparã. Bairo cũ̶ du̶ru̶agarã jũ̶goye, caju̶tiñurĩjẽ Nicodemo cũ̶ cajeatíataje mena wareyuparã cũ̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ. Mai, judío majã, na ñicũ̶jãã ãnanarẽ bairo cariarãrẽ na caátinucũrĩ wãme ãmu̶. Bairi tore bairo cũ̶ ásuparã. 41 Mai, Jesure yucu̶pãĩpu̶ na capapuaturocaricaro pu̶ame jĩcã wese tu̶pu̶ ãmu̶. Ti wesepu̶re ãmu̶ jĩcã ope ũ̶tã ope mai jĩcãũ̶ camasocu̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ na cacũñaeti ope. 42 Ti opepu̶ Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ cũñupã. Catu̶acã ãmu̶ ti ũ̶tã ope pu̶ame mai. Bairi toa cũ̶ cũcõãñupã Joséjãã yua. Tunu bairoa ti ñamicã caãno merẽ judío majã na cayerijãpa rũ̶mu̶ nijũ̶goro baiwu̶ yua. Bairi tãmu̶rĩã ti ũ̶tã opepu̶ cũñupã Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ.

Juan 20

1 Cabero ape semana caãnijũ̶gori rũ̶mu̶ cabusuato ĩña, canaitĩã jãñurõpu̶a María Magdalena pu̶ame Jesús masã opepu̶ ĩñao ásúpo. Bairo topu̶ etao, ũ̶tã tii masã ope biarica tii aperopu̶ caãno ĩñañupõ. 2 Bairo cabairo ĩña, jããtu̶ pu̶ame atu̶ tunuasúpo. Jãã pu̶ame ato cãnacãũ̶ jãã ãmu̶: yu̶, Jesús cũ̶ cabuei, cũ̶ camai majũ, Simón Pedro mena jãã ãmu̶. Jããtu̶ etao, atore bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶wõ: --¡Marĩ Quetiupau̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ aperopu̶ necoaupa! ¡Noopu̶ cũ̶ cũatanama ĩ masĩã maniña! —jãã ĩ quetibu̶ju̶wõ. 3 Bairo jãã cõ caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, pu̶garãpu̶a Simón Pedro mena Jesús masã opepu̶ jãã ĩñarápú̶. 4 Bairo ĩñaráná, pu̶garãpu̶a atu̶ri jãã ápú̶. Bairo atu̶ri áná, yu̶ pu̶ame Simón Pedro netõjãñurõ yu̶ atu̶wu̶. Bairi Simón Pedro jũ̶goye Jesús masã ope ãnatõpu̶ yu̶ etacoápú̶. 5 Bairo etau̶, ti masã opere murĩ jãñurĩ ñiñajõ jowu̶. Juti wẽẽrĩ jeto baucũñawũ̶. Yu̶ jãápéwu̶ ti masã opere baipu̶a. 6 Yu̶ berore ti masã opepu̶ yu̶ caãno, yu̶ ẽmu̶etawĩ Simón Pedro. Cũ̶ pu̶ame ti masã opepu̶ ĩñacõã jãámí. Bairi cũ̶ cũ̶ã ĩñawĩ juti wẽẽrĩrẽ. 7 Ape juti asero Jesús ru̶poare na caũmamiatato, apeye juti wẽẽrĩ mena jĩcãrõã ãmewũ̶. Ricaatipu̶ tupetutia cũrĩcãrõ cũñawũ̶. 8 Yu̶, Simón Pedro jũ̶goye caetaatacu̶ cũ̶ã ti masã ope pupeapu̶ yu̶ jããcoápú̶ yua. Bairo nipetirije cabaiatajere ĩñarĩ, cariape majũ “Caticoaupi Jesús,” ñi tũ̶goñamasĩwũ̶ yua. 9 Mai, jãã pu̶ame jãã masĩẽtĩcõã recõãwũ̶ Dios ya tutipu̶, “Mesíare cũ̶ na capajĩãrocaro bero catigu̶mi tunu,” na caĩwoatujũ̶goyeticũrĩqũẽrẽ. 10 Bairo Jesús masã opepu̶ caĩñaratíatana jãã tunucoápú̶ jãã ya wiipu̶ yua. 11 María Magdalena pu̶ame Jesús masã ope tu̶pu̶a oticõã tuaámo. Bairo otiona, Jesús masã ope ãnatõpu̶ murĩ ĩñajõ joyupo. 12 Bairo áco, ĩñañupõ pu̶garã ángelea majãrẽ caroa juti botirije cajãñaatana Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ na cacũata opepu̶ na caruiro. Na, ángelea majã pu̶ame Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ na cacũatapau̶re ruiyuparã. Jĩcãũ̶ Jesús ru̶poa caãniatapau̶re, apei cũ̶ ru̶pori caãniatapau̶re ruiyuparã. 13 Na, ángelea majã pu̶ame topu̶ ruirã, María Magdalenarẽ atore bairo cõ ĩ jẽniñañuparã: —Mu̶a, ¿nopẽĩõ mu̶ otiyati? Bairo cõ na caĩjẽniñarõ tũ̶go, María Magdalena pu̶ame atore bairo na ĩñupõ: --Yu̶ Quetiupau̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ aperopu̶ cũ̶ necuupa. “Noopu̶ cũ̶ neatanama rita,” ñi masĩẽtĩña. Bairi yu̶ yapapuajãñuña —na ĩñupõ ángelea majãrẽ. 14 Bairo ángelea majãrẽ na ĩ yaparo, ãmejorenu̶cã ĩñagona, Jesure qũĩñañupõ yua. Bairo qũĩñamiocũ̶ã, María Magdalena pu̶ame, “Jesua niñami,” ĩ masĩẽsupo. 15 Bairo cõ cabairo ĩña, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Jesús pu̶ame: —Mu̶a, ¿nopẽĩõ mu̶ otiyati? ¿Ñamu̶rẽ macãõ mu̶ baiyati? Mai, cõ pu̶ame, “Oterica wesere cacotei ãcũ̶mi,” ĩ tũ̶goñarĩ atore bairo qũĩñupõ: --Mu̶, Jesús rupau̶ri ãnajẽrẽ aperopu̶ mu̶ cacũata, yu̶ quetibu̶ju̶ya. Bairo mu̶ caquetibu̶ju̶ro, yu̶ pu̶ame cũ̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ macãõ ágo ñiña —qũĩñupõ. 16 Bairo cũ̶rẽ cõ caĩrõ tũ̶go, Jesús pu̶ame atore bairo cõ ĩñupũ̶: —¡María! Bairo Jesús cõ cũ̶ caĩrõ tũ̶go, María Magdalena pu̶ame ãmejorenu̶cãrĩ, bairo qũĩñupõ Jesure hebreo majã bu̶su̶rique mena: —¡Rabuni! (Mai, ati wãme, “Yu̶re cabuei,” ĩgaro ĩña yu̶ yaye hebreo majã mena.) 17 Jesús pu̶ame María Magdalenarẽ bairo cõ ĩñupũ̶: —Yu̶ pãñaeticõãña. Yu̶ Pacu̶ tu̶pu̶ yu̶ wãmu̶ápériapu̶ mai. Bairi yu̶ yarã yu̶ bairãrẽ bairo caãnarẽ atore bairo ñi quetibu̶ju̶bojaoja: “Yu̶ Pacu̶ Dios tu̶pu̶ wãmu̶coágu̶ yu̶ baiya mai. Cũ̶, yu̶ Pacu̶ Dios pu̶ame mu̶jãã Pacu̶ majũ niñami. Cũ̶ã niñami yu̶ Pacu̶ Dios majũ. Mu̶jãã cũ̶ãrẽ, mu̶jãã Pacu̶ Dios majũ niñami,” cõ ĩ quetibu̶ju̶ rotijoyupu̶ Jesús María Magdalenarẽ. 18 María pu̶ame bairo Jesús cõ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ rotijoro tũ̶go, jicoquei jãã cũ̶ cabuerã caãninucũatana tu̶pu̶ quetibu̶ju̶o atícoasupo. Bairo jãã tu̶pu̶ etao, María Magdalena Jesure cõ caĩñaatajere, bairi cũ̶ caquetibu̶ju̶rotiataje cũ̶ãrẽ jãã quetibu̶ju̶wõ yua. 19 Ti semana caãnijũ̶gori rũ̶mu̶ María Magdalena Jesure cõ caĩñaata rũ̶mu̶ merẽ naiocoato baiwu̶. Bairi jãã, Jesús cũ̶ cabuerã caãnimiatana pu̶ame caroaro jãã caãni wii joperire biari jãã neñawũ̶. Jãã, Jesús cũ̶ cabuerã caãnimiatana pu̶ame judío majã quetiuparãrẽ uwirã, bairo jãã caãni wii joperire biari jãã neñawũ̶. Bairo jãã caneñarõ, Jesús pu̶ame jãã recomacã majũ buia nu̶cãetawĩ. Bairo jãã tu̶pu̶ buianu̶cã etau̶, atore bairo jãã ĩ jẽniwĩ: --¡Caroa yeri cu̶taje mu̶jããrẽ cũ̶ joáto Dios! —jãã ĩ jẽniwĩ Jesús. 20 Bairo jããrẽ ĩ jẽni yaparori, cũ̶ wãmorĩrẽ na capapua cãmitiátajere jãã ĩñowĩ. Tunu bairoa cũ̶ warure na cajareo cãmitiáta ope cũ̶ãrẽ jãã ĩñowĩ. Bairo cacatiatacu̶ cũ̶ caãnorẽ ĩñarĩ yua, jãã pu̶ame bu̶tioro jãã tũ̶goña u̶seaniwũ̶. 21 Bairo jããrẽ ĩñorĩ bero, tunu bairo jãã ĩ jẽninemowĩ Jesús: —¡Caroa yeri cu̶taje mu̶jããrẽ cũ̶ joáto Dios! Yu̶ Pacu̶ pu̶ame mu̶jããtu̶ ati yepapu̶ yu̶ jowĩ. Bairi yu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽ ati yepa macããna camasã watoapu̶ mu̶jãã yu̶ joya, caroa quetire camasãrẽ na mu̶jãã caquetibu̶ju̶masĩparore bairo ĩ. 22 Bairo jãã ĩrĩ bero, jãã buire putibatori, atore bairo jãã ĩwĩ: --Espíritu Santore mu̶jãã yu̶ joya ãmerẽ. Cũ̶rẽ cũ̶ bocáñeña yua mu̶jãã mena caãnipau̶re. 23 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ roro cũ̶ caátiere cũ̶ mu̶jãã camasiriyobojata, carorije cawapa cũ̶goecu̶re bairo tuagu̶mi. Bairi tunu ni ũcũ̶rẽ cũ̶ carorije wapare cũ̶ mu̶jãã camasiriyo bojaeticõãta, carorije cawapa cũ̶gou̶a tuacõãgu̶mi —jãã ĩwĩ Jesús. 24 Mai, jãã, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ caãnacãũ̶ Jesús cũ̶ cabuerã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶, Tomás cawãmecu̶cu̶ apeyera “Gemelo” na caĩpiinucũũ̶ pu̶ame jãã mena ãmewĩ Jesús cũ̶ cabuiaeta jũ̶goripau̶re. 25 Bairi cabero, jãã, Jesús cũ̶ cabuerã pu̶ame jãã mena merẽ cũ̶ caãno yua, atore bairo cũ̶ jãã ĩ quetibu̶ju̶miwũ̶ Tomárẽ: —Marĩ Quetiupau̶ Jesure cũ̶ jãã ĩñaapũ̶. Bairo cũ̶ jãã caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, atore bairo jãã ĩ yu̶cõãwĩ: --Jesús wãmorĩrẽ na capapua cãmitiátajere ĩñarĩ, yu̶ wãmojũã mena ti opere yu̶ capãñaeticõãta, cariape mu̶jãã yu̶ tũ̶goetigu̶. Tunu bairoa cũ̶ waru na cajareoáta opere yu̶ wãmo mena yu̶ capãñaeticõãta, cariape mu̶jãã yu̶ tũ̶goetimajũcõãgu̶ —jãã ĩ yu̶cõãwĩ Tomás. 26 Cabero, jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶ canetõrõ bero, tunu jãã, Jesús cũ̶ cabuericarã jãã neñawũ̶ tunu jãã ya wii pupeapu̶. Bairo ti watoa jãã caneñarĩpau̶re Tomás cũ̶ã ãmi yua jãã menarẽ. Caroaro ti wii jopeerire jãã biatupeyocõãwũ̶. Bairo jãã caátimiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame jãã tu̶pu̶ jãã buiaetawĩ. Bairo jãã watoapu̶ etari, atore bairo jãã jẽniwĩ: --¡Caroa yeri cu̶taje mu̶jããrẽ cũ̶ joáto Dios! —jãã ĩ jẽniwĩ Jesús. 27 Bairo jãã ĩ jẽnirĩ bero, Jesús Tomárẽ atore bairo qũĩwĩ: —Ĩñaña yu̶ wãmorĩrẽ na capapua cãmitiátaje cãmiirẽ. Bairo ĩñarĩ, mu̶ wãmojũã mena ñujoñaña ti cãmiirẽ. Tunu bairoa mu̶ wãmo mena yu̶ waru na jareoáta cãmirõrẽ pãñau̶ asá. Cariape catũ̶goecu̶ majũ ãmerĩcõãña. ¡Cariapea tũ̶goya mu̶ cũ̶ã! 28 Bairo Jesús cũ̶ cũ̶ caĩrõ, atore bairo Tomás pu̶ame qũĩ nu̶cũ̶bu̶gocõãwĩ yua: --¡Yu̶ Quetiupau̶, yu̶ netõrõ caãcũ̶ Dios majũ mu̶ ãniña! —qũĩwĩ. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩwĩ Jesús Tomárẽ: —¿Ãmerẽ yu̶re ĩñarĩpu̶ cariapea yu̶ mu̶ tũ̶gou̶sayati? ¡U̶seanirĩ na ãmarõ noa ũna ĩñaetimirãcũ̶ã cariape catũ̶gou̶sanucũrã! 30 Baipu̶a, Jesús capee majũ caroa Dios yaye mena cũ̶ caáti ĩñomasĩrĩjẽrẽ jãã áti ĩñonucũwĩ. Tie nipetirijere ati tutipu̶re yu̶ woatu quetibu̶ju̶peyoetiya. 31 Bairo woatu peyoetimicũ̶ã, atie mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶woaturijere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶cũña, tiere ĩñarĩ cariapea Jesús Dios macũ̶, Dios cũ̶ cajou̶ Mesías cũ̶ caãnierẽ mu̶jãã camasĩparore bairo ĩ. Bairo cũ̶rẽ cariape tũ̶gou̶sari, mu̶jãã pu̶ame yeri capetietie cũ̶ cajorije majũrẽ mu̶jãã cũ̶gogarã yua.

Juan 21

1 Cabero Jesús, jãã, cũ̶ cabuerãrẽ jãã baujaetawĩ tunu Tiberias u̶tabu̶cu̶ra cawãmecu̶tira tũ̶nipu̶. Atore bairo baiwu̶: 2 Topu̶re caãna ato cãnacãũ̶ jãã ãmu̶: Simón Pedro, Tomás cawãmecu̶cu̶ apeyera Gemelo na caĩpiinucũũ̶, Natanael, Galilea yepa Caná cawãmecu̶ti macã macããcũ̶ cũ̶ã ãmi. Jãã, Zebedeo pũnaa cũ̶ã pu̶garãpu̶a jãã ãmu̶. Bairi tunu jãã mena macããna pu̶garã aperã cũ̶ã ãma. 3 Bairo topu̶ jãã caãno, Simón Pedro pu̶ame atore bairo jãã ĩwĩ: --Wai wei ácú̶ yu̶ baiya —jãã ĩwĩ. Bairo jãã cũ̶ caĩrõ, jãã cũ̶ã bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: --Jãã cũ̶ã mu̶ mena jãã wai werágárã —cũ̶ jãã ĩwũ̶. Bairo qũĩrĩ yua, cũmuapu̶ ájããrĩ jãã acoápú̶, wai weráná. Bairo wai werámirãcũ̶ã, ti ñamirẽ jãã wai pajĩãẽpũ̶. 4 Bairo jãã cabaiãno, cabusuñumu̶gõatípau̶, Jesús pu̶ame ti u̶tabu̶cu̶ra tũ̶nipu̶ bauetawĩ. Bairo cũ̶ cabauetaro, jãã cũ̶ cabuerã pu̶ame, “Cũ̶ã, Jesús niñami,” jãã ĩ masĩẽpũ̶, qũĩñamirãcũ̶ã yua. 5 Bairi Jesús pu̶ame atore bairo jãã ĩ jẽniñawĩ: --Yu̶ yarã, ¿mu̶jãã wai pajĩãẽtĩñati? —jãã ĩ jẽniñawĩ. Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, bairo cũ̶ jãã ĩwũ̶: —Jãã pajĩãetiapu̶. 6 Jesús pu̶ame tiere tũ̶gori, bairo jãã ĩwĩ: --Bapire cariape nu̶gõã pu̶ame wẽroca ñuajoya. Bairo ána, capããrã mu̶jãã wai pajĩãgarã —jãã ĩwĩ. Bairo cũ̶ caĩrõ, cũ̶ carotirore bairo jãã ápu̶. Bairi yua, bairo jãã caáto, dope bairo bapire jãã áti tũ̶gãmu̶gõpãmu̶o jomasĩẽpũ̶, capããrã majũ bapire wai na cajããrõ jũ̶gori yua. 7 Mai, yu̶, bu̶tioro Jesús cũ̶ camainucũũ̶ pu̶ame wai capããrã na cajããrõ ĩñarĩ, Pedrore atore bairo cũ̶ ñiwũ̶: --¡Marĩ Quetiupau̶a niñamima! —cũ̶ ñiwũ̶. Bairo yu̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame jicoquei jãã Quetiupau̶ Jesure qũĩñamasĩrĩ, uwaro cũ̶ jutirore jãña, riapu̶ rocañuarĩ baacoámí, Jesús tu̶pu̶ ácú̶. 8 Jãã, cũ̶ cabuerã pu̶ame bapire wai jiraricu̶ majũ jãã tũ̶gã pãápu̶ cũmua capairica mena paputiro tũ̶nipu̶. Mai, jãã pu̶ame jõpu̶ mee, paputiro wijaro cien metros cãrõ jãñurĩã caãnoi bapire jãã tũ̶gãpãápu̶, wai capããrã majũ na cajããrõ ĩñarĩ. 9 Bairi yua, jãã pu̶ame paputiropu̶ maa etanu̶cãrã, peero riorica peerore jãã ĩñawũ̶. Bairi ti peeropu̶ wai jĩcãũ̶ pũ̶õnu̶cõrĩcũ̶ cũ̶ãrẽ jãã ĩñawũ̶. Pan cũ̶ã ãmu̶ ti peero tu̶re. 10 Paputiro tũ̶nipu̶ jãã camaa nu̶cãrõ ĩña, Jesús pu̶ame atore bairo jãã ĩwĩ: --Jĩcããrã ũna ãmeacã mu̶jãã cawai pajĩãetarãrẽ na jeasá ato pu̶ame —jãã ĩwĩ. 11 Bairo Jesús jãã cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Simón Pedro pu̶ame cũmuapu̶ etajãã, bapire tũ̶gãatí, paputiropu̶ wai capããrã na cajããrĩcũ̶rẽ tũ̶gãmojowĩ. Mai, capacarã jeto ciento cincuenta y tres majũ wai capããrã ti bapire jãñupã. Bairo ti bapire capããrã majũ wai na cajããmiatacũ̶ãrẽ, tii bapi pu̶ame woepu̶. 12 Jesús pu̶ame bairo Pedro waire, bapi mena paputiropu̶ na cũ̶ caweemocũ yaparoro ĩña, atore bairo jãã ĩwĩ: --Tiaya. U̶ga wãcãrasá mai mu̶jãã cũ̶ã —jãã ĩwĩ Jesús. Jãã pu̶ame merẽ, “Marĩ Quetiupau̶ Jesua niñami,” jãã ĩ masĩcõãwũ̶. Bairi bairo jãã cũ̶ caĩrõ, jãã pu̶ame jĩcãũ̶ ũcũ̶ pu̶amena, “¿Ñamu̶ majũ mu̶ ãniñati?” cũ̶ jãã ĩ jẽniñaepũ̶ Jesure. 13 Bairi yua, Jesús pu̶ame pããrẽ nerĩ, jãã batojowĩ. Wai cũ̶ãrẽ torea bairo jãã batojowĩ. 14 Ãme mena merẽ itiani majũ Jesús, jãã, cũ̶ cabuerã caãnimiatanarẽ, cũ̶rẽ na capajĩãrocaro bero cacatitunuatacu̶ jãã tu̶pu̶re buiaeta ĩñou̶ baiwĩ Jesús. 15 Bairo jãã cau̶gawãcã yaparoro bero, Jesús pu̶ame Simón Pedrore atore bairo qũĩ jẽniñawĩ: —Simón, Juan macũ̶, mu̶rẽ ñiña: ¿Ãnoa mu̶ baparã netõjãñurõ yu̶ mu̶ maiñati? Bairo Jesús cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Simón Pedro pu̶ame atore bairo qũĩ yu̶wĩ: --Yu̶ Quetiupau̶, mu̶ yu̶ maimajũcõãña. Merẽ mu̶ masĩña mu̶ yu̶ camairĩjẽrẽ. Bairo Pedro cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame bairo qũĩwĩ: —Baiupa, toroque yu̶ caquetibu̶ju̶cũrĩjẽrẽ cariape catũ̶gou̶sarãrẽ caroaro na coteri na jũ̶goãña. 16 Bairo Jesús Pedrore qũĩ quetibu̶ju̶ yaparo, bairo qũĩ jẽniñanemowĩ tunu: —Simón, Juan macũ̶, mu̶rẽ ñiña: ¿Mu̶a, cariapea yu̶ mu̶ maiñati? Bairo Jesús cũ̶ caĩjẽniñarõ, atore bairo qũĩwĩ Pedro: —Yu̶ Quetiupau̶, mu̶ yu̶ maimajũcõãña. Merẽ mu̶ masĩña mu̶ yu̶ camairĩjẽrẽ. Bairo Pedro cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame bairo qũĩwĩ: —Baiupa, toroque yu̶ caquetibu̶ju̶cũrĩjẽrẽ cariape catũ̶gou̶sarãrẽ caroaro na coteri na jũ̶goãña. 17 Bairi yua ãme mena merẽ itiani majũ atore bairo qũĩ jẽniñanemowĩ Pedrore: —Simón, Juan macũ̶, mu̶rẽ ñiña: ¿Mu̶a, yu̶ mu̶ maiñati? Bairo Jesús itiani majũ cũ̶ cũ̶ caĩjẽniñarõ jũ̶gori, tũ̶goñarĩqũẽ pairique mena atore bairo qũĩ yu̶wĩ Pedro Jesure: —Yu̶ Quetiupau̶, nipetirije yu̶ mu̶ masĩña. Mu̶ masĩña merẽ mu̶ yu̶ camairĩjẽ cũ̶ãrẽ. Bairo Pedro cũ̶ caĩrõ, Jesús pu̶ame bairo qũĩwĩ: --Baiupa, toroque yu̶ caquetibu̶ju̶cũrĩjẽrẽ cariape catũ̶gou̶sarãrẽ caroaro na coteri na jũ̶goãña. 18 Cariape mu̶ ñiña: Cawãmau̶ ãcũ̶, mu̶ caborore jutiro jãñarĩ, noo mu̶ caboropu̶ mu̶ áñesẽãnucũñupã. Mu̶ cabu̶cu̶aro yua, aperã camasã pu̶ame mu̶ wãmorĩrẽ ñumu̶gõrĩ, mu̶ juti jããrĩ, mu̶ caágaetopu̶ mu̶ neárocagarãma yua —qũĩwĩ Jesús Pedrore. 19 Mai, bairije Pedrore Jesús cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ata, Pedro cũ̶ cariapa wãmerẽ ĩ quetibu̶ju̶ masĩõgu̶ ĩwĩ Jesús. Bairo Pedro cũ̶ cabairiapee jũ̶gori camasã Dios cũ̶ catutuarijere na cũ̶ caĩñopeere ĩ quetibu̶ju̶ ĩwĩ Jesús. Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, bairo qũĩwĩ Jesús tunu Pedrore: --¡Nipetirije yu̶ caátiãninucũrõrẽ bairo caroaro áticõã ninucũña! —qũĩ cũwĩ Jesús Pedrore yua. 20 Cabero Jesús cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro bero, Pedro pu̶ame ãmejore ĩñau̶ yua, yu̶ majũrẽ ñiñacõãwĩ, yu̶, bu̶tioro Jesús cũ̶ camairẽ. Mai, yu̶ pu̶ame Jesús mena jĩcãrõ jãã cau̶garui tu̶sari watoa Jesús cũ̶tu̶aca ruiri, atore bairo cũ̶ caĩjẽniñarĩcũ̶ã yu̶ ãniña: “Yu̶ Quetiupau̶, ¿ni majũ mu̶rẽ, bairo qũĩ bu̶su̶jã buitirocau̶ati?” cũ̶ caĩjẽniñarĩcũ̶ã yu̶ ãniña. 21 Bairo yu̶ ãmejore ĩñarĩ, atore bairo Jesure qũĩ jẽniñawĩ Pedro: --Yu̶ Quetiupau̶, ãnira, ¿dope bairo cũ̶ to bairoati? —qũĩ jẽniñawĩ Jesús. 22 Bairo Pedro cũ̶ caĩjẽniñarõ, bairo qũĩwĩ Jesús: --Cũ̶ cabaiyasicoapata cũ̶ãrẽ, o ati yepapu̶ tunu yu̶ caetaro cũ̶ cacaticõãmata cũ̶ãrẽ, mu̶ camasĩpee mee niña. Mu̶a, tiere tũ̶goñarĩ mee, nipetirije yu̶ caátiãninucũrõrẽ bairo caroaro áticõã ninucũña —qũĩwĩ Jesús Pedrore. 23 Atore bairo Pedro Jesure cũ̶ caĩjẽniñarõ, Jesús cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ataje queti etacoasupa Jesús yarã ñubueri majãpu̶re: “Juan riaetigu̶mi. Caticõã nigu̶mi,” ĩrĩqũẽ queti. Baipu̶a, Jesús pu̶ame yu̶re, “Riaetigu̶mi,” ĩ mee bairo qũĩ quetibu̶ju̶wĩ Pedrore. Atore bairo jeto ĩwĩ: “Cũ̶ cabaiyasicoapata cũ̶ãrẽ, o ati yepapu̶ tunu yu̶ caetaro cũ̶ cacaticõãmata cũ̶ãrẽ, mu̶ camasĩpee mee niña.” Tie jetore ĩwĩ. 24 Yu̶a, Jesús cũ̶ cabuei, cũ̶ cabuerique yu̶ caĩñarĩqũẽrẽ caquetibu̶ju̶, ati tutire cawoau̶a yu̶ ãniña. Bairi atie yu̶ caquetibu̶ju̶woaturije caroa cariape macããjẽ queti niña. 25 Apeye capee majũ Jesús cũ̶ caátaje nimiña. Bairi nipetirije Jesús cũ̶ caátiãnajẽrẽ marĩ cawoatupeyocõãta, ti tutiri pu̶ame ati u̶mu̶recóore bijapetiro cãrõ nicoabujioro. Tocãrõã ñiña.

Hechos 1

1 Mu̶, Teófilo, nocãrõ caãnimajũũ̶rẽ merẽ mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ woajojũ̶gowu̶. Jesucristo ati yepapu̶ ãcũ̶, cũ̶ caátijũ̶goriquere, bairi cũ̶ cabuerique nipetirije cũ̶ãrẽ u̶mu̶recóo cũ̶ cawãmu̶átí rũ̶mu̶pu̶ cũ̶ cabaijãnarĩqũẽrẽ mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ woajowu̶. Ãmerẽ mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶nemoña tunu ati carta mena: U̶mu̶recóopu̶ cũ̶ cawãmu̶ápáro jũ̶goye, cũ̶ yarã apóstolea majã cũ̶ cabesericarã na caátipeere na quetibu̶ju̶cũñupĩ, Espíritu Santo cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori. 3 Mai, riari bero Jesús pu̶ame cũ̶ yarã apóstolea majã watoapu̶ ati rupau̶ mena na buia etayupi. Yoaro narẽ na buia ãñupĩ cuarenta rũ̶mu̶rĩ majũ, “Cacatii niñami,” na caĩmasĩparore bairo ĩ. Bairo buia ãcũ̶, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽrẽ na quetibu̶ju̶ ãñupĩ. 4 Mai, cajũ̶goyepu̶ cũ̶ cabuerã mena ãcũ̶, “Jerusalén macãrẽ mu̶jãã witiweyoepa mai,” na ĩ cũñupĩ. Atore bairo na ĩñupĩ: --Yu̶ Pacu̶ mu̶jããrẽ cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo átigu̶mi. Merẽ tiere mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. Torena, mu̶jãã cotegarã mai. 5 Juan ãnacũ̶ pu̶ame mu̶jããrẽ oco mena bautizawĩ. Ãme berore yu̶ Pacu̶ pu̶ame roque Espíritu Santo mena mu̶jãã bautizagu̶mi. Cũ̶ Yeri majũrẽ mu̶jããrẽ jogu̶mi —na ĩcũñupĩ Jesús. 6 Ape rũ̶mu̶ Jesús mena ãna, cũ̶ jẽniñañuparã: --Jãã Quetiupau̶, ¿nocãrõpu̶ Israel yepa marĩ ya yepare marĩ ñicũ̶jãã na carotijũ̶goricarore bairo mu̶ rotimasĩjũ̶gou̶ati? ¿Nocãrõpu̶ Roma macããna, ati yepare caẽmarĩcãrãrẽ na mu̶ acureiati? ¿Ãmea mu̶ ácu̶ati? —qũĩ jẽniñañuparã. 7 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶: --Tiere yu̶ Pacu̶ jeto átimasĩñami. Bairi cũ̶ jeto ti rũ̶mu̶ cũ̶ãrẽ masĩñami. Mu̶jãã tiere mu̶jãã camasĩpee mee niña. 8 Bairi Dios pu̶ame ti rũ̶mu̶rẽ mu̶jããrẽ masĩõẽtĩmicũ̶ã, quetibu̶ju̶ masĩrĩqũẽrẽ mu̶jããrẽ jogu̶mi. Espíritu Santo mu̶jãã yeripu̶ cũ̶ caetaro jũ̶gori, yu̶ yaye bu̶su̶riquere mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩgarã. Bairi Jerusalén macã macããnarẽ na mu̶jãã quetibu̶ju̶ jũ̶gogarã. Cabero Judea yepa macããna nipetiro caãnarẽ, cabero Samaria yepa macããnarẽ, cabero ati u̶mu̶recóo nocãrõ cayoaropu̶ macããna cũ̶ãrẽ na mu̶jãã quetibu̶ju̶garã yu̶ yaye bu̶su̶rique quetire —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Jesús cũ̶ cabuerãrẽ. 9 Bairo narẽ quetibu̶ju̶ yaparori bero, cũ̶ cabuerã na caĩñatoyea, Dios pu̶ame u̶mu̶recóopu̶ Jesure cũ̶ newãmu̶o jocõãñupũ̶. Bairo cũ̶ caáto, buseriwo pu̶ame cũ̶ tocoásuparo. Bairi yua, tocãrõã qũĩña jãnacõãñuparã Jesure. Tunu qũĩñanemoesuparã. 10 Bairo cũ̶rẽ na caĩñamu̶gõnucũrõ, caũ̶mu̶a pu̶garã jutii cabotirijere cajãñaatana natu̶ buiaetanu̶cãñuparã. 11 Na pu̶ame atore bairo na ĩñuparã: --Mu̶jãã, Galilea yepa macããna, ¿nopẽĩrã jõbui u̶mu̶recóo pu̶amerẽ mu̶jãã ĩñamu̶gõcõãnucũñati? Cũ̶, Jesús, mu̶jãã watoa caãniatacu̶ u̶mu̶recóopu̶ caácú̶ ati yepapu̶ atígu̶mi tunu. Ãmerẽ cũ̶ caátó mu̶jãã caĩñajororea bairo atígu̶mi tunu —na ĩ quetibu̶ju̶yuparã. 12 Bairi apóstolea majã Olivo cawãmecu̶ti buropu̶ caãnimiatana tunucoásúparã Jerusalẽpu̶. Olivo buropu̶i átáto, yoaesuparo Jerusalén macã. Judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ ũno cũ̶ãrẽ na cañesẽãmasĩrõ ãñuparõ. 13 Bairo ti macãrẽ etarã yua, na cacãnirĩ wiipu̶ cabui macã aru̶a pu̶amerẽ wãmu̶átíjããñuparã. Na pu̶ame ato cãnacãũ̶ ãñuparã: Pedro, Juan, Santiago, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Santiago Alfeo macũ̶, bairi Simón, Celotea mena macããcũ̶, bairi Judas, Santiago macũ̶ ãñuparã. 14 Na pu̶ame nipetiro tocãnacãnia neñanucũñuparã Jesús yarã mena. Cũ̶ bairã, cũ̶ paco María, bairi aperã carõmia mena neñanucũñuparã, ñubueneñarã. 15 Bairi jĩcã rũ̶mu̶ na cañubueãno, Pedro pu̶ame na watoapu̶ wãmu̶nu̶cãñupũ̶. Cañubueneñarã pu̶ame ciento veinte majũ ãñuparã. Narẽ yua, atore bairo na ĩñupũ̶ Pedro: 16 “Yu̶ yarã tũ̶gopeoya yu̶ caĩrĩjẽrẽ: David ãnacũ̶ Espíritu Santo jũ̶gori Judas cũ̶ cabaipeere cũ̶ caquetibu̶ju̶woatuyaricarorea bairo baigaro. Judas ãnacũ̶ pu̶ame Jesure cañeparãrẽ cajũ̶goricu̶ ãmi. 17 Marĩ mena macããcũ̶ ãnimiwĩ. Marĩ mena capaapau̶ ãnimiwĩ cũ̶ cũ̶ã. 18 Bairo marĩ mena macããcũ̶ caãnibujiopau̶ nimicũ̶ã, Jesure cũ̶ caĩbuitirocarique wapa mena, jĩcã yepa wapatiyupu̶. Cabero ti yepa ãcũ̶, Judas pu̶ame cũ̶ majũã pajĩãyasicoasupi. Bairo cũ̶ cabaiyasiro, cũ̶ paaro pu̶ame wooyasicoasuparo. Cũ̶ u̶tamijĩ wẽẽrĩ ãnajẽ witiyuparo. 19 Bairo roro cũ̶ cabairijere tũ̶gori, Jerusalén macããna ti yepare Acéldama wãmetiyuparã. ‘Acéldama’ ĩgaro, ‘Rií Yepa’ ĩgaro ĩña na yaye bu̶su̶rique mena. 20 David ãnacũ̶ Salmos tutipu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ atore bairo ĩña Judas cũ̶ cabaipeere: ‘Cũ̶ ya wii macããna na ábatacoápáro. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ tuaeticõãto ti wiire.’ Tunu bairoa apewẽpu̶ atore bairo ĩ cũnemoñupĩ: ‘Apei cũ̶ jãwasoáto cũ̶ capaa ãnimiatajere,’ ĩ cũñupĩ David ãnacũ̶. 21 “Ato marĩ mena caãna marĩ Quetiupau̶ Jesús ati yepapu̶ cũ̶ caãno cabapacu̶tana niñama. 22 Juan ãnacũ̶ Jesure cũ̶ cabautizaro beropu̶i bapacu̶ti ána, u̶mu̶recóopu̶ Jesús cũ̶ cawãmu̶átí rũ̶mu̶pu̶ cabapacu̶ti jãnarĩcãrã nicõãñama. Bairi na mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ũcũ̶ jããrẽ bairo caquetibu̶ju̶pau̶ cũ̶ cajããrõ ñuña. Judas wasoaye caãnipau̶ majũrẽ marĩ boya. Cũ̶ cũ̶ã quetibu̶ju̶gu̶mi marĩ Quetiupau̶ cariacoatacu̶ nimicũ̶ã tunu cũ̶ cacatirijere,” na ĩñupũ̶ Pedro to macããnarẽ. 23 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, pu̶garã na mena macããnarẽ na bootũ̶goñañuparã. José Justo, ape wãme Barsabás cawãmecu̶cu̶re boyuparã. Apei Matías cawãmecu̶cu̶ cũ̶ãrẽ boyuparã. 24 Bairo na pu̶garãrẽ na beseri yua, atore bairo Diore qũĩ jẽniñuparã: “Jãã Quetiupau̶, mu̶ roque nipetiro camasãrẽ na yeripu̶ na catũ̶goñarĩjẽrẽ camasĩ mu̶ ãniña. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ jããrẽ mu̶ masĩõwã. Ni mu̶ cabou̶re cũ̶ mu̶ besewa. 25 Judas ãnacũ̶ pu̶ame roro cũ̶ caátie jũ̶gori roro popiye bairicaropu̶ ásúpi. Bairi cũ̶ paarique cũ̶ capitimiatajere apei cũ̶ paawasoáto,” qũĩ jẽniñuparã Diore. 26 Bairo qũĩ jẽniyaparori bero, ũ̶tã rupaacarẽ ãmeo wẽẽ nuniñuparã. Bairo átiri masĩñuparã Judare cawasoapau̶re. Matíare cũ̶ beseyupi Dios. Bairi yua, Matías pu̶ame pu̶ga wãmo peti ru̶pore jĩcã pẽnirõ cãnacãũ̶ catuaricarã apóstolea majã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ caãninemojũ̶gou̶ ãñupũ̶.

Hechos 2

1 Cabero Pentecostés bose rũ̶mu̶ caetaro, nipetiro Jesucristore catũ̶gou̶sarã jĩcãpau̶a ñubuerã neñarã baiyuparã. 2 Bairo na cañubueãno, caãno tu̶saroa pairo bu̶su̶ocajoyuparo u̶mu̶recóopu̶ caatíe. Wĩno pairo cabu̶su̶ricarore bairo bu̶su̶ocajoyuparo. Ti wii, na caãni wii nipetiropu̶ bu̶su̶etayuparo. 3 Bairo cabairo yua, peero caũ̶wãmu̶rĩcã wẽẽrĩrẽ bairo cabaurije tocãnacãũ̶ ru̶poa buipu̶rea bauetayuparo. 4 Bairi to macããna nipetirore na yeripu̶ na jããñupũ̶ Espíritu Santo pu̶ame. Bairi ñe ũnie ru̶saesuparo na camasĩẽtĩẽ. Bairo caãna ãnirĩ, aperã yaye bu̶su̶riquere bu̶su̶jũ̶goyuparã. Espíritu Santo narẽ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori bairo bu̶su̶yuparã. 5 Mai, ti rũ̶mu̶rĩrẽ ãñuparã Jerusalẽpu̶re judío majã ati u̶mu̶recóo nipetiropu̶ macããna caatíatana. Jerusalẽpu̶ ñubuerã baiyuparã. 6 Bairo cabu̶su̶ocajorore tũ̶gori yua, neñaetayuparã apóstolea majã na caãni wiipu̶. Neñaetarã yua, tocãnacãũ̶pu̶a na yayei na cabu̶su̶rijere tũ̶goyuparã. Bairi, dope bairo ĩ tũ̶goña masĩẽsuparã. 7 Bairo tũ̶goña macããrĩ yua, atore bairo ãmeo ĩñuparã: --¿Ãnoa nipetiro cabu̶su̶rã, Galilea yepa macããna mee na ãniñati? 8 Bairo cabairã nimirãcũ̶ã, ¿ñe jũ̶gori marĩ yaye bu̶su̶riquere caroaro na bu̶su̶masĩñati? 9 Marĩ mena caãna jĩcããrã, Partia macããna niñama. Aperã Media yepa macããna, aperã Elam macããna, aperã Mesopotamia macããna, aperã Judea yepa macããna, aperã Capadocia yepa macããna, aperã Ponto yepa macããna, aperã Asia yepa macããna niñama. 10 Aperã Egipto, Frigia, bairi Panfilia na caĩrĩ yepaapu̶ macããna niñama. Aperã Africa yepa macããna, Cirene macã jũ̶goye macããna niñama. Tunu bairoa Roma cawãmecu̶ti macãĩ caatíatana niñama. 11 Jĩcããrã na mena macããna judío majã pũnaa na caãnoi, judío majãrẽ bairo na marĩ ĩñaña. Aperã na mena macããna judío majã pũnaa ãmerĩmirãcũ̶ã, marĩrẽ bairo Diore na caĩroarije jũ̶gori judío majãrẽ bairo na marĩ ĩñaña na cũ̶ãrẽ. Tunu bairoa marĩ mena macããna jĩcããrã, Creta yucu̶poa macããna niñama. Aperã Arabia yepa macããna niñama. ¡Bairo ati yepa nipetiropu̶ caatíatana nimirãcũ̶ã, tocãnacãũ̶pu̶a marĩ tũ̶goya marĩ yaye bu̶su̶rique mena Dios cũ̶ catutuarije mena cũ̶ caátiere! —ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã na majũ camasã pu̶ame. 12 Bairo tũ̶goña macããrĩ yua, nopẽ bairo ĩ tũ̶goñamasĩẽsuparã. Bairi atore bairo ãmeo ĩ jẽniñañuparã na majũ: --¿Nopẽ bairo marĩrẽ ĩgu̶ qũĩcu̶ti Dios? —ĩñuparã. 13 Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, aperã jĩcããrã, “¡Cũmurã baiyama!” na ĩ boyetiyuparã apóstolea majãrẽ. 14 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Pedro, aperã cũ̶ mena macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore jĩcã pẽnirõ cãnacãũ̶ apóstolea majã mena wãmu̶nu̶cãñupũ̶. Pedro pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo na ĩñupũ̶ camasã caĩñarã etaatánarẽ: “Mu̶jãã, Judea yepa macããna, mu̶jãã ati macã Jerusalén macããna cũ̶ã tũ̶gopeoya mu̶jããrẽ yu̶ caĩpeere. 15 Ãnoa yu̶ mena macããna cũmuẽtĩñama. Mu̶jãã narẽ mu̶jãã caĩtũ̶goñarõrẽ bairo mee niñama. Ni ũcũ̶ ñamirõcãcã muipu̶ cũ̶ caasitutuatípau̶ caãnorẽ cũmuecũ̶mi. 16 Bairo mee baiya. Profeta Joel ãnacũ̶ jãã cabaipeere quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñupĩ cũ̶ ya tutipu̶. Atore bairo ĩ woatuyayupi: 17 ‘Atore bairo yu̶ quetibu̶ju̶wĩ Dios: Ati u̶mu̶recóo caãnitu̶sari rũ̶mu̶rĩ caãno nipetiro camasãrẽ na yu̶ jogu̶ Espíritu Santo, yu̶ Yeri majũrẽ. Bairo yu̶ caáto, mu̶jãã pũnaa caũ̶mu̶a, mu̶jãã pũnaa rõmirĩ cũ̶ã, yu̶ yaye bu̶su̶riquere quetibu̶ju̶ netõõgarãma aperã camasãrẽ. Tunu bairoa cawãmarã yu̶ yaye macããjẽ cabau ĩñorĩjẽrẽ ĩñagarãma. Tunu cabu̶toa cũ̶ãrẽ na yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ na caqũẽgueropu̶. 18 Bairi ti rũ̶mu̶ caãnorẽ yu̶ carotirã caũ̶mu̶a, carõmia cũ̶ãrẽ na yu̶ jogu̶ Espíritu Santo, yu̶ Yeri majũrẽ. Bairo yu̶ caáto, yu̶ yaye bu̶su̶riquere quetibu̶ju̶netõõgarãma aperã camasãrẽ. 19 Jõ u̶mu̶recóopu̶ ricaati cabairije baugaro. Ati yepapu̶ cũ̶ã ricaati cabairije baugaro. Riíre bairije, peerore bairije, peero buserire bairije cabaurije cũ̶ã bau ĩñogaro. 20 Bairo cabairo, muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ naitĩãcoagu̶mi. Ñami macããcũ̶ pu̶ame rií cuire bairo jũãũ̶ baigu̶mi. Bairo baigaro ati yepapu̶ yu̶ caetaparo jũ̶goye. Ti rũ̶mu̶ pu̶ame caãnimajũrĩ rũ̶mu̶ nigaro. 21 Bairi nipetiro camasã, “Yu̶ Quetiupau̶ yu̶ netõõña,” caĩjẽnirã pu̶ame netõcõãgarãma, ñiwĩ Dios,’ ĩ quetibu̶ju̶yupi Joel ãnacũ̶ cũ̶ ya tutipu̶,” na ĩñupũ̶ Pedro, to caneñarã etaatánarẽ. 22 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ tunu: “Yu̶ yarã, Israel yepa macããna tũ̶gopeoya yu̶ caĩrĩjẽrẽ: Jesús, Nazaret macã macããcũ̶ Dios cũ̶ cabesericu̶ majũ ãmi. Merẽ mu̶jãã caroaro mu̶jãã masĩña cũ̶ caátajere. Capee átijẽño ĩñowĩ. Caroaro, camasĩã manierẽ átijẽño ĩñowĩ. Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori cũ̶ catutuarijere marĩ áti ĩñowĩ. 23 Bairo caroaro cũ̶ caátimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame cũ̶ mu̶jãã boepu̶. Tirũ̶mu̶pu̶ ati u̶mu̶recóore Dios cũ̶ caqũẽnoparo jũ̶goyepu̶a, merẽ cũ̶ macũ̶rẽ roro mu̶jãã caátipeere masĩyerijãñupĩ. Bairi mu̶jãã pu̶ame cũ̶ mu̶jãã ñerotiwu̶. Cũ̶ cariarore borã, roro caánarẽ yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ mu̶jãã papuaturotiwu̶. 24 Bairo cũ̶rẽ mu̶jãã caátimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cũ̶ catioyupi. Cariaricarã ãnana na caãnopu̶ caãnimiatacu̶re cũ̶ witio joroque cũ̶ ásupi Dios. 25 Quetiupau̶ rey David ãnacũ̶, Jesús cũ̶ cabaipeere quetibu̶ju̶ woatucũñupĩ atore bairo: ‘Dios, yu̶ Quetiupau̶, yu̶ mena ãnicõã ninucũñami. Yu̶tu̶re cariape nu̶gõãrẽ ãninucũñami, ñe ũnierẽ yu̶ cauwietiparore bairo ĩ. 26 Bairi bu̶tioro yu̶ u̶seaniña. Ñe ũnie ru̶saetiya yu̶ yeripu̶re. Tunu bairoa Diore yu̶ basapeoya. Bairi yu̶ tũ̶goñarĩqũẽ paietiya. 27 Yu̶ yeri pũnarẽ cariaricarã ãnana na caãnopu̶ mu̶ jorocaetigu̶. Mu̶ carotire camai ãnirĩ yu̶ rupau̶ ãnatõrẽ to boao joroque mu̶ áperigu̶. 28 Cariacoatacu̶ yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ mu̶ catiogu̶ tunu. Bairi mu̶ tu̶pu̶ yu̶ caãno, u̶seanio joroque yu̶ mu̶ átigu̶,’ ĩ quetibu̶ju̶yupi David ãnacũ̶ Jesús cũ̶ caĩpeere,” na ĩñupũ̶ Pedro, to caneñarã etaatánarẽ. 29 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Yu̶ yarã, marĩ ñicũ̶ David ãnacũ̶ riacoásúpi. Bairo cũ̶ cariaro ĩña, cũ̶ yaarocacõãñupã. Nipetiro tiere marĩ masĩña. Marĩ nipetiro marĩ ĩñanucũña cũ̶ ãnacũ̶rẽ na cayaayarica ope ũ̶tã opere. 30 David ãnacũ̶ pu̶ame profeta majõcu̶ ãniñañupĩ. Bairi cũ̶ pu̶ame masĩcõãñupĩ: ‘Dios caãnorẽ bairo yu̶re cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo yu̶ pãrãmerã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ nigu̶mi Cristo. Yu̶re bairo Israel macããnarẽ na rotimasĩgu̶mi,’ ĩ masĩcõãñupĩ David. 31 Bairi David ãnacũ̶ pu̶ame ape rũ̶mu̶pu̶ cabaipeere camasĩrẽ bairo majũ Jesucristo cariacoatacu̶ nimicũ̶ã tunu cũ̶ cacatipeere quetibu̶ju̶ jũ̶goyetiyayupi. Bairo ĩñupĩ: ‘Yu̶ yeri pũnarẽ cariaricarã ãnana na caãnopu̶ mu̶ jorocaetigu̶. Tunu yu̶ rupau̶ ãnatõrẽ to boao joroque mu̶ áperigu̶,’ ĩ quetibu̶ju̶yupi David, Jesucristo cũ̶ cabaipeere. 32 Bairi cũ̶rẽã catioyupi Dios. Jãã nipetirã Jesure caĩñarĩcãrã jãã ãniña cũ̶ cacatiriquere. 33 Bairi ãmerẽ yua, Diotu̶ cariape nu̶gõãpu̶ carui ãcũ̶mi, cũ̶rẽ rotibojagu̶. Tunu bairoa Dios cũ̶rẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo Espíritu Santo cũ̶ caátípeere rotimasĩñami. Mu̶jãã nipetirije mu̶jãã catũ̶goataje, mu̶jãã caĩñaataje cũ̶ã Jesucristo cũ̶ caáto jũ̶gori baiapu̶. 34 Marĩ ñicũ̶ ãnacũ̶ David rupau̶ri ãnajẽrẽ neápéyupi Dios u̶mu̶recóopu̶re. Tunu bairoa David ãnacũ̶na atore bairo ĩ woatuyupi: ‘Dios pu̶ame yu̶ Quetiupau̶re atore bairo qũĩñupũ̶: “Ato ruiya cariape nu̶gõã pu̶ame mai. 35 Mu̶ pesua caãnanarẽ na yu̶ canetõõnu̶cãrõ beropu̶, mu̶ pu̶ame na mu̶ rotimasĩgu̶,” qũĩñupũ̶,’ ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupi David ãnacũ̶. 36 “Bairi ati yepa, Israel yepa macããna nipetiro cariape atiere na masĩáto: Cũ̶, Jesús yucu̶pãĩpu̶ mu̶jãã capapuatu rocarotiricu̶re Dios pu̶ame nipetiro Quetiupau̶re bairo cũ̶ cũñupĩ. Tunu bairoa nipetiro camasãrẽ netõõgu̶, marĩtu̶ cũ̶ cajoricu̶re bairo cũ̶ cũñupĩ,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pedro to caneñarã etaatánarẽ. 37 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, bu̶tioro tũ̶goña macãñuparã. Bairo tũ̶goña macããrã yua, atore bairo na ĩ jẽniñañuparã Pedrojããrẽ: —Jãã yarã, ¿ñerẽ jãã caáto to boyati ãmerẽ? 38 Pedro pu̶ame na ĩñupũ̶: --Jesucristo yarã ãnigarã, mu̶jãã caãno cãrõ Dios mena bu̶su̶qũẽnoña roro mu̶jãã caátiere. Roro mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽrẽ jãnarĩ, caroa pu̶amerẽ tũ̶goñajũ̶goya. Bairi tunu mu̶jãã nipetiro mu̶jãã cabautiza rotiro ñuña. Roro mu̶jãã caátiere Dios pu̶ame cũ̶ camasiriyomasĩparore bairo ĩrã, bairo mu̶jãã caáto ñuña. Bairo mu̶jãã caáto, Espíritu Santore mu̶jãã jogu̶mi Dios. 39 Torea bairo marĩ ĩ quetibu̶ju̶ cũñupĩ: “Yu̶ yeri pũnarẽ na yu̶ jogu̶ nipetiro yu̶re catũ̶gou̶sarãrẽ,” marĩ ĩ quetibu̶ju̶ cũñupĩ. Bairi mu̶jãã, mu̶jãã pũnaa cũ̶ãrẽ, noo aperopu̶ macããna cũ̶ãrẽ na jogu̶mi Dios, Espíritu Santore, cũ̶rẽ mu̶jãã nipetiro mu̶jãã catũ̶gou̶saata —na ĩñupũ̶ Pedro. 40 Tore bairo jeto na quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ Pedro: —Bairo mu̶jãã caáto ñuña: Ati yepa macããna jĩcããrã cayasiparã niñama na carorije wapa. ¡Narẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã baieticõãña! Dios mena bu̶su̶qũẽnoña —na ĩñupũ̶ Pedro camasãrẽ. 41 Bairi yua, nipetiro tie quetire catũ̶gou̶sajũ̶gorã pu̶ame bautiza rotiyuparã. Ti rũ̶mu̶rẽ catũ̶gou̶sari majã mena macããna, itia mil majũ ãninemoñuparã tunu. 42 Cabero na, catũ̶gou̶sajũ̶gori majã pu̶ame caroaro tũ̶gou̶sayuparã apóstolea majã na caquetibu̶ju̶rijere. Tunu bairoa caroaro nipetiro jĩcã majãrẽ bairo ãnimasĩjũ̶goyuparã. Bairo ãna, nipetiro neñarĩ, Diore cũ̶ jẽninucũñuparã. Tunu bairoa Jesús cũ̶ cau̶gatu̶sarica rũ̶mu̶rẽ tũ̶goñarĩ, pããrẽ u̶ganucũñuparã nipetiro. 43 Nipetiro to caãna camasã pu̶ame apóstolea majã na caátiere ĩñarĩ, tũ̶gocõã maniásuparã. Capee na caátijẽñomasĩrĩjẽrẽ na caáti ĩñorĩjẽrẽ ĩñarĩ, tũ̶gocõã maniásuparã. 44 Tunu bairoa nipetiro catũ̶gou̶sajũ̶gori majã caroaro jĩcãrõrẽ bairo ãñuparã. Bairi na mena macããna cabopacarã na caãmata, na cabopacarijere na nuniñuparã. 45 Bairi na yaye majũ na cacũ̶gorije caãno cãrõrẽ nuniñuparã, wapa jegarã. Bairo áti yaparori, tie dinerore ãmeo ricawoyuparã, narẽ caru̶sari wãmerẽ na cawapatiparo ñurõ. 46 Tunu bairoa tocãnacã rũ̶mu̶a templo wiipu̶ neñanucũñuparã. Na ya wiiripu̶ cũ̶ãrẽ Jesús cũ̶ cau̶gatu̶sarica rũ̶mu̶rẽ tũ̶goñarĩ pããrẽ u̶ganucũñuparã. U̶seanirĩqũẽ mena jĩcã majãrẽ bairo jĩcãrõ mena u̶gariquere u̶ganucũñuparã. 47 Tunu bairoa Diore basapeonucũñuparã. Bairo na caátiãno ĩñarĩ, to macããna camasã nipetiro na ĩroayuparã. Bairi tocãnacã rũ̶mu̶a, catũ̶gou̶sari majã menarẽ capããrã ãninemo nucũñuparã. Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame cũ̶ canetõõrãrẽ cũ̶ yarã majũ na ãnio joroque na átinemo nutuásúpu̶.

Hechos 3

1 Jĩcã rũ̶mu̶ Pedro, Juan mena templo wiipu̶ ásúparã. Tres de la tarde caãno camasã na cañubueri hora majũ ãñuparõ. 2 Mai, to templo wii jope tu̶pu̶ ãninucũñupũ̶ jĩcãũ̶ cawĩmau̶ ãcũ̶pũ̶na caámasĩẽtacu̶. Cũ̶ yarã pu̶ame Caroa Jope cawãmecu̶ti jope tu̶pu̶ cũ̶ cũnucũñuparã, camasã caetari majãrẽ dinero limosnarẽ na cũ̶ cajẽnimasĩparore bairo ĩrã. 3 Bairi yua, caámasĩẽcũ̶, Pedro, Juajãã na cajããetaro ĩñarĩ, dinerore na jẽnimiñupũ̶. 4 Bairo cũ̶ cajẽnirõ, Pedrojãã qũĩñañuparã. Qũĩña yua, atore bairo qũĩñupũ̶ Pedro pu̶ame: --Yu̶ yau̶, tũ̶gopeoya —qũĩñupũ̶. 5 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedrore qũĩñañupũ̶, “Dinero yu̶ nunigu̶ ácu̶mi,” ĩ tũ̶goñarĩ. 6 Bairo cũ̶ caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, atore bairo qũĩnemoñupũ̶ Pedro pu̶ame: --Yu̶a, plata, oro moneda tiirire yu̶ cũ̶goetiya. Bairo cũ̶goetimicũ̶ã, Jesucristo yu̶re cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori mu̶rẽ yu̶ ju̶átigu̶. Jesucristo, Nazaret macããcũ̶ cũ̶ catutuarije mena mu̶rẽ ñiña: Wãmu̶nu̶cãrĩ ájũ̶goya —qũĩñupũ̶ Pedro caámasĩẽcũ̶rẽ. 7 Bairo ĩ yaparori, cũ̶ wãmo cariape nu̶gõã mena cũ̶ tũ̶gãwãmu̶oñupũ̶. Bairo cũ̶ caáto, caámasĩẽcũ̶ ru̶pori pu̶ame, cũ̶ ãñadobea cũ̶ã tutuacoásúparo. 8 Bairo cabairo yua, caámasĩẽtĩmiatacu̶ pu̶ame patiwãmu̶nu̶cãcoásúpu̶. Bairo patiwãmu̶nu̶cãrĩ, ámasĩjũ̶goyupu̶ yua. Bairi Pedrojãã mena u̶seanirĩ templo wiire jããñupũ̶. Diore basapeori paticõã ñesẽãñupũ̶. 9 To macããna pu̶ame nipetirã cũ̶ caámasĩrĩjẽrẽ, cũ̶ cabasapeorije cũ̶ãrẽ ĩñañuparã. 10 Bairo qũĩñarĩ yua, bu̶tioro tũ̶gocõã maniásuparã. Mai, cũ̶ masĩcõãñuparã. “Cũ̶ã niñami Caroa Jope cawãmecu̶ti jope tu̶pu̶ cadinero jẽniruinucũmiatacu̶,” ĩ masĩcõãñuparã. 11 Cacatiatacu̶ pu̶ame Juan, Pedrore pitigaetiri, na mena nicõã ñesẽãñupũ̶. Bairi ti wii macããna cũ̶ cabairijere tũ̶gori na tu̶pu̶ atu̶ásúparã Portal de Salomón na caĩrõpu̶, qũĩñagarã. Topu̶ ãñuparã mai Pedrojãã. 12 Pedro pu̶ame bairo na caetaro ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶: “Yu̶ yarã, Israel yepa macããna, ¿nopẽĩrã, ‘Pedrojãã na camasĩrĩjẽ jũ̶gori, o Diore na caĩroamasĩrĩjẽ jũ̶gori caámasĩẽcũ̶rẽ cũ̶ catioupa,’ caĩrãrẽ bairo mu̶jãã tũ̶goñañati? 13 Jãã majũ, jãã camasĩrĩjẽ jũ̶gori mee jãã átiapu̶. Marĩ ñicũ̶jãã, Abraham, Isaac, Jacojãã ãnana na caĩroajũ̶goricu̶ Dios pu̶ame cũ̶ macũ̶ Jesure caãnimajũũ̶rẽ bairo caãcũ̶ cũ̶ cũñupĩ. Bairo cũ̶ caátimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame cũ̶ ñerĩ, ati yepa macããna carotimasĩrĩ majã tu̶pu̶ cũ̶ mu̶jãã neápú̶. Bairo mu̶jãã caáto, Pilato pu̶ame cũ̶ wiyogamiwĩ. Mu̶jãã pu̶ame cũ̶ cawiyogarijere mu̶jãã boepu̶. 14 Jesús, ñe ũnie carorije caápei cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶rẽ cũ̶ cawiyoro mu̶jãã boepu̶. Roro caácu̶ pu̶amerẽ cũ̶ cawiyorore mu̶jãã bowu̶. 15 Bairo átiri, yeri capetietiere cajomasĩrẽ cũ̶ mu̶jãã pajĩãrocacõã rotiwu̶. Bairo roro cũ̶rẽ mu̶jãã caátirocamiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cũ̶ cariacoamiatacu̶re cũ̶ catioyupi. Jãã, cũ̶ jãã ĩñawũ̶ tunu cũ̶ cacatiriquere. 16 Cũ̶ camasĩõrĩjẽ mena cũ̶ wãmeina jãã caĩrĩjẽ jũ̶gori, ãni caámasĩẽtĩmiatacu̶re cũ̶ catio joroque cũ̶ jãã átiapu̶. Jesús mena jãã tũ̶goñatutuaya. Bairo cũ̶ mena tũ̶goñatutuari, ãni mu̶jãã camasĩrẽ cũ̶ catipeticoao joroque cũ̶ jãã átiapu̶. Mu̶jãã ĩñaña merẽ tiere,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pedro to caneñarã etarãrẽ. 17 Ĩ quetibu̶ju̶ yaparo, na ĩ nemoñupũ̶ tunu: “Yu̶ yarã, merẽ yu̶ masĩña mu̶jãã catũ̶goñamawijiariquere. ‘Dios macũ̶rẽ cũ̶ pajĩãrã marĩ átiya,’ mu̶jãã, mu̶jãã quetiuparã cũ̶ã, mu̶jãã ĩ tũ̶goñamasĩẽsupa. Bairo ĩ tũ̶goñamasĩẽtĩrĩ, cũ̶ mu̶jãã pajĩãrocacõã rotiwu̶. 18 Tirũ̶mu̶pu̶re profeta majã Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶netõõrotiricarã jũ̶gori quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñupĩ, cũ̶ macũ̶, cũ̶ cajou̶ ati yepapu̶ popiye cũ̶ cabaipeere. Mu̶jãã pu̶ame popiye cũ̶ baio joroque mu̶jãã caátaje jũ̶gori, Dios cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo baietawu̶. 19 Bairi Dios mena bu̶su̶qũẽnoña roro mu̶jãã caátiere. Roro mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽrẽ jãnarĩ caroa pu̶amerẽ tũ̶goñajũ̶goya. Dios mena tũ̶goñatutuajũ̶goya, roro mu̶jãã caátiere cũ̶ camasiriyoparore bairo ĩrã. Bairo mu̶jãã caápata, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame caroa yericu̶tajere mu̶jãã jogu̶mi. 20 Tunu caãnijũ̶goripau̶pu̶ina mu̶jããrẽ cũ̶ cajogaricu̶re cũ̶ jogu̶mi Dios, Jesús Mesías majũrẽ. 21 Baipu̶a, ati yepapu̶re apérigu̶mi mai. U̶mu̶recóopu̶ nicõã ãnigu̶mi cũ̶ pacu̶ Dios, tirũ̶mu̶pu̶ profeta majã cañurãrẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo cabaipetiparo jũ̶goye. 22 Atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶ cũñupĩ Moisés ãnacũ̶ marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ: ‘Marĩ Quetiupau̶ Dios pu̶ame mu̶jãã tu̶re yu̶ jowĩ. Torea bairo apeire mu̶jãã jogu̶mi profeta majõcu̶re. Mu̶jãã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ caãnipau̶ nigu̶mi cũ̶ cũ̶ã. Cũ̶, mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶peere caroaro tũ̶gopeoya. 23 Torecu̶, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶, profeta majõcu̶re catũ̶gou̶sagaecu̶ pu̶ame yasicoagu̶mi. Dios yarã, Israel ya poa macããna cawãmecu̶na mena ãmerĩgu̶mi,’ ĩ quetibu̶ju̶ cũñupĩ Moisés ãnacũ̶. 24 “Nipetiro profeta majã cũ̶ã ãme rũ̶mu̶ cabaipeere quetibu̶ju̶ jũ̶goyetiyayupa. Samuel cawãmecu̶cu̶pu̶i quetibu̶ju̶ jũ̶goaná, ãme macããnapu̶ quetibu̶ju̶ tuetayupa. 25 Nipetiro Dios camasãrẽ caroaro cũ̶ caátigarije, profeta majã jũ̶gori cũ̶ caĩcũrĩqũẽ marĩ yaye caãnipee ãñupã. Tunu bairoa marĩrẽ caroaro átigu̶, Dios pu̶ame marĩ ñicũ̶jãã ãnana mena cawãma wãme camasãrẽ cũ̶ caátipeere quetibu̶ju̶ cũñupĩ. Atore bairo ĩcũñupĩ Dios Abraham ãnacũ̶rẽ: ‘Mu̶ pãrãmerã jũ̶gori ati yepa macããna nipetiro caroaro ãnigarãma,’ qũĩñupĩ Abraham ãnacũ̶rẽ. 26 Bairi cũ̶ macũ̶rẽ cũ̶ catiori bero, marĩ judío majã marĩ tu̶re cũ̶ jojũ̶goyupi. Caroaro marĩ caãnorẽ bori, marĩ nipetiro roro marĩ caátiere marĩ cajãnaparore bairo ĩ, marĩ judío majãtu̶re cũ̶ jojũ̶goyupi Jesure,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pedro to caneñarã etarãrẽ.

Hechos 4

1 Bairo Pedro, Juajãã camasãrẽ na caĩãnitoyea, sacerdote majã, bairi Dios ya wiire coteri majã quetiupau̶, bairi saduceo majã cũ̶ã etayuparã. 2 Na pu̶ame Pedro, Juajãã mena asiajãñuñuparã. Camasãrẽ na caquetibu̶ju̶ro boesuparã. Tunu bairoa, “Camasã cariacoatana nimirãcũ̶ã tunu catiyama Jesure bairo,” na caĩquetibu̶ju̶ro boesuparã. 3 Bairi yua, Pedro, Juajããrẽ ñerĩ, preso jorica wiipu̶ na cũcõãñuparã, merẽ ñamicã caãnoi. 4 Bairo narẽ na cacũmiatacũ̶ãrẽ, na caquetibu̶ju̶rijere catũ̶goatana to macããna pu̶ame na caĩatajere cariape tũ̶goyuparã. Bairi Jesure catũ̶gou̶sari majã caũ̶mu̶a jetoa merẽ jĩcã wãmo cãnacã mil majũ ãñuparã. 5 Ti rũ̶mu̶, busuri rũ̶mu̶ Jerusalén macãpu̶re quetiuparã judío majã, bairi cabu̶toa camasĩrĩ majã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã cũ̶ã neñañuparã. 6 Na mena sacerdote majã quetiupau̶, Anás cũ̶ã ãñupũ̶. Bairi Caifás, Juan, Alejandro, nipetiro sacerdote majã quetiuparã yarã cũ̶ã na mena ãñuparã. 7 Bairo na caneñapetiro bero, Pedro, Juajããrẽ na neatí rotiyuparã. Bairo narẽ na cane etaro yua, na recomacã na nu̶cõrĩ atore bairo na ĩ jẽniñañuparã: —¿Noa na carotiro mena, o noa na camasĩrĩjẽ jũ̶gori caámasĩẽtĩmiatacu̶re cũ̶ mu̶jãã catioáti? 8 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame ñe ũnie ru̶saricaro mano Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori atore bairo na ĩñupũ̶: --Mu̶jãã, ato macããna quetiuparã, mu̶jãã cabu̶toa camasĩrĩ majã cũ̶ã, tũ̶gopeoya mu̶jããrẽ yu̶ caĩpeere: 9 “¿Noa na carotiro mena cariayecu̶cu̶re cũ̶ ñuo joroque cũ̶ mu̶jãã átiati?” jãã mu̶jãã ĩ jẽniñaña. 10 Bairi cariape mu̶jããrẽ jãã ĩña, ati yepa, Israel yepa macããna nipetiro na camasĩparore bairo ĩrã: Jesucristo, Nazaret macããcũ̶ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori, ãni mu̶jãã watoa caãcũ̶rẽ cũ̶ catio joroque cũ̶ jãã átiapu̶. Cũ̶rẽã yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ mu̶jãã papuaturoca rotiwu̶. Bairo cũ̶rẽ roro mu̶jãã caátimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cariacoamirĩcũ̶rẽ cũ̶ catioyupi. 11 Mu̶jãã, ũ̶tã mena cawii qũẽnorĩ majãrẽ bairo mu̶jãã ãniña. Jesús pu̶ame mu̶jãã caĩñarõ mu̶jãã caátimasĩẽtĩã ũ̶tãrẽ bairo niñami. Bairo mu̶jãã, cũ̶rẽ mu̶jãã caboetimiatacũ̶ãrẽ, ti wii mu̶jãã caqũẽnorĩ wii macããcã ũ̶tãã caãnimajũrĩcãrẽ bairo cũ̶ cũñupĩ Dios. 12 Bairi ni ũcũ̶ apei ati u̶mu̶recóo macããcũ̶ camasãrẽ na netõõmasĩẽcũ̶mi. Apei roro marĩ cabairijere canetõõpau̶re cũ̶ cũẽsupĩ Dios —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pedro quetiuparãrẽ. 13 Bairo to macããna quetiuparã Pedro, Juajãã camasĩrãrẽ bairo tũ̶goñatutuari na caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, tũ̶gocõã maniásuparã. Merẽ, “Cabu̶goro macããna, cabueetana niñama Pedro, apei Juan,” ĩ tũ̶goña masĩñuparã. Tocãrõã yua, “Jesús mena caãnana niñama,” na ĩ tũ̶goña bócayuparã. 14 Apeyera tunu caámasĩẽtĩmiatacu̶re na cacatioatacu̶ cũ̶ã na watoapu̶ nucũñupũ̶. Bairi dope bairo narẽ cabuicu̶tiere ĩ masĩẽsuparã. 15 Bairi Pedro, Juarẽ macãpu̶ na witiárotiyuparã mai, narẽ na cabu̶su̶rotipeere ãmeo bu̶su̶garã na majũ. 16 Atore bairo ĩñuparã: --Pedro, Juajããrẽ ¿nopẽ marĩ ánaati? Ati macã macããna nipetiro masĩñama na caáti ĩñoatajere. Bairi marĩ pu̶ame, “Caámasĩẽcũ̶rẽ cũ̶ catioetiupa,” marĩ ĩ masĩẽtĩña. 17 Bairo tiere ĩ masĩẽtĩmirãcũ̶ã, tutuaro mena, “Tocãrõã jãnaña mu̶jãã cabuerijere,” na marĩ ĩgarã. Bairo marĩ caĩrõ bero yua, Jesús ãnacũ̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ quetibu̶ju̶ jãnagarãma —ãmeo ĩñuparã na majũ. 18 Bairo ĩrĩ bero, na piijoyuparã tunu Pedrojããrẽ. Na piijori yua, atore bairo na ĩñuparã: --Jĩcã wãmeacã ũno Jesús ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ pu̶gani quetibu̶ju̶eticõãña. Camasãrẽ tiere na bueeticõãña —na ĩñuparã Pedrojããrẽ quetiuparã. 19 Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, atore bairo na ĩñupũ̶ Pedro: --Mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ jãã cayu̶ata, Dios cũ̶ carotirijere canetõõrãrẽ bairo jãã baibujiorã, Dios cũ̶ caĩñajoro. Bairi, ¿Dios yaye netõjãñurõ, mu̶jãã yayere jãã catũ̶gou̶saro mu̶jãã boyati? 20 Jãã pu̶ame jãã caĩñarĩqũẽ, jãã catũ̶gorique cũ̶ãrẽ camasãrẽ jãã quetibu̶ju̶ jãnamasĩẽtĩña —na ĩñuparã Pedrojãã. 21 Bairo na caĩrõ tũ̶go, quetiuparã pu̶ame tutuaro mena na quetibu̶ju̶nemoñuparã tunu. Nemo dope bairo na ĩ masĩẽtĩrĩ yua, na wiyocõãñuparã. Mai, ti macã macããna nipetiro camasã pu̶ame Diore basapeorã baiyuparã, caámasĩẽtĩmiatacu̶re cũ̶ cacatioataje jũ̶gori. Bairi quetiuparã pu̶ame Pedrojããrẽ popiye na baio joroque na átimasĩẽsuparã. 22 Mai, to macããcũ̶ caroa wãme jũ̶gori na cacatioricu̶ pu̶ame cuarenta cũ̶marĩ netõrõ cũ̶goyupu̶. 23 Bairi Pedro, Juan na cawiyoatana ãnirĩ na yarã na caãnopu̶ ásúparã. Topu̶ etarã yua, nipetirije sacerdote majã, bairi cabu̶toa camasĩrĩ majã narẽ na caĩatajere na quetibu̶ju̶yuparã. 24 Bairo na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, nipetiro jĩcãrõ Diore atore bairo ĩ jẽniñuparã: “Jãã Quetiupau̶, mu̶a ati u̶mu̶recóo, ati yepa, ria capairiya cũ̶ãrẽ, nipetirije caãnierẽ caqũẽnorĩcũ̶ mu̶ ãniña. 25 Mu̶a, tirũ̶mu̶pu̶re Espíritu Santo jũ̶gori David, mu̶ caroti ãnacũ̶rẽ atore bairo cũ̶ mu̶ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrotiyayupa mu̶rẽ na caátipeere: ‘¿Nopẽĩrã camasã na asiajãñuñati Dios cũ̶ cajou̶ mena? ¿Nopẽĩrã, “¡Cũ̶ marĩ netõnu̶cãcõãgarã!” na ĩ tũ̶goñañati?’ 26 ‘Ati yepa macããna quetiuparã ãmeo qũẽgarã, na ũ̶mu̶arẽ, “¡Qũẽnojũ̶goyetiya!” na ĩrã baiyama. Bairi quetiuparã ati yepa macããna neñapori, Dios mena ãmeo qũẽgarã coterã baiyama. Tunu bairoa cũ̶ macũ̶ Cristo, ati yepa cũ̶ cajopau̶ cũ̶ãrẽ ãmeo qũẽgarã coterã baiyama,’ mi quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrotiyayupa Davire. 27 “Bairi mu̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo Poncio Pilato, bairi Herodes mena, Jerusalén macããna israelita, bairi ape yepa macããna mena neñarĩ, Jesús, mu̶ cajoricu̶, Mesías majũrẽ roro cũ̶ áma. Cũ̶rẽã mu̶ pu̶ame caãnimajũũ̶ cũ̶ ãnio joroque cũ̶ mu̶ ápu̶. 28 Bairo cũ̶ na caáto, mu̶ macũ̶ cũ̶ cabaipee nipetirijere mu̶ caquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñarĩcãrõrẽã bairo baipeticoaapu̶. 29 Bairi jãã Quetiupau̶ ãmerẽ tutuaro mena, ‘Jãnaña,’ jããrẽ na caĩatajere tũ̶goya. Bairo tũ̶gori yua, jãã, mu̶ carotirã pu̶amerẽ, jãã mu̶ jogu̶ tũ̶goñatutuariquere. Bairo mu̶ caáto, mu̶ yaye bu̶su̶riquere uwiricaro mano caroaro jãã quetibu̶ju̶ masĩgarã. 30 Tunu bairoa mu̶ camasĩõjorije mena cariayecu̶narẽ jãã catio masĩgarã. Apeye áti ĩñorĩqũẽ cũ̶ãrẽ jãã áti ĩñomasĩgarã, mu̶ macũ̶ caroú̶ majũ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori,” qũĩ jẽniñuparã Pedrojãã Diore. 31 Bairo na cajẽniyaparoro yua, na caneñarĩ aru̶a pu̶ame bu̶tioro yuguiyuparo. Bairo cayugui ãno, Espíritu Santo pu̶ame na yeri pũnapu̶ ñajããetayupu̶. Torena, ñe ũnie ru̶saricaro mano cũ̶goyuparã Espíritu Santo cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ. Tũ̶goñatutuari, Dios yaye quetibu̶ju̶riquere quetibu̶ju̶ masĩcõãñuparã yua. 32 Tunu apeyera, to macããna catũ̶gou̶sari majã jĩcã majãrẽ bairo tũ̶goñañuparã. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ na mena macããcũ̶ cũ̶ yaye cũ̶ cacũ̶gorijere maiesupu̶. Caroaro ãmeo ju̶átinemoñuparã na majũ. 33 Apóstolea majã pu̶ame tũ̶goñatutuari, marĩ Quetiupau̶ Jesús cariacoatacu̶ nimicũ̶ã nemo cũ̶ cacatiriquere camasãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã. Bairo na caquetibu̶ju̶ro, Dios pu̶ame caroare na jonucũñupũ̶. 34 Tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Jesús yarã mena macããcũ̶ cabopacau̶ mañupũ̶. Nipetiro catũ̶gou̶sarã caweseeri, o wiiri cacũ̶gorã tiere nunirĩ dinerore jeyuparã. 35 Bairo tiere jeri apóstolea majãrẽ na nuniñuparã. Na pu̶ame tie dinerore camasã nipetirore na ricawoyuparã, narẽ caru̶sari wãmerẽ na cawapatiparo ñurõ. 36 Torea bairo ásupu̶ levita mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ José cawãmecu̶cu̶ cũ̶ã. Cũ̶ pu̶ame Chipre yucu̶ poapu̶ cabuiaricu̶ ãñupũ̶. Cũ̶rẽã apóstolea majã pu̶ame Bernabé qũĩ wãmetiyuparã. Bernabé ĩgaro ĩña, “Tũ̶goña yeri ñuo joroque caácu̶”. 37 Bairi Bernabé pu̶ame cũ̶ wesere nunirĩ dinerore jeyupu̶. Bairo tiere jeri, apóstolea majãrẽ tiere na nuniñupũ̶, camasã cabopacarãrẽ na na ricawoáto ĩ.

Hechos 5

1 Apei na mena macããcũ̶ pu̶ame ñuesupũ̶. Bairo ásupu̶: Ananías, bairi cũ̶ nu̶mo Safira mena na wesere nunirĩ dinerore jeyuparã. 2 Tiere jeyaparo yua, Ananías pu̶ame cũ̶ nu̶mo mena jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ dinero carecomacã mena tuayuparã. Apeye catuarijere na nuniñuparã apóstolea majãrẽ, “Nipetiroa mu̶jããrẽ tie dinerore jãã nuniña,” ĩrã. 3 Pedro pu̶ame na caĩtorijere masĩcõãrĩ atore bairo qũĩñupũ̶ Ananíarẽ: --Ananías, ¿dopẽĩ Satanás mu̶ cũ̶ carotirore bairo mu̶ átiati? Espíritu Santore qũĩtou̶re bairo mu̶ átiupa, bairo carecomacã mu̶ wese wapare mu̶ cajoata. 4 ¿Mu̶ ya wese mee to ãniati, mu̶ canuniata wese? Tunu bairoa ti wesere mu̶ canunirõ bero, ¿ti wese wapa mu̶ yaye dinero mee to ãniati? Bairi carecomacã jããrẽ mu̶ cajoata, ñubujioatato. Cariapea quetibu̶ju̶peere mu̶ pu̶ame, “Nipetiro mu̶jããrẽ jãã joya,” mitoapu̶. Jãã meerẽ, Dios pu̶ame roquere mitoapu̶ —qũĩñupũ̶ Pedro Ananíarẽ. 5 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, jicoquei riañacoasupu̶ Ananías ãnacũ̶ yua. Bairi nipetiro Ananías cũ̶ cabairijere tũ̶gorã, bu̶tioro uwiyuparã. 6 Bairo Ananías cũ̶ cariaro bero, cawãmarã atíri, cũ̶ rupau̶ ãnatõrẽ ũmarĩ cũ̶ yara acoásúparã. 7 Itia horas bero cũ̶ ãnacũ̶ nu̶mo pu̶ame ti wiire jããetayupo. Masĩẽsupo cõ manapu̶ ãnacũ̶ cũ̶ cabaiatajere. 8 Bairo cõ caetaro ĩña, atore bairo cõ ĩ jẽniñañupũ̶ Pedro: —¿Jããrẽ mu̶jãã caĩrĩcãrõ cãrõã ti wesere mu̶jãã nuniati? Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupõ Ananías ãnacũ̶ nu̶mo Pedrore: --Tocãrõã jãã wapa jeapu̶ —qũĩtoyupo cõ cũ̶ã. 9 Bairo cõ caĩrõ tũ̶go, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Pedro: —¿Nopẽĩõ mu̶ manapu̶ mena jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ Dios Yeri majũrẽ mu̶jãã ĩtoati, bairo ána? Ĩñajoñijate. Jõã atíyama mu̶ manapu̶ ãnacũ̶rẽ cayarátána. Ãmea mu̶ cũ̶ãrẽ mu̶ yara ágarãma. 10 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Safira cũ̶ã riañacoasupo Pedrotu̶a yua. Bairo cawãmarã pu̶ame ti aru̶apu̶ jããetarã, merẽ cariaatacopu̶re cõ ĩñañuparã. Bairo cõ ĩña yua, cõ ãnacõ cũ̶ãrẽ yara acoásúparã cõ manapu̶ ãnacũ̶ tu̶pu̶. 11 Bairi camasã nipetiro Ananías bairi Safira na cabairijere tũ̶gorã, bu̶tioro uwiyuparã Dios yarã, bairi aperã cũ̶ã. 12 Ti rũ̶mu̶rĩ caãno, apóstolea majã pu̶ame camasã watoare capee Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ mena caroare áti ĩñoñuparã. Nipetiro camasã neñanucũñuparã Pórtico de Salomón cawãmecu̶topu̶. 13 Aperã ricaati catũ̶goñarã na mena neñagaesuparã. Bairo baimirãcũ̶ã, cariape catũ̶gou̶sari majãrẽ na ĩroayuparã. 14 Bairo bairã, Jesucristo yaye quetire catũ̶gou̶sari majã menarẽ capããrã ãninemo nucũñuparã caũ̶mu̶a, carõmia cũ̶ã. 15 Bairi cariayecu̶narẽ na cacũñarõ mena Pedro cũ̶ caátíwãpu̶ na cũñuparã. Pedro narẽ cũ̶ capãñaeticõãta, “Cũ̶ canetõátíe wãtĩãcã ũno na etagaro,” ĩrã, na cũñuparã. 16 Tunu Jerusalén macã tũ̶ni macããna na yarã cariayecu̶narẽ, bairi aperã wãtĩ yeri pũna mena capajũ̶gorã cũ̶ãrẽ na jeasúparã. Nipetiro na ũna caticoasuparã yua. 17 Bairi sumo sacerdote, saduceo majã jĩcããrã cũ̶ mena, Pedrojãã na caátiere tũ̶gorã, na ĩñatutijãñuñuparã. 18 Bairo na ĩñatutiri yua, na ñerotiri, preso jorica wiipu̶ na cũrerotiyuparã apóstolea majã pu̶amerẽ. 19 Bairo narẽ topu̶ na cacũmiatacũ̶ãrẽ, marĩ Quetiupau̶ cũ̶ cajou̶ ángel pu̶ame ñamipu̶ etari, preso jorica wii jopere pããcõãñupũ̶. Pããrĩ, atore bairo na ĩñupũ̶ Pedrojããrẽ: 20 “Tunu ánája templo wiipu̶. Topu̶ ãnirĩ, ati yepa macããna nipetiro ti wiire cañubuerã etarãrẽ na quetibu̶ju̶ya cawãma yeri na cacũ̶gopeere,” na ĩñupũ̶ ángel. 21 Bairi cabusuri rũ̶mu̶ caãno, na cũ̶ caĩatatorea bairo ñamirõcãcã templo wiire jããetayuparã. Bairi to macããnarẽ na quetibu̶ju̶ jũ̶goyuparã yua. Bairo na caquetibu̶ju̶ãno, sumo sacerdote bairi cũ̶ mena macããna mena neñarotiyuparã, nipetiro israelita majã cabu̶toa camasĩrĩ majãrẽ, Junta Suprema macããjẽrẽ ãmeo bu̶su̶garã. Bairo neñarĩ bero yua, apóstolea majãrẽ preso jorica wiipu̶ caãnarẽ na neatírotiyuparã. 22 Bairo na caneatírotijoatána pu̶ame preso jorica wiipu̶ etarã, Pedrojããrẽ na bócaesuparã. Na bócaetiri yua, tunucoásúparã Junta Suprema macããna tu̶pu̶a tunu. 23 Atore bairo na ĩeta ásúparã: --Preso jorica wiire caroaro biaricaro caãnimiatacũ̶ãrẽ, tunu bairoa ti wii coteri majã caroaro na caĩñacotemiatacũ̶ãrẽ, ti wiire jããetarã, jãã bócaetiapu̶ Pedrojããrẽ. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ maniami ti wiipu̶re —na ĩ quetibu̶ju̶yuparã. 24 Bairo na caĩrõ tũ̶go, sumo sacerdote, bairi templo wii policia majã quetiupau̶, bairi sacerdote majã caãnimajũrã cũ̶ã tũ̶goñacõã maniásuparã. “¡Ago tame! Bairo na caátie, ¿nocãrõpu̶ na jãnarãati?” ĩ tũ̶goñañuparã. 25 Bairo na caĩtũ̶goña ãno, jĩcãũ̶ natu̶ etari atore bairo na ĩñupũ̶: --Preso jorica wiipu̶ mu̶jãã cacũmiatana pu̶ame templo wiipu̶ camasãrẽ na quetibu̶ju̶rã átiama tunu —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶. 26 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, ti wii coteri majã quetiupau̶ cũ̶ ũ̶mu̶a mena Pedrojããrẽ macãrã áná acoásúparã. Bairo na bócamirãcũ̶ã, roro na átimasĩẽsuparã. Camasã Pedrojãã na caĩrĩjẽrẽ catũ̶gorã etaatánarẽ uwijãñuñuparã, “Marĩrẽ ũ̶tã rupaa mena wẽrẽẽma,” ĩrã. 27 Bairãpu̶a, Pedrojããrẽ na neásúparã Junta Suprema macããna tu̶pu̶. Bairo na caetaro ĩña, sumo sacerdote pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: 28 --Tutuaro mena, “Cũ̶ ãnacũ̶ cũ̶ cabairiquere camasãrẽ na quetibu̶ju̶nemo eticõãña,” mu̶jããrẽ jãã ĩwũ̶. Bairo jãã caĩmiatacũ̶ãrẽ, tiere mu̶jãã tũ̶goetimajũcõãña. Jerusalén macã macããna nipetirore na quetibu̶ju̶rã mu̶jãã átiya. Tunu bairoa nemojãñurõ roro, cũ̶ ãnacũ̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori jããrẽ cabuicu̶narẽ bairo jãã bu̶su̶jãrã mu̶jãã átiya —na ĩñupũ̶ sumo sacerdote Pedrojããrẽ. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro aperã cũ̶ baparã apóstolea majã atore bairo qũĩñuparã: --Dios jããrẽ cũ̶ caátirotirije pu̶ame, camasã jããrẽ na caátirotirije netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña. 30 Dios, marĩ ñicũ̶jãã na caĩroaricu̶ pu̶ame Jesús yucu̶pãĩpu̶ mu̶jãã capapuaturocarotiricu̶re tunu cũ̶ catioyupi. 31 Bairo cũ̶ catiori bero, u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ neámí. Cũ̶ neátí yua, cariape nu̶gõãpu̶ cũ̶ ruirotiyupi. Bairo cũ̶ átiri, marĩ, Israel yepa macããnarẽ, Marĩ Jũ̶gocu̶re bairo cũ̶ cũñupĩ. Tunu bairoa cũ̶ã, Marĩ Carorije Wapare Canetõũ̶ cũ̶ cũñupĩ, marĩ nipetiro roro marĩ caátiere jãnacõãrĩ, tunu Dios cũ̶ carotirore bairo marĩ caátiparore bairo ĩ. Bairo marĩ caápata, marĩ carorije wapare masiriyogu̶mi. 32 Jãã tiere catũ̶goricarã ãnirĩna jãã quetibu̶ju̶ya. Espíritu Santo cũ̶ã bairoa tiere masĩõñami. Cũ̶ã niñami Dios cũ̶ carotirijere catũ̶gou̶sarãrẽ cũ̶ cajoricu̶ —na ĩñuparã Pedrojãã. 33 Bairo na caĩrõ tũ̶go, tutuaro majũ asiayuparã. Pedrojããrẽ na pajĩã recõãgamiñuparã. 34 Mai, Junta Suprema mena macããcũ̶ ãñupũ̶ jĩcãũ̶ Gamaliel cawãmecu̶cu̶. Cũ̶ pu̶ame fariseo majã yau̶, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuei ãñupũ̶. Tunu bairoa nipetiro camasã qũĩroanucũñuparã Gamaliere. Bairo cũ̶ yarã Pedrojããrẽ na capajĩãregarijere ĩñarĩ wãmu̶nu̶cãñupũ̶, na ĩ quetibu̶ju̶gu̶. Mai, na quetibu̶ju̶gu̶ jũ̶goye, macãpu̶ apóstolea majãrẽ na witi árotiyupu̶. 35 Bairo na cawitiatato bero, atore bairo na ĩñupũ̶ cũ̶ ũna aperã caãnimajũrãrẽ: --Yu̶ yarã Israel yepa macããna, caroaro tũ̶goñaña ãnoarẽ mu̶jãã caátipeere. Roro na mu̶jãã átire. 36 Mu̶jãã masĩña: Tirũ̶mu̶pu̶re ãñupũ̶ Teudas cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶. Cũ̶ pu̶ame, “Yu̶a, caãnimajũũ̶ yu̶ ãniña,” ĩ tũ̶goñañupũ̶. Bairo cũ̶ caĩtũ̶goñarõ jũ̶gori cuatro cientos majũ camasã cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cũ̶ tũ̶gou̶sayuparã. Bairo cũ̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ pajĩãrocacõãñuparã. Cũ̶rẽ catũ̶gou̶samirĩcãrã pu̶ame cũ̶ cayasiro bero yua, ábatapeticoasuparã. 37 Cabero tunu camasãrẽ cõñarĩ na wãmerĩrẽ na cawoaturi rũ̶mu̶rĩ caãno ãñupĩ tunu apei Judas, Galilea yepa macããcũ̶. Cũ̶ cũ̶ã cũ̶goyupu̶ cũ̶rẽ catũ̶gou̶sari majãrẽ. Bairo cũ̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ pajĩãrocacõãñuparã. Cũ̶rẽ catũ̶gou̶samirĩcãrã cũ̶ã cũ̶ cayasiro bero ábatapeticoasuparã. 38 Bairi mu̶jããrẽ atore bairo ñiña: Ãnoa Pedrojããrẽ roro na ápericõãña. Na pitiya. Atie camasãrẽ na caquetibu̶ju̶netõrĩjẽ na majũã na catũ̶goñarĩjẽ caãmata, camasã pu̶ame yoaro mee jãnacõãgarãma tiere. 39 Bairopu̶a, na caquetibu̶ju̶rije cariapea Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ majũ caãmata, tiere mu̶jãã ẽñotamasĩẽtĩgarã. Bairi tũ̶goñaña ãnoarẽ mu̶jãã caátipeere. Dios pesuare bairo mu̶jãã tuare —na ĩñupũ̶ Gamaliel. Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, cũ̶ caĩrõrẽ bairo boyuparã. 40 Bairi apóstolea majãrẽ na piijorotiyuparã tunu. Na caetaro ĩña yua, na baperotiri bero, “Pu̶gani Jesús cũ̶ cabairiquere camasãrẽ quetibu̶ju̶eticõãña,” na ĩ yaparori bero yua, na piticõãñuparã. 41 Bairo na caĩrõ bero yua, apóstolea majã pu̶ame caãnimajũrã watoa caãnimiatana u̶seanirĩqũẽ mena witicoásúparã. “Jesucristo yarã marĩ caãno jũ̶gori popiye marĩ cũ̶ã marĩ cabaipeere cũñupĩ Dios,” ĩ tũ̶goñarĩ u̶seanirĩqũẽ mena witicoásúparã. 42 Bairi tocãnacã rũ̶mu̶a apóstolea majã caroa queti Jesús Mesías cũ̶ caãnierẽ camasãrẽ na quetibu̶ju̶nucũñuparã. Templo wiipu̶, bairi camasã ya wiiripu̶ cũ̶ãrẽ quetibu̶ju̶ñesẽãnucũñuparã.

Hechos 6

1 Ti yu̶tea caãnorẽ Jesucristo yaye quetire catũ̶gou̶sarã pu̶ame capããrã ãninemonucũñuparã. Na mena macããna griego yayere cabu̶su̶rã u̶seanirõ ãnimasĩẽsuparã hebreo yaye cabu̶su̶rã mena. Atore bairo na ĩ bu̶su̶paiyuparã: “Marĩ yarã griego cawapearã rõmirĩrẽ tocãnacã rũ̶mu̶a jĩcãrõ tũ̶ni na batoetiyama narẽ caru̶sarijere. Na yarã hebreo cawapearã rõmirĩ jetore netõjãñurõ na maiñama,” ĩ bu̶su̶paiyuparã. 2 Bairo na caĩbu̶su̶pairo tũ̶go yua, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ caãnacãũ̶ apóstolea majã pu̶ame Jesucristo yarã nipetirãrẽ na neñorĩ atore bairo na ĩñuparã: --Jãã, camasãrẽ caru̶sarijere cabatorã jãã caãmata, Dios yaye quetire jãã quetibu̶ju̶ masĩẽtĩbujiorã. Tore bairo jãã caápata, ñuetibujioro. 3 Bairi jãã yarã, mu̶jãã majũã mu̶jãã watoa caãnarẽ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ caũ̶mu̶arẽ na beseya. Marĩ nipetiro marĩ caĩroarãrẽ, bairi camasĩrã, ñe ũnie Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ caru̶saena ũnarẽ na beseya. Bairo mu̶jãã cabesero bero, na marĩ cũgarã tie paariquere. 4 Jãã pu̶ame Diore jãã jẽnicõã ninucũgarã. Tunu bairoa cũ̶ yaye quetire jãã quetibu̶ju̶cõã ninucũgarã —na ĩñuparã apóstolea majã. 5 Bairo na caĩrõ tũ̶go, nipetiro jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ, Esteban cawãmecu̶cu̶re beseyuparã. Esteban pu̶ame Jesucristo mena bu̶tioro tũ̶goñatutuayupu̶. Tunu bairoa Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ caru̶saecu̶ majũ ãñupũ̶. Cũ̶ berore beseyuparã Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, Nicolás. Nicolás pu̶ame Antioquía yepa macããcũ̶ ãñupũ̶. Jesucristo yaye quetire cũ̶ catũ̶gou̶saparo jũ̶goye, ricaati cañubuemirĩcũ̶ tunu judío majãrẽ bairo Diore caĩroajũ̶goricu̶ ãñupũ̶. 6 Bairo na bese yaparori bero, apóstolea tu̶pu̶ na jeásúparã. Na caetaro ĩña yua, apóstolea majã pu̶ame na wãmorĩ mena na ru̶poari buire ñigãpeori, Diopu̶re na jẽnibojayuparã na capaapeere. 7 Bairi yua, nipetiropu̶ Dios yaye quetire tũ̶gopeticoasuparã. Jerusalén cũ̶ãrẽ Jesús yarã capããrã majũ ãninemoñuparã. Na mena macããna sacerdote majã cũ̶ã capããrã Jesucristo mena tũ̶goñatutua jũ̶goyuparã. 8 Mai, ãñupũ̶ Esteban cawãmecu̶cu̶ jĩcãũ̶ Jesucristo yarã mena macããcũ̶. Cũ̶ pu̶ame Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ mena tutuajãñuñupũ̶. Bairi camasã watoa capee caroare áti ĩñoñupũ̶. 9 Bairo cũ̶ caátiãno, judío majã jĩcããrã cũ̶ boesuparã. Jĩcããrã Esclavos Libertados cawãmecu̶ti wii, ñubuerica wii macããna, bairi jĩcããrã Cirene macã macããna, Alejandría macã macããna, Cilicia yepa macããna, bairi Asia yepa macããna cũ̶ã cũ̶ boesuparã. Bairo cũ̶ boetiri yua, cũ̶tu̶ etari, cũ̶ mena bu̶su̶yuparã, cũ̶ bu̶su̶netõgarã. 10 Bairo cũ̶ bu̶su̶netõgamirãcũ̶ã, cũ̶ bu̶su̶netõmasĩẽsuparã, Esteban pu̶ame Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ mena na cũ̶ caquetibu̶ju̶ro jũ̶gori. 11 Nopẽ bairo cũ̶ bu̶su̶netõmasĩẽtĩrĩ yua, aperãrẽ yasioro dinerore na joyuparã, Estebãrẽ atore bairo cabu̶goroa na ĩ bu̶su̶jãáto quetiuparãpu̶re ĩrã: “Ãni Esteban, ‘Marĩ ñicũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ carotiriquere ñuẽtĩña,’ ĩñami. Dios cũ̶ãrẽ roro qũĩbu̶su̶yami.” 12 Bairo na caĩjocarije jũ̶gori, Esteban mena na asiao joroque ásuparã. Bairi ti yepa macããna, cabu̶toa camasĩrã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobuerã cũ̶ã Esteban mena asiajãñuñuparã. Asiarã yua, Estebãtu̶ atu̶átí, cũ̶ ñee, cũ̶ neásúparã Junta Suprema macããna tu̶pu̶. 13 Bairo topu̶ etarã, aperã cajocarã cabu̶su̶pairãrẽ na macãñuparã. Atore bairo ĩ jocayuparã Esteban cũ̶ cabairijere: --Ãni, Dios ya wii caãnimajũrĩ wiire roro majũ ĩ bu̶su̶nucũñami. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ cũ̶ãrẽ bairoa roro majũ ĩ bu̶su̶nucũñami. 14 Atore bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ jãã tũ̶goapu̶: “Jesús Nazaret macã macããcũ̶ ãnacũ̶ templo wiire rocacõãgu̶mi. Tunu bairoa marĩ caátiãnipeere Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ wasoacoagu̶mi,” ĩñami Estaban —jocaraana ĩñuparã. 15 Bairo caãnimajũrã quetiuparã, to macããna nipetirã caruirã Estebãrẽ na caĩñajoata, cũ̶ riapé pu̶ame ángel riapére bairo bauyuparo.

Hechos 7

1 Bairi sumo sacerdote pu̶ame atore bairo qũĩ jẽniñanemoñupũ̶ Estebãrẽ: “¿Mu̶rẽ na caĩbu̶su̶jãrĩjẽ cariape to ãniñati?” 2 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Esteban pu̶ame atore bairo ĩñupũ̶: “Yu̶ yarã, yu̶ jũ̶gocu̶jããrẽ bairo caãna, bairi yu̶ pacu̶are bairo caãna cũ̶ã tũ̶gopeoya mai yu̶ caĩpeere: Marĩ Pacu̶ Dios catutuau̶ majũ, marĩ ñicũ̶ ãnacũ̶ Abrahãrẽ cũ̶ buiayupu̶ Mesopotamia cũ̶ caãnopu̶, Harán yepapu̶ cũ̶ caãniápáro jũ̶goye. 3 Atore bairo qũĩñañupũ̶ Dios Abrahãrẽ: ‘Mu̶ caãni yepa, bairi mu̶ yarã cũ̶ãrẽ na aweyocoácú̶ja mu̶rẽ yu̶ cayepa ĩñoparopu̶.’ 4 Bairo Dios cũ̶ cũ̶ caĩrõ bero, Abraham Caldeapu̶ caãniatacu̶ Harãpu̶ ãniásupu̶. Cabero cũ̶ pacu̶ ãnacũ̶ riacoásúpu̶. Bairo cũ̶ cariaro bero, Dios pu̶ame cũ̶ jũ̶goásúpu̶ ãme marĩ caãni yepapu̶ Abrahãrẽ tunu. 5 Mai, ti yepare cũ̶ nuniesupu̶ Dios Abrahãrẽ. Petoaca ũno cũ̶ãrẽ cũ̶ joetimajũcõãñupũ̶ cũ̶ caãniparore. Bairo cũ̶ joetimicũ̶ã, Abraham ãnacũ̶ cũ̶ cayasiro beropu̶ cũ̶ pãrãmerãpu̶re na joyupu̶. Abraham ti yu̶teapu̶re capũnaa mácũ̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, napu̶re jogayupu̶ na caãniparore. 6 Bairi tunu Dios qũĩñupũ̶ Abrahãrẽ: ‘Mu̶ pãrãmerã caãniparã aperopu̶ macããnarẽ bairo ãnigarãma ti yepapu̶re. Ti yepa ape yepapu̶ na caãno jũ̶gori, roro ti yepa macããna ũ̶mu̶arẽ bairo ãnigarãma. Roro majũ na paarotiri na qũẽ epegarãma cuatro cientos cũ̶marĩ majũ,’ qũĩñupũ̶ Dios. 7 Tunu qũĩñupũ̶ Dios: ‘Yu̶a, ti yepa macããnarẽ, mu̶ pãrãmerãrẽ roro carotiri majãrẽ popiye na baio joroque na yu̶ átigu̶. Bairo yu̶ caáto bero, roro na caátana pu̶ame tore witiri yua, ati yepapu̶ ãnigarãma. Yu̶re ĩroagarãma tunu,’ qũĩñupũ̶ Dios. 8 Bairi tunu cawãma wãme Abrahãrẽ cũ̶ caátipeere cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõ bero, caũ̶mu̶rẽ na rupau̶ macããjẽrẽ yisetariquere cũ̶ átiroticũñupũ̶ Dios Abrahãrẽ. Bairo cũ̶ caĩrĩcũ̶ ãnirĩ cũ̶ macũ̶ jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ cũ̶ cacũ̶goro, cũ̶ rupau̶ macããtõrẽ yisetayupu̶ Abraham. Torea bairo ásupu̶ Isaac cũ̶ã cũ̶ macũ̶ Jacob cawãmecu̶cu̶re. Cabero Jacob cũ̶ã torea bairo ásupu̶ cũ̶ pũnaa caũ̶mu̶arẽ. Na ãñuparã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã poari Israel yepa macããna caãnijũ̶goricarã. 9 “Marĩ ñicũ̶ Jacob ãnacũ̶ pũnaa pu̶ame, na bai Josére qũĩñatutiyuparã. Bairo qũĩñatutiri yua, Egipto yepapu̶ cañesẽãrã ánárẽ cũ̶ nunirocacõãñuparã, topu̶ cũ̶ yasiáto, ĩrã. Bairo cũ̶ átiri, dinero jeyuparã cũ̶ wapa. Baipu̶a, ti yepapu̶ cũ̶ caãno, José mena ãnicõãñupũ̶ Dios. 10 Topu̶ popiye cũ̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ ju̶áticõã ninucũñupũ̶ Dios Josére. Masĩrĩqũẽrẽ cũ̶ joyupu̶. Tunu bairoa ti yepa Egipto quetiupau̶ faraón na caĩ Josére qũĩñajeso joroque ásupu̶. Bairo cũ̶ caátoi, quetiupau̶ rey pu̶ame cũ̶ roca macããcũ̶ gobernador majũ cũ̶ cũñupũ̶ Josére. Bairo cũ̶ caáto, Egipto yepa, bairi quetiupau̶ rey ya wii cũ̶ãrẽ carotimasĩ majũ ãñupũ̶ José. 11 “Cabero Egipto yepare bairi Canaán yepa cũ̶ãrẽ au̶a riarique ãñuparõ. Tie caãno nipetiro camasã popiye baiyuparã. Marĩ ñicũ̶jãã ãnana cũ̶ãrẽ na cau̶gapee peticoasuparo. 12 Bairi Jacob ãnacũ̶, ‘Egipto yepare trigo pan qũẽnorĩqũẽ cũ̶goyupu̶ mai,’ na caĩquetibu̶ju̶ro tũ̶go, cũ̶ pũnaa, marĩ ñicũ̶jãã ãnana majũrẽ na árotiyayupu̶, tie u̶gariquere na wapatirápáro ĩ. Tiwatoai Egiptore ájũ̶goyayuparã marĩ ñicũ̶jãã ãnana. 13 Cabero tunu Egiptore na caátí watoai, José pu̶ame cũ̶ jũ̶gocu̶jããrẽ cũ̶ cabairijere na quetibu̶ju̶yupu̶. Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶roi, faraón pu̶ame masĩñupũ̶ José ya poa macããnarẽ yua. 14 Cabero José pu̶ame cũ̶ pacu̶ Jacob, bairi cũ̶ yarã nipetiro setenta y cinco majũ caãnarẽ na piiatírotiyupu̶. 15 Bairi yua, Egipto yepapu̶ ãniacoásúpu̶ Jacob. Topu̶ riacoásúpu̶. Marĩ ñicũ̶jãã ãnana cũ̶ã topu̶ riacoásúparã. 16 Bairi Jacob cũ̶ cariaro bero, cũ̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ neásúparã Siquem cawãmecu̶ti macãpu̶. Topu̶ etari, cũ̶ yayuparã masa ope ũ̶tã opepu̶. Mai, Abraham ãnacũ̶ pu̶ame Siquem macãpu̶ ãcũ̶, nocãnacã dinero tiiri ũno majũ mena Hamor pũnaarẽ ti masa opere wapatiyayupu̶. 17 “Abraham pãrãmerãrẽ Dios cũ̶ caátigajũ̶goricarorea bairo caetaripau̶, marĩ ñicũ̶jãã Israel yepa caãniparã pu̶ame capããrã masabu̶yuparã, Egipto yepapu̶ ãna. 18 Bairi ti yu̶tea caãno, Egipto yepare apei quetiupau̶ rey jããñupũ̶ Josére camasĩẽcũ̶. 19 Cũ̶, rey ãnacũ̶ pu̶ame marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ roro na ĩtoeperotiyayupu̶. Tunu bairoa roro majũ na paarotiri na qũẽ eperotiyayupu̶. Bairo átiri tutuaro mena na pũnaa cawãmabuiarãrẽ rerotiyayupu̶, na masabu̶eticõãto ĩ. 20 “Ti yu̶teai buiayayupu̶ Moisés ãnacũ̶ pu̶ame. Dios pu̶ame cũ̶ cawĩmau̶acarẽ bu̶tioro qũĩñajesoyupu̶. Bairo cũ̶ cabuiaro bero, cũ̶ pacu̶a caũpũãcãrẽ cũ̶ cũ̶goyuparã na ya wiipu̶re itiarã muipu̶a cãrõ mai. 21 Itiarã muipu̶a bero yua, ‘Cũ̶ pajĩãrema Egipto macããna,’ ĩrã, riapu̶ cũ̶ pojoyuparã capacu̶a Moisés ãnacũ̶ rocu̶re. Faraón macõ pu̶ame na carocaatacu̶re riapu̶ capasau̶re neñañupõ. Bairo cũ̶ nerĩ bero, cũ̶ bu̶tioyupo cõ macũ̶ majũrẽ bairo yua. 22 Bairo na caátibu̶tioricu̶ ãnirĩ Moisés ãnacũ̶ pu̶ame egipcio majã na cabuerije caãno cãrõrẽ masĩ bu̶tiyupu̶. Cũ̶ã yua, bu̶tiácú̶pu̶, caũ̶mu̶ caĩtutuau̶ majũ ãñupũ̶. Tunu bairoa dise caãno cãrõ átimasĩ peyocõãñupũ̶. 23 “Bairi yua, cabero cuarenta cũ̶marĩ majũ cũ̶gou̶, israelita majã cũ̶ ya poa macããna majũrẽ na ĩñau̶ ájũ̶goyupu̶. 24 Topu̶ cũ̶ caetaro yua, jĩcãũ̶ Egipto macããcũ̶ cũ̶ yau̶ israelitare cũ̶ caãmeoqũẽrõ ĩñarĩ, Moisés ãnacũ̶ pu̶ame cũ̶ ãmebojayupu̶. Bairo cũ̶ ãmebojau̶ yua, Egipto macããcũ̶rẽ cũ̶ pajĩãrocacõãñañupũ̶, ñe wapa manoa cũ̶ yau̶ israelitare cũ̶ caqũẽrõ jũ̶gori. 25 Mai, Moisés ãnacũ̶ pu̶ame atore bairo ĩ tũ̶goñañupũ̶: ‘ “Marĩ israelita majãrẽ Moisés jũ̶gori marĩ netõõgu̶mi Dios,” ĩ masĩcõãrãma yu̶ yarã,’ ĩ tũ̶goñañañupũ̶ Moisés ãnacũ̶. Bairo cũ̶ catũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, na pu̶ame bairo mee cũ̶ tũ̶goñañañuparã. 26 Cabusuri rũ̶mu̶ caãno tunu na etayupu̶ Moisés pu̶garã israelita majã caãmeoqũẽrãrẽ. ‘Ãmeo qũẽẽna, caroaro na ãmarõ,’ ĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: ‘Mu̶jãã jĩcã majã mu̶jãã ãniña. ¿Nopẽĩrã jĩcã majããna pu̶ga nu̶gõã mu̶jãã ãmeo qũẽñati?’ 27 “Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, cũ̶ bapare caqũẽĩ pu̶ame atu̶atíri Moisere cũ̶ tunerocajoyupu̶. Bairo cũ̶ tunerocajori atore bairo qũĩñupũ̶ Moisere: ‘¿Noa mu̶rẽ jããrẽ caroti, caĩñabeseire bairo jãã watoare mu̶ cũ̶ cũati? 28 ¿Yu̶re pajĩãrocagu̶áto miñati, ñamicã egipcio yau̶re mu̶ capajĩãrocaatatore bairo átigu̶?’ 29 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, Madián yepapu̶ ruticoásúpu̶ Moisés pu̶ame. Topu̶ ãnicoteyupu̶ ape majõcu̶re bairo. Bairi tunu nu̶mo bócari pu̶garã pũnaa cu̶supu̶ Moisés. 30 “Cuarenta cũ̶marĩ bero, camasã mano desiertopu̶ ũ̶tãũ̶ Sinaí cawãmecu̶tiitu̶ cũ̶ caãno, jĩcãũ̶ ángel cũ̶ buiaetayupu̶ yucu̶ caũ̶rĩcu̶ watoapu̶. 31 Moisés pu̶ame tiere ĩñarĩ ĩña acu̶acoasupu̶. Bairo ĩña acu̶amicũ̶ã, caroaro ĩñanemogu̶ tii caũ̶rõtu̶aca ásúpu̶. Bairo catu̶acã ácú̶na yua, tũ̶goyupu̶ marĩ Quetiupau̶ cũ̶ cabu̶su̶rijere. Atore bairo ĩ ocajoyupu̶: 32 ‘Yu̶a, yu̶ ãniña mu̶ ñicũ̶jãã ãnana Dios caãnacũ̶ majũ. Yu̶a, Abraham, Isaac bairi Jacob Dios caãnacũ̶ yu̶ ãniña,’ ĩ ocajoyupu̶ Dios. Tiere tũ̶gori, Moisés pu̶ame bu̶tioro nanañupũ̶. Uwiri ĩñacãnamuesupu̶ yua ti peerore. 33 “Bairi tunu qũĩñupũ̶ marĩ Quetiupau̶: ‘Mu̶ canucũrĩpau̶a yu̶ caãnipau̶ niña. Bairi nu̶cũ̶bu̶gorique mena mu̶ ru̶po jutiire weya. 34 Tunu, caroaro majũ ñiñajonucũña yu̶ yarã Israel macããna bopacooro na cabairijere. “Bu̶tioro majũ popiye marĩ netõña, atore ãna,” na caĩrĩjẽrẽ yu̶ tũ̶gonucũña. Tiere tũ̶gori ãmerẽ narẽ netõõgu̶ yu̶ ruiatíapu̶. Bairi tiaya. Mu̶rẽ árotigu̶ yu̶ átiya Egiptopu̶, yu̶ yarã israelita majãrẽ na mu̶ canetõõbojaparore bairo ĩ,’ qũĩñupũ̶ Dios Moisés ãnacũ̶rẽ. 35 “Israelita majã pu̶ame cũ̶rẽ na caboetato bero caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cũ̶ boyupu̶. ‘¿Noa mu̶rẽ jããrẽ caroti, caĩñabeseire bairo jãã watoare mu̶ cũ̶ cũati?’ na caĩrĩcãrõ bero caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame Moisere narẽ canetõõpau̶, tunu bairoa na cajũ̶gopau̶re bairo cũ̶ cũñupũ̶, ángel jũ̶gori yucu̶ caũ̶rĩpau̶pu̶ cũ̶ caãno. 36 Cũ̶, Moisena na witio joroque na ásúpu̶ marĩ ñicũ̶jãã ãnana Egiptopu̶ popiye cabaimirĩcãrãrẽ. Cũ̶ã, tunu capee caroare áti ĩñoñupũ̶ cuarenta cũ̶marĩ majũ ria capairiya Mar Rojo, bairi tunu desierto cayucu̶manopu̶ ãcũ̶. 37 “Cũ̶ã, atore bairo na ĩñupũ̶ israelita majãrẽ: ‘Dios pu̶ame mu̶jãã mena macããcũ̶rẽ, jĩcãũ̶ yu̶re bairo caãcũ̶ ũcũ̶ profeta cũ̶ ãnio joroque átigu̶mi,’ na ĩñupũ̶. 38 Tunu Moisena Israel poa macããna mena ãñupũ̶ desierto cayucu̶manopu̶re. Tunu bairoa ángel mena bu̶su̶yayupu̶ ũ̶tãũ̶ Sinaí cawãmecu̶tiipu̶. Tunu bairoa marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ na quetibu̶ju̶ netõõñañupũ̶ tie ángel cũ̶rẽ cũ̶ caĩrĩqũẽ caroa quetire. Marĩ cũ̶ã tie cũ̶ caquetibu̶ju̶netõõrĩqũẽrẽã marĩ cũ̶goya ãme cũ̶ãrẽ. 39 “Bairo marĩ ñicũ̶jãã ãnana pu̶ame tiere cacũ̶gorã nimirãcũ̶ã, yu̶gaetiyayuparã. Bairo tiere boetiri tunucoagayuparã tunu Egipto yepapu̶a. 40 Bairi Moisés ũ̶tãũ̶pu̶ cũ̶ caãnitoye yua, atore bairo qũĩñuparã Moisés bai Aarón cawãmecu̶cu̶re: ‘Moisés jããrẽ Egipto yepare cajũ̶gowitiricu̶ dope bairo cũ̶ cabairijere jãã masĩẽtĩña. Bairi wericarã jãã caĩroaparãrẽ na qũẽnobojaya. Na nigarãma marĩ jũ̶gũẽã, marĩrẽ cajũ̶goãnarẽ bairo caãniparã,’ qũĩñuparã. 41 Bairi yua na caĩroapau̶ wecu̶re bairo cabauu̶re cũ̶ weqũẽnoñuparã. Bairo cũ̶ qũẽnorĩ bero yua, waibu̶toare na pajĩãñuparã, cũ̶ wericu̶re basapeogarã. Tunu bairoa bose rũ̶mu̶ qũẽnoñuparã, cũ̶, wecu̶re bairo cabauu̶ na majũã na caátiatacu̶re qũĩroagarã. 42 Bairi Dios pu̶ame na aweyocoátí yua, u̶mu̶recóo macããna ñocõãrẽ na cabasapeorore ẽñotaesupu̶. Bairoa quetibu̶ju̶ya profeta majã na caĩwoatuyarique cũ̶ã: ‘Israelita majã, ¿mu̶jãã cuarenta cũ̶marĩrẽ desierto cayucu̶manopu̶re ãna, waibu̶toare pajĩãrĩ, caroaro cariape yu̶ mu̶jãã ĩroari? 43 Bairo mee mu̶jãã ápu̶. Wericu̶ Molóc ya wii ñubuerica wiiaca mena mu̶jãã áñesẽãnucũwũ̶. Bairi tunu ñocõ u̶mu̶recóo macããcũ̶ Refán cawãmecu̶cu̶re mu̶jãã ĩroawu̶. Mu̶jãã majũã mu̶jãã caqũẽnorĩcãrãrẽ na mu̶jãã ĩroawu̶. Bairi mu̶jããrẽ yu̶ wẽjogu̶ ape yepapu̶, Babilonia jũ̶goye jãñurĩpu̶,’ ĩ quetibu̶ju̶ woatuyayupa profeta majã marĩ ñicũ̶jãã ãnana na cabairiquere. 44 “Na, desierto cayucu̶manopu̶ ãna, cũ̶goyuparã Dios ya wii, waibu̶toa aseri mena qũẽnorĩcã wiire. Dios pu̶ame Moisere, ‘Mu̶ caĩñaata wiirea bairo mu̶ ápa,’ cũ̶ caĩrĩcãrõ bero cũ̶ caáta wiire cũ̶goyayuparã. 45 Marĩ ñicũ̶jãã ãnana cũ̶ã ti wiire cũ̶gou̶sayuparã, na pacu̶a na cariaro bero. Bairi Josué ãnacũ̶ mena macããna cũ̶ã ti wiire neáñañuparã ati yepa macããna caãnijũ̶goricarãrẽ Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ mena narẽ na careri watoare. Bairi ape tuti, ape tuti macããna beropu̶ David ãnacũ̶ cũ̶ caãni watoa majũ ti wiire cũ̶gojãnañañuparã. 46 Rey David pu̶ame Dios cũ̶ caĩñajoro caroú̶ cañuu̶ ãñupũ̶. Jacob ãnacũ̶ pãrãmerã Diore na caĩroapa wii, wii majũrẽ qũẽnogamiñupũ̶. 47 Bairo cũ̶ caqũẽnogamiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ macũ̶ Salomón roque qũẽnoñañupĩ ñubuerica wii templo Dios ya wii majũrẽ. 48 “Dios nocãrõ catutuau̶ majũ camasã, ‘Dios ya wii nigaro,’ ĩrĩ na caqũẽnorĩcã wiire cũ̶ caãmerĩmiatacũ̶ãrẽ, ti wiire qũẽnoñañupũ̶ Salomón. Profeta majõcu̶ cũ̶ cawoatuyarique cũ̶ã bairo ĩña: 49 ‘ “Ati u̶mu̶recóopu̶ ãnirĩ yu̶ rotijonucũña nipetiropu̶re. Mu̶jãã ya yepa roque yu̶ caĩñajoata, õcãrõãcã bauya. Bairi, ¿di wii ũno yu̶ mu̶jãã qũẽnobojarãati?” ĩñami marĩ Quetiupau̶. “¿Dipau̶ to ãnoati toroque yu̶ cayerijãpapau̶? 50 Yu̶ jetoa ritaa yu̶ qũẽnowũ̶ atie nipetirijere,” ĩñami Dios,’ ĩ woatuyayupi profeta majõcu̶,” na ĩñupũ̶ Esteban. 51 Ĩ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: “Mu̶jãã Dios cũ̶ caĩrĩjẽrẽ mu̶jãã botiomajũcõãña. Mu̶jãã yeripu̶ Diore camasĩgaenarẽ bairo majũ mu̶jãã ãniña. Mu̶jãã ãmoo ope cũ̶ã tũ̶gomasĩẽtĩña Dios yaye quetire. Tunu bairoa Espíritu Santo cũ̶ camasĩõgarijere mu̶jãã átigaetiya. Mu̶jãã ñicũ̶jãã ãnanarẽã bairo mu̶jãã ãnicõãña mai mu̶jãã cũ̶ã. 52 ¿Ni majũ profeta majõcu̶re mu̶jãã ñicũ̶jãã ãnana roro átiri na na pajĩãreesupari? Tocãnacãũ̶rẽã popiye na baio joroque ásupa. Mu̶jãã ñicũ̶jããna Cañuu̶ majũ cũ̶ caatípeere caquetibu̶ju̶rãrẽ na pajĩãreyupa. Cañuu̶ caroú̶ majũ merẽ etamiwĩ. Cũ̶rẽ tunu mu̶jããna cũ̶ bu̶su̶jãbuitiri, cũ̶ mu̶jãã pajĩãrocarotiwu̶. 53 Marĩ ñicũ̶jãã roque ángelea majã jũ̶gori na caátiãnipeere Dios cũ̶ roticũrĩqũẽrẽ tũ̶goyupa. Bairo mu̶jãã pu̶ame marĩ ñicũ̶jãã na caĩrĩjẽrẽ catũ̶gojũ̶goatana nimirãcũ̶ã, tiere caroaro mu̶jãã tũ̶gou̶saetiya,” na ĩñupũ̶ Esteban cabu̶toa camasĩrĩ majãrẽ. 54 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori yua, netõjãñurõ cũ̶ asiayuparã. Opi bacaru̶poturica tũ̶nipu̶ asiayuparã Esteban mena. 55 Bairo cũ̶rẽ na caasiamiatacũ̶ãrẽ, Esteban pu̶ame ñe ũnie ru̶saricaro mano Espíritu Santo mena tũ̶goñatutuari u̶mu̶recóopu̶ ĩñamu̶gõjoyupu̶. Bairo ĩñamu̶gõjou̶ yua, ĩñabocáyupu̶ Dios catutuau̶ majũ cũ̶ caasiyabaurore. Tunu bairoa Jesús cũ̶ãrẽ qũĩñabócayupu̶ Dios yapau̶ cariape nu̶gõã pu̶ame caĩñanucũũ̶rẽ. 56 Bairo ĩñarĩ yua, atore bairo na ĩñupũ̶: --¡Ĩñamu̶gõjoñijate! U̶mu̶recóo pããnu̶cãrĩcãrõrẽ bairo ñiñaña. Camasã Jũ̶gocu̶ Dios yapau̶ cariape nu̶gõã pu̶ame canucũũ̶ cũ̶ãrẽ ñiñaña —na ĩñupũ̶. 57 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, na pu̶ame na ãmoo operire bocabiacõãñuparã, cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gogaena. Bairo tũ̶gogaetiri yua, tutuaro awajari, cũ̶ jetore nipetiro Junta Suprema macããna cũ̶rẽ cateerã atu̶áti, cũ̶ ñeñuparã. 58 Bairo cũ̶ ñerĩ yua, ti macã ẽñotaricaro jũ̶goyepu̶ cũ̶ neásúparã. Topu̶ ũ̶tã rupaa mena cũ̶ wẽẽ, cũ̶ wẽẽ cũ̶ átipajĩã rocacõãñuparã yua Esteban ãnacũ̶rẽ. Mai, Estebãrẽ capajĩãrã pu̶ame na jutii cabui macããjẽrẽ Saulo cawãmecu̶cu̶re cũ̶ coterotiyuparã. 59 Esteban pu̶ame cũ̶rẽ ũ̶tã rupaa mena na cawẽẽtoye, atore bairo ĩ jẽniñupũ̶ Diore: “Yu̶ Quetiupau̶ Jesús yu̶ yerire bocáñeña,” ĩñupũ̶. 60 Bairo ĩrĩ bero, ru̶popaturi mena etanumurĩ bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo ĩñupũ̶: “Yu̶ Quetiupau̶, roro na caátiere na mu̶ wapa boepa. Na mu̶ masiriyobojawa,” qũĩñupũ̶ Diore. Bairo ĩ yaparo, riacoásúpu̶ Esteban ãnacũ̶ yua.

Hechos 8

1 Saulo cũ̶ã toa ĩñañupũ̶ Estebãrẽ na capajĩãrõ. “Ñujãñuña bairo na caáto Estebãrẽ,” ĩ tũ̶goñañupũ̶. Ti rũ̶mu̶ina Jesús yaye quetire catũ̶gou̶sari majã Jerusalén macããna nipetirãrẽ roro popiye na baio joroque ásuparã narẽ cateeri majã. Bairi nipetiro ábatapeticoasuparã Judea yepa, bairi Samaria yepa tũ̶nirĩpu̶. Apóstolea majã jeto Jerusalẽpu̶ tuayuparã. 2 Aperã cañurã caũ̶mu̶a jĩcããrã Esteban rupau̶ri ãnajẽrẽ yayuparã. Bu̶tioro cũ̶ ãnacũ̶rẽ otiyuparã. 3 Mai, Saulo cũ̶ã roro popiye Jesucristore catũ̶gou̶sari majãrẽ na baio joroque ácu̶ ásupu̶. Wiiri caãno cãrõrẽ jããrĩ, tutuaro mena carõmia, caũ̶mu̶a cũ̶ãrẽ ñerĩ na jeárotiyupu̶ preso jorica wiipu̶. 4 Bairãpu̶a, aperã Jerusalẽrẽ cawitiweyoatana pu̶ame caroa queti Jesucristo camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire quetibu̶ju̶ñesẽãñuparã noo na caátó cãnacãpau̶pu̶a. 5 Na mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ Felipe cawãmecu̶cu̶ pu̶ame Samaria yepa macãã macã, caãnimajũrĩ macãrẽ ásúpu̶. Topu̶ etari yua, Jesucristo cũ̶ cabairique caroa quetire quetibu̶ju̶ñesẽãñupũ̶. 6 Nipetiro camasã to macããna Felipetu̶ neñarĩ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ caroaro tũ̶gopeoyuparã, caroa wãmerẽ Felipe na cũ̶ caáti ĩñorõ caĩñarã ãnirĩ. 7 Capããrã wãtĩ yeri pũna cacũ̶gorãrẽ catioyupu̶ Felipe. Bairo cũ̶ caáto, wãtĩ yeri pũna pu̶ame camasãrẽ witiáná, awajari witiánucũñuparã. Capããrã carupau̶ri bu̶u̶rã, aperã caámasĩẽna cũ̶ãrẽ catioyupu̶ Felipe, topu̶ ãcũ̶. 8 Tie cũ̶ caáti ĩñorĩjẽrẽ ĩñarĩ, bu̶tioro u̶seaniñuparã ti macã macããna yua. 9 Ti macãrẽ ãñupũ̶ jĩcãũ̶ Simón cawãmecu̶cu̶ cajũ̶goyepu̶re cũmurẽ bairo caáti ĩñorĩcũ̶. Cũ̶, Simón pu̶ame Samaria yepa macããna camasãrẽ, “Yu̶a, caãnimajũũ̶ yu̶ ãniña,” na ĩtoepeyupu̶. 10 Tie cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere cawãmarã, cabu̶toapu̶ cũ̶ã nipetiro caroaro majũ cũ̶ tũ̶gou̶sayuparã. Bairo cũ̶ tũ̶gou̶sari, atore bairo ĩnucũñuparã camasã: “Ãnia, Dios cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ cacũ̶gou̶ majũã ãcũ̶mi,” ĩ tũ̶goñañuparã. 11 Cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cariape tũ̶goyuparã ape wãme mena yoaro cũ̶ caátito ĩñorĩjẽ jũ̶gori. 12 Bairo cũ̶rẽ catũ̶gomirĩcãrã yua, Felipe caroa quetire cũ̶ caquetibu̶ju̶ro tũ̶gori, cũ̶ pu̶amerẽ caroaro tũ̶gou̶sayuparã. Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶, bairi tunu Jesucristo cũ̶ cabairiquere cũ̶ caquetibu̶ju̶ro jũ̶gori carõmia, caũ̶mu̶a cũ̶ã bautiza rotiyuparã. 13 Simón cajũ̶goyepu̶ camasãrẽ caĩtomirĩcũ̶ cũ̶ã Felipe caroa queti, cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gou̶sayupu̶. Cũ̶ cũ̶ã bautiza rotiyupu̶. Bairo bautiza rotiri bero, Felipe mena áñesẽãñupũ̶. Felipe caroa wãmerẽ cũ̶ caáti ĩñorĩjẽrẽ ĩñarĩ, tũ̶goñacõã maniásupu̶ Simón cũ̶ã. 14 Bairi yua, Felipe mena macããna apóstolea majã Jerusalẽpu̶ caãna, “Samaria yepa macããna Dios yaye quetire boyama,” na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, Pedro, apei Juan mena na joyuparã Samaria yepa macããna tu̶pu̶. 15 Topu̶ etarã, ñubueri majã catũ̶gou̶sarãrẽ Diopu̶re na jẽnibojayuparã, Espíritu Santo, Dios, cũ̶ Yeri majũrẽ na cũ̶ joáto, ĩrã. 16 Mai, narẽ Espíritu Santo na jããẽsupu̶. Marĩ Quetiupau̶ Jesús wãme mena bautizarique jetore ásuparã mai to Samaria yepa macããna catũ̶gou̶sari majãrẽ. 17 Bairi Pedro, apei Juan mena ru̶poa buire na wãmo mena ñigãpeoyuparã. Bairo na caátopu̶, Espíritu Santo, Dios Yeri majũ na jããñupũ̶ yua. 18 Simón pu̶ame apóstolea majã camasã ru̶poa bui na cañigãpeoroa, Espíritu Santo cũ̶ caatóre ĩñarĩ, apóstolea majãrẽ dinero nunigayupu̶. 19 Bairo nunigari, atore bairo na ĩñupũ̶: --Yu̶ cũ̶ãrẽ yu̶ joya tie masĩrĩqũẽrẽ. Yu̶ cũ̶ã ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ yu̶ wãmo mena yu̶ cañigãpeoroa, Espíritu Santo cũ̶ jãáto mu̶jãã caátorea bairo ĩ, yu̶ boya —na ĩñupũ̶ Simón apóstolea majãrẽ. 20 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Pedro pu̶ame: --Mu̶a, dinero mena mu̶ wapatiga tũ̶goñaña Dios cũ̶ catutuarijere. Roro mu̶ tũ̶goñaña. Bairi, ¡mu̶ dinero mu̶ mena to yasiáto! 21 Dios cũ̶ caĩñajoro mu̶ catũ̶goñarĩjẽ cariape mee niña. Bairi jĩcã wãmeacã ũno Dios yerire mu̶ ñemasĩẽtĩña mu̶a. 22 Roro mu̶ catũ̶goñarĩjẽrẽ jãnaña. Tunu bairoa Diore bu̶tioro cũ̶ jẽniña, carorije mu̶ catũ̶goñarĩjẽrẽ cũ̶ camasiriyobojaparore bairo ĩ. 23 Mu̶ yeri ñuẽtĩña. Caroaro cariape mu̶ tũ̶goñaẽtĩña mu̶a —qũĩñupũ̶ Pedro Simorẽ. 24 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶ Simón Pedrojããrẽ: --Diopu̶re yu̶ mu̶jãã jẽnibojawa, yu̶re mu̶jãã caĩrõrẽ bairo to baieticõãto, ĩrã —na ĩñupũ̶ yua. 25 Cabero to macããnarẽ marĩ Quetiupau̶ Jesús cũ̶ caátaje na caĩñarĩqũẽrẽ, bairi tunu Dios yaye quetire na quetibu̶ju̶ri bero, tunucoásúparã apóstolea majã Jerusalẽpu̶. Topu̶ áná, capee macããrĩrẽ Samaria yepapu̶ quetibu̶ju̶yuparã caroa quetire. 26 Cabero ángel marĩ Quetiupau̶ cũ̶ cajou̶ pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Felipere: “Ácú̶ja ape nu̶gõã warua jope macãã wãã Jerusaleĩ caátí wãã, Gaza macã caetari wããpu̶.” Ti wãã pu̶ame desierto cayucu̶manopu̶ ãñuparõ. 27 Bairo ángel cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, ti wããpu̶ acoásúpu̶ Felipe. Bairo ti wããpu̶ eta yua, jĩcãũ̶ Etiopía yepa macããcũ̶rẽ bocáyupu̶. Cũ̶ pu̶ame ti yepa macããcũ̶ caãnimajũũ̶ ãñupũ̶. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ, ti yepa macããna quetiupao yaye dinerore caĩñau̶sau̶ ãñupũ̶. Ti rũ̶mu̶rĩrẽ Jerusalẽpu̶ Diore cañubuepeou̶ átacu̶ ãñupũ̶. 28 Bairi Jerusalẽpu̶ caãniatacu̶ cũ̶ ya yepapu̶ tunuácú̶ baiyupu̶. Bairo ácú̶ yua, cũ̶ ya catu̶ricacapu̶ ruiri, profeta Isaías ãnacũ̶ cũ̶ cawoatucũrĩqũẽrẽ bueásupu̶. 29 Bairo cũ̶ buenutuátó, atore bairo qũĩñupũ̶ Espíritu Santo pu̶ame Felipere: “Tia caatu̶ricaacatu̶ pu̶ame ácú̶ja.” 30 Bairo Felipe pu̶ame caatu̶ricaacatu̶ ácú̶, tũ̶goyupu̶ Etiopía macããcũ̶ Isaías tutire cũ̶ cabuero. Bairo tũ̶gori, atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶: —¿Mu̶ cabuerijere mu̶ tũ̶gomasĩñati? 31 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Etiopía macããcũ̶ pu̶ame: --Yu̶ tũ̶gomasĩẽtĩña yu̶re caquetibu̶ju̶ cũ̶ camano jũ̶gori —qũĩñupũ̶. Ĩ yaparo yua, Felipere cũ̶ caatu̶ricacapu̶ wãmu̶ ájããrotiri bero, cũ̶tu̶ cũ̶ ruirotiyupu̶. 32 Etiopía macããcũ̶ cũ̶ cabueataje pu̶ame atore bairo ĩñuparõ, Jesucristo cũ̶ cabaipeere profeta Isaías ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶woaturique: “Oveja nurĩcũ̶ camasã cũ̶ pajĩãgarã, cũ̶ na caneátátore bairo caũ̶mu̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ pajĩãgarã cũ̶ neágarãma. Tunu bairoa cordero poa mena jutii qũẽnogarã, cũ̶ poare na cajuaro, bu̶su̶etiyami. Torea bairo caũ̶mu̶ cũ̶ã bu̶su̶etigu̶mi, roro cũ̶ na caátimiatacũ̶ãrẽ. 33 Cũ̶, caũ̶mu̶ caróu̶ cũ̶ caãnorẽ bairo cũ̶ rori, cũ̶ boyeti epegarãma. Ñe wapa mee roro cũ̶ átigarãma. Ati yepapu̶, cũ̶ camasãcu̶ti ãnie to manio joroque cũ̶ átigarãma cũ̶ caãni yu̶tea macããna pu̶ame. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, roro cũ̶rẽ na caátaje wapare cõñapeyomasĩẽcũ̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tuti, Etiopía macããcũ̶ cũ̶ cabueataje. 34 Etiopía macããcũ̶ pu̶ame atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Felipere: --Noarẽ ĩ quetibu̶ju̶gu̶ bairo qũĩ quetibu̶ju̶ woatuyupari profeta majõcu̶: ¿Cũ̶ majũã cũ̶ cabaipeere qũĩñati? ¿O apei ũcũ̶ pu̶ame cũ̶ cabaipeereata qũĩñati? Yu̶ quetibu̶ju̶ya tiere. Yu̶ masĩgaya yu̶ cũ̶ã —qũĩñupũ̶. 35 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, Felipe pu̶ame cũ̶ quetibu̶ju̶yupu̶ nipetiro. Etiopía macããcũ̶ cũ̶ cabuejũ̶goatapau̶i quetibu̶ju̶ ácú̶, caroa queti Jesús yaye cũ̶ãrẽ nipetirijere cũ̶ quetibu̶ju̶yupu̶ Felipe. 36 Cabero jãñurĩ ria caãnipau̶re na caetaro, atore bairo qũĩñupũ̶ Etiopía macããcũ̶ Felipere: —Ato niña oco. Bairi, ¿yu̶re mu̶ bautizagaetiyati? 37 Bairo cũ̶ caĩrõ, Felipe pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶: —Cariape mu̶ catũ̶goñatutuarije nipetirije mena mu̶ catũ̶gou̶saata, mu̶rẽ yu̶ cabautizaro ñuña. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶: --“Cariape Jesucristo, Dios macũ̶ majũ niñami,” ñi tũ̶goñaña —qũĩñupũ̶ Etiopía macããcũ̶ Felipere. 38 Bairi yua, caatu̶ricare tuarotiyupu̶. Bairo tuarotiri yua, pu̶garãpu̶a ruinu̶cãrĩ riapu̶ ásúparã. Topu̶ Felipe pu̶ame oco mena cũ̶ bautizayupu̶ Etiopía macããcũ̶rẽ yua. 39 Bairi yua, riapu̶ caãniatana na camaátó bero, marĩ Quetiupau̶ yeri, Espíritu Santo pu̶ame Felipere cũ̶ necoásúpu̶ aperopu̶. Etiopía macããcũ̶ pu̶ame qũĩñanemoesupu̶ Felipere yua. Bairo qũĩñanemoetimicũ̶ã, u̶seanirĩqũẽ mena ájũ̶go ásupu̶ tunu, cũ̶ ya yepapu̶ ácú̶. 40 Cabero Felipe pu̶ame Azoto cawãmecu̶ti macãpu̶ ãñupũ̶. Topu̶ ãcũ̶, tocãnacã macããrẽ quetibu̶ju̶ netõñupũ̶. Cesareapu̶ caroa quetire quetibu̶ju̶ etayupu̶.

Hechos 9

1 Mai, Saulo pu̶ame Jesucristo yarã catũ̶gou̶sari majãrẽ na asiajãnaesupu̶. Nipetiro na ũnarẽ pajĩãregayupu̶. Bairi Saulo pu̶ame sumo sacerdote tu̶pu̶ ásúpu̶. 2 Damasco macããjẽ “Narẽ ñeña,” ĩrĩqũẽ paperare qũẽnorotiásupu̶ sumo sacerdotere. Ñubuerica wiiri macããna caroa quetire catũ̶gou̶sarã, carõmia, caũ̶mu̶a caãnarẽ Jerusalẽpu̶ na preso jogu̶ topu̶ cũ̶ caápáro jũ̶goye, bairo cũ̶ átirotiyupu̶ Saulo sacerdote majã quetiupau̶re. Tiere bóca yua, acoásúpu̶ ti macãpu̶. 3 Bairo cũ̶ caátó, Damasco macãrẽ cũ̶ caetagaro majũ caãnoa, caasiyarije majũ cũ̶ asiyaetayuparo. 4 Bairo cabairo, Saulo pu̶ame ñacoasupu̶ yepapu̶. Yepapu̶ ãcũ̶, atore bairo caĩocajorijere tũ̶goyupu̶: “Saulo, Saulo, ¿nopẽĩ yu̶re mu̶ pesucu̶tiyati?” ĩ ocajoyuparo. 5 Saulo pu̶ame, “Quetiupau̶, ¿ñamu̶ ũcũ̶ mu̶ ãniñati?” ĩ jẽniñañupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ, cabu̶su̶rije pu̶ame atore bairo qũĩnemoñuparõ: “Yu̶a, Jesús Nazaret macããcũ̶ yu̶ ãniña. Roro yu̶ átigu̶, mu̶ cau̶sau̶a yu̶ ãniña. 6 Wãmu̶nu̶cãrĩ mu̶ caátí macãpu̶ ácú̶ja. Topu̶ mu̶ caátipeere mu̶ quetibu̶ju̶garãma.” 7 Cũ̶ baparã cũ̶ mena caáná pu̶ame masamanimirõcũ̶ã, cabu̶su̶rijere catũ̶goatana ãnirĩ acu̶anetõcoasuparã. 8 Cabero Saulo pu̶ame yua, yepa caãniatacu̶ wãmu̶nu̶cãñupũ̶. Bairo wãmu̶cãrĩ cũ̶ caĩñagamiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ caapee pu̶ame ĩñapãẽsuparõ. Bairo cũ̶ caĩñamasĩẽtõĩ yua, cũ̶ baparã pu̶ame Damasco macãpu̶ cũ̶ necoásúparã. 9 Ti macãpu̶ etari bero, itia rũ̶mu̶ majũ ĩñamasĩẽcũ̶ã, tunu bairoa u̶gaecu̶, etiecu̶, ãnicõãñupũ̶. 10 Mai, ti macãpu̶ ãñupũ̶ catũ̶gou̶sari majõcu̶ Ananías cawãmecu̶cu̶. Cũ̶rẽ marĩ Quetiupau̶ pu̶ame qũẽguericarore bairopu̶ buiaetari, atore bairo qũĩñupũ̶: “¡Ananías!” qũĩ jẽniñañupũ̶. Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, Ananías pu̶ame, “Atoa yu̶ ãniña yu̶ Quetiupau̶,” qũĩñupũ̶. 11 Atore bairo qũĩnemoñupũ̶ marĩ Quetiupau̶ pu̶ame tunu: “Wãmu̶nu̶cãrĩ ácú̶ja átáwã Cariape cawãmecu̶tiwã pu̶ame. To ácú̶, Judas ya wii macããnarẽ, ‘¿Noopu̶ cũ̶ ãniñati Saulo cawãmecu̶cu̶ Tarso macããcũ̶ jĩcãũ̶?’ na mi jẽniñagu̶. Cũ̶, Saulo pu̶ame yu̶ jẽni baiyami mai. 12 Merẽ qũẽguericarore bairopu̶ cũ̶ tu̶pu̶ mu̶ caápére cũ̶ ñiñoapu̶ Saulore. Mu̶, Ananías cawãmecu̶cu̶ jãatí, cũ̶ ru̶poa bui ñigãpeo mu̶ caátipeere ĩñaami, Saulo tunu cũ̶ caĩñamasĩparore bairo ĩ. Bairo cũ̶ mu̶ caátipeere merẽ ĩñaami.” 13 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, Ananías pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Jesure: “Capee majũ Saulo roro cũ̶ caátie quetire yu̶ tũ̶gonucũña. Roro majũ carori wãmerẽ átiocajonucũñami mu̶rẽ catũ̶gou̶sari majã Jerusalén macããnarẽ. 14 Ãmerẽ atíupi tunu atore. Sacerdote majã quetiuparãrẽ ñerotirica papera pũrõrẽ qũẽnorotiri atíupi, ato macããna nipetiro mu̶rẽ catũ̶gou̶sarãrẽ preso jorica wiipu̶ na jeágu̶,” qũĩñupũ̶ marĩ Quetiupau̶re Ananías. 15 Bairo cũ̶ caĩrõ, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame atore bairo qũĩnemoñupũ̶ Ananíarẽ: “Ácú̶ja cũ̶ tu̶pu̶. Cũ̶, Saulo yu̶ cabeseatacu̶ niñami. Cũ̶ã, yu̶ yaye quetire quetibu̶ju̶gu̶mi nipetiropu̶ macããnarẽ. Na quetiuparã reyes majã, aperã israelita majã cũ̶ãrẽ caquetibu̶ju̶pau̶ niñami cũ̶, Saulo. 16 Yu̶ yaye quetire cũ̶ caquetibu̶ju̶ro jũ̶gori popiye baigu̶mi. Yu̶ majũ tie cũ̶ cabaipeere cũ̶ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ Saulore,” qũĩñupũ̶ Jesús Ananíarẽ. 17 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, Ananías pu̶ame ásúpu̶ Judas ya wii, Saulo cũ̶ caãni wiipu̶. Ti wii cũ̶ caãni wiipu̶ jããetari bero yua, Saulo ru̶poa bui cũ̶ wãmorĩ mena ñigãpeori atore bairo qũĩñupũ̶: --Saulo, yu̶ yau̶re bairo caãcũ̶, marĩ Quetiupau̶ Jesús maapu̶ mu̶ caátó mu̶rẽ cabuiatacu̶ pu̶ame mu̶ tu̶pu̶ yu̶ joami, tunu caĩñamasĩẽtĩmiatacu̶ miñamasĩõ joroque ĩ. Tunu bairoa ñe ũnie Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ caru̶saecu̶ cũ̶ ãnio joroque ĩ, mu̶ tu̶pu̶ yu̶ joami —qũĩñupũ̶ Ananías Saulore. 18 Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei ĩñamasĩcoasupu̶ tunu. Wai nu̶tũ̶rẽ bairije cũ̶ caapeepu̶ caãniataje cañaweyorore bairo caroaro jicoquei ĩñamasĩcoasupu̶ tunu. Bairo cũ̶ caĩñamasĩrõ bero yua, cũ̶ bautizayupu̶ Ananías. 19 Cabero u̶gayupu̶ yua u̶gariquere. Bairo u̶gari beropu̶ tutuayupu̶ tunu itia rũ̶mu̶ cau̶gaetiatacu̶ ãnirĩ. Bairi yua, Damasco macããna Jesucristo yaye quetire catũ̶gou̶sari majã mena nocãnacã rũ̶mu̶ ũno ãninemoñupũ̶. 20 Cabero Jesús Dios macũ̶ cũ̶ caãnierẽ quetibu̶ju̶ jũ̶goyupu̶ Saulo ñubuerica wiiri macããnarẽ. 21 Bairi nipetiro cũ̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gorã pu̶ame tũ̶gocõã maniáti, atore bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: --Ãni, Jerusalẽpu̶ ãcũ̶, Jesure catũ̶gou̶sarãrẽ roro caátacu̶a niñamijã. Ati macã macããna Jesure catũ̶gou̶sarã cũ̶ãrẽ ñei acú̶ baiupu̶, Jerusalẽpu̶ sacerdote majã quetiuparãrẽ popiye narẽ na áparo ĩ —ãmeo ĩñuparã na majũ Saulore. 22 Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, Saulo pu̶ame netõjãñurõ tũ̶goñatutuari camasãrẽ na quetibu̶ju̶yupu̶ Jesucristo Mesías cũ̶ caãnierẽ. Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶roi, judío majã Damasco macããna pu̶ame dope bairo qũĩnetõmasĩẽsuparã. 23 Capee rũ̶mu̶rĩ canetõrõ bero, judío majã pu̶ame jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ, Saulore cũ̶ pajĩãgamiñuparã. 24 Bairo cũ̶ pajĩãgamirĩ yua, u̶mu̶reco, ñami cũ̶ãrẽ ti macã ẽñotaricaro macããjẽ jopeeripu̶ cũ̶ cotenucũñuparã. Saulo pu̶ame bairo na caátigarijere masĩcõãñupũ̶. 25 Tiere tũ̶gori yua, Jesucristore catũ̶gou̶sarã pu̶ame pii capairiwu̶pu̶ cũ̶ ájããrotiri, ti macã ẽñotaricaro jũ̶goyepu̶ cũ̶ ruio joyuparã ñamipu̶ caãno. Bairo na caáto, rutiyupu̶ Saulo ti macã macããna judío majã cũ̶rẽ capajĩãgarãrẽ. 26 Cabero Jerusalẽpu̶ etau̶, ti macã macããna Jesucristore catũ̶gou̶sarã mena ãnigamiñupũ̶. Ti macã macããna pu̶ame roque cũ̶ uwijãñuñuparã mai. “Jesucristo yau̶ yu̶ ãniña,” cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cariape tũ̶goesuparã. 27 Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, Bernabé pu̶ame apóstolea majã tu̶pu̶ cũ̶ jũ̶goásúpu̶ Saulore. Bairo natu̶ cũ̶ jũ̶goetari, Saulo cũ̶ cabairiquere na quetibu̶ju̶yupu̶. Atore bairo na ĩñupũ̶: “Ãni, Saulo, marĩ Quetiupau̶re qũĩñañupĩ, maapu̶ ácú̶. Tunu bairoa cũ̶ mena bu̶su̶yupi. Bairi tunu Damascopu̶ ãcũ̶, Jesús cũ̶ cabairijere tũ̶goñatutuarique mena quetibu̶ju̶yupi,” na ĩñupũ̶ Bernabé apóstolea majãrẽ. 28 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro jũ̶gori na mena ãnimasĩñupũ̶ Saulo yua. Bairi Jerusalén macã macããnarẽ marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caãnierẽ tũ̶goñatutuarique mena na quetibu̶ju̶nucũñupũ̶. 29 Judío majã griego yayere cabu̶su̶rã cabu̶su̶rique netõrã mena cũ̶ãrẽ bu̶su̶pẽniñupũ̶. Bairo cũ̶ cabu̶su̶pẽnimiatacũ̶ãrẽ, na pu̶ame cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gogaesuparã. Bairi cũ̶ pajĩãga tũ̶goñañuparã. 30 Bairo na caátigarijere tũ̶gori, Dios yarã Saulo mena macããna pu̶ame cũ̶ jũ̶goásúparã Cesarea macãpu̶. Topu̶ etarã, cũ̶ árotiyuparã cũ̶ ya macã Tarsopu̶. 31 Cabero Jesure caĩroarã Judea yepa caãna, bairi Galilea yepa caãna, bairi Samaria yepa macããna cũ̶ã caroaro jĩcãrõ tũ̶ni ãnimasĩñuparã. Dios cũ̶ carotirore bairo jeto caroaro áticõã ninucũñuparã. Tunu bairoa, nu̶cũ̶bu̶gorique mena Diore ĩroayuparã. Bairo qũĩroari, Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori capããrã Jesucristore catũ̶gou̶sarã ãninemonucũñuparã. 32 Pedro pu̶ame catũ̶gou̶sari majãrẽ caĩñañesẽãũ̶ ãnirĩ, Lida macã macããna cũ̶ãrẽ ĩñau̶ ácú̶ baiyupu̶. 33 Topu̶ etau̶, Eneas cawãmecu̶cu̶ jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ cãnacã cũ̶marĩ majũ cũ̶gou̶pu̶na caámasĩẽcũ̶, camapu̶ cacũñau̶rẽ qũĩñañupũ̶. 34 Bairo qũĩñarĩ, atore bairo qũĩñupũ̶: —Eneas, Jesucristo mu̶ cariayecu̶ti ãnierẽ mu̶ netõõgu̶mi. Bairi, wãmu̶nu̶cãrĩ mu̶ cacũñarõrẽ qũẽnoña. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Eneas pu̶ame jicoquei wãmu̶nu̶cãcoásúpu̶. 35 Nipetiro Lida macã macããna, aperã Sarón macã macããna cũ̶ã ĩñañuparã catiri cũ̶ cawãmu̶nu̶cãrĩjẽrẽ. Bairo cũ̶ cabairo, caĩñaatana pu̶ame marĩ Quetiupau̶re cũ̶ tũ̶gou̶sajũ̶goyuparã. 36 Ti yu̶tea caãno ãñupõ jĩcãõ carõmio Jesucristore catũ̶gou̶sari majõco, Tabita cawãmecu̶co, Jope cawãmecu̶ti macãpu̶. Griego yaye menarẽ Dorcas wãmecu̶supo. Cõ, Dorcas pu̶ame caroaro áticõã ninucũñupõ. Cabopacarãrẽ na ju̶átinucũñupõ. 37 Ti yu̶tea macãã rũ̶mu̶rĩ caãnoa riaye bocayupo cõ pu̶ame. Bairo riaye bocari yua, riacoásúpo. Bairo cõ cariaro bero yua, cõ rupau̶ri ãnajẽrẽ cose yaparori, ti wii bui macã aru̶apu̶ cõ cũñuparã. 38 Jope na caĩrĩ macã pu̶ame Lida na caĩrĩ macã tu̶pu̶ ãñuparõ. Pedro pu̶ame mai Lida macãpu̶ ãñupũ̶. Bairi Jesucristore catũ̶gou̶sari majã topu̶ Pedro cũ̶ caãnierẽ tũ̶gori yua, na mena macããna pu̶garã ũ̶mu̶arẽ na joyuparã Pedro tu̶pu̶. “ ‘Ato Jopepu̶ tãmurĩ cũ̶ ápáro, miama’ cũ̶ mu̶jãã ĩgarã,” na ĩ joyuparã. 39 Bairo na caĩjoatana na caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, Pedro pu̶ame na mena acoásúpu̶ Jopepu̶. Cabero yua, topu̶ cũ̶ caetaro, cõ ãnacõ rupau̶rire na cacũata aru̶apu̶ cũ̶ jũ̶goásúparã Pedrore. To na caetaro, cawapearã rõmirĩ pu̶ame cõ ãnacõrẽ ĩñarĩ, bu̶tioro cõ otiãmejoreyuparã. Tunu bairoa jutiirori, apeye jutiipãĩrĩ catiopu̶ mai Dorcas cõ caqũẽnoñarĩqũẽrẽ Pedrore qũĩñorĩ otiyuparã. 40 Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, Pedro pu̶ame nipetirore na witi árotiyupu̶ macãpu̶. Bairo átiri bero, cũ̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ jẽniñupũ̶ Diopu̶re. Jẽni yaparori bero yua, Dorcas ãnacõ pu̶amerẽ ĩñarĩ, atore bairo cõ ĩñupũ̶ Pedro: —¡Tabita, wãcãña! Bairo cũ̶ caĩrõã, cõ ãnacõ pu̶ame ĩñapããñupõ. Ĩñapããrĩ yua, Pedrore qũĩñabocári wãmu̶numuñupõ cama buipu̶. 41 Bairo cõ cabairo, Pedro pu̶ame cõ wãmopu̶ ñerĩ cõ tũ̶gãwãmu̶oñupũ̶. Cabero yua, catũ̶gou̶sari majã, aperã cawapearã rõmirĩ cũ̶ãrẽ na piijõjoyupu̶ Pedro tunu. Pedro pu̶ame catio caãcõpũ̶rẽ na ĩñoñupũ̶ Dorcare yua. 42 Tie Pedro Jesucristo cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori cũ̶ cacatiatajere nipetiro Jope macã macããna tũ̶goyuparã. Tiere tũ̶gori, capããrã tũ̶gou̶sayuparã marĩ Quetiupau̶re to macããna. 43 Pedro pu̶ame yua, capee rũ̶mu̶rĩ ãñupũ̶ ti macãpu̶re. Waibu̶toa aserire cabopori majõcu̶ Simón cawãmecu̶cu̶ ya wiipu̶ tuayupu̶ Pedro.

Hechos 10

1 Cesarea macãpu̶re ãñupũ̶ jĩcãũ̶ Cornelio cawãmecu̶cu̶. Romano yau̶, pajĩãrĩ majã poa Italiano cawãmecu̶ti poa quetiupau̶ capitán ãñupũ̶. 2 Cũ̶ pu̶ame caũ̶mu̶ cañuu̶ ãñupũ̶. Cũ̶ pũnaa, bairi cũ̶ nu̶mo mena jĩcãrõ Diore qũĩroarã cũ̶ basapeonucũñuparã. Tunu bairoa pairo dinerore na jõnucũñupũ̶ judío majãrẽ, na ju̶ácu̶. Bairi tocãnacãnia Diore cũ̶ jẽninucũñupũ̶. 3 Bairi yua, jĩcã rũ̶mu̶ tres de la tarde caãno ñubueãcũ̶ cũ̶ caáto, qũẽguericarore bairo apeire qũĩñañupũ̶: Caroaro majũ qũĩñañupũ̶ ángel, Dios cũ̶ cajou̶ cũ̶ tu̶pu̶ cũ̶ caetarore. Cũ̶tu̶ etari yua, ángel pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶: “¡Cornelio!” 4 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, Cornelio pu̶ame qũĩñacõã maniásupu̶. Bairo qũĩñarĩ yua, uwimicũ̶ã, atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Cornelio: “Yu̶ Quetiupau̶, ¿ñerẽ yu̶ caátore mu̶ boyati?” Atore bairo qũĩñupũ̶ ángel pu̶ame tunu: “Dios cũ̶rẽ mu̶ cajẽnirĩjẽrẽ tũ̶goyami. Tunu bairoa cabopacarãrẽ mu̶ caju̶átiere ĩñajesoyami. 5 Bairi mu̶ mena macããna jĩcããrã ũnarẽ na árotiya. Na pu̶ame Simón, cũ̶ã, tunu Pedro cawãmecu̶cu̶, Jope macãpu̶ caãcũ̶rẽ na piirápáro. 6 Cũ̶, Pedro pu̶ame, apei Simón cawãmecu̶cu̶ waibu̶toa aserire cabopori majõcu̶ ria capairiya tũ̶ni caãcũ̶ ya wiipu̶ niñami,” qũĩñupũ̶ ángel Corneliore. 7 Cũ̶rẽ cabu̶su̶ ãniátacu̶ ángel cũ̶ caátó bero, cũ̶ ũ̶mu̶a pu̶garã, apei jĩcãũ̶ soldau cañuu̶ canu̶cũ̶bu̶gou̶, petiro cũ̶ caĩroau̶ mena, na piijoyupu̶ Cornelio. 8 Bairo na piijori, nipetirije cũ̶ caĩñaatajere na quetibu̶ju̶ yaparori bero, na joyupu̶ yua Jope macãpu̶. 9 Cabusuri rũ̶mu̶ pasaribota majũ caãno ti macã tũ̶ni maapu̶ na caánutuátó, Pedro pu̶ame wii buipu̶ wãmu̶ ásúpu̶, Diore jẽniácú̶. 10 Bairo jẽniãcũ̶, Pedro pu̶ame queyari u̶gagamiñupũ̶. Bairi cũ̶ cau̶gapeere na caqũẽnotoye, qũẽguericarore bairo apeye ũnierẽ ĩñañupũ̶: 11 Cũ̶ caĩñajoata, u̶mu̶recóo pããnu̶cãcoasuparo. Bairo capããrõ yua, jutii asero capairi aserore bairo cabauri asero ruiasúparo. Ti asero pu̶ame baparicãnacãpau̶ jiyarica asero rocayoa ruiasúparo Pedro tu̶pu̶. 12 Ti aseropu̶ yosayuparã nipetiro waibu̶toa caãna cãrõ yepa macããna. Bairi nipetiro ãña ũna, aperã cawu̶rã cũ̶ã nipetiro ãñuparã ti asero buipu̶re. 13 Pedro pu̶ame yua, atore bairo tũ̶goyupu̶: “Pedro, wãmu̶nu̶cãña. Waibu̶toare pajĩãrĩ u̶gaya,” caĩbu̶su̶ocajorijere. 14 Bairo caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame atore bairo ĩñupũ̶: “Yu̶ Quetiupau̶, yu̶ u̶gaetigu̶. Ãnoa moena jãã, judío majã, jãã cau̶gaena niñama.” 15 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, atore bairo bu̶su̶rique qũĩnemoñuparõ tunu: “Caroarã Dios cũ̶ caáticũrĩcãrãrẽ, ‘Moena niñama,’ ĩẽtĩcõãña.” 16 Itiani majũ ti aserore cũ̶ áti ĩñoñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩñorõ bero yua, wãmu̶coásúparo ti asero tunu u̶mu̶recóopu̶. 17 Pedro pu̶ame ti asero cawãmu̶átó bero, bu̶tioro tũ̶goñañupũ̶. “¿Dope bairo ĩgaro to baiupari yu̶ caĩñaataje?” ĩ tũ̶goñañupũ̶. Bairo cũ̶ caĩtũ̶goñaãno, Cornelio cũ̶ cajoatana pu̶ame Simón waibu̶toa aserire caqũẽnorĩ majõcu̶ ya wiire jẽniña macãñuparã. Bairo bairi cũ̶ ya wii jope tu̶pu̶ etayuparã. 18 Bairo etarã yua, bu̶su̶rique tutuaro mena, “¿Ati wii Simón Pedro cũ̶ caãni wii to ãniñati?” ĩ jẽniñañuparã. 19 Pedro mai, cũ̶ caĩñaatajere cũ̶ catũ̶goña ãninucũrõ, Espíritu Santo pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶: “Caũ̶mu̶a itiarã mu̶rẽ macãrã átiyama. 20 Wãmu̶nu̶cãrĩ ruiácú̶ja na tu̶pu̶. Yu̶a, na yu̶ joapu̶. Bairi caroaro mena na mu̶ bocágu̶,” qũĩñupũ̶ Espíritu Santo Pedrore. 21 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame ruiáti, na eta, atore bairo na ĩñupũ̶ caũ̶mu̶arẽ: —Yu̶a, yu̶ ãniña mu̶jãã camacãũ̶. ¿Dope bairo átiraná mu̶jãã baiati? 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñuparã: --Cornelio cawãmecu̶cu̶ soldaua quetiupau̶ capitán jãã joami. Cornelio pu̶ame cariape caácu̶ niñami. Diore caĩroanucũũ̶ niñami. Mu̶ yarã judío majã cũ̶ã Corneliore qũĩroari cũ̶ bonucũñama. Bairi ángel pu̶ame atore bairo qũĩũpũ̶ Corneliore: “Pedrore cũ̶ piijorotiya. Mu̶ ya wiipu̶ cũ̶ apáro. Bairo cũ̶ caetaro, cũ̶ caquetibu̶ju̶peere tũ̶gopeoya,” qũĩũpũ̶ ángel Corneliore —qũĩñuparã cũ̶ cajoricarã Pedrore. 23 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame cũ̶ caãni wiire na jããrotiyupu̶. Ti ñamirẽ cũ̶ mena tuayuparã. Cabusuri rũ̶mu̶ caãno acoásúpu̶ Pedro na mena yua. Cũ̶ mena bapacu̶ti ásúparã jĩcããrã Jope macã macããna Jesucristore catũ̶gou̶sarã cũ̶ã. 24 Ti rũ̶mu̶ busuri rũ̶mu̶ etayuparã Cesarea macãpu̶. Cornelio pu̶ame jĩcããrã cũ̶ yarã mena, bairi aperã cũ̶ baparã majũ, cũ̶ capiijoatana mena na coteyuparã Pedrojããrẽ. 25 Pedro ti wii cũ̶ caetaro tũ̶go, Cornelio pu̶ame cũ̶ bocáu̶ witiásúpu̶ jopepu̶. Bairo qũĩñarĩ yua, ru̶popaturi mena etanumurĩ qũĩroayupu̶ Cornelio Pedrore. 26 Bairo cũ̶ caáto ĩña, cũ̶ tũ̶gãwãmu̶orĩ, atore bairo qũĩñupũ̶ Pedro: —Yu̶ cũ̶ã, mu̶rẽã bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña. Bairi wãmu̶nu̶cãña. 27 Bairo qũĩrĩ, jãásupu̶ Pedro Cornelio mena. Ti wii pupeapu̶ etau̶, na etayupu̶ Pedro aperã capããrã camasã caetayuatanarẽ. 28 Topu̶ na etari, atore bairo na ĩñupũ̶ Pedro: --Jãã, judío majãrẽ, “Aperã mena bapacu̶pericõãña. Na wiiripu̶ áñesẽãẽtĩcõãña,” jãã ĩnucũñama jããrẽ cajũ̶goñubueri majã. Merẽ mu̶jãã masĩrã tiere. Bairo jãã, judío majã, jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame atore bairo ñi quetibu̶ju̶ami: “Caroarã Dios cũ̶ caáticũrĩcãrãrẽ, ‘Moena niñama,’ ĩẽtĩcõãña nipetirore,” ñiami. 29 Bairi judío majõcu̶ nimicũ̶ã, jicoquei yu̶re mu̶jãã capiijoatajere tũ̶gori yu̶ atíapu̶. Bairi, ¿dope caátipau̶ ĩrã, yu̶re mu̶jãã piijoati? Yu̶ masĩgaya tiere —na ĩñupũ̶ Pedro. 30 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Cornelio pu̶ame Pedrore: --Baparicãnacã rũ̶mu̶ netõña ato yu̶ wii ãcũ̶, ati hora ũnoa u̶garique betiri Diore yu̶ cañubueãniatato bero. Bairo yu̶ cajẽniãno yua, caãno tu̶saroa jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ asiyarije cajutii jãñaátacu̶ yu̶ tu̶pu̶ buiaetaamí. 31 Bairo buiaetari yua, atore bairo yu̶ quetibu̶ju̶ami: “Cornelio, Dios, cũ̶rẽ mu̶ cajẽnirĩjẽrẽ tũ̶goyami. Tunu bairoa cabopacarãrẽ mu̶ caju̶átiere ĩñajesoyami. 32 Bairi mu̶ mena macããna jĩcããrãrẽ na piirotijoya Simón Pedro Jope cawãmecu̶ti macãpu̶ caãcũ̶rẽ. Cũ̶, Simón Pedro pu̶ame, apei Simón waibu̶toa aserire caqũẽnorĩ majõcu̶ capairiya ria tũ̶nipu̶ caãcũ̶ ya wiipu̶ niñami,” ñi quetibu̶ju̶ami cũ̶ pu̶ame. 33 Bairo yu̶re caũ̶mu̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, jicoquei mu̶rẽ yu̶ macãrotijoapu̶. Bairi mu̶ pu̶ame caroaro mena jãã tu̶pu̶re mu̶ atíupa. Ãmerã yua, nipetiro Dios cũ̶ caĩñajorore marĩ ãniña. Bairi atopu̶ nipetiro neñarĩ mu̶rẽ jãã coteapu̶, marĩ Quetiupau̶ mu̶rẽ cũ̶ caĩrotirijere tũ̶gogarã —qũĩñupũ̶ Cornelio Pedrore. 34 Bairo Cornelio cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, atore bairo na ĩ jũ̶goyupu̶ Pedro: --Ãmerẽ yu̶ tũ̶goña masĩña yua. Marĩ tocãnacãũ̶pu̶rea judío majã, bairi judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ marĩ mai ĩñañami Dios. 35 Dios u̶seanirĩqũẽ mena ĩñañami tocãnacã poa macããna camasã cũ̶rẽ caroaro caĩroarãrẽ, caroa macããjẽrẽ caátiãnarẽ. 36 Mai, Dios pu̶ame Israel poa macããnarẽ na quetibu̶ju̶yupi, Jesucristo jũ̶gori caroa macããjẽ quetire tũ̶gori caroaro na ãnimasĩõ joroque ĩ. “Cũ̶, Jesucristo camasã nipetiro Quetiupau̶ nigu̶mi,” ĩcũñupĩ Dios. 37 Mu̶jãã, merẽ mu̶jãã masĩrã judío majã jãã caãni yepapu̶ cabairiquere. Juan camasãrẽ quetibu̶ju̶ri cũ̶ cabautizaro beropu̶ Jesús pu̶ame caroa quetire quetibu̶ju̶ jũ̶gowĩ Galilea yepapu̶. 38 Dios pu̶ame cũ̶, Jesús Nazaret macããcũ̶rẽ catutuau̶, ñe ũnie Espíritu Santo cũ̶ masĩõrĩjẽ caru̶saecu̶ majũ cũ̶ ásupi. Merẽ mu̶jãã masĩrã tiere. Bairi Jesús pu̶ame caroa wãmerẽ átiñesẽãwĩ. Tunu bairoa wãtĩ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori camasã roro cabairãrẽ na catiowĩ Jesús. Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori tore bairo átimasĩwĩ Jesús. 39 “Bairi jãã nipetirije Jesús Jerusalén, bairi Judea yepapu̶ cũ̶ caátajere caĩñarĩcãrã jãã ãniña. Bairo cũ̶ cabueñesẽãrõ bero yua, cũ̶ pajĩãrocawã. Yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuaturocawã, cũ̶, Jesure yua. 40 Bairo cũ̶ na caátirocamiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame itia rũ̶mu̶ bero tunu cũ̶ catioyupi. Bairo cũ̶ cacatioro bero, Jesús pu̶ame jãã tu̶pu̶ buiaetawĩ tunu. 41 Baipu̶a, nipetiro camasãrẽ na buia ĩñoemi. Jãã jetore buiaetawĩ, Dios, ‘Yu̶ macũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere caquetibu̶ju̶netõparã,’ cũ̶ caĩweyoricarã jetore. Bairo Jesús tunu cũ̶ cacatiro bero, cũ̶ mena u̶ga, eti, jãã ápu̶. Cũ̶rẽ caĩñarĩcãrã jãã ãniña. 42 Cũ̶, Jesua, jãã quetibu̶ju̶ rotijowĩ camasãrẽ, cũ̶ pacu̶ Dios pu̶ame ãme cacatirã, aperã cariaricarã cũ̶ãrẽ caĩñabesei majũ cũ̶ cũ̶ cacũrĩjẽrẽ na masĩáto ĩ. 43 Merẽ nipetiro profeta majã ãnana Jesús cũ̶ cabaipeere quetibu̶ju̶ cũñañupã. Bairi Jesure noa ũna cariape catũ̶gou̶sari majã pu̶ame Jesús jũ̶gori ñe ũnie carorije cacũ̶goenarẽ bairo na catuapeere quetibu̶ju̶ cũñañupã profeta majã ãnana,” na ĩñupũ̶ Pedro Corneliojããrẽ. 44 Mai, Pedro narẽ cũ̶ cabu̶su̶recomacãcu̶toa, Espíritu Santo pu̶ame, Pedro cũ̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gorã nipetirore na etayupu̶. 45 Bairi yua, judío majãrẽ bairo caãna catũ̶gou̶sari majã Pedro mena caatíatana pu̶ame tũ̶gocõã maniásuparã, Espíritu Santo aperã judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ cũ̶ cajããmasĩrĩjẽrẽ ĩñarĩ yua. 46 Bairo Espíritu Santo na cũ̶ cajããrõ yua, na pu̶ame apeye bu̶su̶riquere na cabu̶su̶ro tũ̶goyuparã. Tunu bairoa Diore qũĩroari, cũ̶ na cabasapeorije cũ̶ãrẽ tũ̶goyuparã. 47 Bairi yua, Pedro pu̶ame atore bairo cũ̶ mena macããnarẽ na ĩñupũ̶: --Dios, Espíritu Santo, cũ̶ Yeri majũrẽ na joyami ãnoa cũ̶ãrẽ, marĩ judío majãrẽ cũ̶ cajoricarorea bairo. Bairi, “Na bautizaeticõã rotiya ãnoarẽ,” marĩ ĩ masĩẽtĩña Espíritu Santore na cacũ̶goro jũ̶gori —na ĩñupũ̶ cũ̶ baparãrẽ Pedro. 48 Bairi yua, na bautiza rotiyupu̶ Jesucristo wãme mena. Bairo na caáto bero yua, Pedrore cũ̶ tuarotiyuparã Corneliojãã pu̶ame nocãnacã rũ̶mu̶ ũno na tu̶re.

Hechos 11

1 Cabero apóstolea majã, aperã catũ̶gou̶sari majã Judea yepa macããna queti tũ̶goyuparã judío majã caãmerã cũ̶ã Dios yaye quetire na catũ̶gou̶sarijere. 2 Tiere caqueti tũ̶goatana ãnirĩ yua, Pedro Jerusalẽpu̶ cũ̶ caetaro, jĩcããrã judío majã catũ̶gou̶sari majã pu̶ame cũ̶ bu̶su̶paicoteyuparã. 3 Bairi atore bairo qũĩñuparã Pedrore: --¿Dopẽĩ judío majã mee na caãnimiatacũ̶ãrẽ, na bapacu̶ti, na mena u̶ga, mu̶ áti ñesẽãati? —qũĩñuparã. 4 Bairo na caĩrõ tũ̶go, Pedro pu̶ame nipetirije cajũ̶goyepu̶ cũ̶ cabaiñesẽãrĩqũẽrẽ na quetibu̶ju̶yupu̶. Atore bairo na ĩñupũ̶: 5 --Yu̶ pu̶ame Jope cawãmecu̶ti macãpu̶ yu̶ ãmu̶. Bairo topu̶ ãcũ̶, yu̶ cañubuetoye, qũẽguericarore bairo apeye ũnierẽ ñiñawũ̶. Bairo yu̶ caĩñarõ, capairi asero jutii aserore bairo cabauri asero ruiapú̶. Ti asero pu̶ame baparicãnacãpau̶ jiyarica asero u̶mu̶recóopu̶i rocayoaruiapú̶ yu̶ tu̶pu̶. 6 Yu̶ pu̶ame ti aserore, “¿Ñe ũnie to ãniñati?” ĩrĩ, ti aserore caroaro ñiñabesewu̶. Bairo yu̶ caĩñarõ, ti aseropu̶ yosawã waibu̶toa ati yepa macããna. Bairi waibu̶toa cauwarã, bairi ãña ũna, bairi aperã cawu̶rã cũ̶ã ãma ti asero buipu̶re. 7 Bairo yu̶ caĩñaãno, bu̶su̶rique atore bairo caĩrĩjẽrẽ yu̶ tũ̶gowu̶: “Pedro, wãmu̶nu̶cãña. Waibu̶toare pajĩãrĩ u̶gaya,” caĩbu̶su̶ocajorijere yu̶ tũ̶gowu̶. 8 Bairo caĩrõ tũ̶gori, atore bairo ñiwũ̶: “Yu̶ Quetiupau̶, yu̶ u̶gaetigu̶. Di rũ̶mu̶ ũno ãnoa, moena jãã judío majã jãã cau̶gaenarẽ yu̶ u̶gañaẽtĩña.” 9 Bairo yu̶ caĩrõ bero, bu̶su̶rique u̶mu̶recóopu̶ cabu̶su̶ocajorije atore bairo ñinemowũ̶ tunu: “Caroarã Dios cũ̶ caáticũrĩcãrãrẽ, ‘Moena niñama,’ ĩẽtĩcõãña.” 10 Itiani majũ ti aserore yu̶ áti ĩñowĩ. Bairo yu̶ cũ̶ caĩñorõ bero yua, wãmu̶coápú̶ ti asero tunu u̶mu̶recóopu̶. 11 Bairi ti asero cawãmu̶átó beroa, Cesarea macãpũ̶ĩ yu̶re na camacãrotijoatana itiarã caũ̶mu̶a jãã caãni wiipu̶re etayupa. 12 Bairi Espíritu Santo pu̶ame, “Na, judío majã mee na caãnoi na mena bapacu̶tigaetimicũ̶ã, ácú̶ja na mena,” ñiwĩ. Bairo cũ̶ caĩrõĩ na mena yu̶ ápú̶. Yu̶ mena ámá ãnoa marĩ yarã jĩcã wãmo peti jĩcã pẽnirõ cãnacãũ̶ topu̶re. Jãã nipetiro capiijoatacu̶ ya wiire jãã jããwũ̶. 13 Topu̶ jãã caetaro, cũ̶ wii ãcũ̶, cũ̶ caĩñaatajere jãã quetibu̶ju̶wĩ. Atore bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ cũ̶ pu̶ame: “Jĩcãũ̶ ángel yu̶tu̶ buiaetanu̶cãrĩ, atore bairo ñiwĩ: ‘Mu̶ mena macããna jĩcããrãrẽ na piirotijoya Simón Pedro Jope cawãmecu̶ti macãpu̶ caãcũ̶rẽ. 14 Cũ̶, Pedro pu̶ame, mu̶, mu̶ ya wii macããna mena mu̶ canetõpeere mu̶ quetibu̶ju̶gu̶mi,’ ñiwĩ caũ̶mu̶,” ñi quetibu̶ju̶wĩ to Cesarea macããcũ̶ pu̶ame. 15 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro bero, yu̶ pu̶ame to caneñarãrẽ na yu̶ quetibu̶ju̶ jũ̶gowu̶ caroa quetire. Bairo narẽ yu̶ caquetibu̶ju̶toyea, Espíritu Santo pu̶ame na etawĩ marĩ judío majãrẽ cũ̶ caetajũ̶goricarorea bairo. 16 Bairo Espíritu Santo cũ̶ cabairijere ĩñarĩ yua, marĩ Quetiupau̶ atore bairo cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ yu̶ tũ̶goñabocáwu̶: “Juan ãnacũ̶ pu̶ame mu̶jããrẽ oco mena bautizawĩ. Bairo oco mena cũ̶ cabautizarique caãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pacu̶ pu̶ame ãme berore mu̶jããrẽ Espíritu Santo mena bautizagu̶mi. Cũ̶ Yeri majũrẽ mu̶jãã jogu̶mi,” cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ yu̶ tũ̶goñabocáwu̶. 17 Torecu̶, judío majã na caãmerĩmiatacũ̶ãrẽ, na jowĩ Dios Espíritu Santo, cũ̶ Yeri majũrẽ. Marĩ judío majã Jesucristo marĩ Quetiupau̶re catũ̶gou̶sarãrẽ cũ̶ cajoricarorea bairo na jowĩ na cũ̶ãrẽ. Bairo na cũ̶ caátibojarore ĩñarĩ, “Dope bairo na mena yu̶ bapacu̶perigu̶,” ñimasĩẽpũ̶. Dios yu̶ cũ̶ carotirore yu̶ baibotiomasĩẽpũ̶ —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pedro to Jerusalén macããna catũ̶gou̶sari majãrẽ. 18 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, Jerusalén macããna catũ̶gou̶sari majã pu̶ame Pedrore nemojãñurõ cũ̶ bu̶su̶paimasĩẽsuparã. Bairo bu̶su̶paimasĩẽtĩrĩ yua, atore bairo Diore qũĩ basapeoyuparã: --¡Na, judío majã na caãmerĩmiatacũ̶ãrẽ, roro na caátajere jãnarĩ, tunu cũ̶ yaye quetire na catũ̶gou̶saparo ũnoa ãno baiya, na cũ̶ã yeri capetietopu̶ na ãnio joroque ĩrã! —qũĩ basapeoyuparã Diore. 19 Esteban ãnacũ̶rẽ na capajĩãrocaro bero, Jesús bu̶su̶riquere catũ̶gou̶sari majãrẽ roro popiye na baio joroque na ásúparã. Bairo na caáto jũ̶gori, jĩcããrã Fenicia yepapu̶ rutiásúparã. Aperã Chipre yucu̶ poapu̶ rutiásúparã. Aperã Atioquía macãpu̶ ásúparã. Bairo caábataricarã topu̶ ãna, judío majã jetore caroa quetire na quetibu̶ju̶yuparã. Aperã judío majã caãmerã pu̶amerẽ na quetibu̶ju̶esuparã. 20 Bairo judío majã caãmerãrẽ na caquetibu̶ju̶etimiatacũ̶ãrẽ, jĩcããrã catũ̶gou̶sari majã, Chipre, bairi Cirene macããrĩpu̶ caatíatana pu̶ame Antioquía macãrẽ etarã, caroa quetire na quetibu̶ju̶yuparã judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ, Jesús, marĩ Quetiupau̶ cũ̶ cabairiquere. 21 Na, caquetibu̶ju̶ri majã pu̶ame marĩ Quetiupau̶ cũ̶ catutuarije mena quetibu̶ju̶yuparã. Bairi capããrã camasã tirũ̶mu̶pu̶ macããjẽ na caĩroariquere jãnarĩ, marĩ Quetiupau̶ pu̶amerẽ qũĩroajũ̶goyuparã. 22 Jerusalén macã macããna ñubueri majã pu̶ame tie quetire tũ̶gori, Bernabé cawãmecu̶cu̶re qũĩñarotijoyuparã Antioquía macãpu̶. 23 Bairo na cajoatacu̶ ti macãpu̶ etau̶, Bernabé pu̶ame Dios narẽ caroaro cũ̶ caátiere ĩñarĩ bu̶tioro u̶seaniñupũ̶. Bairi atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ Bernabé: “Nipetiro caroa yericu̶taje mena marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caborore bairo ása,” na ĩñupũ̶ Bernabé, Antioquía macããna catũ̶gou̶sari majãrẽ. 24 Bernabé pu̶ame mai, caũ̶mu̶ cañuu̶ ãñupũ̶, ñe ũnie Espíritu Santo cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ caru̶saecu̶. Tunu bairoa caroaro Dios mena catũ̶goñatutuau̶ majũ ãñupũ̶. Bairi cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, capããrã camasã marĩ Quetiupau̶re tũ̶gou̶sayuparã. 25 Cabero yua, Bernabé pu̶ame Tarso macãpu̶ acoásúpu̶, Saulore cũ̶ macãũ̶ ácú̶. 26 Bairo topu̶ cũ̶ etari bero, Saulore cũ̶ jũ̶goasúpu̶ tunu Antioquía macãpu̶a. Bairo Antioquíapu̶ etari, to macããna catũ̶gou̶sari majã mena jĩcã cũ̶ma majũ caroaro ãñuparã. To ãna, Bernabéjãã capããrã majũ camasãrẽ na bueãñuparã caroa quetire. Antioquía macãĩ Jesucristore catũ̶gou̶sari majãrẽ cristianos na ĩ wãmetijũ̶goyuparã. 27 Ti yu̶teapu̶re profeta majã jĩcããrã Jerusalén macãĩ ásúparã Atioquía macãpu̶. 28 Bairi, etari bero, na mena macããcũ̶ jĩcãũ̶, Agabo cawãmecu̶cu̶ wãmu̶nu̶cãrĩ Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori atore bairo na ĩñupũ̶ Atioquía macããnarẽ: “Ati yepa nipetiropu̶re au̶ariarique etagaro,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Agabo. Tie cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rique baiyuparo yua, emperador romano Claudio cawãmecu̶cu̶ quetiupau̶ cũ̶ caãni yu̶tea majũ. 29 Bairo Agabo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori Antioquía macããna catũ̶gou̶sari majã pu̶ame na cacũ̶gorije mena Judea yepa macããna catũ̶gou̶sari majãrẽ na caborore bairo na ju̶átigayuparã. Na caju̶átimasĩrõ cãrõ, na cacũ̶gorijere na jogayuparã Judea yepa macããna catũ̶gou̶sari majãrẽ. 30 Bairi na caĩrõrẽ bairo ásuparã yua. Bernabé, apei Saulojãã mena joyuparã dinero na caneñoatajere. “Judea yepa ñubueri majãrẽ cajũ̶gobuerã cabu̶toa pu̶ame, cabopacarãrẽ na batoáto tie dinerore,” ĩrã, na joyuparã.

Hechos 12

1 Ti yu̶teare quetiupau̶ Herodes pu̶ame jĩcããrã catũ̶gou̶sari majãrẽ roro popiye na baio joroque na átijũ̶goyupu̶. 2 Bairi Santiago cawãmecu̶cu̶, Juan jũ̶gocu̶re jarericapãĩ mena cũ̶ pajure rocarotiyupu̶ Herodes. 3 Bairo cũ̶ caátirotirijere ĩñarĩ, judío majã Jesure catũ̶gou̶saena pu̶ame u̶seaniñuparã. Bairo na cau̶seanirõĩ, Pedro cũ̶ãrẽ ñerotiyupu̶ Herodes, judío majã nemojãñurõ u̶seanigarãma, ĩ. Cũ̶, Herodes pu̶ame pããrẽ cawauarije asuena na cau̶gari bose rũ̶mu̶ Pascua caãno bairo na átirotiyupu̶ Pedrojããrẽ. 4 Bairo Pedrore cũ̶ ñerĩ bero, preso jorica wiipu̶ cũ̶ jorotiyupu̶ yua Herodes. Bairo topu̶ cũ̶ jori yua, soldaua baparicãnacã poa majũ, jĩcã poare baparicãnacãũ̶ jeto caãna soldauare na ĩñacote rotiyupu̶ Herodes. Mai, Herodes pu̶ame atore bairo ĩ tũ̶goñañupũ̶: “Pascua bose rũ̶mu̶ canetõrõ beropu̶ camasã na caĩñarõ Pedro cũ̶ caátiere yu̶ besegu̶,” ĩ tũ̶goñañupũ̶. 5 Bairi Pedro preso jorica wiipu̶ caroaro ĩñacotericu̶ ãñupũ̶. Topu̶ Pedro cũ̶ caãnitoye, ñubueri majã pu̶ame tũ̶goñatutuarique mena cũ̶ jẽniboja ãñuparã Diopu̶re. 6 Camasã nipetiro na caĩñarõ, Pedro cũ̶ caátiere Herodes cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶ caetapa ñamirẽ Pedro pu̶ame pu̶garã soldaua watoapu̶ cãnicũñañupũ̶. Cũ̶ wãmorĩ pu̶ga nu̶gõãpu̶a soldaua wãmorĩpu̶ cadena mena jiyaturicu̶ cũñañupũ̶. Tunu bairoa ti wii jope cũ̶ãrẽ aperã soldaua ĩñacoteri majã ãñuparã. 7 Bairi yua, caãno tu̶saroa marĩ Quetiupau̶tu̶ macããcũ̶ ángel pu̶ame buiaetayupu̶. Bairo cũ̶ cabuiaetaro, ti aru̶a preso jorica aru̶a pu̶ame busujiracoasuparo. Ángel yua, Pedro cũ̶ cacãnicũñarõpu̶ cũ̶ pãñawãcõñupũ̶. Bairo cũ̶ átiwacõõrĩ, atore bairo qũĩñupũ̶: “¡Wãmu̶nu̶cãña merẽ!” Bairo ángel cũ̶ caĩrĩjẽ mena cadena Pedro wãmorĩpu̶ jiyaturique caãnimiataje pu̶ame wetiñacoasuparo. 8 Tunu qũĩnemoñupũ̶ ángel Pedrore: “Mu̶ jutirore jãñaña, mu̶ ru̶po jutii cũ̶ãrẽ pea ása,” qũĩñupũ̶. Bairo cũ̶ caĩrõ, Pedro cũ̶ã cũ̶ caĩrõrẽ bairo ásupu̶. Qũĩnemoñupũ̶ tunu ángel: “Mu̶ jutiro cabui macããtõrẽ jãña átiri yu̶ bero u̶saya,” qũĩñupũ̶. 9 Bairo ángel cũ̶ caĩrõ tũ̶go, cũ̶ bero u̶sawitiásúpu̶ Pedro. “¿Cariape to baimicu̶ti? o ¿ángel mee cũ̶ caátie to ãnicu̶ti, qũẽguericarore bairo ĩñau̶ yu̶ baicu̶ti?” ĩ tũ̶goñañupũ̶ Pedro. 10 Bairo cũ̶ caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, cacoteri majã soldaua caãnijũ̶gorãrẽ na netõñuparã. Narẽ netõá, aperã soldaua cacoterã cũ̶ãrẽ na netõñuparã tunu. Bairi yua witieta, jope, ãpõã mena na caqũẽnorĩcã jope na caetaro, ti jope pu̶ame to majũã pããcoasuparo. Bairo capãrõ, witicoásúparã preso jorica wiire yua. Bairo witiáti bero, yoajãñurõ cũ̶ jũ̶goa yasiweyocoásúpu̶ ángel pu̶ame yua. 11 Tocãrõpu̶ Pedro tũ̶goñamasĩñupũ̶ ángel cũ̶rẽ cũ̶ caátiere. Bairo tũ̶goñamasĩrĩ yua, atore bairo ĩñupũ̶: “Ãmerẽ yu̶ masĩña yua, cariape yu̶ Quetiupau̶ cũ̶tu̶ macããcũ̶ ángel majũrẽ cũ̶ netõõrotijoupi, yu̶re Herodes roro cũ̶ caátibujiopeere. Tunu bairoa judío majã yu̶re roro na caátigarijere na áperio joroque ĩ, cũ̶ joupi cũ̶tu̶ macããcũ̶ ángel majũrẽ,” ĩ tũ̶goñamasĩñupũ̶ Pedro. 12 Bairo ĩ tũ̶goñamasĩrĩ bero, acoásúpu̶ Pedro, Juan apeyera Marcos cawãmecu̶cu̶ paco María ya wiipu̶. Ti wiipu̶ capããrã camasã neñarĩ Diopu̶re cũ̶ jẽnibojarã ásuparã Pedrore. 13 Ti wii etajũ̶gorica jopepu̶ etari piiyupu̶ Pedro. Bairo cũ̶ capiirijere tũ̶gori, Rode cawãmecu̶co pu̶ame, “¿Noa ũna na ãnicu̶ti?” ĩõ ĩñao ásúpo. 14 Baiopu̶a, jõpũ̶ã Pedro bu̶su̶riquere tũ̶gomasĩrĩ, bu̶tioro majũ u̶seaniñupõ. Bairo cau̶seanio ãnirĩ yua, Pedrore cũ̶ pããjõrĩ mee, Diore cajẽniãnatu̶ pu̶amerẽ atu̶cõãjãásúpo, na quetibu̶ju̶o ácó. Topu̶ na etari, “¡Pedro jopepu̶ niñami!” na ĩñupõ. 15 Bairo cõ caĩrõ, cañubuerã pu̶ame bairo cõ boca ĩñuparã: --¡Bairi ĩcõ miña! Ĩmecũ̶õ miña —cõ ĩñuparã. Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, cõ pu̶ame, “¡Bairicõõ mee mu̶jããrẽ ñiña! ¡Cũ̶ã niroyaami!” na ĩmiñupõ. Bairo cõ caĩmiatacũ̶ãrẽ, atore bairo ĩnemoñuparã na pu̶ame tunu: --Pedro mee ãcũ̶mi. ¡Cũ̶ wãtĩ pu̶ame ãcũ̶mi! —ĩñuparã. 16 Bairo na caĩãnitoye, jopepu̶ piinemocõãñupũ̶ Pedro pu̶ame mai. Bairo cũ̶ capiiãnoi yua, cũ̶ pããjõñuparã Pedrore. Cũ̶ pããjõrĩ, qũĩña acu̶acoasuparã Pedrore, María ya wii caãniatana pu̶ame yua. 17 Pedro pu̶ame cũ̶ wãmorĩrẽ ñumu̶gõrĩ na bu̶su̶jãnarotiyupu̶. Bairo na ĩ jãnaorĩ, ángel preso jorica wiipu̶ caãcũ̶rẽ cũ̶ cũ̶ cawiyoataje nipetirijere na quetibu̶ju̶yupu̶. Tiere na quetibu̶ju̶ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ Pedro tunu: --Atie yu̶ cabaiataje nipetirijere cũ̶ mu̶jãã quetibu̶ju̶wa Santiagore. Tunu bairoa na mu̶jãã ĩwã marĩ yarã catũ̶gou̶sarã cũ̶ãrẽ —na ĩñupũ̶ Pedro yua, ti ñamirẽ María wiipu̶ caneñaátanarẽ. Bairo na ĩ yaparori bero, witi acoásúpu̶ apepau̶pu̶ Pedro. 18 Ti ñami cabusuri rũ̶mu̶rẽ mawijioroa na baicõãñuparõ yua ĩñacoteri majã soldauare. Bairi, “¡Dope cũ̶ baiupari Pedro!” ãmeo ĩñuparã soldaua pu̶ame na majũ. Bairo ĩrĩ, bu̶tioro tũ̶goñarĩqũẽ paiyuparã. 19 Pedro cũ̶ camanierẽ queti tũ̶go, Herodes pu̶ame Pedrore na macããrotimiñupũ̶ tunu. Na, soldaua pu̶ame cũ̶ bócaesuparã. Torecu̶, Herodes pu̶ame caĩñacotemasĩẽna na caãnoi, Pedrore cacotemiatanarẽ na pajĩãre rotiyupu̶ yua. Bairo átirotiri bero, Judea yepare witiri, Cesarea macãpu̶ ãniásúpu̶. 20 Mai, Herodes pu̶ame Tiro, bairi Sidón macãã macããna mena asiajãñuñupũ̶. Bairo asiari, cũ̶ ya yepa macããjẽ u̶gariquere na jorotiesupu̶. Bairi na pu̶ame cũ̶ mena ãmeo bu̶su̶qũẽnogarã, jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ, “Cũ̶tu̶ marĩ bu̶su̶rároa,” ĩ tũ̶goñañuparã. Bairi Blasto cawãmecu̶cu̶, Herodes roca carotimasĩ caãnimajũũ̶rẽ, “Jããrẽ mu̶ ju̶bu̶su̶bojagu̶,” qũĩñuparã. 21 Bairo na caĩatacu̶ cũ̶ cabu̶su̶roi, Herodes pu̶ame, “Jau̶, ti rũ̶mu̶ majũ na mena yu̶ bu̶su̶gu̶,” qũĩ cũñupũ̶. Bairi ti rũ̶mu̶ caetaro ĩña, jutii caĩñabeseri majã na cajãñarĩjẽ ũnierẽ jãñarĩ, quetiuparã na caruiropu̶ ruiyupu̶. Bairo rui yaparo yua, Tiro, Sidón macããna caetaátanarẽ na bu̶su̶jũ̶goyupu̶. 22 Bairo cũ̶ cabu̶su̶rijere tũ̶gori, camasã pu̶ame awajari atore bairo ĩñuparã: “¡Ãni, marĩrẽ cariape caquetibu̶ju̶, marĩ ũcũ̶ camasocu̶ mee, jũ̶gũẽ ũcũ̶ ãcũ̶mi!” qũĩñuparã Herodere. 23 Bairo na cũ̶ caĩãno, tocãrõã yua, ángel marĩ Quetiupau̶tu̶ macããcũ̶ pu̶ame Herodere cũ̶ riañao joroque ásupu̶, “Dios jĩcãũ̶ã niñami marĩ caĩroapau̶,” cũ̶ caĩẽtĩẽ wapa. Cabero yua, cũ̶rẽ becoa u̶garocacõãñuparã. 24 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, nipetiropu̶ Dios yaye quetire tũ̶gopeticoasuparã Jesucristore catũ̶gou̶sari majã na caquetibu̶ju̶netõrõ jũ̶gori. 25 Bernabé, bairi Saulo narẽ na caátirotijoatajere áti yaparori bero, Jerusalén caãniatana tunucoásúparã Antioquíapu̶ tunu. Na mena Juan, apeyera Marcos cawãmecu̶cu̶re cũ̶ piiásúparã.

Hechos 13

1 Antioquía macããna ñubueri majã menarẽ ãñuparã profeta majã, aperã cajũ̶gobueri majã cũ̶ã. Ato cãnacãũ̶ ãñuparã na pu̶ame: Bernabé, bairi Simón, ape wãmerã Cañii, bairi Lucio Cirene macããcũ̶, bairi Manaén, Herodes Galilea yepa quetiupau̶ mena cabu̶tiricu̶, bairi apei Saulo ãñuparã topu̶re. 2 Bairi yua, to macããna pu̶ame jĩcã rũ̶mu̶ u̶garique betiri marĩ Quetiupau̶re na cajẽnirõ, Espíritu Santo pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: “Bernabé, bairi Saulo mena aperãrẽ caquetibu̶ju̶parã na yu̶ boya. Bairi na árotiya narẽ, na yu̶ caátirotirijere na átio joroque ĩrã,” na ĩñupũ̶ Espíritu Santo caneñarãrẽ. 3 Bairo cũ̶ caĩrõ, u̶garique betiri Diore jẽni yaparori bero, na wãmorĩrẽ Bernabé apei Saulo ru̶poa bui ñigãpeori, “Caroare cũ̶ joáto mu̶jããrẽ Dios,” na ĩ joyuparã yua. 4 Bairo Espíritu Santo cũ̶ caĩjoatana Bernabé, apei Saulojãã pu̶ame Seleucia cawãmecu̶ti macã pu̶amerẽ ásúparã. Ti macã etari bero, cũmua mena ásúparã Chipre yucu̶ poapu̶. 5 Topu̶ Salamina cawãmecu̶ti macãrẽ etarã, judío majã na cañubueri wiiripu̶ Dios yaye caroa quetire quetibu̶ju̶ jũ̶goyuparã Saulojãã camasãrẽ. Mai, Juan cũ̶ã na mena ásúpu̶, narẽ caju̶átiri majõcu̶re bairo. 6 Ti yucu̶ poa macããnarẽ quetibu̶ju̶ ãmejore peyocõãñuparã. Bairo quetibu̶ju̶ ãmejore peyori bero, Pafos cawãmecu̶ti macãrẽ etayuparã. Ti macãpu̶ judío majõcu̶ cũmu carorijere camasĩ “Barjesús” griego yaye mena Elimas cawãmecu̶cu̶re cũ̶ etayuparã. Mai, cũ̶ pu̶ame caĩtopai ãñupũ̶. “Yu̶a, Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotiro jũ̶gori mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ya,” na ĩtoyupu̶ cũ̶ pu̶ame camasãrẽ. 7 Barjesús pu̶ame to macããcũ̶ quetiupau̶ Sergio Paulo cawãmecu̶cu̶ mena ãñupũ̶. Cũ̶, quetiupau̶ pu̶ame caũ̶mu̶ caroaro catũ̶goñamasĩ ãñupũ̶. Bairi Bernabé apei Saulo menarẽ cũ̶tu̶ na piijorotiyupu̶, na caquetibu̶ju̶rije Dios yaye caroa quetire tũ̶gogu̶. 8 Bairo cũ̶ catũ̶gogaro, Elimas, carorijere camasĩ pu̶ame, Quetiupau̶ Sergio tie quetire tũ̶gou̶saremi ĩ, bu̶su̶ ẽñotagamiñupũ̶. 9 Bairo cũ̶ catũ̶goñarĩjẽ masĩrĩ, Saulo ape wãmerã Pablo cawãmecu̶cu̶ pu̶ame Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ caru̶saecu̶ ãnirĩ Elimarẽ caroaro qũĩñacõãñupũ̶. 10 Bairo qũĩñarĩ yua, atore bairo qũĩñupũ̶ Pablo: --¡Mu̶, caĩtopai, cañuecũ̶, wãtĩ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶, caroa macããjẽ nipetirijere capesucu̶cu̶ majũ mu̶ ãniña! ¿Dopẽĩ Dios cariape cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere ricaati mu̶ átigayati? 11 Bairi ãmerẽ popiye mu̶ baio joroque mu̶ átigu̶mi jãã Quetiupau̶ Dios. Mu̶ caapee ĩñaecũ̶, jĩcã yu̶tea mai, muipu̶ cũ̶ cabusurijere to ĩñaetĩõ joroque mu̶ átigu̶mi —qũĩñupũ̶ Pablo Elimarẽ. Bairo Pablo cũ̶ caĩrĩjẽ mena jicoquei Elimas pu̶ame canaitĩãrõpu̶ nucũũ̶rẽ bairo baicoasupu̶. Bairi yua, jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶rẽ wãmo mena catũ̶gãápáu̶re macãñupũ̶, caapee caĩñaecũ̶ ãnirĩ. 12 Bairo Elimas cũ̶ cabairijere ĩñarĩ quetiupau̶ Sergio Paulo pu̶ame tũ̶gou̶sajũ̶goyupu̶. Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ cabairique quetire Pablojãã na caquetibu̶ju̶ro pu̶gani cãrõ tũ̶gocõã maniásupu̶ Sergio Paulo. 13 Cabero Pablo, cũ̶ bapa mena Pafos macãĩ ásúparã cũmua mena Perge cawãmecu̶ti macãpu̶. Ti macã Perge pu̶ame Panfilia yepapu̶ ãñuparõ. Topu̶ na caátó, Juan pu̶ame na tunuweyocoásúpu̶ Jerusalén macãpu̶ tunu. 14 Topu̶ etari bero, Pisidia yepa macãã macã Antioquíapu̶ etayuparã. Ti macã ãna, yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãno to macã wii ñubuerica wiipu̶ jãátiruiyuparã. 15 Ñubuerica wii quetiuparã pu̶ame Moisés ãnacũ̶ camasã na caátipeere cũ̶ caquetibu̶ju̶woacũrĩqũẽrẽ, bairi profeta majã ãnana na caquetibu̶ju̶woatucũñarĩcã tutirire bue yaparori bero, atore bairo na ĩñuparã Pablojããrẽ: --Jãã yarãrẽ bairo caãna, tũ̶goña yeri ñurĩcã wãme ũnierẽ marĩ mena caneñarãrẽ na mu̶jãã cabu̶su̶gaata, ĩña ãmea —na ĩñuparã. 16 Bairo na caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, Pablo pu̶ame wãmu̶nu̶cã, cũ̶ wãmorĩrẽ ñumu̶gõrĩ camasãrẽ na bu̶su̶jãnaroti yaparori, atore bairo na ĩ jũ̶goyupu̶: —Mu̶jãã israelita majã, bairi mu̶jãã ape yepaa macããna Diore caĩroari majã cũ̶ã tũ̶gopeoya mu̶jããrẽ yu̶ caĩpeere. 17 Marĩ Israel poa macããna Quetiupau̶ Dios pu̶ame marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ cũ̶ yarã caãniparãrẽ na ĩñabeseyayupi. Bairo na ĩñabeseri, capããrã na masabu̶o joroque na ásúpi, ape majã na caãni yepa Egiptopu̶ na caãno mai. Cabero Dios pu̶ame cũ̶ camasĩrĩjẽ mena ti yepare na witio joroque ásupi tunu. 18 Bairo na átiri bero, cuarenta cũ̶marĩ majũ desierto cayucu̶manopu̶ na caãno, dope bairo na cabairijere nu̶cãcõãñañupũ̶ Dios. 19 Cabero Canaán yepare na caetaro, ti yepa macãã poari jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã poa majũrẽ na pajĩãre rotiyupu̶, ti yepare marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ na jogu̶. 20 Atore bairo na caátiãnie cuatrocientos cincuenta cũ̶marĩ majũ yoaro ãñuparã. “Cabero narẽ carotirã cajũ̶goãniparã caudillos majũrẽ na cũñupĩ Dios. Na, narẽ carotirã pu̶ame profeta ãnacũ̶ Samuel cũ̶ caãni rũ̶mu̶pu̶ na jũ̶goãni jãnañañupã marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ. 21 To bero yua, marĩ ñicũ̶jãã ãnana pu̶ame na quetiupau̶ caãnipau̶ rey ũcũ̶rẽ boyayupa. Bairo na caboroi, Dios pu̶ame Cis macũ̶, Saúl cawãmecu̶cu̶re cuarenta cũ̶marĩ majũ na quetiupau̶ reyre bairo cũ̶ cũñañupĩ. Cũ̶, Saúl pu̶ame Benjamín ya poa macããcũ̶ majũ ãñupũ̶. 22 Cabero tunu Dios quetiupau̶ caãnimirĩcũ̶, Saulore cũ̶ wiyoyupi. Bairo cũ̶ wiyori bero, David cawãmecu̶cu̶ pu̶amerẽ quetiupau̶ reyre bairo cũ̶ cũñupĩ tunu. Mai, atore bairo David cũ̶ cabairijere ĩñupĩ Dios: ‘Ãni David, Isaí macũ̶ jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ cañuu̶ niñami. Cũ̶ mena yu̶ u̶seanio joroque baiyami. Tunu bairoa yu̶ caátirotirije nipetirijere yu̶ caĩrõrẽ bairo caátigau̶ niñami,’ ĩñupĩ Dios Davire. 23 “Cũ̶, David ãnacũ̶ majũ pãrãmerã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ãmi Jesús. Cũ̶, Jesurea Dios cũ̶ joyupi, Israel poa macããnarẽ na netõõgu̶. Tirũ̶mu̶pu̶ cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo átigu̶ cũ̶rẽ joyupi. 24 Bairo Dios cũ̶ cajogaricu̶ Jesús cũ̶ caatíparo jũ̶goye, Juan Bautista pu̶ame nipetiro Israel poa macããnarẽ quetibu̶ju̶yupi caroa quetire. Bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupi: ‘Dios mena tũ̶goña qũẽnoña roro mu̶jãã caátiãnajẽrẽ. Tiere tũ̶goña qũẽnorĩ, Dios cũ̶ carotirore bairo pu̶ame ása. Tunu bairoa bautiza rotiya,’ na ĩ quetibu̶ju̶yupi Israel macããnarẽ. 25 Cabero Juan pu̶ame, cũ̶rẽ na capajĩãparo cacõñarõ, atore bairo ĩñupĩ: ‘Yu̶re mu̶jãã caĩtũ̶goñarõrẽ bairo yu̶ baietiya. Yu̶a, Mesías mu̶jãã cacotei mee yu̶ ãniña. Cabero caetapau̶ nigu̶mi Mesías. Yu̶ netõrõ caãnimajũũ̶ nigu̶mi.’ 26 “Yu̶ yararẽ bairo caãna Abraham ãnacũ̶ pãrãmerã, bairi mu̶jãã ape yepaa macããna Diore caĩroari majã cũ̶ã atore bairo mu̶jããrẽ ñiña: Atie caroa queti Dios camasãrẽ na carorije wapare cũ̶ canetõõrĩqũẽ mu̶jãã yaye rotie niña mu̶jãã cũ̶ãrẽ. 27 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, Jerusalén macããna, bairi na quetiuparã cũ̶ã Jesús, Dios macũ̶, cũ̶ caãnierẽ masĩẽsupa. Tunu bairoa yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãno ñubuerica wiipu̶ neñarĩ, profeta majã ãnana na caquetibu̶ju̶ woatucũñarĩqũẽrẽ buemirãcũ̶ã, tũ̶gomasĩẽsupa na cabuerijere. Bairi na majũã Jesure na capajĩãrĩ rũ̶mu̶i, tirũ̶mu̶pu̶ profeta na caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo to baio joroque ásupa. 28 Dise ũnie Jesús roro cũ̶ caátie camanimiatacũ̶ãrẽ, Pilato cũ̶ capajĩãrocarotirore boyupa. 29 Bairi yua, nipetirije Jesús cũ̶ cabaipeere na caquetibu̶ju̶ woatucũrĩqũẽ cabaipetiro bero, yucu̶pãĩpu̶ na capapuaturocaatacu̶re cũ̶ ruiori, ũ̶tã opepu̶ cũ̶ jõcũñupã. 30 Bairo na caátacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame tunu cũ̶ catioyupi. 31 Bairo cũ̶ cacatioro bero, Galileapu̶i Jerusalén macãpu̶ Jesure cabapacu̶tiñesẽãrĩcãrãrẽ capee rũ̶mu̶rĩ na buia ĩñoãñupĩ. Na, cũ̶ cabuia ĩñorĩcãrã pu̶ame ãmerẽ cũ̶, Jesús, cũ̶ cabairique quetire quetibu̶ju̶ ñesẽãñama camasãrẽ. 32 “Bairi jãã cũ̶ã mu̶jããrẽ atie caroa quetire quetibu̶ju̶rã jãã átiya. Tirũ̶mu̶pu̶ marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ, ‘Bairo yu̶ átigu̶,’ cũ̶ caĩjũ̶goyeticũñarĩqũẽrẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo marĩ, na pãrãmerãrẽ, átibojayaparowĩ Dios. Cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo Dios cũ̶ macũ̶rẽ cũ̶ catioyupi tunu. Salmo pũrõ caãnijũ̶gori pũrõ bero macã pũrõ caĩquetibu̶ju̶rorea bairo ásupi. Atore bairo ĩñupĩ Dios ti pũrõpu̶re: ‘Mu̶a, yu̶ macũ̶ majũ mu̶ ãniña. Ati rũ̶mu̶i carotimasĩ mu̶ yu̶ cũña,’ qũĩñupũ̶ Dios cũ̶ macũ̶rẽ. 34 Bairi merẽ Dios cajũ̶goye majũpu̶a Jesús rupau̶ri ãnajẽ caboaetipeere quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñupĩ. Atore bairo ĩnemoñupĩ tunu cũ̶ ya tutipu̶: ‘Davire caroaro cariape cũ̶ yu̶ caĩquetibu̶ju̶ricarorea bairo yu̶ átigu̶,’ qũĩñupũ̶ Dios. 35 Bairi tunu aperopu̶ atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ cũñupĩ: ‘Mu̶, Dios, mu̶ caroti nocãrõ cañuu̶ rupau̶ri ãnatõrẽ to boaetio joroque mu̶ átigu̶.’ 36 “Mai, David catiipu̶ Dios cũ̶ cabori wãme cãrõ ásupi cũ̶ caãni yu̶tea macããna mena. Dios cũ̶rẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo ásupi David. Cabero David ãnacũ̶ pu̶ame riacoásúpi. Bairo cũ̶ cariaro bero, cũ̶ ñicũ̶jãã ãnana rupau̶ri tu̶pu̶ cũ̶ yaayayuparã. Bairo na caáto bero, cũ̶ rupau̶ri ãnajẽ boacoayayuparo. 37 Dios cũ̶ cacatioricu̶ Jesús rupau̶ri ãnajẽ pu̶ame roque boaesupa. 38 “Bairi yu̶ yarãrẽ bairo caãna, atore bairo masĩña mu̶jãã cũ̶ã: Jesucristo jũ̶gori carorije marĩ caátiere camasiriyobojaecoricarã marĩ ãniña, cũ̶ yaye quetire marĩ catũ̶gou̶saata. Cũ̶, Jesús jũ̶gori nipetiro catũ̶gou̶sari majã carorije camánarẽ bairo tuayama. Nipetirã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ jũ̶gori canetõmasĩẽna cũ̶ã carorije camánarẽ bairo tuayama, cũ̶ yaye na catũ̶gou̶saata. 40 Bairi maijũ̶goya profeta majã ãnana atore bairo, na caĩrĩqũẽrẽ bairo mu̶jãã tãmu̶ore: 41 ‘Mu̶jãã, yu̶ yaye quetire caboena tũ̶gopeoya mai mu̶jããrẽ yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere: Mu̶jãã cacatiri rũ̶mu̶rẽ caroa wãmerẽ yu̶ átigu̶. Bairi tie yu̶ caátiere apei mu̶jããrẽ caroaro cũ̶ caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, cariape cũ̶ mu̶jãã tũ̶goetigarã. Bairo mu̶jãã catũ̶gogaetaje wapa mu̶jãã yasicoagarã,’ ĩ quetibu̶ju̶ cũñupĩ Dios profeta majã ãnanarẽ mu̶jãã cabaipeere,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pablo to macããnarẽ. 42 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ri bero, Pablo cũ̶ baparã mena ñubuerica wiipu̶ caãniatana na cawitiátó, atore bairo na ĩñuparã judío majã caãmerã pu̶ame: “Ape rũ̶mu̶ yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãno cũ̶ãrẽ atie mu̶jãã caquetibu̶ju̶ataje ũnierẽ jãã mu̶jãã quetibu̶ju̶wã tunu,” na ĩñuparã. 43 Ñubuerica wiipu̶ neñarĩ bero yua, capããrã judío majã, aperã judío majã mee caãna catũ̶gou̶sarã pu̶ame Bernabé, Pablojãã mena u̶sayuparã. Bairo na cau̶saro, Pablojãã pu̶ame atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñuparã: “Mu̶jããrẽ Dios camai ãnirĩ cũ̶ yaye quetire mu̶jãã tũ̶gou̶sao joroque átiyami. Bairi caroaro ãña, Dios cũ̶ caborore bairo,” na ĩñuparã. 44 Ape semana yapa macãã rũ̶mu̶ yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caetaro, capããrã ti macã macããna neñañuparã, marĩ Quetiupau̶ yaye quetire Pablojãã na caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gogarã. 45 Bairo capããrã majũ na caneñarõ ĩñarĩ, judío majã pu̶ame na pesu cu̶suparã Pablojããrẽ. Bairo na pesu cu̶tiri, atore bairo ĩñuparã: “Cariape mee niña atie na caquetibu̶ju̶rije. Ricaati quetibu̶ju̶yama ãnoa Pablojãã,” roro na ĩñuparã judío majã pu̶ame. 46 Bairo na caĩrĩjẽ tũ̶go, Pablo Bernabéjãã pu̶ame tũ̶goñatutuarique mena atore bairo na ĩñuparã: --Jãã pu̶ame mu̶jãã judío majãrẽ atie Dios yaye quetire jãã quetibu̶ju̶ jũ̶gogamiapu̶. Bairo jãã caquetibu̶ju̶ jũ̶gogamiatacũ̶ãrẽ, tiere mu̶jãã boetiya. Yeri capetietopu̶ caágaenarẽ bairo mu̶jãã baiya. Torena, apero macããna judío majã caãmerã pu̶amerẽ jãã quetibu̶ju̶rágarã. 47 Bairi atore bairo marĩ Quetiupau̶ jãã ĩ jowĩ: ‘Ati yepapu̶re cabusurijere bairo mu̶jãã yu̶ cũña camasã na caĩñajoro. Bairo yu̶ caátoi, camasãrẽ yu̶ canetõõrĩqũẽrẽ na mu̶jãã quetibu̶ju̶garã nocãrõ cayoaropu̶ macããna cũ̶ãrẽ tie quetire,’ jãã ĩ jowĩ marĩ Quetiupau̶ —na ĩñuparã Pablojãã judío majãrẽ. 48 Bairo Pablojãã na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, judío majã caãmerã pu̶ame u̶seaniñuparã. Bairo u̶seanirĩ atore bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: “Marĩ Quetiupau̶ yaye queti Pablojãã na caquetibu̶ju̶rije ñujãñuña,” ãmeo ĩñuparã. Bairi Dios cũ̶ caĩñajoro, nipetiro yeri capetietiere cacũ̶goparã pu̶ame cariape tũ̶gou̶sayuparã. 49 Bairi Pisidia yepa nipetiropu̶ quetibu̶ju̶yuparã Pablojãã marĩ Quetiupau̶ yaye quetire. 50 Bairo na caátoi, judío majã Pablojããrẽ cateerã pu̶ame carõmia, cañurã, cadineropairã rõmirĩrẽ na bu̶su̶jãñuparã. Tunu torea bairo na ĩñuparã ti macã macããna caãnimajũrã ũna cũ̶ãrẽ. Bairo na ĩ bu̶su̶jãrĩ bero, Pablo, Bernabéjããrẽ roro popiye na baio joroque na ásuparã, ti yepare na wiyogarã. 51 Bairo na caátoi, Pablojãã pu̶ame ti macã Antioquíare witigarã jũ̶goye, na ru̶po jutii macããjẽ ñerĩrẽ paareyuparã. “Mu̶jãã, Jesús yaye quetire cateeri majã pu̶ame mu̶jãã buicu̶tiya,” caĩrãrẽ bairo ásuparã Pablojãã. Bairo átiri bero, Iconio cawãmecu̶ti macãpu̶ acoásúparã yua. 52 Bairo na caaweyomiatacũ̶ãrẽ, ti macã macããna catũ̶gou̶sajũ̶goatana pu̶ame caroaro u̶seanirõ ãñuparã. Tunu bairoa ñe ũnie ru̶saricaro mano Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ mena ãnimasĩñuparã.

Hechos 14

1 Cabero Pablo, Bernabéjãã Iconio macãpu̶ ãna, jĩcãrõ jããñuparã judío majã na cañubueri wiipu̶. Bairo ti wiipu̶ jããrĩ camasãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã Pablojãã. Bairo caroaro na caquetibu̶ju̶roi, judío majã, bairi aperã judío majã caãmerã cũ̶ã capããrã cariape tũ̶gojũ̶goyuparã. 2 Bairo na catũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, aperã judío majã catũ̶gou̶saena pu̶ame judío majã caãmerãrẽ na bu̶su̶jãñuparã. Bairo na na caĩbu̶su̶jãrõ jũ̶gori roro marĩ yarã Pablojããrẽ na tũ̶goñao joroque na ásuparã. 3 Bairi apóstolea majã to macããnarẽ quetibu̶ju̶ nemogarã Iconiopu̶ yoaro ãñuparã. Ti macãpu̶ ãna, marĩ Quetiupau̶ mena tũ̶goñatutuari, caroaro cariape na quetibu̶ju̶yuparã. Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame, “Cariapea yu̶ yaye queti camasãrẽ yu̶ camairĩjẽrẽ quetibu̶ju̶yama,” ĩ, cũ̶ catutuarije mena Pablojãã caroa wãmerẽ camasãrẽ na áti ĩño joroque ásupu̶. 4 Bairo cũ̶ caátimiatacũ̶ãrẽ, ti macã macããna pu̶ame jĩcãrõ ãmeñuparã. Jĩcããrã judío majã, Jesucristore catũ̶gou̶saenarẽ bairo tũ̶goñañuparã. Aperã apóstolea majãrẽ bairo tũ̶goñañuparã. 5 Bairi yua, catũ̶gogaena judío majã, aperã judío majã caãmerã cũ̶ã ti macã macããna carotimasĩrĩ majã mena jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ, apóstolea majãrẽ popiye na baio joroque na átigayuparã. “Ũ̶tã rupaa mena na marĩ wẽgarã,” ãmeo ĩ tũ̶goñañuparã na majũ. 6 Bairo na caátigamiatacũ̶ãrẽ, Pablo, bairi Bernabéjãã tiere queti tũ̶gori, Listra, bairi Derbe macããrẽ Licaonia yepapu̶ ruticoásúparã. Bairo rutiátí bero, ti yepa tũ̶ni quetibu̶ju̶ ñesẽãñuparã caroa quetire. 8 Listra macãpu̶ ãñupũ̶ mai jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ caámasĩẽcũ̶. Bai jicoquei cabuiaricu̶ ãñupũ̶. Cũ̶ pu̶ame Pablo cũ̶ caquetibu̶ju̶ ãno, cũ̶tu̶ ruiyupu̶. 9 Cũ̶ cũ̶ã Pablo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ caroaro tũ̶gou̶sayupu̶. Bairi Pablo pu̶ame qũĩñarĩ, “Yu̶ cũ̶ãrẽ yu̶ netõõmasĩñami Jesús,” cũ̶ caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ masĩrĩ, atore bairo qũĩñupũ̶ bu̶su̶rique tutuaro mena: —¡Wãmu̶nu̶cãña! Bairo cũ̶ caĩrõ, caámasĩẽtĩmiatacu̶ pu̶ame patiwãmu̶nu̶cãrĩ ámasĩjũ̶goyupu̶. 11 Bairo Pablo cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ ĩñarĩ, ti macã macããna pu̶ame Licaonia yepa macããna yayei bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo ĩñuparã: --¡Ãnoa, jũ̶gũẽã u̶mu̶recóopu̶i ati yepapu̶ caruiatíatana niñama! —ĩñuparã. 12 Bairo na ĩrĩ, Bernabére na jũ̶gũẽ Zeus cawãmecu̶cu̶ ya wãmei cũ̶ wãmetiyuparã. Tunu bairoa Pablo caquetibu̶ju̶jũ̶gou̶ cũ̶ caãnoi, na jũ̶gũẽ Hermes cawãmecu̶cu̶ ya wãmei cũ̶ wãmetiyuparã. 13 Mai, ti macã etajũ̶goricaropu̶ ãñuparõ na jũ̶gũẽ Zeure na cañubueri wii. Ti wii macããcũ̶ sacerdote pu̶ame bairo Pablo Bernabéjãã na caátiere tũ̶gori, wecu̶are, bairi oó mena na jeásúparã. Bairo cũ̶, ti macã macããna mena apóstolea majãrẽ na ĩroagarã, wecu̶are pajĩãrĩ, na riire joemu̶gõjogayuparã. 14 Bairo Bernabé, Pablojããrẽ na caátigarijere tũ̶gori, na jutiire tũ̶gowooyuparã, “Bairo mu̶jãã caátigarijere ñuẽtĩña,” ĩrã. Áti yaparo yua, camasã watoapu̶ atu̶átí, atore bairo qũĩ awajayuparã: 15 --¿Dopẽĩrã bairo mu̶jãã átiyati? Jãã, mu̶jããrẽã bairo cabairã jãã ãniña. Jũ̶gũẽã mee jãã ãniña. Torena, jãã atíapu̶, tie mu̶jãã ya wãme mu̶jãã caĩroarije cawapa manierẽ mu̶jãã cajãnaparore bairo ĩrã. Tiere jãnarĩ yua, Dios cacatimajũũ̶rẽ mu̶jãã caĩroarore jãã boya. Dios pu̶ame ásupi ati u̶mu̶recóo, ati yepa, ria capairiya. Bairi nipetiro tiepu̶ macããna cũ̶ãrẽ na ásupi. 16 Tirũ̶mu̶pu̶re camasã na ya wãme ricaati na caĩroarijere ẽñotaesupi Dios. Noo na cabori wãmerẽ ĩroayupa. 17 Bairo na caátiere ẽñotaetimicũ̶ã, cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere nipetiro camasãrẽ na ĩñoñupĩ. Cũ̶, nipetirore caroaro na ácu̶, caocarije joyupi. Tunu bairoa oterique cũ̶ã to rícacu̶tio joroque ásupi. Bairo cũ̶ caátie jũ̶gori, camasã cũ̶ã na riaetio joroque ásupi. Tunu bairoa u̶seanirõ na ãnio joroque na ásupi Dios —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pablo. 18 Bairo atie nipetirije narẽ Pablo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, bu̶tioro majũ wecu̶are pajĩãrĩ na riire joemu̶gõjogayuparã, Pablojããrẽ ĩroagarã. Dope bairo na caátigarijere jicoquei, “Tiere ápericõãña,” na ĩ jãnaocõãñuparã. Masĩã mano átigamiñuparã. 19 Cabero judío majã Antioquía macããna, aperã Iconio macããna mena Listrapu̶ etayuparã. Bairo na pu̶ame etarã yua, Listra macããna Pablojãã mena ricaati na tũ̶goñao joroque ásuparã. Bairo na caátoi, Pablore ũ̶tã rupaa mena wẽẽjĩãñuparã. Bairo cũ̶ áti yaparori, “Merẽ riacoayami,” ĩ tũ̶goñarĩ ti macã tũ̶nipu̶ cũ̶ rupau̶rire rocacõãñuparã. 20 Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, cabero Jesucristore catũ̶gou̶sari majã Pablotu̶ na caneñaetaro, Pablo pu̶ame catitunurĩ wãmu̶nu̶cãcoásúpu̶. Bairo wãmu̶nu̶cãrĩ yua, ti macãpu̶a ásúpu̶ tunu. Ti rũ̶mu̶ busuri rũ̶mu̶ caãno Bernabé mena Derbe cawãmecu̶ti macãpu̶ ásúparã. 21 Topu̶ etarã, caroa quetire na quetibu̶ju̶yuparã. Bairo na caquetibu̶ju̶roi, capããrã camasã tũ̶gou̶sayuparã ti macã macããna. Cabero tunucoásúparã Listra, Iconio, bairi Antioquía na caatíjũ̶goatatopu̶a tunu. 22 Ti macãã macããna Jesure catũ̶gou̶sari majãrẽ yeri ñajããõ joroque na ásuparã. Tunu bairoa, “Jesucristo mena tũ̶goñatutuacõãña,” na ĩñuparã Pablojãã. Tunu bairoa, “Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caágarã marĩ caãnoi, popiye marĩ baio joroque marĩ átigarãma camasã,” na ĩñuparã. 23 Bairo ĩ yaparori bero yua, ñubueri majã tocãnacã poapu̶rea jĩcããrã na mena macããna cabu̶toa camasĩrĩ majãrẽ na besecũñuparã Pablojãã. Besecũ yaparori bero, u̶garique betiri Diore jẽni yaparori, “Marĩ Quetiupau̶, mu̶jãã caĩroaatacu̶ pu̶ame mu̶jããrẽ qũĩñau̶saáto,” na ĩ tu̶sayuparã ti yepa macããna ñubueri majãrẽ. 24 Bairi Pisidia yepare netõátí bero, Panfilia cawãmecu̶ti yepapu̶ etayuparã. 25 Ti yepapu̶ ãna, Perge cawãmecu̶ti macã macããnarẽ Jesús yaye quetire na quetibu̶ju̶ jũ̶goyuparã. Cabero Atalia macã macããna cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã. 26 Bairo to macããnarẽ na quetibu̶ju̶ yaparori bero, cũmua mena acoásúparã Siria yepa macãã macã Atioquíapu̶. Ti macãpũ̶ĩ Jesure catũ̶gou̶sari majã pu̶ame, “Mu̶jããrẽ mairĩ, Dios caroaro cũ̶ coteáto,” na caĩpaarotijoricarã mena torea bairo átipeyoetayuparã yua. 27 Bairo Antioquíapu̶ etari bero, ñubueri majã pu̶ame neñañuparã. Bairo na caneñarõ yua, nipetirije Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori na caátiatajere na quetibu̶ju̶ peyocõãñuparã. Tunu bairoa marĩ Quetiupau̶ judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ cũ̶ yaye quetire na tũ̶gou̶sao joroque cũ̶ caátiataje cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶yuparã. 28 Bairo na quetibu̶ju̶ yaparori bero, Pablo, Bernabé mena Jesure catũ̶gou̶sari majã mena yoaro ãñuparã ti macãrẽ.

Hechos 15

1 Ti yu̶tea macããna jĩcããrã Judea yepai Antioquíapu̶ caatána pu̶ame atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yuparã ti macã macããna judío majã caãmerã catũ̶gou̶sari majãrẽ: “Mu̶jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátijũ̶gocũrĩqũẽ caũ̶mu̶arẽ na rupau̶ macããjẽ yisetarique mu̶jãã caápericõãta, mu̶jãã netõõmasĩẽna,” na ĩñuparã. 2 Bairo na caĩrõĩ, na mena Pablo, Bernabéjãã pu̶ame tutuaro mena yoaro ãmeobu̶su̶ ãñuparã tiere. Bairo ãmeo ĩbu̶su̶ ãnijãñurĩ bero, to macããna pu̶ame Pablo Bernabé, bairi aperã jĩcããrãrẽ na beseyuparã, “Jerusalén macãpu̶a apóstolea majã, bairi aperã ñubueri majã mena macããna cabu̶toa mena na bu̶su̶qũẽnorã ápáro tie marĩ caĩrĩjẽrẽ ti macãpu̶,” ĩrã. 3 Bairo Pablojãã, Antioquía macã macããna ñubueri majã na caĩjoatana pu̶ame Fenicia, bairi Samaria yepaare netõáná, ti yepaa macããnarẽ ape yepa macããna judío majã caãmerã tirũ̶mu̶pu̶ na caĩroariquere jãnarĩ, Dios pu̶amerẽ na catũ̶gou̶sa jũ̶goatajere na quetibu̶ju̶ ásuparã. Bairo na caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori nipetiro catũ̶gou̶sari majã tũ̶goña u̶seaniñuparã. 4 Bairo Pablo, Bernabéjãã Jerusalẽpu̶ na caetaro, ñubueri majã to macããna, aperã apóstolea majã, aperã cabu̶toa camasĩrã cũ̶ã caroaro mena na bocáyuparã Pablojããrẽ. Bairo topu̶ etari narẽ nipetirije na quetibu̶ju̶yuparã Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori na caátiatajere. 5 Bairo na caquetibu̶ju̶ro, jĩcããrã fariseo majã catũ̶gou̶saricarã pu̶ame wãmu̶nu̶cãrĩ atore bairo na ĩñuparã: --Judío majã caãmerã cũ̶ã Jesucristore catũ̶gou̶sari majã cũ̶ã na rupau̶ macããjẽrẽ na cayisetarotiro boya. Tunu bairoa Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ cũ̶ãrẽ na caáto ñuña —ĩñuparã. 6 Bairo na caĩrõ tũ̶go, apóstolea majã, cabu̶toa camasĩrĩ majã mena neñapori bu̶su̶yuparã, judío majã caãmerã na caátimasĩpeere bu̶su̶qũẽnogarã. 7 Bairi tutuaro mena yoaro ãmeo bu̶su̶ ãnijãñurĩ bero, Pedro pu̶ame wãmu̶nu̶cãrĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: --Yu̶ yarã, mu̶jãã masĩrã tirũ̶mu̶pu̶re mu̶jãã watoa macããcũ̶rẽ Dios yu̶re cũ̶ cabeseriquere. Judío majã caãmerãrẽ caroa queti, narẽ yu̶ canetõõrĩqũẽrẽ na cũ̶ quetibu̶ju̶áto ĩ, yu̶ beseyupi Dios. Cũ̶ yaye quetire na cũ̶ã na catũ̶gou̶saparore boyupi. 8 Cũ̶ pu̶ame nipetiro camasã na yeripu̶ na catũ̶goñarĩjẽrẽ masĩpeyocõãñami. Bairo camasĩpeyou̶ ãnirĩ, judío majã caãmerã na yerire na cawasoaro jũ̶gori cũ̶ yarã majũ na ãnio joroque ásupi na cũ̶ãrẽ. Cũ̶ Yeri, Espíritu Santo narẽ cũ̶ cajoro ĩñarĩ tore bairo marĩ masĩña cũ̶ yarã na caãnierẽ. 9 Dios marĩrẽ cũ̶ camairõrẽã bairo na cũ̶ãrẽ jĩcãrõ tũ̶ni na maiñami. Jesucristo mena na catũ̶goñatutuaro jũ̶gori na yeri na catũ̶goñarĩjẽ carorijere coseyupi. 10 Bairi, ¿dopẽĩrã Dios na cũ̶ caátibojapeere caẽñotarãrẽ bairo mu̶jãã ĩñati? Marĩ ñicũ̶jãã ãnana Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ átipeyo masĩẽsupa. Marĩ cũ̶ã torea bairo marĩ átipeyo masĩẽtĩña. Bairi, ¿dopẽĩrã tiere na caátigarore mu̶jãã boyati? 11 Atore bairo roque cariape marĩ catũ̶goñarĩjẽ niña: Caroa wãme marĩ caátie jũ̶gori mee, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo marĩ mairĩ jĩcã nu̶gõã cũ̶ caátigarije jũ̶gori pu̶ame marĩ netõõwĩ. Tunu bairoa marĩrẽ cũ̶ canetõõrĩcãrõrẽã bairo judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ na netõõñupĩ —na ĩñupũ̶ Pedro. 12 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ yaparoro, to macããna nipetiro bu̶su̶esuparã. Na pu̶ame caroaro tũ̶goyuparã Pablo, Bernabéjãã judío majã caãmerã watoapu̶ ãna, Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori caroare na caáti ĩñoatajere. 13 Tiere na caquetibu̶ju̶ro bero, Santiago pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: --Yu̶ yarã, tũ̶gopeoya mai mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶peere: 14 Ãmeacã Simón marĩ quetibu̶ju̶ yaparoyami Dios judío majã caãmerãrẽ caroaro cũ̶ caátijũ̶goriquere. Bairo átiri yua, na mena macããna jĩcããrãrẽ na beseyupi cũ̶ ya poa macããna caãniparãrẽ. 15 Tiere profeta majã ãnana na caĩquetibu̶ju̶ woatucũjũ̶goyaricarorea bairo baiya ãmerẽ. Atore bairo ĩcũñupã mai tiere: 16 ‘Caberopu̶ yu̶ tunugu̶, David ya wii caboañarĩcã wiire qũẽnonemogu̶ tunu. Bairo yu̶ caátiyaparoro bero, caroa wii nigaro tunu. 17 Bairo yu̶ átigu̶, aperã judío majã caãmerã cũ̶ã tocãnacã poa macããna, yu̶ cabesejũ̶goyeticũrĩcãrã, yu̶ yarã na caãnipeere na caboparore bairo ĩ,’ ĩ quetibu̶ju̶yupi marĩ Quetiupau̶ ti rũ̶mu̶pu̶ina. 19 “Bairo bairi atore bairo ñi tũ̶goñaña: Judío majã caãmerã tirũ̶mu̶pu̶ na caĩroariquere jãnarĩ Dios pu̶amerẽ na catũ̶gou̶saata, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ na marĩ tũ̶gou̶saroti masĩẽtĩña. 20 Bairo pu̶ame na marĩ caĩquetibu̶ju̶woatujoro ñuña: ‘Camasã na caweericarãrẽ ĩroari waibu̶toa riire na cajoemu̶gõjorije caru̶sarije ũnierẽ u̶gaeticõãña mu̶jãã. Tunu bairoa carõmia, o caũ̶mu̶a mena roro átiepeeticõãña. Tunu bairoa waibu̶toa wãmu̶a wãĩã pajĩãrĩcãrã ũna riire u̶gaeticõãña. Na rií cũ̶ãrẽ etieticõãña.’ Ato cãnacã wãme na marĩ átirotiroa narẽ. 21 Tirũ̶mu̶pu̶a tocãnacã macããrẽ judío majã marĩ caneñarĩ rũ̶mu̶ caãno jĩcãũ̶ marĩ mena macããcũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caquetibu̶ju̶ri majõcu̶ ãninucũñami. Bairi judío majã caãmerã cũ̶ã masĩrãma ati wãmerẽ,” na ĩñupũ̶ Santiago. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, apóstolea majã, cabu̶toa camasĩrã, bairi nipetiro to macããna Jesure caĩroari poa macããna pu̶ame cũ̶ caĩrõrẽ bairo átigayuparã. Bairi na mena macããna jĩcããrãrẽ na beseyuparã Pablo, Bernabéjãã mena cabapacu̶tiápárãrẽ. Bairi Judas, ape wãmerã Barsabás cawãmecu̶cu̶re cũ̶ beseyuparã. Silas cũ̶ãrẽ cũ̶ boyuparã. Na pu̶garãpu̶a catũ̶gou̶sari majã watoare caãnimajũrã ãñuparã. 23 Na mena atore bairo na caĩwoatuata pũrõrẽ joyuparã: “Jãã apóstolea majã, bairi cabu̶toa camasĩrĩ majã Jesucristo jũ̶gori mu̶jãã yarãrẽ bairo caãna, mu̶jããrẽ jãã ñurotijoya. Mu̶jãã, judío majã caãmerã Atioquía macã macããna, bairi Siria yepa macããna, bairi Cilicia yepa macããna cũ̶ãrẽ mu̶jããrẽ jãã ñurotijoya. 24 Jãã tũ̶gowu̶ jĩcããrã áto macããna mu̶jãã tu̶pu̶ na caquetibu̶ju̶mawijioñesẽãrĩqũẽrẽ. Jãã pu̶ame na jãã joepu̶ mu̶jãã tu̶pu̶re. Na majũ na catũ̶goñarõ mu̶jãã rupau̶ macããjẽ yisetariquere mu̶jãã átirotiga ñesẽãñupã. 25 “Bairi ãmerẽ jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñapetiri bero, jããrẽ bairo jãã caáto cañurõ tũ̶goñarĩ, jãã watoa macããna jĩcããrãrẽ na jãã beseapu̶ Bernabé, Pablojãã, jãã camairĩ majã majũ mena mu̶jãã tu̶pu̶ caĩñarápárãrẽ. 26 Na, Bernabé, Pablojãã pu̶ame Jesucristo yayere na caquetibu̶ju̶ñesẽãrõ jũ̶gori aperã tiere catũ̶gogaena pu̶ame na pajĩãbujioyupa. 27 Bairi jãã cabeseatana Judas, Silas na majũpu̶a mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶garãma nipetirije mu̶jããrẽ jãã caĩquetibu̶ju̶garijere. 28 “Jããrẽ Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori capee majũ mu̶jããrẽ jãã átirotigaetiya. Ato cãnacã wãmea mu̶jããrẽ jãã átirotigarã: 29 Camasã na caweericarãrẽ ĩroari waibu̶toa riire na cajoemu̶gõjorije caru̶sarije ũnierẽ u̶gaeticõãña. Tunu bairoa waibu̶toa wãmu̶a wãĩã pajĩãrĩcãrã riire u̶gaeticõãña. Na rií cũ̶ãrẽ etieticõãña. Tunu bairoa carõmia, o caũ̶mu̶a mena roro átiepeeticõãña. Atie mu̶jããrẽ jãã caĩjorijere bairo mu̶jãã caápata, caroaro cariape mu̶jãã átiãnigarã. Na ñuáto nipetiro,” ĩ woatuyuparã. 30 Bairo ĩ woa yaparori bero, na tunuo joyuparã Pablojããrẽ Antioquíapu̶ tunu. Topu̶ Pablojãã etarã yua, ti macã macããna Jesure caĩroari poa macããnarẽ neñorĩ bero, ti cartare na nuniñuparã. 31 Bairi Jesure catũ̶gou̶sarã pu̶ame ti carta mena caĩñaquetibu̶ju̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori bu̶tioro u̶seaniñuparã. Tũ̶goña yeri ñuo joroque na ásuparã marĩ yarã ti carta jũ̶gori yua. 32 Tunu bairoa Judas, Silajãã cũ̶ã Dios cũ̶ yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶garijere camasãrẽ caquetibu̶ju̶netõõmasĩrã ãnirĩ to macããna Jesure catũ̶gou̶sarãrẽ capee na quetibu̶ju̶nemoñuparã. Bairo na quetibu̶ju̶nemorĩ yua, tũ̶goña yeri ñunemo joroque na ásúparã. Caroa yericu̶na na tutuao joroque na ásuparã. 33 Na mena yoajãñurõ ãñuparã topu̶re. Cabero to macããna Jesucristore catũ̶gou̶sari majã pu̶ame, “Caroa yericu̶tajere mu̶jãã cũ̶ joáto marĩ pacu̶ Dios,” narẽ na caĩrõ bero, tunucoásúparã cartare na caneárotijoricarã tu̶pu̶. 34 Silas pu̶ame Antioquíapu̶ tuagayupu̶. 35 Pablo bairi Bernabé cũ̶ã topu̶ tuayuparã. Bairi aperã Jesure catũ̶gou̶sarã capããrã mena to macããnarẽ marĩ Quetiupau̶ yaye quetire na quetibu̶ju̶yuparã. 36 Cayoato bero, Pablo pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ cũ̶ bapa Bernabére: —Tocãnacã macããrẽ marĩ Quetiupau̶ yaye quetire marĩ caquetibu̶ju̶ricaropu̶ marĩ ĩñañesẽãrã ároa tunu, “¿dope bairo marĩ yarã Jesucristore catũ̶gou̶sari majã na baiyati?” ĩrã. 37 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Bernabé pu̶ame, “Jau̶,” ĩrĩ bero, Juan ape wãmerã Marcos cawãmecu̶cu̶re cũ̶ neágayupu̶ na mena. 38 Pablo pu̶ame bairo boesupu̶. Mai, cajũ̶goye Panfiliapu̶ na caãno, Marcos pu̶ame na tunu weyocoásúpu̶, Pablo, Bernabéjãã mena ju̶paanemogaetiri. Bairi na mena ti rũ̶mu̶rẽ cũ̶ caátó boesupu̶ Pablo. 39 Bairo bu̶tioro cũ̶ caboetoi yua, pu̶garãpu̶a jĩcã yerire bairo catũ̶goñaetimajũcõãrã ãnirĩ ãmeo ricawaticoasuparã yua. Bernabé pu̶ame Marcos mena cũmuai acoásúpu̶ Chipre yucu̶poapu̶. 40 Pablo pu̶ame Silare cũ̶ beseyupu̶. Bairi, “Marĩ Quetiupau̶ mu̶jããrẽ mairĩ qũĩñaricanu̶gõáto,” Jesucristore catũ̶gou̶sari majã cũ̶ na caĩrõ bero, Silas mena acoásúpu̶. 41 Bairo áná, Siria, bairi Cilicia yepaare netõáná, to macããna Jesucristore catũ̶gou̶sari majãrẽ u̶seanirõ na tuao joroque na átiásúparã.

Hechos 16

1 Bairi Derbe, Listra cawãmecu̶ti macããpu̶re etayupu̶ Pablo. Topu̶ etari bero, jĩcãũ̶ to macããcũ̶ Jesucristore catũ̶gou̶sau̶ Timoteo cawãmecu̶cu̶re cũ̶ bocáyupu̶. Timoteo paco pu̶ame judío majã yao, Jesucristore catũ̶gou̶sao ãñupõ. Cũ̶ pacu̶ pu̶ame griego majã yau̶ ãñupũ̶. 2 To Listra, bairi Iconio macãã macããna Jesucristore catũ̶gou̶sari majã, “Cañuu̶, caroú̶ niñami,” na caĩ ãninucũñupũ̶ Timoteo. 3 Bairi Pablo pu̶ame cũ̶, Timoteore cũ̶ bapaboyupu̶. Mai, Timoteore cũ̶ neágu̶ jũ̶goye, cũ̶ rupau̶ macããtõrẽ cũ̶ yisetarotiyupu̶, ti yepa macããna judío majã, “Jãã ya wãmerẽ nu̶cũ̶bu̶goetiyama,” na caĩtũ̶goñaetiparore bairo ĩ. Mai, nipetiro ti yepa macããna, Timoteo griego majã yau̶ macũ̶ cũ̶ caãnierẽ masĩjãñuñuparã. 4 Tocãnacã macãã na caquetibu̶ju̶ñesẽãrõpu̶ marĩ yarã Jesucristore catũ̶gou̶sari majãrẽ quetibu̶ju̶netõñuparã apóstolea majã, bairi cabu̶toa camasĩrĩ majã Jerusalẽpu̶ Jesucristore caĩroari poa macããna na caĩrotijoriquere. 5 Bairo na caquetibu̶ju̶roi, ti yepaa macããna Jesucristore caĩroari poa macããna cũ̶ mena tocãnacã rũ̶mu̶a tũ̶goñanemoñuparã. Torena, Jesucristore catũ̶gou̶sarã mena capããrã ãninemonucũñuparã. 6 Cabero Pablojãã Asia yepapu̶ Jesús yaye quetire na caquetibu̶ju̶ñesẽãrã ápáro jũ̶goye, Espíritu Santo pu̶ame na ẽñotayupu̶. Bairo cũ̶ caẽñotaroi, Frigia, bairi Galacia yepaare tẽñotásúparã. 7 Bairo tẽñotanetõátí bero yua, Misia yepa jũ̶goyepu̶ etayuparã. Tipau̶i áná, Bitinia yepare na cajããgamiatacũ̶ãrẽ, Espíritu Santo, Jesucristo cũ̶ cajou̶ pu̶ame na ẽñotayupu̶ tunu. 8 Bairo cũ̶ caẽñotaroi, Misia yepare cariapea netõátí, Troas cawãmecu̶ti macãpu̶ etayuparã. Troas pu̶ame ria capairiya tũ̶nipu̶ ãñuparõ. 9 Bairi Pablo ti macãpu̶ ãcũ̶, jĩcã ñami qũẽguericarore bairo jĩcãũ̶ Macedonia macããcũ̶ atore bairo caĩnucũũ̶rẽ qũĩñañupũ̶: “Tiaya ato Macedoniapu̶. Jããrẽ ju̶átinemou̶ asá,” cabopacau̶re bairo qũĩñupũ̶. 10 Cabero cũ̶ caĩñaatajere jãã cũ̶ caquetibu̶ju̶ro yua, topu̶ ágarã, jãã yayere jãã qũẽñowũ̶. (Mai, yu̶, ati tutire cawoatuu̶ cũ̶ã na mena yu̶ ápú̶.) “Macedonia macããnarẽ caroa quetire jãã caquetibu̶ju̶ñesẽãrõ cariapea bou̶ baiimi Dios,” jãã ĩ tũ̶goñawũ̶. 11 Bairo ĩ tũ̶goñarĩ yua, Troas macãĩ cũmua mena cariapea jãã acoápú̶ Samotracia yucu̶poapu̶. Cabusuri rũ̶mu̶ Neápolis macãpu̶ jãã etawu̶. 12 Ti macãĩ jãã acoápú̶ Filipos cawãmecu̶ti macãpu̶. Ti macã pu̶ame romanoa majã na caãni macã ãmu̶. Macedonia yepa macãã, caãnimajũrĩ macã ãmu̶ ti macã. Topu̶ yoajãñurõ jãã ãmu̶. 13 Jĩcã rũ̶mu̶ marĩ cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãno, ti macã jũ̶goye ria tũ̶nipu̶ jãã ápú̶. “Topu̶ Judío majã na cañubueripau̶ ãno,” ĩ tũ̶goñarĩ, topu̶ jãã ápú̶. To etari bero, jãã ruiwu̶. Ruiri yua, carõmia topu̶ caneñaetaátanarẽ Jesús yaye caroa quetire na jãã quetibu̶ju̶wu̶. 14 Mai, na mena macããcõ jĩcãõ Lidia cawãmecu̶co, Tiatira macã macããcõ ãmo. Caroa jutii cajũ̶merĩjẽrẽ nunirĩ cawapatari majõco ãmo. Diore caĩroao ãmo. Bairi Pablo narẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶ro, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame Pablo cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere dope bairo cõ catũ̶gopeorije to ru̶saetio joroque ásupi. 15 Bairi cõ, cõ yarã nipetiro cũ̶ãrẽ na jãã bautizawu̶. Bairo jãã cabautizaátaco yua, atore bairo jãã ĩwõ Lidia: —Yu̶re, “Cariapea Jesucristore catũ̶gou̶sao niñamo,” mu̶jãã caĩata, yu̶ ya wiipu̶ ãnirasá ati macã mu̶jãã caãno ũno. Bairo cõ caĩrõ tũ̶gori, “Aperopu̶ jãã ágarã,” cõ jãã ĩ masĩẽpũ̶. 16 Jĩcã rũ̶mu̶ jãã cañubuenucũrõpu̶ áná, jãã bocáetawu̶ jĩcãõ cawãmao wãtĩ yeri pũna cacũ̶go majũrẽ. Cõ pu̶ame wãtĩ jũ̶gori ape rũ̶mu̶ cabaipeere caquetibu̶ju̶masĩõ ãmo. Bairo cõ camasĩrõĩ, cõ quetiuparã pu̶ame pairo wapatanucũñupã. 17 Bairo cawãmao, wãtĩ yeri pũna cacũ̶go yua, Pablo, bairi jãã cũ̶ãrẽ jãã bero u̶sajũ̶gowõ. Bairo jããrẽ u̶sari yua, atore bairo ĩ awajawõ: --¡Ãnoa, Dios, jõbui macããcũ̶ cũ̶ carotirore bairo caána niñama. Bairi mu̶jããrẽ Dios camasãrẽ cũ̶ canetõõgarijere quetibu̶ju̶rána baiyama! —ĩ awajawõ. 18 Bairo jeto ĩ awaja ãninucũñupõ capee rũ̶mu̶rĩ. Bairi Pablo pu̶ame tiere ju̶tiri ãmejorenu̶cã yua, cõ pu̶amerẽ ĩñarĩ atore bairo qũĩwĩ cõpu̶re caãcũ̶ wãtĩrẽ: —Jesucristo cũ̶ camasĩrĩjẽ mena mu̶rẽ ñiña: Cõrẽ tocãrõã witiácú̶ja. Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei cõ witicoásúpi wãtĩ. 19 Bairo cũ̶ caáto ĩñarĩ, cõ quetiuparã pu̶ame asiajãñuwã Pablo mena, “Tocãrõã nemo marĩ yao jũ̶gori marĩ wapatamasĩẽtĩgarã,” ĩrã. Bairo asiari yua, Pablo, Silas mena na ñerĩ quetiuparã ti macãrẽ carotirã tu̶pu̶ na neámá ti macã na caneñanucũrõ plaza, caãnimajũrĩpau̶pu̶. 20 Bairo na tu̶pu̶ na neátí yua, ti macã macããna quetiuparã jueces caĩñabeserãrẽ atore bairo na ĩwã: --Ãnoa judío majã ato macããnarẽ roro patowãcõñesẽãrã baiyama. 21 Marĩ romanoa majãrẽ na caquetibu̶ju̶garije pu̶amerẽ marĩrẽ carotieticõãpãrõ niña. Bairi na cabuerijere marĩ quetibu̶ju̶ rotimasĩẽtĩña —ĩwã. 22 Bairo na caĩrõ tũ̶go, camasã catũ̶gorã etaátana cũ̶ã Pablojãã mena asiacoama. Bairo na cũ̶ã na caasiaroi, quetiuparã jueces pu̶ame Pablo Silas yaye jutiire tuwee rotiri bero, na bape rotiwã yucu̶ mena. 23 Bu̶tioro na bape yaparori bero, preso jorica wiipu̶ na jowã. Topu̶ na jori yua, ti wiire caĩñacotei pu̶amerẽ, “Dope bairo narẽ rutimasĩã mano caroaro majũ na ĩñacoterotiya ãnoarẽ,” qũĩrĩ cũ̶ coterotiwã. 24 Bairo na caátirotirijere tũ̶gori bero, caĩñacotei pu̶ame preso jorica wii capupea catu̶sari aru̶apu̶ na cũñupũ̶. Topu̶ pu̶ga yucu̶ watoapu̶ na ru̶porire ñujorotiri, na jiyaru̶po cũñupũ̶. 25 Ti ñami recomacã caetaro, Pablo, Silas, Diore cũ̶ ñubue basapeoyuparã. Bairo na cañubue basapeoãno, aperã, narẽ bairo preso joricarã cũ̶ã na caĩrĩjẽrẽ tũ̶goyuparã. 26 Tipau̶a yua caãno tu̶saroa tutuaro yepa pu̶ame yuguiyuparo. Tutuaro majũ cayuguiroi, ti wii macããjẽ na cacũjũ̶gorica ũ̶tãpãĩrĩ cũ̶ã yuguiri nu̶cũ̶pũ̶ ásúparo. Bairo cayuguiripau̶a ti wii jopeeri pu̶ame pããnu̶cãpeticoasuparo. Tunu bairoa ti wii macããna preso joricarãrẽ na cajiyamiataje cadena ãpõã wẽẽrĩ cũ̶ã piti wẽcoasuparo. 27 Bairi yua, ti wiire caĩñacotei pu̶ame wãcãrĩ bero, ti wii jopeeri pããrĩcãrõpu̶ caãno ĩñañupũ̶. Bairo ĩña acu̶ari, “Ti wii macããna preso joricarã rutipeticoatanama,” ĩ tũ̶goñañupũ̶. Bairo ĩ tũ̶goñarĩ yua, cũ̶ jarericapãĩrẽ neñupũ̶, cũ̶ majũã pajĩãyasigu̶. 28 Bairo cũ̶ caátigaro ĩñarĩ yua, atore bairo qũĩ awajajoyupu̶ Pablo pu̶ame: --Mu̶ majũ roro ápericõãña. Jãã ãnipeticõãña atopu̶. Jãã rutietiya —qũĩñupũ̶. 29 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, “Jĩñaworiquere neasá,” cũ̶tu̶ macããcũ̶rẽ ĩrĩ, Pablojãã na caãni aru̶apu̶ atu̶jãásúpu̶. Atu̶ jãáti yua, uwirique mena nanarĩ Pablo, Silatu̶ ru̶popaturi mena etanumuu̶ etayupu̶. 30 Cabero narẽ na wiyojori bero, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶: —¿Dope bairo yu̶ ácu̶ati, Dios yu̶re cũ̶ netõáto, ĩ? 31 Pablojãã pu̶ame atore bairo qũĩñuparã: —Jesucristo mena cariape mu̶ catũ̶goñatutuata, mu̶, mu̶ yarã cũ̶ã mu̶jãã netõmasĩgarã. 32 Bairo qũĩ yaparori bero, marĩ Quetiupau̶ yaye quetire na quetibu̶ju̶ nemoñuparã Pablojãã preso jorica wiire caĩñacoteatacu̶ cũ̶ ya wii macããna cũ̶ãrẽ. 33 Ti ñami ti hora majũã caãno preso jorica wiire caĩñacoteatacu̶ yua, Pablo, Silajãã cãmiirẽ na coseyupu̶. Cabero cũ̶, cũ̶ yarã cũ̶ãrẽ nipetiro na bautizayuparã. 34 Bairo narẽ na cabautizaro bero, preso jorica wiire caĩñacoteatacu̶ pu̶ame cũ̶ ya wiipu̶ na jũ̶goásúpu̶. Topu̶ u̶gariquere na nuñupũ̶ Pablojããrẽ. Bairi yua cũ̶, cũ̶ yarã cũ̶ã bu̶tioro u̶seaniñuparã, Dios yaye quetire na catũ̶gou̶saatato bero jũ̶gori. 35 Cabusuri rũ̶mu̶ caãno, quetiuparã jueces na ũ̶mu̶a jĩcããrãrẽ preso jorica wiire caĩñacoteatacu̶ tu̶pu̶ na joyuparã, “Pablo, Silare na wiyojo rotiáto,” ĩrã. 36 Bairo na caĩjoatana na caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, ti wiire caĩñacoteatacu̶ pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Pablore: —Quetiuparã caĩñabeserã mu̶jããrẽ yu̶ wiyorotijoupa. Bairi caroaro mena mu̶jãã ámasĩña merẽ. 37 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo na ĩñupũ̶ Pablo quetiuparã caĩñabeserã na cajoatanarẽ: --Ati macã macããna caĩñabeserã roro jãã caátiere bócañaẽtĩñama. Roro jãã ápewu̶. Bairo bócaetimirãcũ̶ã, camasã nipetiro na caĩñajoro jããrẽ baperotiama. Tunu bairoa preso jorica wiipu̶ jãã cũrotiama. Jãã cũ̶ã romanoa majã jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, roro majũ jãã átiama. Bairo jããrẽ caátiatana nimirãcũ̶ã, ãmerẽ yasioro jããrẽ wiyogayama. Yasioro jãã ápérã. Na majũpu̶a atíri jããrẽ na wiyora apáro —na ĩñupũ̶ Pablo. 38 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, na quetiuparã juecere na quetibu̶ju̶rásúparã soldaua pu̶ame. Bairo Pablojãã romanoa majã na caãnierẽ na caquetibu̶ju̶ro tũ̶gori bero, quetiuparã caĩñabeserã pu̶ame roro narẽ na caátiatajere tũ̶goñarĩqũẽ paijãñuñuparã. 39 Bairo tũ̶goñarĩqũẽ pairi yua, acoásúparã Pablo Silas tu̶pu̶, “Roro mu̶jããrẽ jãã caátiatajere mu̶jãã masiriyowa,” na ĩráná. Bairo na tu̶pu̶ eta, ti wiire na wiyocõãñuparã. Bairo na wiyori bero yua, aperopu̶ na caátó boyuparã. 40 Bairo na cawiyoro bero, acoásúparã Lidia ya wiipu̶. Topu̶ marĩ yarã Jesure catũ̶gou̶sarãrẽ u̶seanirõ na tuao joroque na ásuparã. Bairo na áti yaparoro bero, ti macã caãniatana aperopu̶ acoásúparã.

Hechos 17

1 Bairo áná yua, Pablo, Silajãã Anfípolis bairi Apolonia cawãmecu̶ti macããrẽ netõáná, Tesalónica macãpu̶ etayuparã. Ti macãpu̶ judío majã ñubuerica wii cũ̶goyuparã. 2 Bairi Pablo judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caetaro ĩñarĩ, ti rũ̶mu̶ ũnorẽ cũ̶ caátinucũrõrẽ bairo átigu̶, ti macã ñubuerica wii sinagogare ásúpu̶. Topu̶ etari yua, to macããnarẽ Dios ya tuti mena na ĩña quetibu̶ju̶yupu̶, na bu̶su̶netõgu̶. Bairo jeto áti ãñupũ̶ Pablo itia semana majũ yerijãrĩcã rũ̶mu̶rĩ caãno. 3 Ti rũ̶mu̶rẽ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pablo: --Dios yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶rica tuti atore bairo ĩña: ‘Mesías, Dios cũ̶ cajopau̶ pu̶ame ati yepapu̶ ãcũ̶, riacoagu̶mi. Bairo cũ̶ cariacoamiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ catiocõãgu̶mi Dios tunu,’ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tuti. Cũ̶ã, Jesús niñami Dios yaye quetibu̶ju̶rica tutipu̶ profeta majã na cawoatujũ̶goyecu̶tacu̶, mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶ —na ĩñupũ̶ Pablo. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, judío majã jĩcããrã cariape tũ̶goyuparã. Na pu̶ame Pablo, Silas mena bapacu̶ti jũ̶goyuparã. Griego majã Diore caĩroarã cũ̶ã capããrã na yaye quetire cariape tũ̶goyuparã. Tunu bairoa carõmia caãnimajũrã cũ̶ã capããrã cariape tũ̶goyuparã. 5 Bairo na cabairijere ĩñarĩ judío majã, Pablojãã na caquetibu̶ju̶rijere cariape catũ̶goena pu̶ame na ĩñatutiyuparã. Bairo na ĩñatutiri yua, ñe ũnie caáperã maarĩpu̶ caãnarẽ na neñoñuparã, nipetiropu̶ roro na caawajabato ñesẽãparore bairo ĩrã. Bairo ána, Jasón ya wiipu̶re roro átirã etayuparã, Pablo Silajããrẽ macããrã. Na ñerĩ camasãrẽ roro na átirotigayuparã. 6 Bairo na bócaetiri, Jasón bairi aperã marĩ yarã Jesucristore catũ̶gou̶sari majã pu̶amerẽ ñe, na weeri na neásúparã ti macã macããna quetiuparã tu̶pu̶. Topu̶ etari, atore bairo na ĩ awajayuparã: --¡Aperopu̶ macããna caatíatana pu̶ame noo nipetiro na cañesẽãrõpu̶re royetuñesẽãrã átiyama! Bairi ati macãpu̶ cũ̶ãrẽ merẽ etayama. 7 Jasón pu̶ame cũ̶ ya wiipu̶ na etarotiupu̶. Na nipetiro, “Apei quetiupau̶ rey niñami Jesús,” na caĩata, ¡marĩ quetiupau̶ emperador romano cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ baibotiorã baiyama! —na ĩñuparã ti macã caãna na quetiuparãrẽ. 8 Bairo na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, aperã camasã, bairi ti macã macããna quetiuparã cũ̶ã jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩqũẽcu̶ti masĩẽsuparã. 9 Bairo baimirãcũ̶ã, Jasõjãã ya dinerore na mena na wapa cũrotiyuparã. Bairo áti yaparori bero, na piticõãñuparã, ti macã macããna quetiuparã Jasõjããrẽ. 10 Ti ñamicã canaiorĩpau̶ ti macã macããna marĩ yarã Jesucristore catũ̶gou̶sari majã pu̶ame Pablo, Silajããrẽ ti macãrẽ na witirotiyuparã. “Tãmurĩ Berea macãpu̶ ánája,” na ĩñuparã. Cabero ti macãpu̶ eta yua, judío majã na cañubueri wiipu̶ ásúparã. 11 Na roque Tesalónica macããna judío majã netõjãñurõ Jesús yaye queti Pablo cũ̶ caquetibu̶ju̶rije catũ̶gogari majã ãñuparã. Bairo caãna ãnirĩ, Pablo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gou̶sayuparã. Bairo tũ̶gou̶sari yua, tocãnacã rũ̶mu̶a Dios ya tutire ĩñabuenucũñuparã, “¿Cariapea marĩrẽ cũ̶ quetibu̶ju̶miñati?” ĩrã. 12 Bairo ĩñabueri yua, na mena macããna capããrã cariape tũ̶goyuparã. Griego majã cũ̶ã capããrã cariape tũ̶goyuparã carõmia caãnimajũrã, aperã caũ̶mu̶a cũ̶ã. 13 Bairo Pablojãã Berea cũ̶ãrẽ Dios yaye quetire na caquetibu̶ju̶ro tũ̶gori, judío majã Tesalónica macããna pu̶ame Bereapu̶ acoásúparã. Topu̶ etari, to macããnarẽ Pablojãã na cabairijere bu̶su̶jãñuparã, roro na caĩawajabatoñesẽãparore bairo ĩrã. 14 Bairo na caátigaro ĩñarĩ, marĩ yarã Jesucristore catũ̶gou̶sari majã pu̶ame ti macãrẽ Pablore cũ̶ witirotiyuparã. “Tãmurĩ ria capairiya tũ̶nipu̶ ácú̶ja. Timoteo, Silajãã pu̶ame jãã mena tuagarãma,” qũĩñuparã. 15 Bairo na caĩjoatacu̶ mena cabapacu̶tiátána pu̶ame cũ̶ cũñuparã Atenas cawãmecu̶ti macãpu̶. Topu̶ cũ̶ cũyaparori bero, tunucoásúparã na ya macã Bereapu̶ tunu. Na mena atore bairo ĩ quetijoyupu̶ Pablo: “Silas, Timoteo mena tãmurĩ atopu̶ na apáro,” na ĩ joyupu̶. 16 Mai, Pablo Atenas macãpu̶ Timoteo, bairi Silajããrẽ na cote ãcũ̶, ti macã macããna wericarã jeto na cajũ̶gũẽã cũ̶goro ĩñarĩ, tũ̶goñarĩqũẽ paijãñuñupũ̶. 17 Bairi ñubuerica wii sinagogapu̶ judío majã aperã judío majã caãmerã Diore caĩroarã mena bu̶su̶nucũñupũ̶, na bu̶su̶netõgu̶. Tunu bairoa camasã na caneñaporipau̶ plazapu̶ caneñarã cũ̶ãrẽ tocãnacã rũ̶mu̶a bu̶su̶nucũñupũ̶ Pablo. 18 Bairo cũ̶ cabu̶su̶ãnitoye, epicúreos yaye bueri majã, aperã estoicos yaye bueri majã cũ̶ã cũ̶ mena bu̶su̶jũ̶goyuparã, cũ̶ bu̶su̶netõgarã. Atore bairo qũĩñuparã Pablore jĩcããrã: —Ãni, cabu̶su̶riquepai, ¿ñee ũnierẽ ĩgu̶ qũĩñati? Aperã atore bairo qũĩñuparã: --Ape yepaa macããna jũ̶gũẽãrẽ marĩ catũ̶gou̶sarore bou̶ baiimi. Pablo pu̶ame Jesús yaye caroa quetire, tunu cũ̶ cacatirique cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶ baiyupu̶. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, neñarĩ na cabu̶su̶nucũrõ, Areópago na caĩrõpu̶ cũ̶ neásúparã. Bairo topu̶ cũ̶ na cane etaro, atore bairo qũĩ jẽniñañuparã: --¿Atie cawãma wãme mu̶ caquetibu̶ju̶rijere, jãã mu̶ quetibu̶ju̶gaetiyati? 20 Mu̶ caquetibu̶ju̶rije ũnierẽ jãã tũ̶goñaẽtĩña. Bairi tiere jãã masĩgaya mu̶ caquetibu̶ju̶rijere —qũĩñuparã. 21 Mai, Atenas macã macããna nipetiro, bairi to macããna ape yepapu̶ caatána cũ̶ã bu̶tioro tũ̶gogayuparã apeye cawãma quetire. Tiere tũ̶gori bero, tie jetore ãmeo bu̶su̶pẽninucũñuparã na majũ. 22 Bairi Pablo pu̶ame Areópagopu̶ ãcũ̶, na watoapu̶ wãmu̶nu̶cãrĩ atore bairo na ĩñupũ̶: “Mu̶jãã, Atenas macããna, capããrã mu̶jãã jũ̶gũẽã mu̶jãã cawericarãrẽ ĩñarĩ, ‘Na jũ̶gũẽãrẽ bu̶tioro catũ̶goñarĩ majã ñiñama,’ ñi tũ̶goñaña. 23 Mu̶jãã cañubueripau̶ripu̶ ñiñañesẽããpũ̶. Jĩcã altar mesa rocapu̶ atore bairo ĩ woaturiquere ñiñaapũ̶: ‘Dios, marĩ camasĩẽcũ̶rẽ marĩ caĩroaripau̶ niña.’ Bairo cũ̶ masĩẽtĩmirãcũ̶ã, mu̶jãã caĩroau̶re mu̶jãã quetibu̶ju̶ acú̶ yu̶ átiapu̶. 24 “Cũ̶ã, Dios ati u̶mu̶recóo macããjẽ nipetirijere caqũẽñorĩcũ̶, ati u̶mu̶recóore, ati yepa cũ̶ãrẽ Quetiupau̶ niñami. Templos, ‘Dios ya wii nigaro,’ camasã ĩrĩ na caqũẽnorĩcã wiirire ãmerĩnucũñami. 25 Ñe ũnie cũ̶ caãnipeere cũ̶rẽ marĩ caátibojapee cũ̶ ru̶saetiya Diore. Cũ̶ pu̶ame roque niñami marĩ camasãrẽ marĩ cacatiãnierẽ cajou̶. Tunu bairoa marĩ cayerijoãnie, wĩno cũ̶ãrẽ, apeye nipetirije cũ̶ jetoa marĩrẽ cajou̶ niñami. 26 “Bairi jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ jũ̶gori nipetiro camasã poari ati yepa nipetiropu̶ na masãbatanu̶cãõ joroque ásupi. Tunu bairoa tocãnacã poare na caãnipa yu̶tearire cũñupĩ. 27 Bairo ásupi Dios, tocãnacãũ̶pu̶a camasã cũ̶ na camasĩparore bairo ĩ. Bairi cũ̶rẽ cabocõãninucũrã pu̶ame cũ̶ masĩgarãma. Dope bairo mee niña Diore masĩrĩqũẽ. 28 Cũ̶, Dios cũ̶ caju̶átoi jũ̶gori marĩ catiya. Marĩ paamasĩña. Marĩ ãnajẽ cu̶tiya. Mu̶jãã ya poa macããna poesiare cawoaturi majã cũ̶ã torea bairo ĩñupã: ‘Marĩã, Dios pãrãmerãrẽ bairo caãna marĩ ãniña,’ ĩñupã. 29 “Bairi Dios pãrãmerãrẽ bairo caãna ãnirĩ camasã na catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori, oro, plata, o ũ̶tã mena camasãrẽ bairo cabaurãrẽ na caqũẽnorĩcãrãrẽ marĩ caĩroaro ñuẽtĩña. 30 Tirũ̶mu̶pu̶re camasã roro na caátiere boetimicũ̶ã, popiye na baio joroque ápeyupi, cũ̶ yaye queti nipetirijere na camasĩẽtoi. Ãme pu̶ame roque na camasĩrõĩ, tocãnacãũ̶ã camasã nipetiro na caãnopu̶ roro na caátiere na jãnarotiyupi. 31 Tunu bairoa jĩcã rũ̶mu̶ ati yepa macããna nipetirore cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶rẽ cũñupĩ Dios. Bairi caũ̶mu̶ caroaro cariape caĩñabesepau̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ cũñupĩ. Cũ̶, caũ̶mu̶ cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, tunu cũ̶ catioyupi Dios. Bairo cũ̶ cũ̶ cacatioro jũ̶gori nipetiro camasã pu̶ame cũ̶, caĩñabesepau̶ cũ̶ caãnierẽ masĩcõãñama,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pablo to macããnarẽ. 32 Bairo to macããna, “Cariacoatana nimirãcũ̶ã, tunu catiyama camasã,” Pablo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, jĩcããrã na mena macããna cũ̶ boyetiyuparã. Aperã pu̶ame atore bairo qũĩñuparã: --Cabero ũno cũ̶ yaye quetire marĩ tũ̶gonemorõã tunu —qũĩñuparã. 33 Bairo na caĩrõ bero, Pablo pu̶ame na aweyocoásúpu̶. 34 Bairo na cũ̶ caaweyocoamiatacũ̶ãrẽ, jĩcããrã na mena macããna cũ̶ bero u̶sari, cũ̶ yaye quetire cariape tũ̶gou̶sayuparã. Jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ Dionisio wãmecu̶supu̶. Cũ̶ pu̶ame Areópagopu̶ caneñaporã mena macããcũ̶ ãñupũ̶. Apeo Dámaris cawãmecu̶co cũ̶ã cariape tũ̶goyupo Pablo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ. Aperã cũ̶ã cariape cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gou̶sajũ̶goyuparã.

Hechos 18

1 Cabero Pablo Atenapu̶ quetibu̶ju̶ ãnirĩ bero, ti macã caãniatacu̶ acoásúpu̶ Corinto cawãmecu̶ti macãpu̶. 2 Topu̶ etari yua, jĩcãũ̶, Ponto yepa macããcũ̶ caãnimirĩcũ̶ judío majõcu̶ Aquila cawãmecu̶cu̶re cũ̶ bocáetayupu̶. Mai, cajũ̶goyepu̶ Aquila, cũ̶ nu̶mo Priscila mena Italiapu̶ caãnimiatana Corintopu̶ etayuparã. Quetiupau̶ emperador Claudio, “Nipetiro judío majã ati macã Romarẽ caãna na witiápáro,” na cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, Corintopu̶ etayuparã. Tiere tũ̶gori Pablo pu̶ame na ĩñañesẽãũ̶ ásúpu̶. 3 Aquilajãã cũ̶ã Pablo cũ̶ caátore bairo paarique cũ̶goyuparã. Caesebu̶tirije jutii paca aseri wii mena aperã ñesẽãráná na caneátíe ocojurique aseri ũnierẽ qũẽnorĩqũẽ paarique cũ̶goyuparã. Tiere capaarã na caãnoi, na mena paagu̶ na mena tuayupu̶ Pablo. 4 Bairo tuari yua, tocãnacã rũ̶mu̶ judío majã na cayerijãrĩ rũ̶mu̶ caãno, ñubuerica wii sinagogapu̶ ánucũñupũ̶. Topu̶ na quetibu̶ju̶nucũñupũ̶ Jesús, Mesías cũ̶ caãnierẽ judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ã na camasĩparore bairo ĩ. 5 Bairi Macedoniapu̶ caãniatana, Timoteo Silas mena Corintopu̶ na caetaro bero, Pablo pu̶ame judío majãrẽ caroa quetire na quetibu̶ju̶ ñesẽãrĩqũẽ jeto átiãñupũ̶, Jesús Mesías cũ̶ caãnierẽ. 6 Bairo judío majãrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, na pu̶ame cũ̶ bu̶su̶cãnamuñuparã. Roro qũĩñuparã. Bairo roro cũ̶ na caĩrõĩ, Pablo pu̶ame cũ̶ jutii macããjẽ ñerĩrẽ pabatoreyupu̶ na caĩñajoro, “Roro yu̶ mu̶jãã átiya,” ĩ. Bairo áti yaparo yua, atore bairo na ĩñupũ̶: --Mu̶jãã catũ̶gogaetie bui popiye mu̶jãã baigarã. Yu̶ yaye wapa mee, mu̶jãã yaye wapa pu̶ame roque nigaro. Torecu̶, ati rũ̶mu̶i judío majã caãmerã pu̶amerẽ yu̶ quetibu̶ju̶ jũ̶gou̶ águ̶ yua —na ĩñupũ̶ Pablo judío majãrẽ. 7 Bairo na ĩrĩ bero, ñubuerica wiire witi acoásúpu̶ Pablo. Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ Ticio Justo cawãmecu̶cu̶, Diore caĩroau̶ ya wiipu̶ ásúpu̶. Cũ̶ ya wii pu̶ame ñubuerica wii sinagogatu̶aca ãñuparõ. 8 Topu̶ cũ̶ caãno, Crispo ñubuerica wii sinagoga quetiupau̶ jĩcãũ̶ cũ̶ yarã nipetiro mena marĩ Quetiupau̶ yaye quetire tũ̶gou̶sajũ̶goyuparã. Aperã Corinto macããna cũ̶ã capããrã Jesús yaye quetire tũ̶gori, cariape tũ̶gojũ̶goyuparã. Bairo cariape na catũ̶goro jũ̶gori, na bautiza rotiyuparã. 9 Jĩcã ñami qũẽguericarore bairo Pablo cũ̶ caãno, marĩ Quetiupau̶ yaye quetire atore bairo tũ̶goyupu̶: “Yu̶, mu̶ mena yu̶ ãnicõãña. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶rẽ ricaati caátimasĩ manigu̶mi. Tunu bairoa ati macãpu̶re capããrã yu̶re caĩroarã niñama. Bairi tũ̶goña uwieticõãña. Yu̶ yaye quetire quetibu̶ju̶cõã ãninucũña. Mu̶rẽ yu̶ caátirotiriquere jãnaeticõãña,” qũĩñupũ̶ marĩ Quetiupau̶ Pablore. 11 Bairo marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩrõĩ, Pablo pu̶ame jĩcã cũ̶ma ape cũ̶ma recomacã majũ ãñupũ̶ ti macã Corintopu̶re. Topu̶ ãcũ̶ yua, to macããnarẽ na quetibu̶ju̶ ãñupũ̶ Dios yaye quetire. 12 Tiwatoare Galión ti yepa Acaya quetiupau̶ gobernador cũ̶ caãno, judío majã pu̶ame jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩqũẽ cu̶tiri Pablore boesuparã. Bairo cũ̶ boetiri yua, cũ̶ ñee, cũ̶ neásúparã quetiupau̶ gobernador tu̶pu̶. 13 Cũ̶ tu̶pu̶ Pablore cũ̶ ne etari yua, atore bairo qũĩñuparã: --Ãnia, Pablo ricaati camasãrẽ na quetibu̶ju̶ ñesẽãũ̶ baiyami ati macãpu̶re. Jãã ñicũ̶ Moisés ãnacũ̶ Diore jãã caĩroapeere cũ̶ caroticũrĩcãrõrẽ bairo mee quetibu̶ju̶yami —qũĩñuparã judío majã Galiórẽ. 14 Pablo pu̶ame bairo na caĩrõ na yu̶gu̶ cũ̶ caátipau̶a, Galión pu̶ame atore bairo na ĩ jũ̶goyupu̶: --Roro cũ̶ caátato bero caãmata roquere, mu̶jãã judío majã ãnirẽ mu̶jãã cabu̶su̶pairijere yu̶ tũ̶goña besebujiou̶. 15 Bairãpu̶a, mu̶jãã cabu̶su̶pairije, mu̶jãã judío majãrẽ rotirique ũnie caãnoi, mu̶jãã majũã tiere bu̶su̶qũẽnoña ãni mena. Bairi yu̶ pu̶ame tie ũnierẽ yu̶ tũ̶goña besegaetiya —na ĩñupũ̶ Galión judío majãrẽ. 16 Bairo ĩ yaparori bero, cũ̶ ũ̶mu̶a soldauare judío majãrẽ na wiyojorotiyupu̶. 17 Bairi to caãna nipetirã pu̶ame Sóstenes cawãmecu̶cu̶, ñubuerica wii sinagoga quetiupau̶ jĩcãũ̶rẽ ñerĩ, tipau̶a cũ̶ bapeyuparã, Galión cũ̶ caĩñajoro. Galión pu̶amerẽ dope bairo cũ̶ baiesuparo bairo na caátie. 18 Pablo pu̶ame mai capee rũ̶mu̶rĩ tuayupu̶ Corintopu̶re. Cabero marĩ yarã Jesure catũ̶gou̶sarãrẽ na átáje uwiri bero, cũmuai Siria yepapu̶ acoásúpu̶ tunu, cũ̶ bapa Aquila, Priscila mena. Mai, Cencrea macãpu̶ ãcũ̶, cũ̶ poare juarerotiyupu̶. “Diore cũ̶ yu̶ caĩjũ̶goyetiricarore bairo yu̶ áti yaparoya,” ĩgu̶, bairo ásupu̶. 19 Efeso macãpu̶ etari bero, cũ̶ bapa Aquila, Priscilajããrẽ topu̶ na cũñupũ̶. Bairo na cũrĩ bero, ñubuerica wii sinagoga, ti macã macããna judío majã na caneñanucũrĩ wiipu̶ ásúpu̶, na quetibu̶ju̶ ácú̶. 20 Ti wii macããna pu̶ame cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori yua, bu̶tioro yoajãñurõ tore cũ̶ catuarore boyuparã. Bairo cũ̶ catuarore cũ̶ na cabomiatacũ̶ãrẽ, Pablo pu̶ame na mena yoaro tuagaesupu̶. 21 Bairo tuagaetiri, atore bairo na ĩ átáje uwiyupu̶ Pablo: “Dios cũ̶ cabooata, ape rũ̶mu̶ mu̶jããrẽ ñiñañesẽãũ̶ atígu̶ tunu. Jerusalẽpu̶ yu̶ netõgu̶ bose rũ̶mu̶ caãnipa rũ̶mu̶rẽ mai,” na ĩñupũ̶. Bairo na ĩrĩ bero, cũmua mena Efeso macã caãniatacu̶ acoásúpu̶ Pablo. 22 Cabero Cesareapu̶ maa etari bero, Jerusalẽpu̶ acoásúpu̶, Jesure caĩroari poa macããnarẽ na jẽniácú̶. Na jẽni yaparori bero, Antioquía macãpu̶ tunucoásúpu̶ yua. 23 Topu̶re jĩcã yu̶tea ãnirĩ bero, tunu ánemoñupũ̶ Galacia, bairi Frigia yepaare tocãnacã macãã cũ̶ cañesẽãrĩcãrõpu̶. To macããna Jesure catũ̶gou̶sari majã nipetirore na tũ̶goña yeri ñuo joroque na átiásúpu̶ Pablo. 24 Ti yu̶tea caãno jĩcãũ̶ judío majõcu̶ Apolos cawãmecu̶cu̶ Efeso macãrẽ etayupu̶. Apolos pu̶ame Alejandría macã macããcũ̶ ãñupũ̶. Caroaro cariape caquetibu̶ju̶masĩ majũ ãñupũ̶. Tunu bairoa Dios ya tuti macããjẽ cũ̶ãrẽ caroaro masĩñupũ̶. 25 Mai, cajũ̶goyepu̶ aperã marĩ Quetiupau̶ yaye quetire cũ̶ quetibu̶ju̶yuparã. Bairo tiere tũ̶gou̶sari bero, Apolos pu̶ame aperãrẽ cũ̶ camasĩrõ cãrõ na quetibu̶ju̶yupu̶. Juan camasãrẽ bautiza ãcũ̶, cũ̶ cabuerique jetore catũ̶goricu̶ nimicũ̶ã, Jesús cũ̶ caãnierẽ caroaro quetibu̶ju̶yupu̶. 26 Bairi uwiricaro mano ñubuerica wiipu̶ na cũ̶ caquetibu̶ju̶ãno, Aquila bairi Priscilajãã pu̶ame cũ̶ tũ̶goyuparã. Cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori bero, cũ̶ neásúparã na caãni wiipu̶. Topu̶ Dios yaye cũ̶ camasĩpee caru̶sarijere cũ̶ quetibu̶ju̶nemoñuparã. 27 Cabero Acaya yepapu̶ Apolos quetibu̶ju̶ ñesẽãũ̶ águ̶ cũ̶ cabairo ĩñarĩ, marĩ yarã Jesucristore catũ̶gou̶sari majã pu̶ame cũ̶ ju̶ásuparã. Cũ̶rẽ to macããna catũ̶gou̶sari majã caroaro mena cũ̶ na bocaáto ĩrã, papera pũrõ cartare cũ̶ woabojajoyuparã. Bairi Acaya yepapu̶ etari bero, Apolos bu̶tioro na ju̶átinemoñupũ̶ to macããna, Dios cũ̶ caĩñamairĩjẽ jũ̶gori cũ̶ canetõõrĩcãrãrẽ. 28 Tunu bairoa nipetiro na caĩñojoropu̶, judío majãrẽ na quetibu̶ju̶ netõnu̶cãñupũ̶. Dios ya tutire buejũ̶gori bero, Jesús Mesías cũ̶ caãnierẽ na quetibu̶ju̶yupu̶. Bairo na cũ̶ caĩquetibu̶ju̶roi, “Cũ̶ã, Mesías mee ãcũ̶mi,” qũĩ netõmasĩẽsuparã.

Hechos 19

1 Apolos, Corintopu̶ cũ̶ caãnitoye, Pablo pu̶ame ũ̶tã yucu̶ capairi yepare netõátí, Efesopu̶ etayupu̶. Topu̶ etari, capããrã Jesure catũ̶gou̶sari majãrẽ na bocáyupu̶. 2 Narẽ, atore bairo na ĩ jẽniñañupũ̶: —¿Dios yaye quetire mu̶jãã catũ̶gou̶sajũ̶gori rũ̶mu̶rẽ Espíritu Santore mu̶jãã cũ̶gojũ̶gori? Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, atore bairo qũĩñuparã: —Jãã cũ̶gojũ̶goepu̶. Espíritu Santo cũ̶ caãnierẽ di rũ̶mu̶ ũno jãã tũ̶goñaẽpũ̶. 3 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩ jẽniñanemoñupũ̶ tunu Pablo: —Toroque, ¿noa yaye bueriquere tũ̶gou̶sari bero mu̶jãã bautiza rotiri? Na pu̶ame atore bairo qũĩñuparã: --Juan cũ̶ cabuerijere jãã catũ̶gou̶saro bero, jãã bautizawĩ —qũĩñuparã. 4 Pablo pu̶ame na ĩñupũ̶ tunu: --Bairoa ásupi Juan ãnacũ̶ baipu̶a. Camasã roro na caátiere tũ̶goña yapapuari na catũ̶goñawasoaro bero, na bautizayupi. Tunu bairoa, “Yu̶ bero macããcũ̶ yaye queti cũ̶ãrẽ tũ̶gou̶saya,” na ĩñupĩ. Jesure ĩgu̶ bairo ĩñupĩ Juan ãnacũ̶ —na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pablo Efeso macããnarẽ. 5 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, marĩ Quetiupau̶ ya wãme mena bautiza rotiyuparã. 6 Cabero Pablo na ru̶poari buipu̶ cũ̶ wãmo mena cũ̶ cañigãpeoro yua, Espíritu Santo napu̶re ruietayupu̶. Bairo cũ̶ caetaro, apeye bu̶su̶rique bu̶su̶jũ̶goyuparã. Bairo bu̶su̶ri, Dios narẽ cũ̶ camasĩõrĩjẽrẽ quetibu̶ju̶netõñuparã. 7 Na, caquetibu̶ju̶rã caũ̶mu̶a pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ ãñuparã. 8 Bairi Pablo pu̶ame ti macãpu̶ ãcũ̶, itiarã muipu̶a majũ ñubuerica wii sinagogapu̶re ánucũñupũ̶. Topu̶re uwiricaro mano, caroa quetire na quetibu̶ju̶nucũñupũ̶: Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽ quetire na catũ̶gou̶saparore bairo ĩ, na bu̶su̶nucũñupũ̶. 9 Bairo cũ̶ cabu̶su̶miatacũ̶ãrẽ, jĩcããrã na mena macããna cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cariape tũ̶goesuparã. Cayu̶gaena majũ ãñuparã. Bairo caãna ãnirĩ, camasã na catũ̶goro, Dios yaye cawãma quetire roro ĩ bu̶su̶paiyuparã. Bairo roro na cabu̶su̶pairo ĩñarĩ, Pablo pu̶ame na piticõãñupũ̶. Na pitiri yua, Jesucristore catũ̶gou̶sari majã mena Tirano cawãmecu̶cu̶ buerica wiipu̶ na jũ̶goásúpu̶. Topu̶ na quetibu̶ju̶nucũñupũ̶ tocãnacã rũ̶mu̶a. 10 Bairo jeto átiãninucũñupũ̶ Pablo pu̶ga cũ̶ma majũ. Bairi nipetiro Asia yepa macããna judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ã tũ̶gopeticoasuparã marĩ Quetiupau̶ yaye quetire. 11 Tiwatoare Dios pu̶ame camasãrẽ Pablo jũ̶gori capee caroa wãmerẽ na áti ĩñoñupũ̶. 12 Bairi Pablo cũ̶ majũ cũ̶ caápérimiatacũ̶ãrẽ, aperã camasã na jutii cabuimacããtõ ũno, o jutii asero ũno mena Pablore na capãñarotirijere jecoanucũñuparã cariayecu̶na tu̶pu̶. Bairo na caáto, cariayecu̶na pu̶ame tiere pãñarĩ caticoanucũñuparã. Wãtĩã yeri pũna cacũ̶gori majã cũ̶ãrẽ na witicoanucũñuparã wãtĩã, bairo na caáto. 13 Tiwatoare aperã judío majã wãtĩã yeri pũna cacũ̶gori majãrẽ wãtĩãrẽ cawiyoñesẽãrĩ majã ãñuparã. Na pu̶ame Jesús cũ̶ camasĩrĩjẽ mena tore bairo átigarã, atore bairo ĩñuparã wãtĩã yeri pũnarẽ: “¡Pablo cũ̶ caquetibu̶ju̶, Jesús wãme mena mu̶jããrẽ, ‘Witi ánája,’ jãã ĩña!” 14 Tore bairo átiãninucũñuparã Esceva cawãmecu̶cu̶ judío majõcu̶ pũnaa jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ caãna. Na pacu̶, Esceva pu̶ame, sacerdote majã quetiupau̶ jĩcãũ̶ ãñupũ̶. 15 Bairo na caátiãno, jĩcã rũ̶mu̶ jĩcãũ̶ wãtĩ yeri pũna pu̶ame atore bairo na ĩñupũ̶: “Yu̶a, Jesure yu̶ masĩña. Pablo cũ̶ãrẽ yu̶ masĩña. Mu̶jãã roquere yu̶ masĩẽtĩña. ¿Ñamarã ũna mu̶jãã ãniñati?” na ĩñupũ̶ wãtĩ. 16 Bairo na cũ̶ caĩãnipau̶a, caũ̶mu̶ wãtĩ yeri pũna cacũ̶gou̶ pu̶ame napu̶re patirocapeayupu̶. Bairo patirocapeari yua, tutuaro mena jĩcã nu̶gõã na qũẽnetõnu̶cãcõãñupũ̶. Bairo roro majũ narẽ cũ̶ caátie jũ̶gori, ti wiire rutiwiticoasuparã caũ̶mu̶a, jutii mána, cãmii cũ̶gori yua. 17 Bairi nipetiro Efeso macã macããna, judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ã tiere tũ̶goyuparã. Bairo tũ̶gori yua, bu̶tioro tũ̶goña uwiyuparã. Torena, marĩ Quetiupau̶ ya wãmerẽ netõjãñurõ nu̶cũ̶bu̶gorique mena tũ̶goñarĩqũẽ cu̶suparã. 18 Tunu bairoa Jesucristo yayere cariape catũ̶goricarã capããrã roro na caátaje nipetirijere yapapuari capããrã camasã na caĩñajoro quetibu̶ju̶rã etanucũñuparã. 19 Tunu bairoa cũmua na camasĩrĩjẽ ũnierẽ caátana cũ̶ã capããrã ricaati na bueri catutirire nipetiro camasã na caĩñajoro joerecõãñuparã. Ti tutiri wapa, pairo cincuenta mil plata tiiri majũ wapacu̶suparo. 20 Bairi marĩ Quetiupau̶ yaye queti pu̶ame nipetiropu̶ etapeticoasuparo. Bairo caetapetiro yua, tiere catũ̶gou̶sari majãrẽ cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ na ĩñoñupũ̶ Dios. 21 Cabero Pablo pu̶ame cũ̶ yeripu̶ atore bairo ĩ tũ̶goñañupũ̶: “Macedonia yepa bairi Acaya yepa cũ̶ãrẽ áñesẽã yaparori bero, Jerusalén macãpu̶ yu̶ ácoagu̶. Topu̶ ãnirĩ bero, Roma macãpu̶ cũ̶ãrẽ ñiñañesẽãũ̶ águ̶,” ĩ tũ̶goñañupũ̶. 22 Bairo ĩ tũ̶goñarĩ, cũ̶ mena caju̶paarã, Timoteo bairi Erasto cawãmecu̶narẽ cũ̶ jũ̶goye na árotiyupu̶ Macedonia yepapu̶. Mai, cũ̶ pu̶ame yoajãñurõ tuau̶sayupu̶ Asia yepapu̶re. 23 Ti yu̶teapu̶ caãno Efeso macãpu̶re bu̶tioro risetiña ãñuparõ Jesús yaye cawãma quetire capããrã na catũ̶gou̶saro jũ̶gori. 24 Demetrio cawãmecu̶cu̶ pu̶ame ti macã macããna nipetiropu̶ roro na awaja ñesẽãõ joroque na ásupu̶. Mai, Demetrio pu̶ame caasiyarije plata mena capaari majõcu̶ ãñupũ̶. Tie plata mena na jũ̶gũẽõ Artemisa cawãmecu̶core na cañubueri wii templo macããjẽ ũnierẽ caqũẽnou̶ ãñupũ̶. Bairo caqũẽnou̶ ãnirĩ, cũ̶, cũ̶ paabojari majã cũ̶ã tiere camasãrẽ nunirĩ, pairo majũ wapatanucũñuparã. 25 Bairi Demetrio pu̶ame cũ̶ ũ̶mu̶arẽ na neño, aperã cũ̶ paariquere bairo capaari majã cũ̶ãrẽ neño, atore bairo na ĩñupũ̶: “Mu̶jãã, yu̶ paariquere bairo capaariquecu̶na, mu̶jãã masĩña: Marĩ paarique jũ̶gori caroaro wapatari marĩ ãnicõãña. Tie camanicõãta, marĩ ãnimasĩẽtĩbujiorã. 26 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, ãmerẽ cũ̶, Pablo, cũ̶ caĩrĩjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gonucũña. Cũ̶ pu̶ame, ‘Jũ̶gũẽãrẽ bairo cabaurã camasã na caweericarã, jũ̶gũẽã mee niñama,’ ĩ quetibu̶ju̶ ñesẽãnucũñami. Bairo ĩrĩ, capããrã camasãrẽ cariape na tũ̶goñao joroque átiyami. Ati macã Efeso macã jeto meerẽ bairo átiyami. Asia yepa nipetiro jãñurĩpu̶ etaro baiya cũ̶ caĩrĩjẽ. 27 Bairo cũ̶ caáto, ñuẽtĩña marĩrẽ. Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶nemoata, marĩ paarique yasicoabujioro. Tunu bairoa, marĩ jũ̶gũẽõ caãnimajũõ Artemisa ya wii templo pu̶ame cabu̶goro macã wiire bairo tuabujioro. Artemisa cũ̶ãrẽ ĩroa manibujioro, ati yepa Asia, bairi ati u̶mu̶recóo nipetiropu̶ marĩ caĩroao pu̶amerẽ,” na ĩñupũ̶ Demetrio cũ̶ paariquere bairo capaari majãrẽ. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bu̶tioro asiari, atore bairo ĩ awaja jũ̶goyuparã: “¡Artemisare marĩ, Efeso macããna, cõ marĩ caĩroarije to petieticõãto!” 29 Aperã cũ̶ã tiere tũ̶gori, Efeso macã nipetiropu̶ mawijioroa awajacõã ñesẽãñuparã. Bairo na cabaiãno, na mena macããna jĩcããrã pu̶ame Gayo bairi Aristarco menarẽ na patirocapeayuparã. Mai, Gayo, Aristarcojãã Macedoniapu̶ macããna, Pablo baparã majũ ãñuparã. Bairo narẽ patirocapeari bero, wẽpũ̶rõ mena na tũ̶gã ásúparã ti macã macããna na caneñanucũrõ, teatropu̶. 30 Bairo na caáto tũ̶gori, na caneñarõpu̶ ágamiñupũ̶ Pablo cũ̶ã, na mena bu̶su̶gu̶. Bairo cũ̶ caágamiatacũ̶ãrẽ, ti macã macããna Jesure catũ̶gou̶sari majã pu̶ame cũ̶ joesuparã, cũ̶rẽ pajĩãrema, ĩrã. 31 Aperã Asia yepa macããna quetiuparã, Pablore caĩroarã cũ̶ã, “Topu̶, camasã watoapu̶ cũ̶ ápéricõãto,” ĩ quetijoyuparã. 32 Bairo cũ̶ cabaiãno, to macããna na caneñarõpu̶ ãna, jĩcããrã na mena macããna jĩcã wãmerẽ ĩ awajanucũñuparã. Aperã cũ̶ã ape wãmerẽ ĩ awajanucũñuparã. Camecũ̶rãrẽ bairo baiyuparã. Bairi caneñarã nipetiro jãñurĩpu̶a, “¿Dopẽĩrã marĩrẽ atopu̶ na neñoupari?” ĩ tũ̶goña masĩẽsuparã. 33 Bairo na cabaiãno, jĩcããrã na mena macããna na cabairijere cũ̶ quetibu̶ju̶yuparã Alejandro cawãmecu̶cu̶re. Bairo cũ̶ quetibu̶ju̶ri bero, cũ̶ tuneroca nu̶cõñuparã camasã na caĩñajoro, camasã to caãnarẽ na cũ̶ quetibu̶ju̶ masĩõáto cabairijere, ĩrã. Bairi Alejandro pu̶ame cũ̶ wãmorĩrẽ ñumu̶gõrĩ na bu̶su̶jãna rotiyupu̶. “Judío majã mee buicu̶tiyama tie ati macãã macããna na cabaimecũ̶rĩjẽrẽ,” na ĩgu̶ ĩmiñupũ̶. 34 Bairo cũ̶ caĩgarije watoa, to macããna neñarĩ majã pu̶ame, “Cũ̶ cũ̶ã judío majõcu̶a niñami,” na caĩrĩjẽrẽ tũ̶goyuparã. Bairo tũ̶gori yua, pu̶ga hora majũ, “¡Artemisare marĩ, Efeso macããna, cõ marĩ caĩroarije to petieticõãto!” ĩ awaja ãñuparã. 35 Cabero jĩcãũ̶ ti macã macããcũ̶ quetiupau̶ pu̶ame caawajari majãrẽ na jãnarotiri bero, atore bairo na ĩñupũ̶: “Yu̶ yarã, ati macã Efeso macããna tũ̶gopeoya yu̶ caĩrĩjẽrẽ: Ati u̶mu̶recóo macããna nipetiro masĩñama marĩ jũ̶gũẽõ Artemisa caãnimajũõ ya wii templore marĩ cacotenucũrĩjẽrẽ. Cõrẽ bairo cabauo werico u̶mu̶recóopu̶ cañaatáco cũ̶ãrẽ marĩ cacotenucũrĩjẽrẽ masĩñama. 36 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘Tore bairo mee niña,’ caĩ mácũ̶mi. Bairi tocãrõã tie mu̶jãã caĩmecũ̶rĩjẽrẽ jãnaña. Ãnoa mu̶jãã cañeatíatana pu̶ame marĩ cañubueri wii templo macããjẽ jĩcã wãme ũnorẽ jerutiesupa. Tunu marĩ jũ̶gũẽõ cũ̶ãrẽ roro cõ ĩ bu̶su̶paiesupa. Bairi caroaro tũ̶goñajũ̶goyetiya mu̶jãã caáparo jũ̶goye, roro mu̶jãã caáperiparore bairo. 38 Bairi Demetrio, aperã cũ̶rẽ bairo capaariquecu̶na cũ̶ã, noa ũnarẽ, ‘Roro caána niñama,’ na caĩ asiaata, marĩ quetiuparã jueces tu̶pu̶ tiere na quetibu̶ju̶rã ápáro. Topu̶ na caápata, juez pu̶ame na caĩrĩjẽrẽ na bu̶su̶qũẽnobojagu̶mi. 39 Tunu bairoa, ape wãme mu̶jãã caĩgarije caãmata, ati macã macããna quetiuparã na caneñaporipau̶ ũnopu̶ tiere na mu̶jãã caquetibu̶ju̶ro ñuña. 40 Ati rũ̶mu̶ marĩ caátiere jicoquei marĩ cajãnaeticõãta, tiere ĩñarĩ, ‘Efeso macããna nipetiropu̶ mawijioroa caawajacõã ñesẽãpairã niñama,’ marĩ ĩ bu̶su̶jãbujiorãma aperã. Bairi, ‘¿dope bairo bairi, bairo mu̶jãã baijũ̶gori?’ marĩrẽ na caĩjẽniñaata, marĩ pu̶ame dope bairo na marĩ yu̶masĩẽtĩbujiorã. Ñe jũ̶gori marĩ cabairique caãno cãrõrẽ marĩ ĩ masĩẽna,” na ĩñupũ̶ ti macã macããcũ̶ quetiupau̶ jĩcãũ̶ topu̶re caneñarĩcãrãrẽ. 41 Bairo ĩ yaparori bero yua, na ábatacoarotiyupu̶.

Hechos 20

1 Bairo risetiña capetiatato bero, ti macã macããna Jesure catũ̶gou̶sari majãrẽ na piijoyupu̶ Pablo jĩcã wãme ũnorẽ na quetibu̶ju̶ tu̶sagu̶. Na quetibu̶ju̶ yaparo yua, na átáje uwiri bero, Macedonia yepapu̶ acoásúpu̶. 2 To Macedonia netõácú̶, tocãnacãpau̶ macããna marĩ yarã Jesure catũ̶gou̶sari majãrẽ na cũ̶ caĩrĩjẽ jũ̶gori na tũ̶goña yeri ñuo joroque na ásupu̶. Bairo na átinetõáti bero, Grecia yepapu̶ etayupu̶. 3 Topu̶re itiarã muipu̶a ãñupũ̶ to macããna mena. Siriapu̶ cũmua mena tunuágu̶ cabaimiatacu̶ queti tũ̶goyupu̶ judío majã cũ̶rẽ na capajĩãga tũ̶goñarĩjẽrẽ. Bairo na caátigaroi, cũ̶ caátijũ̶goricaro Macedonia yepa, maapu̶a ágatũ̶goñañupũ̶ tunu Pablo. 4 Bairi yua, cabero cũ̶ caĩtũ̶goñaatatorea bairo topu̶ ásúpu̶. Cũ̶ mena bapacu̶ti ásúparã Sópater, Berea macã macããcũ̶, Pirro macũ̶. Tunu aperã Aristarco, Segundojãã Tesalónica macã macããna, bairi apei Gayo, Derbe macããcũ̶, bairi Timoteo, bairi aperã Tíquico, Trófimojãã Asia yepa macããna cũ̶ã Pablo mena bapacu̶ti ásúparã. 5 Na, marĩ yarã pu̶ame jãã jũ̶goye ámá. Bairi yua, Troas macãpu̶ jãã coteyupa. 6 Jãã pu̶ame, Pascua, pããrẽ cawauarije asuena na cau̶gari bose rũ̶mu̶ bero, Filipos macãpu̶ caãnimiatana cũmua mena jãã acoápú̶. Bairo áná, jĩcã wãmo cãnacã rũ̶mu̶ bero, Troas macãpu̶ jãã etawu̶. Topu̶re jãã ãmu̶ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ majũ. 7 Ape semana cajããjũ̶gori rũ̶mu̶ caãno, marĩ Quetiupau̶ cũ̶ cariariquere tũ̶goñanemorĩ pããrẽ pebatogarã jãã neñawũ̶. Bairo jãã cabairo, Pablo pu̶ame marĩ yarã, Jesure catũ̶gou̶sari majãrẽ quetibu̶ju̶ami. Cabusuri rũ̶mu̶ caãnoa águ̶ baiwĩ Pablo. Bairi ti ñamirẽ yoaro, ñami recomacãpu̶ quetibu̶ju̶ ãnicõã recoawĩ mai. 8 Mai, jãã caneñarĩ aru̶a pu̶ame jõbui pu̶ga aru̶a buipu̶ ãmu̶. Tunu bairoa ti aru̶apu̶re capee jĩñaworique, na cajĩñawoataje ãmu̶. 9 Bairo Pablo jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶ãno, jĩcãũ̶ cawãmau̶ Eutico cawãmecu̶cu̶ ventana jopepu̶ tũ̶go ruiwĩ. Nocãrõ yoaro majũ Pablo cũ̶ caquetibu̶ju̶roi, cawãmau̶ pu̶ame wu̶goa tãmu̶ocoabauwĩ. Bairo wu̶goa tãmu̶orĩ yua, toa cãninumuáti, pu̶ga aru̶a buipu̶ ñacoa ruiámí yepapu̶. Bairo cũ̶ cañaátó, ti aru̶apu̶ caãniatana cũ̶ tu̶pu̶ ruiátí yua, cariaatacu̶pu̶re cũ̶ tũ̶gã wãmu̶o ropowã. 10 Pablo cũ̶ã ruiátí, cũ̶ buipu̶ etanu̶cãrĩ, cũ̶ rupau̶ ãnatõrẽ newãmu̶owĩ. Bairo cũ̶ átiri, atore bairo na ĩwĩ cũ̶ yarãrẽ: —Tũ̶goñarĩqũẽ paieticõãña; caticõãñami. 11 Pablo cũ̶rẽ cũ̶ cacatioro bero, jãã wãmu̶coápú̶ tunu ti aru̶apu̶. Topu̶ jãã caetaro, Pablo pu̶ame pããrẽ carecomacã pebatori, jãã jũ̶gou̶gawĩ. Bairo átiri bero, jãã quetibu̶ju̶nemowĩ tunu. Cabusuripau̶pu̶ quetibu̶ju̶jãnawĩ. Bairo quetibu̶ju̶ yaparo, acoámí yua Pablo. 12 Caũ̶mu̶ cawãmau̶ cañapajĩãtacu̶ pu̶amerẽ cacatipu̶re cũ̶ neásúpa cũ̶ ya wiipu̶. Bairo cũ̶ cacatiro ĩñarĩ, to macããna pu̶ame caroa yericu̶ti nemomajũcõãñupã. 13 Jãã pu̶ame jãã caãmeoĩatatore bairo Pablo jũ̶goye jãã ápú̶ cũmua mena Aso macãpu̶, topu̶ Pablore cũ̶ cotegarã. Pablo pu̶ame cũ̶ caágatatore bairo maapu̶ ásúpi. 14 Bairi Asopu̶ jãã caãmeo bocáro bero, cũmua mena jãã, nipetirã jãã ápú̶ Mitilene macãpu̶. 15 Mitilene caãniatana cabusuri rũ̶mu̶ caãno Quío cawãmecu̶ti macã tu̶pu̶ jãã netõápú̶. Bairo Quío macãrẽ netõáná, ape rũ̶mu̶ cabusuri rũ̶mu̶ jãã etawu̶ Samos cawãmecu̶ti petapu̶. Bairi tunu jĩcã rũ̶mu̶ bero majũ jãã etawu̶ Mileto cawãmecu̶ti macãpu̶. 16 Pablo pu̶ame Jerusalén macãpu̶ Pentecostés bose rũ̶mu̶rẽ netõgu̶ patowãcãjãñuwĩ. Torecu̶, Asia yepapu̶re yoaro tuagaemi. Tunu ti yepa macãã macã Efeso cũ̶ãrẽ maagaemi. 17 Bairi Mileto macãpu̶ jãã caãno, na piijorotiwĩ Jesure catũ̶gou̶sari poa mena macããna cabu̶toare. 18 Bairo cũ̶ caĩjoatana na caetaro, atore bairo na ĩwĩ: “Mu̶jãã caroaro majũ mu̶jãã masĩña mu̶jãã mena yu̶ caátiãnajẽrẽ. Asia yepapu̶ yu̶ caetajũ̶gorica rũ̶mu̶pu̶i caroaro mu̶jãã mena cabaiãnacũ̶, ãmepũ̶ cũ̶ãrẽ bairoa yu̶ baicõã ãniña mai mu̶jãã menarẽ. 19 Yu̶a, mu̶jãã watoare marĩ Quetiupau̶ cũ̶ carotirore bairo caátimajõcu̶ ãnirĩ di rũ̶mu̶ ũno, ‘Caãnimajũũ̶rẽ bairo ñiñaña,’ caĩ ũcũ̶rẽ bairo yu̶ baiñesẽãẽpũ̶. Tunu camasã Dios yaye caroa quetire na catũ̶gou̶saetoi, tũ̶goña yapapuari yu̶ otinucũwũ̶. Tunu bairoa judío majã roro yu̶re na caátigarije jũ̶gori popiye yu̶ bai ãninucũña. 20 Bairo popiye baimicũ̶ã, caroaro mu̶jãã canetõparore bairo ĩ, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶cõã ãninucũwũ̶ tiere. Bairi noo mu̶jãã caneñarõ ũnopu̶, o mu̶jãã ya wiiripu̶ cũ̶ãrẽ tiere yu̶ quetibu̶ju̶ñesẽãjãnaepũ̶. 21 Bairi yua, judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ, ‘Tũ̶goña qũẽnorĩ, caroaro ãña Dios mena,’ na ñi quetibu̶ju̶nucũmiwũ̶. Marĩ Quetiupau̶ Jesús mena na catũ̶goñatutuarore yu̶ bonucũmiwũ̶. 22 “Bairi ãmerẽ yua, Espíritu Santo yu̶re cũ̶ carotirije jũ̶gori Jerusalẽpu̶ águ̶ yu̶ baiya. Topu̶ etau̶ dope bairo yu̶ cabaipeere masĩẽtĩmicũ̶ã, topu̶ yu̶ ágaya. 23 Ati wãme jetore yu̶ masĩña Espíritu Santo yu̶ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori: Noo yu̶ caquetibu̶ju̶ñesẽãrõpu̶ cãrõ preso jorica wiipu̶ yu̶ cũgarãma. Capee wãme popiye bairiquere yu̶ átigarãma. 24 Bairo roro yu̶re na caátigamiatacũ̶ãrẽ, yu̶ tũ̶goñarĩqũẽ paietiya baipu̶a. Eperã caatu̶ri majã atu̶ netõgarã na cawẽpũ̶rĩjẽ mena bu̶tioro áyama. Tore bairo yu̶ cũ̶ã yu̶ cawẽpũ̶rĩjẽ mena caroaro yu̶ átigu̶ yu̶ caãni rũ̶mu̶ cãrõ. Camasãrẽ Dios cũ̶ camairĩjẽ caroa quetire marĩ Quetiupau̶ Jesús yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶roticũrĩqũẽrẽ yu̶ átipeyogaya. 25 “Apeyera tunu caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jããtu̶ ãcũ̶pũ̶, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽrẽ yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. Mu̶jãã tiere yu̶ caquetibu̶ju̶ricarã pu̶gani yu̶ mu̶jãã ĩñanemoetigarã tunu. 26 Bairi atore bairo mu̶jããrẽ ĩgu̶ ñiña: Yu̶ buicu̶perigu̶ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ topu̶ cũ̶ caápericõãta. 27 Nipetirije mu̶jãã caátipee Dios cũ̶ caborijere jĩcã wãme ũno ru̶saeto mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. 28 Bairo yu̶ caĩrĩcãrã ãnirĩ Efeso macããna Jesure caĩroari poa macããnarẽ caroaro na jũ̶goátiãña. Jesucristo cũ̶ carií rericaro jũ̶gori peeropu̶ roro cabaibujioparãrẽ cũ̶ canetõõrĩcãrãrẽ caroaro na jũ̶goátiãña. Espíritu Santo pu̶ame mu̶jããrẽ ti poa macããna Dios yarãrẽ caru̶poare bairo caãna, pastorea mu̶jãã cũñupĩ. Bairi caroaro na coteya. 29 Yu̶ caátó bero, aperã caĩtori majã, macãnu̶cũ̶ yaia cauwarãrẽ bairo caãna mu̶jããtu̶ etari roro mu̶jãã átigarãma, Jesucristore caĩroari poa macããna cũ̶ yayere na cajãnaparore bairo ĩrã. 30 Jĩcããrã mu̶jãã mena macããna cũ̶ã ricaati quetibu̶ju̶garãma na cabuerije pu̶amerẽ Jesucristo yarã na catũ̶gou̶saparore bairo ĩrã. 31 Bairi nipetirije mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ mena tũ̶goñamasĩcõã ãña. Itia cũ̶ma majũ ñami, u̶mu̶reco cũ̶ãrẽ mu̶jãã nipetiro tocãnacãũ̶rẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. Mu̶jãã cabaipeere bu̶tioro tũ̶goña yapapuari, yu̶ otinucũwũ̶. Tiere masiritieticõãña. 32 “Bairi yu̶ bairãrẽ bairo caãna, ãmerẽ mu̶jããrẽ ñiña: Marĩ pacu̶ Dios caroaro mu̶jããrẽ qũĩñacoteáto. Tunu bairoa cũ̶ yaye marĩrẽ cũ̶ camairĩjẽ queti cũ̶ãrẽ mu̶jãã ĩroa ãninucũgarã tocãnacã rũ̶mu̶a. Dios pu̶ame caátimasĩ ãnirĩ marĩ yeripu̶ cũ̶ mena marĩ tũ̶goñatutuanemo joroque átimasĩñami. Tunu bairoa cũ̶ yarã caroarãrẽ na cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo nipetirijere átimasĩñami. 33 Di rũ̶mu̶ ũno aperãrẽ jutii, dinero ũnie cũ̶ãrẽ yu̶ majũ yaye caãnipeere na yu̶ jẽni patowãcõẽpũ̶. 34 Caroaro majũ merẽ mu̶jãã masĩña mu̶jãã mena ãcũ̶, yu̶ caátiãnajẽrẽ. Yu̶ majũ yu̶ capaarije wapa mena nipetirije yu̶, yu̶ mena macããna cũ̶ã jãã caborije ũnierẽ jãã bócawu̶. 35 Bairo yu̶ caátiãnajẽrẽ ĩñacõrĩ, caroaro paarique cu̶tajere, bairi cabopacarãrẽ caroaro marĩ caju̶átimasĩpee cũ̶ãrẽ mu̶jãã masĩwũ̶. Atore bairo marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ tũ̶goñarĩ bairo yu̶ ápu̶: ‘Aperã mu̶ cabopacarijere na cajoata, u̶seanirĩ mu̶ ãniña.’ Yu̶ pu̶ame aperãrẽ, na cabopacarijere mu̶ cajoata roque, Dios pu̶ame netõjãñurõ u̶seani tũ̶goñarĩqũẽrẽ mu̶ jogu̶mi,” na ĩ quetibu̶ju̶wĩ Pablo cabu̶toa camasĩrã Efeso macããnarẽ. 36 Bairo na ĩ yaparo yua, ru̶popaturi mena etanumurĩ na, nipetirã mena Diore na jũ̶gojẽniwĩ Pablo. 37 Bairo cũ̶ cajũ̶gojẽni yaparoro bero, nipetiro to macããna tũ̶goña yapapuarique mena cũ̶ ũpũ, cũ̶ pabario átiri otiwã. 38 “Ati yepare marĩ cacatiri yu̶teare mu̶jãã pu̶gani yu̶ mu̶jãã ĩñanemoetigarã,” Pablo na cũ̶ caĩatajere tũ̶goñarĩ, bu̶tioro yapapuawã. Cabero cũ̶ caátó, peta cũmuapu̶ cũ̶ bapacu̶titu̶sarámá yua.

Hechos 21

1 Marĩ yarã Jesure catũ̶gou̶sari majãrẽ na átáje uwiri bero, cũmua mena jãã acoápú̶ Cos yucu̶poapu̶. Cabusuri rũ̶mu̶ caãno Rodas yucu̶poapu̶ jãã ápú̶. Ti yucu̶poai áná, Pátara macãpu̶ jãã etawu̶. 2 Bairi Pátara macãpu̶ ãna, cũmua capairica Fenicia yepapu̶ caátíare jãã etawu̶. Tiare etari yua, tia mena jãã ápú̶ tunu. 3 Bairo áná, Chipre yucu̶poare jãã ĩñajowu̶. Caãcõ nu̶gõã macãã nu̶gõã pu̶ame ti yucu̶poare jãã netõápú̶, Siria yepapu̶ áná. Ti cũmua macããna apeye ũnierẽ Tiro macãpu̶ na cacũgaro jũ̶gori ti macã petapu̶ jãã rocatuetawu̶. 4 Bairo ti macãã petapu̶ rocatuetari yua, to macããna Jesure catũ̶gou̶sari majãrẽ jãã bocáwu̶. Narẽ bocári bero, na mena jãã tuawu̶ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ majũ. Na pu̶ame, Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori, “Mu̶a, ápéricõãña Jerusalẽpu̶re. Roro mu̶ átirema,” qũĩwã Pablore. 5 Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ canetõrõ jãã ápú̶ tunu. Bairo jãã caátó, na nipetiro na nu̶moa, na pũnaa mena ti macã tũ̶nipu̶ jãã bapacu̶ti tu̶sarámá. Bairo topu̶ jãã na cabapacu̶ti átó, peta paputiropu̶ ru̶popaturi mena etanumurĩ Diore jãã jẽniwũ̶. 6 Jẽni yaparori bero, na átáje uwiri, cũmua caparicaapu̶ jãã ájããcoapu̶. Jããrẽ caĩña u̶saratíatana pu̶ame tunucoámá na wiiripu̶. 7 Ria capairiyare jãã caáñesẽãjãnaparo jũ̶goye, ti macã Tiroi áná, Tolemaida cawãmecu̶ti macãpu̶ jãã etawu̶. Ti macãpu̶ aperã marĩ yarã Jesure catũ̶gou̶sari majãrẽ na jãã bocáwu̶. Na mena topu̶ jĩcã rũ̶mu̶ jãã tuawu̶. 8 Ape rũ̶mu̶ cabusuri rũ̶mu̶ caãno, ti macãĩ áná, Cesarea macãpu̶ jãã etawu̶ yua. Ti macãpu̶ etari bero, Felipe Dios yaye quetire caquetibu̶ju̶ñesẽãrĩ majõcu̶ ya wiipu̶ jãã tuawu̶ cũ̶ mena. Felipe pu̶ame apóstolea majãrẽ caju̶áti majã jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ caãna mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ãmi. 9 Cũ̶ pũnaa baparicãnacãrã rõmirĩ cawãmojiyaena cawãmarã ãma. Na, rõmirĩ pu̶ame Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori Dios yaye quetire caquetibu̶ju̶masĩrã ãma. 10 Capee rũ̶mu̶rĩ Felipe ya wiire jãã caãno, jĩcãũ̶ Judea yepapu̶ caãniatacu̶, Agabo cawãmecu̶cu̶ etawĩ jãã tu̶re. Agabo cũ̶ã Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori Dios yaye quetire caquetibu̶ju̶masĩ ãmi. 11 Bairo jããtu̶ etari bero, Pablo yawẽ cinturon wẽrẽ nerĩ, cũ̶ majũã cũ̶ wãmorĩ, cũ̶ ru̶pori cũ̶ãrẽ jiyatucõñawĩ. Bairo átiri bero, atore bairo jãã ĩwĩ: --Espíritu Santo pu̶ame atore bairo marĩ camasĩrõ boyami: Judío majã Jerusalén macããna atiwẽ upau̶re cũ̶ jiyari, cũ̶ jogarãma aperopu̶ macããnarẽ, roro cũ̶ na caátiparore bairo ĩrã —jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Agabo. 12 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, jãã, Cesarea macããna cũ̶ã, “Bairi Jerusalẽpu̶ mu̶ ápérigu̶,” bu̶tioro cũ̶ jãã ĩmiwũ̶ Pablore. 13 Bairo jãã caĩmiatacũ̶ãrẽ, atore bairo jãã ĩwĩ Pablo: --¿Dopẽĩrã tũ̶goña yapapuari yu̶re mu̶jãã otiyati? Bairo tũ̶goñarã, yu̶ cũ̶ã yu̶ yapapuanemo joroque mu̶jãã átiya. Yu̶a, Jerusalẽpu̶ Jesucristo yayere yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori yu̶re na cajiyapeere yu̶ uwietiya. Tunu bairoa yu̶re na capajĩãpeere yu̶ uwietiya —jãã ĩwĩ Pablo. 14 Bairi jãã pu̶ame dope bairo qũĩnetõmasĩẽtĩrĩ, atore bairo jãã ĩwũ̶: —Toroque, Dios cũ̶ caborore bairo cũ̶ baiáto. 15 Bairo ĩ yaparori bero yua, jãã yaye apeye ũnierẽ jãã qũẽnowũ̶. Tiere qũẽno yaparo, jãã acoápú̶ Jerusalén macãpu̶ yua. 16 Bairo jãã caátó, jĩcããrã Cesarea macã macããna marĩ yarã Jesucristore catũ̶gou̶sari majã jããrẽ bapacu̶ti ámá. Na pu̶ame jãã jũ̶goámá jĩcãũ̶ Chipre yucu̶poapu̶ caãnimirĩcũ̶, Mnasón cawãmecu̶cu̶ ya wiipu̶. Mnasón pu̶ame tirũ̶mu̶pu̶ Diore catũ̶gou̶sajũ̶goricu̶ ãmi. Cũ̶ã, Jerusalẽpu̶ jãã caãno, “Yu̶ ya wii mu̶jãã tuagarã,” jããrẽ caĩpau̶ ãmi. 17 Jerusalẽpu̶ jãã caetaro, marĩ yarã Jesucristo catũ̶gou̶sari majã u̶seanirĩqũẽ mena jãã bocáwã. 18 Ti rũ̶mu̶ cabusuri rũ̶mu̶ caãno, jãã mena ámí Pablo cũ̶ã Santiago ya wiipu̶. Topu̶ nipetiro, cabu̶toa camasĩrĩ majã cũ̶ã ãñupã. 19 Pablo pu̶ame na jẽni yaparori bero, judío majã caãmerã watoa cũ̶ caãno Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori Pablo cũ̶ caátaje caãno cãrõrẽ na quetibu̶ju̶wĩ. 20 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori bero, Diore cũ̶ basapeowã. Basapeo yaparori, atore bairo qũĩwã Pablore: --Jãã yau̶, tũ̶gopeoya mai jãã caĩrĩjẽrẽ: Jãã mena macããna capããrã miles majũ Jesure catũ̶gou̶sarã niñama. Na nipetiro Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ bu̶tioro marĩ caáticõã ninucũrõrẽ boyama. 21 Atore bairo mu̶ caátaje quetire tũ̶goyupa: “Marĩ yarã judío majã ape yepapu̶ caãnarẽ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ na ĩroarotietiyami Pablo. Na pũnaa cũ̶ãrẽ na rupau̶ macããjẽrẽ yisetarotietiyami. Marĩ judío majã marĩ caátinucũrõrẽ bairo átirotietiyami,” na mu̶ caĩrĩqũẽ quetire tũ̶goyupa. 22 Bairo mu̶rẽ na cabu̶su̶pairoi, ¿dope bairo pu̶ame marĩ caáto to ñuñati? Yoaro mee tũ̶gogarãma ati macãpu̶ mu̶ caãnierẽ. 23 Bairo pu̶ame mu̶ caáto ñubujioro: Jãã watoare niñama baparicãnacãũ̶ caũ̶mu̶a Diore na caĩrĩcãrõrẽ bairo caátiyaparoparã. 24 Torecu̶, na mena ácú̶ja templo, Dios ya wiipu̶. Topu̶ judío majã caroarã ãnigarã Dios cũ̶ caĩñajoro na caátinucũrõrẽ bairo mu̶, mu̶ mena caáná cũ̶ã, mu̶jãã átigarã. Tunu sacerdote majã mu̶jããrẽ na caátibojarijere mu̶ majũ na mu̶ wapatibojagu̶. Bairo mu̶ caáto jũ̶gori na poare juarerotiri bero, “Merẽ Diore marĩ caĩrĩcãrõrẽ bairo marĩ áti yaparoya,” ĩ masĩgarãma yua. Bairo narẽ mu̶ caátibojarore ĩñarĩ, camasã pu̶ame, “Pablo cũ̶ caátajere na cabu̶su̶pairije cariape mee niña. Cũ̶ cũ̶ã rita, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ ĩroayami,” ĩ masĩgarãma. 25 Apeyera tunu judío majã caãmerã Jesure caĩroarã na caátipeere, merẽ atore bairo na jãã quetibu̶ju̶jowu̶: “Camasã na caweericarãrẽ ĩroari, waibu̶toa riire na cajoemu̶gõjorije caru̶sarije ũnierẽ u̶gaeticõãña. Tunu bairoa waibu̶toa wãmu̶a wãĩã pajĩãrĩcãrã riire u̶gaeticõãña. Na rií cũ̶ãrẽ etieticõãña. Tunu bairoa carõmia, o caũ̶mu̶a mena roro átiepeeticõãña,” na jãã ĩ quetibu̶ju̶jowu̶ —qũĩwã Santiagojãã Pablore. 26 Bairo cũ̶ na caĩatato bero, cabusuri rũ̶mu̶ caãno, Pablo pu̶ame na caĩatatore bairo caũ̶mu̶a baparicãnacãũ̶rẽ na jũ̶goámí templo wiipu̶. Topu̶ eta, judío majã caroarã ãnigarã Dios cũ̶ caĩñajoro na caátinucũrõrẽ bairo ámá. Bairo áti yaparori bero, ti wii macããna sacerdote majãrẽ na quetibu̶ju̶wĩ Pablo Diore na caĩrĩcãrõrẽ bairo na caátiyaparopa rũ̶mu̶ caetaparore. Tunu na caãno cãrõpu̶a ovejare Diopu̶re cũ̶ na capajĩãjorotipa rũ̶mu̶rẽ na quetibu̶ju̶wĩ Pablo sacerdote majãrẽ. 27 Bairi ti rũ̶mu̶rĩ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye, aperã judío majã Asia yepapu̶ caatíatana pu̶ame Pablo templo wiipu̶ cũ̶ caãno qũĩñañupã. Bairo qũĩñarĩ yua, na mena macããnarẽ roro na awaja mecũ̶õ joroque na áma. Bairo átiri yua, nipetiro cũ̶ patirocapeawã. 28 Bairo cũ̶ patirocapeari, atore bairo ĩ awajawã: “¡Jãã yarã israelita majã, ãnirẽ jãã ju̶ñeña! Cũ̶ã niñami nipetiropu̶ macããna camasãrẽ ricaati jeto caquetibu̶ju̶ñesẽãnucũũ̶. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ roro majũ ĩbu̶su̶nucũñami. Ati wii Dios ya wii cũ̶ãrẽ bairo roro majũ ĩ bu̶su̶painucũñami. Bairi ãmerẽ tunu nemojãñurõ roro átigu̶, griego majãrẽ na jũ̶goatíupi ati wiipu̶re. Bairo cũ̶ caátoi, ati yepa caãnimajũrĩ yepare royetuyami,” qũĩtuti awajawã. 29 Mai, cajũ̶goyepu̶ Efeso macããcũ̶ judío majã yau̶ caãmei Trófimo cawãmecu̶cu̶ Pablo mena cũ̶ caãno qũĩñañupã ti macãpu̶. Bairo caĩñarĩcãrã ãnirĩ, “Griego majã mena atíupi templo wiipu̶re Pablo,” qũĩ tũ̶goñawã, mu̶nana. 30 Bairi ti macã macããna nipetirã roro awaja mecũ̶cõã ãma. Bairo awaja mecũ̶rĩ, cũ̶tu̶ atu̶etari, cũ̶ ñewã. Cũ̶ ñee yua, templo wii macãpu̶ cũ̶ weámá. Bairo cũ̶ átiri, ti wii jopeerire jicoquei biarotiwã. 31 Pablore cũ̶ na capajĩãgaripau̶a, “Jerusalén macã macããna nipetiro roro awaja mecũ̶cõãma,” ĩrĩqũẽ quetire tũ̶goyupi romano yau̶ pajĩãrĩ majã poa quetiupau̶ pu̶ame. 32 Bairo tiere tũ̶gori, cũ̶ ũ̶mu̶a soldaua, aperã quetiuparãrẽ na neñorĩ, na mena atu̶a asúpi caawajari majã tu̶pu̶. Bairo romano yau̶ pajĩãrĩ majã poa quetiupau̶ cũ̶ soldaua mena cũ̶ caetaro ĩñarĩ, Pablore cañerĩ majã pu̶ame cũ̶ pajãnawã. 33 Soldaua quetiupau̶ pu̶ame Pablo tu̶pu̶ eta, cũ̶ ũ̶mu̶a soldauare na ñerotiri, cũ̶ jiya rotiwĩ Pablore pu̶gawẽ ãpõã wẽẽrĩ mena. Bairo cũ̶ na caáto bero, atore bairo camasãrẽ na ĩ jẽniñawĩ: “¿Ãnia, ñamu̶ majõcu̶ cũ̶ ãniñati? ¿Ñe ũnie carorijere cũ̶ átiati?” na ĩ jẽniñawĩ. 34 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ tũ̶go, jĩcããrã na mena macããna jĩcã wãmerẽ ĩ awajawã. Aperã cũ̶ã ape wãmerẽ ĩ awajawã. Bairi quetiupau̶ pu̶ame dope bairo na cabaijũ̶goatajere tũ̶gobóca masĩẽmi. Bairo tũ̶gobóca masĩẽtĩrĩ yua, cũ̶ ũ̶mu̶arẽ na neárotiwĩ Pablore cuartel na caãni wiipu̶. 35 Bairo Pablore caneáná soldaua na ya wii jopere wãmu̶atatore etari yua, Pablore cũ̶ pu̶sawã, camasã bu̶tioro cũ̶rẽ roro na caátigarije jũ̶gori. 36 Nipetiro Pablore na caneáto caĩñau̶sarã pu̶ame, “¡Cũ̶ riácu̶áto!” bu̶tioro ĩ awajawã. 37 Bairi na ya wiipu̶ Pablore na cacũgaripau̶a, atore bairo qũĩwĩ Pablo romano yau̶ pajĩãrĩ majã poa quetiupau̶re griego yaye mena: —¿Mu̶ mena petoaca yu̶ cabu̶su̶ro mu̶ boetiyati? Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩwĩ quetiupau̶ pu̶ame: --¿Griego yayere mu̶ bu̶su̶masĩñati? 38 Toroquere, ¿egipcio majõcu̶ tirũ̶mu̶pu̶re camasãrẽ neñorĩ gobiernorẽ rocagu̶, cũ̶ ũ̶mu̶a soldaure cajũ̶gopajĩãrĩcũ̶ mee mu̶ ãniñati? ¿Mu̶ mee baparicãnacã mil majũ pajĩãrĩ majã mena desierto cayucu̶manopu̶ na mu̶ jũ̶goñesẽãrĩ? —qũĩ jẽniñañupũ̶ quetiupau̶ Pablore. 39 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, atore bairo qũĩñupũ̶ Pablo: --Cũ̶ mee yu̶ ãniña. Yu̶a, judío majã yau̶, Cilicia yepa caãnimajũrĩ macã Tarsopu̶ macããcũ̶ yu̶ ãniña. Bairi mai yu̶re ãnoa camasã mena yu̶ bu̶su̶rotiya —qũĩñupũ̶ Pablo. 40 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, soldaua quetiupau̶ pu̶ame cũ̶ bu̶su̶rotiyupu̶. Torecu̶, Pablo pu̶ame ti jopere wãmu̶átatore etanu̶cãrĩ, cũ̶ wãmorĩrẽ ñumu̶gõrĩ na bu̶su̶jãnarotiyupu̶. Bairo cũ̶ caáto na cabu̶su̶jãnarõ ĩña, atore bairo na ĩñupũ̶ hebreo yaye mena Pablo:

Hechos 22

1 “Yu̶ yarã, yu̶ jũ̶gocu̶are bairo caãna, yu̶ pacu̶are bairo caãna cũ̶ã tũ̶gopeoya yu̶ cabairijere mu̶jããrẽ yu̶ caĩpeere.” 2 Bairo narẽ hebreo yaye mena cũ̶ cabu̶su̶ro jũ̶gori, netõjãñurõ jĩrĩã bu̶su̶jãnañuparã. Bairi Pablo pu̶ame atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶nemoñupũ̶ tunu: 3 “Yu̶ cũ̶ã judío majã yau̶ yu̶ ãniña. Cilicia yepa macãã macã Tarsopu̶ cabuiaricu̶ yu̶ ãniña. Topu̶ cabuiaricu̶ nimicũ̶ã, ato Jerusalén macãpu̶ na cabu̶tioricu̶ yu̶ ãniña. Yu̶re cabuericu̶ Gamaliel ãmi camasĩ majũ. Marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ Moisés cũ̶ caátiroticũrĩcã wãme cãrõ jĩcãrõ tũ̶nia yu̶ buewu̶. Yu̶ catũ̶goñarĩjẽ nipetirije mena Dios marĩrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ yu̶ catũ̶goñamasĩrõ cãrõ yu̶ átinucũwũ̶, mu̶jãã nipetirã ãme ati rũ̶mu̶rĩrẽ mu̶jãã caátiãnorẽ bairo. 4 Mai, cajũ̶goyepu̶re cawãma quetire catũ̶gou̶sari majãrẽ popiye na baio joroque na yu̶ ápu̶. Narẽ yu̶ átipajĩãregawu̶. Bairi narẽ ñee, preso jorica wiipu̶ na yu̶ jorewu̶ noo caũ̶mu̶a, o carõmia caãnarẽ. 5 Sacerdote majã quetiupau̶, bairi nipetirã cabu̶toa camasĩrĩ majã cũ̶ã torea bairo masĩñama yu̶ caátajere. Nana, ‘Narẽ ñeña,’ ĩrĩcã cartare qũẽnorĩ, Damasco macãpu̶ yu̶ jowã, marĩ yarã judío majã tu̶pu̶. Bairo yu̶re na cajoro, topu̶ yu̶ ápú̶ Jesucristore catũ̶gou̶sari majãrẽ macãũ̶ ácú̶. Narẽ ñee atíri, ato Jerusalén macãpu̶ roro na átigu̶, bairo yu̶ bomiwũ̶. 6 “Bairo yu̶ caborije caãnimiatacũ̶ãrẽ, Damasco caátíwãpu̶ yu̶ caátó caãnoa, ti macãrẽ yu̶ caetagaro majũ, pasaribota caãno, caasiyarije majũ u̶mu̶recóopu̶ caatíe yu̶tu̶ asiya etawu̶. 7 Bairo yu̶tu̶ caasiyaetaro yua, yepapu̶ yu̶ ñacũmucoapu̶. Bairo yepapu̶ ãcũ̶, atore bairo yu̶re jĩcãũ̶ cũ̶ caĩbu̶su̶ocajorore yu̶ tũ̶gowu̶: ‘Saulo, Saulo, ¿dopẽĩ yu̶re mu̶ pesucu̶tiyati?’ 8 Yu̶ pu̶ame, ‘Quetiupau̶, ¿ñamu̶ ũcũ̶ mu̶ ãnicu̶ti?’ cũ̶ ñi jẽniñawũ̶. Bairo yu̶ caĩrõ, atore bairo ñinemowĩ tunu: ‘Yu̶a, Jesús Nazaret macããcũ̶ yu̶ ãniña. Roro yu̶ átigu̶, mu̶ cau̶sau̶a yu̶ ãniña,’ ñiwĩ. 9 Yu̶ mena caáná pu̶ame tie caasiyarijere ĩñarĩ, acu̶anetõcoama. Bairo caasiyarijere ĩñamirãcũ̶ã, yu̶re caĩ cũ̶ cabu̶su̶ocajorijere tũ̶goesupa. 10 Tunu atore bairo cũ̶ ñi jẽniñanemowũ̶: ‘Yu̶ Quetiupau̶, ¿ñerẽ yu̶ caátiere mu̶ boyati?’ Bairo yu̶ caĩrõ, atore bairo ñiwĩ: ‘Wãmu̶nu̶cãrĩ, mu̶ caátí macã Damascopu̶ ácú̶ja. Topu̶ mu̶ quetibu̶ju̶garãma mu̶ caátipee nipetirijere,’ ñiroyawĩ Jesús. 11 Caasiyabatorijere yu̶ caĩñacãnamuátato jũ̶gori, yu̶ pu̶ame ñiñamasĩẽpũ̶. Torena, yu̶ mena macããna Damascopu̶ áná, wãmo mena yu̶ tũ̶gã ámá. 12 “Ti macãpu̶ ãñupĩ jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ Ananías cawãmecu̶cu̶. Cũ̶ pu̶ame bu̶tioro Diore caĩroau̶ ãmi. Tunu bairoa Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ cũ̶ãrẽ catũ̶gou̶sau̶ ãmi. Bairi, Damasco macããna judío majã tocãnacãũ̶ã, ‘Caroú̶ niñami Ananías,’ na caĩnucũũ̶ ãmi. 13 Bairi Ananías pu̶ame ti macãpu̶ yu̶ caetaatato bero, ñiñau̶ etawĩ. Bairo etari, atore bairo ñiwĩ: ‘Saulo, yu̶ yau̶re bairo caãcũ̶, caĩñamasĩẽtĩmiatacu̶, ĩñamasĩña tunu.’ Bairo cũ̶ caĩrõ, jicoquei ñiñamasĩcoapu̶ tunu. 14 Cabero atore bairo ñinemowĩ: ‘Dios, marĩ ñicũ̶jãã ãnana na caĩroaricu̶ pu̶ame mu̶ beseyupi, Dios cũ̶ caátipeere mu̶ camasĩparore bairo ĩ. Tunu bairoa cariape caácu̶re ĩñarĩ, tunu cũ̶ caĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ mu̶ catũ̶gou̶saparore bairo ĩ, mu̶ beseyupi Dios. 15 Bairi mu̶ pu̶ame cũ̶ cabesei ãnirĩ, tocãnacãũ̶ camasã noo na caãnopu̶, mu̶ caĩñarĩqũẽ, mu̶ catũ̶gorique cũ̶ãrẽ caquetibu̶ju̶ñesẽãpau̶a mu̶ ãnigu̶. 16 Bairi ãmerẽ jicoquei bautiza rotiya marĩ Quetiupau̶ ya wãmerẽ ĩrĩ, roro mu̶ caátajere Dios cũ̶ camasĩrĩparore bairo ĩ,’ ñi quetibu̶ju̶wĩ Ananías. 17 “Tie cabaiátato bero, yu̶, Damascopu̶ caãnimiatacu̶, yu̶ tunuapú̶ ati macã Jerusalẽpu̶. Atopu̶ etari bero, ati wii templo wiipu̶ ñubueãcũ̶, qũẽguericarore bairo Jesure cũ̶ ñiñawũ̶. 18 Atore bairo ñiwĩ Jesús: ‘Ati macã macããna yu̶ caátiãnierẽ na mu̶ caquetibu̶ju̶garijere tũ̶gou̶sagaetigarãma. Bairi jicoquei ati macã Jerusalẽrẽ witiweyo ácú̶ja.’ 19 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo cũ̶ ñiwũ̶: ‘Yu̶ Quetiupau̶, aperopu̶ macããnarẽ yu̶ quetibu̶ju̶ uwijãñuña. Na pu̶ame, natu̶ ãcũ̶ yu̶ caátajere masĩrãma. Nipetiropu̶ na cañubueri wiiri sinagogare etari, mu̶rẽ catũ̶gou̶sarãrẽ preso jorica wiipu̶ na yu̶ cũrerotiwu̶. Tunu na yu̶ baperotiwu̶. 20 Tunu bairoa mu̶ yaye quetire caquetibu̶ju̶ Estebãrẽ na capajĩãrocaripau̶re yu̶ cũ̶ã yu̶ ãmu̶. “Ñujãñuña bairo na caáto,” ñi tũ̶goñawũ̶ yu̶ cũ̶ã. Yu̶a, cũ̶rẽ capajĩãrã jutii cabui macããjẽrẽ yu̶ coteãmu̶,’ cũ̶ ñiwũ̶ Jesure. 21 Bairo yu̶ caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, atore bairo ñinemowĩ tunu: ‘Ácú̶ja. Apero cayoaropu̶ macããnarẽ caquetibu̶ju̶ápáu̶ mu̶rẽ jogu̶ yu̶ átiya,’ ñinemowĩ Jesús.” 22 Tipau̶ narẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶ro bero, tocãrõã Pablo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gojãnañuparã judío majã. Bairo tũ̶gojãnarĩ, atore bairo ĩ awajajũ̶goyuparã tunu: “¡Ãni, cũ̶ cacatinemorõrẽ jãã boetiya! ¡Cũ̶ pajĩãyasio rocarotiya!” ĩ awajayuparã. 23 Bairo awajacõãnirĩ, na jutii cabui macããjẽrẽ tuweri jeeyaye ĩñoñuparã. Tunu bairoa ñerĩ mena jõbuipu̶ wẽẽmu̶gõ joyuparã. Bu̶tioro asiarã bairo ásuparã. 24 Bairo na cabairo ĩñarĩ, quetiupau̶ comandante pu̶ame soldaua ya wiipu̶ Pablore na cũrotiyupu̶. Topu̶ cũ̶ ũ̶mu̶arẽ na baperotigayupu̶ Pablore. Pablo pu̶ame dope bairo roro cũ̶rẽ na caĩjũ̶goatajere, “Yu̶re cariape tiere cũ̶ quetibu̶ju̶áto,” ĩ, cũ̶ baperotigayupu̶ soldaua quetiupau̶. 25 Bairo Pablore cũ̶ jiyari bero, cũ̶ na cabapeparo jũ̶goye Pablo pu̶ame comandante rocajãñurĩ caroti capitán, topu̶ caãcũ̶rẽ atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶: —Yu̶a, romano majõcu̶ yu̶ ãniña. Bairi, roro yu̶ caátajere bocáñaẽtĩmirãcũ̶ã, ¿yu̶re mu̶ baperoti masĩñati? 26 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, capitán pu̶ame ásúpu̶ cũ̶ quetiupau̶ comandante tu̶pu̶. Cũ̶ tu̶pu̶ etari, atore bairo qũĩñupũ̶: —Jãã mu̶ cabaperotiatacu̶, romano majõcu̶ niñami. Bairi caroaro tũ̶goñajũ̶goyetiya cũ̶rẽ mu̶ caátipeere. 27 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, quetiupau̶ comandante pu̶ame Pablo tu̶pu̶ ásúpu̶. Cũ̶ tu̶pu̶ etari yua, atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶: —¿Cariape, romano majõcu̶ mu̶ ãniñati? Bairo cũ̶ caĩrõ, Pablo pu̶ame qũĩñupũ̶: —Cũ̶ majũã yu̶ ãniña. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩñupũ̶ comandante tunu: —Yu̶a, romano majõcu̶ ãnigu̶, pairo majũ dinero mena na yu̶ wapatirewu̶. Pablo pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶: —Yu̶ roque romano majõcu̶re bairo cabuiaricu̶ yu̶ ãniña. 29 Bairo Pablo na cũ̶ caĩrõĩ, uwiri cũ̶rẽ cabapegamiatana pu̶ame witicoásúparã. Quetiupau̶ comandante cũ̶ã, “Romano majõcu̶ yu̶ ãniña,” Pablo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, Pablore roro cadena mena cũ̶ cajiyarotiatajere tũ̶goña uwijãñuñupũ̶. 30 Ti rũ̶mu̶ busuri rũ̶mu̶ caãno, quetiupau̶ comandante pu̶ame, dope bairo judío majã cũ̶rẽ na caĩbu̶su̶pai jũ̶goatajere cariape masĩgu̶, Pablore na cajiyaataje ãpõã cadena wẽẽrĩrẽ na õwãrotiyupu̶ cũ̶ ũ̶mu̶arẽ. Cũ̶ õwãroti yaparori bero, sacerdote majã quetiuparã, bairi nipetiro Junta Suprema macããnarẽ na neñarotiyupu̶. Na caneñapetiro yua, Pablo preso jorica wiipu̶ caãniatacu̶re wiyori bero, natu̶ cũ̶ neásúpu̶, nipetiro cũ̶rẽ na caĩñajoropu̶.

Hechos 23

1 Bairi Pablo pu̶ame Junta Suprema macããnarẽ na ĩñapeori, atore bairo na ĩñupũ̶: --Yu̶ jũ̶gocu̶are bairo caãna, yu̶ cacatiri rũ̶mu̶ cãrõ Dios cũ̶ caĩñajoropu̶ nipetirije cũ̶ cabori wãmerẽ yu̶ átinucũña. Bairo yu̶ caátiãnierẽ tũ̶goñarĩ, tũ̶goñarĩqũẽ pairi mee yu̶ ãnicõãña —na ĩñupũ̶. 2 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Ananías, sacerdote majã quetiupau̶ pu̶ame Pablotu̶ caãnarẽ Pablo riserore na parotiyupu̶. 3 Pablo pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶: —¡Caĩtopai mu̶ ãniña! Mu̶ roquere popiye mu̶ baio joroque mu̶ átigu̶mi Dios. Yu̶ caátajere tũ̶gori, “¿Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ bairo cũ̶ átiãnimiñati?” ñi besegamicũ̶ã, mu̶ pu̶ame roque cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ catũ̶gou̶saecu̶re bairo mu̶ átiya, bairo yu̶ riserore mu̶ caparotiata. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gori, to caãna pu̶ame qũĩñuparã Pablore: —Roro cũ̶ mitutiya sumo sacerdote, Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶netõrotiricu̶re. 5 Bairo na caĩrõ tũ̶go, atore bairo na ĩñupũ̶: --Yu̶ yarã, yu̶ masĩẽtĩãpũ̶ ãni sumo sacerdote cũ̶ caãnierẽ. Masĩpu̶a, bairo cũ̶ ñietibujioatacu̶. Dios yaye bu̶su̶rica tutipu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩña: “Mu̶jãã ya macã macããcũ̶ quetiupau̶re roro qũĩẽtĩcõãña,” ĩña —na ĩñupũ̶. 6 Mai, to macããna Junta Suprema macããna jĩcããrã fariseo majã ãñuparã. Aperã saduceo majã ãñuparã. Bairo pu̶ga poa macããna na caãnierẽ ĩñamasĩrĩ, bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo na ĩñupũ̶ Pablo: --Yu̶ yarã, yu̶ cũ̶ã fariseo poa macããcũ̶ã yu̶ ãniña. Yu̶ pacu̶jãã cũ̶ã ti poa macããna niñama. Camasã cariacoatana tunu na cacatirijere cariape yu̶ tũ̶goya yu̶ cũ̶ã. Bairo tiere cariape yu̶ catũ̶goro jũ̶gori, ñiñabeserã átiyama ati rũ̶mu̶rẽ —na ĩñupũ̶ Pablo. 7 Bairo Pablo cũ̶ caĩrõ, jicoquei fariseo majã, aperã saduceo majã mena ãmeo bu̶su̶rique netõgayuparã na majũ. Bairo na caãmeo ĩrõĩ yua, jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñamasĩẽsuparã caneñamiatana pu̶ame. 8 Mai, saduceo poa macããna pu̶ame, “Cariacoatana tunu catimasĩẽtĩñama camasã,” caĩrĩ majã ãñuparã. Tunu bairoa, “Ángelea majã, bairi wãtĩ yeri pũna cũ̶ã mánama,” caĩtũ̶goñarĩ majã ãñuparã. Bairo na caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, fariseo poa macããna pu̶ame, tie nipetiri wãmerẽ cariape catũ̶gori majã ãñuparã. 9 Torena, nipetiro to macããna ĩ awaja mecũ̶cõãñuparã, ãmeo bu̶su̶netõgarã. Bairo na caawajamecũ̶rõĩ yua, jĩcããrã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã, fariseo poa macããna wãmu̶nu̶cãrĩ, atore bairo qũĩñuparã: --Ãnia, ñe ũnie buicu̶periyami, jãã catũ̶goñaata. Ángel, o apei Diotu̶ macããcũ̶ ũcũ̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶goricu̶mi —qũĩñuparã. 10 Bairo bu̶tioro na caãmeoawajãnoi, quetiupau̶ comandante pu̶ame, “Pablore cũ̶ pajĩãrema,” ĩ tũ̶goña uwiyupu̶. Bairi cũ̶tu̶ na joyupu̶ cũ̶ ũ̶mu̶arẽ, camasã watoapu̶ Pablo caãcũ̶rẽ cũ̶ wiyori, cuartel, soldaua ya wiipu̶ na neápáro tunu ĩ. 11 Ape rũ̶mu̶ ñami caãno, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame Pablore buiaetari, atore bairo qũĩñupũ̶: “Pablo, ato Jerusalén macãpu̶ yu̶ yaye quetire mu̶ caquetibu̶ju̶nucũatatorea bairo Roma macãpu̶ cũ̶ãrẽ mu̶ caquetibu̶ju̶ro yu̶ boya. Torecu̶, yu̶ mena tũ̶goñatutuaya,” qũĩñupũ̶ marĩ Quetiupau̶ Pablore. 12 Cabusuri rũ̶mu̶ caãno jĩcããrã judío majã, “Pablore cũ̶ marĩ pajĩãrocacõãgarã,” jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ ãmeo ĩ bu̶su̶yuparã. Tunu bairoa, “Pablore marĩ capajĩãparo jũ̶goye u̶gaeti, etieti marĩ átigarã. Cũ̶rẽ marĩ capajĩãẽtĩcõãta, marĩ pu̶amerẽ cũ̶ pajĩãreáto Dios,” ĩñuparã. 13 Bairo caãmeo ĩrã, caũ̶mu̶a cuarenta netõrõ ãñuparã. 14 Bairi na pu̶ame ásúparã sacerdote majã quetiuparã, bairi judío majã cabu̶toa camasĩrĩ majã tu̶pu̶. Na tu̶pu̶ etari, bairo na ĩñuparã: --Atore bairo jãã ãmeo ĩãpũ̶: “Pablore cũ̶ marĩ capajĩãparo jũ̶goye marĩ u̶gaetigarã. Marĩ caĩrõrẽ bairo marĩ caápericõãta, marĩ pu̶amerẽ cũ̶ pajĩãreáto Dios,” jãã ĩãpũ̶. 15 Bairi ãmerẽ mu̶jãã, aperã mu̶jããrẽ bairo caãna Junta Suprema macããna mena atore bairo mu̶jãã ápa: Quetiupau̶ comandantere cũ̶ quetijoya, ñamirõcã Pablo mena cũ̶ apáro ĩrã. “¿Dope bairo Pablore camasã na caĩbu̶su̶paijũ̶goriquere cariape caroaro mena jãã camasĩparore bairo ĩrã, jããtu̶ cũ̶ mu̶ neapá tunu?” cũ̶ mu̶jãã ĩtojowa —na ĩrotiyuparã caũ̶mu̶a. 16 Bairo na caátigamiatacũ̶ãrẽ, Pablo pãmocũ̶ pu̶ame tũ̶goyupu̶ roro cũ̶rẽ na caátigarijere. Tiere tũ̶gori yua, soldaua ya wii cuartepu̶ acoásúpu̶, cũ̶ mecãpũ̶rẽ tiere quetibu̶ju̶ ácú̶. 17 Topu̶ etari, cũ̶ mecãpũ̶ Pablore cũ̶ quetibu̶ju̶yupu̶ tiere. Bairo tiere tũ̶go, Pablo pu̶ame jĩcãũ̶ capitájãã mena macããcũ̶rẽ cũ̶ piijori, atore bairo qũĩñupũ̶: —Ãni, caũ̶mu̶ quetiupau̶ comandante mena jĩcã wãme bu̶su̶gaupu̶. Bairi cũ̶tu̶ cũ̶ neácú̶ja. 18 Bairo cũ̶ caĩrõĩ, capitán pu̶ame caũ̶mu̶rẽ cũ̶ neásúpu̶ quetiupau̶ comandante tu̶pu̶. Bairo qũĩñupũ̶: —Pablo marĩ preso jorica wiipu̶ caãcũ̶ yu̶ piijori, ãnirẽ mu̶ tu̶pu̶ yu̶ neatí rotiyami. Cũ̶ pu̶ame mu̶ mena jĩcã wãme bu̶su̶gaupu̶. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, quetiupau̶ comandante pu̶ame caũ̶mu̶rẽ wãmo mena cũ̶ tũ̶gãátí, camasã na catũ̶goetopu̶ atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶: --¿Ñe ũnie quetire yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ mu̶ baiati? —qũĩ jẽniñañupũ̶. 20 Caũ̶mu̶ pu̶ame bairo qũĩñupũ̶: --Judío majã jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ, bairo mu̶ caáto boyama: Ñamirõcã Junta Suprema tu̶pu̶ Pablore mu̶ cajũ̶goátó boyama. Bairo bori, “Dope bairo Pablore camasã na caĩbu̶su̶paijũ̶goriquere cariape caroaro mena jãã camasĩparore bairo ĩrã, jããtu̶ cũ̶ mu̶ neapá,” mitojogarãma. 21 Na pu̶ame caũ̶mu̶a cuarenta netõrõ majũ yasioro Junta Suprema macããna tu̶pu̶ Pablo cũ̶ caetaparore cotegarãma. “Pablore cũ̶ marĩ capajĩãparo jũ̶goye, etieti, u̶gaeti, marĩ baigarã. Marĩ caĩrõrẽ bairo marĩ caápericõãta, marĩ pu̶amerẽ cũ̶ pajĩãreáto Dios,” na caãmeoĩrĩjẽrẽ yu̶ tũ̶goápu̶. Bairi ãmerẽ Pablore cũ̶ yucõã ãna baiyama, cũ̶ pajĩãgarã. Mu̶ pu̶ame narẽ, “Jau̶, cũ̶ yu̶ neágu̶ Pablore mu̶jãã tu̶pu̶,” na mu̶ caĩpee jetore coterã baiyama. Bairi mu̶ pu̶ame cariape na tũ̶goeticõãña —qũĩñupũ̶ Pablo pãmocũ̶ quetiupau̶ comandantere. 22 Bairo cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶go, comandante pu̶ame, “Aperãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶epa yu̶ mu̶ caĩrĩjẽrẽ,” qũĩñupũ̶. Bairo qũĩrĩ bero, cũ̶ tunuárotiyupu̶ cũ̶, caũ̶mu̶rẽ. 23 Cabero quetiupau̶ comandante pu̶ame cũ̶ rocajãñurĩ carotimasĩrã capitájãã pu̶garãrẽ na piijori atore bairo na ĩñupũ̶: “Marĩ ũ̶mu̶a soldauare na qũẽnoyurotiya. Ãme ñami nueve de la noche caãno Cesarea macãpu̶ Pablore na caneátó yu̶ boya. Bairi cũ̶ mena caápárãrẽ doscientos majũ ru̶po mena caápárã, bairi setenta majũ caballoa bui capesarã, bairi doscientos majũ ãpõã besuro cacũ̶gorã, na mu̶jãã qũẽnoyuwã ãme ñami Pablo mena caápárãrẽ,” na ĩñupũ̶ comandante cũ̶ ũ̶mu̶a capitájããrẽ. 24 Bairo na ĩrĩ bero, caballoa, Pablo cũ̶ capesaápárã cũ̶ãrẽ na qũẽnoyurotiyupu̶. Tunu bairoa, “Aperã dope bairo Pablore cũ̶ áti pajĩãmasĩã mano caroaro mena Félix quetiupau̶ gobernador tu̶pu̶ cũ̶ mu̶jãã neápá,” na ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ capitájããrẽ comandante. 25 Na ĩ quetibu̶ju̶ yaparori, atore bairo ĩ woarica pũrõrẽ na mena joyupu̶: 26 “Yu̶, Claudio Lisias, mu̶, Félix nocãrõ carotimasĩrẽ ati carta mena mu̶rẽ yu̶ quetibu̶ju̶jopa mai. Mu̶ yu̶ ñurotiya. 27 Judío majã pu̶ame ãni Pablore ñerĩ, cũ̶ pajĩãgamiñupã. Bairo na caátigamiatacũ̶ãrẽ, aperã, ‘Romano majõcu̶ niñami,’ na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, yu̶ pu̶ame yu̶ ũ̶mu̶a mena cũ̶ yu̶ wiyou̶ etawu̶. 28 Cabero dope bairo cũ̶rẽ na caĩbu̶su̶paijũ̶goatajere masĩgu̶, judío majã Junta Suprema macããna tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ neápú̶. 29 Topu̶ cũ̶ yu̶ cane etaro, judío majã pu̶ame na majũ na carotirique jetore cũ̶ bu̶su̶wã. Bairi cũ̶rẽ pajĩãrĩqũẽ ũniepu̶a mamu̶. Tunu bairo preso jorica wiipu̶ cũ̶rẽ jãã cacũpee ũnie cũ̶ã mamu̶. Ñe jũ̶gori bairo jãã átimasĩẽpũ̶ cũ̶rẽ. 30 Bairi ãmerẽ yu̶ queti tũ̶goapu̶ judío majã Pablore tunu na capajĩãga ãnierẽ. Bairo tũ̶gori, cũ̶ yu̶ joya mu̶ tu̶pu̶. Tunu bairoa cũ̶ caátiere cabu̶su̶pairãrẽ, ‘Mu̶jãã majũã Félix tu̶pu̶ átí, mu̶jãã caĩgarijere cũ̶ catũ̶goro, bu̶su̶qũẽnorájá,’ na ñiña. Tocãrõã ñiña.” 31 Bairi cũ̶ ũ̶mu̶a soldaua pu̶ame comandante cũ̶ caĩatatorea bairo ti ñami caãno, cũ̶ neásúparã Pablore Antípatris macãpu̶. 32 Bairo caátána yua, ti ñami cabusuetaro ĩña, soldaua ru̶pori mena caáná pu̶ame tunucoásúparã na ya wii cuartel wiipu̶. Caballoa bui pesari caáná jeto netõásúparã, Pablo mena Cesarea macã áná. 33 Cesarea macãpu̶ etari bero, ti cartare quetiupau̶ gobernadore cũ̶ nuniñuparã. Pablo cũ̶ãrẽ cũ̶tu̶ cũ̶ cũñuparã. 34 Ti cartare quetiupau̶ gobernador pu̶ame ĩña yaparori bero, “¿Noo macããcũ̶ mu̶ ãniñati?” qũĩ jẽniñañupũ̶ Pablore. Pablo pu̶ame, “Cilicia yepa macããcũ̶ yu̶ ãniña,” qũĩñupũ̶. 35 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩnemoñupũ̶ tunu Pablore: --Mu̶rẽ cabu̶su̶jãrĩ majã na caetaropu̶, mu̶ cabairijere yu̶ tũ̶gogu̶ mai —qũĩñupũ̶. Bairo ĩ yaparori bero yua, caroaro cũ̶ ũ̶mu̶arẽ na ĩñaricanu̶gõrotiyupu̶ Pablore, quetiupau̶ Herodes ya wiipu̶ cũ̶ caãnorẽ.

Hechos 24

1 Jĩcã wãmo cãnacã rũ̶mu̶rĩ canetõrõ bero, Ananías, sacerdote majã quetiupau̶ etayupu̶ Cesareapu̶re. Jĩcããrã judío majã cabu̶toa camasĩrã, bairi Tértulo cawãmecu̶cu̶ caju̶bu̶su̶jãpau̶ cũ̶ã na mena etayupu̶. Etari bero yua, quetiupau̶ gobernadore qũĩñarã ásúparã, Pablo cũ̶ caátajere bu̶su̶jãgarã. 2 Bairo na caetaro, quetiupau̶ Félix pu̶ame piijoyupu̶ Pablore. Pablo cũ̶ caetaro ĩña, Tértulo pu̶ame atore bairo ĩ bu̶su̶jã jũ̶goyupu̶ Félipu̶re Pablore: --Mu̶, jãã quetiupau̶ gobernador mu̶ carotimasĩrĩjẽ jũ̶gori caroaro jãã ãnimasĩña. Tunu bairoa ati yepa macããnarẽ camasĩ ãnirĩ, caroa wãmerẽ na mu̶ jũ̶go átiãniña. 3 Bairo mu̶ caátoi, jãã, nipetiropu̶ macããna cũ̶ã, “Ñujãñuñami marĩ quetiupau̶ marĩ mena,” jãã ĩña, mu̶ nocãrõ carotimasĩ majũrẽ. 4 Yoaro mu̶rẽ yu̶ patawãcõ ãnigaetiya. Bairi mu̶rẽ jãã caĩgarijere caroaro mena jãã mu̶ catũ̶gopeorore jãã boya bairãpu̶a yoaro meeaca ũno. 5 Ãni, Pablo cawãmecu̶cu̶ jãã judío majã nipetirore bu̶tioro quetibu̶ju̶ patowãcõmawijio ñesẽãnucũñami. Bairo cũ̶ caáto jũ̶gori, jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ jãã ãnimasĩẽtĩña. Tunu bairoa ‘nazarenos’ na caĩrĩ poa ricaati catũ̶goñarãrẽ cajũ̶goátiãcũ̶ niñami. 6 Tunu bairoa templo wiire roro majũ ĩroaemi, ape majãrẽ ti wiipu̶ cũ̶ caneágarije jũ̶gori. Bairo cũ̶ caátigarijere ĩñarĩ, cũ̶ jãã ñewũ̶ Pablore. Bairo cũ̶ ñerĩ bero, jãã judío majã jãã caátinucũrõrẽ bairo cũ̶rẽ jãã ĩña besegamiwũ̶. 7 Bairo jãã caátigamiatacũ̶ãrẽ, quetiupau̶ comandante Lisias pu̶ame jãã tu̶pu̶ etari, tutuaro mena Pablore jãã ẽmawĩ. 8 Bairo jããrẽ ẽmarĩ bero, “Mu̶jãã majũpu̶a Félix tu̶pu̶ átí, mu̶jãã caĩgarijere cũ̶ catũ̶goro bu̶su̶qũẽnorájá,” jãã ĩwĩ. Mu̶ majũpu̶a cũ̶ jẽniñañijate, atie nipetirije cũ̶rẽ jãã caĩbu̶su̶jãrĩjẽrẽ cariape bairo cabairijere masĩgu̶ —qũĩñupũ̶ Tértulo, quetiupau̶ Félix cawãmecu̶cu̶re. 9 Tértulo mena macããna judío majã cũ̶ã nipetirã, “Cariape majũ ĩñami Tértulo Pablo roro cũ̶ cabairijere,” ĩñuparã. 10 Bairo na caĩrõ, quetiupau̶ gobernador pu̶ame cũ̶ wãmo mena ñupuari Pablore cũ̶ bu̶su̶wiyorotiyupu̶. Bairo cũ̶ caĩrotiro, Pablo pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶: --Mu̶, ati macã macããna na caátiere caĩñabesenucũũ̶ mu̶ ãniña capee cũ̶marĩ majũ. Bairi u̶seanirĩqũẽ mena yu̶ cabairiquere mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶. 11 Pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ netõcoaya merẽ Jerusalẽpu̶ Diore yu̶ cañubuei etaatato bero. Tiere mu̶ camasĩgaata, na jẽniñañijate aperãrẽ. 12 Bairo Jerusalẽpu̶ ãcũ̶, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ apei mena yu̶ cabu̶su̶netõgaro ĩñaecũ̶mi. Tunu ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ aperãrẽ na awaja mecũ̶õ joroque na yu̶ caátajere ĩñaecũ̶mi. Noo ũno templopu̶, o sinagoga ñubuerica wiiripu̶, o ti macãrẽ apepau̶ripu̶ bairo yu̶ caátiñesẽãrĩjẽrẽ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ĩñaecũ̶mi. 13 Torena, ãnoa Jerusalẽpu̶ caatíatana, yu̶re caĩbu̶su̶pairã pu̶ame, “Cariape ati wãme jũ̶gori buicu̶tiyami,” mi quetibu̶ju̶ masĩẽtĩñama. 14 Atie yu̶ catũ̶goñarĩjẽrẽ mu̶rẽ yu̶ quetibu̶ju̶roa: Yu̶ ñicũ̶jãã Diore na catũ̶gou̶saricarore bairoa yu̶ cũ̶ã cũ̶ yu̶ tũ̶gou̶saya. Bairo cũ̶ tũ̶gou̶sari yua, Dios ya tutipu̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ nipetirije, bairi profeta majã na caĩquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ cũ̶ãrẽ cariape yu̶ tũ̶goya. Bairi Jesús caroa wãme cũ̶ caátiãnirotiricarore bairo yu̶ átiãninucũña. Tierea yu̶re caĩbu̶su̶pairã pu̶ame, “Cariape mee niña cũ̶ caĩrĩjẽ,” ĩ bu̶su̶painucũñama. 15 Tunu yu̶ cũ̶ã ãnoarẽã bairo, “Marĩã camasã, caroarã caãna, carorije caána cũ̶ãrẽ marĩ catiogu̶mi tunu Dios marĩ cariaro bero, marĩ ĩñabesegu̶,” ñi tũ̶goñaña. 16 Bairo caĩtũ̶goñau̶ ãnirĩ, yu̶ cayeritutuaro cãrõ caroare yu̶ átiãnimasĩnucũña, Dios cũ̶ caĩñajorore, camasã mena cũ̶ãrẽ. 17 “Bairo cabaiãnirĩ, ape yepapu̶ capee cũ̶marĩ cabaiñesẽãtacu̶, ati macã yu̶ ya macãpu̶ yu̶ tunuetawu̶, cabopacarãrẽ dinero limosnarẽ na nunigu̶. Tunu bairoa Diore ñubueri, waibu̶cu̶ riire templo wiipu̶ joemu̶gõjogu̶, yu̶ ya macãpu̶ yu̶ etawu̶. 18 Bairo Jerusalẽpu̶ ãcũ̶, judío majã caroarã ãnigarã Dios cũ̶ caĩñajoro na caátirotinucũrõrẽ bairo yu̶ cũ̶ã yu̶ ápu̶. Bairo áti yaparori bero yua, templo wiipu̶ yu̶ ápú̶, yu̶ caátigariquere átiácú̶. Bairi templopu̶re jĩcãũ̶ã, aperã caawajamecũ̶rã na camano yu̶ caãno, judío majã Asia yepapu̶ caatíatana pu̶ame yu̶ bocáetawã. 19 Topu̶ yu̶re caetaricarã na majũã yu̶re atopu̶ na cabu̶su̶jãrõ ñuña, ‘Bairo cũ̶ caátaje jũ̶gori buicu̶tiyami Pablo,’ na caĩtũ̶goñaata mai. 20 Bairo na caapéricõãta, ãnoa caatíatana pu̶ame Junta Supremapu̶ yu̶ caãno, dise ũnie rorije yu̶ caátaje wapare cabócaricarã na caãmata, tiere mu̶ na quetibu̶ju̶áto. Tiere masĩẽtĩrĩ, mu̶ quetibu̶ju̶ masĩẽnama. 21 Atie jetore Junta Suprema macããna watoa ãcũ̶, bu̶su̶rique tutuaro mena na ñiwũ̶: ‘Camasã cariacoatana tunu na cacatirijere cariape yu̶ tũ̶goya. Bairo tiere cariape yu̶ catũ̶goro jũ̶gori, ñiñabeserã mu̶jãã atíya ati rũ̶mu̶rẽ,’ na ñiwũ̶,” qũĩñupũ̶ Pablo quetiupau̶ gobernador Félire. 22 Bairo tiere cũ̶ caĩrõ tũ̶go, quetiupau̶ Félix pu̶ame Jesús caroa wãme cũ̶ caátirotiriquere caqueti tũ̶goricu̶ ãnirĩ, tiere piticõãñupũ̶ mai. Bairo pitiri, atore bairo na ĩñupũ̶: —Cabero soldaua quetiupau̶ comandante Lisias cũ̶ caetaropu̶, yu̶ masĩnemogu̶ tunu tie mu̶jãã cabu̶su̶pairijere. 23 Bairo na ĩ yaparo yua, cũ̶ ũ̶mu̶ capitárẽ bairo qũĩñupũ̶: “Pablore cũ̶ marĩ wiyoetigarã mai. Preso jorica wiipu̶ nimicũ̶ã, noo cũ̶ caboro ñesẽãmasĩgu̶mi. Tunu bairoa cũ̶ baparã cũ̶ na caju̶átinemogaata, na ẽñotaeticõãña,” qũĩñupũ̶. Cabero ásúpu̶ Félix ape macãpu̶. 24 Nocãnacã rũ̶mu̶ bero mea etayupu̶ Félix tunu cũ̶ nu̶mo Drusila cawãmecu̶co, judío majã yao mena. Bairo etari bero, cũ̶ ũ̶mu̶rẽ cũ̶ piijorotiyupu̶ Pablore. Pablo cũ̶tu̶ etari, Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuarijere cũ̶ caquetibu̶ju̶ro tũ̶goyupu̶ Félix. 25 Pablo atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Félire: --Dios, marĩrẽ caroa jetore átirotiyami. Marĩ majũ roro marĩ caátigarijere marĩ catũ̶goñanetõmasĩrõrẽ boyami Dios. Ape rũ̶mu̶ camasã nipetiro na caátajere cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ etaro baiya —qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶. Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶goacu̶ari, atore bairo qũĩñupũ̶ Félix pu̶ame: --Tocãrõã yu̶ tũ̶gogu̶. Ácú̶ja. Ape rũ̶mu̶ ñe ũnie yu̶ caátipee camano mu̶ yu̶ piijogu̶ tunu mu̶ cabuerijere tũ̶gonemogu̶ —qũĩñupũ̶ Pablore. 26 Apeyera tunu gobernador Félix pu̶ame Pablo cũ̶rẽ dinero cũ̶ cajorore bootũ̶goñañupũ̶ cũ̶rẽ cũ̶ cawiyopee wapa. Bairo bootũ̶goñarĩ yua, nairõ cũ̶ piijori cũ̶ mena bu̶su̶nucũñupũ̶. 27 Pablo cũ̶ cũ̶ cawapatieto jeto pu̶ga cũ̶ma majũ netõcoasuparo. Bairi cabero yua, Félix pu̶ame quetiupau̶ cũ̶ caãnierẽ witicõãñupũ̶. Apei Porcio Festo cawãmecu̶cu̶ pu̶ame cũ̶ wasoaye quetiupau̶ jããñupũ̶ tunu. Mai, Félix cũ̶ cawitiparo jũ̶goye, judío majã cũ̶rẽ caroaro mena na caĩñaparore bairo ĩ, Pablore cũ̶ wiyorotiesupu̶.

Hechos 25

1 Itia rũ̶mu̶ quetiupau̶ gobernadore bairo cũ̶ cajããtato bero, Festo pu̶ame Cesarea macãpu̶ caãniatacu̶ Jerusalẽpu̶ acoásúpu̶. 2 Topu̶ cũ̶ caetaro, sacerdote majã quetiuparã, aperã judío majã caãnimajũrã cũ̶ã rupatutia tunu Pablo cũ̶ cabairijere cũ̶ bu̶su̶jãrã ásúparã Festore. 3 Bairi Pablore Jerusalẽpu̶ cũ̶ caneatí rotijobojarore boyuparã. “Ati macãpu̶ Pablo cũ̶ caãnorẽ jãã boya,” Festore qũĩmirãcũ̶ã, “Maapu̶ cũ̶ caató cũ̶ marĩ pajĩãrocacõãrõã Pablore,” ĩ tũ̶goñañuparã. 4 Bairo na cabomiatacũ̶ãrẽ, Festo pu̶ame na yu̶esupu̶. Bairi Pablo, Cesarea macã preso jorica wiipu̶ cũ̶ caãnierẽ, tunu nocãnacã rũ̶mu̶ mea topu̶ cũ̶ catunuágarijere na quetibu̶ju̶ yaparori bero, atore bairo na ĩnemoñupũ̶ tunu: 5 --Bairi mu̶jãã quetiuparã yu̶ mena na ápáro Cesareapu̶. Topu̶ yu̶ catũ̶goro cũ̶rẽ na bu̶su̶jãáto, Pablo roro cũ̶ caátaje caãmata —na ĩñupũ̶ Festo judío majãrẽ. 6 Bairo ĩ yaparori bero, nocãrõ jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ, o pu̶ga wãmo cãnacã rũ̶mu̶rĩ cãrõ ãnirĩ bero, tunucoásúpu̶ Festo Cesareapu̶. Cũ̶ caetari rũ̶mu̶ busuri rũ̶mu̶ caãno, camasãrẽ ĩñabesei cũ̶ caruinucũrõpu̶ ruiri cũ̶ piirotijoyupu̶ Pablore. 7 Bairo Pablo cũ̶tu̶ cũ̶ caetaro, judío majã Jerusalẽpu̶ caatíatana pu̶ame Pablotu̶ etari, capee rorije majũrẽ cũ̶ bu̶su̶jãñuparã. Bairo na caĩbu̶su̶jãrĩjẽ to caãnimiatacũ̶ãrẽ, nipetirije na caĩrĩjẽ cariape mee ãñuparõ. 8 Pablo pu̶ame atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶yupu̶ cũ̶ cabairiquere cũ̶ cũ̶ã: --Yu̶a, marĩ judío majã marĩ carotirique jĩcã wãme ũnorẽ yu̶ baibotioepu̶. Dios ya wii templo cũ̶ãrẽ roro ñi bu̶su̶paietinucũwũ̶. Quetiupau̶ emperador romano cũ̶ caroticũrĩqũẽ cũ̶ãrẽ jĩcã wãme ũno yu̶ baibotioepu̶ —qũĩñupũ̶ Pablo Festore. 9 Festo pu̶ame judío majã cũ̶rẽ caroaro mena na caĩñaparore bairo ĩ, atore bairo qũĩ jẽniñañupũ̶ Pablore: --¿Jerusalén macãpu̶ mu̶ ágaetiyati? Topu̶ mu̶ caãno, mu̶ caátajere ñiñabesegu̶ yu̶ pu̶ame yua —qũĩ jẽniñañupũ̶. 10 Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, atore bairo qũĩñupũ̶ Pablo: --Ato romano majã na caĩñabesenucũrõpu̶ yu̶ ãniña. Atopu̶a ñiñabesegarã, ñiñabese rotiya. Merẽ mu̶ masĩña caroaro yu̶ yarã judío majã na carotiriquere yu̶ cabaibotioetiere. 11 Baipu̶a, roro majũ yu̶ caátaje caãmata, tie jũ̶gori yu̶re na capajĩãrocagaata, na yu̶ ẽñotaetigu̶. Tunu bairoa yu̶re na cabu̶su̶jãrĩjẽ cariape caãmerĩcõãta, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ judío majã tu̶pu̶ yu̶ preso cũrotimasĩẽcũ̶mi. Torecu̶, quetiupau̶ emperador yu̶ caátajere cũ̶ caĩñabesero roquere yu̶ boya —qũĩñupũ̶ Pablo Festore. 12 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, Festo pu̶ame cũ̶ rocajãñurĩ carotimasĩrãrẽ na jẽniñañañupũ̶ Pablore cũ̶ caĩpeere. Na jẽniñaña yaparori bero, atore bairo na ĩñupũ̶ caneñaatanarẽ: --“Emperador romano yu̶ cabairijere cũ̶ caĩñabesero roquere yu̶ boya,” cũ̶ caĩrõ jũ̶gori emperador tu̶pu̶ águ̶mi Pablo —na ĩñupũ̶. 13 Nocãnacã rũ̶mu̶ bero mee caãno quetiupau̶ rey Agripa, cũ̶ nu̶mo Berenice mena etayuparã Cesareapu̶ Festore cũ̶ jẽnirã etarã. 14 Topu̶ capee rũ̶mu̶rĩ na caãnoi, Festo pu̶ame cũ̶ quetibu̶ju̶yupu̶ Agripare, Pablo cũ̶ cabairijere. Atore bairo qũĩñupũ̶: --Atore preso jorica wiipu̶ niñami jĩcãũ̶ Félix cũ̶ capreso jocũrĩcũ̶. 15 Bairi Jerusalẽpu̶ yu̶ caãno, sacerdote majã quetiuparã, judío majã cabu̶toa camasĩrĩ majã mena yu̶tu̶ etari, preso joricu̶re yu̶ capajĩãrotibojarore bowã. 16 Bairo na cabomiatacũ̶ãrẽ, atore bairo na ñiwũ̶: “Jãã romano majã bairo jãã átaje cu̶tiya: Jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ cũ̶ jãã pajĩãmasĩẽtĩña, cũ̶rẽ cabu̶su̶jãrã pu̶ame cũ̶ catũ̶goro cũ̶ cabairijere na cabu̶su̶jãẽtĩcõãta. Bairo na caápericõãta, dope bairo cũ̶ caátajere quetibu̶ju̶ masĩẽtĩñami,” na ñiwũ̶. 17 Bairi ato Cesareapu̶ na caetaro ĩña, jicoquei yowori mee cabusuri rũ̶mu̶ caãno, camasãrẽ ĩñabesei yu̶ caruinucũrõpu̶ ruiri bero, cũ̶ yu̶ piijorotiwu̶ cũ̶, Pablore. 18 Bairo cũ̶ caetaro, cũ̶rẽ cabu̶su̶jãrã atíatana pu̶ame, “ ‘Capee atore bairi wãme majũ roro caácu̶ niñami Pablo,’ ñigarãma,” yu̶ caĩtũ̶goñaatatore bairo qũĩ bu̶su̶jãẽma. 19 Na ya wãme, na caĩroarije ũnie macããjẽ jetore bu̶su̶wã. Na pu̶ame, jĩcãũ̶ Jesús cawãmecu̶cu̶re, “Riacoami,” na caĩmiatacũ̶ãrẽ, Pablo pu̶ame, “Tunu cũ̶ã, catiri ãnicõãñami,” na ĩwĩ. 20 Yu̶ pu̶ame, atie ũnierẽ, “¿Dope bairo yu̶ ácu̶ati?” ĩ tũ̶goñarĩ, atore bairo cũ̶ ñiwũ̶ Pablore: “Mu̶a, ¿Jerusalẽpu̶ mu̶ ágaetiyati? ¿Topu̶ mu̶ ya wãme mu̶ caĩroarije ũnierẽ na ĩñabeserotigu̶?” cũ̶ ñiwũ̶. 21 Bairo cũ̶ yu̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, bairo boemi. Cũ̶ caátajere nocãrõ carotimasĩ marĩ quetiupau̶ emperador pu̶ame cũ̶ caĩñabesero roquere bowĩ. Bairo cũ̶ caboroi, ato preso jorica wiipu̶ cũ̶ yu̶ tuarotiwu̶ mai, cũ̶rẽ yu̶ cajomasĩpa rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye —qũĩñupũ̶ Festo Agripare. 22 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, atore bairo qũĩñupũ̶ Agripa: —Yu̶ cũ̶ã, cũ̶, Pablo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ yu̶ tũ̶gogamicu̶pu̶. Bairo cũ̶ caĩrõ, Festo pu̶ame qũĩñupũ̶: —Ñamirõcãã cũ̶ mu̶ tũ̶gogu̶. 23 Torena, cabusuri rũ̶mu̶ caãno, Agripa, cũ̶ nu̶mo Berenice mena nocãrõ caroaro nu̶cũ̶bu̶go masĩrĩqũẽ mena, “Quetiuparã jãã ãniña,” ĩrã, jããñuparã na caneñanucũrĩ aru̶apu̶. Na bero jããñuparã soldaua quetiuparã, bairi ti macã macããna caãnimajũrã cũ̶ã. Bairo na caetaro ĩña, Festo pu̶ame cũ̶ ũ̶mu̶arẽ na piiatí rotijoyupu̶ Pablore. 24 Bairo Pablo cũ̶ caetaro, atore bairo na ĩñupũ̶ Festo caneñarãrẽ: --Mu̶, Quetiupau̶ Rey Agripa, mu̶jãã ato jãã mena caneñarĩ majã cũ̶ãrẽ, ãni Pablo cũ̶ cabairiquere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶pa mai: Judío majã nipetiro, Jerusalén macããna Cesarea macããna cũ̶ã yu̶tu̶ etari, ãni cũ̶ caátajere bu̶su̶painucũñama. Bairo cũ̶ bu̶su̶painucũrĩ yua, awajarique mena “¡Cũ̶ pajĩãrotiya!” nairõ ñinucũñama. 25 Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame roro cũ̶ caátiere yu̶ bócañaẽtĩña. Bairi cũ̶ cayasimasĩrõ maniña. Baipu̶a, cũ̶ caátajere nocãrõ carotimasĩ marĩ quetiupau̶ emperador cũ̶ caĩñabeserore cũ̶ caboroi: “Toroque cũ̶ emperador tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ jogu̶,” ñi tũ̶goñaapũ̶. 26 Bairo cũ̶ jogatũ̶goñamicũ̶ã, cariape ãni dope bairo cũ̶ cabaijũ̶goriquere masĩẽtĩrĩ, marĩ quetiupau̶ emperadore yu̶ quetibu̶ju̶ woajomasĩẽtĩña mai. Bairi cũ̶ yu̶ piiatírotijoapu̶, mu̶, Quetiupau̶ Rey Agripa, mu̶jãã aperã cũ̶ã, cũ̶ cabairijere mu̶jãã cajẽniñaparore bairo ĩ. Bairo cũ̶ mu̶jãã cajẽniñarĩjẽrẽ tũ̶go yaparori bero, jĩcã wãme ũno yu̶ pu̶ame emperadore yu̶ quetibu̶ju̶ woajomasĩgu̶ yua. 27 Baipu̶a, caĩepeire bairo yu̶ baibujiou̶ tie ũnie quetire woajoecu̶a, marĩ quetiupau̶ emperador tu̶pu̶ preso joricu̶re yu̶ cajoata —na ĩñupũ̶ Festo to macããna caneñaatánarẽ.

Hechos 26

1 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, atore bairo qũĩñupũ̶ Agripa Pablore: —Mu̶ majũ quetibu̶ju̶ya mu̶ cabairijere. Bairo cũ̶ caĩrõ, Pablo pu̶ame cũ̶ wãmorẽ ñumu̶gõrĩ atore bairo qũĩñupũ̶ Agripare: 2 “Yu̶ u̶seanijãñuña ãmerẽ yu̶ cabairijere mu̶ nocãrõ carotimasĩ, mu̶ cabu̶su̶rotiro jũ̶gori. Bairo mu̶ cabu̶su̶rotiroi, yu̶ pu̶ame judío majã yu̶re na cabu̶su̶jãrĩjẽ nipetirijere mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ masĩgu̶. 3 Mu̶, nocãrõ carotimasĩ, judío majã marĩ caátiãnierẽ mu̶ masĩjãñuña. Tunu bairoa marĩ ya wãme marĩ caãmeo bu̶su̶rique netõnucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ mu̶ masĩjãñuña. Bairo cabai mu̶ caãnoi, caroaro mena yu̶ caquetibu̶ju̶rijere mu̶ catũ̶goro yu̶ boya. 4 “Judío majã nipetiro masĩrãma cawãmau̶ ãcũ̶pũ̶ã na watoare ãcũ̶ yu̶ caátiãnijũ̶goatajere. Yu̶ ya yepapu̶ ãcũ̶, bairi Jerusalén macãpu̶ cũ̶ãrẽ ãcũ̶, yu̶ caátiãnajẽrẽ masĩrãma. 5 Tunu bairoa fariseo ya poa macããcũ̶ yu̶ caãnie cũ̶ãrẽ masĩrãma. ‘Torea bairo niñami,’ mu̶rẽ ĩ quetibu̶ju̶ masĩrãma, na mu̶ cajẽniñaata. Fariseo poa macããna pu̶ame judío majã tocãnacã poa macããna netõjãñurõ Dios yaye quetire jãã tũ̶gou̶sanucũña. 6 Marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ Dios cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩqũẽrẽ cariape yu̶ catũ̶gorije wapa ãmerẽ ñiña beserotirã átiyama yu̶ pesua. 7 Marĩ yarã Israel yepa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã poari majũ caãna pu̶ame Dios cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo cũ̶ caátipeere coterã átiyama. Bairo coteri yua, u̶mu̶recóo, ñamii cũ̶ãrẽ, cũ̶rẽ caĩroarã pu̶ame cũ̶ ñubuecõã ãninucũñama. Tierea yu̶ cũ̶ã yu̶ cacoterije wapa yu̶ pesua pu̶ame ãmerẽ yu̶ bu̶su̶jãrã átiyama. 8 Mu̶jãã, yu̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gorã, ¿dopẽĩrã camasã cariacoatanarẽ tunu Dios cũ̶ cacatiorijere cariape mu̶jãã tũ̶goetiyati? 9 “Yu̶ cũ̶ã cajũ̶goyepu̶re, ‘Jesús Nazaret macããcũ̶ yaye quetire catũ̶gou̶sarãrẽ capee roro majũ na yu̶ átigu̶,’ ñi tũ̶goñawũ̶. 10 Bairo ĩ tũ̶goñarĩ, tore bairo yu̶ ápu̶ Jerusalén macãpu̶. ‘Narẽ ñeña,’ sacerdote majã quetiuparã na caĩwoarica pũrõ, papera pũrõrẽ cũ̶gori, preso jorica wiipu̶ na yu̶ jowu̶ Jesucristore catũ̶gou̶sarãrẽ. Tunu na ũnarẽ aperã, na capajĩãrero ĩñarĩ, ‘Ñujãñuña bairo na caáto,’ ñi tũ̶goñanucũwũ̶. 11 Nairõ popiye na baio joroque na yu̶ ápu̶, Jesús mena na catũ̶goñatutuajãnaparore bairo ĩ. Ñubuerica wiiri caãno cãrõ caãnarẽ, bairo na yu̶ ápu̶. Bu̶tioro majũ na ũnarẽ yu̶ pesucu̶pu̶. Bairo narẽ bu̶tioro capesucu̶cu̶ ãnirĩ, ape macããrĩpu̶ cũ̶ãrẽ yu̶ ápú̶, to macããnarẽ popiye na átiácú̶. 12 “Torecu̶, popiye na baio joroque átigu̶, jĩcã rũ̶mu̶ Damasco macãpu̶ yu̶ ápú̶. Bairo sacerdote majã quetiuparã, ‘Narẽ ñeña,’ na caĩwoarica pũrõ mena na cañerotijoricu̶ yu̶ ãmu̶. 13 Bairo na cañerotijoricu̶ ãnirĩ Damasco caátíwã yu̶ caátó caãnoa, pasaribota caãno jõbui macããjẽ caasiyarije ũnierẽ ñiñawũ̶. Bairo tiere yu̶ caĩñarõ, muipu̶ netõrõ caasiyarije pu̶ame yu̶, yu̶ mena caáná tu̶pu̶ asiya etawu̶. 14 Bairo caasiyaetaro, jãã nipetiro yepapu̶ jãã ñacoapu̶. Bairo yepapu̶ jãã caãno, atore bairo jĩcãũ̶ yu̶re cũ̶ caĩbu̶su̶ocajorore yu̶ tũ̶gowu̶ hebreo yaye mena: ‘Saulo, Saulo, ¿dopẽĩ yu̶re mu̶ pesucu̶tiyati? Wecu̶ cũ̶ caágaetie jũ̶gori cũ̶ upau̶ pu̶ame ãpõã yucu̶ mena cũ̶rẽ cũ̶ catuapuaatato bero cũ̶ majũã royetunemoñami. Torea bairo mu̶ cũ̶ã mu̶ majũã mu̶ royetuya mu̶ caátipeere yu̶ caborore bairo mu̶ caáperie jũ̶gori.’ 15 “Yu̶ pu̶ame, ‘Quetiupau̶, ¿ñamu̶ ũcũ̶ mu̶ ãniñati?’ cũ̶ ñi jẽniñawũ̶. Bairo yu̶ caĩrõ, atore bairo ñinemowĩ tunu: ‘Yu̶a, Jesús Nazaret macããcũ̶ yu̶ ãniña. Roro yu̶ átigu̶, mu̶ cau̶sau̶a yu̶ ãniña. 16 Wãmu̶nu̶cãrĩ mu̶ caátí macãpu̶ ácú̶ja. Yu̶re caju̶ácu̶ mu̶ ãnigu̶. Tunu bairoa ãme yu̶ mu̶ caĩñarĩjẽ, tunu yu̶ mu̶ caĩñanemopee cũ̶ãrẽ caquetibu̶ju̶pau̶ mu̶ ãnigu̶. Bairi ãmerẽ mu̶rẽ yu̶ buiaeta ĩñoña. 17 Judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ na yu̶ netõõgu̶. Bairi mu̶rẽ natu̶ jou̶ yu̶ átiya ãmerẽ. 18 Camasã pu̶ame cacaapee biarãrẽ bairo caãna niñama. Bu̶tioro canaitĩãrõpu̶ caáñesẽãrãrẽ bairo caãna niñama. Bairo caãna nimirãcũ̶ã, cacaapee pããrãrẽ bairo, tunu cabusuropu̶ caáñesẽãrãrẽ bairo caãna nigarãma mu̶ caquetibu̶ju̶rijere na catũ̶gou̶saro jũ̶gori. Wãtĩ, na quetiupau̶re bairo cũ̶ caãninemorõ yu̶ boetiya. Dios yaye queti pu̶ame roquere na catũ̶gou̶sarore yu̶ boya. Tunu bairoa yu̶ mena na catũ̶goñatutuarore yu̶ boya. Bairo na catũ̶goñatutuaro, roro na caátajere na yu̶ masiriyobojagu̶. Dios yarã caroarã mena na cũ̶ã na ãnio joroque yu̶ átigu̶. Bairi mu̶rẽ natu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ rotijoya,’ ñi quetibu̶ju̶wĩ Jesús. 19 “Bairi quetiupau̶ rey Agripa mu̶rẽ ñinemoña: U̶mu̶recóopu̶ caãcũ̶ yu̶re cabuiaetaricu̶ yu̶re cũ̶ caátirotirore bairo yu̶ ápu̶. Cũ̶rẽ yu̶ botioepu̶. 20 Bairi atie, cũ̶ yaye quetire Damasco macããnarẽ yu̶ quetibu̶ju̶ jũ̶gowu̶. Cabero Jerusalén macããna, bairi nipetiro Judea yepa macããna, judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ atore bairo na ñi quetibu̶ju̶wu̶: ‘Dios mena tũ̶goña qũẽnoña roro mu̶jãã caátiãnajẽrẽ. Tiere tũ̶goña qũẽnorĩ, Dios cũ̶ carotirore bairo pu̶ame ása. Bairo caroaro ãnajẽ pu̶amerẽ mu̶jãã caáto ĩñarã, camasã pu̶ame, “Bairi na yerire merẽ wasoa yaparoupa,” ĩ masĩgarãma,’ na ñi quetibu̶ju̶wu̶. 21 Atiere yu̶ caquetibu̶ju̶rije wapa, judío majã pu̶ame templo wiipu̶ yu̶ caãno, ñerĩ yu̶ pajĩãgamiwã. 22 Bairo yu̶ na caátigamiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame yu̶ ju̶áticõã ninucũñami. Bairo yu̶ cũ̶ caátoi, nipetiro camasã quetiuparã, cabu̶goro macããna cũ̶ãrẽ yu̶ quetibu̶ju̶cõã ãninucũña ati rũ̶mu̶rĩ cũ̶ãrẽ mai. Profeta majã, bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ã, cabaipeere na caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ bairo jeto na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña camasãrẽ. Di rũ̶mu̶ ũno ricaati wãmerẽ na yu̶ quetibu̶ju̶etiya. 23 Atore bairo marĩrẽ ĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupã Moisejãã: ‘Popiye bairi bero, riacoagu̶mi Mesías, Dios cũ̶ cajou̶. Cũ̶ã nigu̶mi cariacoatacu̶ nimicũ̶ã tunu cacatijũ̶gopau̶. Tunu bairoa marĩ Israel poa macããna, ape poari caãna cũ̶ãrẽ caroa queti, na canetõpeere na quetibu̶ju̶gu̶mi Mesías,’ ĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupã Moisejãã,” ĩ quetibu̶ju̶yupu̶ Pablo Agripare. 24 Bairo Agripare cũ̶ cabairiquere cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ripau̶a, Festo pu̶ame atore bairo qũĩñupũ̶ Pablore bu̶su̶rique tutuaro mena: —¡Pablo mi mecũ̶cõãña! Bu̶tioro tiere mu̶ cabuerije jũ̶gori camecũ̶rẽ bairo ácu̶ mu̶ baiya. 25 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, atore bairo qũĩñupũ̶ Pablo: --Nocãrõ caãnimajũũ̶ Festo, cariape mu̶rẽ ñiña: Mecũ̶ mee yu̶ baiya. Yu̶ cabuerije cariape niña. Bairi tiere cariape catũ̶goñau̶ pu̶ame cabero, “Cariapea caquetibu̶ju̶rije niña,” ĩ masĩbujiou̶mi. 26 Ãnia niñami quetiupau̶ rey Agripa tie yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere caroaro camasĩ cũ̶ã. Bairo caãcũ̶ cũ̶ caãnoi, uwiricaro mano tiere cũ̶ yu̶ quetibu̶ju̶ya. Yu̶ caquetibu̶ju̶rije pu̶ame cayasioro ũnopũ̶ cabairique mee niña. Nipetiro camasã judío majã na caĩñarõ baiyupa. Bairi quetiupau̶ rey Agripa cũ̶ã tiere masĩjãñuñami —qũĩñupũ̶ Pablo Festore. 27 Qũĩ yaparo yua, atore bairo qũĩñupũ̶ Pablo quetiupau̶ rey Agripare: —Nocãrõ caãnimajũũ̶ Rey Agripa, ¿profeta majã marĩrẽ na caĩjũ̶goyeticũrĩqũẽrẽ cariape mu̶ tũ̶goyati? “Cariape tiere tũ̶goyami,” ñi tũ̶goñaña. 28 Bairo cũ̶ caĩrõ, bairo qũĩñupũ̶ Agripa Pablore: —Ato cãrõã mu̶ caquetibu̶ju̶rijeaca mena Jesure caĩroau̶, ¿cristiano yu̶ ãnio joroque yu̶ mu̶ átigayati? 29 Pablo pu̶ame atore bairo qũĩnemoñupũ̶ tunu: --Capee bu̶su̶rique mena, o petoaca yu̶ cabu̶su̶rije to ãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶, nocãrõ caãnimajũũ̶, bairi ato macããna nipetiro ãme yu̶ caĩrĩjẽrẽ catũ̶gorã cũ̶ã yu̶re bairo Cristore catũ̶gou̶sarã mu̶jãã caãnierẽ yu̶ boya. Ãpõãwẽ cadena mena popiye yu̶re bairo jiyaricarã mu̶jãã caãno roquere yu̶ boetiya —qũĩñupũ̶ Pablo Agripare. 30 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, quetiupau̶ rey Agripa wãmu̶nu̶cãñupũ̶. Tunu bairoa quetiupau̶ gobernador Festo, bairi Berenice mena, nipetiro to caruirã cũ̶ã wãmu̶nu̶cãñuparã. 31 Bairo wãmu̶nu̶cãrĩ bero yua, ape aru̶apu̶ acoásúparã, Pablo cũ̶ cabairijere ãmeo bu̶su̶ráná. Topu̶ atore bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: --Cũ̶, Pablo, ñee ũnie buicu̶periyami. Bairi cũ̶ cayasimasĩrõ maniña. Tunu bairoa preso jorica wiipu̶ cũ̶ caãnipee cũ̶ã maniña —ãmeo ĩñuparã. 32 Bairo ãmeo ĩ yaparori bero, bairo qũĩñupũ̶ Agripa Festore: --“Emperador romano yu̶ cabairijere cũ̶ caĩñabesero roquere yu̶ boya,” cũ̶ caĩẽtĩcõãta, mu̶ majũã cũ̶ mu̶ wiyomasĩbujiou̶ —qũĩñupũ̶.

Hechos 27

1 Pablore Italia yepapu̶ na cajogatũ̶goñarĩcãrõrẽã bairo caetaro, Pablo, aperã preso jorica wii caãna cũ̶ãrẽ na nuniwã jĩcãũ̶ quetiupau̶ capitán, Julio cawãmecu̶cu̶re, “Topu̶ narẽ cũ̶ neápáro,” ĩrã. Julio pu̶ame soldaua quetiupau̶ emperador ũ̶mu̶a mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ãmi. 2 Torena, Adramitio macãrẽ etari, cũmua capairica, Asia yepa macããrĩpu̶ caágarica mena ájããrĩ, jãã acoápú̶. Jãã mena ámí Aristarco cũ̶ã. Cũ̶ pu̶ame Macedonia yepapu̶ Tesalónica macã macããcũ̶ ãmi. 3 Bairo áná, cabusuri rũ̶mu̶ caãno Sidón macã petapu̶ jãã etawu̶. Topu̶ jãã caetaro, Julio pu̶ame caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena cũ̶ ámi Pablore. Cũ̶ bapa to macããnarẽ na ĩñañesẽã rotiwĩ Pablore, cũ̶ na caju̶átinemoparore bairo ĩ. 4 Cabero ti macãpu̶ caãniatana cũmua mena jãã ápú̶ tunu. Chipre yucu̶poa etarã, caãcõ nu̶gõã pu̶ame jãã netõmasĩẽpũ̶, wĩno jãã riape capapuro jũ̶gori. Torena, cariape nu̶gõã pu̶ame jãã netõápú̶. 5 Bairo ti yucu̶poare netõáná, Cilicia, bairi Panfilia cawãmecu̶ti yepaa tu̶pu̶, ria capairiyare jãã pẽñanetõápú̶. Bairo pẽñanetõ áná yua, Mira cawãmecu̶ti macã Licia yepa macãã macãpu̶re jãã etawu̶. 6 Bairo topu̶ jãã caetaro bero, soldaua quetiupau̶ capitán pu̶ame cũmua caparica Alejandría macãĩ caatíataca, Italia yepapu̶ caátíare bócaetawĩ. Tiare bócaetari yua, tia mena jãã árotiwĩ. 7 Bairo cũ̶ cajoatana áná yua, wĩno jãã riape capapuro jũ̶gori, capee rũ̶mu̶rĩ majũ jãã yowowu̶. Bairo yowomirãcũ̶ã, bu̶tioro popiye petiri beropu̶ jãã etawu̶ Gnido cawãmecu̶ti macã riapepu̶. Bairo wĩno jãã riape mai capapucõã ãnirecoaro jũ̶gori, Creta yucu̶poapu̶ Salmón cawãmecu̶ti petatu̶ caãcõ nu̶gõã pu̶ame jãã netõápú̶. 8 Ti yucu̶poa tũ̶nipu̶ netõáná yua, dopẽĩ ĩẽna majũ popiye bero, Caroa Petaari cawãmecu̶ti petare jãã etawu̶. Ti peta pu̶ame Lasea macã tu̶pu̶ ãmu̶. 9 Yoaro jãã cabaitutuátói, merẽ puebu̶cu̶ cõñarõ majũ baiwu̶. Wĩno bu̶tioro capapuparo jũ̶goye ãmu̶. Bairi yua, uwiomajũcõãwũ̶, jãã canetõápáta. Bairo cabairo ĩñarĩ, atore bairo na ĩmiwĩ Pablo: 10 --Mu̶jãã, ati cũmuarẽ cajũ̶gori majã, marĩ canetõápáta, uwiojãñuña. Bairo carorore marĩ caápáta, atia cũmua, bairi marĩ cajeátíe cũ̶ã yasicoagaro. Marĩ cũ̶ã marĩ yasicoabujiorã —na ĩmiwĩ Pablo. 11 Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, soldaua quetiupau̶ capitán pu̶ame Pablo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cariape tũ̶goemi. Ti cũmua upau̶, bairi cũ̶tu̶ macããcũ̶ capitájãã na caĩrĩjẽ pu̶amerẽ cariape tũ̶gowĩ. 12 Apeyera tunu ti peta, Caroa Petaari pu̶ame, puebu̶cu̶re to netõápáta, ñuẽpũ̶. Bairi tia caáná nipetiro jãñurĩpu̶a ti petare tuagaema. “Fenice macãã petapu̶ roque puebu̶cu̶re marĩ canetõata, ñubujioro. Topu̶ marĩ ároa,” ĩwã. Mai, Fenice peta cũ̶ã Creta yucu̶poapu̶a caãnimiatacũ̶ãrẽ, wĩno, muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atí nu̶gõã cawarua jope caatíe, tunu ape nu̶gõã cawarua jope caatíe cũ̶ã tutuaro mena ti petare papuetoesuparo. 13 Bairo jĩrĩãcã wĩno ape nu̶gõã warua jopei caatíere ĩñarã, “Marĩ ánemogarã tunu,” jãã ĩ tũ̶goñawũ̶. Bairo ĩ tũ̶goñarĩ yua, ti petapu̶ caãnimiatana jãã acoápú̶ catũ̶ni Creta yucu̶poatu̶aca. 14 Bairo cabero yua, caãno tu̶saroa ape wãme wĩno catutuarije majũ muipu̶ cũ̶ cawãmu̶ ató cawarua jope caatíe pu̶ame jãã papuetajũ̶gowu̶. 15 Bairo tutuaro capapuroi, jãã cũmuarẽ papu ãmejoreo jojũ̶gowu̶. Bairi cũmua pu̶ame wĩno caató riapere caámasĩẽtõĩ, “Toroque wĩno caátó pu̶ame to ácõãto,” jãã ĩwũ̶. 16 Tore bairo áná yua, jĩcã yucu̶poa Cauda cawãmecu̶ti poaacapu̶re jãã netõápú̶, bu̶tioro wĩno capapuroaeti nu̶gõã pu̶ame. Bairo ti poare netõátí yua, popiye mena cũmua õcããcã, jãã berore jãã catũ̶gãrĩcãrẽ jãã nejããwũ̶ capairica cũmuapu̶. 17 Bairo tiare nejããrĩ bero, yu̶tawẽẽrĩ capaca mena ti cũmua capairicare tũ̶gã ãmejoreori jiyatuwã u̶su̶ro, “Wĩno papupeere,” ĩrã. Cabero, “Sirte cawãmecu̶ti paputiropu̶ marĩ rocaware,” ĩ uwiri yua, jutii aseri wĩno cañerĩjẽ tia buipu̶ na cayoriquere õwãruiowã. Bairo na caáto, wĩno pu̶ame noo caboropu̶ cũmuarẽ papujowu̶. 18 Cabusuri rũ̶mu̶ caãno mai netõjãñurõ tutuaro wĩno capapurecoaro ĩñarĩ, ti cũmua na cajeátíe apeyere riapu̶ reñuaru̶gowã, “Ti cũmua to wãmu̶ paáto,” ĩrã. 19 Itia rũ̶mu̶ caátó, wĩno cajãnaetore ĩñamirĩ yua, na majũã ti cũmua macããjẽ majũ cũ̶ãrẽ riapu̶ reñuawã. 20 Capee rũ̶mu̶rĩ majũ muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶, ñocõã cũ̶ãrẽ jãã ĩñaepũ̶. Tunu bairoa wĩno bu̶tioro papunucũwũ̶. Bairo cabairoi, “Dope bairo marĩ bai netõmasĩẽna. Atoa marĩ yasicoagarã,” jãã ĩ tũ̶goñawũ̶. 21 Capee rũ̶mu̶rĩ u̶gari mee jãã ápú̶. Bairo cabairo ĩña, Pablo pu̶ame jãã nipetiro watoapu̶ wãmu̶nu̶cãrĩ atore bairo jãã ĩwĩ: --Yu̶ yarã, “Creta yucu̶poapu̶ marĩ tuaroa,” mu̶jããrẽ yu̶ caĩquetibu̶ju̶yátajere cariape mu̶jãã catũ̶goata, atore bairo roro majũ marĩ tãmu̶oetibujioatana. 22 Bairo cariape yu̶re catũ̶goetiatana nimirãcũ̶ã, yapapuaeticõãña. Marĩ mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ũcũ̶ yasietigu̶mi. Ati cũmua jeto yasigaro. 23 Ãme ñamirẽ yu̶ buiaetaami ángel, Dios cũ̶ cajou̶, cũ̶ yau̶ cũ̶ carotiricu̶ yu̶ caãnoi. 24 Cũ̶, ángel pu̶ame atore bairo ñiami: “Mu̶, Pablo, quetiupau̶ emperador romano yau̶re mu̶ cabairiquere caquetibu̶ju̶pau̶ mu̶ ãniña. Bairi uwieticõãña. Mu̶ jũ̶gori, mu̶, nipetiro ati cũmua macããna cũ̶ãrẽ mu̶jãã cayasibujiopeere ẽñotabojagu̶mi Dios,” ñi quetibu̶ju̶ami ángel. 25 Torena, yu̶ yarã tũ̶goña yapapuaeticõãña. Yu̶ pu̶ame, Dios mena yu̶ tũ̶goñatutuaya. Bairi, “Yu̶re ángel cũ̶ caĩquetibu̶ju̶atatore bairo cariape baigaro,” ñi tũ̶goñaña. 26 Bairi marĩ cayasietimiatacũ̶ãrẽ, wĩno pu̶ame marĩ papurocapeogaro jĩcã yucu̶poapu̶ —jãã ĩ quetibu̶ju̶wĩ Pablo. 27 Creta yucu̶poapu̶ caãniatana áná, pu̶ga semana bero ria capariya Adriático cawãmecu̶tiyare jãã etawu̶. Wĩno pu̶ame noo caboro jĩcã nu̶gõã pu̶ame, ape nu̶gõã pu̶ame caatíe jãã papujonucũwũ̶. Bairo jããrẽ wĩno caátiãno, ti cũmua macããna marineros pu̶ame ñami recomacã caãno, “Marĩã yepa tu̶pu̶ etarã marĩ baibauya,” ĩ tũ̶goña masĩcõãwã. 28 Bairo tũ̶goñamasĩcõãrĩ yua, jĩcãwẽ, yu̶tawẽ mena riapu̶ ruiojo cõñawã, “¿Nocãrõ to ũ̶cũ̶ãñati?” ĩrã. Bairo na caáticõñarõ, treinta y seis metros majũ ũ̶cũ̶ãrõ ãmu̶. Cabero cajũ̶goye jãñurĩ tore bairo áma tunu. To pu̶ame veintisiete metros majũ ũ̶cũ̶ãrõ ãmu̶. 29 Bairi, “Ũ̶tã rupaapu̶re marĩ rocaware,” ĩrã, ãpõãpãĩrĩ anclas canu̶cũ̶rĩjẽ baparicãnacãpãĩrĩ majũrẽ ti cũmua waturicaro cau̶saro pu̶ame reñuajori jiyatuwã. Bairo tie canu̶cũ̶rõ jũ̶gori jĩcãpau̶a capasaro ũno, Diore, “Tãmurĩ to busuáto,” qũĩ jẽniwã. 30 Ti cũmua macããna paabojari majã marineros pu̶ame, “Cũmua õcããcã mena marĩ ruticoároa,” ãmeo ĩñupã. Bairo caãmeo ĩatana ãnirĩ yua, “Ãpõãpãĩrĩ anclas canu̶cũ̶rĩjẽrẽ cajũ̶goro pu̶ame reñuajori jiyatunemogarã jãã átiya,” ĩtori, cũmua õcããcãrẽ ruiojogamiwã. 31 Bairo na caátigarijere ĩñarĩ, Pablo pu̶ame quetiupau̶ capitán, cũ̶ ũ̶mu̶a soldaua cũ̶ãrẽ atore bairo na ĩwĩ: —Ãnoa ati cũmuapu̶ na catuaeticõãta, dope bairo mu̶jãã bai netõmasĩẽtĩgarã. 32 Bairo Pablo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, soldaua pu̶ame ti cũmuacãrẽ jiyari cawẽẽrĩrẽ pajureri weneroca ñuajowã riapu̶. 33 Cabusuripau̶ yua, Pablo pu̶ame jĩcã wãme u̶garique ũnierẽ nipetiro jãã cau̶garo bori, atore bairo jãã ĩwĩ: --Merẽ pu̶ga semana etaya mu̶jãã cau̶ganucũrõrẽ bairo mu̶jãã cau̶gaeto jeto. “¿Dope bairo marĩ bairãati?” ĩrĩqũẽ jetore tũ̶goñarĩ, yoaro mu̶jãã u̶gaetiya. 34 Bairi jĩcã wãme u̶garique ũnierẽ mu̶jããrẽ tutuaro mena yu̶ u̶garotiya. Mu̶jãã cau̶garo boya, mu̶jãã cacatigaata. Cariape mu̶jããrẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ marĩ mena macããcũ̶ yasietigu̶mi. Mu̶jãã poawẽ jĩcãwẽãcã ũno yasietigaro —jãã ĩwĩ Pablo. 35 Bairo ĩ yaparo yua, pan rupaare nerĩ, nipetiro na caĩñajoro Diore, “Mu̶ ñujãñuña jãã mena,” ĩ jẽniwĩ. Jẽni yaparori, pããrẽ carecomacã tiare peenerĩ u̶gawĩ. 36 Bairo cũ̶ cau̶garo ĩñarĩ, nipetiro tũ̶goña tutuanemorĩ na cũ̶ã u̶gawã. 37 Jãã, ti cũmuapu̶ caãna doscientos setenta y seis majũ jãã ãmu̶ nipetiro. 38 Noo na caboro cãrõ u̶gari bero yua, ti cũmua macããjẽ trigo poarire riapu̶ reñuajo peyocõãwã ti cũmua bu̶tioro canu̶cũ̶rõ jũ̶gori, ati cũmua to wãmu̶ paáto, ĩrã. 39 Cabusuripau̶ caãno yua, ti cũmuarẽ paari majã marineros pu̶ame yucu̶poare ĩñarĩ, “Tame, ¿noo ũnopu̶ marĩ etayati?” ĩwã. Bairo ti yucu̶poare masĩẽtĩmirãcũ̶ã, carupa aru̶apu̶ paputiro yepare ĩñajowã. Ti paputirore ĩñarĩ yua, “Topu̶ ati cũmuarẽ marĩ cawatupãámasĩata, ti paputiropu̶ marĩ maamasĩgarã,” ãmeo ĩwã. 40 Bairo ĩrĩ yua, canu̶cũ̶rĩpãĩrĩ, ãpõãpãĩrĩ anclare na cajiyaata wẽẽrĩrẽ toa pajure rucõãwã. Bairo áti yaparori bero, capaca tia cũmuarẽ waatujoricapãĩrĩrẽ na cajiyaru̶pomiatajere õwãwã tunu. Tiere õwã yaparo, ti cũmua ĩqũẽã pu̶ame macãã asero, jutii aserore tũ̶gãmu̶gõyowã. Bairo na caáto, cũmua pu̶ame paputiro riapepu̶ pãájũ̶gowu̶. 41 Bairo átó yua, ti cũmua pu̶ame caũ̶cũ̶ãẽto, paputiro buipu̶ rocapeacoapu̶. Topu̶ rocapeari, cajũ̶goro pu̶ame dope bairo átitũ̶gãwu̶ojo masĩã mano, u̶su̶ro majũ ãmu̶. Bairo cabairoi, ti cũmuarẽ waturicatua pu̶amerẽ ocoturi jabe peerecõãjũ̶gowu̶ yua. 42 Bairo cabairo ĩñarĩ, soldaua pu̶ame preso caãnarẽ na pajĩãgamiwã, jĩcãũ̶ roca ñuaáti cũ̶ barutieticõãto, ĩrã. 43 Bairo na caátigamiatacũ̶ãrẽ, na quetiupau̶ capitán pu̶ame, Pablore canetõõgau̶ ãnirĩ, bairo na átirotiemi. Atore bairo pu̶ame bai rotiwĩ: “Nipetiro cajũ̶goye cabaamasĩrã rocañua áti, baa ánája catũ̶nipu̶,” jãã ĩwĩ. 44 Aperã cabaamasĩẽna pu̶amerẽ yucu̶pãĩrĩ, o apeye ti cũmua cawatiatapãĩrĩ mena na pasa pãárotiwĩ. Tore bairo átiri nipetiro catũ̶nipu̶ jãã netõ etapeticõãwũ̶, jĩcãũ̶ ũcũ̶ yasiricaro mano.

Hechos 28

1 Jãã nipetiro catũ̶nipu̶ jãã capãáetapetiro, ti yucu̶poa macããna pu̶ame, “Ati yucu̶poa Malta cawãmecu̶ti poa niña,” jãã ĩ quetibu̶ju̶wã. 2 To macããna camasã ñujãñuwã jãã mena. Oco caocaro bu̶tioro cayu̶su̶aro jũ̶gori peero, pairi peero jãã riobojawã. Riori bero, jãã piijowã, jãã jũmarotirã. 3 Mai, Pablo pu̶ame pee caboporijere cajeatacu̶ ãnirĩ, ti peeropu̶ wetĩãwĩ. Bairo cũ̶ cawetĩã ãnipau̶a, ãña peepu̶ caãniatacu̶ caasirijere uwiri cawiti ácú̶, Pablo wãmopu̶ cũ̶ bacarocayoa etawĩ. Topu̶a tusacõãwĩ. 4 Ti yucu̶poa macããna pu̶ame, ãña Pablo wãmopu̶a cũ̶ tusarore ĩñarĩ, atore bairo ãmeo ĩwã na majũ: “Ãni camasã pajĩãreri majõcu̶ ãcũ̶mi. Bairi ria capairiyare canetõatacu̶ nimicũ̶ã, roro cũ̶ caátaje wapa riacoagu̶mi. Marĩ jũ̶gũẽõ cariape caãcõ cũ̶ cacatiro boecomo,” ãmeo ĩwã. 5 Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, Pablo pu̶ame ãñarẽ wẽẽroca tĩãwĩ peeropu̶. Bairo átiri bero, dope bairo baiemi Pablo. 6 Nipetiro to macããna pu̶ame, “Jicoquei cũ̶ bipicoagaro,” ĩmiwã. “Cabipieticõãta, masĩã mano caãno tu̶saroa ñarocacũmu riacoagu̶mi,” ĩ tũ̶goñamiwã. Yoaro bairo cũ̶ cabaipeere ĩñacoteñamirĩ yua, ricaati tũ̶goñawã tunu: “Ãni, caũ̶mu̶ mee, jũ̶gũẽ ũcũ̶ nibauyami,” ĩwã. 7 To jãã caãnotu̶aca ãmu̶ Públio cawãmecu̶cu̶, ti yucu̶poa macããcũ̶ caãnimajũũ̶ ya yepa. Cũ̶, Públio pu̶ame caroaro mena jãã bocáwĩ. Bairi itia rũ̶mu̶ majũ jãã ju̶átinemowĩ, cũ̶ ya wiipu̶ jãã caãno. 8 Tiwatoare Públio pacu̶ bu̶goye, rií yopotaje mena riau̶ yosawĩ. Bairo cũ̶ cabairo, Pablo pu̶ame qũĩñau̶ ámí. Cũ̶ tu̶pu̶ eta, Diore jẽnirĩ bero, cariau̶re cũ̶ ru̶poapu̶ cũ̶ wãmorĩrẽ ñigãpeowĩ. Bairo cũ̶ caátoa, caticoami cariayecu̶timiatacu̶ pu̶ame yua. 9 Bairo Pablo cũ̶ caátiere tũ̶gorã, ti yucu̶poa macããna aperã cariayecu̶na cũ̶ã cũ̶ tu̶pu̶ etawã, na riayere cũ̶ netõõrotirã etarã. Bairo na caetaro, Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ mena na, nipetirore na catiowĩ Pablo. 10 Bairo Pablo na cũ̶ caátoi, capee wãmerĩ jãã átiroawã. Cabero ti yucu̶poa caãniatana cũmua capairicapu̶ tunu jãã caájããrĩ rũ̶mu̶ caetaro áná, jãã cacũ̶gopee caãno cãrõrẽ jãã nuniwã. 11 Bairi itiarã muipu̶a majũ ti yucu̶poare ãnirĩ bero, cũmua õcããcã jãñurĩrẽ jãã ájããwũ̶. Ti cũmua pu̶ame Alejandría macãĩ caatíataca, ti yucu̶poapu̶ puebu̶cu̶re canetõátáca ãmu̶. Tia pu̶ame, caĩqũẽãpu̶ aperã camasã jũ̶gũẽã Cástor, bairi Polux cawãmecu̶na na cabaurijei wãmecu̶ti tusawu̶. 12 Tia mena áná yua, Siracusa petapu̶ jãã etawu̶. Topu̶ etari, itia rũ̶mu̶ majũ jãã tuawu̶. 13 Siracusapu̶ caãnimiatana catũ̶niaca jãñurĩ jãã ápú̶ tunu. Bairo áná yua, Regio macãpu̶ jãã etawu̶. Cabusuri rũ̶mu̶ caãno, wĩno ape nu̶gõã warua jopei caatíe jãã etawu̶. Tie watoa áná, cabusuri rũ̶mu̶ caetaro, jãã etawu̶ Puteoli cawãmecu̶ti macãrẽ. 14 Ti macãpu̶ etarã, jãã bocáetawu̶ jĩcããrã marĩ yarã Jesure catũ̶gou̶sari majãrẽ. Na pu̶ame, “Jĩcã semana jãã mena mu̶jãã tuagarã,” jãã ĩwã. Bairo bairi beropu̶ jãã etawu̶ Roma macãpu̶re yua. 15 Mai, marĩ yarã Roma macããna pu̶ame merẽ tũ̶goyupa jãã cabairijere. Bairo tie quetire catũ̶goatana jĩcããrã maapu̶, Foro de Apio cawãmecu̶topu̶ jãã bocáwu̶. Aperã Tres Tabernas cawãmecu̶topu̶ jãã bocáwu̶. Bairo jããrẽ na cabocáro ĩñarĩ, Pablo pu̶ame, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩ jẽniwĩ Diore. Tũ̶goña yeri tutuanemo joroque cũ̶ áma. 16 Bairi Roma macãpu̶ jãã caetaro bero yua, to macããna quetiuparã pu̶ame Pablore noo cũ̶ caboripau̶pu̶ cũ̶ ãnirotiwã. Bairãpu̶a, jĩcãũ̶ soldaure qũĩñaricanu̶gõ rotiwã. 17 Itia rũ̶mu̶ Roma macãpu̶ jãã caetaatato bero, Pablo pu̶ame ti macã macããna caãnimajũrãrẽ na piijowĩ. Cabero cũ̶ tu̶pu̶ na caneñapetietaro bero ĩña, atore bairo na ĩwĩ: --Yu̶ yarã tũ̶goya: Marĩ yarã judío majãrẽ jĩcã wãmeacã ũno roro na yu̶ ápewu̶. Tunu bairoa marĩ ñicũ̶jãã ãnana na caátiãnajẽrẽ bairo marĩ caátinucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ jĩcã wãmeacã ũno yu̶ bu̶su̶paiepu̶. Bairo yu̶ caáperimiatacũ̶ãrẽ, judío majã Jerusalén macããna yu̶re ñerĩ, yu̶ jowã romano majãrẽ. 18 Romano majã pu̶ame yu̶ cabairijere jẽniña yaparori bero, “Pablo ñe ũnie buicu̶periyami. Bairi cũ̶ cayasimasĩrõ maniña,” ĩrĩ, yu̶ wiyogamiwã. 19 Bairo yu̶re na cawiyogamiatacũ̶ãrẽ, Jerusalén macããna judío majã pu̶ame bairo na caáto boema. Bairo na caboeto ĩñarĩ yua, “Emperador romano yu̶ cabairijere cũ̶ caĩñabesero roquere yu̶ boya,” na ñiwũ̶. Yu̶ ya poa macããna na caátiere yu̶ cabu̶su̶jãgarije camanimiatacũ̶ãrẽ, bairo na ñiwũ̶. 20 Bairi yua, ãmerẽ mu̶jããrẽ yu̶ piijoápu̶, mu̶jããrẽ ĩña, mu̶jãã mena bu̶su̶gu̶. Marĩ israelita majãrẽ Dios cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩqũẽrẽ cariape yu̶ catũ̶gou̶sarije wapa ati wẽẽrĩ cõmee wẽẽrĩ cadena mena jiyaricu̶ yu̶ ãniña —na ĩwĩ Pablo Roma macããna judío majã caãnimajũrãrẽ. 21 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶go, bairo qũĩwã: --Jĩcã carta papera ũnorẽ judea yepa macããna judío majã mu̶ cabairijere jãã quetibu̶ju̶ joñaẽtĩñama. Tunu bairoa marĩ yarã judío majã ti yepapu̶ caatíatana cũ̶ã mu̶ cabairijere jĩcã wãme ũno bu̶su̶paietinucũñama. 22 Bairãpu̶a, atore bairo jãã tũ̶gonucũña: “Camasã nipetiropu̶ macããna bu̶su̶pairã átiyama cawãma poare, ricaati catũ̶goñarĩ majãrẽ,” ĩrĩqũẽ jetore jãã tũ̶gonucũña. Bairi dope bairo mu̶ caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ jãã mu̶ caquetibu̶ju̶ro jãã tũ̶gogaya —qũĩwã Pablore. 23 Bairo qũĩ yaparo yua, jĩcã rũ̶mu̶ Pablo na cũ̶ cabu̶su̶pa rũ̶mu̶rẽ besewã. Cabero ti rũ̶mu̶ caetaro, capããrã camasã Pablo cũ̶ caãni wii tu̶pu̶ neñaetawã. Bairo na caneñaetaro bero, Pablo pu̶ame Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re, cabusuripau̶ caãno narẽ cabuejũ̶goatacu̶ ñamicã caãnopu̶ na buejãnawĩ. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ bairi tunu profeta majã ãnana na cawoatucũrĩqũẽ cũ̶ãrẽ na ĩña quetibu̶ju̶wĩ, Jesucristo, Mesías cũ̶ caãnierẽ cariape na catũ̶gou̶saparore bairo ĩ. 24 Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶ro, jĩcããrã tiere cariape tũ̶gowã. Aperã cariape tũ̶goema. 25 Bairo jĩcãrõrẽ bairo cariape catũ̶goena ãnirĩ Pablo tu̶pu̶ caneñamiatana ti wiiri witijũ̶goámá. Pablo pu̶ame atore bairo na ĩnemowĩ: --Espíritu Santo mu̶jãã ñicũ̶jãã ãnanarẽ cũ̶ caĩrĩqũẽ cariapea ãñupã. Atore bairo na ĩñupĩ profeta Isaías jũ̶gori: 26 ‘Ati yepa macããnarẽ atore bairo na ĩ quetibu̶ju̶ ñesẽãũ̶jã: Ati yepa macããna yu̶ yaye quetire tũ̶gomirãcũ̶ã, di rũ̶mu̶ ũno tiere tũ̶gomasĩẽtĩñama. Tunu bairoa cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, di rũ̶mu̶ ũno yu̶ caátiere ĩñamasĩẽtĩñama. 27 Ati macã macããna na yeripu̶ catũ̶goñamasĩgaetoi, cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, yu̶ caátiere ĩñamasĩẽtĩñama. Tunu bairoa caãmoo cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, yu̶ yaye quetire tũ̶gomasĩẽtĩñama. Na yeripu̶re tũ̶goñamasĩẽtĩñama na yu̶ caquetibu̶ju̶gamirĩjẽrẽ. Bairi, “Jãã mu̶ netõõwã,” ñietinucũñama,’ qũĩ rotiyupi Espíritu Santo mu̶jãã ñicũ̶jãã ãnanarẽ Isaías ãnacũ̶rẽ. 28 Bairi mu̶jãã judío majã, mu̶jãã catũ̶gogaetie bui, ati rũ̶mu̶i judío majã caãmerã pu̶amerẽ yu̶ quetibu̶ju̶jũ̶goágu̶ camasãrẽ Jesucristo jũ̶gori Dios cũ̶ canetõõgarijere. Na pu̶ame roque tũ̶gou̶sagarãma —na ĩwĩ Pablo. 29 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶go, Roma macããna judío majã na majũ jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goetiri, ãmeo bu̶su̶rique netõrĩ ti wiire witiámá. 30 Pablo pu̶ame pu̶ga cũ̶ma majũ ãmi, aperã dinero bori cũ̶ na cawasocũrĩcã wiire. Ti wiipu̶ ãcũ̶, nipetiro cũ̶rẽ caĩñarã etanucũrãrẽ u̶seanirĩqũẽ mena na bocánucũwĩ. 31 Ti macãpu̶ ãcũ̶, uwiricaro mano cũ̶ catũ̶goñatutuarije mena camasãrẽ na quetibu̶ju̶ ãninucũwĩ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re. Tunu bairoa aperã ẽñotaricaro mano marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ caãnierẽ na bueãninucũwĩ Pablo. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

Romanos 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶ Jesucristore capaabojari majõcu̶ yu̶ ãniña ati cartare cawoajou̶. Yu̶ beseri, yu̶ piijowĩ Dios, cũ̶ yau̶ apóstol yu̶ caãnipeere bou̶. Cũ̶ yaye queti camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ Dios. 2 Merẽ baipu̶a, cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijorã cũ̶ yarã profeta majã ãnana mena jũ̶gori quetibu̶ju̶cũñañupĩ camasãrẽ cũ̶ ya tutipu̶ atie caroa quetire. 3 Atie yu̶ caquetibu̶ju̶pee pu̶ame marĩ Pacu̶ Dios macũ̶ Jesucristo marĩ Quetiupau̶ yaye queti, caroa queti niña. Mai, cũ̶ pu̶ame ati yepapu̶re buiau̶, ati rupau̶ cu̶tiri buiayupi rey David ãnacũ̶ pãrãmirẽ bairo. 4 Cabero cũ̶ cariacoamiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori cũ̶ catioyupi Jesure. Bairi marĩ camasã pu̶ame tiere ĩñarĩ, “Jesús, Dios macũ̶ catutuau̶ majũ ñe ũnie caru̶saecu̶ niñami,” marĩ caĩmasĩparore bairo ĩ, cũ̶ catioyupi. Tunu bairoa, “Cũ̶ cũ̶ã Dios cũ̶ caãnajẽ cu̶tie nipetirijere cacũ̶gou̶ majũ niñami,” marĩ caĩmasĩparore bairo ĩ, cũ̶ catioyupi Dios Jesure. 5 Dios pu̶ame Jesucristo jũ̶gori yu̶ besewĩ. Cũ̶ yau̶ apóstol paarique, caroa macããjẽ paarique majũrẽ yu̶ cũwĩ. Bairo yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ ati u̶mu̶recóo macããna nipetiropu̶ cũ̶ yaye nocãrõ caroa quetire tũ̶gou̶sari, cũ̶ carotirore bairo na caátiparore bairo ĩ. 6 Bairi mu̶jãã, Roma macã macããna cũ̶ãrẽ Jesucristo yarã mu̶jãã ãnio joroque mu̶jãã ásupi Dios, tie caroa quetire mu̶jãã catũ̶gou̶saro jũ̶gori. Bu̶tioro mu̶jãã maiñami. Cũ̶ ya poa cũ̶ cabeserica poa macããna mu̶jãã ãnio joroque mu̶jãã ásupi. Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Marĩ Pacu̶ Dios, bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caroare mu̶jããrẽ na jonemoáto. Tunu bairoa caroa yericu̶taje cũ̶ãrẽ na jonemoáto, ñiña. 8 Caãnijũ̶goro atiere mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶jũ̶goya mai: Nipetiropu̶ macããna u̶seanirĩqũẽ mena tũ̶gonucũñama Jesucristo mena caroaro mu̶jãã catũ̶goñatutuãnierẽ. Bairo tocãnacãũ̶pu̶a mu̶jãã cabaiãnierẽ tũ̶gori, yu̶ pu̶ame, “Jãã Pacu̶, mu̶ ñujãñuña jãã mena,” ñinucũña Diopu̶re. Jesucristo jũ̶gori bairo ñi jẽninucũña. 9 Nipetirije yu̶ catutuarije mena Dios cũ̶ carotirore bairo yu̶ átinucũña, cũ̶ macũ̶ yaye caroa quetire quetibu̶ju̶. Bairi Dios pu̶ame masĩñami tocãnacãnia cũ̶rẽ mu̶jãã yu̶ cajẽnibojanucũrĩjẽrẽ. 10 Apeye cũ̶ãrẽ atore bairo cũ̶ ñi jẽninucũña: “Mu̶ caborije caãmata, yu̶re Roma macãpu̶ yu̶ mu̶ árotigu̶. Mu̶rẽ catũ̶gou̶sarãrẽ na ñiñagaya,” cũ̶ ñi jẽninucũña tocãnacãnia. 11 Yoaro mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ ágatũ̶goña ãninucũmiña. Mu̶jãã, to macããnarẽ nemojãñurõ Jesucristo mena catũ̶goñatutuarã mu̶jãã caãnipeere bou̶, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶nemogaya. Bairi mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ ágatũ̶goñanucũmiña bu̶tioro. 12 Bairo mu̶jããrẽ ĩgu̶ ñiña: Yu̶, mu̶jãã cũ̶ã, pu̶ga nu̶gõãpu̶a Jesucristo mena marĩ tũ̶goñatutuaya. Bairo marĩ catũ̶goñatutuarijere caroaro yerijõrõ marĩ caãmeoquetibu̶ju̶parore bairo ĩ, mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ áganucũmiña bu̶tioro. 13 Yu̶ bairãrẽ bairo caãna, atiere mu̶jãã camasĩrõ yu̶ boya: Ape yepaa macããna judío majã caãmerãrẽ na yu̶ caquetibu̶ju̶ro tũ̶gori bero, jĩcããrã cũ̶ tũ̶gou̶sanucũñama Jesure. Torea bairo mu̶jããtu̶ macããna cũ̶ã na catũ̶gou̶saparore bairo ĩ, mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ áganucũmiña. Bairo áganucũmicũ̶ã, mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ ámasĩẽtĩña mai. 14 Tocãnacãũ̶pu̶rea camasãrẽ besericaro mano caroaro mena yu̶ quetibu̶ju̶ rotiwĩ Dios: Marĩ yaye cabu̶su̶rã, aperã marĩ yayere cabu̶su̶ena, bueri majã camasĩrã, aperã camasĩẽna cũ̶ãrẽ nipetirore yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ. 15 Bairi mu̶jãã ya macã macããna Jesucristore catũ̶gou̶saenarẽ cũ̶ yaye quetire bu̶tioro na yu̶ quetibu̶ju̶ganucũña. 16 Noa ũna camasã tie caroa quetire na catũ̶gou̶saata, na netõõgu̶mi Dios peeropu̶ na caábujiopeere. Bairi tie caroa quetire di rũ̶mu̶ ũno yu̶ quetibu̶ju̶boboetiya. Caãnijũ̶goro tie caroa quetire nipetiro judío majãrẽ na quetibu̶ju̶jũ̶goyupa Jesujãã. Bairi ãmerẽ yua judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ quetibu̶ju̶rã jãã átiya. 17 Atie queti bairo marĩ masĩõña: “Jesucristo mena na catũ̶goñatutuari wãme mena jeto jũ̶gori carorije cawapa cũ̶goenarẽ bairo na ĩñañami Dios,” marĩ ĩ masĩña. Torea bairo na ĩñañami cũ̶ mena catũ̶gou̶sajũ̶gorãrẽ. Atiere torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatuyayupa tirũ̶mu̶pu̶re: “Cañuu̶rẽ, cũ̶ mena catũ̶goñatutuau̶ cũ̶ caãnie jũ̶gori, ‘Ñe ũnie carorije cawapa cũ̶goecu̶ niñami,’ qũĩ ĩñagu̶mi Dios,” ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶. 18 Bairi bairo baiya: Marĩ Pacu̶ Dios u̶mu̶recóopu̶ caãcũ̶ ati yepa macããna cañuena, cariape caátiãmerãrẽ roro popiye na tãmu̶o joroque na átimasĩñami. Na pu̶ame roro na caátie mena aperãrẽ caroa cariape quetire na tũ̶gou̶saetio joroque na átiyama aperã camasãrẽ. 19 Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame nipetiro camasãrẽ cũ̶ caátiãnierẽ na camasĩrõ boyami. Merẽ cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ na ĩñoñupĩ. Na, cañuena cũ̶ãrẽ tiere na ĩñoñupĩ. 20 Caãnijũ̶goripau̶pu̶a nipetiro camasã ĩñajũ̶goasúpa ati yepa, ati u̶mu̶recóo, caãno cãrõ Dios cũ̶ caqũẽnorĩqũẽrẽ. Tiere caĩñarã majũ ãnirĩ Diore ĩñaetimirãcũ̶ã, “Ati u̶mu̶recóore caqũẽnorĩcũ̶ Dios niñami. Cũ̶ catutuarije petietiya,” na caĩpea niña. Bairi, “ ‘¿Dios, cũ̶ ãnicu̶ti? Yu̶ra mácũ̶mi,’ ĩ tũ̶goñarĩ mu̶rẽ jãã ĩroaepu̶,” Diore na caĩpee mee niña. 21 Bairo ĩrĩcãrõ mano merẽ caroaro majũ cũ̶ caãnierẽ masĩñama. Bairo cũ̶ masĩmirãcũ̶ã, “Ãniñami Dios ati u̶mu̶recóore caqũẽnorĩcũ̶,” qũĩ nu̶cũ̶bu̶goetinucũñama. Diore qũĩroagaetiyama. Tunu bairoa tocãnacã rũ̶mu̶ camasãrẽ na cũ̶ caĩñaricanu̶gõmiatacũ̶ãrẽ, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩ basapeogaetinucũñama Diore. Nemojãñurõ cañuena ãnirĩ ricaati majũ tũ̶goñarĩqũẽ jetore tũ̶goñanucũñama. Torena, caroa macããjẽ cariape quetire tũ̶gomasĩẽtĩñama. 22 “Jãã, camasĩrã majũ jãã ãniña,” caĩrã nimirãcũ̶ã, catũ̶gomasĩẽna majũ niñama. 23 Bairo caãna ãnirĩ Dios tocãnacã rũ̶mu̶a caãnicõãninucũũ̶rẽ qũĩroaetiyama. Bairo qũĩroaetiri yua, yucu̶, ũ̶tã ũnie mena camasã bauriquere bairo cabaurãrẽ na qũẽnonucũñama. Camasã cayasiparã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, na bauriquere bairo cabaurãrẽ na ĩroanucũñama. Tunu macãnu̶cũ̶ macããna minia, ãña, aperã waibu̶toa bauriquere bairo cabaurã cũ̶ãrẽ na qũẽnorĩ na ĩroanucũñama. 24 Bairo cũ̶rẽ na caĩroaetie wapa Dios cũ̶ã na piticõãñami. Na caboro carorije nipetirije na caátigarijere na áparo ĩ, na piticõãñami. Bairo na cũ̶ capitiro yua, na pu̶ame netõjãñurõ roro caboborije ũnierẽ ãmeo átinucũñama. 25 Cariape macããjẽ quetibu̶ju̶riquere tũ̶gou̶saricaro ũnorẽã, ricaati roro ĩtorique majũrẽ tũ̶gou̶sanucũñama. Tunu Diore qũĩroaricaro ũnorẽã, ati u̶mu̶recóo macããna cũ̶ caqũẽnorĩcãrã bauriquere bairo cabaurãrẽ na ĩroanucũñama. Bairo na caĩroamiatacũ̶ãrẽ, Dios roque nipetirijere caátacu̶ cũ̶ caãnoi tocãnacã rũ̶mu̶a cũ̶ marĩ cabasapeocõã ninucũrõ ñuña. Bairoa to baiáto. 26 Bairo cũ̶rẽ na caĩroatie wapa Dios cũ̶ã na piticõãñami, na rupau̶ caborore bairo carorije nipetirije na caátigarije caboborijere na áparo ĩ. Bairo na pitiri yua, carõmia, caũ̶mu̶a mena na caãmeo átiparo ũnorẽã, ricaati na majũ carõmia pu̶garãpu̶a roro ãmeo átiepenucũñama. 27 Caũ̶mu̶a cũ̶ã na majũ roro ãmeo átinucũñama. Roro átaje caboborije ũnie majũrẽ átinucũñama. Carõmia mena na caãmeo átiparo ũnorẽã, na majũ caũ̶mu̶a pu̶garãpu̶a roro ãmeo átiepenucũñama. Bairo roro ána yua, na majũ na rupau̶re rorije riaye to baio joroque átinucũñama. 28 Nipetirije cũ̶ caátajere ĩñamirãcũ̶ã, Diore qũĩroagaetiyama. Bairo cũ̶ na caĩroagaetie wapa, Dios cũ̶ã na piticõãñami. “Na caboro roro ricaati na catũ̶goñarĩjẽ mena na tũ̶goña ãmarõ,” ĩ, na piticõãñami. Bairo cũ̶ caáto, na pu̶ame nemojãñurõ roro átinucũñama. 29 Nipetiri wãme carorijere caátinetõmajũcõãrã niñama. Bairo caána ãnirĩ bopaca ĩñarĩcãrõ mano roro átiganucũñama camasãrẽ. Tunu carõmia mena roro átiepepainucũñama. Tunu bairoa apeye ũnierẽ cacũ̶gorã nimirãcũ̶ã, netõjãñurõ cũ̶gonemoganucũñama. Nipetirije carori wãmerẽ átinucũñama. Aperã yayere ĩñau̶garipeanucũñama. Ãmeo pajĩãganucũñama. Roro ãmeo tutinucũñama. Camasãrẽ na ĩtoepenucũñama. Aperã cũ̶ã roro bu̶su̶painucũñama. 30 Aperã cũ̶ãrẽ roro na átigarã, na caáperimiatacũ̶ãrẽ, roro na bu̶su̶jãnucũñama. Diore cateerã majũ niñama. Aperãrẽ na tũ̶goña yapapuao joroque na átinucũñama. “Jãã roque caãnimajũrã jãã ãniña aperã netõrõ,” ĩnucũñama. Na majũ na catũ̶goñarĩjẽ mena roro na caátipeere tũ̶goñabócari roro átinucũñama. Na pacu̶a cũ̶ãrẽ na baibotionucũñama. 31 Cariape tũ̶gogaetimajũcõãñama. “Bairo jãã átigarã,” na caĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ na caĩrõrẽ bairo áperinucũñama. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ cũ̶ maiẽtĩñama. Tunu apeyera roro aperã na na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, na masiriyobojagaetinucũñama. Aperã cũ̶ãrẽ na bopaca ĩñagaetinucũñama. 32 Bairo cabaiãnarẽ cabero na recõãgu̶mi Dios peeropu̶. Tiere ati yepapu̶ Dios cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ masĩmirãcũ̶ã, na pu̶ame carorijere áticõã ninucũñama. Bairo caána ãnirĩ aperã narẽ ĩñacõrĩ roro na caátiere ĩñarã, “Marĩ caátorea bairo na cũ̶ã roro átiyama,” ĩ u̶seaninucũñama.

Romanos 2

1 Bairi noo caãna mu̶jãã mena macããna pu̶ame, “Ãnoa carorã cañuena niñama,” na caĩata, camasã na caátiere caĩñabeserãrẽ bairo bainucũñama. Mu̶jãã cũ̶ã narẽã bairo roro caátipairã mu̶jãã ãniña. Bairi mu̶jãã pu̶ame aperãrẽ, “Mu̶jãã yaye wapa mu̶jãã buicu̶tiya,” na mu̶jãã caĩata, mu̶jãã cũ̶ã narẽã bairo cabuicu̶na mu̶jãã tuacõãña. 2 Atore bairo marĩ ĩ masĩña: “Dios pu̶ame roro caánarẽ, ‘Na yaye wapa popiye na baio joroque na yu̶ átigu̶,’ cariapea cũ̶ caĩcũrĩcãrõrẽã bairo átimajũcõãgu̶mi,” marĩ ĩ masĩña. 3 Mu̶jãã, “Ãnoa roro caána niñama,” camasãrẽ caĩbeserã nimirãcũ̶ã, mu̶jãã cũ̶ã narẽã bairo roro mu̶jãã átinucũña. Bairi, “Jãã caátiere ĩñabeseecu̶mi Dios,” mu̶jãã ĩ masĩẽtĩña. Mu̶jãã cũ̶ãrẽ mu̶jãã caátiere ĩñabesemajũcõãgu̶mi Dios. 4 Baipu̶a mai, mu̶jããrẽ caĩñamai ãnirĩ jicoquei mu̶jããrẽ ĩñabeseetigu̶mi. Roro mu̶jãã caátiãnierẽ tũ̶goña yapapuari mu̶jãã catũ̶goñawasoarore bori caroaro yerijõrõ cotei átiyami Dios. Mu̶jãã pu̶ame roque ricaati tũ̶goñarĩ, “Marĩ caátiãnie, ñurõ Dios cũ̶ caĩñajoro. Bairi ñe ũnie cawapa cũ̶goena marĩ ãna,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñanucũña. 5 Catũ̶gomasĩẽna mu̶jãã ãniña. Dios pu̶ame caroaro yerijõrõ roro mu̶jãã caátiere mu̶jãã catũ̶goñawasoapeere cũ̶ cacotemiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame yapapuari roro mu̶jãã caátiere mu̶jãã tũ̶goña wasoagaetiya. Bairo caãna mu̶jãã caãnoi, mu̶jãã yaye wapa pairo ãninemorõ baiya. Bairi cabero Dios cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro, cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo cariapea netõjãñurõ popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã átigu̶mi. 6 Ti rũ̶mu̶ caãno Dios pu̶ame camasã tocãnacãũ̶pu̶rea na caátawãmerĩ caãno cãrõrẽ ĩñacõñarĩ na ĩñabesegu̶mi. 7 Camasã jĩcããrã caroaro áticõã ninucũñama. Caroaro caroa macããjẽrẽ átiãniganucũñama. Dios cũ̶ caĩñajesorije ũnierẽ átiãninucũñama. Tocãnacã rũ̶mu̶a Dios mena ãnijãnagaetinucũñama. Na ũna roquere yeri capetietie majũrẽ na jogu̶mi Dios. 8 Aperã roque na caátore bairo áperinucũñama. Na ũna Diore baibotiori cũ̶ yaye cariape macããjẽ quetire catũ̶gou̶sagaena roquere tutuaro mena popiye na baio joroque na átigu̶mi. Carorije macããjẽrẽ na caborije jũ̶gori tutuaro mena popiye na baio joroque na átigu̶mi. 9 Nipetiro roro caátipairã roro popiye tãmu̶ogarãma. Caãnijũ̶goro judío majã cañuena tore bairo tãmu̶ojũ̶gogarãma. Na bero judío majã caãmerã cũ̶ã cañuena popiye tãmu̶ogarãma. 10 Aperã caroa macããjẽrẽ caátiãninucũrã roquere caroaro na átigu̶mi Dios. Nipetiro camasã na catũ̶goro, “Caroaro majũ mu̶jãã ápu̶,” na ĩgu̶mi. Tunu caroa yericu̶tajere na jogu̶mi. Caãnijũ̶goro tore bairo na átigu̶mi judío majã cañurãrẽ. Na bero judío majã caãmerã cañurã cũ̶ãrẽ bairoa na átigu̶mi. 11 Bairi judío majã, aperã judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ na ĩñaricawoetiyami Dios. Jĩcãrõ tũ̶ni caroaro cariape na ĩñañami nipetiro camasãrẽ. 12 Judío majã caãmerã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ masĩẽtĩñama. Bairo tiere masĩẽtĩmirãcũ̶ã, tocãnacãũ̶pu̶a yasicoagarãma, roro na caátie jũ̶gori. Judío majã roque cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ masĩñama. Bairo masĩmirãcũ̶ã, tiere na cabaibotiorije wapa yasicoagarãma na cũ̶ã. 13 “Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ na catũ̶gorije jũ̶gori, ñe ũnie carorije wapa cacũ̶goena niñama,” na ĩ, ĩñaẽtĩñami Dios camasãrẽ. Cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ tũ̶gori bero caroaro caána roquere, “Ñe ũnie carorije wapa cacũ̶goena niñama,” na ĩ, ĩñañami. 14 Judío majã caãmerã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ masĩẽtĩmirãcũ̶ã, na majũ caroa macããjẽrẽ na caápata, Dios cũ̶ carotirore bairo ána átiyama. Bairo na caápata, na yeripu̶ tie carotirore bairo caátimasĩrã tuayama. 15 Bairi caroaro na caátiãnie mena cariape na caãnierẽ marĩ masĩõ joroque átiyama. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ camasĩrãrẽ bairo niñama. Bairi cariape na caápericõãta, na majũ na yeripu̶, “Marĩ buicu̶tiya,” ĩ masĩñama. Tunu bairoa caroa macããjẽrẽ na caátiatato bero caãmata roque, “Cabuimána marĩ ãniña,” ĩ masĩnucũñama. 16 Atie Dios yaye queti yu̶ caquetibu̶ju̶rore bairo baicoagaro: Dios cũ̶ macũ̶ Jesure cũ̶ caĩñabeserotiri rũ̶mu̶ caetaro nipetiro roro na catũ̶goñarĩjẽrẽ, yasioropu̶ na caátaje cũ̶ãrẽ ĩñabesegu̶mi Dios. 17 Mu̶jãã, judío majã atore bairo mu̶jãã ĩrĩqũẽ cu̶tinucũña: “Jãã judío majã jãã ãniña. Bairi Dios pu̶ame caroaro jãã átigu̶mi, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ camasĩrã jãã caãnoi,” mu̶jãã ĩ tũ̶goña wẽpũ̶nucũña. Tunu bairoa aperãrẽ na mu̶jãã ĩnucũña: “Jãã, jãã ãniña Dios yarã cũ̶ cabesericarã majũ,” mu̶jãã ĩ wẽpũ̶nucũña. 18 Bairo caĩwẽpũ̶rã ãnirĩ atore bairo mu̶jãã ĩnemonucũña: “Jãã, Dios cũ̶ caborije ũnie jãã caátipeere jãã masĩjãñuña. Tunu bairoa Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ jãã camasĩrõ jũ̶gori caroa macããjẽ jetore jãã ĩñabesemasĩña,” mu̶jãã ĩnucũña. 19 Tunu cacaapee ĩñaenarẽ bairo caãnarẽ cajũ̶gomasĩrãrẽ bairo, Dios yaye quetire camasĩẽnarẽ, “Jãã quetibu̶ju̶ masĩña,” mu̶jãã ĩnucũña. Tunu bairoa canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ cajĩñaworãrẽ bairo, roro caánarẽ, “Caroaro na jãã átirotimasĩña,” mu̶jãã ĩnucũña. 20 Tunu, “Jãã pu̶ame Dios yaye quetire camasĩẽnarẽ tie quetire jãã quetibu̶ju̶ masĩña. Tunu bairoa catũ̶goñatutuawẽpũ̶ẽna cũ̶ãrẽ caroaro na átiãnio joroque jãã átimasĩña,” mu̶jãã ĩnucũña. “Jãã, merẽ jãã cũ̶goya Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ cariape quetibu̶ju̶rique majũrẽ. Tie jũ̶gori tore bairo jãã átimasĩña,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñanucũmiña. 21 Bairo, “Aperãrẽ caquetibu̶ju̶masĩrĩ majã jãã ãniña,” caĩrã nimirãcũ̶ã, ¿nopẽĩrã mu̶jãã majũ yeri roro mu̶jãã caátie pu̶amerẽ mu̶jãã quetibu̶ju̶gaetiyati? “Yajaeticõãña,” caĩquetibu̶ju̶rã nimirãcũ̶ã, ¿nopẽĩrã mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã yajapainucũñati? 22 Tunu aperãrẽ, “Apei nu̶mo mena roro átiepeeticõãña,” caĩquetibu̶ju̶rã nimirãcũ̶ã, ¿nopẽĩrã tore bairo mu̶jãã cũ̶ã apei nu̶mo mena mu̶jãã átiepenucũñati? Tunu camasã na cawericarãrẽ, “Na ĩroaeticõãña,” caĩquetibu̶ju̶rã nimirãcũ̶ã, ¿nopẽĩrã na caĩroari wii macããjẽrẽ mu̶jãã yajanucũñati? 23 Tunu, “Jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ camasĩrã majũ jãã ãniña aperã netõrõ,” caĩrã nimirãcũ̶ã, tiere cabaibotiorãrẽ bairo mu̶jãã tuaya, tie quetire tũ̶gou̶saena. Tie jũ̶gori aperã pu̶ame Diore cũ̶ na boyetiepeo joroque ána mu̶jãã átiya. 24 Torea bairo cariape ĩ quetibu̶ju̶yupa Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Mu̶jãã, judío majã Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ mu̶jãã cabaibotioĩñorĩjẽ jũ̶gori, aperã judío majã caãmerã pu̶ame Diore roro cũ̶ na bu̶su̶paio joroque mu̶jãã átiya,” ĩ quetibu̶ju̶yupa. 25 Bairopu̶a, judío majã na caãnierẽ áti ĩñorã rupau̶ macããjẽrẽ yisetarique ñujãñuña, ni ũcũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ catũ̶gou̶sau̶ cũ̶ caãmata. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ catũ̶gou̶saecu̶ cũ̶ caãmata roque, cũ̶ rupau̶ macããtõrẽ cayisetarotiricu̶ nimicũ̶ã, cayisetaa mácũ̶rẽã bairo tuacõãñami cũ̶ catũ̶gou̶saetie jũ̶gori. 26 Baipu̶a, apei cũ̶ rupau̶ macããtõrẽ cayisetaa mácũ̶ nimicũ̶ã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ bairo caroaro cũ̶ caátie jũ̶gori, cũ̶ rupau̶ macããtõrẽ cayisetarotiricu̶re bairo tuayami Dios cũ̶ caĩñajoro. 27 Bairo judío yau̶ caãmei cũ̶ rupau̶pu̶ cayisetarotiecu̶ nimicũ̶ã, Dios cũ̶ carotirore bairo caácu̶ pu̶ame qũĩñabesegu̶mi apei cũ̶ rupau̶pu̶re cayisetarotiricu̶ nimicũ̶ã, tunu bairoa Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cũ̶gomicũ̶ã, tiere catũ̶gou̶saecu̶ pu̶amerẽ. 28 Judío majãrẽ bairo ãnajẽ cu̶taje pu̶ame bui macããjẽ átiãnajẽ mee niña. Marĩ rupau̶ macããjẽ yisetarotirique cũ̶ã bui marĩ rupau̶ macããjẽ átaje jeto mee niña. 29 Cariape judío majãrẽ bairo majũ ãnajẽ cu̶taje pu̶ame marĩ yeri marĩ pupeapu̶ ãnajẽ cu̶taje niña. Tunu bairoa marĩ rupau̶ yisetarotirique mena átiãnajẽ cu̶taje cũ̶ã rotirique woaturique mee niña. Marĩ yeripu̶ macããjẽ Espíritu Santo jũ̶gori marĩ catũ̶goñawasoarique niña cariape judío majã majũ ãnajẽ cu̶taje. Tore bairo cũ̶ yeripu̶ catũ̶goñawasoaricu̶ roquere, “Ñe ũnie carorije wapa cacũ̶goecu̶ niñami,” qũĩ ĩñañami Dios, aperã camasã tore bairo cũ̶ na caĩ ĩñaetimiatacũ̶ãrẽ.

Romanos 3

1 Mu̶jãã pu̶ame bairo yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gorã, “¿Toroque judío majãrẽ bairo marĩ caãnajẽ cu̶tie to wapa manicu̶ti?” mu̶jãã ĩrã. “¿Marĩ rupau̶ macããjẽ yisetarotirique cũ̶ã to wapa manicu̶ti?” mu̶jãã ĩrã. 2 Yu̶ pu̶ame, “Judío majã marĩ caãnajẽ cu̶tie wapacu̶timajũcõãña,” ñiña capee marĩ cabairique jũ̶gori. Bairi caãnijũ̶goro marĩ judío majãrẽ cũ̶ yaye quetire marĩ cũjũ̶goyupi Dios. 3 Aperã jĩcããrã judío majã Diore na catũ̶gou̶saetimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩqũẽ cariape nicõãña. Bairi cũ̶ caĩquetibu̶ju̶cũrĩcãrõrẽã bairo áticõãmasĩñami Dios. 4 Nipetirije cũ̶ caátigariquere cariapea áticõãgu̶mi cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo. Nipetiro camasã caĩtopairã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ pu̶ame cariapea cũ̶ caĩrĩcãrõrẽ bairo átimasĩñami. Dios ya tutipu̶ cũ̶ã atore bairo quetibu̶ju̶ya: “Mu̶a, Dios, tocãnacã rũ̶mu̶ caroaro cariape caquetibu̶ju̶ mu̶ ãniña. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶ caãnorẽ bairo mu̶rẽ cabu̶su̶jãũ̶ mácũ̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶ya. 5 Mai, ¿dope bairo ñicu̶ti? ¿Aperã camasã na caĩtũ̶goñarõrẽ bairo ñicu̶ti? Atore bairo ĩbujiorãma: “Rorije marĩ caáti ĩñoata, Dios caroaro cariape cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere nipetiro camasã na masĩõ joroque ána marĩ átiya. Bairi carorije marĩ caátie ñujãñuña. Tore bairo, ‘Caroa macããjẽ niña,’ marĩ caĩmiatacũ̶ãrẽ, ¿nopẽĩ roro marĩ caátie wapa marĩ qũĩñabesecu̶ti Dios?” ĩ tũ̶goñabujiorãma jĩcããrã camasã. 6 ¡Bairo mee niña! Bairo na caĩtũ̶goñarĩjẽ caãnorẽ bairo caãmata, ni ũcũ̶ jĩcãũ̶rẽ qũĩñabese masĩẽtĩbujiou̶mi Dios. 7 Apeyera, aperã atore bairo ĩnemorãma: “Marĩ caĩtorije mena Dios cariape cũ̶ caĩrĩjẽrẽ marĩ áti ĩñogarã. Bairi camasã cũ̶rẽ, ‘Cañuu̶ majũ cariape cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo caácu̶ niñami,’ ĩbujiorãma. Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, ¿dopẽĩ Dios pu̶ame marĩrẽ, ‘Mu̶jãã caĩjũ̶goricarore bairo mu̶jãã átiyaparoetiya,’ marĩ qũĩcu̶ti? Bairo cũ̶ caĩata, cariape ĩẽtĩñami Dios,” ĩbujiorãma camasã. Tame, bairopu̶a bairo na caĩrĩjẽ wapa maniña. 8 Bairo ĩrã yua, atore bairo ĩmecũ̶nucũrãma: “¿Nopẽĩrã carorije macããjẽrẽ marĩ ápericu̶ti? Caroa macããjẽ pu̶ame to átio joroque ĩrã, carorije macããjẽ marĩ caáto ñuña,” ĩmecũ̶nucũrãma. Na pu̶ame, “Pablo cũ̶ã torea bairo buenucũñami,” ñi bu̶su̶paiyama. Camasã yu̶re na catũ̶gou̶saro boetiri, tore bairo ñi bu̶su̶painucũñama. Bairo na caĩbu̶su̶pairije wapa Dios pu̶ame roro popiye na baio joroque na átigu̶mi. 9 ¿Tame, dope to baimiñati? Marĩ, judío majã, ¿aperã netõjãñurõ caroarã cañurã majũ marĩ ãniñati? ¡Marĩ baietiya tame yu̶ra! Bairi marĩ, judío majã, aperã judío majã caãmerã nipetiro camasã rorije caãna jeto marĩ ãniña. Torea bairo yu̶ cũ̶ã yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. 10 Tirũ̶mu̶pu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶: “¡Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶ cañuu̶ caroaro cariape caácu̶ mácũ̶mi! 11 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caroaro catũ̶gomasĩ mácũ̶mi. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Diore bori cũ̶rẽ camacãũ̶ mácũ̶mi. 12 Nipetiro camasã Dios yaye caroa quetire jãnarĩ ricaati quetibu̶ju̶rique pu̶amerẽ tũ̶gou̶sarã átiyama. Caroa wãme ũnierẽ besemasĩẽtĩrĩ tũ̶goñamawijiacoayama. Bairi, ¡ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶ cañuu̶ cariape caácu̶ mácũ̶mi! 13 Na bu̶su̶rica, masa ope cayaamani opere bairo niña. Ti ope caũ̶nirĩjẽ caũ̶niwitirorea bairo roro na cabu̶su̶rije witinucũña. Ĩtopaijãñuñama. Tunu bairoa ãña nima capũnirõrẽ bairo, pũnirõ na risero mena bu̶su̶nucũñama. 14 Roro na caĩrĩjẽ jũ̶gori aperãrẽ na tũ̶goña yapapuao joroque átinucũñama. 15 Yoaro mee asiari noa ũna na caboenarẽ jicoquei na pajĩãrenucũñama. 16 Noo na caátópu̶ aperãrẽ roro na tũ̶goña royetuao joroque na átinucũñama. Tũ̶goñarĩqũẽ paio joroque na átinucũñama. 17 Jĩcã majãrẽ bairo yerijõrõ ãnimasĩẽtĩñama. 18 Petoaca ũno Diore cũ̶ masĩgaetimajũcõãñama. Na cũ̶ caĩñabesepee cũ̶ãrẽ di rũ̶mu̶ ũno tũ̶goñagaetiyama,” ĩ quetibu̶ju̶yupa Dios ya tutipu̶. 19 Atore bairo marĩ masĩña: Dios pu̶ame Moisés ãnacũ̶ jũ̶gori cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ marĩ judío majãrẽ marĩ cũñupĩ. Tiere cũ̶ cacũmiatacũ̶ãrẽ, tiere marĩ caátipeyomasĩẽtĩẽ jũ̶gori marĩ buicu̶tiya. Bairi nipetiro judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ã, “Cabuicu̶na marĩ ãniña. Dios popiye cũ̶ caátiparã marĩ ãniña,” marĩ caĩmasĩparore bairo ĩ, marĩ cũñupĩ Dios Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caátipeyogamirĩcũ̶rẽ, “Tie mu̶ catũ̶gou̶sarije jũ̶gori mu̶ yu̶ netõõgu̶,” di rũ̶mu̶ ũno ĩẽtĩgu̶mi Dios. 21 Ãmerẽ yua, Dios pu̶ame ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo marĩ ãnio joroque cũ̶ caátaje quetire marĩ ĩñoñami. Mai, tie queti pu̶ame cawãma queti mee niña. Tirũ̶mu̶pu̶a Moisés ãnacũ̶rẽ, bairi profeta majã cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñupĩ. Bairo na cawoatucũrĩcã tutiripu̶re cabuerã ãnirĩ atore bairo marĩ masĩña: Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ marĩ catũ̶gou̶saro jũ̶gori mee, Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori roque ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo marĩ tuao joroque marĩ átiyami Dios. Nipetiro camasãrẽ jĩcãrõ tũ̶ni torea bairo na netõõgu̶mi cũ̶ mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori. 23 Bairi marĩã camasã nipetiro roro caána jeto marĩ ãniña. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios cũ̶ caborore bairo caátiemu̶etapeti mácũ̶mi. 24 Bairo caãna marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame camasãrẽ camai ãnirĩ cũ̶ macũ̶ Jesucristo cũ̶ cariarique jũ̶gori, ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo marĩ tuao joroque marĩ ásupi. Ni jĩcãũ̶rẽ wapa jẽnirĩcãrõ mano tore bairo marĩ átibojayupi. 25 “Yu̶ macũ̶ yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarije jũ̶gori camasã na carorije wapare na yu̶ masiriyobojagu̶,” ĩ tũ̶goñañupĩ Dios. Bairi marĩ pu̶ame tiere masĩrĩ, Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuata, caroaro marĩ ẽmu̶etamasĩgarã yua marĩ cũ̶ canetõõrĩqũẽrẽ. Bairo átiri marĩ masĩõñami, Dios cañuu̶ cariape caácu̶ cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere. Bairi tunu tirũ̶mu̶pu̶ macããna roro na caátiere ĩñamicũ̶ã, cariapea yerijõrõ catũ̶goñau̶ ãnirĩ, roro popiye na baio joroque na ápeyupi. 26 Torea bairo ãme cũ̶ãrẽ cañuu̶ cariape cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere marĩ masĩõcõã niñami. Tore bairo cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere marĩ ĩñonemocõã ninucũñami, Jesucristore catũ̶gou̶sarãrẽ ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo na ãnio joroque cũ̶ caáticõãninucũrĩjẽ jũ̶gori. 27 Bairi marĩ pu̶ame marĩ majũ caroaro marĩ caátiãnie jũ̶gori, “Dios cũ̶ caĩñajoro cañurã marĩ ãniña,” marĩ caĩbotiomasĩpee maniña. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ marĩ caátie jũ̶gori mee caroarã marĩ ãniña. Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori roque Dios pu̶ame, “Cañurã mu̶jãã ãniña,” marĩ ĩ masĩñami. 28 Bairi yua, atore bairo marĩ ĩ yaparoetaya: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cũ̶ caátipeyogamirĩjẽ jũ̶gori mee, Jesucristo mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori mena roque, ñe ũnie cawapa mácũ̶rẽ bairo qũĩñagu̶mi Dios,” marĩ ĩ masĩña. 29 Bairi Dios pu̶ame, ¿judío majã quetiupau̶ jeto cũ̶ ãniñati? ¿Aperã judío majã caãmerã nipetiro ati u̶mu̶recóo macããna quetiupau̶ mee mu̶jããrã cũ̶ ãnicu̶ti? ¡Yu̶ra, ati u̶mu̶recóo macããna cũ̶ãrẽ nipetiro quetiupau̶ majũ niñami! 30 Jĩcãũ̶ã niñami camasã quetiupau̶. Apei maniñami. Cũ̶, jĩcãũ̶ã niñami, ñe ũnie carorije wapa mánarẽ bairo marĩ ãnio joroque caátimasĩ, Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori. Tore bairo átinucũñami Dios na rupau̶re cayisetarotiricarã judío majã, o cayisetarotiena judío majã caãmerã cũ̶ã na caãnierẽ ĩñapeoricaro mano jĩcãrõ tũ̶nia. 31 Bairi yua, ¿Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ, wapa manorẽ bairo to tuao joroque marĩ áticu̶ti? ¡Baietiya bairopu̶a! Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori tie Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ caroaro cariape tiere marĩ átinemomasĩõ joroque marĩ átiya.

Romanos 4

1 Ãmerẽ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶pa Abraham ãnacũ̶ cũ̶ cabairiquere: Mu̶jãã camasĩrõrẽã bairo cũ̶ pu̶ame marĩ judío majã yau̶ caãnijũ̶goricu̶ ãñupĩ. 2 Cariapea Abraham ãnacũ̶ caroaro cũ̶ caátiãnie jũ̶gori Dios pu̶ame, “Ñe ũnie cawapa mácũ̶rẽ bairo mu̶rẽ ñiñaña,” cũ̶ caĩrĩqũẽ caãmata, Abraham ãnacũ̶ pu̶ame, “Yu̶ majũ caroaro yu̶ caátiãnie jũ̶gori yu̶ netõwũ̶,” ĩ botiomasĩbujioricu̶mi. Baipu̶a, Dios cũ̶ caĩñajoro tore bairo ĩ botiomasĩẽtĩmicũ̶ã, tore bairo ĩ botiobujioricu̶mi aperã camasãrẽ. 3 Atore bairo pu̶ame ĩ quetibu̶ju̶yupa Dios ya tutipu̶ Abraham cũ̶ cabairiquere: “Abraham ãnacũ̶ pu̶ame Dios cũ̶ caĩrĩjẽrẽ caãnorẽ bairo cariape tũ̶goyupi. Bairo cũ̶ cabairijere ĩñarĩ bero, Dios pu̶ame, ‘Ñe ũnie cawapa mácũ̶rẽ bairo cũ̶ ñiñaña,’ ĩñupĩ,” ĩ quetibu̶ju̶yupa. 4 Ĩcõñarĩ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶pa mai: Jĩcãũ̶ ũcũ̶ apeye ũnierẽ cũ̶ capaáta, bairoa wapa mano apeye ũnierẽ cũ̶ jorã mee átinucũñama. Cũ̶ capaarije wapa majũ cũ̶ wapatirã átiyama. 5 Baipu̶a, Dios pu̶ame paari majãrẽ na cawapatirore bairo mee átinucũñami camasãrẽ. Caroaro na caátie jũ̶gori mee, cũ̶ mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori, ñe ũnie cawapa cũ̶goenarẽ bairo na ĩñanucũñami. Tore bairo na netõõnucũñami Dios, camasã na majũ na caátie mena na canetõmasĩẽtĩmiatacũ̶ãrẽ. 6 Tirũ̶mu̶pu̶ macããcũ̶ David cũ̶ã yu̶ caĩrõrẽã bairo ĩñupĩ: “Dios camasã na caátiere ĩñarĩ mee, cũ̶ mena na catũ̶goñatutuarijere ĩñarĩ, ‘Cañurã ñe ũnie carorije cawapa cũ̶goena niñama,’ na ĩnucũñami Dios. Tore bairo cũ̶ caĩrã pu̶ame bu̶tioro u̶seaninucũñama,” ĩñupĩ David ãnacũ̶ cũ̶ã. 7 Atore bairo ĩ woatuyupi Dios ya tutipu̶: “Noa ũna roro na caátiere Dios cũ̶ camasiriyobojaricarã u̶seanirĩ ñiñama. 8 Tunu bairo, ¡ni ũcũ̶rẽ, ‘Mu̶ carorije wapa yu̶ jẽnietigu̶,’ cũ̶ caĩ pu̶ame cũ̶ã u̶seanirĩ niñami!” ĩ woatuyupi. 9 David ãnacũ̶ cũ̶ cawoatucũrĩqũẽ pu̶ame, ¿marĩ judío majã jetore marĩ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩqũẽ to ãniñati? ¿Aperã judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ na cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩqũẽ mee mu̶jããrã to ãniñati? Yu̶ra, nipetiropu̶a catũ̶goñatutuarã, David cũ̶ caĩquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽã bairo u̶seanigarãma. Merẽ torea bairo mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶apu̶. Dios pu̶ame Abraham, cũ̶ mena cũ̶ catũ̶goñatutuaro ĩñarĩ, “Cañuu̶, ñe ũnie cawapa cũ̶goecu̶re bairo mu̶rẽ ñiñaña,” qũĩñupĩ. 10 ¿Diwatoapu̶ Dios, “Cañuu̶ niñami,” cũ̶ qũĩñuparĩ Abrahãrẽ? ¿Cũ̶ rupau̶ macããtõrẽ cayisetaricu̶ cũ̶ caãno, o cayisetamácũ̶ cũ̶ caãnopu̶a, tore bairo cũ̶ qũĩñuparĩ? Bairo cũ̶ caátirotiparo jũ̶goyepu̶a tore bairo qũĩñupĩ Dios. 11 Bairi Abraham, Dios cũ̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ caãnorẽ bairo cariape cũ̶ catũ̶goro beropu̶, cũ̶ rupau̶re cũ̶ yiseyupa. Tore bairo átirotiyupi Abraham, Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori cũ̶rẽ ñe ũnie cawapa cũ̶goecu̶re bairo cũ̶ cũ̶ cacũrĩjẽrẽ cũ̶ camasĩparore bairo ĩ. Tore bairo cabairicu̶ ãnirĩ Abraham ãnacũ̶ pu̶ame nipetiro na rupau̶ cayiserotiena nimirãcũ̶ã, Dios mena catũ̶goñatutuarã cũ̶ãrẽ na ñicũ̶ caãnijũ̶goricu̶ ãñupĩ. Bairi Dios cũ̶ã torea bairo cariape cañurã ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo na ĩñañami na rupau̶ cayiserotiena cũ̶ãrẽ. 12 Tunu bairoa marĩ judío majã marĩ rupau̶re cayisetarotiricarã, Abraham ãnacũ̶ cũ̶ rupau̶re cayisetamácũ̶pu̶a Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuajũ̶goricarore bairo Dios mena catũ̶goñatutuarã majũ ñicũ̶ cũ̶ã ãcũ̶ baiyami. 13 Mai, Dios pu̶ame atore bairo qũĩñupĩ Abrahãrẽ: “Mu̶, bairi mu̶ pãrãmerã cũ̶ãrẽ ati yepare mu̶jãã yu̶ jogu̶ mu̶jãã caãnipa yepa,” qũĩ jũ̶goyupi, Abraham pu̶ame caãnorẽ bairo cariape Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori. Cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caroaro cũ̶ caátie jũ̶gori mee, cũ̶ mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori roque tore bairo qũĩñupĩ Dios. Bairi, “Ñe ũnie cawapa cũ̶goecu̶re bairo caãcũ̶ mu̶ ãniña,” qũĩñupĩ Dios yua. 14 Dios pu̶ame, “Mu̶jããrẽ yu̶ ju̶átinemogu̶,” cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caána jetore cũ̶ cacũrĩqũẽ caãmata, Dios mena marĩ catũ̶goñatutuarije pu̶ame wapa manibujioro. Tunu bairoa Abrahãrẽ, “Caroare mu̶ yu̶ jogu̶,” cũ̶ caĩrĩqũẽ cũ̶ã wapa mani yaparo etabujioricaro. 15 Bairi nipetiro camasã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caátipeyogamirã pu̶ame popiye na baio joroque Dios cũ̶ caátiparã niñama. Bairopu̶a, tie roticũrĩqũẽ camanicõãta, tiere cabaibotiorã cũ̶ã manibujiorãma. 16 Bairi Abraham jũ̶gori nipetiro cũ̶ pãrãmerã caãniparãrẽ Dios cũ̶ caĩcũrĩqũẽ caroaro caãnicõãnipeere ĩrã, Dios mena camasã na catũ̶goñatutuacõãno boya. Bairo ĩgu̶ ñiña: Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caátipeyogamirã jeto meerẽ, nipetiro Abrahãrẽ bairo Dios mena catũ̶goñatutuarãrẽ caroare na jogu̶mi Dios, na cũ̶ caĩcũrĩcãrõrẽã bairo. Bairo bairi Abraham ãnacũ̶ pu̶ame yua, marĩ nipetiro Dios mena catũ̶goñatutuarã ñicũ̶ caãnacũ̶ majũ nijũ̶goyupi. 17 Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa: “Ãmerẽ, mu̶rẽ nipetiro camasã poari ñicũ̶rẽ bairo caãcũ̶ majũ mu̶ ãnio joroque mu̶ yu̶ átiya,” ĩ quetibu̶ju̶yupa. Tiere caĩ pu̶ame niñami marĩ Quetiupau̶ Dios, Abraham ãnacũ̶ caroaro cariape cũ̶ catũ̶gou̶saricu̶. Cũ̶ã niñami Dios cariacoatana na caãnimiatacũ̶ãrẽ na yeri catio joroque caácu̶. Tunu bairo apeye camánajẽ to caãnimiatacũ̶ãrẽ, nipetirije caãnierẽ caátijẽñorĩcũ̶ niñami. 18 Mai, Abraham pu̶ame cabu̶cu̶ ãnirĩ cũ̶ capũnaacu̶ti yu̶tea to capeticõãmiatacũ̶ãrẽ, Dios cũ̶rẽ cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ tũ̶goñatutua jãnaesupi. Dios Abrahãrẽ, “Mu̶ pãrãmerã caãniparã, capããrã nigarãma,” cũ̶ cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ caãnorẽ bairo cariape tiere cũ̶ catũ̶goñatutuarique jũ̶gori nipetiro camasã poari ñicũ̶rẽ bairo caãcũ̶ majũ ãnijũ̶goyupi. 19 Cabu̶cu̶ cien cũ̶marĩ majũ merẽ cacũ̶gou̶ nimicũ̶ã, Abraham pu̶ame di rũ̶mu̶ ũno Dios mena tũ̶goñatutua jãnaesupi. Pu̶garãpu̶a cũ̶ nu̶mo mena cabu̶toa ãnirĩ na cayasipee cũ̶ãrẽ masĩñupĩ Abraham. Bairi pu̶garãpu̶a cabu̶toa ãnirĩ na capũnaa cu̶tipee cũ̶ã mañupã. 20 Dios cũ̶rẽ cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ pu̶gani cãrõ, “Tore bairo ápeimi Dios,” ĩ tũ̶goñaesupi. Bairo ĩ tũ̶goñaẽtĩrĩ yua, nemojãñurõ roque Dios cũ̶rẽ cũ̶ caĩcũrĩqũẽ mena tũ̶goñatutuanemoñupĩ. Diore cũ̶ basapeoyupi Abraham. 21 “Dios yu̶re cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo átimasĩpeyocõãñami,” caroaro ñe ũnie ru̶saeto ĩ tũ̶goñatutuacõãñupĩ. 22 Tore bairo cũ̶ catũ̶goñatutuaro ĩñarĩ, Dios pu̶ame Abrahãrẽ, “Cañuu̶ ñe ũnie cawapa cũ̶goecu̶re bairo cũ̶ ñiñaña,” ĩñupĩ. 23 Atie Dios, “Cañuu̶, ñe ũnie cawapa cũ̶goecu̶re bairo mu̶ ñiñaña,” cũ̶ mena cũ̶ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ Abraham ãnacũ̶ jetore ĩ quetibu̶ju̶ cũẽsupa Dios ya tutipu̶re. 24 Marĩ cũ̶ãrẽ cũ̶ caĩpeere tore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatucũñupã. Bairi marĩ cũ̶ãrẽ, “Cañurã, ñe ũnie cawapa cũ̶goenarẽ bairo mu̶jããrẽ ñiñaña,” marĩ ĩ masĩñami Dios, cũ̶ macũ̶ marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ cũ̶ cacatioricu̶ mena marĩ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori. 25 Cũ̶ã, marĩ carorije wapa jũ̶gori yucu̶pãĩpu̶ riayupi. Bairo cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, tunu catiyupi, marĩ carorije wapa jũ̶gori roro popiye marĩ cabaibujiopeere netõõgu̶.

Romanos 5

1 Bairi marĩ pu̶ame marĩ carorije wapare cũ̶ canetõõbojaricarã ãnirĩ yua, jĩcãrõrẽ bairo Dios mena yerijõrõ marĩ ãniña. Tore bairo marĩ tuaya yua, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori. 2 Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori Dios pu̶ame cũ̶ mena nocãrõ caroaro majũ marĩ caãnajẽ cu̶tiãnipeere marĩ cũñupĩ. Bairi tore bairo caroaro cariape marĩ ãnicõã ninucũgarã. Bairi Dios cũ̶ caãnajẽ cu̶tie macããjẽrẽ marĩ cũ̶ã jĩcã wãme ũno cacũ̶goparã ãnirĩ marĩ u̶seanicõã niña. 3 Apeyera tunu popiye baimirãcũ̶ã, marĩ u̶seaniña. Bairo popiye marĩ cabairo jũ̶gori nemojãñurõ Dios mena marĩ tũ̶goñatutuagarã. 4 Bairo marĩ catũ̶goñatutuaro, Dios pu̶ame, “Mu̶jãã, caroaro mu̶jãã ápu̶,” marĩ ĩgu̶mi. Tiere masĩrĩ yua, marĩrẽ caroaro cũ̶ caátipeere tũ̶goñarĩ, pairo marĩ u̶seanicõã nigarã. 5 Bairo caroaro marĩrẽ cũ̶ caátipeere marĩ catũ̶goña u̶seaninucũrĩjẽ pu̶ame marĩ u̶searitio joroque marĩ áperiya. Bairi merẽ Dios pu̶ame marĩ yeripu̶ marĩrẽ cũ̶ camaicõãninucũrĩjẽrẽ ñe ũnie ru̶saeto marĩ masĩõ joroque átiyami, cũ̶ yeri Espíritu Santo marĩ cũ̶ cajoricu̶ jũ̶gori. 6 Mai, marĩ pu̶ame roro marĩ caátie jũ̶gori marĩ majũã tie wapare marĩ netõmasĩẽpũ̶. Bairo marĩ canetõmasĩẽto ĩñarĩ, Dios cũ̶ caĩñabesejũ̶goyeticũrĩcã rũ̶mu̶ caetaro, Jesucristo pu̶ame roque marĩ carorije wapare netõõgu̶ riayupi. 7 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ marĩ mena macããcũ̶, apei cũ̶ yau̶re qũĩñamairĩ, “Mu̶rẽ na capajĩãparo ũnorẽã, yu̶re na pajĩãto,” caĩmasĩ mácũ̶mi. Baipu̶a, cũ̶ yau̶ cañuu̶ majũ cũ̶ caãmata, tore bairo ĩ masĩbujiou̶mi. 8 Dios pu̶ame roque nocãrõ majũ marĩ cũ̶ caĩñamairĩjẽrẽ marĩ masĩõñupĩ, Jesucristo marĩ cũ̶ canetõõrĩqũẽ jũ̶gori. Marĩã, roro caátipairã marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ pu̶ame yucu̶pãĩpu̶ riacoásúpi, marĩ carorije wapare netõõgu̶. 9 Bairi marĩ pu̶ame marĩ carorije wapare cũ̶ canetõõbojaricarã ãnirĩ ãme roquere yua atore bairo nemojãñurõ marĩ ĩ masĩña: “Dios camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caãno popiye cũ̶ caátiparã mee marĩ ãniña,” marĩ ĩ masĩña, Jesucristo marĩ netõõgu̶ yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori. 10 Cajũ̶goyepu̶re mai, Diore caboena ãnirĩ cũ̶ wapanarẽ bairo marĩ ãmu̶. Bairo caãna marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ, marĩ mairĩ cũ̶ mena jĩcãrõrẽ bairo marĩ ãnio joroque marĩ ásupi, cũ̶ macũ̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori. Bairo cũ̶ caátana ãnirĩ ãme roquere nemojãñurõ atore bairo marĩ ĩ masĩnemoña: “Jesucristo cariacoatacu̶ nimicũ̶ã tunu cũ̶ cacatirique jũ̶gori, cũ̶ canetõõparã majũ marĩ ãniña,” marĩ ĩ masĩña yua. 11 Atie cũ̶ãrẽ marĩ ĩ masĩña: Dios mena marĩ u̶seaniña, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo jũ̶gori. Dios pu̶ame cũ̶ macũ̶rẽ yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarotirique jũ̶gori jĩcãrõrẽ bairo cũ̶ mena yeri jõrõ marĩ ãnio joroque ásupi. 12 Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ ati yepa caãnijũ̶goricu̶ Adán cawãmecu̶cu̶ jũ̶gori carorije átaje nijũ̶goyupa ati yepapu̶re. Bairo carorije átaje caãnijũ̶goro bero yua camasã yasijũ̶goyupa. Bairi nipetiro camasã carorije caána ãnirĩ cayasiparã marĩ ãniña. 13 Mai, camasã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ na cacũ̶goparo jũ̶goyepu̶a merẽ carorije macããjẽrẽ áticõãjũ̶goyupa ati yepapu̶re. Bairo camasã roro na caátiãnimiatacũ̶ãrẽ, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ na cacũ̶goeto jũ̶gori, cũ̶ cacũrĩqũẽrẽ cabaibotiorãrẽ bairo na ĩñaesupĩ Dios. 14 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, Adán ãnacũ̶ cũ̶ caãnijũ̶gori rũ̶mu̶pu̶i nijũ̶goató Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caãni yu̶teapu̶ nituetayupa roro caána na cayasirije. Bairãpu̶a, Dios Adárẽ, “Ti yucu̶ rícare u̶gaeticõãña,” cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ bairo caãnierẽ na cabaibotiorije jũ̶gori mee yasiyupa camasã. Adán ãnacũ̶ carorijere caátijũ̶goricu̶ majũ ãñupĩ. Jesús pu̶ame roque caroa macããjẽrẽ ati yepapu̶ cajeatíjũ̶goricu̶ majũ ãñupĩ. 15 Bairopu̶a, Adán roro cũ̶ caátaje mena quetibu̶ju̶ cõñamasĩã mano caroa Dios camasãrẽ cũ̶ caátibojarique menarẽ. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ roro cũ̶ caátijũ̶gorique jũ̶gori camasã capããrã yasiyupa. Apei jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ Jesucristo jũ̶gori wapa jẽnirĩcãrõ mano Dios camasãrẽ cũ̶ caátibojarique pairo netõrõ cañurĩjẽ nijũ̶goyupa. Nocãrõ camasã capããrãrẽ caroaro cũ̶ caátipee nijũ̶goyupa. 16 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ roro cũ̶ caátaje mena quetibu̶ju̶ cõñamasĩã mano caroa Dios camasãrẽ cũ̶ caátibojarique menarẽ. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, Adán jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ caãnijũ̶goricu̶ jĩcã wãmea Diore roro cũ̶ cabaibotiorique jũ̶gori nipetiro camasã carorije cawapa cũ̶gorã jeto tuayama. Bairo na catuamiatacũ̶ãrẽ, camasãrẽ na ĩñamairĩ ñe ũnie cawapa cũ̶goenarẽ bairo na ĩñañami Dios nipetiro cũ̶ mena catũ̶goñatutuari majãrẽ, capee wãme majũ cũ̶rẽ cabaibotioricarã na caãnimiatacũ̶ãrẽ. 17 Mai, jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ roro cũ̶ caáticũjũ̶gorique jũ̶gori nipetiro camasã mena ãnicõãñupã baiyasirique. Bairo caãna ãnirĩ nemojãñurõ atore bairo marĩ ĩ masĩña: “Dios nipetiro camasãrẽ nocãrõ pairo na ĩñamairĩ wapa jẽnirĩcãrõ mano, ‘Caroarã ñe ũnie cabuicu̶perãrẽ bairo mu̶jãã ñiñaña,’ cũ̶ caĩrĩcãrã pu̶ame u̶mu̶recóopu̶ caroaro majũ ãnicõã ninucũgarãma Jesucristo jĩcãũ̶ jũ̶gori,” marĩ ĩ masĩña. 18 Bairi Adán roro cũ̶ caátaje jũ̶gori nipetiro camasã cabuicu̶narẽ bairo na tuao joroque ásupi. Jesucristo pu̶ame roque caroaro cariape ácu̶, cũ̶ cariarique mena nipetiro cabuimánarẽ bairo tuamasĩcõã ninucũñama. 19 Bairo ĩgu̶ ñiña: Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ Diore cũ̶ cabaibotiorique jũ̶gori capããrã camasãrẽ rorije caánarẽ bairo na ĩñañami Dios. Apei pu̶ame roque Diore cũ̶ catũ̶gou̶sarique jũ̶gori capããrã camasãrẽ caroarã ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo na ĩñañami Dios. 20 Apeyera tunu Moisés ãnacũ̶ mena cũñupĩ Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ, nipetiro camasã tocãnacã wãme roro na caátiere na camasĩparore bairo ĩ. Bairo tie cũ̶ cacũrĩqũẽrẽ masĩmirãcũ̶ã, nemojãñurõ carorije macããjẽrẽ átinemoñupã. Bairo camasã na cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame nemojãñurõ na ĩñamainemocõã jũ̶goyecu̶supi. 21 Roro marĩ caátie wapa jũ̶gori marĩã nipetiro camasã cabaiyasiparã jeto marĩ ãniña. Bairo cabaiyasiparã marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame caroaro marĩ cũ̶ caátie jũ̶gori caroarã ñe ũnie cawapa cũ̶goenarẽ bairo marĩ ãnio joroque ásupi. Bairo átiri yua, yeri pũna capetietie cũ̶ãrẽ marĩ joyupi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo jũ̶gori.

Romanos 6

1 Bairi yua, yu̶ caĩatajere tũ̶gori bero, ¿dope marĩ caáto to ñucu̶ti? “Dios pu̶ame nemojãñurõ marĩ qũĩñamaiáto,” ĩrã, ¿nemojãñurõ carorije macããjẽrẽ marĩ átinemocõãcu̶ti? 2 Tore bairo marĩ áperigarã. Merẽ marĩã, roro átiãnajẽrẽ cajãnamajũcõãrĩcãrã marĩ ãniña. Bairo caãna ãnirĩ, ¿dope bairo tunu carorije macããjẽrẽ marĩ átiãninemobujiocu̶ti? 3 ¿Atore bairo mu̶jãã masĩẽtĩñati? Mu̶jãã masĩrã. Mu̶jãã pu̶ame Jesucristo yarã ãnigarã na mu̶jãã cabautiza rotirica rũ̶mu̶ caãno atore bairo mu̶jãã tuayupa: Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cariaricu̶re bairo caãna mu̶jãã tuayupa, Dios cũ̶ caĩñajoro. 4 Bairi mu̶jããrẽ na cabautizari rũ̶mu̶ Jesucristo mena cayaecoricarãrẽ bairo baimirãcũ̶ã, tunu cũ̶ mena Dios cũ̶ cacatioricarãrẽ bairo mu̶jãã baiyupa. Bairo cũ̶ mena cacatiricarãrẽ bairo caãna ãnirĩ caroarã cawãma yericu̶na mu̶jãã tuayupa yua. Tore bairo marĩ ásupi cũ̶ macũ̶rẽ Dios nocãrõ caroaro cũ̶ caátimasĩrĩjẽ jũ̶gori. 5 Jesucristo mena marĩ caãnicõãmata, cariapea cariaricu̶pu̶ nimicũ̶ã, tunu cũ̶ cacatiricarorea bairo marĩ cũ̶ã cacatinemoparã marĩ ãnigarã. 6 Bairi, bairo marĩ masĩña: Marĩã, cajũ̶goyepu̶re roro marĩ caátiãnimirĩqũẽrẽ Jesucristo cũ̶ cariarique jũ̶gori yucu̶pãĩpu̶ papuaturericarore bairo baiyupa Dios cũ̶ caĩñajoro. Dios pu̶ame ati rupau̶ mena roro camasã na caátiãnigarije to yasio joroque ĩ, bairo ásupi Jesús. Bairi ãmerẽ roro átiãnajẽrẽ caẽñotamasĩẽnarẽ bairo marĩ baietiya. 7 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ baiyasiri bero, cũ̶ rupau̶ roro caátigamirĩqũẽrẽ átinemoẽtĩñami. 8 Bairi, bairo marĩ ĩ tũ̶goñacõã niña: Jesucristo mena cariaricarãrẽ bairo caãna ãnirĩ, cũ̶ caátore bairo marĩ átigarã. Cariaricu̶ nimicũ̶ã catitunurĩ u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ caátátore bairo marĩ cũ̶ã riamirãcũ̶ã tunu catitunurĩ u̶mu̶recóopu̶ marĩ ágarã. 9 Tunu atore bairo marĩ masĩnemoña: Jesucristo riari bero catitunurĩ u̶mu̶recóopu̶ ãcũ̶ pu̶gani cãrõ tunu rianemoetigu̶mi. Di rũ̶mu̶ ũno riarique cũ̶ ẽmu̶etaeto. 10 Jĩcãnia riajãnañupĩ, marĩ carorije wapare netõõgu̶. Ãmerẽ yua, catiri bero Dios mena caroaro ãnicõã ninucũñami. 11 Bairi ãmerẽ yua, mu̶jãã pu̶ame tirũ̶mu̶pu̶ roro mu̶jãã caátiãnajẽrẽ cacũmajũcõãrĩcãrãrẽ bairo tũ̶goñaña. Cariacoatana ãnana carorijere na caátimasĩẽtõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã tiere tũ̶gou̶sanemoeticõãña. Jesucristo mena caãna ãnirĩ, mu̶jãã caátiãnipeere Dios cũ̶ caborore bairo jeto átiãnicõãña. 12 Bairo bairi yua, mu̶jãã pu̶ame ati rupau̶ bu̶tioro roro mu̶jãã caátiganucũrĩjẽrẽ mu̶jãã majũrẽ átijĩãtirotieticõãña. Roro marĩ rupau̶ caátiganucũrĩjẽrẽ tũ̶goñaenarẽ bairo tiere tũ̶goñanetõcõãña. 13 Marĩ caĩñarĩjẽ, marĩ cabu̶su̶rije nipetirije marĩ rupau̶ macããjẽ mena roro marĩ áperigarã. Bairo roro átajere átato ũnorẽã, Dios cũ̶ caborore bairo caroa macããjẽ pu̶amerẽ marĩ átiãnigarã. Riacoati tunu cacatiricarãrẽ bairo caroa macããjẽrẽ marĩ áticõã ninucũgarã. 14 Bairi yua, ãmerẽ roro átiãnajẽ mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ mu̶jãã netõnu̶cãẽtĩgaro. Ãmerẽ yua, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecocõãna mee mu̶jãã ãniña. Dios pu̶ame roque mu̶jããrẽ mairĩ, caroaro mu̶jãã rotiyami mu̶jãã yeripu̶. Bairo cũ̶ mena mu̶jãã caãnoi, carorije átaje mu̶jããrẽ ẽmu̶etaetiya. 15 Bairi yua, yu̶ caĩatajere tũ̶gori bero, ¿dope marĩ caáto to ñucu̶ti? ¿Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecocõãna mee, Dios yayere caĩroarã ãnirĩ carorije macããjẽrẽ marĩ átinemocõãnicu̶ti? Tore bairo marĩ áperigarã. 16 Caroaro mu̶jãã masĩña merẽ atiere: Mu̶jãã pu̶ame apei cũ̶ carotirore bairo mu̶jãã caáticõãmata, cũ̶rẽ capaabojacoteri majã majũ jããrã mu̶jãã baiya. Cũ̶ã, mu̶jãã quetiupau̶re bairo tuau̶ baiyami. Torea bairo carori wãmerẽ mu̶jãã caáticõãmata, tie carorijere caátirotiecocotenucũrã majũ mu̶jãã tuaya. Dios cũ̶ carotirore bairo marĩ caáticõãmata roque, cũ̶rẽ capaacoterãrẽ bairo marĩ ãnigarã. Bairo cũ̶ carotirore bairo ána carorijere átato mano marĩ ãnigarã. 17 Mai, mu̶jãã pu̶ame cajũ̶goyepu̶re carorijere áticõã ninucũrã tiere caẽñotamasĩẽna majũrẽ bairo mu̶jãã baiyupa. Cabaimirĩcãrã ãmerẽ yua aperã Jesucristo yaye quetire mu̶jãã na caquetibu̶ju̶ro tũ̶gori, mu̶jãã yeripu̶ tiere mu̶jãã tũ̶gou̶sajũ̶goyupa. Bairi Jesucristo jũ̶gori roro átajere caẽñotamasĩrã ãnirĩ caroa macããjẽ majũrẽ mu̶jãã átiãnicõã jũ̶goyupa. Bairo mu̶jãã caãnajẽ cu̶tiere tũ̶goñarĩ, yu̶ pu̶ame Diore, “Mu̶ ñujãñuña,” cũ̶ ñinucũña. 19 (Bairãpu̶a mai, catũ̶goñatutuawẽpũ̶ẽna mu̶jãã caãnoi, camasã na cabairijere ĩcõñarĩ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ya.) Mu̶jãã pu̶ame cajũ̶goyepu̶re mu̶jãã caĩñarĩjẽ, mu̶jãã cabu̶su̶rije nipetirije mu̶jãã rupau̶ macããjẽ mena roro átiãnajẽrẽ mu̶jãã átiãñupã. Bairo roro átajere átato ũnorẽã, ãme roque Dios cũ̶ caborore bairo caroa macããjẽ pu̶amerẽ átiãña. “Cũ̶ mena caãnimajũcõãrã ãnirĩ nemojãñurõ cũ̶ caborore bairo marĩ átigarã,” ĩ tũ̶goñarĩ caroaro áticõã ninucũña. 20 Mai mu̶jãã, cajũ̶goyepu̶re roro caáticõãna ãnirĩ tie carorijere caáticotenucũrã majũ mu̶jãã ãñupã. Bairo caãna ãnirĩ ñe ũnie caroa macããjẽrẽ mu̶jãã átiga tũ̶goñamasĩẽsupa. 21 ¿Cajũ̶goyepu̶re roro mu̶jãã caátiãnajẽ mena ñe ũnie caroare mu̶jãã bócari? Mu̶jãã bócaesupa. Tiere tũ̶goñamasĩrĩ yua, ãmerẽ mu̶jãã bobotũ̶goñaña. Roro mu̶jãã caátaje wapa peero yasiricaropu̶ roro mu̶jãã baibujioyupa. 22 Bairo baibujiomirãcũ̶ã, ãmerẽ yua roro mu̶jãã caátiganucũrĩjẽrẽ ẽñotamasĩrĩ, Dios cũ̶ caátirotirore bairo caroa macããjẽ pu̶amerẽ mu̶jãã átijũ̶goyupa. Tie roque wapacu̶tiya mu̶jããrẽ. Bairi nemojãñurõ cũ̶ caborore bairo mu̶jãã caápata, cũ̶ caátiãnirotirijere caána majũ mu̶jãã tuaya. Bairo mu̶jãã caáticõãninucũata yua, yeri capetieti pũnarẽ mu̶jãã jogu̶mi Dios. 23 Bairi roro camasã caátipairã na yaye wapa peeropu̶ caápárã niñama. Dios marĩrẽ cũ̶ cajorije pu̶ame roque yeri capetietie niña. Jesucristo marĩ quetiupau̶ jũ̶gori wapa jẽnirĩcãrõ mano tiere marĩ joyami.

Romanos 7

1 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ mu̶jãã masĩña. Tie pu̶ame ati yepapu̶ mai marĩ cacatiãno, marĩrẽ tutuaro rotirore bairo marĩ átiya. Marĩ cariaro bero roque, tiere carotiecoena marĩ tuacõãña yua. 2 Mai, ĩcõñarĩ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶pa: Jĩcãõ ũcõ camanapu̶cu̶co, cawãmojiyarico cõ caãmata, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ caĩquetibu̶ju̶ro jũ̶gori cõ manapu̶re cõ capitiro maniña. Cõ manapu̶ cũ̶ cariaro bero roquere yua, na cawãmojiyamirĩqũẽ peticoaya. Bairi yua, Moisés ãnacũ̶, “Mu̶ manapu̶re cũ̶ pitieticõãña,” cũ̶ caĩroticũrĩqũẽrẽ carotiecocõãcõ mee tuayamo. 3 Bairi tunu cõ manapu̶ cũ̶ cacatimiatacũ̶ãrẽ, apei caũ̶mu̶ mena cõ caãmata, roro áco átiyamo. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cabaibotiore bairo baiyamo. Bairo caãcõ nimiocũ̶ã, cõ manapu̶ cũ̶ cariacoapata roque, Moisés ãnacũ̶, “Mu̶ manapu̶re cũ̶ pitieticõãña,” cũ̶ caĩroticũrĩqũẽrẽ carotiecocõãcõ mee tuayamo. Bairi apei caũ̶mu̶ mena wãmojiyari cõ caãmata, carorije áco mee átiyamo. 4 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna torea bairo mu̶jãã cũ̶ã Jesucristo cũ̶ cariarique jũ̶gori ãmerẽ yua Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecocõãna mee mu̶jãã ãniña. Bairi jĩcãõ cõ manapu̶ cũ̶ cariaro bero apeire camanapu̶cu̶core bairo catuarã ãnirĩ, apei yarã majũ mu̶jãã tuaya yua. Bairi mu̶jãã ãmerẽ Jesucristo cariacoamirĩcũ̶ tunu cacatiricu̶ yarã majũ roque mu̶jãã ãniña. Bairo caãna ãnirĩ caroa átaje tocãnacã wãmerẽ mu̶jãã átiãnigarã. 5 Cajũ̶goyepu̶re mai marĩ cajesorije ũnie carorijere marĩ ĩñau̶garipeanucũwũ̶. Bairo caĩñau̶garipearã ãnirĩ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ tũ̶gori bero tie roticũrĩqũẽrẽ marĩ baibotiojũ̶gowu̶. Bairo tiere cabaibotiorã ãnirĩ nemojãñurõ tutuaro carorijere marĩ ápu̶. Bairo carorijere ána yua, peeropu̶ cayasiráná majũrẽ bairo marĩ baimiwũ̶. 6 Cajũ̶goyepu̶re Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecorã majũ marĩ ãnimiwũ̶. Ãme roquere yua, Jesucristo mena ãnirĩ tie rotiriquere carotiecorã mee marĩ ãniña. Bairo caãna ãnirĩ Dios cũ̶ caborore bairo caroa macããjẽ pu̶amerẽ marĩ átiãnijũ̶gomasĩña, Dios, Espíritu Santore marĩ yeripu̶ cũ̶ cajoro jũ̶gori. Bairo Moisés ãnacũ̶ cũ̶ cawoaturiquere marĩ catũ̶gou̶saro jũ̶gori mee, cawãma yeri marĩ cacũ̶goro jũ̶gori roque Dios cũ̶ caborore bairo marĩ átiãnimasĩña. 7 Bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ, “Carorije niña,” ¿marĩ ĩrãati? Bairo marĩ ĩẽtĩgarã. Tie rotirique camanicõãta, “Yu̶a, carorije caácu̶ yu̶ ãniña,” marĩ tocãnacãũ̶pu̶a marĩ ĩ tũ̶goña masĩẽtĩbujioricarã. Mai, jĩcã wãme roticũrĩqũẽ macããjẽrẽ yu̶ quetibu̶ju̶pa: “Aperã yayere ĩñau̶garipeaeticõãña,” ĩ quetibu̶ju̶ya. Tie roticũrĩqũẽ camanicõãta, “Ĩñau̶garipearique, carorije niña,” marĩ ĩ masĩẽtĩbujioricarã. 8 Bairi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ caãno jũ̶gori yua, marĩ rupau̶pu̶ rorije marĩ caátigarije caãnie pu̶ame tocãnacã wãme roro átajere nemojãñurõ marĩ átinemo joroque baiyupa. Tie roticũrĩqũẽ camanicõãta roque, carorije pu̶ame camanierẽ bairo tuabujioro. 9 Mai, roticũrĩqũẽrẽ masĩẽcũ̶pũ̶ yu̶ caãna yu̶teare cacatimajũũ̶rẽ bairo yu̶ ãnimiwũ̶. Cabero tie roticũrĩqũẽrẽ yu̶ camasĩrõ bero yu̶ rupau̶pu̶ rorije yu̶ caátigarije caãnie pu̶ame ãninemoñupã. 10 Bairo caátiecou̶ ãnirĩ peeropu̶ yu̶ cayasipeere merẽ yu̶ masĩwũ̶. Bairi tie rotirique jũ̶gori camasãrẽ Dios mena caroaro na catuabujioparo ũnorẽã, yu̶ pu̶amerẽ carorije wapa cacũ̶gou̶re bairo yu̶ tuao joroque yu̶ ápu̶. 11 Yu̶ majũ yu̶ tũ̶goña mawijiayupa. “Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ yu̶ átipeyocõãgu̶,” ĩ tũ̶goñamicũ̶ã, yu̶ rupau̶ rorije yu̶ caátigarije caãnie jũ̶gori tiere yu̶ átipeyomasĩẽpũ̶. Bairo átipeyomasĩẽtĩrĩ, carorije cawapacu̶cu̶ peeropu̶ cayasipau̶re bairo yu̶ tuamiñupã. 12 Bairi atore bairo marĩ ĩ yaparoya Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ: Tie cañurĩjẽ majũ niña bairopu̶a. Tocãnacã wãme roticũrĩqũẽ caroaro cariape quetibu̶ju̶rique cañurĩjẽ niña. 13 Toroquere Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ cañurĩjẽ nimirõcũ̶ã, ¿nopẽĩrõ tie jũ̶gori marĩrẽ carorije cabuicu̶narẽ bairo marĩ tuao joroque to ásupari? Tie jũ̶gori mee tore bairo marĩ baiwu̶. Marĩ carorije jũ̶gori carorije wapacu̶narẽ bairo marĩ tuao joroque marĩ ápu̶. Bairo bairi tie rotirique caroa macããjẽrẽ masĩrĩ bero yua, roro marĩ rupau̶re caátiganucũrĩjẽ pu̶amerẽ, “Tie carorije átaje majũ niña,” marĩ ĩ tũ̶goñamasĩjũ̶gowu̶. Bairo ĩ tũ̶goñamasĩrĩ, peeropu̶ cayasicoabujiorãrẽ bairo marĩ caãnajẽ cu̶tie cũ̶ãrẽ marĩ masĩwũ̶. 14 Bairi atore bairo marĩ masĩña: Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶ame Dios cũ̶rẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ majũ niña. Bairi cañurĩjẽ majũ niña. Yu̶ rupau̶pu̶ rorije yu̶ caátigarije cacũ̶gou̶ ãnirĩ yu̶ pu̶ame roque carorije macããjẽrẽ caáticõãninucũũ̶ yu̶ ãniña. 15 Yu̶a, yu̶ caátigarije caroa ũnierẽ yu̶ áperinucũña. Apeye carorije caátiamanipee ũnie pu̶ame roquere yu̶ átinucũña. Bairo yu̶ caátinucũrĩjẽrẽ dope bairo ñi masĩẽtĩña. ¿Dopẽĩ tore bairo yu̶ átibaucu̶ti? 16 Yu̶ caátigaetie pu̶amerẽ ácu̶, atore bairo yu̶ masĩña: “Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ cañurĩjẽ niña,” ñi masĩña. 17 Bairi ãmerẽ yu̶ majũ tie carorijere yu̶ áperiya. Yu̶ yeri yu̶ catũ̶goñarĩjẽpu̶ carorije macããjẽ átaje nicõãña. Tie pu̶ame roro yu̶ átiãninucũõ joroque yu̶ átiya. 18 Bairi caroa macããjẽrẽ átigamicũ̶ã, yu̶ átijĩãtietiya. Bairo átijĩãtietiri atore bairo ñi masĩña: Yu̶ rupau̶ mena roro yu̶ caátigarijere yu̶ caápata, petoaca ũno caroa macããjẽ manimajũcõãña. 19 Yu̶a, yu̶ caátigarije caroa ũnierẽ yu̶ áperiya. Apeye yu̶ caátigaetie pu̶ame roquere yu̶ átinucũña. 20 Yu̶ caátigaetie pu̶amerẽ ácu̶, atore bairo yu̶ masĩña: Yu̶ majũ tie carorijere yu̶ áperiya. Yu̶ yeri yu̶ catũ̶goñarĩjẽpu̶ carorije macããjẽ átaje nicõãña. Tie pu̶ame roro yu̶ átiãninucũõ joroque átiya. 21 Atore bairo jeto yu̶ baicõã ninucũña: Caroa macããjẽrẽ átiganucũmicũ̶ã, rorije átaje pu̶ame jetore yu̶ áticõã ninucũña. Carorije pu̶ame yu̶ ãnijũ̶goyecu̶tinucũña. 22 Yu̶ majũpu̶a, Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ yu̶ bomajũcõãmiña. 23 Bairi atiere yu̶ masĩña: Yu̶ catũ̶goñarĩjẽ mena caroa macããjẽrẽ yu̶ átigamiña. Bairo yu̶ caátigamiatacũ̶ãrẽ, yu̶pu̶re niña caroaro yu̶ caátigatũ̶goñarĩjẽrẽ ẽñotarore bairo yu̶re caátinucũrĩjẽ. Bairi yu̶ majũ rupau̶ mena carorijere tutuaro yu̶ átiganucũña. Bairo yu̶pu̶re caãno jũ̶gori carorijere yu̶ átijãnamasĩẽtĩña. 24 Bairo carorije macããjẽrẽ caáticõãninucũũ̶ ãnirĩ, ¡bu̶tioro roro yu̶ tũ̶goñarĩqũẽ paiya! Peero caũ̶petietopu̶ caápáu̶ yu̶ ãniña. ¡Tame, roro majũ yu̶ tãmu̶ocu̶pu̶! Bairi, ¿ni ũcũ̶ majũ carorije yu̶ rupau̶pu̶ cacũ̶gou̶ yu̶ caãnie wapare yu̶ cũ̶ netõõbujiocu̶ti? 25 Dios pu̶ame Jesucristo mena yu̶ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori, yu̶ carorije wapare yu̶ netõõgu̶mi. Bairo cũ̶ caátipeere tũ̶goñarĩ, “Mu̶ ñujãñuña,” cũ̶ ñinucũña. Bairi atore bairo ñi yaparoya yu̶ cabairijere: Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ, cũ̶ cabororea bairo yu̶ caátipea niña. Baimicũ̶ã, yu̶a, ati rupau̶ caãcũ̶ ãnirĩ roro átaje yu̶pu̶re caãno jũ̶gori carorije yu̶ caátipee cũ̶ã ãno bairopu̶a.

Romanos 8

1 Bairi Dios pu̶ame noa ũna Jesucristo mena caãnarẽ, “Mu̶jãã buicu̶tiya,” di rũ̶mu̶ ũno na ĩreetigu̶mi. 2 Jesucristo jũ̶gori Espíritu Santo cawãma yeri catiriquere cajou̶ pu̶ame roro marĩ caátaje wapare cabuicu̶perãrẽ bairo marĩ ãnio joroque marĩ ásupi. Tunu bairoa peeropu̶ marĩ cayasirábujiopee cũ̶ãrẽ marĩ netõõñupĩ. 3 Marĩã, rorije caátiãninucũrã marĩ caãno jũ̶gori, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ marĩ caátipeyomasĩpee mañupã. Tie roticũrĩqũẽ jũ̶gori marĩ carorije wapare marĩ canetõmasĩẽtĩmiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame roque marĩ carorije wapare netõõgu̶, cũ̶ macũ̶rẽ ati yepapu̶ cũ̶ joyupi. Cũ̶ macũ̶ pu̶ame marĩ roro caátipairã marĩ carupau̶cu̶torea bairo ati rupau̶ cacũ̶gou̶ ãñupĩ. Ti rupau̶ mena riari marĩ carorije wapa caãnierẽ merẽ reepeyocõãñupĩ. 4 Tore bairo marĩ ásupi Dios, cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori marĩ pu̶ame cũ̶ carotirore bairo marĩ caátipeyomasĩparore bairo ĩ. Bairi marĩã, ãmerẽ yua ati rupau̶ mena roro marĩ caátiganucũrõrẽ bairo marĩ átiãmerĩgarã. Espíritu Santo cũ̶ caátirotirore bairo jeto roque caátiãniparã majũ marĩ ãniña. 5 Tocãnacãũ̶pu̶a camasã ati rupau̶ mena roro caátinucũrã pu̶ame, ti rupau̶ roro na caátie jetore átiãniganucũñama. Aperã, Espíritu Santo cũ̶ carotirore bairo caátinucũrã roque, cũ̶ caborije cañurĩjẽ pu̶amerẽ átiãniganucũñama. 6 Noa ũna ati rupau̶ mena roro caátiãninucũrã pu̶ame tore bairo na caáticõãninucũata, peero yasiricaropu̶ ágarãma. Aperã, Espíritu Santo cũ̶ caborije cañurĩjẽ ũnie pu̶amerẽ caátiãninucũrã roque tocãnacã rũ̶mu̶a Dios mena yerijõrõ ãnicõã ninucũgarãma. 7 Noa ũna ati rupau̶ mena roro caátiãniganucũrã pu̶ame Dios cũ̶ carotirore bairo átijĩãtimasĩgaetiyama. Bairi Dios pesuare bairo caãna majũ tuayama. 8 Bairi tore bairo ati rupau̶ mena roro caátiãninucũrã pu̶ame di rũ̶mu̶ ũno Dios cũ̶ caĩñajesorije ũnierẽ áperimajũcõãñama cũ̶ caĩñajoro. 9 Mu̶jãã roque ãmerẽ, na rupau̶ caborore bairo caátiãninucũrã na caátiãninucũrõrẽ bairo mu̶jãã átiãmerĩña. Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori roque cũ̶ caátirotirore bairo jeto mu̶jãã átiãninucũña. Tore bairo mu̶jãã átiãninucũgarã, caãnorẽ bairo Espíritu Santo Dios Yeri majũ mu̶jãã yeripu̶ cũ̶ caãmata. Tunu bairoa Jesucristo cũ̶ cajou̶ Espíritu Santo majũrẽ ni ũcũ̶ cũ̶ yeripu̶ cacũ̶goecu̶ pu̶ame Jesucristo yau̶ mee niñami. 10 Ati rupau̶, roro marĩ caátinucũrĩ rupau̶ pu̶ame caboapa rupau̶ niña. Bairo caboapa rupau̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Jesucristo marĩpu̶re cũ̶ caãmata, Dios pu̶ame cañurã ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo marĩ ãnio joroque átiyami. Bairi marĩ rupau̶ caboamiatacũ̶ãrẽ, marĩ yeri pu̶ame u̶mu̶recóopu̶ caticõã ninucũgaro. 11 Dios Yeri Espíritu Santo, Jesucristo cariaricu̶pu̶re tunu cũ̶ catio joroque caátacu̶ pu̶ame marĩpu̶re cũ̶ caãmata, marĩ rupau̶ cayasiro bero tunu ti rupau̶re catio joroque átigu̶mi. Espíritu Santo marĩpu̶re cũ̶ caãnoi, cũ̶ camasĩrĩjẽ mena tore bairo marĩ átigu̶mi. 12 Bairi yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, marĩ yeripu̶ Espíritu Santo cũ̶ caãno jũ̶gori ati rupau̶ mena roro marĩ caátiganucũrĩjẽrẽ áperirotiya. Espíritu Santo cũ̶ carotirore bairo pu̶ame roque átirotiya. 13 Ati rupau̶ mena roro mu̶jãã caátiganucũata, peeropu̶ mu̶jãã yasigarã. Baimirãcũ̶ã, tie carorijere Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori mu̶jãã caátijãnaata roque, mu̶jãã caticõã ninucũgarã. 14 Nipetiro Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori cũ̶ carotirore bairo caátiu̶sarã pu̶ame Dios pũnaa majũ niñama. 15 Dios, Espíritu Santore marĩ cũ̶ cajoroi, paacoteri majã na quetiupau̶re cauwirã na cabairore bairo marĩ baietiya. Dios pu̶ame marĩrẽ cũ̶ pũnaa marĩ ãnio joroque átigayami. Cũ̶, Espíritu Santo marĩ cũ̶ cajũ̶gomasĩõrĩjẽ jũ̶gori marĩ Pacu̶ Diore, “Caacu̶,” cariape cũ̶ marĩ ĩ masĩña. 16 Espíritu Santo pu̶ame marĩ yeri marĩ catũ̶goñarĩjẽpu̶, “Dios pũnaa majũ marĩ ãniña,” marĩ ĩ tũ̶goñao joroque átiyami. 17 Bairo cũ̶ pũnaa caãna ãnirĩ Dios, cũ̶ pũnaarẽ, “Caroare mu̶jãã yu̶ jogu̶,” nipetiro cũ̶ caĩrĩcãrõrẽ bairo marĩ cũ̶gopeyogarã. Jesucristo jũ̶gori tiere marĩ cũ̶gogarã. Jesucristo cũ̶ carotirore bairo marĩ caátie jũ̶gori marĩrẽ roro na caápata, cũ̶ mena u̶mu̶recóopu̶ caroaro caãnopu̶ caroaro marĩ ãnicõã ninucũgarã. 18 Ati yepapu̶ ãna, roro popiye marĩ cabainucũrĩjẽ mena quetibu̶ju̶ cõñamasĩã mano u̶mu̶recóo caroaro caãnopu̶ caroare Dios marĩ cũ̶ cajopee menarẽ. Bairo ati yepapu̶ roro popiye baimirãcũ̶ã, cabero caroaro majũ marĩ ãnicõã ninucũgarã Jesucristo mena yua. 19 Nipetirije ati u̶mu̶recóo macããjẽ Dios cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ pu̶ame camasã paju̶tiricaro mano apeye ũnierẽ na cacoterore bairo cotero baiya. “Ãnoa yu̶ pũnaa niñama,” Dios cũ̶ caĩpa rũ̶mu̶ caetaparore cotero baiya. 20 Caãnijũ̶goropu̶ Dios cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ nipetirije caroa cañurĩjẽ ãnijũ̶goyupa. Cabero ati yepa macããjẽ roye tuapeticoasupa. Ati yepa to majũã roye tuaesupa. Adán cũ̶ cabaibotiorijere ĩñarĩ, Dios pu̶ame roque nipetirije to roye tuao joroque ásupi. Bairi nipetirije ati yepa macããjẽ cayasipee majũ tuayupa. Bairo cayasipee caãnimiatacũ̶ãrẽ, caberopu̶ Dios pu̶ame tiere caroaro wasoagu̶mi tunu. Bairo ti rũ̶mu̶ caetaro cũ̶ pũnaarẽ cawãma rupau̶ cũ̶ cawasoaparorea bairo ati u̶mu̶recóo macããjẽ cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ cũ̶ãrẽ cawãma jeto wasoacõãgu̶mi. Bairo cũ̶ caáto, tirũ̶mu̶pu̶ cũ̶ caátijũ̶goricarore bairo caroaro nigaro tunu. Pu̶gani roye tuaetigaro yua. 22 Bairi atore bairo marĩ masĩña: Ati u̶mu̶recóo macããjẽ nipetirije Dios cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ pu̶ame, jĩcãõ carõmio pũnaa cu̶tigo popiye cõ canetõrõrẽ bairo tie cũ̶ã roro popiye netõrõ baiya. 23 Tie ati u̶mu̶recóo macããjẽ jeto mee roro popiye netõrõ baiya. Marĩ cũ̶ã torea bairo popiye marĩ bainucũña. Bairo caãna nimirãcũ̶ã, merẽ caãnijũ̶goro Espíritu Santore Dios cũ̶ cajoricarã majũ marĩ ãniña. Popiye netõrõ marĩ ãnicoteya mai ape rupau̶, rorije cacũ̶goeti rupau̶re, marĩ, cũ̶ pũnaarẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo Dios cũ̶ cawasoaparo jũ̶goye. 24 Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori marĩ netõõñupĩ Dios. Bairi caberopu̶ marĩ rupau̶re cũ̶ cawasoapeere caãnorẽ bairo cariape marĩ tũ̶goñatutuacoteya. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ dise ũnie cũ̶ cacoteriquere merẽ cũ̶ caĩñaata, tiere cotenemoetiyami. Marĩ caĩñarĩqũẽpu̶ caãmata, dope bairo merẽ ĩñarĩqũẽpu̶re cotemasĩã mano. 25 Bairi marĩ caĩñaetiere mai cacoterã ãnirĩ tiere paju̶tiricaro mano marĩ cacotetũ̶goñarõ ñuña. 26 Marĩ pu̶ame Diore caroaro cariape caãnorẽ bairo cũ̶ marĩ jẽnimasĩ peyoetinucũña. Bairo cajẽnipeyomasĩẽna marĩ caãnoi, Espíritu Santo pu̶ame marĩ ju̶átinemonucũñami. Bairi marĩ caátiãnipeere marĩ jẽnibojayami cũ̶ yaye bu̶su̶rique mena. Tie bu̶su̶rique pu̶ame camasã bu̶su̶rique mena cabu̶su̶jẽñomasĩã manie niña. 27 Dios pu̶ame roque marĩ yeri marĩ catũ̶goñarĩjẽrẽ caĩñabesemasĩ ãnirĩ Espíritu Santo marĩ cũ̶ cajẽnibojarijere cariape tũ̶gomasĩñami. Dios cũ̶ caborore bairo Espíritu Santo pu̶ame, marĩ, cũ̶ yarãrẽ marĩ jẽnibojanucũñami. 28 Atore bairo marĩ masĩña: Nipetiri wãme caroa, o popiye marĩ cabainucũpeere marĩ cũñupĩ Dios, marĩ, cũ̶rẽ camairã cũ̶ caborore bairo caroaro marĩ caátiãnimasĩparore bairo ĩ. Tore bairo marĩ cũñupĩ Dios marĩ, cũ̶ cabesericarã, cũ̶ cabojũ̶goricarorea bairo catũ̶gou̶sarãrẽ. 29 Dios merẽ caãnijũ̶goripau̶pu̶a marĩrẽ ĩñabeseri, “Ãnoa caãniparã yu̶ pũnaa majũ nigarãma,” ĩcũcõãñupĩ. Cũ̶ macũ̶ cũ̶ caãnierẽ bairo marĩ caãnierẽ bou̶, bairo ĩcõã jũ̶goyupi. Bairi tunu cũ̶ macũ̶rẽ, nipetiro cũ̶ mena catũ̶goñatutuarã jũ̶gocu̶re bairo cũ̶ caãnierẽ bou̶, bairo ĩ jũ̶goyeticũcõãñupĩ Dios. 30 Caãnijũ̶goripau̶pu̶a merẽ cũ̶ yarã cũ̶ caãnirotiricarã marĩ caãnoi, cũ̶ pũnaa caãniparãrẽ marĩ beseyupi. Bairo cũ̶ cabesericarã marĩ caãnoi, “Ñe ũnie cabuimána, cañurã niñama,” marĩ ĩ ĩñañami. Bairo cũ̶ caĩ ĩñarã marĩ caãnoi, caroaro majũ cũ̶ caãnajẽ cu̶tie macããjẽrẽ marĩ cũ̶ã jĩcã wãme ũnorẽ marĩ cũ̶goo joroque ásupi. 31 Bairo tie caroa queti majũrẽ tũ̶goñarĩ, atore bairo marĩ tũ̶goña masĩnemoña: Dios cũ̶ caĩñamaicoterã marĩ caãnoi, noa ũna aperã marĩrẽ caĩñaterã nimirãcũ̶ã, roro marĩ átiyaparoetiyama. 32 Dios cũ̶ macũ̶ caãnimajũũ̶rẽ cũ̶ riaroti joyupi ati yepapu̶re, marĩ nipetiro marĩ carorije wapare netõõgu̶. Marĩ mairĩ, “Cũ̶ yu̶ joetigu̶ yu̶ macũ̶rẽ,” ĩẽsupĩ. Bairo caátacu̶ majũ ãnirĩ nipetirije caroaro marĩ caãnajẽ cu̶tipee cũ̶ãrẽ marĩ jomajũcõãgu̶mi. 33 Dios roque, “Ãnoa ñe ũnie cawapa cũ̶goena niñama,” marĩ, cũ̶ cabesericarãrẽ marĩ ĩ masĩñami. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Ãnoa, cañuena niñama,” marĩ ĩ bu̶su̶jãmasĩẽcũ̶mi. 34 Mai, atore bairo niña: Jesucristo pu̶ame yucu̶pãĩpu̶ marĩ carorije wapare netõõbojagu̶ riayupi. Bairo riacoamicũ̶ã, tunu nemo catiyupi Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori. Bairo catiri bero ãmerẽ yua, cũ̶ pacu̶ cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ cariape nu̶gõãpu̶ ruiri, marĩ yaye caãnipeere jẽnibojau̶ átiyami cũ̶ pacu̶ Diore. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Ãnoarẽ na yaye wapa popiye na baio joroque na átirotiya,” marĩ, Dios cũ̶ cabesericarãrẽ marĩ ĩ bu̶su̶jãmasĩẽcũ̶mi. 35 Jesucristo marĩrẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ẽñotamasĩẽcũ̶mi. Tunu bairoa popiye marĩ cabairije, o marĩ cau̶seariti tũ̶goñarĩjẽ, o aperã Jesucristo yarã marĩ caãnie jũ̶gori roro marĩrẽ na caátie to caãnimiatacũ̶ãrẽ, Jesucristo pu̶ame marĩrẽ maicõã ninucũñami. Tunu bairi marĩ caau̶ariarije, marĩ cajutii bopacarije, o cauwiorije watoa marĩ caãnie, o aperã marĩrẽ na capajĩãgarije caãnimiatacũ̶ãrẽ, Jesucristo pu̶ame marĩ maicõã ninucũñami. 36 Dios yaye quetire woarica tutipu̶ cũ̶ã atore bairo ĩña cũ̶ yarãrẽ: “Dios, mu̶ yarã jãã caãno jũ̶gori tocãnacã rũ̶mu̶a jããrẽ pajĩãrĩcãrõ uwioro jãã átinucũñama. Ovejare pajĩãgarã, narẽ pajĩãrĩcãrõpu̶ na cajeánárẽ bairo jãã cũ̶ãrẽ roro jãã átinucũñama,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa Dios ya tutipu̶. 37 Bairo roro netõrõ marĩ cabairije caãnimiatacũ̶ãrẽ, marĩ pu̶ame Jesucristo marĩrẽ camai cũ̶ caju̶átie jũ̶gori roro marĩ cabainucũrĩjẽrẽ netõnu̶cãrĩ jõpu̶ame tiere tũ̶goñaenarẽ bairo marĩ tũ̶goñanetõcõãgarã. 38 Bairi ñe ũnie ru̶saeto atore bairo ñi tũ̶goñatutuacõãña: Dise apeye ũnie Dios marĩrẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ marĩ ẽñotamasĩẽtĩña. Marĩ cabaiyasiata, o marĩ cacaticõãmata cũ̶ãrẽ, dise ũnie marĩ ẽñotamasĩẽtĩña. Bairi tunu ángelea majã, wãtĩ yeri pũna quetiuparã cũ̶ã marĩrẽ Dios cũ̶ camairĩjẽrẽ marĩ ẽñotamasĩẽtĩñama. Tunu apeye ãme caãnie, caberopu̶ caãnipee cũ̶ã marĩ ẽñotamasĩẽtĩña. 39 Bairi tunu jõbui u̶mu̶recóopu̶ macããjẽ, caũ̶cũ̶ãrõpu̶ macããjẽ, nipetirije Dios cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ, marĩrẽ Dios cũ̶ camairĩjẽrẽ marĩ ẽñotamasĩẽtĩña. Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo yarã marĩ caãnoi, ¡di rũ̶mu̶ ũno marĩ maijãnaetinucũgu̶mi Dios!

Romanos 9

1 Yu̶, Jesucristore catũ̶gou̶sau̶ ãnirĩ mu̶jããrẽ cariape yu̶ quetibu̶ju̶ya. Mu̶jãã ñitoetiya. Tunu bairoa Espíritu Santo yu̶re cariape cũ̶ caquetibu̶ju̶ro jũ̶gori cariape mu̶jããrẽ ñiña. 2 Yu̶ yarã, yu̶ ya poa macããna judío majã Jesucristore na catũ̶gou̶saetiere ĩñarĩ roro yu̶ tũ̶goñarĩqũẽ paicõã ninucũcu̶pu̶. Yu̶ yeri yu̶ catũ̶goñarĩjẽpu̶ roro capũnirõrẽ bairo yu̶ tũ̶goñanucũcu̶pu̶. Bairo tũ̶goñarĩ yua, yu̶ yarã Jesucristore na catũ̶gou̶sapeere bou̶, Jesucristo cũ̶ camano, peero caũ̶petietopu̶ yu̶ ágatũ̶goñaña, bairo na yu̶ cabaibojaro ĩñarĩ roro na caátie wapare netõbujiorãma ĩ. 4 Na, yu̶ yarã judío majã pu̶ame Jesucristore tũ̶gou̶saetimirãcũ̶ã, Israel ãnacũ̶ pãrãmerã, Israel ya poa macããna majũ niñama. Bairi narẽ Dios pu̶ame cũ̶ pũnaarẽ bairo caãniparã majũ na beseyupi. Bairo na beseri bero yua, nocãrõ cũ̶ catutuarije cũ̶ caasiyarije mena natu̶ ãñupĩ. Bairo na mena ãcũ̶, caroa wãme cũ̶ na caátipeere na átirotiyupi. Tunu bairoa Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ cawãmecu̶tie cũ̶ãrẽ na cũñupĩ. Tunu bairoa cũ̶rẽ na cañubuepee, caroaro na cũ̶ caátipee cũ̶ãrẽ na joyupi. 5 Na cũ̶ã judío majã jãã ñicũ̶jãã ãnana pãrãmerã, jãã ya poa macããna majũ niñama. Tunu apeyera camasã ya wãme marĩ catũ̶goñarõ pu̶amata, Jesucristo cũ̶ã judío majã yau̶re bairo buiayupi ati yepapu̶re. Cũ̶ã, niñami ati yepa macããjẽ caãnie nipetirije Quetiupau̶. Bairi cũ̶rẽ marĩ cabasapeopee niña. Bairoa to baiáto. 6 Dios, Israel ya poa macããnarẽ caroaro na cũ̶ caátigariquere na átipeyoecu̶ mee baiyami. Bairo pu̶ame roque niña: Diore na catũ̶gou̶saetie jũ̶gori nipetiro judío majã Israel pãrãmerã nimirãcũ̶ã, na mena macããna aperã apei pãrãmerãrẽ bairo caãna tuayama Dios cũ̶ caĩñajoro. 7 Bairi judío majã nipetiro Abraham ãnacũ̶ pãrãmerã caãna nimirãcũ̶ã, cariape cũ̶ pãrãmerã majũ nipetietiyama Dios cũ̶ caĩñajoro. Bairi bairo qũĩñupĩ Abrahãrẽ Dios: “Pu̶garã mu̶ capũnaa cu̶timiatacũ̶ãrẽ, mu̶ macũ̶ Isaac jũ̶gori capããrã nigarãma mu̶ pãrãmerã caãniparã,” qũĩñupĩ. 8 Bairo ĩgaro ĩña: Nipetiro Abraham ya poa macããna cabuianucũrã Dios pũnaa majũ mee niñama. Dios Abrahãrẽ, “Caroaro mu̶ yu̶ átigu̶,” cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ catũ̶gou̶sarã roque Dios pũnaa niñama. Na ũna roque, Abraham ãnacũ̶ pãrãmerã majũ tuayama Dios cũ̶ caĩñajoro. 9 Mai, atore bairo ãñupã Dios caroaro cũ̶ cũ̶ caátipee Abrahãrẽ: “Ati yu̶tea ũno caãno ape cũ̶marẽ yu̶ caetaro, merẽ Sara mu̶ nu̶mo jĩcãũ̶ macũ̶ cu̶tigomo,” qũĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñupĩ Dios Abrahãrẽ, cũ̶ macũ̶ cũ̶ cabuiapee macããjẽrẽ. 10 Atie yu̶ caĩquetibu̶ju̶rije jeto mee niña. Apeye atore bairo ĩcõñanemorĩqũẽ roque cariape majũ niña: Abraham macũ̶ Isaac, bu̶tiri bero, nu̶mo cu̶supi Rebecare. Bairi cõ pũnaa jĩcãnia pu̶garã cabuiaricarã Isaac jĩcãũ̶ pũnaa ãñupã. 11 Mai, na cabuiaparo jũ̶goye, caroa, o carorije macããjẽrẽ na caátiparo jũ̶goyepu̶a merẽ Dios jĩcãũ̶rẽ cũ̶ besecũcõãñupĩ. Atore bairo cõ ĩñupĩ Rebecare: “Cajũ̶gocu̶ caãnipau̶ pu̶ame cũ̶ baire capaacoteire bairo nigu̶mi,” cõ ĩñupĩ. Tie cõ cũ̶ caĩjũ̶goyetirique pu̶ame cũ̶ ya tutipu̶ caĩrõrẽã bairo cariape ĩña: “Jacore mairĩ cũ̶ yu̶ besewu̶. Apei Esaú pu̶amerẽ cũ̶ ñiñatewu̶,” ĩ quetibu̶ju̶ya. Tore bairo cũ̶ caátajere masĩrĩ, atore bairo cariape marĩ ĩ masĩña: “Dios, cũ̶ caboro, cũ̶ caátigajũ̶goyetiricarore bairo camasãrẽ na besemasĩñami cũ̶ caborãrẽ. Dope bairo caroaro na caátiere ĩñajesori mee na beseyami,” marĩ ĩ masĩña. 14 Tiere masĩrĩ yua, “Toroquere, cariape caácu̶ mee niñami Dios bairo cũ̶ caápata,” ¿marĩ ĩrãati? ¡Tore bairo marĩ ĩ masĩẽna bairãpu̶a! 15 Atore bairo pu̶ame qũĩñupĩ Dios Moisere: “Yu̶ camai jetore cũ̶ ñiñamaigu̶,” qũĩñupĩ. 16 Bairi atore bairo marĩ masĩña: Dios, cũ̶ majũ cũ̶ caboro marĩ camasãrẽ marĩ bopaca ĩñamasĩñami. Cũ̶ marĩ camairotiro jũ̶gori mee marĩ mainucũñami. Tunu bairoa caroaro marĩ caátie jũ̶gori mee marĩ maiñami. 17 Tore bairo cũ̶ majũ cũ̶ caborore bairo átiri, atore bairo qũĩñupĩ Dios quetiupau̶ rey Egipto macããcũ̶rẽ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caãna yu̶teapu̶re: “Yu̶ catutuarijere mu̶ mena ĩñogu̶, mu̶rẽ quetiupau̶re bairo mu̶ yu̶ jõwũ̶. Nipetiro camasã, catutuau̶ yu̶ caãnierẽ na camasĩparore bairo ĩ, tore bairo mu̶ yu̶ ápu̶,” qũĩñupĩ Dios. 18 Bairi Dios camasã noo cũ̶ caborãrẽ na ĩñamaiñami. Tunu aperã na yeripu̶ catũ̶gou̶sagaena pu̶amerẽ nemojãñurõ catũ̶gou̶sagaena majũ na ãnio joroque na átimasĩñami. 19 Bairo yu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gorã, atore bairo mu̶jãã ĩbujiorã: “Dios, cũ̶ majũ cũ̶ caboro caãno jũ̶gori marĩ camasã marĩ caátiãnipee caẽnotamasĩã manie cũ̶ caáticũjũ̶goyetiata, ¿dope bairo Dios cũ̶ majũã tunu, ‘Cabuicu̶na mu̶jãã ãniña,’ cariape marĩ qũĩ masĩbujiocu̶ti? Ĩ masĩẽtĩbujiou̶mi Dios,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñabujiorã. 20 Atore bairo ñi quetibu̶ju̶ya mu̶jããrẽ: Mu̶jãã camasã cabu̶goro macããna nimirãcũ̶ã, ¿netõõrõ caãnimajũũ̶ Diore cũ̶ mu̶jãã tutiyati? Ríi jotu̶ caqũẽnorĩcũ̶rẽ, “¿Dopẽĩ tore bairiru̶ yu̶ mu̶ weeri?” tiru̶ caĩmasĩparorea bairo mu̶jãã cũ̶ã ĩrã mu̶jãã ĩña Diore, tore bairo mu̶jãã caĩata. 21 Ríi jotu̶u̶ caqũẽnorĩ majõcu̶ pu̶ame ríi mena noo cũ̶ cabori jotu̶u̶ ũnierẽ qũẽnomasĩñami. Tie ríi mena jĩcãru̶ jotu̶ caroaru̶ majũ qũẽñomasĩñami. Tie menaina tunu aperu̶ cabu̶goro caãniru̶ majũ qũẽnomasĩñami. 22 Torea bairo marĩ camasã cũ̶ caqũẽnorĩcãrãrẽ cũ̶ caboro marĩ átimasĩñami Dios. Baipu̶a, cũ̶ pu̶ame roro caánarẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye roro na caátiãnierẽ caroaro yerijõrõ mena nu̶cãcõã coteãninucũñami. Ti rũ̶mu̶ caetaro roque popiye na baio joroque cañuenarẽ cũ̶ caátipee mena cũ̶ catutuarije, nocãrõ cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ marĩ nipetiro camasãrẽ marĩ áti ĩñocõñagu̶mi. 23 Tunu bairoa marĩ cũ̶ caĩñamairã pu̶amerẽ nocãrõ caroaro majũ cũ̶ caãnierẽ marĩ camasĩrõ boyupi. Bairi cajũ̶goyepu̶a, yu̶re bairo caroarã cañurã na ãmarõ ĩ, marĩ besecũjũ̶goyupi. 24 Bairo marĩ besei yua, judío majã jĩcããrãrẽ, aperã judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ marĩ beseyupi. 25 Dios yaye quetire woarica tutipu̶ cũ̶ãrẽ tirũ̶mu̶pu̶ macããcũ̶ Oseas cawãmecu̶cu̶ pu̶ame atore bairo ĩ woatujũ̶goyeticũñañupĩ judío majã caãmerãrẽ na cũ̶ caátipeere: “Yu̶ yarã na caãmerĩmiatacũ̶ãrẽ, yu̶ yarãrẽ bairo na ñiñagu̶. Tunu yu̶ camaietimirĩcãrãrẽ, yu̶ camairãrẽ bairo na ñiñagu̶,” ĩ woatuyupi Oseas Dios cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ. 26 Tunu apewẽpu̶ bairo ĩnemoña: “ ‘Mu̶jãã yu̶ yarã mee mu̶jãã ãniña,’ Dios na cũ̶ caĩrĩcã yepapu̶a tunu, ‘Dios cacaticõãninucũũ̶ pũnaa niñama,’ ĩecogarãma,” ĩ woatuyupi Oseas, Dios judío majã caãmerãrẽ cũ̶ caátipeere. 27 Jãã yarã judío majã Israel ya poa macããna na cabaipee pu̶amerã atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatujũ̶goyeticũñañupĩ Isaías: “Dios pu̶ame yoaro mee na ĩñabesegu̶mi ati yepa macããna nipetirore. Cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo cariape átigu̶mi. Bairi Israel pãrãmerã, ria capairiya paputiro macããjẽ paare bairo capããrã nimirãcũ̶ã, capããrã mee netõjĩãtigarãma roro na caátaje wapare,” na ĩ woatujũ̶goyetiyupi Isaías ãnacũ̶. 29 Cũ̶, Isaíana tunu apewẽpu̶ atore bairo ĩnemoñupĩ mai cajũ̶goyepu̶re: “Dios ñe ũnie caru̶saecu̶ catutuamajũũ̶ pu̶ame marĩ mairĩ jĩcããrã ũnarẽ cũ̶ caru̶gaeticõãta, marĩ judío majã marĩ manibujiorã. Sodoma, bairi Gomorra macãã macããnarẽ cũ̶ caátatore bairo marĩ judío majã cũ̶ãrẽ marĩ repeyocõãbujioricu̶mi merẽ,” ĩ woatuyupi Isaías ãnacũ̶. 30 Toroquere, ¿dope bairo marĩ ĩcu̶ti? Bairo pu̶ame niña: Judío majã caãmerã Dios mena caroaro na caãnipeere macãẽsupa. Tiere macãẽtĩmirãcũ̶ã, Jesucristo mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori tiere masĩjũ̶goyupa. Jesucristore na catũ̶gou̶saroi, Dios pu̶ame, “Caroarã, ñe ũnie rorije cawapa cũ̶goena niñama,” ĩrĩ na ĩñanucũñami. 31 Marĩ yarã israelita majã pu̶ame roque Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ na catũ̶gou̶saro jũ̶gori Dios mena caroaro ãnigamiñupã. Bairo ãnigamirãcũ̶ã, tie rotiriquere caroaro átipeyoesupa. Bairi Dios mena caroaro ãnimasĩẽsupa. 32 ¿Dopẽĩrã Dios mena caroaro na ãnimasĩẽsupari? Bairo pu̶ame niña: Jesucristo mena na catũ̶goñatutuarije mena mee, Dios mena caroaro ãnigamiñupã. Na majũ na catũ̶goñatutuarije mena pu̶ame roque tore bairo ãnigamiñupã. Bairo Dios cũ̶ cajoricu̶ Jesucristo mena catũ̶goñatutuagaena ãnirĩ Dios tu̶pu̶ ápérigarãma. Bairi ũ̶tããpu̶re carocawanucũrãrẽ bairo tuayama yua. 33 Tore bairo cariape ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶: “Yu̶ pu̶ame Sión cawãmecu̶ti buropu̶ jĩcã ũ̶tããrẽ cũũ̶rẽ bairo jĩcãũ̶ cũ̶ yu̶ cũña. Bairi ni ũcũ̶ cũ̶rẽ cũ̶ caboeticõãta, tiare carocawau̶re bairo popiye cũ̶ baio joroque cũ̶ yu̶ átigu̶. Tunu ni ũcũ̶ cũ̶rẽ cariape catũ̶gou̶sau̶ pu̶ame roque di rũ̶mu̶ ũno, ‘Cabu̶goro majũ cũ̶ yu̶ boyupa,’ ĩ tũ̶goña yapapuaetigu̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ.

Romanos 10

1 Bairi yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ pu̶ame, yu̶ yarã Israel ya poa macããna na canetõjĩãtipeere bu̶tioro yu̶ boya. Bairo bori yua, bu̶tioro Diopu̶re na yu̶ jẽnibojanucũña. 2 Na pu̶ame Dios cũ̶ caborore bairo caroaro átiganucũmiñama. Bairo átiga ãninucũmirãcũ̶ã, na majũ na ya wãme ũnierẽ átiri, cũ̶ caborore bairo átijĩãtietinucũñama. 3 Bairi, “Dios pu̶ame Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori, ‘Ñe ũnie carorije cawapa cũ̶goena niñama,’ marĩ ĩ masĩñami,” ĩ tũ̶goñamasĩẽtĩnucũñama. Bairo tũ̶goñamasĩẽtĩrĩ yua, na majũ na caátitutuarije mena ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo ãniganucũmiñama. 4 Jesucristo ati yepapu̶ etari, marĩ nipetiro camasã cũ̶ mena catũ̶goñatutuarãrẽ, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecocõãna meerẽ bairo caãna marĩ ãnio joroque ásupi, ñe ũnie carorije cawapa cũ̶goenarẽ bairo marĩ caãnimasĩparore bairo ĩ, Dios cũ̶ caĩñajoro. 5 Atore bairo ĩ woatuyupi Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩjẽrẽ na catũ̶gou̶sarije jũ̶gori canetõparãrẽ: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ roticũrĩqũẽ nipetirijere caátipeyomasĩ pu̶ame Dios mena ãnicõã ninucũgu̶mi,” ĩ woatuyupi. 6 Baipu̶a, apeyera Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori marĩ canetõpee pu̶amerẽ tũ̶goñarĩ, apewẽpu̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ cawoatucũrĩqũẽrẽ marĩ tũ̶goroa mai. Atore bairo ĩ woatuyupi: “¿Ni ũcũ̶ u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ wãmu̶ácú̶ati?” ĩ woatuyupi. Bairo ĩgu̶ ĩñupĩ: “Jesucristo marĩ cũ̶ netõapáro ĩrã, ¿ni ũcũ̶rẽ u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ wãmu̶árotiri, cũ̶ marĩ piiruiojoroticu̶ti?” ĩgu̶ ĩñupĩ Moisés. 7 Apewẽpu̶ tunu ĩ woatunemoñupĩ: “¿Ni ũcũ̶ caũ̶cũ̶ãrĩ ope cariaricarã na caãnopu̶ cũ̶ ruiácú̶ati?” Bairo ĩgu̶ ĩñupĩ: “Jesucristo marĩ cũ̶ netõapáro ĩrã, ¿ni ũcũ̶rẽ ti opepu̶ cũ̶ ruiárotiri cũ̶ marĩ piiwãmu̶ojoroticu̶ti?” ĩgu̶ ĩñupĩ Moisés. 8 Bairopu̶a, marĩ cajopee mee niña. Merẽ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ cawoaturicarore bairo niña: “Merẽ mu̶jãã masĩña Dios yaye quetire. Bairo mu̶jãã yeripu̶ tie queti caãno jũ̶gorina, tiere mu̶jãã bu̶su̶nucũña,” ĩ woatuyupi. Bairi ni ũcũ̶rẽ marĩ cajopee mee niña. Tie quetibu̶ju̶rique Jesucristo mena tũ̶goñatutuarique macããjẽ quetirea camasãrẽ jãã quetibu̶ju̶nucũña. 9 Tie quetibu̶ju̶rique atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya cariape marĩ cabu̶su̶rije mena: “Jesús marĩ Quetiupau̶ niñami,” ĩrĩ bero tunu, “Jesús cũ̶ cariacoamiatacũ̶ãrẽ tunu cũ̶ catioyupi Dios,” marĩ yeripu̶ marĩ caĩtũ̶goñaata, Dios pu̶ame roro marĩ caátaje wapare marĩ netõõgu̶mi. 10 Bairi marĩ yeripu̶ Jesucristo mena tũ̶goñatutuari, tunu cũ̶ yarã marĩ caãnierẽ aperãrẽ na marĩ caquetibu̶ju̶ata, Dios pu̶ame, “Caroarã, ñe ũnie carorije cawapa cũ̶goena niñama,” marĩ ĩ ĩñagu̶mi. Bairo marĩ caápata, marĩ netõjĩãtigarã roro marĩ caátaje wapare. 11 Torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Ni ũcũ̶ cũ̶ mena cariape catũ̶goñatutuau̶ pu̶ame di rũ̶mu̶ ũno, ‘Cabu̶goro majũ cũ̶ yu̶ boyupa,’ ĩ tũ̶goña yapapuaetigu̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶ya. 12 Bairi Dios pu̶ame judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ na ĩñaricawoetiyami. Jĩcãrõ tũ̶ni caroaro cariape na ĩñañami Dios camasãrẽ. Cũ̶, marĩ Quetiupau̶, nipetiro Quetiupau̶ jĩcãũ̶ã niñami. Bairi cũ̶rẽ cajẽnirãrẽ tocãnacã wãme caroare netõjãñurõ na jomajũcõãgu̶mi. 13 Dios ya tutipu̶ atore bairo ĩ woatuyupa: “Tocãnacãũ̶pu̶a camasã roro na caátaje wapare Dios cũ̶ canetõõrõ borã, marĩ Quetiupau̶ wãmerẽ ĩrĩ cũ̶ na cajẽniata, na netõõgu̶mi,” ĩ woatuyupa. 14 Dios yaye quetire caãnorẽ bairo cariape camasã na catũ̶gou̶saeticõãta, marĩ Quetiupau̶re cũ̶ jẽnimasĩẽnama. Bairo Jesucristo yaye quetire na catũ̶goeticõãta, cũ̶ yaye queti cũ̶ãrẽ caãnorẽ bairo cariape tũ̶gou̶samasĩẽnama. Tunu bairoa narẽ caquetibu̶ju̶rã na camanicõãta, tie Jesucristo yaye quetire dope bairo tũ̶gomasĩẽnama. 15 Tunu bairoa Dios tocãnacãũ̶pu̶a caquetibu̶ju̶rã cũ̶ cajoeticõãta, cũ̶ yaye quetire camasãrẽ caquetibu̶ju̶parã manibujiorãma. Baipu̶a na joyupi. Dios yaye woarica tutipu̶ cũ̶ãrẽ na caetarijere atore bairo ĩña: “Aperã marĩrẽ, yeri ñajããõ joroque caátie caroa quetire na caquetibu̶ju̶rãetaro ĩñarĩ bu̶tioro marĩ u̶seaniña,” ĩ woatuyupa. 16 Atie caroa quetire capããrã tũ̶gomirãcũ̶ã, tocãnacãũ̶pu̶a Israel ya poa macããna tũ̶gou̶sapetietiyama. Isaías ãnacũ̶ cũ̶ caĩwoaturicarore bairo niñama: “Dios, jãã Quetiupau̶, jãã caquetibu̶ju̶rijere ¿noa ũna tiere na tũ̶gou̶sayati? Jĩcããrã ũnaacã jeto tũ̶gou̶sanucũñama,” ĩ woatuyupi. 17 Bairi camasã caroa quetire na catũ̶gou̶saro jũ̶gori Jesucristo mena catũ̶goñatutuarã tuanucũñama. Tie caroa queti, Jesucristo yaye majũ niña. 18 Yu̶ pu̶ame atiere mu̶jãã yu̶ jẽniñapã mai: ¿Israel ya poa macããna tie quetire na tũ̶goesupari? Tũ̶goricarãma. Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ woatuyupa: “Dios yaye quetire caquetibu̶ju̶ri majã nipetiropu̶ quetibu̶ju̶batoyupa. Bairi ati yepa nocãrõ cayoaropu̶ macããna cũ̶ã tie quetire nipetiropu̶ tũ̶goyupa,” ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶. 19 Tunu mu̶jãã yu̶ jẽniñanemopa: ¿Israel ya poa macããna caroa quetire tũ̶gomirãcũ̶ã, tiere na tũ̶gomasĩẽsupari? Tũ̶gomasĩrĩcãrãma. Tiere quetibu̶ju̶nemogu̶, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶gu̶. Atore bairo ĩ woatuyupi Moisés, Dios cũ̶ yarãrẽ cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ: “Yu̶ yarã jeto meerẽ na yu̶ maigu̶. Tore bairo aperãrẽ na yu̶ camairõ ĩñarĩ, mu̶jãã, yu̶ yarã pu̶ame na mu̶jãã pesucu̶tigarã. Na mena mu̶jãã asiajãñugarã,” ĩñupĩ. 20 Caberopu̶ tunu Isaías ãnacũ̶ israelita majã caãmerãrẽ ĩgu̶, atore bairo ĩnemoñupĩ: “Noa ũna yu̶re camacãẽtĩmirĩcãrã pu̶ame merẽ ãmerẽ yu̶ masĩjãñuñama. Bairo yu̶re camacãẽtãna pu̶amerẽ yu̶ camasĩrĩjẽrẽ na yu̶ áti ĩñowũ̶.” 21 Tunu apewẽpu̶ Isaías pu̶ame israelita majãrẽ ĩgu̶, atore bairo ĩ woatuyupi: “Tocãnacã rũ̶mu̶ yu̶ wãmorĩrẽ jewãmu̶orĩ na yu̶ cotemiwũ̶, yu̶ yarã yu̶tu̶ na apáro ĩ. Na pu̶ame catũ̶gou̶sagaena, cabaibotiorã ãnirĩ yu̶tu̶ atígaema,” ĩ woatuyupi Isaías ãnacũ̶ israelita majãrẽ Dios cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ.

Romanos 11

1 Bairi ãmerẽ atore bairo mu̶jãã yu̶ jẽniñaña: Bairo israelita majã cũ̶rẽ cabaibotiorã na caãno jũ̶gori, “Yu̶ ya poa macããna mee mu̶jãã ãniña ãmerẽ yua,” ¿na qũĩati? Bairo na ĩ ĩñaecũ̶mi. Yu̶ cũ̶ã, israelita majã yau̶ judío majõcu̶ yu̶ ãniña. Abraham ãnacũ̶ pãrãmi, bairi Benjamín ya poa macããcũ̶ pãrãmi majũ yu̶ ãniña. 2 Caãnijũ̶goripau̶pu̶a merẽ Dios israelita majãrẽ cũ̶ ya poa caãniparãrẽ bairo na ĩñajũ̶goyupi. Bairi narẽ, “Yu̶ yarã mee niñama yua,” na ĩ ĩñaẽtĩñami ãme cũ̶ãrẽ. Mu̶jãã masĩrã profeta Elías ãnacũ̶ yaye quetire. Cũ̶ pu̶ame Diore, “Israelita na carorije wapa buicu̶tiyama,” na ĩ bu̶su̶jãñupĩ, Diore jẽniãcũ̶. Tiere mu̶jãã masĩrã. Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶yupa Dios ya tutipu̶ Elías cũ̶ caĩrĩqũẽ quetire: 3 “Yu̶ Quetiupau̶, mu̶ yarã profeta majã mu̶ caquetibu̶ju̶joricarãrẽ na pajĩãreama israelita majã pu̶ame. Na pajĩãreri, waibu̶toare peori joemu̶gõjorica mesaari cũ̶ãrẽ yasiorepeyocõããma. Yu̶ jetore yu̶ pajĩãẽtĩñama. Bairi yu̶ cũ̶ãrẽ yu̶ pajĩãgarã yu̶ macããrã átiyama,” qũĩñupĩ Elías Diore. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ tũ̶gomicũ̶ã, Dios pu̶ame atore bairo qũĩñupĩ: “Jĩcããrã israelita majã yu̶ boyama bairãpu̶a. Baal cawãmecu̶cu̶ aperã jũ̶gũẽrẽ ru̶popatuuri mena cũ̶ riape etanumurĩ caĩroaetanarẽ merẽ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil cãrõ majũ, yu̶ yarã caãniparãrẽ na yu̶ beseyaparoya,” qũĩñupĩ Dios Elíare, ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶. 5 Bairi ãme cũ̶ãrẽ torea bairo judío majã jĩcããrã ũna tuacõãñama Diore catũ̶gou̶sari majã. Narẽ Dios pu̶ame na ĩñamairĩ na beseyupi. 6 Bairi Dios marĩrẽ cũ̶ caĩñamairĩjẽ jũ̶gori marĩ cũ̶ canetõõata, dope bairo marĩ netõmasĩẽna caroaro marĩ caátiãnie jũ̶gori yua. Caroaro marĩ caátiãnie jũ̶gori marĩ canetõmasĩata, Dios marĩrẽ cũ̶ camairĩqũẽ pu̶ame cawapa manierẽ bairo tuabujioro. 7 Bairi, ¿dope bairo pu̶ame marĩ ĩrãati? Atore bairo pu̶ame marĩ ĩ masĩgarã: Israelita majã pu̶ame caroaro Dios mena nigamirãcũ̶ã, na majũ na caborore bairo caátigarã ãnirĩ nipetiro cũ̶ mena ãnipetiesupa. Jĩcããrã cũ̶ cabesericarã roque cũ̶ caborore bairo caroaro ãnimasĩñupã. Aperã cũ̶rẽ caboena roquere netõõjãñurõ caãmoope mána, cũ̶ yaye quetire catũ̶goena majũ na tuao joroque ásupi. 8 Torea bairo ĩña Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Dios, cũ̶rẽ catũ̶gou̶sagaenarẽ na yeripu̶ nemojãñurõ cũ̶ yaye quetire catũ̶gomasĩẽna majũ na ãnio joroque na ásupi. Bairi ati rũ̶mu̶rĩ cũ̶ãrẽ catũ̶gou̶saena majũ nicõãñama israelita majã mai. Cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, caĩñaenarẽ bairo na tuao joroque ásupi. Tunu bairoa cũ̶ yaye quetire catũ̶gorã nimirãcũ̶ã, tiere catũ̶goena majũrẽ bairo na ásupi,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶ cũ̶ã. 9 David ãnacũ̶ cũ̶ã atore bairo qũĩñupĩ Diore: “Na, israelita majã na cabose rũ̶mu̶ qũẽnorĩ rũ̶mu̶ caãno roro majũ átinucũñama. Bairo roro na caátiere ĩñarĩ popiye na baio joroque na mu̶ caáto ñuña. 10 Cacaapee cũ̶gorã nimirãcũ̶ã, caĩñaenarẽ bairo na tuao joroque na ása. Tunu bairoa popiye na rupau̶ mena na tãmu̶o joroque na ása,” ĩñupĩ David cũ̶ ya tutipu̶ Diore. 11 Bairi ãmerẽ mu̶jãã yu̶ jẽniñaña: Bairo judío majã Jesucristore na catũ̶gou̶saeto jũ̶gori, ¿nipetiro judío majã na yasipeticoásupari? ¡Yasipetiesupa, bairãpu̶a! Bairo pu̶ame baiyupa: Judío majã Diore baibotiori na catũ̶gou̶sagaetimiatacũ̶ãrẽ, aperã judío majã caãmerã pu̶ame Diore tũ̶gou̶sari roro na cabairijere netõjĩãtiyupa. Dios pu̶ame na netõõñupĩ. Bairo na cũ̶ canetõõrõ ĩñarã judío majã pu̶ame, “Narẽ bairo jãã cũ̶ãrẽ Dios cũ̶ canetõõrõ jãã boya,” na ĩ tũ̶goñao joroque ásupi Dios. 12 Bairo judío majã pu̶ame Diore na catũ̶gou̶saetie jũ̶gori aperã ati u̶mu̶recóo macããna judío majã caãmerã pu̶amerẽ caroaro majũ na baiyupa. Cabero judío majã tunu Jesucristore na catũ̶gou̶saro bero caãmata roque, ¡netõjãñurõ caroaro majũ na bainemogaro ati u̶mu̶recóo macããna nipetirore! 13 Bairi mai, mu̶jãã judío majã caãmerãrẽ jĩcã wãme ũno mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶gaya: Mu̶jãã, judío majã caãmerãrẽ Dios yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoriquere masĩrĩ, yu̶ paariquere caroaro cariape majũ yu̶ átipeyogaya. 14 Bairo mu̶jããrẽ caroaro yu̶ caquetibu̶ju̶ro, yu̶ yarã yu̶ ya poa macããna majũ pu̶ame caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ na caĩñacõrõ yu̶ boya. Bairo mu̶jãã ĩñacõrĩ yua, na cũ̶ã tũ̶gomasĩbujiorãma Dios na cũ̶ canetõõgarijere. Bairo tũ̶gomasĩrĩ yua, jĩcããrã netõjĩãtibujiorãma na carorije wapare. 15 Judío majã Dios macũ̶rẽ na catũ̶gou̶saetoi, aperã ati u̶mu̶recóo macããna judío majã caãmerã pu̶amerẽ cũ̶ mena jĩcã yericu̶narẽ bairo caãniparã majũ na ásupi. Cabero judío majã pu̶ame tunu Jesucristore na catũ̶gou̶saro bero caãmata roque, netõõjãñurõ caroaro na bainemogaro. ¡Camasã cariaricarãpũ̶rẽ catioricarãrẽ bairo caroaro majũ na bainemogaro yua! 16 Ĩ cõñarĩ quetibu̶ju̶ricaro pu̶amata, atore bairo niña: Jĩcã pããrẽ, jĩcã cuiaca peenerĩ, “Dios yaye nigaro,” marĩ caĩatato bero caãmata, caru̶sari cui cũ̶ã caroa cui Dios ya cui tuaya, cũ̶ caĩñajoro. Bairi tunu yucu̶ nu̶cõõrẽ, “Dios yaye nu̶cõõ nigaro,” marĩ caĩatato bero caãmata, tii ru̶pu̶u̶ cũ̶ã caroa Dios ya ru̶pu̶u̶ majũ tuacõãña. Atore bairo marĩ caĩcõñabueata, Abraham, jãã ñicũ̶ ãnacũ̶ cũ̶ã cañuu̶ cũ̶ caãmata, cũ̶ pãrãmerã cũ̶rẽ bairo Diore catũ̶gou̶saparã cũ̶ã caroarã cañurã nigarãma, Dios cũ̶ caĩñajoro. 17 Apeyera tunu judío majã pu̶ame yucu̶, olivo cawãmecu̶tii ru̶pu̶u̶ majũrẽ bairo niñama. Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, tie ru̶pu̶u̶ jĩcã ru̶pu̶u̶re pajure rericarore bairo jĩcããrãrẽ na reyupi Dios cũ̶rẽ na catũ̶gou̶saetie wapa. Mu̶jãã, judío majã caãmerã pu̶ame macãnu̶cũ̶ macããcũ̶ olivo ru̶pu̶u̶re bairo mu̶jãã ãniña. Bairo caãna mu̶jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, Jesucristo mena mu̶jãã catũ̶gou̶sarije jũ̶gori, pataaneatíri tunu olivou̶ majũpu̶ tii ru̶pu̶u̶re na capataaworicaropu̶ mu̶jãã pu̶amerẽ wasoaoteire bairo ásupi Dios. Bairi mu̶jãã cũ̶ã ãmerẽ olivou̶ majũ ru̶pu̶u̶re bairo mu̶jãã ãniña. Bairo caãna ãnirĩ mu̶jãã cũ̶ã Dios yarã jĩcãũ̶ pũnaa majũ mu̶jãã ãniña ãmerẽ. 18 Bairo caãna ãnirĩ mu̶jãã pu̶ame, “Judío majã olivou̶ majũ ru̶pu̶u̶re bairo caãna netõjãñurõ caãnimajũrã jãã ãniña,” ĩ tũ̶goñaeticõãña. Bairi atie pu̶amerẽ tũ̶goña masiritieticõãña: Tii olivou̶ ru̶pu̶u̶ mee tii nu̶cõõrẽ jũ̶gocatiãniña. Tii nu̶cõõ jũ̶gori roque nipetirije tii ru̶pu̶u̶ cũ̶ãrẽ jũ̶gocatiãniña. Bairi, “Judío majã netõjãñurõ Dios cũ̶ camairã jãã ãniña,” ĩ tũ̶goñaeticõãña. 19 Bairo yu̶ caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã jĩcããrã atore bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñabujiorã: “Olivo ru̶pu̶u̶ cañueti ru̶pu̶u̶re pajure reyupa, apei ru̶pu̶u̶ pu̶amerẽ tunu wasoapuagarã. Torea bairo jãã judío majã caãmerã pu̶amerẽ Dios cũ̶ yarã jãã caãniparore bairo ĩ, judío majãrẽ na reyupi,” ĩ tũ̶goñarãma. 20 Bairo mu̶jãã caĩtũ̶goñarĩjẽ cariape caãnimiatacũ̶ãrẽ, atiere tũ̶goñamasiritieticõãña: Dios mena na catũ̶goñatutuaetie jũ̶gori israelita majãrẽ na reyupi Dios. Bairo na átimicũ̶ã, mu̶jãã pu̶amerẽ cũ̶ yarãrẽ bairo mu̶jãã ĩñañami, cũ̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarije mena jeto jũ̶gori. Cũ̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuaeticõãta, mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã netõẽtĩbujioricarã. Bairi, “Caãnimajũrã jãã ãniña judío majã netõõrõ,” ĩ tũ̶goñaeticõãña. Dios pu̶ame roquere cũ̶ tũ̶goña uwiya, “Jãã cũ̶ãrẽ jãã reremi,” ĩrã. 21 Judío majã cũ̶rẽ na catũ̶gou̶saetie jũ̶gori roro na caátaje wapare na masiriyobojaesupi Dios. Olivou̶ majũ ru̶pu̶u̶ caãnijũ̶gorica ru̶pu̶u̶re pajure rericarore bairo na reyupi. Bairi mu̶jãã judío majã caãmerã cũ̶ã mu̶jãã catũ̶gou̶saeticõãta, torea bairo mu̶jãã átigu̶mi. 22 Bairi caroaro mu̶jãã catũ̶goñamasĩrõ ñuña: Dios camasãrẽ caĩñamaimasĩ cañuu̶ majũ niñami. Baimicũ̶ã, tunu cũ̶ yaye quetire na cabaibotioata, tutuaro mena roro popiye na baio joroque caácu̶ niñami. Judío majã cabaibotiorãrẽ tutuaro mena na ĩñabeseyupi. Bairo caátimasĩ nimicũ̶ã, mu̶jãã judío majã caãmerã pu̶amerẽ caroaro mu̶jãã ásupi, mu̶jãã catũ̶gou̶saro jũ̶gori. Bairi mu̶jãã pu̶ame mu̶jãã cũ̶ caĩñamairõ jũ̶gori caroaro cũ̶ caborore bairo caátiãniparã mu̶jãã ãniña. Tore bairo mu̶jãã caátijãnacõãta, mu̶jãã cũ̶ãrẽ tutuaro mena popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã átigu̶mi. Olivou̶ ru̶pu̶u̶re pajure reire bairo mu̶jãã regu̶mi mu̶jãã carorije wapa yua. 23 Bairo cabairije caãnimiatacũ̶ãrẽ, judío majã cariape na catũ̶gou̶sagaetiere jãnarĩ cũ̶ mena na catũ̶goñatutuajũ̶goata, cũ̶ yarãrẽ bairo na ãnio joroque na átigu̶mi tunu. Olivou̶ ru̶pu̶u̶ na capaatarica ru̶pu̶u̶re jeeri tunu na capuaotenemorõrẽ bairo na átigu̶mi tunu. Dise ũnie Dios cũ̶ caátimasĩẽtĩẽ maniña. Bairi tore bairo na átimasĩñami tunu cũ̶ pũnaa majũ roquere. 24 Olivou̶ macãnu̶cũ̶ macããcũ̶ ru̶pu̶u̶re pataaneatíri apei olivou̶ majũpu̶ na capuaotenemomasĩata, nemojãñurõ na capuaotemasĩpee niña, tii macãã ru̶pu̶u̶ majũ pu̶ame roquere. Tore bairo mu̶jãã, judío majã caãmerãrẽ mu̶jãã cũ̶ caátimasĩata, ¡judío majã cũ̶ yarã caãnijũ̶gomirĩcãrã pu̶ame roquere nemojãñurõ cũ̶ yarã na ãnio joroque na átinemomasĩñami Dios tunu! 25 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, Dios cũ̶ caátigarique camasã mai na camasĩẽtãjẽrẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶pa, “Jãã jeto Dios yayere camasĩrã jãã ãniña,” mu̶jãã caĩtũ̶goñaetiparore bairo ĩ: Capããrã israelita majã Diore catũ̶gou̶sagaenarẽ bairo tuayama, aperã judío majã caãmerã nipetiro ati u̶mu̶recóo macããna Dios cũ̶ cabesericarã cũ̶rẽ na catũ̶gou̶sapetiro ũno mai. 26 To bero caãno israelita majã catũ̶gou̶saenarẽ bairo Dios cũ̶ caáticũrĩcãrã cũ̶ã cũ̶ tũ̶gou̶sa jũ̶gogarãma tunu. Bairo tũ̶gou̶sa jũ̶gori yua, nipetiro israelita majã cũ̶rẽ caborã netõjĩãtipeticoagarãma na carorije wapare. Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ woatuyupa israelita majã na canetõpeere: “Camasãrẽ canetõõpau̶ judío majõcu̶ Sión cawãmecu̶ti macãpũ̶ĩ caacú̶ etagu̶mi. Bairo etari, Jacob pãrãmerã roro na caátaje wapare netõõgu̶mi. 27 Bairo na carorije wapare cũ̶ canetõõrõ bero caãno, cariape cajũ̶goyepu̶ na cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baigaro,” Dios cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa cũ̶ ya tutipu̶. 28 Jesucristo yaye caroa quetire catũ̶gou̶saetimajũcõãrã ãnirĩ judío majã Dios pesuare bairo tuayama. Mu̶jãã, judío majã caãmerã pu̶ame Jesucristo yaye caroa quetire mu̶jãã catũ̶gou̶saparore bairo ĩ, tore bairo na tuao joroque átiyami Dios. Bairo átimicũ̶ã, ape watoara judío majãrẽ na maicõãñami mai. Caãnijũ̶goropu̶a na ñicũ̶jããrẽ cabesejũ̶goricu̶ ãnirĩ na cũ̶ãrẽ na maicõãñami. 29 Bairi Dios cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo cariape átimasĩñami. Camasãrẽ caroare na jori bero, di rũ̶mu̶ ũno tiere na ẽmaẽtĩñami tunu. 30 Mu̶jãã, judío majã caãmerã cũ̶ã tirũ̶mu̶pu̶re Diore cũ̶ mu̶jãã baibotio ãninucũñupã. Ati yu̶tea caãno pu̶amerẽ tunu judío majã cũ̶rẽ na cabaibotioro ĩñarĩ, mu̶jãã judío majã caãmerã pu̶amerẽ mu̶jãã ĩñamaiñami Dios. 31 Tore bairo mu̶jãã, judío majã caãmerã mu̶jãã cabairicarorea bairo ãmerẽ judío majã cũ̶ã Diore cũ̶ baibotionucũñama. Torea bairo tuacoa ninucũñama mai ati rũ̶mu̶rĩrẽ. Dios pu̶ame mu̶jãã ĩñamaigu̶, tore bairo na tuao joroque átiyami judío majãrẽ. Bairo ãmerẽ na átimicũ̶ã, mu̶jããrẽ cũ̶ caĩñamairõrẽã bairo caberopu̶ na cũ̶ãrẽ na ĩñamaigu̶mi tunu Dios. 32 Bairo ĩgu̶ ñiña: Nipetiro camasã na cabaibotioro ĩñarĩ jĩcãrõ tũ̶ni cabuicu̶narẽ bairo na cũñupĩ Dios. Camasãrẽ tocãnacãũ̶pu̶rea jĩcãrõ tũ̶ni na ĩñamaigu̶, tore bairo na cũñupĩ. 33 Bairi Dios, ¡nocãrõ majũ marĩ camasã carorã caãnarẽ marĩ qũĩñamaiñati! Bu̶tioro marĩ ĩñamaimajũcõãñami. Nipetirijere masĩpeyocõãñami. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, Dios cũ̶ catũ̶goñarĩjẽrẽ, cũ̶ caátie cũ̶ãrẽ masĩpeyoetiyami. 34 Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ quetibu̶ju̶yupa: “Dios cũ̶ catũ̶goñarĩqũẽ cu̶tiere ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ masĩẽcũ̶mi. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶rẽ, ‘Atore bairo pu̶ame mu̶ caáto ñuña,’ qũĩ quetibu̶ju̶po masĩẽcũ̶mi. 35 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Diore netõnu̶cãrõpu̶ apeye ũnierẽ cajoricu̶ ãnirĩ, ‘Yu̶ wapamoñami Dios,’ caĩmasĩ mácũ̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa Dios ya tutipu̶. 36 Ati u̶mu̶recóo macããjẽ nipetirije cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ jeto niña. Cũ̶ catutuarije mena jũ̶gori nipetirije ãnicõã ninucũmasĩña. Cũ̶ caboro jũ̶gori cũ̶ yaye nicõã ninucũña. ¡Bairi cũ̶ jetorea basapeorique caroa majũ to ãnicõã ninucũáto! Bairoa to baiáto.

Romanos 12

1 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, Dios marĩrẽ caroaro ĩñamai ãninucũñami. Bairi mu̶jããrẽ tutuaro mena atore bairo mu̶jãã yu̶ átirotiya: Diore qũĩroarã camasã waibu̶cu̶ riire altar mesapu̶ cũrĩ na cajoemu̶gõjoricarore bairo mu̶jãã cũ̶ã Diore qũĩroarã mu̶jãã rupau̶ mena roro mu̶jãã caátiganucũrĩjẽrẽ cũcõãrĩ cũ̶ carotirore bairo jeto áticõã ninucũña. “Mu̶ yarã majũ jãã ãniña,” cariape qũĩrĩ, caroa macããjẽrẽ áticõã ninucũña. Dios mu̶jãã mena cũ̶ cau̶seaniparore bairo ĩrã, tore bairo mu̶jãã caáto ñuña. Tore bairo átiri, Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarijere cariape cũ̶ masĩõ joroque mu̶jãã átigarã. 2 Ati u̶mu̶recóo macããna cañuena na caátiãninucũrõrẽ bairo átiãmerĩcõãña. Atore bairo pu̶ame mu̶jãã caátipee ñuña: Mu̶jãã cacatiri rũ̶mu̶ cãrõ nemojãñurõ mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽrẽ tũ̶goñawasoacõã ninucũña, caroaro cariape mu̶jãã caátiãnimasĩparore bairo ĩrã. Bairo mu̶jãã caátiãmata, caroaro Dios cũ̶ caborore bairo mu̶jãã caátiãnipeere mu̶jãã masĩgarã. Caroaro átajere, bairi Dios cũ̶ caĩñajesorije ũnierẽ, bairi ñe ũnie caru̶saetie cariape macããjẽ átaje cũ̶ãrẽ mu̶jãã átimasĩgarã. 3 Dios, yu̶re mairĩ mu̶jãã quetibu̶ju̶rotijogu̶ yu̶ besewĩ. Bairi mu̶jãã nipetirore ñiña: Ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ caátiãninucũmasĩrĩjẽ mena netõjãñurõ caãnimajũũ̶rẽ bairo cũ̶ majũã cũ̶ tũ̶goñaeticõãto. Atore bairo pu̶ame cũ̶ catũ̶goñarõ boya: “Jesucristo mena yu̶ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori cũ̶ caátiãnimasĩpeere yu̶ cũ̶ cajorica wãme cãrõ yu̶ caátimasĩrõ jeto ñuña,” qũĩ tũ̶goñaáto. 4 Ĩcõñarĩ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶pa mai: Marĩ rupau̶ jĩcã rupau̶a nimirõcũ̶ã, capee wãmecu̶ti ricawatiya. Tie nipetirije jĩcãrõrẽ bairo ãmerĩña. Ricaati jeto niña. Marĩ caapee mena marĩ ĩñaña. Marĩ ãmoo operi mena marĩ tũ̶goya. Marĩ ru̶pori mena marĩ áya. 5 Marĩ, Jesucristo mena catũ̶goñatutuarã cũ̶ã torea bairo marĩ ãniña. Capããrã nimirãcũ̶ã, cũ̶ mena macããna jĩcã rupau̶re bairo caãna marĩ ãniña. Marĩ nipetiro jĩcã rupau̶ ãnituroricarore bairo marĩ ãniña. 6 Marĩ tocãnacãũ̶pu̶rea ricaati wãme jeto cariape marĩ caátimasĩpee ũnierẽ marĩ joyupi Dios. Noo cũ̶ cajogarijere marĩ joyupi. Bairi tiere caroaro marĩ átigarã. Dios yaye quetire marĩ caquetibu̶ju̶masĩpeere cũ̶ cajoricarã marĩ caãmata, marĩ catũ̶goñatutuaro cãrõ tiere camasãrẽ na marĩ quetibu̶ju̶garã. 7 Camasãrẽ ju̶átinemomasĩrĩqũẽrẽ cũ̶ cajoricarã marĩ caãmata, caroaro mena na marĩ ju̶átinemogarã. Tunu bairo jũ̶gobuemasĩrĩqũẽrẽ cũ̶ cajoricarã marĩ caãmata, camasãrẽ caroaro na marĩ buegarã. 8 Camasãrẽ yeri ñajããõ joroque átimasĩrĩqũẽrẽ cũ̶ cajoricarã marĩ caãmata, caroaro mena na tũ̶goñao joroque na marĩ áticõã ninucũgarã. Tunu bairo camasãrẽ dinero, o apeye ũnierẽ jomasĩrĩqũẽrẽ cũ̶ cajoricarã marĩ caãmata, u̶seanirĩqũẽ mena na marĩ cajoro ñuña. Camasãrẽ átijũ̶goãnimasĩrĩqũẽrẽ cũ̶ cajoricarã marĩ caãmata cũ̶ãrẽ, caroaro tũ̶goñamasĩrĩ, nu̶cũ̶bu̶gorique mena na marĩ caátiãnijũ̶goãnimasĩrõ ñuña. Tunu bairoa camasãrẽ ĩñamaimasĩrĩqũẽrẽ cũ̶ cajoricarã marĩ caãmata cũ̶ãrẽ, u̶seanirĩqũẽ mena na marĩ ju̶átinemogarã. 9 Cariape ãmeo maiãña. Di rũ̶mu̶ ũno carorije macããjẽrẽ ĩñaboeticõãña. Caroa macããjẽ pu̶amerẽ átiãnicõã ninucũña. 10 Jesucristore catũ̶gou̶sarã ãnirĩ jĩcãũ̶ pũnaarẽ bairo ãmeo maiña. Mu̶jãã caborore bairo mu̶jãã caátigaparo ũnorẽã, aperã na caborore bairo pu̶ame ása. Nu̶cũ̶bu̶gorique mena ãmeo ĩñaña. 11 Yeri tũ̶goñatutuarique mena Dios cũ̶ caborore bairo átijĩãticõã ninucũña. Cateeyepairãrẽ bairo tũ̶goñaeticõãña. 12 “Caroaro majũ marĩ átigu̶mi Dios,” ĩ tũ̶goña u̶seanicõã ninucũña. Popiye tãmu̶omirãcũ̶ã, tũ̶goñaenarẽ bairo tiere tũ̶goñanetõõcõãña. Di rũ̶mu̶ ũno Diore cũ̶ jẽnijãnaeticõãña. 13 Jesucristore catũ̶gou̶sarã na cabopacarijere mu̶jãã cacũ̶gorije mena na ricawoya. Tunu mu̶jãã tu̶pu̶ caetarãrẽ caroaro mena na qũẽnoña. 14 Mu̶jããrẽ roro caánarẽ, “Caroare mu̶jãã cũ̶ joáto Dios,” na ĩña. Caroaro na cabaipee pu̶amerẽ Diore na jẽnibojaya. “Roro cũ̶ áparo mu̶jããrẽ Dios,” na ĩẽtĩcõãña. 15 Noa ũna cau̶seanirã na caãmata, na ju̶u̶ u̶seaninemoña. Tunu noa ũna cayapapuarã na caãmata, na mena otiri na yeri tutuao joroque na átinemoña. 16 Jĩcã majãrẽ bairo u̶seanirõ jĩcãrõ mena caroaro ãnajẽcu̶sa. “Jãã, aperã netõrõ caãnimajũrã jãã ãniña,” ĩ tũ̶goñaeticõãña. Tore bairo caĩẽna ãnirĩ, cabu̶goro macããna na caãnajẽ cu̶tiere bairo ãnajẽcu̶sa. “Aperã netõrõ camasĩrã majũ jãã ãniña,” ĩ tũ̶goñaeticõãña. 17 Noa ũna mu̶jããrẽ roro na caáto, mu̶jãã cũ̶ã roro na átiãmeeticõãña. Caroaro átiãnajẽcu̶sa, noa ũna mu̶jããrẽ na bu̶su̶paietio joroque ĩrã. 18 Noo mu̶jãã caátijĩãtiro cãrõ nipetiro camasã mena jĩcã majãrẽ bairo u̶seanirõ jĩcãrõ mena caroaro ãnajẽcu̶sa. 19 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, mu̶jããrẽ ñiña: Noa ũna mu̶jããrẽ roro na caáto, mu̶jãã majũ roro na áticãnamueticõãña. Dios pu̶ame roque mu̶jããrẽ roro caánarẽ na ĩñabesegu̶mi. Cũ̶ yaye woaturica tutipu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ woatuyupa: “ ‘Yu̶ roque camasãrẽ caĩñabesepau̶ yu̶ ãniña. Roro na caátajere cariape na ñiñabesegu̶,’ ĩñupĩ marĩ Quetiupau̶,” ĩ woatuyupa cũ̶ ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ. 20 Aperopu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ woatunemoñupã: “Mu̶ pesu, mu̶rẽ catutii, cũ̶ caau̶ariata, cũ̶ u̶garique nuña. Cũ̶ cañemejipiata, cũ̶ etirique joya. Bairo cũ̶rẽ caroaro mu̶ caápata, roro mu̶ cũ̶ caátajere bobotũ̶goñagu̶mi,” ĩ woatuyupa. 21 Bairi aperã mu̶jããrẽ roro na caátimiatacũ̶ãrẽ, roro na átiãmeeticõãña. Caroa pu̶amerẽ na átiãmeña. Bairo mu̶jãã caápata, roro mu̶jãã caãmeo átibujioataje buipearo ãninemoetigaro yua.

Romanos 13

1 Dios jeto rotimasĩrĩqũẽrẽ jomasĩñami camasãrẽ. Torena, ati yepa quetiuparã cũ̶ã Dios cũ̶ carotimasĩrĩjẽ jũ̶gori ati yepa macããna camasãrẽ na rotimasĩnucũñama. Cũ̶ cacũrĩcãrã majũ niñama. Bairi nipetiro na quetiuparã na caátirotirore bairo jĩcãrõ tũ̶ni tũ̶gou̶saya. 2 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ati yepa quetiuparãrẽ cabaibotiou̶, Dios cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ cabaibotiou̶re bairo tuayami. Bairo roro cabaibotiorãrẽ popiye na baio joroque na átigu̶mi Dios. 3 Ati yepa macããna quetiuparã, caroaro caátiãna camasãrẽ roro caátiparã mee niñama. Camasã roro caátipairã roquere, uwitũ̶goñao joroque roro na átinucũñama na yaye wapa. Bairi quetiuparã mena tũ̶goña uwiricaro mano mu̶jãã caãnigaata, caroaro átiãnajẽ cu̶timasĩña. Bairo caroaro mu̶jãã caátiãnimasĩata, quetiuparã pu̶ame, “Caroaro mu̶jãã átiãnimasĩña mu̶jãã roque,” mu̶jãã ĩgarãma. 4 Ãnoa quetiuparã Dios cũ̶ cacũrĩcãrã cũ̶ caborore bairo mu̶jããrẽ caju̶átiparã majũrẽ na cũñupĩ. Tore bairo cũ̶ cacũrĩcãrã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, roro caána mu̶jãã caãmata, na mu̶jãã uwigarã mu̶jãã quetiuparãrẽ. Na pu̶ame cabu̶goro majũã carotimasĩparã, Dios cũ̶ cacũrĩcãrã mee niñama. Dios roro caánarẽ na caĩñabeseparore bairo ĩ, quetiuparãrẽ bairo cũ̶ cacũrĩcãrã niñama. 5 Bairi mu̶jãã quetiuparã na caĩrĩjẽrẽ caroaro tũ̶gopeorotiya, mu̶jããrẽ popiye na áperio joroque ĩrã. Tunu bairo, “Dios, marĩ quetiuparã marĩ na carotiro boyami,” mu̶jãã yeripu̶ ĩ tũ̶goñarĩ, mu̶jãã quetiuparãrẽ caroaro tũ̶gopeorotiya. 6 Dios cũ̶ caborore bairo capaacoteparã majũrẽ bairo cũ̶ cacũrĩcãrã na caãno jũ̶gori, impuestos gobierno yaye na cawapajẽnirĩjẽ ũnie cũ̶ãrẽ na wapa joya. 7 Tocãnacãũ̶pu̶a ati yepa macããna quetiuparãrẽ caroaro mu̶jãã caátipeere na caátirotirore bairo na átibojaya. Ni ũcũ̶rẽ apeye ũnierẽ cũ̶ mu̶jãã cawapamoata, tie wapare cũ̶ wapa joya. Tunu bairo impuestos na cawapajẽnirĩjẽ ũnie cũ̶ãrẽ na wapa joya. Nipetiro na ũnarẽ nu̶cũ̶bu̶gorique mena ĩñarĩ, caroaro na ĩroaya. 8 Aperãrẽ na wapamoeticõãña. Jicoquei na mu̶jãã cawapamorĩjẽrẽ na wapatipeyocõãña. Ãmeo mairĩqũẽ pu̶ame capetietie niña. Bairi ãmeo maicõãninucũña. Ni ũcũ̶ aperãrẽ camaicõãninucũũ̶ pu̶ame Dios cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ nipetirijere caroaro cariape ácu̶ átiyami. 9 Dios atore bairo átiroticũñupĩ: “Mu̶jãã nu̶moa caãmerã mena, o mu̶jãã manapũ̶ã caãmerã mena roro átiepeeticõãña. Tunu camasãrẽ na pajĩãẽtĩcõãña. Tunu yajaeticõãña. Tunu aperã yaye cũ̶ãrẽ ĩñau̶goeticõãña,” ĩ cũñupĩ Dios. Atie, bairi apeye roticũrĩqũẽ mena neñorĩ jĩcã risero mena atore bairo marĩ ĩ quetibu̶ju̶ masĩña: “Mu̶jãã majũ rupau̶re mu̶jãã camairõrẽã bairo aperã camasã cũ̶ãrẽ na maiña,” marĩ ĩ masĩña. 10 Camaimasĩrã pu̶ame aperãrẽ roro áperinucũñama. Bairi tore bairo narẽ na camaimasĩcõãmata, Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caátipeyocõãrãrẽ bairo tuayama. 11 Atie nipetirije ãme marĩ caãnierẽ catũ̶goñamasĩnemocõãnipee niña. Merẽ Dios marĩrẽ cũ̶ canetõõpa rũ̶mu̶ cõñarõ majũ baiya. Cajũ̶goyepu̶ Dios yaye quetire cariape marĩ catũ̶gou̶sajũ̶gorica rũ̶mu̶ netõjãñurõ cõñarõ majũ baiya. Bairi ãmea masacatiri caãnijũ̶goyecu̶tiparã marĩ ãniña. Cacãnirãrẽ bairo baietirotiya. 12 Jesucristo cũ̶ caetapa rũ̶mu̶ cõñarõ majũ baiya. Ape rũ̶mu̶ cabusuatóre bairo merẽ ti rũ̶mu̶ etaro baiya. Bairi ati u̶mu̶recóo macããna cañuena canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo caãna roro na caátiere bairo áperirotiya. Jĩcãũ̶ soldau cũ̶ wapana mena ãmeo qũẽgu̶, ãpõã jutirore jãñarĩ, cũ̶ besu mena cũ̶ caãnorẽã bairo marĩ cũ̶ã wãtĩ marĩ wapacu̶ roro marĩ cũ̶ caátigarijere netõnu̶cãcõãgarã, Jesucristo mena tũ̶goñatutua nemorotiya. 13 Bairi u̶mu̶reco cabaupetiro majũ caãnarẽ bairo caãna ãnirĩ caroa macããjẽ jeto caátiparã marĩ ãniña. Ati u̶mu̶recóo macããna bose rũ̶mu̶ caãno eticũmurĩ na caawajañesẽãrõrẽ bairo cabaietiparã marĩ ãniña. Tunu carõmia mena roro caáperiparã marĩ ãniña. Carõmia cũ̶ã caũ̶mu̶a mena roro caáperiparã niñama. Ãmeo qũẽrĩqũẽ cũ̶ãrẽ caáperiparã marĩ ãniña. Tunu aperã yayere caĩñau̶garipeaetiparã marĩ ãniña. 14 Bairo pu̶ame marĩ átigarã: Soldau cũ̶ rupau̶re cũ̶ caqũẽnorõrẽ bairo marĩ cũ̶ã marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ catutuarije mena tutuaro marĩ yeri tũ̶goñatutuagarã. Ati rupau̶ mena roro marĩ caátiganucũrõrẽ bairo marĩ átiãmerĩgarã yua.

Romanos 14

1 Ni ũcũ̶ Jesucristo mena catũ̶goñatutua wẽpũ̶ẽcũ̶ cũ̶ caãmata, caroaro cũ̶ bocári cũ̶ qũẽnoña ñubueri majã mena. Cũ̶ ũcũ̶ mena bu̶su̶ri, tutuaro mena ãmeo bu̶su̶rique netõẽtĩcõãña. 2 Mai, ĩcõñarĩ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶pa na ũna na cabairijere: Jĩcããrã, “Nipetiri wãme u̶gariquere jãã cau̶garo ñurõ,” ĩ tũ̶goñanucũñama. Bairo na caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, aperã Jesucristo mena caroaro catũ̶goñatutua wẽpũ̶ẽna pu̶ame oté jeto u̶gari ãninucũñama. Waibu̶toa rii ũnierẽ u̶gaetinucũñama. 3 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ nipetiri wãme u̶gariquere cau̶gau̶ cũ̶ caãmata, apei jĩcã wãme ũnie cau̶gaetinucũũ̶ pu̶amerẽ cũ̶ qũĩñateeticõãto. Tunu bairo jĩcã wãme ũno u̶gariquere cau̶gaecu̶ pu̶ame cũ̶ã, apei nipetiro u̶gariquere cau̶ganucũũ̶rẽ roro cũ̶ cũ̶ bu̶su̶paicoteeticõãto. Merẽ cũ̶ cũ̶ã Dios cũ̶ cabesericu̶ niñami. 4 Bairo Diore capaacoteri majõcu̶ cũ̶ caãnoi roro cũ̶ bu̶su̶paicoteeticõãña. Caroaro cabaimasĩata, o roro cabaiata cũ̶ãrẽ, jĩcãũ̶ cũ̶ quetiupau̶ jeto tie cabairijere qũẽnomasĩñami. Bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo roque caroaro cũ̶ cabaipeere caátimasĩ majũ niñami. Bairi nipetirije cau̶gamasĩ cũ̶ãrẽ caroaro cũ̶ tuao joroque cũ̶ átigu̶mi cũ̶ caátimasĩrĩjẽ jũ̶gori. 5 Apeyere mu̶jãã ñi cõñanemogu̶ tunu: Jĩcããrã, ape rũ̶mu̶ netõjãñurõ caãnimajũrĩ rũ̶mu̶ cũ̶gonucũñama Diore na cañubuepa rũ̶mu̶rẽ. Aperã pu̶ame, “Tocãnacã rũ̶mu̶a jĩcãrõ tũ̶ni Diore cañubuepee niña,” ĩ tũ̶goñanucũñama. “Tore bairo marĩ caáto boyami Dios,” ĩ tũ̶goñarĩ, tore bairo cariape caátiparã mu̶jãã ãniña, mu̶jãã caĩtũ̶goñarõrẽã bairo yua. 6 Jĩcãũ̶ ũcũ̶ jĩcã rũ̶mu̶rẽ, “Dios ya rũ̶mu̶ niña,” ĩrĩ Diore cũ̶ caĩroacõãmata, caroaro ácu̶ átiyami. Apei, “Tocãnacã rũ̶mu̶a jĩcãrõ tũ̶ni Diore cañubuepee niña,” ĩ tũ̶goñarĩ Diore cũ̶ caĩroacõãmata, caroaro ácu̶ átiyami cũ̶ cũ̶ã. Torea bairo apei cũ̶ã, “Nipetiri wãme u̶gariquere u̶garotiya,” ĩrĩ Diore cũ̶ caĩroacõãmata, caroaro ácu̶ átiyami. Bairo u̶gari, Diore, “Yu̶ mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩnucũñami. Apei, “Waibu̶cu̶ riire u̶gaetirotiya,” ĩ tũ̶goñarĩ Diore cũ̶ caĩroacõãmata, cũ̶ cũ̶ã caroaro ácu̶ átiyami. Cũ̶ cau̶garije otére u̶gari, Diore, “Yu̶ mena mu̶ ñujãñuña,” cũ̶ yeripu̶ qũĩ jẽnimasĩcõãñami cũ̶ cũ̶ã. 7 Jesucristo niñami marĩ Quetiupau̶. Bairi marĩ caborore bairo jeto caátiãnimasĩparã mee marĩ ãniña. Marĩ cacatiri rũ̶mu̶ caãno, o marĩ cariaro bero cũ̶ãrẽ marĩ Quetiupau̶ cũ̶ carotirore bairo caátiparã marĩ ãniña. 9 Jesucristo pu̶ame riacoamicũ̶ã tunu catiyupi, nipetiro camasã cacatirã, cariaricarã cũ̶ãrẽ quetiupau̶ majũ cũ̶ caãnimasĩparore bairo ĩ. 10 Bairi, ¿dopẽĩrã mu̶jãã pu̶ame aperã Jesucristore catũ̶gou̶sarãrẽ na mu̶jãã bu̶su̶paicotenucũñati? ¿Dopẽĩrã narẽ cabu̶goro macããnarẽ bairo na mu̶jãã ĩñanucũñati? Marĩ nipetiro Dios cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caãno, marĩ caátaje caãno cãrõrẽ marĩ ĩñabese ecogarã. Bairi marĩ yarã Jesucristore catũ̶gou̶sarãrẽ na ĩñabeserãrẽ bairo caĩetiparã marĩ ãniña. 11 Dios yaye woaturica tutipu̶ cũ̶ãrẽ Dios cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ atore bairo woatuyupa: “Yu̶, caãnicõãninucũũ̶ ãnirĩ mu̶jããrẽ cariape quetibu̶ju̶ ñiña cabaipeere: Nipetiro camasã ñiroagarãma. Ru̶popatuuri mena etanumurĩ nipetiro, ‘Mu̶, Dios, cañuu̶ catutuau̶ majũ mu̶ ãniña,’ ñi basapeogarãma,” ĩ woatuyupa. 12 Tie na cawoaturiquere tũ̶gori bero, atore bairo marĩ masĩña: Marĩ, tocãnacãũ̶pu̶rea ati yepapu̶ ãna, nipetirije marĩ caátajere marĩ jẽniñagu̶mi Dios. “¿Dopẽĩrã tore bairo mu̶jãã áti?” marĩ ĩ jẽniñagu̶mi. Bairo cũ̶ caĩjẽniñarõ, cũ̶ marĩ caquetibu̶ju̶pea niña. 13 Bairo tiere tũ̶goñarĩ marĩ caãmeobu̶su̶painucũrĩjẽrẽ marĩ jãnarõã. Bairo pu̶ame átirotiya: Mu̶jãã yarã Jesucristore catũ̶gou̶sari majãrẽ, mu̶jãã caátiãnie mena roro na tũ̶goña yapapuao joroque na ápericõãña. Jesucristo mena na catũ̶goñatutuarijere royetueticõãña. 14 Yu̶, marĩ Quetiupau̶ Jesucristore catũ̶gou̶sau̶ ãnirĩ, ñe ũnie ru̶saeto atore bairo ñi tũ̶goñatutuacõãña: Nipetirije yu̶ cau̶garije cañurĩjẽ jeto niña. Apei pu̶amerã apeye ũnie u̶gariquere, “Tie u̶garique carorije niña,” cũ̶ caĩtũ̶goñaata, tie cũ̶rẽ carorije niña. 15 Bairi aperã na cau̶gaetinucũrĩjẽrẽ na caĩñajoro mu̶jãã cau̶gaata, na pu̶ame roro tũ̶goñabujiorãma. Bairo mu̶jãã caápata, narẽ mairã mee mu̶jãã átiya. Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ riari na cũ̶ãrẽ na netõõbojayupi. ¡Bairi u̶garique mu̶jãã cau̶gaãninucũrĩjẽ jũ̶gori Jesucristore na catũ̶goñatutuarije to yasio joroque na ápericõãña! 16 Mu̶jãã caátiãnimasĩrĩjẽ jũ̶gori aperãrẽ tũ̶goña yapapuao joroque na mu̶jãã caápata, na caĩñajoro tore bairo átinemoeticõãña, mu̶jãã caátiere bu̶su̶pairema ĩrã. 17 Marĩ, Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããna marĩ caãnoi, jĩcã wãme ũnie u̶gariquere u̶ga, eti, marĩ caátinucũrĩjẽ wapa maniña Dios cũ̶ caĩñajoro. Atore bairo marĩ caátie pu̶ame caãnimajũrĩjẽ niña: Caroaro cariape átiãnajẽ, tunu bairo aperã mena caroaro yerijõrõ mena ãnajẽ, tunu u̶seanio joroque ãmeo átaje pu̶ame roque caãnimajũrĩjẽ niña. Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori tiere caátiparã marĩ ãniña. 18 Ni ũcũ̶ tore bairo átiãnajẽ cu̶tiri Jesucristo cũ̶ caborore bairo caácu̶ caroaro ácu̶ átiyami Dios cũ̶ caĩñajoro. Bairo caroaro cũ̶ caáto ĩñarĩ camasã cũ̶ã, “Caroaro átiyami,” qũĩgarãma. 19 Bairi marĩ pu̶ame nipetiri wãme yerijõrõ ãnajẽ cu̶taje macããjẽrẽ caátiãninucũparã marĩ ãniña. Tiere caãna ãnirĩ yua, Jesucristo mena tũ̶goñatutuanemo joroque marĩ ãmeo átigarã. 20 Bairi u̶garique mu̶jãã cau̶gaãninucũrĩjẽ jũ̶gori Dios cũ̶ caborore bairo na caátiere na átijãnao joroque ápericõãña. Bairopu̶a, nipetirije u̶garique cañurĩjẽ jeto niña. Aperã na cau̶gaetinucũrĩjẽrẽ na caĩñajoro marĩ cau̶garije jũ̶gori Jesucristo mena na catũ̶goñatutuarijere na jãnao joroque átaje pu̶ame roque cañuetie niña. 21 Aperã catũ̶goñatutuawẽpũ̶ẽnarẽ, “Marĩ caátiãnie mena jũ̶gori Jesucristore na tũ̶gou̶sajãnao joroque na marĩ átire,” ĩrã, atore bairo marĩ caáto ñuña: Marĩ yau̶ cariire cau̶gaecu̶ cũ̶ caãmata, marĩ cũ̶ã u̶gaetirotiya. U̶se ocore caetiecu̶ cũ̶ caãmata, marĩ cũ̶ã etietirotiya. 22 “Nipetiri wãme u̶gariquere cau̶gamasĩrã jãã ãniña,” caĩtũ̶goñatutuarã na caãmata, na caátiãnimasĩrĩjẽrẽ Dios jetore cũ̶ na caquetibu̶ju̶ro ñuña. ¡Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ caátie mena, “Dios cũ̶ caĩñajoro caroaro yu̶ átiya,” caĩtũ̶goñamasĩ pu̶ame u̶seanirĩ niñami! 23 Ni ũcũ̶ cũ̶ cau̶gapeere, “Atiere yu̶ cau̶garo ñuetõ,” ĩ tũ̶goñamicũ̶ã, tiere cũ̶ cau̶gaata, tie wapa buicu̶tiyami, cariape cũ̶ catũ̶goñatutuaetie jũ̶gori. Nipetirije marĩ caátipeere, “Atie marĩ caátipee cañurĩjẽ niña Dios cũ̶ caĩñajoro,” caĩtũ̶goñatutuarã nimirãcũ̶ã, ricaati marĩ caápata, carorije macããjẽrẽ ána marĩ átiya.

Romanos 15

1 Marĩ, Jesucristo mena tutuaro catũ̶goñatutuawẽpũ̶rã marĩ caãmata, aperã catũ̶goñatutuawẽpũ̶ẽnarẽ na ju̶ána, marĩ majũã catũ̶goñatutuawẽpũ̶ẽnarẽ bairo tũ̶goñarĩqũẽ cu̶tirotiya. Marĩ majũã marĩ caátijesorije ũnie jetore áperirotiya. 2 Marĩ nipetiro aperã caroaro na caãnipee, na caĩñajesorije ũnie pu̶amerẽ caátiparã marĩ ãniña, Jesucristo mena nemojãñurõ na catũ̶goñatutuanemoparore bairo ĩrã. 3 Jesucristo cũ̶ã cũ̶ yaye caãnipee jetore ápeyupi, ati yepapu̶ ãcũ̶. Dios yaye woaturica tutipu̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ cabairiquere atore bairo ĩ woatuyupa: “Mu̶rẽ roro caĩbujioatana yu̶ pu̶amerẽ roro ĩnucũñama,” ĩ woatuyupa Cristo cũ̶ pacu̶re cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ. 4 Nipetirije tirũ̶mu̶pu̶ Dios yaye queti na cawoaturiquere marĩ masĩrotirã woatuyupa. Bairi popiye baimirãcũ̶ã, tie caquetibu̶ju̶rore bairo caátimasĩrã ãnirĩ Jesucristo mena marĩ tũ̶goñatutuacõã ninucũgarã. Tunu bairoa tiere bueri bero caroaro yerijõrõ marĩ ãnimasĩgarã. Tore bairo caãna ãnirĩ Dios mena marĩ caãnipeere u̶seanirĩqũẽ mena marĩ cotegarã. 5 Bairo roro popiye marĩ cabaiata, Dios pu̶ame roque Jesucristo mena marĩ tũ̶goñatutuacõãnio joroque marĩ átinucũñami. Tunu yerijõrõ marĩ ãnio joroque caácu̶ niñami. Bairi mu̶jããrẽ Jesucristo cũ̶ caátiãnatõrẽ bairo, jĩcãrõrẽ bairo caãnajẽcu̶na mu̶jãã ãnio joroque átigu̶mi. 6 Bairo cũ̶ caáto jũ̶gori, tocãnacãũ̶pu̶a jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ u̶seanirõ atore bairo mu̶jãã átigarã: Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo pacu̶re jĩcãrõ mena, “Mu̶, cañuu̶ mu̶ ãniña,” cũ̶ mu̶jãã ĩ basapeogarã. 7 Jesucristo mu̶jããrẽ cũ̶ caátatorea bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã mena macããnarẽ na ĩñamairĩ caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na ĩñaña. Bairo mu̶jãã caáto ĩñarã, “Caroú̶ cañuu̶ niñami Dios,” ĩ ĩñagarãma camasã cũ̶ã. 8 Tunu atore bairo mu̶jãã ñi quetibu̶ju̶nemoña: Jesucristo pu̶ame jãã, judío majãrẽ jãã ju̶átigu̶ asúpi ati yepapu̶re. Tie Dios cũ̶ caátipeere jãã ñicũ̶jãã ãnanarẽ cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo cañuu̶ ãnirĩ cũ̶ caátipeyorijere marĩ masĩõ joroque ĩ, asúpi Jesús ati yepapu̶re. 9 Tunu bairoa mu̶jãã, judío majã caãmerã cũ̶ã nocãrõ mu̶jãã cũ̶ caĩñamairõ jũ̶gori Diore mu̶jãã cabasapeoparore bairo ĩ, asúpi Jesús ati yepapu̶. Dios ya tutipu̶ cũ̶ã Jesucristo cũ̶ pacu̶re cũ̶ caĩbu̶su̶riquere atore bairo ĩ woatuyupa: “Bairi judío majã caãmerã watoapu̶ ãcũ̶, ¡nocãrõ cañuu̶ majũrẽ mu̶ yu̶ basapeogu̶! ‘¡Nocãrõ Dios catutuau̶ majũ niñami!’ ĩrĩ mu̶ yaye basarique mena mu̶ yu̶ basapeogu̶,” ĩ woatuyupa Cristo cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ. 10 Tunu apepau̶pu̶ Dios ya tutire na cawoaturique atore bairo ĩnemoña: “¡Dios ya poa macããna cũ̶ cabesericarã mena mu̶jãã ape yepaa macããna judío majã caãmerã cũ̶ã u̶seanirĩ ãña!” 11 Tunu aperopu̶ ĩ woatunemoñupã ti tutipu̶re: “Ape yepaa macããna judío majã caãmerã nipetiro tocãnacã poa masapoari macããna cũ̶ã, ¡marĩ Quetiupau̶re cũ̶ basapeoya!” ĩ woatuyupa. 12 Isaías cũ̶ã atore bairo ĩ woatuyupi: “Isaí pãrãmi ape tuti bero macããcũ̶ buiagu̶mi. Cũ̶rẽ Dios pu̶ame judío majã caãmerã quetiupau̶re bairo caãcũ̶ cũ̶ cũgu̶mi. Bairi na pu̶ame, ‘Jããrẽ canetõõpau̶ niñami,’ cũ̶ mena ĩ tũ̶goñatutuagarãma,” ĩ woatuyupi Isaías ãnacũ̶. 13 Bairi camasãrẽ Jesucristo mena tũ̶goñatutua masĩrĩqũẽrẽ cajonucũũ̶ Dios pu̶ame u̶seanirĩqũẽ, yerijõrõ ãnajẽ cu̶taje cũ̶ãrẽ ñe ũnie ru̶saricaro mano mu̶jããrẽ cũ̶ jonemoáto. Tunu bairoa Espíritu Santo cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori nemojãñurõ cũ̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuamasĩpeere cũ̶ jonemoáto. 14 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, ñe ũnie ru̶saricaro mano mu̶jããrẽ atore bairo ñi tũ̶goñatutuacõãña: Caroaro ñe ũnie ru̶saeto caátiãna mu̶jãã ãniña. Tunu Jesucristo yayere caroaro majũ camasĩrã mu̶jãã ãniña. Bairo caãna ãnirĩ mu̶jãã majũ mu̶jãã ãmeo quetibu̶ju̶ masĩña caroaro mu̶jãã caãnajẽ cu̶tipeere. 15 Mu̶jãã, bairo caátiãnimasĩrã mu̶jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, ati tutipu̶re tutuaro mena yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya, mu̶jãã catũ̶gojũ̶gorique jĩcã wãmerĩ mu̶jãã caãnipee caru̶sarijere mu̶jãã camasiritietiparore bairo ĩ. Dios yu̶re caroaro ácu̶, Jesucristo yaye quetire mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ rotijou̶ yu̶ cũwĩ. 16 Bairi Jesucristore capaacoteire bairo yu̶ cũwĩ, judío majã caãmerã caroaro na caãniparore bairo ĩ. Bairo Jesucristore capaacoteire bairo yu̶ caãnie pu̶ame atore bairo niña: Dios, judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ na cũ̶ canetõõgarije macããjẽ quetibu̶ju̶rique quetire na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Bairo na quetibu̶ju̶ri yua, sacerdote majã Diore cũ̶ u̶seanio joroque ána waibu̶cu̶ riire na cajoemu̶gõrĩcãrõrẽ bairo yu̶ cũ̶ã Diore, “Ãnoa, mu̶ yarã niñama,” cũ̶ yu̶ caĩquetibu̶ju̶rije jũ̶gori Dios pu̶ame cũ̶ u̶seanio joroque átigu̶, na quetibu̶ju̶ yu̶ átiya judío majã caãmerãrẽ. Bairo yu̶ caáto, Espíritu Santo pu̶ame narẽ Dios yarã na ãnio joroque na átinucũñami. 17 Torecu̶, yu̶ pu̶ame Jesucristo mena catũ̶goñatutuau̶ ãnirĩ Dios yu̶re cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijocũrĩqũẽrẽ tũ̶goñarĩ bu̶tioro tie paarique mena yu̶ u̶seaniña. 18 Judío majã caãmerã Jesucristo yaye quetire na tũ̶gou̶sao joroque ĩ, Jesucristo yu̶ cũ̶ camasĩõjorije mena yu̶ caátimasĩrĩ wãme jetore na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Ape wãme ũno na yu̶ quetibu̶ju̶etinucũña. Bairi yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori, tunu yu̶ caátiãni ĩñomasĩrĩjẽ jũ̶gori jĩcããrã na tũ̶gou̶sao joroque na yu̶ átinucũña. 19 Tunu Espíritu Santo yu̶ cũ̶ camasĩõjorije mena yu̶ caátijẽño ĩñomasĩrĩjẽ jũ̶gori na tũ̶gou̶sao joroque na yu̶ átinucũña. Tore bairo ácu̶, Jerusalén macãĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goacú̶, Iliria cawãmecu̶topu̶ Jesucristo camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire caroaro jĩcãrõ tũ̶ni cariape na yu̶ quetibu̶ju̶etawu̶. 20 Aperã na caquetibu̶ju̶ ñesẽãẽtĩnucũrõpu̶ macããnarẽ Jesucristo yaye quetire yu̶ quetibu̶ju̶ ñesẽãganucũña. Aperã na caquetibu̶ju̶ricaropu̶ yu̶ quetibu̶ju̶buipeo ñesẽãgaetinucũña. 21 Tore bairo yu̶ caátie pu̶ame Dios yaye quetire woarica tutipu̶ na cawoatujũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo baiya. Mai, atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa: “Aperã camasã cũ̶ yaye quetire camasĩẽtãna nimirãcũ̶ã, tiere quetibu̶ju̶ecogarãma. Cũ̶ yaye queti na catũ̶goetajere tũ̶gomasĩjũ̶gogarãma,” ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶. 22 Yu̶ caĩrõrẽ bairo ape macããrĩpu̶ macããnarẽ quetibu̶ju̶ñesẽãnucũrĩ, mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ ámasĩẽtĩña mai. “Roma macãpu̶ yu̶ águ̶,” nairõ ĩ tũ̶goñamicũ̶ã, yu̶ ámasĩẽtĩña. 23 Baipu̶a, merẽ yu̶ paariquere yu̶ átiyaparoya ati yepaa macããna mena. Nocãrõ yoaro capee cũ̶marĩ majũ mu̶jããrẽ ñiñañesẽãũ̶ áganucũmiña. 24 Bairi Españapu̶ ácú̶ roque mu̶jããrẽ ñiñanetõágu̶. Bairo nocãrõ caroaro u̶seanirõ mu̶jããrẽ yu̶ caĩñarõ bero, mu̶jãã pu̶ame roque yu̶re mu̶jãã caju̶áto yu̶ bootũ̶goñaña, Españapu̶ yu̶ caátí rũ̶mu̶ caãno. 25 Baimicũ̶ã mai, Jerusalén macãpu̶ yu̶ águ̶, to marĩ yarã Jesucristore catũ̶gou̶sari majãrẽ na ju̶áti ácú̶. 26 Jesucristore catũ̶gou̶sari majã Macedonia macããna, bairi Acaya yepa macããna cũ̶ã na majũã na caboro dinerore neñoñupã. Jerusalén macããna Jesucristore catũ̶gou̶sarã cabopacarãrẽ na jogarã, tiere neñoñupã. Torecu̶, tie dinerore Jerusalẽpu̶ na jeábojagu̶ yu̶ átiya mai. 27 Na majũã na caboro tie dinerore neñoñupã. Bairo na caátaje ñujãñuña. Mai, cajũ̶goyepu̶re judío majã Jesucristore catũ̶gou̶sajũ̶goricarã cũ̶ yaye macããjẽ caroa quetire na quetibu̶ju̶ batojũ̶goyupa. Bairo caroaro na na caátaje ãmeoñe, na cũ̶ã na cacũ̶gorije ũnie mena na caju̶átinemopea niña. 28 Bairo tie dinerore Jerusalén macããnarẽ na nuni yaparori bero, Españapu̶ ácú̶ mu̶jããrẽ ñiñanetõágu̶. 29 Bairi ñe ũnie ru̶saricaro mano atore bairo ñi tũ̶goñatutuacõãña: Mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ caetaro marĩ nipetiropu̶rea caroa majũrẽ marĩ jomajũcõãgu̶mi Jesucristo. 30 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, mu̶jãã Jesucristore catũ̶gou̶sarã mu̶jãã ãniña. Tunu Espíritu Santo cũ̶ camasĩõjorije jũ̶gori caãmeomaimasĩrã mu̶jãã ãniña. Bairo caãna mu̶jãã caãnoi, yu̶re ju̶átinemorã, atore bairo mu̶jãã caáto yu̶ boya: Popiye baimicũ̶ã caroaro yu̶ caátiãnipeere Diopu̶re yu̶ jẽnibojaya. 31 Dios, Judea yepa macããna Jesucristore catũ̶gou̶saena cañuena, roro yu̶re na caátipeere cũ̶ caẽñotaparore bairo ĩrã, Diopu̶re bu̶tioro yu̶ mu̶jãã jẽnibojawa. Tunu bairo Jesucristore catũ̶gou̶sarã Jerusalén macã macããnarẽ na caju̶átijorije na yu̶ cajeátiere ĩñarĩ bero na u̶seanio joroque ĩrã, Diopu̶re yu̶ jẽnibojaya. 32 Bairo Diore yu̶ mu̶jãã cajẽnibojaro jũ̶gori u̶seanirĩqũẽ mena mu̶jãã ñiñau̶ etagu̶, Dios cũ̶ cabooata. Bairo topu̶ mu̶jããrẽ ĩñañesẽãũ̶pu̶ roque yua, mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ tũ̶goña yerijãmasĩgu̶. 33 Bairi marĩ Pacu̶ Dios caroaro yerijõrõ ãnimasĩrĩqũẽrẽ cajou̶ mu̶jãã nipetiro mena cũ̶ ãnicõã ninucũáto. Bairoa to baiáto.

Romanos 16

1 Bairi ãmerẽ mu̶jãã ñiña: Marĩ yao Febe cawãmecu̶core mu̶jãã tu̶pu̶ cõ caetaro, caroaro mena cõ mu̶jãã bocáwa. Caroaro cõ mu̶jãã caju̶áto yu̶ boya. Cõ cũ̶ã Cencrea macã macããna ñubueri majãrẽ bu̶tioro caju̶átinucũõ niñamo. 2 Jesucristo mena cõ cũ̶ã cõ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori, mu̶jãã cũ̶ã jĩcãrõrẽã bairo Jesucristore catũ̶gou̶sarã ãnirĩ jĩcã majã ãmeo qũẽnorĩcãrõrẽ bairo cõ qũẽnoña. Bairi nipetirije cõ cabopacarijere cõ joya. Cõ pu̶ame capããrã ñubueri majãrẽ caroaro mena na ju̶átiãninucũñupõ. Yu̶ majũ cũ̶ãrẽ caroaro yu̶ ju̶átinemonucũwõ. 3 Apeyera, Prisca bairi Aquila cawãmecu̶na na ñuáto. Na, pu̶garãpu̶a yu̶rea bairo Jesucristo yaye macããjẽrẽ capaabojarã, cũ̶ carotirã, yu̶ baparã niñama. 4 Na pu̶ame roro tãmu̶obujiowã, yu̶re roro aperã yu̶ na caátibujiopeere ẽñotamirã. Bairo caroaro yu̶ na caátajere tũ̶goñarĩ bu̶tioro, “Yu̶ mena ñumajũcõãwã,” na ñijoya. Yu̶ jeto mee tore bairo ñiña. Nipetiro ñubueri majã poari judío majã caãmerã cũ̶ã ĩnucũñama. 5 Torea bairo tunu na ñuáto nipetiro marĩ yarã ñubueri majã Prisca, bairi Aquila ya wiipu̶ caneñanucũrã cũ̶ã. Bairi apei, yu̶ baire bairo caãcũ̶, yu̶ camai Epeneto cawãmecu̶cu̶ cũ̶ ñuáto. Cũ̶ pu̶ame Asia yepa macããcũ̶, aperã ti yepa macããna jũ̶goye Jesucristore catũ̶gou̶sajũ̶goricu̶ majũ ãmi. 6 María cawãmecu̶co cũ̶ã cõ ñuáto. Cõ pu̶ame mu̶jããrẽ bu̶tioro caroaro mu̶jãã caãnorẽ bori, mu̶jãã ju̶átinucũñamo. 7 Aperã yu̶ ya macã macããna Andrónico, apei Junias cawãmecu̶na yu̶ mena preso jorica wiipu̶ caãnana cũ̶ã na ñuáto. Mai, na pu̶ame apóstolea majã mena macããna na camairã majũ niñama. Bairi tunu yu̶ jũ̶goye Jesucristore tũ̶gou̶sajũ̶goyupa. 8 Ampliato cawãmecu̶cu̶ cũ̶ã cũ̶ ñuáto. Marĩ Quetiupau̶re catũ̶gou̶sau̶ cũ̶ caãnoi, yu̶ bapa, yu̶ camai majũ niñami cũ̶ cũ̶ã. 9 Apei Urbano cũ̶ã cũ̶ ñuáto. Cũ̶ cũ̶ã jããrẽã bairo Jesucristo yaye macããjẽrẽ capaanucũũ̶ majũ niñami. Apei yu̶ camai Estaquis cũ̶ã cũ̶ ñuáto. 10 Cũ̶ ñuáto Apeles cawãmecu̶cu̶ cũ̶ã. Cũ̶ pu̶ame Jesucristo mena cũ̶ catũ̶goñatutuarijere marĩ masĩõ joroque caroaro átiãninucũñami. Bairi aperã Aristóbulo ya wii macããna cũ̶ã na ñuáto. 11 Apei yu̶ ya macã macããcũ̶ Herodión cũ̶ã cũ̶ ñuáto. Bairi Narciso ya wii macããna Jesucristore cariape catũ̶gou̶sarã cũ̶ã na ñuáto. 12 Marĩ Quetiupau̶ yaye macããjẽrẽ capaabojanucũrã rõmirĩ Trifena, apeo Trifosa cũ̶ã na ñuáto. Bairi apeo jãã baiore bairo caãcõ Pérsida cõ ñuáto. Cõ pu̶ame tutuaro mena marĩ Quetiupau̶ yaye paarique macããjẽrẽ paanucũñamo. 13 Rufo cũ̶ã cũ̶ paco mena cũ̶ ñuáto. Cũ̶ pu̶ame Jesucristo mena catũ̶goñatutuau̶ nipetiro to macããna na camasĩ majũ niñami. Cũ̶ paco cũ̶ã cañuo, yu̶ paco majũrẽ bairo caroaro yu̶ caĩñao ninucũñamo. 14 Ãnoa cũ̶ã na ñuáto: Asíncrito, apei Flegonte, apei Hermes, apei Patrobas, apei Hermes, bairi aperã marĩ yarã na mena macããna ñubueri majã cũ̶ã na ñuáto. 15 Na ñuáto ãnoa cũ̶ã: Filólogo, apeo Julia, apei Nereo, apeo cũ̶ baio cũ̶ã, apeo Olimpas cawãmecu̶co cũ̶ã cõ ñuáto. Bairi nipetiro Jesucristo mena catũ̶goñatutuarã marĩ yarãrẽ bairo caãna na mena caãna cũ̶ã na ñuáto. 16 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã to macããna tocãnacãũ̶pu̶a nu̶cũ̶bu̶gorique mena ãmeo bocári caroaro ãmeo jẽninucũña. Nipetiro ato macããna ñubueri majã Jesucristore catũ̶gou̶sari poari macããna mu̶jããrẽ ñurotijoyama. 17 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, tutuaro mena atore bairo mu̶jããrẽ ñiña: Masacatiri ãña. Jesucristo mena jĩcãrõrẽ bairo mu̶jãã tũ̶goñatutuamasĩẽtĩõ joroque caána mena ãmerĩcõãña. Tunu roro mu̶jããrẽ yapapuao joroque caána mena ãmerĩcõãña. Na yaye queti pu̶ame mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶rique macããjẽ ũnie mee, ricaati quetibu̶ju̶rique niña. Torena, na mena ãmerĩcõãña. 18 Na pu̶ame marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ caátirotirijere caquetibu̶ju̶nucũrã mee niñama. Na majũã roro na rupau̶ caborore bairo na caátie macããjẽrẽ quetibu̶ju̶rã átinucũñama. Tunu bairoa caroaro ĩtori, tũ̶goricaro ñurõ carorije macããjẽrẽ quetibu̶ju̶ri, camasã cayeri tũ̶goñatutuaenarẽ roro na ĩ quetibu̶ju̶ mawijionucũñama. 19 Mu̶jãã pu̶ame roque caroaro Jesucristo yaye quetire mu̶jãã tũ̶gou̶saya. Camasã nipetiro cũ̶ã cũ̶rẽ mu̶jãã catũ̶gou̶sanucũrĩjẽrẽ caroaro masĩñama. Bairi yu̶ cũ̶ã mu̶jãã mena yu̶ u̶seaniña. Tunu bairo caroa Espíritu Santo mu̶jããrẽ cũ̶ camasĩõjorije jũ̶gori caroa macããjẽ jetore mu̶jãã caátiãno yu̶ boya. Carorije macããjẽ roquere mu̶jãã caátiãno yu̶ boetiya. 20 Tore bairo mu̶jãã caátimasĩrõ jũ̶gori marĩ Pacu̶ Dios yerijõrõ ãnajẽrẽ cajomasĩ pu̶ame, wãtĩ mu̶jããrẽ caĩtonucũũ̶rẽ yoaro mee cũ̶ mu̶jãã netõnu̶cãõ joroque átigu̶mi. Mu̶jãã ru̶pori mena apeye ũnierẽ pea aborericarore bairo cũ̶ mu̶jãã átio joroque átigu̶mi Dios. Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo caroare mu̶jãã cũ̶ jonemoáto. 21 Mu̶jããrẽ ñurotijoyami yu̶ bapa yu̶re caju̶paanucũũ̶ Timoteo cawãmecu̶cu̶ cũ̶ã. Aperã yu̶ ya macã macããna, yu̶ mena caãna Lucio, Jasón, Sosípater cũ̶ã ñurotijoyama mu̶jããrẽ. 22 Yu̶, Tercio cũ̶ã, ati cartare Pablore cawoabojau̶, marĩ Quetiupau̶re catũ̶gou̶sau̶ ãnirĩ mu̶jãã yu̶ ñurotijoya. 23 Gayo cũ̶ã mu̶jãã ñurotijoyami. Yu̶, Pablo pu̶ame, cũ̶ ya wiipu̶ yu̶ ãninucũña. Atopu̶ nipetiro ñubueri majã pu̶ame ñubuerã etanucũñama. Apei Erasto cawãmecu̶cu̶, ati macã macããna yaye dinerore caĩñacotebojari majõcu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽ ñurotijoyami. Torea bairo mu̶jãã ñurotijoyami cũ̶ bai Cuarto cawãmecu̶cu̶ cũ̶ã. 24 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo nipetiro mu̶jããrẽ caroare cũ̶ jonemoáto. Bairoa to baiáto. 25 Marĩ Pacu̶ Diore cũ̶ marĩ cabasapeoro ñuña. Cũ̶ pu̶ame mu̶jããrẽ cũ̶ mena nemojãñurõ mu̶jãã tũ̶goñatutuao joroque caácu̶ majũ niñami. Tore bairo mu̶jããrẽ átimasĩñami Dios, cũ̶ yaye caroa queti camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ quetire mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽ jũ̶gori yua. Tunu bairoa Jesucristo yaye quetire mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽ jũ̶gori tore bairo mu̶jããrẽ yeri tutuarã mu̶jãã átimasĩñami. Atie yu̶ caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽ pu̶ame camasãrẽ cũ̶ camasĩõetaje, ati yepa caãniparo jũ̶goyepu̶a caãnajẽ niña. 26 Cabaimiatacũ̶ãrẽ, ãme roque profeta majã na cawoatucũrĩqũẽ jũ̶gori marĩ masĩõ joroque marĩ átiyami Dios. Cũ̶, caãnicõãninucũũ̶, cũ̶ caátirotirore bairo marĩ átiãnio joroque ĩ, ãmerẽ tiere marĩ masĩõñami. Atie cũ̶ caquetibu̶ju̶garique mai camasãrẽ cũ̶ camasĩõetajere ãme roque nipetiro camasã poari ati u̶mu̶recóo macããnarẽ na masĩõ joroque átiyami Dios. Bairo tiere na cũ̶ camasĩõrõ jũ̶gori yua, cariape tiere tũ̶gori bero na catũ̶gou̶saparore bairo ĩ, na masĩõñami Dios. 27 ¡Marĩ Pacu̶ Dios, jĩcãũ̶ã caãcũ̶, ñe ũnie ru̶saeto camasĩ majũrẽ cũ̶ marĩ basapeoto! “Cũ̶, Dios jetorea cũ̶ caátimasĩrĩjẽ cũ̶ catutuarije, tocãnacã rũ̶mu̶a to ãnicõã ãmarõ,” marĩ ĩ tũ̶goñatutuacõã ninucũgarã, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo jũ̶gori. Bairoa to baiáto. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

1 Corintios 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶, Dios cũ̶ cabesericu̶ yu̶ caãnoi, yu̶ piijowĩ, Jesucristo yau̶ apóstol cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijou̶ yu̶ caãnipeere bou̶. Marĩ yau̶ Sóstenes mena ati cartare mu̶jããrẽ woajou̶ yu̶ átiya. Mu̶jãã, jãã yarã Corinto macã macããna Diore catũ̶gou̶sari majã, Jesucristo jũ̶gori Dios yarã caroarã caãnarẽ mu̶jãã yu̶ woajoya ati cartare. Bairi tunu tocãnacãpau̶ macããna Jesucristore caĩroari poari mena macããna mu̶jãã caãnipeere bou̶, mu̶jãã cũ̶ãrẽ mu̶jãã beseyupi. Bairi marĩ cũ̶ãrẽ marĩ Quetiupau̶, na cũ̶ãrẽ na Quetiupau̶ majũ niñami, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo pu̶ame yua. 3 Bairi caãnijũ̶goro atore bairo mu̶jããrẽ ñiña: Marĩ Pacu̶ Dios, bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caroare mu̶jãã na jonemoáto. Tunu bairoa caroa yericu̶taje cũ̶ãrẽ na jonemoáto, ñiña. 4 Bairi tocãnacãnia, “Dios, jãã mena mu̶ ñujãñuña,” ñi jẽninucũña, Jesucristo jũ̶gori Dios mu̶jããrẽ caroaro majũ cũ̶ caátiere ĩñarĩ. 5 Baipu̶a Dios, Jesucristo mena jũ̶gori nocãrõ majũ pairo netõrõ cũ̶ caátibojarique cañurĩjẽrẽ mu̶jãã joyupi. Bairo cũ̶ caáto jũ̶gori cũ̶ yaye bu̶su̶rique cũ̶ãrẽ nemojãñurõ mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩõ joroque ásupi Dios. Tunu bairoa cũ̶ yaye caroa quetire cariape masĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã joyupi. 6 Bairi caãnorẽ bairo cariape, “Ape yeri majũrẽ mu̶jãã jogu̶mi Dios,” mu̶jãã yu̶ caĩquetibu̶ju̶ricarorea bairo baimajũcõãña merẽ yua. 7 Tore bairo mu̶jãã caãno jũ̶gori yua, ñe ũnie ru̶saeto tocãnacã wãme caroa macããjẽ átiãni masĩrĩqũẽrẽ mu̶jãã cũ̶gocõãña Jesucristo marĩ Quetiupau̶ nemo ati yepapu̶ cũ̶ cabauetaparo jũ̶goye. 8 Bairi Dios pu̶ame tũ̶goñatutuariquere mu̶jãã jocõã nigu̶mi ti rũ̶mu̶ catu̶sari rũ̶mu̶ caãnopu̶. Bairo áticoa ninucũgu̶mi Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo ati yepapu̶ cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶rẽ, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jããrẽ, “Mu̶jãã buicu̶tiya,” qũĩẽtĩcõãto ĩ. 9 Bairi Dios pu̶ame roque caãnorẽ bairo cariape cũ̶ caĩjũ̶goyetiricarorea bairo caácu̶ niñami. Cũ̶, Dios pu̶ame roque mu̶jãã piijowĩ, cũ̶ macũ̶ marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena jĩcãrõrẽ bairo mu̶jãã caãniparore bairo ĩ. 10 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ catutuarije mena mu̶jããrẽ ñiña: Jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñanemorĩ masaricawoena, caroaro ãnicõãña. U̶seanirõ ãña. Jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ, jĩcãrõ tũ̶ni ãmeo tũ̶goñaña mu̶jãã yeripu̶. 11 Atiere mu̶jãã ñiña, yu̶ yarã yu̶ bairãrẽ bairo caãna, capee wãme mu̶jãã cabaibotionucũrĩjẽrẽ Cloé ya poa macããna jũ̶gori caqueti tũ̶gonucũũ̶ ãnirĩ. 12 Atore bairo jĩcããrã mu̶jãã mena macããna na caĩnucũrĩjẽrẽ ĩgu̶ ñiña: “Jãã, Pablore catũ̶gou̶sarã jãã ãniña,” tunu aperã cũ̶ã: “Jãã, Apolos yarã jãã ãniña,” aperã cũ̶ã: “Jãã, Pedro yarã jãã ãniña,” aperã cũ̶ã: “Jãã roque Cristo yarã pu̶ame majũ jãã ãniña,” ĩ bu̶su̶botionucũñama. Jĩcã majãrẽ bairo mu̶jãã bu̶su̶etiya. 13 ¿Dopẽĩrã tore bairo mu̶jãã ĩ bu̶su̶painucũñati? Jĩcãũ̶ã niñami Cristo. Ricawatiri caãcũ̶ mee niñami. ¿Yu̶, Pablo ato yucu̶pãĩpu̶ mu̶jãã yaye wapare netõgu̶ yu̶ riayupari? ¿O, yu̶ wãme mena ĩrĩ mu̶jãã na bautizayupari? Bairo ápeyupa, tame. 14 Yu̶ roque ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ mu̶jãã yu̶ bautizaepu̶ baipu̶a. Bairi Diopu̶re, “Yu̶ mena mu̶ ñujãñuña,” ñi jẽninucũña. Baipu̶a, Crispo, apei, Gayo cawãmecu̶na roquere yu̶a na yu̶ bautizawu̶. 15 Torecu̶, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶, “Pablo wãme mena ĩrĩ, cabautizaecoricu̶ yu̶ ãniña,” ĩ masĩẽtĩñami. 16 Estéfanas ya poa macããna cũ̶ãrẽ na yu̶ bautiza royawu̶. Aperã noa ũnarẽ yu̶ bautizaetiroyawu̶. 17 Baipu̶a, Jesucristo yu̶re bautiza rotijoemi. Cũ̶ yaye queti, camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ queti roquere yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ. Ati u̶mu̶recóo macããjẽ tũ̶goñarĩqũẽ jũ̶gori tutuaro camasĩnetõmajũcõãũ̶rẽ bairo yu̶ cũẽmi baipu̶a. Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique, wapa manorẽ bairo to tuaeticõãto ĩ, tore bairo yu̶ cũwĩ Jesús. 18 Cristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique caroa quetire cariape mee caãnierẽ bairo tũ̶goñanucũñama yasiricaropu̶ caápárã pu̶ame. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, atie caroa queti Dios catutuau̶ yaye queti pu̶ame marĩ cũ̶ yarãrẽ cũ̶ canetõpee majũ niña yua. 19 Torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya tirũ̶mu̶pu̶ Dios yaye bu̶su̶rica tutipu̶ na cawoatucũrĩqũẽ cũ̶ã: “Masĩrĩ majãrẽ camasĩẽnarẽ bairo na ãnio joroque na yu̶ átigu̶. Tunu bairoa caroaro catũ̶gomasĩrãrẽ catũ̶gomasĩẽnarẽ bairo na ãnio joroque na yu̶ átigu̶,” ĩ woatuyupa. 20 Bairi ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ camasĩrĩ majã caãnimirĩcãrã pu̶ame camasĩẽna cabu̶goro macããnarẽ bairo tuagarãma. Apei, “Cajũ̶gobuei yu̶ ãniña,” caĩ cũ̶ã torea bairo tuagu̶mi. Torea bairo bu̶su̶netõmasĩẽtĩgu̶mi ati u̶mu̶recóopu̶ macããjẽrẽ masĩrĩ bu̶tioro cabu̶su̶botionucũũ̶ cũ̶ã yua. ¡Dios pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããjẽ na camasĩrĩjẽrẽ nemojãñurõ na masĩẽtio joroque na átiyami! 21 Nipetirijere caátimasĩ niñami Dios. Bairi mai ati u̶mu̶recóo macããna camasã na majũã na camasĩrĩjẽ mena cũ̶rẽ na camasĩrõ boesupi Dios. Bairo pu̶ame boyupi: “Yu̶ yaye quetire na catũ̶gou̶saro jũ̶gori na yu̶ netõõgu̶,” ĩ cũjũ̶goyupi. Bairo Dios cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, “Cabu̶goro macããjẽ niña,” ĩ tũ̶goñanucũñama aperã Diore camasĩẽna pu̶ame tie quetire. 22 Bairi judío majã cũ̶ã Dios yaye quetire cariape tũ̶gogarã jũ̶goye, cũ̶ yaye macããjẽ átijẽño ĩñorĩqũẽrẽ bu̶tioro bonucũñama. Bairi aperã griego majã pu̶ame cũ̶ã ati yepa macããjẽ masĩrĩqũẽ jetore bu̶tioro tũ̶gou̶saganucũñama. 23 Jãã pu̶ame roque yucu̶pãĩpu̶ na capapuaturicu̶ Mesías yaye queti majũrẽ jãã quetibu̶ju̶nucũña camasãrẽ. Bairi ãnoa judío majã pu̶ame tiere tũ̶goteejãñuñama. Aperã judío majã caãmerã pu̶amerã cabu̶goro macããjẽrẽ bairo tuanucũña tie queti. 24 Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, aperã Dios cũ̶ capiiricarã, cũ̶ cabesericarã judío majã, aperã judío majã caãmerã pu̶amerẽ Mesías, Dios macũ̶ catutuau̶ majũ niñami. Tunu bairoa, “Dios yayere camasĩ majũ niñami,” ĩ tũ̶goñamasĩcõãñama. 25 Ati u̶mu̶recóo macããna, Dios tore bairi wãme átimasĩrĩ marĩ cũ̶ canetõrĩqũẽrẽ cabu̶goro macããjẽrẽ bairo tũ̶goñanucũñama. Bairo na caĩtũ̶goñarĩjẽ cariape mee niña. Ati u̶mu̶recóo macããna na camasĩrĩjẽ nipetiro netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña tie Dios cũ̶ caátimasĩrĩjẽ pu̶ame roque. Tunu bairoa Dios cũ̶ catutuarijere caãnimajũrĩjẽ meerẽ bairo ati u̶mu̶recóo macããna na caĩñamiatacũ̶ãrẽ, camasã na caátimasĩrĩjẽ netõjãñurõ catutuarije niña. 26 Yu̶ yarã, merẽ mu̶jãã tũ̶goñamasĩrã. Ati u̶mu̶recóo macããna na caĩñajoro, camasĩẽna mu̶jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã beseyupi Dios cũ̶ yarãrẽ bairo yua. Bairi jĩcããrãcã jeto ninucũñama mu̶jãã mena macããna carotimasĩrã. Tunu bairoa jĩcããrãcã jeto quetiuparã caãnipoa macããnarẽ bairo caãna cũ̶ã ninucũñama mu̶jãã watoare. Bairo caãna mu̶jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã beseyupi Dios cũ̶ yarãrẽ bairo yua. 27 Bairi, “Camasĩẽna niñama,” camasã na caĩrãrẽ na cũñupĩ Dios cũ̶ yarã caãniparãrẽ. Ati yepapu̶ macããjẽrẽ camasĩrã pu̶ame na camasĩmirĩjẽrẽ, “Wapa maa,” na ĩ tũ̶goñaboboáto ĩ, tore bairo ásupi Dios. Tunu bairoa tutuaro cabaibotiorã, “Jãã catutuarije wapa maa,” na ĩ tũ̶goñaboboáto ĩ, ati u̶mu̶recóo macããna catũ̶goñatutuaenarẽ na beseyupi Dios cũ̶ yarã ronarẽ. 28 Dios pu̶ame na beseyupi camasã aperã na caĩñaterãrẽ. Tunu bairoa ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ caboenarẽ na beseyupi. Bairo pu̶ame ĩgu̶ ñiña: Dios na beseyupi ati yepapu̶re ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo camasã na caĩñarãrẽ. “Caãnimajũrã jãã ãniña,” ati yepapu̶re caĩrãrẽ cabu̶goro macããnarẽ bairo na ãnio joroque átigu̶, tore bairo ásupi Dios. 29 Tore bairo Dios cũ̶ caáto yua, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Yu̶a, yu̶ majũã caãnimajũũ̶rẽ bairo caátijĩãtimasĩ yu̶ ãniña,” ĩ tũ̶goña botiomasĩẽtĩñami Dios cũ̶ caĩñajoro. 30 Dios pu̶ame roque cũ̶ macũ̶ Jesucristo jũ̶gori cũ̶ mena macããna majũ mu̶jãã ásupi. Tunu bairoa Jesucristo jũ̶gori caroa wãme marĩ camasĩpee cũ̶ãrẽ marĩ joyupi. Cũ̶, Cristo jũ̶gori marĩ carorije wapare marĩ canetõpee cũ̶ãrẽ cũñupĩ Dios. Cũ̶ yarã caroarã, cũ̶ canetõõrĩcãrã majũ marĩ cũñupĩ Dios. 31 Bairi Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ woatuyupa: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caãnimajũũ̶rẽ bairo catũ̶goñau̶ pu̶ame, ‘Dios roque marĩ netõõrõ caãnimajũũ̶ niñami,’ qũĩ tũ̶goñamasĩcõãto Dios cũ̶ãrẽ,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa.

1 Corintios 2

1 Torecu̶ yu̶ yarã, Dios camasãrẽ cũ̶ camasĩõetaje ãme roquere cũ̶ camasĩõrĩjẽ queti cariape macããjẽrẽ mu̶jãã quetibu̶ju̶ etau̶, camasĩnetõũ̶rẽ bairo botioro mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ ñesẽãẽpũ̶. 2 Yu̶ roque mu̶jãã tu̶pu̶re ãcũ̶, Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cariaricu̶ yaye queti jetore mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. Ape wãme ricaati mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶epu̶, “Jesús yucu̶pãĩpu̶ na capapuaturicu̶re na masĩáto,” ĩ. 3 Mu̶jãã tu̶pu̶re etau̶, caquetibu̶ju̶masĩẽcũ̶rẽ bairo yu̶ tũ̶goñawũ̶. Bairo catũ̶goñau̶ ãnirĩ tũ̶goña uwiri yu̶ nananucũwũ̶, mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶gu̶ yua. 4 Bairi topu̶re mu̶jããrẽ caroa quetire quetibu̶ju̶ ãcũ̶, caroaro masiriyoeto jeto mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. Nocãrõ ati yepa macããna na camasĩbotiorije ũnie mena masĩrĩ, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶epu̶, “Camasĩ majũ niñami Pablo,” yu̶ mu̶jãã caĩetiparore bairo ĩ. Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori roque, “Pablo cariape quetibu̶ju̶yami,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñao joroque yu̶ ápu̶. Tunu bairoa Dios cũ̶ catutuarijere áti ĩñorĩ, tore bairo mu̶jãã ĩõ joroque yu̶ ápu̶. 5 Tore bairo yu̶ ápu̶, Dios cũ̶ caátimasĩrĩjẽ, cũ̶ catutuarijere ĩñarĩ bero, cũ̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuaparore bairo ĩ. Camasã ati yepa macããna na camasĩrĩjẽ macããjẽrẽ tũ̶gori bero, Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuaro roquere yu̶ boepu̶. 6 Tore bairo quetibu̶ju̶mirãcũ̶ã, aperã merẽ Diore caroaro cariape catũ̶gou̶saricarã na caãmata, pairo Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ mena jãã quetibu̶ju̶nucũña. Bairãpu̶a, ati u̶mu̶recóo macããna camasĩrĩ majã, o quetiuparã camasĩrã cayasiparã na camasĩrĩ wãme ũnie mena mee jãã quetibu̶ju̶nucũña. 7 Dios yaye queti, camasãrẽ cũ̶ camasĩõetaje masĩrĩqũẽrẽ mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶ya. Marĩ camasĩẽtãjẽ, ati yepa caãniparo jũ̶goyepu̶a marĩrẽ caroaro majũ cũ̶ canetõga jũ̶goyetirique macããjẽ queti roquere jãã quetibu̶ju̶nucũña. 8 Atie wãme quetibu̶ju̶riquere ati u̶mu̶recóo macããna quetiuparã cariape tũ̶goboca masĩẽsupa. Tore bairo tiere cariape catũ̶gomasĩrã na caãmata, nocãrõ caroú̶ caãcũ̶ Jesucristore yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ papuatuetibujioricarãma. 9 Torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Dios pu̶ame cũ̶rẽ camairãrẽ caroa majũrẽ na cũ̶goyuyami. Camasã na caĩñaetaje, na catũ̶goetaje, na catũ̶goñacoteetaje majũrẽ na qũẽnoyuyami,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa ti tutipu̶re. 10 Tierea Dios ãmerẽ yua marĩ masĩõ joroque átiyami cũ̶ Yeri Espíritu Santo jũ̶gori. Espíritu Santo pu̶ame nipetiro wãme caĩñamasĩpeyou̶ majũ niñami. Nocãrõ Dios cũ̶ camasĩnetõnu̶cãcõãrĩjẽrẽ, camasã na camasĩẽtĩẽ cũ̶ãrẽ camasĩ majũ niñami Espíritu Santo pu̶ame. 11 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, jĩcãũ̶ camasocu̶ cũ̶ yeripu̶ cũ̶ catũ̶goñarĩjẽrẽ marĩ masĩẽtĩña. Cũ̶, caãcũ̶ jeto cũ̶ yeri cũ̶ catũ̶goñarĩjẽrẽ masĩ masĩñami. Torea bairo Dios yeri pũna Espíritu Santo jeto masĩñami cũ̶ yeripu̶ cũ̶ caátiãnimasĩnucũrĩjẽ pu̶amerẽ. 12 Bairi marĩ pu̶ame roquere ati u̶mu̶recóo macããna yeri pũna ũnie meerẽ marĩ jowĩ Dios. Cũ̶ Yeri Espíritu Santo majũrẽ marĩ jowĩ. Cũ̶ pu̶ame nocãrõ cañuu̶ ãnirĩ tore bairo cũ̶ Yeri majũrẽ marĩ jowĩ, cũ̶ yaye macããjẽrẽ marĩ camasĩparore bairo ĩ. 13 Bairi jãã pu̶ame Espíritu Santo Dios Yeri majũ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori jãã quetibu̶ju̶nucũña. Jãã majũã jãã catũ̶goñarĩjẽ mena jãã camasĩjũ̶goatáje meerẽ jãã quetibu̶ju̶nucũña. Bairi Espíritu Santo yaye masĩrĩqũẽ macããjẽ mena camasã aperã Espíritu Santorea cayericu̶narẽ na jãã quetibu̶ju̶ netõnucũña. 14 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ati yepa macããcũ̶ Espíritu Santo cacũ̶goecu̶ pu̶ame cũ̶ camasĩõgarijere boetinucũñami. Cabu̶goro macããjẽrẽ bairo tũ̶gocõãnucũñami Espíritu Santo cũ̶ caquetibu̶ju̶garijere. Tunu bairoa tie quetire tũ̶gomicũ̶ã, tiere tũ̶gomasĩ jĩãtietinucũñami. Espíritu Santo jũ̶gori Dios yaye macããjẽrẽ marĩ masĩña. Bairo Espíritu Santore cacũ̶goena pu̶ame roque cũ̶ yayere tũ̶gomasĩ jĩãtietinucũñama. 15 Bairi apei camasocu̶, Espíritu Santo Dios Yeri majũrẽ cacũ̶gou̶ tocãnacã wãme ati u̶mu̶recóo macããjẽ caroa wãmerẽ besemasĩñami. Bairi tunu noa ũna camasã Dios Yeri cacũ̶goena pu̶ame qũĩñabese masĩẽnama cũ̶ caátiãnierẽ. 16 Bairi torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ marĩ Quetiupau̶ cũ̶ yeripu̶ cũ̶ catũ̶goñarĩjẽrẽ masĩẽcũ̶mi. Tunu bairo ni ũcũ̶, Dios cũ̶ caátipeere cũ̶ quetibu̶ju̶pomasĩẽcũ̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa Dios ya tutipu̶. Tore bairo cabaimajũcõãmiatacũ̶ãrẽ, marĩ pu̶ame Espíritu Santo jũ̶gori Cristo cũ̶ catũ̶goñarõrẽã bairo catũ̶goñarã ãnirĩ Dios yaye macããjẽrẽ marĩ masĩcõãña.

1 Corintios 3

1 Toroque yu̶ yarã, Espíritu Santo cũ̶ caãnijũ̶gorãrẽ bairo caãnarẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ masĩẽpũ̶. Baipu̶a, ati u̶mu̶recóo macããna na catũ̶goñarĩjẽrẽ bairo catũ̶goñarĩqũẽcu̶na ya wãmei caãnarẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. Bairi cawĩmarãcãrẽ quetibu̶ju̶re bairo masiriyoetoaca yu̶ quetibu̶ju̶wu̶ mu̶jããrẽ Cristo yaye queti pu̶amerẽ yua. 2 Baipu̶a, camasiriyoetie wãme jetore mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. Cawĩmau̶ caũpũũ̶rẽ ũpẽcõãrẽ jou̶re bairo yu̶ ápu̶, mu̶jããrẽ u̶garique majũrẽ joricaro ũnorẽã yua. Bairi mu̶jãã pu̶ame Jesucristo yaye queti camasiriyorijere mu̶jãã tũ̶gopeyo masĩẽtĩña mai. ¡Mu̶jããrẽ ru̶samajũcõãña mu̶jãã catũ̶gomasĩpeyopee! 3 Bairi mai Dios yaye quetire mu̶jãã tũ̶gomasĩ peyoetiya, ati u̶mu̶recóo macããna na catũ̶goñanucũrõrẽ bairo jeto mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori. Bairi ati u̶mu̶recóopu̶re mai ãna, roro ãmeo ĩñatee, ãmeo ĩñau̶go apeye ũnierẽ mu̶jãã átiya. Ati u̶mu̶recóo macããna na catũ̶goñarĩjẽ mena tũ̶goñarĩ na caátinucũrõrẽ bairo jeto caátitũ̶goñarã mu̶jãã ãniña mai. 4 Bairi aperã jĩcããrã mu̶jãã mena macããna atore bairo ĩnucũñama: “Yu̶a, Pablore catũ̶gou̶sau̶ yu̶ ãniña,” tunu apei pu̶ame: “Yu̶a, Apolore catũ̶gou̶sau̶ yu̶ ãniña,” ãmeo ĩ bu̶su̶rique netõnucũñama. Tore bairo mu̶jãã caĩata, ati u̶mu̶recóo macããna ya wãme catũ̶goñarĩqũẽcu̶na majũ mu̶jãã ãniña mai. 5 Bairi yu̶, Apolos mena noa ũna mee jãã ãniña. Dios yaye quetire caquetibu̶ju̶rã, cũ̶rẽ caju̶áti majãrẽ bairo caãna jãã ãniña. Jãã, mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶wu̶ marĩ Quetiupau̶re cariapea mu̶jãã catũ̶gou̶sapeere yua. Bairi jãã pu̶garãpu̶a marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caátirotijoricarore bairo jeto jãã átinucũña. 6 Yu̶a, Jesucristo yaye quetire mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ jũ̶gowu̶, otere otejũ̶gou̶re bairo. To bero Apolos pu̶ame mu̶jãã quetibu̶ju̶nemoñupĩ, mu̶jãã camasiritietiparore bairo ĩ, yu̶ bero otere oco piou̶re bairo. Bairo cũ̶ caáto, Dios pu̶ame roque nemojãñurõ cũ̶ mena mu̶jãã tũ̶goñatutuao joroque ásupi, tii otei cabu̶tiwãmu̶átóre bairo yua. 7 Bairi yu̶ ote jũ̶gou̶re bairo caquetibu̶ju̶jũ̶goricu̶, tunu apei yu̶ bero, tii otei caputiricu̶ to bu̶tiátó ĩ, caoco pioricu̶re bairo caquetibu̶ju̶nemorĩcũ̶ mena cabu̶goro macããnarẽ bairo jãã ãniña. Dios pu̶ame roque caãnimajũũ̶ niñami. Cũ̶ roque otei caputiwãmu̶átóre bairo nemojãñurõ cũ̶ mena mu̶jãã tũ̶goñatutuao joroque caácu̶ majũ niñami. 8 Bairi caquetibu̶ju̶jũ̶goricu̶, apei cũ̶ bero quetibu̶ju̶nemorĩcũ̶ mena jĩcãrõ tũ̶nia nicõãñama. Bairo na caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame narẽ, caroare na jogu̶mi na paariquere ĩñarĩ cũ̶ cajogaro jĩcãrõ tũ̶nia. 9 Dios yaye quetire, yu̶, Apolos pu̶garãpu̶a Diore caquetibu̶ju̶bojarã jãã ãniña. Bairi Apolos pu̶ame yu̶ paarique bapa majũ niñami. Mu̶jãã pu̶ame yua, Dios yarã cũ̶ wese, cũ̶ caoteri wesere bairo caãna mu̶jãã ãniña. Tunu bairoa cũ̶ wii roto cũ̶ cawii qũẽnorõrẽ bairo mu̶jãã ãniña. 10 Yu̶ pu̶ame, “Yu̶ yaye quetire caquetibu̶ju̶ jũ̶goyecu̶tipau̶ nigu̶mi,” Dios cũ̶ caĩrĩcũ̶ majũ yu̶ ãniña. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ wiire paariquere capaajũ̶gomasĩrẽ bairo caãcũ̶ caãnijũ̶gorije ũ̶tã rupaare capeojũ̶goyecu̶cu̶re bairo yu̶ ãniña. To beropu̶re apei pu̶ame apeyere capeonemou̶sau̶re bairo niñami. Cũ̶ pu̶ame yu̶ berore quetibu̶ju̶nemoñami Dios yaye quetire. Bairãpu̶a, tocãnacãũ̶pu̶a camasãrẽ quetibu̶ju̶ri majã caroaro cariape jeto na caquetibu̶ju̶ro ñuña. 11 Bairi Jesucristo ũ̶tãã na cacũjũ̶goricare bairo caãcũ̶ yaye queti jetore yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Bairi apei ricaati quetibu̶ju̶ buipeomasĩẽtĩñami. Jĩcãũ̶ã niñami Jesucristo ũ̶tãã caãnimajũrĩcãrẽ bairo caãcũ̶. 12 Bairi camasã ũ̶tãã caãnimajũrĩcãrẽ wii qũẽnorã, na cacũjũ̶gorica buire tunu ape wãme ũ̶tã oro, o ũ̶tã plata, o ũ̶tã nocãrõ caroa mena qũẽnomasĩñama. O tunu bairoa yucu̶pãĩrĩ, apeye taa, o carupañorĩ ũnie mena ti wiire qũẽnobujiorãma. Torea bairo yua, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caroa wãme oro ũ̶tãrẽ bairo cabairije quetibu̶ju̶riquere quetibu̶ju̶yami. Apei pu̶ame ricaati wãme, taa ũnierẽ bairo cabairijere quetibu̶ju̶bujiou̶mi camasãrẽ. 13 Bairi Dios pu̶ame catu̶sari rũ̶mu̶ caãno tocãnacãũ̶pu̶rea na paariquere ĩñabesegu̶mi yua. Ti rũ̶mu̶ caãno Dios pu̶ame peero mena atígu̶mi. Bairo etari yua, tocãnacã wãme camasã na paariquere peero mena joecõña beseire bairo átigu̶mi. 14 Torea bairo ni ũcũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rije Dios yaye caãmata, caroa majũrẽ cũ̶ jogu̶mi tie wapa yua. 15 Bairi tunu ricaati cũ̶ paarique Dios yaye mee caãnie caãmata, cũ̶ paarique pu̶ame taa wiire peero caũ̶rerore bairo yasicoagaro. Baipu̶a, caquetibu̶ju̶mirĩcũ̶ pu̶ame caticõãgu̶mi, apei cũ̶ ya wii caũ̶rõ, caatu̶rutimasĩrĩcũ̶rẽ bairo yua. 16 Mu̶jãã, templo Dios ya wiire bairo caãna mu̶jãã ãniña, Dios Yeri Espíritu Santo mu̶jãã yeripu̶ cũ̶ caãno jũ̶gori. ¿Tiere mu̶jãã tũ̶goña masĩẽtĩñati? 17 Ti wii, Dios ya wii pu̶ame caroa wii majũ niña. Ti wiirea bairo caãna cũ̶ yarã majũã mu̶jãã ãniña mu̶jãã cũ̶ã. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã Dios ya wiire bairo caãnarẽ ricaati cũ̶ caquetibu̶ju̶royetuata, Dios pu̶ame popiye cũ̶ baio joroque cũ̶ átigu̶mi. 18 Torecu̶, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ majũã qũĩto ãmerĩcõãto. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ati u̶mu̶recóo macããna na camasĩrĩjẽ ũnie jũ̶gori aperã netõrõ camasĩmajũũ̶rẽ bairo cũ̶ catũ̶goñabotioata, tie cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ cũ̶ jãnacõãto. Tiere camasĩẽcũ̶ majũrẽ bairo cũ̶ áparo tunu. Tore bairo cũ̶ caápata, cariapea masĩrĩqũẽ majũrẽ cũ̶ jogu̶mi Dios. 19 Dios pu̶ame roquere ati u̶mu̶recóo macããjẽ na camasĩrĩjẽ cabu̶goro macããjẽ, cawapa manie majũ niña. Torea bairo majũ ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶ na cawoatucũrĩqũẽ cũ̶ã: “Dios, ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ camasĩrĩ majãrẽ, tie na camasĩrĩjẽ menaina na átimawijioregu̶mi,” ĩ woatu cũñupã. 20 Tunu ape wẽẽpu̶ ĩ woatunemoñupã: “ ‘Ati u̶mu̶recóo macããna masĩrĩ majã na catũ̶goñarĩjẽ mena na camasĩãnie, cabu̶goro macããjẽ, cawapa manie niña,’ ĩñami marĩ Quetiupau̶ Dios,” ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶. 21 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ camasĩrẽ, catũ̶gou̶sau̶ majũ yu̶ ãniña,” qũĩ botioeticõãto. Bairopu̶a, jãã nipetiro jãã caquetibu̶ju̶rije mu̶jãã yaye rotie jetoa niña. 22 Bairi yu̶, Pablo, apei Apolos, apei Pedro, bairi ati u̶mu̶recóo macããjẽ, marĩ cacatiãnie cũ̶ã nipetiro mu̶jãã yaye jeto niña. Tunu bairoa riarique, ati rũ̶mu̶ caãnie, ape rũ̶mu̶ caatípee nipetirijere cũñupĩ Dios. Tie nipetirije mu̶jãã yaye jeto niña. 23 Bairi mu̶jãã pu̶ame Cristo, jĩcãũ̶ yarã mu̶jãã ãniña. Cristo pu̶ame cũ̶ã Dios yau̶ jetoa caãcũ̶ niñami. Bairi, “Cũ̶ yau̶ pu̶ame yu̶ ãniña,” camasã ũnarẽ caĩẽtĩparã mu̶jãã ãniña.

1 Corintios 4

1 Bairi jããrẽ, “Jesucristo cũ̶ caátirotirijere caána, cũ̶rẽ caju̶áti majã niñama,” caĩparã mu̶jãã ãniña. Dios yaye queti camasãrẽ cũ̶ camasĩõetaje ãme roquere cũ̶ camasĩõgariquere Diore caquetibu̶ju̶bojarã jãã ãniña. 2 Tore bairo jĩcãũ̶ paabojari majõcu̶ cũ̶ quetiupau̶ cũ̶ caátirotirorea bairo caroaro jĩcãrõ tũ̶ni caátipau̶ niñami. Tore bairo cũ̶ caáto, cũ̶ quetiupau̶ pu̶ame caroaro ĩñau̶seanigu̶mi cũ̶ paariquere yua. 3 Bairi yu̶re, “Pablo caroaro quetibu̶ju̶yami,” o “Roro quetibu̶ju̶yami,” yu̶ mu̶jãã caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ bu̶tioro majũ yu̶ tũ̶goñamacãẽtĩña. Bairi noa ũna jĩcããrã ati yepa macããna quetiuparã cũ̶ã ñiñabesemasĩẽtĩñama. Yu̶ majũ cũ̶ã tore bairo yu̶ paariquere ñi besemasĩẽtĩña. 4 Baipu̶a, yu̶ paariquere roro yu̶ tũ̶goñaẽtĩña. Tore bairo catũ̶goñaecũ̶ nimicũ̶ã, “Dios cũ̶ caĩñajoro ñe ũnie cabui mácũ̶rẽ bairo yu̶ ãniña,” ñi masĩẽtĩña. Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame roque ĩñacõñarĩ ñiñabesegu̶mi cũ̶ caborore bairo yua. 5 Bairi mu̶jãã pu̶ame roque ti yu̶tea caetaeto cajũ̶goyea ñiñabeseeticõãña. Marĩ Quetiupau̶ pu̶amerẽ cũ̶ coteya. Cũ̶ pu̶ame roque ati yepapu̶re etari canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo baujaeto na caátaje nipetirijere caroaro cabusuropu̶ na ĩñapetio joroque átigu̶mi. Tocãnacãũ̶pu̶rea camasã na yeri na catũ̶goñarĩjẽrẽ marĩ ĩñopeyocõãgu̶mi. Bairo átiri bero yua, tocãnacãũ̶pu̶rea, “Caroaro mu̶jãã ápu̶,” na ĩgu̶mi Dios cũ̶ caĩparã cajesorãrẽ yua. 6 Yu̶ yarã, mu̶jãã yaye caãnipee caroaro mu̶jãã canetõpeere ĩ, ati wãmerẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ya. Bairi yu̶, Apolos mena jãã cabairijere ĩcõñarĩ, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya. Tie jãã cabairijere mu̶jãã pu̶ame ĩñacõñarĩ, Dios yaye woaturique caĩquetibu̶ju̶ro netõjãñurõ ape wãme átibuipeo ãmerĩcõãña. Ricaati wãme mu̶jãã átiãmerĩgarã. Bairi mu̶jãã pu̶ame, “Jããrẽ caquetibu̶ju̶jũ̶gou̶ pu̶ame mu̶jããrẽ caquetibu̶ju̶jũ̶gou̶ netõõrõ camasĩnetõũ̶ niñami,” mu̶jãã ĩ tũ̶goña botioetinucũgarã. 7 Mu̶jãã, aperã netõõrõ caãnimajũrã cañurã mee mu̶jãã ãniña. Camasĩnetõõrã mee mu̶jãã ãniña. Nipetirije mu̶jãã cacũ̶gorije mu̶jãã camasĩrĩjẽ Dios mu̶jããrẽ cũ̶ cajorique jeto niña. Bairo Dios mu̶jããrẽ cũ̶ cajorique caãnimiatacũ̶ãrẽ, ¿nopẽĩrã mu̶jãã majũ camasĩjũ̶goriquere bairo mu̶jãã tũ̶goñañati? Bairo mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ ñuẽtĩña. 8 Bairo caãna ãnirĩ atore bairo mu̶jãã tũ̶goñanucũña: “Dios yaye nipetirijere jãã masĩña. Ñe ũnie jãã ru̶saetiya. Nipetirije jãã cabotũ̶goñarĩjẽrẽ jãã cũ̶gopeyocõãña. Pablojããrẽ na marĩ macãẽtĩña,” mu̶jãã ĩnucũña topu̶ jãã caãmerõ. Quetiuparã reyre bairo mu̶jãã tũ̶goñanucũña merẽ. ¡Bairãpu̶a, cariapea rey masĩrĩqũẽrẽ bairo ñe ũnie ru̶saeto mu̶jãã camasĩata, ñubujioro! ¡Jãã cũ̶ã mu̶jãã camasĩrĩjẽrẽ jãã tũ̶gonemobujiorã, tame! 9 Bairo yu̶ caĩrĩjẽ caãnimiatacũ̶ãrẽ, atore bairo ñi tũ̶goñaña: “Jãã, Jesús yaye quetire Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricarã pu̶amerẽ cabu̶goro macããna, catu̶saari majãrẽ bairo jãã cũñupĩ. ¿Dopẽĩ bairo roro cũ̶ cayasioreparãrẽ bairo jãã cũ̶ cũñuparĩ?” ñi tũ̶goñaña. Bairi nipetiro ati yepa macããna, u̶mu̶recóo macããna ángelea majã cũ̶ã popiye roro jãã cabairijere ĩñanucũrãma. 10 Jãã pu̶ame Cristo yaye quetire jãã caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori cabu̶goro macããna camasĩẽnarẽ bairo jãã tuaya camasã na caĩñajoro. Mu̶jãã roque Cristo nocãrõ cañuu̶ jũ̶gori catũ̶goñamasĩrã majũrẽ bairo mu̶jãã tuaya na caĩñajoro. Tunu bairoa jãã pu̶ame catũ̶goñatutuawẽpũ̶ẽna jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame catũ̶goñatutuarã majũ mu̶jãã ãniña. Jããrẽ camasã jãã ĩñatejãñuñama. Mu̶jãã pu̶ame roquere caroaro nu̶cũ̶bu̶goro mena mu̶jãã ĩñanucũñama. 11 Bairi ãmepũ̶ cũ̶ãrẽ roro popiye jãã baiya. Roro jãã au̶a tãmu̶ocõã niña. Tunu bairoa oco etigarã, o juti cũ̶goena roro popiye jãã tãmu̶onucũña. Camasã cũ̶ã roro popiye jãã baio joroque jãã átiepenucũñama. Jãã caãni wii majũ cũ̶ãrẽ cacũ̶goena jãã ãniña. 12 Bairi jãã ju̶ticoanucũña, popiye paamirã. Tunu apeyera camasã roro jãã na caĩtutiata, “Caroare cũ̶ joáto Dios,” jãã ĩ yu̶coanucũña. Dios yarã jãã caãnoi, roro popiye jãã átiepenucũñama. Tunu bairoa tiere nocãrõ mena jãã nu̶cãcõãnucũña. 13 Roro majũ camasã jãã bu̶su̶painucũñama. Bairo roro jãã na caĩmiatacũ̶ãrẽ, caroa wãme mena na jãã yu̶nucũña. Ati u̶mu̶recóo macããjẽ camasã na caboetiere na carerijere bairo jãã ĩñanucũñama aperã camasã ati u̶mu̶recóo macããna pu̶ame. Tore bairo cajũ̶goyepu̶a jããrẽ caĩepericarã ãmepũ̶ cũ̶ãrẽ torea bairo jãã ĩcõã ninucũñama mai. 14 Atie yu̶ caquetibu̶ju̶woatujorijere ĩñarĩ, “Na bobotũ̶goñato,” ĩ mee yu̶ woajoya. Yu̶ pũnaarẽ bairo caãna, yu̶ camairã mu̶jãã caãno jũ̶gori beyou̶re bairo mu̶jãã ñi quetibu̶ju̶ woajoya. 15 Bairi nocãrõ capããrã pu̶ga wãmo petiro cãnacã mil cãrõ majũ Cristo yaye quetire cajũ̶gobuerã na caãmata cũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame roque mu̶jãã pacu̶re bairo yu̶ tuaya. Yu̶a, Cristo yaye quetire mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶jũ̶gowu̶. Yu̶ jũ̶gori Jesucristo mena mu̶jãã tũ̶goñatutuajũ̶gowu̶, caroa queti camasãrẽ Dios cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire yu̶ caquetibu̶ju̶ro bero yua. 16 Bairo yu̶ pũnaarẽ bairo mu̶jãã caãno jũ̶gori yua, yu̶ caátiãnorẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã yu̶re ĩñacõrĩ caroaro mu̶jãã caátiãno yu̶ boya. 17 Tore bairo bori, mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ joya Timoteore. Yu̶ camai, Jesucristore caroaro cũ̶ catũ̶gou̶saro jũ̶gori yu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶rẽ cũ̶ yu̶ joya. Cũ̶ pu̶ame Jesucristore cariape catũ̶gou̶sau̶ ãnirĩ nipetirije yu̶ caquetibu̶ju̶ricarorea bairo mu̶jãã quetibu̶ju̶nemogu̶mi. Noo yu̶ caátópu̶ ñubueri majãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶nucũrõrẽã bairo Timoteo cũ̶ã mu̶jãã quetibu̶ju̶nemogu̶mi. 18 Mai, aperã jĩcããrã mu̶jãã mena macããna, “Merẽ caãnimajũrã marĩ ãniña. Pablo nemo marĩ quetibu̶ju̶ apéimi,” ĩ tũ̶goñanucũñama. 19 Bairi marĩ Quetiupau̶ cũ̶ cabooata, tãmurĩã mu̶jãã tu̶pu̶ ñiñañesẽãũ̶ atígu̶ tunu. Tore bairo mu̶jããrẽ ĩñau̶ etau̶pu̶ roque, cariapea Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori caátimasĩrãrẽ, o ricaati caĩbu̶su̶painucũrã cũ̶ãrẽ na ñiñabesegu̶. 20 Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽ ati risero mena ãmeo bu̶su̶netõrĩqũẽ jeto mee niña. Dios cũ̶ catutuarije jũ̶gori jĩcãrõ tũ̶ni marĩ caátiãnimasĩrĩjẽ majũ niña. 21 Bairi mu̶jãã tu̶pu̶ etau̶, ¿dope bairo yu̶ caatóre mu̶jãã boyati? ¿Roro popiye mu̶jãã yu̶ caatóre mu̶jãã boyati? ¿O caroaro ĩñamairĩqũẽ mena mu̶jãã yu̶ cabocárore mu̶jãã boyati? Caroaro mena mu̶jãã yu̶ cabocáro ñuña, yu̶ra.

1 Corintios 5

1 Jĩcãũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ carori wãme majũrẽ cũ̶ caátiere jãã queti tũ̶gonucũña. “Cũ̶ pacu̶ nu̶mo, cũ̶ mu̶ñorẽ roro átiepenucũñami,” jãã ĩ quetibu̶ju̶nucũñama. Ti wãme ñuetimajũcõãña. Aperã Diore camasĩẽna cũ̶ã ti wãme ũnopu̶rã áperimajũcõã nucũñama. 2 ¡Tore bairo mu̶jãã mena macããcũ̶ roro caãcũ̶ mena nimirãcũ̶ã, “Ñe ũnie carorije caáperã majũ jãã ãniña,” mu̶jãã ĩ tũ̶goña botionucũña! ¡Boori puari cayapapuapeere tore bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñanucũña! Bairi mu̶jãã mena macããcũ̶ rorije caátiãcũ̶rẽ cũ̶ wiyocõãña. Mu̶jãã caneñarõpu̶ cũ̶ cũ̶ã cũ̶ ãmerĩcõãto yua. 3 Mai, yu̶ pu̶ame mu̶jãã tu̶pu̶ ãmerĩmicũ̶ã, yu̶ catũ̶goñarĩjẽpu̶a mu̶jãã mena ãcũ̶rẽ bairo yu̶ ãnicõãña. Bairo mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ yeri mena caãcũ̶ ãnirĩ carorijere caátiãnipaire Jesucristo cũ̶ camasĩrĩjẽ mena cũ̶ ñiñabesecõãña merẽ. 4 Diore ñubuerã mu̶jãã caneñarõpu̶ cũ̶ãrẽ mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ ãnicõãnucũgu̶. Tunu bairoa Jesucristo cũ̶ã cũ̶ catutuarije mena mu̶jãã tu̶pu̶ nicõãgu̶mi. 5 Bairo topu̶ neñarã yua, carorije caátipaire cũ̶ wiyorocacõãña, wãtĩ ati rupau̶ cũ̶ cacũ̶gori rupau̶re cũ̶ cayasiorocaparore bairo ĩrã. Baipu̶a, cũ̶ yeri pu̶amerẽ netõõgu̶mi Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesús nemo cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶ caãno yua. 6 Bairo roro caátipairã mena nimirãcũ̶ã, “Cañurã, carorije caáperã jãã ãniña,” mu̶jãã caĩtũ̶goñabotiorije ñuẽtĩña. Bairi merẽ, jĩcã wãme ĩrĩqũẽrẽ ĩrĩcãrõ pu̶amata, mu̶jãã masĩña: “Petoaca levadurare marĩ cajããmiatacũ̶ãrẽ, pan qũẽnorĩcã bu̶ru̶are petiropu̶ jesapeticoaya.” Torea bairo pairo bu̶tinucũña roro mu̶jãã caátipairije cũ̶ã. 7 Bairi tie roro mu̶jãã caátipairije mu̶jããrẽ caroyeturijere tocãrõã jãnacõãña. Pascua bose rũ̶mu̶ caãno judío majã levadurare asuena pan cawãma trigo weta bu̶ru̶a mena na caqũẽnorõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã caroa wãmerẽ átiãnajẽ pu̶amerẽ átiãni wasoajũ̶goya. Merẽ Jesucristo pu̶ame marĩ carorije wapare netõõgu̶, pajĩãecori riayupi. Cũ̶rẽã, Pascua bose rũ̶mu̶ macããcũ̶ oveja macũ̶rẽ bairo Dios cũ̶ cũñupĩ. Bairi ãmerẽ yua mu̶jãã pu̶ame pan levadura caasua manierẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña, carorije cawapa mána ãnirĩ. 8 Bairi Pascua macããjẽ pan levadura caasua manie cau̶garãrẽ bairo carorije áperã ãnirotiya. Cariapea caroaro jeto átiãnirotiya ati yepa marĩ caãno ũno mai. Ricaati marĩ ãmerĩgarã. 9 Ape carta yu̶ cawoarica cartapu̶re mu̶jããrẽ atore bairo ñi quetibu̶ju̶ woajowu̶: “Na rupau̶ mena roro caátiepepairã mena bapa cu̶pericõãña,” ñi quetibu̶ju̶ woajomiwũ̶. 10 Baipu̶a, ati u̶mu̶recóo macããna carorije caátipairã, apeye ũnierẽ cũ̶gomirãcũ̶ã paijãñurõ cabonemonucũrã, cayajapairã, aperã na cawericarãrẽ caĩroapairã ũnarẽ na ricawati weyonetõmajũcõãña ĩ mee, tore mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ woatujowu̶. Tore bairo nipetiro roro caátipairãrẽ mu̶jãã cawiti weyomajũcoagata, ati u̶mu̶recóore mu̶jãã aweyocoabujiorã. 11 Bairo pu̶ame mu̶jããrẽ ĩgu̶ ñiwũ̶: Caĩtopairã mena bapa cu̶pericõãña. Na pu̶ame, “Jesucristore catũ̶gou̶sarã jãã ãniña,” ĩmirãcũ̶ã, carõmia mena roro átiepepainucũñama. Tunu bairoa capee apeye ũnie cũ̶gomirãcũ̶ã, nemojãñurõ bonemonucũñama. Bairi tunu camasã na wericarã ũnarẽ ĩroayama. Na ũna roro yajapai, roro bu̶su̶pai, cũmupai bainucũñama. “Na ũna mena bapacu̶tiri u̶garique ũnie cũ̶ãrẽ u̶gaeticõãña,” ĩ quetibu̶ju̶gu̶ ñiwũ̶. 12 Bairi yu̶ pu̶ame Diore caĩroaenarẽ na ñiñabesemasĩẽtĩña. Cũ̶ majũ Dios pu̶ame na ĩñabesegu̶mi, cũ̶rẽ caĩroaena roro caátipairãrẽ. Mu̶jãã roque mu̶jãã mena macããna roro caánarẽ mu̶jãã majũã na mu̶jãã caĩñabesero ñuña. Bairi cũ̶ pacu̶ nu̶mo, cũ̶ mu̶gõrẽ caátiepepaire mu̶jãã watoare cũ̶ wiyorocacõãña yua.

1 Corintios 6

1 Jĩcããrã mu̶jãã mena macããna cañuetiere ãmeo átiri bero, ¿dopẽĩrã tiere bu̶su̶ qũẽnogarã aperã Diore camasĩẽna quetiuparã jueces tu̶pu̶ átí, mu̶jãã bu̶su̶ qũẽnogayati? ¿Dopẽĩrã Dios ya poa macããna ñubueri majã mena neñarĩ tiere mu̶jãã bu̶su̶ qũẽnoetiyati? Tore bairo roque boya. 2 Dios ya poa macããna roque Jesucristo mena ati u̶mu̶recóo macããna roro na caátajere ĩñabesegarãma. ¿Tiere mu̶jãã masĩẽtĩñati? Bairo ati u̶mu̶recóo macããnarẽ caĩñabesemasĩparã nimirãcũ̶ã, ¿dopẽĩrã ãmerẽ cabaimajũẽtĩẽãcã pu̶amerẽ mu̶jãã ĩñabesemasĩẽtĩbujiocu̶ti? 3 Merẽ mu̶jãã masĩrã: Ángelea majã cũ̶ãrẽ catu̶sari rũ̶mu̶ caetaro na marĩ ĩñabesegarã. ¡Bairo caátiparã majũ ãnirĩ ati yepa marĩ caátiãnie roquere nemojãñurõ marĩ ĩñabesemasĩña! 4 Bairi ati u̶mu̶recóo macããjẽ roro ãmeo átajere mu̶jãã caãmeoápata, ñubueri majã marĩ caátiãnierẽ camasĩẽnapũ̶rẽ quetiuparã jueces roro mu̶jãã caátiere na qũẽnorotieticõãña. Narẽ na ĩñabese rotieticõãña. 5 Atore bairo mu̶jãã ñi quetibu̶ju̶ya, yu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori mu̶jãã catũ̶goñaboboparore bairo ĩ. Bairi mu̶jãã menarẽ ñubueri majã jĩcããrã, roro mu̶jãã caãmeoĩrĩjẽrẽ cabu̶su̶qũẽnobojamasĩrã ãnama. ¡Tame, jĩcãũ̶ ũcũ̶ ãcũ̶mi tie ũnie cabaimajũẽtĩẽãcãpũ̶rã cabu̶su̶qũẽnomasĩ mu̶jãã menarẽ! 6 Bairi ãmerẽ yua, jĩcã majã nimirãcũ̶ã, mu̶jãã majũ roro mu̶jãã ãmeo átinucũña. Bairo átaje ñuẽtĩña. ¡Bairo mu̶jãã caátie netõjãñurõ ñuetimajũcõãña quetiuparã jueces Diore camasĩẽna tu̶pu̶ mu̶jãã cabu̶su̶jãrenucũrĩjẽ roque! 7 Tore bairo roro mu̶jãã majũ ãmeo ána, netõjãñurõ mu̶jãã majũ royeturã mu̶jãã átiya, tie wãmerẽ bairo mu̶jãã caápata. ¿Dopẽĩrã roro ãmeo bu̶su̶jãrĩcãrõ ũnorẽã, tie roro mu̶jãã caátiere mu̶jãã nu̶cãcõã ãmerĩñati? “Ñugaro, cayajapairã marĩ yayere na yajacoáto,” mu̶jãã caĩata, ¿to ñueticu̶ti? 8 Bairo ĩrĩcãrõ ũnorẽã, mu̶jãã pu̶ame roro mu̶jãã átipainucũña. Bairo caána ãnirĩ yua, mu̶jãã mena macããna ñubueri majã yayerea mu̶jãã ãmeo yajanucũña. 9 Tore bairo roro caátipairã petoaca ũno cũ̶ãrẽ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re etaetigarãma. ¿Tiere mu̶jãã masĩẽtĩñati? Bairi mu̶jãã majũ roro ãmeo ĩtoepeeticõãña. Atore bairo carorijere caátipairã Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re etaetigarãma: Roro carõmia mena caátiepepairã, aperã wericarãrẽ caĩroapairã, aperã na nu̶moa caãmerãrẽ caátiepepairã, aperã caũ̶mu̶a carõmio mena átato ũnorẽã na majũ roro caátiepepairã, o carõmia cũ̶ã torea bairo caátiepepairã, aperã cayajapairã, aperã cũ̶gomirãcũ̶ã apeye ũnierẽ paijãñurõ cabonemopairã, aperã etiri cacũmupairã, aperã roro caĩbu̶su̶pairã, aperã ĩtori caẽmapairã cũ̶ã Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶ ápérigarãma. 11 Torea bairo jĩcããrã mu̶jãã mena macããna roro caátipairã ninucũwã. Cabaimirĩcãrã ãmerẽ yua carorijere caáperã Dios yarã cañurãrẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña. Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori ñe ũnie cawapa cũ̶goenarẽ bairo mu̶jãã tuaya. Tunu bairoa Espíritu Santo Dios Yeri jũ̶gori tore bairo mu̶jãã tuaya. 12 Aperã jĩcããrã camasã atore bairo ĩ tũ̶goñarãma: “Ñe ũnie yu̶ ẽñotaetiya. Bairi noo yu̶ caborije yu̶ átimasĩña,” ĩ tũ̶goñarãma. Bairopu̶a, cariape tore bairo baimiña. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, nipetiro marĩ caátijesorije jeto ãmerĩña. Bairo nipetiro yu̶ caátigarije noo caborijere átimasĩmicũ̶ã, yu̶ caátie pu̶ame yu̶re rotirore bairo caẽmu̶netõnu̶cãata roque, ñuẽtĩña. 13 Tunu aperã jĩcããrã na rupau̶ caborore bairo caátiganucũrã ãnirĩ atore bairo ĩnucũñama: “U̶gajãrĩcã poa macããjẽ niña u̶garique. Tunu bairoa u̶gajãrĩcã poa cũ̶ã, u̶garique cajãñarĩ poa niña,” ĩ bu̶su̶nucũñama camasã. Bairo na caĩrĩjẽ cariape niña bairopu̶a. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame tie pu̶ga wãmepu̶rea to yasio joroque átigu̶mi, marĩ paaro, u̶garique cũ̶ãrẽ. Bairi marĩ rupau̶ cũ̶ã carõmia mena roro marĩ caátiepepa rupau̶ mee niña. Marĩ rupau̶ pu̶ame marĩ Quetiupau̶ ya rupau̶ caãnipa rupau̶ majũ niña. Bairi tunu marĩ Quetiupau̶ pu̶ame marĩ rupau̶re caroaro caátipau̶ majũ niñami. 14 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristore cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ catitunuo joroque ásupi Dios. Torea bairo marĩ cũ̶ã cariacoatana nimirãcũ̶ã, marĩ catitunuo joroque marĩ átigu̶mi Dios nocãrõ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori. 15 Bairi marĩ rupau̶ pu̶ame Jesucristo mena macãã rupau̶ majũ niña. ¿Tiere mu̶jãã masĩẽtĩñati? Tore bairo marĩ rupau̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, ¿dopẽĩrã mu̶jãã pu̶ame carõmio caũ̶mu̶a mena roro caepewapatao mena mu̶jãã rupau̶re mu̶jãã átiepenucũñati? ¡Di rũ̶mu̶ ũno tore bairo roro áperirotiya, tame! 16 Merẽ atiere mu̶jãã masĩrã: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caũ̶mu̶, carõmio caepewapatao mena roro cũ̶ caápata, na pu̶garãpu̶a jĩcã rupau̶re bairo roro caána tuayama. Bairi torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Na pu̶garãpu̶a jĩcã rupau̶re bairo tuagarãma,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa. 17 Torea bairo ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ marĩ Quetiupau̶ Jesucristore catũ̶gou̶sau̶ pu̶ame, cũ̶ mena macããcũ̶ jĩcã rupau̶re bairo caãcũ̶, cũ̶ yerire cacũ̶gou̶ majũ tuayami. 18 Bairi tocãrõã jãnacõãña roro carõmio mena mu̶jãã caátiepepainucũrĩjẽrẽ. Baipu̶a, ape wãme jãñurĩã jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ roro cũ̶ caápata, cũ̶ rupau̶re royetumajũcõãũ̶ mee átiyami. Apei carõmia mena roro caátiepepai roque cũ̶ rupau̶re royetuu̶ majũ átiyami. 19 Atore bairo mu̶jãã masĩrã: Dios, Espíritu Santore mu̶jãã joyupi. Bairi mu̶jãã rupau̶ pu̶ame Dios ya wii templo wiire bairo caãni rupau̶ niña. Tie wiipu̶re caãcũ̶rẽ bairo Espíritu Santo pu̶ame mu̶jããpu̶re ninucũñami. Bairi mu̶jãã majũã mu̶jãã caboro carotiparã mee mu̶jãã ãniña. 20 Dios yarã, cũ̶ macũ̶ yucu̶pãĩpu̶ pajĩãecori cũ̶ cariarique wapa jũ̶gori cũ̶ cabesericarã majũ mu̶jãã ãniña. Bairo cũ̶ yarã caãna ãnirĩ, mu̶jãã rupau̶ mena caroaro cariape átiri, Diore caĩroaparã roque mu̶jãã ãniña.

1 Corintios 7

1 Ãmerẽ mu̶jãã ya carta mena yu̶re mu̶jãã cajẽniñawoatujoriquere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶gu̶. Baipu̶a, caũ̶mu̶ ati u̶mu̶recóo macããcũ̶ nu̶mo mácũ̶ã cũ̶ caãnicõãta, ñumajũcõãbujioro. 2 Cabaimiatacũ̶ãrẽ, camasã na majũ rupau̶ mena roro na caátiepepairije jũ̶gori tocãnacãũ̶pu̶a na nu̶mo majũ, o carõmio cũ̶ã cõ manapu̶ majũ cacũ̶goparã niñama. 3 Bairi na pu̶garãpu̶a, camanapu̶, canu̶mo cũ̶ã jĩcãrõ tũ̶ni na ãnimasĩáto. Camanapu̶cu̶na, bairi canu̶mocu̶na ũna na caãmeoátiãninucũrĩjẽrẽ na átiãmarõ. 4 Carõmio camanapu̶cu̶co cõ manapu̶, cõ mena cũ̶ caãnigaro, “Mu̶ mena yu̶ átigaetiya. Yu̶ majũ yu̶ rupau̶re yu̶ rotimasĩña,” cũ̶rẽ cõ ĩ netõẽtĩcõãto. Tunu bairoa caũ̶mu̶ canu̶mocu̶cu̶, cũ̶ nu̶mo, cũ̶ mena cõ caãnigaro, “Mu̶ mena yu̶ átigaetiya. Yu̶ majũ yu̶ rupau̶re yu̶ rotimasĩña,” cõ qũĩ netõẽtĩcõãto. 5 Bairi na pu̶garãpu̶a na caãmeo átinucũrĩjẽrẽ cõ manapu̶ cũ̶ caátigaro boeticõã, o cũ̶ cũ̶ã boeticõã na ãmeo baieticõãto. Jĩcãrõ tũ̶ni na ãmeo boáto. Bairãpu̶a, Diore jẽnigarã, “Tocãrõ yoari yu̶tea marĩ ãmeo áperigarã,” na caĩatato bero caãmata roque, tore bairo na ápericõãto. Na cacõrĩcã yu̶tea caetaropu̶ tunu ãmeo cũ̶gogarãma. Tore bairo na caáto ñugaro. Na majũ na caátinucũrĩjẽrẽ tunu na caátinemoeticõãta, wãtĩ pu̶ame roro na átio joroque átiremi ĩrã, tore bairo átigarãma. 6 Atie nipetirije yu̶ caĩrĩjẽrẽ mu̶jãã átirotimajũũ̶ mee ñiña. “Tore bairo mu̶jãã caápata roque, ñumajũcõãbujioro,” ĩ, tore bairo yu̶ quetibu̶ju̶ya. 7 Yu̶ majũpu̶a, nipetiro yu̶re bairo canu̶mo mána jeto mu̶jãã caãno yu̶ bomiña. Baipu̶a, Dios tocãnacãũ̶pu̶rea ricaati wãme, o ape wãme baiãnimasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ marĩ joyupi, cũ̶ caborore bairo marĩ caátimasĩparore bairo ĩ. 8 Bairi cawãmarã, o cawapearã rõmirĩ cũ̶ãrẽ atore bairo ñiña: Yu̶rea bairo mu̶jãã cũ̶ã nu̶mo cu̶peri, o manapu̶ cu̶peri mu̶jãã cabaiata, ñujãñuña, ñiña. 9 Bairãpu̶a, tore bairo mu̶jãã rupau̶re, nu̶mo borã mu̶jãã canu̶cãjĩãtieticõãta, nu̶mocu̶ti rotiya. O carõmia cũ̶ã camanapu̶ borã, manapu̶cu̶ti rotiya. Nu̶mocu̶ti, o carõmia cũ̶ã manapu̶cu̶tiri ãmata, ñujãñuña. Carõmiorẽ bomicũ̶ã, nu̶mo mácũ̶, o carõmio cũ̶ã manapu̶ mácõã cõ caãmata roque, ñuẽtĩña. 10 Carõmia, o caũ̶mu̶a cũ̶ã merẽ cawãmo jiyaricarã roquere atore bairo yu̶ átirotiya. Mai, yu̶ majũ mee tore bairo yu̶ átirotiya. Marĩ Quetiupau̶ roque tore bairo yu̶ quetibu̶ju̶ rotiyami: Carõmio, mu̶ manapu̶re cũ̶ pitiri cũ̶ aweyoeticõãña. 11 Mai, dico ũcõ ape watoara cõ manapu̶re capitirico cõ caãmata, nemo cõ manapu̶ cu̶pericõãto. Cabero cõ camanapu̶ booata tunu, cõ manapu̶ caãnijũ̶gomirĩcũ̶ mena bu̶su̶qũẽnorĩ, cũ̶ mena cõ tuacõãto tunu. Torea bairo caũ̶mu̶ cũ̶ã cũ̶ nu̶morẽ cũ̶ rocaeticõãto. 12 Ape wãmerã mu̶jããrẽ ñinemoña yu̶ majũ yu̶ catũ̶goñarĩjẽ mena. Marĩ Quetiupau̶ yu̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ cũrotijorique macããjẽ mee niña bairopu̶a: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Diore catũ̶gou̶sau̶ nu̶mo, cõ pu̶ame Diore catũ̶gou̶saeco nimiocũ̶ã, “Cũ̶ mena caroaro yu̶ ãnimasĩgo,” cõ caĩata, cõrẽ cũ̶ pitieticõãto. 13 Tunu bairoa dico ũcõ carõmio Diore catũ̶gou̶sao manapu̶, cũ̶ pu̶ame Diore catũ̶gou̶saecu̶ nimicũ̶ã, “Cõ mena caroaro yu̶ ãnigu̶,” cũ̶ caĩmasĩata, cũ̶rẽ cõ pitieticõãto. 14 Bairo carõmio Diore catũ̶gou̶sao mena jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ cũ̶ canu̶mo cu̶pata, Diore camasĩẽcũ̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ nu̶mo jũ̶gori cañuu̶rẽ bairo qũĩñapeogu̶mi Dios baipu̶a. Tunu bairoa caũ̶mu̶ Diore catũ̶gou̶sau̶ mena jĩcãõ carõmio cõ camanapu̶ cu̶pata, Diore camasĩẽcõ cõ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cõ manapu̶ jũ̶gori cañuorẽ bairo cõ ĩñapeogu̶mi cõ cũ̶ãrẽ Dios baipu̶a. Tore bairo Dios cũ̶ caĩñapeoeticõãta, na pũnaa pu̶ame Diore camasĩẽna pũnaarẽ bairo buiajũ̶goyecu̶ticõãbujiorãma. Bairo cabaipee caãnimiatacũ̶ãrẽ, camanapu̶, o canu̶mo Diore na camasĩrõ jũ̶gori, ñe ũnie cawapa cũ̶goena pũnaa na caãniparore bairo jãñurĩ na ĩñapeogu̶mi Dios baipu̶a. 15 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, Diore catũ̶gou̶saecu̶ camanapu̶, o catũ̶gou̶saeco canu̶mo cũ̶ã bu̶tioro ãmeo pitiriquere na cabooata, na ãmeo piticõãto. Ati wãme ũnierẽ tore bairo na caápata, camanapu̶ Diore catũ̶gou̶sari majõcu̶, o canu̶mo Diore catũ̶gou̶sari majõco ñe ũnie wapa cũ̶goena tuacõãñama. Dios pu̶ame roque caroaro yeri jõrõ mu̶jãã caãnipeere bojũ̶goyeticũñupĩ. 16 Bairi, ¿dope bairo mu̶jãã tũ̶goñañati? Mu̶, canu̶mo, mu̶ manapu̶ Diore catũ̶gou̶saecu̶re cũ̶ mu̶ carocaata, ¿dope bairo bairi Dios tu̶pu̶ cũ̶ etao joroque mu̶ átimasĩõati? Tunu bairoa, mu̶ camanapu̶, mu̶ nu̶mo Diore catũ̶gou̶saecore cõ mu̶ carocaata, ¿dope bairo bairi Dios tu̶pu̶ cõ etao joroque mu̶ átimasĩati? Bairo mu̶jãã ãmeo átimasĩẽna. 17 Tocãnacãũ̶pu̶rea ricaati wãme jeto marĩ cabaiãnimasĩpee ũnierẽ Dios cũ̶ cajoricaro jĩcãrõ tũ̶nia átiãnimasĩña. Dios mu̶jããrẽ cũ̶ cabeseri rũ̶mu̶ mu̶jãã caãnatõrẽã bairo ãnicõãña, mu̶jãã carõmia manapũ̶ãcu̶na, o caũ̶mu̶a canu̶moacu̶na cũ̶ã. Dope bairo cabairije watoa caãnimiatacũ̶ãrẽ, caroaro ãnimasĩcõãña. Atie yu̶ caĩrĩjẽ nipetirijere yu̶ átirotinucũña tocãnacãpau̶ macããna ñubueri majãrẽ. 18 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ rupau̶ macããtõrẽ cayisetarotiricu̶ cũ̶ caãno Diore cũ̶ cabese ecoata, tiere cũ̶ bobotũ̶goñaeticõãto. Tunu bairoa cũ̶ rupau̶ macããtõrẽ cayisetarotiecu̶re Dios cũ̶ cabesericu̶ cũ̶ caãmata, cabero cũ̶ yiseta rotieticõãto. 19 Yisetarotirique ũnie, o yisetarotietaje cũ̶ã caãnimajũrĩjẽ mee niña. Dios cũ̶ caátirotirijere tũ̶gopeori marĩ caátiãninucũrĩjẽ roque caãnimajũrĩjẽ niña. 20 Caãnijũ̶goro Dios mu̶jããrẽ cũ̶ cabesejũ̶goripau̶ dope bairo caãna mu̶jãã caãnatõrẽã bairo tocãnacãũ̶pu̶a átiãnicõãña. 21 Bairi mu̶rẽ Dios, ũ̶mu̶ paabojari majõcu̶re bairo mu̶ caãno, cũ̶ cabesericu̶ mu̶ caãmata, tũ̶goñarĩqũẽ paieticõãña. Baipu̶a, jĩcã rũ̶mu̶ caãno mu̶ quetiupau̶ ũ̶mu̶ mu̶ caãnorẽ mu̶ wiyobujiou̶mi. Bairo mu̶ quetiupau̶ cũ̶ caápata, tãmurĩã mu̶ witicoagu̶ cũ̶tu̶re yua. 22 Marĩ Quetiupau̶re cũ̶ catũ̶gou̶sajũ̶gori rũ̶mu̶ caãno paabojari majõcu̶ ũ̶mu̶rẽ bairo caãnacũ̶ nimicũ̶ã, ãmerẽ ũ̶mu̶rẽ bairo mee tuayami. Camasocu̶ caroaro caãcũ̶ Dios yaye macããjẽrẽ capaabojau̶ majũrẽ bairo niñami. Torea bairo apei caũ̶mu̶ cũ̶ã Dios cũ̶rẽ cũ̶ cabeseri rũ̶mu̶ caãno paabojari majõcu̶ mee caãnacũ̶ nimicũ̶ã, ãmerẽ Dios yayere paabojari majõcu̶re bairo niñami. Dios ũ̶mu̶rẽ bairo tuayami yua. 23 Bairi mu̶jãã, Dios yarã, cũ̶ macũ̶ yucu̶pãĩpu̶ pajĩãecori cũ̶ cariarique nocãrõ pairo wapa jũ̶gori cũ̶ cabesericarã majũ mu̶jãã ãniña. Bairi noa ũna ati u̶mu̶recóo macããna camasãrẽ carotiepe ecorãrẽ bairo baieticõãña. 24 Tore bairo cabairoi, yu̶ yarã, tocãnacãũ̶pu̶a Dios mu̶jããrẽ cũ̶ cabeseri rũ̶mu̶ caãno, mu̶jãã caãna wãmerẽã bairo nicõãña ãme cũ̶ãrẽ Dios cũ̶ caĩñajoro. 25 Apeyera, cawãmarã carõmia, o caũ̶mu̶a cũ̶ã, manapu̶ mána na caãnipeere jĩcã wãme ũno marĩ Quetiupau̶ mu̶jãã cũ̶ caátirotirijere mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶netõpee maniña. Bairi, “Ti wãmerẽ mu̶jãã átigarã,” ñi masĩẽtĩña. Bairo ĩ masĩẽtĩmicũ̶ã, yu̶ majũ yu̶ catũ̶goñarõ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ baipu̶a. Marĩ Quetiupau̶ ñiñamairĩ, camasãrẽ canu̶cũ̶bu̶goecopau̶re bairo cũ̶ cacũrĩcũ̶ yu̶ caãno jũ̶gori, yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere nu̶cũ̶bu̶gorique mena mu̶jãã tũ̶gou̶sagarã. 26 Yu̶ catũ̶goñaata ati yu̶tea capee wãme cañuetie caãni yu̶tea jũ̶gori atore bairo boya: Caũ̶mu̶ cawãmau̶ nu̶mo mácũ̶ã cũ̶ caãno ñuña. 27 O cũ̶ canu̶mo cu̶pata, cũ̶ nu̶morẽ cũ̶ pitieticõãto. O nu̶mo mácũ̶ cũ̶ caãmata cũ̶ãrẽ, carõmiorẽ cũ̶ macãẽtĩcõãto. 28 Tunu bairoa carõmiorẽ bócari cũ̶ canu̶mo cu̶pata, roro ána mee átiyami. Tunu bairoa jĩcãõ cawãmao carõmio cũ̶ã cõ camanapu̶ cu̶pata, roro áco mee átiyamo. Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, ati yepapu̶ na caãno capee wãme na caãnierẽ tũ̶goñarĩqũẽ pairique nigaro. Tiere ĩ, yu̶ pu̶ame aperã na canu̶mo cu̶tiere yu̶ boojãẽtĩnucũña. 29 Yu̶ yarã, atore bairo mu̶jããrẽ ĩgu̶ ñiña: Ati yu̶tea merẽ catu̶sari yu̶tea niña. Yoaro mee peticoagaro ati u̶mu̶recóo. Bairo capetiparo jũ̶goye caãnoi, caũ̶mu̶a canu̶moacu̶na, o carõmia camanapũ̶ãcu̶na ãmeo cũ̶goenarẽã bairo ãnicõãrĩ Diore cũ̶ tũ̶gou̶saya. 30 Tunu bairoa ãmerẽ booripuari caãna u̶seanirĩqũẽ mena na ãmarõ. Tie booripuarique capetipee niña. Aperã u̶seanirĩqũẽ mena caboserũ̶mu̶ qũẽnoãninucũrã cũ̶ã cayapapuarãrẽ bairo na ãmarõ. Tie u̶seanirĩ na caãnie capetipee niña. Aperã pairo wapatiri cacũ̶gorã cũ̶ã tiere cacũ̶goenarẽ bairo na ãmarõ. Tie na cawapaticũ̶gorije cũ̶ã capetipee majũ niña. 31 Aperã ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ u̶garipeari tiere bu̶tioro cabonucũrã cũ̶ã tiere na jãnacõãto. Merẽ ati u̶mu̶recóo petigaro baiya. Nipetiro ati u̶mu̶recóo macããjẽ marĩ caĩñarĩjẽ cũ̶ã manigaro yua. Bairi Dios pu̶amerẽ na tũ̶gou̶saáto. 32 Bairi yu̶ roque nipetirije ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ bori mu̶jãã catũ̶goñarĩqũẽ pairijere yu̶ netõõgamiña. Caũ̶mu̶ nu̶mo mácũ̶ caãcũ̶ roque marĩ Quetiupau̶ yaye macããjẽ jetore tũ̶goñanucũñami. Dios cũ̶ caborije cũ̶ caĩñajesorije ũnie nemojãñurõ átiãnimasĩnucũñami. 33 Apei canu̶mocu̶cu̶ cũ̶ nu̶mo mena caãcũ̶ pu̶ame roque ati u̶mu̶recóo macããjẽ jetore bu̶tioro tũ̶goñanucũñami. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ cũ̶ nu̶mo cõ caĩñajesorije jetore átinucũñami. 34 Capee wãme cũ̶ catũ̶goñamacããrĩjẽ ninucũña. Torea bairo carõmio camanapu̶ mácõ, apeo di rũ̶mu̶ ũno camanapu̶ mánaco cũ̶ã marĩ Quetiupau̶ yaye macããjẽ jetore tũ̶goñanucũñama. Dios cũ̶ caborije cũ̶ caĩñajesorije ũnie nemojãñurõ átiãnimasĩnucũñama na ũna rõmirĩ pu̶ame. “Dios yarã rõmirĩ marĩ ãnigarã,” ĩrĩ bero, na yeri mena, na rupau̶ mena cũ̶ã jĩcãrõ tũ̶ni Diore qũĩroanucũñama. Apeo carõmio camanapu̶cu̶co pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããjẽ jetore bu̶tioro tũ̶goñanucũñamo. Tunu bairoa cõ manapu̶ cũ̶ caĩñajesopee ũnie jetore átinucũñamo. 35 Atore bairo mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶joya, yu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori bero caroaro mu̶jãã caãnimasĩpeere ĩ. Tutuaro mena mu̶jãã caborije mu̶jãã caátigarijere ĩ ẽñotau̶ mee, tore bairo ñi quetibu̶ju̶ya. Dios mu̶jãã caátiãnierẽ ĩñarĩ, qũĩñajeso joroque caroaro átiãña. Diore capaabojarãrẽ bairo nipetiro caroaro jĩcãrõ tũ̶ni átiãnimasĩña. 36 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caũ̶mu̶ merẽ cabu̶ticoácú̶ ãnirĩ cũ̶ nu̶mo roco caãnipao mena cawãmo jiyagaricu̶ cũ̶ caãmata, cõ mena cũ̶ wãmojiyaáto. Tunu bairoa, “Yu̶ canu̶mocu̶to ñugaro,” cũ̶ caĩtũ̶goñamasĩata, cũ̶ nu̶mo cu̶paro. Tie nu̶mo cu̶taje roro átaje mee niña. 37 Jĩcãũ̶ apei caũ̶mu̶ nu̶mo cu̶tajere tũ̶goñaecũ̶ nipetirije cũ̶ caboro cũ̶ caátigarijere tũ̶goñamasĩrĩ, “Yu̶ nu̶mo boetigu̶,” cũ̶ yeri mena cũ̶ caĩtũ̶goñatutuatato bero caãmata, caroaro átiyami cũ̶ cũ̶ã baipu̶a. 38 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶mo roco caãnipao mena cũ̶ cawãmo jiyaata, ñuña. Bairopu̶a, cũ̶ cawãmo jiyaeticõãta pu̶ame roque, ñunetõmajũcõãña. 39 Jĩcãõ carõmio cawãmo jiyarico, mai cõ manapu̶ cũ̶ cacatiro, cõ manapu̶ mena macããcõ majũ niñamo. Cõ manapu̶ cũ̶ cariacoapata roque, nemo apei caũ̶mu̶ noo cõ cabou̶re manapu̶cu̶ti masĩñamo tunu. Baipu̶a, cõ manapu̶ caãnipau̶ pu̶ame Diore catũ̶gou̶sau̶ cũ̶ caãno ñuña. 40 Bairo cõ cabaimiatacũ̶ãrẽ, “Netõjãñurõ caroaro nimasĩbujiomo, nemo cõ camanapu̶ cu̶pericoata roque,” ñi tũ̶goñaña. Atie niña yu̶ majũ yu̶ catũ̶goñarĩjẽ mena mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije yua. Baipu̶a, yu̶ masĩña yu̶ cũ̶ã Dios Yeri Espíritu Santo majũrẽ yu̶ cacũ̶gorijere. Bairi tore bairo yu̶ quetibu̶ju̶ya.

1 Corintios 8

1 Ãmerẽ tunu ape wãme camasã na cawericarãrẽ ñubuepeogarã, u̶gariquere na cajoemu̶gõjorije macããjẽrẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶gu̶. Bairãpu̶a, nipetiro tie macããjẽrẽ peeto mu̶jãã masĩña. Tiere peeto masĩmirãcũ̶ã, netõjãñurõ camasĩbotiorãrẽ bairo mu̶jãã tũ̶goñanucũña. Marĩ caãmeomairĩjẽ roque marĩ yeripu̶ marĩ ãmeo mainemo joroque marĩ átiya, aperã marĩ yarãrẽ nemojãñurõ marĩ caju̶átimasĩparore bairo. 2 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ jĩcã wãmerẽ masĩẽtĩmicũ̶ã, “Tiere camasĩ yu̶ ãniña,” cũ̶ caĩata, netõõrõ masĩẽcũ̶ majũrẽ bairo caãcũ̶ tuayami. 3 Torea bairo ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Diore masĩrĩ cũ̶rẽ cũ̶ camaiata, Dios pu̶ame cũ̶ yau̶re bairo qũĩñanucũñami. 4 Bairi merẽ marĩ masĩña: Camasã ĩroagarã, na cawericu̶ ũcũ̶ ati yepapu̶re ñe ũnie wapa maami. Jĩcãũ̶ã niñami Dios marĩ caĩroapau̶. Bairi, na cawericarãrẽ ĩroarã, waibu̶toa rii na cajoemu̶gõjorije ru̶sarijere marĩ cau̶garo dope bairo marĩ ápero. 5 Bairãpu̶a, ati yepare, o u̶mu̶recóo cũ̶ãrẽ capããrã, jũ̶gũẽã na caĩrã ãnama. Na ũna jũ̶gũẽã, quetiuparã u̶mu̶recóo majãrẽ bairo caãna capããrã niñama. 6 Bairo jũ̶gũẽã capããrã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, marĩ pu̶amerẽ, jĩcãũ̶ã niñami Dios marĩ Pacu̶ majũ. Cũ̶, marĩ Pacu̶ Dios, nipetirije ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ qũẽnoñupĩ. Marĩ cũ̶ãrẽ, cũ̶ã, marĩ qũẽnoñupĩ, cũ̶ yarã marĩ caãniparore bairo ĩ. Tunu bairoa jĩcãũ̶ã niñami Jesucristo marĩ Quetiupau̶. Cũ̶ jũ̶gori nipetiro ati u̶mu̶recóo macããjẽ baiãnimasĩña. Cũ̶ jũ̶gori marĩ cũ̶ã marĩ masacu̶ti ãniña. 7 Bairãpu̶a, nipetiro atiere masĩẽtĩñama. Jĩcããrã camasã, aperã na cawericarã ũnarẽ caĩroajeyanucũmirĩcãrã ãnirĩ, na jũ̶gũẽãrẽ ĩroarã na cajoemu̶gõjorije ũnie waibu̶toa riire u̶gari bero yua, “Roro majũ marĩ átiya,” ĩ tũ̶goñarĩqũẽ painucũñama cayeri tũ̶goñatutuawẽpũ̶ẽna pu̶ame. 8 “Tie rii macããjẽrẽ u̶gari caroarã majũ marĩ ãnigarã, o tie rii macããjẽrẽ marĩ cau̶gaepata, netõõrõ carorã majũ marĩ ãnigarã,” ĩ tũ̶goña masĩã mano. Mai, Dios pu̶ame waibu̶toa riire aperã na jũ̶gũẽãrẽ ĩroarã na cajoemu̶gõjorije macããjẽrẽ marĩ cau̶garo, o marĩ cau̶gaeto jũ̶gori mee marĩ besenucũñami. 9 Bairi mu̶jãã pu̶ame maijũ̶goya tore bairo mu̶jãã caátimasĩrĩjẽrẽ. Aperã Dios mena catũ̶goñatutuawẽpũ̶ẽnarẽ roro átajere na átio joroque ápericõãña. 10 Mu̶jãã merẽ cayeritutuarã ãnirĩ mu̶jãã pu̶ame aperã na jũ̶gũẽãrẽ ĩroarã na cajoeru̶garije macããjẽrẽ na caroanurĩ wiipu̶ mu̶jãã cau̶garo, apei Diore caĩroau̶ cayeritutuaecu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽ ĩñacõrĩ u̶gabujiou̶mi. Cũ̶ yeripu̶ra, “Tie ũnierẽ cau̶gaetipee niña,” ĩ tũ̶goñamicũ̶ã, u̶gabujiou̶mi. 11 Bairo mu̶jãã pu̶ame caátimasĩrã, cayeritutuarã nimirãcũ̶ã, roro apei mu̶jãã yau̶ cayeritutuaecu̶ cũ̶ yasio joroque mu̶jãã átiya. Jesucristo cũ̶ã cũ̶rẽ netõõgu̶ cũ̶ riabojayupi. 12 Mu̶jãã pu̶ame waibu̶toa riire cau̶gamasĩrã, roro aperã mu̶jãã yarã cayeritutuaena na tũ̶goña yapapuao joroque mu̶jãã átiya. Roro átajere Cristo cũ̶ caĩñajoro mu̶jãã átiãninucũña. 13 Tore bairo na jũ̶gũẽã yaye macããjẽrẽ waibu̶toa riire yu̶ cau̶garije jũ̶gori roro yu̶ yau̶re cũ̶ baio joroque yu̶ caápata, cariapea tie waibu̶cu̶ riire jĩcãni cũ̶ã yu̶ cau̶gaĩñoeto, ñuña. Bairo yu̶ cau̶gaĩñoepata, roro cũ̶ baio joroque cũ̶ yu̶ áperibujiou̶ ĩ, tore bairo boya.

1 Corintios 9

1 Jesús, cũ̶ yaye quetire yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ camasãrẽ. Bairi yu̶ cũ̶ã aperã apóstolea majã Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricarãrẽã bairo yu̶ quetibu̶ju̶ masĩña Jesucristo yaye quetire. Mai, yu̶ cũ̶ã ñiñawũ̶ marĩ Quetiupau̶ Jesucristore. Bairo caĩñarĩcũ̶ ãnirĩ cũ̶ yaye macããjẽrẽ capaau̶re bairo mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶jũ̶gowu̶ marĩ Quetiupau̶ yaye quetire. Tie yu̶ caátajere tũ̶goñarĩ bero, apóstol yu̶ caãnierẽ mu̶jãã masĩrã. 2 Bairo yu̶ cabairijere masĩmirãcũ̶ã, mu̶jãã mena macããna jĩcããrã Jesucristo cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ apóstol meerẽ bairo ñiñanucũrãma. Mu̶jãã roque Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ apóstol majũrẽ bairo yu̶re caĩñaparã mu̶jãã ãniña. Merẽ yu̶ caquetibu̶ju̶riquere tũ̶gori bero, cariape marĩ Quetiupau̶re mu̶jãã catũ̶gou̶sarique jũ̶gori, “Pablo apóstol niñami,” cariape mu̶jãã ĩ masĩrã. 3 Bairi yu̶, apóstol yu̶ caãnierẽ cabu̶su̶painucũrãrẽ atore bairo na ñi quetibu̶ju̶ya: 4 Yu̶ cũ̶ã apóstol ãnirĩ, yu̶re u̶garique mu̶jãã cajorijere u̶ga, o eti, nipetiro yu̶ átimasĩña. Yu̶ cũ̶ã aperã apóstolea majã na cawapatanucũrõrẽ bairo yu̶ wapatamasĩña. 5 Tunu bairoa yu̶ cũ̶ã jĩcãõ Diore catũ̶gou̶saore nu̶mo cu̶tiri yu̶ mena cõ yu̶ neámasĩña, bairo yu̶ cabooata. Tore bairo átinucũñama aperã Jesucristo cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricarã apóstolea majã cũ̶ã. O aperã, marĩ Quetiupau̶ bairã cũ̶ã tore bairo átinucũñama. Torea bairo Pedro cũ̶ã átinucũñami. 6 Yu̶, Bernabé mena, ¿jãã jetore ñubueri majã na ju̶átinemomasĩẽtĩñati? ¿Jãã jeto, jãã majũ paari jãã cau̶gapeere jãã wapatamasĩñati? Tore bairo jãã cũ̶ãrẽ na caju̶átimasĩpee ãno. 7 Bairi ni ũcũ̶ majũ soldaure bairo ãcũ̶, cũ̶ majũ paa wapatari quetiupau̶ gobiernorẽ paabojaecu̶mi. Tiere mu̶jãã masĩrã. Tunu bairoa ni ũcũ̶ majũ u̶sere oterimajõcu̶ cũ̶ caãmata, cũ̶ caoterique cabu̶tiro ĩñarĩ tiere cau̶gaecu̶ majũ ãmeimi. Cabu̶tiro, tie u̶sere u̶gamasĩñami. Tunu bairoa ni ũcũ̶ majũ ovejare cacoteri majõcu̶ na ũpẽcõãrẽ riperi bero, ¿tie cũ̶ cajerijere cũ̶ etieticu̶ti? Cũ̶ cũ̶ã tiere etimasĩñami. Bairi yu̶ cũ̶ã apóstol ãnirĩ nipetirije aperã apóstolea majã na caátore bairo yu̶ átimasĩña. 8 Atie yu̶ caquetibu̶ju̶rijere, “Camasã na camasĩrĩjẽ jũ̶gori bairo ĩñami Pablo,” ñi tũ̶goñaeticõãña. Atie yu̶ caquetibu̶ju̶rorea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios, Moisés ãnacũ̶rẽ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ cũ̶ã. 9 Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ na cawoaturica tutipu̶re: “Wecu̶ trigo rupaare cawãĩã ãmejoreire cũ̶ risero jiya biaeticõãña. Cũ̶ caáti wẽrĩjẽrẽ cũ̶ cũ̶ã cũ̶ u̶gaáto,” ĩ woatuyupa ti tutipu̶. Mai, Dios pu̶ame wecu̶are na ĩñamairĩ, tore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woaturotiesupi. 10 Marĩ camasã roquere marĩ ĩñamairĩ tore bairo ĩ quetibu̶ju̶yupi. Marĩ, cũ̶ yarã, caroaro marĩ caátiãnimasĩpeere ĩ jũ̶gori, roticũrĩqũẽrẽ marĩ woaturoticũñupĩ Dios. Bairi atore bairo marĩ masĩña: Ni ũcũ̶ catrigo jeetuu̶, o apei catrigo wãĩãũ̶ cũ̶ã cabero tie cũ̶ paarique caãno, peeto cũ̶ cacũ̶gopeere tũ̶goñarĩ tore bairo paanucũñami. 11 Bairi jãã, mu̶jããrẽ Jesucristo yaye quetire mu̶jãã yeripu̶ oterãrẽ bairo tiere jãã quetibu̶ju̶jũ̶gowu̶. Bairo jãã caquetibu̶ju̶rique jũ̶gori, ¿tie wapa jããrẽ u̶garique ũnie mena jãã mu̶jãã caju̶átinemorõ to ñueticu̶ti? Ñurõ. 12 Aperã apóstolea majãrẽ mu̶jãã caju̶átinucũrõ ñujãñuña. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, nemojãñurõ jãã roquere mu̶jãã ju̶átimasĩña, mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶jũ̶gorique jũ̶gori yua. Tore bairo caátimasĩparã nimirãcũ̶ã, mu̶jããrẽ jãã pajũ̶goetinucũña. Jãã majũ popiye petiri bero, jãã cau̶gapee, o jãã cacũ̶gopee ũnierẽ jãã bócanucũña. Jesucristo yaye caroa quetire caroaro mena jãã caquetibu̶ju̶rijere caroaro jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã catũ̶gou̶saparore bairo ĩrã, roro mu̶jããrẽ jãã patowãcõẽtĩnucũña. 13 Merẽ atie cũ̶ãrẽ mu̶jãã masĩrã: Noa ũna sacerdote majã templo wii macããjẽrẽ capaanucũrã na caãmata, ti wii macããjẽ na cajorijere u̶gari paanucũñama. Bairo ĩgu̶ ñiña: Noa ũna sacerdote majã altar mesapu̶ waibu̶toa rii camasã Diore na cajorijere cajoemu̶gõjobojanucũrã, to waibu̶toa na capajĩãtãna rii caru̶sarijere u̶gamasĩnucũñama. Tiere mu̶jãã masĩrã. 14 Torea bairo átirotiyupi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ã: “Noa ũna caroa quetire caquetibu̶ju̶ri majã na caãmata, ñubueri majã na cacũ̶gorijere u̶gari quetibu̶ju̶garãma camasãrẽ,” ĩcũñupĩ Jesús. 15 Tore bairo mu̶jããrẽ u̶gariquere cajẽnimasĩbujiopau̶ nimicũ̶ã, mu̶jãã ñubueri majãrẽ tiere yu̶ jẽnietinucũña. Tunu bairoa dise ũnie yu̶ cabopacarije, o dinerore yu̶ mu̶jãã cajoparore bairo ĩ mee, atore bairo mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶ woatujoya. ¡Yu̶ roque yu̶ caboro yu̶ au̶a riamasĩña, Dios yaye macããjẽrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶ ãno ũno mai, aperã roro yu̶re na cabu̶su̶paietiparore bairo ĩ, yua! 16 Mai, yu̶ pu̶ame Dios yaye camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori, caãnimajũũ̶rẽ bairo yu̶ ãnitũ̶goñaetinucũña. Yu̶ paarique tie niña. Jesucristo yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotirique majũ niña. ¡Bairo tiere yu̶ caquetibu̶ju̶eticõãta, bopacooro yu̶ tãmu̶obujiou̶! 17 Bairi yu̶ caborore bairo caroaro jĩcãrõ tũ̶ni camasãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶ata, merẽ marĩ Quetiupau̶ tie wapa yu̶ cũ̶ cajopee nicõãña. O yu̶ caborore bairo mee caãmatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame roque tie paariquere yu̶ cũñupĩ. Bairi yu̶ quetibu̶ju̶ jãnamasĩẽtĩña Dios yaye quetire. 18 ¿Bairi ñerẽ yu̶ wapatanucũñati? Yu̶ pu̶ame Dios yayere quetibu̶ju̶, caroaro yu̶ tũ̶goña u̶seaninucũña. Tiere cawapatau̶re bairo caroaro, mu̶jããrẽ wapa jẽnirĩcãrõ mano yu̶ quetibu̶ju̶nucũña Dios camasãrẽ cũ̶ netõõrĩqũẽ quetire. Bairo ĩgu̶ ñiña: Yu̶, Dios yayere caquetibu̶ju̶ yu̶ caãnie jũ̶gori, yu̶ caquetibu̶ju̶rije wapare mu̶jãã yu̶ jẽnietinucũña. “Yu̶ paarique cawapa manie niña,” caĩrẽ bairo mu̶jããrẽ apeye ũnierẽ jẽnimasĩmicũ̶ã, mu̶jãã yu̶ jẽni pajũ̶goetinucũña. 19 Tunu bairoa noa ũna na carotiepei mee yu̶ ãniña. Bairo caãcũ̶ nimicũ̶ã, nipetiro ũ̶mu̶rẽ bairo yu̶ tuaya, Jesucristore capããrã ũnapu̶a na catũ̶gou̶saparore bairo ĩ. 20 Bairi, yu̶ yarã judío majã watoapu̶ ãcũ̶, yu̶ cũ̶ã na judío majã na caãnajẽ cu̶tiere bairo yu̶ ãninucũña. Na caãnajẽ cu̶tore bairo ãnirĩ Cristo yaye quetire yu̶ caquetibu̶ju̶ro na tũ̶gou̶sao joroque ĩ, tore bairo yu̶ bainucũña. Bairo pu̶ame ĩgu̶ ñiña: Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecorã majũ na caãnierẽ, carotiecorã majũ na ãmerĩcõãto ĩ, yu̶ cũ̶ã tiere carotiecou̶re bairo ãnirĩ na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Baipu̶a, cariapera Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecou̶re bairo majũ mee yu̶ ãniña. 21 Tunu apeyera, aperã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecoenarẽ na quetibu̶ju̶gu̶, na caãnajẽ cu̶tiere bairo ãnirĩ na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Baipu̶a cariapera, yu̶ pu̶ame Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caácu̶ majũ yu̶ ãninucũña. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ Cristo cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecou̶re bairo majũ caãcũ̶ yu̶ ãninucũña. 22 Tunu bairoa aperã Dios mena mai caroaro catũ̶goñatutuawẽpũ̶ẽna watoapu̶ ãcũ̶, yu̶ cũ̶ã narẽ bairo tũ̶goñarĩqũẽ cu̶tiri na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Narẽ bairo yu̶ cũ̶ã ãnajẽ cu̶tiri na yu̶ caquetibu̶ju̶ro caroaro na tũ̶gou̶sao joroque ĩ, tore bairo yu̶ bainucũña. Ape wãme ĩrĩcãrõ pu̶amata, atore bairo ĩgu̶ ñiña: Noo camasã na caãni wãme cãrõ nipetiro yu̶ cũ̶ã caroaro mena ãnajẽ cu̶ti cõñamasĩrĩ na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña camasãrẽ Dios yaye quetire. Bairo ãnajẽ cu̶tiri camasãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶ro bero, noa ũna jĩcããrã Diore tũ̶gou̶sari na canetõmasĩrõ yu̶ bonucũña. 23 Tore bairo yu̶ átinucũña, Dios yaye caroa quetire ñe ũnie mano caroaro mena na yu̶ caquetibu̶ju̶masĩparore bairo ĩ. Yu̶ cũ̶ã tore bairo quetibu̶ju̶ri jĩcã wãme ũno Dios caroa cũ̶ cajorijere cũ̶gogu̶, jĩcãrõ tũ̶ni caroaro mena yu̶ átiãninucũña. 24 Ĩcõñarĩ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶pa mai. Mu̶jãã masĩrã: Eperã atu̶ri majã atu̶ ẽmu̶etagarã, nipetiro caeperã jĩcãrõ atu̶nucũñama. Bairo nipetiro na caatu̶miatacũ̶ãrẽ, cayapapu̶ jĩcãũ̶ã atu̶ ẽmu̶etanucũñami. Cũ̶ jeto cũ̶ caatu̶ ẽmu̶etarije wapa ñemasĩnucũñami. Bairi mu̶jãã cũ̶ã caatu̶rãrẽã bairo caroaro jĩcãrõ tũ̶ni tũ̶gou̶saya, Dios yayere caroa cũ̶ jopeere mu̶jãã caẽmu̶etamasĩparore bairo ĩrã. 25 Tunu bairoa eperiquere caátimajã caãnigarã caroaro na rupau̶re maijũ̶gonucũñama, na rupau̶ to roye tuaeticõãto, ĩrã. Tore bairo caroaro átimasĩnucũñama eperi majã, na caatu̶ẽmu̶etajũ̶gorije wapa pesarica beto laurel na caĩrĩcu̶ pũũ mena qũẽnorĩcã beto ũnorẽ na cajopee caãnimiatacũ̶ãrẽ yua. Ti beto pu̶ame yoaro mee jĩnicoamasĩña. Marĩ roque ti beto ũno meerẽ marĩ macããña. Bairi di rũ̶mu̶ ũno capetieti yerire marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ cajopeere borã, tutuaro mena jĩcãrõ tũ̶ni caroaro marĩ átiãninucũña. 26 Torecu̶, yu̶ cũ̶ã caroaro jĩcãrõ tũ̶ni Dios yu̶ caátirotirore bairo caroaro yu̶ átiãnimasĩnucũña. Yu̶ caboroa, eperi majã mena caatu̶re bairo nimicũ̶ã, caatu̶ cacaapee ĩñaecũ̶rẽ bairo yu̶ baietiya. Tunu bairoa caqũẽbueire bairo nimicũ̶ã, cabu̶goroa caãmeo qũẽmacãũ̶rẽ bairo yu̶ ãmerĩnucũña. Torea bairo jĩcãrõ tũ̶ni Dios yaye macããjẽrẽ ẽmu̶etagu̶, caroaro yu̶ átiãninucũña. 27 Torecu̶, bairo pu̶ame roque yu̶ átinucũña: Yu̶ rupau̶ mena bu̶tioro yu̶ caátiganucũrĩjẽrẽ ẽñotari, Dios yaye macããjẽ jetore caroaro tutuaro mena yu̶ átinucũña. Bairo yu̶ caátiãnicõãmata, aperãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶yaparoro bero, Dios caroare yu̶ cũ̶ cajopee pu̶ame yasietigaro.

1 Corintios 10

1 Bairi yu̶ yarã, atiere masiritieticõãña: Jãã ñicũ̶jãã ãnana pu̶ame desierto cayucu̶manopu̶ na caátó, Dios pu̶ame oco buseri poa mena na maajũ̶goyupi. Tunu bairoa tore bairo Dios cũ̶ cajũ̶goátó, nipetiro jãã ñicũ̶jãã ãnana pu̶ame ria capairiya Caocojũãrĩya cawãmecu̶tiyare Dios cũ̶ catutuarije jũ̶gori pẽña ásúpa Moisés ãnacũ̶ mena. 2 Bairo oco poare u̶saáná ria capairiya cũ̶ãrẽ pẽñarĩ bero yua, Moisere catũ̶gou̶sarãrẽ bairo cawãmetuecoricarãrẽ bairo caãna tuayupa. 3 Tunu bairoa na nipetiro Dios cũ̶ cajorije maná u̶mu̶recóo macããjẽ u̶garique cañurĩjẽrẽ u̶gayupa. 4 Tunu etirique cũ̶ãrẽ Dios cũ̶ cajorije macããjẽrẽã etiyupa caroa macããjẽrẽ. Tie na caetirije oco pu̶ame caroa cañurĩjẽ ãñupã. Jesucristo pu̶ame ũ̶tãrẽ bairo caãcũ̶ caroare caocojou̶ ãnicõãñupĩ na mena desierto cayucu̶manopu̶re. Bairi cũ̶ cajorije macããjẽ oco caroare etiyupa jãã ñicũ̶jãã ãnana pu̶ame, Moisés ãnacũ̶ jũ̶gori yua. 5 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, na nipetiro jãñurĩpu̶a Dios na mena qũĩñajeso joroque áperimajũcõãñupã. Bairi cayucu̶mano desiertopu̶ na nipetiro ti tuti macããna riayasiyupa. Tie nipetirijere merẽ mu̶jãã masĩrã. 6 Tore bairo jãã ñicũ̶jãã ãnana marĩ bai ĩñojũ̶goyupa, marĩ cũ̶ã narẽ bairo ãmerẽ carorije macããjẽrẽ marĩ caĩñau̶garipeaetiparore bairo ĩrã. Bairi narẽ bairo carorije macããjẽrẽ caboetiparã marĩ ãniña. 7 Torena, mu̶jãã cũ̶ã jãã ñicũ̶jãã ãnana jĩcããrã, ati yepa macããna jũ̶gũẽãrẽ na caĩroaricarore bairo, na ũnarẽ na ĩroaeticõãña. Torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye woaturique cũ̶ã: “Na, camasã pu̶ame u̶ga, eti, áti yaparori bero neñarĩ, na jũ̶gũẽrẽ cũ̶ basapeo u̶seaniñupã noo na caboro yua,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa. 8 Bairi mu̶jãã cũ̶ã jãã ñicũ̶jãã ãnana jĩcããrã carõmio mena roro na caátiepericarore bairo átiepeeticõãña. Bairo roro na caátie wapa jĩcã rũ̶mu̶a veintitrés mil cãrõ majũ na yasio joroque ásupi Dios. 9 Bairi marĩ cũ̶ã, “Roro marĩ caátie wapare marĩ ĩñabeseecu̶mi Cristo,” caĩbu̶su̶etiparã marĩ ãniña. Tore bairo jãã ñicũ̶jãã jĩcããrã Diore na caĩbu̶su̶rije jũ̶gori, ãña na na bacajĩãreo joroque ásupi Dios. 10 Tunu bairoa yasioropu̶ Diore roro ĩ bu̶su̶eticõãña. Jãã ñicũ̶jãã ãnana pu̶ame jĩcããrã yasioropu̶ roro ĩ bu̶su̶nucũñupã Diore. Tore bairo roro na caĩbu̶su̶rije jũ̶gori na riao joroque caácu̶ ángel pu̶ame na pajĩãreyupi. 11 Atie yu̶ caquetibu̶ju̶rije nipetirije baiyupa jãã ñicũ̶jãã ãnanarẽ. Tie roro na cabairiquere ĩñacõrĩ, roro marĩ cũ̶ã marĩ caátinemoetiparore bairo ĩrã, tore bairo baiyupa. Bairi marĩ ati yu̶tea catu̶sari yu̶tea macããna marĩ catũ̶goñamasĩparore bairo ĩrã, tore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatucũñupã Dios ya tutipu̶re. 12 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios cũ̶ carotirore bairo jĩcãrõ tũ̶ni cũ̶ caátiãnimasĩata, caroaro tũ̶goñamasĩrĩ cũ̶ ãmarõ, wãtĩrẽ cũ̶ caĩtoecoetiparore bairo ĩ. 13 Mai, mu̶jãã pu̶ame wãtĩ roro mu̶jãã átio joroque cũ̶ caátinucũrĩjẽrẽ mu̶jãã átieconucũña. Tie pu̶ame ati u̶mu̶recóo caãna camasã Dios ya poa macããna na canu̶cãmasĩjĩãtietie majũ mee niña. Bairi mu̶jãã pu̶ame, “Dios roque, roro wãtĩ marĩ cũ̶ caátiganucũrĩjẽrẽ marĩ ẽñotabojagu̶mi,” Dios mena ĩ tũ̶goñatutuacõãña. Cũ̶ pu̶ame, nocãrõ roro popiye mu̶jãã baio joroque caátie caãnimiatacũ̶ãrẽ, tore bairo mu̶jãã tãmu̶o rotietigu̶mi, cũ̶ yarã mu̶jãã caãnoi. Dios pu̶ame roque roro mu̶jãã catãmu̶obujiopeere ẽñotabojagu̶mi. Bairo cũ̶ caáto, roro caátiecoenarẽ bairo caroaro mu̶jãã netõcoagarã yua. 14 Bairi yu̶ yarã, yu̶ camairã, ati yepa macããna jũ̶gũẽãrẽ ñubuerique ũnie macããjẽrẽ tocãrõã jãnacõãña. 15 Mu̶jãã, yu̶ yarã, catũ̶goñamasĩrãrẽ bairo atiere atore bairo mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ya. Bairi mu̶jãã majũã yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere caroaro catũ̶gobeseparã mu̶jãã ãniña, roro átajere mu̶jãã caátiecoetiparore bairo ĩrã. 16 Di rũ̶mu̶ ũno ñubuerã Jesucristo cũ̶ caátajere tũ̶goñarĩ u̶se ocore etigarã jũ̶goye Diore cũ̶ jẽnirĩ bero yua, “Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariírerique jũ̶gori cũ̶ canetõrĩcãrã marĩ ãniña,” ĩ tũ̶goñarã marĩ átinucũña. Tunu bairoa pããrẽ batoori u̶garã, “Capããrã nimirãcũ̶ã, jĩcã rupau̶re bairo Jesucristo cũ̶ caĩroari poa macããna majũ marĩ ãniña,” ĩ tũ̶goñarã marĩ átinucũña. 17 Bairãpu̶a, capããrã marĩ ãniña Jesucristo mena macããna. Bairo capããrã nimirãcũ̶ã, nipetiro pan jĩcãrẽã marĩ Quetiupau̶ rupau̶re bairo caãnierẽ marĩ u̶ganucũña. Bairo cũ̶ rupau̶re bairo caãnie pããrẽ cau̶garã ãnirĩ marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena jĩcã rupau̶re bairo caãna marĩ tuaya yua. 18 Tũ̶goñañijate Israel ya poa macããna na cabairiquere: Noa ũna sacerdote majã waibu̶toa Diore na cajorãrẽ cajoemu̶gõ jobojanucũrã pu̶ame, tie macããjẽ waibu̶toa riire u̶ganucũñama. 19 Mai, atie yu̶ caĩrĩjẽ mena, “Aperã jũ̶gũẽ ũcũ̶ peeto ũno wapacu̶cu̶mi,” ĩ mee tore bairo yu̶ quetibu̶ju̶ya. Tunu bairoa, “Waibu̶cu̶ rii cabu̶goro caãnie, netõjãñurõ na jũ̶gũẽãrẽ na cajorije pu̶ame caroa majũ niña,” ĩ mee tore bairo mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ya. 20 Bairo pu̶ame ĩgu̶ ñiña: Aperã, Diore camasĩẽna, na jũ̶gũẽãrẽ ĩroarã waibu̶toa riire na cajoemu̶gõjonucũata, wãtĩãrẽ na ĩroarã átinucũñama. Diore ĩroarã mee tore bairo átinucũñama. Bairi yu̶ pu̶ame wãtĩã yarã caãnarẽ bairo caãna mena mu̶jãã cabapacu̶tinemonucũrõ yu̶ boetiya. 21 Tunu bairoa Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariaparo jũ̶goye cũ̶ cabuerã mena u̶se ocore cũ̶ caetiriquere tũ̶goñarĩ marĩ cũ̶ã u̶se ocore etiri bero, wãtĩãrẽ ĩroarã na caetirije macããjẽrẽ marĩ caetiata, ñuẽtĩña. Tunu bairoa marĩ Quetiupau̶ pããrẽ, cũ̶ cabuerã mena cũ̶ cau̶gariquere tũ̶goñarĩ, marĩ cũ̶ã Cristo ya mesapu̶ u̶gari bero, tunu wãtĩãrẽ ĩroarã na cau̶garije macããjẽrẽ marĩ cau̶gaata, ñuẽtĩña. 22 ¿Bairi mu̶jãã pu̶ame marĩ Quetiupau̶ mu̶jããrẽ qũĩñateo joroque roro cũ̶ mu̶jãã baibotiogayati? ¿Cũ̶ netõrõ catutuarã majũ áto mu̶jãã ãniñati? Mu̶jãã baietiya. Bairi marĩ Quetiupau̶ jetore cũ̶ marĩ caĩroaro ñuña. 23 Aperã jĩcããrã camasã atore bairo ĩ tũ̶goñarãma: “Ñe ũnie, yu̶ caátipeere ẽñotaetiya. Bairi noo yu̶ caboro yu̶ átimasĩña,” ĩ tũ̶goñarãma. Cariapea tore bairo baiya. Bairopu̶a, nipetiro tore bairo marĩ caátijesorije jeto mee ãniña. Baipu̶a, nipetiro yu̶ caátigarije noo caborijere yu̶ caátimasĩpeyocõãta, ñujãñuña. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, tie nipetirijepu̶a yu̶ caátinucũrĩjẽ nemojãñurõ Dios mena yu̶ tũ̶goñatutuanemo joroque átimasĩẽtĩña. 24 Bairi marĩ majũ rupau̶ mena caroaro marĩ caãnipeere macãẽtĩrotiya. Aperã marĩ yarã caroaro na caãnipee ũnie pu̶ame roquere caátiparã marĩ ãniña. 25 Bairi tunu nipetiro waibu̶toa rii na cawapatiri aru̶a macããjẽ waibu̶toa riire wapatiri mu̶jãã cau̶gaata, ñujãñuña. Bairãpu̶a, tie riire na jũ̶gũẽãrẽ ĩroarã na cajoeru̶gaátaje caãnie macããjẽrẽ masĩgatũ̶goñaeticõãña, mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽpu̶ mu̶jãã catũ̶goñayapapuaetiparore bairo ĩrã. 26 Mai, ati u̶mu̶recóo, bairi nipetiro ati yepa caãnie cũ̶ã Dios cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ, cũ̶ yaye jeto niña. 27 Bairi ni ũcũ̶ Diore catũ̶gou̶saecu̶ mu̶jããrẽ cũ̶ ya wiipu̶ piijori cũ̶ cajũ̶gou̶garo, mu̶jãã cabooata, nipetiro waibu̶cu̶ rii mu̶jãã cũ̶ canurĩjẽrẽ u̶gacõãña. Bairãpu̶a, tie riire na jũ̶gũẽãrẽ ĩroarã na cajoeru̶gaátaje caãnie macããjẽrẽ masĩgatũ̶goñaeticõãña, mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽpu̶ mu̶jãã catũ̶goñayapapuaetiparore bairo ĩrã. 28 Meerẽ tiere mu̶jãã masĩña. Bairi jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jããrẽ, “Atie waibu̶cu̶ rii na cajoemu̶gõjorije macããjẽ caru̶sarije niña,” cũ̶ caĩata, toroque tie riire u̶gaeticõãña. Mu̶jããrẽ tiere caquetibu̶ju̶atacu̶ cũ̶ catũ̶goñarĩjẽpu̶ roro cũ̶ tũ̶goña yapapuaetio roque ĩrã, tiere u̶gaeticõãña. 29 “Mu̶jãã pu̶ame tũ̶goña yapapuari tiere u̶gaeticõãña,” ĩ mee ñiña. Aperã tie waibu̶cu̶ rii joemu̶gõjorique macããjẽrẽ cau̶gaetinucũrã pu̶ame bairo mu̶jãã caátiere ĩñarĩ na catũ̶goñayapapuaetiparore bairo ĩ, tore bairo yu̶ quetibu̶ju̶ya. Bairo yu̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, jĩcãũ̶ ũcũ̶ atore bairo ñi jẽniñabujiou̶mi: “¿Dopẽĩ apei cũ̶ yeri cũ̶ catũ̶goñarĩjẽpu̶ cũ̶ caátimasĩẽtĩẽ bui yu̶ pu̶ame yu̶ majũ yu̶ caátimasĩrĩjẽrẽ yu̶ átijãnabujiocu̶ti?” 30 Tunu bairoa, “ ‘Dios, yu̶ mena mu̶ ñujãñuña,’ Diore qũĩ jẽnirĩ bero, tie u̶gariquere yu̶ cau̶gamiatacũ̶ãrẽ, ¿dopẽĩrã tie waibu̶cu̶ riire yu̶ cau̶garo ĩñarĩ, roro na bu̶su̶painucũñati?” ĩ jẽniñabujiou̶mi. 31 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jããrẽ atore bairo ĩgu̶ ñiña: Waibu̶toa riire u̶ga, etiriquere eti, o apeye ũnie mu̶jãã caátinucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ ása, tore bairo mu̶jãã caátie jũ̶gori aperã cũ̶ã Diore cũ̶ na basapeo joroque mu̶jãã caáto to cañuata. 32 Caroaro átiãnajẽcu̶sa. Noa ũna camasã aperã roro na átio joroque átijũ̶goeticõãña. Judío majã, aperã judío majã caãmerã ũna cũ̶ãrẽ tore bairo áti ĩñoeticõãña. Aperã, marĩ yarã, Dios ya poa macããna cañubueri majã cũ̶ãrẽ tore bairo roro na átio joroque ápericõãña. 33 Bairi yu̶ cũ̶ã tocãnacãni jãñurĩpu̶a Dios cũ̶ caĩñajesopee ũnie tocãnacã wãmerẽ yu̶ átijũ̶gonucũña. Yu̶ majũ caroaro yu̶ caãnipeere yu̶ áperinucũña. Aperã roque caroaro na caãnimasĩpee ũnie pu̶amerẽ jĩcãrõ tũ̶ni na yu̶ áti ĩñonucũña. Bairo yu̶ caáto, na cũ̶ã roro na caátaje wapare netõrĩ, Dios tu̶pu̶ na caetajĩãtiparore bairo ĩ, tore bairo yu̶ cũ̶ã yu̶ átinucũña.

1 Corintios 11

1 Bairi, yu̶, Cristo cũ̶ caátiere ĩñacõrĩ caroaro yu̶ caátorea bairo mu̶jãã cũ̶ã caroaro yu̶ caátiere ĩñacõrĩ átiãnajẽrẽ átiãnimasĩña. 2 Mu̶jãã pu̶ame yu̶re tũ̶goñarĩ, mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶ricarore bairo caroaro jĩcãrõ tũ̶ni caroa wãmerẽ mu̶jãã áticõã ninucũña. Tiere queti tũ̶gori mu̶jãã mena yu̶ u̶seaniña. 3 Mai, atie cũ̶ãrẽ mu̶jãã camasĩrõ yu̶ boya: Cristo pu̶ame marĩ caũ̶mu̶arẽ caãnijũ̶gou̶, caru̶poare bairo caãcũ̶ niñami. Bairi tunu caũ̶mu̶ canu̶mocu̶cu̶ pu̶ame carõmio, cũ̶ nu̶morẽ caãnijũ̶gou̶, cõ ru̶poare bairo caãcũ̶ niñami. Dios, Cristore caãnijũ̶gou̶, cũ̶ ru̶poare bairo caãcũ̶ cũ̶ caãnorẽã bairo caũ̶mu̶ cũ̶ã cũ̶ nu̶morẽ caãnijũ̶gou̶ niñami. 4 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caũ̶mu̶ Diore cũ̶ jẽnigu̶, o Dios yaye macããjẽrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶paro jũ̶goye, jutii asero, o apeye ũnie mena cũ̶ ru̶poare peotori cũ̶ cajẽniata, Cristo cũ̶rẽ caãnijũ̶gou̶, cũ̶ ru̶poare bairo caãcũ̶rẽ cũ̶ nu̶cũ̶bu̶goecu̶ átiyami. 5 Tunu bairo jĩcãõ ũcõ carõmio cũ̶ã Diore cũ̶ jẽnigo, o Dios yaye macããjẽrẽ cõ caquetibu̶ju̶paro jũ̶goye cõ ru̶poare jutii, o apeye ũnie mena cõ capeotoeticõãta, cõrẽ caãnijũ̶gou̶, cõ manapu̶re cũ̶ nu̶cũ̶bu̶goeco átiyamo. Cõ manapu̶re cabotio ãnirĩ cõ poare cajuapere reecõãrĩcõrẽã bairo baiyamo yua. 6 Bairi jĩcãõ ũcõ carõmio cõ ru̶poare cõ capeotogaeticõãta, jicoquei cõ poare cõ cajuare peyocõãrotiro ñuña. Bairo átirotimiocũ̶ã, cõ capoa tarotiataje, o cõ capoa juarepeyorotiatajere cõ cabobotũ̶goñaata, toroque cõ ru̶poare cõ bu̶gatoáto apeye ũnie mena yua. 7 Caũ̶mu̶ roque cũ̶ ru̶poare cũ̶ bu̶gatoeticõãto. Mai, caũ̶mu̶ pu̶ame, Dios bauriquere bairo cabauu̶, Dios cũ̶ caqũẽnojũ̶goricu̶ majũ niñami. Tunu bairoa Dios nocãrõ caroaro cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere bairo cabauu̶ majũ niñami, caũ̶mu̶ pu̶ame. Carõmio pu̶ame roque caũ̶mu̶ cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere bairo cabauo majũ niñamo. 8 Bairi merẽ atore bairo marĩ masĩña: Mai, carõmio rupau̶ mena nerĩ cũ̶ qũẽnoesupi Dios caũ̶mu̶rẽ. Caãnijũ̶goricu̶ caũ̶mu̶ waru õwãrõ macããtõ mena nerĩ roque carõmiorẽ cõ qũẽñoñupĩ Dios carõmio caãnijũ̶goricore. 9 Carõmio jũ̶gori mee caũ̶mu̶rẽ cũ̶ qũẽnoñupĩ Dios. Caũ̶mu̶ jũ̶gori roque carõmio caũ̶mu̶ mena caãnipaore cõ qũẽnoñupĩ Dios. 10 Bairo caũ̶mu̶ roca cõ carotimasĩrĩjẽ jũ̶gori carõmio pu̶ame jutii asero ũno mena cõ ru̶poare bu̶gatori caquetibu̶ju̶pao niñamo. Tunu bairoa ángelea majã cõ ru̶poare bu̶gatori cõ caãno na caĩñajesoparore bairo ĩõ, tore bairo cõ caáto ñuña. 11 Tore bairo caroca carotimasĩõ carõmio cõ caãnimiatacũ̶ãrẽ, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Cristo yau̶ carõmio jũ̶gori mee caroaro caátiãnimasĩnucũũ̶ mácũ̶mi. Tunu bairo dico jĩcãũ̶ ũcõ Cristo yao caũ̶mu̶ jũ̶gori mee caroaro caátiãnimasĩnucũõ mácõmo. Na pu̶garãpu̶a yeri ñajããõ joroque na caãmeo átipeere bojũ̶goyupi Dios. 12 Merẽ cariape marĩ masĩña: Carõmio caãnijũ̶goricore caũ̶mu̶ rupau̶ mena jũ̶gori cõ qũẽnoñupĩ Dios. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, cabero caũ̶mu̶ pu̶ame tunu carõmio mena jũ̶gori buiamasĩñami. Na pu̶garãpu̶a Dios cũ̶ caqũẽnorĩcãrã majũ niñama. 13 Bairi mu̶jãã majũã tũ̶goña beseya mu̶jãã caátipee cañurĩjẽrẽ. Bairi, “Carõmio cõ ru̶poare apeye ũnie mena peotoeco Diore cõ cajẽnirõ ñurõ,” mu̶jãã caĩata, ñuẽtĩña. 14 Merẽ, caũ̶mu̶a marĩ caãnajẽ cu̶tiere camasĩrã marĩ ãniña. Bairi caũ̶mu̶ cũ̶ poare juareecu̶, pairo bu̶tiori cũ̶ caãmata, boboojãñuña cũ̶rẽ, poa yowerije cũ̶ cacũ̶goro jũ̶gori yua. 15 Bairo marĩ caũ̶mu̶a pu̶ame marĩ cabaimiatacũ̶ãrẽ, carõmio roque cõ poare bu̶tiori cõ caãno ñuña. Poa yowerije cũ̶gori cõ caãnie cõ jesoye majũ ãno baiya. Cõ poa cayowerije pu̶ame cõ ru̶poare catorije cõ jesoye majũ Dios cũ̶ cacũrĩqũẽ niña. 16 Bairo yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gomicũ̶ã, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Bairo mee niña,” caĩbu̶su̶botiogau̶re atore bairo cũ̶ camasĩrõ yu̶ boya: Jãã, caquetibu̶ju̶ri majã, bairi aperã, Dios ya poa macããna ñubueri majã cũ̶ã ape wãme marĩ caátiãnijũ̶goatajere marĩ masĩẽtĩña. Tie yu̶ caquetibu̶ju̶rije jetore marĩ masĩña. 17 Mai, ato jũ̶goye mu̶jããrẽ yu̶ cawoatujopeere tũ̶goñarĩ mu̶jãã mena yu̶ u̶seanimasĩẽtĩña. Mu̶jãã pu̶ame neñarĩ ñubuerã, Dios mena nemojãñurõ tũ̶goñatutuao joroque mu̶jãã caátiparo ũnorẽã, cũ̶ mena mu̶jãã caãnie to royetuao joroque roro mu̶jãã átinucũña. 18 Caãnijũ̶goro atore bairo ñi quetibu̶ju̶nucũñama jĩcããrã mu̶jãã mena macããna: “Ñubuerã neñarã na majũ jĩcãrõ tũ̶ni tũ̶goñarĩ neñaetinucũñama. Na majũ ãmeo ricawatiri jĩcãrõ ñubuemasĩẽtĩnucũñama,” mu̶jãã ĩnucũñama. Bairo yu̶ na caĩquetibu̶ju̶nucũrĩjẽrẽ baipu̶a cariapea yu̶ tũ̶goya. 19 Torea bairo mu̶jãã baicõã ninucũgarã. Tore bairo mu̶jãã cabairije cañuetie caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã catũ̶goñaricawatirije jũ̶gori yua, “¿Noa pu̶ame Jesucristore catũ̶gou̶sarã majũ na ãniñati?” marĩ ĩ masĩgarã. 20 Bairo ricawatiri, caroaro caãmerã ãnirĩ Jesucristo riagu̶ jũ̶goye cũ̶ cau̶gatu̶sariquere tũ̶goñarĩ u̶garã, roro majũ átigarã, mu̶jãã neñanucũña. Marĩ Quetiupau̶ riagu̶ jũ̶goye cũ̶ cabuerã mena cũ̶ cau̶gatu̶saricarore bairo mee majũ mu̶jãã átinucũña. 21 Mu̶jãã pu̶ame u̶garicapau̶ caetaro, tocãnacãũ̶pu̶a cajũ̶goyea u̶gariquere jeeri pairo mu̶jãã u̶gajũ̶goye cu̶tinucũña. Bairo cajũ̶goyea mu̶jãã cau̶gaweyoroi, aperã pu̶ame bocáqueya cotenucũñama. Tunu bairoa cũmurĩ tũ̶nipu̶ aperã mu̶jãã mena macããna cũ̶ã u̶se ocore etinucũñama. 22 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: ¿Dopẽĩrã mu̶jãã ya wiiripu̶a u̶gariquere u̶ga, o u̶se ocore eti, mu̶jãã áperiyati, tore bairo átigamirãcũ̶ã? Tunu bairoa, ¿dopẽĩrã Dios ya poa macããna ñubueri majãrẽ na mu̶jãã nu̶cũ̶bu̶goetinucũñati? Tunu bairoa aperã, apeye ũnie cacũ̶goena cũ̶ã roro bobooro na majũ na tũ̶goñao joroque mu̶jãã átiya. Bairi, ¿ne ũnie pu̶amerẽ mu̶jãã ñicu̶ti? “¡Ñujãñuña! Caroaro majũ mu̶jãã átiya,” ¿ñicu̶ti? Tore bairo roro mu̶jãã caátiere ĩñarĩ, ¿dopẽĩ, “Ñujãñuña,” ñibujiocu̶ti? ¡Tore bairo ñiecũ̶, tame! 23 Mai, yu̶ pu̶ame marĩ Quetiupau̶ yu̶re cũ̶ caquetibu̶ju̶ricarorea bairo mu̶jããrẽ atore bairo yu̶ quetibu̶ju̶wu̶: Marĩ Quetiupau̶ Jesure cũ̶ cabu̶su̶jãbuitiri ñamia caãno, cũ̶ pu̶ame cũ̶ cabuerã mena neñarĩ cũ̶ wãmopu̶ pããrẽ neñupũ̶. 24 Bairo ne yaparo Diore cũ̶ jẽnirĩ bero carecomacã pebatori cũ̶ cabuerãrẽ na nunirĩ, atore bairo na ĩñupũ̶: “Atie pan yu̶ rupau̶ niña. Mu̶jããrẽ yu̶ cariabojarije macããjẽ niña. Bairi mu̶jãã cũ̶ã cabero atore bairo yu̶ caátajere tũ̶goñarĩ pããrẽ mu̶jãã bato u̶ganucũgarã.” 25 Tunu bairoa ásupu̶ Jesús: Pããrẽ u̶ga yaparori bero, cũ̶ wãmopu̶ copa etirica bapare nerĩ atore bairo na ĩñupũ̶ cũ̶ cabuerãrẽ, “Atiru̶ macããjẽ u̶se oco pu̶ame yu̶ rií niña. Camasãrẽ netõõgu̶ yu̶ riacoagu̶. Bairo yu̶ cariápee jũ̶gori cawãma wãme camasãrẽ Dios cũ̶ caátibojacũrĩjẽ niña. Bairi di rũ̶mu̶ ũno mu̶jãã caetiri rũ̶mu̶ cãrõ u̶se ocore etirã, yu̶ caátajere tũ̶goñarĩ mu̶jãã átinucũgarã,” ĩñupũ̶ Jesús. 26 Bairi mu̶jãã pu̶ame Jesucristo cũ̶ caátajere tũ̶goñarĩ pããrẽ u̶ga, bairi u̶se oco cũ̶ãrẽ mu̶jãã caetinucũrõ cãnacãnia Jesucristo marĩ cũ̶ cariabojariquere masĩrĩ áti ĩñorã mu̶jãã átinucũña. Tore bairo áticõã ninucũña mai marĩ Quetiupau̶ ati yepapu̶ cũ̶ caatíparo jũ̶goye. 27 Bairi caroaro ása. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caátatore bairo pããrẽ u̶ga, o u̶se oco cũ̶ãrẽ eti, átimicũ̶ã, nu̶cũ̶bu̶gorique mano cũ̶ caápata, roro ácu̶ átiyami. Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ rupau̶ mena roro popiye bairi yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariariquere nu̶cũ̶bu̶goecu̶re bairo ácu̶ átiyami. Bairi tore bairo cũ̶ caápata, roro cũ̶ caátie wapa pairo nigaro. 28 Bairo cabairo jũ̶gori tocãnacãũ̶pu̶a na yeripu̶ catũ̶goñabeseparã niñama, marĩ Quetiupau̶ yaye macããjẽ pan, bairi u̶se oco cũ̶ãrẽ na caetiparo jũ̶goye mai. 29 Bairi mu̶jãã yeripu̶ caroaro tũ̶goñajũ̶goyetiena, Jesucristo yaye macããjẽrẽ u̶ga, o eti, mu̶jãã caápata, roro popiye mu̶jãã cabaipee wapare macããrã nu̶cũ̶bu̶goricaro mano eti, u̶ga mu̶jãã átinucũgarã. 30 Tie jũ̶gori mu̶jãã mena macããna capããrã riaye painucũñama. Tunu aperã catutuaena cũ̶ã ninucũñama. Tunu bairo tie jũ̶gori aperã jĩcããrã mu̶jãã mena macããna baireyupa. ¿Tiere mu̶jãã masĩẽtĩñati? 31 Bairi marĩ majũã marĩ yeripu̶ marĩ catũ̶goñarĩjẽ mena roro marĩ caátinucũrĩjẽrẽ caroaro marĩ rupau̶re marĩ catũ̶goñabesepeyocõãta roque, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame marĩ yaye wapa, roro popiye marĩ baio joroque áperibujiou̶mi. 32 Baipu̶a, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame roro popiye marĩ tãmu̶o joroque cũ̶ caápata, caroaro marĩ caãnipeere marĩ beyou̶, tore bairo marĩ átinucũñami. Bairo marĩ cũ̶ caáto jũ̶gori marĩ pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããna roro popiye cayasiparã mena roro marĩ catãmu̶oetiparore bairo ĩ, tore bairo marĩ átinucũñami. 33 Bairo cabairoi, yu̶ yarã yu̶ camairã, di rũ̶mu̶ ũno neñapori Jesucristo riagu̶ jũ̶goye cũ̶ cau̶gariquere tũ̶goñarĩ mu̶jãã cau̶gari rũ̶mu̶ caãno tocãnacãũ̶pu̶rea ãmeo yuri, jĩcãrõ u̶ganucũña. 34 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ bu̶tioro majũ queyari mu̶jãã caĩrõrẽ bairo cũ̶ caboeticõãta, cũ̶ ya wiipu̶a cũ̶ u̶gacõãto u̶gariquere. Mai, Dios pu̶ame neñapori mu̶jãã cau̶ganucũrĩjẽrẽ cũ̶ canu̶cũ̶bu̶goetie jũ̶gori roro popiye cũ̶ baio joroque cũ̶ caáperiparore bairo ĩ, cũ̶ ya wiipu̶a cũ̶ u̶gacõãto. Baipu̶a, apeye yu̶ caĩquetibu̶ju̶garijere mu̶jããrẽ ĩñau̶ ácú̶pu̶, caroaro mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ qũẽnonemogu̶.

1 Corintios 12

1 Yu̶ yarã, Espíritu Santo jũ̶gori marĩ joyupi Dios tocãnacã wãme, caroa wãme marĩ caátiãnimasĩpeere. Tie macããjẽrẽ mu̶jãã camasĩrõ yu̶ boya. 2 Merẽ atiere mu̶jãã masĩrã: Mai, Jesucristo yaye quetire catũ̶gou̶sarã mu̶jãã caãniparo jũ̶goye roro wericarã jũ̶gũẽãrẽ caĩtoecorã majũ mu̶jãã ãnimiwũ̶. Cacaapee ĩñaena wericarã ũna cabu̶su̶enarẽ na mu̶jãã ĩroanucũwũ̶. 3 Bairi atiere mu̶jãã camasĩrõ yu̶ boya: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “¡Jesure roro cũ̶ baiáto!” caĩbu̶su̶etipau̶ niñami, Dios Yeri Espíritu Santo jũ̶gori cabu̶su̶nucũũ̶ cũ̶ caãmata. Tunu bairo ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “¡Jesús yu̶ Quetiupau̶ jĩcãũ̶ã niñami!” ĩ masĩẽtĩñami Espíritu Santo cũ̶ catutuarije jũ̶gori cũ̶ yeripu̶ cũ̶ cabu̶su̶eticõãta. 4 Bairi Dios yarã capããrã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, tocãnacãũ̶pu̶rea ricaati jeto masĩrĩqũẽ caroa wãme na caátipeere jonucũñami Espíritu Santo. Bairo capããrãrẽ ricaati jeto caroa wãme na caátipeere cajonucũũ̶ pu̶ame jĩcãũ̶ã niñami Espíritu Santo. 5 Tunu bairoa capee wãmerĩ camasãrẽ na marĩ caátiroamasĩrĩjẽ ninucũña. Tie bairo marĩ caátimasĩnucũrĩjẽ pu̶ame jĩcãũ̶ã marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ niña. 6 Tunu bairoa capee wãmerĩ cũ̶ catutuarijere marĩ caáti ĩñopeere marĩ jonucũñami Dios. Bairo tocãnacãũ̶pu̶rea ricaati marĩ jomicũ̶ã, Dios jĩcãũ̶ã marĩ caátipee tocãnacã wãmerẽ marĩ quetibu̶ju̶nucũñami. 7 Dios pu̶ame cũ̶ yarã caãna tocãnacãũ̶pu̶rea cũ̶ Yeri Espíritu Santore jonucũñami, cũ̶ jũ̶gori nipetiro aperãrẽ caroaro marĩ caátiãnimasĩparore bairo ĩ. 8 Marĩ jĩcããrãrẽ cũ̶, Espíritu Santo jũ̶gori Dios pu̶ame masĩrĩqũẽ mena cũ̶ yaye quetire marĩ quetibu̶ju̶o joroque átinucũñami. Tunu bairoa aperãrẽ Espíritu Santo jũ̶gori nocãrõ camasĩpetirãrẽ bairo majũ na quetibu̶ju̶o joroque átinucũñami. 9 Jĩcããrã Espíritu Santo jĩcãũ̶ jũ̶gori catũ̶goñatutuarã ninucũñama. Tunu bairoa aperã Espíritu Santo jũ̶gori caroa wãme na caátipee Dios cũ̶ cajorijere upari camasã cariarãrẽ na catiomasĩnucũñama. 10 Aperã jĩcããrã Dios yaye macããjẽ átijẽño ĩñomasĩrĩqũẽrẽ upanucũñama. Aperã Dios na cũ̶ caquetibu̶ju̶rotirijere tũ̶gori bero, caroa quetire quetibu̶ju̶netõnucũñama camasãrẽ. Aperãrẽ Dios pu̶ame wãtĩ yaye macããjẽrẽ, o Espíritu Santo yaye macããjẽ quetibu̶ju̶riquere caroaro na catũ̶gobesecõñamasĩpeere na jonucũñami. Aperãrẽ, apeye bu̶su̶rique catũ̶gomasĩã manierẽ na bu̶su̶masĩõ joroque átinucũñami Dios. Tunu bairoa aperãrẽ tie apeye bu̶su̶rique caĩrĩjẽ catũ̶goa manierẽ na quetibu̶ju̶ ãmewiyo joroque átinucũñami Dios. 11 Tie nipetiri wãme caroa marĩ caátipeere Espíritu Santo jĩcãũ̶ jũ̶gori tore bairo capee wãme marĩ átimasĩña. Cũ̶, Espíritu Santo pu̶ame caroa wãme camasãrẽ na caátipeere cũ̶ cajogari majã tocãnacãũ̶pu̶rea na jonucũñami. 12 Merẽ mu̶jãã masĩña marĩ rupau̶ cabairijere: Marĩ rupau̶ pu̶ame jĩcã rupau̶ nimirõcũ̶ã, capee wãme cu̶tiricawatiya. Tore bairo Jesucristo ya poa macããna cũ̶ã jĩcã rupau̶re bairo caãna marĩ ãniña. 13 Tore bairo noo caãna cãrõ judío majã, judío majã caãmerã, aperã ũ̶mu̶a rotiepericarã, o caroaro caãnicõãrã cũ̶ã jĩcãũ̶ rupau̶ caãniparãrẽ bairo Espíritu Santo jũ̶gori cabautiza ecoricarã majũ marĩ ãniña. Tunu bairoa cũ̶ yau̶ Espíritu Santo jĩcãũ̶rẽã nipetiro cacũ̶gorã marĩ ãniña. 14 Mai, marĩ rupau̶ pu̶ame jĩcã rupau̶ nimirãcũ̶ã, capee wãme cu̶tiricawatiya. 15 Bairi ĩcõñarĩ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶pa: Marĩ ru̶po, cabu̶su̶masĩrĩ ru̶po caãmata, atore bairo ĩbujioro: “Yu̶a, wãmo mee ãnirĩ, rupau̶ macãã ru̶po mee yu̶ ãniña,” ĩ bu̶su̶bujioro. Bairo caĩrĩ ru̶po ãnirĩ rupau̶ macãã ru̶po ãnijãnacoa baietibujioro. 16 Tunu bairoa marĩ ãmorõ cabu̶su̶masĩrĩ ãmorõ caãmata, atore bairo ĩbujioro: “Yu̶a, caapee mee ãnirĩ rupau̶ macã ãmorẽ mee yu̶ ãniña,” ĩ bu̶su̶bujioro. Bairo caĩrĩ ãmorõ ãnirĩ rupau̶ macãã ãmorõ ãnijãnacoa baietibujioro. 17 Bairi tunu marĩ rupau̶ petiro caapea jeto caãmata, ¿dope bairo marĩ tũ̶gomasĩbujiocu̶ti? Tunu bairoa marĩ rupau̶ petiro, ãmoo ope jeto caãmata, ¿dope bairo apeye ũnie cajusurijere marĩ wĩnimasĩbujiocu̶ti? 18 Bairo cabairoi, Dios pu̶ame marĩ rupau̶re qũẽnojũ̶gou̶, ti rupau̶ macããjẽ nipetirije mena marĩ caátimasĩpee, cũ̶ cabororea bairo jĩcãrõ tũ̶ni marĩ qũẽnoñupĩ. 19 Bairi marĩ rupau̶ macããtõ jĩcãrõ ũno jetore bairo marĩ rupau̶ caãmata, rupau̶ ãnijĩãti petietibujioro. 20 Bairo marĩ rupau̶ macããjẽ caátimasĩrĩjẽ capee cawãme cu̶tiricawatimiatacũ̶ãrẽ, cariapera marĩ rupau̶ pu̶ame jĩcã rupau̶a ãno baiya. 21 Bairo jĩcã rupau̶ caãno jũ̶gori caapea pu̶ame cabu̶su̶rica caãmata, wãmorẽ atore bairo ĩ masĩẽtĩbujioro: “Mu̶ yu̶ boetiya,” ĩ masĩẽtõ. Tunu bairoa marĩ ru̶poa pu̶ame ru̶porire: “Mu̶jãã yu̶ boetiya,” ĩ masĩẽtõ. 22 Bairo pu̶ame marĩ bainucũña: Marĩ rupau̶ macããjẽ caátitutuaetiere bairo marĩ caĩñanucũrĩjẽ pu̶amerẽ netõjãñurõ marĩ bomasĩnucũña. 23 Bairi tunu marĩ rupau̶ macããjẽ cabu̶goro macããjẽrẽ bairo marĩ caĩñanucũrĩjẽ pu̶amerẽ netõjãñurõ caroaro maijũ̶gori marĩ cũ̶gonucũña. Tunu bairo marĩ rupau̶ macããjẽ bauro caãmerĩẽ pu̶amerẽ caroaro marĩ jutii jãñatonucũña. 24 Tore bairo átimirãcũ̶ã, bauro caãnie marĩ rupau̶ macããjẽ pu̶amerẽ marĩ jutii jãñatoetinucũña. Dios pu̶ame jĩcãrõ tũ̶ni caroaro áticũñupĩ marĩ rupau̶ macããjẽrẽ. Bairi marĩ rupau̶ macããjẽ, cabu̶goro macããjẽ marĩ camaijũ̶goetie pu̶ame caroaro to caãnimasĩpeere boyupi Dios. 25 Marĩ rupau̶ jĩcã rupau̶ caãno jũ̶gori nipetiro marĩ rupau̶ macããjẽ mena jĩcãrõ tũ̶ni marĩ capaamasĩparore bairo ĩ, ricaati wãmerĩ jeto marĩ rupau̶ macããjẽrẽ cũñupĩ Dios. 26 Bairi jĩcãrõ ũno marĩ rupau̶ macããtõ cariaye tuata, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni marĩ ãnimasĩẽtĩña, apeye marĩ rupau̶ macããjẽ caru̶sarije menarẽ. O tunu bairoa jĩcãrõ ũno marĩ rupau̶ macããtõ cariaye tuatatore marĩ cau̶coti catioata, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni u̶seanirĩ marĩ rupau̶ macããjẽ mena marĩ ãnimasĩña. 27 Baipu̶a, atore bairo mu̶jããrẽ ĩ quetibu̶ju̶ masĩõgu̶ ñiña: Mu̶jãã nipetiro Jesucristo yarã, cũ̶ rupau̶re bairo caãna majũ mu̶jãã ãniña. Bairo cũ̶ rupau̶re bairo caãna ãnirĩ mu̶jãã tocãnacãũ̶pu̶a cũ̶ rupau̶ macããjẽ tocãnacã wãme caãniricawatirorea bairo caãna majũ mu̶jãã ãniña. 28 Bairi Dios pu̶ame atore bairo cũ̶ ya poa macããna ñubueri majã menarẽ na cũñupĩ: Caãnijũ̶goro, cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijorã apóstolea majãrẽ na cũñupĩ. Na berore profeta majãrẽ na cũñupĩ. Na, profeta majã berore jũ̶goñubueri majãrẽ na cũñupĩ Dios. Na berore aperã cũ̶ yaye macããjẽ caroare caátijẽño ĩñoparãrẽ na cũñupĩ. O aperã cariarãrẽ cacatiori majã cũ̶ãrẽ na cũñupĩ. Aperã camasãrẽ caroaro caju̶áti majã cũ̶ãrẽ na cũñupĩ. O aperã ñubueri majã quetiuparã caãniparã, o aperã apeye bu̶su̶rique catũ̶gomasĩã manierẽ cabu̶su̶masĩparã cũ̶ãrẽ na cũñupĩ Dios. 29 Bairãpu̶a, tocãnacãũ̶pu̶a apóstolea majã ãnimasĩẽtĩñama. Tunu tocãnacãũ̶pu̶a profeta majã ãmerĩnucũñama. Tunu bairoa tocãnacãũ̶pu̶a cajũ̶goñubueri majã ãnimasĩẽtĩñama. Tunu tocãnacãũ̶pu̶a Dios yaye macããjẽ caroare caátijẽño ĩñomasĩrã ãmerĩnucũña. 30 Tunu bairoa tocãnacãũ̶pu̶a Dios cũ̶ catutuarijere upari, cariarãrẽ na catiomasĩẽtĩnucũñama. Tunu bairoa apeyera nipetiro camasã apeye bu̶su̶riquere bu̶su̶etinucũñama. Tunu apeyera jĩcããrã jeto apeye bu̶su̶rique macããjẽrẽ tũ̶gomasĩrĩ bero caĩrĩjẽrẽ camasãrẽ na quetibu̶ju̶ ãmewiyomasĩõnucũñama. 31 Bairi mu̶jãã pu̶ame caroa wãme mu̶jãã caátipeere Espíritu Santo cũ̶ cajogarije macããjẽ netõjãñurõ caroaro ju̶átimasĩrĩqũẽrẽ bootũ̶goñarĩ caroaro átiãña. Mai, yu̶ pu̶ame mu̶jããrẽ netõjãñurõ caroaro mu̶jãã caátimasĩpeere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nemogu̶:

1 Corintios 13

1 Yu̶ pu̶ame aperã camasã bu̶su̶riquere, o ángelea majã bu̶su̶rique cũ̶ãrẽ Dios yu̶ cũ̶ cajorije jũ̶gori cabu̶su̶masĩ majũ nimicũ̶ã, camasãrẽ camaiecũ̶ yu̶ caãmata, dope bairo caápei majũ yu̶ ãniña. Ãpõã tii ũnorẽ roro capaapatowãcõũ̶rẽ bairo caátiãcũ̶ yu̶ ãnibujiou̶. 2 Tunu bairoa Dios yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere camasãrẽ caquetibu̶ju̶netõmasĩ yu̶ ãnibujiou̶. O tunu bairoa nipetiro Dios cũ̶ caátipee camasã na camasĩẽtĩẽ cũ̶ãrẽ camasĩpeyou̶ yu̶ ãnibujiou̶. O apeyera tunu tocãnacã wãme ñe ru̶saricaro mano caroaro camasĩpeti majũ yu̶ ãnibujiou̶. Bairo caãcũ̶ nimicũ̶ã, camasãrẽ camaiecũ̶ yu̶ caãmata, dope bairo caápei majũ yu̶ ãniña. Tunu bairoa nocãrõ netõõrõ tũ̶goñatutuariquere cacũ̶gou̶ ãnirĩ ũ̶tãũ̶ ũnorẽ aperopu̶ caárotimasĩ majũ nimicũ̶ã, peeto ũno camasãrẽ yu̶ camaieticõãta, cabu̶goro macããcũ̶rẽ bairo majũ yu̶ ãniña. 3 Tunu bairoa nipetiro yu̶ cacũ̶gorijere cabopacarãrẽ na yu̶ batopeyocõãbujiou̶. Bairo na batomicũ̶ã, narẽ caĩñamaiecũ̶rẽ bairo yu̶ catũ̶goñaata, bairo áticũũ̶ yu̶ átibujiou̶. O aperãrẽ maietimicũ̶ã, narẽ yu̶ cariabojaata, wapa mano cabu̶goroa riau̶ yu̶ baibujiou̶. 4 Mai, bairi ãmeo mairĩqũẽ pu̶ame atore bairo ãnajẽ cu̶taje niña: Roro aperã marĩ na caátimiatacũ̶ãrẽ, na caĩrĩjẽrẽ, o na caátiere marĩ nu̶cãcõãmasĩña. Tunu bairoa camasã mena caroaro átiãnajẽ niña. Tunu aperã na cacũ̶gorije cũ̶ãrẽ narẽ marĩ camaiata, marĩ ĩñau̶gomasĩẽtĩña. Tunu aperã netõjãñurõ, marĩ majũã tũ̶goñarĩ aperãrẽ baibotiori marĩ caãmata, camasãrẽ camaiena marĩ ãniña. 5 Camasãrẽ caĩñamai pu̶ame camasãrẽ roro boborije ĩ bu̶su̶etinucũñami. Tunu bairoa jĩcãũ̶ã apeye ũnierẽ cabotũ̶goñau̶rẽ bairo baietinucũñami. Ãmeo mairĩqũẽ pu̶ame ãmeo asiarique mee niña. Tunu bairoa ãmeo mairĩqũẽ pu̶ame yoaro marĩrẽ roro caátacu̶ mena asiãnajẽ mee niña. 6 Bairi aperã camasã carorije macããjẽrẽ na caáto ĩñarĩ u̶seani tũ̶goñaetinucũñama camasã caãmeomaimasĩrã pu̶ame. Caroaro cariape na caátiãnie pu̶amerẽ ĩñajesori tũ̶goña u̶seaninucũñama. 7 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasãrẽ camaimasĩ cũ̶ caãmata, nipetiro popiye baimicũ̶ã, caroaro tũ̶goñanetõrĩ, caroaro maimasĩcõã ninucũñami. Tunu bairoa aperã roro na caátimiatacũ̶ãrẽ, narẽ ĩñamairĩ na cũ̶ã caroaro na caãnipeere masĩrĩ na mena cariape tũ̶goñatutuacõãñami. “Caberopu̶ caroaro átigarãma,” na ĩ tũ̶goñarĩ na maicõã ninucũñami. Bairo caroaro na caãnipeere bori, cũ̶ cũ̶ã caroaro jĩcãrõ tũ̶ni tie nipetiri wãme Dios cũ̶ cajorijere átiãninucũñami. 8 Bairi ãmeo mairĩqũẽ di rũ̶mu̶ ũno capetietipee majũ niña. Jĩcã rũ̶mu̶ caãno camasã ape rũ̶mu̶ cabaipeere caquetibu̶ju̶mirĩcãrã quetibu̶ju̶ jãnacoagarãma. Tunu bairoa apeye bu̶su̶rique cũ̶ãrẽ bu̶su̶jãnacoagarãma. Dios yaye quetire camasã na cabuenucũrĩjẽ cũ̶ã cabero manigaro, merẽ jĩcãrõ tũ̶ni nipetiro marĩ camasĩpetiro jũ̶gori yua. 9 Ãme ati yu̶teare Dios yaye macããjẽrẽ marĩ masĩpeyoetiya. Torena, cũ̶ yaye queti cũ̶ãrẽ jĩcãrõ tũ̶ni marĩ quetibu̶ju̶ peyomasĩẽtĩña. Marĩ camasĩpeyojĩãtipee marĩ ru̶samajũcõãña mai. 10 Bairi ãme ati yu̶tea caãno peeto masĩrĩ marĩ caquetibu̶ju̶ãninucũmirĩjẽ peticoagaro, Jesucristo tunu etari nipetiro jĩcãrõ tũ̶ni caãnierẽ marĩ cũ̶ camasĩõrĩ rũ̶mu̶ caãno yua. 11 Ĩcõñarĩ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶pa: Mai, yu̶ pu̶ame cawĩmau̶aca ãcũ̶pũ̶, cawĩmau̶ ya wãme bu̶su̶, tũ̶goña, o tũ̶goña besemasĩ yu̶ baiãninucũwũ̶. Bairo cabairicu̶ nimicũ̶ã, ãmerẽ cabu̶cu̶ niãcũ̶, nipetiro cawĩmau̶ yu̶ caãnajẽ cu̶tajere yu̶ cũpeyocõãwũ̶. 12 Torea bairo ãmerẽ mai Dios yaye macããjẽ nipetirijere marĩ masĩpeyoetiya. Ẽñoorõ caroaro cabauetopu̶ ĩñarãrẽ bairo caroaro marĩ masĩpeyoetiya mai. Bairo ãmerẽ baimirãcũ̶ã, jĩcã rũ̶mu̶ caãno nipetiro, caãnorẽ bairo jĩcãrõ tũ̶ni cariape marĩ ĩñamasĩpeyocõãgarã. Mai, ati rũ̶mu̶ caãno nipetirore marĩ masĩpeyoetiya. Ape rũ̶mu̶ caãno roque Dios marĩ yerire jĩcãrõ tũ̶ni cũ̶ camasĩpeyororea bairo marĩ cũ̶ã tocãnacã wãme Dios yaye macããjẽrẽ marĩ masĩpeyocõãgarã jĩcãrõ tũ̶ni yua. 13 Bairopu̶a, itia wãme niña tocãnacã rũ̶mu̶a caãnicõãninucũpee: Jesucristo mena tũ̶goñatutuarique, bairi Dios marĩ cũ̶ cajopeere marĩ cacoteãninucũrĩjẽ, bairi marĩ caãmeomairĩjẽ cũ̶ã yua. Bairo itia wãme caãnimajũrĩjẽ caãnimiatacũ̶ãrẽ, jĩcã wãmea niña netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ: ãmeo mairĩqũẽ jeto.

1 Corintios 14

1 Bairi mu̶jãã pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a ãmeo maicõã ninucũña. Bairo caroaro caãmeomaimasĩrã ãnirĩ yua, caroa wãme mu̶jãã caátipee Espíritu Santo jũ̶gori Dios cũ̶ cajorijere caroa wãmerẽ bootũ̶goñarĩ bu̶tioro Diore cũ̶ jẽniña. Ati wãmerẽ Diore mu̶jãã cajẽniata roque, ñumajũcõãña: Dios mu̶jãã cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori bero, Dios yaye quetire camasãrẽ mu̶jãã caquetibu̶ju̶netõpeere mu̶jãã cajẽniata roque, ñuña. 2 Mai, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ apeye bu̶su̶riquere cabu̶su̶masĩnucũũ̶ pu̶ame, camasã mena bu̶su̶ mee, Dios mena jeto bu̶su̶ átinucũñami. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶ apeye bu̶su̶rique mena cũ̶ cabu̶su̶rijere tũ̶gomasĩẽtĩnucũñami. Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrõ jũ̶gori tore bairo bu̶su̶nucũñami. Bairi ni ũcũ̶ tie bu̶su̶rique mena cũ̶ caĩgarijere tũ̶gomasĩẽtĩñami. 3 Apei Dios yaye macããjẽrẽ tũ̶gori bero, camasã ñubueri majãrẽ caquetibu̶ju̶netõnucũũ̶ roque, na yeripu̶ cariape na tũ̶gou̶sao joroque átimasĩnucũñami. Tunu bairo caroaro na tũ̶gou̶sanemo joroque jĩcãrõ tũ̶ni na ju̶átinemomasĩnucũñami. 4 Apeye bu̶su̶riquere cabu̶su̶masĩnucũũ̶ pu̶ame cũ̶ majũ yeri mena Diore nemojãñurõ cũ̶ masĩõ joroque ácu̶ átiyami. Apei, Dios yaye macããjẽrẽ tũ̶gori bero, camasãrẽ caquetibu̶ju̶netõnucũũ̶ pu̶ame roque nemojãñurõ Diore na masĩõ na átimasĩnucũñami Dios yarã ñubueri majãrẽ. 5 Baipu̶a, yu̶ pu̶ame mu̶jãã nipetiro apeye bu̶su̶riquere mu̶jãã cabu̶su̶ro bomicũ̶ã, netõjãñurõ Dios yaye macããjẽrẽ tũ̶gori bero, camasãrẽ caquetibu̶ju̶netõrã ũna mu̶jãã caãnie roquere yu̶ bojããña. Apeye bu̶su̶riquere bu̶su̶masĩrĩqũẽ netõjãñurõ ñuña Dios yaye quetire caquetibu̶ju̶netõũ̶ ãnajẽ pu̶ame roque. Bairopu̶a, ñunetõbujioro, apeye bu̶su̶rique caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶goãmewiyori bero, ñubueri majãrẽ na yeripu̶ caroaro na tũ̶gou̶sanemo joroque marĩ caátimasĩata. 6 Bairi yu̶ yarã, apeye bu̶su̶rique mu̶jãã catũ̶goetie mena bu̶su̶masĩrĩ mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ caquetibu̶ju̶ñesẽãta, dope bairo mu̶jããrẽ yu̶ áperibujiou̶. Dios jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotirijere mu̶jãã catũ̶gorije mena bu̶su̶ri mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶ata roque, ñujãñuña. Tunu bairo cariape macããjẽ jãã camasĩrĩjẽrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶ata, ñujãñuña. Tunu bairoa Dios yaye macããjẽ quetire tũ̶gori bero mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶netõrĩjẽ, o caroaro mu̶jãã caátiãnipeere yu̶ caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽ roque, ñumajũcõãña. 7 Tunu apeyera merẽ mu̶jãã masĩña basarique macããjẽ cabairijere: Tõrõã, o paricaro arpa ũno ricaati wãme jeto cabu̶su̶rique cũ̶goeticõãta, tie wãmerẽ marĩ wãmeti masĩẽtĩbujiorã. 8 Tunu bairoa camasã na wapanarẽ na capajĩãrátípau̶re, putiricaro trompetare cũ̶ caputimiatacũ̶ãrẽ, baujaro wãmecu̶to cabu̶su̶eticõãta, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ wapanarẽ pajĩãũ̶ ámasĩẽcũ̶mi. 9 Torea bairo baiya, mu̶jããrẽ apeye bu̶su̶rique mena mu̶jãã caãmeoquetibu̶ju̶ata. Mu̶jãã cabu̶su̶rije mu̶jãã catũ̶gomasĩrĩjẽ mena mu̶jãã caãmeoquetibu̶ju̶ata roque, nipetirije mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ caroaro mu̶jãã tũ̶gopeyo masĩcõãña. ¡Tore bairo mu̶jãã catũ̶gorije bu̶su̶rique mena mu̶jããrẽ na caquetibu̶ju̶eticõãta, cabu̶goro bu̶su̶recõãrã átibujiorãma! 10 Merẽ marĩ masĩña. Ati u̶mu̶recóore capããrã niñama masapoari ricaati wãme jeto cabu̶su̶nucũrã. Bairo capee bu̶su̶rique caãnimiatacũ̶ãrẽ, tocãnacã wãme bu̶su̶rique tiere cabu̶su̶rã tũ̶gomasĩrĩqũẽ niña. 11 Bairo jĩcãũ̶ cũ̶ ya poa macããjẽ bu̶su̶rique mena yu̶re cũ̶ cabu̶su̶ro, yu̶ catũ̶gomasĩẽtĩcõãta, yu̶ pu̶amerẽ apeye bu̶su̶ri majã ya poa macããcũ̶rẽ bairo ñiñau̶mi. Tunu bairoa yu̶re cabu̶su̶ ũcũ̶ pu̶ame, yu̶ cabu̶su̶rijere cũ̶ catũ̶gomasĩẽtĩcõãta, cũ̶ cũ̶ãrẽ apeye bu̶su̶ri majã ya poa macããcũ̶rẽ bairo cũ̶ ñiñabujiou̶. 12 Mu̶jãã pu̶ame roque caroa wãme mu̶jãã caátipee Espíritu Santo cũ̶ cajogarije macããjẽrẽ bu̶tioro cajẽninucũrã mu̶jãã ãniña. Bairo caãna ãnirĩ marĩ yarã Diore caĩroari poa macããnarẽ caju̶átinemopee ũnie pu̶ame roquere netõõrõ bootũ̶goñanucũña, marĩ Quetiupau̶ mena na catũ̶goñatutuanemoparore bairo ĩrã. 13 Yu̶ caĩquetibu̶ju̶rore bairo cabairo jũ̶gori ni jĩcãũ̶ apeye bu̶su̶riquere cabu̶su̶masĩnucũũ̶ cũ̶ caãmata, tie cũ̶ cabu̶su̶rijere cũ̶ catũ̶goãmewiyomasĩpee cũ̶ãrẽ cũ̶ jẽniáto Diore. 14 Ni ũcũ̶ Diore jẽni, apeye bu̶su̶rique mena cũ̶ cajẽniata, cũ̶ yeripu̶ Espíritu Santo cũ̶ caãno jũ̶gori jẽni átiyami. Bairo cũ̶, Espíritu Santo mena jẽnimicũ̶ã, cũ̶ cajẽnirĩjẽ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gomasĩẽtĩñami cũ̶ majũ rupau̶ pu̶ame. 15 Bairi, ¿dope bairo cũ̶ átijẽnibujiocu̶ti? Bairo pu̶ame cũ̶ áparo: Espíritu Santo cũ̶ catutuarije mena apeye bu̶su̶riquei jẽnimicũ̶ã, cũ̶ cajẽnirĩjẽ cũ̶ãrẽ tũ̶goãmewiyomasĩrĩ cũ̶ jẽniáto. Tunu Espíritu Santo cũ̶ catutuarije mena apeye bu̶su̶riquei basamicũ̶ã, cũ̶ cabasarije cũ̶ãrẽ tũ̶goãmewiyomasĩrĩ Diore cũ̶ basapeoáto. 16 Bairo Espíritu Santo mena jeto Diore cũ̶ cajẽnibasapeoata, ni ũcũ̶ apei tũ̶gomasĩẽcũ̶mi, tiere catũ̶gojeyaetinucũũ̶ ãnirĩ. Bairo catũ̶goecu̶ ãnirĩ cũ̶ cũ̶ã Diore mu̶jãã cabasapeoro, mu̶jãã ju̶basapeo nemomasĩẽcũ̶mi. Tunu bairoa, “Dios, jãã mena mu̶ ñujãñuña,” ĩ jẽnimasĩẽcũ̶mi, mu̶jãã cajẽnirĩjẽrẽ cũ̶ catũ̶goeticõãta. 17 Diore mu̶jãã cabasapeorije cañumajũcõãmiatacũ̶ãrẽ, aperã catũ̶gorã pu̶amerẽ nemojãñurõ na yeripu̶ Diore na tũ̶gou̶sao joroque mu̶jãã átimasĩẽtĩña, tore bairo apeye bu̶su̶rique mena jeto Diore mu̶jãã cabasapeoata yua. 18 Yu̶ pu̶ame apeye bu̶su̶riquere mu̶jãã netõjãñurõ yu̶ bu̶su̶masĩña. Bairo cabu̶su̶masĩ ãnirĩ bu̶tioro Diore, “Yu̶ mena mu̶ ñujãñuña,” cũ̶ ñi basapeonucũña. 19 Bairo bu̶su̶masĩmicũ̶ã, ñubueri majãrẽ quetibu̶ju̶ ãcũ̶ pu̶ame, jĩcã wãmo cãnacã risero ũnoa yu̶ quetibu̶ju̶ganucũña, caroaro na catũ̶gomasĩparore bairo ĩ. Capee risero pu̶ga wãmo petiro cãnacã mil cãrõ majũ apeye bu̶su̶riquere yu̶ cabu̶su̶ata, yu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gopeyomasĩẽtĩbujiorãma. 20 Torena, yu̶ yarã, cawĩmarã na catũ̶gomasĩjĩãtietore bairo baieticõãña. Cabu̶toa tũ̶goñarĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩqũẽ cu̶tiri caroaro tũ̶gomasĩpeyocõãña yu̶ caquetibu̶ju̶rijere. Carorijere cawĩmarã na catũ̶gou̶samasĩẽtõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã carorije macããjẽ pu̶ame roquere ápericõãña. 21 Mai, Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ na cawoaturica tutipu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ, quetibu̶ju̶ woatuyupa: “ ‘Ape yepaa macããnarẽ yu̶ pu̶ame na yu̶ quetibu̶ju̶ rotijogu̶ apeye bu̶su̶rique mena yu̶ ya poa macããna camasãrẽ. Bairo aperã jũ̶gori yu̶ caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, tie apeye bu̶su̶riquere catũ̶goena ãnirĩ nemojãñurõ yu̶ yaye quetire tũ̶gou̶saetigarãma,’ ĩñupĩ marĩ Quetiupau̶,” ĩ woatuyupa. 22 Bairi apeye bu̶su̶rique pu̶ame, aperã Diore camasĩẽnarẽ na yeripu̶ cũ̶ na tũ̶goñamasacatio joroque átajere bairo ãno baiya. Merẽ Diore camasĩrĩcãrãrẽ nemojãñurõ Dios mena na tũ̶goñanemo joroque átajere bairo mee niña. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios yaye macããjẽrẽ tũ̶gori bero camasãrẽ quetibu̶ju̶ netõrĩqũẽ pu̶ame roque, ñubueri majãrẽ nemojãñurõ Diore na masĩnemo joroque átajere bairo ãno baiya. Diore camasĩgaena pu̶amerẽ tore bairo átimasĩã maa marĩ caquetibu̶ju̶rije ũnie mena. 23 Bairi ni ũcũ̶ Diore camasĩẽcũ̶ ñubueri majã ñubuerica wiipu̶ neñapori nipetiro apeye bu̶su̶rique jeto na cabu̶su̶ata, na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gomasĩẽcũ̶mi. O bairo catũ̶gou̶etau̶ ũcũ̶ cũ̶ã cũ̶ caãmata, tiere tũ̶gori, “Camecũ̶rãrẽ bairo bu̶su̶yama,” ĩ tũ̶goñabujiou̶mi. 24 Nipetiro mu̶jãã Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotirijere cũ̶ yaye quetire camasãrẽ na mu̶jãã caquetibu̶ju̶netõata roque, ni ũcũ̶ Diore camasĩẽcũ̶, o bairo catũ̶gou̶etau̶ ũcũ̶ cũ̶ã, mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ caroaro tũ̶gopeobujiou̶mi. Bairo mu̶jãã caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori yua, roro cũ̶ caátinucũrĩjẽrẽ tũ̶goñarĩ, cũ̶ majũ yeripu̶ caroa wãme átajere tũ̶goña besejũ̶gogu̶mi, Diore camasĩẽcũ̶ pu̶ame yua. 25 Bairo mu̶jãã caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori bero yua, nocãrõ roro majũ cũ̶ caátinucũrĩjẽrẽ jãnarĩ caroa pu̶amerẽ átijũ̶gogu̶mi. Bairo átiri yua, cũ̶ ru̶popatuuri mena etanumurĩ Diore cũ̶ basapeogu̶mi. Mu̶jãã cũ̶ãrẽ, “Dios yarã niñama. Bairi cũ̶ yaye macããjẽrẽ cariape quetibu̶ju̶rã átiyama,” ĩ tũ̶goñamasĩgu̶mi cũ̶ yeripu̶ yua. 26 Yu̶ yarã, atore bairo mu̶jããrẽ ĩgu̶ ñiña: Mu̶jãã cañubueneñanucũrĩpau̶re, jĩcããrã salmos basarique mena Diore na basapeoáto. Aperã Dios yaye quetire na quetibu̶ju̶áto camasãrẽ. O aperã Dios cũ̶ camasĩõrõ jũ̶gori na camasĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶netõáto cañubueri majãrẽ. Tunu bairoa aperã cũ̶ã apeye bu̶su̶riquere na bu̶su̶áto. O aperãrẽ tie apeye bu̶su̶riquere tũ̶goãmewiyori, tie caĩgarijere na quetibu̶ju̶áto Espíritu Santo jũ̶gori. Bairo tie nipetirije tocãnacãũ̶pu̶a mu̶jãã caátiãninucũrĩjẽ pu̶ame mu̶jãã yeripu̶ Dios yaye quetire nemojãñurõ tocãnacã rũ̶mu̶a mu̶jãã masĩnemo joroque to caáto ñuña. 27 Bairi apeye bu̶su̶riquere cabu̶su̶masĩrã na caãmata, pu̶garã, o itiarã cãrõã na bu̶su̶nucũáto mu̶jãã caneñarõpu̶re. Tunu bairoa jĩcãũ̶ bero jeto ãmeo wasoari na bu̶su̶áto tie apeye bu̶su̶riquere. Bairo apeye bu̶su̶rique mena na cabu̶su̶ro bero, jĩcãũ̶ ũcũ̶ tie caĩgarijere cũ̶ quetibu̶ju̶ masĩõáto to caãna ñubueri majãrẽ. 28 Bairo jĩcããrã apeye bu̶su̶riquere na cabu̶su̶masĩmiatacũ̶ãrẽ, jĩcãũ̶ ũcũ̶ tie caĩgarijere caquetibu̶ju̶ãmewiyomasĩ cũ̶ camanicõãta, apeye bu̶su̶riquere cabu̶su̶rã nipetiro na caneñarõpu̶ na bu̶su̶eticõãto. Na majũ riape, na yeri mena tũ̶goñarĩ Dios cũ̶ caĩñajoropu̶ na bu̶su̶áto tie apeye bu̶su̶riquere. 29 Tunu tore bairo aperã Dios na cũ̶ caquetibu̶ju̶rotirijere camasãrẽ caquetibu̶ju̶netõnucũrã cũ̶ã pu̶garã, o itiarã cãrõã na quetibu̶ju̶áto. Aperã na mena macããna narẽ bairo caquetibu̶ju̶masĩrã na caãmata, caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na tũ̶gobeseáto na caquetibu̶ju̶rijere, “¿Cariape na ĩñati?” ĩrã. 30 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, tipau̶ caãno Dios pu̶ame apei cũ̶ bapa catũ̶goruire Espíritu Santo jũ̶gori cũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotiata, caquetibu̶ju̶ jũ̶gomiatacu̶ pu̶ame cũ̶ quetibu̶ju̶ jãnacõãto. Bairo cũ̶ cajãnarõ, cũ̶ pu̶ame Dios cũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotiatajere quetibu̶ju̶ masĩgu̶mi to catũ̶gori majãrẽ yua. 31 Tore bairo na caátimasĩata, tocãnacãũ̶pu̶a jĩcãũ̶ bero ãmeo wasoari jeto Dios na cũ̶ caquetibu̶ju̶rotirijere na quetibu̶ju̶garãma camasã cañubueri majãrẽ. Bairo na caátimasĩrõ yua, na, catũ̶gori majã pu̶ame nemojãñurõ Dios yayere masĩjũ̶gogarãma. Tunu bairoa yeri ñajãrĩqũẽ mena tũ̶gou̶sagarãma na caquetibu̶ju̶rijere. 32 Bairi ni ũcũ̶ Dios yaye macããjẽrẽ camasãrẽ caquetibu̶ju̶netõnucũũ̶ apei pu̶ame, aperã cũ̶ baparã na caquetibu̶ju̶ro ũno, caroaro tũ̶goñatutuarique mena caĩñacotepau̶ niñami. Bairo cũ̶ caápata, caroaro cũ̶ cũ̶ã quetibu̶ju̶ masĩgu̶mi, cũ̶rẽ quetibu̶ju̶ricaro caetaro ĩñarĩ yua. 33 Mai, Dios pu̶ame roro mawijioro, o nu̶cũ̶bu̶gorique mano marĩ caátie ũnierẽ ĩñajesoetinucũñami. Caroaro yerijõrõ jĩcãrõ tũ̶ni átiãnajẽ pu̶amerẽ ĩñajesonucũñami. Dios ya poa macããna na caátiãninucũrõrẽ bairo ãna, atore bairo mu̶jãã caáto ñuña: 34 Carõmia mu̶jãã cañubueneñarĩpau̶re neñarã bu̶su̶ena na tũ̶goáto mu̶jãã caquetibu̶ju̶rijere. Na bu̶su̶rotieticõãña mu̶jãã caneñarõpu̶re nipetiro na catũ̶gorore. Na manapũ̶ã na cabairotirore bairo jĩcãrõ tũ̶ni na mena na tũ̶gocõãmarõ. Tore bairo carõmia na cabaiãnipeere roticũñupĩ Dios cũ̶ ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ. 35 Bairi carõmia pu̶ame jĩcã wãme ũno na camasĩnemogaata, na manapũ̶ãrẽ na na jẽniñaáto na wiipu̶ etarã na cajẽniñagarijere. Carõmio ũcõ neñarĩ ñubuericaropu̶ petiro na catũ̶goro cõ cajẽniñaata, jesoetiya. 36 Bairi merẽ atiere camasĩparã mu̶jãã ãniña: Mu̶jãã mee Dios yaye quetire mu̶jãã masĩjũ̶goyupa. Tunu bairoa mu̶jãã jeto mee tie Dios yaye quetire mu̶jãã tũ̶gou̶sajũ̶goyupa. 37 Bairo cabairo jũ̶gori ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijou̶ yu̶ ãniña,” caĩ, o “Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori cariape caĩñabesemasĩ yu̶ ãniña,” caĩ cũ̶ã cũ̶ caãmata, “Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ carotirijere quetibu̶ju̶ átiyami Pablo,” ĩ tũ̶goñamasĩcõãñami. 38 Bairo yu̶ caquetibu̶ju̶jorijere cũ̶ catũ̶gogaeticõãta, ñubueri majã pu̶ame cũ̶ cũ̶ãrẽ nemojãñurõ cũ̶ na ĩroaeticõãto. 39 Bairo cabairo jũ̶gori yu̶ yarã, yu̶ camairã, mu̶jãã pu̶ame Dios yaye quetire quetibu̶ju̶masĩrĩqũẽrẽ netõjãñurõ Diore cũ̶ jẽniña. Tunu bairoa apeye bu̶su̶riquere cabu̶su̶rã cũ̶ãrẽ na bu̶su̶jãna rotieticõãña. 40 Bairãpu̶a, tocãnacã wãmerẽ ána, caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena jĩcãrõ tũ̶ni qũẽñorĩcãrõrẽ bairo átinutu ánája.

1 Corintios 15

1 Bairi ãmerẽ yu̶ yarã, Dios yaye queti camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ, mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶riquere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nemopa mai. Tie mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶riquere tũ̶gori bero, tie quetire mu̶jãã tũ̶gou̶sajũ̶gowu̶. Tie quetire ãmerẽ caroaro mu̶jãã tũ̶gou̶sacõã ninucũña. 2 Tunu bairoa tie Dios yaye quetire tũ̶gou̶sari bero, mu̶jãã cũ̶ã Dios cũ̶ canetõrĩcãrã majũ mu̶jãã ãniña, tie caĩrõrẽ bairo jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã caáticõãmata yua. Tore bairo jĩcãrõ tũ̶ni tie queti caĩrõrẽ bairo mu̶jãã caátiãmerĩcõãta, cabu̶goroa caãnijũ̶goripau̶re tie quetire mu̶jãã tũ̶gou̶sabujioricarã. 3 Caãnijũ̶goro mai, yu̶ pu̶ame Jesucristo yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶riquere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ masĩõ jũ̶gowu̶. “Jesucristo pu̶ame marĩ carorije wapare netõõgu̶, marĩ riabojayupi,” mu̶jãã ñi quetibu̶ju̶wu̶. Atore bairo ĩña profeta majã na cawoatujũ̶goyeticũrĩqũẽ cũ̶ã Dios ya tutipu̶re: 4 Cũ̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ yaroca na caáto, itia rũ̶mu̶ bero cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, caticoasupi. Torea bairo ĩña Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ. 5 Bairo catiri bero, Pedrore cũ̶ buiaeta jũ̶goyupi Jesús. Cabero cũ̶ cabuerã pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãnarẽ na buiaetayupi. 6 Cabero aperã capããrã marĩ yarã quinientos netõõrõ majũrẽ na buia ĩñoñupĩ Jesús. Na, Jesús cũ̶ cabuia ĩñorĩcãrã nipetiro jãñurĩpu̶a caticõãñama mai. Bairãpu̶a, na mena macããna jĩcããrã bairecoásúpa. 7 To bero Santiagore cũ̶ buiaeta ĩñoñupĩ Jesús. Cabero nipetiro cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricarã apóstolea majãrẽ na buia ĩñoñupĩ Jesús. 8 To bero caãnitu̶saro majũ yu̶ cũ̶ãrẽ yu̶ buiaeta ĩñowĩ Jesús. Bairo catu̶saropu̶ cũ̶ cabuia ĩñorĩcũ̶ ãnirĩ jĩcãũ̶ cawĩmau̶ cũ̶ cabuiapa rũ̶mu̶ canetõrõ beropu̶ cabuiaricu̶re bairo caberopu̶ Jesure catũ̶gou̶saricu̶ yu̶ ãniña. 9 Bairi yu̶ pu̶ame aperã apóstolea majã roca macããcũ̶ majũrẽ bairo yu̶ tuaya. Tunu bairoa apóstol nimicũ̶ã, apóstol mee, cabu̶goro macããcũ̶rẽ bairo yu̶ tuaya, roro popiye na baio joroque Dios ya poa macããnarẽ yu̶ caátaje jũ̶gori. 10 Bairo roro caátacu̶ yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame ñiñamairĩ, Jesús cũ̶ carotire bairo majũ yu̶ cũwĩ. Bairo yu̶ cũ̶ caĩñamairĩqũẽ pu̶ame cabu̶goro mee ãñupã. Bairi, bairo pu̶ame yu̶ átinucũña: Aperã apóstolea majã netõjãñurõ Dios yaye yu̶ cũ̶ carotiriquere yu̶ paanucũña. Baipu̶a, yu̶ majũ mee tore bairo yu̶ átinucũña. Dios pu̶ame roque nocãrõ yu̶re caĩñamai ãnirĩ bu̶tioro yu̶ ju̶átinucũñami. 11 Baipu̶a, “Yu̶ pu̶ame na netõrõ yu̶ quetibu̶ju̶ya, o na pu̶ame yu̶ netõrõ bu̶tioro quetibu̶ju̶rãma,” ñi masĩẽtĩña. Tie caãnimajũrĩjẽ mee niña. “Jãã caquetibu̶ju̶rije, Dios yaye queti jĩcã wãmerẽã mu̶jãã tũ̶gou̶sajũ̶goyupa,” mu̶jãã ñi masĩcõãña. Tie roque caãnimajũrĩjẽ niña. 12 Mai, jãã pu̶ame, “Jesucristo cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, catitunucoasupi,” mu̶jããrẽ jãã ĩ quetibu̶ju̶wu̶. Bairo jãã caĩquetibu̶ju̶rijere cariape mu̶jãã tũ̶gou̶sajũ̶gowu̶. Bairo jãã caĩquetibu̶ju̶rijere cariape tũ̶gomirãcũ̶ã, ¿dopẽĩrã jĩcããrã mu̶jãã mena macããna pu̶ame, “Cariaricarã nemo catitunu masĩẽtĩñama,” na ĩ bu̶su̶nucũñati? 13 Bairo cariaricarã na cacatitunumasĩẽtĩcõãta, toroque Jesucristo cũ̶ã na capajĩãrocaricaro bero catitunuetacu̶mi. 14 Bairo Jesucristo cũ̶ cacatitunuetimiatacũ̶ãrẽ, tie quetire jãã caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽ cũ̶ã wapa mano. Tunu bairoa jãã caquetibu̶ju̶ro bero, cũ̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarije cũ̶ã cawapa manierẽ bairo tuabujioro. 15 Tore bairo cabaiata, jãã tie quetire caquetibu̶ju̶ri majã pu̶ame cabu̶goro macããjẽrẽ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijorãrẽ bairo jãã tuabujiorã. Caĩtorãrẽ bairo, “Dios pu̶ame Cristore cũ̶ catioyupi,” jãã ĩ quetibu̶ju̶bujiorã. Cariapea cariaricarã na cacatitununemoeticõãta, Dios cũ̶ catioetibujioricu̶mi Jesucristo cũ̶ãrẽ. 16 Bairo cariaricarã na cacatitunumasĩẽtĩcõãta, toroque Jesucristo cũ̶ã na capajĩãrocaricaro bero catitunuetacu̶mi. 17 Bairo Cristo cũ̶ cacatitunueticõãta, cũ̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarije wapa manimajũcõãña. Mai, rorije caátipairã, carorije cawapacu̶narẽ bairo mu̶jãã tuacõãña. 18 Tore bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã cabaiata, aperã Cristore tũ̶gou̶sari cariaricarã cũ̶ã canetõecoena, cayasirã majũrẽ bairo tuayama. 19 Jesucristo mena marĩ caãnajẽ cu̶tie ati yepapu̶ marĩ caãno ũno jeto to cañuata, aperã netõõrõ cabopacarã majũ marĩ tuabujiorã. 20 Cariape majũ niña: Cristo cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, tunu cũ̶ catitununemo joroque ásupi Dios. Cũ̶, Cristo pu̶ame caãnijũ̶gou̶, Dios macũ̶ cariacoamirĩcũ̶ nimicũ̶ã, cacaticõãjũ̶goricu̶ majũ niñami. 21 Mai, jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ jũ̶gori ati yepapu̶re marĩ cariayasipee etajũ̶goyupa. Torea bairo jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ jũ̶gori cariacoatana nimirãcũ̶ã, tunu marĩ cacatipee cũ̶ã ãnijũ̶goyupa ati yepapu̶re. 22 Bairo Adán rorije cũ̶ caátaje jũ̶gori nipetiro cariaparã jeto marĩ ãniña. Torea bairo tunu Cristo jũ̶gori nipetiro cũ̶rẽ catũ̶gou̶sarã yeri capetietiere cacũ̶goparã majũ marĩ ãniña. 23 Bairãpu̶a, cõñarĩcãrõrẽ bairo tocãnacãũ̶pu̶a marĩ catinemogarã tunu. Bairi Jesucristo merẽ cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, catijũ̶goyupi. Cabero Cristo yarã cũ̶ã ati yepapu̶ nemo cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶ caãno nipetiro marĩ catipeticoagarã. 24 Bairo marĩ cabairo bero yua, ati yepa capetipa rũ̶mu̶ etagaro. Ti rũ̶mu̶ caãno Cristo pu̶ame quetiuparã ati yepa macããna carotimasĩrã, aperã cabauena catutuarã cũ̶ wapana cũ̶ãrẽ na netõnu̶cãpeticõãgu̶mi. Bairo na netõnu̶cãpetiri bero, cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re cũ̶ pacu̶ Diore cũ̶ jogu̶mi yua. 25 Mai, Cristo pu̶ame cũ̶ pacu̶re cũ̶ cajoparo jũ̶goye cũ̶ carotiri yu̶tea caãno cũ̶ wapanarẽ bairo caãna cũ̶ pesua nipetirore na netõnu̶cãpeticõãgu̶mi. 26 Catu̶saripau̶ majũ marĩ pesuu̶re bairo caãnie riarique cũ̶ãrẽ netõnu̶cãcõãgu̶mi Cristo. Bairi baiyasirique manigaro yua. 27 Dios pu̶ame cũ̶ macũ̶ Cristo nipetiro caãnierẽ cũ̶ rotimasĩõ joroque cũ̶ ásupi. Baipu̶a, cũ̶ pacu̶ Diore cũ̶ rotimasĩẽtĩñami Cristo. Cũ̶ pacu̶ pu̶ame roque cũ̶ macũ̶ Cristo nipetirore cũ̶ rotimasĩõ joroque cũ̶ caáto jũ̶gori, cũ̶ rotimasĩẽtĩñami cũ̶ pacu̶re. 28 Cristo nipetiro cũ̶ wapana cũ̶ pesuare cũ̶ canetõnu̶cãrõ bero majũ, cũ̶ pacu̶ Dios mena, Dios cũ̶ carotimasĩrõrẽ bairo pu̶garãpu̶a átijũ̶gogarãma. Bairo cũ̶ pacu̶ Dios cũ̶ caáto, cũ̶ macũ̶ Cristo cũ̶ã cũ̶ carotirore bairo átijũ̶gogu̶mi yua. Cũ̶, Dios pu̶ame roque nipetirore carotimasĩjũ̶goricu̶ ãnirĩ nipetiro majũrẽ rotimasĩgu̶mi. 29 Apeyera tunu, “Cariaricarã tunu catienama,” ĩ tũ̶goñamirãcũ̶ã, ¿dopẽĩrã aperã pu̶ame cariaricarã ãnana yaye rotie caãnipeere na bautiza rotibojanucũñati? Cariaricarã na cacatinemoeticõãta, dopẽĩrã cabu̶goroa na jũ̶gori bautiza rotimasĩã mano. 30 Toroque, ¿dopẽĩrã jãã pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a cauwioro watoapu̶ ãnarẽ bairo jãã uwi tũ̶goña ãninucũñati? 31 Bairi yu̶ yarã, yu̶ pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a riariquere yu̶ uwitũ̶goña ãninucũña, yu̶re aperã na caĩñatero jũ̶gori. Marĩ Quetiupau̶ Jesucristore mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã catũ̶gou̶sarijere ĩñarĩ caroaro cariape nocãrõ yu̶ catũ̶goñau̶seanirõrẽã bairo cariape niña yu̶ capopiye petirije cũ̶ã yua. 32 Bu̶tioro popiye yu̶ tãmu̶onucũña Efeso macããna, macãnu̶cũ̶ yaia cauwiorãrẽ bairo caãnarẽ na quetibu̶ju̶ ãcũ̶. Bairo popiye tãmu̶omicũ̶ã, ñe ũnierẽ caápeire bairo yu̶ tuacõãbujiou̶, yu̶ yaye queti cabu̶goro macããjẽ to caãmata. Cariapea cariaricarã tunu na cacatinemoeticõãta, toroque jĩcããrã ĩrĩqũẽrẽ na caĩnucũrõrẽ bairo marĩ baibujiorã: “¡Yoaro mee, ñamirõcã ũnoa cariacoaparã ãnirĩ, marĩ caboro u̶ga, eti, marĩ áticõãnirõã mai!” 33 Bairi mu̶jãã pu̶ame aperãrẽ ĩtoecoeticõãña. Jĩcãũ̶ cũ̶ caĩrĩcãrõ pu̶amata: “Carorã camasã mena marĩ cabapacu̶pata, caroaro marĩ caátiãninucũmirĩqũẽrẽ marĩ masiriticoaya.” 34 Bairi mu̶jãã pu̶ame caroaro átiãña. Carorije macããjẽrẽ átiãmerĩcõãña. Jĩcããrã mu̶jãã mena macããna Diore camasĩẽna majũ niñama. Atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya, yu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori mu̶jãã catũ̶goñaboboparore bairo ĩ. 35 Bairo yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori, jĩcãũ̶ ũcũ̶ atore bairo ĩ tũ̶goñabujiou̶mi: ¿Dope bairo camasã riacoamirãcũ̶ã, tunu na caticu̶ti? ¿Dope bairi rupau̶ pu̶ame na rupau̶ cu̶ticu̶ti? ĩ tũ̶goñabujiou̶mi. 36 ¡Tore bairo caĩjẽniñau̶, catũ̶goñamasĩẽcũ̶ majũ niñami! Merẽ mu̶jãã masĩña oterique cabairijere: Mu̶jãã wesepu̶ ote apeacã ũnorẽ mu̶jãã caoteata, putigaro jũ̶goye boa wecoaya. Tia caboawero beropu̶ carupau̶ otei pu̶ame puti wãmu̶áya yua. 37 Mai, carupau̶ caãnipau̶ meerẽ marĩ otenucũña. Ote apea, trigo apea ũno, o apeye caãnie ote ape rupaa caruparupaa pu̶ame roquere marĩ otenucũña. 38 Bairo marĩ caotero bero, Dios pu̶ame roque cũ̶ caborore bairo to puti wãu̶áo joroque átimasĩñami. Bairi yua, Dios pu̶ame tocãnacã wãme ote apea caãni wãmerẽã bairo, ti wãme jeto to puti wãmu̶áo joroque átimasĩñami. 39 Nipetiro oterique, o apeye ũnie caãnie jĩcãrõrẽ bairo cabaurique cu̶tie maniña. Jĩcããrã, marĩã camasã marĩ ãniña. Aperã waibu̶toa niñama. Aperã cawu̶rã niñama na cũ̶ã. Aperã wai cũ̶ã ape rupau̶ cũ̶goyama. 40 Torea bairo ati yepapu̶re ape rupau̶ marĩ cũ̶goya. Ape rupau̶ cũ̶goyama u̶mu̶recóopu̶ macããna cũ̶ã. Caroa rupau̶ majũ cũ̶goyama. Ati yepapu̶ caãna cũ̶ã caroa rupau̶ marĩ cũ̶goya. Bairo caroa rupau̶ cũ̶gomirãcũ̶ã, ape wãme, ape wãme marĩ ãnimasĩña pu̶gatua macããnapu̶a. 41 Muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶, apei muipu̶ ñami macããcũ̶ cũ̶ã ricaati jeto asiyarique cu̶tinucũñama. Tunu bairoa ricaati asiyanucũñama ñocõã cũ̶ã. Na cũ̶ã jĩcã majãrẽ bairo nimirãcũ̶ã, jĩcããrã ricaati wãme jeto asiyajonucũñama. 42 Torea bairo baiya cariaricarã tunu nemo na cacatirije cũ̶ã. Marĩ cariaro bero, na cayari rupau̶ pu̶ame caboari rupau̶ majũ niña. Nemo cacatitunurĩ rupau̶ pu̶ame roque caboaetipa rupau̶ majũ niña. 43 Ãme mai marĩ cacũ̶gori rupau̶ yoaro mee cayasipa rupau̶ niña. Nemo cacatitunupa rupau̶ roque netõõrõ caroa rupau̶ majũ nigaro. Marĩ cariaro bero, na cayari rupau̶ pu̶ame catutuaeti rupau̶re bairo niña. Nemo cacatipa rupau̶ roque catutuari rupau̶re bairo nigaro. 44 Marĩ cariaro bero na cayari rupau̶ pu̶ame ati yepa macããjẽrẽ bairo caãni rupau̶ niña. Nemo cacatipa rupau̶ pu̶ame caroa rupau̶ cariaetipa rupau̶ majũ niña. Ati yepapu̶re caãni rupau̶ caãnorẽã bairo cariaetipa rupau̶ cũ̶ã niña u̶mu̶recóopu̶re. 45 Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Caũ̶mu̶ caãnijũ̶goricu̶, Adárẽ ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ bairo yeri cu̶tajere cajoecoricu̶ majũ cũ̶ cũñupĩ Dios.” Bairo cũ̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, apei catu̶sau̶ Adárẽ bairo caãcũ̶, Cristo pu̶ame, u̶mu̶recóo macããjẽ yeri, yeri catiriquere cajou̶ majũ niñami. 46 Tore bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, u̶mu̶recóo macãã rupau̶ pu̶amerẽ marĩ cũ̶gojũ̶goetiya. Ati yepa macãã rupau̶ roquere marĩ cũ̶gojũ̶goya mai. Caberopu̶ u̶mu̶recóo macãã rupau̶re marĩ cũ̶gojũ̶gogarã yua. 47 Caũ̶mu̶ caãnijũ̶goricu̶ ati yepa macããjẽ ñerĩ mena cũ̶ caqũẽnojũ̶goricu̶ ati yepa macããcũ̶ ãñupĩ. Cabero caũ̶mu̶ caetaricu̶ Cristo pu̶ame roque jõbui u̶mu̶recóo macããcũ̶ niñami. 48 Bairi ati yepapu̶ mai ãna, marĩ cacũ̶gori rupau̶ pu̶ame caãnijũ̶goricu̶, caũ̶mu̶, ñerĩ mena caqũẽñoecoricu̶re bairo carupau̶cu̶na niñama camasã. Aperã u̶mu̶recóopu̶ caãniparã pu̶ame Cristo u̶mu̶recóopu̶ caatácu̶ cũ̶ cacũ̶gori rupau̶re bairo, u̶mu̶recóo macãã rupau̶ majũ cacũ̶goparã nigarãma. 49 Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶, ñerĩ mena caqũẽnoecoricu̶re bairo ãmerẽ marĩ cabaurique cu̶torea bairo cabero Jesucristo u̶mu̶recóo macããcũ̶ cũ̶ cabaurique cu̶tiere bairo marĩ baurique cu̶tigarã yua. 50 Yu̶ yarã, atore bairo mu̶jããrẽ ĩ quetibu̶ju̶gu̶ ñiña: Camasã ati yepa macããna rii cu̶ti, õwãã cu̶ti na cabairi rupau̶ mena Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶re etamasĩẽtĩñama. Tunu bairoa caboarije ũnie, u̶mu̶recóo macããjẽ caboaetie mena ãnimasĩẽtĩña. 51 Mai, cajũ̶goyepu̶re camasã na camasĩẽtãjẽrẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ masĩõpa: Bairãpu̶a, nipetiro marĩ riapeticoápérigarã. Tocãnacãũ̶pu̶a ape rupau̶ roquere marĩ wasoapeticoagarã. 52 Bibi ĩña pããrĩcãrõrẽ bairo jicoquei yua marĩ rupau̶ wasoapeticoagarã. Putiricaro trompeta catu̶sarore putirique caocajoro majũ tore bairo marĩ baipeticoagarã. Bairo putiricaro trompeta caocajoro yua, nipetiro Dios yarã cariamirĩcãrã catibuiapeticoagarãma. Bairo catitunurĩ bero, pu̶gani rianemoetigarãma yua. Bairo na cabairo, marĩ ti watoare caátiãna cũ̶ã ape rupau̶ marĩ wasoacoagarã. 53 Ati rupau̶ marĩ caãnajẽ cu̶tie caboari rupau̶re rocari yua, cawãma rupau̶ pu̶amerẽ marĩ cũ̶gojũ̶gogarã. Marĩ rupau̶ ati yepapu̶re cariamasĩrĩ rupau̶ nimirõcũ̶ã, cawãma rupau̶ cariaeti rupau̶ majũ wasoacoagaro. 54 Bairo ati rupau̶ marĩ caãnajẽ cu̶tie, marĩ rupau̶ ati yepapu̶re cariari rupau̶ pu̶ame, caboaeti rupau̶, o cariaeti rupau̶ cawasoaro bero yua, Dios ya tutipu̶ na cawoaturicarore bairo baipeti etaro majũ baigaro. Mai, atore bairo ĩña ti tutipu̶re: “Baiyasiriquere Dios netõnu̶cã peyocõãgu̶mi. Marĩ carianucũrĩjẽ ãninemoetigaro yua. 55 ¿Dope to baiyupari yua baiyasirique catutuarijere bairo caãnimirĩqũẽ? ¿Noopu̶ catoau̶re bairo capũnirĩjẽ caãnimirĩqũẽ to ãniñati?” ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶re. 56 Carorije ati yepa macããjẽ pu̶ame marĩ riayasio joroque caátie majũ niña. Tie pu̶ame manigaro. Tunu bairoa tirũ̶mu̶pu̶ macããjẽ roticũrĩqũẽ carorijere marĩ masĩõ joroque caátie, marĩrẽ ĩñabeserore bairo caátie cũ̶ã manigaro yua. 57 Dios pu̶ame roque riariquere marĩ netõnu̶cãõ joroque marĩ átigu̶mi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo jũ̶gori. ¡Bairi nocãrõ majũ Diore cũ̶ marĩ cabasapeoro ñunetõmajũcõãña! 58 Bairo cabairo jũ̶gori yu̶ yarã, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni tocãnacã rũ̶mu̶a áticõã ninucũña. Marĩ Quetiupau̶ yaye macããjẽ paariquere nemojãñurõ jõpu̶ame átijũ̶gonutu ánája. Merẽ mu̶jãã masĩña marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩñajoro cũ̶ yaye macããjẽrẽ marĩ caápata, cabu̶goroa ãna mee marĩ átiya.

1 Corintios 16

1 Apeyera, marĩ yarã, marĩrẽ bairo Jesucristo mena catũ̶goñatutuari majãrẽ mu̶jãã cadinero neñobojapeere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶pa: Bairi Galacia yepa macããna ñubueri majã poari dinero neñorã na caátipeere yu̶ caátiroticũrĩcãrõrẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã ápa. 2 Yerijãrĩcã rũ̶mu̶ caãno mu̶jãã mena macããna jĩcãũ̶ jeto cũ̶ jericawoáto, cũ̶ cawapataátajere ĩñacõñarĩ yua. Bairo cũ̶ dinerore jericawori bero, cũ̶ qũẽnocũ yucoteáto. Bairo mu̶jãã caátimasĩata, yu̶ pu̶ame etari, dinerore mu̶jãã neñorotiricaro mano caroaro yu̶ jemasĩbujiou̶. 3 Bairo yu̶ pu̶ame mu̶jãã tu̶pu̶ etau̶, Jerusalẽpu̶ tie mu̶jãã caneñoataje dinerore na yu̶ jeárotigu̶ mu̶jãã cabeseatana, mu̶jãã cajogarãrẽ yua. Na pu̶ame marĩ yarã catũ̶gou̶sari majãrẽ tie dinerore na jeábojagarãma. Bairi cartaari cũ̶ãrẽ na mena yu̶ woajogu̶ marĩ yarãrẽ. 4 Yu̶ cũ̶ã Jerusalẽpu̶ yu̶ caápée cañuata, na mena jĩcãrõ jãã ágarã. 5 Yu̶ caátí yu̶tea caãno Macedonia yepa macããnarẽ na ñiña netõájũ̶gogu̶. Bairo topu̶ etari bero netõácú̶pu̶ roque, mu̶jãã Corinto macããnarẽ ñiñau̶ etagu̶. 6 Bairo mu̶jãã tu̶re etari yoaro jĩcã yu̶tea ũno yu̶ ãnibujiou̶. O ape watoa yu̶ cabaiata, mu̶jãã tu̶pu̶a puere yu̶ netõõbujiou̶. Bairo yu̶ cabaiata, mu̶jãã pu̶ame noo mu̶jãã caju̶átie mena yu̶re mu̶jãã ju̶átijogarã, cabero noo yu̶ caátópu̶ tunu yu̶ caátó yua. 7 Baipu̶a, yoaro mee mu̶jããrẽ ĩñanetõrĩqũẽ jeto yu̶ átigaetiya. Yoaro jĩcã yu̶tea cãrõ mu̶jãã mena yu̶ tuagatũ̶goñaña, marĩ Quetiupau̶ cũ̶ cabooata. 8 Mai, Efeso macãpu̶a yu̶ tuacõãgu̶ Pentecostés bose rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye. 9 Bairo ti rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye marĩ Quetiupau̶ yaye quetire caroaro majũ camasãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶masĩpee nigaro ti yu̶teare. Yu̶ paarique yasietigaro. Capããrã niñama atopu̶re marĩ Quetiupau̶ yayere bu̶tioro catũ̶gou̶sagarã. Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, capããrã niñama aperã, yu̶ pesuare bairo caãna, yu̶ caquetibu̶ju̶rijere caboena cũ̶ã. 10 Apeyera, mu̶jãã tu̶pu̶ Timoteo cũ̶ caetaata, caroaro mu̶jãã mena cũ̶ tũ̶goña u̶seanio joroque ĩrã, caroaro jãñurĩpu̶a cũ̶ mu̶jãã bocáwa. Cũ̶ cũ̶ã yu̶rea bairo marĩ Quetiupau̶ yaye macããjẽrẽ paanucũñami. 11 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ boeticõã cũ̶ baieticõãto. Atore bairo pu̶ame cũ̶ mu̶jãã ápa: Caroaro u̶seanirĩqũẽ mena yerijõrõã cũ̶ ju̶átinemo joya, noo cũ̶ caátópu̶ cũ̶ caátóre. Bairo mu̶jãã caáto, yu̶re ĩñau̶ atígu̶mi atopu̶re yua. Yu̶ pu̶ame cũ̶rẽ cũ̶ coteãcũ̶ yu̶ átiya aperã marĩ yarã catũ̶gou̶sari majã mena. 12 Apei, marĩ yau̶ Apolos pu̶amerã bu̶tioro marĩ yarã mena mu̶jããrẽ cũ̶ ñiñañesẽã rotijomiwũ̶. Bairo yu̶ caárotimiatacũ̶ãrẽ, ãmeacã majũrã mu̶jãã tu̶re ágaetiyami. Baipu̶a, ape watoa cũ̶ caágari rũ̶mu̶ yoaro meea mu̶jãã tu̶pu̶ atígu̶mi. 13 Bairi yu̶ yarã, caroaro tũ̶goña masacatiri ãña. Caroaro jĩcãrõ tũ̶ni tocãnacã rũ̶mu̶a Jesucristo mena tũ̶goñatutuacõã ninucũña. Yeri tutuarique mena tocãnacã rũ̶mu̶a caroa wãme jeto áticõã ninucũña. 14 Bairo nipetirije mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ mu̶jãã caápata, caroaro ãmeo mairĩqũẽ mena átiãninucũña. 15 Yu̶ yarã, merẽ mu̶jãã masĩña Estéfanas ya poa, Acaya yepa macããna cajũ̶goye tũ̶gou̶sajũ̶gowã Jesucristo yaye quetire. Na pu̶ame ãmerẽ marĩrẽ bairo catũ̶gou̶sarã marĩ yarãrẽ na ju̶átinemo ãninucũñama. 16 Bairi mu̶jãã cũ̶ã na ũna na carotirore bairo caroaro átiãña. O aperã to caãna, jãã capaarore bairo caána, caju̶átinucũrã na caĩrõrẽ bairo jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã caáto yu̶ boya. 17 Marĩ yarã Estéfanas, Fortunato, apei Acaico yu̶ tu̶pu̶ na caetaro ĩñarĩ na mena yu̶ u̶seaniña, mu̶jãã pu̶ame yu̶ mena mu̶jãã caãmerĩmiatacũ̶ãrẽ. 18 Na pu̶ame mu̶jãã yu̶re yeri ñuo joroque mu̶jãã caátinucũrõrẽã bairo na cũ̶ã yu̶ tũ̶goña u̶seanio joroque yu̶ átiyama, yu̶ tu̶pu̶ etari yua. Na ũna camasã tore bairo caátinucũrãrẽ caroaro na caĩroanucũparã mu̶jãã ãniña. 19 Ñubueri majã poari Asia yepa macããna mu̶jããrẽ ñurotijoyama. Aquila, cũ̶ nu̶mo Prisca bairi aperã cũ̶ ya wiipu̶ cañubueneñanucũrã cũ̶ã marĩ Quetiupau̶ mena bu̶tioro mu̶jãã ñurotijoyama. 20 Ato macããna marĩ yarã ñubueri majã cũ̶ã nipetiro mu̶jãã ñurotijoyama. Bairi mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã mena macããnarẽ caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena ãmeo bocári tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo jẽninucũña. 21 Yu̶, Pablo, yu̶ majũpu̶a atie catu̶sarijere mu̶jãã yu̶ ñuroti woatujoya. 22 Bairi ni ũcũ̶ Jesucristore camaiecũ̶ cũ̶ caãmata, roro popiye Dios cũ̶ caátipau̶ cũ̶ tuacõãto. ¡Marĩ Quetiupau̶, tãmurĩ cũ̶ apáro! 23 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo nipetiro mu̶jããrẽ caroare cũ̶ jonemoáto. 24 Nipetiro mu̶jãã Jesucristo yarã mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã caãno jũ̶gori bu̶tioro mu̶jãã yu̶ maiña. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

2 Corintios 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶, Dios yu̶re cũ̶ caboro jũ̶gori Jesucristo yau̶ apóstol cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijou̶ majũ yu̶ ãniña. Bairi marĩ yau̶, Timoteo mena mu̶jãã ñubueri majã Dios ya poa macããna Corinto macã macããnarẽ mu̶jãã woajou̶ yu̶ átiya. Tunu bairoa aperã Dios ya poa macããna Acaya yepa nipetiropu̶ macããna cũ̶ãrẽ woajou̶ yu̶ átiya. 2 Bairi tunu marĩ Pacu̶ Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caroare mu̶jãã na jonemoáto. Caroaro yerijõrõ ãnimasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã na jonemoáto. 3 Diore cũ̶ marĩ basapeoto, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo Pacu̶ majũrẽ. Cũ̶ã, marĩ Pacu̶ marĩrẽ caĩñamai majũ niñami. Cũ̶, Dios pu̶ame tocãnacãnia roro popiye marĩ catũ̶goñayapapuaro, marĩ yeri ñuo joroque caátinucũũ̶ niñami. 4 Cũ̶ pu̶ame nipetiro roro popiye marĩ catãmu̶onucũrõ, marĩ ju̶átinemonucũñami. Bairo marĩ cũ̶ caátiere masĩrĩ, marĩ cũ̶ã roro popiye cabairãrẽ na marĩ ju̶átinemomasĩgarã. Marĩrẽ cũ̶ caju̶átinemomasĩrõ jĩcãrõ tũ̶nia marĩ cũ̶ã aperãrẽ na marĩ ju̶átinemogarã. 5 Jesucristo yarã ãnirĩ popiye cũ̶ cabairicarorea bairo popiye marĩ bainucũña. Bairo nocãrõ popiye marĩ catãmu̶orõ cãrõã marĩ catũ̶goñatutuapee cũ̶ãrẽ marĩ jonucũñami. 6 Bairi jãã cũ̶ã popiye jãã tãmu̶onucũña. Caroaro netõmasĩrĩ Jesucristo mena mu̶jãã catũ̶goñatutuapeere borã, jãã pu̶ame roro popiye jãã tãmu̶onucũña. Bairo popiye jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, jãã ju̶átinemonucũñami Dios, jãã cũ̶ã mu̶jããrẽ jãã caju̶átinemomasĩparore bairo ĩ. Bairo jããrẽ ĩñacõrĩ yua, mu̶jãã pu̶ame tũ̶goñaenarẽ bairo tutuaro mena mu̶jãã nu̶cãnetõmasĩcõãgarã popiye jããrẽã bairo mu̶jãã catãmu̶onucũrĩjẽrẽ yua. 7 Bairi mu̶jãã mena caroaro cariape jãã tũ̶goñatutuacõãña. Cariape merẽ jãã tũ̶goñamasĩña: Mu̶jãã cũ̶ã jããrẽã bairo popiye peeto ũno cabairã ãnirĩ, jããrẽã bairo caroaro tũ̶goñatutuarique cũ̶ãrẽ cacũ̶goparã majũ mu̶jãã ãniña Dios cũ̶ cajorije majũrẽ yua. 8 Yu̶ yarã, nocãrõ popiye Asia yepapu̶ ãna, jãã catãmu̶orĩqũẽrẽ mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶nemoña tunu. Nocãrõ popiye netõõrõ majũ catãmu̶orã ãnirĩ, merẽ jãã nu̶cãjĩãtieticoabujiowu̶. Cayasicoaparãrẽ bairo jãã tũ̶goñawũ̶, ti yepapu̶ ãna. 9 Capajĩãecoyasirãrẽ bairo majũ jãã tũ̶goñawũ̶. Bairi, “Marĩ majũ rupau̶ mena marĩ catũ̶goñarõ jũ̶gori marĩ netõmasĩẽna,” ĩ tũ̶goñamasĩrĩ yua, Dios mena jeto jãã tũ̶goñatutuajũ̶gowu̶. Cũ̶ roque camasã cariacoana na caãnimiatacũ̶ãrẽ, tunu na catinemo joroque caácu̶ cũ̶ caãnoi, cũ̶ mena jeto cariape jãã tũ̶goñatutuajũ̶gowu̶. 10 Dios pu̶ame roque roro jãã catãmu̶orĩjẽrẽ jãã netõõwĩ. Bairi cũ̶ pu̶ame nocãrõ roro jãã cayasibujiopeere jãã netõõgu̶mi. Caroaro cariape jãã tũ̶goñatutuacõãña jããrẽ Dios cũ̶ canetõõcõãnipeere. 11 Tore bairo roro jãã catãmu̶orĩjẽrẽ jãã netõõcõã nigu̶mi, Diopu̶re jãã mu̶jãã cajẽnibojaata. Bairi marĩ nipetiropu̶a jĩcãrõ Diore cũ̶ marĩ basapeogarã, nocãrõ caroaro jãã cũ̶ caátibojarijere ĩñarĩ. Capããrã aperã cũ̶ã tore bairo cũ̶ basapeogarãma. 12 Bairãpu̶a, jĩcã wãme jũ̶gori jãã u̶seaniña: Jãã catũ̶goñaata, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni ati u̶mu̶recóopu̶re jãã átiãniña. Mu̶jãã watoapu̶re ãna, tore bairo majũ jãã átiãninucũwũ̶. Tiere tũ̶goñarĩ jãã u̶seaninucũña. Tore bairo jãã caátiãnie pu̶ame jãã majũ jãã camasĩrĩjẽ jũ̶gori mee, Dios cañuu̶ ãnirĩ tore bairo jãã átiãnimasĩõ joroque átiyami. 13 Jãã cartaaripu̶re ricaati wãme bueri mu̶jãã tũ̶gomawijiao joroque jãã woajoetinucũña. Bairi cariape jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã catũ̶gomasĩrõ yu̶ boya jãã caátiãninucũrĩjẽrẽ. 14 Merẽ bairãpu̶a peeto mu̶jãã tũ̶gomasĩña jãã caátiãninucũrĩjẽrẽ. Nemojãñurõ mu̶jãã camasĩnemorõ boya. Bairi marĩ Quetiupau̶ Jesús ati yepapu̶ cũ̶ catunuatí rũ̶mu̶ caãno, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni jããrẽ masĩpetiri bero jãã mena mu̶jãã u̶seanigarã. Jãã cũ̶ã mu̶jãã mena caroaro jĩcãrõ tũ̶ni jãã u̶seanigarã, mu̶jãã caátiãnajẽ cũ̶ãrẽ ĩñarĩ yua. 15 Tore bairo mai tiere masĩtũ̶goñarĩ, caãnijũ̶goro mu̶jããrẽ ñiñau̶ ágatũ̶goñamiwũ̶. Tore bairo mu̶jããrẽ yu̶ caĩñau̶ápáta, pu̶gani cãrõ mu̶jããrẽ ñiñañesẽãnemobujiou̶. 16 Mai, caãnijũ̶goro, Macedonia yepapu̶ ácú̶, mu̶jãã ñiñanetõájũ̶goga tũ̶goñamiwũ̶. Tore bero, topu̶ caatácu̶ tunuácú̶ mu̶jãã ñiñanetõ ánemogamiwũ̶ tunu. Bairo yu̶ cabaiata, mu̶jãã pu̶ame Judea yepapu̶ yu̶ caátó, yu̶ mu̶jãã ju̶átinemo jobujioricarã. Tore bairo yu̶ catũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, cariape yu̶ baimasĩẽpũ̶. 17 Bairi mu̶jããrã, ¿yu̶ caátipeere caroaro cariape tũ̶goñaecũ̶ã, tore bairo ñiñuparĩ? ¿Mu̶jããrẽ ĩtou̶, “Yu̶ águ̶,” o “Yu̶ ápérigu̶,” pu̶gani cãrõ ñinemopeocu̶ti? Tore bairoa jĩcã riseroa ĩrãana, jãã ĩnemopeoetinucũña. 18 Dios cũ̶ã caroaro cariape masĩñami tiere. “Mu̶jããrẽ jãã ĩñarágarã,” o “Jãã ápérigarã,” jĩcã riseroa ĩrãana, jãã ĩnemoetinucũña. Tiere Dios cũ̶ã masĩñami. 19 Yu̶, Timoteo, bairi Silvano mena, Jesucristo Dios macũ̶ yaye quetire jãã quetibu̶ju̶nucũña. Cũ̶ yaye queti pu̶ame cariape niña. Jĩcã risero ĩmicũ̶ã, ricaati ĩrĩqũẽ mee niña. Torea bairo jãã cũ̶ã jĩcã riseroa jãã bu̶su̶nucũña. 20 Jesucristo pu̶ame Dios cũ̶ caĩquetibu̶ju̶jũ̶goyeticũrĩqũẽ nipetirijere caátipeyou̶ majũ niñami. Bairo caãcũ̶ cũ̶ caãnoi, Diore cũ̶ marĩ cabasapeoripau̶ caãno, “Bairo to baiáto,” marĩ ĩnucũña. 21 Cũ̶ã niñami Dios mu̶jããrẽ, bairi jãã cũ̶ãrẽ cabesericu̶, Jesucristo yarã marĩ caãnimasĩparore bairo ĩ. Tunu bairoa jããrẽ cũ̶ yaye quetire cajũ̶goquetibu̶ju̶parã majũ jãã cũwĩ. 22 Bairi cũ̶ yarã cawãmecu̶na marĩ ãnio joroque marĩ ásupi. Espíritu Santore marĩ yeripu̶ cũ̶ joyupi Dios, “Nipetirije cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo átipeyocõãgu̶mi,” marĩ caĩmasĩparore bairo ĩ. 23 Baipu̶a, yu̶ caágatũ̶goñarĩcãrõrẽ bairo Corinto macãpu̶ ápériri, jĩcã riseroa ĩmicũ̶ã, ricaati ĩ mee yu̶ baiya. Mu̶jãã, caroaro mu̶jãã caãnipeere bori mu̶jãã tu̶pu̶re yu̶ ápéwu̶. Tiere Dios cũ̶ã cariape masĩñami. 24 Bairi tutuaro mena mu̶jãã caátipeere mu̶jãã átirotigarã mee, tore bairo jãã quetibu̶ju̶nucũña. Merẽ bairãpu̶a Dios mena caroaro catũ̶goñatutuarã mu̶jãã ãniña. Caroaro marĩ nipetiro u̶seanirĩqũẽ mena nemojãñurõ Diore marĩ camasĩparore bairo, mu̶jããrẽ ju̶átinemorã bairo jãã quetibu̶ju̶ya.

2 Corintios 2

1 Bairi yu̶ pu̶ame tunu, “Roro na yapapuao joroque na yu̶ átibujiou̶,” ĩ, mu̶jããrẽ ñiñañesẽãnemou̶ ápéwu̶. “Atopu̶a yu̶ tuacõãgu̶ mai,” ñi tũ̶goñawũ̶. 2 Bairi mu̶jãã yapapuao joroque mu̶jãã yu̶ caĩñarĩjẽ jũ̶gori yu̶ caápata, ¿noa mena yu̶ tũ̶goña u̶seanibujiocu̶ti? Mu̶jãã roque yu̶ tũ̶goña u̶seanio joroque caána majũ mu̶jãã ãniña. Bairi roro mu̶jãã yapapuao joroque yu̶ átinemogaepu̶. 3 Bairi merẽ mu̶jããrẽ cajũ̶goye jĩcã carta mu̶jãã yu̶ woaquetibu̶ju̶ jũ̶goyetijowu̶. Mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ caãno, yu̶ yapapuao joroque mu̶jãã caáperiparore bairo ĩ, yu̶ woaquetibu̶ju̶ jũ̶goyetijowu̶. Yu̶ u̶seanio joroque mu̶jãã caáto bootũ̶goñarĩ tore bairo yu̶ ápu̶. Bairi cariapea yu̶ masĩña mu̶jãã mena yu̶ cau̶seaninucũrĩjẽrẽ. Jĩcãrõrẽã bairo nicõãña. 4 Baipu̶a mu̶jããrẽ yu̶ cawoajori rũ̶mu̶ caãno yu̶ caĩwoajopeere tũ̶goñarĩ roro majũ yapapuari yu̶ otinucũwũ̶. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã tũ̶goña yapapuao joroque ĩ mee, mu̶jããrẽ yu̶ woaquetibu̶ju̶jowu̶. Mu̶jããrẽ nocãrõ yu̶ caĩñamairĩjẽrẽ na masĩáto ĩ roque, tore bairo mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ woajowu̶. 5 Bairi ni ũcũ̶ yu̶re yu̶ yapapuao joroque caácu̶ pu̶ame, yu̶ jeto meerẽ tore bairo ácu̶mi. Baipu̶a mu̶jãã cũ̶ãrẽ peeto ũno mu̶jãã yapapuao joroque ásupi. Netõnu̶cãrõ majũ ĩgaecu̶ “peeto ũno” mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶ya. 6 Tore bairo roro marĩ baio joroque caácu̶re tutuaro merẽ capããrãpu̶a mu̶jãã mena macããna mena cũ̶rẽ mu̶jãã cabeyorique merẽ ñujãñuña. Tunu mu̶jãã caátinemopee maniña. 7 Bairi yua, ãmerẽ cũ̶rẽ roro cũ̶ mu̶jãã caátajere masiritiri cũ̶ mu̶jãã caju̶áto ñuña. Roro netõrõ yapapuari cũ̶ ãnimasĩẽtĩõ joroque ápericõãña. 8 Bairi tunu mu̶jããrẽ ñinemoña: Caãnijũ̶goro cũ̶rẽ mu̶jãã camairĩcãrõrẽ bairoa ãme cũ̶ãrẽ cũ̶ mainemoña. 9 Bairi cajũ̶goyepu̶ ati wãme yu̶ caquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ woajojũ̶gowu̶. Cariapea, “Yu̶ caátirotirijere na átimasĩgamiñati,” ĩ masĩgu̶, tiere mu̶jãã yu̶ woatujowu̶. 10 Ni ũcũ̶rẽ roro mu̶jãã caátajere mu̶jãã camasiritibojaata, yu̶ cũ̶ã tiere cũ̶ yu̶ masiritibojagu̶. Bairi roro cũ̶ caátaje caãmata, cũ̶ yu̶ masiriyobojagu̶, nocãrõ mu̶jããrẽ camai ãnirĩ Cristo cũ̶ caĩñajoro yua. 11 Bairo marĩ caãmeo átimasĩata, wãtĩ pu̶ame marĩ rocatu masĩẽtĩgu̶mi. Bairãpu̶a roro camasãrẽ cũ̶ caátitomasĩnucũrĩjẽrẽ caroaro majũ merẽ marĩ masĩjãñuña. 12 Troas macãpu̶ Cristo yaye quetire yu̶ caquetibu̶ju̶etaro, to macããna capããrã marĩ Quetiupau̶ yaye quetire tũ̶gogamiwã. 13 Bairo na catũ̶gogamiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame caroaro yerijõrõ yu̶ ãnimasĩẽpũ̶ marĩ yau̶ Titore yu̶ cabocáetaeto jũ̶gori yua. Bairi to macããnarẽ átáje uwiri bero, ato Macedoniapu̶ yu̶ atícoapu̶ yua. 14 Jĩcãũ̶ pajĩãrĩ majã quetiupau̶ cũ̶ capajĩãtunuetari bose rũ̶mu̶ caetaro, cũ̶ ũ̶mu̶arẽ cũ̶ capũnaa nu̶cãrotirore bairo marĩ cũ̶ canetõrĩcãrã cũ̶ãrẽ Jesucristo mena marĩ neñarotiyami Dios. Tunu bairoa caju̶tiñurĩjẽ werea ũnie na cabusemu̶gõjoro nipetiropu̶ cabusejesapeticoatore bairo nipetiropu̶re cũ̶ yaye quetire quetibu̶ju̶batou̶ átiyami Dios marĩ caquetibu̶ju̶netõrĩjẽ jũ̶gori. Tiere tũ̶goñarĩ, “Dios, jãã mena mu̶ ñujãñuña,” jãã ĩnucũña. 15 Bairi marĩ Jesucristo yarã ãna, Dios pu̶ame cũ̶ u̶seanio joroque ána, marĩ átiya. Werea incienso caju̶tiñurĩjẽrẽ Jesucristo cũ̶ pacu̶re cũ̶ cabusemu̶gõ jorijere bairo caãna marĩ ãniña. Bairo caroaro cariape marĩ yeri marĩ caãninucũrĩjẽrẽ nipetiro camasã ĩñajesa peticoanucũñama. Bairi canetõparã, cayasiparã cũ̶ã nipetiro jĩcãrõã ĩñajesa peticoanucũñama caroaro marĩ yeri mena marĩ caátiãnierẽ. 16 Cayasiparã pu̶amerã, marĩ pu̶ame carorije capũnirĩjẽ cabusejorore bairo na marĩ ãniña. Marĩ ũna cũ̶ yaye quetire catũ̶gou̶sarã cũ̶ canetõparã pu̶amerã, marĩ pu̶ame caroa caju̶tiñurĩjẽ cabusejorore bairo na marĩ ãniña. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ majũã cũ̶ camasĩrĩjẽ mena Dios yayere quetibu̶ju̶ masĩẽcũ̶mi. Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori roque quetibu̶ju̶ masĩñami. 17 Bairãpu̶a capããrã aperã Dios yaye quetire quetibu̶ju̶ganucũñama, tie mena pairo wapatagarã. Jãã pu̶amea narẽ bairo jãã áperinucũña. Jesucristo yarã, Dios cũ̶ cajoricarã ãnirĩ, cũ̶ caĩñajoro caroaro cariape nu̶cũ̶bu̶gorique mena jãã quetibu̶ju̶nucũña.

2 Corintios 3

1 Mu̶jããrẽ tunu atore bairo jãã caquetibu̶ju̶ata, “Jãã majũã jãã caátiere ĩñarĩ, jãã mu̶jãã cabasapeopee boya,” ĩrã mee jãã ĩña. Tunu bairoa mu̶jãã pu̶ame jããrẽ masĩmirãcũ̶ã, “¿Tie na cabuerije ñujãñuña,” aperã mu̶jãã na caĩwoabojajũ̶goyetirica pũrõrẽ mu̶jãã bootũ̶goñañati? ¿O ti pũrõ ũnorẽ mu̶jããrẽ jãã cajẽninucũrõrẽ mu̶jãã boyati? Tore bairo jẽninucũñama aperã mu̶jããtu̶ caquetibu̶ju̶ñesẽãrĩ majã. 2 Mu̶jãã pu̶ame roque ti pũrõ ũnorẽ bairo caãna majũ mu̶jãã ãniña. Bairi noa ũna camasã, mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori mu̶jãã yeripu̶ tũ̶goñawasoari caroaro cariape mu̶jãã caátiãnierẽ ĩñarĩ, “Pablojãã na cabuerije ñujãñuña,” na caĩpee niña. 3 Bairo jãã caquetibu̶ju̶ro jũ̶gori Jesucristo pu̶ame mu̶jãã yeri wasoao joroque mu̶jãã ásupi. Camasã apeye ũnie buipu̶ na cawoaturo ũnorẽ bairo jũ̶gori mee, Espíritu Santo cacati majũ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori mu̶jãã yeri wasoao joroque mu̶jãã ásupi. Apeye ũ̶tã ũnie bui mee, camasã cũ̶ yarã yeripu̶re woatuu̶re bairo mu̶jãã wasoayupi. 4 Bairi Dios mena jãã catũ̶goñatutuarije jũ̶gori tore bairo cariape mu̶jããrẽ jãã ĩmasĩña, Jesucristo yarã ãnirĩ. 5 Jãã majũ jãã camasĩrĩjẽ jũ̶gori mee, Dios jããrẽ cũ̶ camasĩõjorije jũ̶gori roque tore bairo caroaro jãã átiãnajẽ cu̶timasĩña. 6 Dios pu̶ame roque masĩrĩqũẽrẽ jowĩ, camasãrẽ cawãma wãme cũ̶ caátibojacũrĩqũẽrẽ jãã caquetibu̶ju̶masĩparore bairo ĩ. Cũ̶ caátibojacũrĩqũẽ pu̶ame bui macããjẽ paperapu̶ woaturiquere bairo mee niña. Espíritu Santo jũ̶gori marĩ pupeapu̶ yeri tũ̶goñawasoarique majũ niña. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ na cawoatucũrĩqũẽ ũnie marĩ yasio joroque caátipee majũ niña. Espíritu Santo, Dios Yeri pu̶ame roque marĩ caáticõã ninucũõ joroque caácu̶ majũ niñami. 7 Tie roticũrĩqũẽ ũ̶tããpu̶ Dios cũ̶ cawoaturique pu̶ame nocãrõ tutuaro caasiyabatorije mena etajũ̶goyupa. Bairi israelita majã pu̶ame tiere Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caneató, cũ̶ riapére peeto ũno cũ̶ãrẽ ĩñacãnamu masĩẽsupa. Bairo tutuaro mena caasiyabatomiatacũ̶ãrẽ, jĩcã rũ̶mu̶ caãno, caasiyabatorije capetipee ãñupã. Bairo tie Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ camasã na yasio joroque caátipee pu̶ame caasiyarije mena caetarique caãmata, ¡nocãrõ tutuaro netõrõ to etaetibujiocu̶ti camasãrẽ cawãma wãme Dios cũ̶ caátibojacũrĩqũẽ! Espíritu Santo marĩ yeripu̶ cũ̶ caãnie pu̶ame roque netõjãñurõ caroa niña. 9 Bairo ĩgu̶ ñiña: Jĩcã wãme roticũrĩqũẽ caasiyarije mena caetarique caãmata, ¡nocãrõ tutuaro netõrõ to etaetibujiocu̶ti Dios yaye queti, camasãrẽ, “Carorije wapa mánarẽ bairo mu̶jãã ñiñaña,” cũ̶ caĩrĩqũẽ queti pu̶ame! 10 Bairi Jesucristo yaye cawãma queti mena cajũ̶goyepu̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ marĩ caĩñacõñaata, caãnimajũrĩjẽrẽ bairo mee tuacõãña yua. Bairi Jesucristo yaye queti pu̶ame ñunetõmajũcõãña. 11 Tore bairo caasiyabatorije capetipee yoaro jãñurõ caãnajẽ caãmata, nemojãñurõ caroa majũ niña capetietie Jesucristo yaye queti pu̶ame roque. 12 “Di rũ̶mu̶ ũno Jesucristo yaye queti capetietie niña,” ĩ tũ̶goñarĩ, uwiricaro mano camasãrẽ tiere na jãã quetibu̶ju̶nucũña. 13 Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátatore bairo jãã, jãã áperinucũña. Cũ̶ ãnacũ̶ pu̶ame, “Israelita majã yu̶ riapé caasiyarije capetiro ĩñarema,” ĩ, cũ̶ riapére juti asero mena bu̶gatonucũñañupũ̶. Cũ̶ ãnacũ̶rẽ bairo yasiori jãã quetibu̶ju̶etinucũña camasãrẽ. 14 Bairãpu̶a, ti yu̶tea macããna israelita majã tiere tũ̶gopuoesupa. Ãme cũ̶ãrẽ torea bairo na pãrãmerã cũ̶ã tũ̶gopuoetinucũñama Dios na cũ̶ caquetibu̶ju̶gamirĩjẽrẽ. Na camasĩpeere juti asero caẽñotarore bairo na ẽñotatonucũña. Bairo ãnimirãcũ̶ã, Jesucristo mena na catũ̶goñatutuata roque, tie Dios yaye caroa quetire tũ̶gomasĩjĩãtigarãma. 15 Ãmepũ̶ cũ̶ãrẽ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ cawoaturica tutirire buerã, tũ̶gopuojĩãtietinucũñama. Caroaro na catũ̶gomasĩbujiopeere mai, juti aserore bairo na ẽñotacõã ninucũña na catũ̶goñarĩjẽpu̶re. 16 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ roro cũ̶ caátinucũrĩjẽrẽ pitiri Dios pu̶amerẽ cũ̶ catũ̶gou̶sajũ̶goata, jutirore bairo caẽñotarije peticoagaro yua. Bairo cabairo, caroaro tũ̶gomasĩ jũ̶gogu̶mi yua Dios yaye quetire. 17 Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caátie, bairi Espíritu Santo cũ̶ caátie cũ̶ã jĩcãrõrẽã bairo niña. Bairi noo ũno Espíritu Santo cũ̶ caãmata, ñe ũnie mano caroaro cariape átiãnimasĩñama camasã. 18 Bairo cabairo jũ̶gori yua marĩ nipetiro Jesucristo yarã caãna pu̶ame juti asero ũno mena cabu̶gatoecorãrẽ bairo mee marĩ ãniña. Dios yaye quetire caroaro cariape merẽ marĩ masĩña. Tunu bairoa ẽñoorõrẽ muipu̶ cũ̶ caasirocaturore bairo marĩ cũ̶ã caroaro marĩ caátiãnie, marĩ Quetiupau̶ yaye nocãrõ caroa macããjẽrẽ marĩ áti ĩñonucũña camasãrẽ. Marĩ Quetiupau̶, cũ̶ Yeri Espíritu Santo jũ̶gori marĩ wasoanutuao joroque marĩ átinucũñami marĩ yeri marĩ catũ̶goñarĩjẽrẽ. Bairo cũ̶ caáto jũ̶gori yua, tocãnacã rũ̶mu̶a nemojãñurõ cũ̶rẽ bairo caãnajẽcu̶na marĩ ãninemonutuanucũña.

2 Corintios 4

1 Dios pu̶ame jããrẽ caĩñamai ãnirĩ cũ̶ yaye caroa quetire jãã quetibu̶ju̶netõrotijowĩ camasãrẽ. Bairo cũ̶ caátirotiricarã ãnirĩ jãã pu̶ame tiere paaju̶tiricaro mano caroaro jãã quetibu̶ju̶nucũña. 2 Bairi tunu cañuena yasioropu̶ rorije na caátie ũnie caboborijere jãã boetinucũña. Ĩtorique mena Dios yaye quetire jãã quetibu̶ju̶etinucũña. Diore caĩñapeoecorã ãnirĩ tie queti cũ̶ãrẽ wasoaricaro mano caroaro cariape jãã quetibu̶ju̶nucũña. Tore bairo cariape macããjẽrẽ jãã caquetibu̶ju̶rijere jããrẽ camasĩrã tiere caroaro masĩcõãñama. 3 ¿Bairi jãã caquetibu̶ju̶rijere noa na tũ̶gopuoetinucũñati? Cayasiparã jeto tiere tũ̶gopuoetinucũñama Jesucristo camasãrẽ cũ̶ canetõrĩjẽ quetire. 4 Cariape na catũ̶gogaetie bui, ati yepa macããcũ̶ quetiupau̶ wãtĩ pu̶ame caroaro na catũ̶gomasĩbujiopeere catũ̶gomasĩẽnarẽ bairo na átiẽñotayami. Bairi caĩñapãmasĩẽna muipu̶ cũ̶ caasibatorijere na caĩñacãnamumasĩẽtĩnucũrõrẽã bairo na cũ̶ã Jesucristo yaye nocãrõ caroa quetire di rũ̶mu̶ ũno tũ̶gomasĩẽtĩnucũñama. Nocãrõ caroú̶, Dios catutuau̶ cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere bairo caãnajẽcu̶cu̶ yaye quetire na tũ̶gomasĩẽtĩõ joroque átinucũñami wãtĩ. 5 Jãã pu̶ame, jãã majũã jãã caátiere na ĩroáto ĩrã mee, mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶netõnucũña. Jesucristo marĩ Quetiupau̶ jĩcãũ̶ã cũ̶ caãnierẽ quetibu̶ju̶rã jãã átinucũña. Bairi jãã pu̶ame mu̶jããrẽ capaabojarã, caju̶áti majãrẽ bairo jãã ãninucũña, Jesucristore jãã caĩñamairĩjẽ jũ̶gori yua. 6 Dios pu̶ame cawãmapau̶pu̶re ati yepa naitĩãrõ caãnimirĩcãrõrẽ to busuo joroque ásupi. Cũ̶ã niñami ãme cũ̶ãrẽ marĩ yeri canaitĩãrõpu̶ caãnierẽ bairo marĩ caãnajẽ cu̶tiere cabusuropu̶ to ãnio joroque caácu̶ majũ. Tore bairo átinucũñami Dios, cũ̶ macũ̶ Jesucristo nocãrõ cañuu̶ caroaro cũ̶ caátiere ĩñarĩ bero, Dios cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere marĩ camasĩparore bairo ĩ Jesucristo jũ̶gori. 7 Bairi atie Dios nocãrõ cũ̶ catutuarijere jãã camasĩnucũrĩjẽ pu̶ame, cawapacu̶tie netõjãñurõ jããrẽ cañurĩjẽ niña. Bairo tiere masĩrĩ aperã camasãrẽ na jãã quetibu̶ju̶netõnucũña. Bairo caquetibu̶ju̶rã nimirãcũ̶ã, ati rupau̶ pu̶amerã catutuaenarẽ bairo caãna jãã ãniña, ríiru̶ cawatiyasiparu̶re bairo yua. Bairo jãã cabaiãnierẽ ĩñarĩ nipetiro camasã, “Na catutuarije jũ̶gori mee, Dios cũ̶ catutuarije jũ̶gori roque tore bairo quetibu̶ju̶ masĩñama,” jãã ĩ masĩnucũñama. 8 Ati yepapu̶re ãna, roro popiye jãã bainucũña. Bairo cabairã nimirãcũ̶ã, “¿dope bairo marĩ bairãti?” di rũ̶mu̶ ũno jãã ĩ tũ̶goñaetinucũña. Tunu bairoa roro popiye jãã cabairije mena tũ̶goña yapapuamirãcũ̶ã, di rũ̶mu̶ jãã quetibu̶ju̶ jãnaetinucũña. 9 Roro popiye jãã tãmu̶o joroque jãã átiepenucũñama. Bairo roro na caána jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame di rũ̶mu̶ ũno jãã aweyoetinucũñami. Jããrẽ capajĩãmasĩrã nimirãcũ̶ã, jãã yeri pu̶amerẽ dope átiyasiomasĩẽtĩñama. 10 Bairi noo jãã caánucũrĩpau̶ cãrõ jãã cũ̶ã Jesucristo roro na cũ̶ caátiecogaricarorea bairo roro cayasicoaparãrẽ jãã ãnicotenucũña jãã wapana jũ̶gori. Bairo Jesucristo cũ̶ cabairiquere bairo jãã cũ̶ã roro popiye tãmu̶omirãcũ̶ã, caroaro cũ̶ caãnajẽ cu̶tie macããjẽ cũ̶ãrẽ jãã áti ĩñomasĩnucũña camasãrẽ. 11 Tunu bairoa jãã nipetiro, tocãnacã rũ̶mu̶a capajĩãecoparãrẽ bairo jeto jãã ãninucũña, Jesucristo yarã ãnirĩ. Bairo cabairã nimirãcũ̶ã, caroaro Jesucristo cũ̶ catutuarijere camasãrẽ caáti ĩñoparã jãã ãniña ati rupau̶ cayasipa rupau̶ mena. 12 Tore bairo jãã pu̶ame Jesucristo yaye quetire quetibu̶ju̶rã, roro jãã tãmu̶onucũña. Bairo jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, jãã caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori mu̶jãã pu̶ame yeri capetietiere cacũ̶goparã majũ mu̶jãã ãniña. 13 Bairo Dios jããrẽ cũ̶ cacotemasĩnucũrĩjẽrẽ tũ̶goñatutuari uwiricaro mano jãã quetibu̶ju̶nucũña cũ̶ yaye quetire. Torea bairo ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Dios mena tũ̶goñatutuari cũ̶ yaye quetire uwiricaro mano camasãrẽ na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña,” ĩ woatuyupi. 14 Bairi cariape merẽ marĩ masĩña: Dios pu̶ame, Jesucristo cũ̶ cariacoamiatacũ̶ãrẽ cũ̶ catitunuo joroque cũ̶ caátatorea bairo jãã cũ̶ãrẽ jãã catiogu̶mi. Bairo jãã catiori bero mu̶jãã jĩcãrõã marĩ neágu̶mi cũ̶ caãno u̶mu̶recóopu̶ yua. 15 Nipetiro popiye jãã catãmu̶orĩjẽ bainucũña, caroaro mu̶jãã canetõmasĩpeere ĩrõ. Bairo mu̶jãã mena macããna aperã nemojãñurõ Cristore catũ̶gou̶sarã na caãninemoata, nemojãñurõ Dios cũ̶ãrẽ cũ̶ na cabasapeopee cũ̶ã nigaro, nocãrõ marĩ mena cañuu̶ cũ̶ caãno jũ̶gori. 16 Bairi popiye baimirãcũ̶ã, jãã pu̶ame cayeritutuaenarẽ bairo jãã tũ̶goña yapapuaetinucũña. Ati rupau̶ mena tocãnacã rũ̶mu̶a cabu̶cu̶a jũ̶goyecu̶na nimirãcũ̶ã, jãã yeri jãã catũ̶goñarĩjẽ pu̶ame nemojãñurõ jõpu̶ame cawãma yeri majũ cacũ̶gorã jãã ãnijũ̶goyecu̶tinucũña. 17 Bairopu̶a atie, ati yepapu̶ ãna roro popiye jãã catãmu̶onucũrĩjẽ capetipee niña. Bairi ñe mee niña jããrẽ. Bairo popiye baimirãcũ̶ã, cabero netõjãñurõ caroa capetietipeere cacũ̶goparã majũ jãã ãniña. 18 Bairo cabairo jũ̶gori bu̶tioro majũ ati yepa macããjẽ caãnierẽ jãã ĩroaetinucũña. Bairi ãme marĩ caĩñaetinucũrĩjẽ u̶mu̶recóo macããjẽ Dios marĩ cũ̶ cajopee pu̶amerẽ jãã ĩroanucũña. Ati yepa macããjẽ capetipee majũ niña. U̶mu̶recóopu̶ macããjẽ roque tocãnacã rũ̶mu̶a caãnicõãninucũpee majũ niña.

2 Corintios 5

1 Bairi marĩ rupau̶ pu̶ame ati yepa macãã wiire bairo niña. Ti wii caboarorea bairo caboapa rupau̶ majũ niña. Bairo marĩ rupau̶ caboamiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame roque caroa rupau̶ majũ marĩ qũẽnogu̶mi u̶mu̶recóopu̶. Ti rupau̶ pu̶ame di rũ̶mu̶ ũno caboaeti rupau̶, capetieti rupau̶ majũ nigaro. Camasã na caáta rupau̶ mee nigaro. Tiere merẽ caroaro marĩ masĩcõãña. 2 Bairi marĩ pu̶ame ati rupau̶ mena ãna, marĩ ju̶tinucũña. ¡Tame! Merẽ ãmea u̶mu̶recóo macãã rupau̶ marĩ ya rupau̶ caãnipa rupau̶pu̶ roquere marĩ ãnicõãgamiña. 3 Ti rupau̶ cawãma rupau̶ cũ̶go wasoari cawãma jutii cajãñawasoarãrẽ bairo marĩ ãnigarã. Bairi carupau̶ mánarẽ bairo marĩ ãmerĩgarã yua u̶mu̶recóopu̶re. 4 Bairi ati yepapu̶ ãna mai, marĩ yeri jĩnijãnucũña, roro cayapapuanucũrã ãnirĩ. Marĩ pu̶ame marĩ rupau̶re cajutiwe ecorãrẽ bairo marĩ ãnigaetiya. Torea bairo Dios marĩrẽ cawãma rupau̶ cũ̶ cajããwasoaro roquere marĩ boya. Bairo Dios marĩ cũ̶ caáto ati rupau̶ cayasimiatacũ̶ãrẽ, cawãma rupau̶ pu̶ame ãnijũ̶gogaro yua. 5 Dios pu̶ame roque tore bairo marĩ cabaimasĩpeere marĩ qũẽnoyubojau̶ átiyami u̶mu̶recóopu̶re. Cũ̶ã, marĩ jowĩ cũ̶ Yeri Espíritu Santo cũ̶ãrẽ, cawãma rupau̶ mena marĩ cacaticõãnipeere marĩ cacũ̶gomasĩparore bairo ĩ yua. 6 Bairi marĩ pu̶ame Dios mena marĩ tũ̶goñatutuacõãniña. Ati rupau̶ marĩ caãnijũ̶gori rupau̶ mena ãna, marĩ Quetiupau̶ tu̶pu̶ caãmerãrẽ bairo caãna marĩ ãniña. 7 Ãmerẽ mai, cũ̶ marĩ ĩñaetinucũña. Bairo cũ̶rẽ caĩñaena nimirãcũ̶ã, cũ̶ mena marĩ tũ̶goñatutuacõãña. 8 Ati rupau̶re marĩ pitigacu̶pu̶, jicoquei marĩ Quetiupau̶ tu̶pu̶ marĩ caãniparore bairo ĩrã. 9 Bairi tocãnacãni jãñurĩpu̶a marĩ Quetiupau̶ marĩrẽ cũ̶ caĩñau̶seanipeere marĩ bonucũña. Tore bairo marĩ boya, ati rupau̶ marĩ cacũ̶gori rũ̶mu̶ caãno, o cũ̶tu̶ u̶mu̶recóopu̶ marĩ caãmatacũ̶ãrẽ yua. 10 Marĩ nipetiro Jesucristo cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caãno, ati yepapu̶ ãna tocãnacã wãme marĩ caátajere, cũ̶rẽ caĩñabese ecoparã majũ marĩ ãniña. Ti rũ̶mu̶ caãno ati rupau̶ mena ãna, caroa wãme, o rori wãme marĩ caáta wãme cãrõ ĩñacõñarĩ, tie wapa marĩ wapa jogu̶mi. 11 Bairi, “Marĩ Quetiupau̶re nipetiro camasã cũ̶ na canu̶cũ̶bu̶goro boya,” ĩ tũ̶goñarĩ, camasãrẽ Cristo yaye quetire na masĩõ joroque jãã átijĩãtiganucũña. Tore bairo caroaro cariape jãã catũ̶goñanucũrĩjẽrẽ Dios cũ̶ã masĩcõãñami. Bairi mu̶jãã cũ̶ã tiere mu̶jãã camasĩrõ ñuña. 12 Mu̶jããrẽ tunu atore bairo jãã caquetibu̶ju̶ata, “Jãã majũã jãã caátiere ĩñarĩ mu̶jãã cabasapeopee boya,” ĩrãrẽ bairo mee jãã ĩña. Bairo pu̶ame mu̶jãã caátore borã jãã ĩña: Jãã caátiãnierẽ caroaro masĩcõñarĩ, “Cariape quetibu̶ju̶yama Pablojãã,” aperã ricaati caquetibu̶ju̶rãrẽ na mu̶jãã caĩquetibu̶ju̶masĩpee ũnierẽ borã jãã ĩña. Tore bairo átimasĩẽtĩmirã, ricaati caquetibu̶ju̶rã pu̶ame, “Cañurã niñama,” ĩnucũñama, camasãrẽ na rupau̶ bui macããjẽ jetore caĩñarã nimirãcũ̶ã. Camasã na yeri na catũ̶goñarĩjẽpu̶re masĩẽtĩmirãcũ̶ã, tore bairo ĩ bu̶su̶nucũñama. 13 Na ũna jããrẽ, “Mecũ̶rã baiyama,” jãã na caĩmiatacũ̶ãrẽ, jãã pu̶ame Dios yaye macããjẽrẽ ána jãã átiya. Ape watoara caroaro cariape jãã caátiere mu̶jãã caĩñaata, caroaro mu̶jãã caátiãnimasĩpeere ána jãã átinucũña. 14 Jesucristo bu̶tioro marĩrẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ tũ̶goñarĩ popiye baimirãcũ̶ã, cũ̶ caborore bairo jãã átiãnajẽ cu̶tinucũña. Jesucristo jĩcãũ̶ã marĩ nipetiro popiye marĩ cabaibujioriquere marĩ riabojayupi. Bairi cũ̶ mena cariaricarãrẽ bairo marĩ tuaya. Bairo cũ̶ cariabojariquere cariape jãã camasĩjũ̶goricapau̶pu̶ina yua, tocãnacã rũ̶mu̶a cũ̶ carotirore bairo jeto jãã átinucũña. 15 Marĩ carorije wapare netõgu̶, marĩ riabojayupi Jesús. Bairo tiere tũ̶goñarĩ marĩ majũã marĩ cabooro caáperiparã marĩ ãniña. Marĩ Quetiupau̶ marĩ carorije wapare riabojari bero cacatitunurĩcũ̶ cũ̶ carotirore bairo jeto caátiparã marĩ ãniña. 16 Bairi jãã pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããna, aperã camasãrẽ bui macããjẽ na rupau̶re na caĩñabeserore bairo jãã áperinucũña. Mai, cajũ̶goyepu̶re torea bairo yu̶ tũ̶goñarĩqũẽ cu̶timiwũ̶. “Jesucristo, cabu̶goro macããcũ̶ ãcũ̶mi,” ñi tũ̶goñanucũmiwũ̶ yu̶ cũ̶ã. Ãmerẽ yua, bairo mee yu̶ tũ̶goñaña. 17 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Jesucristore catũ̶gou̶sajũ̶gou̶ ape yeri cacũ̶gou̶pu̶ niñami. Roro cũ̶ caátinucũrĩqũẽrẽ caátijãnarĩcũ̶pu̶ niñami. Bairo roro cajũ̶goyepu̶ cũ̶ caátiãnajẽrẽ pitiri bero, caroa macããjẽ jeto caátiãninucũũ̶ majũ tuayami yua. 18 Atie nipetirije Dios marĩ cũ̶ caju̶átie, marĩ cũ̶ caátibojarije niña. Cũ̶ pu̶ame jĩcã yeri pũnarẽ bairo cũ̶ mena marĩ ãnio joroque marĩ ásupi Jesucristo marĩ Quetiupau̶ jũ̶gori. Tunu bairo nipetiro camasã cũ̶ mena jĩcã yeri pũnaacu̶narẽ bairo na ãnio joroque ĩ, cũ̶ yaye quetire jãã quetibu̶ju̶netõrotiwĩ. 19 Bairo pu̶ame ĩgu̶ ñiña: Dios pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããna nipetirore Jesucristo mena na catũ̶goñatutuaro jũ̶gori cũ̶ mena jĩcã yeri pũnaacu̶narẽ bairo na ãnio joroque ácu̶ baiyami. Camasã roro na caátinucũrĩjẽrẽ na netõbojagu̶mi Dios, Jesús mena na catũ̶goñatutuata. Tie caroa quetire camasã na camasĩparore bairo ĩ, jãã quetibu̶ju̶netõrotiwĩ. 20 Bairi Jesucristo yaye quetire cabuerã, cũ̶ cacũrĩcãrã majũ jãã ãniña. Mu̶jããrẽ Dios cũ̶ majũã cũ̶ caátirotirijere, jãã jũ̶gori mu̶jããrẽ tore bairo átirotiyami: Dios mena bu̶su̶qũẽnoña. Cũ̶ mena jĩcã yericu̶narẽ bairo ãnajẽcu̶sa. 21 Cristo carorije caápei cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, marĩ carorije wapa cũ̶ riao joroque ásupi Dios. Bairo cũ̶ ásupi cũ̶ macũ̶rẽ, carorije wapa mánarẽ bairo marĩ cũ̶ caĩñaparore bairo ĩ.

2 Corintios 6

1 Bairi yua, jãã pu̶ame Dios yaye paariquere caju̶átinemorãrẽ bairo caãna ãnirĩ mu̶jããrẽ jãã ĩña: Dios nocãrõ cañuu̶ ãnirĩ mu̶jãã cũ̶ caju̶átiãnierẽ ĩñateeticõãña. 2 Torea bairo ĩcũñupĩ Dios cũ̶ ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Yoaro mee yu̶re mu̶ cajẽnirĩjẽrẽ mu̶ yu̶ tũ̶gobojagu̶. Bairo mu̶ tũ̶gobojari yua, camasãrẽ yu̶ canetõrĩ rũ̶mu̶rẽ mu̶ yu̶ ju̶átinemogu̶,” ĩ quetibu̶ju̶yupi cũ̶ ya tutipu̶re. Bairi ãmea ãno baiya Diore marĩ catũ̶gou̶samasĩpa rũ̶mu̶ majũ. ¡Ãmea Dios marĩ carorije wapare cũ̶ canetõrĩ rũ̶mu̶ majũ ãno baiya! 3 Bairi jãã pu̶ame noa ũnarẽ jĩcãni ũno roro jãã áti ĩñoetinucũña. Jãã paarique cawapa manie, cabu̶goro macããjẽrẽ bairo to tuaeticõãto ĩrã, roro aperãrẽ jãã áti ĩñoetinucũña. 4 Bairo pu̶ame roque jãã átinucũña: Nipetiro dise ũnie jãã caáti wãme cãrõ Dios paabojari majã jãã caãnierẽ jãã áti ĩñoãninucũña. Popiye tãmu̶omirãcũ̶ã, tũ̶goñaenarẽ bairo tiere caroaro mena jãã nu̶cãcõãnucũña. Tunu bairoa jããrẽ caru̶sarijere, jããrẽ roro na caátigarije cũ̶ãrẽ caroaro mena jãã tũ̶goñanetõcõãnucũña. 5 Tunu apeyera roro jãã na cabape eperije, roro preso jorica wiiripu̶ jãã na cacũeperije cũ̶ãrẽ jãã nu̶cãnetõcõãnucũña. Jããrẽ roro átigarã, aperã neñarĩ na caawajatuti epenucũrĩjẽ, apeye tutuaro jãã capaanucũrĩjẽ, popiye ñamii cũ̶ãrẽ jãã cawu̶goa tãmu̶onucũrĩjẽ, jãã caau̶atãmu̶onucũrĩjẽ, tie nipetirijere jãã nu̶cãnetõcõãnucũña. Tore bairo caroaro jãã canu̶cãmasĩrĩjẽ jũ̶gori Diore paabojari majã jãã caãnierẽ jãã ĩñonucũña. 6 Torea bairo caroarã jãã yeri jãã caãnajẽ cu̶tie, cariape macããjẽ queti caroaro jãã catũ̶gomasĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ camasãrẽ jãã áti ĩñoãninucũña. Tunu bairoa patowãcãrĩcãrõ mano caroaro yeri jõrõ caãna ãnirĩ camasãrẽ caroaro na jãã ju̶átinemonucũña. Tunu bairo Espíritu Santo jãã mena cũ̶ caãno jũ̶gori caroaro cariape ĩtoricaro mano camasãrẽ jãã camairĩjẽ jũ̶gori nipetiro camasã masĩñama Dios yarã paabojari majã jãã caãnierẽ. 7 Tunu bairoa jãã caquetibu̶ju̶rije cariape macããjẽ quetire, Dios cũ̶ catutuarije jãã mena caãno jũ̶gori nipetiro camasã masĩñama Dios yarã paabojari majã jãã caãnierẽ. Bairi jãã pu̶ame cariape ãnimasĩrĩ yua, wãtĩrẽ jãã canetõnu̶cãpeere, o jãã camasatoye cu̶tipee cũ̶ãrẽ jãã cũ̶gonucũña. Tie, cariape ãnimasĩrĩqũẽ pu̶ame jãã besure bairo caãnie majũ niña. Tie jũ̶gori di rũ̶mu̶ ũno jãã wapana roro jããrẽ na caátigaro jãã ẽñotamasĩnucũña. 8 Bairi camasã pu̶ame ape rũ̶mu̶rẽ jãã ĩroanucũñama. Ape rũ̶mu̶ caãnorẽ bu̶tioro jãã ĩñatenucũñama. Ape rũ̶mu̶ caãno caroaro bu̶su̶nucũñama jãã caátiãnierẽ. Ape watoare roro bu̶su̶painucũñama jãã caátiãnierẽ. Ape rũ̶mu̶rẽ caĩtopairãrẽ bairo jãã ĩñanucũñama, caroaro cariape jãã caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ. 9 Tunu bairoa caroaro jããrẽ camasĩrã nimirãcũ̶ã, ape majã na camasĩẽna ũnarẽ bairo jãã ĩñanucũñama. Cariacoanarẽ bairo tũ̶goñamirãcũ̶ã, jãã masacu̶ti ãnijũ̶gonucũña. Apeyera popiye jãã baio joroque átimirãcũ̶ã, jãã pajĩãreetinucũñama bairãpu̶a. 10 Tunu bairoa yapapuarãrẽ bairo baumirãcũ̶ã, tocãnacã rũ̶mu̶a jãã u̶seanicõã ninucũña. Tunu apeyera cabopacarãrẽ bairo nimirãcũ̶ã, jãã caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori capããrã camasãrẽ cabopacaenarẽ bairo na ãnio joroque na jãã átinucũña. Tunu ñe ũnie cacũ̶goenarẽ bairo baumirãcũ̶ã, nipetiro jãã cũ̶gocõãña jããrẽ caru̶sarijere. 11 Yu̶ yarã Corinto macããna, cariape ĩtoricaro mano jĩcãrõ tũ̶ni jãã cabairijere mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶ya. Jãã camasã cu̶tiãnie nipetirijere mu̶jãã masĩõ joroque jãã quetibu̶ju̶ya. 12 Jãã pu̶ame mu̶jãã mena ricaati wãme jãã tũ̶goñarĩqũẽ cu̶perinucũña. Mu̶jãã pu̶ame roque jããrẽ roro ricaati tũ̶goñarĩqũẽ ũnie mena jãã mu̶jãã ĩña ãninucũña mu̶jãã yeripu̶ mena. 13 Bairi mu̶jããrẽ atore bairo yu̶ átirotiya, jĩcãũ̶ capacu̶ cũ̶ pũnaarẽ beyou̶, cũ̶ caátirotirore bairo yua: Yu̶ mena caroaro tũ̶goñarĩqũẽcu̶sa. Ricaati wãme yu̶re tũ̶goña macãẽtĩcõãña. Yu̶, mu̶jãã mena caroaro yu̶ catũ̶goñau̶seanirõrẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã caroaro tũ̶goñarĩqũẽcu̶sa yu̶ menarẽ. 14 Jesucristo yaye quetire catũ̶gou̶saena mena ãnijesoeticõãña. Dope bairo caroa, carorije mena jĩcãrõ ãnimasĩẽtĩña. Tunu bairo cabusurije cũ̶ã busumirõcũ̶ã, canaitĩãrĩjẽ mena jĩcãrõ ãmerĩnucũña. 15 Torea bairo Jesucristo wãtĩ mena jĩcãrõ tũ̶nia na caãmeo u̶seanipee maniña. Bairi apei Jesucristore catũ̶gou̶sau̶ cũ̶ã apei catũ̶gou̶saecu̶ mena caroaro jĩcãrõ ãnimasĩẽtĩñama. 16 Tunu bairoa apeyera ñe ũnie jũ̶gori Dios ya wii ñubuerica wii pu̶ame aperã na jũ̶gũẽãrẽ na cañubuerije macããjẽ mena jĩcãrõ ãnijesomasĩẽtĩña. Marĩã, Dios, cacati majũ ya wiire bairo caãna majũ marĩ ãniña. Cũ̶ majũ cũ̶ã atore bairo ĩñupĩ marĩ mena cũ̶ caãnipeere: “ ‘Na mena ãcũ̶, na watoapu̶ yu̶ ãniñesẽãgu̶ ti yepapu̶re. Yu̶a, na pacu̶ Dios majũ yu̶ ãnigu̶. Bairi na pu̶ame yu̶ ya poa macããna majũ nigarãma jĩcã macãrẽ bairo yua,’ ĩñupĩ Dios. 17 Tunu apeyera bairi atore bairo ĩnemoñami marĩ Quetiupau̶: ‘Carorã watoare ãmerĩcõãña. Na watoare tocãrõã witiweyocõãña. Tunu bairoa carorije ũnie cañuetie cũ̶ãrẽ peeto ũno ápericõãña. Bairo mu̶jãã caáto roque yua, yu̶ yarã majũ mu̶jãã yu̶ átigu̶. 18 Bairo mu̶jãã átiri, yu̶ pu̶ame mu̶jãã pacu̶ majũ yu̶ ãnigu̶. Mu̶jãã pu̶ame yu̶ pũnaa caũ̶mu̶a, carõmia cũ̶ã, yu̶ pũnaa majũ mu̶jãã ãnigarã yua,’ ĩ quetibu̶ju̶yami marĩ Quetiupau̶ nocãrõ catutuau̶ majũ yua,” ĩ woatuyupa Dios cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ cũ̶ ya tutipu̶.

2 Corintios 7

1 Bairi yu̶ yarã, yu̶ camairã, atie mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije pu̶ame tirũ̶mu̶pu̶a Dios caroaro marĩ cũ̶ caátiga jũ̶goyeticũrĩqũẽ majũ niña. Tore bairo cabairo jũ̶gori marĩ pu̶ame, roro marĩ baio joroque caátiere caátiecoeticõã ninucũparã marĩ ãniña. Marĩ yerire caroaro u̶gueri manorẽ bairo cacũ̶goparã marĩ ãniña. Marĩ rupau̶ cũ̶ãrẽ torea bairo cacũ̶goparã marĩ ãniña. Diore cũ̶ tũ̶gou̶sari, ñe ũnie wapa mána caroarã majũ cũ̶ caĩñajoro caãniparã marĩ ãniña. 2 Jãã mena asiaeticõãña. ¡Mu̶jãã yeripu̶ jããrẽ bootũ̶goñaña! Jãã pu̶ame noa ũna mena roro na jãã ãmerĩnucũwũ̶. Tunu bairoa noa ũnarẽ roro jãã áperinucũwũ̶. Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶rẽ jãã ĩtoñesẽãẽpũ̶. 3 Atiere yu̶ caĩbu̶su̶ata, mu̶jããrẽ roro bu̶su̶paicotei mee ñiña. Merẽ bairina mu̶jããrẽ cajũ̶goyepu̶ ñi quetibu̶ju̶wu̶: Mu̶jãã, yu̶ mena jĩcã yericu̶narẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña. Catiãna, jĩcã poa marĩ ãniña. Marĩ cariaro beropu̶ cũ̶ãrẽ, jĩcã poa marĩ ãnigarã. 4 Bairi caroaro cariape mena mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ya, mu̶jããrẽ caroaro camasĩ ãnirĩ. Tunu bairoa caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ masĩrĩ bu̶tioro majũ yu̶ tũ̶goña u̶seaniña mu̶jãã mena yua. Popiye yu̶ cabairije watoa to ãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ yeri ñuña. Bairo caroaro yeri ñurĩ yua, mu̶jãã mena pairo yu̶ tũ̶goña u̶seaniña. 5 Ato Macedonia yepapu̶ jãã caetaricaro beropu̶ina mai, di rũ̶mu̶ jãã yeri jãẽtĩmajũcõãña. Popiye jãã cabainucũrĩjẽ tocãnacãũ̶pu̶a nicõã cotenucũña jããrẽ. Tie jũ̶gori roro tãmu̶onucũrĩ yua, bu̶tioro jãã yeri uwitũ̶goñarĩqũẽ mena jãã ãninucũwũ̶. 6 Tore bairo jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, aperã cayapapuarãrẽ na tũ̶goñatutuawẽpũ̶õ joroque caácu̶, Dios pu̶ame jãã tũ̶goñawẽpũ̶õ joroque jãã ámi marĩ yau̶ Tito cũ̶ caetarije jũ̶gori yua. 7 Bairãpu̶a cũ̶ caetarije jũ̶gori jeto meerẽ ĩñarĩ, jãã yeri tũ̶goñawẽpũ̶wũ̶. Cũ̶ cũ̶ã caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ ĩñarĩ, nocãrõ mu̶jãã mena cũ̶ catũ̶goñau̶seanirĩjẽrẽ ĩñarĩ, jãã cũ̶ã jãã yeri tũ̶goña u̶seaniwũ̶. Bairi cũ̶ pu̶ame jããrẽ bu̶tioro mu̶jãã caĩñagarije queti cũ̶ãrẽ jãã quetibu̶ju̶wĩ Tito. Tunu bairoa roro popiye mu̶jãã jũ̶gori yu̶ cabairijere tũ̶gori, bu̶tioro mu̶jãã catũ̶goña yapapuarije cũ̶ãrẽ jãã quetibu̶ju̶wĩ. Tie nipetirije quetire tũ̶gori roque yua, nemojãñurõ yu̶ tũ̶goña u̶seaninucũña. 8 Cajũ̶goyepu̶ mu̶jãã yu̶ cawoajorica carta jũ̶gori mu̶jãã yapapuao joroque mu̶jãã yu̶ ápu̶ mai. Bairo mu̶jãã baio joroque átimicũ̶ã, yu̶ pu̶ame ãmerẽ yu̶ yapapuaetinucũña. Baipu̶a, cajũ̶goyepu̶ ti cartare yu̶ cawoaturi rũ̶mu̶rẽ bu̶tioro yu̶ tũ̶goña yapapuawu̶. Bairopu̶a, yoaroaca mee mu̶jãã yapapuao joroque ásupa yu̶ carta pu̶ame yua. 9 Bairi ãmerẽ yu̶ tũ̶goña u̶seanijãñuña. Ti carta mu̶jããrẽ yapapuao joroque caátaje meerẽ yu̶ u̶seaniña baipu̶a. Yu̶ cawoajoriquere tũ̶gori yua, mu̶jãã carorijere yapapua tũ̶goñarĩ, Dios pu̶amerẽ cũ̶ mu̶jãã catũ̶gou̶sariquere masĩrĩ, bu̶tioro yu̶ u̶seaniña. Bairo cũ̶rẽ cũ̶ tũ̶gou̶sari yua, popiye bai yapapuamirãcũ̶ã, cũ̶ caborore bairo jeto mu̶jãã átiãninucũña. Bairo mu̶jãã caátiãnierẽ ĩñarĩ, “Narẽ roro marĩ ápeyupa,” jãã ĩ tũ̶goña u̶seaninucũña yua. 10 Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶rẽ roro popiye cũ̶ tãmu̶o joroque átimasĩñami Dios, roro cũ̶ caátinucũrĩjẽrẽ cũ̶ capitimasĩparore bairo ĩ. Bairo cũ̶ cayeri wasoata, qũĩña jesoyami Dios. Bairo roro cũ̶ caátiere cũ̶ capitiro ĩñarĩ yua, Dios cũ̶ netõgu̶mi roro cũ̶ cabaibujiopeere. Yasiricaropu̶ ápérigu̶mi. Bairi dope bairo pu̶ame ĩ yapapua masĩã mano yua. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, ni ũcũ̶ roro popiye cũ̶ yaye wapa baiyapapuamicũ̶ã, Dios mena cũ̶ cabu̶su̶qũẽnoeticõãta, yasicoagu̶mi. 11 Roro popiye mu̶jãã tãmu̶o joroque mu̶jãã cũ̶ caátinucũrĩjẽrẽ mu̶jãã canu̶cãnetõcõã nucũrĩjẽrẽ ĩñarĩ u̶seaninucũñami mu̶jãã mena Dios. ¡Popiye mu̶jãã catũ̶goñayapapuaro bero ape yeri mu̶jãã tũ̶goñao joroque caátajere tũ̶goñañijate! Bairi mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶woajoriquere bueri bero, tie caĩrõrẽ bairo nu̶cũ̶bu̶gorique mena mu̶jãã tũ̶goyupa. Tunu bairoa yu̶ cũ̶ãrẽ nu̶cũ̶bu̶gorique mena caroaro yu̶ mu̶jãã tũ̶goẽñotayupa aperã yu̶re roro na caĩbujiopeere yua. Bairi yua roro mu̶jãã caátinucũrĩjẽ mena tũ̶goña yapapuari yoaro mee tiere mu̶jãã cũñupã carorijere. Bairo roro mu̶jãã caátinucũrĩjẽ mena tũ̶goña uwiri, yu̶ pu̶ame mu̶jãã mena yu̶ caãno mu̶jãã bootũ̶goñañupã. Bairo tũ̶goña uwiri, roro caácu̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ãrẽ mu̶jãã cabeyogaetimirĩcũ̶rẽ yua tutuaro mena cũ̶ mu̶jãã beyoyupa. Tore bairo mu̶jãã caátipetimasĩrĩjẽ jũ̶gori yua, “Carorijere caboena niñama,” mu̶jãã ĩ ĩñagarãma aperã camasã. 12 Bairo mu̶jããrẽ woajou̶, roro caátacu̶re, bairi cũ̶ pacu̶ roro caátiecoricu̶ jeto meerẽ tũ̶goñarĩ yu̶ woajowu̶. Mu̶jãã cũ̶ãrẽ tũ̶goñarĩ tore bairo yu̶ quetibu̶ju̶ woajowu̶. Dios cũ̶ caĩñajoropu̶ jããrẽ caroaro mu̶jãã catũ̶gou̶sarijere mu̶jãã masĩõ joroque ĩ, ti cartare mu̶jãã yu̶ woajowu̶. 13 Atie jããrẽ mu̶jãã camaitũ̶goñarĩjẽrẽ queti tũ̶gori bero, jãã yeri tũ̶goñatutuacõãña. Bairãpu̶a tie jũ̶gori jeto meerẽ tũ̶gori jãã yeri tũ̶goñatutuaya. Tito cũ̶ã, caroaro mena cũ̶ mu̶jãã cabocáriquere cũ̶ cau̶seanirĩjẽrẽ ĩñarĩ, jãã cũ̶ã bu̶tioro jãã yeri tũ̶goña u̶seaniña. Bairi mu̶jãã pu̶ame Titore cũ̶ yeri ñuo joroque cũ̶ mu̶jãã ásupa tunu. 14 Merẽ Tito mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ caápáro jũ̶goyepu̶a, “Caroaro mu̶ bocágarãma Corinto macããna,” cũ̶ ñi quetibu̶ju̶ jũ̶goyetiwu̶. Bairi cũ̶ yu̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo caroaro mena cũ̶ mu̶jãã bocáyupa Titore. Yu̶ pu̶ame cariape jeto tocãnacãnia ñi bu̶su̶nucũña. Di rũ̶mu̶ ũno mu̶jããrẽ caĩtou̶re bairo ñietinucũña. Bairi mu̶jãã cabairijere Titore yu̶ caĩquetibu̶ju̶ricarea bairo cariape baiyupa. 15 Tunu bairoa cũ̶ pu̶ame, cũ̶ mu̶jãã caátajere tũ̶goñarĩ, mu̶jããrẽ tũ̶goñamaijãñunucũñami, nocãrõ nu̶cũ̶bu̶gorique mena cũ̶ bocári, cũ̶ caĩrĩjẽrẽ mu̶jãã catũ̶gou̶sarique jũ̶gori. 16 ¡Bairi caroaro mu̶jãã caátijũ̶gocõãnipeere tũ̶goñarĩ, bu̶tioro majũ yu̶ u̶seaniña!

2 Corintios 8

1 Bairi ãmerẽ apeyera, yu̶ yarã mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶gaya nocãrõ Dios cũ̶ camairĩjẽ jũ̶gori ñubueri majã Macedonia macããna caroaro na caátiãnierẽ. 2 Na pu̶ame roro popiye majũ wãtĩ na cũ̶ caátieco rotimiatacũ̶ãrẽ, caroaro u̶seanirĩqũẽ mena tũ̶gou̶sacõã ninucũñama. Tunu bairoa cabopacarã majũrẽ bairo nimirãcũ̶ã, cabopacaenarẽ bairo pairo jĩcãrõ tũ̶ni Diore na cajorijere jonucũñama. Aperãrẽ na cacũ̶gorije mena na ju̶átinemonucũñama. 3 Yu̶ cũ̶ã tore bairo na caátiere ñiñanucũwũ̶. Na cacũ̶goro cãrõ na cacũ̶gorijere na jomasĩnucũñama aperã cabopacarãrẽ. Ape watoara na cacũ̶goro netõjãñurõ na jonucũñama cabopacarãrẽ. Na caboro, na caátimasĩrõ tore bairo átinucũñama aperãrẽ. Bairi tiere yu̶ masĩjãñuña. 4 Bairo caátimasĩrã ãnirĩ jãã cũ̶ãrẽ bu̶tioro tie dinerore na caju̶átie macããjẽrẽ jãã cañebojaro bomiwã. Dios ya poa macããna Jerusalén macããnarẽ ju̶átigarã, bu̶tioro tiere jãã cañebojarore bomiwã. 5 Na pu̶ame jãã catũ̶goñarõ netõjãñurõ caroaro ju̶átinemomasĩwã. Caãnijũ̶goro na majũ yerire cũ̶ jorãrẽ bairo caroaro marĩ Quetiupau̶re cũ̶ tũ̶gou̶sa ãñupã. To bero jãã cũ̶ãrẽ na cacũ̶gorije mena jãã ju̶átinemowã Dios cũ̶ caátirotirore bairo caroaro jĩcãrõ tũ̶ni yua. 6 Bairi mu̶jããtu̶ cũ̶ãrẽ tie mu̶jãã caroaro mena mu̶jãã caneñorĩjẽ macããjẽrẽ bu̶tioro cũ̶ jãã jerotijoya tunu Titore. Merẽ cajũ̶goyepu̶ mu̶jãã watoare tie ũnie mu̶jãã caneñorĩjẽrẽ jejũ̶goyupi. 7 Mu̶jãã roque nipetirijere netõjãñurõ aperã netõrõ caátimasĩrã mu̶jãã ãniña. Bairo caãna ãnirĩ aperã netõjãñurõ Jesucristo mena mu̶jãã tũ̶goñatutuaya. Tunu aperã netõrõ camasĩrã ãnirĩ, aperã netõjãñurõ Dios yaye quetire mu̶jãã quetibu̶ju̶nucũña. Tunu bairoa cotericaro mano jĩcãrõ tũ̶ni caroa wãmerẽ mu̶jãã átinucũña. Jãã cũ̶ãrẽ aperã netõjãñurõ jãã mu̶jãã mainucũña. Bairo nipetirije caátiãnimasĩrã ãnirĩ, netõjãñurõ Jerusalén macããna cabopacarãrẽ caju̶átinemoparã majũ mu̶jãã ãniña. 8 Baipu̶a mu̶jããrẽ rotiricarore bairo majũ, ĩ mee ñiña. Aperã, cabopacarãrẽ na caju̶átimasĩrõ cãrõ, na caju̶áti ĩñonucũrĩjẽrẽ mu̶jãã quetibu̶ju̶gu̶ ñiña. Tiere masĩrĩ, mu̶jãã cũ̶ã cariapea aperãrẽ mu̶jãã camairĩjẽrẽ mu̶jãã áti ĩñomasĩgarã aperã camasãrẽ. 9 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo nocãrõ cañuu̶ ãnirĩ marĩ camasãrẽ cũ̶ cabopaca ĩñarĩjẽrẽ mu̶jãã masĩña. Cũ̶ pu̶ame nipetiro upau̶ nimicũ̶ã, ati yepapu̶re ãcũ̶, cabopacau̶re bairo ãninucũñupĩ, mu̶jããrẽ netõgu̶. Nipetirije marĩ cacũ̶goparore bairo ĩ, bairo baiyupi. 10 Yu̶ pu̶ame caroaro mu̶jãã caátiãnipeere bou̶, atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya. Ji cũ̶mapu̶rẽ, “Cabopacarãrẽ na marĩ ju̶átiroa,” ĩrĩqũẽ jeto meerẽ mu̶jãã ápu̶. Yoaro cotericaro mano caroaro jĩcãrõrẽ bairo tie dinerore mu̶jãã jeneñoñupã. 11 Bairo mu̶jãã caátimasĩrõ cãrõ caána ãnirĩ mu̶jãã caátigajũ̶goricarorea bairo caroaro jĩcãrõ tũ̶ni átiyaparocõãña. Caãnijũ̶goripau̶re caroaro u̶seanirĩqũẽ mena mu̶jãã caátijũ̶gomasĩrĩcãrõrẽã bairo átiyaparoya. 12 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cariapea cajogau̶ cũ̶ caãmata, cũ̶ cajomasĩrõ cãrõ cũ̶ joáto. Tore bairo cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ Dios cariapea ĩñajesoyami. Bairi Dios pu̶ame cacũ̶goenarẽ ĩñamicũ̶ã, netõjãñurõ jẽnietinucũñami camasãrẽ. Na cajomasĩrõ cãrõ jeto jẽninucũñami apeye ũnie na cajopeere. 13 Mu̶jãã pu̶ame cabopacarã Jerusalén macããnarẽ netõjãñurõ ju̶átimirã, cabopacanetõrãrẽ bairo mu̶jãã tuao joroque, ĩ mee ñiña. 14 Jĩcãrõrẽ bairo ãnajẽcu̶sa ĩ, tore bairo ñi quetibu̶ju̶ya. Ãmerẽ mu̶jãã cacũ̶gorije ũnie mena na mu̶jãã ju̶átimasĩña. Cabero na cũ̶ã na cacũ̶gorije ũnie mena mu̶jããrẽ ju̶átibujiorãma. Tore bairo mu̶jãã caãmeo ápata, ñe ũnie ru̶saeto jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã cũ̶gogarã mu̶jããrẽ caru̶sarijere. 15 Torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye na cawoaturica tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Jĩcãũ̶ capee cacũ̶gou̶ nimicũ̶ã, netõjãñurõ cũ̶goetigu̶mi. Apei petoaca cacũ̶gou̶ cũ̶ãrẽ ñe cũ̶ ru̶saetigaro, petoaca cũ̶ cacũ̶gomiatacũ̶ãrẽ,” ĩ woatuyupa. 16 Caroaro mu̶jãã caãnipeere bou̶, bu̶tioro yu̶ catũ̶goñanucũrõrẽã bairo Tito cũ̶ã cũ̶ tũ̶goñao joroque cũ̶ ásupi Dios. Bairo tiere tũ̶goñarĩ, yu̶ pu̶ame, “Yu̶ mena mu̶ ñujãñuña,” cũ̶ ñinucũña Diopu̶re. 17 Bairi caãnijũ̶goro Titore mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ caárotiro, caroaro mena yu̶wĩ. Caroaro mu̶jãã caãnipeere bu̶tioro cabotũ̶goñau̶ ãnirĩ ãmerẽ yua cũ̶ majũã cũ̶ caboro mu̶jãã ĩñau̶ áyami. 18 Tito mena apeire mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ joya. Cũ̶ pu̶ame marĩ yau̶re bairo caãcũ̶, marĩrẽã bairo catũ̶gou̶sau̶ niñami. Cũ̶rẽ nipetiro ñubueri majã caroaro cũ̶ bu̶su̶nucũñama, Jesucristo camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ quetire cũ̶ cũ̶ã cũ̶ caquetibu̶ju̶netõnucũrĩjẽ jũ̶gori. 19 Apeyera cũ̶rẽ, ñubueri majã cũ̶ besewã jããrẽ cabapacu̶tiñesẽãpau̶re. Bairo dinero mu̶jãã caneñorĩqũẽrẽ jãã cajeátó, cũ̶ cũ̶ã jãã mena bapacu̶tiágu̶mi. Bairo tie dinero neñorĩqũẽrẽ jeátí, marĩ yarã Jerusalén macããnarẽ jãã cabatorije jũ̶gori marĩ Quetiupau̶re camasã cũ̶ na basapeo joroque ána jãã átigarã. Tunu bairoa jãã bairo dinerore jorã, camasãrẽ tutuaro marĩ caãmeo ju̶átigarijere na masĩõ joroque ána jãã átigarã. 20 Jãã pu̶ame pairo dinerore neñorĩ, jãã cajeátiere ĩñarĩ, bu̶tioro mu̶jãã cabu̶su̶pairo jãã boetiya. Bairi capããrã mena tie neñorĩqũẽrẽ jãã jeágaya. 21 Bairi tunu caroaro jĩcãrõ tũ̶ni jeto jãã átimasĩnucũña. Bairãpu̶a marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩñajoro jeto meerẽ tore bairo jãã átinucũña. Camasã cũ̶ã caroaro na caĩñaparore bairo ĩrã, tore bairo jĩcãrõ tũ̶ni jãã átinucũña. 22 Na, yu̶ cajorã menarẽ apei cũ̶ãrẽ cũ̶ yu̶ jonemoña marĩ yau̶re bairo caãcũ̶rẽ. Cũ̶ pu̶ame cañuu̶ majũ niñami. Nipetiri wãme camasãrẽ cotericaro mano cũ̶ caju̶átigarijere jãã áti ĩñonucũñami. Ãme roquere yua, caroaro mu̶jãã caátiãnie mena tũ̶goñatutuari netõjãñurõ mu̶jãã ju̶átinemogayami. 23 Bairi aperã ũna mu̶jããrẽ, “¿Noa cũ̶ ãniñati Tito?” na caĩjẽniñaata, atore bairo na mu̶jãã ĩwã: “Tito, Pablo bapa, cũ̶ mena capaari majõcu̶ ñiñami. Jããrẽ caju̶átinemou̶ majũ niñami,” na mu̶jãã ĩ quetibu̶ju̶wa. Tunu bairoa marĩ yarã Tito mena caãnarẽ na cajẽniñatacũ̶ãrẽ, atore bairo na mu̶jãã ĩwã: “Ãnoa aperã pu̶amea, ñubueri majã na cajoricarã niñama. Na cũ̶ã marĩrẽã bairo Cristore caĩroari majã niñama,” na mu̶jãã ĩ quetibu̶ju̶wa. 24 Bairi mu̶jãã pu̶ame narẽ caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na bocáya. Na ĩroaya. Bairo na mu̶jãã caĩroarije quetire tũ̶gorã, nipetiro ñubueri majã puari macããna pu̶ame cariapea masĩgarãma mu̶jãã, Corinto macããna, caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ jãã caquetibu̶ju̶jũ̶goriquere.

2 Corintios 9

1 Marĩ yarã, marĩrẽ bairo Dios mena catũ̶goñatutuarãrẽ ju̶átaje macããjẽ pu̶amerã, capee mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶woatujopee mee niña bairopu̶a. 2 Merẽ caroaro mu̶jãã, Acaya yepa macããna, mu̶jãã majũã aperãrẽ jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã caju̶átimasĩrĩjẽrẽ yu̶ masĩjãñuña. Bairi torea bairo cariape caroaro mu̶jãã caju̶átiere na yu̶ quetibu̶ju̶nucũña ato Macedonia yepa macããna cũ̶ãrẽ. Ji cũ̶mapu̶a mu̶jãã pu̶ame cotericaro mano aperãrẽ mu̶jãã ju̶átigawu̶. Bairo mu̶jãã caátimasĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, nipetiro jãñurĩpu̶a ato Macedonia yepa macããna cũ̶ã mu̶jãã caátorea bairo aperãrẽ ju̶átinemogayama. 3 Tore bairo mu̶jããrẽ ĩ quetibu̶ju̶micũ̶ã, marĩ yarãrẽ mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ joya, mu̶jãã cabairijere cariape yu̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ ricaati to cabaietiparore bairo ĩ yua. Yu̶ caĩrõrẽã bairo cariape aperãrẽ na mu̶jãã ju̶átiganucũña mu̶jãã caátimasĩrõ cãrõ. Tiere ato macããna na masĩáto ĩ, na yu̶ joya marĩ yarãrẽ. Bairo ĩgu̶ ñiña: Caroaro jicoquei mu̶jãã cajopeere mu̶jãã qũẽnoyuwa, ĩgu̶ ñiña. 4 Ape watoara ato Macedonia yepa macããna mena ácú̶, mu̶jãã cajopeere qũẽnoyuena mu̶jãã cacotero mu̶jãã yu̶ eta tãmu̶ogaetiya. Tore bairo mu̶jãã cabaieticõãta, bobooro jãã pu̶ame jãã tãmu̶obujiorã, “Caroaro ju̶átimasĩñama Corinto macããna,” mu̶jãã mena jãã caĩtũ̶goñatutuamiatacũ̶ãrẽ, tore bairo jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã caápericõãta yua. Tunu bairoa mu̶jãã cũ̶ã bobooro mu̶jãã netõbujiorã, tore jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã cajopeere neñorĩ mu̶jãã cacoteeticõãta, ato Macedonia yepa macããna na caĩñarõ yua. 5 Tore bairo cabaipeere tũ̶goñamasĩrĩ, “Marĩ yarã aperãrẽ na tu̶pu̶ cajopee ãno,” ĩrĩ caãnijũ̶goro mu̶jãã tu̶pu̶ caĩñañesẽãparãrẽ na yu̶ jojũ̶goyetiya. Tunu bairoa na pu̶ame topu̶ etarã, mu̶jãã caneñopee caru̶saata, mu̶jãã ju̶neñorotibojagarãma, mu̶jãã caátigajũ̶goricarorea bairo yua. Tore bairo mu̶jãã majũã mu̶jãã caneñomasĩrĩjẽ jũ̶gori yua, caroaro cabopacarãrẽ na mu̶jãã caju̶átimasĩrĩjẽrẽ mu̶jãã áti ĩñogarã. Tore bairo mu̶jãã majũã mu̶jãã cajogarijere mu̶jãã cajogaeticõãta, aperã bu̶tioro na caĩpajũ̶goro jũ̶goripu̶ cajori majãrẽ bairo mu̶jãã tuabujiorã. 6 Cariape tũ̶goñañijate atie ĩrĩqũẽrẽ: “Petoaca otere caotei petoaca ríca jeyami; apei pairo otere caotei pairo ríca jeyami.” 7 Bairi mu̶jãã yeripu̶ mu̶jãã cajopeere tũ̶goñapetiri bero, mu̶jãã cajomasĩrõ cãrõ jĩcãrõ tũ̶ni joya. Jogaetimirãcũ̶ã, mu̶jãã yeripu̶ roro tũ̶goñarĩ mu̶jãã cajoata, ñuẽtĩña. Dios pu̶ame caroaro yeri ñurĩqũẽ mena marĩ cajogarijere marĩ cajoro caroaro ĩñau̶seaninucũñami. 8 Cũ̶ pu̶ame tocãnacã wãmepu̶a caroare pairo majũ mu̶jãã jomasĩñami. Bairo cũ̶ cajoata, mu̶jãã pu̶ame ñe ũnie ru̶saricaro mano caroaro mu̶jãã ãnimasĩgarã. Tunu bairoa tie mu̶jããrẽ cũ̶ cajorije caru̶sarije ũnie mena tocãnacã wãme caroaro átajere mu̶jãã átimasĩgarã camasã cabopacarã mena. 9 Atore bairo Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ ĩ woatuyupa: “Ni ũcũ̶, cañuu̶ ãnirĩ cabopacarãrẽ caroaro mena na joyami narẽ caru̶sarijere. Bairo caroaro na cũ̶ caátiãnie di rũ̶mu̶ ũno petietigaro. Tocãnacã rũ̶mu̶a nicõã ninucũgaro,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶re. 10 Dios pu̶ame, ote, marĩ caote u̶gapeere cũñupĩ. Tunu bairoa u̶garique cũ̶ãrẽ nipetirijere marĩ jonucũñami. Cũ̶ pu̶ame roque mu̶jãã jogu̶mi nipetirije mu̶jãã caotepeere. Tunu bairoa cũ̶ã, tie mu̶jãã caoterije to putio joroque átigu̶mi. Bairo Dios cũ̶ caáto yua, mu̶jãã pu̶ame pairo mu̶jãã cũ̶gogarã. Tie mena caroaro jĩcãrõ tũ̶ni cabopacarãrẽ na mu̶jãã ju̶átinemo masĩgarã. 11 Bairo Dios mu̶jãã cũ̶ caáto jũ̶gori, tocãnacã wãme ñe ũnie ru̶saricaro mano mu̶jãã cũ̶gogarã Dios cũ̶ cajorijere. Tie mena aperã cabopacarãrẽ caroaro jĩcãrõ tũ̶ni na mu̶jãã ju̶átimasĩgarã yua. Tunu bairoa mu̶jãã majũ neñorĩ cabopacarãrẽ mu̶jãã cajorijere jãã cajeáto ĩñarã, na, marĩ yarã pu̶ame Diore bu̶tioro cũ̶ basapeogarãma. “Jãã mena mu̶ ñumajũcõãña,” qũĩgarãma Diore. 12 Mai, tie marĩ yarãrẽ mu̶jãã caneñojorije jãã cajeátie pu̶ame, narẽ caru̶sarijere jãã cajeátie jeto mee niña. Caroaro na mu̶jãã caátie jũ̶gori Dios cũ̶ãrẽ, “Jãã mena mu̶ ñumajũcõãña,” na ĩbasapeo joroque ána mu̶jãã átiya. 13 Bairo mu̶jãã caáto, na pu̶ame bu̶tioro cũ̶ basapeogarãma. Tore bairo na, cabopacarãrẽ na mu̶jãã caju̶átiere ĩñarĩ, masĩgarãma caria caroa queti Cristo yayere mu̶jãã catũ̶gou̶sarijere yua. Bairi na cũ̶ã Diore qũĩroagarãma, nocãrõ caroaro narẽ na mu̶jãã caju̶átie jũ̶gori. Tunu bairoa nipetiro aperã cabopacarã cũ̶ãrẽ na mu̶jãã caju̶átiere ĩñarĩ, bu̶tioro Diore qũĩroagarãma. 14 Tunu apeyera na pu̶ame caroaro tũ̶goñamairĩqũẽ mena bu̶tioro Diopu̶re mu̶jãã jẽniboja nucũgarãma. Dios nocãrõ cañuu̶ ãnirĩ narẽ mu̶jãã jũ̶gori caroaro na cũ̶ caátiere ĩñarĩ, na pu̶ame bu̶tioro Diore cũ̶ basapeo nucũgarãma. 15 Dios marĩ mena ñumajũcõãñami. Nocãrõ cañuu̶ ãnirĩ cũ̶ macũ̶rẽ marĩ joyupi. ¡Tiere tũ̶goñarĩ ati risero mena dope bairo pu̶ame pairo netõjãñurõ ĩ basapeo masĩã maa!

2 Corintios 10

1 Yu̶, Pablo, Cristo caroaro mena cũ̶ cabeyorije, caroaro cũ̶ caĩñamairĩjẽ mena mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya. Bairãpu̶a, jĩcããrã yu̶re ĩnucũñama: “Ato marĩ watoapu̶ áñesẽãũ̶, marĩ uwire bairo tutuaro mena mee marĩ quetibu̶ju̶nucũñami. Bairo tutuaro mena mee quetibu̶ju̶micũ̶ã, yoaropu̶ ãcũ̶ pu̶ame, tutuaro netõrõ marĩ quetibu̶ju̶ woajonucũñami,” ñi bu̶su̶nucũñama. 2 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: To mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ caĩñau̶ etari rũ̶mu̶ caãno, yu̶re tore bairo roro caĩbu̶su̶jãrãrẽ tutuaro mena na yu̶ quetibu̶ju̶o joroque yu̶ na ápericõãto. ¡Yu̶ tutimasĩña, tame! Na pu̶ame jãã bu̶su̶pairã, “Na majũ na catũ̶goñarĩjẽ mena jũ̶gori na caátiãnierẽ quetibu̶ju̶nucũñama,” jãã ĩ bu̶su̶jãnucũñama. Jããrẽ na cabu̶su̶pai jãnaeticõãta, cotericaro mano tutuaro mena na yu̶ tutigu̶. 3 Bairãpu̶a, camasã ati rupau̶ cacũ̶gorã marĩ caãnierẽ marĩ masĩña. Bairo marĩ cabaimiatacũ̶ãrẽ, jãã pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããna camasãrẽ bairo jãã átiãnajẽ cu̶periya. 4 Jãã catutuãnie ati u̶mu̶recóo macããjẽ ũnie mee niña. Dios cũ̶ catutuarije mena jũ̶gori roque carorije quetibu̶ju̶riquere quetibu̶ju̶netõnu̶cãõ joroque jãã átimasĩnucũña. Torea bairo roro na cabu̶su̶painucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ jãã quetibu̶ju̶pomasĩña. 5 Bairi jãã pu̶ame Dios cũ̶ catutuarije jũ̶gori tocãnacã wãme ricaati aperã na cabue ẽñotarije, Jesucristore na boetio joroque caátiere jãã, cariape jãã quetibu̶ju̶pomasĩña camasãrẽ. Bairo jãã caátimasĩrĩjẽ mena camasã na majũ na catũ̶goñarĩjẽrẽ caroa wãme pu̶ame tũ̶goñawasoari, Cristo cũ̶ caborore bairo na átiãnio joroque na jãã átimasĩña. Bairo jãã caátimasĩrõ yua, na pu̶ame cũ̶, Cristore cũ̶ tũ̶gou̶sagarãma. 6 Bairi jãã pu̶ame cotericaro mano nipetiro Cristore cabaibotiorãrẽ popiye na baio joroque na jãã átimasĩgarã. Mu̶jãã pu̶ame Jesucristore caroaro mu̶jãã catũ̶gou̶sapetiro beropu̶, tore bairo na jãã popiye peyojãnagarã. 7 Mu̶jãã pu̶ame yu̶ cabaurije bui macããjẽ jetore mu̶jãã ĩñapeonucũña. Yu̶ yeri yu̶ catũ̶goñatutuarije pu̶ame roquere mu̶jãã masĩẽtĩnucũña. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cariapea, “Jesucristo yau̶ yu̶ ãniña,” caĩnucũũ̶ cũ̶ caãmata, jãã, Jesucristo yarã jãã caãnie cũ̶ãrẽ cũ̶ camasĩpee niña. 8 Yu̶ pu̶ame jãã carotimasĩrĩjẽ buipeoropu̶ jããrẽ mu̶jãã caĩroapeere quetibu̶ju̶micũ̶ã, tie mena yu̶ tũ̶goñaboboetiya. Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame roque tore bairo jãã carotimasĩpeere jãã jowĩ. Jesucristo mena mu̶jãã yeripu̶ nemojãñurõ cũ̶ mu̶jãã catũ̶goñatutua nutuaparore bairo ĩ, tore bairo jãã roticũwĩ. Mu̶jããrẽ jãã yapapuo reo joroque ĩ mee, tore jãã quetibu̶ju̶ roticũwĩ marĩ Quetiupau̶. 9 Bairi yu̶ pu̶ame yu̶ cawoaquetibu̶ju̶jorije mena, “Corinto macã macããna na tũ̶goña uwiáto,” ĩ mee, tore bairo ñi quetibu̶ju̶ woajoya. 10 Aperã jĩcããrã yu̶ cawoajorijere ĩñarĩ, bairo ĩnucũñama: “Tutuaro mena marĩrẽ quetibu̶ju̶ woatujomicũ̶ã, cũ̶ majũ etau̶ pu̶ame, tutuaro mena ni ũcũ̶rẽ quetibu̶ju̶ masĩẽtĩñami. Tunu bairoa caroaro cariape caquetibu̶ju̶ecu̶ niñami,” ñi bu̶su̶painucũñama. 11 Tore bairo jããrẽ roro caĩbu̶su̶pairã atore bairo na camasĩrõ yu̶ boya: Yoaropu̶ ãnirĩ tutuaro yu̶ caĩquetibu̶ju̶rorea bairo mu̶jãã watoa ãcũ̶ cũ̶ã, yu̶ caátie mena tutuaro mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ masĩña. Tiere na camasĩrõ yu̶ boya. 12 Bairi jãã pu̶ame jãã majũã jãã cabairijere ĩñacõñarĩ, o aperã na majũã na caãnierẽ caroaro na cabu̶su̶botiorije mena na caĩrõrẽ bairo caĩbu̶su̶etiparã jãã ãniña. Na, aperã pu̶ame catũ̶goñamasĩẽna niñama, tore bairo cabu̶su̶rã. Na pu̶ame na majũã na caátie mena bu̶su̶rã, o aperã na caátie mena ĩcõñarã, roro catũ̶goñamasĩẽna majũ ãna ĩñama. 13 Bairi jãã pu̶ame roque tie ũnierẽ caáperiparã jãã ãniña. Tiere jãã átirotietiyami Dios. Cũ̶ pu̶ame jĩcãrõ tũ̶ni jãã caátimasĩpeere cõñarĩcãrõrẽ bairo jãã átibojacũnucũñami. Bairi Dios pu̶ame roque mu̶jãã Corinto macããna tu̶pu̶ jãã quetibu̶ju̶ñesẽãõ joroque jãã ámi. 14 Bairi jãã pu̶ame mu̶jããrẽ Cristo yaye caroa quetire caquetibu̶ju̶jũ̶goricarã majũ jãã ãniña. Bairi mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ ãna, jããrẽ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶roticũrĩcãrõ netõjãñurõ ána mee jãã átiya. 15 Bairi jãã pu̶ame aperã mu̶jãã watoapu̶ na caquetibu̶ju̶riquere ĩñarĩ, “Jãã roque tiere jãã quetibu̶ju̶wu̶,” jãã ĩẽtĩnucũña. Jesucristo mena nemojãñurõ mu̶jãã catũ̶goñatutuapeere borã, nemojãñurõ mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶gaya. Bairo bori, Dios jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶roticũrĩcãrõrẽ bairo jĩcãrõ tũ̶nia quetibu̶ju̶rã jãã átiya. 16 Bairo mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶yaparori bero, mu̶jãã jũ̶goye nocãrõ cayoaropu̶ macããna cũ̶ãrẽ caroa quetire quetibu̶ju̶ñesẽãgarã jãã átiya. Bairãpu̶a aperã caquetibu̶ju̶ri majã na caquetibu̶ju̶ñesẽãrĩcã macãrĩpu̶ jãã quetibu̶ju̶rápérigarã. “ ‘Aperã na capaariquere ẽmarã mu̶jãã átiya,’ jããrẽ ĩ bu̶su̶pairema,” ĩrã, to ũnopu̶ jãã ánucũgaya. 17 Tore bairo Dios yaye cũ̶ã ĩ quetibu̶ju̶ya: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, ‘Caroaro majũ yu̶ paamasĩña,’ cũ̶ majũã cũ̶ caátimasĩrĩjẽ mena caĩnucũũ̶ cũ̶ caãmata, ‘Dios nocãrõ caroaro cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori roque, caroaro yu̶ paamasĩña,’ cũ̶ caĩpee pu̶ame roque ñuña,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye bu̶su̶rique. 18 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ majũã cũ̶ paariquere cũ̶ caĩñajesoro netõjãñurõ wapacu̶tiya cũ̶ paariquere Dios cũ̶ caĩñajesorije pu̶ame roque.

2 Corintios 11

1 ¡Bairi roro masacatiecu̶re bairo yu̶ caĩbu̶su̶nucũrĩjẽrẽ mu̶jãã canu̶cãcõãmasĩrõ yu̶ boya! Dise wãme ũnie yu̶ caquetibu̶ju̶rije caãmata cũ̶ãrẽ, tiere nu̶cãnetõcõãña. 2 Mu̶jããrẽ roro tũ̶goñau̶ mee yu̶ baiya. Dios mu̶jããrẽ ĩñamairĩ yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotirique jũ̶gori mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ yu̶ átiya. Dios mu̶jããrẽ cũ̶ caĩñamairõrẽã bairo yu̶ cũ̶ã bu̶tioro mu̶jããrẽ yu̶ maiña. Bairo mu̶jããrẽ mairĩ yu̶ pu̶ame jĩcãũ̶ã, Jesucristo jetore cũ̶ mu̶jãã catũ̶gou̶saro yu̶ boya. Bairo bori, mu̶jããrẽ ñe ũnie cawapa cũ̶goena cañurã majũ cũ̶ caĩñajoro mu̶jãã baio joroque yu̶ átigaya, caroarã ñe ũnie cawapa cũ̶goena majũ Jesucristo tu̶pu̶re mu̶jãã caetamasĩparore bairo ĩ. 3 Baipu̶a, aperã mu̶jããrẽ na caĩtopee ũnierẽ yu̶ tũ̶goña uwijãñuña. Wãtĩ, cũ̶ caĩtopairije mena Evare cũ̶ caĩtoricarorea bairo mu̶jãã cũ̶ã aperãrẽ mu̶jãã caĩtoecopee ũnierẽ yu̶ tũ̶goña uwijãñuña. Bairo mu̶jããrẽ na caĩtoata yua, mu̶jãã pu̶ame Jesucristore caboenarẽ bairo caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena jĩcãrõ tũ̶ni cũ̶ mu̶jãã ĩroaetibujiorã. 4 Bairi noa ũna mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶jũ̶goricu̶ Jesucristo yaye queti meerẽ caquetibu̶ju̶rã cũ̶ãrẽ caroaro mena na mu̶jãã tũ̶gou̶saganucũña. Tunu bairoa jãã caquetibu̶ju̶ricaro bero, Espíritu Santo majũrẽ mu̶jãã yeripu̶ cabocáñerĩcãrã nimirãcũ̶ã, apei espíritu ũcũ̶ cũ̶ãrẽ caroaro cũ̶ mu̶jãã ñeganucũña. Apeyera Dios yaye queti camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ quetire catũ̶gou̶sajũ̶goricarã nimirãcũ̶ã, ricaati quetibu̶ju̶riquere caquetibu̶ju̶rã cũ̶ãrẽ na mu̶jãã tũ̶gou̶saganucũña. 5 Baipu̶a, mu̶jãã catũ̶gou̶sanucũrã ũna caĩtopairã, jãã, apóstolea majã netõrõ caãnitũ̶goñarã roca majũ macããcũ̶rẽ bairo yu̶ tũ̶goñaẽtĩña. 6 Yu̶ pu̶ame yu̶ cabu̶su̶rije mena caroaro caquetibu̶ju̶jã ãmeomasĩẽcũ̶ yu̶ ãcũ̶. Bairo caãcũ̶ nimicũ̶ã, Dios yaye macããjẽrẽ masĩrĩqũẽ pu̶amerã yu̶ masĩnetõmajũcõãña. Tie yu̶ camasĩrĩjẽrẽ mu̶jãã yu̶ áti ĩñoãninucũña tocãnacãnia mu̶jãã tu̶pu̶re. Noo jãã caátie wãme cãrõ mu̶jããrẽ tiere jãã caáti ĩñorõ mu̶jãã ĩñanucũña. 7 Yu̶ pu̶ame mu̶jããrẽ caroa queti Dios camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ queti majũrẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶jũ̶gowu̶. Bairo tiere quetibu̶ju̶ ãcũ̶, mu̶jããrẽ yu̶ wapa jẽniepũ̶. ¿Ricaati wãme mu̶jããrẽ roro ácu̶ato, tore bairo wapa jẽniecũ̶ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶yupari? Yu̶ pu̶ame bopacooro yu̶ baiwu̶, mu̶jãã pu̶ame caroaro majũ mu̶jãã caãnimasĩpeere bou̶. 8 Ape poari caãna ñubueri majã yu̶re dinero jowã, mu̶jããrẽ yu̶ caju̶átimasĩparore bairo ĩrã. Baipu̶a bairo yu̶re na cadinero jorique jũ̶gori narẽ dinero ẽmau̶rẽ bairo yu̶ ápu̶. 9 Mu̶jãã watoapu̶ yu̶ caquetibu̶ju̶ñesẽãrĩ watoare, yu̶re caru̶sarije caãnimiatacũ̶ãrẽ, di rũ̶mu̶ ũno jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ jũnurõ yu̶ jẽni patowãcõẽpũ̶. Marĩ yarã Macedonia yepa macããna pu̶ame roque yu̶re caru̶sarijere yu̶ jowã. Bairi mu̶jããrẽ jũnuu̶ yu̶ cajẽni patowãcõpeere yu̶ nu̶cãcõãwũ̶. Baipu̶a bairo jeto yu̶ nu̶cãmasĩcõã ninucũgu̶. 10 Cristo nocãrõ caroaro cariape caquetibu̶ju̶ cũ̶ caãnierẽ camasĩ ãnirĩ cũ̶rẽã bairo yu̶ cũ̶ã cariape mu̶jããrẽ ñiña: Di rũ̶mu̶ ũno mu̶jãã Acaya yepa macããnarẽ yu̶ dinero jẽnipatowãcõẽcũ̶. Tiere tũ̶goñarĩ bu̶tioro yu̶ yeri ñuña. 11 ¿Dopẽĩ bairo mu̶jããrẽ ñi bu̶su̶cu̶ti? ¿Mu̶jããrẽ caĩñamaiecũ̶ ãnirĩ tore bairo ñi bu̶su̶cu̶ti? Bairo mee niña. ¡Dios cũ̶ã caroaro masĩñami nocãrõ mu̶jããrẽ yu̶ caĩñamainucũrĩjẽrẽ! 12 Mu̶jããrẽ yu̶ cabuerije wapare jẽniecũ̶, yu̶ caquetibu̶ju̶jũ̶goricarorea bairo wapa jẽniecũ̶ yu̶ quetibu̶ju̶cõã ninucũgu̶. Aperã mu̶jããrẽ na caquetibu̶ju̶rije wapa, wapa jẽnirĩ caquetibu̶ju̶ñesẽãnucũrã, “Pablore bairo jãã cũ̶ã jãã paanucũña,” na caĩmasĩẽtĩparore bairo ĩ, di rũ̶mu̶ ũno mu̶jãã yu̶ wapa jẽnietigu̶. 13 Na pu̶ame roque caĩtopairã, apóstolea majã mee niñama, “Apóstolea majã majũ jãã ãniña,” caĩrã nimirãcũ̶ã. Bairo caĩrã nimirãcũ̶ã, na rupau̶ bui jeto Jesucristo yarã apóstolea majãrẽ bairo bautonucũñama. 14 Bairo na caátimasĩnucũrĩjẽrẽ ĩñarĩ, baipu̶a yu̶ tũ̶goña acu̶etiya. Ape watoara wãtĩ cũ̶ã u̶mu̶recóo macããcũ̶ ángel bauriquere bairo bauriquecu̶ti tomasĩnucũñami. 15 Tore bairo wãtĩ cũ̶ã cũ̶ cabaimasĩrõ jũ̶gori, cũ̶ yarã caĩtopairã cũ̶rẽ catũ̶gou̶sari majã pu̶ame cũ̶ã caroare caáti majãrẽ bairo baurique cu̶ti tomasĩnucũñama. ¡Bairãpu̶a, na ũna jĩcã rũ̶mu̶ caãno yasi acu̶agarãma, roro na caátipairije wapa jũ̶gori yua! 16 Mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶jũ̶goricarore bairo mu̶jããrẽ ñinemoña tunu: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶re, “Camecũ̶rẽ bairo quetibu̶ju̶yami Pablo,” yu̶ qũĩ tũ̶goñaeticõãto. Bairo camecũ̶rẽ bairo yu̶re mu̶jãã caĩtũ̶goñata, camecũ̶rẽã bairo yu̶ caquetibu̶ju̶rijere yu̶ tũ̶gopeocõãña mai. Mu̶jãã tu̶pu̶ caãna quetibu̶ju̶ri majã, na majũã na caátie mena netõnu̶cãgarã, netõjãñurõ na caquetibu̶ju̶nucũrõrẽã bairo peeto ũno yu̶ cũ̶ãrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ roticõãña. 17 Bairopu̶a marĩ majũ marĩ caátie mena marĩ caãmeo netõnu̶cãgarije cañuetie niña. Camecũ̶rãrẽ bairo quetibu̶ju̶rique niña. Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩñajesorije ũnie mee niña. 18 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, bairãpu̶a capããrã ninucũñama na majũã na caátie mena netõnu̶cãgarã caquetibu̶ju̶painucũrã. Bairi, ¡yu̶ cũ̶ã tore bairo yu̶ quetibu̶ju̶gaya! 19 Mu̶jãã pu̶ame catũ̶goñamasĩrãrẽ bairo tũ̶goñamirãcũ̶ã, ¡nopẽĩrã catũ̶goñamasĩẽna yaye queti pu̶amerẽ caroaro mena mu̶jãã tũ̶gou̶sanucũñati, tame! 20 Tunu bairoa roro rotirique mena narẽ caroaro na mu̶jãã caju̶átinemopeere na cabomiatacũ̶ãrẽ, caroaro mena na mu̶jãã tũ̶gopeonucũña. Tunu bairoa mu̶jããrẽ carotieperã, mu̶jããrẽ caĩtori majã ũna cũ̶ãrẽ na mu̶jãã ẽñotaetinucũña. Tunu aperã mu̶jããrẽ cabu̶goro macããnarẽ bairo caĩñarerã, aperã mu̶jããrẽ roro na cawasopana paepemiatacũ̶ãrẽ, caroaro mena na mu̶jãã tũ̶gopeonucũña. 21 Mu̶jããrẽ yu̶ caĩpeere bobotũ̶goñamicũ̶ã, atore bairo mu̶jãã ñiña: ¡Jãã pu̶ame cayeritutuaena majũrẽ bairo tie ũnierẽ na caátore bairo jãã átiãnajẽ cu̶perinucũña! Bairi aperã na majũã na caátie mena caquetibu̶ju̶nucũrã netõrõ na caquetibu̶ju̶ata, yu̶ cũ̶ã netõjãñurõ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ masĩña. Baipu̶a camecũ̶rẽ bairo yu̶ caquetibu̶ju̶rije cabaimiatacũ̶ãrẽ, atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya: 22 Mu̶jãã tu̶pu̶ caãna quetibu̶ju̶ri majã, “Jãã roque hebreo majã majũ jãã ãniña,” ĩ botionucũñama na majũã na caquetibu̶ju̶rije mena. Bairo na caĩata, yu̶ cũ̶ã hebreo majã yau̶a yu̶ ãniña. Tunu bairoa, “Israelita majã Dios cũ̶ cabesericarã jãã ãniña,” na caĩata, yu̶ cũ̶ã israelita majã yau̶ majũã yu̶ ãniña. Tunu, “Abraham ãnacũ̶ pãrãmerã majũ jãã ãniña,” na caĩata, yu̶ cũ̶ã cũ̶ pãrãmi majũã yu̶ ãniña. 23 Tunu bairoa, “Cristore paabojari majã jãã ãniña,” na caĩatacũ̶ãrẽ, yu̶ roque na netõjãñurõ cũ̶rẽ capaabojari majõcu̶ majũ yu̶ ãniña. Baipu̶a, atiere bairo yu̶ caĩbu̶su̶ata, camecũ̶rẽ bairo ñiña. Yu̶ pu̶ame roque na netõjãñurõ Dios yayere yu̶ paanucũña. Na netõjãñurõ capee majũ popiye preso jorica wiipu̶ yu̶ jo epenucũñama. Tunu bairo na netõjãñurõ capee majũ yu̶ bape econucũwũ̶. Dios yaye macããjẽrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori capee majũ yu̶ pajĩã ecobujionucũwũ̶. 24 Jĩcã wãmo cãnacãni majũ judío majã quetiuparã yu̶ ñewã. Bairo yu̶ ñerĩ yua, treinta y nueve cãnacãni majũ yu̶ bape epenucũwã, yu̶re na cañenucũrõ cãnacãnia. 25 Itiani cãnacãni majũ yucu̶ mena yu̶ paepewã. Jĩcãni ũ̶tã rupaa mena yu̶ wẽjĩã rocabujiowã. Tunu bairoa itiani cãnacãni majũ cũmua capairicapu̶ áñesẽãũ̶, yu̶ ruawũ̶. Bairo jĩcãni yu̶ caruari rũ̶mu̶ caãno yoaro, u̶mu̶reco, ñami cũ̶ãrẽ yu̶ baa pasawu̶ ria capairiya recomacã majũpu̶re. Yu̶ riacoabujiowu̶. 26 Bairo aperoripu̶ caãnarẽ quetibu̶ju̶ ñesẽãgu̶, roro majũ yu̶ tãmu̶onucũña. Bairo áñesẽãnucũũ̶, riyaa cauwioropu̶ cũ̶ãrẽ yu̶ ánucũwũ̶. Tunu bairo uwioro cajerutiri majã na capairopu̶ yu̶ netõ ánucũwũ̶. Yu̶ yarã jĩcã yepa macããna judío majã nimirãcũ̶ã, yu̶ wapanarẽ bairo caãna watoapu̶ yu̶ áñesẽãnucũwũ̶. Tunu bairo aperã ape yepa macããna tu̶ripu̶ cũ̶ãrẽ uwioro yu̶ áñesẽãnucũwũ̶. Tunu bairoa capaca macããpu̶, camasã na camanorĩpu̶ cũ̶ãrẽ uwioro yu̶ baiñesẽãwũ̶. Ria capairiya cũ̶ãrẽ uwioro yu̶ baiñesẽãwũ̶. Tunu apeyera, “Jesucristore catũ̶gou̶sarã jãã ãniña,” cabu̶goroa caĩtopairã watoa cũ̶ãrẽ uwioro yu̶ baiñesẽãnucũwũ̶, aperoripu̶ caãnarẽ quetibu̶ju̶ñesẽãgu̶. 27 Capee majũ popiye yu̶ paanucũwũ̶. Apeyera roro popiye yu̶ tãmu̶onucũwũ̶. Tunu capee majũ yu̶ wu̶goa tãmu̶onucũwũ̶ yu̶ paarique jũ̶gori. Tunu bairoa capee majũ etigu̶, o u̶garique u̶gagu̶, popiye yu̶ au̶a nu̶cãnucũwũ̶. Ape watoara capee jutii cacũ̶goecu̶ ãnirĩ roro bopacooro yu̶ yu̶su̶aye tãmu̶onucũwũ̶. 28 Atie mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije, apeye mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶etiataje mena popiye majũ tãmu̶onucũmicũ̶ã, tocãnacã rũ̶mu̶a mu̶jãã, o aperã Dios ya poari macããna cũ̶ãrẽ caroaro na caãnipeere bou̶, bu̶tioro yu̶ tũ̶goña patawacãnucũña. 29 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ Jesucristo yau̶re cũ̶ yapapuao joroque aperã cũ̶ na caápata, yu̶ cũ̶ã cũ̶ mena yu̶ yapapua tũ̶goñanucũña. Tunu bairo ni ũcũ̶rẽ roro cũ̶ átio joroque aperã cũ̶ na caápata, yu̶ cũ̶ã bu̶tioro majũ yu̶ tũ̶goña asianucũña. 30 Yu̶ pu̶ame, “Aperã netõrõ caquetibu̶ju̶masĩ yu̶ ãniña,” ĩrĩcãrõ ũnorẽã, catutuaecu̶ yu̶ caãnierẽ bairo mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ ĩñogu̶. Botiorique mena tutuaro yu̶ quetibu̶ju̶gaetiya mu̶jããrẽ. 31 Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo pacu̶ cũ̶ã masĩmajũcõãñami caroaro cariape yu̶ caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽrẽ. Cũ̶rẽã tocãnacã rũ̶mu̶a cũ̶ marĩ cabasapeoro ñuña. 32 Apeyera Damasco macãpu̶ yu̶ caãno quetiupau̶ rey Aretare caju̶roti gobernador pu̶ame yu̶ ñerotimiñupĩ. Bairo yu̶re cañegau̶ ãnirĩ, cũ̶ ũ̶mu̶a soldauare ti macã witirica jopepu̶ na coterotiyupi, yu̶re na ñeo joroque ĩ. 33 Bairo yu̶re cũ̶ cañerotirijere tũ̶gori yua, aperã marĩ yarã pu̶ame yu̶ ju̶áma. Ti macã ẽñotaricaro jũ̶goyepu̶ pii capairi pii mena yu̶ jããrĩ, wii waru jopepu̶ yu̶ pitiyo ruiojowã. Tore bairo yu̶ na caáto, yu̶ rutimasĩwũ̶ quetiupau̶ gobernador yu̶re cañegau̶re.

2 Corintios 12

1 Ñe ũnie majũ marĩ átimasĩẽtĩña, marĩ majũã marĩ caátiere marĩ caĩbu̶su̶ata. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame marĩ Quetiupau̶ qũẽguericarore bairo yu̶ cũ̶ caĩñorĩqũẽ, cũ̶ yaye macããjẽrẽ yu̶ cũ̶ caátibuio ĩñorĩqũẽ macããjẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶gaya. 2 Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶rẽ ñiñawũ̶ caroaro majũ Cristore jĩcãrõ tũ̶ni catũ̶gou̶sacõãninucũũ̶rẽ. Cũ̶ pu̶amerẽ itia u̶mu̶recóo tuti buipu̶ cũ̶ neámí Cristo. Merẽ pu̶ga wãmo peti ru̶pore baparicãnacã pẽnirõ cãnacã cũ̶ma majũ netõña cũ̶rẽ cũ̶ caneátato bero. Baipu̶a caroaro majũ yu̶ masĩẽtĩña: Ati rupau̶ menaa, o cũ̶ yeri jetore rita neácú̶ baibauwĩ. Dios roque cariape cũ̶ caátajere masĩñami. 3 Baipu̶a caroaro majũ yu̶ masĩña: Cũ̶rẽ Dios nocãrõ caroaro caãno cũ̶ tu̶pu̶ cũ̶ neámí. (Ati rupau̶ menaa o cũ̶ yeri jetore rita neácú̶ baibauwĩ.) Topu̶ etaácu̶, cũ̶ pu̶ame bu̶su̶ri cayasiorije, ni ũcũ̶rẽ Dios cũ̶ bu̶su̶rotietie ũnie bu̶su̶rique majũrẽ tũ̶goroyawĩ. ((Mai, Pablo pu̶ame versículos 2-4 apei cũ̶ cabairiquere ĩ quetibu̶ju̶micũ̶ã, cabotiogaecu̶ ãnirĩ cũ̶ majũã cũ̶ cabairiquere quetibu̶ju̶gu̶ ĩcũ̶mi.)) 5 Bairo yu̶ roque tore bairo camasĩ ãnirĩ caroaro netõrõ tie mena jũ̶gori yu̶ baibotio ĩñobujioya ni ũcũ̶ camasocu̶re. Bairo masĩmicũ̶ã, baipu̶a yu̶ majũã yu̶ camasĩrĩjẽ mena tore bairo yu̶ átibotiogaetiya. Tie ũnie meerẽ, yu̶ majũã yu̶ cayeri tũ̶goñatutuaetie roquere torea bairo mu̶jãã yu̶ caáti ĩñoata, ñucõãbujioro. 6 Bairo netõjãñurõ yu̶ majũã yu̶ caátiere, o yu̶ caĩrĩjẽrẽ quetibu̶ju̶micũ̶ã, camecũ̶rẽ bairo quetibu̶ju̶ mee yu̶ baiya baipu̶a. Cariapea quetibu̶ju̶ roque tore bairo ñinucũmiña. Bairo caĩ nimicũ̶ã, baipu̶a buipearo ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ tie yu̶ caáperie, o yu̶ caĩẽtĩẽ jũ̶gori yu̶ cũ̶ caĩroacotero yu̶ boetiya. Caroaro yu̶ caátiãninucũrĩjẽrẽ ĩñabeseri roque yu̶ cũ̶ caĩroaro ñuña. 7 Bairo marĩ Quetiupau̶ yaye macããjẽ nocãrõ caroare yu̶ cũ̶ caátibuio ĩñorĩqũẽ mena jũ̶gori yu̶ cabaibotioetiparore bairo ĩ, wãtĩ roro yu̶ cũ̶ caátiere ẽñotaemi Dios. Tie jũ̶gori popiye pota marĩ rupau̶re caãnorẽ bairo wãtĩ roro yu̶re cũ̶ caátiere ẽñotaemi Dios. Tie jũ̶gori popiye pota marĩ rupau̶re caãnorẽ bairo wãtĩ roro yu̶re cũ̶ caátie ninucũña. 8 Bairo roro popiye yu̶ cabaiãnierẽ yu̶ cũ̶ netõáto ĩ, itiani cãnacãni majũ Diore cũ̶ yu̶ jẽnimiwũ̶. 9 Bairo itiani yu̶ cajẽnimiatacũ̶ãrẽ, itianipu̶a atore bairo ñi quetibu̶ju̶wĩ: “Mu̶ caĩrõrẽ bairo yu̶ áperigu̶. Yu̶ yarã popiye baimirãcũ̶ã, narẽ yu̶ mena na tũ̶goñatutuao joroque na yu̶ caátie jũ̶gori, nipetiro camasãrẽ yu̶ catutuarijere nemojãñurõ na ñiñomasĩña,” ñi quetibu̶ju̶wĩ. Bairi popiye yu̶ catãmu̶orĩjẽrẽ tũ̶goñarĩ, tie mena yu̶ tũ̶goña u̶seanicõãña. Tie jũ̶gori nipetiro camasãrẽ Cristo yu̶ cũ̶ catutuarije jorijere na yu̶ áti ĩñomasĩña. 10 Tunu bairoa atiere tũ̶goñarĩ yu̶ u̶seaniña: Catutuaecu̶re bairo roro popiye yu̶ cabairije, roro yu̶re na caĩawajatutinucũrĩjẽ, yu̶re caru̶sarije cũ̶ãrẽ tũ̶goñarĩ yu̶ u̶seaniña. Apeyera Jesucristore yu̶ catũ̶gou̶sarije jũ̶gori yu̶re na capajĩãga ñesẽãnucũrĩjẽ, tunu Jesucristo jũ̶gori popiye capee wãme yu̶ cabainucũrĩjẽrẽ tũ̶goñarĩ yu̶ u̶seaniña. Bairo roro popiye catutuaecu̶re bairo majũ tãmu̶onucũũ̶ pu̶ame roque nemojãñurõ Cristo jũ̶gori catutuau̶re bairo majũ yu̶ tũ̶goñanucũña. 11 Yu̶ majũã camecũ̶rẽ bairo ñiẽtĩña. Mu̶jãã roque camecũ̶rẽ bairo ñio joroque yu̶ mu̶jãã ápu̶. Mu̶jãã pu̶ame roque yu̶ caátiãnierẽ caroaro yu̶re cabu̶su̶parã mu̶jãã ãnimiña. Bairo yu̶re caroaro cabu̶su̶parã nimirãcũ̶ã, bairo mu̶jãã áperinucũña. Cabu̶goro macããcũ̶rẽ bairo caãcũ̶ nimicũ̶ã, baipu̶a na, mu̶jãã catũ̶gou̶sanucũrã, jãã apóstolea majã netõrõ caãnitũ̶goñarã roca macããcũ̶rẽ bairo yu̶ ãnitũ̶goñaẽtĩña. 12 Bairo popiye tãmu̶omicũ̶ã, mu̶jãã tu̶pu̶ ãcũ̶, nipetiri wãme nocãrõ Dios cũ̶ catutuarije mena áti ĩñorĩqũẽrẽ mu̶jãã yu̶ áti ĩñoãninucũwũ̶. Tore bairo caroaro yu̶ caátimasĩrĩjẽ jũ̶gori cariapea Jesucristo yau̶ apóstol majũ yu̶ caãnierẽ mu̶jãã masĩõ joroque yu̶ áti ĩñomiwũ̶. 13 Baipu̶a jĩcã wãme jeto aperã Jesucristore catũ̶gou̶sari majã poarire yu̶ caátinucũrõrẽ bairo mu̶jãã yu̶ ápewu̶. Yu̶re caru̶sarije caãnimiatacũ̶ãrẽ, di rũ̶mu̶ ũno patowãcõrõ mu̶jããrẽ yu̶ jẽnipatowãcõẽpũ̶. Tore bairo mu̶jããrẽ yu̶ cajẽnietĩẽ to cañueticõãta, ¡tiere yu̶ mu̶jãã masiriyobojawa! 14 Mu̶jãã tu̶pu̶ águ̶, merẽ qũẽnojũ̶goyeti ãcũ̶ yu̶ átiya. Atie yu̶ caápée mena itiani majũ merẽ mu̶jãã tu̶pu̶re ñiñañesẽãgu̶. Bairo ati watoare ácu̶ cũ̶ã, mu̶jãã apeye ũnierẽ cajẽnipatowãcõũ̶rẽ bairo yu̶ baietigu̶. Capacu̶a pu̶ame na pũnaarẽ caru̶sarijere na jomasĩnucũñama. Na pũnaa pu̶ame mee na pacu̶are caru̶sarijere na jonucũñama. Bairi yu̶ pu̶ame mu̶jãã yu̶ pũnaarẽ bairo mu̶jãã caãnoi, dise ũnie mu̶jãã cacũ̶gorijere mu̶jãã yu̶ jẽnipatowãcõẽtĩgu̶. Yu̶re mu̶jãã caĩroapee pu̶ame jetore yu̶ boya. 15 Baipu̶a, dise yu̶ cacũ̶gorije caetatuaro cãrõ mu̶jããrẽ yu̶ ju̶átinemogu̶. Yu̶ majũ rupau̶ mena cũ̶ãrẽ popiye yu̶ tãmu̶omasĩña, mu̶jãã pu̶ame caroaro mu̶jãã caãnimasĩpeere bori. Bairo mu̶jããrẽ netõjãñurõ yu̶ camaimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame nemojãñurõ yu̶re camaiena majũ mu̶jãã tuanucũña. 16 Bairo mu̶jããrẽ di rũ̶mu̶ ũno apeye ũnierẽ yu̶ cajẽnipato wãcõetimiatacũ̶ãrẽ, jĩcããrã atore bairo ĩnucũñama: “Pablo masĩrĩ, marĩrẽ ĩtou̶ átiyami. Di rũ̶mu̶ ũno caãno marĩ camasĩẽto yua, apeye ũnie marĩ cacũ̶gorijere jemasĩgu̶mi,” ĩnucũñama. 17 Bairi, ¿mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ cajoricarã mu̶jããrẽ ĩtori apeye ũnie mu̶jãã cacũ̶gorijere mu̶jãã na ẽmarĩ? Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jããrẽ ĩtori mu̶jãã yayere ẽmaesupi. 18 Yu̶ pu̶ame Titore mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ jowu̶. Cũ̶ mena apei marĩ yau̶ Jesucristore catũ̶gou̶sau̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ yu̶ jowu̶. Bairo mu̶jããtu̶ yu̶ cajoricu̶ Tito topu̶ ãcũ̶, ¿mu̶jããrẽ qũĩtori? Mu̶jããrẽ jĩcãni ũno ĩtoetacu̶mi. Jãã, cũ̶ mena pu̶garãpu̶a jĩcãrõ tũ̶ni jãã ãnajẽ cu̶tiya. Jãã, pu̶garãpu̶a jĩcã yerire bairo jãã yeri cu̶tinucũña. 19 Ape watoara atore bairo pu̶ame mu̶jãã tũ̶goñabujiorã: “Caroaro jããrẽ na nu̶cũ̶bu̶goáto ĩrã, tore bairo ĩrãma,” jããrẽ mu̶jãã ĩ tũ̶goñarã. Bairo mee jãã baiya. Yu̶ yarã, yu̶ camairã, Dios cũ̶ã tore bairo bori, jãã caátigatũ̶goñarĩjẽrẽ masĩcõãñami. Dios mena nemojãñurõ mu̶jãã catũ̶goñatutuapee pu̶ame roquere bori, tore bairo mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶ ãninucũña. 20 Mu̶jããrẽ yu̶ caĩñañesẽãũ̶átí rũ̶mu̶ caãno, caroaro yu̶ mu̶jãã caãniyuro yu̶ boya. “Ape watoara ricaati niyubujiorãma,” ĩ tũ̶goñarĩ, yu̶ tũ̶goña uwiya. Carorije macããjẽ mena mu̶jãã caãno mu̶jãã yu̶ eta tãmu̶ogaetiya. Atie ũnie carorije nibujioro mu̶jãã watoare bairopu̶a: Ãmeo tutirique, ãmeo ĩña u̶gorique, ãmeo asiarique, aperã netõrõ baitũ̶goñarĩqũẽ, roro ãmeo bu̶su̶pairique, cau̶saropu̶ bu̶su̶pairique, ãmeo botiorique, caroaro jĩcã yericu̶tiri ãnimasĩẽtãjẽ cũ̶ã nibujioro. Tiere tũ̶goñarĩ yu̶ pu̶ame yu̶ tũ̶goña yapapuajãñuña. Bairo mu̶jãã caãmata, mu̶jãã cũ̶ã bu̶tioro mu̶jãã yapapuabujiorã, mu̶jããrẽ yu̶ catutipeere tũ̶goñarĩ yua. 21 Tunu bairoa ati watoa mu̶jããrẽ yu̶ caĩñañesẽãũ̶átí rũ̶mu̶ caãno, roro mu̶jãã caãnie jũ̶gori yu̶ Quetiupau̶ Dios pu̶ame mu̶jãã mena yu̶ tũ̶goñaboboo joroque yu̶ átibujiou̶mi. Nocãrõ yoaro carorije macããjẽrẽ mu̶jãã caátiãninucũrĩjẽrẽ tũ̶goñarĩ, bu̶tioro yapapuari yu̶ otio joroque yu̶ átibujiou̶mi. Capããrã mu̶jãã mena macããna tocãnacã wãme roro ati rupau̶ mena átieperique ũnierẽ áti jãnaetinucũñama. Tie nipetirijere tũ̶goñarĩ yu̶ majũpu̶a bu̶tioro yu̶ tũ̶goña yapapuajãñuña.

2 Corintios 13

1 Atie mu̶jãã yu̶ caĩñañesẽãũ̶ápee mena merẽ itiani majũ mu̶jãã tu̶pu̶re ñiña ñesẽãágú̶. Dios ya tutipu̶ bairo ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa: “Pu̶garã, o itiarã ũna, apei roro caátacu̶re na cabu̶su̶jãrõ ñuña. Bairo na, itiarã ũnapu̶a jĩcãrõrẽ bairo na cabu̶su̶jãata, nipetiro catũ̶gorã cũ̶ã na caĩrõrẽ bairo átimasĩñama,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶. 2 Bairi mu̶jãã tu̶pu̶ caãna carorijere caátanarẽ, o nipetiro to caãna cũ̶ãrẽ ãme ato mai cayoaropu̶a ãcũ̶, jĩcãni bero tunu mu̶jããrẽ ĩñau̶ etanemou̶ yu̶ caquetibu̶ju̶ricarorea bairo ñinemoña tunu: Ati watoa mu̶jããrẽ tunu yu̶ caĩña ñesẽãnemou̶ ápáta, roro caátipairãrẽ yu̶ bopaca ĩñaecũ̶ yua. Roro popiye na baio joroque na yu̶ átigu̶. 3 Mu̶jãã pu̶ame mai yu̶re caria Jesucristo yu̶ cũ̶ caju̶átiere masĩgarã, jĩcã wãme áticõña macããrã mu̶jãã átiya. Jau̶, toroque mu̶jããtu̶ ãcũ̶, mu̶jããrẽ yu̶ áti ĩñogu̶ cũ̶ catutuarijere. Cristo pu̶ame catutuaecu̶re bairo mu̶jãã watoare ãcũ̶rẽ bairo bainucũñami. Bairo cabai nimicũ̶ã, nocãrõ cũ̶ catutuarijere mu̶jãã áti ĩñomajũcõãnucũñami yu̶ jũ̶gori mu̶jãã tu̶ripu̶re. 4 Bairãpu̶a, cariapea marĩ masĩña catutuaecu̶rea bairo yucu̶pãĩpu̶ papuatuecori riariquere. Bairo papuatuecori cariaricu̶ nimicũ̶ã, Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori cacatiricu̶ majũ niñami. Jãã cũ̶ã bairãpu̶a Jesucristorea bairo roro popiye jãã tãmu̶onucũña. Bairo popiye baimirãcũ̶ã, Jesucristore capitiena ãnirĩ jãã cũ̶ã cũ̶rẽã bairo jãã ãnigarã Dios cũ̶ catutuarije jũ̶gori, mu̶jããrẽ ju̶átinemogarã yua. 5 Bairi mu̶jãã majũã caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ tũ̶goña besemasĩña. ¿Cariapea Jesucristo mena marĩ tũ̶goñatutuamiñatĩ? mu̶jãã caĩtũ̶goñamasĩparore bairo ĩrã, caroaro tũ̶goña beseya mu̶jãã caátiere. ¿Mu̶jãã yeripu̶ Jesucristo cũ̶ caãnierẽ mu̶jãã tũ̶goñamasĩẽtĩñati? Caĩtopairãrẽ bairo cabu̶goroa, “Jesucristo yarã jãã ãniña,” mu̶jãã caĩata roque, Jesucristo mu̶jãã yeripu̶ mácũ̶mi. 6 Bairo ĩmicũ̶ã, baipu̶a yu̶ pu̶ame mu̶jãã mena yu̶ tũ̶goñatutuacõãña. Bairi jããrẽ bairãpu̶a cariapea Cristo yarã jãã caãnierẽ mu̶jãã masĩcõãrã. 7 Bairi jãã pu̶ame mu̶jããrẽ Diopu̶re jãã jẽnibojanucũña, dise ũnie carorije macããjẽrẽ mu̶jãã caáperiparore bairo ĩrã. “Na netõrõ caroarã majũ jãã ãniña,” ĩgarã mee, mu̶jããrẽ tore bairo jãã átibojagarã. Caroa macããjẽ pu̶ame roque mu̶jãã caátiãniparore bairo ĩrã, tore bairo jãã átigarã. “Cabu̶goroa quetibu̶ju̶rã átiyama,” camasã jãã na caĩmiatacũ̶ãrẽ, bairãpu̶a tore bairo jãã átigarã. 8 Jãã pu̶ame dopẽĩrã cariape macããjẽrẽ ricaati pu̶ame jãã baibotiomasĩẽtĩña. Cariape macããjẽ quetibu̶ju̶rique caĩrõrẽ bairo pu̶ame jeto roque jãã caátimasĩnucũpee niña. 9 Bairi jãã pu̶ame jããrẽ caĩñaterã cayeritutuaenarẽ bairo jãã na caĩmiatacũ̶ãrẽ, tũ̶goña u̶seanirĩqũẽ mena jãã ãnicõãnucũña. Mu̶jããrẽ ju̶átigarã, tie mena jãã pu̶ame popiye jãã catãmu̶onucũrĩjẽ jũ̶gori nemojãñurõ Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuapeere tũ̶goñarĩ jãã u̶seaninucũña. Bairi tocãñacã rũ̶mu̶a mu̶jããrẽ Diopu̶re jãã jẽnibojanucũgarã, caroaro mu̶jãã caátiãnie ñe ũnie to caru̶saetiparore bairo ĩrã. 10 Bairi ati carta mena mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya, mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ caĩñañesẽãũ̶ ápáro jũ̶goye. Topu̶ yu̶ caetaparo jũ̶goye roro mu̶jãã caátiãnierẽ mu̶jãã majũã qũẽnocõãña. Bairo mu̶jãã caápata, yu̶ pu̶ame topu̶ etau̶, tutuaro mena mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶etigu̶. Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame roque tore bairo yu̶ carotimasĩpeere yu̶ jowĩ. Jesucristo mena mu̶jãã yeripu̶ nemojãñurõ cũ̶ mu̶jãã catũ̶goñatutuanutuaparore bairo ĩ, tore bairo yu̶ roticũwĩ. Mu̶jããrẽ yu̶ yapapuo reo joroque ĩ mee, tore yu̶ quetibu̶ju̶ roticũwĩ marĩ Quetiupau̶. 11 Yu̶ yarã, mu̶jããrẽ yu̶ cawoajo yaparoparo jũ̶goye atore bairo mu̶jãã ñiña: Caroaro u̶seanirĩqũẽ mena ãnajẽcu̶sa. Caroaro átiãnajẽ pu̶amerẽ átiãnimasĩña. Tocãnacãũ̶pu̶a caroaro yeri ñurõ ãmeo átiãnajẽcu̶sa. Tunu bairoa jĩcã yericu̶narẽ bairo ãnajẽcu̶sa. Marĩ Pacu̶ Dios ãmeo mairĩqũẽrẽ, bairi jĩcã yericu̶taje cũ̶ãrẽ cajou̶ mu̶jãã mena cũ̶ ãmarõ. 12 Tunu bairoa caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena ãmeo bocári ãmeo jẽniña. 13 Marĩ yarã ato macããna Jesucristore catũ̶gou̶sarã nipetiro mu̶jããrẽ ñuroti joyama. 14 Jesucristo marĩ Quetiupau̶ caroare cũ̶ jonemoáto mu̶jãã nipetirore. Tunu bairo marĩ Pacu̶ Dios nocãrõ marĩrẽ camai, bairi cũ̶ Yeri Espíritu Santo cũ̶ã mu̶jãã mena cũ̶ ãnicõã ninucũáto. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

Gálatas 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶, Jesucristo cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijou̶ apóstol majũ yu̶ ãniña. Camasã aperã ũna beseri na caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ mee yu̶ ãniña. Jesucristo, cũ̶ pacu̶ Dios mena roque na caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ majũ yu̶ ãniña. Mai, Dios pu̶ame cũ̶ macũ̶ Jesucristore cũ̶ catioyupi, cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ. 2 Bairi marĩ yarã Jesucristore catũ̶gou̶sarã yu̶ mena caãna mena, mu̶jãã yu̶ woajoya, mu̶jãã Galacia yepa macããna ñubueri majãrẽ. 3 Bairi mai, marĩ Pacu̶ Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caroa yeri cu̶tajere mu̶jãã na jonemoáto. Caroaro yeri jõrõ ãnajẽ cu̶taje cũ̶ãrẽ mu̶jãã na jonemoáto. 4 Mai, Jesucristo pu̶ame yucu̶pãĩpu̶ uwiricaro mano riayupi marĩ carorije wapa. Tunu bairoa roro ati u̶mu̶recóo macããna marĩ caátiãnie wapare netõõgu̶ riayupi. Tore bairo baiyupi, marĩ Pacu̶ Dios, Jesucristo pacu̶ cũ̶ caboro jũ̶gori yua. 5 Bairi yu̶ pu̶ame tiere masĩrĩ, atore bairo ñi basapeoya: “¡Nocãrõ cañuu̶ cũ̶ ãniñati marĩ Pacu̶ Dios! Tocãnacã rũ̶mu̶a cañuu̶ nicõã ninucũgu̶mi. Bairoa to baiáto,” ñiña yua. 6 Ãmerẽ bu̶tioro yu̶ tũ̶goña yapapuaya, Diore catũ̶gou̶saricarã nimirãcũ̶ã, cũ̶rẽ yoaro mee mu̶jãã cajãnarĩjẽ jũ̶gori yua. Dios pu̶ame Jesucristo jũ̶gori mu̶jããrẽ maiwĩ. Bairo mu̶jããrẽ cũ̶ camaimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ yaye caroa queti camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩjẽ quetire jãnarĩ, apeye queti pu̶amerẽ mu̶jãã tũ̶gou̶saya. Tiere masĩrĩ, bu̶tioro yu̶ tũ̶goña yapapuaya. 7 Cariape majũrã, apeye quetibu̶ju̶rique camasã na canetõpee ũnie maniña. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, aperã jĩcããrã mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ mawijiorã átiyama. Jesucristo yaye caroa quetire quetibu̶ju̶ mawijiobuipeogarã átinucũñama mu̶jããrẽ. 8 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ caroa queti ũnie meerẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶ata, peero caũ̶petietopu̶ cũ̶ ápáro. Yu̶ ũcũ̶, o u̶mu̶recóo macããcũ̶ ángel ũcũ̶ cũ̶ caãmata cũ̶ãrẽ, popiye cũ̶ baiáto, roro ricaati cũ̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori yua. 9 Merẽ cajũ̶goyepu̶ cũ̶ãrẽ tore bairo mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶wu̶. Bairi ãmerẽ tunu mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶nemoña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ caroa queti mu̶jãã catũ̶gojũ̶gorique ũnie meerẽ mu̶jãã cũ̶ caquetibu̶ju̶ata, peero caũ̶petietopu̶ cũ̶ ápáro. 10 Camasã, yu̶ caquetibu̶ju̶rijere na ĩñajesoáto ĩ mee, tiere yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Dios pu̶ame roque yu̶ caátiere qũĩñajesoáto ĩ, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶nucũña atie cũ̶ yaye quetire. Camasã ricaati caquetibu̶ju̶rã mena caroaro tuagu̶ mee yu̶ átiãniña. ¡Narẽ tutuaro mena yu̶ caquetibu̶ju̶eticõãta, Jesucristo cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ mee yu̶ ãnibujiou̶! 11 Yu̶ yarã, atiere masĩña mu̶jãã cũ̶ã: Caroa queti camasãrẽ Dios cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Ati u̶mu̶recóo macããna camasã na catũ̶goñarĩjẽ mena na caĩquetibu̶ju̶rije ũnie meerẽ yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. 12 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ rotijoemi. Tunu bairoa ni ũcũ̶ camasocu̶ yu̶ bueemi atie mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rijere. Jesucristo pu̶ame roque cũ̶ majũpu̶a yu̶ masĩõwĩ nipetirije mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rijere. 13 Bairãpu̶a, mu̶jãã tũ̶goricarã mai cajũ̶goyepu̶ judío majã na carotirore bairo ãcũ̶ yu̶ caátajere. Tutuaro mena Dios ya poa macããnarẽ popiye na baio joroque na yu̶ átiu̶sanucũwũ̶. Bairo ácu̶, Dios ya poa macããna na petio joroque yu̶ átigamiwũ̶. 14 Baipu̶a judío majã yayere yu̶ capaa ãniwatoare merẽ aperã yu̶ yarã, yu̶ tũ̶nii cabu̶toa caãna netõjãñurõ camasĩ majũ yu̶ ãmu̶. Mai, judío majã na carotirije pu̶ame netõjãñurõ yu̶ ñicũ̶jãã ãnana na caátiãnajẽrẽ yu̶ áticõã niganucũwũ̶. Tie quetibu̶ju̶rique jeto caãnicõãninucũrõ yu̶ bootũ̶goñanucũwũ̶. 15 Bairo cabai yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, merẽ Dios pu̶ame yu̶ cabuiaparo jũ̶goyepu̶a yu̶ besecõãñupĩ. Bairo yu̶ beseri yua, nocãrõ yu̶re camai ãnirĩ, cũ̶ yau̶ yu̶ ãnio joroque yu̶ ámi. Cũ̶ majũ cũ̶ caborore bairo yu̶ beseyupi. 16 Bairo yu̶re camai ãnirĩ yua, cũ̶ caborore bairo ácu̶, cũ̶ macũ̶ Jesucristore yu̶ masĩõ joroque yu̶ ámi. Bairo cũ̶ macũ̶rẽ yu̶ masĩõrĩ yua, cũ̶ yaye caroa queti camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ judío majã caãmerãrẽ. Bairo cabairipau̶re ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶ mena jẽniñarĩ yu̶ masĩjũ̶goepu̶. 17 Tunu bairoa Jerusalẽpu̶ átí, yu̶ jũ̶goye apóstolea majã caãnijũ̶goricarã cũ̶ãrẽ na yu̶ jẽniñaepũ̶ yu̶ cabairijere. Bairo átiri mee, jicoquei yoworicaro mano Arabia yepapu̶ yu̶ acoápú̶. Cabero Damasco macãpu̶ yu̶ tunuetawu̶ tunu. 18 Yoaro itia cũ̶ma beropu̶ roque yua, Jerusalén macãpu̶ yu̶ ápú̶. Bairo ti macã etau̶, Pedrore cũ̶ yu̶ masĩjũ̶gowu̶. Cũ̶ mena yua pu̶ga wãmo peti jĩcã ru̶po petiro cãnacã rũ̶mu̶ majũ yu̶ tuawu̶. 19 Bairo topu̶ ãcũ̶, noa ũna aperã apóstolea majãrẽ na yu̶ bocáepu̶. Santiago, marĩ Quetiupau̶ bai jetore cũ̶ yu̶ bocáwu̶. 20 Bairi cariape Dios cũ̶ caĩñajoro mu̶jããrẽ ñiña: Atie mu̶jãã yu̶ cawoajorije cabu̶goro macããjẽ mee niña. Cariape macããjẽ majũ niña. 21 Tie bero yua, yu̶ pu̶ame Siria, bairi Cilicia yepaapu̶ yu̶ acoápú̶. 22 Mai, bairãpu̶a marĩ yarã Cristore catũ̶gou̶sari poari, Judea yepa macããna yu̶ majũpũ̶rã yu̶ bocáema. 23 Atore bairo na caĩquetibu̶ju̶rije jetore tũ̶gonucũñupã: “Marĩrẽ roro capajĩãga u̶samirĩcũ̶ ãmerẽ yua tũ̶goñatutuarique caroa quetire camasãrẽ na quetibu̶ju̶ átiupu̶. Ji yu̶teapu̶re mai marĩrẽ cayasioregamirĩcũ̶ camasãrẽ caroa quetire na quetibu̶ju̶ átiupu̶,” na caĩquetibu̶ju̶nucũrĩjẽ jetore tũ̶gonucũñupã. 24 Bairo yu̶ cabairijere tũ̶gori, bu̶tioro Diopu̶re cũ̶ basapeonucũñupã.

Gálatas 2

1 Cabero pu̶ga wãmo peti ru̶pore baparicãnacã pẽnirõ cãnacã cũ̶ma bero majũpu̶ yu̶ ápú̶ tunu Bernabé mena Jerusalén macãpu̶re. Bairo ácú̶, yu̶ mena cũ̶ yu̶ pii ápú̶ marĩ yau̶ Tito cũ̶ãrẽ. 2 Cabu̶goro mee yu̶ ápú̶ ti macãpu̶re. Dios pu̶ame roque topu̶ yu̶ árotiwĩ. Bairo to Jerusalẽpu̶ ãcũ̶ yua, cabu̶toa camasĩrã na caĩroarã mena Jesucristo yarã jesaye jãã neñawũ̶. Bairo na mena neñarĩ, na jãã quetibu̶ju̶wu̶ nipetirije judío majã caãmerãrẽ jãã caquetibu̶ju̶ ñesẽãnucũrĩjẽrẽ. Yu̶ pu̶ame yu̶ paarique yu̶ caátaje, yu̶ caátiãnie cũ̶ã to yasieticõãto ĩ, tore bairo nipetirije na yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. “Mu̶ paarique ñumajũcõãña,” na caĩparore bairo ĩ, tore bairo na yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. 3 Mai, Tito yu̶ mena caátácu̶ pu̶ame griego majã yau̶ ãmi. Bairo griego majã yau̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, judío majã caũ̶mu̶arẽ na caátinucũrõrẽ bairo cũ̶ ápewã. Dios yau̶ nigu̶, cũ̶ rupau̶ macããtõ ũnorẽ yisetaecoemi cabu̶toa camasĩrãrẽ. 4 Jĩcããrã jãã yarã judío majã caĩtopairã pu̶ame yasioro atíri jãã caneñarõpu̶ jãã mena neñañupã na cũ̶ã. Na pu̶ame to jãã cabu̶su̶rijere catũ̶gorutiri majãrẽ bairo aná baiyupa. “Roro majũ Jesucristo pu̶ame jetore cũ̶ tũ̶gou̶sarã átiyama Pablojãã,” ĩ bu̶su̶jãmasĩgarã, jãã caĩrĩjẽrẽ tũ̶gorutiraná baiyupa. Bairo jãã ĩ bu̶su̶jãrĩ yua, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ caátiecorã majũ tunu jãã tuao joroque átigarã baimiñupã. 5 Bairo jããrẽ na caátigamiatacũ̶ãrẽ, jãã pu̶ame peeto ũno na caĩrĩjẽrẽ jãã tũ̶gou̶saepu̶. Caroa queti Dios camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ quetire caroaro mu̶jãã catũ̶gou̶sacõãno bootũ̶goñarĩ, narẽ jãã rotiecoepu̶. 6 Bairãpu̶a, cabu̶toa camasĩrãrẽ bairo caãna ape wãme yu̶ caátinemopeere yu̶ quetibu̶ju̶ masĩõẽma. Baipu̶a yu̶ pu̶ame camasĩrãrẽ bairo na caãnajẽ cu̶tiere bu̶tioro majũ yu̶ tũ̶goñaẽtĩña. Dios pu̶ame bui macããjẽ marĩ caátiãnierẽ caĩñabesei mee niñami. 7 Bairo ape wãme yu̶ caátinemopeere yu̶ quetibu̶ju̶ masĩẽtĩrĩ yua, cariapea Dios yu̶ cũ̶ cabeseriquere tũ̶goñamasĩwã. “Cariapea Dios, caroa queti camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ quetire cũ̶ quetibu̶ju̶ rotijoyupi judío majã caãmerãrẽ,” ĩ tũ̶goñacõãwã. “Judío majãrẽ Dios, Pedrore cũ̶ caquetibu̶ju̶ roticũrĩcãrõrẽã bairo Pablo cũ̶ãrẽ judío majã caãmerãrẽ cũ̶ quetibu̶ju̶ roticũñupĩ Dios,” cariapea ñi tũ̶goñacõãwã yua. 8 Bairi cũ̶, Dios, Pedrore judío majãrẽ caquetibu̶ju̶pau̶ apóstol majũ cacũrĩcũ̶na yu̶, Pablo cũ̶ãrẽ judío majã caãmerãrẽ caquetibu̶ju̶pau̶ apóstol majũ yu̶ cũwĩ. 9 Bairo yu̶ cabairo jũ̶gori Santiago, Pedro, bairi Juan ñubueri majã quetiuparãrẽ bairo caãna pu̶ame yu̶ paariquere merẽ masĩwã. Bairo masĩrĩ yua, “Dios pu̶ame caroaro cũ̶ quetibu̶ju̶ masĩõ joroque cũ̶ ásupi Pablore,” ĩ tũ̶goñawã. “Mu̶ paarique ñumajũcõãña,” ñiwã yua. Bairo caĩrã ãnirĩ, “Jĩcãrõrẽã bairo jãã paarique bapa mu̶ ãniña,” ñigarã yua, yu̶ wãmo ñewã. Yu̶ bapa Bernabé cũ̶ãrẽ cũ̶ wãmo ñewã. Bairi yua jĩcã yericu̶na, atore bairo jãã ãmeo ĩ tuawu̶: “Mu̶jãã pu̶ame judío majã caãmerãrẽ na mu̶jãã quetibu̶ju̶garã Dios yaye quetire. Jãã pu̶amea judío majãrẽ caquetibu̶ju̶parã jãã ãnigarã,” jãã ãmeo ĩ tuawu̶ yua. 10 Bairãpu̶a, Pedrojãã atie jeto jãã caátipeere bowã: “Cabopacarãrẽ caroaro majũ na mu̶jãã ju̶ápa,” jãã ĩcũwã. Merẽ yu̶ pu̶amea na, cabopacarãrẽ caroaro mena na caju̶átinemo ãninucũũ̶ yu̶ ãmu̶ baipu̶a. 11 Pedro Antioquíapu̶ cũ̶ caátá watoare cũ̶ majũpu̶rea tutuaro cũ̶ yu̶ tutirocajowu̶. Mai, cũ̶ pu̶ame carorije marĩ yasio joroque caátie majũrẽ ácu̶ baiwĩ. Bairi tutuaro cũ̶ majũpu̶rea cũ̶ yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. 12 Mai, atore bairo baiwĩ cũ̶rẽ tore bairo cũ̶ ñio joroque: Pedro pu̶ame caãnijũ̶goro judío majã caãmerã mena u̶ga ruiwĩ. Bairo cũ̶ cau̶gaãno yua, judío majã aperã, Santiago cũ̶ cajoátana etawã. Bairo na caetaro ĩñarĩ yua, Pedro pu̶ame na wãmu̶ weyocoámí judío majã caãmerãrẽ. Na mena u̶ga ruinemoemi yua. Cũ̶ pu̶ame, “Marĩ rupau̶ macããtõrẽ marĩ cayiseeticõãta, marĩ netõmasĩẽna,” caĩquetibu̶ju̶ri majã na caetaro uwiri yua, na mena u̶ganemoemi. 13 Aperã judío majã catũ̶gou̶sari majã cũ̶ã roro cũ̶ caátiere cũ̶rẽã bairo átigawã. “Na rupau̶re cayiseena mena marĩ cau̶gaata, ñuña,” caĩrã nimirãcũ̶ã, na caĩrõrẽ bairo ápewã. Na teejãñuwã. Roro majũ Pedro cũ̶ caátijũ̶gorije jũ̶gori yua, tame, Bernabépu̶ cũ̶ã na caátorea bairo na átiu̶sawĩ. 14 Bairo roro majũ, caroa queti Dios camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ queti caquetibu̶ju̶rore bairo na caátijĩãtietore ĩñarĩ yua, yu̶ pu̶ame atore bairo cũ̶ ñiwũ̶, nipetiro caneñarã na catũ̶goro Pedrore: “Mu̶, judío majã yau̶ nimicũ̶ã, judío majã yau̶ meerẽ bairo judío majã caãmerã watoapu̶ mu̶ ãniapu̶. Mu̶ pu̶ame bairo cabai nimicũ̶ã, ¿Dopẽĩ judío majã caãmerãrẽ, judío majãrẽ bairo na ãnio joroque bu̶tioro na mu̶ átirotigayati?” cũ̶ ñi tutiwu̶. 15 Mai, jãã pu̶ame jicoqueipu̶a judío majãrẽ bairo camasãwãcãrĩcãrã jãã ãniña. Carorije caátiãnipairã Diore camasĩẽna ũna caãna mee jãã ãniña. 16 Bairo jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cũ̶ caátie mena jũ̶gori carorije cacũ̶goecu̶re bairo tuamasĩẽtĩñami. Jesucristo jetore marĩ catũ̶gou̶sarije jũ̶gori roque, tore bairo marĩ tuamasĩña. Merẽ tiere marĩ masĩcõãña. Bairi marĩ, Jesucristore catũ̶gou̶sajũ̶goricarã majũ marĩ ãniña, cũ̶ mena marĩ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori marĩ carorije wapare marĩ cũ̶ canetõõbojaparore bairo ĩrã yua. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ carotirore bairo marĩ caátie jũ̶gori mee marĩ netõmasĩña. Merẽ atiere marĩ masĩña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ carotirore bairo cũ̶ caátie jũ̶gori ñe ũnie cawapa cũ̶goecu̶re bairo Dios cũ̶ caĩñajoro tuamasĩẽtĩñami. 17 Marĩ pu̶ame, “Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuarije mena jeto marĩ netõgarã,” marĩ ĩ tũ̶goñaña. Bairo ĩ tũ̶goñamirãcũ̶ã, cabero yua, “Marĩ ñicũ̶jãã na caroticũrĩqũẽ marĩ caáticõãnie jũ̶gori roque marĩ netõgarã,” marĩ caĩtũ̶goñabócaata, “ ‘Jesucristo pu̶ame carorije marĩ átijũ̶gou̶ átiyami,’ ĩgarã ato,” ¿marĩ ĩbujiocu̶ti? ¡Baietiya! Jesucristo carorije marĩrẽ caátijũ̶gou̶ mee niñami. 18 Torecu̶, yu̶ pu̶ame jĩcã wãme dope caáperiere cũcõãrĩ, apeye caroa macããjẽ pu̶amerẽ caáticõãjũ̶goricu̶ nimicũ̶ã, tunu tie yu̶ caátijũ̶gorique macããjẽ pu̶amerẽ yu̶ caátinemoata, ñuẽtĩña. Tore bairo yu̶ caápata, yu̶ yaye wapa pairo cabuicu̶cu̶ majũ yu̶ tuabujiou̶. 19 Mai, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ yu̶ caátijĩãtimasĩẽtĩẽ jũ̶gori cayasicoatacu̶re bairo caãcũ̶ yu̶ ãnimiwũ̶. Ãmerẽ yua, tiere catũ̶gou̶sajãnarĩcũ̶ majũ yu̶ ãniña. Bairo tũ̶gou̶sajãnarĩ yua, Dios cũ̶ canetõpau̶, cũ̶ mena cacaticõãninucũpau̶ yu̶ tuaya. Jesucristo pu̶ame roque merẽ yu̶ carorijere netõõgu̶, yucu̶pãĩpu̶ yu̶ riabojayupi. Bairi cũ̶ mena yucu̶pãĩpu̶ cariaricu̶re bairo yu̶ tuaya. 20 Torecu̶, yu̶ pu̶ame yu̶ majũ rupau̶ mena yu̶ átiãmerĩña ãmerẽ yua. Jesucristo yu̶pu̶re cũ̶ caãno jũ̶gori, cũ̶ caborore bairo jeto caátiãninucũũ̶ majũ yu̶ tuaya yua. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ ãme ati rupau̶ mena ati yepapu̶re yu̶ caãno ũno mai, cũ̶, Dios macũ̶ mena yu̶ catũ̶goñatutuarije mena jeto yu̶ ãnicõãña. Cũ̶ pu̶ame nocãrõ yu̶re camai ãnirĩ, cũ̶ majũã yu̶ carorije wapare netõgu̶, yucu̶pãĩpu̶ pajĩãecori yu̶ riabojayupi. 21 Bairi nocãrõ Dios cañuu̶, yu̶ mena caroaro cũ̶ caátiere boeticõã yu̶ baigaetiya. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ tũ̶gou̶sari, tie carotirore bairo marĩ caátie jũ̶gori marĩ carorije wapare canetõecoricarã marĩ caãmata, Jesucristo pu̶ame cabu̶goroa wapa mano yucu̶pãĩpu̶ riabujioricu̶mi.

Gálatas 3

1 ¡Gálata yepa macããna, mu̶jãã, catũ̶gomasĩẽna majũ mu̶jãã ãniña! ¿Noa mu̶jããrẽ tore bairo roro majũ mu̶jãã tũ̶goñamawijiao joroque mu̶jãã na áti? Mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ ñesẽãrã, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni majũ mu̶jãã caĩñarõpu̶a Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariariquere mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶wu̶jã ritaa. 2 Bairi atie yu̶ cajẽniñarĩjẽ jetore cariapea yu̶ mu̶jãã caquetibu̶ju̶ro yu̶ boya: ¿Mu̶jãã pu̶ame Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ mu̶jãã catũ̶gou̶sarije jũ̶gori Espíritu Santo Dios Yeri majũrẽ mu̶jãã ñerĩ? Mu̶jãã baiepu̶. Jesucristo yaye queti caroa queti jãã caquetibu̶ju̶riquere tũ̶gou̶sari bero roque, Espíritu Santo Dios Yeri majũrẽ mu̶jãã cũ̶gojũ̶gowu̶. 3 Yu̶ yarã, ¿nocãrõ catũ̶gomasĩẽna majũ mu̶jãã ãniñati? Dios Yeri Espíritu Santore catũ̶gou̶sajũ̶goricarã majũ nimirãcũ̶ã, ¿dopẽĩrã ãmerẽ mu̶jãã majũã ati rupau̶ mena mu̶jãã caátitutuarije mena Dios yaye macããjẽrẽ mu̶jãã átiãni jũ̶gogayati? 4 Nocãrõ capee caroa mu̶jãã caátimasĩjũ̶gomirĩqũẽ yua cabu̶goro macããjẽ majũ ãñupã mu̶jããrẽ. Yu̶ pu̶amerã, tocãrõ majũ cabu̶goro macããjẽ caãnipee mee ãñupã mu̶jããrẽ, ¡tame! 5 Dios roque cũ̶ Yeri Espíritu Santo majũrẽ mu̶jãã joyupi. Bairo mu̶jããrẽ jori, caroa cũ̶ caáti ĩñomasĩrĩjẽrẽ mu̶jãã watoapu̶re áti ĩñoñupĩ. Tore bairo cũ̶ caápata, ¿dopẽĩ tore bairo cũ̶ ásupari? “Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ caĩrõrẽ bairo nipetirije na átipeyocõãto,” ĩ mee, tore bairo ásupi. Caroa queti jãã caquetibu̶ju̶riquere caroaro mu̶jãã catũ̶gou̶saparore bairo ĩ, tore bairo átinucũñami Dios. 6 Abraham ãnacũ̶ pu̶ame caroaro Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori, ñe ũnie cawapa cũ̶goecu̶re bairo qũĩñañupĩ. 7 Bairo cabairo jũ̶gori atiere mu̶jããrẽ masĩrotiya: Cariapea Abraham ãnacũ̶rẽ bairo Diore catũ̶gou̶sarã, cũ̶ pãrãmerãrẽ bairo caãna Dios mena jeto catũ̶goñatutuarã ninucũñama. 8 Merẽ baipu̶a Dios cajũ̶goyepu̶a judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ, cũ̶ mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori ñe ũnie cawapa cũ̶goenarẽ bairo cũ̶ caĩñapeere cũ̶ ya tutipu̶ quetibu̶ju̶ cũweyocõãñupĩ. Atore bairo caroa quetire qũĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupĩ Dios marĩ ñicũ̶ Abraham ãnacũ̶rẽ: “Tocãnacãũ̶pu̶a masapoari macããnarẽ mu̶rẽ bairo yu̶ mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori caroarã ñe ũnie cawapa cũ̶goena na ãnio joroque na yu̶ átigu̶,” qũĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyetiyupi Dios Abrahãrẽ. 9 Bairi Jesucristo mena catũ̶goñatutuarã pu̶ame Abraham ãnacũ̶rẽ Dios caroare cũ̶ cũ̶ cajoricarorea bairo na cũ̶ã caroare cũ̶ cajorã majũ niñama, Abraham ãnacũ̶ Dios mena catũ̶goñatutuaricu̶rea bairo yua. 10 Bairi noa ũna Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ jetore tũ̶gou̶sari na carorije wapare na canetõgaata, cañuena carorije cawapa cũ̶gorã majũ tuagarãma. Merẽ torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶ na cawoatucũrĩqũẽ cũ̶ã: “Ni ũcũ̶ caroaro mena Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ caĩrõrẽ bairo jĩcã wãme ru̶saricaro mano cũ̶ catũ̶gou̶sapetieticõãta, cañuecũ̶, carorije cawapa cũ̶gou̶ majũ tuagu̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶yupa. 11 Bairo cabairoi, merẽ caroaro majũ mu̶jãã masĩrã: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ roticũrĩqũẽ caĩrõrẽ bairo cũ̶ caátie jũ̶gori ñe ũnie carorije wapa cũ̶goecu̶ tuamasĩẽtĩñami. Atorea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Carorije cawapa cũ̶goecu̶re bairo yu̶ caĩñau̶ pu̶ame yu̶ mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori nicõã ninucũgu̶mi,” ĩ woatuyupa Dios ya tutipu̶re. 12 Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ pu̶ame tore bairo mee quetibu̶ju̶ya. Atore bairo pu̶ame roque ĩ quetibu̶ju̶ya tie, Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ roticũrĩqũẽ carotirore bairo ñe ũnie ru̶saricaro mano caátipeyou̶ netõmasĩgu̶mi. Dios tu̶pu̶ ãnicõã ninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. Tore bairo jĩcãrõ tũ̶ni cũ̶ caátipeyoeticõãta, carorije wapa cacũ̶gou̶ majũ tuagu̶mi Dios cũ̶ caĩñajoro.” 13 Cristo pu̶ame roque Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ jũ̶gori nocãrõ pairo marĩ carorije wapa marĩ cacũ̶gomirĩqũẽrẽ marĩ netõbojayupi. Cũ̶ pu̶ame carorije caápei nimicũ̶ã, carorije caácu̶re bairo yua roro majũ marĩ yaye wapa jũ̶gori marĩ riabojayupi. Atore bairo ĩña Dios ya tutipu̶ na cawoatucũrĩqũẽ cũ̶ã: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cañuecũ̶ majũ caãcũ̶ yucu̶pãĩpu̶ papuatuecori cũ̶ riaáto,” ĩ quetibu̶ju̶ya ti tutipu̶. 14 Atore bairo baietayupa Dios, “Caroaro majũ mu̶ yu̶ átigu̶,” Abrahãrẽ cũ̶ cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ judío majã caãmerã cũ̶ã Cristo jũ̶gori jĩcãrõ na cacũ̶gopetiparore bairo ĩ yua. Tunu bairoa cũ̶ mena marĩ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori Espíritu Santo Dios marĩrẽ cũ̶ cajogaricu̶re nipetiro cũ̶ marĩ cũ̶gomasĩña marĩ yeripu̶ yua. 15 Yu̶ yarã, ãmerẽ camasã ati u̶mu̶recóo macããna na caãmeoátie ũnie mena ĩcõñarĩ, mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶pa: Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶, “Atore bairo marĩ ãmeo átiroa,” ĩ, cũ̶ wãmerẽ jĩcã pũrõ ũnopu̶ woatucõña peyocõãñami, aperã, “Tore bairo mee niña,” na caĩmasĩẽtĩparore bairo ĩ yua. Tore bairo cũ̶ majũã cũ̶ caĩcũata, ni jĩcãũ̶ cũ̶ caátigarijere cũ̶ ẽñotamasĩẽtĩñami. O tunu bairoa cũ̶ caátiataje caru̶saata, “Atore bairo pu̶ame boya,” ĩrĩ ape wãme ti pũrõpu̶re woabuipeo masĩẽtĩñama. 16 Bairi ãmerẽ yua marĩ masĩña: Dios pu̶ame Abraham ãnacũ̶rẽ, “Caroaro majũ mu̶ yu̶ átigu̶. Cabero torea bairo yu̶ átigu̶ mu̶ pãrãmi caãnipau̶ cũ̶ãrẽ,” qũĩ cũñupĩ Dios. Mai, Dios ya tuti na cawoaturique pu̶ame, “capããrã mu̶ pãrãmerã,” ĩ quetibu̶ju̶etiya. Atore bairo pu̶ame jeto ĩña: “Jĩcãũ̶ mu̶ pãrãmi cũ̶ãrẽ caroaro yu̶ átigu̶,” ĩ quetibu̶ju̶ya. Bairo “mu̶ pãrãmi” cũ̶ caĩrĩcũ̶ pu̶ame Jesucristo niñami. Cũ̶rẽã ĩgu̶ tore bairo ĩñupĩ Dios cũ̶ ya tutipu̶re. 17 Atore bairo pu̶ame mu̶jãã ĩgu̶ ñiña: Dios pu̶ame Abrahãrẽ, “Cawãma wãme mu̶ yu̶ átigu̶,” qũĩ cũjũ̶goyupi. Bairo qũĩácu̶, cũ̶ catutuarijere cũ̶ áti ĩñoñupĩ, “Yu̶ caĩrĩjẽrẽ yu̶ wasoaecu̶,” ĩgu̶ yua. Bairo cũ̶ caátaje jũ̶gori, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caáticũrĩqũẽ cuatro cientos treinta cũ̶marĩ beropu̶ caãnijũ̶gorique nimirõcũ̶ã, Dios, “Caroaro mu̶ yu̶ átigu̶,” cũ̶ cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ yasiomasĩẽtĩña. Tunu bairoa Dios cũ̶ caĩjũ̶goyetiriquere cawapa manierẽ bairo to tuao joroque átimasĩẽtĩña. 18 Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ jũ̶gori Dios caroaro marĩ cũ̶ caátipeere, cũ̶ caátigarique to caãmata, cabu̶goroa, “Caroaro mu̶ yu̶ átigu̶,” qũĩ cũbujioricu̶mi Dios Abraham ãnacũ̶rẽ. Cariape majũrã Dios, “Mu̶ yu̶ jomajũcõãgu̶,” cũ̶ cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ ñe ũnie wapa jẽnirĩcãrõ mano cũ̶ cajopeere ĩ, bairo ĩñupĩ. 19 “Toroque, ¿dopẽĩ cũ̶ cũñuparĩ Dios cũ̶ carotiriquere Moisés ãnacũ̶ mena?” mu̶jãã ĩ tũ̶goñabujiorã. Yu̶ra, caberopu̶ tie rotiriquere cũñupĩ Dios, roro camasã na caátipainucũrĩjẽrẽ na catũ̶goñabóca masacatiparore bairo ĩ. Tie roticũrĩqũẽ pu̶ame Jesucristo Abraham ãnacũ̶ pãrãmi ati yepa cũ̶ caetari watoapu̶ roti ãnimasĩjãnañupã. Apeyera Dios pu̶ame cũ̶ majũ mee, cũ̶tu̶ macããna ángelea majã jũ̶gori roque roticũrĩqũẽrẽ cũ̶ joyupi Moisés ãnacũ̶rẽ. Bairi Moisés ãnacũ̶ pu̶ame camasãrẽ na quetibu̶ju̶ netõõñupĩ yua tie roticũrĩqũẽrẽ. 20 Jĩcãũ̶ cũ̶ caátipeere cũ̶ caĩcũrĩqũẽ caãmata, apeipu̶ cũ̶ cabu̶su̶nemobojaro boetiya. Torea bairo Dios cũ̶ majũpu̶a cũ̶ caátipeere quetibu̶ju̶yupi Abrahãrẽ. Aperãpũ̶rẽ quetibu̶ju̶ netõrotijoesupi. 21 Bairo bairi, ¿Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶ame Dios cũ̶ caátipeere ricaati to ãnio joroque to átoati? ¡Bairo átimasĩẽto! Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ marĩ caticõã nio joroque to caátimasĩata, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ bairo jeto átiri carorije wapa cacũ̶goena marĩ tuabujioricarã. 22 Bairãpu̶a, Dios ya tutipu̶ caĩrõ pu̶amata, nipetiro carorije macããjẽrẽ caátieconucũrã jeto marĩ ãniña. Bairo caãna nimirãcũ̶ã, Jesucristore noa ũna na catũ̶gou̶saata, Dios caroaro cũ̶ caátigariquere cacũ̶goparã majũ niñama. 23 Mai, Jesucristo, marĩ catũ̶goñatutuapau̶ ati yepapu̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goyere Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ jũ̶gori roro majũ carorije macããjẽrẽ caátiecorã majũ marĩ tuamiwũ̶. Tore bairo roro marĩ átiãninucũwũ̶, Jesucristo cũ̶ majũpu̶a marĩrẽ cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere marĩ cũ̶ camasĩõparo jũ̶goye mai. 24 Ape wãme ĩcõñarĩ ĩrĩcãrõ pu̶amata, Moisés cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶ame marĩrẽ cabuejũ̶gou̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶jũ̶gororea bairo marĩ carorije wapare marĩ masĩõ joroque marĩ ápu̶. Tore bairo marĩ baicõã ãmu̶, Jesucristo ati yepapu̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye mai. Bairo caãna marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ yua, ãmerẽ cũ̶ mena marĩ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori ñe ũnie carorije cawapa mánarẽ bairo marĩ tuao joroque marĩ ámi. 25 Bairi ãmerẽ yua, Jesucristo ati yepapu̶ caatácu̶re cũ̶ tũ̶gou̶sari, cũ̶ mena catũ̶goñatutuarã majũ marĩ ãniña. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecorã mee marĩ ãniña. Tie, marĩrẽ cabueire bairo carotijũ̶goro marĩ boetiya yua. 26 Bairi ãmerẽ Jesucristo mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarije jũ̶gori nipetiro Dios pũnaarẽ bairo caãna majũ mu̶jãã ãniña. 27 Tunu bairo Jesucristo wãme mena ĩrĩ, mu̶jãã cabautiza rotirique jũ̶gori cũ̶ yarã cũ̶ mena jĩcãrõrẽ bairo caãna majũ mu̶jãã tuaya. Cũ̶rẽã bairo jĩcã rupau̶ caãna majũ mu̶jãã tuaya yua. 28 Bairi ñe ũnie majũ mee niña judío majã yau̶ marĩ caãnie, o griego yau̶ marĩ caãnie cũ̶ã. Paabojari majõcu̶, o caroaro caãnicõãũ̶ marĩ caãnie cũ̶ã, ñe mee niña. Caũ̶mu̶, carõmio cũ̶ã jĩcãrõ tũ̶nia cũ̶ mena marĩ tũ̶goñatutuamasĩña. Bairo yua Jesucristo mena jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñatutuari nipetiro cũ̶ yarã, cũ̶ mena jĩcãrõ caãna majũ mu̶jãã tuacõãña, mu̶jãã cũ̶ã yua. 29 Bairo Jesucristo yarã majũ mu̶jãã caãmata, Abraham ãnacũ̶ pãrãmerã caãna majũ mu̶jãã tuaya. Bairo cũ̶ pãrãmerãrẽ bairo caãna ãnirĩ Dios caroaro cũ̶rẽ cũ̶ caátipeere cũ̶ caĩcũjũ̶goyetiriquere mu̶jãã cũ̶ã cacũ̶gorã majũ mu̶jãã tuaya yua.

Gálatas 4

1 Atore bairo pu̶ame mu̶jããrẽ ĩ quetibu̶ju̶gu̶ ñiña: Jĩcãũ̶ cawĩmau̶ cũ̶ pacu̶ cũ̶ cacũ̶gomirĩqũẽrẽ cacũ̶gou̶sapau̶, mai cawĩmau̶ ãcũ̶, dope bairo átimasĩẽtĩñami. Cũ̶ pacu̶ paabojari majõcu̶ cũ̶ãrẽ dope bairo cũ̶ botiomasĩẽtĩñami. Cũ̶ pacu̶ paabojari majõcu̶ caãcũ̶ pu̶ame mai nipetirije cũ̶ cacũ̶gopeere caroaro ĩñaricanu̶gõcote masĩcõãñami. Bairo cũ̶ paabojari majõcu̶ cũ̶ caĩñaricanu̶gõcotebojamiatacũ̶ãrẽ, cabu̶cu̶ niácú̶pu̶ roque yua, cariape majũrã nipetiro cũ̶ pacu̶ yaye caãnajẽ upau̶ majũ catuapau̶ niñami. 2 Mai, cawĩmau̶ cũ̶ caãno, cũ̶ paabojari majã pu̶ame caroaro cũ̶ qũẽñonucũñama. Tunu bairoa dope bairo cũ̶ caátigarije cũ̶ãrẽ na pu̶ame jeto cũ̶ ju̶átinemonucũñama. Tore bairo jeto cũ̶ ju̶átiãninucũñama cũ̶ pacu̶ cũ̶ cacũ̶goriquere cũ̶ cacũ̶gomasĩpa yu̶tea, cũ̶ pacu̶ cũ̶ caĩcũrĩcã yu̶tea caetaparo jũ̶goye mai. 3 Bairi torea bairo baiwu̶ marĩ cũ̶ãrẽ. Mai, marĩ pu̶ame cawĩmarãrẽ bairo ãna, ati u̶mu̶recóo macããna na carotitutuarijere carotiecorã majũ marĩ ãmu̶. Bairoa niña, tore bairo ĩcõña quetibu̶ju̶gaata. 4 Bairo caãna marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cũ̶ cacõrĩcã yu̶tea caetaro, cũ̶ macũ̶ marĩrẽ canetõpau̶re ati yepapu̶ cũ̶ joyupi. Cũ̶ pu̶ame jĩcãõ carõmio jũ̶gori buiayupi ati yepapu̶re. Bairo buiari cũ̶ cũ̶ã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caátiecou̶ majũrẽã bairo caãcũ̶ buiayupi. 5 Marĩ, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecorãrẽ marĩ netõõgu̶, cũ̶ cũ̶ã tiere carotiecou̶re bairo ati yepapu̶re etayupi. Bairo cũ̶ macũ̶ marĩ cũ̶ caátibojaro yua, cũ̶ pacu̶ Dios pu̶ame cũ̶ pũnaarẽ bairo marĩ qũĩñao joroque ásupi Jesús. 6 Tunu bairoa Dios pũnaa majũ, merẽ marĩ caãnierẽ marĩ masĩõ joroque ĩ, cũ̶ macũ̶ yau̶ Espíritu Santore marĩ yeripu̶ marĩ jowĩ. Bairo cũ̶, Espíritu Santo marĩpu̶re cũ̶ caãno jũ̶gori, “¡Jãã Pacu̶!” cũ̶ marĩ ĩnucũña Diore. 7 Bairo cabairo jũ̶gori, ãmerẽ yua marĩ pu̶ame Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecorã mee marĩ ãniña. Dios pũnaa majũ caãna roque marĩ ãniña. Bairo cũ̶ pũnaa majũ marĩ caãnoi, Jesucristo jũ̶gori nipetirije marĩ cũ̶ cajogarique cũ̶ãrẽ cũ̶ caborore bairo marĩ jogu̶mi. 8 Mai, mu̶jãã pu̶ame cajũ̶goyepu̶re Diore camasĩẽna majũ mu̶jãã ãñupã. Bairo Diore camasĩẽna ãnirĩ, Dios mee caãna, jũ̶gũẽãrẽ caĩroarã majũ mu̶jãã ãñupã. Na, jũ̶gũẽã pu̶ame cariape majũrã Dios ũna mee niñama. 9 Bairo cabairicarã nimirãcũ̶ã, ãme roquere yua Dios majũrẽ camasĩrã mu̶jãã ãniña. O, “Dios pu̶ame jĩcã nu̶gõã mu̶jããrẽ ĩñamaijũ̶gori mu̶jãã beseyupi,” ĩgu̶ ñiña ape watoara. Bairo Diore camasĩrã nimirãcũ̶ã, ¿dopẽĩrã roticũrĩqũẽrẽ caátirotiecorã majũ mu̶jãã tuagayati tunu? Tie roticũrĩqũẽ pu̶ame dope caáperie catutuaetiere bairo caãnie niña. Bairi, ¿dopẽĩrã tiere mu̶jãã tũ̶gou̶sagayati tunu? 10 Mai, mu̶jãã pu̶ame atore bairo mu̶jãã átinucũña: Di rũ̶mu̶, o di muipu̶ ũno, o ti yu̶tea, ti cũ̶marẽ caetaro ĩñarã, judío majãrẽ bairo mu̶jãã bose rũ̶mu̶ átipeonucũña. ¿Dopẽĩrã tore bairo mu̶jãã átinucũñati? 11 ¡Bairo tiere tũ̶goñarĩ, yu̶ pu̶ame mu̶jãã cabairijere yu̶ tũ̶goña uwijãñuña! “Narẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rique cabu̶goro majũ ãñupã. Yu̶ paarique yasicoáto,” ñi tũ̶goña uwiya. 12 Yu̶ yarã, bairi atore bairo mu̶jãã yu̶ átirotiya: Caroaro tũ̶gomasĩña mu̶jãã yu̶ cabairijere. Yu̶ pu̶ame roticũrĩqũẽrẽ carotiecoricu̶ nimicũ̶ã, ãmerẽ tiere caátirotiecou̶ mee yu̶ ãniña. Torea bairo mu̶jãã cũ̶ã caátirotiecoena majũ mu̶jãã ãmu̶ cajũ̶goyepu̶re. Bairi yu̶rea bairo caátirotiecoena ãninemoña tunu. Bairãpu̶a, cajũ̶goyepu̶a mu̶jãã mena yu̶ caãno, caroaro yu̶ mu̶jãã qũẽnowũ̶. 13 Roro majũ yu̶ riawu̶, mu̶jãã tu̶pu̶re ãcũ̶. Bairo riamicũ̶ã, tie yu̶ riaye jũ̶gori tuari, caãnijũ̶goro mu̶jããrẽ caroa queti Dios camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ queti majũrẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶jũ̶gowu̶. Tiere merẽ mu̶jãã masĩña. 14 Bairo yoaro mu̶jãã tu̶re yu̶ caria ãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶re mu̶jãã ĩñateepu̶. Tunu bairo yu̶re cateena ãnirĩ, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni yu̶ caquetibu̶ju̶rijere yu̶ mu̶jãã tũ̶gou̶sawu̶. U̶mu̶recóo macããcũ̶ ángel majũrẽ catũ̶gou̶sarãrẽ bairo caroaro majũ yu̶ caĩrĩjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gou̶sawu̶. ¡Jesucristo cũ̶ majũpu̶a mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶rore bairo caroaro majũ yu̶ mu̶jãã tũ̶gou̶sawu̶ Jesucristo yaye quetire mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rijere yua! 15 Bairo caroaro u̶seanirĩqũẽ mena mu̶jãã catũ̶gou̶samirĩqũẽ mena, ¿dope ãmerẽ mu̶jãã baiyati yua? Apeyera, caroaro mu̶jãã caátajere mu̶jãã ñibu̶su̶pa: Marĩ caapeare nerĩ apeire marĩ cajomasĩrĩjẽ to caãmata, mu̶jãã pu̶ame cotericaro mano mu̶jãã caapeere nerĩ, yu̶re cajoparãrẽ bairo majũ mu̶jãã baimiwũ̶. 16 Bairo majũ cabairicarã nimirãcũ̶ã, ãmerẽ, ¿dope mu̶jãã baiyati? Yu̶ pu̶ame cariape macããjẽrẽ mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori yua, mu̶jããrã, ¿mu̶jãã pesuu̶re bairo yu̶ tuayati? 17 Apeyera mu̶jããtu̶ caquetibu̶ju̶ñesẽãnucũrã caroa quetire quetibu̶ju̶rã mee átinucũñama. Roro mu̶jããrẽ na caĩtogarijere bootũ̶goñarĩ, quetibu̶ju̶rã átinucũñama. Tunu bairoa jãã caquetibu̶ju̶rijere cũcõãrĩ, na caquetibu̶ju̶rije carorije macããjẽ pu̶amerẽ mu̶jãã catũ̶gou̶saro borã, tore bairo ĩ quetibu̶ju̶nucũñama. 18 Bairopu̶a, camasã aperãrẽ caroaro marĩ caju̶átinemogarije caroa cañurĩjẽ ãno baiya. Roro camasãrẽ na átigarique mena tũ̶goñarĩ na marĩ caĩroarije roque cañuetie niña. Bairi mu̶jããtu̶ caãna mu̶jããrẽ mairĩ, caroaro mu̶jãã na caĩroagaata, tocãnacã rũ̶mu̶a tore bairo jeto mu̶jãã na áparo. To mu̶jããtu̶ yu̶ caãno jeto meerẽ tore bairo mu̶jãã na ĩroa ãmarõ. Na pu̶ame yu̶re boena, tore bairo bainucũñama. 19 Yu̶ pũnaarẽ bairo caãna, yu̶ camairã ãmerã tunu ricaati roro mu̶jãã catũ̶gou̶saro jũ̶gori bu̶tioro yu̶ tũ̶goña yapapuajãñuña mu̶jãã mena. Jĩcãõ carõmio pũnaa cu̶tigo, bu̶tioro cõ cawisiorore bairo roro majũ yu̶ cũ̶ã mu̶jãã mena yu̶ tũ̶goña yapapuajãñuña. Baipu̶a tore bairo jeto yu̶ yapapuacõã ninucũgu̶ Jesucristore caroaro jĩcãrõ tũ̶ni cũ̶ mu̶jãã catũ̶gou̶sapetiro beropu̶. Tocãrõpu̶ roquere yua yu̶ yerijãgu̶ mu̶jãã mena. 20 Baipu̶a, ãmea mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ ãnicõãgamiña, apeye mu̶jããrẽ yu̶ caĩquetibu̶ju̶garijere mu̶jãã quetibu̶ju̶gu̶. Tame, mu̶jãã mena capee majũ yu̶ tũ̶goñacõãmiña baipu̶a. Cayoaropu̶ marĩ caãnie jũ̶gori dope ñinemomasĩẽtĩña. 21 Mu̶jãã, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cabonetõrã, “Tie mena jũ̶gori marĩ netõmasĩña,” caĩrã cariape yu̶re jĩcã wãme yu̶ quetibu̶ju̶ya: ¿Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ caĩquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã tũ̶goetinucũñati? Mu̶jãã tũ̶gonucũrã tiere. 22 Mai, atore bairo quetibu̶ju̶ya: Abraham ãnacũ̶ pu̶garã caũ̶mu̶arẽ pũnaa cu̶supi. Jĩcãũ̶ cũ̶ paacoteri majõco Agar cawãmecu̶co mena macũ̶ cu̶supi. Apei pu̶amerã cũ̶ nu̶mo Sara cawãmecu̶co, cũ̶ paacoteri majõco mee caãcõ mena macũ̶ cu̶supi. 23 Mai, Agar mena jũ̶gori cũ̶ camacũ̶cu̶cu̶ pu̶ame nipetiro ati yepa macããna camasã na cabuianucũrõrẽã bairo buiayupi. Bairo cũ̶ cabuiamiatacũ̶ãrẽ, apei, cũ̶ nu̶mo majũ mena cũ̶ camacũ̶cu̶tacu̶ pu̶amea Dios Abrahãrẽ, “Cabu̶cu̶pu̶ nimicũ̶ã, mu̶ macũ̶ cu̶tigu̶ Sara mena,” cũ̶ cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo to baietao joroque ĩ buiayupi. 24 Tie queti bui macããjẽrẽ bairo ĩ quetibu̶ju̶ro mee ĩña. Atore bairo niña: Na, pu̶garã rõmia pu̶ame pu̶ga poa macããna camasãrẽ, “Tore bairo mu̶jãã yu̶ átigu̶,” Dios cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo caãna niñama. Agar pu̶ame Moisés ãnacũ̶rẽ Sinaí cawãmecu̶ti ũ̶tãũ̶pu̶ cũ̶ caãno, Dios cũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cũ̶ cajoricarore bairo caãcõ niñamo. Bairi tie roticũrĩqũẽrẽ caĩroarã pu̶ame tiere carotiecoparã majũ tuacõãñama. 25 Ape wãme ĩrĩcãrõ pu̶amata, Agar pu̶ame Arabia yepa caãni ũ̶tãũ̶ Sinaíre bairo caãcõ niñamo. Bairi Sinaí pu̶ame ãme caãni macã Jerusalén macãrẽ bairo niña yua. Bairi ti macã caãna cũ̶ã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ carotiecoparã majũ tuacõãñama, paabojarico Agar cõ catuaricarorea bairo yua. 26 Marĩ pu̶ame roque jõbui u̶mu̶recóopu̶ caãni macã cawãma Jerusalén macã macããna caãniparã majũ marĩ ãniña. Bairo caãna ãnirĩ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecorã mee marĩ ãniña. 27 Atiere bairo ĩ quetibu̶ju̶gu̶, Isaías ãnacũ̶ cũ̶ã atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũñañupĩ Dios ya tutipu̶: “U̶seanirĩ ãña mu̶, carõmio capũnaa cu̶timasĩẽcõ. Di rũ̶mu̶ ũno pũnaacu̶tajere cawisioñaecõ u̶seanirĩ ãña. Bairo mu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ yua, ãme roquere paabojari majõco cõ capũnaacu̶tato netõjãñurõ, Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori, capũnaacu̶co mu̶ ãnicoago yua,” ĩ quetibu̶ju̶cũñupĩ Isaías ãnacũ̶. 28 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, mu̶jãã pu̶ame Isaac ãnacũ̶rẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña. Bairi mu̶jãã cũ̶ã Dios cũ̶ caĩcũjũ̶goyetiricarã Abraham, bairi Sara pũnaarẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña. 29 Mai, ti yu̶teapu̶re ati yepa macããna camasã na cabuianucũrĩ wãmerẽ bairo cabuiaricu̶ pu̶ame bu̶tioro qũĩñateyupi, Espíritu Santo jũ̶gori cabuiaricu̶ Isaac pu̶amerẽ. Bairi ãme ati yu̶tea caãno cũ̶ãrẽ bu̶tioro ĩñatejãñuñama judío majã Jerusalén macããna, Espíritu Santo jũ̶gori Dios cũ̶ pũnaa na ãnio joroque cũ̶ caátanarẽ. 30 Bairi atore bairo pu̶ame ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Paabojari majõco cõ macũ̶ mena aperopu̶ cõ acoápáro. Cũ̶, cõ macũ̶ pu̶ame apeo macũ̶ mena cũ̶ pacu̶ yaye caãnajẽrẽ peeto ũno cacũ̶gou̶sapau̶ mee niñami,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa. 31 Bairo cabairo jũ̶gori, yu̶ yarã, paabojari majõco pũnaarẽ bairo caãna mee marĩ ãniña. Sara, caroaro caãnacõ pũnaarẽ bairo roque caãna majũ marĩ ãniña.

Gálatas 5

1 Mai, Jesucristo pu̶ame Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ carotiecorã majũ marĩ caãnimirĩqũẽrẽ marĩ netõõ joroque marĩ ámi. Bairo marĩ cũ̶ caátaje jũ̶gori mu̶jãã pu̶ame caroaro jeto ãnajẽ cu̶ticõã ninucũña tocãnacã rũ̶mu̶a. Roro majũ tunu caátirotiecorãrẽ bairo tuanemoeticõãña. 2 Yu̶ Pablo, mu̶jãã yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere caroaro jĩcãrõ tũ̶ni majũ tũ̶gopeoya: Judío majã na caátinucũrĩ wãme, na rupau̶ macããjẽ yisetarique ũnierẽ mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã caátiãniganucũata, dope bairo Jesucristo mu̶jããrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ wapa maniña. 3 Mu̶jããrẽ ñinemopã tunu: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ rupau̶ macããjẽ yisetarique ũnierẽ cũ̶ caátiãniganucũata, nipetirije Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ carotiecou̶ majũ tuacõãgu̶mi. 4 Mu̶jãã, roticũrĩqũẽrẽ mu̶jãã caátie jũ̶gori canetõgatũ̶goñanucũrã, Jesucristo pu̶amerẽ cũ̶ tũ̶gou̶sajãnarã mu̶jãã átiya. Bairo caãna ãnirĩ, Dios mu̶jããrẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ, mu̶jããrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ cũ̶ãrẽ caboena majũ tuarã mu̶jãã baiya. 5 Jãã, tiere caĩroaena pu̶amea Espíritu Santo jũ̶gori, bairi tunu Jesucristo mena jãã catũ̶goñatutuacõãnie jũ̶gori jãã carorije wapare canetõecoparã majũ jãã tuacõãña. 6 Bairi Jesucristo mena marĩ caãmata, yisetarotirique ũnie, o yisetarotietaje cũ̶ã caãnimajũrĩjẽ mee niña. Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuarije roque caãnimajũrĩjẽ niña. Bairo cũ̶ mena marĩ catũ̶goñatutuarije mena caroaro camasãrẽ na marĩ maimasĩgarã. 7 Mu̶jãã, Galacia yepa macããna, caroaro majũ Jesucristore cũ̶ mu̶jãã tũ̶gou̶sa jũ̶gomiwũ̶. ¿Noa mu̶jããrẽ cariape quetire mu̶jãã tũ̶gou̶sa jãnao joroque na áti? 8 Dios mee tore bairo mu̶jãã jãnao joroque ásupi. Cũ̶ pu̶ame mu̶jããrẽ cabesericu̶ majũ roque niñami. 9 Bairi merẽ jĩcã wãme ĩrĩqũẽrẽ ĩrĩcãrõ pu̶amata, mu̶jãã masĩña: “Petoaca levadurare marĩ cajããmiatacũ̶ãrẽ, pan qũẽnorĩcã bu̶ru̶are petiropu̶ jesapeticoaya.” Torea bairo roro ricaati quetibu̶ju̶rique jĩcã wãmeacãrẽ mu̶jãã catũ̶gou̶saata, cabero capee majũ mu̶jãã tũ̶gou̶sagarã carorije macããjẽrẽ. 10 Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame ricaati wãme, roro mu̶jãã catũ̶goña ãnimiatacũ̶ãrẽ, caroa wãmerẽ mu̶jãã átiãnio joroque mu̶jãã átigu̶mi tunu. Bairo mu̶jãã cũ̶ caátipeere tũ̶goñarĩ, yu̶ pu̶ame cariapea marĩ Quetiupau̶ mena yu̶ tũ̶goña tutuacõãña. Baipu̶a, Dios, roro mu̶jãã átiãnio joroque caátiecorotinucũrãrẽ popiye na baio joroque na átigu̶mi. Ni ũcũ̶ cũ̶ caãmata cũ̶ãrẽ, jĩcãrõ tũ̶nia popiye na baio joroque na átigu̶mi. 11 Mai, apeyera tunu yu̶ yarã, jĩcããrã ricaati caquetibu̶ju̶ñesẽãnucũrã atore bairo ñi bu̶su̶nucũñama: “Pablo cũ̶ã camasã judío majã caãmerãrẽ, ‘Mu̶jãã cũ̶ã judío majã na caátinucũrõrẽ bairo mu̶jãã rupau̶ macããjẽrẽ yisetarotiya,’ na ĩ quetibu̶ju̶ átiyami,” ñi bu̶su̶nucũñama. Bairo yu̶ cũ̶ã narẽ bairo yu̶ caátirotirije caãmata, roro majũ yu̶re teeri, popiye yu̶ baio joroque yu̶ áperibujiorãma. Bairãpu̶a, popiye yu̶ baio joroque yu̶ átinucũñama, “Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori mena jeto marĩ netõmasĩña,” yu̶ caĩquetibu̶ju̶rije jũ̶gori. 12 Bairo mu̶jããrẽ roro pajũ̶goro mu̶jãã rupau̶ macããjẽrẽ bu̶tioro cayisetarotiganucũrĩ majã, na pu̶ame roque na majũã na rupau̶ macããjẽrẽ na yisejure recõãto, ¡tame! 13 Mu̶jãã, yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, caroaro caãniparã, roticũrĩqũẽrẽ carotiecoetiparã, cũ̶ cabesericarã majũ mu̶jãã ãniña. Bairi caroa macããjẽ jetore caátiãniparã mu̶jãã ãniña. Bairo roticũrĩqũẽrẽ carotiecoena cũ̶ cacũrĩcãrã nimirãcũ̶ã, “Marĩ caboro marĩ rupau̶ mena carorijere marĩ átimasĩña,” di rũ̶mu̶ ũno ĩ tũ̶goñaeticõãña. “Tie carorije macããjẽrẽ na átiãmarõ,” ĩ mee, tore bairo mu̶jãã cũñupĩ Dios. Caroa pu̶ame roquere átiri, jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã caãmeomai ãnierẽ bou̶, tore bairo mu̶jãã cũñupĩ. 14 Bairi roticũrĩqũẽ pu̶ame atore bairo caĩrĩjẽ mena neñojori jĩcã riseroa yua quetibu̶ju̶ya: “Mu̶jãã majũ rupau̶re mu̶jãã camairõrẽã bairo aperã camasã cũ̶ãrẽ na maiña.” 15 Bairo cũ̶ cacũrĩqũẽ caãno jũ̶gori, roro ãmeo ĩñateeticõãña. Ãmeo asiari ãmeo tutiepeeticõãña. Masacatiya. Jĩcã majãrẽ bairo mu̶jãã caãnajẽ cu̶tie to petio joroque mu̶jãã átire. 16 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Espíritu Santo mu̶jããrẽ cũ̶ cajũ̶goãnorẽ bairo jĩcãrõ tũ̶ni caroaro átiãnicõãnucũña. Carorije mu̶jãã rupau̶ caborore bairo mu̶jãã caátiãniga nucũrĩjẽrẽ átiãmerĩcõãña. 17 Mai, carorije marĩ rupau̶ caborore bairo marĩ caátigatũ̶goñanucũrĩjẽ pu̶ame Espíritu Santore cateerãrẽ bairo átaje niña. Torecu̶, Espíritu Santo cũ̶ã, carorije macããjẽrẽ marĩ rupau̶ caborore bairo marĩ caápata, ĩñajesoetiyami. Tiere caboecu̶ niñami. Bairi ati rupau̶pu̶ carorije tũ̶goñarĩqũẽ caãno jũ̶gori pu̶gatuapu̶a caãmeoterãrẽ bairo marĩ ãnajẽ cu̶ticõãña. Bairi mu̶jãã pu̶ame carorijere mu̶jãã átiãnijãnamasĩẽtĩña. 18 Bairãpu̶a Espíritu Santo mu̶jããrẽ cũ̶ cajũ̶goãnigarijere mu̶jãã caẽñotaeticõãta, caroaro mu̶jãã átiãnimasĩgarã. Roticũrĩqũẽrẽ carotiecorãrẽ bairo mu̶jãã baietigarã yua. 19 Carorijere na rupau̶ mena na caátigatũ̶goñanucũrĩjẽrẽ bairo roro caátinucũrã na caátie nipetirore caroaro marĩ masĩpeticõãña. Na pu̶ame atie ũnie carorijere átinucũñama: Roro carõmio mena átiepepairiquere, carorije macããjẽrẽ átipairique, cawãmarã jeto ãna roro ãmeo átiãnajẽ cu̶taje cũ̶ãrẽ átiãninucũñama. 20 Tunu bairoa camasã na caweericarãrẽ ĩroarique, wãtĩ yeri pũna jũ̶gori rori wãme átimasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ átiãninucũñama. Tunu bairoa ãmeo teerique, ãmeo ĩñapesucu̶taje cũ̶ãrẽ di rũ̶mu̶ ũno jãnagaetinucũñama. Caroaro jĩcãrõ tũ̶ni ãnimasĩgaetinucũñama. Tunu bairoa roro majũ caasiañurã ninucũñama. Jĩcã poa, ape poa macããna mena ãmeo asiari roro majũ ãmeo tutinucũñama. Bairo ána, ãmeo ricawatiri ricaati jeto ãnajẽrẽ átiganucũñama. 21 Tunu bairoa aperã na cacũ̶gorijere bu̶tioro ĩñau̶garipeanucũñama. Tunu bairoa eti cũmupainucũñama. Tunu bose rũ̶mu̶ qũẽnorãcũ̶ã, nu̶cũ̶bu̶gorique mano u̶gapacari roro majũ baimecũ̶nucũñama. Tore bairo átaje capee wãme majũ átiãninucũñama. Bairi cajũ̶goyepu̶ mu̶jããrẽ yu̶ caĩquetibu̶ju̶ricarorea bairo ãme cũ̶ãrẽ mu̶jãã ñinemoña tunu: Tore bairo roro caátipairã petoaca ũno cũ̶ãrẽ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re etaetigarãma. 22 Mai, Espíritu Santo pu̶ame roque marĩ caãmeomairĩjẽrẽ, u̶seanirĩqũẽ mena yerijõrõ ãnajẽ cu̶taje cũ̶ãrẽ cajou̶ majũ niñami. Tunu bairoa popiye baimirãcũ̶ã, caroaro yerijõrõ ãnajẽ cu̶tajere, camasãrẽ caroaro ju̶átinemorĩqũẽrẽ, caroaro cariape camasã mena átiãnajẽ cũ̶ãrẽ cajou̶ niñami. 23 Tunu bairoa aperã camasãrẽ baibotioena caroaro jĩcãrõ tũ̶ni ãnajẽrẽ, marĩ rupau̶ roro marĩ caátiga tũ̶goñanucũrĩjẽrẽ ẽñotajĩãtimasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ marĩ jomasĩñami Espíritu Santo. Bairo Espíritu Santo marĩ cũ̶ cajorije mena jĩcãrõ tũ̶ni marĩ caátiãmata, ni ũcũ̶, “Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ áperiyama,” marĩ ĩ masĩẽtĩñami. 24 Bairi merẽ Jesucristo yarã caãna pu̶ame Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori roro ati rupau̶ mena tocãnacã wãme roro na caátiga tũ̶goñanucũrĩjẽrẽ canetõecoricarã majũ niñama. 25 Bairi Espíritu Santo marĩ mena cũ̶ caãmata, marĩ cũ̶ cajũ̶goãnigarijere bairo jĩcãrõ tũ̶ni caáticõã ninucũparã marĩ ãniña. 26 Bairo caãna ãnirĩ, cabaibotiorãrẽ bairo marĩ ãmerĩgarã. Tunu bairoa ãmeo ricawatiri ricaati jeto ãnajẽ cu̶tajere marĩ átiãmerĩgarã. Tunu bairo aperã yayere ĩñau̶garipeari na marĩ ĩñateetigarã.

Gálatas 6

1 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, mu̶jããrẽ ñiña: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ carorije macããjẽrẽ cũ̶ caátinucũata, tutuaro mena cariape cũ̶ quetibu̶ju̶ya. Mu̶jãã pu̶ame Jesucristo mena catũ̶goñatutuarã majũ ãnirĩ caroaro cũ̶ ju̶átinemoña, roro cũ̶ catãmu̶onemoetiparore bairo ĩrã. Bairãpu̶a, caroaro cũ̶ tũ̶goñamairĩ, nu̶cũ̶bu̶gorique mena cũ̶ mu̶jãã beyogarã. Bairo cũ̶ ũnarẽ na beyorã, tocãnacãũ̶pu̶a caroaro mu̶jãã tũ̶goñamasacatiwa, roro wãtĩrẽ marĩ ĩtoecore, ĩrã. 2 Bairi mu̶jãã pu̶ame tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo ju̶átinemorĩ, roro mu̶jãã caátiãninucũrĩjẽrẽ netõnu̶cãcõãnucũña. Tore bairo ána, Cristo cũ̶ caátiroticũrĩcãrõrẽ bairo átipeyorã mu̶jãã átigarã yua. 3 Tunu apeyera, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cabu̶goro macããcũ̶ nimicũ̶ã, “Yu̶a, caãnimajũũ̶ yu̶ ãniña. Na caquetibu̶ju̶rijere yu̶ boetiya,” caĩbotiopai cũ̶ yaye wapa caãnipeere cũ̶ majũã ĩtou̶ átiyami. 4 Bairi mu̶jãã pu̶ame roque tocãnacãũ̶pu̶a caroaro ĩñabesecõñaña mu̶jãã majũã nipetiri wãme mu̶jãã caátiãninucũrĩjẽrẽ. Tore bairo caroaro mu̶jãã majũã mu̶jãã caátiere mu̶jãã caĩñabesemasĩata, caroaro mu̶jãã tũ̶goña u̶seanigarã. Bairopu̶a, tore bairo mu̶jãã catũ̶goñau̶seanirĩjẽ pu̶ame Dios mena caroaro mu̶jãã caátiãnie to ãmarõ. Aperã na cabairijere ĩñacõñarĩ mu̶jãã pu̶ame, “Aperã netõrõ caroaro caátiãna jãã ãniña,” ĩrĩ, mu̶jãã cau̶seanirĩjẽ roque cañuetie niña. 5 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios caroa cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caátipeyocõãninucũũ̶ maami. Bairi tocãnacãũ̶pu̶a marĩ majũã roro marĩ caátiãninucũrĩjẽrẽ canetõnu̶cãcõãparã marĩ ãniña. 6 Torecu̶, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios yaye caroa queti aperã na caquetibu̶ju̶rijere catũ̶gonucũũ̶ cũ̶ caãmata, cũ̶rẽ cabuerã cũ̶ãrẽ nipetiri wãme cũ̶ cacũ̶gorije mena cũ̶ ju̶átinemoáto. Ñubueri majã nipetiro na ju̶átinemoáto caquetibu̶ju̶ri majãrẽ na yaye na cacũ̶gorije mena. 7 Bairi apeyera, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Diore roro cũ̶ caĩboyeti epepee maniña. Bairi mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã majũ rupau̶re ĩtoepeeticõãña. Atiere tũ̶goñañijate: Camasã jĩcã wãme otere na caoteata, cabero cabu̶tiro carícare jegarã otenucũñama. 8 Torea bairo ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ rupau̶ caborore bairo rorije caátijũ̶goricu̶, carori wãme cũ̶ caáticõãmata, caberopu̶ cũ̶ãrẽ carorije jũ̶gori cayasipau̶ majũ tuacõãgu̶mi. Baipu̶a, apei pu̶ame roque Espíritu Santo cũ̶ caborore bairo caroa wãme caáticõãjũ̶goricu̶, cũ̶ caborore bairo jeto cũ̶ caáticõãninucũata, cabero yeri capetietie majũrẽ cacũ̶gopau̶ tuacõãgu̶mi yua. 9 Tore bairo cabairo jũ̶gori, marĩ pu̶ame caroa macããjẽ átiãnajẽrẽ caátiãniju̶tietiparã marĩ ãniña. Tore bairo jeto caroa macããjẽrẽ marĩ caáticõãninucũata, ti yu̶tea caetaro caroare marĩ cũ̶gogarã. 10 Bairi marĩ caátimasĩrõ cãrõ nipetiro camasãrẽ caroaro na marĩ ju̶átigarã. Tore bairo netõjãñurõ marĩ caátimasĩpee niña marĩ yarã Dios mena catũ̶goñatutuanucũrã roquere. 11 ¡Ĩñañijate mu̶jãã cũ̶ã! Atie catu̶sarijere capaca woarique mena yu̶ majũpu̶a mu̶jãã woatujou̶ yu̶ átiya, caroaro mu̶jãã catũ̶gou̶saparore bairo ĩ. 12 To caãna, caĩtopairã, mu̶jããrẽ bu̶tioro mu̶jãã rupau̶ macããjẽrẽ cayiserotiganucũrã pu̶ame na majũã caroaro tuagarã, tore bairo átirotiga nucũñama. Na yarã, na quetiuparã, Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique quetire na caquetibu̶ju̶ata, “Roro popiye marĩ átirema,” ĩrã jeto, tore bairo mu̶jããrẽ átirotiganucũñama. Na quetiuparã narẽ na caĩroapeere borã, tore bairo jeto átirotiganucũñama. 13 Tore bairo caĩquetibu̶ju̶rã, na rupau̶ macããjẽrẽ cayisetarotiricarã caãna nimirãcũ̶ã, nipetirije Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ átipeyoetinucũñama. Bairo caáperã nimirãcũ̶ã, mu̶jãã pu̶amerẽ bu̶tioro mu̶jãã rupau̶ macããjẽrẽ mu̶jãã yisetarotiganucũñama. Bairo mu̶jããrẽ tutuaro mena mu̶jãã rupau̶re na caátirotirique mena jũ̶gori canetõnu̶cãmasĩrĩ majãrẽ bairo tũ̶goñanucũñama. Bairo rupau̶pu̶ cãmicu̶taje na caátirotirije cawapa manierẽ bairo caãnimiatacũ̶ãrẽ, tore bairo tũ̶goñanucũñama. 14 Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ pu̶ame yu̶ caátie mena canetõnu̶cãmasĩ majũrẽ bairo yu̶ ãnitũ̶goñaẽtĩña. “Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique queti roque caroa caãnimajũrĩjẽ niña,” ĩrĩ bu̶tioro yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Yu̶ pu̶ame Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori ati u̶mu̶recóopu̶re roro yu̶ caátiere canetõrĩcũ̶ yu̶ ãniña. Bairi ati u̶mu̶recóo macããna na cabonetõnucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ yu̶ átinemoẽtĩña yua. Tiere merẽ yu̶ jãnacõãwũ̶. 15 Bairi marĩ rupau̶ macããtõrẽ cayisericu̶, o cayise ecoetacu̶ marĩ caãmata cũ̶ãrẽ, ñe ũnie wapa maniña. Dios cũ̶ caborore bairo cawãma yeri tũ̶goñarĩqũẽ mena marĩ cabuianemorĩqũẽ roque cariapea caãnimajũrĩjẽ niña. 16 Bairi mu̶jãã nipetiro yu̶ caátirotirijere catũ̶gou̶sarã caroaro yeri jõrõ ãnajẽcu̶sa. Marĩ Pacu̶ Dios caroaro cũ̶ caĩñamaimasĩrĩjẽ mena ãnajẽcu̶sa. Tore bairo jeto ãnajẽcu̶sa mu̶jãã nipetiro cariapea Dios ya poa macããna caãna, cũ̶ caborore bairo yua. 17 Bairo atiere yu̶ caquetibu̶ju̶ro bero, ato jũ̶goyere ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ roro popiye yu̶ cũ̶ bairique yeoeticõãto. Bairi merẽ yu̶ cabairijere masĩñama camasã. Roro popiye yu̶ baio joroque yu̶ na caátaje jũ̶gori capee majũ yu̶ rupau̶re yu̶ cãmii cu̶tiya. Tiere ĩñarĩ, camasã cariapea Jesucristo yau̶, cũ̶ paabojari majõcu̶ yu̶ caãnierẽ masĩñama. 18 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, Jesucristo marĩ Quetiupau̶ caroa yeri cu̶tajere mu̶jãã cũ̶ jonemoáto, mu̶jãã to Galacia yepa macããna nipetirore. Bairoa to baiáto. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

Efesios 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶, Dios yu̶re cũ̶ cabeserique jũ̶gori Jesucristo yaye quetire cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶, apóstol yu̶ ãniña ati cartare caquetibu̶ju̶woajou̶. Mu̶jãã, Efeso macã macããna Dios yarã, bairi tunu Jesucristo mena catũ̶goñatutuarãrẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya ati carta mena. 2 Bairi caãnijũ̶goro atore bairo mu̶jããrẽ ñiña: Marĩ Pacu̶ Dios, bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caroare mu̶jãã na jonemoáto. Tunu bairoa caroa yericu̶taje cũ̶ãrẽ na jonemoáto, ñiña. 3 Dios pu̶ame cañuu̶ caroú̶ majũ niñami. Marĩ Quetiupau̶ Jesús pacu̶ ñumajũcõãñami. Caroare marĩ jowĩ. Jesucristo yarã marĩ caãnoi, u̶mu̶recóo macããjẽ tocãnacã wãmerẽ marĩ jowĩ caroare. 4 Tirũ̶mu̶pu̶, ati u̶mu̶recóore cũ̶ caátiparo jũ̶goyepu̶a, merẽ marĩrẽ masĩ yerijãñupĩ Dios. Marĩ caãnipeere merẽ masĩ yerijãñupĩ. Bairo masĩrĩ yua, marĩ beseyupi. “Yu̶ yarã majũ na ãnio joroque na yu̶ átigu̶,” ĩ tũ̶goñañupĩ Dios marĩ cabaipeere. Carorije cawapa cũ̶goenarẽ bairo na ãmarõ ĩ, marĩ cũjũ̶goyupi. 5 Bairo marĩrẽ mairĩ, caroaro marĩ caãnipeere cũjũ̶goyupi. “Yu̶ pũnaarẽ bairo na ãnio joroque na yu̶ átigu̶,” ĩ tũ̶goñajũ̶goyupi. “Yu̶ macũ̶ popiye cũ̶ cabaipee jũ̶gori bairo na yu̶ átigu̶, yu̶ cabojũ̶goricarore bairo yua,” ĩ tũ̶goña jũ̶goyeticũjũ̶goyupi. 6 Bairo bairi marĩ pu̶ame nocãrõ majũ caroaro marĩrẽ cũ̶ caátiere tũ̶goñarĩ yua, cũ̶ marĩ basapeoya. Cũ̶ macũ̶ mena macããna marĩ ãnio joroque marĩ ásupi. Bairi cũ̶ marĩ basapeonucũña. 7 Bairo marĩrẽ bu̶tioro mairĩ, cũ̶ macũ̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori marĩ netõõñupĩ. Tie jũ̶gori roro marĩ caátie wapare marĩ masiriyobojayupi. 8 Caroaro majũ marĩ ĩñoñupĩ Dios marĩrẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ. Marĩ catũ̶goñarĩjẽ, bairi marĩ camasĩpee cũ̶ãrẽ nipetirijere marĩ joyupi. 9 Mai, atie tirũ̶mu̶pu̶ macããna camasã na camasĩẽtãjẽrẽ ãme roquere marĩ masĩõ joroque átiyami. Caroaro cariape cũ̶ caátipeere marĩ masĩõñami. Atie niña cũ̶ caátipee: Jĩcã rũ̶mu̶ Dios cũ̶ cabeserica rũ̶mu̶ caetaro cũ̶ macũ̶ Jesucristore carotimasĩpeticõãũ̶rẽ bairo cũ̶ jogu̶mi. Jesús pu̶ame nipetiro ati yepa macããna cũ̶ãrẽ, jõbui u̶mu̶recóo macããna cũ̶ãrẽ, cacatirã nipetirore na rotimasĩpeti peyocõãgu̶mi yua, Dios cũ̶ cabeserica rũ̶mu̶ caetaro. Bairoa niña cariape cũ̶ caátipee yua. 11 Jãã, judío majã, Jesucristore cariape jãã catũ̶gou̶saro jũ̶gori caroare jãã jojũ̶goyupi Dios. Cajũ̶goyepu̶a bairo cũ̶ cacũ̶goparãrẽ bairo jãã cũjũ̶goyupi, cũ̶ yeripu̶ cũ̶ catũ̶goñajũ̶goyetiricarorea bairo. 12 Bairi Dios pu̶ame cũ̶rẽ jãã cabasapeorore boyupi. Jãã, Jesucristo mena catũ̶goñatutuajũ̶goricarãrẽ nocãrõ caroaro majũ jããrẽ cũ̶ caátie jũ̶gori cũ̶rẽ jãã cabasapeorore boyupi Dios. 13 Jãã bero mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã tũ̶gowu̶ roro mu̶jãã cabairijere cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire. Bairo tiere tũ̶gori yua, Jesucristo mena mu̶jãã tũ̶goña tutuajũ̶gowu̶ mu̶jãã cũ̶ã. Bairo mu̶jãã cabairoi, Dios pu̶ame cũ̶ yarã majũ mu̶jãã ãnio joroque ásupi. Bairi, Espíritu Santo, cũ̶ Yeri majũrẽ joyupi mu̶jãã yeripu̶re, “¡Cũ̶ yarã marĩ ãniña!” mu̶jãã caĩmasĩparore bairo ĩ. Cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ãrẽ ásupi. 14 Cũ̶ Yeri, Espíritu Santore marĩ yeripu̶ ñajããõ joroque ásupi Dios, atore bairo marĩ caĩmasĩparore bairo ĩ: “Caroaro marĩ qũẽnogu̶mi Dios. Marĩ, cũ̶ yarãrẽ, marĩ netõõpeyocõãgu̶mi cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo.” Tie nocãrõ caroaro majũ marĩrẽ cũ̶ canetõõpeere tũ̶goñarĩ yua, cũ̶ marĩ cabasapeoro boya. 15 Bairo mu̶jãã cabairijere yu̶ tũ̶goya: “Efeso macããna pu̶ame Jesucristo mena tũ̶goñatutuanemoñama. Tunu bairi, marĩ yarã nipetirore na ju̶átinemoñama,” ĩrĩqũẽrẽ yu̶ tũ̶goya. Bairi Diopu̶re, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” cũ̶ ñinucũña, caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ tũ̶gori. 17 Ape wãmerã marĩ Quetiupau̶ Jesucristo Pacu̶, nocãrõ caroú̶ majũrẽ atore bairo mu̶jãã ñi jẽnibojaya: “Masĩrĩqũẽ caroa majũrẽ Efeso macããnarẽ na jonemoña narẽ mu̶ camasĩõgarijere. Bairi tunu mu̶ caátiãnierẽ nemojãñurõ na camasĩrõ ñuña,” ñi jẽnibojaya mu̶jããrẽ. 18 Tunu bairoa mu̶jãã yeripu̶ tũ̶goñamasĩrĩqũẽ Dios cũ̶ cajoro bou̶, mu̶jããrẽ yu̶ jẽnibojanucũña Diopu̶re, “Cũ̶ cabesericarã ãnirĩ nocãrõ majũ caroaro ñe ũnie ru̶saeto Jesucristo cũ̶ caãnorẽ bairo marĩ ãnimasĩña,” mu̶jãã caĩtũ̶goñamasĩparore bairo ĩ. Tunu bairoa nocãrõ caroa majũ to ãniñati Dios cũ̶ yarãrẽ caroaro cũ̶ caátipee cũ̶ãrẽ mu̶jãã camasĩparore bairo ĩ, mu̶jããrẽ yu̶ jẽnibojanucũña Diopu̶re. 19 Tunu bairoa nocãrõ majũ pairo ñe ũnie ru̶saeto Dios cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ mu̶jãã catũ̶goñamasĩparore bairo ĩ, mu̶jããrẽ yu̶ jẽnibojanucũña Diopu̶re. Marĩ, Jesucristo yaye quetire catũ̶gou̶sari majã ãnirĩ, catũ̶goñatutuarã marĩ ãniña tie marĩpu̶re cũ̶ caátimasĩõjorije jũ̶gori. Merẽ marĩ ĩñoñupĩ Dios nocãrõ pairo cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ. 20 Tie menaina jũ̶gori cũ̶ macũ̶rẽ cũ̶ catioyupi. Bairo Jesucristore cũ̶ catio yaparori bero, u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ ruirotiyupi. Cũ̶tu̶ cariape nu̶gõã carotimasĩruiricaropu̶ cũ̶ ruirotiyupi Dios nocãrõ pairo cũ̶ caátimasĩrĩjẽ jũ̶gori. 21 Bairi carotimasĩmajũũ̶rẽ bairo cũ̶ cũñupĩ Dios cũ̶ macũ̶ Jesucristore. Ati u̶mu̶recóo quetiuparã tocãnacãũ̶ netõrõ carotimasĩrẽ bairo cũ̶ cũñupĩ Dios. Ati yu̶tea macããna, ape yu̶tea macããna cũ̶ãrẽ nipetiro quetiuparã marĩ cawãmetirã netõrõ carotimasĩrẽ bairo cũ̶ cũñupĩ Dios cũ̶ macũ̶rẽ. 22 Bairi yua, nipetirije ati u̶mu̶recóo caãnie caãno cãrõ carotimasĩ quetiupau̶ majũrẽ bairo cũ̶ cũñupĩ Dios Jesure. Tunu marĩ, Dios yarã, cũ̶ caĩroari poa macããnarẽ cajũ̶goãcũ̶rẽ bairo cũ̶ cũñupĩ. 23 Marĩ nipetiro Jesucristore caĩroarã, jĩcã poa macããna, jĩcã rupau̶re bairo caãna marĩ ãniña. Bairo marĩ caãnoi, Jesucristo pu̶ame marĩ ru̶poare bairo caãcũ̶ niñami, caroaro cariape tũ̶goñarĩqũẽrẽ cajou̶ ãnirĩ. Marĩ mena cũ̶ caãnie jũ̶gori marĩ ãnimasĩcõãña. Tunu bairoa cũ̶ pu̶ame nipetirijepu̶a nijesapeticoayami.

Efesios 2

1 Mu̶jãã, Efeso macããna, mu̶jãã canetõparo jũ̶goye carorije jetore mu̶jãã átiãninucũñupã. Bairi rorije mu̶jãã caátaje jũ̶gori yeri capetietiere mu̶jãã cũ̶goesupa. Cabaiyasiricarã ãnanarẽ bairo caãna mu̶jãã ãñupã mai. 2 Aperã ati yepa macããna Diore catũ̶gou̶saenarẽ bairo mu̶jãã átiãninucũñupã. Tunu bairoa ati u̶mu̶recóo macããcũ̶ wãtĩ carotimasĩ cũ̶ carotirore bairo jeto mu̶jãã átiãninucũñupã. Wãtĩ pu̶ame, Dios yaye cũ̶ carotirijere catũ̶gogaenarẽ rorije na cajũ̶goátirotiãcũ̶ niñami. 3 Tirũ̶mu̶pu̶re marĩã nipetiro bairo jeto marĩ átiãninucũwũ̶. Marĩ caborore bairo jeto marĩ ápu̶. Tunu bairoa roro marĩ rupau̶ nipetiro wãme carorijere caborore bairo jeto marĩ ápu̶. Roro marĩ catũ̶goñarĩjẽ mena bairo marĩ átinucũwũ̶. Bairo caátiãna ãnirĩ, aperã roro caánarẽ Dios cũ̶ caátatore bairo marĩ cũ̶ã roro majũ marĩ átiecobujioyupa. 4 Marĩ carorije wapa jũ̶gori yeri capetietiere marĩ cũ̶goepu̶. Cabaiyasiricarã ãnanarẽ bairo marĩ ãmu̶ mai. Bairo marĩ cabairipau̶ Dios pu̶ame, nocãrõ pairo camaimasĩ ãnirĩ marĩ ĩñamaiwĩ. Bairo ĩñamairĩ yua, marĩ netõõwĩ. Jesucristo yarã marĩ caãnoi, cawãma yeri pũna capetietie majũrẽ marĩ jowĩ. 6 Tunu bairoa Dios pu̶ame Jesucristo yarã marĩ caãnoi, cũ̶ cacatioricarãrẽ bairo caãna marĩ ãnio joroque ásupi. U̶mu̶recóopu̶ Jesús mena caruirãrẽ bairo marĩ ãnio joroque marĩ ásupi Dios. 7 Bairi ape tuti macããna, ape tuti macããna nipetiropu̶a, Jesucristo mena marĩ caãnie jũ̶gori bu̶tioro marĩrẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ, bairi tunu nocãrõ caroaro marĩrẽ cũ̶ caátie cũ̶ãrẽ na camasĩparore bairo ĩ, bairo marĩ ásupi Dios. 8 Bairo marĩrẽ cũ̶ camairĩjẽ jũ̶gori marĩ netõõñupĩ, cũ̶ mena catũ̶goñatutuarã marĩ caãnoi. Marĩ majũã caroa wãmerẽ marĩ caátie jũ̶gori mee, Dios marĩrẽ mairĩ jĩcã nu̶gõã cũ̶ caátigarije jũ̶gori roque marĩ netõõñupĩ. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Yu̶ majũã caroare átiri yu̶ netõwũ̶,” caĩmasĩ maami. 10 Dios cũ̶ caqũẽnorĩcãrã marĩ ãniña. Bairi Jesucristo yarã marĩ ãnio joroque marĩ ásupi, caroa wãmerẽ marĩ caátimasĩparore bairo ĩ. Tirũ̶mu̶pu̶a bairo marĩ caátiãnipeere bojũ̶goyupi. 11 Bairo bairi, Efeso macããna, mu̶jãã caátiãnajẽrẽ masiritieticõãña. Judío majã caãmerã mu̶jãã caãnoi, judío majã pu̶ame mu̶jããrẽ ĩroaema. Caũ̶mu̶arẽ na rupau̶ macããjẽrẽ cayisetarotiricarã pu̶ame mu̶jããrẽ, “Dios yarã mee moena, na rupau̶ macããjẽrẽ cayisetarotiena,” mu̶jããrẽ ĩepewã. 12 Tiwatoare Jesucristore cũ̶ mu̶jãã masĩẽpũ̶. Israel yepa macããna, Diore caĩroarã jĩcããrã ũna mena macããna mu̶jãã ãmewũ̶. Dios yaye quetire mu̶jãã tũ̶goepu̶. Tunu bairoa, “Camasãrẽ na yu̶ netõõgu̶,” cũ̶ caĩquetibu̶ju̶jũ̶goyeticũrĩqũẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã masĩẽpũ̶. Bairo ati yepapu̶ Diore masĩẽna caãna ãnirĩ, marĩrẽ canetõõpau̶ cũ̶ caetapeere mu̶jãã masĩẽpũ̶. 13 Bairo tirũ̶mu̶pu̶re nocãrõ majũ Diore camasĩẽtãna nimirãcũ̶ã, ãmerẽ yua, Jesucristo yarã ãnirĩ cũ̶ mu̶jãã masĩjãñuña. Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori, cũ̶tu̶ caãniparã mu̶jãã ãnio joroque ásupi. 14 Apeyera tunu Jesús pu̶ame marĩ caãmeoterijere cajãnaou̶ niñami. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ, jãã judío majã, mu̶jãã judío majã caãmerã cũ̶ã jĩcã majãrẽ bairo marĩ ãnio joroque marĩ ásupi. Marĩ caãmeoterijere marĩ jãnao joroque ásupi. 15 Tunu bairoa yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori, jãã, judío majã ñicũ̶jãã ãnana, jããrẽ na caroticũrĩqũẽ jããrẽ dope bairo caátimasĩẽtĩẽrẽ bairo to ãnio joroque ásupi. Bairo áti yaparori bero, judío majã, bairi judío majã caãmerã cũ̶ã jĩcã majãrẽ bairo marĩ ãnio joroque marĩ ásupi cawãma poa majũ, cũ̶ ya poa macããna yua. Bairo ácu̶, jĩcã yericu̶narẽ bairo marĩ ásupi. 16 Jesús pu̶ame yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ã, roro marĩ caãmeoterijere marĩ jãnao joroque marĩ ásupi. Tunu bairoa Dios mena caroaro marĩ ãnio joroque ásupi. Bairo ácu̶, judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ã jĩcãũ̶ pũnaarẽ bairo caãna, marĩ ãnio joroque ásupi. 17 Jesucristo pu̶ame Dios mena jĩcã yericu̶narẽ bairo marĩ caãnimasĩpeere quetibu̶ju̶ acú̶ asúpi ati yepapu̶re. Mu̶jãã, judío majã caãmerã, nocãrõ Diore camasĩẽnarẽ, bairi jãã, judío majã Diore camasĩjũ̶goricarã cũ̶ãrẽ Dios mena jĩcã yericu̶narẽ bairo marĩ caãnimasĩpeere quetibu̶ju̶ acú̶ asúpi. 18 Bairi Jesucristo marĩrẽ cũ̶ caju̶átinemorĩqũẽ jũ̶gori, pu̶ga poapu̶a marĩ Pacu̶ Diore jĩcãrõ cũ̶ mena marĩ bu̶su̶masĩña. Espíritu Santore marĩrẽ Jesús cũ̶ cajoricu̶ jĩcãũ̶ jũ̶gori Dios mena marĩ bu̶su̶masĩña. 19 Bairo bairi yua, mu̶jãã, judío majã caãmerã, ape yepa macããna nimirãcũ̶ã, Dios ya yepa macããnarẽ bairo mu̶jãã tuaya Dios cũ̶ caĩñajoro. Bairi judío majãrẽ Dios caroaro cũ̶ caátorea bairo mu̶jãã cũ̶ã caroaro cũ̶ caátiparã majũ mu̶jãã ãniña. Cũ̶ yarã, cũ̶ caĩroari poa mena macããna mu̶jãã ãniña ãme roquere yua. 20 Wii qũẽnogarã, caãnijũ̶goro yepapu̶ cũnucũñama camasã ũ̶tã rupaa capaca rupaare. Mai, ti wii caãnitupapau̶ caroa majũrẽ cũjũ̶gonucũñama. Tia pu̶ame cõñajũ̶gorica niña, ti wii caroaro cariape qũẽnogarã. Cabero ape rupaa, ape rupaa peowãmu̶ánucũñama, ti wiire qũẽno yaparogarã yua. Jãã, apóstolea majã, bairi profeta majã cũ̶ã mu̶jããrẽ caroa quetire caquetibu̶ju̶rã ãnirĩ, ti wiipu̶re na cacũjũ̶goriquere bairo caãna jãã ãniña. Jesucristo pu̶ame, marĩrẽ caroaro cariape caquetibu̶ju̶ ãnirĩ, ti wiire na cacõñajũ̶gorica majũrẽ bairo caãcũ̶ niñami. Mu̶jãã pu̶ame, cũ̶rẽ catũ̶gou̶sarã menarẽ caãninemonucũrã ãnirĩ yua, ti wii na capeowãmu̶átajere bairo caãna mu̶jãã ãniña. 21 Tunu bairoa wii qũẽnorĩ majõcu̶ pu̶ame ti wii ũ̶tã rupaare caroaro mena peowãmu̶áti, caroa wii templo wiire bairo qũẽnoñami. Tore bairo Jesucristo pu̶ame cũ̶ã ape poa, ape poa, tocãnacã poa macããnarẽ jĩcã poa macããnarẽ bairo na ãnio joroque átiyami, cũ̶rẽ catũ̶gou̶sari majã, cũ̶ ya poa macããnarẽ. Bairi mu̶jãã cũ̶ã Jesucristo yarã mu̶jãã caãnie jũ̶gori templo wiire ũ̶tã rupaare jĩcãrõ tũ̶ni na capeowãmu̶átore bairo caãna mu̶jãã ãniña. Tunu bairoa Dios, templo wiipu̶ cũ̶ caãnorẽã bairo Espíritu Santo cũ̶ã marĩ watoapu̶ nicõãñami.

Efesios 3

1 Bairo bairi yu̶, Pablo, mu̶jãã, judío majã caãmerãrẽ Jesucristo yu̶ cũ̶ caju̶átinemorotiro jũ̶gori, preso jorica wiipu̶ yu̶ ãniña ãmerẽ. 2 Tunu bairoa merẽ atore bairo mu̶jãã camasĩrõ ñuña: Mu̶jããrẽ camai ãnirĩ, Dios pu̶ame mu̶jããrẽ yu̶ ju̶átinemo roticũwĩ. 3 Cũ̶ pu̶ame tirũ̶mu̶pu̶re camasãrẽ cũ̶ caátipee nipetirijere na masĩõẽsupi. Ati rũ̶mu̶rĩ roquere tiere yu̶ masĩõ joroque ámi, judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ cũ̶ canetõõpeere. Tiere merẽ petoaca mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ woajowu̶. 4 Atiere yu̶ caquetijori pũrõrẽ bueri, mu̶jãã masĩgarã atie, Dios yu̶re cũ̶ camasĩõrĩqũẽrẽ. 5 Tirũ̶mu̶pu̶re ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ atie cũ̶ caátipeere na masĩõẽsupi Dios ape tuti caãnanarẽ. Ati rũ̶mu̶rĩ roquere, jãã, cũ̶ cabesericarã apóstolea majãrẽ, bairi profeta majã cũ̶ãrẽ jãã masĩõñupĩ Dios atiere cũ̶ Yeri, Espíritu Santo jũ̶gori. 6 Atie niña camasã na camasĩẽtãjẽ ãme roque Dios cũ̶ camasĩõgarije: Ãmerẽ judío majã jeto mee cũ̶gogarãma Dios cũ̶ pũnaarẽ caroare cũ̶ cajopeere. Judío majã caãmerã cũ̶ã bairo jĩcãrõ tũ̶nia cũ̶gogarãma, caroa queti Jesucristo na cũ̶ canetõõbojariquere na catũ̶gou̶saro jũ̶gori. Na cũ̶ã cũ̶ ya poa macããna niñama. Bairi, “Caroaro na yu̶ átigu̶ Jesucristore catũ̶gou̶sarãrẽ,” Dios cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo jĩcãrõ tũ̶nia na cũ̶ãrẽ caroaro na átigu̶mi. 7 Yu̶, caróu̶ cañuecũ̶ caãnacũ̶ yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶re mairĩ, cũ̶ yaye quetire yu̶ masĩõwĩ Dios. Masĩõ yua, tie caroa quetire cũ̶ caquetibu̶ju̶bojapau̶re bairo yu̶ cũwĩ. Nocãrõ majũ pairo cũ̶ caátimasĩrĩjẽ jũ̶gori bairo yu̶ ámi. 8 Yu̶a, nipetiro Dios ya poa macããna netõjãñurõ cabu̶goro macããcũ̶ yu̶ ãniña. Bairo yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, caroaro yu̶ ámi Dios. Caroa queti, nocãrõ cacõñapetimasĩã manie cũ̶ yarãrẽ cũ̶ caju̶átinemorĩjẽrẽ mu̶jãã ũna judío majã caãmerãrẽ yu̶ quetibu̶ju̶rotijowĩ. 9 Tunu bairoa tie camasãrẽ cũ̶ caátipeere tirũ̶mu̶pu̶re na masĩõẽsupi Dios. Ãme roquere cũ̶, nipetirije caqũẽnorĩcũ̶ ãnirĩ, cũ̶ caátipeere nipetiro camasãrẽ yu̶ quetibu̶ju̶rotijowĩ. 10 Bairi Dios cũ̶ catũ̶goña jũ̶goyetiricarorea bairo baietacoaya yua, nipetiro ati u̶mu̶recóopu̶re carotimasĩrã bu̶tioro majũ marĩ ũnarẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ na masĩáto ĩ. Bairi ati rũ̶mu̶rĩrẽ na pu̶ame, marĩ, Jesucristore caĩroari poa macããna jĩcã yericu̶narẽ bairo marĩ caãnierẽ ĩñarĩ, “Dise ũnie cũ̶ caátimasĩẽtĩẽ cũ̶ ru̶saetiya,” ĩmasĩcõãrãma u̶mu̶recóo macããna. 11 Caãnijũ̶goripau̶pu̶a capetietipee cũ̶ caátipeere cũ̶ caátiga jũ̶goricarore bairo átiyaparoyupi merẽ ati rũ̶mu̶rĩrẽ marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ caátaje jũ̶gori. 12 Bairo Jesucristo yarã ãnirĩ, cũ̶ mena tũ̶goña tutuari, uwiricaro mano Diore cũ̶ marĩ jẽnimasĩña. 13 Torecu̶, nu̶cũ̶bu̶gorique mena mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã, judío majã caãmerã, caroaro mu̶jãã canetõpeere mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori roro popiye yu̶ baiya. Bairo yu̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori caroa macããjẽ mu̶jããrẽ to etao roque yu̶ átiya. Bairi tũ̶goña yapapuaeticõãña. 14 Bairo marĩrẽ caroaro Dios cũ̶ caátajere tũ̶goñarĩ, ru̶popatuuri mena etanumurĩ cũ̶ ñiroaya marĩ Pacu̶ majũrẽ. 15 Dios yarã nipetiro ati yepa macããna, u̶mu̶recóo macããna cũ̶ã cũ̶ yarã majũ marĩ caãnoi, “yu̶ pũnaa” marĩ ĩ wãmetiyami Dios. 16 Dise ũnie cũ̶ caátimasĩẽtĩẽ cũ̶ ru̶saetiya. Bairo cũ̶ cabairoi, atore bairo mu̶jãã ñi jẽnibojanucũña marĩ Pacu̶pu̶re: “Efeso macããnarẽ ñe ũnie ru̶saeto tũ̶goñatutuamasĩrĩqũẽrẽ Espíritu Santo jũ̶gori na joya. 17 Tunu bairoa Jesucristo mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori na yeripu̶ cũ̶ ãnicõã ãninucũáto Jesús,” mu̶jãã ñi jẽnibojanucũña Diopu̶re. Bairo cũ̶ caáto, mu̶jãã pu̶ame di rũ̶mu̶ ũno ricaati wãmerẽ mu̶jãã tũ̶goñaetigarã. Bairi camasãrẽ nocãrõ majũ pairo na mu̶jãã maimasĩgarã. 18 Tunu bairoa mu̶jãã, bairi nipetiro Jesucristore catũ̶gou̶sari majã cũ̶ã, mu̶jãã masĩgarã nocãrõ ñe ũnie ru̶saeto Jesucristo cũ̶ camairĩjẽrẽ. 19 Tie camasãrẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ nipetiro masĩpeyoetimirãcũ̶ã, tiere mu̶jãã camasĩnemonucũrõrẽ yu̶ boya. Bairo mu̶jãã cabaiata, Dios marĩrẽ cũ̶ carotirore bairo nemojãñurõ ñe ũnie ru̶saeto mu̶jãã átiãninucũgarã. 20 Dios nocãrõ majũ caátimasĩ pu̶ame cũ̶rẽ marĩ cajẽnirĩ wãme, o marĩrẽ cũ̶ caátipeere marĩ catũ̶goñarõ netõjãñurõ cũ̶ pu̶ame roque caátimasĩ niñami. Tie cũ̶ caátimasĩrĩjẽ marĩpu̶re caãno jũ̶gori ãmerẽ marĩ tutuao joroque átiyami. Bairi cũ̶ marĩ cabasapeoro ñuña. 21 ¡Ati rũ̶mu̶ macããna, bairi ape tuti macããna, bairi tocãnacã tuti bero caãniparã nipetiro Jesure caĩroari poa macããna Diore cũ̶ na cabasapeoro ñuña! Bairoa to baiáto.

Efesios 4

1 Bairi, yu̶, marĩ Quetiupau̶ yaye quetire yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori presopu̶ caãcũ̶ ãnirĩ nu̶cũ̶bu̶gorique mena atore bairo mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã cũ̶ã Dios cũ̶ cabesericarã mu̶jãã ãniña. Bairi nipetiro cũ̶ cabesericarãrẽ na cũ̶ caãnirotiricarore bairo mu̶jãã cũ̶ã ãnajẽcu̶sa. 2 “Aperã netõrõ caãnimajũrã jãã ãniña,” ĩ tũ̶goñaeticõãña. Nu̶cũ̶bu̶gorique mena ãmeo ĩñaña. Aperã mu̶jããrẽ roro na caátimiatacũ̶ãrẽ, na ãmeeticõãña. Narẽ mu̶jãã camairĩjẽ jũ̶gori tũ̶goenarẽ bairo roro na caátiere tũ̶goña netõcõãña. 3 Espíritu Santo cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori jĩcãrõrẽ bairo yericu̶tiri, jĩcã majãrẽ bairo átiãña. 4 Dios cũ̶ caĩñajorore marĩã cũ̶ pũnaa jĩcã majãrẽ bairo marĩ ãniña. Tunu jĩcãũ̶ã niñami Espíritu Santo Dios yeri pũna marĩ mena caãcũ̶. Tunu bairoa marĩrẽ Dios cũ̶ caátipee jĩcã wãmerẽã marĩ coteya. 5 Tunu marĩ Quetiupau̶ jĩcãũ̶ã niñami. Tunu jĩcãrõ tũ̶nia Jesús mena marĩ tũ̶goñatutuaya. Tunu jĩcã wãmea marĩ cabautizarotiri wãme cũ̶ã niña. 6 Tunu marĩ nipetiro Pacu̶ jĩcãũ̶ã niñami. Cũ̶ã, nipetiro netõrõ rotimasĩñami. Marĩ nipetiro mena caãcũ̶ niñami. Tunu bairoa nipetiropu̶ caãcũ̶ niñami. 7 Jĩcã majã marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ, marĩ, tocãnacãũ̶pu̶rea ape wãmerẽ, ape wãmerẽ marĩ caátimasĩpeere marĩ joyupi Jesucristo cũ̶ cajogari wãme ũnierẽ. 8 Tore bairo quetibu̶ju̶ya Dios ya tuti cũ̶ã: “Cũ̶ wapanarẽ na netõ yaparori bero, u̶mu̶recóopu̶ wãmu̶ásúpi. Bairo wãmu̶áetari yua, ati yepa macããna caroa wãme na caátimasĩpeere na joyupi,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶. 9 ¿Dope bairo ĩgaro, “U̶mu̶recóopu̶ wãmu̶ásúpi,” to ĩñati? “Mai, ati yepapu̶ ruiatíjũ̶goyupi, cũ̶ cawãmu̶ápáro jũ̶goye,” ĩgaro ĩña. 10 Bairo ati yepa caruietaricu̶ pu̶ame u̶mu̶recóo buijãñurĩpu̶ caetaricu̶ majũ niñami. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ nipetiropu̶ carotimasĩ niñami. 11 Cũ̶ã niñami marĩ caátimasĩpeere cajou̶. Bairo caácu̶ ãnirĩ jĩcããrã marĩ mena macããnarẽ apóstolea majã marĩ ãnio joroque ámi. Aperã marĩ mena macããna profeta majã, aperã Jesús jũ̶gori camasãrẽ Dios cũ̶ canetõrĩqũẽrẽ caquetibu̶ju̶ri majã, aperã pastores, aperã bueri majã marĩ ãnio joroque ámi. 12 Tore bairo marĩ ámi, cũ̶ yarãrẽ, marĩ mena macããnarẽ marĩ caju̶átinemomasĩparore bairo ĩ. Bairo marĩ caáto jũ̶gori, Jesucristore caĩroari poa macããna pu̶ame nipetiro nemojãñurõ átitutua ãnimasĩgarãma. 13 Bairo caátitutuanimasĩrã yua, marĩ nipetiro jĩcãrõrẽ bairo Dios mena marĩ tũ̶goñatutuagarã. Tunu cũ̶ macũ̶ Jesucristo cũ̶ãrẽ jĩcãrõrẽ bairo cũ̶ marĩ masĩgarã. Bairo marĩ cabaiãno bero, ñe ũnie marĩrẽ ru̶saetigaro caroaro marĩ caátiãnipee. Jesucristo caroaro cũ̶ caátiãnierẽ bairo marĩ cũ̶ã caroaro marĩ átiãnigarã. 14 Bairi marĩ pu̶ame yua, cawĩmarã jicoquei jĩcã wãmerẽ na catũ̶gomawijiarore bairo marĩ baietigarã. Bairo cabaiena ãnirĩ, aperã caĩtori majã di wãme ũno cawãma wãme bueriquere caroaro mena na caquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, na caĩrĩjẽrẽ cariape marĩ tũ̶goetigarã. 15 Bairo pu̶ame marĩ caátiãnipee boya: Cariape macããjẽ quetire caroaro mena marĩ caãmeo quetibu̶ju̶ro boya. Bairo ãmeo quetibu̶ju̶rã, Jesucristo, marĩ Jũ̶gocu̶ caroú̶ cũ̶ caãnorẽ bairo marĩ cũ̶ã marĩ bainutuágarã. 16 Jesucristo marĩ Jũ̶gocu̶ cũ̶ caãnoi, jĩcãũ̶ rupau̶re bairo caãna marĩ ãniña. Cũ̶, caũ̶mu̶ rupau̶ macããjẽ cũ̶ caapee, cũ̶ ãmoo, cũ̶ wãmoorĩ, cũ̶ ru̶pori, cũ̶ cacatiãnie nipetirije jĩcãrõ tũ̶ni to capaapeticõãta, caũ̶mu̶ pu̶ame caroaro átiãnimasĩñami. Tore bairo marĩã Jesucristore caĩroari poa macããna cũ̶ã tocãnacãũ̶ã marĩ caátimasĩpeere Jesucristo marĩrẽ cũ̶ cajoriquere jĩcãrõ tũ̶ni marĩ caápata, marĩ nipetiro caroaro marĩ átiãnimasĩgarã. Nemojãñurõ marĩ ãmeo ju̶átinemogarã. 17 Bairi Jesús mu̶jããrẽ yu̶ cũ̶ caĩrotiro jũ̶gori, atore bairo mu̶jãã caátiãnipeere mu̶jããrẽ yu̶ átirotiya: Ati u̶mu̶recóo macããna Diore camasĩẽna na caátiãninucũrõrẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ jãnacõãña. Diore camasĩẽna pu̶ame, na majũã na catũ̶goñarĩ wãme mena caátimasĩã manie ũnierẽ átiãninucũñama. 18 Tunu bairoa cayeri mána, cariape catũ̶goñamasĩẽnarẽ bairo niñama. Bairo caãna ãnirĩ, cawãma yericu̶taje Dios cũ̶ cajogamirĩjẽrẽ boetiyama. 19 Bairo carorije jetore caáticõãninucũrã ãnirĩ, tiere átijeyamajũcõãñama. Bairo caátijeyamajũcõãna ãnirĩ, tocãnacã wãme carorije átieperique ũnierẽ, tũ̶goñamasĩrĩ mee tiere átinucũñama. 20 Mu̶jãã pu̶ame roque narẽ bairo átiãnigarã mee, Jesucristo yaye quetire mu̶jãã tũ̶gou̶sajũ̶goyupa. 21 Caãnorẽ bairo cũ̶ caátiãnierẽ mu̶jãã catũ̶goata, tunu bairoa cariape quetire mu̶jããrẽ cũ̶ camasĩõata, tirũ̶mu̶pu̶ mu̶jãã rupau̶ mena roro mu̶jãã caátiãninucũrĩqũẽrẽ bairo átiãninemoeticõãña. Roro mu̶jãã caátiãninucũrĩqũẽ jũ̶gori mu̶jãã majũã mu̶jãã roye tuamiñupã. 23 Bairo roro mu̶jãã caátiãninucũrĩqũẽrẽ jãnarĩ yua, cawãma wãme caroaro átiãnajẽ pu̶amerẽ mu̶jãã yeripu̶ tũ̶goñajũ̶goya. 24 Jĩcãũ̶ cawãmau̶ cabu̶cu̶ jutiirore cũrĩ, cawãmarõ pu̶ame cũ̶ cajãñawasoarore bairo mu̶jãã cũ̶ã roro mu̶jãã caátiãnigarijere jãnirĩ, cawãma wãme caroaro átiãnajẽ pu̶amerẽ tũ̶goñajũ̶goya. Tiere mu̶jãã tũ̶goñamasĩõ joroque ásupi Dios. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios cũ̶ cayeri wasoaricaro jũ̶gori caroaro átiãnajẽ pu̶amerẽ catũ̶goñamasĩ caroaro cariape ãnigu̶mi. Roro átiepeetigu̶mi. 25 Apeyera tunu tocãrõã ĩtojãnacõãña. Marĩ nipetiro jĩcã poa macããnarẽ bairo marĩ ãniña. Bairi caroaro cariape jeto marĩ caãmeobu̶su̶ro boya. 26 Tunu bairoa di rũ̶mu̶ ũno caãno jĩcã wãme jũ̶gori roro mu̶jãã caasiata, tunu roro buipearo asianemoeticõãña. Jicoquei tiere tũ̶goñaqũẽnoña. Rupa rũ̶mu̶ asia ãmerĩcõãña tie mena. 27 Wãtĩ pu̶ame cũ̶ cabu̶su̶jãrĩjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gou̶sare. 28 Tunu apeyera ñiña: Cajerutiri majõcu̶ tocãrõã, cũ̶ jerutijãnacõãto. Cũ̶ ũna tiere jãnarĩ, caroa wãme paariquere na paáto, aperã cabopacarãrẽ jĩcã wãme ũno na caju̶átinemomasĩparore bairo ĩrã. 29 Tunu bairoa carorijere bu̶su̶eticõãña. Caroa jetore bu̶su̶nucũña. Mu̶jãã caĩrĩjẽrẽ catũ̶gorã pu̶ame na catũ̶goñatutuanemopee ũnie jetore bu̶su̶ya. Na cayeri jãñanemopee ũnie jetore bu̶su̶ya. 30 Dios Yeri Espíritu Santore cũ̶ yapapuao joroque ápericõãña. Marĩ yeripu̶ cũ̶ caãnie jũ̶gori “Dios yarã marĩ ãniña,” marĩ ĩmasĩña. Tunu bairoa marĩ yeripu̶ cũ̶ caãnie jũ̶gori, “Dios yarãrẽ cũ̶ canetõõpeyori rũ̶mu̶ caetaro, marĩ cũ̶ã marĩ netõgarã,” marĩ ĩmasĩña. 31 Tunu tocãnacã wãme carorije mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽrẽ jãnacõãña: Roro asiarique, asianetõcoátaje, pesucu̶taje, awaja tutirique, roro ĩbu̶su̶pairique, tie ũnie nipetirije carorije mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽrẽ jãnacõãña. 32 Caroaro ãnajẽcu̶sa. Tunu bairoa ãmeo ĩñamaiña. Jesucristo yarã mu̶jãã caãno jũ̶gori, Dios pu̶ame roro mu̶jãã caátajere masiriyobojayupi. Bairi tore bairo mu̶jãã cũ̶ã ãmeo masiriyobojaya roro mu̶jãã caãmeoátiere.

Efesios 5

1 Mu̶jãã, Dios pũnaa, cũ̶ camairã ãnirĩ caroaro cũ̶ caátiãnierẽ ĩñacõrĩ caroaro ãnajẽcu̶sa. 2 Jesucristo marĩrẽ cũ̶ camairõrẽ bairo ãmeo mairĩ caroaro átiãnajẽcu̶sa. Cũ̶ pu̶ame marĩrẽ mairĩ, pajĩãecoyupi. Bairo pajĩãecori yua, Dios cũ̶ caĩñajoro camasã altar buipu̶ werea caju̶tiñurĩjẽ mena Diore na cajoemu̶gõju̶tiñuojorijere bairo baiyupa marĩrẽ netõõgu̶ cũ̶ caátaje pu̶ame. 3 Mu̶jãã, Dios cũ̶ caĩroari poa macããna majũ ãnirĩ camasã roro na rupa mena na caãmeoátieperije ũnierẽ jĩcã wãmeacã ũno ápericõãña. Tunu apeye carorije ĩñau̶garipearique ũnie cũ̶ãrẽ mu̶jãã caápata, ñuẽtĩña. 4 Tunu roro marĩ cabu̶su̶ata, ñuẽtĩña. Bairi dise ũnie roro ati rupau̶ caborore bairo átaje ũnierẽ bu̶su̶pẽni epeeticõãña. Catũ̶goñarĩqũẽ mánarẽ bairo carorije cabu̶goro macããjẽ cũ̶ãrẽ bu̶su̶pẽni epeeticõãña. Diore basapeorique ũnie pu̶ame roquere átiãninucũña. 5 Merẽ mu̶jãã masĩrã roro caátipairã na cabaipeere: Noa ũna roro caãmeo átieperiquepairã, o caáperipee ũnierẽ caátipairã, o apeye ũnierẽ caĩñau̶garipeapairã, Jesucristo, Dios mena cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re etamasĩẽtĩgarãma. Apeye ũnierẽ ĩñau̶garipearique pu̶ame camasã na caweericarãrẽ ĩroarique mena macããjẽ jĩcã wãme niña. 6 Aperã na majũ na catũ̶goñamasĩrĩjẽ mena carori wãmerẽ na caquetibu̶ju̶ata, tiere tũ̶gopeoeticõãña. Na ĩtoecoeticõãña. Tie ũnie carorijere na caáto jũ̶gori, nocãrõ pairo popiye netõrõ na baio joroque Dios cũ̶ caátipee atíya. Diore cabaibotiorã nipetiro na ũna popiye netõrõ baigarãma. 7 Tunu tore bairo caátiãnarẽ na bapacu̶pericõãña. 8 Mu̶jããrẽ Dios cũ̶ canetõõparo jũ̶goye, caroaro mu̶jãã átiãnimasĩẽsupa. Canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo mu̶jãã ãñupã. Bairo caãnana mu̶jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, ãmerẽ yua marĩ Quetiupau̶ yaye caroa quetire catũ̶gou̶sarã ãnirĩ caroaro cabusuropu̶ caãnarẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña. Bairo caãna ãnirĩ, cũ̶ yaye caroa queti pu̶amerẽ mu̶jãã catũ̶gou̶sacõãninucũrõ boya. 9 Cũ̶ yaye caroa quetire catũ̶gou̶sarã pu̶ame tocãnacã wãme caroare átiyama. Aperãrẽ caroaro nu̶cũ̶bu̶gomasĩñama. Cariape átajere átiyama. Di rũ̶mu̶ ũno ĩtoetiyama. 10 Torecu̶, marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩñajesorije ũnierẽ marĩ caátiãnimasĩrõ ñuña. 11 Tunu aperã canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo caãna dope bairo caátimasĩã manierẽ na caátie ũnie macããjẽrẽ marĩ caápero boya. Ricaati catũ̶goñarãrẽ na marĩ cabeyoro boya, caroa quetire na tũ̶goñamasĩjũ̶goáto ĩrã. 12 Canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo caãna cayasioropu̶ roro na caátiere marĩ caquetibu̶ju̶cõñaata, caboborije majũrẽ marĩ ĩbujiorã. 13 Bairãpu̶a, bairo na caátiere ĩñabeseri yua, “Dios cũ̶ carotirije mee niña bairo na caátie,” marĩ ĩmasĩña, Dios yaye caroa quetire marĩ cabuerije jũ̶gori. 14 Cabusurije pu̶ame nipetirije marĩ ĩñamasĩõ joroque átiya. Torea bairo Dios yaye caroa quetire marĩ cabuerije jũ̶gori nipetiro camasã na caátiãnierẽ marĩ ĩñabesemasĩña. Bairi atore bairo ĩña Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Mu̶jãã, cacãnirãrẽ bairo caãna, wãcãña. Mu̶jãã, cariacoatanarẽ bairo caãna nimirãcũ̶ã, tunu cacatirãrẽ bairo tũ̶goya. Bairo mu̶jãã catũ̶goro, Cristo pu̶ame cũ̶ yaye caroa quetire mu̶jãã masĩõ joroque átigu̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶. 15 Bairi caroaro tũ̶goñaña mu̶jãã caátiãnipeere. Catũ̶gomasĩẽnarẽ bairo ãmerĩcõãña. Catũ̶gomasĩrã na caãnorẽ bairo pu̶ame roque átiãña. 16 Ati rũ̶mu̶rĩrẽ camasã roro átinucũñama. Bairi mu̶jãã pu̶ame tocãnacãnia caroare áticõã ninucũña. Caroare átijãnaeticõãña. 17 Catũ̶gomasĩẽnarẽ bairo ãmerĩcõãña. Marĩ Quetiupau̶, marĩ caátipee cũ̶ caborijere masĩña. Tiere masĩrã yua, bairo jeto ása. 18 Tunu bairoa eticũmueticõãña. Caeticũmupai pu̶ame cũ̶ majũã royetuanemou̶ baiyami. Mu̶jããrẽ ñe ũnie ru̶saeto Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ pu̶ame roquere boya. 19 Tunu bairoa Dios caroaro cũ̶ caátiere mu̶jãã majũ ãmeo quetibu̶ju̶ya. Salmos, himnos cawãmecu̶ti tuti macããjẽ, bairi tunu Espíritu Santo jũ̶gori basarique cũ̶ãrẽ u̶seanirĩqũẽ mena basapeoya. Mu̶jãã camasĩrõ cãrõ marĩ Quetiupau̶re cũ̶ basapeoya. 20 Tocãnacãnia marĩ Pacu̶ Diore, “¡Mu̶ ñujãñuña jãã mena!” qũĩña, nipetiri wãme mu̶jããrẽ cũ̶ caátiere tũ̶goñarĩ. Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo wãme mena, cũ̶ camasĩrĩjẽ mena bairo qũĩcõã ninucũña. 21 Mu̶jãã nipetiro Jesucristore caĩroarã mu̶jãã ãniña. Bairi nu̶cũ̶bu̶gorique mena ãmeo ĩñaña mu̶jãã majũ. Ãmeo baibotioeticõãña. 22 Mu̶jãã, carõmia, camanapũ̶ãcu̶na cũ̶ã, marĩ Quetiupau̶ yaye quetire marĩ catũ̶gou̶sarore bairo mu̶jãã manapũ̶ã na caĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ tũ̶gou̶saya. 23 Jesucristo pu̶ame cũ̶rẽ caĩroari poa macããna Jũ̶gocu̶ majũ niñami. Torea bairo mu̶jãã tocãnacãũ̶ã canu̶moacu̶na, mu̶jãã nu̶moarẽ cajũ̶gocu̶are bairo cajũ̶goãna mu̶jãã ãniña. Apeyera tunu Jesucristo pu̶ame marĩ, cũ̶rẽ caĩroari poa macããna, cũ̶ rupau̶re bairo caãnarẽ Canetõõpau̶ niñami. 24 Marĩ, Jesucristore caĩroari poa macããna ãnirĩ cũ̶ yaye quetire marĩ cabaibotioata, ñuẽtĩña. Torea bairo marĩ mena macããna rõmirĩ na manapũ̶ãrẽ jĩcã wãmeacã ũno na cabaibotioata, ñuẽtĩña. 25 Jesucristo pu̶ame marĩ, cũ̶rẽ caĩroari poa macããnarẽ marĩ mairĩ, marĩ netõõgu̶ riayupi. Torea bairo mu̶jãã cũ̶ã canu̶moacu̶na bu̶tioro na maiña mu̶jãã nu̶moarẽ. 26 Dios cũ̶ caĩñajoro carorije cacũ̶goenarẽ bairo marĩ caãniparore bairo ĩ, riayupi Jesús. Oco mena u̶gueri coserericarore bairo roro marĩ caátiere marĩ coserebojayupi, cũ̶ yaye quetire marĩ catũ̶gou̶saro jũ̶gori. 27 Bairi caroaro jutiro cau̶gueri manorẽ bairo marĩ yeri cũ̶ãrẽ carorije manorẽ bairo cosecõãñupĩ. Marĩ, cũ̶rẽ caĩroari poa macããna tunu cũ̶ caetanemopa rũ̶mu̶ caetaro ñe ũnie caroa macããjẽ ru̶saeto marĩ caãniparore bairo ĩ, bairo marĩ ásupi. 28 Bairi mu̶jãã canu̶moacu̶na mu̶jãã nu̶moarẽ na maiña. Mu̶jãã rupau̶re mu̶jãã camairõrẽã bairo mu̶jãã nu̶moa cũ̶ãrẽ na maiña. Caroaro na ju̶átinemoña. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ nu̶morẽ caju̶átinemou̶ pu̶ame, cũ̶ rupau̶re caroaro camaijũ̶gou̶re bairo niñami. 29 Noa ũna na rupau̶re cateerã maniñama. Na rupau̶re camaijũ̶gorã jeto niñama. Jesucristo cũ̶ã marĩrẽ, cũ̶ rupau̶re bairo caãnarẽ marĩ maiñami, cũ̶ yarã marĩ caãno jũ̶gori. 31 Atore bairo marĩ ĩ cũñupĩ Dios: “Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ carõmio mena cũ̶ cawãmojiyaata, cũ̶ pacu̶a tu̶re witigu̶mi. Ape wiipu̶ ãnigu̶mi cũ̶ nu̶mo mena. Bairo na caãno, jĩcãũ̶rẽ bairo na ñiñagu̶. Jĩcã rupau̶re bairo nigarãma,” marĩ ĩ cũñupĩ Dios. 32 Atie queti caãnimajũrĩjẽ, tirũ̶mu̶pu̶re na camasĩẽtãjẽ ãme rũ̶mu̶rĩ roquere marĩ camasĩrĩjẽ niña. Jesucristo, bairi marĩ, cũ̶rẽ caĩroari poa macããna jĩcã rupau̶re bairo marĩ caãnierẽ ĩgu̶ ñiña, bairo yu̶ caĩata. 33 Torecu̶, atore bairo mu̶jãã caátipeere yu̶ boya: Mu̶jãã, canu̶moacu̶na tocãnacãũ̶ã, mu̶jãã rupau̶re mu̶jãã camairõrẽã bairo mu̶jãã nu̶moa cũ̶ãrẽ na maiña. Tunu bairoa mu̶jãã, carõmia, camanapũ̶ãcu̶na cũ̶ã tocãnacãõã mu̶jãã manapũ̶ãrẽ na nu̶cũ̶bu̶goya.

Efesios 6

1 Mu̶jãã, na pũnaa cũ̶ã, marĩ Quetiupau̶ yaye quetire catũ̶gou̶sarã ãnirĩ, mu̶jãã pacu̶a na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gou̶saya. Bairo átaje caroa cariape macããjẽ niña. 2 Dios, “Caroa wãme mu̶ yu̶ átigu̶,” cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩqũẽ mena macããjẽ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ jĩcã wãme atore bairo ĩña: “Mu̶jãã pacu̶are na nu̶cũ̶bu̶goya. Bairo mu̶jãã caápata, mu̶jãã u̶seanigarã. Bairo caána ãnirĩ, ati yepapu̶re yoaro mu̶jãã ãnigarã,” ĩña. 4 Tunu mu̶jãã, capacu̶a, mu̶jãã pũnaarẽ caasiapairã na ãnio joroque na ápericõãña. Caroaro mena roque na beyoya. Marĩ Quetiupau̶re ĩroarique cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶ya caroaro mena. 5 Mu̶jãã, paabojari majã cũ̶ã, mu̶jãã quetiuparã ati yepa macããna na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gou̶saya. Nu̶cũ̶bu̶gorique mena na carotirijere ása. Jesucristo yaye quetire mu̶jãã catũ̶gou̶sarore bairo na cũ̶ãrẽ jĩcãrõ tũ̶nia, ape wãme tũ̶goñarĩcãrõ mano na tũ̶gou̶saya. 6 Paabojari majã jĩcããrã caroaro paayama, na quetiuparã na caĩñajoro, jãã mena na u̶seaniáto, ĩrã. Bairo caroaro paamirãcũ̶ã, cabero na caĩñaeto pu̶amerẽ paaetiyama. Na ũnarẽ bairo baieticõãña. Mu̶jãã pu̶ame roque Jesucristore capaabojari majã ãnirĩ, Dios mu̶jãã caátipeere cũ̶ caborore bairo ĩtorique mano ása. 7 “Camasã ũ̶mu̶a marĩ caãno jũ̶gori mee, Jesucristo ũ̶mu̶a marĩ caãno jũ̶gori pu̶ame roque, caroaro marĩ paagarã,” ĩ tũ̶goñarĩ, paaya caroa paarique ũnierẽ. 8 Merẽ mu̶jãã masĩña atiere: Marĩ tocãnacãũ̶pu̶a paabojari majã, o paabojari majã caãmerã cũ̶ã caroaro marĩ caátaje cãrõ jũ̶gori caroare marĩ jogu̶mi marĩ Quetiupau̶ pu̶ame. 9 Mu̶jãã, paabojari majã quetiuparã cũ̶ã, mu̶jãã ũ̶mu̶arẽ caroaro na nu̶cũ̶bu̶goya. Narẽ roro na tuti epeeticõãña mu̶jãã ũ̶mu̶arẽ. Mu̶jãã caãnierẽ mu̶jãã masiritiepa. Mu̶jãã cũ̶ã narẽ bairo u̶mu̶recóopu̶ mu̶jãã Quetiupau̶ cũ̶goya. Cũ̶ roque nipetiro camasãrẽ jĩcãrõ tũ̶nia marĩ ĩñapeoyami. 10 Bairi yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, caãnitu̶sari wãme atiere mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya: Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ camasĩõrĩjẽ mena yeri pũna tutuarã ãña. 11 Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ nipetirije mu̶jããrẽ cũ̶ cajorije mena wãtĩ mu̶jããrẽ cũ̶ caĩtorijere ẽñotaya. Jĩcãũ̶ soldau pajĩãrĩcãrõpu̶ ácú̶, cũ̶ rupau̶re maijũ̶gou̶, ru̶poa peorica coro, bairi ãpõã jutiro cũ̶ãrẽ jãñañami. Torea bairo Dios cũ̶ camasĩõrĩqũẽ jũ̶gori wãtĩ roro cũ̶ caĩrĩjẽ, roro cũ̶ caátigarije cũ̶ãrẽ mu̶jãã ẽñotamasĩgarã. 12 Marĩã, caroaro ãnigarã, ãmeo qũẽrãrẽ bairo marĩ átiya. Bairãpu̶a, camasã mena mee ãmeo qũẽrã marĩ baiya. Wãtĩ yeri pũna quetiuparã mena ãmeo qũẽrãrẽ bairo ána marĩ baiya. Wãtĩ yeri pũna pu̶ame cabauena nimirãcũ̶ã, ati u̶mu̶recóopu̶ nicõãñama, catutuarã. Na camasĩrĩjẽ mena camasã carorãrẽ roro majũ na caátipeere rotinucũñama. 13 Bairi mu̶jãã pu̶ame Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ nipetirije mu̶jããrẽ cũ̶ cajorije mena tũ̶goñatutuaya. Bairo tũ̶goñatutuari, wãtĩ mu̶jããrẽ cũ̶ caĩbu̶su̶jãrĩ rũ̶mu̶ ũnorẽ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶goenarẽ bairo mu̶jãã tũ̶goñanetõcõãgarã. Bairo tũ̶goñanetõcõãrĩ yua, Jesucristo yaye quetire cajãnaenarẽ bairo mu̶jãã ãnicõã nigarã. 14 Jĩcãũ̶ soldau cũ̶ wapana mena cũ̶ caãmeoqũẽparo jũ̶goye ãpõã asero mena jãñañami. Caãnijũ̶goro ti asero mena carupawẽrẽ jiyayami. Bairo jiya yaparori bero, cũ̶ yerire ẽñotagu̶, ape jutiro ãpõã jutirore cũ̶ cotiapu̶ jãñaẽñotayami. Mu̶jãã, cũ̶rẽ bairo caroaro netõgarã, Dios yaye caroa quetire mu̶jãã yeripu̶ mu̶jãã catũ̶goñacõãno boya. Tunu bairoa caroaro netõgarã, carorije cawapamoenarẽ bairo mu̶jãã ãnicõã ninucũgarã Dios cũ̶ caĩñajoro. 15 Tunu soldau cũ̶ caãmeoqũẽĩápáro jũ̶goye ru̶po juti peayami. Torea bairo mu̶jãã cũ̶ã Dios yaye quetire mu̶jãã caquetibu̶ju̶ñesẽãparo jũ̶goye tiere caroaro masĩjũ̶goyecu̶sa, caroa yericu̶tajecu̶na na ãnio joroque na mu̶jãã caátiparore bairo ĩrã. 16 Tunu soldau cũ̶ wãmoa tiire cũ̶goyami. Cũ̶ wapana, “Yeruu̶ mena na cawẽrĩjẽ caũ̶rĩjẽ yu̶pu̶re caetaro yu̶ ũ̶rẽ,” ĩ, bairo átiyami. Torea bairo mu̶jãã cũ̶ã Jesucristo mena mu̶jãã catũ̶goñatutuaro boya, wãtĩ mu̶jããrẽ roro cũ̶ caátigamirĩjẽrẽ mu̶jãã caẽñotamasĩparore bairo ĩrã. Atie caãnimajũrĩjẽ niña. 17 Tunu soldau cũ̶ ru̶poa buire pesayami ãpõã coro. Tunu bairoa ñosẽrĩcãpãĩrẽ cũ̶goyami, cũ̶ wapanarẽ na netõnu̶cãcõãgu̶. Torea bairo mu̶jãã cũ̶ã Dios mu̶jããrẽ cũ̶ canetõõrĩjẽrẽ tũ̶goñacõã ninucũña, wãtĩ marĩ wapacu̶ roro cũ̶ caátirotigamirĩjẽrẽ netõnu̶cãcõãgarã. Tunu bairoa Dios yaye quetire Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ mena uwiricaro mano camasãrẽ na quetibu̶ju̶ya, wãtĩ roro cũ̶ caátigarijere netõnu̶cãcõãgarã. 18 Apeyera tunu Diore cũ̶ jẽnijãnaeticõãña. Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori Diore cũ̶ jẽnicõã ninucũña tocãnacã rũ̶mu̶a. Cawu̶goapairãrẽ bairo baieticõãña. Espíritu Santo marĩ yeripu̶ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ caroaro tũ̶goya. Tunu bairoa, “Marĩrẽ yu̶ecu̶mi,” ĩẽna, Dios yarã nipetirore na jẽnibojaya Diopu̶re. 19 Tunu yu̶ cũ̶ãrẽ Diopu̶re yu̶ mu̶jãã jẽnibojawa camasãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶ masĩpeere. Tunu uwiricaro mano Dios yaye queti tirũ̶mu̶pu̶re na camasĩpeyoetaje nipetiro camasãrẽ cũ̶ canetõõgarijere caroaro yu̶ caquetibu̶ju̶parore bairo ĩrã, yu̶ mu̶jãã jẽnibojawa. 20 Atie quetire yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ Dios. Bairo Dios yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijomiatacũ̶ãrẽ, tie queti wapa ato preso jorica wiipu̶ yu̶ cũrocacõãwã. Bairo atopu̶ nimicũ̶ã, uwiricaro mano ato macããnarẽ Dios yaye quetire na yu̶ caquetibu̶ju̶parore bairo ĩrã, yu̶ mu̶jãã jẽnibojawa. 21 Apeyera, marĩ yau̶, Tíquico, marĩ camairẽ mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ joya. Cũ̶ pu̶ame marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ yu̶re caju̶paãninucũũ̶ niñami. Mu̶jãã tu̶pu̶ etau̶, mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶gu̶mi yu̶ cabairije nipetirijere. Ãme ati rũ̶mu̶rĩ yu̶ caátie cũ̶ãrẽ quetibu̶ju̶gu̶mi. 22 Torecu̶, mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ joya, jãã cabairijere mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶parore bairo ĩ. Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶ro, mu̶jãã pu̶ame mu̶jãã tũ̶goña yerijãñagarã tunu. 23 Yu̶ yarã, marĩ pacu̶ Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caroa yeri pũnacu̶tajere cũ̶ jonemoáto mu̶jããrẽ. Ãmeo mairĩqũẽrẽ, bairi tũ̶goñatutuarique cũ̶ãrẽ cũ̶ jonemoáto. 24 Noa ũna marĩ Quetiupau̶ Jesucristore cũ̶ na camaijũ̶goricarore bairo camaitũ̶goñacõãninucũrãrẽ caroare na cũ̶ jonemoáto. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

Filipenses 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶, bairi Timoteo menarẽ, Jesucristore capaabojari majã ãnirĩ mu̶jãã Filipo cawãmecu̶ti macã macããnarẽ ati carta mena mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ woajorã jãã átiya. Mu̶jãã nipetiro, Dios yarã, Jesucristo yaye quetire catũ̶gou̶sarã, mu̶jããrẽ cajũ̶goñubueri majã obispoa, bairi mu̶jãã diáconoa cũ̶ãrẽ quetibu̶ju̶ woajorã jãã átiya ati carta mena. 2 Bairi mu̶jããrẽ jãã ĩña: Marĩ Pacu̶ Dios, bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena mu̶jããrẽ caroare na jonemoáto. Tunu bairoa caroa yericu̶taje cũ̶ãrẽ na jonemoáto. 3 Mu̶jãã, Filipo macããna, mu̶jããrẽ yu̶ catũ̶goñarõ cãnacãnia, “Dios, yu̶ mena mu̶ ñujãñuña,” ñinucũña. 4 Bairo mu̶jãã caãnierẽ Diore cũ̶ jẽninucũũ̶, tocãnacãnia u̶seanirĩqũẽ mena jeto cũ̶ yu̶ jẽninucũña. 5 Mu̶jãã pu̶ame Jesucristo mena mu̶jãã catũ̶gou̶sajũ̶goripau̶pu̶a cũ̶ yaye caroa quetire yu̶ caquetibu̶ju̶ro yu̶ mu̶jãã ju̶átinemowũ̶. Bairi ãme cũ̶ãrẽ bairoa mu̶jãã ju̶áticõã ninucũña yu̶ capaarijere. 6 Bairi atore bairo mu̶jããrẽ ñi tũ̶goñaña: Dios pu̶ame mu̶jãã yeri tũ̶goñawasoariquere mu̶jãã joyupi, carorije mu̶jãã caátaje jãnarĩ, caroa cũ̶ cacũrĩqũẽ pu̶amerẽ mu̶jãã caátimasĩparore bairo ĩ. Tore bairo jeto caroa wãmerẽ mu̶jãã átiãninemonutuao joroque mu̶jãã átigu̶mi, Jesucristo nemo cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶pu̶. 7 Mu̶jããrẽ yu̶ mainucũña. Tunu bairo caroaro mena yu̶ mu̶jãã ju̶átinucũña. Bairo yu̶ mu̶jãã caju̶átinemorĩjẽ jũ̶gori yu̶ pu̶ame, noo, ato preso jorica wiipu̶ ãcũ̶, o quetiuparã watoapu̶ ãcũ̶, “Atie Jesucristo camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ queti caĩtorique mee niña,” na ñi quetibu̶ju̶ masĩõnucũña nipetiro camasãrẽ. Bairi mu̶jãã nipetiro mena caroaro yu̶ catũ̶goñarĩjẽ ñuña. 8 Jesucristo mu̶jããrẽ cũ̶ camairõrẽ bairoa yu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽ yu̶ maijãñuña. Bu̶tioro mu̶jããrẽ yu̶ caĩñagarijere masĩñami Dios cũ̶ã. 9 Bairi tunu atore bairo Diore cũ̶ ñi jẽninucũña mu̶jãã caãnierẽ: “Filipo macããnarẽ nemojãñurõ na caãmeomaitũ̶goñapeere na joya. Tunu bairoa caroa wãme na caátipee majũrẽ na cabesemasĩparore bairo ĩ, capee caroaro cariape tũ̶goñarĩqũẽrẽ, bairi tunu caroaro ãnimasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ na joya,” ñi jẽninucũña Diopu̶re. Bairo baiãna, carorije áperã, caroaro majũ mu̶jãã ãnimasĩgarã. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Jesucristo nemo cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶ caãno mu̶jãã caátajere bu̶su̶paietigu̶mi yua. 11 Mu̶jãã, Jesucristo cũ̶ camasĩõjorije jũ̶gori, tocãnacã wãme caroa cũ̶ caátirotirijere caánarẽ bairo mu̶jãã nigarã. Bairo caroaro mu̶jãã caátajere tũ̶goñarĩ, nipetiro camasã pu̶ame Diore cũ̶ basapeogarãma. 12 Apeyera tunu, yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, atiere mu̶jãã camasĩrõ yu̶ boya: Ato preso jorica wiipu̶ roro yu̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, Jesucristo camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ caroa quetire caroaro tũ̶gorã átiyama. 13 Bairi ato nipetiro quetiupau̶ ya wii macããna, bairi aperã cũ̶ã yu̶ cabairijere masĩñama. Bairo masĩrĩ, “Jesús yaye quetire cũ̶ catũ̶gou̶sarije jũ̶gori ato preso jorica wiipu̶ na cacũrocaricu̶ niñami Pablo,” ĩnucũñama. 14 Tunu bairoa marĩ yarã nipetiro jãñurĩpu̶a preso jorica wiipu̶ yu̶ caãnierẽ tũ̶gorã, netõjãñurõ Jesucristo mena tũ̶goñatutuayama. Bairi uwiricaro mano quetibu̶ju̶rã átiyama Dios yaye quetire. 15 Bairo quetibu̶ju̶mirãcũ̶ã, jĩcããrã na mena macããna yu̶ meerẽ, na pu̶ame roquere camasã na catũ̶gou̶saro borã, Jesucristo yaye quetire quetibu̶ju̶nucũñama. Aperã yu̶re na canetõga tũ̶goñarĩjẽ majũ jũ̶gori, Jesucristo yaye quetire quetibu̶ju̶nucũñama. Aperã roque caroa pu̶amerẽ tũ̶goñarĩ quetibu̶ju̶nucũñama camasãrẽ. 16 Naa, yu̶re na camairĩjẽ jũ̶gori Jesucristo yaye quetire quetibu̶ju̶nucũñama. Atore bairo ĩ masĩñama: “Caroa queti Jesucristo camasãrẽ cũ̶ canetõõpeere Pablo na cũ̶ caquetibu̶ju̶masĩõparore bairo ĩ, to preso jorica wiipu̶ cũ̶ caãnie bou̶mi Dios,” ĩnucũñama caroa pu̶amerẽ catũ̶goñarĩ majã. 17 Yu̶re canetõgatũ̶goñarĩ majã roque na majũ na caátipee jetore borã, caroaro cariape quetibu̶ju̶etiyama. Bairo cabairã ãnirĩ, “Netõjãñurõ popiye cũ̶ tãmu̶áto,” ĩrãrẽ bairo yu̶ átiyama ato preso jorica wiipu̶ yu̶ caãno. 18 Bairopu̶a, yu̶re ñe wapa maa yu̶re na caĩtũ̶goñarĩjẽ. Yu̶re borã, o yu̶re boena, Jesucristo yaye quetire quetibu̶ju̶netõrã átiyama bairãpu̶a. Bairo na caáto, yu̶ tũ̶goña u̶seanijãñuña. Tunu bairoa bu̶tioro jãñurĩ yu̶ u̶seaninemogu̶. 19 Mu̶jãã pu̶ame yu̶re Diopu̶re mu̶jãã cajẽnibojarijere yu̶ masĩña. Tunu bairoa Jesucristo Yeri pu̶ame yu̶ ju̶átiyami. “Bairi atie nipetirije roro yu̶ cabairijere yu̶ netõcõãgu̶,” ñi tũ̶goñamasĩña. 20 Dios yu̶re cũ̶ caju̶átinemopeere bu̶tioro yu̶ boya, di rũ̶mu̶ ũno yu̶ capaarije mena yu̶ cayapapuaetiparore bairo ĩ. Nipetiro camasãrẽ tũ̶goñatutuarique mena na yu̶ caquetibu̶ju̶ãnipee roque boya. Bairi yu̶re na cawiyorotiata, o yu̶re na capajĩãrocarotiata cũ̶ãrẽ, ñe wapa maa. Jesucristo mena yu̶ catũ̶goñatutuacõãninucũrĩjẽrẽ camasã nemojãñurõ na caĩñacõrĩjẽ roque bu̶tioro wapacu̶tiya. 21 Atore bairo ñi tũ̶goñaña: Yu̶ cacatiri rũ̶mu̶ cãrõ Jesucristo cũ̶ carotirore bairo yu̶ áticõã ninucũgu̶. Bairopu̶a, yu̶re na capajĩãrocarotiata roque, netõjãñurõ ñubujioro. Tocãrõã yua, Jesucristo mena yu̶ ãnicõãni águ̶. 22 Baipu̶a, mai ati yepapu̶re yu̶ caãnicõã ãmata, yu̶ capaarije Jesucristo yu̶re cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ netõjãñurõ yu̶ átimasĩbujiou̶. Bairi, “¿Dope bairo rita yu̶ caátiãnipee to ñunetõrõati?” ñi masĩẽtĩña. 23 Pu̶ga wãme tũ̶goñarĩ ñi masĩẽtĩña, “¿Dise ũnie yu̶ cabaipee to ñunetõrõati?” Ape wãmerã yu̶ riacoagacu̶pu̶, jicoquei Jesucristo mena yu̶ caãniparore bairo ĩ. Bairo yu̶ cabairo roque ñunetõbujioro. 24 Baipu̶a, ape wãmerã yu̶ caticõãnigacu̶pu̶, mu̶jããrẽ yu̶ caju̶átinemoparore bairo ĩ. 25 Tore bairo yu̶ cabairijere boyami Dios. Bairi atore bairo cariape ñi tũ̶goñaña: Mu̶jããrẽ yu̶ caju̶áticõãnipea niña mai. Bairo mu̶jãã mena yu̶ caãnoi yua, mu̶jãã pu̶ame netõjãñurõ Jesucristo cũ̶ carotirijere mu̶jãã áticõã ninucũgarã. Tunu bairoa cũ̶ mena tũ̶goñatutuari netõjãñurõ mu̶jãã u̶seanigarã. 26 Bairi cabero yu̶re na cawiyoro, mu̶jãã watoa yu̶ caãno, Jesucristo caroaro yu̶re cũ̶ canetõõrĩjẽrẽ ĩñarã, mu̶jãã u̶seanigarã. 27 Atore bairo mu̶jããrẽ yu̶ caĩrĩjẽ caãnimajũrĩjẽ niña: Caroaro ãnajẽcu̶sa, Jesucristo yaye caroaro cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩcã wãmerẽ bairoa. Bairi mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ caetaata, o yu̶ caápéricõãta cũ̶ãrẽ, atore bairi wãme mu̶jãã caãnierẽ yu̶ queti tũ̶gogaya: “Filipo macããna pu̶ame Jesucristo yaye queti camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩjẽrẽ jãnaena, jĩcã yericu̶narẽ bairo caroaro cariape cũ̶ carotirore bairo áticõã ninucũũparã tocãnacã rũ̶mu̶a. 28 Tunu bairoa na pesua narẽ roro na caátigamirĩjẽrẽ uwietiuparã,” tore bairo mu̶jãã na caĩrĩjẽrẽ yu̶ queti tũ̶gogaya. Mu̶jãã pesua pu̶ame bairo mu̶jãã cauwietiere ĩñarĩ, “Marĩ yasicoagarã,” ĩ tũ̶goñagarãma. Bairo na caĩtũ̶goñamiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame, “Dios marĩ netõõgu̶mi,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñamasĩgarã, mu̶jãã cauwietitũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori. 29 Mu̶jãã caãnajẽ cu̶tipeere cũñupĩ Dios, cũ̶ macũ̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuaparore bairo ĩ. Baipu̶a, tie jeto mee mu̶jãã cũñupĩ. Cũ̶ yarã mu̶jãã caãnoi, Jesucristore bairo popiye mu̶jãã cabaipee cũ̶ãrẽ cũñupĩ. Tie roque caãnimajũrĩjẽ niña. 30 Yu̶, bairi mu̶jãã cũ̶ã, popiye baimirãcũ̶ã, camasãrẽ marĩ caquetibu̶ju̶netõõrĩjẽrẽ marĩ jãnaẽtĩña. Tirũ̶mu̶pu̶re tutuaro mena yu̶ caátore mu̶jãã ĩñawũ̶. Ãme cũ̶ãrẽ torea bairo yu̶ caáticõãninucũrĩjẽrẽ mu̶jãã queti tũ̶gorã.

Filipenses 2

1 Jesucristo pu̶ame caroaro mu̶jãã ju̶átinemoñami, mu̶jãã yeri caroaro to cañajããparore bairo ĩ. Tunu mu̶jããrẽ tũ̶goñamaiñami, caroa yericu̶tajere mu̶jãã cacũ̶goparore bairo ĩ. Tunu Espíritu Santo mu̶jãã mena nicõãñami. Bairi mu̶jãã majũ mu̶jãã ãmeo maimasĩña. Cabopacarã cũ̶ãrẽ mu̶jãã ĩñamaimasĩña. 2 Bairo mu̶jãã cabairoi, atore bairo mu̶jãã caãnierẽ yu̶ boya: Caroaro ãmeo maicõãninucũña. Tunu jĩcã yericu̶narẽ bairo jĩcãrõrẽ bairo mairĩ, bairi jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩ, jĩcãrõrẽ bairo ãnajẽcu̶sa. 3 Tunu bairoa aperã na caátiere na netõga tũ̶goñaeticõãña. Tunu na ĩñatuti tũ̶goñaeticõãña. “Marĩ jeto marĩ masĩbotioya,” ĩẽna, paaya Jesucristo mu̶jããrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ. Mu̶jãã tocãnacãũ̶pu̶a, nipetiro camasãrẽ na ĩroaya. Bairo na ĩroari, di rũ̶mu̶ ũno, “Marĩ majũ aperã netõrõ caãnimajũrã marĩ ãniña,” ĩ tũ̶goñaeticõãña. 4 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ yaye caroaro cũ̶ caãnipee jetore cũ̶ bootũ̶goñaeticõãto. Aperã yaye caãnipee ũnie cũ̶ãrẽ cũ̶ tũ̶goñato. 5 Jesucristo caroaro cũ̶ catũ̶goñarĩcãrõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã tũ̶goñaña. 6 Bairo pu̶ame tũ̶goñañupĩ Jesús: Dios macũ̶ majũ nimicũ̶ã, u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ carotimasĩrĩjẽrẽ bairo ápeyupi. 7 Bairo Dios cũ̶ caãnierẽ jãnacõãrĩ yua, ati yepapu̶re marĩrẽ bairo rupau̶cu̶tiri buiaetayupi. Cabero bu̶tiácú̶, paabojari majõcu̶re bairo átiãninucũñupĩ. 8 Marĩrẽ bairo rupau̶cu̶tiri, cũ̶ majũã cabu̶goro macããcũ̶rẽ bairo baiyupi. Bairo cũ̶ pacu̶ Dios cũ̶ carotirore bairo cabai ãnirĩ pajĩãecori riayupi. Camasã na caĩñajoro bobooro roro majũ yucu̶pãĩpu̶ papuatuecori riayupi. 9 Bairo cũ̶ cabairique jũ̶gori tocãnacãũ̶ buipu̶ netõrõ caãnimajũũ̶ cũ̶ cũñupĩ Dios. Camasã tocãnacã wãme na caãmeoĩroarique netõjãñurõ caroa cũ̶ wãmetiyupi Dios. 10 Bairi cũ̶ wãmerẽ tũ̶gorã, nipetiro caãna, Diotu̶ macããna, bairi ati tuti macããna cũ̶ã, bairi ati yepa roca macããna cũ̶ã nipetiro ru̶popatuuri mena etanumurĩ Jesure qũĩroagarãma. 11 Bairi tunu ati u̶mu̶recóo nipetiro caãna, “¡Jesucristo, Quetiupau̶, caãnimajũũ̶ niñami!” ĩrĩ qũĩroagarãma. Bairo qũĩroari, cũ̶ pacu̶ Dios cũ̶ãrẽ qũĩroagarãma. 12 Apeyera tunu yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ caãno, yu̶ yaye quetibu̶ju̶riquere caroaro mu̶jãã tũ̶gou̶sawu̶. Bairi ãmerẽ cayoaropu̶ mu̶jããrẽ yu̶ caãniweyomiatacũ̶ãrẽ, yu̶ caĩjorijere mu̶jãã tũ̶gou̶sagarã. Netõjãñurõ mu̶jãã catũ̶gou̶saro yu̶ boya. Mu̶jãã, Dios cũ̶ canetõõrĩcãrã ãnirĩ, mu̶jããrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ nu̶cũ̶bu̶gorique mena tũ̶goña jãnaeticõãña. 13 Dios pu̶ame mu̶jãã yeripu̶ caroaro mu̶jãã catũ̶goñapeere mu̶jãã joyami. Bairo jori yua, mu̶jãã ju̶átinemogu̶mi, nipetiro caroaro mu̶jãã caátipeere mu̶jãã caátipeyoparore bairo ĩ. 14 Bairi nipetirije mu̶jãã capaarique cu̶tiere u̶seanirĩqũẽ mena ása. Ãmeo bu̶su̶pairicaro mano, jĩcãũ̶ yericu̶narẽ bairo paaya. 15 Tore bairo mu̶jãã capaarique cu̶tiere yu̶ boya, noa ũna aperã jĩcã wãme ũno mu̶jãã capaarijere na cabu̶su̶paietiparore bairo ĩrã. Dios pũnaa carorije caáperãrẽ bairo ãnajẽcu̶sa. Bairi ati yepa macããna carorã watoapu̶ nimirãcũ̶ã, mu̶jãã roque caroaro ãnajẽcu̶sa. Torecu̶, ati yepa macããna canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo caãna watoa nimirãcũ̶ã, mu̶jãã pu̶ame ñocõã na cabusuworore bairo mu̶jãã caãno ñuña. 16 Bairo ãna, Dios yaye quetire mu̶jãã caáticõãnajẽrẽ na quetibu̶ju̶ masĩõña camasĩẽnarẽ. Bairo mu̶jãã caquetibu̶ju̶masĩõata, Jesucristo ati yepapu̶ nemo cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶ caetaro, caroaro yu̶ tũ̶goña yerijãñagu̶, “Mu̶na mee Filipo macããnarẽ na yu̶ quetibu̶ju̶ñesẽãñupã,” ñi tũ̶goñagu̶. 17 Tunu Jesucristo yaye yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori yu̶re na capajĩãpa rũ̶mu̶ etaro baiya. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios yaye queti mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶riquere tũ̶goñarĩ, yu̶ u̶seaniña. Mu̶jãã pu̶ame tiere tũ̶gou̶sari, Jesucristo mena mu̶jãã tũ̶goñatutuaya. Bairo mu̶jãã cabairijere ĩñarĩ, Dios pu̶ame mu̶jããrẽ ĩñajesoyami. Bairi marĩ nipetiro marĩ u̶seaniña, tiere tũ̶goñarĩ. 18 Bairi yu̶re bairo mu̶jãã cũ̶ã u̶seanicõãña. 19 Apeyera tunu marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ caborore bairo yoaro mee mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ jogu̶ Timoteore, mu̶jãã caátiãnie quetire tũ̶gou̶seanigu̶. 20 Timoteo pu̶ame yu̶re bairo tũ̶goñanucũñami. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶rẽ bairo caãcũ̶ mu̶jããrẽ camaitũ̶goñanucũũ̶ maami. 21 Aperã nipetiro na yaye caãnipee jetore bonucũñama. Marĩ caátiere Jesucristo cũ̶ carotirijere borã mee baiyama. 22 Merẽ Timoteore cũ̶ mu̶jãã masĩjãñuña caroaro cũ̶ caátiãnierẽ. Dios yaye quetire caroaro yu̶re cũ̶ caju̶quetibu̶ju̶nemorĩjẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã masĩjãñuña. Yu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶ ãnirĩ yu̶ ju̶átinemoñami Timoteo. 23 Bairi ato presopu̶ caãcũ̶ yu̶re na caátipeere masĩpu̶, mu̶jããtu̶ cũ̶ yu̶ jogu̶. 24 Bairo ãmeacã cũ̶ jogamicũ̶ã, Dios cũ̶ caborore bairo yu̶ cũ̶ã jicoquei mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ atíga ñitũ̶goñaña. 25 Torea bairo marĩ yau̶ Epafrodito cũ̶ãrẽ mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ catunuojoro ñuña. Cũ̶ pu̶ame camasãrẽ yu̶ ju̶quetibu̶ju̶nemonucũñami. Tunu yu̶re bairo popiye baiyami. Bairi yu̶ mu̶jãã cabapacu̶tirotijoricu̶re ãmerẽ mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ tunuojogu̶ yu̶ átiya. 26 Epafrodito pu̶ame bu̶tioro mu̶jãã nipetirore ĩñagayami. Tũ̶goñarĩqũẽ paijãñuñami, cũ̶ cariariquere mu̶jãã caqueti tũ̶goroi. 27 Cariapea mu̶jãã tũ̶goricarã. Riajãñuwĩ Epafrodito. Bairo riari, riayasicoabujiowĩ. Bairo cũ̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, marĩ Pacu̶ Dios pu̶ame qũĩñamairĩ cũ̶ catiowĩ. Yu̶ cũ̶ãrẽ ñiñamairĩ, roro cũ̶ cabairijere ĩñarĩ nemojãñurõ cũ̶ tũ̶goña yapapuaeticõãto ĩ, cũ̶ catiowĩ Dios Epafroditore. 28 Bairi yoaro mee patowãcãrõ mena cũ̶ yu̶ tunuojogu̶, cũ̶ mu̶jãã caĩñau̶seani tũ̶goñatutuaparore bairo ĩ. Bairo yu̶ caápata, yu̶ cũ̶ã yu̶ tũ̶goñarĩqũẽ paietigu̶. 29 Yu̶ mu̶jãã ju̶quetibu̶ju̶masĩẽtĩña, cayoaropu̶ caãna ãnirĩ. Baipu̶a, yu̶re mu̶jãã caju̶átinemorotijoricu̶ pu̶ame caroaro yu̶ ju̶átinemoñami. Cũ̶ cũ̶ã Jesucristo yaye quetire camasãrẽ yu̶ ju̶quetibu̶ju̶nucũñami. Bairo yu̶ ju̶quetibu̶ju̶ri yua, cauwiorije watoa ãnirĩ riacoabujiowĩ. Torena, mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ caetaro, u̶seanirĩqũẽ mena cũ̶ mu̶jãã jẽnibocágarã, marĩrẽ bairo marĩ Quetiupau̶ yau̶ cũ̶ caãnoi. Tunu bairoa nipetiro cũ̶, Epafroditore bairo caãnarẽ na ĩroaya.

Filipenses 3

1 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, ãmerẽ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶tu̶sagu̶: ¡Jesucristo mena u̶seanirĩ ãnicõãña! Bairo mu̶jããrẽ yu̶ caĩwoaátajere tunu ãmerẽ yu̶ caĩwoatunemorõ yu̶re ricaati baipatowãcõẽtĩña. Tunu tore bairo yu̶ caáto mu̶jããrẽ ñumajũcõãña. 2 Bairi ricaati caquetibu̶ju̶rãrẽ na tũ̶goñamasĩrĩ ãña. Na ũna, roro caána ãnirĩ, camasã na rupau̶ macããjẽrẽ na yisetarotinucũñama, “Dios yarã marĩ ãnirõã,” ĩ tũ̶goñamirã. 3 Na pu̶ame na rupau̶ macããjẽrẽ cayisetaricarã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ yarãrẽ bairo na ĩñaẽtĩñami Dios. Marĩ pu̶ame roquere cũ̶ yarãrẽ bairo marĩ ĩñañami, cũ̶ mena marĩ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori. Bairo ãna, Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori Diore cũ̶ marĩ ĩroaya. Tunu, “Jesucristo yarã marĩ ãniña,” u̶seanirĩqũẽ mena marĩ ĩ tũ̶goñaña. Ape wãme, bui marĩ rupau̶ macããjẽ jũ̶gori marĩrẽ dope bairo átimasĩã maa. 4 Baipu̶a, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “¡Baietiya! ¡Átimasĩjãñuña marĩ rupau̶ macããjẽrẽ yisetarique!” cũ̶ caĩata, yu̶ pu̶ame, “Tocãnacãũ̶ netõrõ Dios yau̶ yu̶ ãniña,” ñi masĩbujiou̶, nipetiro netõrõ tie ũnierẽ caátacu̶ ãnirĩ. Tocãnacã wãme jãã ñicũ̶jãã na caroticũrĩqũẽrẽ yu̶ átipeyocõãwũ̶. ¡Tũ̶goñijate! 5 Jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶rĩ yu̶ cabuiaricaro bero, yu̶ rupau̶ macããtõrẽ yisetayupa, jãã, judío majã, jãã caátinucũrĩ wãmerẽ bairo. Bairi Israel majã yau̶ ãnirĩ, Benjamín ãnacũ̶ ya poa pãrãmipu̶ yu̶ buiayupa. Bairi hebreo yaye bu̶su̶, judío majã yau̶ majũ yu̶ ãniña. Yu̶ pacu̶ yarã, judío majã jeto ãma. Bairo tunu bu̶tiácú̶pu̶, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caĩroari majõcu̶ ãnirĩ, fariseo majã mena macããcũ̶ yu̶ ãmu̶. 6 Bairo caãcũ̶ majũ ãnirĩ, Jesucristo yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ catũ̶gou̶sari majã pu̶amerẽ popiye na baio joroque na yu̶ ápu̶. Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ di wãme ũnorẽ, “Jĩcãrõ tũ̶ni áperiyami,” ñi masĩẽmi. 7 Bairo tirũ̶mu̶pu̶re yu̶ caãnajẽ cu̶tajere, “Caãnimajũrĩjẽ niña,” caĩtũ̶goñañarĩcũ̶ nimicũ̶ã, ãmerẽ yua, “Tie ñe wapa maa,” ñi tũ̶goñaña. Jesucristo yau̶ pu̶ame ãnigu̶, tore bairo yu̶ caãnajẽ cu̶tajere yu̶ jãnacõãwũ̶. 8 Bairi yu̶ Quetiupau̶ Jesucristore yu̶ camasĩrĩjẽ tocãnacã wãme netõrõ caãnimajũrĩjẽ niña. Jesucristo yau̶ pu̶ame ãnigu̶, yu̶ caãnajẽ cu̶tijũ̶gorique nipetirijere yu̶ jãnapeticõãwũ̶. “Tie ñe wapa maa,” ñi tũ̶goñaña yu̶ caãnajẽ cu̶tijũ̶goriquere. 9 Nipetirijere yu̶ jãnapeticõãwũ̶, cũ̶ yau̶ majũ ãnimasĩgu̶. Bairo Jesucristo mena yu̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori, carorije wapa cacũ̶goecu̶re bairo ñiñañami Dios, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caroaro yu̶ caátie jũ̶gori mee. Bairi ape wãme camasã netõgarã na caátigamirĩqũẽ pu̶ame yu̶re wapa maa. 10 Atie pu̶ame niña caãnimajũrĩjẽ: Jesucristore cũ̶ yu̶ masĩgamajũcõãña bu̶tioro. Jesucristo cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios cũ̶ catiotutua masĩñupĩ. Tie tutuarique majũrẽã yu̶ cũ̶ã yu̶ yeripu̶ yu̶ bomajũcõãña. Tunu yu̶ cũ̶ã ñi tũ̶goñamasĩgaya: “ ‘Jesucristo mena popiye marĩ baigarã. Cũ̶ mena marĩ baiyasigarã,’ ĩ quetibu̶ju̶rique dope bairo ĩgaro to ĩñati,” netõjãñurõ ñi tũ̶goñamasĩgaya. 11 Bairo bairi yua, Dios cũ̶ yarã cariacoatanarẽ tunu na cũ̶ cacatiopa rũ̶mu̶ caetarore tũ̶goñarĩ, yu̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ cacatioparore yu̶ coteya. 12 Bairo cotemicũ̶ã, “Ãmerẽ yu̶ caátie Dios cũ̶ caborijere ñe ũnie ru̶saeto yu̶ átipeyocõãwũ̶,” mu̶jããrẽ ñiẽtĩña. Baipu̶a, tiere jĩcãrõ tũ̶ni átipeyogu̶ yu̶ baiya. Mai, caãnijũ̶goripau̶pu̶ Jesús pu̶ame yu̶ netõõwĩ, yu̶re cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ bairo yu̶ caátipeyoparore bairo ĩ. 13 Yu̶ yarã, “Yu̶ majũã ñe ũnie caroaro yu̶ caátie ru̶saeto,” ñiẽtĩña. Bairo pu̶ame ñi tũ̶goñaña: Tirũ̶mu̶pu̶re yu̶ caãnajẽ cu̶tajere yu̶ majũã yu̶ masiritiya. Pu̶gani cãrõ tiere yu̶ tũ̶goñanemoetigu̶ yua. Caroaro yu̶ caátipee pu̶ame roquere yu̶ tũ̶goñajũ̶goyeticõã ninucũña. 14 Bairi caatu̶eperi majõcu̶ premiorẽ ñegu̶, bu̶tioro wẽpũ̶rõ mena cũ̶ caátore bairo yu̶ cũ̶ã bu̶tioro yu̶ átiya Dios yaye yu̶re cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ. Bairo yu̶ caáto yua, Jesucristo jũ̶gori yu̶ cawapatapee Dios yu̶re cũ̶ cajogarijere yu̶ jogu̶mi. 15 Marĩ nipetiro Jesucristo yaye quetire caroaro catũ̶gou̶sarã yu̶ caĩrõrẽ bairo marĩ catũ̶goñarõ boya. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ ricaati cũ̶ catũ̶goñaata, Dios pu̶ame caroare cũ̶ masĩõgu̶mi. 16 Bairo pu̶ame ñuña marĩrẽ: Jesucristo yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ marĩ catũ̶gou̶sajũ̶goricarore bairo marĩ caáticõãno boya. 17 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ caátiãnierẽ bairo ãnajẽcu̶sa mu̶jãã cũ̶ã. Tunu noa ũna mu̶jããrẽ jãã caátiroticũrĩqũẽrẽ bairo caána cũ̶ãrẽ na ĩñacõrĩ caroaro ãnajẽcu̶sa. 18 Aperã pu̶ame roque caroaro ãmerĩñama. Na cabairijere jĩcãni mee, capee majũ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶miwũ̶. Ãmerẽ tunu tie na caátiãnierẽ tũ̶goña yapapuari, caapee oco umayurique mena mu̶jããrẽ ñinemoña tunu: Naa, bairo baiãna, “Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique dope bairo átimasĩã maa,” caĩrãrẽ bairo baicõã niñama. 19 Na pu̶ame na caátiãnijesorije jetore bu̶tioro tũ̶goñañama. Tunu bairoa roro na caátiere bobotũ̶goñapeerea, tiere átibotioãniñama. Ati yepa macããjẽ jetore bu̶tioro tũ̶goñañama. Bairo caáticõãna ãnirĩ yua, cabero yasiricaropu̶ ágarãma. 20 Marĩ pu̶ame roque u̶mu̶recóopu̶ caãniparã marĩ ãniña. Tunu bairoa marĩrẽ canetõũ̶, Jesucristo, u̶mu̶recóopu̶ caãniatacu̶ nemo cũ̶ catunuetarore caroaro cũ̶ marĩ ãnicotegarã. 21 Bairo etau̶ yua, marĩ rupau̶, cañueti rupau̶re wasoagu̶mi, cũ̶ rupau̶ caroa rupau̶re bairo marĩ cacũ̶goparore bairo ĩ. Ati u̶mu̶recóo macããjẽ nipetirijere carotimasĩ ãnirĩ bairo marĩ átigu̶mi.

Filipenses 4

1 Tore bairo cabaiãnio, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, bu̶tioro majũ yu̶ caĩñagarã, atore bairo mu̶jããrẽ ñiña: U̶seanio joroque yu̶ mu̶jãã átiya. Jesucristo mena mu̶jãã caãnicõãnierẽ tũ̶goñarĩ, “Yu̶ paarique yasietigaro,” ñi tũ̶goñatutuajãñuña. Bairi, bairo jeto áticõãnajẽcu̶sa: “Jesucristore cũ̶ tũ̶gou̶sajãnaeticõãña,” ñiña. 2 Apeyera tunu mu̶jãã mena macããna rõmirĩ Evodia, bairi Síntique cũ̶ãrẽ ñiña: Mu̶jãã, pu̶garãpu̶a marĩ Quetiupau̶ yarã rõmirĩ ãnirĩ jĩcã yeri pũnacu̶narẽ bairo tũ̶goñarĩqũẽcu̶sa. 3 Mu̶ cũ̶ã, yu̶ bapa, yu̶ mena caroaro caquetibu̶ju̶ricu̶, bairo mu̶ caátipee yu̶ boya: Evodia, bairi Síntique cũ̶ãrẽ na ju̶ása. Caroa ãnajẽ pu̶amerẽ na quetibu̶ju̶ya. Na pu̶ame popiye baimirãcũ̶ã, camasãrẽ yu̶ ju̶quetibu̶ju̶nemonucũwã Dios na cũ̶ canetõõrĩjẽ quetire. Clemente mena, bairi aperã yu̶re caju̶átinemorã mena cũ̶ã camasãrẽ yu̶ ju̶quetibu̶ju̶nemonucũwã. Na cũ̶ã Dios mena cacatiãniparãrẽ woaturica tutipu̶ merẽ cawoatuecoricarã niñama. 4 Bairi tocãnacã rũ̶mu̶a, “Marĩ Quetiupau̶ yau̶ yu̶ ãniña,” ĩ tũ̶goña u̶seanicõãña. Mu̶jããrẽ ñinemoña: ¡U̶seanicõãña! 5 Tunu bairoa caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena ãnajẽcu̶sa, “Cañurã niñama,” aperãrẽ na mu̶jãã caĩeconucũparore bairo, ĩrã. Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame yoaro mee atígu̶mi ati yepapu̶re. 6 Bairi ati u̶mu̶recóo cabaipee jĩcã wãme ũnoacãrẽ tũ̶goñarĩqũẽ paipatowãcãẽtĩcõãña. Dios pu̶amerẽ cũ̶ jẽniña nipetirije ati u̶mu̶recóo cabaipeere. Tunu jẽni yaparorã, “Dios, jãã mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩña. 7 Bairo mu̶jãã caátiãmata, Dios pu̶ame caroa yeri pũna cu̶tajere mu̶jãã jogu̶mi. Tie cũ̶ cajorije pu̶amerẽ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ tũ̶gomasĩ peyoetigu̶mi, netõjãñurõ caroa majũ caãnoi. Bairi mu̶jãã, caroa yeri pũna cacũ̶gorã ãnirĩ mu̶jãã tũ̶goñatutuacõã ninucũgarã. Jesucristo yarã ãnirĩ bairoa mu̶jãã baicõã ninucũgarã. 8 Bairi yu̶ bairãrẽ bairo caãna atore bairo mu̶jããrẽ ñitu̶sagu̶: Nipetirije cariape caãnierẽ, bairi tunu nipetirije marĩ canu̶cũ̶bu̶gorije ũnie cũ̶ãrẽ cariape tũ̶goñaña. Nipetirije cariape marĩ caátie cũ̶ãrẽ tũ̶goñaña. Tunu jĩcã wãmeacã ũno roro tũ̶goña asueticõãña. Tunu nipetirije ãmeo maitũ̶goñarĩqũẽ, bairi tunu, “Cañurĩjẽ niña,” nipetirije camasã na caĩtũ̶goñarĩjẽ cũ̶ãrẽ tũ̶goñaña. Tunu nipetirije nocãrõ caroa ũnie, bairi tunu caroa mu̶jããrẽ Dios cũ̶ caátiere cũ̶ mu̶jãã catũ̶goñabasapeopee cũ̶ãrẽ tũ̶goñaña. 9 Bairi mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ bairo áticõãña. Mu̶jãã, yu̶ caĩrĩqũẽrẽ catũ̶goricarã ãnirĩ, bairi yu̶ caátajere caĩñarĩcãrã ãnirĩ bairo ása. Bairo mu̶jãã caátiãno, Dios, caroa yeri pũna cu̶tajere cajou̶ pu̶ame mu̶jãã mena ãnicõã nigu̶mi. 10 Apeyera tunu nemorõ yu̶re mu̶jãã catũ̶goñarõĩ yu̶ u̶seanijãñuña. Yu̶ cabopacarijere masĩrĩ yu̶ mu̶jãã ju̶átigayupa. Baipu̶a, “Yu̶ mu̶jãã masiriticoasupa,” ĩ mee ñiña. “Yu̶ mu̶jãã caju̶átibujiopee pu̶ame manatõ,” ĩ pu̶ame roque ñiña. 11 Tunu bopacari mu̶jããrẽ jẽnirẽ bairo ĩ mee ñiña. Noo yu̶ cacũ̶gorijeaca mena tocãrõã yu̶ u̶seanimasĩña. 12 Jĩcã rũ̶mu̶ bopacau̶ majũ yu̶ ãmu̶. Ape rũ̶mu̶ pairo netõrõ yu̶ cũ̶gowu̶. Bairi noo cabairije watoa yu̶ ãnicõã masĩña. Queyari u̶garique cũ̶goecu̶ cũ̶ã, o pairo u̶garique cũ̶gou̶ cũ̶ã yu̶ ãnicõã masĩña. 13 Noo tocãnacã wãme cabairo yu̶ nu̶cãcõã nimasĩña, Jesucristo yu̶re tũ̶goñatutuarique cũ̶ cajoroi. 14 Bairo yu̶ cabaiãnimasĩmiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame yu̶ cacũ̶goetipau̶re yu̶ mu̶jãã ju̶ápu̶. Bairo mu̶jãã caáto ñujãñuña. 15 Mu̶jãã ya yepa Macedoniapu̶ caãniatacu̶ yu̶ cawitiro bero, Dios camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩjẽ quetire yu̶ caquetibu̶ju̶ñesẽãjũ̶goripau̶pu̶, mu̶jãã, Filipo macããna jeto yu̶ mu̶jãã ju̶ápu̶. Mu̶jãã, Jesucristo yaye quetire yu̶ caquetibu̶ju̶riquere tũ̶gou̶seanirã, yu̶ mu̶jãã joyupa yu̶re caru̶sarijere. 16 Tunu bairoa Tesalónica macãpu̶ yu̶ caãno, jĩcãni mee yu̶ mu̶jãã jonemoñupã tunu yu̶re caru̶sarijere. 17 “Yu̶re mu̶jãã cajorijere caĩñajou̶re bairo yu̶ ãniña,” ĩ mee ñiña. “Dios marĩrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro mu̶jããrẽ caroare cũ̶ cajopee netõjãñurõ to ãmarõ, yu̶re mu̶jãã cajorije jũ̶gori,” ĩgu̶ ñiña. 18 Merẽ yu̶ mu̶jãã cajoriquere yu̶ cũ̶gopeyocõãña. Bairi yu̶ caborije netõrõ yu̶ cũ̶goya. Epafrodito mena yu̶re mu̶jãã cajorique mena yu̶ caborije netõrõ yu̶ cũ̶goya ãmerẽ yua. Yu̶re mu̶jãã cajorique pu̶ame werea ũnie caroa caju̶tiñurĩjẽ mena Diore altar mesapu̶ na cajoemu̶gõjorijere bairo baiya. 19 Bairi Jesucristo yarã mu̶jãã caãnoi, marĩ pacu̶ Dios pu̶ame nipetirije mu̶jããrẽ caru̶sarijere jogu̶mi pairo majũ, pairo cacũ̶gou̶ ãnirĩ. 20 Bairi atore bairo ñiña: ¡To petieticõãto marĩ Pacu̶ Diore cũ̶ marĩ cabasapeorije! Bairoa to baiáto. 21 Bairi yu̶ ñurotijoya mu̶jãã nipetiro Dios yarã, Jesucristo yaye quetire catũ̶gou̶sarãrẽ. Tunu bairoa marĩ yarã yu̶ mena caãna cũ̶ã mu̶jãã ñurotijoyama. 22 Torea bairo nipetiro ato macããna Dios yarã, bairi quetiupau̶ emperador romano paabojari majã cũ̶ã mu̶jãã ñurotijoyama. 23 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mu̶jãã nipetirore caroare cũ̶ jonemoáto. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

Colosenses 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶, Dios yu̶re cũ̶ cabeserique jũ̶gori cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶, apóstol yu̶ ãniña ati cartare caquetibu̶ju̶woajou̶. Marĩ yau̶, Timoteo mena mu̶jãã, Colosas macã macããna Jesucristo yaye quetire catũ̶gou̶sacõãninucũrã, Dios cũ̶ caĩroari poa mena macããnarẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya ati carta mena. Bairi caãnijũ̶goro atore bairo mu̶jããrẽ ñiña: Marĩ Pacu̶ Dios mu̶jããrẽ caroare cũ̶ jonemoáto. Tunu bairoa caroa yericu̶taje cũ̶ãrẽ cũ̶ jonemoáto, ñiña. 3 Tocãnacã rũ̶mu̶ Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo Pacu̶re jẽnirã, mu̶jãã caátiãnierẽ tũ̶goñarĩ, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” jãã ĩ jẽninucũña. 4 Mai, jãã tũ̶goapu̶ caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ. Jesucristo mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarijere, bairi nipetiro Dios cũ̶ caĩroari poa macããnarẽ na mu̶jãã camairĩjẽ cũ̶ãrẽ jãã tũ̶goapu̶. 5 Mu̶jãã pu̶ame caroa cariape queti, Dios camasãrẽ cũ̶ canetõõgarijere cariape tũ̶gorã, Dios cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo mu̶jããrẽ u̶mu̶recóopu̶ caroaro cũ̶ caátipeere mu̶jãã cotejũ̶goyupa. Bairo coteãna, Dios cũ̶ caĩroari poa macããnarẽ na mu̶jãã ju̶átinemoñupã. 6 Atie caroa queti mu̶jãã catũ̶gorique pu̶amerẽ nipetiropu̶re tũ̶gorã átiyama camasã aperã cũ̶ã. Bairo tũ̶gorã yua, jĩcããrã tũ̶gou̶sarã átiyama. Na, catũ̶gou̶sari majã pu̶ame caroaro ãnimasĩrã baiyama tie queti jũ̶gori. Dios camasãrẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ tũ̶gori, “Cariape queti niña,” mu̶jãã caĩtũ̶goñarĩ rũ̶mu̶ bero, caroaro mu̶jãã caãnimasĩrõrẽ bairo na cũ̶ã caroaro ãnimasĩrã baiyama. 7 Marĩ yau̶, marĩ camai, Epafra cawãmecu̶cu̶ pu̶ame tie quetire mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ jũ̶goyupi. Cũ̶ roque caroú̶ jãã mena capaanucũũ̶ ãnirĩ Jesucristo cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ bairo átinucũñami. Mu̶jãã cũ̶ãrẽ caju̶átinemonucũũ̶ niñami. 8 Bairo caãcũ̶ ãnirĩ yua, cũ̶ pu̶ame jããtu̶ etari bero, jãã quetibu̶ju̶wĩ mu̶jãã cabairijere. Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori mu̶jãã caãmeomairĩjẽrẽ jãã quetibu̶ju̶wĩ. 9 Bairi caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ jãã catũ̶gojũ̶gorica rũ̶mu̶ bero Diopu̶re jãã jẽnibojajãnaẽtĩña, mu̶jãã caátipee Dios cũ̶ caborijere mu̶jããrẽ caroaro cũ̶ camasĩõparore bairo ĩrã. Tunu bairoa Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ tocãnacã wãme mu̶jããrẽ cũ̶ cajoparore bairo ĩrã, jãã jẽnibojanucũña Diopu̶re. 10 Bairo mu̶jãã pu̶ame cũ̶ camasĩõrĩjẽ cũ̶gori yua, marĩ Quetiupau̶ yarãrẽ bairo caroaro mu̶jãã átimasĩãnigarã. Bairo ána, mu̶jãã caátie cũ̶ caĩñajesorije ũnie jetore mu̶jãã áticõã ninucũgarã. Caroa átaje tocãnacã wãmerẽ mu̶jãã átigarã. Tunu bairoa Diore cũ̶ mu̶jãã masĩnemogarã. 11 Apeyera tunu mu̶jããrẽ jãã jẽnibojaya Diopu̶re, cũ̶ camasĩrĩjẽ ñe ũnie caru̶saetie mena mu̶jããrẽ cayeritutuarãrẽ bairo cũ̶ áparo ĩrã. Bairo mu̶jãã pu̶ame tũ̶goñatutuari yua, dope bairo ricaati mu̶jããrẽ cabaibujiopeere caroaro mena mu̶jãã nu̶cãcõãgarã. 12 Tunu bairi marĩ Pacu̶re, “Mu̶ ñujãñuña jãã mena,” u̶seanirĩqũẽ mena cũ̶ mu̶jãã ĩgarã. Cũ̶ pu̶ame mu̶jãã yerire wasoari bero cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caroaro cabusuropu̶ cajããmasĩparã majũ mu̶jãã ãnio joroque mu̶jãã átiyami. Bairo jeto nipetiro marĩ, cũ̶ ya poa macããnarẽ marĩ átinucũñami. 13 Wãtĩ cũ̶ carotirore bairo caána cũ̶ mena canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ cawiyoricarãrẽ bairo marĩ ãnio joroque marĩ ásupi Dios. Bairo marĩrẽ netõõrĩ yua, cũ̶ macũ̶ cũ̶ camai, cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããnarẽ bairo marĩ ãnio joroque marĩ ásupi. 14 Cũ̶ macũ̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori marĩ netõõñupĩ. Roro marĩ caátajere marĩ masiriyobojayupi. 15 Dios marĩ caĩñaecũ̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ macũ̶ Jesucristo cũ̶ caátajere tũ̶goñarĩ, cũ̶ marĩ masĩmasĩña Dios cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere. Na, pu̶garãpu̶a jĩcãrõ tũ̶ni niñama. Jesús pu̶ame nipetirije Dios cũ̶ caqũẽñorĩqũẽ upau̶ niñami. 16 Jesús jũ̶gori qũẽnoñupĩ Dios ati u̶mu̶recóo macããjẽ nipetirijere. Ati yepa macããna, jõbui macããna cũ̶ã, cabauena, cabaurã cũ̶ã nipetirore na qũẽnoñupĩ. Bairi jõbui macããna carotimasĩrã cũ̶ãrẽ na qũẽnoñupĩ. Jesucristo jũ̶gori nipetiro caãnarẽ na qũẽnoñupĩ Dios, cũ̶rẽ na caĩroaparore bairo ĩ. 17 Nipetirije ati yepa macããjẽrẽ cũ̶ caqũẽnoparo jũ̶goyepu̶a Jesucristo merẽ ãñupĩ. Tunu bairoa cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori ati u̶mu̶recóo macããjẽ ricaati baietiya. Jĩcãrõ tũ̶ni ãnijũ̶goyecu̶tiya cũ̶ caátimasĩrĩjẽ jũ̶gori. 18 Marĩ nipetiro Jesucristore caĩroarã, jĩcã rupau̶re bairo, jĩcã poa macããna marĩ ãniña. Jesucristo pu̶ame marĩ ru̶poare bairo niñami, marĩ Quetiupau̶ majũ. Cũ̶, nipetiro netõrõ caãnimajũũ̶ cũ̶ caãnoi, marĩ, cũ̶ caĩroari poa macããnarẽ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori caroa tũ̶goñarĩqũẽrẽ marĩ jomasĩñami. Cariacoatacu̶ nimicũ̶ã cacatijũ̶goricu̶ majũrẽ cũ̶ cũñupĩ Dios, nipetiro Jũ̶gocu̶ cũ̶ caãniparore bairo ĩ. 19 Dios, bairo tũ̶goñañupĩ: “Yu̶ macũ̶ cũ̶ã yu̶rea bairo cũ̶ ãnajẽ cu̶paro. Nipetirije cũ̶ cũ̶ã yu̶ caãnierẽ bairo cũ̶ ãmarõ,” ĩ tũ̶goñañupĩ. 20 Jesús jũ̶gori ati u̶mu̶recóo macããna nipetiro, jõbui macããna, ati yepa macããna cũ̶ã cũ̶rẽ roro na caĩñaterijere na jãnao joroque átigayupi. Jĩcãũ̶ yeri pũnarẽ bairo cũ̶ mena na ãnio joroque na átigayupi, Jesús yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori. 21 Mu̶jãã, cajũ̶goyepu̶re Dios yarã mee, cũ̶ pesuare bairo caãna mu̶jãã ãñupã. Roro mu̶jãã caátaje jũ̶gori, tunu mu̶jãã yeripu̶ roro mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori cũ̶rẽ cateerãrẽ bairo mu̶jãã ãñupã Dios cũ̶ caĩñajoro. 22 Bairo mu̶jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cũ̶ macũ̶ popiye cũ̶ cabairiarique jũ̶gori mu̶jãã qũẽnoñupĩ. Bairi ãmerẽ caroaro cũ̶ mena mu̶jãã ãniña. Cũ̶ yarã majũ, cũ̶tu̶ caápárã carorije cawapamoenarẽ bairo mu̶jãã tuao joroque mu̶jãã ásupi. 23 Carorije cawapamoenarẽ bairo mu̶jãã tuagarã, Jesucristo mena caroaro mu̶jãã catũ̶goñatutuacõãmata. Tunu bairoa caroa quetire mu̶jãã catũ̶goriquere mu̶jãã cajãnaeticõãta, torea bairo mu̶jãã tuagarã. Atie quetire nipetiropu̶re tũ̶gorã átiyama camasã aperã cũ̶ã. Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶ cũ̶ã atie quetirea caquetibu̶ju̶ri majõcu̶ yu̶ ãniña. 24 Bairo mu̶jããrẽ caquetibu̶ju̶ãninucũũ̶ ãnirĩ popiye yu̶ baiya. Yu̶ u̶seaniña baipu̶a. Jesucristo yarã cũ̶ rupau̶re bairo caãnarẽ popiye cũ̶ cabaibojaricarorea bairo yu̶ cũ̶ã popiye mu̶jããrẽ yu̶ baibojaya, nemojãñurõ cũ̶ yaye quetire mu̶jãã camasĩparore bairo ĩ. 25 Dios pu̶ame mu̶jãã cũ̶ caĩroari poa macããnarẽ caju̶paau̶ majũ yu̶ cũwĩ. Bairo yu̶ cũrĩ yua, cũ̶ yaye quetire caroaro cariape mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ peyorotiwĩ. 26 Caãnijũ̶goripau̶pu̶re mai, capee tutiri bero macããna camasãrẽ na masĩõẽsupi Dios, cũ̶ caátipeere. Tiere ati rũ̶mu̶rĩ roquere marĩ, cũ̶ yarãrẽ marĩ masĩõwĩ. 27 Atore bairo niña Dios cũ̶ catũ̶goñajũ̶goyetirique: Tirũ̶mu̶pu̶re camasã na camasĩẽtãjẽrẽ cũ̶ yarã ati yu̶tea macããna roquere na masĩõgayami. Atie niña caroaro cariape ãme cũ̶ camasĩõgarije: Jesucristo pu̶ame judío majã jeto mee, judío majã caãmerã mena cũ̶ãrẽ ãnicõã nigu̶mi. Bairo cũ̶ yarã ãnirĩ Dios caroaro majũ cũ̶ caãnierẽ bairo caãna na ãnio joroque na átigu̶mi judío majã caãmerã cũ̶ãrẽ. 28 Bairi jãã quetibu̶ju̶nucũña Jesucristo yaye quetire nipetiro camasãrẽ. Na jãã beyoya. Na jãã quetibu̶ju̶ya nipetirijere jãã camasĩrõ cãrõ, Jesucristo yarã pu̶ame carorije wapa mánarẽ bairo cũ̶tu̶ na caetaparore bairo ĩrã. 29 Bairo carorije wapa mána cũ̶tu̶ na caetapeere bou̶, nipetirije yu̶ catutuarije, Jesucristo yu̶re cũ̶ cajorije mena yu̶ paãninucũña.

Colosenses 2

1 Torecu̶, atore bairo mu̶jãã camasĩrõ yu̶ boya: Yu̶a, mu̶jãã caátiãnipeere bu̶tioro yu̶ tũ̶goñaña. Bairo tũ̶goñarĩ yua, caroaro mu̶jãã caátiãnipeere yu̶ ju̶átinemoña. Laodicea macã macããna, bairi nipetiro yu̶re caĩñaetana cũ̶ãrẽ caroaro na caátiãnipeere yu̶ ju̶átinemoña. 2 Na yeripu̶ tũ̶goñatutuariquere Dios cũ̶ cajoparore bairo ĩ, na yu̶ ju̶átinemoña. Jĩcã poa, jĩcã yericu̶narẽ bairo na ãmeo maiáto ĩ, na yu̶ ju̶átinemoña. Tunu bairoa Dios yaye quetire ñe ũnie ru̶saeto na tũ̶gomasĩáto ĩ, na yu̶ ju̶átinemoña. Bairo masĩrã yua, tirũ̶mu̶pu̶re camasã na camasĩẽtãjẽ ati yu̶tea roque Dios cũ̶ camasĩõgarijere masĩpeyocõãgarãma, Jesucristo na mena cũ̶ caãnicõãnierẽ. 3 Nipetirije Dios yaye macããjẽ masĩrĩqũẽ caroa majũrẽ marĩ masĩmasĩña Jesucristo jũ̶gori. 4 Tiere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ya, apei, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ caĩtorijere mu̶jãã tũ̶gore ĩ. Cũ̶ yaye queti pu̶ame jĩcãrõ tũ̶nia baumirõcũ̶ã, ĩtorique macããjẽ niña. 5 Bairo yu̶ pu̶ame mu̶jãã mena ãmerĩmicũ̶ã, mu̶jãã watoa ãcũ̶rẽ bairo mu̶jããrẽ bu̶tioro yu̶ tũ̶goñanucũña. Tunu bairoa jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã caátiãnierẽ, bairi Jesucristo yaye quetire mu̶jãã cajãnaetiere tũ̶gori yu̶ u̶seaniña. 6 Bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristore cũ̶ mu̶jãã caĩroajũ̶goricarorea bairo ãme cũ̶ãrẽ cũ̶ mu̶jãã caĩroacõãno ñuña. Bairo ãna, Jesucristo mena jĩcãrõ ãnicõã ninucũña. 7 Di rũ̶mu̶ ũno cũ̶ aweyoeticõãña. Jesucristo yaye quetire tũ̶goñarĩ cũ̶ mena tũ̶goñatutuanemocõã ninucũña tocãnacã rũ̶mu̶a. Tunu bairoa, “Mu̶ ñujãñuña jãã mena,” Diore mu̶jãã caĩrõ ñuña. 8 Caroaro tũ̶goña masacatiya aperã mu̶jããrẽ caquetibu̶ju̶rãrẽ, carorije jãã tũ̶gou̶sare, ĩrã. Na pu̶ame, “Jãã yaye queti cariape niña,” caĩrã nimirãcũ̶ã, camasãrẽ ĩmawijiorã átiyama. Na yaye queti Jesucristo buerique mee niña. Na majũ na catũ̶goñarĩjẽ tirũ̶mu̶pu̶ macããna ya wãme átajere quetibu̶ju̶rã átiyama camasãrẽ. Tunu bairoa ati u̶mu̶recóo macããna cabauena na carotimasĩrĩjẽrẽ quetibu̶ju̶rã átiyama. Bairi na tũ̶gou̶saeticõãña. 9 Nipetirije Dios cũ̶ caátiãnie Jesucristo menapu̶ ãniña. Bairi apeye quetibu̶ju̶rique wapa maa. 10 Mu̶jãã cũ̶ã Jesupu̶rea mu̶jãã ãniña. Bairo cũ̶ mena mu̶jãã caãnoi, Dios pu̶ame caroaro majũ cũ̶ caãnierẽ bairo caroarã ñe ũnie caru̶saena mu̶jãã ãnio joroque mu̶jãã ásupi. Jesucristo pu̶ame ati u̶mu̶recóo cabauena nipetirore na rotimasĩñami. 11 Tunu bairoa Jesucristo mena mu̶jãã caãnoi, mu̶jãã rupau̶re cayiserotiena nimirãcũ̶ã, cayiserotiricarãrẽ bairo mu̶jãã ãniña. Bairãpu̶a, judío majã na caátirotirijere bairo mu̶jãã baietiya. Dios pu̶ame Jesucristo mena mu̶jãã caãnie jũ̶gori, mu̶jãã yeri tũ̶goñarĩqũẽrẽ wasoayupi, roro átajere mu̶jãã cabojãnaparore bairo ĩ. Torena, Dios yarãrẽ bairo mu̶jãã tuaya cũ̶ caĩñajoro yua. 12 Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori, Jesucristo cariacoatacu̶ nimicũ̶ã, cũ̶rẽ cũ̶ cacatioriquere cariape mu̶jãã tũ̶goyupa. Bairo catũ̶gorã ãnirĩ mu̶jããrẽ na cabautizari rũ̶mu̶ atore bairo mu̶jãã baiyupa: Jesucristo, yepapu̶ cayaecoricu̶ mena cayaecoricarãrẽ bairo baimirãcũ̶ã, tunu cũ̶ mena Dios cũ̶ cacatioricarãrẽ bairo mu̶jãã baiyupa. 13 Mu̶jãã, cajũ̶goyepu̶re roro mu̶jãã caátaje jũ̶gori, bairi tunu Diore camasĩẽnarẽ bairo mu̶jãã caãnoi, jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ cabaiyasiricu̶ ãnacũ̶ cañurĩjẽrẽ cũ̶ caátimasĩẽtatorea bairo mu̶jãã cũ̶ã caroare mu̶jãã átimasĩẽsupa. Bairo mu̶jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios Jesucristore cũ̶ cacatioricarorea bairo mu̶jãã cũ̶ãrẽ cawãma yeri cu̶tajere mu̶jãã joyupi. Jesucristo yarã ãnirĩ roro mu̶jãã caátaje nipetirijere masiriyobojayupi. 14 Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽ marĩ caáperie wapa popiye marĩ catãmu̶opee pairo ãnimiñupã. Bairo marĩã, carorije wapa pairã marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios roro marĩrẽ cũ̶ caátibujioatajere ápeyupi. Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori marĩ netõõwĩ. 15 Bairo tunu cũ̶ cariarique jũ̶gori u̶mu̶recóo macããna, wãtĩã catutuamirĩcãrãrẽ na netõnu̶cãcõãñupĩ. Jĩcãũ̶ pajĩãrĩ majã quetiupau̶ cũ̶ wapanarẽ cũ̶ capajĩãtunuetari bose rũ̶mu̶ cũ̶ wapanarẽ cũ̶ bero boboo u̶saricarore bairo na átirotiyupi. Torea bairo na ásupi Dios wãtĩãrẽ. Na boboo joroque ásupi. Nipetiro na caĩñajoro rotimasĩrĩqũẽrẽ cacũ̶goenarẽ bairo na ãnio joroque na ásupi yua. 16 Aperã atore bairo mu̶jããrẽ ĩrãma: “Jãã, judío majã, eti, u̶ga, jãã caátirotinucũrĩjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gonu̶cũ̶bu̶goetiya. Tunu bairoa jãã bose rũ̶mu̶rĩ macããjẽ, muipu̶ apei cũ̶ cabuiari rũ̶mu̶ macããjẽ, bairi jãã cayerijãrĩ rũ̶mu̶ macããjẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã tũ̶gonu̶cũ̶bu̶goetiya. Bairo nu̶cũ̶bu̶goetiri, roro mu̶jãã átiya,” mu̶jããrẽ ĩrãma. Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, na tũ̶gou̶saeticõãña. 17 Tie ũnie nipetiro mu̶jããrẽ na carotigamirĩjẽ pu̶ame Jesucristo ati yepapu̶ cũ̶ caetaparo jũ̶goye macããjẽ judío majãrẽ Dios cũ̶ caĩroticũrĩqũẽ niña. Bairopu̶a, merẽ Jesús cũ̶ caetaro bero, tie dope átimasĩã maa marĩrẽ yua. 18 Aperã atore bairo mu̶jããrẽ ĩnemorãma: “Jãã, cãnietimirãcũ̶ã, qũẽguericarore bairo jãã ĩñanucũña Dios cũ̶ caĩñorĩjẽrẽ. Bairo tiere caĩñarã ãnirĩ caroaro jãã masĩña, aperã netõrõ. Bairi jããrẽ bairo ása mu̶jãã cũ̶ã. Dios tu̶pu̶ ágarã, ángelea majãrẽ mu̶jãã cajẽninu̶cũ̶bu̶goro ñuña,” mu̶jããrẽ ĩrãma. Bairo caĩrã nimirãcũ̶ã, bairo ĩcõãrã ĩñama. Dios mee, camasã na catũ̶goñarĩjẽrẽ bairo tũ̶goñanucũñama. Bairo tũ̶goñarĩ, “Caãnimajũrãrẽ bairo jããrẽ ĩñaña,” caĩtũ̶goñarãrẽ bairo bainucũñama. 19 Na pu̶ame marĩ Jũ̶gocu̶, Jesucristo yarã mee niñama. Marĩ pu̶ame roque cũ̶ ya poa macããna marĩ ãniña. Cũ̶ã niñami marĩ ru̶poare bairo caãcũ̶, marĩrẽ nipetirijere camasĩõũ̶, catutuarijere cajou̶. Tie jũ̶gori Dios cũ̶ caborore bairo jõpu̶ame caroaro marĩ ãnajẽ cu̶tinemogarã. 20 Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariaro, mu̶jãã cũ̶ã, cariaricarã ãnanarẽ bairo mu̶jãã baiyupa Dios cũ̶ caĩñajoro. Bairo cabairã ãnirĩ, ãmerẽ ati u̶mu̶recóo macããna cabauenarẽ carotiecocõãna mee mu̶jãã ãniña. Bairo caãna nimirãcũ̶ã, ¿dopẽĩrã ati yepa macããna cacatirãrẽ bairo na mu̶jãã tũ̶gou̶sayati mai, mu̶jããrẽ na carotigarijere? 21 Atore bairo rotiriquere mu̶jãã tũ̶gou̶saya: “Atie ũnierẽ pãñaeticõãña. Atie ũnierẽ u̶gaeticõãña. Atie ũnie cũ̶ãrẽ ñeeticõãña,” na caĩrotirije ũnierẽ mu̶jãã tũ̶gou̶saya. 22 Bairo mu̶jãã catũ̶gou̶samiatacũ̶ãrẽ, tie ũnie nipetirije mu̶jããrẽ na carotigamirĩjẽ mu̶jããrẽ átimasĩã maa. Dios mee, camasã na catũ̶goñarĩjẽ mena na carotirije niña. 23 Mu̶jããrẽ na carotigamirĩjẽ pu̶ame camasiriyorije niña. Tiere catũ̶gou̶sarã pu̶ame, “Aperã netõrõ caãnimajũrã jãã ãniña,” ĩ tũ̶goñañama. Tunu tore bairo ána, na rupau̶rire popiye baio joroque átiyama. Bairi tie ũnie rotirique cariape quetire bairo baibauya marĩrẽ. Bairo baimirõcũ̶ã, marĩ rupau̶pu̶ rorije marĩ caátigarije caãnierẽ ẽñotamasĩẽtĩña tie ũnie mu̶jããrẽ na carotigamirĩjẽ pu̶ame.

Colosenses 3

1 Jesucristo cariacoatacu̶ nimicũ̶ã Dios cũ̶rẽ cũ̶ cacatioro jũ̶gori mu̶jãã cũ̶ã cariacoatana nimirãcũ̶ã tunu cacatirãrẽ bairo mu̶jãã baiyupa Dios cũ̶ caĩñajoro. Bairo cabairã ãnirĩ, ati u̶mu̶recóo macããjẽ rotirique mee, Jesucristo jõbui Diotu̶ cariape nu̶gõã carui yaye queti pu̶ame roquere tũ̶gou̶saya. 2 Jõbui u̶mu̶recóo macããjẽ caroa jetore tũ̶goñaña, ati yepa macããjẽ carorijere tũ̶goñaena. 3 Ãmerẽ mu̶jãã Jesucristo, Dios mena macããcũ̶ mena mu̶jãã ãnajẽ cu̶tiya. Bairi jĩcãũ̶ cawãmau̶ cabaiyasiricu̶ ãnacũ̶ ati yepa macããjẽ rotirique cũ̶ catũ̶gou̶saetorea bairo mu̶jãã cũ̶ã tiere tũ̶gou̶saeticõãña. 4 Bairi mu̶jãã cacatiri rũ̶mu̶rĩ cãrõ Jesucristo cũ̶ carotirore bairo mu̶jãã áticõã ninucũgarã. Bairo áticõã ninucũrã yua, ati yepapu̶ nemo cũ̶ cabaujaetari rũ̶mu̶ caetaro mu̶jãã cũ̶ã cũ̶rẽ bairo cũ̶ mena cũ̶ caasiyabatorije mena mu̶jãã ãnicõãgarã. 5 Bairi jãnacõãña ati yepa macããjẽ roro mu̶jãã caátigarijere. Aperã rõmirĩrẽ na ñee epeeticõãña mu̶jãã nu̶moa caãmerãrẽ. Mu̶jãã, carõmia cũ̶ã, mu̶jãã manapũ̶ã caãmerãrẽ na ñee epeeticõãña. Mu̶jãã nipetiro, dise ũnie carorijere ãmeo átiepeeticõãña. Aperãrẽ, mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽpu̶ narẽ roro rupau̶ mena átieperiquere átiga tũ̶goñaeticõãña. Tunu bairoa aperã na cacũ̶gorijere u̶goeticõãña. Apeye ũnierẽ u̶gorã, Dios meerẽ ĩroarã mu̶jãã baigarã. 6 Tie ũnierẽ caátinucũrãrẽ bu̶tioro popiye na baio joroque na átigu̶mi Dios. 7 Cajũ̶goyepu̶re mu̶jãã cũ̶ã tie ũnie carorijere mu̶jãã ásupa. 8 Ãmerẽ yua, Jesucristo yarã ãnirĩ nipetirije roro mu̶jãã caátiere jãnacõãña: Ãmeo asiarique, bairi roro ãmeo awajatutirique, bairi roro ãmeo ĩñatutirique, bairi roro ãmeo bu̶su̶pairique, bairi roro ãmeo ĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ jãnacõãña. 9 Cajũ̶goyepu̶ roro mu̶jãã caátiga nucũñamirĩqũẽrẽ cajãnacõãrĩcãrã ãnirĩ ãmerẽ yua ãmeo ĩtoepeeticõãña. 10 Jĩcãũ̶ cawãmau̶ cabu̶cu̶ jutirore cũrĩ, cawãmarõ pu̶ame cũ̶ cajãñawasoarore bairo mu̶jãã cũ̶ã roro mu̶jãã caátiãnigarijere jãnarĩ, cawãma wãme caroaro átiãnajẽ pu̶amerẽ mu̶jãã tũ̶goñajũ̶goyupa. Dios mu̶jããrẽ caqũẽnorĩcũ̶ pu̶ame tunu mu̶jããrẽ qũẽnonemoñami, cũ̶rẽ bairo ãnajẽ cu̶tajere mu̶jãã cacũ̶goparore bairo ĩ. Bairo nemojãñurõ cũ̶rẽ bairo ãnajẽ cu̶tiri yua, ñe ũnie ru̶saeto cũ̶ mu̶jãã masĩgarã. 11 Bairi ãmerẽ yua, nipetirore Jesucristo cũ̶ caĩñajoro ĩñaricaworique maniña. Noa ũna judío majã, judío majã caãmerã cũ̶ã, na rupau̶ macããjẽrẽ cayisetarotiricarã, cayiserotiena cũ̶ã, aperopu̶ macããna cũ̶ã, posa ũna cũ̶ã, paacoteri majã cũ̶ã, na majũã capaarique cũ̶gorã cũ̶ã jĩcãrõrẽã bairo niñama. Jesucristo cũ̶ caĩñajoro ĩñaricaworique maniña. Tie nipetiro marĩ caãnajẽ cu̶tie ñe wapa maa. Jesucristo cũ̶ caãnajẽ cu̶tie roque caãnimajũrĩjẽ niña. Tunu bairoa cũ̶ã, marĩ nipetiro mena nicõãñami. 12 Dios pu̶ame mu̶jããrẽ maiñami. Mu̶jãã beseyupi, cũ̶ yarã mu̶jãã caãniparore bairo ĩ. Jĩcãũ̶ cawãmau̶ cabu̶cu̶ jutirore cũrĩ, cawãmarõ pu̶ame cũ̶ cajãñawasoarore bairo mu̶jãã cũ̶ã roro mu̶jãã caátiãnigarijere jãnarĩ, cawãma wãme caroaro átiãnajẽ cu̶taje pu̶amerẽ átiãnajẽcu̶sa. Cabopacarãrẽ caroaro cariape na ĩñamaiña. Na ju̶átinemoña. Tunu bairoa, “Aperã netõrõ caãnimajũrã jãã ãniña,” ĩ tũ̶goñaeticõãña. Tunu bairoa aperãrẽ caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na ĩñaña. Tunu aperã mu̶jããrẽ roro na caátimiatacũ̶ãrẽ, tũ̶goenarẽ bairo roro na caátiere tũ̶goña netõcõãña. 13 Jicoquei ãmeo asiaeticõãña. Aperã na caátie mu̶jãã cajesoetiere na masiriyoya. Jesucristo merẽ mu̶jãã yaye wapare masiriyoyupi. Bairi mu̶jãã cũ̶ã aperãrẽ cũ̶ caátatorea bairo na masiriyobojaya. 14 Tunu bairoa mu̶jãã caãmeomairõ ñuña. Tie pu̶ame roque nipetirije caroaro mu̶jãã caátie caãnimajũrĩjẽ niña. Tore bairo ãmeo mairã, tocãnacã wãme caroa caãnierẽ mu̶jãã átimasĩgarã. 15 Jĩcã poa macããna, jĩcã rupau̶re bairo caãna mu̶jãã cũñupĩ Dios. Bairi caroa yericu̶taje Jesucristo mu̶jããrẽ cũ̶ cajorique jũ̶gori, tũ̶goña beseya jĩcã majãrẽ bairo mu̶jãã caátipeere. Diore, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩnucũña. 16 Tunu apeyera Jesucristo yaye quetire mu̶jãã yeri pũnapu̶ tũ̶goñanucũña. Jesucristo cũ̶ camasĩõrĩjẽ nipetirije mena ãmeo quetibu̶ju̶ya. Bairi tunu yerijõrõ mena ãmeo bu̶su̶ya. Tunu bairoa Dios caroaro mu̶jããrẽ cũ̶ caátiere u̶seanirĩqũẽ mena tũ̶goñarĩ, bu̶tioro cũ̶ basapeoya cũ̶ yaye basarique mena. 17 Bairi mu̶jãã, Jesucristo yarã ãnirĩ nipetirije mu̶jãã caátie, bairi mu̶jãã caĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ caroaro átiãnajecu̶sa. Tunu bairoa Jesucristo marĩrẽ caroaro cũ̶ caátiere tũ̶goñarĩ, marĩ Pacu̶ Diore cũ̶ basapeoya. 18 Mu̶jãã, carõmia, mu̶jãã manapũ̶ã na caĩrĩjẽrẽ nu̶cũ̶bu̶gorique mena na tũ̶gou̶saya. Marĩ Quetiupau̶re caĩroarã ãnirĩ bairo mu̶jãã caáto ñuña. 19 Mu̶jãã, caũ̶mu̶a cũ̶ã, mu̶jãã nu̶moarẽ na maiña. Caroaro mena na quetibu̶ju̶ya. Tutuaro mena mu̶jãã caĩrĩjẽ ñuẽtĩña. 20 Mu̶jãã, na pũnaa cũ̶ã, caroaro mu̶jãã caátipee cũ̶ãrẽ ĩñau̶seanigu̶mi Dios. Bairi mu̶jãã pacu̶a na caĩrĩjẽ nipetirijere tũ̶gou̶saya. 21 Tunu mu̶jãã, capacu̶a, mu̶jãã pũnaarẽ caasiapairã na baio joroque na ápericõãña. Caroaro mena roque na quetibu̶ju̶ya. Roro majũ na mu̶jãã caĩata, na pu̶ame na u̶searitio joroque na mu̶jãã átibujiorã. 22 Mu̶jãã, paabojari majã cũ̶ã, mu̶jãã quetiuparã ati yepa macããna na caĩrĩjẽ nipetirijere tũ̶gou̶saya. Paabojari majã jĩcããrã caroaro paayama na quetiuparã na caĩñajoro, jãã mena na u̶seaniáto, ĩrã. Bairo caroaro paamirãcũ̶ã, cabero na caĩñaeto pu̶amerẽ paaetiyama. Narẽ bairo baieticõãña. Mu̶jãã pu̶ame roque marĩ Quetiupau̶ yaye quetire ĩroari tocãnacã rũ̶mu̶ jĩcãrõ tũ̶nia ape wãme tũ̶goñarĩcãrõ mano na tũ̶gou̶saya. 23 “Camasã ũ̶mu̶a jãã caãno jũ̶gori mee, Jesucristo ũ̶mu̶a jãã caãno jũ̶gori pu̶ame caroaro jãã paagarã,” ĩ tũ̶goñarĩ paaya mu̶jãã cawapatarije ũnierẽ. 24 Merẽ mu̶jãã masĩña atiere: Caroaro mu̶jãã caátaje jũ̶gori caroare mu̶jãã jogu̶mi Dios. Mu̶jãã pu̶ame Jesucristo, mu̶jãã Quetiupau̶ majũ, cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ mu̶jãã átinucũña. Bairi caroare mu̶jãã jogu̶mi mu̶jãã yaye caãnipee cũ̶ caqũẽnocũrĩjẽrẽ. 25 Rorije caána roquere roro na caátaje jũ̶gori popiye na baio joroque na átigu̶mi Dios. Cũ̶ pu̶ame nipetiro camasã, paabojari majã, o na majũ capaariquecu̶na cũ̶ãrẽ jĩcãrõ tũ̶nia ĩñapeoyami.

Colosenses 4

1 Mu̶jãã, paabojari majã quetiuparã cũ̶ã, mu̶jããrẽ capaacoterãrẽ caroaro na nu̶cũ̶bu̶goya. Na capaawapatarijere jĩcãrõ tũ̶ni na wapatiya. Mu̶jãã cabaipeere mu̶jãã masiritiepa. Mu̶jãã cũ̶ã, narẽã bairo u̶mu̶recóopu̶ mu̶jãã Quetiupau̶ cũ̶goya. Cũ̶ pu̶ame mu̶jããrẽ jẽniñabesegu̶mi ati yepapu̶ ãna, dope bairo na mu̶jãã caátiãnierẽ. 2 Apeyera tunu Diore cũ̶ jẽnijãnaeticõãña. Tocãnacã rũ̶mu̶a jĩcãrõ tũ̶ni ape wãme tũ̶goñarĩcãrõ mano cũ̶ jẽniña. Diore, “Mu̶ ñujãñuña jãã mena,” qũĩ jẽniña. 3 Tunu bairoa jãã cũ̶ãrẽ jãã mu̶jãã jẽnibojawa Diopu̶re, ẽñotaricaro mano caroaro cũ̶ yaye quetire camasãrẽ jãã caquetibu̶ju̶ñesẽãmasĩparore bairo ĩrã. Tirũ̶mu̶pu̶re na camasĩpeyoetaje nipetiro camasãrẽ Jesucristo cũ̶ canetõõgarijere jãã caquetibu̶ju̶masĩparore bairo ĩrã, jãã mu̶jãã jẽnibojawa. Tiere yu̶ caquetibu̶ju̶ñesẽãrĩqũẽ jũ̶gori, ato preso jorica wiipu̶ yu̶ cũrocacõãwã. 4 Bairi caroaro cariape mawijiaricaro mano camasãrẽ na yu̶ caquetibu̶ju̶parore bairo ĩrã, Diopu̶re yu̶ mu̶jãã jẽnibojawa. 5 Tunu apeyera, aperã Jesucristore caĩroaena mena cũ̶ãrẽ caroaro ãnajẽcu̶sa. Ati rũ̶mu̶rĩrẽ na quetibu̶ju̶ya Dios yaye quetire. Na quetibu̶ju̶ jãnaeticõãña, yasirema, ĩrã. 6 Na mena bu̶su̶rã, caroaro tũ̶goroaricaro ñurõ na bu̶su̶ya. U̶seanirĩqũẽ mena bu̶su̶ya. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jããrẽ cũ̶ cajẽniñarõ, caroaro cũ̶ mu̶jãã yu̶masĩgarã. 7 Marĩ yau̶, Tíquico, marĩ camairẽ, mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ joya. Cũ̶ pu̶ame marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caju̶paãninucũũ̶ niñami. Mu̶jãã tu̶pu̶ etau̶, mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶gu̶mi yu̶ cabairije nipetirijere. 8 Bairi mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ joya, jãã cabairijere mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶parore bairo ĩ. Bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶ro, mu̶jãã pu̶ame mu̶jãã tũ̶gou̶seani yerijãgarã tunu. 9 Cũ̶ mena Onésimo cawãmecu̶cu̶ mu̶jãã ya macã macããcũ̶ cũ̶ã águ̶mi. Onésimo pu̶ame jãã baire bairo caãcũ̶, jãã camai, Jesucristo yaye quetire tũ̶gou̶sacõã ninucũñami. Na, pu̶garãpu̶a mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶garãma ato queti cabairije nipetirijere. 10 Apei, Aristarco cũ̶ã mu̶jããrẽ ñurotijoyami. Cũ̶ cũ̶ã yu̶ mena preso jorica wiipu̶ ruiyami. Marco, Bernabé tẽñu̶ cũ̶ã, mu̶jããrẽ ñurotijoyami. Merẽ mu̶jãã tũ̶goyupa cũ̶rẽ mu̶jãã caátipee yu̶ caborijere. Bairi mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ caetaro, caroaro cũ̶ mu̶jãã bocáwa. 11 Apei tunu, Jesús Justo pu̶ga wãme cawãmecu̶cu̶ cũ̶ã mu̶jãã ñurotijoyami. Jesucristore caĩroari majã, judío majã mena macããna, na jeto yu̶ ju̶quetibu̶ju̶nucũñama Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽrẽ. Na caju̶áto jũ̶gori, yu̶ yeripu̶ bu̶tioro yu̶ tũ̶goñatutuaya. 12 Apei Epafras cawãmecu̶cu̶ cũ̶ã Jesucristo yaye cũ̶ cacũrĩqũẽrẽ capaacotei, mu̶jãã ya macã macããcũ̶ ñurotijoyami. Cũ̶ pu̶ame Diore jãã cajẽnirõ, cũ̶ cũ̶ã mu̶jãã cabairijere mu̶jãã jẽnibojanucũñami, “Jesucristo yaye quetire jãnaetiri, Dios cũ̶ caborore bairo na áticõã ãmarõ,” ĩ. 13 Cariapea yu̶ quetibu̶ju̶ya. Bu̶tioro mu̶jããrẽ cũ̶ cajẽnibojaro ñiñanucũña. Aperã Laodicea macããna, bairi Hierápolis macããna cũ̶ãrẽ na jẽnibojanucũñami. 14 Apei Lucas, marĩ camai, u̶cotiri majõcu̶, mu̶jããrẽ ñurotijoyami. Demas cũ̶ã ñurotijoyami. 15 Na ñuáto marĩ yarã Jesucristore caĩroarã Laodicea macã macããna. Ninfa cawãmecu̶co cũ̶ã cõ ñuáto. Bairi tunu nipetiro Diore caĩroarã, cõ ya wiipu̶ caneñanucũrã cũ̶ã na ñuáto. 16 Ati cartare bue yaparori bero, Laodicea macã macããna Jesucristore caĩroari poa macããna cũ̶ãrẽ na mu̶jãã jowa, “Ati cartare to macããna cũ̶ã ti cartare na bueáto,” ĩrã. Mu̶jãã cũ̶ã, Laodicea macã macããnarẽ yu̶ cajorica cartare bueya, mu̶jããrẽ na cajoro. 17 Arquipo cawãmecu̶cu̶re atore bairo cũ̶ mu̶jãã ĩwã: “Marĩ Quetiupau̶ mu̶rẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caroaro mena paayaparoya,” cũ̶ mu̶jãã ĩwã. 18 Mu̶jããrẽ ñuroti tu̶sau̶, yu̶, Pablo, atie caãnitu̶sari wẽrĩrẽ yu̶ majũpu̶a yu̶ woatujoya. Tũ̶goñaña tunu preso jorica wiipu̶ yu̶ caãnierẽ. Ñe ũnie ru̶saeto caroare cũ̶ joáto mu̶jããrẽ marĩ Pacu̶ Dios. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

1 Tesalonicenses 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶, Silvano, bairi Timoteo menarẽ mu̶jãã yu̶ woajoya ati cartare mu̶jãã ñubueri majã, jãã bairãrẽ bairo caãna Tesalónica macã macããnarẽ. Tunu bairoa mu̶jãã, marĩ Pacu̶ Dios, bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena jĩcãrõrẽ bairo caátiãnarẽ mu̶jãã woajou̶ yu̶ átiya. Bairi marĩ Pacu̶ Dios nipetiro mu̶jããrẽ caroare cũ̶ jonemoáto. Tunu bairoa yerijõrõ ãnajẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã cũ̶ jonemoáto. 2 Bairi tunu tocãnacãnia, “Dios, jãã mena mu̶ ñujãñuña,” jãã ĩnucũña, caroaro mu̶jãã caátiãnie quetire tũ̶gori. Bairo tũ̶gori, bu̶tioro Diopu̶re mu̶jããrẽ jãã jẽnibojanucũña. 3 Jĩcã rũ̶mu̶ ru̶saricaro mano tocãnacãnia marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ caĩñajoropu̶ mu̶jããrẽ jãã tũ̶goñanucũña, cũ̶ mena caroaro tũ̶goñatutuari jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã caátiãnie jũ̶gori. Tunu bairoa caroaro ãmeo mairĩqũẽ mena camasãrẽ na mu̶jãã ju̶átiãninucũña. Tunu marĩ Quetiupau̶ Jesucristo marĩ cũ̶ canetõõpeere tũ̶goñarĩ roro popiye tãmu̶onucũmirãcũ̶ã, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni cũ̶ yaye quetire mu̶jãã tũ̶gou̶sacõã ninucũña. 4 Yu̶ yarã, Dios mu̶jããrẽ ĩñamaiñami. Bairo mu̶jããrẽ ĩñamairĩ, mu̶jãã cũ̶ãrẽ mu̶jãã beseyupi, cũ̶ yarã mu̶jãã caãniparore bairo ĩ. Tiere jãã cũ̶ã merẽ caroaro jãã masĩña. 5 Mai, jãã pu̶ame mu̶jããrẽ Dios yaye caroa queti camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire jãã quetibu̶ju̶wu̶. Bairo mu̶jããrẽ tie quetire quetibu̶ju̶rã, jãã risero mena jeto mee jãã quetibu̶ju̶wu̶. Espíritu Santo cũ̶ catutuarije mena cũ̶ãrẽ áti ĩñorĩ mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶wu̶. Tunu bairoa jãã caquetibu̶ju̶rije macããjẽ queti, “Caroa queti cariape macããjẽ niña,” mu̶jãã caĩparore bairo ĩrã, caroaro cariape jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶ masĩõwũ̶. Bairo mu̶jãã tu̶pu̶ quetibu̶ju̶ ãna, caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena jãã átiãmu̶, caroaro mu̶jãã caátiãnipeere bori. Tiere merẽ caroaro mu̶jãã masĩrã. 6 Bairi mu̶jãã pu̶ame cũ̶ã jãã caátiãnajẽrẽ ĩñacõrĩ caroaro mu̶jãã átiãninucũña. Tunu torea bairo marĩ Quetiupau̶ cũ̶ãrẽ ĩñacõrĩ caroaro jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã átiãninucũña. Bairi tunu Espíritu Santo mu̶jãã yeripu̶ u̶seanirĩqũẽ mena mu̶jãã tũ̶gou̶sao joroque cũ̶ caáto jũ̶gori popiye tãmu̶omirãcũ̶ã, caroaro mu̶jãã tũ̶gou̶sawu̶ Dios yaye caroa quetire. 7 Tore bairo mu̶jãã caátiãnierẽ nipetiro Macedonia, bairi Acaya yepaa macããna catũ̶gou̶sari majã cũ̶ã mu̶jããrẽ na ĩñacõõ joroque caroaro mu̶jãã átiãmu̶. 8 Mu̶jãã caquetibu̶ju̶ro jũ̶gori marĩ Quetiupau̶ yaye queti nipetiropu̶ jesapetiro baiya. Macedonia, bairi Acaya yepaa jeto meerẽ etaro baiya. Tocãnacãpau̶pu̶a etajesapetiro baiya Dios yaye queti yua. Tunu bairoa nipetiropu̶ macããna camasã Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuãnie cũ̶ãrẽ masĩñama. Bairi jãã pu̶ame dise ũnie caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ aperã camasãrẽ jãã quetibu̶ju̶nemoetinucũña, nipetiro mu̶jãã caátiãnierẽ na camasĩrõ jũ̶gori yua. 9 Na pu̶ame roque jããrẽ quetibu̶ju̶nucũñama mu̶jããrẽ jãã caĩñarãetaro caroaro jããrẽ mu̶jãã caátajere. Tunu bairoa wericarã mu̶jãã caĩroanucũrãrẽ jãnarĩ, cacati cariape caãcũ̶ Dios pu̶amerẽ mu̶jãã catũ̶gou̶sajũ̶goriquere jãã quetibu̶ju̶nucũñama. Bairo cũ̶rẽ tũ̶gou̶sari bero yua, cũ̶ caborore bairo jeto átiri cũ̶ jetore cũ̶ mu̶jãã caátiãnijũ̶gorotinucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ jãã quetibu̶ju̶nucũñama. 10 Tunu bairoa Dios macũ̶ Jesús u̶mu̶recóopu̶ caátácu̶ tunu ati yepapu̶ cũ̶ catunuatípeere nocãrõ caroaro mena mu̶jãã cacoterije cũ̶ãrẽ jãã quetibu̶ju̶nucũñama. Cũ̶, Jesucristorea cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ catioyupi Dios tunu. Bairi Jesús pu̶ame roque roro popiye netõrõ marĩ catãmu̶obujiopeere marĩ netõmasĩõ joroque ásupi.

1 Tesalonicenses 2

1 Yu̶ yarã, mu̶jãã majũpu̶a merẽ mu̶jãã masĩña atiere: Mu̶jããrẽ jãã caĩñañesẽãrĩqũẽ cabu̶goro majũã ãmewũ̶. 2 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, Filipo macããna jãã ĩroaetiri tutuaro mena roro jãã átiepewã. Tiere merẽ mu̶jãã masĩña. Bairo jããrẽ roro na caátiepemiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame jããrẽ cũ̶ caju̶áto jũ̶gori cũ̶ yaye queti camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽrẽ mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶wu̶. Tunu bairoa popiye tãmu̶omirãcũ̶ã, Dios cũ̶ caju̶áto jũ̶gori tũ̶goñatutuarique mena mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶wu̶ Dios yaye quetire. 3 Mai, jãã pu̶ame Dios yaye quetire cabu̶goro quetibu̶ju̶nucũrã mee jãã ápu̶. Tunu bairoa roro jãã caátigarije jũ̶gori noa ũna camasãrẽ ĩtorã mee tore bairo jãã quetibu̶ju̶wu̶. 4 Bairo pu̶ame roque ámi Dios: Jããrẽ ĩñamairĩ jãã bese yaparori bero, cũ̶ yaye queti camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ quetire jãã quetibu̶ju̶ rotijowĩ camasãrẽ. Bairi jãã pu̶ame tie quetire mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶nucũña. Bairo jãã caquetibu̶ju̶rijere camasã na ĩñajesoáto ĩrã mee, tore bairo jãã quetibu̶ju̶nucũña. Dios, jãã yeri nipetirore caĩñabesemasĩ pu̶ame roque qũĩñajeso joroque ĩrã, tore bairo jãã quetibu̶ju̶nucũña. 5 Merẽ mu̶jãã masĩrã: Di rũ̶mu̶ ũno daqueoriaca mu̶jããrẽ jãã bu̶su̶epu̶. Tunu bairoa jãã cadinero wapatapeere tũ̶goñarĩ mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶epu̶. Dios cũ̶ã torea bairo cariape masĩñami. 6 Tunu bairoa di rũ̶mu̶ ũno aperã camasã jããrẽ caroaro netõrõ jãã na caátiroapee ũnierẽ jãã macãẽpũ̶. Mu̶jãã cũ̶ãrẽ tore bairo jãã mu̶jãã caátipeere jãã macãẽpũ̶. 7 Jãã pu̶ame Jesucristo cũ̶ cajoricarã apóstolea majã ãnirĩ, tore bairo mu̶jããrẽ tutuaro mena caátirotimasĩparã majũ nimirãcũ̶ã, tore bairo jãã átirotiepu̶. Cawĩmarã na cabairore bairo pu̶ame roque mu̶jãã watoare jãã baiñesẽãwũ̶. Jĩcãõ carõmio cõ pũnaarẽ cabu̶tio caroaro cõ pũnaarẽ na ĩñanu̶nu̶jeri na qũẽnonucũñamo. 8 Torea bairo jãã cũ̶ã mu̶jããrẽ bu̶tioro caĩñamairã ãnirĩ Dios yaye quetire caroaro mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶wu̶. ¡O ape watoara nocãrõ majũ mu̶jããrẽ mairĩ, mu̶jããrẽ cariabojagarãrẽ bairo majũ jãã ãni tũ̶goñanucũwũ̶! 9 Yu̶ yarã, mu̶jãã masĩrã: Popiye tãmu̶omirãcũ̶ã, jããrẽ caru̶sarijere bócagarã, tutuaro mena jãã paanucũwũ̶. Tocãnacã rũ̶mu̶, ñami, u̶mu̶recóo jãã paanucũwũ̶. Topu̶ Dios yaye caroa quetire quetibu̶ju̶ ãna, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶rẽ apeye ũnierẽ cũ̶ jẽni patowãcõgaena, tore bairo bu̶tioro jãã paãninucũwũ̶. 10 Merẽ tiere mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã ĩñawũ̶. Torea bairo Dios cũ̶ã ĩ masĩñami caroaro jĩcãrõ tũ̶ni jãã caátiãnajẽrẽ camasĩ ãnirĩ. Tunu bairoa mu̶jãã ñubueri majã mena ĩñatutiricaro mano caroaro cariape jãã átiãninucũwũ̶. 11 Tunu bairoa mu̶jãã masĩña: Mu̶jãã yeripu̶ Dios mena mu̶jãã tũ̶goñanemomasĩõ joroque ĩrã, caroaro tocãnacãũ̶pu̶rea mu̶jããrẽ jãã ju̶átinemonucũwũ̶. Capacu̶ cũ̶ pũnaarẽ caroaro na daqueori cũ̶ cabeyomasĩrõrẽã bairo caroaro cariape mu̶jããrẽ jãã ju̶átinemonucũwũ̶. Tunu bairoa Dios yarã caroaro jĩcãrõ tũ̶ni na caátiãninucũrõrẽ bairo caroaro mu̶jããrẽ jãã átiãniroticũwũ̶. Tore bairo mu̶jããrẽ jãã átiroticũwũ̶ mu̶jãã, Dios cũ̶ cabesericarã, cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶ nocãrõ cũ̶ catutuarijere caĩñaparã majũ mu̶jãã caãnoi. 13 Bairi bu̶tioro Diopu̶re mu̶jããrẽ jãã jẽnibojanucũña. “Mu̶ ñujãñuña jãã mena,” cũ̶ jãã ĩ jẽninucũña tocãnacã rũ̶mu̶a. Mu̶jãã pu̶ame mai Dios yaye caroa quetire jãã caquetibu̶ju̶ro tũ̶gori, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã tũ̶gou̶sawu̶. “Camasã yaye queti mee, Dios yaye queti majũ roque niña,” ĩrĩ cariape mu̶jãã tũ̶gou̶sajũ̶gowu̶. Bairi cariapea Dios yaye queti majũã niña tie mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽ. Bairo mu̶jãã tiere catũ̶gou̶saricarã pu̶amerẽ tie caroa queti jũ̶gori caroaro ãnajẽcu̶na majũ mu̶jãã tuao joroque mu̶jãã átiya. 14 Yu̶ yarã, tiere mu̶jãã caĩroaro jũ̶gori mu̶jãã cũ̶ã roro popiye mu̶jãã tãmu̶o joroque mu̶jãã áma mu̶jãã ya yepa macããna. Mu̶jãã cabairicarorea bairo roro popiye tãmu̶owã Dios ya poa macããna Jesús yarã Judea yepapu̶ caãna cũ̶ã. Na cũ̶ãrẽ na ya yepa macããna judío majã roro na átiepewã. 15 Na, judío majãna niñama marĩ Quetiupau̶ Jesure capajĩãrĩcãrã. Torea bairo na pajĩãrenucũñupã profeta majã ãnana cũ̶ãrẽ. Bairo caátana ãnirĩ jãã cũ̶ãrẽ jãã acurewiyojowã. Bairo caãna ãnirĩ nipetiro camasã marĩ ũnarẽ boetinucũñama. 16 Jãã pu̶ame, judío majã caãmerã cũ̶ã na canetõmasĩpeere borã, Dios yaye quetire jãã caquetibu̶ju̶gamiatacũ̶ãrẽ, jãã quetibu̶ju̶ rotietinucũñama. Tore bairo na caátirotietie jũ̶gori nocãrõ pairo niña na yaye wapa pu̶ame. Bairi ãme majũ tie wapa roro popiye na tãmu̶o joroque cũ̶ caátipa rũ̶mu̶ cõñarõ majũ baiya yua. 17 Yu̶ yarã, mu̶jããrẽ jĩcã yu̶tea cãrõ jãã caáweyoricaro bero, mu̶jããrẽ ĩñaetimirãcũ̶ã, tocãnacãnia jãã yeripu̶ jãã tũ̶goña ãninucũña. Bairo mu̶jããrẽ tũ̶goñarĩ bu̶tioro jãã ĩñaráganucũña tunu. 18 Bairi mu̶jãã tu̶re jãã ágatũ̶goñaña bairãpu̶a. Baipu̶a, yu̶, Pablo pu̶ame, “Capee majũ mu̶jããrẽ ñiña ñesẽãnucũgu̶,” mu̶jãã ñimiwũ̶. Bairo yu̶ caátigamiatacũ̶ãrẽ, wãtĩ pu̶ame tore bairo yu̶ átimasĩẽtĩõ joroque yu̶ átinucũñami. 19 Bairi, ¿noa pu̶ame mena tũ̶goña u̶seanirĩ cariape jãã tũ̶goñatutuabujiocu̶ti? ¿Noa mena jũ̶gori jãã yeripu̶ jĩcãrõ tũ̶ni jãã catũ̶goña u̶seanirĩjẽ to ãnipetibujiocu̶ti? ¡Mu̶jãã mena roque tore bairo jãã baimasĩña, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo nemo ati yepapu̶ cũ̶ catunuatí rũ̶mu̶ caãno yua! 20 Mu̶jãã, mu̶jãã ãniña jĩcãrõ tũ̶ni jãã yeripu̶ jãã tũ̶goña u̶seanio joroque caána majũ.

1 Tesalonicenses 3

1 Bairo nu̶cã jĩãtietimiácú̶ yua, “Jĩcãũ̶ã ato Atenas macãpu̶a yu̶ tuacõãgu̶,” ñiwũ̶ yu̶ baparãrẽ. 2 Bairo ĩrĩ yua, marĩ yau̶ Timoteore mu̶jãã tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ jowu̶. Cũ̶ pu̶ame Jesucristo yaye caroa queti macããjẽrẽ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotirore bairo jãã mena caju̶quetibu̶ju̶nemonucũũ̶ majũ niñami. Bairi mu̶jããrẽ qũĩñau̶ ápáro ĩ, cũ̶ yu̶ jowu̶ mu̶jãã tu̶pu̶. Tunu bairoa mu̶jããrẽ nemojãñurõ Dios mena mu̶jãã tũ̶goñatutuanemo joroque cũ̶ áparo ĩ, cũ̶ yu̶ jowu̶. Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarije mena nemojãñurõ mu̶jãã yeri ñunemo joroque cũ̶ áparo ĩ, mu̶jããtu̶ cũ̶ yu̶ jowu̶. 3 Bairo mu̶jããrẽ ju̶ácu̶re bairo cũ̶ caáto yua, ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ popiye baimicũ̶ã, cũ̶ cayapapuaetiparore bairo ĩrã, cũ̶rẽ mu̶jããrẽ jãã ĩñarotijowu̶. Merẽ mu̶jãã masĩña atie popiye marĩ catãmu̶onucũrĩjẽrẽ. 4 Tunu apeyera, mai mu̶jãã mena ãnapu̶ roro popiye tãmu̶orĩ mu̶jãã cayapapuapeere mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶wu̶. Bairo mu̶jããrẽ jãã caĩquetibu̶ju̶ricarorea bairo, cabero roro mu̶jãã tãmu̶oñupã. Merẽ tiere mu̶jãã masĩña. 5 Bairo cabairijere nu̶cãẽtĩmiácú̶, dope bairo cariapea Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuãnierẽ masĩgu̶, cũ̶ yu̶ jẽniñarotijowu̶ Timoteore. Mai, yu̶ pu̶ame, “Wãtĩ narẽ carorije macããjẽ pu̶amerẽ na átinemo joroque átibujiou̶mi,” ĩ tũ̶goña uwiri, cũ̶ yu̶ jowu̶. Tunu bairoa jĩcãrõ tũ̶ni caroaro mu̶jãã caátiãmerĩcõãta, jãã paarique cabu̶goro macããjẽrẽ bairo tuabujioro ĩ tũ̶goñarĩ, cũ̶ yu̶ jowu̶ mu̶jãã tu̶pu̶re. 6 Bairo mu̶jããtu̶ Tesalónicapu̶ yu̶ cajoricu̶ Timoteo ãmerẽ atopu̶ tunuetayami tunu. Bairo mu̶jãã tu̶pu̶ caetaatacu̶ caroa majũ jãã queti jeatíupi: Caroaro jĩcãrõ tũ̶ni Dios mena tũ̶goñatutuari, caroaro mu̶jãã caãmeomai ãninucũrĩjẽ quetire jãã quetibu̶ju̶ etaami. Masiritiricaro mano caroaro mena jãã mu̶jãã catũ̶goñacõãnie cũ̶ãrẽ jãã quetibu̶ju̶etaami. Bairo jããrẽ camasiritiena ãnirĩ nocãrõ bu̶tioro, mu̶jããrẽ jãã cũ̶ã jãã caĩñagarorea bairo mu̶jãã cũ̶ã bu̶tioro jããrẽ mu̶jãã caĩñaganucũrĩjẽrẽ jãã quetibu̶ju̶ami Timoteo. 7 Bairo cabairo jũ̶gori, yu̶ yarã, nocãrõ popiye cabairã ãnirĩ yapapuarique watoa nimirãcũ̶ã, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã caátiãnierẽ queti tũ̶gori jãã yeri ñutũ̶goñaña ãmerẽ. 8 Bairo marĩ Quetiupau̶ mena tũ̶goñatutua jãnaetiri caroaro mu̶jãã caátie quetire tũ̶gorã, yeri catinemorãrẽ bairo jãã tũ̶goñaña yua. 9 Bairi, ¿dope bairo pu̶ame, “Jãã mena mu̶ ñumajũcõãña,” netõjãñurõ mu̶jãã jũ̶gori Diore jãã caĩpee to ãnibujiocu̶ti? Tunu bairoa caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ nocãrõ jãã u̶seani tũ̶goñao joroque jãã mu̶jãã caátiere ĩñarĩ, ¿dope bairo pu̶ame netõjãñurõ Diore jãã cajẽnipee to ãnibujiocu̶ti? Tore bairo ĩjĩãti masĩã mano. 10 Bairi jãã pu̶ame u̶mu̶recóo, ñami Diore patowãcõrãrẽ bairo tocãnacã rũ̶mu̶a cũ̶ jãã jẽninucũña, mu̶jãã tu̶pu̶ jãã majũpu̶a mu̶jããrẽ cũ̶ caĩñarotiparore bairo ĩrã. Tunu bairoa jĩcãrõ tũ̶ni ñe ũnie ru̶saricaro mano Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuapeere quetibu̶ju̶ masĩõgarã, tore bairo cũ̶ jãã ĩ jẽni ãninucũña. 11 Bairi marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ã marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena mu̶jããrẽ jãã caĩñarápárore bairo ĩ, cũ̶ caju̶átinemorõ roque jãã boya. 12 Tunu apeyera marĩ Quetiupau̶ pu̶ame nemojãñurõ mu̶jãã yeripu̶ cũ̶rẽ masĩnemorĩ tocãnacãũ̶pu̶a, mu̶jãã ãmeo maimasĩõ joroque cũ̶ áparo. Mu̶jããrẽ jãã camainucũrõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã aperã nipetirore na mu̶jãã maimasĩõ joroque cũ̶ áparo. 13 Tunu bairoa caroaro jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã yeripu̶ mu̶jãã tũ̶goñatutuao joroque cũ̶ áparo. Caroarã ñe ũnie cawapa cũ̶goena Dios cũ̶ caĩñajoro mu̶jãã ãnio joroque cũ̶ áparo marĩ Pacu̶ Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo nipetiro cũ̶ yarã ángelea mena ati yepapu̶ cũ̶ tunuatí rũ̶mu̶rẽ yua. Bairoa to baiáto.

1 Tesalonicenses 4

1 Yu̶ yarã, apeyera marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ carotiro jũ̶gori atore bairo mu̶jããrẽ jãã átirotiya: Marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ caĩñajesorije ũnierẽ mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶ricarorea bairo jĩcãrõ tũ̶ni caroaro áticõã ninucũña. Merẽ torea bairo mu̶jãã átiãniña bairãpu̶a. 2 Merẽ mu̶jãã masĩña marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ carotimasĩrĩjẽ jũ̶gori mu̶jããrẽ jãã caátiroticũrĩqũẽrẽ. 3 Caroarã, cũ̶ cajericaworicarãrẽ bairo caãna, cũ̶ yarã ñe ũnie carorije áperã mu̶jãã caãno boyami Dios. Ati rupau̶ mena roro átieperique ũnierẽ áperã, caroaro mu̶jãã caãno boyami. 4 Bairi canu̶mocu̶cu̶, cũ̶ nu̶mo majũ mena jeto nu̶cũ̶bu̶gorique mena, ñe ũnie wapacu̶tato mano, caroa wãme cũ̶ caátiãnimasĩrõ ñuña. 5 Diore camasĩẽna na rupau̶ caborore bairo, roro átaje mena na caátinucũrõrẽ bairo ápericõãña. 6 Tunu bairoa ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ apei nu̶mo ũcõrẽ ĩtori, roro cũ̶ átiepeeticõãto. Tore bairo caátipairãrẽ tutuaro mena roro na baio joroque átiyami marĩ Quetiupau̶. Tie nipetirijere merẽ mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶ yaparowu̶. 7 Mai, Dios pu̶ame, “Roro caátiãna majũ na ãmarõ,” ĩ mee, marĩ beseyupi. Cũ̶ yarã, cũ̶ caricaworicarã caroarã marĩ caãno pu̶amerẽ bou̶, marĩ beseyupi. 8 Bairi ni ũcũ̶ atie jãã caátirotirijere cũ̶ caboeticõãta, camasocu̶ ũcũ̶rẽ cũ̶ baibotiou̶ mee baiyami. Dios, mu̶jããrẽ Espíritu Santore cajoricu̶ majũ pu̶ame roquere cũ̶ baibotiou̶ átiyami. 9 Apeye, ñubueri majã mena ãmeo mairĩqũẽ macããjẽ pu̶amerã capee mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶woatujopee mee niña. Merẽ Dios pu̶ame tocãnacãũ̶pu̶a mu̶jãã ãmeo maimasĩõ joroque mu̶jãã ásupi. 10 Merẽ torea bairo nipetiro marĩ yarã ñubueri majã Macedonia yepa macããnarẽ caroaro na mu̶jãã mai ãninucũña. Bairi jãã yarã, nemojãñurõ mu̶jãã caãmeomaimasĩrĩjẽ to ãninemonutuao joroque mu̶jãã caáto roque jãã bomajũcõãña. 11 Caroaro yeri jõrõ jãñurĩpu̶a ãnicõã ninucũña. Aperã tu̶ripu̶ patowãcõ ñesẽãẽtĩcõãña. Mu̶jãã majũã mu̶jãã yaye paarique mu̶jãã cacũ̶gorijere caroaro jĩcãrõ tũ̶ni paacõã ninucũña mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶ cũrĩcãrõrẽã bairo yua. 12 Tore bairo mu̶jãã caátiãnimasĩata, aperã caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena mu̶jãã ĩñagarãma. Tunu bairoa dise ũnierẽ cabopacaena majũ mu̶jãã tuagarã, caroaro jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã capaa ãnimasĩata yua. 13 Yu̶ yarã, tũ̶gopeoya: Cariacoatana Jesucristo yarã na cabairije macããjẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã camasĩrõ jãã boya. Tiere mu̶jãã camasĩẽpata, aperã Diore catũ̶gou̶saenarẽ bairo Jesucristo cũ̶ catunuatípee mena mu̶jãã tũ̶goñatutuacoteetibujiorã. Bairi tiere mu̶jãã camasĩrõ jãã boya. 14 Merẽ cariape Jesús riacoamicũ̶ã, tunu cũ̶ cacatiriquere marĩ masĩña. Bairo cariape camasĩrã marĩ caãmata, “Jesure cũ̶ cacatioricarorea bairo, cũ̶rẽ tũ̶gou̶sari cariaricarã cũ̶ãrẽ na catiogu̶mi Dios,” marĩ ĩ masĩmajũcõãña. 15 Bairi mu̶jããrẽ atore bairo jãã quetibu̶ju̶ya marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotiro jũ̶gori: Marĩ Quetiupau̶ nemo cũ̶ catunuatí rũ̶mu̶rẽ mai marĩ, cacatiocõãna pu̶ame, cariaricarã jũ̶goye marĩ jeáecoetigarã. 16 Mai, cajũ̶goye jĩcãũ̶ caroti ya riserore marĩ tũ̶gogarã. Jĩcãũ̶ arcángel cũ̶ cabu̶su̶rijere marĩ tũ̶gogarã. Tunu bairoa Dios yaro putiricaro trompeta cũ̶ãrẽ marĩ tũ̶gogarã. Bairi marĩ Quetiupau̶ cũ̶ã cũ̶ majũpu̶a u̶mu̶recóopu̶i ruiatígu̶mi. Bairo cũ̶ caruiató yua, Jesucristore tũ̶gou̶sari cariaricarã pu̶ame catitunujũ̶gogarãma. 17 Bairo na cacatinemorõ beropu̶ marĩ ti yu̶teare cacatiãna pu̶ame na jĩcãrõ marĩ jeáecogarã oco poari watoapu̶ yua. Bairo oco poapu̶ áná, marĩ Quetiupau̶re jõbuipu̶ cũ̶ marĩ bocágarã. Bairo marĩ Quetiupau̶re cũ̶ bocáetari, cũ̶ mena tocãnacã rũ̶mu̶a marĩ ãnicõã ninucũgarã. 18 Bairi mu̶jãã pu̶ame atie jãã caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo yeri ñuo joroque ãmeo átinemoña.

1 Tesalonicenses 5

1 Yu̶ yarã, marĩ Quetiupau̶ cũ̶ catunuatípee pu̶amerã, “Ti yu̶tea, o cũ̶ muipu̶ majũ atígu̶mi,” mu̶jãã yu̶ caĩwoatujopee mee niña. 2 Merẽ caroaro majũ mu̶jãã masĩña: Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame, “Ti rũ̶mu̶ etagu̶mi,” caĩmasĩã mani rũ̶mu̶ majũ tunu etagu̶mi. Jĩcãũ̶ yajari majõcu̶ ñami camasĩã mano cũ̶ cayajau̶ etarore bairo camasĩã mano etagu̶mi ati yepapu̶re. 3 “Caroaro yerijõrõ merẽ marĩ ãnicõãña. Ñe ũnie maniña,” camasã na caĩãno, caãno tu̶saroa, na cayasipa rũ̶mu̶ na etagaro. Carõmio bairi rupau̶ caãcõ, pũnaa cu̶tigo, caãno tu̶saroa cõ cawisiojũ̶gorore bairo na etagaro. Cõ pu̶ame cõ capũnaa cu̶tipeere dope bairo rutimasĩẽtĩñamo. Torea bairo dope bairo rutimasĩẽtĩgarãma na cayasipee narẽ caetarijere. 4 Yu̶ yarã, mu̶jãã pu̶ame canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo mu̶jãã baietiya. Bairi mu̶jããrẽ, marĩ Quetiupau̶ cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶ pu̶ame yajari majõcu̶re eta acu̶oricarore bairo mu̶jãã camasĩẽto mu̶jãã eta acu̶oetigaro. 5 Nipetiro mu̶jãã caroa macããjẽrẽ caána ãnirĩ cabusuro macããna u̶mu̶reco macããnarẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña. Carorije macããjẽrẽ caátipairã, ñami canaitĩãrõ macããnarẽ bairo caãna mee marĩ ãniña. 6 Bairi aperã na cabainucũrõrẽ bairo masacatiena cabaicoteetiparã marĩ ãniña. Cacãnirãrẽ bairo baiena, masacatiri caroaro caátiãnicoteparã marĩ ãniña marĩ Quetiupau̶re. 7 Camasã cacãnirã ñamirẽ cãninucũñama. Aperã caeticũmupainucũrã cũ̶ã ñamirẽã eticũmunucũñama. 8 Marĩ pu̶ame roque cabusuro, u̶mu̶reco macããnarẽ bairo caãna ãnirĩ tocãnacãnia caroa macããjẽ jetore caátiãnicotenucũparã marĩ ãniña ti rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye. Dios mena marĩ catũ̶goñatutuarije, marĩ caãmeomaimasĩrĩjẽ jũ̶gori wãtĩrẽ marĩ ẽñotagarã. Soldau ãpõã jutiro mena cũ̶ rupau̶re jãñatori cũ̶ caãnorẽã bairo marĩ cũ̶ã Dios marĩ cũ̶ canetõõpeere caroaro marĩ átiãnicotegarã. 9 Mai, marĩ, cũ̶rẽ catũ̶gou̶sarã pu̶ame, “Roro popiye cabaiparã nigarãma,” ĩrĩ cũ̶ cabesericarã mee marĩ ãniña. Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo jũ̶gori cũ̶ canetõjĩãtiparã majũ roque marĩ ãnijũ̶goyupa. 10 Bairi Jesucristo pu̶ame marĩ yaye wapa jũ̶gori yucu̶pãĩpu̶ riayupi. Cacatirã, o cariacoana nimirãcũ̶ã, cũ̶, Jesucristo cũ̶ cacatinemorĩcãrõrẽã bairo marĩ cũ̶ã cũ̶ jĩcãrõ marĩ cacatiãnipeere bou̶, marĩ riabojayupi. 11 Bairi mu̶jãã cũ̶ã tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo yeri ñuo joroque, yeri tutuarã ãmeo átinemoña. Ãmerẽ tore mu̶jãã caãmeo átiãninucũrõrẽã bairo ãmeo áticõã ninucũña. 12 Yu̶ yarã, apeyera atore bairo mu̶jããrẽ jãã átirotiya: Mu̶jãã watoa capaãna, marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caborore bairo mu̶jããrẽ caquetibu̶ju̶ jũ̶gonucũrãrẽ nu̶cũ̶bu̶gorique mena na ĩñaña. 13 Bairo mu̶jããrẽ caroaro na caju̶átinemorõ jũ̶gori, na ĩroari bu̶tioro na maiña. Tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo asiaricaro mano caroaro yeri ñurã ãnicõã ninucũña. 14 Tunu bairoa, yu̶ yarã, atie cũ̶ãrẽ mu̶jããrẽ jãã átirotiya: Capaagaena, cateeyepairãrẽ tutuaro mena na quetibu̶ju̶ya. Aperã yapapuarãrẽ bairo caãna cũ̶ãrẽ yeri ñuo joroque na ása. Tunu bairoa cayeri tũ̶goñatutuawẽpũ̶ẽna ũna cũ̶ãrẽ caroaro na ju̶átinemoña. Nipetiro camasãrẽ paju̶tiricaro mano caroaro jĩcãrõ tũ̶ni na quetibu̶ju̶ya. 15 Tunu apeyera tũ̶gomasĩña: Ni ũcũ̶ roro mu̶jããrẽ cũ̶ caápata, mu̶jãã pu̶ame cũ̶ã roro cũ̶ átiãmeticõãña. Atore bairo pu̶ame ása: Tocãnacãni jãñurĩpu̶a caroa macããjẽ pu̶amerẽ na átiãmeña. Mu̶jãã majũ cũ̶ã tore bairo átiri, nipetiro camasã cũ̶ãrẽ caroa wãme jetore na átiãninucũña. 16 Tocãnacã rũ̶mu̶a u̶seanirõ caroaro áticõã ninucũña marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caĩñajoro. 17 Di rũ̶mu̶ ru̶saricaro mano tocãnacãnia Diore cũ̶ jẽnicõã ninucũña. 18 “Dios, jãã mena mu̶ ñujãñuña,” qũĩ jẽninucũña, nipetiro mu̶jãã caátiãnierẽ ĩñarĩ yua. Jesucristore catũ̶gou̶sarã ãnirĩ tore bairo mu̶jãã caátiãnipeere boyami Dios. 19 Mu̶jãã yeripu̶ Espíritu Santo jũ̶gori caroa wãme mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ to yasio joroque ãmeo ápericõãña. 20 Tunu bairoa Dios na cũ̶ camasĩõrõ jũ̶gori caquetibu̶ju̶nucũrã yaye quetire tũ̶goteeticõãña. 21 Bairãpu̶a, tũ̶goñamasĩrĩ caroaro tũ̶goña beseya na caquetibu̶ju̶rijere. Caroa wãme na caquetibu̶ju̶rije pu̶amerẽ átiãña. 22 Tocãnacã wãme carorije macããjẽrẽ jãnarĩ tunu átinemoeticõãña. 23 Torecu̶, marĩ Pacu̶ Dios marĩ yeri ñuo joroque caácu̶ pu̶ame caroarã ñe ũnie wapa cũ̶goena mu̶jãã ãnio joroque cũ̶ áparo. Mu̶jãã rupau̶, mu̶jãã yeri, mu̶jãã camasacu̶tiãnie nipetirore caroarã u̶gueri mánarẽ bairo mu̶jãã cũ̶ áparo Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ tunuatíparo jũ̶goye. 24 Mu̶jããrẽ cabesericu̶ cañuu̶ majũ niñami. Bairi nipetiro atiere cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo átimajũcõãgu̶mi. 25 Yu̶ yarã, jãã cũ̶ãrẽ Diopu̶re jãã mu̶jãã jẽnibojanucũwã. 26 Marĩ yarã nipetiro catũ̶gou̶sari majãrẽ caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na bocári tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo jẽninucũña. 27 Bairi marĩ Quetiupau̶ cũ̶ carotiro mena nipetiro marĩ yarã ñubueri majãrẽ mu̶jãã yu̶ jũ̶gobue rotijoya ati carta mena yu̶ caquetibu̶ju̶woatujorijere. 28 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo caroare mu̶jãã cũ̶ jonemoáto mu̶jãã nipetirore. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

2 Tesalonicenses 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶, Silvano, bairi Timoteo menarẽ mu̶jãã yu̶ woajoya tunu ati cartare mu̶jãã ñubueri majã, jãã bairãrẽ bairo caãna Tesalónica macã macããnarẽ. Tunu bairoa mu̶jãã, marĩ Pacu̶ Dios, bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena jĩcãrõrẽ bairo caãnarẽ mu̶jãã quetibu̶ju̶ woajou̶ yu̶ átiya. 2 Caãnijũ̶goro atore bairo mu̶jããrẽ ñiña: Marĩ Pacu̶ Dios, bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena mu̶jããrẽ caroare na jonemoáto. Tunu bairoa caroa yericu̶taje cũ̶ãrẽ na jonemoáto. 3 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, jĩrĩãjãñurõ Dios mena mu̶jãã tũ̶goña tutuanemonucũña. Tunu bairoa tocãnacãũ̶pu̶a mu̶jãã caãmeomairĩjẽ cũ̶ã jĩrĩãjãñurĩ to ãninemo joroque mu̶jãã átiya. Bairi jãã pu̶ame tiere tũ̶goñarĩ, “Mu̶ ñujãñuña jãã mena,” Diore jãã ĩnucũña, tore bairo cajẽninucũpee jããrẽ cañurõ caãno jũ̶gori. 4 Bairi tocãnacãpau̶ macããna ñubueri majã tu̶re etarã, caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ jãã quetibu̶ju̶nucũña. Atore bairo jãã ĩnucũña nipetirore: “Marĩ yarã Tesalónica macã macããna bu̶tioro popiye baimirãcũ̶ã, ‘Ñugaro. Tũ̶goñaenarẽ bairo marĩ tũ̶goñanetõõcõãgarã,’ ĩnucũñama. Bairo ĩrĩ, Jesucristo yaye quetire jãnaena cũ̶ mena tũ̶goñatutuacõã ninucũñama,” jãã ĩ quetibu̶ju̶nucũña nipetirore. 5 Bairo roro popiye baimirãcũ̶ã, canu̶cãrã ãnirĩ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caápárã majũ mu̶jãã ãniña. Dios pu̶ame, “Yu̶tu̶ na caató ñuña,” ĩñami. Mu̶jããrẽ roro caána roquere popiye na baio joroque na átigu̶mi Dios. Bairi noa ũna tiere catũ̶goñarã, “Cariape átiyami Dios,” ĩ masĩñama. 7 Dios pu̶ame popiye mu̶jãã cabairijere mu̶jãã yerijããõ joroque mu̶jãã átigu̶mi. Jãã cũ̶ãrẽ bairoa jãã átigu̶mi, marĩ Quetiupau̶ ati yepapu̶ nemo cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶ caãno. Cũ̶ yarã ángelea catutuarã mena u̶mu̶recóopu̶i peero caũ̶wãmu̶rĩjẽ ũnie watoapu̶ cũ̶ caatí rũ̶mu̶rẽ tore bairo marĩ átigu̶mi. 8 Ti rũ̶mu̶rẽ Diore camasĩẽnarẽ popiye na baio joroque na átigu̶ atígu̶mi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo. Camasã na carorije wapare cũ̶ canetõõrĩqũẽ macããjẽ caroa quetire caboenarẽ popiye na baio joroque na átigu̶ atígu̶mi. 9 Na pu̶ame marĩ Quetiupau̶ mena manigarãma. Bairi cũ̶ catutuarijere, cũ̶ caasiyabatorije cũ̶ãrẽ di rũ̶mu̶ ũno ĩñaetigarãma. Apero nocãrõ cayoaropu̶ cũ̶ carerã ãnirĩ popiye baigarãma tocãnacã rũ̶mu̶a. 10 Jesús nemo cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶ cũ̶ yarã qũĩroagarãma. Nipetiro cũ̶ yaye quetire catũ̶gou̶sarã cũ̶ basapeogarãma. Mu̶jãã, Tesalónica macããna, merẽ mu̶jãã cũ̶ã cũ̶ yaye quetire mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶ro bero, tiere mu̶jãã tũ̶gou̶sawu̶. Bairi mu̶jãã cũ̶ã cũ̶ mu̶jãã basapeogarã ti rũ̶mu̶ caãno. 11 Bairo mu̶jãã caátiparore bairo ĩrã, tocãnacãnia mu̶jããrẽ Diopu̶re jãã jẽnibojanucũña. Atore bairo jãã ĩnucũña: “Tesalónica macã macããna, mu̶ cabesericarã majũ na caãnoi, caroaro átiãnajẽrẽ na joya. Tunu mu̶ caju̶átimasĩrĩjẽ jũ̶gori nipetiro caroaro na caátigarijere na átimasĩ ãmarõ. Jesucristo mena catũ̶goñatutuarã ãnirĩ cũ̶ carotirore bairo na átimasĩpeyocõã ãmarõ,” jãã ĩ jẽnibojanucũña marĩ Pacu̶ Diore. 12 Tore bairo mu̶jãã, Tesalónica macã macããna, caroaro mu̶jãã caátore ĩñarã, camasã nipetiro marĩ Quetiupau̶ Jesucristore qũĩroagarãma. Jesucristo pu̶ame cũ̶ pacu̶, Dios mena mu̶jããrẽ ĩñamaiñami. Bairi cũ̶ pacu̶ cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ãrẽ mu̶jãã ĩroagu̶mi Jesús.

2 Tesalonicenses 2

1 Apeyera tunu yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶nemoña. Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo nemo cũ̶ catunuetapa rũ̶mu̶, marĩrẽ nei acú̶ cũ̶ cabaipeere, cũ̶ mena marĩ caneñapa rũ̶mu̶rẽ mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nemoña: 2 Mu̶jãã catũ̶goña ãninucũrõrẽã bairo tũ̶goñacõã ninucũña. Ape wãmerẽ tũ̶goñamawijiaeticõãña. “Merẽ etaya Jesús cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶,” aperã ricaati na caĩquetibu̶ju̶rijere caãnorẽ bairo tũ̶goeticõãña. Bairi aperã, “Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori jãã ĩña,” o “Aperã camasĩrã na caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori jãã ĩña,” o “Carta mena na caquetibu̶ju̶ro jũ̶gori jãã ĩña,” na caĩata, caãnorẽ bairo na tũ̶goeticõãña. Jĩcããrã, “Pablojãã bairo woatu quetibu̶ju̶joupa,” caĩrã nimirãcũ̶ã, caĩtopairã niñama. 3 Petoaca queti mena tũ̶gomawijiaeticõãña. Bairo pu̶ame baigaro: Marĩ Quetiupau̶ nemo cũ̶ caetapa rũ̶mu̶ jũ̶goye, capããrã majũ Diore cabaibotiori majã nigarãma. Bairo na cabairipau̶a na mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ rorije caátipai cañuecũ̶ majũ buiaetagu̶mi, cabero peero caũ̶petietopu̶ caápáu̶ pu̶ame. 4 Cũ̶ pu̶ame Diore caĩñatei ãnirĩ Dios yaye macããjẽ nipetirije caroa tũ̶goñarĩqũẽrẽ boetigu̶mi. Diore marĩ caĩroarije ũnie cũ̶ãrẽ boetigu̶mi. Templo Dios ya wiipu̶ cũ̶ãrẽ trono quetiupau̶ ruiricaropu̶ jããnumugu̶mi, “Diore bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña,” caĩ ãnirĩ. Tunu bairoa camasãrẽ, “Dios niñami,” na ĩõ joroque na baitogu̶mi. 5 Merẽ mu̶jãã mena ãcũ̶, atorea bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶wu̶. Tiere mu̶jãã masĩrã. 6 Mu̶jãã pu̶ame merẽ mu̶jãã masĩña rorije caátipai tãmurĩ cũ̶ caapériere. “Dios cũ̶ caĩcũrĩcã rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye etabuia masĩẽtĩñami,” mu̶jãã ĩ masĩña. 7 Bairo tãmurĩ cũ̶ caapérimiatacũ̶ãrẽ, merẽ roro camasãrẽ cũ̶ caátipee cõñarõ majũ baiya. Bairi cũ̶rẽ caẽñotau̶ cũ̶ capitiwiyoparo jeto ru̶saya cũ̶ cabuiaetaparo jũ̶goye. 8 Bairo cũ̶ capitiwiyoro bero buiaetagu̶mi rorije caátipai pu̶ame. Bairo cũ̶ cabuiaetamiatacũ̶ãrẽ, marĩ Quetiupau̶ Jesús pu̶ame cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori cũ̶ pajĩãrocacõãgu̶mi. Tunu bairoa nemo cũ̶ caetari rũ̶mu̶ caãno cũ̶ caasiyarije jũ̶gori cũ̶ yasio rocacõãgu̶mi. 9 Mai, Jesús cũ̶rẽ cũ̶ capajĩãparo jũ̶goye, capee camasãrẽ ĩtori átijẽño ĩñogu̶mi rorije caácu̶ pu̶ame. Wãtĩã quetiupau̶, Satanás cũ̶ camasĩõrĩjẽĩ jũ̶gori capee átijẽño ĩñogu̶mi cariape mee macããjẽrẽ. 10 Bairi capee wãme na ĩtomasĩgu̶mi peeropu̶ caápárãrẽ. Na pu̶ame cariape quetibu̶ju̶riquere caboena ãnirĩ, tunu Jesucristo camasã na carorije wapare cũ̶ canetõõrĩqũẽ cũ̶ãrẽ caboena ãnirĩ peeropu̶ caápárã majũ nigarãma. 11 Bairi Dios pu̶ame ricaati na catũ̶gou̶sarije jũ̶gori wãtĩ narẽ cũ̶ caĩtorijere na ẽñotabojaetigu̶mi. 12 Bairo na cabairoi, “Peeropu̶ na yu̶ jogu̶,” na ĩgu̶mi Dios, nipetiro cariape quetibu̶ju̶riquere catũ̶gogaenarẽ, carorije jetore caátijesorã na caãno jũ̶gori. 13 Cabaimiatacũ̶ãrẽ, jãã pu̶ame tocãnacãnia marĩ Pacu̶ Diore, “Mu̶ ñujãñuña jãã mena,” caĩparã jãã ãniña, jãã yarãrẽ bairo caãna Jesucristo cũ̶ camairã mu̶jãã caãno jũ̶gori. Dios pu̶ame mu̶jããrẽ besejũ̶goyupi caãnijũ̶goripau̶pu̶a, cũ̶ yarã cũ̶ canetõõparã mu̶jãã caãniparore bairo ĩ. Tunu bairo cũ̶ yaye queti caãnorẽ bairo cariape quetibu̶ju̶riquere mu̶jãã catũ̶gou̶saro jũ̶gori, cũ̶ Yeri Espíritu Santo pu̶ame cañurã Dios mena jĩcãrõ caãniparã mu̶jãã ãnio joroque mu̶jãã átiyami. 14 Dios camasã na carorije wapare cũ̶ canetõõrĩqũẽ macããjẽ mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶rique mena jũ̶gori mu̶jããrẽ piire bairo mu̶jãã ásupi, cũ̶ canetõõrĩcãrã mu̶jãã caãnijĩãtiparore bairo ĩ. Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena jĩcãrõrẽ bairo nocãrõ caroaro caãnopu̶ mu̶jãã caãnimasĩparore bairo ĩ, tie jũ̶gori piire bairo mu̶jãã ásupi mu̶jãã cũ̶ãrẽ. 15 Bairi yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, Dios yaye quetire tũ̶goña jãnaeticõãña. Caroaro átiãnajẽ ũnie jetore áticõãña. Mu̶jããtu̶ ãna, mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶riquere masiritieticõãña. Tunu bairoa mu̶jããrẽ jãã cawoatuquetibu̶ju̶jorique cũ̶ãrẽ masiritieticõãña. 16 Bairi yua, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo, marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ã marĩrẽ ĩñamairĩ marĩ beseyupi. Bairo marĩ beseri popiye cabairicarã marĩ caãno jũ̶gori caroa yericu̶taje capetietiere marĩ joyupi. Nipetiri wãme caroaro marĩ cũ̶ caátigariquere caãnorẽ bairo caroaro marĩ cacotemasĩpee cũ̶ãrẽ marĩ joyupi. 17 Tore bairo mu̶jãã joyupi, yeri tutuaro mena mu̶jãã ãnimasĩõ joroque ĩ. Tunu bairo caroaro átiãnajẽ jetore mu̶jãã átiãnimasĩõ joroque ĩ, mu̶jãã joyupi. Bairo caãna ãnirĩ mu̶jãã cabu̶su̶rije tocãnacã wãme caroa jetore mu̶jãã ĩ masĩgarã. Mu̶jãã caátie cũ̶ã caroa jeto nigaro.

2 Tesalonicenses 3

1 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, catu̶sari wãme mu̶jããrẽ ñiña: Jãã cũ̶ãrẽ Diopu̶re jãã mu̶jãã cajẽnibojaro jãã boya. Tãmurĩ marĩ Quetiupau̶ yaye queti nipetiropu̶ cajesanu̶cãpetiparore bairo ĩrã, jããrẽ mu̶jãã jẽnibojagarã. Tunu bairoa nipetiro camasã tiere tũ̶gorã, na caĩroaparore bairo ĩrã mu̶jãã jẽnibojagarã. Mu̶jãã, Jesucristo yaye quetire mu̶jãã caĩroajũ̶goricarorea bairo na cũ̶ã na caĩroapeere jãã boya. 2 Tunu ati yepapu̶ rorije caána, bairi ricaati catũ̶goñanucũrã cũ̶ã niñama. Na ũna Dios mena tũ̶goñatutuaetiyama. Bairi na ũna jããrẽ roro na caátigaro, Dios cũ̶ caẽñotaparore bairo ĩrã, jããrẽ mu̶jãã jẽnibojagarã Diopu̶re. 3 Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame cariape caácu̶ niñami. Bairi mu̶jãã ju̶átigu̶mi cũ̶ yaye quetire mu̶jãã catũ̶goñajãnaetiparore bairo ĩ. Roro wãtĩ jũ̶gori mu̶jãã cabainucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã ẽñotabojagu̶mi. 4 Bairi mu̶jãã, Jesucristore catũ̶gou̶sarã ãnirĩ, “Marĩ caátirotiricarore bairo átinucũñama. Bairo jeto áticõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a,” jãã ĩ tũ̶goñatutuacõãña mu̶jãã caátiãnierẽ. 5 Bairi marĩ Quetiupau̶ pu̶ame, Dios mu̶jããrẽ cũ̶ camainucũrõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã ãmeo maimasĩõ joroque cũ̶ áparo. Tunu bairoa popiye cabairã mu̶jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, Jesucristo cũ̶ canu̶cãmasĩrĩcãrõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã tũ̶goñaenarẽ bairo tiere mu̶jãã tũ̶goñanetõmasĩõ joroque cũ̶ áparo. 6 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ catutuarije mena atore bairo jãã átirotiya mu̶jããrẽ: Ni ũcũ̶ capaagaecu̶ menarẽ bapacu̶pericõãña. “Dios yau̶ yu̶ ãniña,” caĩ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, jãã caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ cũ̶ catũ̶gou̶sagaeticõãta, cũ̶ mena ãmerĩcõãña. 7 Mu̶jãã mena ãna, jãã caátajere caĩñarĩcãrã ãnirĩ merẽ mu̶jãã masĩña caroaro paari mu̶jãã caátiãnipeere. Mu̶jãã mena ãna, paaena jãã ãmewũ̶. 8 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ u̶gariquere wapatiena, jãã u̶gaepu̶. Wapatiri jeto jãã u̶ganucũwũ̶. Ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶rẽ patowãcõgaena, ñamii, u̶mu̶recóo jãã paawu̶. 9 Jãã cabuerije wapa mu̶jãã yaye u̶gariquere cajẽnimasĩparã nimirãcũ̶ã, mu̶jããrẽ jãã jẽnipato wãcõẽpũ̶. Caroaro jãã paaĩñowũ̶, jãã caátiere mu̶jãã caĩñacõparore bairo ĩrã. 10 Mu̶jãã mena ãna, atore bairo mu̶jããrẽ jãã ĩ quetibu̶ju̶cũwũ̶: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ capaagaecu̶ u̶garique cũ̶ãrẽ cũ̶ u̶gaeticõãto,” jãã ĩ cũwũ̶. 11 Bairo jãã caĩrĩqũẽ caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jããtu̶ caatíatana atore bairo jãã ĩnucũñama: “Tesalónica macããna jĩcããrã paaena ãninucũñama. Ñerẽ caáperã ãnirĩ aperã tu̶ripu̶ patowãcõ ñesẽãnucũñama,” jãã ĩ quetibu̶ju̶nucũñama. 12 Bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ carotimasĩrĩjẽ mena atore bairo na ũna capaagaenarẽ jãã ĩña: Caroaro paaya mu̶jãã cũ̶ã, mu̶jãã cabopacarijere mu̶jãã cawapata ãnimasĩparore bairo ĩrã. 13 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ átiju̶tiri jãnaeticõãña. 14 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ati carta mena mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶rijere cũ̶ catũ̶gou̶saeticõãta, roro cũ̶ caátiere ĩñaposeroya. Cũ̶ mena bapacu̶pericõãña, roro cũ̶ cabairijere tũ̶goñabobori cũ̶ yeri cũ̶ catũ̶goñawasoaparore bairo joroque ĩrã. 15 Bairãpu̶a, mu̶jãã pesure bairo qũĩñaeticõãña. Mu̶jãã baire bairo caãcũ̶ cũ̶ caãnoi, caroaro mena cũ̶ beyoya. 16 Marĩ Quetiupau̶ caroa yeri cu̶tajere cajoãninucũũ̶ pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a noo mu̶jãã caãno cãrõrẽ caroa yericu̶taje, tocãnacã wãmerẽ cũ̶ jonemoáto. Mu̶jãã nipetiro mena cũ̶ ãmarõ marĩ Quetiupau̶ Jesús. 17 Yu̶, Pablo, atie yu̶ cañurotijorijere yu̶ majũpu̶a woatujou̶ yu̶ átiya. Atore bairo jeto yu̶ átinucũña nipetirije camasãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶woajonucũrĩ cartaarire. 18 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo caroare cũ̶ jonemoáto mu̶jãã nipetirore. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

1 Timoteo 1

1 Yu̶, Pablo, Jesucristo yau̶, apóstol majũ yu̶ ãniña. Dios marĩ carorije wapare canetõrĩcũ̶ pu̶ame marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena cũ̶ yaye quetire cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ yu̶ ãniña. Bairi marĩ pu̶ame Jesucristo mena cariapea catũ̶goñatutuarã marĩ ãnicõã ninucũña cabero marĩ cũ̶ caátipee jũ̶gori. 2 Timoteo, mu̶rẽ ati cartare mu̶ quetibu̶ju̶ woajou̶ yu̶ átiya. Mu̶ pu̶ame yu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶ mu̶ ãniña, yu̶ caquetibu̶ju̶riquere tũ̶gou̶sari bero yu̶rea bairo Jesucristo mena mu̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori. Bairi marĩ Pacu̶ Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caroare mu̶ cũ̶ jonemoáto. Caroaro ãmeo maimasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ mu̶ cũ̶ jonemoáto. Tunu bairoa caroaro yerijõrõ ãnajẽ cu̶taje cũ̶ãrẽ cũ̶ jonemoáto mu̶rẽ. 3 Mai, Macedonia yepapu̶ yu̶ caápáro jũ̶goye, Efeso macãpu̶ mu̶rẽ yu̶ tuarotiwu̶. Bairo mu̶rẽ topu̶ tuarotiri, atore bairo mu̶ ñiwũ̶: “Yu̶ yau̶, Timoteo, ato Efesopu̶a mu̶ tuawa mai. To Efeso macããna jĩcããrã ricaati caquetibu̶ju̶nucũrãrẽ caroaro na mu̶ beyowa,” mu̶ ñicũwũ̶. 4 “Tunu bairoa apeye quetibu̶ju̶rique, na ñicũ̶jãã ãnana na caátiãnajẽ na cajãnagaetie cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶nemoeticõãto tocãrõã,” ñiwũ̶. “Tiere na catũ̶gou̶saetiparore bairo ĩ, na mu̶ quetibu̶ju̶wa ricaati cabueri majãrẽ,” mu̶ ñiwũ̶. Tie quetibu̶ju̶rique pu̶ame ãmeo bu̶su̶rique netõrĩcãrõrẽ bairo jeto caátie ninucũña. Tie ũnie buerique cañuetie niña. Bairi tie pu̶ame tũ̶goñatutuarique mena nemojãñurõ Dios marĩ cũ̶ caátigajũ̶goriquere tũ̶gou̶sa masĩã manio joroque caátie niña. 5 Mai, yu̶ pu̶ame atore bairo bori, tore bairo mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ roticũwũ̶ to Efeso macããnarẽ: “Ti macã macããna tocãnacãũ̶pu̶a caroaro yeri ñurĩqũẽ Dios cũ̶ cajorije mena na ãmeo maiáto. Caroa wãme na tũ̶goñarĩqũẽ cu̶paro. Tunu bairoa cariapea jĩcãrõ tũ̶ni ĩtoricaro mano Dios mena na tũ̶goñatutuáto,” ñi tũ̶goñajũ̶gowu̶. 6 Bairo yu̶ caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, jĩcããrã to macããna tũ̶gomawijiacoayama. Bairo tũ̶gomawijiari yua, ñerẽ átiri mee tie jetore ãmeo bu̶su̶rique netõcõã ninucũñama. 7 Tunu bairoa Dios camasãrẽ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ cajũ̶gobueri majã majũ niganucũñama, na majũã na caátirotirijere catũ̶gojĩãtiena nimirãcũ̶ã yua. Tunu bairoa, “Jĩcãrõ tũ̶ni majũ buerã jãã átiya,” caĩrã nimirãcũ̶ã, na cabuerije cũ̶ãrẽ tũ̶gomasĩẽtĩnucũñama. 8 Bairãpu̶a marĩ masĩña: Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ caroa cañurĩjẽ ãno baiya, tie carotigajũ̶goricarore bairo jĩcãrõ tũ̶ni marĩ caápata. 9 Bairi tocãnacã wãme roticũrĩqũẽ caátiãnierẽ marĩ tũ̶goñanemoto. Caroaro camasã caátiãni majãrẽ popiye na tãmu̶o joroque na áperiya. Carorã roquere torea bairo átimasĩña. Ati wãme rorije caána roquere popiye na tãmu̶o joroque na átiya roticũrĩqũẽ: Roro caasiapairã, roro cabaibotiopairã, cañuena, carorije macããjẽrẽ caána, Diore boetiri Dios yaye bueriquere canu̶cũ̶bu̶goena, na pacu̶, na paco cũ̶ãrẽ capajĩãrepairã, aperã capajĩãrĩ majã ũnarẽ popiye na baio joroque caátie niña. 10 Tunu bairoa roro na rupau̶ macããjẽ mena caũ̶mu̶a o carõmia cũ̶ã caátiepepairã, caũ̶mu̶a carõmio mena átato ũnorẽã, na majũã roro caána, carõmia cũ̶ã torea bairo na rupau̶ mena roro caátiepepairã, aperã camasãrẽ cajerutinucũrã, caĩtopairã, aperã, “Caãnorẽ bairo Dios mena jãã ĩña,” mu̶nana Dios cũ̶ caĩñajoro caĩrã, na, nipetirore popiye na baio joroque na átimasĩña Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶ame. Bairo pu̶ame roque ĩgu̶ ñiña: Nipetiro camasã cañurĩjẽ Dios yaye quetibu̶ju̶rique macããjẽ nipetirijere caboena popiye na baio joroque ĩ cũñupĩ Dios tie roticũrĩqũẽrẽ marĩ ñicũ̶jãã ãnana mena. Roro na caátiãnierẽ na masĩáto ĩ, tiere cũñupĩ Dios. 11 Yu̶ yau̶, atie caroa cañurĩjẽ buerique pu̶ame Dios yaye macããjẽ queti camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ queti majũ niña. Bairi Dios pu̶ame nocãrõ cañuu̶ majũ ãnirĩ tie cũ̶ yaye quetire yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ nipetiro camasãrẽ. 12 Marĩ Quetiupau̶, Jesucristo pu̶ame nocãrõ tũ̶goñatutuariquere yu̶ jowĩ, cũ̶ carotirore bairo yu̶ átio joroque ĩ. Bairo yu̶ átiri, cũ̶ yaye quetire yu̶ quetibu̶ju̶ roticũwĩ. Bairo tiere tũ̶goñarĩ yu̶ pu̶ame bu̶tioro, “Yu̶ mena mu̶ ñumajũcõãña,” cũ̶ ñi basapeonucũña yua. 13 Tũ̶goñijate mai, cajũ̶goyepu̶re Jesucristo yaye macããjẽrẽ roro ñi boyetiepenucũwũ̶. Bairo roro ĩ boyetieperi yua, cũ̶ yaye quetire catũ̶gou̶sarã cũ̶ãrẽ roro popiye na baio joroque na yu̶ átiepenucũwũ̶. Bairo caácu̶ yu̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame bu̶tioro ñiñamaiñupĩ. Mai, yu̶ pu̶ame Jesucristore camasĩẽcũ̶ majũ yu̶ ãmu̶. Torecu̶, roro yu̶ caátaje cũ̶ãrẽ, “Carorije ãno,” ñi masĩẽpũ̶ mai. 14 Bairo nocãrõ majũ yu̶re caĩñamai ãnirĩ, nocãrõ pairo cũ̶ yaye macããjẽ caroare yu̶ jowĩ. Bairo yu̶ jori, cũ̶ mena jĩcãrõ tũ̶ni tũ̶goñatutuamasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ yu̶ jowĩ. Tunu bairoa Jesucristo jũ̶gori Diore nocãrõ marĩ camaimasĩnucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ yu̶ jowĩ. 15 Apeyera atie Jesucristo yaye queti yu̶ caquetibu̶ju̶pee caãnorẽ bairo cariape niña. Tiere nipetiro camasã ati u̶mu̶recóo macããna na camasĩpee niña: Jesucristo pu̶ame ati u̶mu̶recóopu̶re asúpi, nipetiro roro na caátie wapa cabuicu̶narẽ na netõũ̶ acú̶. Mai, yu̶ roque roro majũ, carorije yu̶ caátaje jũ̶gori cawapacu̶cu̶ majũ yu̶ ãnimiwũ̶ aperã netõjãñurõ. 16 Tore bairo roro majũ carorije cawapacu̶cu̶ yu̶ caãno jũ̶gori, Dios pu̶ame bu̶tioro ñiñamaiñupĩ. Tore bairo ñiñamaiñupĩ Dios, cũ̶ macũ̶ Jesucristo pu̶ame nipetirije camasã mena cũ̶ caátigarijere yu̶ mena jũ̶gori cũ̶ caáti ĩñomasĩparore bairo ĩ. Torecu̶, yu̶ pu̶ame yua, aperã carorije caátipairã cũ̶ã yu̶ cabairijere masĩrĩ, Jesucristore tũ̶gou̶sari yeri capetietie na cacũ̶gojĩãtipeere ĩ, tore bairo yu̶ ámi Dios. 17 Bairi yu̶ yau̶ Timoteo, qũĩroari cũ̶ marĩ basapeoto Diore: ¡Bairi marĩ Quetiupau̶ Rey majũrẽ cũ̶ catutuarije tocãnacã rũ̶mu̶a to ãnicõã ninucũáto! To petieticõãto marĩ Quetiupau̶ caãnicõãninucũũ̶ yaye. ¡Di rũ̶mu̶ ũno cariaecu̶, caĩñabócamácũ̶, jĩcãũ̶ã Dios caãcũ̶ tocãnacã rũ̶mu̶a cũ̶ ãnicõã ninucũáto! Bairoa to baiáto. 18 Timoteo, yu̶ yau̶, yu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶, atiere mu̶ yu̶ átiroticũña. Tiere caroaro tũ̶gopeoya: Caroaro tũ̶goñatutuarique mena camasãrẽ na jũ̶goátiãña. Caroa macããjẽrẽ tũ̶goñarĩqũẽcu̶sa. Tirũ̶mu̶pu̶ macããna marĩ yarã Dios cũ̶ camasĩõrõ jũ̶gori, mu̶, caroaro mu̶ caátipeere na caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo caroaro jeto áticõãña. Jesucristo mena tocãnacã rũ̶mu̶a tũ̶goñatutuacõã ninucũña. Aperã jĩcããrã Jesucristo cũ̶ carotirore bairo jĩcãrõ tũ̶ni átimasĩẽtĩrĩ, cũ̶ mena na catũ̶goñatutuarijere jãnacõãñupã. 20 Tore bairo tãmu̶oñupã Himeneo, apei Alejandro mena. Roro Diore na cabotiorije jũ̶gori tore bairo baiyupa. Bairi narẽ yu̶ pu̶ame na masacatiáto ĩ, “Mai, wãtĩ narẽ roro cũ̶ caátigaro cãrõ roro na cũ̶ áticõãmarõ,” ñi cũwũ̶. Tocãrõã yua, Diore roro qũĩ boyetiepeetigarãma.

1 Timoteo 2

1 Yu̶ yau̶, apeyera atore bairo mu̶ yu̶ átirotiya ñubueri majã mena: Mu̶jãã pu̶ame nipetiro ati u̶mu̶recóo macããna cabopacarãrẽ Diopu̶re na jẽnibojanucũña. Bu̶tioro Diore cũ̶ jẽniña, nipetiro ati u̶mu̶recóo macããnarẽ cũ̶ caĩñamainemoparore bairo ĩrã. Bairo cũ̶ mu̶jãã cajẽnirĩjẽrẽ caroaro mu̶jãã cũ̶ cayu̶bojarije jũ̶gori tocãnacã rũ̶mu̶a, “Jãã mena mu̶ ñumajũcõãña,” qũĩ basapeonucũña. 2 Marĩ caãni yepa quetiuparã cũ̶ãrẽ Diopu̶re bu̶tioro na jẽnibojarotiya. Tunu bairoa caroaro marĩ caãnipeere carotimasĩrã cũ̶ãrẽ bu̶tioro Diopu̶re na jẽnibojaya. Bairo Diopu̶re marĩ cajẽnibojaata, ñe ũnie mano u̶seanirõ yerijõrõ marĩ ãnicõãgarã marĩ Quetiuparã mena yua. Bairo caroaro marĩ caãmata, Dios cũ̶ãrẽ cũ̶ nu̶cũ̶bu̶gori cũ̶ caborore bairo jeto tocãnacã wãmerẽ marĩ átiãnimasĩgarã. 3 Tore bairo marĩ caátiãnie ñujãñuña. Bairo marĩ caátiãnierẽ Dios marĩrẽ canetõpau̶ cũ̶ã caroaro ĩñajeso jãñuñami. 4 Dios pu̶ame nipetiro ati u̶mu̶recóo macããna na carorije wapare na canetõpetiro boyami. Bairo bori, nipetiro cariape macããjẽ cũ̶ yaye quetibu̶ju̶riquere marĩ camasĩrõ boyami. 5 Merẽ marĩ masĩña: Jĩcãũ̶ã niñami Dios. Tunu bairoa caũ̶mu̶ jĩcãũ̶ã niñami nipetiro ati u̶mu̶recóo macããnarẽ Dios mena caroaro na ãnimasĩõ joroque caácu̶. Cũ̶ã, Jesucristo wãmecu̶tiyami. 6 Mai, Jesucristo pu̶ame ẽñotaricaro mano cũ̶ majũã yucu̶pãĩpu̶ papuatuecori riayupi, marĩ carorije wapare nipetiro marĩ netõmasĩõ joroque ĩ. Bairi tie quetire ãmerẽ yua, cũ̶ caquetibu̶ju̶garica yu̶tea caetaro marĩ masĩõũ̶ átiyami. 7 Cũ̶ pu̶ame yu̶re cũ̶ yaye quetire caquetibu̶ju̶bojau̶, cũ̶ yau̶ apóstol majũ yu̶ cũwĩ. Bairo yu̶ cũrĩ yua, cũ̶ yaye queti tũ̶goñatutuarique macããjẽ, cariape quetire yu̶ quetibu̶ju̶ rotijowĩ nipetiro judío majã caãmerãrẽ. Atie mu̶jãã yu̶ caĩrĩjẽ cariape niña. Dios cũ̶ majũpu̶a yu̶ quetibu̶ju̶ roticũwĩ. Mu̶jããrẽ ñitoetiya tie mena. 8 Bairi yu̶ yau̶, nipetiro caũ̶mu̶a ñubueri majã Diopu̶re na jẽniáto noo na caãnipau̶pu̶ cãrõ. Caroarã na yeripu̶ ãnirĩ Dios cũ̶ caĩñajoro na wãmorĩ mena ñumu̶gõrĩ cũ̶ na basapeoáto. Tunu bairoa na majũ ãmeo asiari, roro ãmeo bu̶su̶rique netõpairique mano Diore na basapeoáto. 9 Tunu apeyera carõmia cũ̶ã caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na jutii jãñaáto. Caroaro nu̶cũ̶bu̶goroa, baibotioricaro mano na ãnajẽ cu̶paro. Carõmia na rupau̶re wãmagarã, netõnu̶cãrõ majũ na wãmagaeticõãto. Na poa cũ̶ãrẽ netõnu̶cãrĩ wãme majũ na wu̶gapeoeticõãto. Oro, o perla wẽẽrĩ ũnie mena na bu̶sa epeeticõãto. Jutii cawapapaca ũnie cũ̶ãrẽ netõrõ na jãñagaeticõãto carõmia. 10 Caroaro carõmia na cajãñarĩqũẽ cu̶tie jũ̶gori nipetiro camasã narẽ na camasĩparo ũnorẽã, caroaro na caátiãnie jũ̶gori pu̶ame roque, “Dios yarã rõmirĩ cañurã niñama,” camasã na na caĩ ĩñapee pu̶ame ñuña. 11 Tunu bairoa carõmia bu̶su̶ricaro mano caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na tũ̶goáto ñubueri majã quetiuparã na caquetibu̶ju̶rijere. Na bu̶su̶rotieticõãña mu̶jãã caneñarõpu̶re carõmiarẽ. 12 Carõmia pu̶ame nipetiro camasã na caneñarõpu̶ na cũ̶ã na caquetibu̶ju̶jũ̶goro yu̶ boetiya. Tunu bairoa caũ̶mu̶a netõrõ carõmia na cabairo yu̶ boetiya. Bu̶su̶ecoa, na caquetibu̶ju̶ro carõmio cõ catũ̶gocõãno yu̶ boya mu̶jãã caneñanucũrõpu̶re. 13 Merẽ marĩ masĩña caãnijũ̶goropu̶ cabairiquere: Dios caãnijũ̶goro caũ̶mu̶rẽ cũ̶ qũẽnojũ̶goyupi Adán marĩ ñicũ̶ ãnacũ̶rẽ. Carõmio meerẽ qũẽnojũ̶goyupi. Adárẽ qũẽnorĩ beropu̶ roque, carõmio Evare cõ qũẽnoñupĩ Dios. 14 Tunu bairoa Adán mee roro ĩtoecojũ̶goyupi wãtĩrẽ. Carõmio, Eva roque wãtĩrẽ roro ĩtoecori carorije macããjẽrẽ tãmu̶o jũ̶goyupo. 15 Bairo cõ caĩtoecoro bero, roro popiye catãmu̶opao Dios cũ̶ cacũrĩcõ nimiocũ̶ã, nipetirije carõmio cõ caátipee Dios cũ̶ cacũrĩqũẽrẽ cõ caátipeyoata, roro cõ caátaje wapare netõmasĩgomo. Tunu bairoa caroaro nu̶cũ̶bu̶goro Dios mena tũ̶goñatutuari, caroaro ãmeo mairĩ camasãrẽ cõ caju̶átinemoata, cõ netõgu̶mi Dios. Caroarã, ñe ũnie na rupau̶pu̶ carorije wapa cũ̶goena na caãnimasĩata, na netõgu̶mi Dios carõmiarẽ.

1 Timoteo 3

1 Timoteo, apeyera ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caũ̶mu̶, “Ñubueri majãrẽ cajũ̶gobuei majũ yu̶ ãnigaya,” cariape cũ̶ yeripu̶ cũ̶ caĩtũ̶goñaata, ñujãñuña. Tie tũ̶goñarĩqũẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rorea bairo cariape niña. Caroa paarique niña. 2 Bairãpu̶a, caroarã camasã cañurã jĩcãrõ tũ̶ni caána jetore, na ũna jũ̶gobueri majãrẽ na marĩ boya. Tocãnacãũ̶pu̶a jĩcãõ jeto canu̶mocu̶narẽ na marĩ boya. Tunu bairoa caroaro ãnajẽ cu̶tajere masĩrĩ majã, nu̶cũ̶bu̶goricarã ũnarẽ na marĩ boya. Apero macããna etari majã cũ̶ãrẽ cotericaro mano caroaro mena na bocári na ya wiipu̶ caqũẽnomasĩrã ũnarẽ na marĩ boya. Tunu bairoa ñubueri majã cũ̶ãrẽ caroaro uwiricaro mano caquetibu̶ju̶ ãmoqũẽ masĩrĩcãrãrẽ na marĩ boya. 3 Caeticũmupairã, caãmeoqũẽpairã ũnarẽ na marĩ boetiya. Caroarã cañurã, canu̶cũ̶bu̶jarã, dinero cũ̶ãrẽ bu̶tioro majũ caĩroaena ũnarẽ na marĩ boya. 4 Tunu bairoa na nu̶mo, na pũnaa jĩcã wii macããnarẽ caroaro cajũ̶goãni ĩñanu̶nu̶je masĩrãrẽ marĩ boya. Bairo cajũ̶goãnimasĩrã ãnirĩ na pũnaa cũ̶ãrẽ caroaro beyori carorije ĩẽna, nu̶cũ̶bu̶gori majã, masĩyu̶ju̶rã cajũ̶goãna ũnarẽ na marĩ boya. 5 Na nu̶mo, na pũnaa jĩcã wii macããnarẽ caroaro na cajũ̶go ãnimasĩẽtĩcõãta, ¿dope bairo caroaro jĩcãrõ tũ̶ni Dios ya poa macããnarẽ na qũẽnomasĩbujiocu̶ti? Na ũna caroaro qũẽnomasĩẽnama. Bairi na ũnarẽ marĩ boetiya. 6 Torecu̶ yu̶ yau̶, Timoteo, ñubueri majã quetiupau̶ caãnipau̶ ũcũ̶ pu̶ame Jesucristore cawãma tũ̶gou̶sajũ̶gou̶ ũcũ̶ mee cũ̶ ãmarõ. Yoaro merẽ Jesucristore camasĩnetõrĩcũ̶ ũcũ̶rẽ beserotiya. Jesucristore cawãma tũ̶gojũ̶gou̶ cũ̶ caãmata, ape watoara roro tũ̶goñarĩqũẽ wasoari, Diore cabaibotiou̶re bairo tuabujiou̶mi. Tore bairo roro tũ̶goñarĩqũẽ wasoari, wãtĩ cũ̶ã roro cawapa cũ̶gou̶re bairo tuajũ̶goyupi. 7 Bairi ñubueri majãrẽ cajũ̶gobuenucũpau̶ pu̶ame ñubueri majã, bairi ñubueri majã mee cũ̶ã na canu̶cũ̶bu̶gou̶ ũcũ̶rẽ marĩ boya. Bairo ñubueri majã mee cũ̶ã na caĩroaena na caãmata, nipetiro camasã na bu̶su̶pai cotebujiorãma. Bairo na bu̶su̶pai coteri yua, wãtĩ cũ̶ carotiro jũ̶gori rori wãme na ĩtoepebujiorãma Dios yayere caboena pu̶ame. 8 Torea bairo caroarãrẽ na marĩ boya ñubueri majãrẽ caju̶áti majã diáconoa cũ̶ãrẽ. Camasã cañurã, aperã camasã na canu̶cũ̶bu̶gorã, rorije caĩbu̶su̶ena ũnarẽ marĩ boya. Eticũmu pairique ũnierẽ caboena, roro camasãrẽ átiri cawapata painucũrã ũna cũ̶ãrẽ na marĩ boetiya. 9 Cariape macããjẽ Dios ãmerẽ marĩ cũ̶ camasĩõrĩjẽrẽ caroaro catũ̶gou̶sarã, ricaati roro catũ̶goñarĩqũẽ cu̶perãrẽ na marĩ boya. Tie cariape macããjẽ quetirea marĩ cũ̶ã marĩ tũ̶gou̶sanucũña. 10 Bairãpu̶a, ñubueri majãrẽ caju̶áti majãrẽ bairo na cajããparo jũ̶goye, jĩcã wãmerẽ na áticõñarotiya, na capaamasĩrĩjẽrẽ na ĩñagarã. Cabero yua, caroaro ñe ũnie ru̶saeto jĩcãrõ tũ̶ni na caátijĩãtimasĩata, tocãrõã ñubueri majãrẽ caju̶áti majã diáconorẽ bairo na jõña. 11 Torea bairo na nu̶moa cũ̶ã caroaro na caãnajẽcu̶to ñuña. Camasã na canu̶cũ̶bu̶gorã carorije ocayojaye bu̶su̶pairique ũnie mána na ãmarõ na nu̶moa cũ̶ã. Tunu bairoa nu̶cũ̶bu̶gorã nipetiro na cabu̶su̶ri wãmerẽã bairo jĩcãrõ tũ̶ni caána ũna rõmirĩ na ãmarõ. 12 Jĩcãũ̶ diácono caãnigau̶ pu̶ame jĩcãõã cũ̶ canu̶mocu̶to ñuña. Cũ̶ nu̶mo, cũ̶ pũnaa jĩcã wii macããna cũ̶ãrẽ caroaro cajũ̶goãni ĩñanu̶nu̶je masĩ ũcũ̶ ñuñami diácono cajããpau̶ pu̶ame. 13 Bairi noa ũna ñubueri majãrẽ caju̶áti majã diáconoa caroaro camasã mena capaamasĩrã pu̶ame nipetiro camasãrẽ na ĩroaecomasĩñama. Bairo caroaro camasã na na caĩroaro jũ̶gori diáconoa cũ̶ã tũ̶goña uwiricaro mano nemojãñurõ Jesucristo yaye queti, cũ̶ mena tũ̶goñatutuariquere na quetibu̶ju̶ masĩgarãma. 14 Yu̶ yau̶, Timoteo, baipu̶a tãmurĩã mu̶rẽ ñiñau̶ águ̶. Bairi atiere cajũ̶goye mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya. 15 Ape watoara tãmurĩã mu̶ tu̶pu̶re yu̶ caetatimaepata, merẽ nipetiro Dios ya poa macããna caroaro na caátiãnimasĩpee ũnierẽ mu̶ camasĩparore bairo ĩ, mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya. Bairi mu̶ pu̶ame merẽ tiere camasĩ ãnirĩ ñubueri majã quetiuparã caãniparãrẽ mu̶ majũã na mu̶ besemasĩgu̶. Merẽ mu̶ masĩña: Dios caãnicõãninucũũ̶ ya poa macããna cũ̶ yaye cariape macããjẽ quetire ĩroari nemojãñurõ camasãrẽ caquetibu̶ju̶netõcõã ninucũrã majũ ñiñama. 16 Cariape merẽ pu̶gani cãrõ tũ̶goñarĩcãrõ mano atore bairo marĩ masĩña. Camasã na camasĩẽtãjẽ Dios yaye buerique nocãrõ caãnimajũrĩjẽ niña: Jesucristo ati yepapu̶re etau̶, marĩrẽ bairo ati rupau̶ mena ñajãwasoari etayupi. Bairo ati rupau̶ nimicũ̶ã, Espíritu Santo mena cayericu̶cu̶ ãnirĩ ñe ũnie cawapa cũ̶goecu̶ majũ tuayupi Dios cũ̶ caĩñajoro. Bairo cũ̶ caãno tunu u̶mu̶recóo macããna Dios cũ̶ caqũẽnorĩcãrã ángelea majãrẽ caju̶átiecoricu̶ majũ ãñupĩ. Bairi tie quetire catũ̶gou̶saricarã tocãnacã camasã poari na quetibu̶ju̶yupa tie quetire. Tie quetire tũ̶gori nipetiropu̶ ati u̶mu̶recóo macããna jĩcããrã cariape tũ̶gou̶sayupa camasã. Tunu bairoa Jesucristore Dios pu̶ame cũ̶ neásúpi cũ̶ ya pau̶ nocãrõ caroaro caãnopu̶ tunu. Merẽ atiere cariape marĩ masĩña. Cabu̶goro macããjẽ quetibu̶ju̶rique mee niña.

1 Timoteo 4

1 Timoteo, apeyera atore bairo cariapea marĩ masĩõñami Espíritu Santo. Ati u̶mu̶recóo caãnitu̶sari yu̶tea caãno jĩcããrã camasã tocãrõã Jesucristore cũ̶ tũ̶gou̶sajãnarĩ cũ̶ mena tũ̶goñatutua jãnagarãma. Caĩtopairã, wãtĩ yeri pũna jũ̶gori ricaati na caquetibu̶ju̶rije mena caquetibu̶ju̶rã pu̶amerẽ na tũ̶gou̶sajũ̶gogarãma. 2 Camasã pu̶ame na, catũ̶gomasĩẽna, caĩtopairãrẽ na tũ̶gou̶sagarãma. Na ũnarẽ na catũ̶goñarĩjẽpu̶ nicõãña roro na caátiãnigarije. Bairi di rũ̶mu̶ ũno carorijere ju̶tiricaro mano ĩtogarãma camasãrẽ caĩtopairi majã yua. 3 Na, caĩtopairã pu̶ame wãmo jiyarotietinucũñama camasãrẽ. Tunu bairoa u̶garique cũ̶ãrẽ jĩcã wãmerĩ u̶garotietinucũñama. Dios yarã, cariape quetire camasĩrã nipetiri wãme u̶garique na cau̶gapee cũ̶ cacũrĩqũẽrẽ u̶garã, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” ĩrĩ na cau̶gamasĩrĩjẽ caãnimiatacũ̶ãrẽ, tore bairo ĩ quetibu̶ju̶nucũñama caĩtopairã. 4 Nipetiri wãme u̶garique Dios cũ̶ cacũrĩqũẽ caroa jeto niña. Bairi nipetirije u̶gariquere teena, “Dios, jãã mena mu̶ ñujãñuña,” ĩrĩ marĩ cau̶gaata, ñujãñuña. 5 Dios cũ̶ caĩquetibu̶ju̶cũrĩcãrõrẽã bairo marĩ cau̶gapee u̶gariquere marĩ cajẽnipeorije jũ̶gori caroa cañurĩjẽ majũ tuacõãña. 6 Atie nipetirije mu̶ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro jĩcãrõ tũ̶ni to macããnarẽ na mu̶ caquetibu̶ju̶ata, caroaro cariape Jesucristo cũ̶ carotirore bairo caácu̶ majũ mu̶ tuagu̶. Tunu bairoa caroa macããjẽ quetire jãnaecũ̶ã, nemojãñurõ Dios mena tũ̶goñatutuanemorĩqũẽrẽ mu̶ caátiãnimasĩ jũ̶goata, caroaro cariape Jesucristo cũ̶ carotirore caácu̶ majũ mu̶ tuagu̶. 7 Mu̶ roque Timoteo quetibu̶ju̶rique carorije catũ̶gomasĩã manie macããjẽrẽ tũ̶gopeoeticõãña. Tocãnacã rũ̶mu̶a Dios cũ̶ caborore bairo mu̶ caátiãnipee caãno cãrõrẽ átinemojũ̶goyecu̶ti ãnajẽ jetore átiãninucũña. 8 Marĩ rupau̶re qũẽnorã, tocãnacã rũ̶mu̶a maijũ̶gorique mena marĩ caqũẽnoãninucũrĩjẽ ñujãñuña. Caroarã marĩ rupau̶ mena catiñurã nigarã, tocãnacã rũ̶mu̶a u̶sawãcãrĩqũẽ cañurĩjẽ niña bairopu̶a. Bairo tie cañurĩjẽ caãnimiatacũ̶ãrẽ, tie netõjãñurõ cañurĩjẽ niña tocãnacã rũ̶mu̶a Dios cũ̶ caborore bairo átiãnajẽ caãno cãrõ átinemo jũ̶goyecu̶ticõãnajẽ roque. Nipetiro marĩ rupau̶re ñujãñuña tore bairo átaje. Ati u̶mu̶recóore marĩ cacatiãno ũno marĩ ju̶átore bairo ñujãñuña tore bairo átaje. Tunu bairoa ati rupau̶re marĩ cariaro beropu̶ cũ̶ãrẽ caroaro Dios cũ̶ caborore bairo marĩ caátaje jũ̶gori cañurã ñe ũnie cawapa cũ̶goena marĩ tuao joroque átiya. 9 Atie yu̶ caquetibu̶ju̶rije caãnorẽ bairo cariape Jesucristo yaye queti majũ niña. Tiere nipetiro camasã ati u̶mu̶recóo macããna caroaro cariape na catũ̶gou̶sapee niña. 10 Tore bairo cariape nipetiro na catũ̶gou̶saparore bairo ĩrã, tutuaro paari popiye marĩ tãmu̶onucũña. Marĩ pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a caãnicõã ninucũũ̶ Dios mena marĩ catũ̶goñatutuacõãnipeere marĩ cũ̶gojũ̶gowu̶. Cũ̶ pu̶ame nipetiro ati u̶mu̶recóo macããnarẽ canetõpau̶ majũ niñami. Tore bairo netõjãñurõ cũ̶ canetõmasĩpee niña marĩ cũ̶ mena catũ̶goñatutuanucũrã roquere. 11 Atie nipetirijere na átirotiri, caroaro na mu̶ quetibu̶ju̶wa Timoteo to macããna camasãrẽ. 12 Yu̶ yau̶, cawãmau̶ mu̶ ãniña mai. Bairo cawãmau̶ mu̶ caãnie jũ̶gori camasã mu̶rẽ na ĩñateetio joroque caroaro átiãnajẽ cu̶sa. Atore bairo pu̶ame caátiãnipau̶ mu̶ ãniña: Caroa wãme mu̶ caátiere na caĩñacõmasĩparore bairo caroa wãmea bu̶su̶riquecu̶sa. Caroaro nu̶cũ̶bu̶goroa átiãnajẽcu̶sa. Caroaro camasãrẽ na mairĩ, na ju̶átinemoña. Dios mena tũ̶goñatutuari ñe ũnie wapa cũ̶goecu̶ caroaro camasãrẽ mu̶ caquetibu̶ju̶rore bairo caroaro mu̶ yeri mena átiãnajẽcu̶sa. Bairo mu̶ caátiãmata, mu̶rẽ bu̶su̶pairicaro ũnorẽã, caroaro mu̶ caátiãnierẽ ĩñacõrĩ na cũ̶ã caroaro átiãnajẽ cu̶tigarãma mu̶ mena yua. 13 Bairi yu̶ yau̶, Timoteo, to mu̶ caãnopu̶ yu̶ caetaparo jũ̶goye tocãnacã rũ̶mu̶a neñanucũrĩ Dios yaye woaturique macããjẽrẽ na quetibu̶ju̶cõã ninucũña ñubueri majãrẽ. Marĩ yarã to macããna catũ̶gou̶sari majã nemojãñurõ Dios yaye macããjẽrẽ na masĩnemo joroque tocãnacã rũ̶mu̶a cariape na quetibu̶ju̶cõã ninucũña. 14 Caroa wãme mu̶ caátimasĩpee Dios mu̶ cũ̶ cajoriquere átiãni jãnaeticõãña camasã mena. Mai, ñubueri majã quetiuparã cabu̶toa camasĩrĩ majã pu̶ame Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori di wãme caroaro camasã mena mu̶ caátiãnipeere mu̶ uparotirã, na wãmorĩ mena mu̶ ru̶poa buire ñigãpeowã. Tiere mu̶ pu̶ame masiriticũẽtĩcõãña. 15 Bairi mu̶ pu̶ame atie nipetirije yu̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro nipetiro mu̶ catũ̶gojĩãtiro cãrõ tũ̶gopeoya. Tore bairo caroaro jĩcãrõ tũ̶ni mu̶ caátiãnimasĩata, “Timoteo roque caroaro jĩcãrõ tũ̶ni Dios yaye macããjẽrẽ nemojãñurõ átiãnijũ̶goyami,” ĩrĩ miñagarãma nipetiro camasã. 16 Caroaro tũ̶goñamasĩña mu̶ caátiãnierẽ. Aperãrẽ mu̶ caquetibu̶ju̶rije cũ̶ãrẽ caroaro tũ̶goñamasĩrĩ na quetibu̶ju̶ya. Nipetiro tocãnacã wãme mu̶ caátiãnierẽ jĩcãrõ tũ̶ni áticõã ninucũña. Tore bairo caroaro mu̶ caátiãnimasĩata, mu̶ majũ cũ̶ã mu̶ carorije wapare mu̶ netõmasĩcõãgu̶. Mu̶ cabuerijere catũ̶gou̶sari majã cũ̶ã mu̶rẽã bairo netõmasĩjĩãtigarãma.

1 Timoteo 5

1 Apeyera, Timoteo, cabu̶cu̶ camasĩrĩ majõcu̶ cũ̶ãrẽ tutuaro mena cũ̶ quetibu̶ju̶eticõãña. Caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena pu̶ame roque, mu̶ pacu̶re bairo cũ̶ beyoya. Cawãmarã cũ̶ãrẽ mu̶ bairãrẽ bairo caroaro na ĩñaña. 2 Cabu̶toa rõmirĩ cũ̶ãrẽ mu̶ pacore mu̶ canu̶cũ̶bu̶goparorea bairo nu̶cũ̶bu̶gorique mena na ĩñaña. Cawãmarã carõmia cũ̶ãrẽ roro tũ̶goñarĩqũẽ mano mu̶ bairãrẽ bairo caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na ĩñaña. 3 Tunu apeyera cawapearã rõmirĩrẽ noa ũna narẽ caju̶ána na camanicõãta, mu̶ roque na ju̶átinemoña ñubueri majã mena. 4 Apeo cawapeao capũnaacu̶co, o capãrãmerãcu̶co ninucũñamo. Cõ ũcõ pu̶amerẽ cõ pũnaa, o cõ pãrãmerã roque caãnijũ̶goro cõrẽ na caju̶átimasĩpee niña. Na, cawĩmarã na caãno, na pacu̶a narẽ caroaro na cabu̶tioriquere merẽ masĩñama. Torena, na cũ̶ã jĩcãũ̶ pũnaa na pacu̶a mena na caátipeere caátiparã ũna ãnirĩ caroaro na na ju̶átinemoáto na pacoa cawapearã rõmirĩrẽ. Tiere bairo na pacu̶a narẽ mairĩ, na na caju̶átatorea bairo na cũ̶ã na na caju̶áto ñujãñuña na pacoare. Tiere Dios cũ̶ã ĩñajesojãñuñami. 5 Baiopu̶a jĩcãõ cariapea camanapu̶ mácõ cawapeao jĩcãõ majũã catuao pu̶ame Dios mena jeto tũ̶goñatutuariquere macãnucũñamo. Bairo Dios jetore tũ̶goñamacãrĩ yua, u̶mu̶reco, ñami bu̶tioro cũ̶ jẽni ãninucũñamo. 6 Aperã cawapearã rõmirĩ pu̶ame caroaro átiãmerĩnucũñama. Na rupau̶ caborore bairo bu̶tioro carorije macããjẽrẽ u̶garipeapai nucũñama. Na ũna cayeri mánarẽ bairo Diore camasĩẽna niñama. Na ũna rõmirĩrẽ dopẽĩrã na ju̶átia mano. 7 Atie yu̶ caátirotirije nipetirijere na quetibu̶ju̶ya to macããna mu̶ yarã ñubueri majãrẽ. Tore bairo caroaro na mu̶ quetibu̶ju̶wa to macããna ñubueri majã caãna na caátimasĩpeere na caátiãniparore bairo ĩ, tocãnacã rũ̶mu̶a yua. 8 Noa ũna na yarãrẽ na caju̶átipeere caátigaena cañuena niñama. Bairo caãna ãnirĩ, netõjãñurõ na paco, o na ñicõ ũcõrẽ na caju̶átigaeticõãta roque, Dios mena tũ̶goñatutuariquere caboenarẽ bairo majũ tuacõãñama. Bairi Diore camasĩẽna netõjãñurõ cañuena majũ caãna niñama na ũna. 9 Apeyera cawapearã rõmirĩ wãmerẽ mu̶ cawoaturi pũrõpu̶re cabu̶toa rõmirĩ majũ jetore na woatuya. Sesenta cũ̶marĩ bui jeto cacũ̶marĩ cũ̶gorãrẽ na woatuya. Tunu bairoa jĩcãũ̶ã camanapu̶ cu̶timirĩcãrãrẽ na woatuya ñubueri majãrẽ caju̶átinemoparã cawapearã rõmirĩrẽ. 10 Ati wãme ũnie caroare cõ caátie jũ̶gori camasã na camasĩõ ũcõrẽ cõ woatuya: Caroaro cõ pũnaarẽ cabu̶tiomasĩrĩcõ, aperã etari majã cũ̶ãrẽ caroaro caĩroarico, o tũ̶gou̶sari majãrẽ nu̶cũ̶bu̶gori na ru̶porire cacoserico, cabopacarã cũ̶ãrẽ caroaro caju̶átinemorico ũcõrẽ cõ borotiya ñubueri majãrẽ caju̶átipaore. Tore bairo nipetiri wãme caroa macããjẽrẽ caátimasĩpetigaricarã ũnarẽ na mu̶ woatuwa ti pũrõpu̶re. 11 Bairi aperã cawapearã rõmirĩ carocajãñurĩ cacũ̶ma cũ̶gorãrẽ na mu̶ woatuepa ti pũrõ cawapearã wãme catusari pũrõpu̶re. Na ũna pu̶ame na rupau̶ caborore bairo átigari, Cristore cũ̶ tũ̶gou̶sa jãnacõãnucũñama. Bairo Jesucristore tũ̶gou̶sajãnarĩ yua, manapu̶ bonemonucũñama tunu. 12 Bairo na camanapu̶ borije jũ̶gori, “Jãã cũ̶ã, jãã caĩrõrẽ bairo jãã ju̶átigarã ñubueri majãrẽ,” na caĩcũrĩqũẽrẽ bairo na caáperie wapa pairo cawapa cũ̶gorã tuabujiorãma. 13 Tunu bairoa aperã ya wiirire tocãnacã wiipu̶a jããrĩ, boyetiepe ñesẽãnucũñama. Bairo wiiri jetore caĩñañesẽãrã ãnirĩ yua, cateeyepairã capaagaena rõmirĩ tuanucũñama. Paaetaje jeto meerẽ bainucũñama. Ape wiipu̶ átí, roro bu̶su̶painucũñama. Bairo bu̶su̶pairi yua, roro tocãnacã wãme bu̶su̶riquere ricaati jeto quetibu̶ju̶nucũñama. Camasã marĩ cabu̶su̶etie cabu̶goro macããjẽ ũnierẽ bu̶tioro ocayoja ñesẽãnucũñama carõmia cawapearã cawãmarã rõmirĩ caãna. Na ũnarẽ boetirotiya ñubueri majãrẽ caju̶átiparãrẽ. 14 Torena, cawãmarã rõmirĩ cawapearã caãna yoaro mee na manapu̶ cu̶paro. Bairo manapu̶ cu̶tiri yua, na pũnaa cu̶paro. Na pũnaa pacoa na ãmarõ. Aperã na pesua roro na caátiere ĩñarĩ, roro na na bu̶su̶paio joroque carorije macããjẽ jetore na átiãmerĩcõãto. 15 ¡Tame! Merẽ jĩcããrã cawapearã rõmirĩ Jesucristore cũ̶ aweyorãrẽ bairo cũ̶ yaye quetire tũ̶gou̶sagaetiyama. Wãtĩ cũ̶ caborore bairo jeto átiãninucũñama. Tiere tũ̶goñarĩ yu̶ yapapuajãñuña. 16 Bairi apeyera jĩcã wii macããcõ, Diore catũ̶gou̶sao caãcõ cõ ya wiire cawapearã rõmirĩ na caãmata, narẽ cõ caju̶átinemopee majũ niña. Ñubueri majã pu̶ame popiye na na caju̶áperiparore bairo ĩõ, cõ majũã cõ ya wii caãna cawapearã rõmirĩrẽ cõ qũẽnoáto. Bairo cõ caátimasĩata yua, ñubueri majã pu̶ame cawapearã rõmirĩ cariapea noa ũna narẽ caju̶ána cacũ̶goena jetore na ju̶átimasĩgarãma. 17 Timoteo, apeyera, to macããna ñubueri majã na quetiuparã cabu̶toa caroaro jĩcãrõ tũ̶ni cajũ̶goãnimasĩrãrẽ bu̶tioro na na ĩroáto. Tore bairo netõjãñurõ na ĩroáto Dios yaye macããjẽ jetore quetibu̶ju̶ri cabueãninucũrĩ majã roquere. Ñubueri majã caroaro jĩcãrõ tũ̶ni na na wapatiáto na quetiuparã quetibu̶ju̶ri majãrẽ na capaarije wapa. 18 Torea bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶ na cawoaturique cũ̶ã: “Wecu̶ trigore cawãĩãmejoreire cũ̶ risero jiyabiaeticõãña. Cũ̶ caátiwẽrĩjẽrẽ cũ̶ cũ̶ã cũ̶ u̶gaáto,” ĩ woatuyupa ti tutipu̶. Tunu bairoa aperopu̶ atore bairo ĩ woatuyupa: “Ni ũcũ̶ paari majõcu̶ caãcũ̶ cũ̶ capaarije wapa wapatamasĩñami,” ĩ quetibu̶ju̶ woatuyupa. Torena, tore bairo caroaro na wapatiáto na caquetibu̶ju̶rije wapa na quetiuparãrẽ ñubueri majã nipetiro. 19 Timoteo, apeyera, cabu̶toa camasĩrĩ majãrẽ jĩcãũ̶ ũcũ̶ roro cũ̶ caĩbu̶su̶jãata, caãnorẽ bairo cũ̶ tũ̶goeticõãña. Pu̶garã, o itiarã ũna roro na caátajere caĩñarĩcãrã ãnirĩ caãnorẽ bairo jĩcãrõ tũ̶ni na caĩbu̶su̶jãata roque, cariape na tũ̶goya. 20 Aperã ñubueri majã mena macããna jĩcããrã carorije macããjẽrẽ caátiãninucũpairã pu̶amerã tutuaro mena na mu̶ quetibu̶ju̶wa nipetiro ñubueri majã na catũ̶goropu̶. Bairo narẽ mu̶ caquetibu̶ju̶ ĩñorĩjẽrẽ tũ̶gori, na cũ̶ã narẽ ĩñacõrĩ roro na caáperiparore bairo ĩ, tore bairo na mu̶ quetibu̶ju̶wa. 21 Yu̶ yau̶, Timoteo, atiere mu̶ yu̶ átirotiya, Dios, Jesucristo, bairi ángelea majã cañurã cũ̶ cabesericarã cũ̶ã na caĩñajoro: Atie yu̶ caátiroticũrĩjẽ nipetirijere na átiroticõã ninucũña, ni ũcũ̶rẽ ĩñabesericaro mano. Apei mu̶ bapa ũcũ̶ majũ caãcũ̶ cũ̶ãrẽ nipetiro jĩcãrõ tũ̶nia na átiroticõã ninucũña. 22 Caroaro camasã na caátiãnierẽ mu̶ camasĩẽpata, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ cũ̶ ru̶poa ñigãpeoeticõãña Dios cũ̶ caĩñojoro mu̶ wãmorĩ mena. Bairo mu̶ caápata, mu̶ cũ̶ã carorije macããjẽ na caátiãnierẽ bairo caácu̶ mu̶ tuabujiou̶. Bairi nipetiro carorije macããjẽ átiãnajẽrẽ di rũ̶mu̶ ápeia nicõãña. 23 Apeyera, Timoteo, mu̶ pu̶ame paaro pũnirĩqũẽ mena mu̶ rianucũña. Torecu̶, baipu̶a oco jetore mu̶ etiepa. Ape watoara u̶se oco cũ̶ãrẽ peeto ũno, jĩcãnipu̶ jeto mu̶ etinucũwã, bu̶tioro mu̶rẽ capaaro pũnietiparore bairo ĩ. 24 Apeyera tunu camasã jĩcããrã roro na caátiere nipetiro marĩ ĩñanucũña, marĩ Quetiupau̶ roro popiye na cũ̶ caátiparo jũ̶goyepu̶a mai. Aperã pu̶amerã yasioropu̶ roro na caátie jũ̶gori marĩ ĩñaetinucũña. Catu̶sari rũ̶mu̶pu̶ roquere nipetiro camasã roro na caátiãnajẽrẽ marĩ ĩñapeticõãgarã. 25 Torea bairo camasã caroa macããjẽ na caátiãninucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ nipetiro caroaro marĩ ĩñapeticõãnucũña. Bairopu̶a jĩcã wãme caroaro na caátaje marĩ caĩñaetaje caãmata, caberopu̶ marĩ ĩñapeyocõãgarã.

1 Timoteo 6

1 Apeyera tunu, noa ũna paacoteri majãrẽ bairo caãna na quetiuparãrẽ caroaro cariape nu̶cũ̶bu̶gorique mena na na ĩroáto. Bairo caroaro átiãnajẽrẽ na caátiãmata, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ marĩ Quetiupau̶ Dios ya wãmerẽ bu̶su̶paietigu̶mi. Tunu bairoa marĩ yaye, marĩ caquetibu̶ju̶rije cũ̶ãrẽ roro ĩ bu̶su̶paietigu̶mi. 2 Bairi tunu noa ũna paabojari majã Jesucristore catũ̶gou̶sarã ũnarẽ caquetiuparã cũ̶gorã narẽ na baibotioeticõãto. Narẽã bairo na cũ̶ã Jesucristo yarã na caãno jũ̶gori roque netõjãñurõ nu̶cũ̶bu̶gorique mena na na capaabojapee niña. Timoteo, atie yu̶ caquetibu̶ju̶rije nipetirijere na bueri, na mu̶ quetibu̶ju̶wa: 3 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ricaati quetibu̶ju̶riquere caquetibu̶ju̶nucũũ̶ cũ̶ caãmata, o caroa cañurĩjẽ marĩ Quetiupau̶ Jesucristo yaye quetire caboecu̶ cũ̶ caãmata, cañuecũ̶ niñami. Tunu bairoa Jesucristo yaye macããjẽ caroaro marĩ caátiãnipee quetibu̶ju̶rique macããjẽ cũ̶ãrẽ caboecu̶ cũ̶ caãmata, cañuecũ̶ niñami. 4 Cũ̶ ũcũ̶ mu̶nana cabaibotiou̶re bairo caãcũ̶ ñe ũnierẽ camasĩẽcũ̶ majũ niñami. Cũ̶ ũcũ̶ pu̶ame Dios yaye quetire catũ̶gomawijiau̶ ãnirĩ cabu̶goro macããjẽ dope caátiãmanie bu̶su̶riquere quetibu̶ju̶gari ãmeo bu̶su̶rique netõganucũñami. Bairo na caĩrĩjẽ jũ̶gori camasã jĩcããrã yua ãmeo ĩñau̶gorique cu̶taje, ãmeo ĩñaterique cu̶taje, roro ãmeo tutirique cu̶taje, ãmeo yeri ñuetaje mena tuanucũñama ñubueri majã watoare. 5 Catũ̶goñarĩqũẽ mána wãtĩ cũ̶ caroyeturicarã tu̶ri cũ̶ãrẽ torea bairo di rũ̶mu̶ ũno roro ãmeo qũẽrĩqũẽ petietinucũña. Caroa cariape macããjẽ quetire camasĩẽna tore bairo roro átiãninucũñama. Dios yaye macããjẽ queti mena wapatarique jetore camasĩrã tore bairo roro átiãninucũñama. 6 Bairopu̶a, Dios yaye macããjẽ masĩrĩqũẽ cariapea u̶mu̶recóopu̶ marĩ cawapatapee majũ niña. Tore bairo nocãrõ pairo cũ̶gogu̶mi Dios cũ̶ cajorijere ni ũcũ̶ ãme ati yepapu̶ ãcũ̶ mai cũ̶ cacũ̶gorije ũnie mena cayeriñucõãninucũũ̶. 7 Bairi merẽ marĩ masĩña: Ati yepapu̶ marĩ cabuiari rũ̶mu̶rẽ ñe ũnie marĩ jeetaepu̶. Bairi tunu ati yepapu̶re marĩ cariaweyori rũ̶mu̶ caãno cũ̶ãrẽ ñe ũnie marĩ jeápérigarã. 8 Ati yepapu̶ ãna marĩ cau̶gapee, marĩ cajãñapee cũ̶ã ãnipeticõã cabaiata, ¿dopẽĩrã marĩ tũ̶goñarĩqũẽ paibujiocu̶ti? Tie marĩ cacũ̶gorije mena merẽ cau̶seanicõãniparã marĩ ãniña. 9 Aperã pu̶ame narẽ caru̶sarijere cacũ̶gopetirã nimirãcũ̶ã, pairo cacũ̶gogari majã ãnirĩ petoaca na cacũ̶gorije mena tũ̶goña yapapuajãñunucũñama. Bairo tũ̶goñamacãrĩ yua, carorije átaje ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ tãmu̶onucũñama. Camasãrẽ cateerije, na yasio joroque caátie macããjẽrẽ átinucũñama yua. Tie ũnie cañuetie cabuipacorije niña. 10 Bairi camasã bu̶tioro dinerore na cau̶garipearije jũ̶gori tocãnacã wãme carorije macããjẽ átiãnajẽrẽ tãmu̶onucũñama. Jĩcããrã Diore catũ̶gou̶sarã cũ̶ã dinerore u̶garipeamirã yua, Jesucristo mena tũ̶goñatutua jãnacõãñupã. Bairo jãnarĩ yua, na majũã roro popiye tãmu̶onucũñama. 11 Mu̶ roque, Timoteo, Dios yau̶ ãnirĩ nipetiri wãme cadinero u̶garipeanucũrã na cabaiãnajẽ cu̶tiere bairo baieticõãña. Atore bairo pu̶ame ãnajẽcu̶sa: Cariape átiãnajẽ jetore átiãña. Tunu Dios cũ̶ caborore bairo mu̶ caátipee jetore átiãnajẽcu̶sa. Jesucristo mena tũ̶goñatutuacõãña. Caroaro camasãrẽ na maiña. Roro popiye tãmu̶omicũ̶ã, mu̶ paariquere jãnaeticõãña. Aperã camasã cũ̶ãrẽ di rũ̶mu̶ ũno na baibotioeticõãña. 12 Tutuaro ãmeo qũẽĩrẽ bairo mu̶ cũ̶ã mu̶ catutuarije mena tocãnacã rũ̶mu̶a Jesucristo mena tũ̶goñatutuacõã ninucũña. Bairo cũ̶ mena mu̶ catũ̶goñatutuajãnaeticõãta, cũ̶ tu̶pu̶ mu̶ ãnicõã ninucũgu̶. Bairi merẽ mu̶rẽ Dios yau̶ mu̶ ãnio joroque ĩ, mu̶ beseyupi. Bairo mu̶ cũ̶ cabesero bero yua, mu̶ pu̶ame capããrã na caĩñajoropu̶, “Cariapea Jesucristo mena yu̶ tũ̶goñatutua ninucũgu̶,” mi quetibu̶ju̶wu̶. 13 Marĩ Pacu̶ Dios nipetiro ati u̶mu̶recóo macããjẽ cacatiãnajẽ cu̶tiere to catiãnio joroque caácu̶ niñami. Bairi cũ̶ macũ̶ Jesucristo cũ̶ã Poncio Pilatore, Dios yaye macããjẽrẽ cariapea cũ̶ caquetibu̶ju̶ricu̶ niñami. Bairi cũ̶, Dios, Jesucristo mena cũ̶ caĩñajoropu̶ atiere mu̶ yu̶ átirotiya: 14 Nipetirije Dios mu̶ cũ̶ caátirotiricarorea bairo wasoaricaro mano caroaro átiãnajẽcu̶sa. Bairo jĩcãrõ tũ̶ni mu̶ caápata, ñe ũnie jũ̶gori noa ũna mu̶rẽ bu̶su̶paietigarãma. Tore bairo caroaro jeto mu̶ áticõã ninucũgu̶ marĩ Quetiupau̶ Jesucristo nemo cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶pu̶ yua. 15 Dios pu̶ame cũ̶ cacõrĩcã yu̶tea caetaro, cũ̶ macũ̶ Jesucristore cũ̶ jogu̶mi tunu ati yepapu̶re. Cũ̶, jĩcãũ̶ã niñami Dios cañuu̶, tore bairo caátimasĩ majũ. Quetiuparã reyes caãna Quetiupau̶ Rey majũ niñami. Ati u̶mu̶recóo macããna quetiuparã netõrõ Quetiupau̶ cañuu̶ majũ ñiñami. 16 Cũ̶ pu̶ame yeri capetietiere caãnijũ̶goropu̶a cacũ̶gojũ̶goricu̶ jĩcãũ̶ã caãcũ̶ niñami. Tunu bairoa nocãrõ majũ cũ̶ caasiyabatorije noa ũna camasã na caetaetie mena caãcũ̶ niñami. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶ cũ̶rẽ qũĩñañaecũ̶mi. ¡Cũ̶rẽ nipetiro camasã cũ̶ na ĩroáto! ¡Cũ̶ catutuãnie cũ̶ã to petieticõãto! Bairoa to baiáto. 17 Timoteo, ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ pairo cacũ̶gorãrẽ atore bairo na mi quetibu̶ju̶wã: “Aperã netõrõ caãnimajũrã jãã ãniña,” ĩ tũ̶goña botioeticõãña. Tunu bairoa ati u̶mu̶recóo macããjẽ mu̶jãã cacũ̶gorije jetore tũ̶goñarĩ tũ̶goña u̶seanieticõãña. Ati u̶mu̶recóo macããjẽ mu̶jãã cacũ̶gorije mena mu̶jãã netõmasĩẽtĩgarã. Ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ tũ̶goñarĩcãrõ ũnorẽã, Dios pu̶ame roquere cũ̶ tũ̶goñatutuaya mu̶jãã cũ̶ canetõparore bairo ĩrã yua. Cũ̶ roque nocãrõ pairo nipetiro marĩrẽ caru̶sarijere marĩ jomasĩñami. Bairo cũ̶ cajorije pu̶ame cabu̶goroa cũ̶ cajorije mee niña. Marĩ yaye caãnipee majũ nigaro. 18 Nipetiro caroa macããjẽ cũ̶ãrẽ na mu̶ átirotiwa. Capee apeye ũnierẽ cacũ̶gori majã ãnirĩ capee wãme caroa macããjẽ átiãnajẽrẽ na átiãmarõ. Cotericaro mano na cacũ̶gorijere maiena, cabopacarãrẽ na batori na ju̶átinemoáto. 19 Bairo na caápata, u̶mu̶recóopu̶ nemojãñurõ caroa macããjẽ majũrẽ cũ̶gogarãma. Tunu bairoa ati yepapu̶ ãna mai, caroaro cariape átiãnicõã ninucũgarãma. 20 Timoteo, mu̶ roque caroaro tũ̶goñatutuarique mena cariape, Dios mu̶rẽ cũ̶ caátiroticũrĩcãrõrẽ bairo áticõã ninucũña. Aperã cabu̶goro macããjẽ dope caátiãmanie bu̶su̶riquere quetibu̶ju̶gari na caãmeo bu̶su̶rique netõnucũrĩjẽ ũnierẽ di rũ̶mu̶ ũno tũ̶gopeoeticõãña. Tie ũnie na cabu̶su̶rique netõrĩjẽ pu̶ame, “Cariape marĩ camasĩpee niña,” na caĩbotiomiatacũ̶ãrẽ, cabu̶goro macããjẽ quetibu̶ju̶rique niña. 21 Jĩcããrã tie ũnie quetibu̶ju̶riquere caquetibu̶ju̶nucũrã pu̶ame tocãrõã tũ̶gomawijiari yua, Jesucristo mena cariape tũ̶goñatutua jãnacõãñama. Marĩ Quetiupau̶ caroa macããjẽrẽ mu̶jãã cũ̶ jonemoáto mu̶jãã nipetirore. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

2 Timoteo 1

1 Yu̶, Pablo, Dios cũ̶ caboro jũ̶gori Jesucristo cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ cũ̶ yau̶ apóstol majũ yu̶ ãniña. Jesucristo mena caroaro na caãnicõãninucũpeere caãnijũ̶goripau̶pu̶a cũ̶ cabojũ̶goricarorea bairo nipetiro camasã ati u̶mu̶recóo macããnarẽ yu̶ quetibu̶ju̶o joroque ĩ, yu̶ jowĩ. 2 Bairi yu̶ yau̶, Timoteo, yu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶ mu̶ caãnoi, mu̶ quetibu̶ju̶ woajou̶ yu̶ átiya ati carta mena. Tunu bairoa marĩ Pacu̶ Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caroare, bairi ãmeo ĩñamairĩqũẽ, yerijõrõ ãnajẽ cu̶taje cũ̶ãrẽ cũ̶ jonemoáto mu̶rẽ. 3 Yu̶ pu̶ame Diore yu̶ cajẽnirõ cãrõ, mu̶rẽ yu̶ tũ̶goñanucũña. Bairo mu̶rẽ tũ̶goñarĩ yua, tocãnacãnia Diopu̶re jẽnibojari, “Yu̶ mena mu̶ ñumajũcõãña,” cũ̶ ñi jẽninucũña. Cũ̶, Diore, yu̶ pu̶ame caroaro jĩcãrõ tũ̶ni tũ̶goñarĩqũẽ mena yu̶ ñicũ̶jãã ãnanarẽã bairo tocãnacãnia cũ̶ yu̶ jẽninucũña. 4 Tunu bairoa, Timoteo, mu̶rẽ yu̶ caáweyoro ĩñarĩ otirique mena bu̶tioro mu̶ cayapapuariquere tocãnacãnia yu̶ tũ̶goñanucũña. Bairo tiere tũ̶goñarĩ yua, tãmurĩã mu̶rẽ ñiñau̶ áganucũña, mu̶ mena caroaro u̶seanirõ tunu yu̶ caãniparore bairo ĩ. 5 Merẽ caroaro ĩtoricaro mano cariape Jesucristo mena mu̶ catũ̶goñatutuarijere yu̶ masĩña. Mu̶ jũ̶goyere mai mu̶ ñicõ Loida, mu̶ paco Eunice cũ̶ã Jesucristo mena catũ̶goñatutuarã majũ nijũ̶goyupa. Bairi yu̶ pu̶ame narẽã bairo cariapea Jesucristo mena mu̶ catũ̶goñatutuarijere yu̶ masĩcõã ninucũña. 6 Bairi atore bairo mu̶rẽ yu̶ átirotiya: Mu̶ ru̶poa bui yu̶ wãmorĩrẽ mu̶ yu̶ cañigãpeorica watoa caroa mu̶ caátimasĩpeere Dios cũ̶ cajoriquere nemojãñurõ to bu̶tio joroque átiãnijũ̶goyecu̶sa. 7 Mai, Dios pu̶ame cũ̶ Yeri Espíritu Santo marĩ tũ̶goña uwio joroque caácu̶ meerẽ marĩ jowĩ. Cũ̶ Yeri Espíritu Santo nocãrõ catutuau̶ majũ roquere marĩ jowĩ. Ãmeo mairĩqũẽ, caroaro átiãnimasĩrĩqũẽrẽ cajou̶ majũrẽ marĩ jowĩ Dios. 8 Torecu̶, Timoteo, marĩ Quetiupau̶ yaye macããjẽrẽ na quetibu̶ju̶boboeticõãña camasãrẽ. Tunu bairoa cũ̶ yaye quetire yu̶ caquetibu̶ju̶bojarije jũ̶gori ato presopu̶ yu̶ caãnie cũ̶ãrẽ tũ̶goñaboboeticõãña. Atore bairo pu̶ame roque ása: Nocãrõ tũ̶goñatutuawẽpũ̶rĩqũẽ Dios mu̶ cũ̶ cajorije mena tũ̶goñatutuari, camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire mu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori popiye mu̶ cabairijere cariapea tũ̶goñanetõcõãña. 9 Dios pu̶ame roque merẽ cũ̶ canetõrĩcãrã marĩ ãniña. Bairo marĩ netõrĩ yua, cũ̶ yarã caroarã caãniparã majũ marĩ beseyupi. Marĩ caroaro marĩ caátie jũ̶gori mee, cũ̶ pu̶ame jĩcã nu̶gõã caãnijũ̶goripau̶pu̶a cũ̶ cabojũ̶goricaro jũ̶gori marĩ beseyupi. Tunu bairoa Jesucristo jũ̶gori bu̶tioro marĩ mairĩ, marĩ beseyupi. Merẽ ati u̶mu̶recóo caãniparo jũ̶goyepu̶a marĩrẽ camaijũ̶goricu̶ niñami Dios. 10 Bairi ãmerẽ marĩrẽ canetõpau̶ Jesucristore marĩ tu̶pu̶ cũ̶ cajorique jũ̶gori cariapea marĩ cũ̶ camairĩjẽrẽ marĩ masĩõ joroque átiyami Dios. Cũ̶, Jesucristo pu̶ame marĩ cũ̶ yarã roro peeropu̶ marĩ cayasibujiopeere marĩ netõñupĩ. Bairo átiri yua, “Yu̶ mena catũ̶goñatutuarã yu̶ Pacu̶ Dios mena nicõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a,” ĩ, caroa quetire marĩ quetibu̶ju̶gu̶ asúpi Jesús ati yepapu̶re. Cariaricarãrẽ bairo caãna marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ, caroaro cabusuropu̶ caãna majũ marĩ ãnio joroque marĩ ásupi. 11 Torecu̶, Dios pu̶ame roque atie nipetirije cũ̶ yaye quetire yu̶ quetibu̶ju̶ roticũwĩ camasãrẽ. Bairo camasãrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ rotijori yua, cũ̶ yau̶ apóstol majũ yu̶ cũwĩ. 12 Tore bairo yu̶re Jesucristo cũ̶ caquetibu̶ju̶roticũrĩqũẽ jũ̶gori ãmerẽ roro popiye ato preso jorica wiipu̶ yu̶ tãmu̶oña. Bairo roro popiye tãmu̶omicũ̶ã, tie mena yu̶ tũ̶goñaboboetiya. Merẽ cariapea yu̶ masĩcõãña Jesucristo mena yu̶ catũ̶goñatutua jũ̶goriquere. Jesucristo cariapea catutuau̶ majũ niñami. Bairi cũ̶ yaye queti yu̶re cũ̶ caquetibu̶ju̶roticũrĩqũẽ to ãnicõã ninucũõ joroque átigu̶mi nemo ati yepapu̶ cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶pu̶. Tiere caãnorẽ bairo cariape majũã yu̶ masĩcõãña. 13 Bairi mu̶ pu̶ame caroa queti mu̶ yu̶ caquetibu̶ju̶riquere bairo cariape áticõã ninucũña. Jesucristo mena tũ̶goñatutuaya. Jesucristo mena jĩcãrõ marĩ caãnimasĩrĩjẽ jũ̶gori marĩ caãmeomaiãnie mena camasãrẽ na maiãninucũña. 14 Tunu bairoa Espíritu Santo marĩrẽ caju̶átipau̶, cũ̶ cajoricu̶ cũ̶ catutuarije mena caroa buerique macããjẽ Dios mu̶ cũ̶ cajoriquere quetibu̶ju̶ ãnijãnaeticõãña. Tie quetire tũ̶gou̶sajãnaeticõãña. 15 Tunu atie apeyera merẽ mu̶ masĩña: Nipetiro Asia yepa macããna yu̶ mena atopu̶ caatána marĩ yarã yu̶ tunuweyo peticoámá. Bairi na mena macããna Figelo, apei Hermógenejããpu̶ cũ̶ã yu̶re tunuweyocoámá. 16 Apei Onesíforo roque capee majũ yu̶ yeri tũ̶goña u̶seanio joroque ámi preso jorica wiipu̶ yu̶ cũ̶ caĩñau̶etanucũrĩjẽ jũ̶gori yua. Tunu bairoa preso jorica wiipu̶ yu̶ caãnie cũ̶ãrẽ tũ̶goñaboboricaro mano yu̶re ĩñau̶ etanucũwĩ. Yu̶ pu̶ame tiere tũ̶goñarĩ, “Marĩ Quetiupau̶ bu̶tioro cũ̶ ya poa macããna cũ̶ãrẽ qũĩñamaiáto,” ñinucũña. 17 Tunu bairoa Onesíforo yu̶ cabairijere tũ̶goñaboboricaro ũnorẽã, Roma cũ̶ caetari rũ̶mu̶ caãno yoaro coteri mee, yerijãrĩcãrõ mano yu̶re macãñesẽãñupĩ Romapu̶re. Bairo yu̶ macãmajũcõãrĩ yua, yu̶ bócaripu̶ yu̶ macãjãnawĩ. 18 Torecu̶, Jesucristo nemo ati yepapu̶ cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶ caãno, marĩ Quetiupau̶ cũ̶rẽ ĩñamairĩ caroa majũ cũ̶ yaye macããjẽrẽ cũ̶ cũ̶ joáto. Efesopu̶ marĩ caãno, bu̶tioro majũ marĩ ju̶átinemowĩ Onesíforo. Tiere caroaro merẽ mu̶ masĩña.

2 Timoteo 2

1 Bairi, Timoteo, yu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶, mu̶ pu̶ame, mu̶ caátiãnimasĩpee Jesucristo mu̶rẽ cũ̶ cajorique nipetirije mena tutuaro quetibu̶ju̶ ãninucũña camasãrẽ. 2 Torecu̶, mu̶ pu̶ame capããrã na catũ̶goropu̶ yu̶ caquetibu̶ju̶rique mu̶ catũ̶goriquere noa ũna aperã caũ̶mu̶a caroaro caátiãnarẽ na quetibu̶ju̶netõña. Bairo na mu̶ caquetibu̶ju̶netõrõ, na pu̶ame cũ̶ã aperãrẽ na quetibu̶ju̶nutuagarãma tie quetire. 3 Jĩcãũ̶ soldau popiye cũ̶ wapana jũ̶gori tãmu̶omicũ̶ã, cũ̶ cabairijere nu̶cãnetõcõãñami. Torea bairo mu̶ cũ̶ã Jesucristo yau̶ soldau cañuu̶ ãnirĩ cũ̶ yaye queti jũ̶gori popiye mu̶ catãmu̶onucũrĩjẽrẽ nu̶cãnetõcõãña. 4 Jĩcãũ̶ soldau caãcũ̶ cũ̶ quetiupau̶ cũ̶ carotirore bairo jeto jĩcãrõ tũ̶ni átinucũñami. Bairo caácu̶ ãnirĩ, aperã soldaua caãmerã camasã mena ãnirĩ narẽ bairo átiãmerĩnucũñami, cũ̶ quetiupau̶ cũ̶ caĩñajesoparore bairo ĩ. Tore bairo mu̶ cũ̶ã Jesucristo yau̶ soldaure bairo caácu̶ ãnirĩ cũ̶ carotirore bairo jeto átiãña, mu̶rẽ qũĩñajeso joroque ĩ. 5 Torea bairo eperi majõcu̶ cũ̶ã, caroaro cũ̶ caeperije wapa cũ̶ na cajopeere ñemasĩẽtĩñami, caroaro eperique macããjẽ carotirore bairo jĩcãrõ tũ̶ni cũ̶ caátipeyojĩãtieticõãta. 6 Tunu bairoa jĩcãũ̶ cũ̶ wesere capaanucũũ̶, cũ̶ roque caãnijũ̶goro cũ̶ yaye cũ̶ caoterique cabu̶tiro ríca jemasĩñami. 7 Timoteo, atie mu̶rẽ ĩcõñarĩ, mu̶ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gopeoya. Tie mu̶ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere marĩ Quetiupau̶ roque caroaro mu̶ tũ̶goãmewiyo masĩõ joroque mu̶ átigu̶mi. 8 Timoteo, atie Jesucristo cũ̶ cabairiquere masiritieticõãña: David ãnacũ̶ pãrãmi majũ marĩrẽã bairo caãcũ̶ ãñupĩ Jesucristo. Bairo caãcũ̶ nimicũ̶ã, Diore bairo cũ̶ caãnierẽ marĩ masĩõgu̶ pajĩãecori bero cati tunucoasupi tunu. Yu̶ pu̶ame tie camasãrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽ quetirea yu̶ quetibu̶ju̶nucũña camasãrẽ. 9 Tie quetire camasãrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori roro popiye yu̶ tãmu̶onucũña. Tunu bairoa roro majũ caátimajũcõãrĩcũ̶rẽ bairo ato preso jorica wiipu̶re ãpõãwẽ mena jiyaricu̶ yu̶ ãniña. Bairo yu̶ cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios yaye caroa queti pu̶amerẽ ñamu̶ ũcũ̶ yasio masĩẽcũ̶mi. Nipetiropu̶ jesapeticoagaro. 10 Bairi yu̶ pu̶ame, Dios yarã cũ̶ cabesericarã caroaro na caãnipeere ĩ, roro popiye yu̶ tãmu̶onucũña. Na cũ̶ã yu̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori bero yua, nocãrõ caroaropu̶ netõjĩãtiri, yeri capetietiere Jesucristo jũ̶gori na cacũ̶goparore bairo ĩ, bu̶tioro yu̶ quetibu̶ju̶nucũña. 11 Atie caãnorẽ bairo cariape niña: Jesucristo mena tũ̶goñatutuari cũ̶ yaye quetire marĩ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori marĩrẽ na capajĩãrocaata, Jesucristo cũ̶ cacatitunurĩcãrõrẽã bairo marĩ cũ̶ã marĩ catitunucoagarã, riamirãcũ̶ã yua. 12 Ati u̶mu̶recóopu̶re popiye marĩ catãmu̶oatacũ̶ãrẽ, Jesucristo cũ̶ carotimasĩrĩpau̶re caãniparã majũ marĩ ãnigarã. Apeyera Jesucristore masĩmirãcũ̶ã, marĩ caĩtoata, cũ̶ cũ̶ã marĩrẽ masĩẽtĩgu̶mi. 13 Cũ̶rẽ boetiri, cũ̶ caborore bairo marĩ cabaiepatacũ̶ãrẽ, cũ̶ roque tocãnacã rũ̶mu̶a cañuu̶ nicõã ninucũgu̶mi. Cũ̶ roque cariape caĩ majũ ãnirĩ cũ̶ majũã ĩtomasĩẽtĩñami. 14 Timoteo, atiere na mu̶ quetibu̶ju̶nemowã. Bairo na quetibu̶ju̶nemorĩ, atore bairo na mu̶ átirotiwa Dios cũ̶ caĩñajoro: Cabu̶goro macããjẽ bu̶su̶rica risero macããjẽ ũnie mena tocãrõã na ãmeo bu̶su̶rique netõjãnacõãto. Tie ũnie ãmeo bu̶su̶rique netõrĩqũẽ cabu̶goro macããjẽ dope caátiãmanie majũ niña. Tie na cabu̶su̶rijere noa ũna catũ̶gori majã pu̶amerẽ roro na tũ̶gomawijiao joroque caátie ũnie majũ niña. 15 Jĩcãũ̶ paabojari majõcu̶ nipetiro átijĩãtipetiri, cũ̶ quetiupau̶re cũ̶ caetarore bairo mu̶ cũ̶ã nipetiro caroaro átijĩãtipetiya Dios cũ̶ caĩñajoropu̶ yua. Tore bairo caroaro áticõã ninucũña ñe ũnie jũ̶gori Dios mena mu̶ catũ̶goñaboboetiparore bairo. Cũ̶ yaye caroa quetibu̶ju̶riquere jĩcãrõ tũ̶ni quetibu̶ju̶cõãña camasãrẽ. 16 Timoteo, mu̶ roque aperã cabu̶goro macããjẽ dope caátiãmanie bu̶su̶riquere quetibu̶ju̶gari na caãmeobu̶su̶rique netõnucũrĩjẽ ũnierẽ di rũ̶mu̶ ũno tũ̶gopeoeticõãña. Tie ũnierẽ cabu̶su̶painucũrã nemojãñurõ Diore cũ̶ tũ̶gou̶sajãnarĩ, carorije macããjẽ pu̶amerẽ jõpu̶ame átijũ̶gonutuayama. 17 Tunu bairoa na yaye na cabuenucũrĩjẽ pu̶ame riaye gangrena camasãrẽ carupau̶ u̶garijere bairo cañuetie majũ ninucũña. Tore bairo tãmu̶orã baiyama Himeneo, apei Filetojãã pu̶ame yua. 18 Bairo na pu̶ame cariape quetire tũ̶gou̶sajãnarĩ, ricaati tũ̶gomawijiarã baiyama. Tore bairo tũ̶gomawijiari yua, “Merẽ Dios camasã cariaricarãrẽ cũ̶ cacatiobujiorica rũ̶mu̶ netõcoasupa,” ĩ quetibu̶ju̶nucũñama. Bairo na caĩquetibu̶ju̶rije mena yua jĩcããrã camasãrẽ Jesucristo mena na catũ̶goñatutuarijere na átimawijiorã átiyama. 19 Tore bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame roque wii qũẽnorã, ũ̶tãpãĩ na cacũjũ̶gomajũrĩpãĩrẽ bairo capetietipeere marĩ cũñupĩ. Bairi torea bairo cũ̶ ya tutipu̶ cariapea ĩ woatuyupa: “Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ yarã cariapea caãnarẽ na masĩcõãñami.” Aperopu̶ cũ̶ãrẽ bairo ĩ woatuyupa: “Tocãnacãũ̶pu̶a, ‘Dios yarã jãã ãniña,’ caĩrã carorije átaje macããjẽrẽ na jãnacõãto,” ĩ woatuyupa ti tutipu̶. 20 Ape wãme ĩrĩcãrõ pu̶amata, jĩcã wii capairi wiipu̶re oro, o plata mena na caqũẽnorĩqũẽ jeto mee, jotu̶u̶ niña. Ape wãme, ríi, bairi yucu̶ mena na caqũẽnorĩcãru̶ri cũ̶ã ninucũña. Jĩcãru̶ jotu̶ bose rũ̶mu̶ macããru̶ majũ niña. Aperu̶ pu̶ame cabu̶goro macããru̶, tocãnacã rũ̶mu̶a na cacũ̶goriru̶ ninucũña. 21 Torea bairo marĩ cũ̶ã tocãnacã wãme carorije macããjẽrẽ marĩ caápericõãta, oro, o plata jotu̶re bairo caãna majũ marĩ tuagarã. Tore bairo marĩ caãmata, marĩ Quetiupau̶ caãnimajũrĩjẽ cũ̶ caátigarijere caátibojaparã majũ marĩ tuagarã. 22 Torecu̶, mu̶ roque aperã cawãmarã roro na rupau̶ caborore bairo na caátie ũnierẽ di rũ̶mu̶ átiga tũ̶goñaeticõãña. Atore bairo pu̶ame ása: Caroaro cariape átiãnajẽ cu̶sa. Jesucristo mena tũ̶goñatutuacõã ninucũña. Diore, bairi aperã camasã cũ̶ãrẽ na maicõã ninucũña. Dios yarã caroarã ñe ũnie na yeripu̶ carorije mána caãna mena caroaro yerijõrõã nicõã ninucũña. 23 Aperã cabu̶goro macããjẽ dope caátiãmanie bu̶su̶riquere quetibu̶ju̶gari na caãmeobu̶su̶rique netõnucũrĩjẽ ũnierẽ di rũ̶mu̶ ũno tũ̶gopeoeticõãña. Tie ũnie pu̶ame marĩ ãmeo teeo joroque caátie niña. Tiere merẽ caroaro mu̶ masĩña. 24 Bairi marĩ Quetiupau̶ cũ̶ carotirijere capaabojari majõcu̶ cũ̶ yau̶ caãcũ̶ pu̶ame aperã mena roro caãmeo bu̶su̶rique netõñesẽãpau̶ ũcũ̶ mee niñami. Bairo pu̶ame roque cũ̶ caáto ñuña: Nipetiro mena caroaro caátiãnimasĩ niñami. Tunu bairoa camasãrẽ caroaro caquetibu̶ju̶ ãmoqũẽmasĩ niñami. Tunu bairoa camasãrẽ yerijõrõ Dios yaye quetire caquetibu̶ju̶masĩ ñuñami. 25 Tunu bairoa aperã cabotiorã cũ̶ãrẽ yeri ñurĩqũẽ mena cabeyomasĩ ũcũ̶ cũ̶ caãno ñuña. Cũ̶ pu̶ame, “Roro na caátiere tũ̶goñawasoari, cariape quetire tũ̶gori bero Dios pu̶amerẽ tũ̶gou̶sabujiorãma,” ĩ, tore bairo caroaro mena cũ̶ caquetibu̶ju̶ro ñuña. 26 Tore bairo cũ̶ caquetibu̶ju̶masĩata yua, wãtĩ roro na cũ̶ caĩtorijere tũ̶goñamasacatigarãma. Bairo tũ̶goñamasacatiri yua, roro wãtĩ narẽ cũ̶ caboro cũ̶ caátiãniganucũrĩjẽrẽ átiecoetigarãma.

2 Timoteo 3

1 Apeyera, Timoteo, ati u̶mu̶recóo caãnitu̶sari yu̶tea caãnorẽ camasã Dios yarã popiye tãmu̶ogarãma. 2 Ti yu̶tea caãnorẽ camasã cañuena nigarãma. Jĩcããrã na majũ na caborore bairo jeto átiãniganucũgarãma. Tunu bairoa cadinero u̶garipea pairã nigarãma. “Aperã netõrõ caãnimajũrã jãã ãniña,” caĩtũ̶goñarã nigarãma. “Jãã jeto camasĩmajũrã jãã ãniña,” ĩrãrẽ bairo catũ̶goñarĩqũẽcu̶na nigarãma. Diore cũ̶ baibotiori roro cabu̶su̶pairã nigarãma. Aperã na pacu̶a cũ̶ãrẽ cayu̶ena, cabaibotiopairã nigarãma. Aperã, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña,” di rũ̶mu̶ ũno caĩẽna nigarãma. Bairo caãna ãnirĩ Dios yaye macããjẽ buerique cũ̶ãrẽ di rũ̶mu̶ nu̶cũ̶bu̶goro ĩñaetigarãma. 3 Tunu bairoa di rũ̶mu̶ ũno bopacooro cabopacarãrẽ catũ̶goñaena ninucũgarãma. Aperã roro caocayoja pairã nigarãma. Aperã cũ̶ã roro na rupau̶ caborore bairo jeto na caátiganucũrĩjẽrẽ catũ̶goña ẽñotamasĩẽna nigarãma. Tunu bairoa aperã tũ̶goñamairĩcãrõ mano tutuaro mena roro átinucũgarãma camasãrẽ. Na pu̶ame nipetiro caroa macããjẽrẽ caboena majũ ninucũgarãma. 4 Tunu bairoa jĩcã majã nimirãcũ̶ã, roro bu̶su̶jã buitiregarãma aperã na yarã camasãrẽ. Roro majũ caasiapairã nigarãma. Nocãrõ pairo roro na caátie mena nimirãcũ̶ã, “Caroa macããjẽrẽ caãna majũ jãã ãniña,” ĩ tũ̶goña botionucũgarãma. Dios yaye macããjẽrẽ tũ̶gou̶sari bero, cũ̶ mena tũ̶goñatutuaricaro ũnorẽã, na majũ rupau̶ caborore bairo na caátigarije pu̶ame jetore bu̶tioro u̶garipeari átiãniganucũgarãma. 5 Bairi tunu Dios yaye macããjẽrẽ cabuerãrẽ bairo majũ baitogarãma, mu̶nana. Bairo Dios yaye cũ̶ catutuarije macããjẽrẽ masĩmirãcũ̶ã, tiere caẽñotarãrẽ bairo jĩcãrõ tũ̶ni na yeri mena átiãnimasĩẽtĩnucũgarãma. Na ũnarẽ, Timoteo, mu̶ roque na ĩtoecoeticõãña. 6 Na ũna ninucũñama noo na caboro aperã ya wiiripu̶ cajããñesẽãnucũrã. Bairo ape wiiripu̶ jããñesẽãrĩ yua, carõmia cayeri tũ̶goñatutuaena roro caátipairãrẽ na ĩtoepenucũñama. Bairo ĩtori yua, nipetiro carorije macããjẽrẽ na mena roro átiepenucũñama, na rupau̶ caborore bairo yua. 7 Bairi tunu na ũna di rũ̶mu̶ ũno ru̶saeto buenucũñama Dios yaye quetire. Bairo buemirãcũ̶ã, di rũ̶mu̶ ũno cariape macããjẽrẽ tũ̶gojĩãti peyoetaetinucũñama. 8 Camasĩrĩ majã cũmua ũna Janes, apei Jambres cawãmecu̶na Moisés ãnacũ̶rẽ cũ̶ boena, cũ̶ botiori, na camasĩrĩjẽrẽ cũ̶ áti ĩñoñupã. Narẽã bairo caĩtopairã cũ̶ã cariape macããjẽ Dios yaye quetire caboena niñama. Caũ̶mu̶a catũ̶goñarĩqũẽ mána catũ̶goñamasĩẽna niñama. Dios mena catũ̶goñatutuajãnarĩcãrã majũ niñama. 9 Merẽ camasã aperã caroaro masĩcõãñama catũ̶goñamasĩẽna majũ na caãnierẽ. Tirũ̶mu̶pu̶ caãnana Janes, apei Jambrejãã, Moisés ãnacũ̶rẽ caboetanarẽã bairo roro na cabairijere merẽ masĩcõãñama camasã. Bairi di rũ̶mu̶ ũno nemojãñurõ camasãrẽ na ĩtonemonutua áperigarãma yua. 10 Timoteo, mu̶ roque caroaro cariape yu̶ caátirotirore bairo yu̶ cabuerijere mu̶ átiãninucũña. Yu̶rea bairo ati wãmerĩrẽ caroaro mu̶ átiãninucũña: Yu̶rea bairo caroaro mu̶ átajecu̶ti ãnimasĩña. Yu̶rea bairo mu̶ cũ̶ã yu̶ caátiãnipeere mu̶ tũ̶goñanucũña. Mu̶ cũ̶ã yu̶rea bairo Dios mena mu̶ tũ̶goñatutuaya. Camasã roro popiye mu̶ tãmu̶o joroque na caátimiatacũ̶ãrẽ, caroaro yerijõrõ yu̶rea bairo mu̶ tũ̶goñanetõcõã ninucũña. Camasã aperã cũ̶ãrẽ caroaro yu̶rea bairo na miñamaiña. Tunu bairoa yu̶rea bairo popiye tãmu̶onucũmicũ̶ã, mu̶ yeri tũ̶goñatutuajãñuña. 11 Roro mu̶rẽ pajĩãgarã, o tocãnacã wãmerẽ roro popiye tãmu̶omicũ̶ã, mu̶ nu̶cãnetõcõãnucũña. Yu̶ yau̶, merẽ caroaro mu̶ masĩña roro majũ Antioquía, Iconio, bairi Listra yu̶ catãmu̶orĩqũẽrẽ. Roro majũ Jesucristo yaye queti jũ̶gori yu̶ pajĩãgawã to macããna. Roro majũ popiye yu̶ tãmu̶owũ̶. Bairo roro popiye yu̶ catãmu̶omiatacũ̶ãrẽ, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame tie nipetirijere yu̶ ju̶átinemowĩ. 12 Bairãpu̶a, merẽ marĩ masĩña: Nipetiro Jesucristo cũ̶ caborore bairo caroaro caátiãnigarã, tocãnacãũ̶pu̶a roro popiye áti ecogarãma, aperã jũ̶gori. 13 Aperã carorã cañuena, aperã caĩtopairã roque nemojãñurõ jõpu̶ame carorije macããjẽrẽ átinutuagarãma. Aperãrẽ roro na ĩtoepemirãcũ̶ã, na cũ̶ã roro ĩtoecogarãma na yaye wapa yua. 14 Timoteo, mu̶ pu̶ame roque tie ũnie ápeia, caroa wãme jetore tocãnacã rũ̶mu̶a áticõã ninucũña mu̶rẽ yu̶ cabuerique mena. Merẽ tie queti, “Cariape majũã niña tie quetibu̶ju̶rique,” ĩrĩ caroaro mu̶ tũ̶gou̶sacõã ninucũña. Mu̶rẽ tie quetire cabuericarã cũ̶ãrẽ cariapea mu̶ masĩña. 15 Tunu bairoa merẽ caroaro mu̶ masĩña cawĩmau̶acã ãcũ̶pũ̶na, Dios yaye macããjẽ caroa quetire mu̶ camasĩjũ̶gorique. Bairi mu̶ pu̶ame nemojãñurõ buecõã ninucũña. Bairo tie quetire nemojãñurõ bueri caroaro mu̶ caátiãmata, Jesucristo mena mu̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori mu̶ netõmasĩgu̶. 16 Nipetiro Dios ya tuti macããjẽ woaturique Dios cũ̶ camasĩõrõ jũ̶gori na cawoaturique niña. Bairi tie buerique marĩrẽ caju̶átiere bairo ñujãñuña. Aperãrẽ tiere bueata, ñujãñuña. Tie mena jũ̶gori aperãrẽ beyogu̶, marĩ cabueata cũ̶ãrẽ, ñujãñuña. Tie mena jũ̶gori caroaro cariape na caãnimasĩpeere bori, narẽ marĩ cabueata, tie queti ñumajũcõãña. 17 Tore bairo marĩ cabueata yua, Dios yau̶ caãcũ̶ pu̶ame tocãnacã wãme caroa macããjẽrẽ caátijĩãtimasĩpeyou̶ majũ tuagu̶mi.

2 Timoteo 4

1 Jesucristo, catu̶sari yu̶tea caãno quetiupau̶ reyre bairo atígu̶mi tunu, nipetiro ati yepa macããna camasã cariaricarã, cacatirã cũ̶ãrẽ na ĩñabesei acú̶ yua. Bairo caatípau̶, Jesucristo, bairi cũ̶ pacu̶ Dios mena cũ̶ caĩñajoropu̶ atore bairo bu̶tioro mu̶rẽ yu̶ átirotiya. 2 Caroa queti Dios yayere bu̶tioro na quetibu̶ju̶ya camasãrẽ. Tunu bairoa noa ũna caroaro catũ̶gorã, o catũ̶gogaena na caãmata cũ̶ãrẽ, tocãnacãnia na mu̶ quetibu̶ju̶nucũwã, tore bairo mu̶ caquetibu̶ju̶rije to cañuata yua. “Cariape quetibu̶ju̶yami Timoteo,” na ĩ tũ̶go joroque caroaro na quetibu̶ju̶ya camasãrẽ. Tunu bairoa tutuaro mena noa ũna cabotiorãrẽ na mu̶ caquetibu̶ju̶pee caãmata, tutuaro mena na mu̶ quetibu̶ju̶gu̶. Nemojãñurõ Dios yarã cũ̶ mena na tũ̶goñatutuao joroque na quetibu̶ju̶ri na ju̶átinemoña. Caroaro yerijõrõ tũ̶goñarĩqũẽ mena nu̶cũ̶bu̶goroa na quetibu̶ju̶ya camasã to macããnarẽ. 3 Jĩcã yu̶tea etagaro tocãrõã camasã caroa queti Dios yayere boetiri na catũ̶gogaeti yu̶tea. Noa ũna aperã, na rupau̶ caborore bairo jeto ricaati cabueri majã, camasã na catũ̶gojesorije ũnie jetore cabuerã pu̶amerẽ na macãgarãma. Na rupau̶ caborore bairo na caátigarije macããjẽ, na catũ̶gojesorijere cabuerã pu̶amerẽ na tũ̶gou̶sajũ̶gogarãma. 4 Dios yaye macããjẽ pu̶amerẽ yua boetigarãma. Carorije quetibu̶ju̶rique tocãnacã wãme pu̶amerẽ tũ̶gopeogarãma. 5 Bairo na ũna na cabaimiatacũ̶ãrẽ, mu̶ pu̶ame roque caroaro majũ caroa wãmerẽ áticõã ninucũña. Roro popiye tãmu̶omicũ̶ã, nu̶cãnetõcõã ninucũña. Dios yaye queti camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ queti pu̶amerẽ tocãnacã rũ̶mu̶a quetibu̶ju̶cõã ninucũña. Caroaro jĩcãrõ tũ̶ni átipeyocõã ninucũña mu̶ paarique macããjẽrẽ. 6 Yu̶ pu̶ame Jesucristo yaye yu̶ caátiãnie jũ̶gori yu̶ cayasipa rũ̶mu̶ merẽ cõñarõ baiya. Merẽ Dios tu̶pu̶ ãniágu̶, cũ̶ yu̶ cariabojapee etaro baiya. 7 Jesucristo yu̶ cũ̶ cabueroticũrĩqũẽrẽ merẽ nipetiro jĩcãrõ tũ̶ni yu̶ átiyaparo peticõãña. Ãmeo qũẽĩrẽ bairo tutuaro caroaro jĩcãrõ tũ̶ni yu̶ átiyaparoya. Tunu bairoa epei caatu̶ri majõcu̶ jĩcãrõ tũ̶ni átiri, cũ̶ caatu̶yaparo etarore bairo yu̶ cũ̶ã Jesucristo mena jĩcãrõ tũ̶ni yu̶ átiyaparo petietaya merẽ. 8 Bairi ãmerẽ yua, yu̶re Dios cũ̶ cajopee caãnorẽã bairo u̶mu̶recóopu̶re corona pesarica beto yu̶ ãnicotero bairo merẽ. Marĩ Quetiupau̶ camasãrẽ caĩñabesei cañuu̶ majũ ti beto pesarica betore yu̶ jogu̶mi cũ̶ cacõrĩcã rũ̶mu̶ caetaro. Yu̶ jeto merẽ jogu̶mi baipu̶a. Nipetiro cũ̶rẽ mairĩqũẽ mena ati yepapu̶ cũ̶ catunuatóre caboocoteãna cũ̶ãrẽ na jomajũcõãgu̶mi. 9 Yu̶ yau̶, Timoteo, mu̶ cabooata, dope bairo mu̶ caatímasĩrõ cãrõ átiri, yu̶re miñau̶ atímajũcõãwã. 10 Demas pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ bu̶tioro cabonetõũ̶ ãnirĩ yu̶ aweyocoámí. Tesalónica macãpu̶ acoámí. Apei Crescente pu̶ame roquere Galacia yepapu̶ cũ̶ yu̶ jowu̶. Apei Tito pu̶ame cũ̶ãrẽ Dalmacia yepapu̶ cũ̶ yu̶ jowu̶. 11 Jĩcãũ̶ã, Lucas jeto yu̶ mena niñami. Bairi Marcore cũ̶ mu̶ macãwã. Cũ̶ roquere cũ̶ mu̶ piiapá ato mu̶ caatí rũ̶mu̶ caãno. Ape watoara cũ̶ pu̶ame yu̶ ju̶átibujiou̶mi ato yu̶ capaãno yu̶ paariquere. 12 Apei marĩ yau̶ Tíquico pu̶amerã Efeso macãpu̶ cũ̶ yu̶ jowu̶. Topu̶ ãcũ̶mi. 13 Apeyera atopu̶ acú̶, yu̶ ju̶tiro cayoaro, Troas macã yu̶ cacũrĩcãrõrẽ yu̶ mu̶ neatíbojawa. Carpo ya wiipu̶ yu̶ cũwũ̶ tore. Apeye yu̶ papera tutiri cũ̶ãrẽ mu̶ jeatíbojawa. Papera pergamino pũũrĩ roquere mu̶ cũẽpã. Mu̶ jeatímajũcõãwã. 14 Apeyera Alejandro ãpõãrẽ capaanucũũ̶ pu̶ame roro majũ yu̶ átinucũñami. Yu̶re caroaro nu̶cũ̶bu̶goetiyami. Bairi marĩ Quetiupau̶ pu̶ame cũ̶ caátaje cãrõ qũĩñacõñarĩ qũĩñabesegu̶mi cũ̶ yaye wapa. 15 Bairi mu̶ pu̶ame cũ̶rẽ cũ̶ uwiya. Roro mu̶ tãmu̶o joroque mu̶ átiremi. Cũ̶ pu̶ame yua ãmerẽ camasãrẽ marĩ caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽ Dios yaye caroa quetire caboecu̶ majũ catuaricu̶ niñami. 16 Caĩñabeseri majã carotimasĩrã tu̶re yu̶ cabu̶su̶qũẽnou̶ etari watoare jĩcãũ̶ majũã yu̶ ãmu̶. Noa ũna yu̶ ju̶bu̶su̶nemoema, quetiuparã carotimasĩrãtu̶ yu̶ caetajũ̶gorore. Nipetiro yu̶ mena caãnimiatana yu̶ aweyopeticoámá. Tie na cabairique jũ̶gori marĩ yarãrẽ Dios pu̶ame popiye na baio joroque na cũ̶ ápericõãto. 17 Bairo marĩ yarã yu̶re na caju̶áperimiatacũ̶ãrẽ, marĩ Quetiupau̶ roque yu̶ ju̶átimajũcõãwĩ. Yeri tũ̶goñatutuarique majũrẽ yu̶ jowĩ. Bairo yeri tũ̶goñatutuarique yu̶ cũ̶ cajoro jũ̶gori cũ̶ yaye queti camasãrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire caroaro na yu̶ quetibu̶ju̶ masĩõ joroque yu̶ ámi. Na, nipetiro judío majã caãmerã cũ̶ yaye quetire na yu̶ caquetibu̶ju̶ro bero, tiere na tũ̶gopeo joroque ámi Dios. Tore bairo átiri yu̶ netõwĩ marĩ Quetiupau̶ pu̶ame, macãnu̶cũ̶ yaiare bairo cauwiorã caãna quetiuparã roro yu̶re na caátibujiopeere yua. 18 Bairi tunu ato jũ̶goye cũ̶ãrẽ nipetiro roro yu̶ catãmu̶opeere yu̶ ju̶átinemocõã ninucũgu̶mi Dios. Bairo yu̶ netõrĩ yua, cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ u̶mu̶recóopu̶ caãnipau̶ majũ yu̶ tuao joroque yu̶ átigu̶mi. ¡Bairi cũ̶ jetorea cũ̶ caasiyarije caroa cũ̶ catutuãnie to ãnicõã ninucũáto tocãnacã rũ̶mu̶a! Bairoa to baiáto. 19 Bairi apeyera marĩ yarã Prisca, Aquila, bairi Onesíforo ya poa macããna cũ̶ãrẽ yu̶ ñurotijoya. 20 Apei Erasto cawãmecu̶cu̶ pu̶ame Corinto macãpu̶ tuawĩ. Trófimo pu̶amerã Mileto macãpu̶ cariau̶re cũ̶ yu̶ atíweyowu̶. 21 Timoteo, tãmurĩ jãñurõã mu̶ apá. Tãmurĩã, pue caetaparo jũ̶goyea mu̶ apá atopu̶re. Mu̶rẽ ñurotijoyama marĩ yarã. Eubulo, Pudente, Lino, Claudia, bairi marĩ yarã nipetiro ñubueri majã cũ̶ã mu̶ ñurotijoyama. 22 Bairi yua, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mu̶rẽ cũ̶ ju̶áticõã ninucũãmarõ. Bairi Dios cũ̶ã nocãrõ caroa cũ̶ yaye macããjẽrẽ mu̶jãã nipetirore cũ̶ jonemoáto. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

Tito 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶ Diore paabojari majõcu̶ ãnirĩ Jesucristo camasãrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijou̶ apóstol majũ yu̶ ãniña. Dios cũ̶ cabesericarã cũ̶ yarãrẽ na quetibu̶ju̶ yu̶ átiya cũ̶ yaye quetire, tie cariape macããjẽrẽ tũ̶gori bero yua, cũ̶ mena caroaro na catũ̶goñatutuaparore bairo ĩ. 2 Bairo tie mena tũ̶goñatutuari yua, yeri capetietie na cacũ̶gopee cũ̶ãrẽ cariapea tũ̶goñacotegarãma. Mai, Dios cariape caĩ pu̶ame ati u̶mu̶recóo caãniparo jũ̶goyepu̶a, “Yu̶ pũnaa caãniparãrẽ yeri capetietiere na yu̶ jogu̶,” ĩ jũ̶goyeticũñañupĩ. 3 Bairi ãmerẽ yua, cũ̶ ya yu̶tea, cũ̶ caĩcõñarĩcã yu̶tea caetaro ĩñarĩ, Dios marĩrẽ canetõõũ̶ majũ, cũ̶ yaye quetire marĩ masĩõñami. Bairo tie quetire masĩõrĩ, yu̶ quetibu̶ju̶ rotijomajũcõãwĩ yua. 4 Mu̶, Tito, yu̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori bero yu̶rea bairo mu̶ cũ̶ã Dios mena catũ̶goñatutuau̶, yu̶ baire bairo caãcũ̶rẽ mu̶ yu̶ woajoya ati cartare. Bairi ñiña: Marĩ Pacu̶ Dios, cũ̶ macũ̶ marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caroa yericu̶taje, ãmeo ĩñamairĩqũẽ, yerijõrõ ãnajẽ cu̶tajere mu̶ cũ̶ jonemoáto, ñiña. 5 Creta cawãmecu̶ti poa yucu̶poapu̶ mu̶ yu̶ cũwũ̶. Bairo mu̶ cũrĩ, paarique yu̶ caátipee caru̶sarijere mu̶ yu̶ átipeyorotiwu̶. Tunu bairoa, “Ñubueri majã quetiuparã rona cabu̶toare na mu̶ besewa tocãnacã macãã macããnarẽ caquetibu̶ju̶parãrẽ,” mu̶ ñicũwũ̶. 6 Mai, na, cabu̶toa camasĩrã pu̶ame caroaro ñe ũnie roro na caátie jũ̶gori aperã na cabu̶su̶paiena ũnarẽ na mu̶ besegu̶. Tocãnacãũ̶pu̶a jĩcãõ jeto canu̶mocu̶na ũnarẽ na mu̶ besegu̶. Bairi na pũnaa ũna cũ̶ã Jesucristore catũ̶gou̶sarã, ñe ũnie roro na caátie, o na caasiapairije jũ̶gori na cabu̶su̶jãrã ũna mee na ãmarõ. 7 Bairi ñubueri majãrẽ cajũ̶goñubuejũ̶gou̶re bairo catuau̶ pu̶ame, na ñubueri majãrẽ Dios cũ̶ carotirije cũ̶ yaye quetire caquetibu̶ju̶ majũ niñami. Torecu̶, cũ̶ ũcũ̶ pu̶ame caroaro átajere caácu̶, rorije caápei ũcũ̶ cũ̶ caãno ñuña. Caroarã ũnarẽ na marĩ boya. Catũ̶gomasĩẽna, uwarãrẽ bairo caãnarẽ na marĩ boetiya. Tunu bairo eticũmurĩ caãmeo qũẽpairã ũna cũ̶ãrẽ na marĩ boetiya. Tunu apeyera roro átiri cawapatarã ũna cũ̶ãrẽ na marĩ boetiya. Bairi na ũnarẽ na mu̶ beseetigu̶. 8 Bairo pu̶ame caãna roque ñuñama: Tocãnacãnia aperã caetarãrẽ caroaro mena na bocári na ya wiipu̶ caqũẽnorã ñuñama. Bairi na ũcũ̶ pu̶ame caũ̶mu̶ caroa macããjẽrẽ caácu̶, nu̶cũ̶bu̶goro mena caãcũ̶ cañuu̶ niñami. Bairi Dios cũ̶ caĩñajoro, cũ̶ caborore bairo jeto caácu̶ ñe ũnie roro caápei nigu̶mi. 9 Bairi tunu cariape macããjẽ jãã caquetibu̶ju̶riquere cariape cũ̶ catũ̶gou̶saro ñuña. Bairo cariape tiere tũ̶gori yua, aperã ñubueri majãrẽ na quetibu̶ju̶ u̶seanionemogu̶mi cariape quetibu̶ju̶rique mena. Tunu bairoa aperã tiere catũ̶gou̶sagaena ricaati caquetibu̶ju̶rã cũ̶ã caroaro cariape cũ̶ caquetibu̶ju̶ro tũ̶gori, “Caroaro cariape ĩñami. Cũ̶ marĩ tũ̶goroa,” ĩ tũ̶goñagarãma na yeripu̶. Na ũna roquere mu̶ cabesero ñuña. 10 To mu̶ caãnopu̶re capããrã niñama cabaibotiopairã. Na ũna pu̶ame na rupau̶ macããjẽ yisetariquere, aperã cayiseta mánarẽ na cayiserotiro bu̶tioro bonucũñama. Caroaro tũ̶goñarĩ mee roro apeye ũnierẽ bu̶su̶painucũñama. Bairo bu̶su̶ri yua, aperã camasãrẽ roro na ĩtoeperã átiyama. 11 Na ũna caĩtopairãrẽ na caquetibu̶ju̶rotietipee niña camasãrẽ. Pajũ̶goro ána átiyama tocãnacãũ̶pu̶a camasã caãnarẽ. Tunu bairoa na, camasãrẽ na ĩtori, roro átiwapatarã átiyama. Na ũna caquetibu̶ju̶rãrẽ boetirotiya. 12 Mai, Creta yucu̶poa macããcũ̶ profeta majõcu̶ atore bairo ĩ bu̶su̶yupi, to mu̶ caãno macããnarẽ: “Creta yucu̶poa macããna caĩtopairã niñama. Macãnu̶cũ̶ macããnarẽ bairo cau̶gapacarã, cateeyepairã majũ niñama,” cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ yu̶ tũ̶gowu̶. 13 Cariapea ĩñupĩ. Na cabainucũrĩjẽrẽ ĩñarĩna, tore bairo cariape na ĩ, ĩñupĩ. Bairi to macããnarẽ tutuaro mena na quetibu̶ju̶ya. Dios yaye quetire nemojãñurõ caroaro jĩcãrõ tũ̶ni na catũ̶goñatutuamasĩparore bairo ĩ. 14 Tunu bairoa, “Judío majã cariape macããjẽ quetire caboena na majũ na catũ̶goñarĩjẽ mena na caquetibu̶ju̶rijere na caátirotinucũrĩjẽ ũnie cũ̶ãrẽ camasã tũ̶gou̶sarema,” ĩrã, tutuaro mena na ũnarẽ na quetibu̶ju̶ya. 15 Noa ũna caroa macããjẽ átaje jetore caátitũ̶goñarã na caãmata, nipetirije na caátie, cañurĩjẽ jeto ninucũña. Aperã caroa macããjẽrẽ catũ̶goñaena Diore catũ̶gou̶sagaena pu̶ame roque nipetirije carori wãme jetore átiãninucũñama. Na ũna carorije na yeri na catũ̶goñarĩjẽpu̶ pairo caãno jũ̶gori carorije jetore átinucũñama. 16 Bairi tunu, “Diore camasĩrã majũ jãã ãniña,” ĩmirãcũ̶ã, roro na caátie jũ̶gori Diore camasĩẽnarẽ bairo tuanucũñama. Cabaibotiopairã, aperã yaye na cacũ̶gorije ũnierẽ caĩñau̶gopairã majũ niñama. Bairo caãna ãnirĩ dise ũnie caroa macããjẽ ũnierẽ petoaca ũno caátijĩãtiena majũ ninucũñama.

Tito 2

1 Mu̶ roque Tito, camasãrẽ caroaro cariape na mu̶ quetibu̶ju̶gu̶ caroa macããjẽ Dios yaye quetire. Dios cũ̶ caborore bairo caroaro na mu̶ quetibu̶ju̶gu̶. 2 Bairi cabu̶toa camasãrẽ cajũ̶goñubueparã pu̶ame cũ̶ã caroaro caãna, marĩ caĩñanu̶cũ̶bu̶gorãrẽ bairo nigarãma. Bairo cariape caána ãnirĩ caroaro mena quetibu̶ju̶garãma camasãrẽ. Tunu bairoa caroaro cariape roro átato mano Dios mena tũ̶goñatutuagarãma. Tunu bairoa Dios narẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ masĩrĩ caroaro tutuaro, popiye baimirãcũ̶ã, tũ̶goñaenarẽ bairo tiere tũ̶goñanetõcõãgarãma. 3 Torea bairo cabu̶toa rõmirĩ cũ̶ã nu̶cũ̶bu̶gorique mena na caãnajẽcu̶to yu̶ boya. Roro caĩbu̶su̶paicoterã ãnirĩ caeticũmupairãrẽ bairo na caãno yu̶ boetiya. Aperã camasã na caátiere na caĩñajesopee ũnierẽ na na caáti ĩñorõ ñuña. 4 Bairo caroa macããjẽrẽ caáti ĩñorã ãnirĩ aperã cawãmarã rõmirĩ camanapũ̶ãcu̶narẽ na manapũ̶ã, bairi na pũnaa cũ̶ãrẽ na camaipee ũnierẽ na na quetibu̶ju̶áto. 5 Tunu caroa macããjẽrẽ na caátiãnimasĩpeere na na quetibu̶ju̶áto. Bairo na caáto, na pu̶ame ñe ũnie carorijere áperã nigarãma. Na wii macããjẽ, o na pũnaa cũ̶ãrẽ caroaro na cotegarãma ñe ũnie ru̶saricaro mano. Camasã cañurã rõmirĩrẽ bairo caãna, na manapũ̶ã na caĩrĩjẽrẽ jĩcãrõ tũ̶ni caroaro catũ̶gou̶sarã nigarãma. 6 Torea bairo cawãmarã canu̶moa mána cũ̶ãrẽ caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na ãnio joroque na quetibu̶ju̶ya. 7 Mu̶ majũ cũ̶ã aperã camasã, nipetirije mu̶ caátiere na caĩñajesopee ũnierẽ na áti ĩñoña. Tunu bairoa narẽ mu̶ caquetibu̶ju̶ri rũ̶mu̶ caãno, rorije ĩrĩcãrõ mano caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na mu̶ quetibu̶ju̶wa. 8 Caroaro cariape carorije ĩ asuricaro mano na mu̶ quetibu̶ju̶gu̶, aperã cañuena mu̶rẽ roro na caáperiparore bairo ĩ. Tunu bairoa caroaro cariape mu̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶goñabobori, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶rẽ roro ĩ bu̶su̶gamicũ̶ã, carorije mu̶ caĩrĩjẽrẽ bocaetiri roro mietigu̶mi. Bairi roro bu̶su̶paietigarãma yua marĩ caquetibu̶ju̶rije Dios yaye quetire. 9 Tunu torea bairo caroaro na mu̶ quetibu̶ju̶wa ũ̶mu̶a paacoteri majãrẽ: Na quetiuparã na caĩrõrẽ bairo caroaro na tũ̶gou̶saáto. Camasã caroaro ãnajẽ cu̶tajere bairo cañurã na ãmarõ. Na quetiuparãrẽ tũ̶gou̶saetiri na caĩrĩjẽrẽ cabu̶su̶cãnamupairãrẽ bairo na ãmerĩcõãto. 10 Tunu bairo aperã, na quetiuparã na cacũ̶gorije ũnierẽ cayajapairã na ãmerĩcõãto. Caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena roque na ãnimajũcõãto. Bairo na yeripu̶ na caátiãnimajũcõãta, nipetiro camasã pu̶ame narẽ ĩñarĩ, Dios marĩrẽ canetõõrĩcũ̶ yaye quetire, “Caroa majũ niña,” ĩ masĩgarãma. 11 Dios pu̶ame jĩcã nu̶gõã marĩrẽ camaimasĩ ãnirĩ marĩ ĩñamaijũ̶goyupi. Bairo marĩ ĩñamairĩ nipetiro ati u̶mu̶recóo macããnarẽ marĩ netõõgayupi cũ̶ macũ̶ jũ̶gori. 12 Tie marĩrẽ Dios cũ̶ caĩñamaijũ̶gorique pu̶ame roro marĩ caátiãninucũrĩjẽrẽ jãnarĩ caroaro átiãnajẽ cu̶taje niña. Tunu bairoa marĩ cabonucũrõrẽ bairo roro marĩ caátiere jãnarĩ caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena Dios cũ̶ caĩñajoro marĩ caãno ñuña. Bairo átiãna yua, Dios cũ̶ caborore bairo cariape marĩ ãnimasĩgarã. Diore cariape cũ̶ marĩ tũ̶gou̶sagarã. 13 Dios yaye queti pu̶ame cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo cũ̶ caátipa rũ̶mu̶ caetaro, marĩrẽ canetõõũ̶ Jesucristo nocãrõ cũ̶ caasiyabatorije mena cũ̶ caatípa rũ̶mu̶rẽ caroaro marĩ cotemasĩõ joroque marĩ átiya. 14 Cũ̶, Jesucristo pu̶ame marĩ yaye wapa jũ̶gori yucu̶pãĩpu̶ papuatuecori riayupi. Nipetirije marĩ carorije wapa caãnierẽ marĩ netõõpeyobojari, cũ̶ yarã caãniparã majũ marĩ ãnio joroque marĩ ásupi. Caroa macããjẽrẽ caátiãnimasĩgarã majũ marĩ tuao joroque marĩ ásupi. 15 Atie yu̶ caĩquetibu̶ju̶rijere na mu̶ quetibu̶ju̶gu̶ to macããna ñubueri majãrẽ. Caroaro rotimasĩrĩqũẽ mena tutuaro na mu̶ quetibu̶ju̶nemomasĩõgu̶ to macããnarẽ, caroaro na camasĩparore bairo ĩ. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶rẽ cũ̶ baibotioeticõãto mu̶ caquetibu̶ju̶rije mena jũ̶gori.

Tito 3

1 Tunu atore bairo na mi quetibu̶ju̶ masĩõnemowã tũ̶gou̶sari majã ñubueri majãrẽ: “Quetiupau̶, o quetiuparã carotimasĩrã mu̶jãã ya macã macããna na caátirotinucũrõrẽ bairo cariape na tũ̶gou̶saya. Bairo caroaro cariape tũ̶gou̶sari tocãnacã wãme caroa macããjẽrẽ caátiãniganucũrãrẽ bairo mu̶jãã átiãnimasĩwã. 2 Bairo caátiãnimasĩrã ãnirĩ yua aperã camasãrẽ roro na mu̶jãã ĩ bu̶su̶paiepa. Carorijere camasãrẽ caátiãmepairãrẽ bairo ãmerĩcõãña. Carorije caĩẽna camasã cañurãrẽ bairo ãña. Aperã camasã nipetirore caroaro yeri ñurĩqũẽ mena, yerijõrõ ãmeo bapacu̶timasĩña,” na mi quetibu̶ju̶wa ñubueri majãrẽ. 3 Marĩ cũ̶ã, mai, cajũ̶goyepu̶re catũ̶gomasĩẽna, Diore cabaibotiopairã majũ marĩ ãmu̶. Camawijiayasirãrẽ bairo marĩ baiwu̶. Bairo caãna ãnirĩ yua, tocãnacã wãme roro marĩ rupau̶ mena marĩ caátiganucũrĩjẽrẽ caátiecorotirã, tiere caátijãnagaena majũ marĩ ãnimiwũ̶. Carorije macããjẽ jetore átiri aperã yayere marĩ ĩñau̶garipeanucũmiwũ̶. Tunu caasiapairã ãnirĩ aperã tocãnacãũ̶ mena marĩ ãmeo asiaĩña ãninucũmiwũ̶. 4 Bairo cabairã marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios marĩrẽ canetõõũ̶ pu̶ame cañuu̶, caĩñamaimasĩ ãnirĩ ati yepa macããna camasãrẽ marĩ ĩñamaiñupĩ. 5 Bairo ĩñamairĩ, marĩ cũ̶ãrẽ marĩ netõõñupĩ marĩ carorije wapa jũ̶gori roro marĩ cabaibujiopeere. Marĩ majũ caroaro marĩ caátiere ĩñajesori mee, Dios pu̶ame roque marĩrẽ ĩñamairĩ marĩ netõõñupĩ. Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariírerique mena, marĩ carorije wapare coseire bairo cũ̶ caáto tunu cabuianemorãrẽ bairo marĩ cabairoi marĩ netõõñupĩ. Bairo marĩ netõõrĩ yua, Espíritu Santo cũ̶ Yeri jũ̶gori cawãma yeri marĩ wasoayupi. 6 Tunu bairoa Jesucristo marĩrẽ canetõõrĩcũ̶ jũ̶gori, nocãrõ netõrõ cũ̶ Yeri Espíritu Santo cũ̶ caátimasĩrĩjẽrẽ marĩ joyupi. 7 Bairo marĩ átiri, cũ̶ yarã carorije cawapa mánarẽ bairo marĩ ásupi cañuu̶ majũ ãnirĩ. Tore bairo marĩ ásupi Dios, marĩ cũ̶ã yeri capetietie marĩ cũ̶ cajorique marĩ cacoteãnierẽ marĩ cacũ̶gomasĩparore bairo ĩ. 8 Atie, yu̶ caquetibu̶ju̶rije cariape niña. Torecu̶ tiere, tocãnacãnia ñubueri majãrẽ na mu̶ caquetibu̶ju̶nucũrõ yu̶ boya. Bairo tocãnacãnia na mu̶ caquetibu̶ju̶ro yua, Diore catũ̶gou̶sarã pu̶ame caroa macããjẽ átaje ũnie jetore átiãnimasĩgarãma. Atie mu̶rẽ yu̶ caĩquetibu̶ju̶rije cañurĩjẽ caroa macããjẽ quetibu̶ju̶rique, camasã caroaro na caátiãnipee ũnie majũ niña. 9 Bairi cabu̶goro macããjẽ ũnie jũ̶gori ãmeo bu̶su̶rique netõẽtĩcõãña. Na ñicũ̶jãã yaye macããjẽ na camasĩrĩjẽ ũnie jũ̶gori ãmeo bu̶su̶rique netõẽtĩcõãña. Tunu bairoa Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ jũ̶gori roro ãmeo tutiri bu̶su̶rique netõẽtĩcõãña. Tie dope bairo camasãrẽ caáperie, dope bairo cariape caátimasĩã manie ũnie niña. 10 Tunu bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Jesucristore catũ̶gou̶sari majãrẽ caroaro na ãnimasĩẽtĩõ joroque caátiricawou̶ cũ̶ caãmata, jĩcãni, o pu̶gani cãrõ cũ̶ beyoya. Bairo mu̶ cabeyomiatacũ̶ãrẽ, mu̶ caĩrĩjẽrẽ cũ̶ cabotiocõãmata, cũ̶ wiyocõãña ñubueri majã menarẽ. 11 Merẽ tore bairo cũ̶ átiri mu̶ masĩña roro cũ̶ caátigarijere, cũ̶ caborore bairo cũ̶ caátiganucũrĩjẽrẽ. Bairo cũ̶ majũã roro cũ̶ caátie jũ̶gori roro popiye cũ̶ tãmu̶o joroque cũ̶ átigu̶mi Dios. 12 Tito, yu̶ yau̶, apeyera atore bairo mu̶ ñiña: Artemas o Tíquicore mu̶ tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ jogu̶. Bairi mu̶ tu̶pu̶ cũ̶ caetaro bero yua tãmurĩã, dope bairo mu̶ caatímasĩrõ mena Nicópolis macãpu̶ yu̶ mu̶ bocáu̶ atímajũgu̶. Yu̶ pu̶ame ti macãpu̶ puere yu̶ netõgu̶, ñi tũ̶goña yaparoya. Bairi ti macã Nicópolipu̶ yu̶ ãnigu̶ ti yu̶teare. 13 Bairi apeyera camasãrẽ caju̶ĩĩ, Zenas, apei Apolos cawãmecu̶narẽ mu̶ caju̶átimasĩrõ cãrõ na ju̶átinemoña. Quetibu̶ju̶ñesẽãrã na cacũ̶gopee na cabopacarije cãrõ na ju̶átinemoña, jĩcã wãme ũno na cañesẽãrõpu̶ to ru̶saeticõãto ĩ. 14 Marĩ mena macããna cũ̶ãrẽ caroa átaje, caroaro ãmeo ju̶átinemomasĩrĩqũẽrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶wa. Bairo mu̶ caáto, na cũ̶ã aperãrẽ na caju̶átiparã ũnarẽ na ju̶átinemomasĩgarãma. Marĩ quetiupau̶ caãnimajũrĩjẽ cũ̶ caátigarijere caátibojaparã majũ tuagarãma. Tore bairo na mu̶ caápata. 15 Nipetiro yu̶ mena ato caãna mu̶rẽ ñurotijoyama. Marĩrẽ bairo Jesucristore catũ̶gou̶sarã ãnirĩ marĩ yarãrẽ bairo caãna to macããna na ñuáto. Bairi caroare cũ̶ jonemoáto marĩ Pacu̶ Dios mu̶jãã nipetirore. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

Filemón 1

1 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶ Jesucristo yaye quetire yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori preso jorica wiipu̶ ãcũ̶, mu̶rẽ yu̶ woajoya ati cartare. Marĩ yau̶ Timoteo mena jĩcãrõ, mu̶, Filemón cawãmecu̶cu̶re jãã woajoya. Mu̶ cũ̶ã, jãã camai, jãã bapare bairo caãcũ̶ ãnirĩ camasãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶nucũña. Jãã cũ̶ãrẽ caroaro jãã mu̶ ju̶átinemonucũña. 2 Ñubueri majã mu̶ ya wiipu̶ caneñanucũrã cũ̶ãrẽ jãã woajoya. Torea bairo jãã woajoya marĩ yao Apia cawãmecu̶co cũ̶ãrẽ. Marĩ bapa Arquipo popiye baimicũ̶ã, camasãrẽ na quetibu̶ju̶nucũñami. Cũ̶ cũ̶ãrẽ jãã woajoya. Mu̶jãã, tocãnacãũ̶pu̶rea jãã woajoya ãmerẽ. 3 Bairi marĩ Pacu̶ Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caroare mu̶jãã na jonemoáto. Nocãrõ caroaro mena yerijõrõ ãnajẽ cu̶tajere mu̶jããrẽ na jonemoáto. 4 Tocãnacãnia mu̶rẽ tũ̶goñanucũrĩ yua, marĩ Pacu̶ Diore, “Jãã mena mu̶ ñujãñuña jãã Pacu̶ Dios,” ñi jẽninucũña. 5 Caroaro Jesucristore mairĩ, cũ̶ mena mu̶ catũ̶goñatutuãnie quetire tũ̶gonucũrĩ bero, tore bairo ñi jẽninucũña Diopu̶re. Torea bairo nipetiro Dios ya poa macããna mena macããna cũ̶ãrẽ caroaro na miñamainucũña. Tie queti cũ̶ãrẽ yu̶ tũ̶gonucũña. Tiere tũ̶gori yu̶ u̶seaninucũña. 6 Bairi tunu Diore mu̶ yu̶ jẽnibojaya: Jããrẽã bairo mu̶ cũ̶ã Dios mena catũ̶goñatutuau̶ ãnirĩ, nipetirije caroa yericu̶taje Jesucristo marĩrẽ cũ̶ cajorijere mu̶ catũ̶gomasĩpetiparore bairo ĩ, yu̶ jẽnibojanucũña. 7 Bairi ãmerẽ tunu, bu̶tioro yu̶ u̶seaniña mu̶ mena. Nemojãñurõ yu̶ u̶seanio joroque yu̶ mu̶ átiya, Diore catũ̶gou̶sari majãrẽ na mu̶ camairĩjẽ jũ̶gori. Yu̶ baire bairo caãcũ̶, “Mu̶ ñujãñuña,” mu̶rẽ ñiña. Mu̶ jũ̶gori Diore catũ̶gou̶sari majã na yeripu̶ caroa yeri pũnacu̶na na ãnio joroque na mu̶ ásupa. 8 Torecu̶ ãmerẽ, Jesucristo yau̶ apóstol caãcũ̶ ãnirĩ tutuaro mena mu̶ caátipeere mu̶ yu̶ átirotimasĩña. 9 Bairo átirotimasĩmicũ̶ã, caroaro mairĩqũẽ mena roque mu̶rẽ atore bairo yu̶ átirotiya: Yu̶, Pablo, merẽ cabu̶cu̶ camasĩ, ãmerẽ Jesucristo yaye queti jũ̶gori preso jorica wiipu̶ ãcũ̶, mu̶rẽ ñi jẽniña Onésimorẽ caroaro cũ̶ mu̶ caátipeere. Onésimo pu̶ame ãmerẽ caroaro Dios yayere catũ̶gou̶sari majõcu̶, yu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶ niñami. Ato preso jorica wiipu̶ ãcũ̶, yu̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gori bero, ãmerẽ yua, Dios mena cũ̶ cũ̶ã tũ̶goñatutuayami. 11 Cajũ̶goyepu̶re mai Onésimo pu̶ame mu̶ ũ̶mu̶ paacoteri majõcu̶, ñe ũnie caápei ãnirĩ, caroaro mu̶ paabojaesupi. Cabairicu̶ nimicũ̶ã, ãmerẽ tore bairo mee niñami yua. Ñujãñuñami marĩ pu̶garã menapu̶rea. 12 Torecu̶, mu̶ tu̶pu̶a cũ̶ tunuo jogu̶ yu̶ átiya tunu. Mu̶ pu̶ame caroaro mena yu̶re mu̶ cabocánucũrõrẽã bairo, cũ̶ cũ̶ãrẽ caroaro cũ̶ mu̶ bocáwa. 13 Baipu̶a ato yu̶ mena cũ̶ catuaro yu̶ bomiña, yu̶re cũ̶ ju̶átinemoáto ĩ. Mu̶, yu̶re mu̶ caju̶átinemorĩcãrõrẽã bairo mu̶ camanoi, ato yu̶ mena cũ̶ catuaro yu̶ bomiña. Bairo cũ̶rẽ yu̶ bomiña mai, ato preso jorica wiipu̶ Jesucristo yaye quetire yu̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori topu̶ yu̶ caãno ũno. 14 Baipu̶a, bairo bomicũ̶ã, cũ̶rẽ yu̶ tuarotimasĩẽtĩña, yu̶ caĩrõrẽ bairo mu̶ caátigarijere camasĩẽcũ̶ ãnirĩ. Bairo ñiña baipu̶a, mu̶rẽ yu̶ caĩjẽnirĩjẽ tutuaro mena to ãmerĩcõãto ĩ. Mu̶ majũ, mu̶ caboro cũ̶rẽ yu̶ mu̶ cajoata roque, ñubujioro bairopu̶a. 15 Baipu̶a, Onésimo jĩcã yu̶tea mu̶ witiweyoricu̶mi. Cabairicu̶ nimicũ̶ã, ãmerẽ tocãnacã rũ̶mu̶a mu̶ tu̶pu̶ ãninucũgu̶mi yua. 16 Ãmerẽ mu̶ carotieperi majõcu̶re bairo mee cũ̶ mu̶ cũ̶gogu̶. Netõjãñurõ cañuu̶, mu̶ camai, mu̶ baire bairo caãcũ̶ nigu̶mi. Yu̶ pu̶ame bu̶tioro cũ̶ yu̶ maiña. Bairi mu̶ pu̶ame roque nemojãñurõ yu̶ netõrõ cũ̶ mu̶ maigu̶. Jĩcãũ̶ camasocu̶re mairĩqũẽ jeto meerẽ, marĩrẽã bairo cũ̶ cũ̶ã marĩ Quetiupau̶ yau̶ cũ̶ caãnoi, nemojãñurõ cũ̶ mu̶ maigu̶ Onésimorẽ. 17 Bairo bairi, yu̶, mu̶, jĩcãrõrẽ bairo Jesucristo mena catũ̶goñatutuarã, jĩcãũ̶ pũnaarẽ bairo caãna marĩ ãniña. Tore bairo caãna marĩ caãnoi, yu̶ mu̶ cabocánucũrõrẽã bairo Onésimo cũ̶ãrẽ caroaro mena cũ̶ mu̶ bocáwa. 18 Bairi jĩcãni ũno mu̶rẽ rorije majũ caátacu̶ cũ̶ caãmata, o mu̶rẽ jĩcã wãme ũno cũ̶ cawapamoata, yu̶re mu̶ wapajẽniwã. Yu̶ majũ, yu̶ wapatigu̶. 19 Yu̶, Pablo cawãmecu̶cu̶ yu̶ majũpu̶a yu̶ wãmo mena atie quetire yu̶ woatujoya. Cariape mu̶rẽ ñiña: Yu̶a, yu̶ wapatigu̶, mu̶rẽ Onésimo cũ̶ cawapamoata. Baipu̶a, yu̶ mu̶ cawapamorĩjẽrẽ mu̶ camasĩrõ yu̶ boya. ¡Jesucristo yaye quetire mu̶ yu̶ caquetibu̶ju̶rique jũ̶gori cũ̶ mena mu̶ caãnie wapare mu̶ yu̶ wapa jẽniẽtĩña! 20 Bairi Filemón, yu̶ baire bairo caãcũ̶, tore bairo yu̶ mu̶ átibojawa, mu̶ cũ̶ã marĩ Quetiupau̶ Jesucristore catũ̶gou̶sau̶ ãnirĩ. Yu̶ yeri ñajããõ joroque ása, Jesucristo jũ̶gori jĩcã majã marĩ caãnoi. 21 Bairo mu̶rẽ ñi woajoya, “Yu̶ caĩrĩjẽrẽ cariapea yu̶masĩñami Filemón. Bairi tore bairo átigu̶mi,” cariapea ñiña. Tunu yu̶ masĩña: Mu̶rẽ yu̶ caĩjẽnirõ netõjãñurõ mu̶ roque mu̶ átigu̶. Tiere yu̶ masĩña merẽ. 22 Apeyera tunu mu̶ tu̶pu̶ ácú̶, yu̶ cacãniparore yu̶ mu̶ qũẽnocũbojacotegu̶. Bairi tãmurĩã yu̶ witigu̶. Dios pu̶ame yu̶re mu̶jãã cajẽnibojarijere catũ̶gou̶ ãnirĩ, preso jorica wiipu̶ caãniatacu̶ yu̶ witio joroque átigu̶mi. Bairo witiri bero, mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ atígu̶ tunu. Bairi caroaro yu̶ mu̶jãã yuwa mu̶ wiipu̶. 23 Na ñuáto nipetiro to macããna. Bairi mu̶jããrẽ ñurotijoyami Epafras. Cũ̶ pu̶ame yu̶ bapa niñami ato preso jorica wiipu̶re. Cũ̶ cũ̶ã Jesucristo yaye quetire cũ̶ caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori atopu̶ niñami. 24 Bairi Marcos, Aristarcojãã ñurotijoyama. Aperã Demas, Lucas, yu̶re caju̶panemonucũrã cũ̶ã ñurotijoyama. 25 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo nocãrõ caroare cũ̶ jonemoáto mu̶jãã nipetirore. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

Hebreos 1

1 Tirũ̶mu̶pu̶re marĩ ñicũ̶jããrẽ Dios quetibu̶ju̶yayupi tocãnacã nia na cũ̶ caĩmasĩrĩ wãmerẽ bairo. Profeta majã jũ̶gori cũ̶ yaye quetire na quetibu̶ju̶yayupi. 2 Bairi ati yu̶tea catu̶sari yu̶teapu̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ macũ̶ jũ̶gori marĩ quetibu̶ju̶yupi. Cũ̶ macũ̶ jũ̶gori ati u̶mu̶recóo nipetirore qũẽnoñupĩ Dios. Bairi nipetiro cũ̶ caátajere cacũ̶gopau̶re bairo cũ̶ cũñupĩ Dios cũ̶ macũ̶rẽ. 3 Dios macũ̶ cũ̶ã, cũ̶ pacu̶ cũ̶ caasiyabatorije nipetirijere bairo jĩcãrõ tũ̶nia niñami. Cũ̶ pacu̶ Dios cũ̶ caãnorẽ bairo jĩcãrõ tũ̶nia niñami cũ̶ macũ̶ cũ̶ã. Bairi nipetirije ati u̶mu̶recóo macããjẽ baiãnimasĩña cũ̶ caátirotimasĩrĩjẽ jũ̶gori. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ, marĩ carorije wapare cose yaparori bero u̶mu̶recóopu̶ ásúpi, cũ̶ pacu̶ Diotu̶ cariape nu̶gõã carotimasĩruiricaropu̶ ruiácú̶. 4 Dios pu̶ame cũ̶ macũ̶rẽ ángelea majã netõrõ caãnimajũũ̶ cũ̶ cũñupĩ. Na netõjãñurõ caãnimajũrĩ wãmerẽ cacũ̶gou̶ cũ̶ cũñupĩ Dios cũ̶ macũ̶rẽ. 5 Noa ũna aperãrẽ atore bairo ĩẽsupĩ Dios cũ̶ ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Mu̶, yu̶ macũ̶ majũ mu̶ ãniña. Ati rũ̶mu̶i yu̶ macũ̶ mu̶ ãnijũ̶gogu̶.” Ángelea majã ũnarẽ na ĩẽsupĩ. Cũ̶ macũ̶ jetore bairo qũĩñupĩ. Bairi tunu noa ũna aperãrẽ atore bairo ĩẽsupĩ Dios: “Cũ̶ pacu̶a yu̶ ãniña yu̶a. Cũ̶ã niñami yu̶ macũ̶ majũ,” na ĩẽsupĩ. Cũ̶ macũ̶ jetore tore bairo qũĩñupĩ. 6 Apero cũ̶ caquetibu̶ju̶ropu̶ cũ̶ macũ̶ jĩcãũ̶ caãcũ̶ ati yepapu̶ cũ̶ caetarore atore bairo na ĩñupĩ: “Yu̶ yarã ángelea majã nipetiro qũĩroagarãma yu̶ macũ̶rẽ.” 7 Ángelea majã pu̶amerẽ atore bairo caãna na cũñupĩ: “Yu̶ yarã ángelea majã wĩnorẽ bairo na ãnio joroque na yu̶ átiya. Tunu bairoa peero caũ̶rõrẽ bairo na ãnio joroque na yu̶ átiya, yu̶re caju̶ána pu̶amerẽ,” na ĩcũñupĩ. 8 Cũ̶ macũ̶ pu̶ame roquere bairo pu̶ame qũĩñupĩ: “Mu̶a, yu̶ macũ̶ Dios, tocãnacã rũ̶mu̶a carotimasĩ mu̶ ãninucũgu̶. Cariape caroa wãme jeto carotimasĩ mu̶ ãnigu̶. 9 Caroa macããjẽ ũnie jetore caĩroau̶ mu̶ ãniña. Torecu̶, carorije macããjẽ pu̶amerẽ miroaetiya. Bairo caãcũ̶ mu̶ caãnoi, yu̶, mu̶ pacu̶ Dios pu̶ame mu̶ yu̶ besewu̶. Tunu bairi aperã netõrõ caroa yericu̶tajere mu̶ yu̶ jowu̶,” qũĩñupĩ. 10 Tunu apero cũ̶ caquetibu̶ju̶ropu̶ bairo ĩñupĩ: “Mu̶, ati u̶mu̶recóo quetiupau̶, mu̶ camasĩrĩjẽ mena mu̶ qũẽnowũ̶ ati yepa caãnijũ̶goripau̶pu̶ina. Mu̶na, mu̶ qũẽnowũ̶ ati u̶mu̶recóo cũ̶ãrẽ. 11 Atie mu̶ caqũẽnorĩqũẽ nipetirije peticoagaro. Ati u̶mu̶recóo pu̶ame jutii camasã na cajãñarĩjẽ caboapetirorea bairo peticoagaro. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, mu̶ pu̶ame mu̶ petietigu̶. Tocãnacã rũ̶mu̶a mu̶ ãnicõã ninucũgu̶. 12 ¡Camasã na jutii cabu̶cu̶re cũcõãrĩ apeye cawãmarẽ wasoaricarore bairoa nipetirije mu̶ wasoacõãgu̶ ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ! Mu̶ pu̶ame mu̶ petietigu̶. Bairoa mu̶ ãnicõã ninucũgu̶” qũĩñupĩ Dios cũ̶ macũ̶rẽ. 13 Noa ũna ángelea majãrẽ atore bairo na ĩẽsupĩ Dios: “Yu̶tu̶ cariape nu̶gõã pu̶ame ruiya caãnimajũrõpu̶. Topu̶ mu̶ caruiro, yu̶ pu̶ame mu̶ pesuare na yu̶ netõnu̶cãcõãgu̶,” na ĩẽsupĩ Dios. Cũ̶ macũ̶ jetore tore bairo qũĩñupĩ. 14 Ángelea majã pu̶ame ati rupau̶ caãna mee niñama. Cabauena niñama. Diore caju̶ána caãna ãnirĩ cũ̶ carotirijere caáticoteri majã niñama. Bairi Dios yarã cũ̶ canetõparãrẽ caju̶átinemonucũrã niñama.

Hebreos 2

1 Bairo Jesús caãnimajũũ̶ cũ̶ caãnoi, cũ̶ yaye queti marĩ catũ̶gojũ̶goriquere nemojãñurõ marĩ tũ̶gou̶sanemogarã, ape wãme marĩ tãmu̶ore, ĩrã. 2 Tirũ̶mu̶pu̶a Dios ángelea majã jũ̶gori quetibu̶ju̶yayupi camasãrẽ cũ̶ yaye quetire. Na caĩrĩqũẽ cariape ãñupã. Bairi cũ̶ yaye quetire caboena, aperã roro caátimajã cũ̶ãrẽ cariapea popiye na baio joroque na ásupi Dios. 3 Bairi Jesucristo marĩrẽ cũ̶ canetõõrĩqũẽrẽ marĩ caboeticõãta, dope bairo marĩ rutimasĩẽtĩña. Jesús pu̶ame tie quetire caãnijũ̶goripau̶ quetibu̶ju̶jũ̶goyupi. Cabero aperã cũ̶rẽ catũ̶goricarã pu̶ame marĩ quetibu̶ju̶nemoñupã tunu cũ̶ yaye quetire. 4 Bairi Dios cũ̶ã, “Cariapea niña yu̶ macũ̶ yaye queti,” ĩ, marĩ áti ĩñowĩ capee wãme cũ̶ camasĩrĩjẽrẽ. Tunu bairoa Espíritu Santo jũ̶gori marĩ joyupi nipetiri wãme marĩ camasĩpeere. Cũ̶ cabori wãme caãnorẽ bairo marĩ joyupi tocãnacãũ̶rẽã. 5 Mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶atatore bairo ati u̶mu̶recóo capetiro bero ãnigaro ape u̶mu̶recóo tunu. Ángelea majã pu̶ame cũ̶ã yua, carotimasĩẽnarẽ bairo na cũgu̶mi ti u̶mu̶recóo caãno Dios. 6 Jĩcãpau̶ Dios ya tutipu̶ atore bairo ĩ quetibu̶ju̶yupi jĩcãũ̶: “¿Nopẽĩ Dios jããrẽ tocãrõ majũ miñaposeroyati? Cabu̶goro macããna jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, ¿nopẽĩ jããrẽ tocãrõ majũ mu̶ tũ̶goñanucũñati? 7 Ati yu̶tea caãno mai ángelea majã roca macããnarẽ bairo jããrẽ mu̶ cũñupã. Bairo jããrẽ cũmicũ̶ã, ãmerẽ yua, caãnimajũrã jãã ãnio joroque mu̶ átiya. 8 Nipetirije uparãrẽ bairo jããrẽ mu̶ cũñupã,” ĩ quetibu̶ju̶yupi jĩcãũ̶. Bairo camasãrẽ nipetiro uparãrẽ bairo cũrĩ yua, dise ũnie na netõnu̶cãẽtĩña. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, camasã nipetiro rotipeyojĩãti masĩẽtĩñami mai. 9 Jesús cũ̶ãrẽ peti yu̶tea cãrõã ángelea majã roca macããcũ̶rẽ bairo cũ̶ cũñupĩ Dios. Cũ̶ pu̶ame camasãrẽ camainetõũ̶ ãnirĩ, Jesucristo cũ̶ riao joroque ásupi. Bu̶tioro popiye netõñupĩ, Jesús marĩ ãme caãnarẽ netõõgu̶. Bairo cũ̶ cabairique jũ̶gori yua, Dios pu̶ame caroa tutuarique majũrẽ cũ̶ joyupi. Quetiupau̶ majũ cũ̶ jããõ joroque cũ̶ ásupi tunu. 10 Nipetiro ati u̶mu̶recóo macããjẽ, Dios cũ̶ caátaje niña. Nipetirije ati u̶mu̶recóo caãnie baiãnimasĩña Dios cũ̶ caátirotimasĩrĩjẽ jũ̶gori. Dios pu̶ame cũ̶ pũna caãna nipetiro cũ̶tu̶ caroaro caãnopu̶ na caãnorẽ boyupi. Bairi Jesucristo popiye cũ̶ catãmu̶orĩqũẽ jũ̶gori ñe ũnie caru̶saecu̶ cariape camasãrẽ canetõõmasĩ majũ cũ̶ ásupi. 11 Jesús marĩrẽ canetõõrĩcũ̶, bairi marĩ cũ̶ canetõõrĩcãrã cũ̶ã jĩcãrõ tũ̶nia Dios pũnaa jeto marĩ ãniña. Bairi Jesús Dios macũ̶ pu̶ame, “Yu̶ bairãrẽ bairo caãna niñama,” ĩ tũ̶goñaboboetiyami. 12 Bairo ĩ tũ̶goñaboboetiri, atore bairo qũĩ quetibu̶ju̶yupi Jesús Diore: “Mu̶ caátiãnierẽ na yu̶ quetibu̶ju̶gu̶ yu̶ bairãrẽ bairo caãnarẽ. Na cañubueneñarõpu̶, ‘Catutuau̶, cañuu̶ niñami Dios,’ na ñi quetibu̶ju̶gu̶.” 13 Apero cũ̶ caquetibu̶ju̶ropu̶ bairo qũĩñupĩ Jesús Diore: “Yu̶a, Dios mena yu̶ tũ̶goñatutuaya.” Tunu aperopu̶ qũĩñupĩ: “Atoa yu̶ ãniña mu̶ pũnaa, yu̶ mu̶ cajoricarã mena,” qũĩñupĩ Jesús Diore. 14 Jĩcãũ̶ pũnaa, jĩcãũ̶ rupau̶ na caãnorẽ bairo Jesús cũ̶ã ati rupau̶ caãcũ̶ etayupi. Bairi cũ̶ pu̶ame marĩrẽ bairo ati rupau̶ mena cacũ̶gou̶ riayupi, marĩrẽ cateeri majõcu̶ wãtĩ, yasiriquere caátimajõcu̶re cũ̶ netõgu̶. 15 Marĩ camasã marĩ cayasipeere cauwirã marĩ ãnimiñupã tocãnacã rũ̶mu̶a. Bairo marĩ cabaimiatacũ̶ãrẽ, Jesús pu̶ame marĩrẽ caroaro cũ̶ caátibojarique jũ̶gori di rũ̶mu̶ ũno marĩ uwinemoetigarã. 16 Cariapea, Jesús pu̶ame ángelea majãrẽ ju̶átigu̶ mee, marĩ Abraham pãrãmerã roquere marĩ ju̶átigu̶, ati yepapu̶ buia etayupi. 17 Jesucristo pu̶ame marĩ cũ̶ yarã rupau̶re bairo caãcũ̶ ãñupĩ, marĩ sumo sacerdote caãcũ̶rẽ bairo tuagu̶. Dios cũ̶ caĩñajoro yua, Dios yayere caquetibu̶ju̶netõũ̶ cañuu̶, bopacooro camasãrẽ caĩñau̶ tuayupi, marĩ rupau̶re bairo caãcũ̶ ãnirĩ. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ, cũ̶ã, camasã roro na caátie wapare netõõñupĩ, roro popiye cũ̶ catãmu̶orĩqũẽ jũ̶gori. 18 Bairo Jesús roro átiecori, wãtĩ cũ̶ãrẽ roro cũ̶ caátirotiriquere yu̶esupi. Bairo cabairicu̶ ãnirĩ ãme cũ̶ãrẽ Jesús ju̶átimasĩjãñuñami wãtĩ camasãrẽ roro cũ̶ caátigari majãrẽ.

Hebreos 3

1 Bairo cabairoi, mu̶jãã yu̶ yarãrẽ bairo caãna, Dios yarã, cũ̶ ya poa macããna mena macããna, Dios cũ̶ cabesericarã cũ̶ yarã majũ, atore bairo mu̶jããrẽ ñiña: Jesucristo pu̶ame apóstol majũ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ niñami. Marĩ sumo sacerdote majũ niñami. Cũ̶ jũ̶gori caroaro cariape Dios mena marĩ tũ̶goñatutuamasĩña. Bairi cũ̶ jetorea cariape tũ̶goñanucũña. 2 Marĩ ñicũ̶ Moisés ãnacũ̶ caroaro cariape átiyayupi Dios cũ̶rẽ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ marĩ ñicũ̶jãã Israel macããnarẽ. Moisés cũ̶ cabairicarorea bairo Jesús cũ̶ã caroaro cariape ásupi Dios cũ̶rẽ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ, Jesús, Dios cũ̶ cabesericu̶ majũ cũ̶ã. 3 Cũ̶ pu̶ame jĩcã wii caqũẽnorĩ majõcu̶re bairo caãcũ̶ niñami. Moisés pu̶ame ti wiire bairo caãcũ̶ niñami. Jĩcã wii caqũẽnorĩcũ̶ ti wii netõõrõ caãnimajũũ̶ niñami. Bairo cabairoi, Jesús, Moisés netõrõ caãnimajũũ̶ niñami. 4 Tocãnacã wiipu̶a, wiiri jĩcãũ̶ jũ̶gori caqũẽnoecorica wiiri niña. Bairo camasã, jĩcã wãme na caqũẽnomasĩmiatacũ̶ãrẽ, nipetirije Dios cũ̶ caátimasĩrĩjẽ jeto niña. 5 Moisés pu̶ame caroaro cariape átiyayupi Dios cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ. Cũ̶ pu̶ame Israel macããnarẽ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶garijere na quetibu̶ju̶netõñupĩ. Jĩcã wiipu̶ capaabojau̶ ũcũ̶rẽ bairo caãcũ̶ ãñupĩ Moisés ãnacũ̶. 6 Jesús pu̶ame roque Dios macũ̶ majũ ãnirĩ, ti wii upau̶ cariape caácu̶ ũcũ̶ niñami. Marĩã, ti wii macããnarẽ bairo caãna marĩ ãniña, cũ̶ mena u̶seanirĩ marĩ catũ̶goñatutuacõã ninucũata. 7 Torecu̶, Espíritu Santo atore bairo ĩñupĩ Dios ya tutipu̶re: “Ãmerẽ Dios mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶garijere tũ̶gorã, tiere cateerãrẽ bairo baieticõãña. 8 Mu̶jãã ñicũ̶jãã ãnana Diore cũ̶ baibotionucũwã. Desierto cayucu̶manopu̶ ãna Diore cũ̶ tũ̶gogaetiri, bu̶tioro cũ̶ asiao joroque baiwã. Bairi mu̶jãã pu̶ame narẽ bairo baieticõãña. Cayu̶gaenarẽ bairo baieticõãña. 9 Topu̶ mu̶jãã ñicũ̶jãã yu̶ yayere tũ̶gogaetiri, yu̶ asiao joroque yu̶ áma. Narẽ yu̶ camasĩrĩjẽ mena cuarenta cũ̶marĩ majũ yu̶ caátijẽño ĩñorĩjẽrẽ ĩñamirãcũ̶ã, yu̶ baibotiocõã ninucũwã. 10 Torecu̶, ti tuti macããnarẽ na yu̶ asiajãñuwũ̶. Atore bairo na ñiwũ̶: ‘Ricaati tũ̶goñarĩqũẽ jetore mu̶jãã yeri pũna mena mu̶jãã tũ̶goñamawijia ñesẽãnucũña, yu̶ yaye quetire boetiri.’ 11 Bairo asiari yua, atore bairo na ñiwũ̶: ‘Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Yu̶ mena caroaro cayerijõrõpu̶ di rũ̶mu̶ ũno mu̶jãã etaetigarã topu̶re,’ na ñiwũ̶,” ĩñupĩ Dios. 12 Bairi yu̶ yarã, tocãnacãũ̶pu̶a maijũ̶goya mu̶jãã yeri ape wãme roro mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽrẽ. Roro mu̶jãã yeripu̶a mu̶jãã catũ̶goñaata, Dios caãnicõãninucũũ̶rẽ cũ̶ jãnaweyorãrẽ bairo mu̶jãã baigarã. 13 Bairo pu̶ame roque boya mu̶jããrẽ: Tocãnacã rũ̶mu̶a jĩcãrõ tũ̶goñatutuao joroque ãmeo ása Dios mena. Bairo áticõã ninucũña mai mu̶jãã cacatiri rũ̶mu̶ cãrõ, ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ wãtĩrẽ bu̶su̶jãecoremi ĩrã. Bairi wãtĩrẽ mu̶jãã cabu̶su̶jãecoata, Diore cayu̶gaenarẽ bairo mu̶jãã tuagarã tunu. 14 Jesucristo mena mu̶jãã catũ̶goñatutua jũ̶goricapau̶pu̶ina tũ̶goñatutuacõã ninucũña ati u̶mu̶recóore mu̶jãã caãni rũ̶mu̶ cãrõ. Bairo mu̶jãã caátiãmata, Jesucristo mena mu̶jãã ãnicõã ninucũgarã. 15 Bairi atore bairo ĩña Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶ricaropu̶: “Ãmerẽ Dios mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶garijere tũ̶gorã, tiere cateerãrẽ bairo baieticõãña. Mu̶jãã ñicũ̶jãã Diore cabaibotionucũñarĩcãrã ãnanarẽ bairo baieticõãña,” ĩña ti tutipu̶. 16 ¿Noa ũna na ãñuparĩ Dios bu̶su̶riquere tũ̶gori bero, tunu tiere catũ̶gogaetana? Naa ãñupã marĩ ñicũ̶ ãnacũ̶ Moisés, Egipto yepapu̶ caãnarẽ cũ̶ cajewiyoricarã. 17 ¿Noa menarẽ Dios cuarenta cũ̶marĩ majũ cũ̶ asia ãñuparĩ? Naa ãñupã na carorije wapa jũ̶gori desierto cayucu̶manopu̶ cayasiricarã. 18 Tunu, ¿noa ũnarẽ atore bairo qũĩñuparĩ Dios: “Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Yu̶ mena caroaro cayerijõrõpu̶ di rũ̶mu̶ ũno mu̶jãã etaetigarã topu̶re,” na qũĩñuparĩ? Naa ãñupã Diore cabotioricarã. 19 Merẽ marĩ masĩña na cabairiquere. Diore na cabaibotiorique jũ̶gori cũ̶ mena caroaro caãnopu̶ etamasĩẽsupã.

Hebreos 4

1 Mai, Dios cũ̶ yapau̶ yerijõrõ caãnopu̶re marĩ cajããmasĩpeere cũ̶ caĩcũrĩqũẽ caãno ũnoa maijũ̶goya mu̶jãã yeri ape wãme roro mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽrẽ. Baipu̶a, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ jããetibujiou̶mi, tiere cũ̶ camaijũ̶goeticõãta. 2 Marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶riquerea bairo marĩ cũ̶ã marĩ tũ̶gowu̶ cũ̶ yaye queti marĩrẽ cũ̶ canetõõgariquere. Na pu̶ame tie quetire catũ̶goricarã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, tie narẽ wapa mañupã, na majũ jĩcãrõ tũ̶ni Dios yaye quetire na catũ̶gou̶saetaje jũ̶gori. Dios mena tũ̶goñatutuagaesupa. 3 Marĩ pu̶ame roque Dios yaye quetibu̶ju̶riquere cariape catũ̶goricarã ãnirĩ marĩ jããetagarã Dios yapau̶ cayerijõrĩpau̶pu̶. Baipu̶a, marĩ ñicũ̶jããrẽ na asiari, atore bairo na ĩñupĩ Dios: “Caãnorẽ bairo mu̶jããrẽ ñiña: Yu̶ mena caroaro cayerijõrõpu̶ di rũ̶mu̶ ũno mu̶jãã etaetigarã topu̶re,” na ĩñupĩ. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame ati u̶mu̶recóore cũ̶ caqũẽñorĩcãrõ beropu̶a merẽ na cayerijãpapau̶re qũẽnoyaparo peticõãmiñupĩ. 4 Jĩcãpau̶ Dios ya tutipu̶ atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya ati u̶mu̶recóore cũ̶ caátiyaparorica rũ̶mu̶ bero macãã rũ̶mu̶rẽ: “Dios yerijãñupĩ cũ̶ paariquere yaparori bero pu̶gaa pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶ caáto majũ.” 5 Tunu aperopu̶ cũ̶ãrẽ marĩ ñicũ̶jããrẽ na ĩñupã Dios ya tutipu̶: “Di rũ̶mu̶ ũno mu̶jãã etaetigarã yu̶ yapau̶ caroaro yerijõrõ caãnopu̶re,” na ĩñupĩ Dios. 6 Dios yaye quetire catũ̶gojũ̶gomirĩcãrã Dios yapau̶ caroaro cayerijõrõpu̶re jããẽtĩgarãma, Diore na cabaibotiorique jũ̶gori. Na bero Dios yaye quetire catũ̶goricarã pu̶ame roque jããrã baiyama. 7 Bairi Dios pu̶ame ape yu̶tea cawãma yu̶tea cũnemoñupĩ tunu camasã na canetõmasĩpa yu̶tea ũnorẽ. Marĩ ñicũ̶jãã ãnana Diore cabaibotioyaricarã beropu̶ David ape tuti bero macããcũ̶pu̶ tunu atore bairo ĩ woaquetibu̶ju̶yayupi Dios ya tutipu̶ mu̶jãã yu̶ caĩquetibu̶ju̶atajere: “Ãmerẽ Dios mu̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶garijere tũ̶gorã, tiere cateerãrẽ bairo baieticõãña,” ĩñupĩ David. 8 Josué, Moisés berore marĩ ñicũ̶jãã israelita majãrẽ cajũ̶goricu̶ pu̶ame jĩcãpau̶a caroapau̶ cayerijõrõpu̶ na cajũ̶goátácu̶ cũ̶ caãmata, ape rũ̶mu̶ camasã na canetõõmasĩpa rũ̶mu̶ ũnorẽ quetibu̶ju̶ cũnemoẽtĩbujioricu̶mi Dios. 9 Bairi mai, Dios yapau̶ caroaro cayerijõrĩpau̶ cũ̶ ya poa macããna na caãniparo nicõãña. 10 Dios cũ̶ paariquere átiyaparori bero, cũ̶ cayerijãrĩcãrõrẽã bairo ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios yapau̶ caroaro cayerijõrĩpau̶ caetau̶ pu̶ame cũ̶ paariquere jãnarĩ cũ̶ cũ̶ã yerijãgu̶mi. 11 Torena, marĩ cũ̶ã tutuaro mena marĩ tũ̶goñatutuanemorotiya, topu̶re etagarã, “Marĩ ñicũ̶jãã catũ̶gou̶saetana na cabaiyaricarore bairo marĩ baire,” ĩrã. 12 Dios bu̶su̶rique pu̶ame marĩrẽ cacatirã marĩ ãnio joroque marĩ átiya. Ñosẽricapãĩ pu̶ga nu̶gõã caoripãĩ marĩ yeripu̶ caetarore bairo niña Dios bu̶su̶rique. Tipãĩ netõrõ etamasĩña Dios bu̶su̶rique marĩ yeripu̶, marĩ catũ̶goñarĩjẽ nipetiro macããjẽpu̶. Bairi tiere tũ̶gorã yua, marĩ pupeapu̶ marĩ catũ̶goñarĩjẽrẽ, “Caroa niña,” o “Carorije niña tie,” marĩ ĩ tũ̶goña besemasĩña. 13 Marĩã, Dios cũ̶ caátana marĩ ãniña. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ marĩ mena macããcũ̶ yasioropu̶ cũ̶ caátiere átimasĩẽtĩñami Dios cũ̶ caĩñajoro. Nipetirije marĩ caátiere masĩpeti majũcõãñami Dios, marĩrẽ caĩñabesepau̶ ãnirĩ. 14 Jesús, Dios macũ̶ pu̶ame marĩ sumo sacerdote majũrẽ bairo caãcũ̶ etayupi u̶mu̶recóopu̶re. Bairi marĩ pu̶ame Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuacõã ninucũrĩjẽrẽ áticõã ninucũrotiya. 15 Jesús, marĩ sumo sacerdote pu̶ame marĩ cayeri wẽpũ̶ẽtĩẽrẽ masĩcõãñami. Bairi marĩrẽ bopacooro majũ marĩ ĩñanemomasĩñami, merẽ cũ̶ cũ̶ã bopacooro bairique ũnierẽ marĩrẽã bairo catãmu̶oñarĩcũ̶ ãnirĩ. Bairo cabairicu̶ nimicũ̶ã, cũ̶ pu̶ame jĩcã ni ũno roro ápeyupi. Jĩcã ni ũno wãtĩ cũ̶ caĩrĩjẽrẽ yu̶esupi. 16 Bairi uwiricaro mano Diore cũ̶ marĩ jẽnigarã nocãrõ marĩrẽ camaimajũũ̶rẽ. Marĩ roro marĩ cabairijere cũ̶ cabopaca ĩñaparore bairo ĩrã, tũ̶goñatutuarique mena cũ̶ marĩ jẽnigarã. Bairo marĩ caápata, marĩrẽ ju̶átinemogu̶mi popiye marĩ cabairi rũ̶mu̶rẽ, nocãrõ cañuu̶ majũ ãnirĩ.

Hebreos 5

1 Tocãnacãũ̶pu̶a sumo sacerdote majã marĩ mena macããna camasã na cabesericarã niñama, marĩrẽ Diopu̶re cajẽnibojaparã na ãmarõ ĩrã. Bairi na pu̶ame waibu̶toa riire joemu̶gõjobojanucũñama, camasã na carorije wapare Dios cũ̶ netõõáto ĩrã. 2 Bairi tunu sacerdote majõcu̶ marĩrẽ bairo camasocu̶ ãnirĩ Dios cũ̶ carotirije nipetirijere átipeyomasĩẽtĩñami. Bairo cabai ãnirĩ Dios yayere camasĩpeyoenarẽ, rorije caátimawijiarã cũ̶ãrẽ bopacooro majũ na ĩñamaimasĩñami. 3 Torecu̶, cũ̶ cũ̶ã rorije cũ̶ caátie cacũ̶gou̶ ãnirĩ cũ̶ yaye wapa, camasã yaye wapa cũ̶ãrẽ waibu̶toa rii mena joemu̶gõjo masĩñami Diopu̶re. 4 Jĩcãũ̶ cũ̶ majũ cũ̶ caboro jũ̶gori sacerdote majõcu̶ jããmasĩẽtĩñami. Dios, Aarón ãnacũ̶rẽ cũ̶ cabesecũñarĩcãrõrẽã bairo sacerdote majõcu̶ cũ̶ã Dios cũ̶ caĩñabesericu̶ ũcũ̶ niñami. 5 Jesús cũ̶ã cũ̶ majũã sumo sacerdote majõcu̶re bairo jããẽsupĩ. Dios pu̶ame roque cũ̶ jõñupĩ. Atore bairo qũĩñupĩ cũ̶ macũ̶rẽ: “Mu̶, yu̶ macũ̶ majũ mu̶ ãniña. Ati rũ̶mu̶i yu̶ macũ̶ mu̶ ãnijũ̶gogu̶.” 6 Dios ya tuti apero cũ̶ caquetibu̶ju̶ropu̶ atore bairo qũĩñupĩ cũ̶ macũ̶rẽ: “Sacerdote majũ, Melquisedec ũcũ̶ mu̶ yu̶ cũña. Mu̶ pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a camasãrẽ cajẽnibojau̶ mu̶ ãnicõã ninucũgu̶,” qũĩñupĩ Dios cũ̶ macũ̶rẽ. 7 Mai, Jesucristo ati yepapu̶ ãcũ̶, popiye baigu̶ jũ̶goye otiri, tutuaro mena Diore qũĩ jẽniñupĩ. Dios jeto cũ̶ netõõmasĩñupĩ roro cũ̶ cabaipee ũnierẽ. Cũ̶ pu̶ame tũ̶goyupi Jesús cũ̶rẽ cũ̶ cajẽnirĩjẽrẽ, Jesús caroaro catũ̶gou̶sau̶ cũ̶ caãno jũ̶gori. Cũ̶ ju̶átinemoñupĩ. 8 Bairi Cristo, Dios macũ̶ nimicũ̶ã, roro popiye tãmu̶oñupĩ. Bairo roro cũ̶ catãmu̶orĩqũẽ jũ̶gori caroaro tũ̶gonemo masĩñupĩ Jesús, Dios cũ̶ pacu̶ cũ̶ caátirotirijere. 9 Bairo popiye cũ̶ cabairique jũ̶gori caroú̶ majũ ñe ũnie camácũ̶ baietari bero, nipetiro cũ̶rẽ catũ̶gou̶sari majãrẽ yerijõrõ ãnicõã ninucũrĩcãpau̶pu̶ caetaparã na ãnio joroque na ásupi Jesús. 10 Torecu̶, Melquisedec sumo sacerdote majõcu̶ Dios cũ̶ cacũrĩcũ̶ ũcũ̶rẽã bairo cũ̶ cũñupĩ Dios, Jesús cũ̶ãrẽ. 11 Ati wãme quetibu̶ju̶riquere capee wãme mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nemogamiña. Baimicũ̶ã, mu̶jãã pu̶ame tãmurĩ mu̶jãã catũ̶gojẽñomasĩẽtõ jũ̶gori, tiere yu̶ quetibu̶ju̶nemoẽtĩña. 12 Tirũ̶mu̶pu̶ merẽ mu̶jãã tũ̶gojũ̶gowu̶ Jesucristo yaye quetire. Bairo tirũ̶mu̶pu̶ catũ̶gojũ̶goricarã ãnirĩ tie quetire cajũ̶gobueri majã mu̶jãã ãnibujiorã. Bairo caãniparã nimirãcũ̶ã, mu̶jãã pu̶ame cariape mu̶jãã tũ̶gojẽñomasĩẽtĩña mai. Dios yaye queti camasiriyoetie ũnieacã cũ̶ãrẽ caroaro majũ tunu mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶ricarore mu̶jãã bonucũña. U̶garique majũrẽ cau̶gaena cawĩmarã caũpũrããcã ũnarẽ bairo mu̶jãã ãniña mai. Dios mena mu̶jãã tũ̶goñatutua nemomasĩẽtĩña. 13 Cawĩmarã caũpũrããcã pu̶ame, “Atie caroa niña,” o “Atie carorije niña,” na caĩmasĩẽtõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã caroa macããjẽrẽ mu̶jãã tũ̶goña besemasĩẽtĩña mai. 14 U̶gariquere cau̶garãpu̶ niñama cabu̶toa. Na pu̶ame caroaro tũ̶gomasĩjãñuñama caroa wãme ũnierẽ. Bairi, “Atie caroa niña,” o “Atie carorije niña,” ĩ tũ̶goña besemasĩñama.

Hebreos 6

1 Bairo cabairoi, cabu̶toare bairo nemorõ Dios mena tũ̶goñatutuagarã, Jesucristo yaye queti camasiriyorijere marĩ buenemogarã. Marĩ cabuejũ̶gorique cañurĩjẽ to caãnimiatacũ̶ãrẽ, nemojãñurõ camasiriyorije to caãnimiatacũ̶ãrẽ, buenemorotiya. Marĩ cabuejũ̶gorique bairo ãmu̶: Roro marĩ caátiere yapapuari marĩ cayeri wasoariquere marĩ buewu̶. Roro marĩ caátiere marĩ cacũẽtĩcõãta, caũ̶petietopu̶ cayasiránárẽ bairo marĩ cabaibujioriquere marĩ buewu̶. Apeyera Dios mena tũ̶goñatutuarique cũ̶ãrẽ marĩ buejũ̶gowu̶. 2 Apeyera bautizarique macããjẽ cũ̶ãrẽ marĩ buewu̶. Tunu Diore catũ̶gou̶sari majãrẽ na ru̶poa buire na wãmo mena ñigãpeori Diopu̶re jẽnibojarique cũ̶ãrẽ marĩ buewu̶. Cariacoatana nimirãcũ̶ã tunu na cacaticoatie cũ̶ãrẽ marĩ buewu̶. Apeyera tunu Dios camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro narẽ cũ̶ caĩñabesero bero na cabaicõãninucũpee cũ̶ãrẽ marĩ buewu̶. 3 Tie nipetirije marĩ cabuejũ̶gorique caãnimajũrẽ to caãnimiatacũ̶ãrẽ, nemojãñurõ camasiriyorije roquere buenemorotiya. Bairoa marĩ átigarã, Dios cũ̶ cabooata. 4 Jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶ Dios yaye quetire cariape tũ̶goyupu̶. Dios cũ̶rẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ tũ̶gomasĩrĩ u̶seanirĩqũẽ mena ãñupũ̶. Espíritu Santo cũ̶ camasĩõnemorĩjẽ cũ̶ãrẽ masĩñupũ̶. Bairi Dios yaye caroa queti cũ̶ãrẽ u̶seanirĩqũẽ mena tũ̶goyupu̶. Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽ cũ̶ camasĩrĩjẽ mena cũ̶ caátijẽñorĩqũẽ cũ̶ãrẽ ĩñañupũ̶. Cũ̶ ũcũ̶ caãnacũ̶ pu̶ame tiere catũ̶goricu̶ nimicũ̶ã, Dios yaye caroa quetire cũ̶ cajãnamajũcõãta, pu̶gani cãrõ tunu cũ̶ yerire Dios mena tũ̶goñawasoanemo masĩã maa. Cũ̶ ũna pu̶ame Jesucristo Dios macũ̶rẽ caboena ãnirĩ yucu̶pãĩpu̶ capapuaturicarãrẽ bairo ána átiyama, pu̶gani cãrõ tunu nipetiro camasã na caĩñajoro. Jesure roro cũ̶ boyetieperãrẽ bairo átiyama. 7 Bairo cabairã pu̶ame oco caocarije yepapu̶ cañarõ ti yepa pu̶ame caũpũjõ yasiorore bairo caãna niñama. Ti yepa uparã ti yepare na caotero bero caroare caríca joata, “Caroa yepa Dios cũ̶ cũrĩcã yepa niña,” ĩ masĩñama ti yepa uparã. 8 Carorije pota yucu̶ ũnie jeto caríca joata roque, ti yepa dope bairo átimasĩã maa. “Dios cũ̶ carocarica yepare bairo tuagaro,” ĩgarãma yua ti yepa uparã. Bairo ĩ yaparori bero, ti yepare joerocacõãgarãma. 9 Bairo tutuaro mena mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶mirãcũ̶ã, yu̶ yarã, jãã masĩjãñuña merẽ Dios cũ̶ canetõrĩcãrõpu̶ caáná mu̶jãã caãnierẽ. 10 Bairi Dios cañuu̶ majũ niñami. Masiritietiyami Dios mu̶jãã cũ̶rẽ caroaro mu̶jãã camairĩjẽrẽ. Cũ̶rẽ mu̶jãã camairĩjẽ jũ̶gori marĩ yarã Dios mena catũ̶goñatutuarãrẽ na mu̶jãã ju̶átinemowũ̶. Mai, bairoa mu̶jãã áticõã ninucũña ãme cũ̶ãrẽ. 11 Torena, mu̶jããrẽ atore bairo jãã ĩnemoña: Tocãnacãũ̶pu̶a mu̶jãã mena macããnarẽ bairo jeto na ju̶átinemoña u̶seanirĩqũẽ mena. Bairo átinucũña, Dios caroaro cũ̶ caátibojapee nipetirijere mu̶jãã cacũ̶gopetimasĩparore bairo ĩrã. 12 Mu̶jãã, aperã cateeyepairã na caátiãnajẽ cu̶tiere bairo mu̶jãã caátíãno jãã boetiya. Dios mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori popiye baimirãcũ̶ã, Dios cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo cũ̶ canetõrĩcãrã na cabairore bairo mu̶jãã caãno jãã boya. 13 Dios, marĩ ñicũ̶ Abraham ãnacũ̶rẽ caroaro cũ̶ caáti rũ̶mu̶rẽ cariape cũ̶ majũ ya wãme mena qũĩñupĩ, apei cũ̶ netõrõ caĩñabesei cũ̶ camano jũ̶gori. Bairo qũĩñupĩ: “Caroa majũrẽ mu̶ yu̶ jogu̶. Mu̶ pãrãmerã capããrã majũ na bu̶o joroque yu̶ átigu̶.” 15 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, Abraham pu̶ame cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo caetapa rũ̶mu̶rẽ caroaro mena coteyupi. Cabero Dios cũ̶ caĩcũjũ̶goyetiricarorea bairo cũ̶ baiyupa. 16 Camasã pu̶ame, “Cariape majũ jãã ĩña,” na caĩata, na bui macããcũ̶ ya wãme mena ĩ bu̶su̶nucũñama. Bairo cũ̶ wãme mena na caĩbu̶su̶ata, “Marĩ caĩrĩcãrõrẽã bairo marĩ caápericõãta, cũ̶ã, marĩrẽ popiye marĩ baio joroque cũ̶ áparo,” caĩrãrẽ bairo ĩnucũñama. Bairo na caĩrõ bero caãnoi, dope bairo ape wãme ĩ bu̶su̶netõ masĩã maa yua. 17 Torecu̶, Dios pu̶ame wasoaricaro mano cariapea caroaro cũ̶ caátibojapeere cũ̶rẽ catũ̶gou̶sarã na camasĩrõrẽ boyupi. Pu̶gani cãrõ tũ̶goñanemorĩcãrõ mano tiere na camasĩrõ boyupi. Bairi cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ bairo caroaro cũ̶ caátipeere cacũ̶goparãrẽ cũ̶ ya wãme majũ mena na ĩ quetibu̶ju̶yupi. 18 Bairo marĩrẽ, “Caroaro mu̶jããrẽ yu̶ átigu̶,” bairi tunu cũ̶ wãme majũ mena ĩrĩ, cũ̶ caĩquetibu̶ju̶rique jũ̶gori marĩ pu̶ame caãnorẽ bairo cariape marĩ tũ̶goñatutuagarã. Dios caĩtopai mee niñami. Cũ̶ caĩrĩqũẽ dope bairo wasoamasĩã maniña. Bairi, “Marĩrẽ netõõgu̶mi Dios cũ̶ caĩrĩcãrõrẽ bairo,” marĩ ĩ tũ̶goñatutuamasĩña. 19 “Cũmua capairicare ãpõãpãĩ canu̶cũ̶rĩpãĩ mena jũ̶gori, ti cũmua aperopu̶ wu̶ámasĩẽtĩña,” marĩ ĩ masĩña pu̶gani cãrõ tũ̶goñarĩcãrõ mano. Torea bairo Jesús mena marĩ catũ̶goñatutuarique mena jũ̶gori, “Cũ̶ mena u̶seanirĩ marĩ ãnicõã ninucũgarã tocãnacã rũ̶mu̶a cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo,” marĩ ĩ masĩña merẽ pu̶gani cãrõ tũ̶goñarĩcãrõ mano. Apeyera tunu sumo sacerdote majõcu̶ templo wiipu̶ Dios mena bu̶su̶ácú̶, jutii asero yoo ẽñotarica aserore netõrĩ, Dios cũ̶ caãnipau̶pu̶ etanucũñupũ̶. Torea bairo Jesús marĩ catũ̶goñatutuanemojũ̶goricu̶ cũ̶ã cũ̶ cariarique jũ̶gori u̶mu̶recóo Dios cũ̶ caãnipau̶pu̶ etayupi. Marĩ jũ̶goye ájũ̶goyupi u̶mu̶recóore, marĩ cũ̶ yarã cũ̶ã cũ̶ tu̶pu̶ marĩ caámasĩparore bairo ĩ. Bairo cũ̶ caáto jũ̶gori, cũ̶ cũñupĩ Dios marĩ sumo sacerdote majõcu̶re bairo caãnicõãninucũpau̶ majũ. Tirũ̶mu̶pu̶ macããcũ̶ Melquisedec cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶rẽ bairo cũ̶ cũñupĩ.

Hebreos 7

1 Melquisedec cawãmecu̶cu̶ pu̶ame Salem cawãmecu̶ti macã quetiupau̶ rey ãñupũ̶. Dios, nocãrõ catutuau̶ jõbui u̶mu̶recóo macããcũ̶ yau̶ sacerdote majũ ãñupũ̶. Bairi marĩ ñicũ̶ Abraham ãnacũ̶, reyes quetiuparãrẽ cũ̶ capajĩãnetõnu̶cãrõ bero, cũ̶ ya macãpu̶ cũ̶ catunuátó, Melquisedec pu̶ame cũ̶ bocáetayupu̶. Bairo cũ̶ bocáetari yua, “Caroare cũ̶ joáto mu̶rẽ Dios,” qũĩ jẽnibojayupu̶ Abrahãrẽ. 2 Bairo cũ̶ caĩjẽniboja yaparoro bero, Abraham pu̶ame cũ̶ wapana ãnana na cacũ̶gomirĩqũẽrẽ pajĩãrĩ bero cũ̶ cajerique pu̶ga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ cũ̶ joyupu̶ Melquisedere. Mai, Melquisedec wãme pu̶ame bairo ĩgaro ĩña: “Quetiupau̶ rey cariape caácu̶,” ĩgaro ĩña. Cũ̶ ya macã Salem cũ̶ã bairo ĩgaro ĩña: “Caroa yeri pũnacu̶taje caãni macã,” ĩgaro ĩña. Bairi ti macã quetiupau̶ pu̶ame cũ̶ã, “Quetiupau̶ caroa yeri pũnacu̶taje caácu̶ niñami,” ĩgaro ĩña. 3 Masĩã maniña Melquisedec pacu̶a ãnanarẽ. Cũ̶ ñicũ̶jãã ãnana cũ̶ãrẽ masĩã maniña. Apeyera cũ̶ cabuiarique, bairi cũ̶ cabaiyasirique ũnierẽ na caquetibu̶ju̶ro cũ̶ãrẽ tũ̶goa maniña. Dios macũ̶ Jesús cũ̶ cabairica wãmerẽã bairo Melquisedec cũ̶ã sacerdote majõcu̶ nicõã ninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. 4 Bairi ãmerẽ caãnimajũũ̶ Melquisedec cũ̶ caãnierẽ tũ̶goñaña. Marĩ ñicũ̶ caãnijũ̶goricu̶ Abraham pu̶ame cũ̶ wapanarẽ na pajĩãrĩ bero, na cacũ̶gomirĩqũẽ cũ̶ cajerique pu̶ga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ cũ̶ joyupu̶ Melquisedere. 5 Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ jũ̶gori sacerdote majã Leví ya poa macããna pu̶ame pu̶ga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ jemasĩnucũñama camasã na ya macã macããna na cawapatarijere. Na yarã majũ Abraham pãrãmerã jĩcã majã na cũ̶ã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, na jemasĩñama na cawapatarije pu̶ga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ majũrẽ. 6 Melquisedec pu̶ame Leví ya poa macããcũ̶ ãmerĩmicũ̶ã, Abraham cũ̶ cacũ̶gorije pu̶ga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ jeyupi. “Caroa wãmerẽ mu̶ yu̶ jogu̶,” Dios cũ̶ caĩcũrĩcũ̶ yaye pu̶ga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõrẽ jeeri bero, “Caroare mu̶ cũ̶ joáto Dios,” qũĩ cũñupĩ Melquisedec Abrahãrẽ. 7 Nipetiro camasã atore bairo ĩ masĩñama: “ ‘Caroare cũ̶ joáto mu̶rẽ Dios,’ caĩ pu̶ame, cũ̶ caĩ netõjãñurõ caãnimajũũ̶ niñami.” 8 Leví pãrãmerã ãme macããna sacerdotea caãna pu̶ga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõrẽ cajenucũrã pu̶ame camasã cayasiparã majũ ninucũñama. “Melquisedec pu̶ame roque caãnicõãninucũũ̶rẽ bairo caãcũ̶ niñami,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶. 9 Ti rũ̶mu̶ Melquisedec Abrahãrẽ cũ̶ cabocáetari rũ̶mu̶rẽ, Abraham pu̶ame cũ̶ rupau̶pu̶ cũ̶goyupi cũ̶ pãrãmerã caãniparã nipetirore. Leví ya poa macããna cũ̶ãrẽ cũ̶goyupi, na cabuiaetimiatacũ̶ãrẽ mai. Bairi bairo marĩ ĩ masĩña: Abraham cũ̶ yaye pu̶ga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ Melquisedere cũ̶ cajori rũ̶mu̶ caãno, Leví ya poa macããna cũ̶ã cũ̶ jorãrẽ bairo ásupa, Abraham cũ̶ cajoro jũ̶gori. 11 Sacerdote majã levita ya poa macããna Aarón pãrãmerã caãnana jũ̶gori marĩ ñicũ̶jãã Israel yepa macããna pu̶ame ñejũ̶goyupa Dios yaye cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ. Bairi sacerdote majã caãnana Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cabori majãrẽ ñe ũnie caroa caru̶saenarẽ bairo caãna na tuao joroque caána na caãmata, Aarón ũcũ̶ mee, ape majõcu̶ Melquisedec ũcũ̶ sacerdote cũ̶ cajããrõ bonemoetibujioricaro. 12 Apei sacerdote majõcu̶ cũ̶ cajããwasoarorea bairo cabu̶cu̶ rotirique Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ cũ̶ãrẽ cawãma wãme pu̶ame wasoanemorotiya. 13 Profeta majã na caĩwoatujũ̶goyetiricu̶ marĩ Quetiupau̶ Jesús pu̶ame sacerdote majã ya poa macããcũ̶ mee ãñupĩ. Aarón ya poa macããcũ̶ mee, Judá ya poa macããcũ̶ roque ãñupĩ. Tiere nipetiro camasã masĩñama. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ sacerdote majõcu̶ Aarórẽ bairo caãcũ̶ Judá ya poare mañupĩ. Moisés ãnacũ̶ sacerdote majã Aarórẽ bairo caãna na caãni wãmerẽ quetibu̶ju̶, “Judá ya poa macããna sacerdote majã caãniparã nigarãma,” ĩ quetibu̶ju̶esupi. 15 Jesús, apei sacerdote Melquisedere bairo caãcũ̶ cũ̶ cajããrĩqũẽ jũ̶gori, “Cabu̶cu̶ rotiriquere cawãma wãme mena wasoa yaparoya,” nemojãñurõ caãnorẽ bairo marĩ ĩ masĩña. 16 Cabu̶cu̶ roticũrĩqũẽ, “Ti poa macããna sacerdote majã jããmasĩñama,” caĩquetibu̶ju̶ro jũ̶gori mee sacerdote jããñupĩ Jesús. Caãnicõãcũ̶ cũ̶ caãnie jũ̶gori pu̶ame roque jããñupĩ. 17 Atore bairo qũĩñupĩ Dios cũ̶ã Jesús cũ̶ caãnicõãnierẽ: “Sacerdote majũ Melquisedec ũcũ̶ mu̶ yu̶ cũña. Mu̶ pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a camasãrẽ cajẽnibojau̶ mu̶ ãnicõã ninucũgu̶,” qũĩñupĩ Dios cũ̶ macũ̶rẽ. 18 Cabu̶cu̶ roticũrĩqũẽrẽ camasocu̶ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ caátie jũ̶gori netõmasĩẽtĩñami. Bairi tie cabu̶cu̶ roticũrĩqũẽ pu̶ame marĩ jãnaecoya yua. 19 Tie Moisés cũ̶ caroticũjũ̶gorique pu̶ame dope bairo átimasĩẽsupa camasã Dios tu̶pu̶ caágarãrẽ. Ãmerẽ yua, tie caánato ũnorẽã, marĩ bócaya cawãma wãme Dios cũ̶ cacũrĩqũẽrẽ. Jesucristore marĩ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori caroaro cariape Diore marĩ bocaetamasĩña marĩ yeripu̶ yua. 20 Tore bairo marĩ camasĩrõ boyupi Dios. Bairi cũ̶ ya wãme majũ mena ĩrĩ, tiere marĩ masĩõñupĩ. Aperã sacerdote majã pu̶amerẽ ni ũcũ̶ wãme mena ĩrĩ na jõẽsupa. 21 Cabaimiatacũ̶ãrẽ, marĩ Quetiupau̶ pu̶amerẽ Dios cũ̶ ya wãme mena ĩrĩ, sacerdotere bairo cũ̶ jõñupĩ. Dios ya tutipu̶ cũ̶ã atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Jesure: “Caãnorẽ bairo cariape ĩñami marĩ Quetiupau̶ Dios cũ̶ macũ̶rẽ, ape wãme tũ̶goñanemorĩcãrõ mano: ‘Sacerdote majũ caãnicõãninucũpau̶ mu̶ yu̶ cũña,’ qũĩñami Dios cũ̶ macũ̶rẽ,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶. 22 Bairo Dios cũ̶ caĩrĩcãrõrẽ bairo Jesús pu̶ame sacerdote cũ̶ caãnicõãnipee jũ̶gori cawãma wãme camasãrẽ Dios cũ̶ caátiroticũrĩjẽ to tuao joroque ásupi Jesús, cabu̶cu̶ wãmerẽ jãnarĩ yua. Bairo átiri, cañunetõrĩjẽ pu̶ame cabu̶cu̶ wãme Moisés cũ̶ cacũjũ̶goriquere wasoacũñupĩ. 23 Aperã sacerdote majã Leví ya poa macããna pu̶ame jĩcãũ̶ na mena macããcũ̶ sacerdote cũ̶ cabaiyasiro bero, apei tunu wasoaetanucũñupã. Bairi capããrã ãñuparã sacerdote majã Leví ya poa macããna. 24 Jesús pu̶ame roque tocãnacã rũ̶mu̶a caãnicõãninucũpau̶ niñami. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶rẽ cawasoapau̶ sacerdote majã ũcũ̶ ãnicoteetiyami. 25 Caroaro cariape Jesús jũ̶gori Diore na yeripu̶ cabocaetagarãrẽ Jesús pu̶ame na netõõmasĩñami tocãnacã rũ̶mu̶a. Caãnicõãninucũpau̶ caãcũ̶ ãnirĩ, cũ̶ yarãrẽ Diopu̶re na jẽnibojamasĩnucũñami. 26 Tore bairo cabairoi yua, Jesús niñami marĩ sacerdote, marĩrẽ cacoteãninucũũ̶ majũ. Cũ̶ã, cañuu̶ ñe ũnie carorije wapa cacũ̶goecu̶ niñami. Bairi camasã roro na caátore bairo caápei niñami. Dios pu̶ame carorije caána na camanopu̶ cũ̶ cũñupĩ cũ̶tu̶ u̶mu̶recóo bui macã tutipu̶. 27 Cũ̶ã, aperã sumo sacerdote majãrẽ bairo mee niñami. Na pu̶ame waibu̶toare pajĩãrĩ bero cajũ̶goye mai, na carorije wapare regarã, waibu̶toa rii mena joemu̶gõjonucũñama Diopu̶re. Bairo átiri beropu̶ yua, aperã camasãrẽ tore bairo na átibojanucũñama. Tore bairo átinucũñama tocãnacã rũ̶mu̶a sumo sacerdote majã. Jesús pu̶ame roque yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori jĩcãnia roro popiye bairi riayupi, marĩ carorije wapare netõpeyo yaparoetagu̶. Pu̶gani cãrõ marĩ cũ̶ cariabojapee mañupã. 28 Moisés cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶ame sacerdote majã quetiuparã na ãnio joroque ásupa, camasã ãnirĩ carorije cawapa cũ̶gorã na caãnimiatacũ̶ãrẽ. Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cũ̶ wãme majũ mena ĩrĩ, cũ̶ macũ̶rẽ sumo sacerdote majõcu̶re cũ̶ cũñupĩ, Moisés cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ bero. Cũ̶ macũ̶rẽ Dios pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a cañuu̶ caãnicõãninucũpau̶re bairo cũ̶ cũñupĩ.

Hebreos 8

1 Tocãnacã wãme mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶rije caãnimajũrĩjẽ pu̶ame atore bairo niña: Jesús marĩ sumo sacerdote u̶mu̶recóopu̶ Dios cũ̶ caruiro cariape nu̶gõãpu̶ ruiyami, carotimasĩruiricaropu̶. 2 Jesús pu̶ame camasã na caqũẽnorĩcã wii templo wii meerẽ, sumo sacerdote majõcu̶re bairo átiãniñami u̶mu̶recóopu̶re. Dios marĩ Quetiupau̶ majũ cũ̶ caqũẽnorĩcã wii pu̶amerẽ tore bairo Diopu̶re marĩ jẽniboja ãniñami. 3 Ati yepapu̶ caãna tocãnacãũ̶pu̶a sacerdote majã waibu̶toa riire camasãrẽ cajoemu̶gõjobojaparã na caĩcũrĩcãrã ninucũñama. Bairi Jesús cũ̶ã torea bairo caãcũ̶ ãnirĩ cũ̶ majũ rupau̶ cũ̶ cariarique mena jũ̶gori Diopu̶re camasã yayere jonetõũ̶rẽ bairo caátiãcũ̶ niñami. 4 Jesucristo pu̶ame ati yepapu̶ cũ̶ catuaata, jĩcãni ũno sacerdotere bairo ãmerĩbujioricu̶mi. Merẽ ati yepapu̶re niñama sacerdote majã Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ bairo Diopu̶re camasã na cajorijere cajonetõbojari majã. 5 Moisés ãnacũ̶rẽ santuariore cũ̶ caqũẽnorotiparo jũ̶goye atore bairo qũĩñupĩ Dios: “Tũ̶goya mai: Ũ̶tãũ̶pu̶ mu̶ caãno mu̶ yu̶ caĩñorĩcãrõrẽã bairo mu̶ qũẽnogu̶ santuariore,” qũĩñupĩ Dios Moisere. Bairo Dios Moisere cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ tũ̶gori, atore bairo marĩ ĩ masĩña: “Sacerdote majã na caátiãninucũrĩjẽ pu̶ame u̶mu̶recóopu̶ macããjẽ Dios yayere na caátiqueyocõñarĩjẽrẽ bairo niña,” marĩ ĩ masĩña. 6 Na paarique ñumirõcũ̶ã, jõbui marĩ sumo sacerdote Jesús marĩrẽ cũ̶ caátibojarije pu̶ame ñunetõña. Cawãma wãme Jesús camasãrẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽ bairo Dios mena jĩcã yeri pũnacu̶narẽ bairo na ãnio joroque ásupi Jesús. 7 Moisés cũ̶ caroticũrĩqũẽ caroa wãme caãnijũ̶gorica wãme caroaro cariape caãmata, apeye cawãma wãmerẽ marĩ bonemoetibujiorã tunu. 8 Torecu̶, Dios pu̶ame ti yu̶tea macããna camasã na caátiãnierẽ ĩñarĩ, “Caroaro jĩcãrõ tũ̶ni átiãmerĩñama,” ĩñupĩ. Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya cũ̶ ya tuti cũ̶ã: “Bairo ĩñami marĩ Quetiupau̶: ‘Ape yu̶tea caãno etagaro Israel, bairi Judá ya poa macããna nipetiro judío majãrẽ cawãma wãme na yu̶ caátibojapee. 9 Atie pu̶ame mu̶jãã ñicũ̶jãã Egipto yepapu̶ caãnarẽ na yu̶ cajewiyori rũ̶mu̶ caãno na yu̶ caquetibu̶ju̶cũjũ̶goriquere bairo mee nigaro. Bairo na yu̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ na cabaibotiorique jũ̶gori na yu̶ aweyocoápú̶,’ ĩñami marĩ Quetiupau̶. 10 ‘Ti yu̶tea caãno Israel macããnarẽ cawãma wãme na yu̶ caátibojapee atore bairo nigaro: Na yeri na catũ̶goñarĩjẽpu̶ yu̶ caroticũpeere na tũ̶goñao joroque na yu̶ átigu̶. Bairo yu̶ caáto, yu̶ caroticũrĩjẽrẽ borã, tiere caroaro cariape átigarãma. Torecu̶ yu̶a, na pacu̶ yu̶ ãnigu̶. Na pu̶ame yu̶ ya poa macããna nigarãma. 11 Bairo yu̶ caáto jũ̶gori, “Marĩ Quetiupau̶ yayere mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶pa,” ãmeo ĩẽtĩgarãma, merẽ yu̶re camasĩrã jeto caãna ãnirĩ. Cawĩmarã, cabu̶toa nipetiro yu̶re camasĩrã jeto nigarãma ti yu̶tea caãnorẽ. 12 Na, roro na caátajere yu̶ masiriyogu̶. Pu̶gani tunu tiere yu̶ tũ̶goñanemoetigu̶,’ ĩñami marĩ Quetiupau̶,” ĩ quetibu̶ju̶ya cũ̶ ya tutipu̶. 13 Cawãma wãme marĩrẽ cũ̶ caátibojapeere cũ̶ caĩata, tirũ̶mu̶pu̶ marĩ ñicũ̶jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶cũjũ̶goriquere, “Jãnarĩqũẽrẽ bairo nicõãña,” ĩgu̶ ĩcũ̶mi. Bairi dise ũnie marĩrẽ dope bairo caátimasĩẽtĩẽ pu̶ame jicoquei petigaro baiya.

Hebreos 9

1 Bairi tunu marĩ ñicũ̶ ãnacũ̶ Moisere Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶roticũrĩqũẽ jũ̶gori masĩñupã camasã pu̶ame ñubuerã na caátinu̶cũ̶bu̶gopeere, ati yepa macããtõ santuario macããjẽrẽ. 2 Dios ya wii waibu̶toa aseri mena na caqũẽnojũ̶gorica wii pu̶ame atore bairo caãni wii ãñuparõ: Pu̶ga aru̶a cacũ̶gori wii majũ ãñuparõ. Etajũ̶goricapau̶re, Cañurĩpau̶ cawãmecu̶tipau̶re ãñuparõ candelabro jĩñaworica tutu. Tipau̶rea ãñuparõ tunu jĩcã mesa pan caroa Dios yaye majũ na caĩcũrĩqũẽ cũ̶ã. 3 Bairi jĩcã jutii ẽñotarica bero macãã asero jũ̶goyepu̶ ãñuparõ tunu Cañurĩpau̶ Majũ Dios ya aru̶a cawãmecu̶ti aru̶a. 4 Topu̶re ãñuparõ oro mena na caqũẽnorĩcã altar mesa incienso caju̶tiñurĩjẽrẽ na cajoemu̶gõrĩ mesa majũ. Tipau̶rea ãñuparõ tunu Dios ya pata rocapata cofre del pacto cawãmecu̶ti pata oro mena nipetiropu̶ cabuire werica pata majũ. Ti pata pupeapu̶ ãñuparõ jĩcã jotu̶ oro mena na caqũẽnorĩcã jotu̶, u̶garique Dios cũ̶ cajorique maná cawãmecu̶tie mena. Tunu bairoa ti pata pupeapu̶re ãñuparõ Aarón ãnacũ̶ tuericu̶ caãcããjããrĩcũ̶ cũ̶ã. Apeyera Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cũ̶ cawoaturicapãĩrĩ ũ̶tãpãĩrĩ cũ̶ã ãñuparõ ti patapupeapu̶re. 5 Ti pata bui pu̶amerẽ ãñuparã ángelea majãrẽ bairo caãna wericarã pu̶garã. Na pu̶ame topu̶ na caãnie jũ̶gori, “Dios cũ̶ caãno niña ato,” ĩgarã baiyuparã. Na queru̶pu̶u̶ri mena ãmeo ñucãnamurĩ ti pata buire nucũñuparã. Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, capee wãme yu̶ quetibu̶ju̶nemoẽtĩña ti wãmerẽ. 6 Bairo ti wii macããjẽ tore bairo caroaro qũẽnorĩcãrõ caãnoi, ti wii caãnijũ̶gori aru̶are jããetanucũñuparã, na cañubuerije macããjẽrẽ átigarã sacerdote majã. 7 Ti aru̶a bero macãã aru̶a pu̶amerẽ sumo sacerdote jeto jããmasĩñupũ̶. Jĩcãni jeto jããnucũñupũ̶ jĩcã cũ̶marẽ. Ti aru̶are cũ̶ cajããrĩ rũ̶mu̶rẽ waibu̶toa riíre jeánucũñupũ̶. Cũ̶ carorije wapa, bairi cũ̶ ya macã macããna tũ̶goñaena roro na caátie wapa cũ̶ãrẽ Dios na cũ̶ masiriyobojáto ĩ, tiere jeánucũñupũ̶. 8 Atie nipetirijere tũ̶goñarĩ, atore bairo marĩ masĩõñami Espíritu Santo pu̶ame: Mai, caãnijũ̶gori aru̶a pu̶ame ñubueriquere áta aru̶apu̶ camasã na caãnitoye, ape aru̶a, santuario aru̶a pu̶ame mai pããjã masĩã maa. Torea bairo cabu̶cu̶ wãme na cañubuerique caãnicõãmata mai, cariape Dios cũ̶ caãnipau̶re etamasĩã mano. 9 Tie nipetirije marĩ catũ̶gorije ati yepa macããjẽ santuario pu̶ame marĩ ati yu̶tea macããna u̶mu̶recóopu̶ caãno santuario cũ̶ãrẽ marĩ camasĩparore bairo ĩ, cũñupĩ Dios. Bairo tie, ati yepa macããjẽ jũ̶gori waibu̶toa riire joemu̶gõrĩ santuariopu̶ cañubuerã etarã caroaro yericu̶ti petietaetiyama mai. 10 Tie ati yepa macããjẽ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶ame marĩ cau̶gapee, marĩ caetipee, marĩ wãmorĩ marĩ cacosepee wãme ũnie jetore átirotiyupa. Tie nipetirije caátirotirijere Dios cũ̶ cawasoaparo jũ̶goye mai marĩ rupau̶re maijũ̶gorique macããjẽ wãme niña. Marĩ yerire dope bairo átimasĩẽtĩña tie jũ̶gori. 11 Merẽ atímajũcõãñupĩ Cristo marĩ sumo sacerdote Dios marĩrẽ caroaro cũ̶ caátipeere cajou̶ majũ. Marĩ sumo sacerdote cũ̶ capaari wii santuario pu̶ame ati yepa macãã wii santuario netõjãñurõ caroaro caãnimajũrĩ wii niña. Ati yepa macããna camasã na caqũẽnorĩcã wii mee niña. Bairi ati yepa macãã wii mee, u̶mu̶recóo macãã wii majũ niña, ĩgu̶ ñiña. 12 Jesucristo merẽ santuariopu̶ jããñupĩ. Bairo jããrĩ, waibu̶toa chivoa, bairi becerroa rií mena mee, cũ̶ majũ rií mena jũ̶gori marĩ carorije wapare netõõgu̶ jããñupĩ. Jĩcãnia jããñupĩ, pu̶gani cãrõ jããnemoesupi. Bairo cũ̶ cabairique jũ̶gori yeri capetietiere cacũ̶gorã marĩ tuao joroque ásupi. 13 Nurĩcãrã toroa, bairi chivoa rií, tunu bairoa becerrare na cajoerije õwãrẽ oco mena asuri camasã buire sacerdote majõcu̶ na cũ̶ cayayewẽrõ bero, bui na rupau̶re cau̶gueri coserãrẽ bairo jeto tuayama, Dios cũ̶ caĩñajoro. 14 Bairo atie cabaimiatacũ̶ãrẽ, ¡Jesucristo yaye rií pu̶ame roque waibu̶toa rií netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña! Espíritu Santo caãnicõãninucũũ̶ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori Jesucristo cũ̶ rupau̶ majũrẽã Diopu̶re cũ̶ jou̶re bairo ásupi. Waibu̶toa riire na cajoemu̶gõjonucũrĩjẽ netõjãñurõ cũ̶ caátie pu̶ame ñe ũnie ru̶saesupa. Cũ̶ cariarique jũ̶gori caũ̶petietopu̶ cayasiránárẽ bairo marĩ cabaibujioriquere netõõñupĩ. Bairo marĩ netõõñupĩ Jesús Dios caãnicõãninucũũ̶rẽ caroaro cũ̶ marĩ catũ̶gou̶samasĩparore bairo ĩ. 15 Torecu̶, Jesucristo pu̶ame yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori Dios cũ̶ pacu̶ mena, bairi camasã mena cũ̶ãrẽ jĩcã yericu̶narẽ bairo caroaro Dios mena marĩ ãnio joroque ásupi. Cawãma wãme mena, “Mu̶jãã yu̶ netõõbojagu̶,” cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo ásupi. “Bairo yu̶ caáto caãnijũ̶gorica wãme roticũrĩqũẽrẽ na cacũ̶gorica yu̶tea caãno roro na caátaje wapare yu̶ masiriyobojagu̶. Bairo yu̶ caáto bero, Dios cũ̶ caĩñabesericarã cũ̶ yarã caãniparã pu̶ame cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo yeri capetietiere cacũ̶goparã majũ nigarãma,” ĩrẽ bairo marĩ ásupi. 16 Bairi, “Jĩcãũ̶ cũ̶ caĩrĩqũẽ cawãma wãme caroaro tutuaro mena to ãmarõ,” marĩ caĩata, tie cawãma wãmerẽ cacũrĩcũ̶ cũ̶ cariarije mena marĩ masĩña. Cũ̶ cariaepata roque, tie cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ bairo bai jũ̶goetibujioro. 17 Bairi jĩcãũ̶ cũ̶ caĩcũrĩqũẽ cawãma wãme ũnie wapa maniña, mai tiere caĩcũrĩcũ̶ cũ̶ cacaticõãmata. Cũ̶ cariaro beropu̶ roquere wapa cu̶tibujioro. 18 Torecu̶, Dios pu̶ame caãnijũ̶gorique Moisés ãnacũ̶rẽ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ cũ̶ãrẽ waibu̶toare pajĩãrĩqũẽ mena cũjũ̶goyupi. 19 Mai, nipetiro camasã Israel macããnarẽ na quetibu̶ju̶yupi Moisés ãnacũ̶ Dios narẽ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ. Bairo na quetibu̶ju̶ri bero, waibu̶toa chivoa, bairi becerroa na capajĩãtãna riíre jeeri, tiere oco mena asuyupi. Áti yaparo, yucu̶ hisopo cawãmecu̶tii ru̶pu̶ mena oveja poa jũõrĩqũẽrẽ ti ru̶pu̶pu̶ jiyaturi, riíre yosene átiri, Dios bu̶su̶rica tutire yayewẽñupĩ. Bairi to macããna camasã nipetiro cũ̶ãrẽ na yayewẽñupĩ Moisés tie rií oco mena asuriquere. 20 Bairo áti yaparo, atore bairo na ĩñupĩ: “Cawãma wãme mu̶jãã camasãrẽ Dios cũ̶ caáticũrĩjẽ merẽ ãni jũ̶goya,” na ĩñupĩ. 21 Apeyera tunu Moisés pu̶ame nipetiro Dios ya wii santuario, bairi ñubuerique macããjẽ cũ̶ãrẽ tie rií mena yayewẽñupĩ tie buire. 22 Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ caĩquetibu̶ju̶ro pu̶amata, rií jũ̶gori mena jeto dise ũnie nipetiro jãñurĩpu̶a caroa wãme ñumasĩña Dios cũ̶ caĩñajorore. Waibu̶toare na capajĩãẽtĩcõãta, rorije na caátie wapare Dios cũ̶ camasiriyobojapee maniña. 23 Bairo cabairoi, waibu̶toa rii joemu̶gõrĩqũẽrẽ bonucũñupã. Camasã na caqũẽnorĩqũẽ u̶mu̶recóopu̶ caãnie macããjẽrẽ caãnicõñaqueyorijere, “Caroa wãme nimasĩña Dios cũ̶ caĩñajoro,” ĩgarã, bairo ásupu̶. Bairo na caátinucũmiatacũ̶ãrẽ, u̶mu̶recóo macããjẽ pu̶ame ati yepapu̶ camasã na caátie netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ ũnierẽ boya. 24 Torecu̶, Cristo ati yepa macãã wii santuario wiire jããrĩcãrõ ũnoa, santuario u̶mu̶recóo macãã wii pu̶ame roquere jããñupĩ. Ati yepa macãã wii camasã na caqũẽnorĩcã wii u̶mu̶recóopu̶ caãni wii macããjẽrẽ bairo caãnicõñaqueyori wiire jããẽsupĩ. Ti wii u̶mu̶recóopu̶ caãni wiire jããrĩ yua, Diopu̶re marĩ jẽnibojagu̶ jããñupĩ. 25 Jesucristo jĩcãnia jããñupĩ u̶mu̶recóopu̶ caãni wiire. Ati yepa macããcũ̶ sumo sacerdote roque tocãnacã cũ̶ma waibu̶toa rií mena jejããnucũñami santuariopu̶. Tie rií cũ̶ yaye mee, waibu̶toa rií mena pu̶ame roque jee jããnucũñami. 26 Tore bairo átaje caãnipee caãmata, Cristo capee tocãnacã cũ̶ma riacõã ninucũbujiou̶mi ati yepare Dios cũ̶ caqũẽnorõ beropu̶ina. Bairopu̶a, tore bairo átaje caãnipee mee niña. Ati yu̶tea catu̶sari yu̶teare Cristo pu̶ame cũ̶ majũ yucu̶pãĩpu̶ jĩcãnia riajãnañupĩ, cũ̶ yarã caãniparã yaye wapare na netõõbojagu̶. Pu̶gani cãrõ cũ̶ carianemopee mee niña. 27 Bairi marĩ camasã cũ̶ã jĩcãnia marĩ riagarã. Marĩ cabaiyasiro bero, Dios nipetiro marĩ caátajere marĩ ĩñabesegu̶mi. 28 Torea bairo Cristo cũ̶ã jĩcãnia yucu̶pãĩpu̶ riayupi, capããrã camasãrẽ na carorije wapare regu̶. Cabero bauetagu̶mi tunu. Rianemogu̶ mee, cũ̶ yarã cũ̶rẽ cacoterãrẽ na jeágu̶ buiaetagu̶mi tunu.

Hebreos 10

1 Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶ame Dios camasãrẽ caroare cũ̶ cajopee mee, tiere caãnicõña queyojũ̶gorije niña. Bairo cabairoi, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ tocãnacã cũ̶ma waibu̶toa rii wãme jetore cũ̶ cajoemu̶gõjorotirique jũ̶gori ñe ũnie cawapa cũ̶goecu̶re bairo caãcũ̶ baimasĩẽtĩñami. 2 Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ caãnorẽ bairo camasã na carorije wapare carepeyomasĩata, pu̶gani cãrõ roro na caátajere tũ̶goñanemoetibujioricarãma. Pu̶gani cãrõ waibu̶toa rii cũ̶ãrẽ joemu̶gõjo rotietibujioricarãma. 3 Bairopu̶a, atie waibu̶toa rii mena joemu̶gõjorique pu̶ame camasã na carorije wapare tocãnacã cũ̶ma na catũ̶goñanemopeere bairo niña. 4 Merẽ marĩ masĩña: Waibu̶toa toroa, bairi chivoa rií pu̶ame camasã na carorije wapare jĩcãnia na cosenetõõmasĩẽtĩña. 5 Torecu̶, Jesucristo ati yepapu̶ cũ̶ cabuiaetaparo jũ̶goye atore bairo qũĩñupĩ cũ̶ pacu̶ Diore: “Mu̶ pu̶ame waibu̶toa riire camasã na cajoemu̶gõjonucũrĩjẽrẽ miñajesoroaetiya. Bairi jĩcã rupau̶ yu̶ mu̶ jowu̶, camasã roro na caátie wapare yu̶ majũ na yu̶ canetõõbojaparore bairo ĩ. 6 Camasã roro na caátie wapare regarã, waibu̶toare pajĩãrĩ bero, na riire na cajoemu̶gõjonucũrĩjẽrẽ miñajesoroaetiya. 7 Torecu̶ mu̶rẽ ñiña: Atoa yu̶ ãniña mu̶ ya tutipu̶ na caĩwoatujũ̶goyecu̶tatorea bairoa, yu̶re mu̶ carotiricarore bairo átigu̶,” qũĩñupĩ Cristo cũ̶ pacu̶re. 8 Moisés ãnacũ̶ tore bairo cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ caãnie caãnimiatacũ̶ãrẽ, “Dios pu̶ame, camasã roro na caátiere regarã, waibu̶toare pajĩãrĩ bero, na riire na cajoemu̶gõjonucũrĩjẽrẽ miñajeso roaetiya,” qũĩñupĩ Jesús Diore. 9 Cabero qũĩnemoñupĩ Jesús tunu: “Atoa yu̶ ãniña, yu̶re mu̶ carotiricarore bairo átigu̶.” Atore bairo qũĩgu̶ ĩñupĩ: “Tirũ̶mu̶pu̶re cabu̶cu̶ rotirique waibu̶toa riire joemu̶gõjorique ũnierẽ jãnarĩ bero, cawãma wãme camasãrẽ caroaro mu̶ caátibojapeere átigu̶ yu̶ baiya,” qũĩgu̶ ĩñupĩ Jesús. 10 Jesús pu̶ame cũ̶ pacu̶ Dios cũ̶ carotirore bairo ásupi. Bairo átiri, cũ̶ majũã jĩcãnia yucu̶pãĩpu̶ riayupi. Pu̶gani cãrõ cũ̶ carianemorõ boesupa camasã na canetõpeere. Tore bairo Jesús cũ̶ caátie jũ̶gori, cũ̶ yarã caroarã majũ marĩ ãnio joroque ásupi Dios. 11 Nipetiro judío majã yarã sacerdotea tocãnacã rũ̶mu̶ waibu̶toa rii wãme jetore joemu̶gõjonucũñama. Tie bairo na caátie di rũ̶mu̶ ũno camasã na carorije wapare jĩcãnia canetõõmasĩẽtĩmiatacũ̶ãrẽ, tore bairo átinucũñama sacerdote majã. 12 Jesucristo pu̶ame roque camasã roro na caátie wapare netõõyaparo etagu̶, cũ̶ majũã jĩcãnia yucu̶pãĩpu̶ riayupi. Pu̶gani cãrõ tunu cũ̶ carianemorõ boesupa camasã na canetõpeere. Áti yaparori bero, u̶mu̶recóopu̶ ásúpi, cũ̶ pacu̶ Diotu̶ cariape nu̶gõãpu̶ ruiácú̶. 13 Topu̶ ruicotei átiyami mai, cũ̶ pacu̶, Jesús pesuare cũ̶ canetõnu̶cãrõ ũno. 14 Jesús cũ̶ majũã yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo caãna na ãnio joroque na ásupi Jesús Dios yarã caãniparãrẽ. Na pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a tore bairo jeto ãnicõã ninucũgarãma. 15 Tie cariape caãnoina, Espíritu Santo cũ̶ã atore bairo marĩ ĩ quetibu̶ju̶yami: “Atore bairo ĩñami Dios: 16 ‘Ti yu̶tea caãno yu̶ yarãrẽ cawãma wãme na yu̶ caátibojapee atore bairo nigaro: Na yeri na catũ̶goñarĩjẽpu̶ yu̶ caroticũpeere na tũ̶goñao joroque na yu̶ átigu̶. Bairo yu̶ caáto, yu̶ caroticũrĩjẽrẽ borã, tiere caroaro cariape átigarãma. 17 Na, roro na caátajere masiriyori bero, pu̶gani tunu tiere yu̶ tũ̶goñanemoetigu̶,’ ĩñami Dios,” marĩ ĩ quetibu̶ju̶yami Espíritu Santo. 18 Bairi roro marĩ caátajere netõõrĩqũẽ caroaro cariape majũ caãmata, ape wãme waibu̶toa rii marĩ cajoemu̶gõjorotirije ũnierẽ marĩ boetibujiorã. 19 Bairi yu̶ yarã, Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori ãmerẽ Dios ya wii santuariore cajããetarãrẽ bairoa cũ̶rẽ uwiricaro mano cũ̶ mena marĩ bu̶su̶masĩña. 20 Dios ya wii templo wiipu̶ jutii asero ẽñotaricaro jũ̶goye Dios cũ̶ caãni aru̶apu̶ sumo sacerdote cũ̶ cajããetaro bero cajããu̶sarãrẽ bairo marĩ ãniña. Marĩ sumo sacerdote Jesucristo cũ̶ cariarique jũ̶gori cũ̶ pacu̶ Dios cũ̶ caãnopu̶ marĩ ájũ̶gou̶ átiyami. Cũ̶ berore marĩ áu̶sagarã marĩrẽ cacationucũparopu̶. Jesús marĩ sacerdote catutuau̶ majũ Dios ya wii u̶mu̶recóo macã wii jope tu̶pu̶ marĩrẽ cotei átiyami. 22 Bairo marĩrẽ cũ̶ cacoteroi, marĩ yeri marĩ catũ̶goñarĩjẽ mena cũ̶ pacu̶ Dios tu̶pu̶ marĩ etaroa. Nu̶cũ̶bu̶gorique mena ĩtoricaro mano, bairi tunu tũ̶goñatutuarique mena uwiricaro mano Diotu̶ marĩ etaroa marĩ yeripu̶ mena. Marĩ rupau̶re oco caroa cau̶gueri manie mena cosewericarorea bairo roro marĩ caátajere care ecoricarã ãnirĩ, Diotu̶ caetaparã majũ marĩ ãniña marĩ yeripu̶ mena. 23 “ ‘Mu̶jããrẽ yu̶ netõõgu̶,’ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo marĩ netõõgu̶mi,” caĩrã ãnirĩ tiere marĩ masiritieticõãrõã pu̶gani tũ̶goñarĩcãrõ mano. 24 Bairo pu̶ame marĩ boya: Tocãnacãũ̶pu̶a marĩ yarã aperãrẽ na marĩ ju̶átinemoto, ãmeo mairĩqũẽ caroa macããjẽrẽ na masĩnemo joroque ĩrã. 25 Marĩ, Diore caĩroarã marĩ cañubue neñanucũrõpu̶re aperã marĩ menarẽ neñaetinucũñama. Narẽ bairo marĩ baietiroa. Marĩ pu̶ame roque jĩcãrõ tũ̶goñatutuao joroque marĩ ãmeo átiroa. Bairoa nemojãñurõ marĩ ãmeo áticõã ninucũgarã mai, “Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caetapa rũ̶mu̶ cõñarõ baiya,” caĩrã ãnirĩ. 26 Cajũ̶goyepu̶ marĩ Quetiupau̶ Jesús quetibu̶ju̶rique caroaro cariape ãnajẽrẽ masĩmirãcũ̶ã, pu̶gani tunu roro marĩ caáticõãmata, marĩ carorije wapa netõõnemo masĩã maa. 27 Bairo roro marĩ caáticõãmata yua, uwirique mena Dios cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶rẽ cacoterãrẽ bairo marĩ tuabujiorã. Aperã cũ̶ pesua caãna tutuaro caũ̶rõ, caũ̶petietopu̶ cayasiparãrẽ bairo marĩ tuabujiorã. 28 Apeyera tunu, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ caápeire, pu̶garã, o itiarã cũ̶rẽ na cabu̶su̶jãata, ĩñamairĩcãrõ mano cũ̶ pajĩãrocamasĩñama judío majã. 29 Caroaro tũ̶goñaña mai: Netõjãñurõ popiye na baio joroque na átigu̶mi Dios cũ̶ macũ̶ Jesure caĩñaterã roquere. “Cristo, Dios macũ̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori roro marĩ caátaje wapare netõõñupĩ,” marĩ ĩ masĩña. Bairo noa ũna cũ̶ cariarique jũ̶gori na carorije wapare canetõecoparã nimirãcũ̶ã, cũ̶ riíre, “Cabu̶goro macããjẽ niña,” na caĩata, na yaye wapa popiye tãmu̶ogarãma. Tunu bairoa Espíritu Santo camasãrẽ caju̶ácu̶ cũ̶ãrẽ roro na caĩrĩjẽ jũ̶gori popiye majũ tãmu̶ogarãma. 30 Tunu atore bairo marĩ masĩña marĩ Quetiupau̶ Dios cũ̶ caĩrĩqũẽrẽ: “Yu̶ roque caĩñabesepau̶ yu̶ ãniña. Yu̶a, carorije caánarẽ popiye na baio joroque yu̶ átigu̶,” ĩñupĩ. Tunu apero Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶ropu̶ atore bairo ĩñupĩ: “Marĩ Quetiupau̶ Dios cũ̶ yarã na caátajere ĩñabesegu̶mi.” 31 ¡Bairi Dios caãnicõãninucũũ̶ roro caánarẽ popiye na baio joroque cũ̶ caátipee roque cauwiorije majũ niña! 32 Mu̶jãã pu̶ame roque mu̶jãã caátiãni jũ̶goriquere tũ̶goñanemoña tunu. Tiere masiritieticõãña. Jesucristo yaye cariape macããjẽ quetire mu̶jãã catũ̶gou̶saricaro bero, aperã roro majũ mu̶jããrẽ na caátaje to ãnimiatacũ̶ãrẽ, tũ̶goñaenarẽ bairo tiere mu̶jãã tũ̶goñanetõcõãñupã. 33 Jesucristo yarã mu̶jãã caãnoi, jĩcããrã mu̶jãã mena macããnarẽ nipetiro camasã na caĩñajoro roro na ĩ epeyupa aperã camasã. Popiye na baio joroque na ásupa. Aperã mu̶jãã mena macããna popiye cabairãrẽ na ĩñarĩ bu̶tioro bopacooro na ĩñañupã. 34 Preso jorica wii na cacũrericarã cũ̶ãrẽ na mu̶jãã ĩñamaiñupã. Tunu bairoa mu̶jããrẽ, mu̶jãã yaye apeye ũnierẽ roro majũ na caẽmamiatacũ̶ãrẽ, yerijõrõ mena mu̶jãã ãnicõãñupã. U̶mu̶recóopu̶ caãnicõãnie mu̶jãã cacũ̶gopee nocãrõ caroa caãnimajũrĩjẽ pu̶amerẽ tũ̶goñarĩ, bairo mu̶jãã baiyupa. 35 Torena, Jesucristo mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarijere jãnaeticõãña. Tie jũ̶gori caroaro majũ mu̶jãã cabaipee ãnigaro. 36 Jesucristo yarã ãnirĩ popiye mu̶jãã bainemogarã. Bairo cabairã nimirãcũ̶ã, roro mu̶jããrẽ na caátiere tũ̶goñaenarẽ bairo tũ̶goñanetõcõãña, Dios cũ̶ caborore bairo mu̶jãã caátimasĩcõãniparore bairo ĩrã. Bairo ána, cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo tie caroare mu̶jãã bocagarã. 37 Bairo cabairo jũ̶gori atore bairo ĩña Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ: “Yoaro mee majũ atígu̶mi caatípau̶ pu̶ame. Yowoetigu̶mi. 38 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ caĩñajoro carorije cawapa mácũ̶rẽ bairo cũ̶ caãnigaata, yu̶ mena tũ̶goñatutuacõã ninucũgu̶mi. Yu̶ yayere cajãnarĩcũ̶ pu̶amerẽ cũ̶ ñiñajesoetiya,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶. 39 Marĩ pu̶ame roque tiere cajãnarĩcãrãrẽ bairo marĩ baietiya. Bairi caũ̶petietopu̶ caápárãrẽ bairo marĩ baietiya. Jesucristo mena marĩ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori, Dios cũ̶ canetõõrĩcãrãrẽ bairo caãna marĩ ãniña.

Hebreos 11

1 Dios mena tũ̶goñatutuarique atore bairo niña: “Marĩrẽ caroaro cũ̶ caátipeere marĩ jogu̶mi cũ̶ caĩrĩcãrõrẽ bairo,” cariape marĩ caĩcotemasĩrĩjẽ niña. Caroaro marĩrẽ cũ̶ caátipeere mai ĩñaetimirãcũ̶ã, pu̶gani tũ̶goñarĩcãrõ mano cariape cũ̶ caĩrĩjẽrẽ marĩ catũ̶goñarĩjẽ niña. 2 Tirũ̶mu̶pu̶ macããna marĩ ñicũ̶jãã ãnana Dios mena cariape na catũ̶goñatutuarique jũ̶gori na ĩñajesoyupi Dios. 3 Marĩ pu̶ame Dios mena tũ̶goñatutuari, atore bairo marĩ ĩ masĩña cũ̶ caátijẽñojũ̶goriquere: Ati yepa nipetiro macããjẽrẽ to baibuiaetao joroque ásupi Dios cũ̶ cabu̶su̶ri risero mena. Bairi ati yepa macããjẽ nipetirije Dios cũ̶ caátaje marĩ caĩñarĩjẽ pu̶ame tirũ̶mu̶pu̶re caĩñamánajẽrẽ marĩ ĩñaña. 4 Tirũ̶mu̶pu̶ macããcũ̶ Abel ãnacũ̶ pu̶ame Dios mena tũ̶goñatutuari, oveja waibu̶cu̶re pajĩãrĩ bero, cũ̶ riire joemu̶gõjoyupi, Diore qũĩroagu̶. Cũ̶ jũ̶gocu̶ Caín netõjãñurõ caroa wãmerẽ joemu̶gõjoyupi Abel. Bairo Abel cũ̶ caátie jũ̶gori Dios pu̶ame carorije wapa cacũ̶goecu̶re bairo qũĩñañupĩ. Cũ̶ cajoemu̶gõjorijere qũĩñajesobojayupi Dios. Ãmerẽ yua, Abel cũ̶ camanimiatacũ̶ãrẽ, Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarique atore bairo ĩ quetibu̶ju̶garo ĩña: Marĩ cũ̶ã cũ̶rẽ bairo Dios mena marĩ catũ̶goñatutuarije boya. 5 Apei, Enoc cawãmecu̶cu̶ cũ̶ã Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori cũ̶ neásúpi Dios cacatirea u̶mu̶recóopu̶, marĩ camasãrẽ bairo cũ̶ cabaiyasietiparore bairo ĩ. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ bocaesupu̶, jicoquei Dios cũ̶rẽ cũ̶ caneátói jũ̶gori. Dios cũ̶ cabu̶su̶ri tutipu̶ atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya Enoc cũ̶ cabairiquere: Cũ̶ caneáecoparo jũ̶goye mai, cũ̶ mena cũ̶ catũ̶goñatutuarijere ĩñajesoyupi Dios. 6 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuaeticõãta, Diore qũĩñajeso joroque cũ̶ átimasĩẽtĩñami. Diotu̶ caágarã pu̶ame cariapea atore bairo na caĩtũ̶goñarõ ñuña: Ãniñami Dios. Tunu atore bairo na caĩtũ̶goñanemorõ ñuña: Caroare na jogu̶mi Dios cũ̶rẽ caborãrẽ. 7 Apei, Noé ãnacũ̶ cũ̶ã Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije mena netõñupĩ. Mai, Dios pu̶ame cũ̶ quetibu̶ju̶yupi Noérẽ caĩñaña manie cabaipeere. Tie cabaipeere ĩñaetimicũ̶ã, caãnorẽ bairo tũ̶gori, cũmua capairicare qũẽnoñupĩ, cũ̶ pũnaa mena cabaipeere netõgu̶. Tunu bairoa Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori camasã ati u̶mu̶recóo macããna cũ̶ caãni yepa caãna Diore caĩroaenarẽ, “Mu̶jãã yasicoagarã,” na ĩ quetibu̶ju̶miñupĩ Noé. Bairi yua, ati yepa caruaripau̶re netõõcoasupa Noéjãã Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori. 8 Apei, Abraham ãnacũ̶ cũ̶ã Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori Dios cũ̶rẽ, “Ape yepapu̶ ácú̶ja mu̶ yarã mena,” cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, caroaro cariape cũ̶ tũ̶goyupi. Tiere tũ̶gori bero, cũ̶ caátóre masĩẽtĩmicũ̶ã, Dios cũ̶rẽ cũ̶ cajopa yepapu̶ ásúpi Abraham. 9 Tunu bairoa etari bero, Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori ape yepapu̶ macããcũ̶rẽ bairo átiãñupĩ. Waibu̶toa aseri mena qũẽnorĩcã wiiri mena ãniñesẽãñupĩ. Cũ̶ macũ̶ Isaac, bairi cũ̶ pãrãmi Jacob cũ̶ã torea bairo ãniñesẽãñupã cũ̶ berore. “Mu̶jããrẽ ati yepare yu̶ jogu̶,” na ĩ bu̶su̶yupi Dios na cũ̶ãrẽ. 10 Abraham pu̶ame Dios ya macã u̶mu̶recóopu̶ caãni macã capetieti macãrẽ ãnigu̶, tore bairo baiñesẽãñupĩ ati yepapu̶re. Dios majũ cũ̶ caqũẽnorĩcã macãrẽ etagu̶, tore bairo baicoteyupi Abraham. 11 Tunu apeyera Abraham, “Yu̶re cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo jĩcã wãme ru̶saricaro mano yu̶ átibojagu̶mi Dios,” caãnorẽ bairo cariapea ĩ tũ̶goñañupĩ. Bairo Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori, cũ̶, cũ̶ nu̶mo cũ̶ã cabu̶toa, capũnaacu̶ti masĩẽnapu̶ na caãnimiatacũ̶ãrẽ, jĩcãũ̶ na macũ̶cu̶tio joroque ásupi Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ mena. 12 Bairo bairi Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori Abraham cabu̶cu̶ majũpu̶ nimicũ̶ã, macũ̶cu̶supi. Bairo macũ̶cu̶tiri bero, capããrã pãrãmerã cu̶supi. U̶mu̶recóo macããna ñocõã, bairi paputiro macããjẽ paa rupare cõñajĩãtia mano cãrõ majũ pãrãmerã cu̶supi Abraham. 13 Na, yu̶ caĩquetibu̶ju̶rã ãnana Dios narẽ cũ̶ caĩrĩcãrõrẽã bairo cabaipetirore ĩñaesupa ati yepapu̶ mai na caãni rũ̶mu̶rẽ. Mai, na cariaparo jũ̶goye tie cabaipeere masĩjũ̶goyecu̶supa Dios mena catũ̶goñatutuari majã ãnirĩ. Torena, u̶seanirĩqũẽ mena, “Ati yepapu̶ caãna mee marĩ ãniña,” ĩ tũ̶goñañupã. 14 Bairo caĩtũ̶goñarã ãnirĩ, ape yepa na caãnipa yepa majũrẽ camacã ñesẽãrãrẽ bairo ãñupã. Merẽ tiere caroaro marĩ masĩña. 15 Na caãnijũ̶gorica yepare na caĩtũ̶goñaata, ti yepa na caãnijũ̶gorica yepapu̶a tunuábujioricarãma. 16 Tunuápéyupa. Na pu̶ame netõjãñurõ caroa yepa majũrẽ boyupa. “U̶mu̶recóo macãã yepare cacoterãrẽ bairo ãñupã,” ĩgu̶ ñiña mu̶jããrẽ. Bairi Dios, “Yu̶, na pacu̶ Dios yu̶ ãniña,” na ĩ tũ̶goñaboboetiyami. Cũ̶ pu̶ame merẽ na caãnipa macãrẽ qũẽnorĩcãrõrẽ bairo átiyucõãñupĩ. 17 Apeyera tunu, Dios pu̶ame Abrahãrẽ, “¿Cariapea yu̶ mena cũ̶ tũ̶goñatutuayati?” ĩ, cũ̶ macũ̶ Isaare waibu̶cu̶re pajĩãrĩ joemu̶gõjoricarore bairo cũ̶ átirotiyupi. Abraham pu̶ame Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori, “Mu̶ caátirotirore bairo yu̶ áperigu̶,” qũĩẽsupi Diore, cũ̶ macũ̶ jĩcãũ̶ã cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ. Tunu bairoa, “Mu̶ macũ̶ Isaac jũ̶gori mu̶ pãrãmerã cu̶tigu̶,” cũ̶, cũ̶ caĩrĩqũẽ to ãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios cũ̶ caĩrõrẽ bairo átibujioyupi Abraham. 19 Abraham Dios mena tũ̶goñatutuari yua, “Cũ̶ camasĩrĩjẽ mena cabaiyasiricarã cũ̶ãrẽ catiomasĩñami Dios,” ĩ tũ̶goñañupĩ. Abraham cũ̶ macũ̶rẽ cũ̶ capajĩãgaripau̶a Dios qũĩñupĩ: “Cũ̶ pajĩãẽtĩcõãña mu̶ macũ̶rẽ.” Bairo cũ̶ caátajere tũ̶goñarĩ atore bairo marĩ ĩ masĩña: “Abraham cũ̶ macũ̶ cariacoatacu̶ tunu cacatire bairo caãcũ̶rẽ cũ̶ cũ̶goyupi tunu,” marĩ ĩ masĩña. 20 Apei, Isaac ãnacũ̶ cũ̶ã Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori cũ̶ pũnaa, Jacob cũ̶ jũ̶gocu̶ Esaú cũ̶ãrẽ caroaro na cabaipeere Diopu̶re na jẽnibojajũ̶goyeticũñupĩ. 21 Isaac macũ̶ Jacob cũ̶ã Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori cũ̶ macũ̶ José pũnaa tocãnacãũ̶rẽã caroare na jẽnibojayupi Diopu̶re. Cabu̶cu̶ ãnirĩ yua, cũ̶ tuericu̶ mena tuañerĩ, Diore qũĩroayupi. 22 José cũ̶ã Dios mena tũ̶goñatutuari cũ̶ cabaiyasiparo jũ̶goye, atore bairo na ĩñupĩ israelita majãrẽ: “Ape rũ̶mu̶ caãno ati yepa Egipto yepare mu̶jãã witigarã. Bairo mu̶jãã cawitiri rũ̶mu̶ caãno, yu̶ rupau̶ri ãnajẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã neágarã mu̶jãã caátí yepapu̶,” na ĩ cũñupĩ José. 23 Aperã Moisés ãnacũ̶ pacu̶a cũ̶ã Dios mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori Moisés cũ̶ cabuiaro bero itiarã muipu̶a majũ yasiori cũ̶ cũ̶goyupa, cawĩmau̶ caroú̶aca cũ̶ caãnoi. Dios mena catũ̶goñatutuarã ãnirĩ Egipto macããcũ̶ rey, “Cawĩmarã caũ̶mu̶arẽ na pajĩãrecõãña,” cũ̶ caĩrĩqũẽ caãnimiatacũ̶ãrẽ, tiere uwiesupa. Cũ̶ caĩrõrẽ bairo ápeyupa. 24 Moisés cũ̶ã cabu̶cu̶ ãcũ̶pũ̶, Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori Egipto macããcũ̶ quetiupau̶ faraón macõ macũ̶rẽ bairo cũ̶ caãnierẽ cũ̶rẽ na caĩrõ boesupi. 25 Bairo pu̶ame boyupi: Dios ya poa macããna popiye na cabairorea bairo cũ̶ cũ̶ã na mena popiye baigayupi. Jĩcã yu̶tea cãrõ carorije macããjẽ faraón ya wii u̶seanirĩqũẽ mena na caátiãnierẽ ĩñamicũ̶ã, tiere ĩñajegaesupi. 26 Atore bairo ĩ tũ̶goñañupĩ Moisés: “Egipto macããna na cacũ̶gorije cawapacu̶tie netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña Dios cũ̶ cajopau̶ Mesías queti pu̶ame roque,” ĩ tũ̶goñatutuacõãñupĩ Moisés. Cũ̶ pu̶ame Dios caroaro cũ̶ caátibojapeere masĩrĩ, caroaro mena tũ̶goñatutuacõãñupĩ. 27 Cabero Moisés Egipto caãniatacu̶ acoásúpi. Ti yepa macããcũ̶ quetiupau̶ rey cũ̶ mena cũ̶ caasiarijere tũ̶goecu̶re bairo tiere tũ̶goñanetõcõãñupĩ. Dios mena catũ̶goñatutuau̶ ãnirĩ cũ̶ caátipeere cariapea tũ̶goñajũ̶goyeticõã ninucũñupĩ. Dios cabauecu̶re jĩcãũ̶ cũ̶ cũ̶ caĩñamajũcõãrõrẽ bairo tiere tũ̶goñajãnaesupi. 28 Mai, ti yepare cũ̶ cawitiparo jũ̶goye Moisés Dios mena catũ̶goñatutuau̶ ãnirĩ bose rũ̶mu̶ qũẽnoñupĩ jĩcã ñami caãno. Ti ñami caãno, oveja waibu̶toare pajĩãrĩ bero na rií mena wiiri jope buire na yayewẽrotiyupi Moisés israelita majãrẽ. Bairo na átirotiyupi, camasã na camacũ̶cu̶ti jũ̶gorã caũ̶mu̶arẽ capajĩãũ̶ acú̶ ángel cũ̶ jããẽtĩcõãto ĩ. 29 Israelita majã cũ̶ã Dios mena tũ̶goñatutuari, Mar Rojo cawãmecu̶ti riare netõásúpa. Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori riare oco mano maarẽ bairo boporo cũ̶ caátiata wããpu̶ netõásúpa tiya ria capairiyare. Na bero caáná, narẽ cañegari majã egipcio majã cũ̶ã ti wãã na caátíwãrẽ na cajããpetiro bero nipetiro ruapeticoásúpa. 30 Cabero israelita majã Jericó cawãmecu̶ti macãrẽ ẽmagarã, ti macã ẽñotaricaro u̶saropu̶ basa ãmejoreyuparã jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã rũ̶mu̶ majũ. Bairo na caáto, Dios mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori, ti macã ẽñotarique ñaapeticoasuparo. 31 Bairi ti macã macããcõ Rahab cawãmecu̶co caũ̶mu̶a mena caepewapatamirĩcõ Dios mena tũ̶goñatutuarique cacũ̶goo ãñupõ. Cõ pu̶ame Israel ya poa macããna cõ ya macãrẽ caĩñarutiri majãrẽ caroaro cõ ya wiipu̶ na qũẽnoñupõ, na pajĩãrema, ĩõ. Bairo Dios mena catũ̶goñatutuao ãnirĩ aperã cõ ya macã macããna Diore cabaibotiorã mena yasiesupo. 32 ¿Ñerẽ ñi quetibu̶ju̶nemocu̶ti mu̶jããrẽ? Dios mena catũ̶goñatutuari majã capããrã ãñupã bairãpu̶a. Bairo capããrã na caãnoi, na nipetirore yu̶ quetibu̶ju̶peyomasĩẽtĩña mu̶jããrẽ. Jĩcããrã na mena macããna ãñupã: Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel bairi aperã profeta majã cũ̶ã ãñupã. 33 Bairo Dios mena tũ̶goñatutuari ape macã macããna mena caãmeoqũẽrã cũ̶ã na ya yepare ẽmamasĩñupã. Aperã cũ̶ã caroaro cariape camasãrẽ na rotimasĩñupã. Aperã Dios narẽ caroaro cũ̶ caátipeere cacoteju̶tiena ãnirĩ tiere cũ̶gomajũcõãñupã. Aperã cũ̶ãrẽ macãnu̶cũ̶ macããna yaijũãrã na na u̶gaetio joroque ásupi Dios, cũ̶ mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori. 34 Aperã cũ̶ã na wapana narẽ peero pairo caũ̶rõpu̶ narẽ na cacũremiatacũ̶ãrẽ, ũ̶ẽsupã. Aperã cũ̶ã na wapana ñosẽrĩcãpãĩ mena na capajĩãgamiatacũ̶ãrẽ, rutimasĩñupã. Aperã cũ̶ã catutuaena caãnimirĩcãrã, Dios mena na catũ̶goñatutuarije jũ̶gori na wapana pajĩãrĩ majã poarire na pajĩãnetõmasĩñupã. 35 Aperã carõmia cũ̶ã na yarã cariayasicoatana na caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori tunu na catio joroque cũ̶ caánarẽ yarãcu̶supa. Aperã cũ̶ãrẽ na pesua popiye na baio joroque na átiepeyupa. “Diore mu̶jãã catũ̶gou̶sarijere mu̶jãã cajãnaata, mu̶jããrẽ jãã pajĩãreetigarã,” na pesua na na caĩmiatacũ̶ãrẽ, narẽ na capajĩãgaro ẽñotaesupa. Dios mena catũ̶goñatutuarã ãnirĩ bairo baiyupa. “Marĩ cariaro beropu̶ tunu catiri roque, caroaro netõjãñurõ marĩ ãnajẽ cu̶tigarã,” ĩ tũ̶goñarĩ tore bairo baiyupa. 36 Aperã Diore caĩroarã cũ̶ãrẽ roro na ĩ boyetieperi na bape epenucũñupa. Ãpõã wẽrĩ cadenas mena na jiyari, bairi tunu preso jorica wiiripu̶ na cũreri roro majũ na átiepeyupa. 37 Aperã cũ̶ãrẽ ũ̶tã rupaa mena na pajĩãrenucũñupã. Aperã cũ̶ãrẽ yisericapãĩ mena na rupau̶ri recomacããrĩ na pajure batorenucũñupã. Aperã cũ̶ãrẽ ñosẽrĩcãpãĩrĩ mena na ñosẽ renucũñupã. Aperã cũ̶ã roro majũ bopacooro baiyupa. Ñe ũnie cacũ̶goenarẽ bairo noo na caboropu̶ áñesẽãñupã. Waibu̶toa oveja, o cabra aseri mena jutii jãñarĩ roro na caátipacõõrã baiñesẽãnucũñupã. 38 Na pu̶ame, desierto cayucu̶manopu̶, bairi ũ̶tã yucu̶pu̶, bairi ũ̶tã opeepu̶ ãniñesẽãnucũñupã. Bairo bopacooro baiñesẽãmirãcũ̶ã, Dios cũ̶ caĩñajorore caroarã cañurã majũ ãñupã. Bairi ati yepapu̶ macããna watoare na caãno jesoesupa. Dios tu̶pu̶ na caãno roque ñuñupã. 39 Bairo na cabaimiatacũ̶ãrẽ, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ na mena macããcũ̶ Dios narẽ caroaro cũ̶ caátigariquere cũ̶gopetiesupi. Dios pu̶ame, “Yu̶ mena cariapea tũ̶goñatutuayama,” ĩ masĩmicũ̶ã, narẽ cũ̶ caátigaricarore bairo na átipeyoesupi mai. 40 Atore bairo boyupi Dios: Ti yu̶teapu̶ macããna cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩqũẽrẽ caroaro na catũ̶goñacoterore boyupi. Na pu̶ame, “Marĩ ape tuti macããna cũ̶rẽ caĩroari majã mena jĩcãrõrẽ bairo Dios netõjãñurõ caroare cũ̶ caátipeere na cũ̶gopetimasĩáto,” ĩ, caroaro na catũ̶goñacoterore boyupi.

Hebreos 12

1 Bairi marĩ jũ̶goye caãnana capããrã Dios mena catũ̶goñatutua ĩñorĩcãrãrẽ camasĩrã ãnirĩ nipetirije marĩrẽ roro marĩ baio joroque caátiere, bairi roro camasã marĩ caátie macããjẽ, caroaro caãnimasĩrotietie ũnierẽ tocãrõã marĩ jãnacõãgarã. Tiere jãnarĩ, Dios mena tũ̶goñatutuari, ati yepapu̶ marĩ caãno ũno mai, cariapea tũ̶goñaenarẽ bairo tiere marĩ tũ̶goñanetõcõã ãnigarã, marĩ caátóre marĩ caetaparo jũ̶goye. Caatu̶ri majõcu̶ ñe ũnie cũ̶ wãmorẽ cũ̶goecu̶ ãcũ̶ caroaro mena atu̶masĩñami, cũ̶ caatu̶ẽmu̶etaro bero cũ̶ cawapatapeere camasĩ ãnirĩ. Torea bairo marĩ cũ̶ãrẽ caroaro boya. 2 Jesucristo jĩcãũ̶rẽã cũ̶ marĩ catũ̶gou̶saro ñuña. Cũ̶, Jesucristo jetoa marĩ catũ̶goñatutuari wãmerẽ cajou̶ majũ niñami. Bairi cũ̶ jũ̶gori nipetiro cũ̶ mena catũ̶goñatutuarãrẽ ñe ũnie carorije camána, jĩcãrõ tũ̶ni caroarã majũ na ãnio joroque caácu̶ niñami. Jesús pu̶ame bopacooro netõrõ baiyupi yucu̶pãĩpu̶. Tipãĩpu̶ riau̶, roro bopacooro cũ̶ cabaipeere tũ̶goñabobori, tie cũ̶ cariápeere ẽñotari, “To baieticõãto,” ĩẽsupĩ Jesús. Cũ̶ pu̶ame cũ̶rẽ popiye cũ̶ baio joroque na caáto bero, nocãrõ majũ caroaro u̶seanirĩqũẽ mena yerijõrõ cũ̶ caãnipeere masĩrĩ popiye cũ̶ cabairiquere netõmasĩñupĩ. Bairo bairi bero, Dios carotimasĩ cũ̶ caruirotu̶ cariape nu̶gõã pu̶ame ruiásúpi Jesús. 3 Mai, Jesús ati yepapu̶ cũ̶ caãno, carorã cũ̶rẽ popiye baio joroque caánarẽ roro na átiãmeesupi. Cariape cũ̶ caátiãnierẽ caroaro marĩ tũ̶goñagarã. Bairi mu̶jãã popiye baimirãcũ̶ã, u̶searitieticõãña. Ju̶tieticõãña mu̶jãã caátiãnie caroa macããjẽrẽ. 4 Carorijere caboenarẽ bairo ãna, Jesucristo cũ̶ catãmu̶orĩcãrõrẽ bairo roro majũpũ̶rã mu̶jãã tãmu̶oetimiña mai. Carorã cañuena mu̶jããrẽ roro mu̶jãã pajĩãreetiyama mai bairãpu̶a. 5 ¿Dios, mu̶jãã cũ̶ pũnaa majũrẽ bairo caãnarẽ mu̶jãã cũ̶ caĩbeyoriquere merẽ mu̶jãã masiriticoati? Cũ̶ ya tutipu̶ atore bairo ĩ woaturotiyupi Dios: “Macũ̶, ĩñateeticõãña mu̶ yu̶ cabeyorijere. Mu̶rẽ yu̶ catutiri rũ̶mu̶ caãno tiere tũ̶gori u̶searitieticõãña. 6 Yu̶a, capacu̶ ãnirĩ yu̶ camai ĩñarã yu̶ pũnaarẽ cariape na yu̶ beyomasĩña. Bairi tunu yu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶rẽ tutuaro mena cũ̶ yu̶ quetibu̶ju̶ masĩña, caroaro cũ̶ áparo ĩ,” ĩ quetibu̶ju̶yupi. 7 Bairi mu̶jãã pu̶ame Dios, mu̶jããrẽ cũ̶ cabeyorijere tũ̶gou̶saya. Bairo mu̶jãã catũ̶gou̶saata, cũ̶ pũnaa majũrẽ bairo mu̶jãã átigu̶mi. Ni ũcũ̶ camacũ̶cu̶cu̶ camasĩ cũ̶ macũ̶rẽ cũ̶ beyoeticoa baiecu̶mi. Torecu̶, marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ã marĩ beyomasĩñami. 8 Bairo mu̶jããrẽ cũ̶ cabeyoeticõãta, cũ̶ pũnaa mee mu̶jãã ãnibujiorã. Capacu̶ mánarẽ bairo caãna mu̶jãã tuabujiorã. 9 Apeyera marĩ, cawĩmarã marĩ caãno, marĩ pacu̶a marĩ beyonucũwã. Tie na caĩbeyorijere nu̶cũ̶bu̶goro marĩ tũ̶gonucũwũ̶. Bairo cabairicarã caãna nimirãcũ̶ã, ¿dopẽĩrã marĩ Pacu̶ Dios pu̶amerẽ cũ̶ cabeyorijere marĩ tũ̶gou̶saetiyati? Cũ̶ pu̶ame roquere netõjãñurõ nu̶cũ̶bu̶gorique mena cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gou̶sarotiya, caroa yeri pũna mena ãnigarã. 10 Ati yepapu̶re nocãrõ yoari yu̶tea mea marĩ caãnipeere marĩ pacu̶a marĩ beyo ãninucũñama. Na camasĩrõ cãrõ marĩ beyonucũñama. Bairo na caátimiatacũ̶ãrẽ, netõjãñurõ cariape beyomasĩñami marĩ Pacu̶ Dios roque, cũ̶rẽ bairo caroarã marĩ caãniparore bairo ĩ. 11 Dise ũnie marĩrẽ tutuaro mena na cabeyorije u̶seanirõ marĩ áperiya. Marĩ yapapuao joroque marĩ átiya tipau̶ jetore bairopu̶a. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, caberopu̶ tie na caĩbeyorijere cariape mena marĩ catũ̶gou̶saata, caroaro cariape yerijõrõ marĩ ãnimasĩgarã. 12 Bairi cũ̶ ricaari, cũ̶ ñicããrĩ catutuaecu̶, Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori tunu cũ̶ cacatinemorõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã Dios cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori cũ̶ mena tũ̶goñatutuanemoña tunu. Caroaro cariape áticõã ninucũña. Ricaati átiãnajẽrẽ jãnacõãña. 14 Nipetiro camasã mena caroaro yerijõrõ ãnajẽcu̶sa. Tunu bairo carorije wapa mánarẽ bairo ãnajẽcu̶sa. Carorije wapa cacũ̶gorã pu̶ame marĩ Quetiupau̶re ĩñamasĩẽtĩgarãma. Caroa yeri pũna cacũ̶gorã roque qũĩñagarãma. 15 Mu̶jãã majũ tũ̶goñatutuao joroque ãmeo ása, tocãnacãũ̶pu̶a mu̶jãã mena macããna Dios tu̶pu̶ na caẽmu̶etamasĩparore bairo ĩrã. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ rorije caáticotei cũ̶ manicõáto. Rorije caácu̶ cũ̶ caãmata, rorije na áticotebujiou̶mi camasãrẽ. 16 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ roro cũ̶ rupau̶ caborore bairo cũ̶ átiepeeticõãto. Tunu bairoa Dios yaye caroa wãmerẽ, “Cabu̶goro macããjẽ niña,” caĩrãrẽ bairo baieticõãña. Esaú ãnacũ̶rẽ bairo baieticõãña mu̶jãã. Cũ̶ pu̶ame cũ̶ pacu̶ cũ̶ camacũ̶cu̶tijũ̶goricu̶ ãnirĩ, cajũ̶gocu̶re bairo cũ̶ cabaiãnipeere cũ̶goyupi. Bairo caãcũ̶ nimicũ̶ã, tiere, “Cabu̶goro macããjẽ niña,” caĩrẽ bairo baiyupi. Jĩcã bapa u̶garica bapa jũ̶gori cajũ̶gocu̶re bairo cũ̶ caãnierẽ wapatireyupi cũ̶ baire. 17 Merẽ mu̶jãã masĩña tie bero cũ̶ cabairiquere. Dios Esaure caroare cũ̶ cajopeere cũ̶ pacu̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro bu̶tioro tũ̶gogamiñupĩ. Bairo cũ̶ cabomiatacũ̶ãrẽ, cajũ̶gocu̶ cũ̶ caãnierẽ cũ̶ baire cũ̶ cawapatirericaro jũ̶gori cũ̶ yu̶masĩẽsupi cũ̶ pacu̶. Tutuaro mena otimicũ̶ã, cajũ̶gocu̶re bairo cũ̶ caãnimirĩqũẽrẽ tunu cũ̶gomasĩẽsupi Esaú. 18 Mu̶jãã, marĩ ñicũ̶jãã israelita majã ãnana na caĩñarĩcã wãme ũnierẽ mu̶jãã ĩñaesupa. Na pu̶ame Moisés ũ̶tãũ̶pu̶ cũ̶ caãnitoye, ĩñañupã ũ̶tãũ̶ pairo caũ̶rõrẽ. Tie caũ̶rĩjẽ buseri jũ̶gori canaitĩãrĩjẽrẽ ĩñañupã. Tunu bairoa wĩno cũ̶ã tutuaro capapurijere ĩñañupã. 19 Tunu bairoa marĩ ñicũ̶jãã israelita majã ãnana na catũ̶gorica wãme ũnie trompeta tutuaro cabu̶su̶ro cãrõ Dios cũ̶ cabu̶su̶ocajorique cũ̶ãrẽ mu̶jãã tũ̶goesupa. Bairo mu̶jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, na pu̶ame roque tie bu̶su̶rique pairo cauwiorijere tũ̶goyupa. Bairo uwiri, Dios narẽ yoaro cũ̶ cabu̶su̶ãnorẽ boesupa. Tocãrõã cũ̶ jãna rotiyupa Diore. 20 Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ dope átijĩãtietimirã, tore bairo ĩñupã Diore. Mai, atore bairo ĩñuparõ Dios narẽ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ pu̶ame: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ati ũ̶tãũ̶rẽ capeañau̶rẽ ũ̶tã rupaa, o ãpõã besuro mena cũ̶ pajĩãrocacõã rotiya. Ni ũcũ̶ waibu̶cu̶ ũcũ̶ cũ̶ãrẽ tore bairo átirotiya,” ĩñuparõ. 21 Nocãrõ majũ ĩña acu̶arique caãnoi, Moisés cũ̶ majũ cũ̶ã atore bairo ĩñupĩ: “Bu̶tioro uwiri yu̶ nanacu̶pu̶,” ĩñupĩ. 22 Mu̶jãã roque narẽ bairo mu̶jãã baietiya. U̶mu̶recóopu̶ caãni ũ̶tãũ̶ buipu̶ caãni macã Jerusalén cawãmecu̶ti macã Dios cacaticõãninucũũ̶ ya macãpu̶ caãniparã majũ mu̶jãã ãniña. Aperã cũ̶ã nocãrõ capããrã majũ Diotu̶ macããna ángelea majã neñapori Diore cabasapeorã na caãnopu̶ caãniparã mu̶jãã ãniña. 23 Tunu bairo Dios pũnaarẽ bairo caãna, caãnijũ̶gorã u̶mu̶recóopu̶ Dios ya pũrõpu̶ cũ̶ yarã caãnarẽ cũ̶ cawoaturicarã na caneñarõpu̶ caãniparã mu̶jãã ãniña. Dios camasã nipetiropu̶re caĩñabesei majũ tu̶pu̶ mu̶jãã etagarã. Caroarã na ãnio joroque cũ̶ caátana tu̶pu̶ mu̶jãã etagarã. 24 Tunu bairo Jesutu̶ mu̶jãã etagarã, caroa wãme cawãma wãme marĩrẽ caátibojacũrĩcũ̶ tu̶pu̶. Jesús pu̶ame yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori cũ̶ rií mena marĩ carorije wapare cosericarore bairo marĩ tuao joroque marĩ ásupi. Abel cũ̶ carií rerique pu̶ame ãmeoqũẽ ãmerĩqũẽrẽ bairo átaje tuayupa. Bairi Abel ãnacũ̶ cũ̶ carií rerique netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ ãñupã Jesús yaye rií pu̶ame roque. 25 Torecu̶, Jesús marĩrẽ caquetibu̶ju̶re caroaro cũ̶ marĩ tũ̶gou̶sagarã. Moisés ati yepa macããcũ̶ ãnacũ̶ Dios yayere marĩ ñicũ̶jãã ãnanarẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶netõrĩjẽrẽ tũ̶gogaesupa. Bairi dope bairo netõmasĩẽsupa. Marĩ roque na netõjãñurõ bairã majũ marĩ netõmasĩẽna, u̶mu̶recóopu̶ macããcũ̶ marĩrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶garijere marĩ catũ̶gogaeticõãta. 26 Tirũ̶mu̶pu̶ ji yu̶teapu̶re Dios cũ̶ cabu̶su̶ro jũ̶gori ati yepa tutuaro to yuguio joroque ásupi Dios, Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caãni yu̶teapu̶re. Bairi ãmerẽ tunu atore bairo ĩnemoñami Dios: “Pu̶gani cãrõ tunu yu̶ cabu̶su̶rije mena ati yepa to yuguio joroque yu̶ átigu̶. Ãmerẽ ati yepa jeto meerẽ, u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ã to yuguio joroque yu̶ átigu̶,” ĩñami. 27 Bairo cũ̶ caĩata, atore bairo ĩgu̶ ĩcũ̶mi Dios: Ati u̶mu̶recóo macããjẽ nipetiro cũ̶ caátaje, yepa cayuguirije ũnie mena yasipeticoagaro. Bairo ati u̶mu̶recóo macããjẽ nipetirije cũ̶ caátajere cũ̶ cayasioro bero yua, Dios marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caãno macããjẽ jeto tuagaro. 28 Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶, marĩrẽ cũ̶ cacũbojaripau̶ jeto tuagaro. Bairo tiere tũ̶goñarĩ, Diore, “Mu̶ ñujãñuña jãã mena,” marĩ caĩbasapeoro ñuña. Torecu̶, caroaro cariape átiãnajẽ, cũ̶rẽ ĩroarique Dios cũ̶ caĩñajesori wãmerĩ majũrẽ marĩ caátiãno ñuña. 29 Peero tutuaro mena caũ̶rĩ peero apeye ũnierẽ caũ̶rerorea bairo Dios cũ̶ã tutuaro mena marĩ carorije wapare caĩñabesemasĩ majũ niñami.

Hebreos 13

1 Mu̶jãã pu̶ame jĩcãũ̶ pũnaa na caãmeomairõrẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã ãmeo maijãnaeticõãña. 2 Tunu bairoa aperã camasã mu̶jãã ya wii caĩñañesẽãrã cũ̶ãrẽ caroaro mena na bocári na qũẽnonucũña. ¡Tame, mu̶jãã mena macããna jĩcããrã, ángelea majãrẽ camasĩẽna nimirãcũ̶ã, caroaro na bocári na qũẽnoñupã na wiiripu̶! 3 Preso jorica wiipu̶ caãna cũ̶ãrẽ na mu̶jãã masiritiepa. Mu̶jãã cũ̶ã preso jorica wiipu̶ caãna mena ãnarẽ bairo tũ̶goñaña. Na ju̶átinemoña. Roro caátiecoricarã cũ̶ãrẽ na tũ̶goñaña. Ape rũ̶mu̶ mu̶jãã cũ̶ã narẽ bairo mu̶jãã tãmu̶obujiorã, ati yepapu̶ mu̶jãã caãni rũ̶mu̶ caãno. Bairi na ĩñamairotiya. 4 Tunu apeyera cawãmo jiyaricarãrẽ nipetiro na mu̶jãã caĩñanu̶cũ̶bu̶goro ñuña. Roro ãmeo átiepeeticõãña. Caroa wãme átaje jetore átiãña. Dios pu̶ame ĩñabesegu̶mi roro caãmeo átieperi majãrẽ. Canu̶mocu̶na, canu̶mo mána cũ̶ã roro na caátie jũ̶gori popiye na baio joroque na átigu̶mi Dios. 5 Dinero pũrõrẽ cabonetõrãrẽ bairo baieticõãña. Ãme ati yepapu̶ ãna, mu̶jãã cacũ̶gorije mena yeri ñucõãña. Atore bairo Dios cũ̶ caĩrĩcã wãmerẽ tũ̶goñaña: “Mu̶jãã yu̶ aweyoetigu̶. Mu̶jãã yu̶ ju̶átinemonucũgu̶,” ĩñupĩ Dios. 6 Bairi yua, pu̶gani cãrõ tũ̶goñarĩcãrõ mano atore bairo marĩ ĩ masĩña: “Marĩ Quetiupau̶ marĩ ju̶átinemogu̶mi. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶re roro caátigau̶re yu̶ uwietiya,” marĩ ĩ masĩña. 7 Bairi mu̶jããrẽ cañubuejũ̶gori majã, aperã Dios yaye quetire mu̶jããrẽ caquetibu̶ju̶ricarã na cabairique cũ̶ãrẽ caroaro tũ̶goñaña. Na pu̶ame popiye baimirãcũ̶ã, Jesucristo mena tũ̶goñatutuacõãñupã na cariari rũ̶mu̶pu̶. Mu̶jãã cũ̶ã Jesucristo mena na catũ̶goñatutuaricarorea bairo cũ̶ mena tũ̶goñatutuacõã ãninucũña. 8 Jesucristo caãnijũ̶goripau̶pu̶a caroaro cariape caãcũ̶ ãñupĩ. Ãme cũ̶ãrẽ bairoa nicõã ninucũñami. Bairi cũ̶ã nicõã ninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. Cũ̶ yeri cũ̶ catũ̶goñarĩjẽ wasoetiyami. 9 Bairi mu̶jãã nipetiro ape wãme quetibu̶ju̶rique ũnierẽ tũ̶gou̶saeticõãña. Dios cũ̶ camairĩjẽ mena yeri tutuarã marĩ ãnio joroque caáto ñuña. U̶garique wãmerẽ besecõñarĩ na cau̶garotirore bairo marĩ caáto mee, marĩ yeri tũ̶goñatutuao joroque marĩ átiya. Tie caátirotirije dope átimasĩã maniña, cañumiatacũ̶ãrẽ. 10 Marĩã, Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori ape wãme waibu̶cu̶ joemu̶gõjoriquere cacũ̶gorãrẽ bairo marĩ baiya. Nipetiro sacerdote majã tirũ̶mu̶pu̶ macã santuariore capaacoteri majã ũna pu̶ame roque jĩcã wãme ũno cũ̶gomasĩẽtĩñama marĩ canetõrĩcã wãmerẽ. Moisés ãnacũ̶ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ na cabonetõrõ jũ̶gori, marĩ, Jesucristo ya poa macããna mena narẽ ãnimasĩã maa. 11 Bairi sumo sacerdote jeto waibu̶toa riíre santuariopu̶ jeámasĩñami, roro camasã na caátie wapare Dios cũ̶ camasiriyobojaparore bairo ĩ. Waibu̶toa rupau̶ri ãnajẽ pu̶amerẽ ti aru̶a santuario camano, ti macã jũ̶goyepu̶ tiere joenucũñupã. 12 Torecu̶, Jesús cũ̶ã roro yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariari rũ̶mu̶rẽ, macã camanopu̶ riayupi, cũ̶ ya poa macããnarẽ cũ̶ rií jũ̶gori carorije wapa mána caroarã Dios ya poa macããna majũ na ãmarõ ĩ. 13 Bairi cabu̶cu̶ wãme átajere jãnarĩ marĩ cũ̶ã Jesús cũ̶ cabairicarorea bairo popiye baimirãcũ̶ã, tiere tũ̶goñaenarẽ bairo marĩ catũ̶goñanetõrõ ñuña. Marĩ Quetiupau̶ Jesure roro popiye cũ̶ na caátatorea bairo marĩ cũ̶ãrẽ aperã roro marĩ na caátieperijere marĩ ẽñotaetigarã. 14 Marĩã, ati yepapu̶re jĩcã macã tocãnacã rũ̶mu̶a caãnicõãninucũpã macãrẽ marĩ cũ̶goetiya. Bairi ape macã Dios ya macã tocãnacã rũ̶mu̶a caãnicõãninucũpã macãrẽ camacãránárẽ bairo caãna marĩ ãniña. 15 Bairi tocãnacãnia marĩ Pacu̶ Diore, bairi Jesucristo cũ̶ãrẽ basapeorotiya. Marĩ cabasapeorije waibu̶toa riire marĩ cajoemu̶gõjorije ũnie niña. Bairi marĩ risero mena, “Jãã Pacu̶, mu̶ ñumajũcõãña jãã mena,” cũ̶ marĩ caĩbasapeope niña. 16 Caroa wãme camasã mena átiãnajẽrẽ masiritieticõãña. Tunu bairoa aperã camasãrẽ mu̶jãã cacũ̶gorije mena na cabopacarijere na ju̶átinemonucũña. Tie waibu̶cu̶ riire joemu̶gõjorãrẽ bairo mu̶jãã caátie niña. Tie ũnie roquere ĩñajesoyami Dios. 17 Torena, mu̶jããrẽ carotiri majãrẽ caroaro mena na yu̶ya. Caroaro mena na carotirijere ása. Na pu̶ame yerijãrĩcãrõ mano caroaro ĩñacotenucũñama mu̶jããrẽ. “Marĩ paarique cũ̶ãrẽ ĩñabesegu̶mi Dios,” ĩ tũ̶goñarĩ, tore bairo átinucũñama mu̶jããrẽ carotiri majã pu̶ame. Bairi mu̶jããrẽ carotiri majã na caĩñajesoparo ñurõ caroaro mena na paabojanucũña. Mu̶jãã capaarijere na ĩñajesoetio joroque ápericõãña. Bairo mu̶jãã caápericõãta, ñe ũnierẽ caáperãrẽ bairo mu̶jãã tuabujiorã. 18 Bairi apeyera tunu, jããrẽ Diopu̶re mu̶jãã jẽnibojagarã. Pu̶gani tũ̶goñarĩcãrõ mano jãã masĩña merẽ caroaro yerijõrõ jãã catũ̶goñarĩqũẽ cu̶tiere. Nipetiropu̶re caroaro cariape jãã caátiãnimasĩpeere jãã boya. 19 Bairi apeyera Diopu̶re yu̶ mu̶jãã cajẽnibojanucũrõ yu̶ boya. Bairo yu̶ mu̶jãã cajẽnibojaro, mu̶jãã tu̶pu̶ yoaro mea tunu yu̶ ãnio joroque Dios cũ̶ áparo ĩrã, yu̶ mu̶jãã jẽnibojawa. 20 Dios pu̶ame caroaro yerijõrõ caãnajẽcu̶cu̶ niñami. Tunu bairoa marĩ Quetiupau̶ Jesucristore cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, tunu cũ̶ catio joroque caátacu̶ niñami. Marĩrẽ, oveja coteri majõcu̶re bairo caãcũ̶, Jesús cũ̶ cariarique jũ̶gori cawãma wãme Dios cũ̶ yarãrẽ cũ̶ caátibojarique caãnicõãninucũpeere caãnorẽ bairo to tuao joroque caátacu̶ niñami Dios. 21 Bairo caátacu̶ pu̶ame nipetiri wãme mu̶jããrẽ jĩcãrõ tũ̶ni ñe ũnie wapa cacũ̶goenarẽ bairo caãna mu̶jãã cũ̶ áparo. Bairo cũ̶ caáto, nipetiro cũ̶ cabori wãme ũnie jetore caroaro mu̶jãã átimasĩgarã. Bairi marĩrẽ cũ̶ caátigari wãme cãrõ marĩ cũ̶ áparo Jesucristo jũ̶gori. Bairi atore bairo marĩ ĩña: “Jesucristore marĩ cabasapeorije to petieticõãto. Bairoa to baiáto,” marĩ ĩña. 22 Yu̶ yarã mu̶jããrẽ ñiña: Atie queti petoaca mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶woatujorijere caroaro yerijõrõ tũ̶gopeoya. 23 Bairi apeyera, atiere mu̶jãã camasĩrõ yu̶ boya: Marĩ yau̶ Timoteo cũ̶ã merẽ preso jorica wiipu̶ caãnimiatacu̶ witiyupi. Bairi ato yu̶tu̶ tãmurĩ cũ̶ caetaata, cũ̶ mena yu̶ atígu̶ mu̶jããrẽ yu̶ caĩñau̶átí rũ̶mu̶rẽ yua. 24 Bairi nipetiro mu̶jããrẽ cajũ̶goñubueri majã, aperã Dios ya poa macããna nipetiro cũ̶ã na ñuáto. Ati yepa Italia yepa macããna cũ̶ã mu̶jããrẽ bu̶tioro ñurotijoyama. 25 Mu̶jãã nipetirore caroa macããjẽ, caroare cũ̶ jonemoáto Dios. Tocãrõã niña atie yu̶ cawoaturije.

Santiago 1

1 Yu̶, Santiago, marĩ Pacu̶, bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena na paabojari majõcu̶ ãnirĩ, ati carta mena mu̶jããrẽ woajou̶ yu̶ átiya. Mu̶jãã, Israel yepa macããna, pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã poari majũ caãnimirĩcãrã, ãmerẽ nipetiropu̶ caábataricarãrẽ mu̶jãã woajou̶ yu̶ átiya. 2 Mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ yaye quetire tũ̶gopeoya mai: Ape rũ̶mu̶ mu̶jããrẽ roro tãmu̶orĩqũẽ caetaata, tie mena tũ̶goña yapapuaeticõãña. Tiere u̶seanirĩqũẽ mena mu̶jãã catũ̶goñarõ ñuña. 3 Noo ricaati mu̶jããrẽ caetari rũ̶mu̶ caãno, “¡Ñugaro! ¡Dios mena tũ̶goñatutuari yua, marĩ nu̶cãcõãgarã!” mu̶jãã caĩata, nemojãñurõ mu̶jãã tũ̶goñanetõõmasĩgarã. Merẽ mu̶jãã masĩña tiere. 4 Bairi tie tũ̶goñatutuariquere caroaro maijũ̶goya, mu̶jããrẽ ñe ũnie to caru̶saetiparore bairo ĩrã. Bairi nocãrõ majũ catũ̶goñanetõmasĩrã ãnirĩ, camasã cañurã ñe ũnie ãnimasĩrĩqũẽ caru̶saena majũ mu̶jãã ãnigarã. 5 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ jĩcã wãmerẽ camasĩpeyoecu̶ cũ̶ caãmata, Diore cũ̶ jẽnimasĩñami. Bairo cũ̶ cajẽniata, cũ̶ jogu̶mi Dios cũ̶ cajẽnirĩjẽrẽ. Camasã nipetiro nocãrõ na caboro cãrõ masĩrĩqũẽrẽ na jogu̶mi, cũ̶ na cajẽniata. “¿Nopẽĩrã tocãrõ majũ mu̶jãã jẽniñati?” ĩẽtĩgu̶mi Dios. 6 Bairãpu̶a, “¡Jããrẽ joecu̶mi!” ĩ tũ̶goñaena, jẽniña. Dios mena tũ̶goñatutuari mu̶jãã cajẽnirõ boya. Dios mena catũ̶goñatutuaecu̶ pu̶ame ria capairiya oco turire bairo niñami. Wĩno jũ̶gori tiere aperopu̶, aperopu̶ capapubatorerore bairo niñami. 7 Bairo caãcũ̶ jĩcã rũ̶mu̶ jĩcã wãmerẽ boyami cũ̶rẽ Dios cũ̶ caátibojapeere. Ape rũ̶mu̶rẽ bairo boetiyami. Bairo jeto tũ̶goñanucũñami. Bairo catũ̶goñau̶ pu̶ame, “Yu̶ caborore bairo jeto átigu̶mi Dios,” ĩ masĩẽcũ̶mi. 9 Tunu apeyera ni ũcũ̶ cabopacau̶ nimicũ̶ã, Jesure caĩroau̶ pu̶ame cũ̶ u̶seaniáto. Cũ̶ roque Dios cũ̶ caĩñajoro pu̶amerẽ cabu̶goro macããcũ̶ mee niñami. 10 Capee cacũ̶gou̶ pu̶ame oó yoaro caãmerõrẽ bairo caãcũ̶ niñami. Muipu̶ bu̶tioro cũ̶ caasiro jũ̶gori, oó yoaro mee jĩniyasicoaya. Torea bairo baigarãma na capaarije watoa capee apeye ũnierẽ cacũ̶gorã pu̶ame. Na cũ̶ã yasicoagarãma. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ capee cacũ̶gou̶ Jesure caĩroau̶ cũ̶ caãmata, cũ̶ u̶seani tũ̶goñaáto. “Capee yu̶ cacũ̶gomiatacũ̶ãrẽ, Dios cũ̶ caĩñajorore yu̶ yaye caãnimajũrĩjẽ mee niña,” qũĩ u̶seani tũ̶goñaáto. 12 U̶seanirĩ niñami ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ wãtĩ cũ̶rẽ cũ̶ caĩbu̶su̶jãrĩjẽrẽ tũ̶gomicũ̶ã, catũ̶goñanetõmasĩ majũ. Bairo caãcũ̶ majũ cũ̶ caãnoi, Dios pu̶ame cũ̶ mena cũ̶ catũ̶goñatutuarijere masĩmajũcõãñami. Bairo masĩrĩ yeri capetieti pũnarẽ cũ̶ jogu̶mi, cũ̶rẽ camairãrẽ cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo yua. Tie cũ̶ cajorije pu̶ame corona, caatu̶eperi majõcu̶ cũ̶ canetõrĩjẽ wapa cũ̶ cawapatari beto corona beto netõjãñurõ caroa majũ niña. 13 Tunu bairoa Dios pu̶ame carorije caápei niñami. Tunu ni ũcũ̶rẽ carorijere caátiroti mee niñami. Bairi ni ũcũ̶ rorije cũ̶ catãmu̶orĩ rũ̶mu̶ caetaro, Diore roro qũĩ tũ̶goñaeticõãto. “Dios pu̶ame roro yu̶re áti ĩñau̶ ácu̶mi, ¿dope bairo cũ̶ ácu̶ati ãni? ĩ,” qũĩ tũ̶goñaeticõãto. 14 Bairo pu̶ame roque niña, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ roro cũ̶ catãmu̶oata: Caãnijũ̶goripau̶re cũ̶ majũã cũ̶ catũ̶goñarĩjẽ mena roro átigayami. Tie cũ̶ catũ̶goñarĩjẽ caetapetiro yua, cũ̶ caátigarijere átimasĩcõãñami. Bairo cũ̶ caáticõãmata, Dios tu̶pu̶ ámasĩẽtĩgu̶mi. Cayasiricu̶re bairo tuagu̶mi yua. 16 Bairi mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, cariape tũ̶goñaña. “Dios pu̶ame roro marĩrẽ áti ĩñau̶ ácu̶mi,” caĩtũ̶goñarãrẽ bairo baieticõãña. Na majũã ĩtorã átiyama, bairo na caĩtũ̶goñaata. 17 Ati yepa macããjẽ cañurĩjẽ nipetirije caãnie, Dios jõbui caãcũ̶ marĩrẽ cũ̶ cajorique majũ niña. Muipu̶re, bairi ñocõã cũ̶ãrẽ caqũẽnorĩcũ̶ cũ̶ cajorique majũ niña. Cũ̶ pu̶ame tiere ape wãme átiwasoaetiyami. Cañuu̶ majũ nicõã ninucũgu̶mi tocãnacã rũ̶mu̶a. 18 Torecu̶, cũ̶ pũnaarẽ bairo marĩ ãnio joroque marĩ ámi, cũ̶ cabojũ̶goricarorea bairo. Cũ̶ yaye quetire cariape caãnierẽ marĩ masĩõwĩ, yu̶ pũnaa caãnijũ̶gorã na ãmarõ, ĩ. 19 Bairi mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, tũ̶gopeoya yu̶ caĩrĩjẽrẽ: Mu̶jãã tocãnacãũ̶pu̶a caroaro tũ̶gopeoya caroa queti na caquetibu̶ju̶rijere. Cotericaro mano tũ̶gou̶saya. Bu̶su̶garã jũ̶goye pu̶ame mu̶jãã yeripu̶ tũ̶goñaña mai. Jicoquei ĩ wiyoeticõãña. Tunu bairoa asiarique cũ̶ãrẽ jicoquei asiaeticõãña. 20 Dios pu̶ame caasiau̶ cũ̶ caátiere ĩñajesoetiyami. Bairi marĩ caasiaro boetiya. 21 Bairi nipetirije roro mu̶jãã caátiere jãnacõãña. Mu̶jãã yeri pũnapu̶ pairo roro mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ cũ̶ãrẽ pu̶gani tũ̶goñanemoeticõãña. Caroaro mena tũ̶gou̶saya Dios yaye queti mu̶jãã catũ̶gou̶sajũ̶goriquere. Tie quetire tũ̶gou̶sarã yua, roro mu̶jãã cabairijere mu̶jãã netõcõãgarã. 22 Bairi Dios yaye quetire tũ̶gorique jeto boetiya. Tiere tũ̶gori bero cũ̶ caátirotirije cũ̶ãrẽ marĩ caáto ñuña. Tore bairo mu̶jãã caápericõãta, mu̶jãã majũã caĩtorãrẽ bairo mu̶jãã baibujiorã. 23 Dios yaye quetire tũ̶gomicũ̶ã, cũ̶ caĩrotirore bairo caápei pu̶ame atore bairo niñami: Jĩcãũ̶ ũcũ̶ caũ̶mu̶ ẽñoorõpu̶ cũ̶ riapére caĩñau̶rẽ bairo niñami. Bairo ĩñarĩ bero, ãmejorenu̶cã, tocãrõã yoaro mee masiriticoacu̶mi cũ̶ riapé cũ̶ cabauatajere. Cũ̶rẽ bairo niñami Dios yaye quetire tũ̶gomicũ̶ã, cũ̶ carotirijere caápei. 25 Apei pu̶ame Dios yaye quetire tũ̶gori bero, tiere masiritietiyami. Bairo masiritietiri yua, Dios cariape cũ̶ carotiriquere ñe ũnie ru̶saetore bairo tũ̶goñanucũñami. Tie cũ̶ carotirique pu̶ame caroaro marĩ yeri cu̶tio joroque marĩ átiya. Bairi Dios cũ̶ carotiriquere caátiãcũ̶ ãnirĩ, tiere jãnaẽtĩñami. Cũ̶ roque u̶seanirĩqũẽ mena cũ̶ caátiere átimasĩgu̶mi. 26 Tunu bairoa ni ũcũ̶, “¡Diore camasĩ yu̶ ãniña!” caĩ nimicũ̶ã, noo cũ̶ caboro roro cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cũ̶ cajãnamasĩẽtĩcõãta, cũ̶ majũã ĩtou̶ átiyami. Bairo cũ̶ majũã caĩtou̶re bairo cũ̶ caãno jũ̶gori yua, “¡Diore camasĩ yu̶ ãniña!” cũ̶ caĩrĩjẽ pu̶ame wapa maa. 27 Bairo átaje pu̶ame ñuña: Roro cabairãrẽ, camasã uparã mánarẽ, bairi cawapearã rõmirĩ cũ̶ãrẽ caroaro na marĩ caju̶átinemorõ ñuña. Tunu bairoa ati yepa macããna roro na caátore bairo marĩ caápero ñuña. Tore bairo marĩ caápata, Diore camasĩrã majũ marĩ ãnigarã, Dios cũ̶ caĩñajoro.

Santiago 2

1 Mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã atore bairo ñinemoña mu̶jããrẽ tunu: Mu̶jãã, marĩ Quetiupau̶ nocãrõ caroú̶re caĩroarã ãnirĩ, nipetiro camasãrẽ jĩcãrõrẽ bairo na ĩñaña. Pairo cadinero cũ̶gori majã, cacũ̶goena cũ̶ãrẽ nu̶cũ̶bu̶goeticõã na baieticõãña. Jĩcãrõrẽ bairo na ĩñaña. 2 Ĩ cõñarĩ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶pa mai: Jĩcã rũ̶mu̶ jĩcã poa macããna na cañubueneñarĩ rũ̶mu̶ caãno jĩcãũ̶ capee cacũ̶gou̶ jããetayupu̶. Cũ̶ pu̶ame anillo oro betoori, bairi caroa jutii cũ̶ãrẽ cajãñaátacu̶ ãñupũ̶. Cũ̶ bero cabopacau̶, cabu̶cu̶ juti cajãñaátacu̶ cũ̶ã jããetayupu̶. 3 Bairo na cajããetaro ĩña, atore bairo qũĩñuparã caroa jutii cajãñau̶rẽ: “Ato ruiya caroapau̶pu̶,” qũĩñuparã. Apei cabopacau̶ pu̶amerẽ: “Mu̶a noo mu̶ caboro nucũña,” o “Toa yepapu̶ ruicõãña,” qũĩñuparã. 4 Bairi mu̶jãã cũ̶ã tore bairo mu̶jãã caápata, ñuẽtĩña Dios cũ̶ caĩñajoro. Mu̶jãã, “Ãni pu̶ame caãnimajũũ̶ ãcũ̶mi,” ĩrĩ, roro caãmeoĩñabeserãrẽ bairo mu̶jãã baibujiorã, bairo mu̶jãã caápata. Roro catũ̶goñarĩqũẽ cu̶narẽ bairo ána, tore bairo mu̶jãã átibujiorã. 5 Mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, tũ̶gopeoya atiere: Ati yepa macããna cabopacarãrẽ na beseyupi Dios, cũ̶ mena bu̶tioro na, catũ̶goñatutuarã majũ na ãnio joroque ĩ. Tunu bairoa na cũ̶ã cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ caãna na caãniparore bairo ĩ, na beseyupi. Cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo nipetiro camasã cũ̶ camairã cũ̶ tu̶pu̶ na caãno bojũ̶goyupi. 6 Bairo Dios cabopacarãrẽ cũ̶ cabomiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame narẽ na tũ̶goñaboboo joroque na mu̶jãã átinucũña. ¿Cadinerocu̶na pu̶ame mee mu̶jããrẽ tutuaro na roti epeetinucũñati? ¿Na mee mu̶jããrẽ ñerĩ quetiuparã caĩñabeserã tu̶pu̶ na ñeápérinucũñati? Na ũna roque bairo mu̶jãã átiepenucũñama. 7 Nipetiro camasã, “¡Jesucristo yarã niñama!” mu̶jããrẽ ĩñama. Bairi mu̶jãã pu̶ame cũ̶ wãme, caroa wãmerẽ cacũ̶gorã nimirãcũ̶ã, ¿nopẽĩrã Jesucristo wãmerẽ caĩboyetiepenucũrã pu̶amerẽ na mu̶jãã boyati? 8 Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽ caãnimajũrĩjẽ atore bairo quetibu̶ju̶ya cũ̶ ya tutipu̶: “Mu̶ mena macããcũ̶rẽ cũ̶ maiña mu̶ rupau̶re mu̶ camairõrẽã bairo,” ĩ quetibu̶ju̶ya. Bairi mu̶jãã pu̶ame tore bairo jeto mu̶jãã caápata, nipetiro camasã cabopacarãrẽ, bairi cadinerocu̶na cũ̶ãrẽ jĩcãrõrẽ bairo mairĩ, cariape caánarẽ bairo mu̶jãã ãnibujiorã. 9 Tore bairo nipetiro camasãrẽ jĩcãrõ tũ̶ni na mu̶jãã caĩroaeticõãta, roro caána mu̶jãã ãnibujiorã. Bairi carorije cawapa cũ̶gorãrẽ bairo mu̶jãã tuabujiorã, Dios yaye cũ̶ caroticũrĩcã wãmerẽ caáperã ãnirĩ yua. 10 Torecu̶, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽ capee wãmerẽ caroaro átipeyomicũ̶ã, baipu̶a jĩcã wãmerẽ cũ̶ caápericõãta, nipetirije Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ canetõõnu̶cãũ̶rẽ bairo tuayami. Nipetirije carorije wapa cacũ̶gou̶re bairo tuayami yua. 11 Dios pu̶ame atore bairo ĩcũñupĩ: “Mu̶jãã nu̶moa caãmerãrẽ na ñe epeeticõãña.” Tunu bairoa ape wẽẽpu̶ atore bairo ĩcũnemoñupĩ: “Camasãrẽ na pajĩãreeticõãña,” ĩcũñupĩ. Bairi ni ũcũ̶ aperã nu̶moarẽ cañe epeetinucũũ̶ nimicũ̶ã, camasocu̶re capajĩãrĩ majõcu̶ cũ̶ caãmata, nipetirije Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ cabaibotiou̶re bairo qũĩñagu̶mi Dios. 12 Bairi mu̶jãã, Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ jũ̶gori caĩñabese ecoparã ãnirĩ, caroaro ãnajẽcu̶sa. Caroa wãme bu̶su̶ya. Carorije ĩẽtĩcõãña. Cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶amerẽ marĩ caápata, caroaro marĩ ãnimasĩgarã. 13 Bairi noa ũna aperãrẽ bopacooro na na caĩñaeticõãta, na cũ̶ãrẽ bopacooro na ĩñaetibujiomi Dios, na caátajere ĩñacõñarĩ na cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶rẽ. Aperãrẽ bopacooro caĩñarã pu̶ame roque caroaro netõgarãma ti rũ̶mu̶rẽ. 14 Mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Dios mena yu̶ tũ̶goñatutuaya,” caĩ nimicũ̶ã, caroaro átajere cũ̶ caápericõãta, cũ̶ caĩrĩjẽ wapa maniña. ¿Bairo cũ̶ caĩrĩjẽ jũ̶gori caroaro cũ̶ netõũ̶áti? Netõẽcũ̶mi. 15 Atore bairo mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶ cõñapã mai: Mu̶jãã yau̶ jĩcãũ̶, o mu̶jãã yao jĩcãõ jutii mani, u̶garique mani cabairã nibujiorãma. 16 Bairi ni ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ narẽ bocári atore bairo na ĩbujiou̶mi: “Caroaro ãña. Tũ̶goñarĩqũẽ paieticõãña. U̶gariquere, jutii cũ̶ãrẽ tãmurĩ mu̶jãã bócagarã,” na ĩbujiou̶mi. Bairo ĩmicũ̶ã, na cabopacarijere na joetibujiou̶mi. Bairo cũ̶ caĩrĩjẽ wapa maniña. 17 Torea bairo ni ũcũ̶, “Dios mena yu̶ tũ̶goñatutuaya,” caĩ nimicũ̶ã, aperãrẽ bopacooro ĩñarĩ na cũ̶ caju̶ápericõãta, cũ̶ caĩrĩjẽ wapa maniña. 18 Bairo yu̶ caĩrõĩ, jĩcãũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ atore bairo ĩbujiou̶mi: “Jĩcããrã, ‘Dios mena marĩ catũ̶goñatutuaro jeto ñuña,’ ĩ quetibu̶ju̶yama. Aperã ĩñama: ‘Marĩ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori mee, caroaro marĩ caáto roque ñuña,’ ĩ quetibu̶ju̶yama,” ĩbujiou̶mi jĩcãũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶. Bairo cũ̶ caĩmiatacũ̶ãrẽ, atore bairo cũ̶ ũcũ̶rẽ ñiña: Yu̶ pu̶ame caroaro mu̶ caátiere ĩñaẽtĩrĩ, “Dios mena catũ̶goñatutuau̶ ãcũ̶mi,” mu̶rẽ ñi masĩẽtĩña. Cariapea yu̶ caátiere mu̶ caĩñarĩjẽ jũ̶gori roque, “Caãnorẽ bairo Dios mena tũ̶goñatutuayami,” yu̶ mi masĩcõãña. 19 Tunu bairoa, “Dios jĩcãũ̶ã niñami marĩ caĩroau̶. Apei maniñami,” mi masĩña. Bairo mu̶ caĩmasĩrõ ñumirõcũ̶ã, caroaro etaetiya. Wãtĩ yeri pũna cũ̶ã, “Dios jĩcãũ̶ã niñami,” ĩ masĩcõãñama. Bairo ĩrã, nanarĩ uwirãma. 20 Bairi, “Dios mena yu̶ tũ̶goñatutuaya,” caĩ nimicũ̶ã, caroaro átajere cũ̶ caápericõãta, cũ̶ caĩrĩjẽ wapa maniña, Dios cũ̶ caĩñajoro. ¡Tame! ¡Mu̶ pu̶ame catũ̶goñamasĩẽcũ̶rẽ bairo mu̶ tũ̶goñaña! ¿Marĩ ñicũ̶jãã na cabairiquere mu̶ masiriticoati? 21 Marĩ ñicũ̶ ãnacũ̶, Abraham pu̶ame, cũ̶ macũ̶ Isaare cũ̶ pajĩãrĩ, cũ̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ joemu̶gõ jogamiñupũ̶, Dios cũ̶rẽ cũ̶ carotiroi. Bairo cũ̶ caátigarijere ĩñarĩ, Dios pu̶ame, “¡Bairo ápericõãña!” qũĩrĩ, carorije wapa cacũ̶goecu̶re bairo qũĩñañupũ̶ Dios Abrahãrẽ. 22 Torena, Abraham cũ̶ caátajere tũ̶goñarĩ atore bairo mu̶jãã ĩ tũ̶goñamasĩña Abrahãrẽ: “Caroaro cũ̶ catũ̶gou̶sarique jũ̶gori Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarijere cũ̶ áti ĩñoñupĩ Abraham Diore. Tunu bairoa cũ̶ caátaje jũ̶gori Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije pu̶ame ñe ũnie ru̶saeto tuayupa Abrahãrẽ,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñamasĩña. 23 Torea bairo ĩ quetibu̶ju̶yayupa Dios ya tutipu̶ na caquetibu̶ju̶woacũrĩqũẽ: “Abraham Diore cũ̶ catũ̶goñatutuarije jũ̶gori carorije cawapa cũ̶goecu̶re bairo qũĩñañupĩ.” Bairi, “Abraham, Dios bapa majũ niñami,” qũĩñuparã nipetiro camasã cũ̶rẽ. 24 Bairo Abraham ãnacũ̶ cũ̶ cabairiquere tũ̶goñamasĩrĩ, atore bairo mu̶jãã nipetiro mu̶jãã ĩ masĩña: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios mena cũ̶ catũ̶goñatutuarije jeto meerẽ caroaro cũ̶ caátie cũ̶ãrẽ átirotiya, carorije wapare cacũ̶goecu̶re bairo tuagu̶, Dios cũ̶ caĩñajoro,” mu̶jãã ĩ masĩña. 25 Tunu Abraham ãnacũ̶rẽ bairo baiyupo apeo Rahab caũ̶mu̶a mena caepewapatamirĩcõ cũ̶ã. Cõ pu̶ame cõ ya macãrẽ Josué cũ̶ caĩñarutirotijoricarãrẽ na yasio cũ̶goyupo cõ ya wiipu̶, yu̶ yarã narẽ na pajĩãrema, ĩõ. Cabero maa cũ̶ãrẽ na ĩñoñupõ na carutitunuápáwãrẽ. Bairo cõ caátore ĩñarĩ, Dios pu̶ame carorije cawapa cũ̶goecore bairo cõ ĩñañupĩ. 26 Bairo bai yua, marĩ rupau̶pu̶ marĩ yeri pũna camanicõãta, cariayasicoatanarẽ bairo marĩ ãniña. Torea bairo, “Dios mena marĩ tũ̶goñatutuaya,” caĩrã nimirãcũ̶ã, caroaro átajere marĩ caápericõãta, marĩ caĩrĩjẽ wapa maniña. Cariayasicoatanarẽ bairo marĩ ãniña Dios cũ̶ caĩñajoro, caroa ũnierẽ caáperã marĩ caãmata yua.

Santiago 3

1 Mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, tũ̶gopeoya mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rijere: Capããrã majũ na caãno boetiya mu̶jããrẽ caquetibu̶ju̶parãrẽ. Merẽ mu̶jãã masĩña: Jãã ũna quetibu̶ju̶ri majãrẽ netõjãñurõ jãã caátajere ĩñacõñarĩ jãã ĩñabesegu̶mi Dios. 2 Marĩ nipetiro jĩcã rũ̶mu̶rẽ roro marĩ átinucũña. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ jĩcã wãme ũno rorije caĩẽcũ̶ pu̶ame caroú̶ majũ niñami. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ, roro cũ̶ catũ̶goñarĩjẽrẽ ẽñotamasĩcõãñami. 3 Mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ cõñapã mai: Marĩ caballore cũ̶ riseropu̶ ãpõã betore tujããrĩ, ti beto mena jũ̶gori cũ̶ marĩ tũ̶gãñe tunuonu̶cõmasĩña. Caballo pai cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, ti betoaca mena jũ̶gori cũ̶ marĩ tũ̶gãñe tunuonu̶cõmasĩña. 4 Torea bairo niña cũmua capairiya riare capẽñarĩcã cũ̶ã. Ti cũmua pairi cũmua caãnimiatacũ̶ãrẽ, bairi tunu wĩno tutuaro capapu jogamiatacũ̶ãrẽ, ti cũmuarẽ cawatuu̶ pu̶ame noo cũ̶ caboropu̶ watujo masĩñami õcãpãĩãcã, tiare watujoricapãĩãcã mena jũ̶gori. 5 Torea bairo niña marĩ ñemerõ cũ̶ã. Õcãrõãcã nimirõcũ̶ã, capee bu̶su̶masĩña. Peero cũ̶ã õcã peeroaca mena jĩñatuajũ̶goata, cabero pairi peero ámasĩña. Capee majũ ũ̶ũ̶reya. 6 Marĩ ñemerõ cũ̶ã peerore bairo niña. Ati u̶mu̶recóo macããjẽ carorijere ĩmasĩña marĩ rupau̶ macããtõ ñemerõ pu̶ame, õcãrõãcã nimirõcũ̶ã. Apeye, apeye capee bu̶su̶ya marĩ ñemerõ. Bairi marĩ yeri royetuanucũña, rorije to mena marĩ caĩrõĩ. Wãtĩ tore bairo cũ̶ caĩrotiro jũ̶gori rorije marĩ bu̶su̶ya. Bairi marĩ cabuiaro beropu̶i marĩ yerire royetujũ̶goató, marĩ cayasiropu̶ marĩ royetujãnaña marĩ ñemerõ. 7 Camasã pu̶ame nipetiro waibu̶toare, minia cũ̶ãrẽ, pĩnoa cũ̶ãrẽ, ria capairiya macããna cũ̶ãrẽ na canubu̶tioricarãrẽ bairo na ãnio joroque átiyama. Bairo átiyaparori yua, na caborore bairo na átirotimasĩñama. 8 Bairo narẽ na caátimasĩmiatacũ̶ãrẽ, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ marĩ ñemerõrẽ rotimasĩẽcũ̶mi. Marĩ ñemerõ carotimasĩã mano niña. Ãña cũ̶ cabacaro, cũ̶ nima cũ̶ cajorore bairo niña marĩ bu̶su̶rique carorije. Camasãrẽ popiye na baio joroque na marĩ átiya marĩ ñemerõ mena jũ̶gori. 9 Marĩ ñemerõ mena Dios, marĩ Pacu̶ majũrẽ cũ̶ marĩ basapeoya. Ti ñemerõ menaina tunu aperãrẽ roro na marĩ bu̶su̶paiya. Dios cũ̶ cabaurijere bairo cabaurã caãna na caãnimiatacũ̶ãrẽ, roro na marĩ bu̶su̶paiya. 10 Ti ñemerõ menaina Diore cũ̶ marĩ basapeoya. Tunu ti ñemerõ menaina camasãrẽ, “Roro na baiáto,” marĩ ĩ bu̶su̶nucũña. Yu̶ yarã, bairo marĩ caĩata, ñuẽtĩña. Bairo boetiya. 11 ¿Oco cawitiri opere, oco caroa, oco carorije cũ̶ã jĩcãpau̶rea to witinucũñati? Bairo witietinucũña. 12 Mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, tunu bairoa higuera yucu̶ pu̶ame, ¿aceituna rícare to ríca cu̶tinucũñati? Tie meerẽ ríca cu̶tinucũña. Tunu bairoa u̶sewu̶ pu̶ame, ¿higos wãmerẽ to ríca cu̶tinucũñati? Tie meerẽ ríca cu̶tinucũña. Jĩcã wãmeena pu̶ga wãme ríca cu̶periya. Jĩcã wãme jeto ríca cu̶tinucũña. Torea bairo oco caocarije cawitiri ope oco operea oco caocaetie cũ̶ã jĩcã operea witimasĩẽtĩña. Bairi marĩ pu̶ame jĩcã rũ̶mu̶ caroaro bu̶su̶, ape rũ̶mu̶ roro bu̶su̶ marĩ caĩata, ñuẽtĩña. 13 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ catũ̶goñamasĩ cũ̶ caãmata, caroa ũnierẽ cũ̶ caáto boya. “¡Yu̶ jeto yu̶ átinetõcõãgu̶!” ĩ tũ̶goñaecũ̶ caroa ũnierẽ cũ̶ caáto boya. Bairo cũ̶ caápata, nipetiro camasã caroaro cũ̶ caátiãnimasĩrĩjẽrẽ masĩgarãma. 14 Apei mu̶jãã mena macããcũ̶ cũ̶ yeri pũnapu̶ apei cũ̶ caãnierẽ roro cũ̶ caĩñau̶garipeata roque, ñuẽtĩña. Tunu, “¡Yu̶ jeto yu̶ masĩña yu̶ caátipeere!” cũ̶ caĩata, ñuẽtĩña. Cũ̶ pu̶ame, “¡Camasĩ yu̶ ãniña!” caĩ nimicũ̶ã, bairo mee niñami. 15 Cũ̶ camasĩrĩjẽ pu̶ame ati yepa macããna na catũ̶goñarĩjẽrẽ bairo niña. Tiere joetiyami Dios. Wãtĩ pu̶ame tie ũnie tũ̶goñarĩqũẽrẽ na jonucũñami camasãrẽ. 16 Bairi noo ũno caãna, aperã na caãnierẽ roro caĩñau̶garipeari majã na caãmata, o “¡Jãã jeto jãã masĩña jãã caátipeere!” caĩrĩ majã na caãmata, jĩcãrõrẽ bairo ãnimasĩẽtĩñama. Carorije tocãnacã wãmerẽ ãmeo átinucũñama na ũna na caãnorẽ. 17 Dios cũ̶ camasĩõrĩjẽrẽ cacũ̶gorã pu̶ame nipetiro camasã watoare caroaro caãnarẽ bairo átiãniñama. Tunu bairoa roro átajere ãmeo áperinucũñama. Camasãrẽ caroaro na ĩroanucũñama. Aperã roro cabairãrẽ bopacooro na ĩñañama. Bairi nipetiri wãme caroare átinucũñama, caroaro cariape cabu̶su̶rã ãnirĩ. 18 Bairi noa ũna caroaro ãnajẽrẽ cajũ̶goátiãnigarã pu̶ame cariape caroa macããjẽrẽ quetibu̶ju̶ masĩgarãma. Bairo na caquetibu̶ju̶rije pu̶ame oterique cabu̶tirore bairo camasã yeripu̶ bu̶tijũ̶goyecu̶tigaro caroa macããjẽ. Camasã pu̶ame caroaro ãnimasĩgarãma na caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori yua.

Santiago 4

1 ¿Ñe jũ̶gori roro mu̶jãã ãmeo tutiyati? Mu̶jãã majũ mu̶jãã yeri pũnapu̶ roro mu̶jãã caátigatũ̶goñarĩjẽ jũ̶gori roro mu̶jãã ãmeo tutiya. 2 Apeye ũnierẽ mu̶jãã bomiña. Bairo bomirã yua, aperã cacũ̶gorãrẽ na mu̶jãã pajĩãganucũña. Tunu bairoa aperã yayere ĩñarĩ mu̶jãã u̶garipeaya. Bairo bu̶tioro ĩñau̶garipeari, roro mu̶jãã átiya, tiere bomirã. Aperã cacũ̶gorãrẽ roro na mu̶jãã tutinucũña. Tunu bairoa mu̶jãã caborijere mu̶jãã bócaetinucũña, Diore mu̶jãã cajẽnietĩẽ wapa jũ̶gori. 3 Diore mu̶jãã jẽniña bairãpu̶a. Bairo jẽnimirãcũ̶ã, caroaro mu̶jãã jẽnietinucũña. Mu̶jãã rupau̶ caátigarije jetore tũ̶goñarĩ, roro cũ̶ mu̶jãã jẽniña. Torecu̶, mu̶jãã cajẽnirĩjẽrẽ yu̶etiyami Dios. 4 Mu̶jãã jĩcã rũ̶mu̶rẽ Diore cũ̶ boo, ape rũ̶mu̶rẽ cũ̶ boeti, mu̶jãã cabaiata, jĩcãõ cõ manapu̶ mena caãnimasĩẽcõrẽ bairo mu̶jãã ãniña. “Noa ũna ati yepa macããjẽrẽ roro cau̶garipea netõrã pu̶ame Diore caĩñaterãrẽ bairo niñama,” ¿mu̶jãã ĩ tũ̶goñaẽtĩñati? Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ati yepa macããjẽrẽ roro cũ̶ cau̶garipeanetõata, Diore caĩñateire bairo caãcũ̶ nicõãgu̶mi. 5 Torea bairo quetibu̶ju̶ya Dios yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ cũ̶ã: “Marĩ Pacu̶ pu̶ame Espíritu Santo marĩ yeripu̶ cũ̶ cajoricu̶re cũ̶ mainetõmajũcõãñami. Torecu̶, apei yeri pũna roquere marĩ yeripu̶ marĩ cacũ̶goro boetimajũcõãñami,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios yaye bu̶su̶rique. 6 Bairi marĩrẽ mairĩ ju̶átigu̶mi. Tunu cũ̶ yaye bu̶su̶rique apepau̶pu̶, atore bairo ĩ quetibu̶ju̶ya: “ ‘Jãã jeto jãã masĩña jãã caátipeere,’ caĩrãrẽ na caátigarijere na ẽñotayami Dios. ‘Dios jeto masĩñami,’ caĩrã roquere caroaro mena na ju̶átinucũñami,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios bu̶su̶rique. 7 Bairi Dios cũ̶ caborore bairo jeto ása. Wãtĩ mu̶jããrẽ cũ̶ cabu̶su̶jãrĩjẽrẽ tũ̶gou̶saeticõãña. Bairi wãtĩrẽ, “Mu̶ caĩrõrẽ bairo jãã áperigarã,” tutuaro mena cũ̶ mu̶jãã caĩata, tocãrõã yua mu̶jãã patowãcõ jãnacõãgu̶mi. 8 ¡Diore cũ̶ tũ̶goñaña, tame! Bairo mu̶jãã catũ̶goñarõ, cũ̶ cũ̶ã mu̶jãã tũ̶goñagu̶mi. Mu̶jãã, carorije caána ãnirĩ roro mu̶jãã caátinucũrĩjẽrẽ jãnacõãña. Caroa jetore ása. Tunu bairoa mu̶jãã, ricaati catũ̶goñarã roro mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽrẽ jãnacõãña. “Diore camairã nimirãcũ̶ã, ati yepa macããjẽrẽ roro marĩ cau̶garipearo ñurõ,” mu̶jãã caĩtũ̶goñarĩjẽrẽ jãnacõãña. 9 Roro mu̶jãã caátiere tũ̶goñarĩ, tũ̶goña yapapuarotiya. Otiricaro cãrõ tũ̶goña yapapuaya. Boyetiricaro ũnorẽã, otirotiya. U̶seanirĩcãrõ ũnorẽã, yapapuarotiya, roro mu̶jãã caátiere tũ̶goñarĩ. 10 Bairo mu̶jãã tocãnacãũ̶pu̶a marĩ Quetiupau̶re, “Cañuecũ̶ yu̶ ãniña. Bairi bopacooro ñiñagu̶,” qũĩ bu̶su̶qũẽnoña. Bairo mu̶jãã caĩrõ, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame mu̶jãã netõõgu̶mi. Cũ̶ caĩñajoro caãnimajũrãrẽ bairo mu̶jãã ãnio joroque mu̶jãã átigu̶mi. 11 Mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, ãmeo bu̶su̶paieticõãña. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ yau̶re roro cũ̶ cabu̶su̶paiata, o cũ̶ caátiere roro cũ̶ caĩñabeseata, Dios, “¡Ãmeo maiña!” cũ̶ caĩroticũrĩqũẽrẽ cabotiou̶re bairo baiyami. “¡Dios netõrõ yu̶ masĩña!” caĩrẽ bairo niñami. 12 Jĩcãũ̶ã niñami cañurĩjẽ marĩ caátipeere caroticũrĩcũ̶. Cũ̶ã niñami marĩ caátiãnierẽ caroaro caĩñabesei. Cũ̶ jetoa camasãrẽ na netõõmasĩñami. Tunu bairoa cũ̶ jetoa camasãrẽ na yasiomasĩñami. Bairi mu̶jãã pu̶ame, ¿nopẽĩrã, “Apei cũ̶ caátiere jãã majũ jãã ĩñabese masĩña,” mu̶jãã ĩñati? Bairo mu̶jãã caĩrõ ñuẽtĩña. 13 Apeye mu̶jãã yu̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶goya tunu: Mu̶jãã jĩcããrã atore bairo mu̶jãã ĩña: “Ãme, o ñamirõcã ti macãpu̶ marĩ ágarã. Topu̶ etarã, marĩ paawapatagarã jĩcã cũ̶ma majũ,” ĩrãrẽ bairo mu̶jãã ĩnucũña. 14 Bairo caĩrã nimirãcũ̶ã, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ ñamirõcã ũno cabaipeere mu̶jãã masĩẽtĩña. Marĩ caãnie, “¿dope to baimiñati?” mu̶jãã ĩ tũ̶goñaẽtĩña. Ñamirõcãcã oco buseri caãnierẽ bairo mu̶jãã ãniña. Tie pu̶ame ñamirõcãcãrẽ baumirõcũ̶ã, cabero manicoáyá tunu. Tie cabairore bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã baiãninucũña. 15 Bairi atore bairo pu̶ame roque mu̶jãã caĩtũ̶goñarõ ñuña: “Dios cũ̶ caboro, topu̶ marĩ ágarã. Tunu bairoa cũ̶ caboro, marĩ caátigarijere marĩ átimasĩgarã,” mu̶jãã caĩtũ̶goñarõ ñuña. 16 Bairo cabaimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame: “Jãã majũ jãã masĩña jãã caátipeere,” mu̶jãã caĩnucũrĩjẽrẽ mu̶jãã jãnagaetiya. Tie ũnie ĩ tũ̶goñarĩqũẽ ñuẽtĩña. 17 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caroa átajere masĩmicũ̶ã, tiere cũ̶ caápericõãta, roro ácu̶ átiyami Dios cũ̶ caĩñajoro.

Santiago 5

1 Mu̶jãã, cadinero cũ̶gonetõrĩ majã, tame, tũ̶goya yu̶ caĩrĩjẽrẽ: ¡Popiye mu̶jãã cabaipeere tũ̶goñarĩ yapapuarotiya! ¡Bu̶tioro otiricaro cãrõ tũ̶goña yapapuaya! 2 Capee ãme mu̶jãã cacũ̶gomirĩjẽ boayasicoagaro. Jutii caroa mu̶jãã cũ̶gomirĩjẽ cũ̶ãrẽ moena butua u̶garerã átiyama. 3 Mu̶jãã yaye dinero oro, plata ũnie cũ̶ã u̶tawitiri boaro baiya. Tiere ĩñarã, nipetiro camasã, “Dinerore camairã niñama,” mu̶jããrẽ ĩ masĩñama. Bairo camairã mu̶jãã caãnoi, jicoquei popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã átigu̶mi Dios. Mu̶jãã pu̶ame pairo majũ mu̶jãã jeneño netõõcõãñupã ati rũ̶mu̶rĩ, caãnitu̶sari rũ̶mu̶rĩrẽ. 4 Tunu bairoa mu̶jãã paabojari majãrẽ na mu̶jãã wapatiesupa na cawapatamirĩjẽrẽ. Bairi Dios nocãrõ capããrã ángelea majãrẽ carotimasĩ pu̶ame mu̶jããrẽ na cawapajẽnirĩjẽrẽ tũ̶gou̶mi. “Jããrẽ wapa joetiyama jãã quetiuparã,” paabojari majã cũ̶ na caĩrĩjẽrẽ tũ̶gou̶mi. 5 Mu̶jãã ati yepapu̶ ãna, capee majũ mu̶jãã cũ̶goya. Bairo cacũ̶gorã ãnirĩ, noo mu̶jãã rupau̶ caborore bairo jeto mu̶jãã cajesorijere mu̶jãã átiãninucũña. Mu̶jãã, wecu̶ nurĩcũ̶rẽ na capajĩãparo jũ̶goye, na canuu u̶cu̶orore bairo mu̶jãã ãnajẽ cu̶tiya. Wecu̶re cũ̶ na capajĩãrĩ rũ̶mu̶ caetarore bairo, mu̶jãã cũ̶ãrẽ petoaca ru̶saya Dios roro mu̶jããrẽ cũ̶ caátipa rũ̶mu̶. 6 Tunu, aperã na cabuicu̶perimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame, “Mu̶jãã buicu̶tiya,” na mu̶jãã ĩña. Ĩ yaparori bero, narẽ mu̶jãã pajĩãrerotiya. Bairo mu̶jãã caáto, na pu̶ame ãmemasĩẽtĩñama. 7 Bairi mu̶jãã pu̶ame roque yu̶ bairãrẽ bairo caãna, popiye baimirãcũ̶ã, tũ̶goñaenarẽ bairo tũ̶goñanetõcõãña marĩ Quetiupau̶ nemo cũ̶ catunuatípa rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye. Wese paari majõcu̶ cũ̶ cabairijere tũ̶goñaña mai: Cũ̶ pu̶ame cũ̶ wesere caocajãjũ̶gopeere patowãcãẽcũ̶ coteyami. Cabero yua, cũ̶ ote, cabu̶tiro ĩñarĩ, tunu caocomani rũ̶mu̶rẽ patowãcãẽcũ̶ coteyami, tie caroa ríca majũrẽ jegu̶. 8 Torea bairo mu̶jãã cũ̶ã Jesús nemo cũ̶ catunuetaparore patowãcãẽna, cũ̶ coteya. Merẽ marĩ Quetiupau̶ nemo cũ̶ caetapa rũ̶mu̶ cõñarõ baiya. Bairi tũ̶goñatutuacõã ninucũña. 9 Mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, ãme popiye mu̶jãã cabairijere ãmeo bu̶su̶paieticõãña, Dios pu̶ame roro mu̶jãã cabu̶su̶pairijere ĩñacõñarĩ mu̶jããrẽ cũ̶ caĩñabeseetiparore bairo ĩrã. Camasã na caátajere caĩñabesei ati yepapu̶ cũ̶ caetapa rũ̶mu̶ cõñarõ majũ baiya. 10 Mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã tũ̶goñaña mai profeta majã ãnana na cabairiquere: Na pu̶ame Dios bu̶su̶riquere camasãrẽ na quetibu̶ju̶netõõñesẽãñupã. Popiye baimirãcũ̶ã, tũ̶goñaenarẽ bairo tũ̶goñanetõõcõãñupã. Narẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã popiye baimirãcũ̶ã, tũ̶goñanetõõcõãña roro mu̶jãã catãmu̶orĩjẽrẽ. 11 Bairi marĩ pu̶ame bairo na cabairiquere tũ̶gorã, “U̶seanirĩ ãñupã na ũna Dios mena catũ̶goñanetõmasĩrĩ majã,” marĩ ĩ tũ̶goñaña. Merẽ mu̶jãã tũ̶goyupa Job cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶ cũ̶ cabairique cũ̶ãrẽ. Cũ̶ cũ̶ã popiye baimicũ̶ã, tũ̶goñaecũ̶rẽ bairo tũ̶goñanetõõcõãñupĩ. Tunu bairoa mu̶jãã tũ̶goyupa Job popiye cũ̶ cabairicaro bero marĩ Quetiupau̶ cũ̶rẽ cũ̶ caju̶átinemorĩqũẽrẽ. Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame nipetiro camasãrẽ bopacooro caĩñau̶ majũ niñami. Torecu̶ nipetiro mu̶jãã cũ̶ãrẽ mu̶jãã ju̶átinemogu̶mi. 12 Apeyera mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãnarẽ, mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nemoña tunu caãnimajũrĩ wãmerẽ: “Dios mena jãã ĩña,” ĩ bu̶su̶eticõãña. Tore bairo ape wãmerĩ cũ̶ãrẽ ĩ bu̶su̶eticõãña. Bairi, “Cariape jãã ĩña,” tocãrõã ĩcõãjãna ánája. “Dios mena jãã ĩña,” ĩ bu̶su̶nemoẽtĩcõãña, “Roro mu̶jãã ĩña,” mu̶jããrẽ Dios cũ̶ caĩẽtĩparore bairo ĩrã. 13 Apeyera tunu: Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ popiye bairi cũ̶ cayapapuata, Diore cũ̶ jẽniáto. Apei caroaro u̶seanirõ cũ̶ caãmata, Diore basariquere cũ̶ basapeoáto. 14 Tunu apei cariau̶ cũ̶ caãmata, ñubueri majãrẽ cajũ̶goãnarẽ na cũ̶ piiáto, “Diopu̶re yu̶ na jẽnibojaáto,” ĩ. Bairi na pu̶ame u̶se aceituna mena cariau̶re cũ̶ tuu yaparori bero, marĩ Quetiupau̶ wãme mena ĩrĩ cũ̶ na cajẽnibojaro boya, cũ̶ camasĩrĩjẽ mena cariau̶re cũ̶ cacatioparore bairo ĩrã. 15 Bairi Dios mena tũ̶goñatutuari na cajẽniata, netõcoagaro cũ̶ riaye. Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori cariayecu̶cu̶ nimicũ̶ã, caticoagu̶mi yua. Tunu bairo cũ̶ pu̶ame rorije caátacu̶ cũ̶ caãmata cũ̶ãrẽ, roro cũ̶ caátajere cũ̶ masiriyobojagu̶mi Dios. 16 Bairi mu̶jãã cũ̶ã roro mu̶jãã caátajere ãmeo quetibu̶ju̶ya mu̶jãã majũ. Bairo quetibu̶ju̶ri yua, ãmeo jẽnibojaya Diopu̶re, mu̶jãã riayere cũ̶ canetõõparore bairo ĩrã. Bairi caũ̶mu̶ ñe ũnie carorije wapa cacũ̶goecu̶ pu̶ame Diore bu̶tioro cũ̶ cajẽniata, cũ̶ cajẽnirĩjẽ cũ̶ yu̶eticõã cũ̶ baietigu̶mi Dios. 17 Tũ̶goñañijate profeta Elías ãnacũ̶ cũ̶ caátajere: Marĩrẽ bairo caãcũ̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame caroaro cũ̶ yu̶yupu̶ bu̶tioro cũ̶rẽ cũ̶ cajẽnirĩjẽrẽ. “To oco ocaeparo,” Elías cũ̶rẽ cũ̶ caĩjẽnirõ jũ̶gori, oco joesupi Dios ati yepare itia cũ̶ma ape cũ̶ma recomacã cãrõ yoaro majũ. 18 Cabero, “To oco ocáto tunu,” cũ̶ caĩjẽnirõ bero, oco joyupi tunu Dios. Bairi ati yepa tunu oterique putijũ̶goyuparo, Elías Diore cũ̶ cajẽnirõ jũ̶gori. 19 Apeyera tunu, mu̶jãã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ Jesús bu̶su̶riquere cajãnamiatacu̶ pu̶ame apei cũ̶ cabeyorije jũ̶gori Jesure tunu cũ̶ caĩroata, netõgu̶mi. Capee roro cũ̶ caátiere netõgu̶mi, apei cũ̶ cabeyorije jũ̶gori. Bairi cũ̶ bapa pu̶ame cũ̶ yeri pũna cayasicoabujioatajere cũ̶ netõõ joroque cũ̶ átibojagu̶mi yua. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

1 Pedro 1

1 Yu̶, Pedro cawãmecu̶cu̶ Jesucristo cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ apóstol yu̶ ãniña mu̶jããrẽ cawoajou̶. Ati carta mena mu̶jãã yu̶ woajoya mu̶jãã ya yepapu̶ mai caãnimirĩcãrã caábataricarãrẽ. Ato cãnacã yepaa macããnarẽ mu̶jãã yu̶ woajoya: Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, ape yepa Bitinia yepa macããna cũ̶ãrẽ yu̶ woajoya. 2 Mu̶jãã, marĩ Pacu̶ Dios caãnijũ̶goripau̶pu̶ina cũ̶ cabesejũ̶goricarã caãna, cũ̶ caátigajũ̶goyetiricarorea bairo cũ̶ caátiparã majũrẽ mu̶jãã woajou̶ yu̶ átiya. Tunu bairoa cũ̶ Yeri Espíritu Santo jũ̶gori cañurã caroarã cũ̶rẽ catũ̶gou̶sari majã mu̶jãã ãnio joroque ásupi. Tunu bairoa Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori ñe cawapa cũ̶goena, caroarã mu̶jãã ãnio joroque ásupi. Yu̶ yarã, bairi ñiña: Nocãrõ pairo caroare cũ̶ joáto mu̶jããrẽ. Yerijõrõ ãnajẽ cu̶taje ũnie cũ̶ãrẽ mu̶jãã cũ̶ jonemoáto marĩ Pacu̶ Dios. 3 Marĩ Pacu̶ Dios nocãrõ cañuu̶, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo pacu̶re cũ̶ marĩ basapeoto: “Nocãrõ marĩrẽ caĩñamai ãnirĩ cũ̶ macũ̶ Jesucristo cariacoatacu̶re tunu cũ̶ cacatioricarorea bairo marĩ cũ̶ãrẽ cayasirácoabujiorãrẽ marĩ netõõwĩ. Yeri cañurĩjẽ catiriquere marĩ jowĩ,” marĩ ĩ tũ̶goñamasĩ cotecõãña. 4 Tirũ̶mu̶pu̶a cũ̶ caĩjũ̶goyetirique, caroaro cũ̶ caátipeere cacũ̶goparã majũ mu̶jãã ãniña. U̶mu̶recóo cũ̶ tu̶pu̶ caãniparã majũ mu̶jãã ãnio joroque átigu̶mi. Topu̶ caroaro mu̶jãã cũ̶ caátipee pu̶ame nicõãña. Jĩcã wãmeacã ũno yasietimajũcõãgaro. 5 Marĩ Pacu̶ Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuaro jũ̶gori nocãrõ catutuau̶, carotimasĩ ãnirĩ, cũ̶ã, mu̶jãã ĩñaricanu̶gõgu̶mi, nipetiro mu̶jãã cũ̶ canetõõbojapeere mu̶jãã caẽmu̶etamasĩparore bairo ĩ. Bairi ati u̶mu̶recóo catu̶sari rũ̶mu̶ caãno tiere mu̶jãã masĩõgu̶mi caroaro mu̶jãã cũ̶ caátipeere. Bairi ati u̶mu̶recóo capetiro bero cũ̶ mena caãniparã majũ mu̶jãã ãniña. 6 Bairo marĩ Pacu̶ marĩ cũ̶ caátipeere tũ̶goñarĩ u̶seanirĩqũẽ mena mu̶jãã ãniña ti rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye ati yepapu̶re. Bairãpu̶a yoari yu̶tea mea ati yepapu̶ mu̶jãã caãno capee wãmeerĩ majũ popiye mu̶jãã baiãnigarã. Bairopu̶a, popiye mu̶jãã cabairo ñuña ati yepapu̶re. 7 Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarije oro ũnierẽ bairo ãno baiya. Peero bu̶tioro caũ̶rõ mena orore joeripu̶ caroa majũ orore jenucũñama camasã cawapacu̶tie majũrẽ. Torea bairo mu̶jãã cũ̶ã popiye roro tãmu̶omirãcũ̶ã, Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuacõãninucũrĩjẽ roque oro netõjãñurõ wapacu̶tiya. Bairi Jesucristo nemo cũ̶ catunuatí rũ̶mu̶ caãno, cũ̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuacõãninucũrĩjẽ jũ̶gori mu̶jãã ĩñajesogu̶mi Dios. “Ñujãñuña. Caroaro mu̶jãã ápu̶,” mu̶jãã ĩgu̶mi. Bairo ĩ yua, caãnimajũrãrẽ bairo caãna mu̶jãã ãnio joroque mu̶jãã átigu̶mi. 8 Apeyera, mu̶jãã roque Jesucristore caĩñaetana nimirãcũ̶ã, cũ̶rẽ mairĩ cũ̶ yaye quetire cariape mu̶jãã tũ̶gou̶saya. Cũ̶ mena mu̶jãã tũ̶goñatutuaya. Bairo cũ̶rẽ caĩñaetana nimirãcũ̶ã, ãmerẽ cũ̶rẽ tũ̶gou̶sari yua, nocãrõ netõrõ majũ u̶seanirĩqũẽ mena mu̶jãã ãniña. Tie cũ̶ mena mu̶jãã cau̶seanirĩjẽ pu̶ame dope bairo ĩ quetibu̶ju̶ masĩã maniña marĩ cabu̶su̶ri risero mena. 9 Tocãrõ netõrõ mu̶jãã u̶seaniña cayasicoabujioricarãrẽ mu̶jãã yerire cũ̶ canetõõrõ jũ̶gori yua. Bairi Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuarije jũ̶gori mena jeto cũ̶ tu̶re mu̶jãã etamasĩgarã. 10 Merẽ tirũ̶mu̶pu̶a masĩrĩ majã profeta majãrẽ na quetibu̶ju̶yayupi Dios, cañuu̶ ãnirĩ caroa wãme camasã cũ̶ yarã caãniparãrẽ cũ̶ caátipeere. Mu̶jãã cũ̶ãrẽ tiere jou̶ átiyami yua ãmerẽ. Bairo Dios na cũ̶ caĩquetibu̶ju̶miatacũ̶ãrẽ, tirũ̶mu̶pu̶re profeta majã caroaro masĩpeyoesupa mai. Torena, tiere buemasĩnemoñupã Dios marĩ cũ̶ canetõõpeere. 11 Tunu apeyera Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori caroaro masĩñupã profeta majã Jesucristo ati yepa roro popiye cũ̶ cabaipeere. Tunu bairoa cũ̶ cariaro bero nocãrõ caroaro camasã na caãnipee cũ̶ãrẽ na masĩõñupĩ Espíritu Santo. Tie cũ̶ camasĩõrĩjẽrẽ tũ̶gori yua, profeta majã pu̶ame tũ̶goñacõã maniásupa. Bairi atore bairo ãmeo ĩñupã: “¿Ñamu̶ ũcũ̶ cũ̶ ãnicu̶ti camasãrẽ canetõõpau̶? ¿Dope bairo átiri na cũ̶ netõũ̶áti camasãrẽ?” Tunu bairi, “¿Di yu̶tea caãno marĩ qũĩ quetibu̶ju̶yati Espíritu Santo?” ãmeo ĩ jẽniñanucũñañupã profeta majã ãnana pu̶ame, masĩnemogarã. 12 Baipu̶a Dios pu̶ame, “Marĩ yaye rotie jeto mee niña atie Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ. Ape yu̶tea macããna cũ̶ãrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶rije niña,” na ĩ tũ̶goñamasĩõ joroque ĩ ásupi. Bairi ãmerẽ mu̶jãã cũ̶ã tiere mu̶jãã masĩña Dios cũ̶ canetõõrĩqũẽ quetire. Tie caroa queti pu̶ame Espíritu Santo, u̶mu̶recóopu̶ caatácu̶, cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori caquetibu̶ju̶ri majã mu̶jããrẽ na caĩquetibu̶ju̶riquea niña. ¡Tie queti nocãrõ caroa majũ caãno jũ̶gori, u̶mu̶recóo macããna, ángelea majã majũ cũ̶ã tiere masĩnemogamajũcõãnucũñama! 13 Bairi yu̶ yarã, caroaro tũ̶goñamasĩcoteãña. Caroa wãme Jesucristo cũ̶ caborore bairo jeto átiãna. Dios nocãrõ cañuu̶ ãnirĩ Jesucristo nemo cũ̶ cabuiaetari rũ̶mu̶ caãno caroare marĩ cũ̶ cajopee jetore tũ̶goñanemocõã ninucũña. 14 Tunu bairoa Dios pũnaarẽ bairo caãna ãnirĩ caroaro cũ̶ tũ̶gopeoya. Tirũ̶mu̶pu̶ marĩ Pacu̶ Diore masĩẽna roro mu̶jãã rupau̶ caborore bairo jeto mu̶jãã caátatore bairo átiãmerĩcõãña. 15 Dios mu̶jããrẽ cabesericu̶ pu̶ame caroú̶ cañuu̶ ñe ũnie caru̶saecu̶ niñami. Bairi mu̶jãã cũ̶ã cũ̶ pũnaa caãna ãnirĩ cũ̶rẽ bairo ñe ũnie cawapa mána majũ caroarã ãnajẽcu̶sa. 16 Yu̶ yarã, Dios ya tutipu̶ cũ̶ãrẽ atore bairo ĩña: “Mu̶jãã cũ̶ã caroarã ãña. Yu̶, caroú̶ cañuu̶ yu̶ caãnimajũcõãrõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã carorijere ápericõãña,” ĩ quetibu̶ju̶ya. 17 Apeyera tunu Dios caĩñabesemasĩ, camasã roro na caátaje wãme cãrõ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ ĩñaricaworicaro mano caĩñau̶ majũrẽ, “Dios jãã Pacu̶ majũ mu̶ ãniña,” mu̶jãã caĩata, caroaro cariape cũ̶ mu̶jãã ĩroagarã. Cũ̶rẽ qũĩroacõã ninucũña tocãnacã rũ̶mu̶a ati yepapu̶ mu̶jãã caãni rũ̶mu̶ cãrõ. 18 Mu̶jãã roquere Dios merẽ mu̶jãã netõmajũcõãñupĩ. Mu̶jãã ñicũ̶jãã ãnana dope bairo canetõmasĩã manierẽ mu̶jãã na caátiroticũrĩqũẽrẽ catũ̶gou̶samirĩcãrãrẽ mu̶jãã netõõmajũcõãñupĩ. Merẽ mu̶jãã masĩña mu̶jãã carorije wapare Dios cũ̶ cawapatibojariquere. Apeye ũnie capetirije oro, apeye plata ũnie meei mu̶jãã canetõpee wapa ãñupã. 19 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ rií caãnimajũrĩjẽrẽ cũ̶ carerique jũ̶gori roque mu̶jãã netõñupã. Jesucristo cũ̶ majũ rupau̶ina, cordero waibu̶cu̶ cañuu̶ ñe ũnie camácũ̶rẽ joemu̶gõjoricarore bairo tuayupi. Cũ̶ jũ̶gori mu̶jãã netõñupã. 20 Mai, Jesucristo pu̶ame ati yepa camanopu̶a, “Camasãrẽ canetõõpau̶ nigu̶mi yu̶ macũ̶,” Dios cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcũ̶ ãñupĩ. Bairi ati yu̶tea catu̶sari yu̶tea caãno etari mu̶jãã cũ̶ãrẽ mu̶jãã netõõñupĩ Jesús, cũ̶ yarã mu̶jãã caãniparore bairo yua. 21 Jesucristo jũ̶gori cariape cũ̶ mu̶jãã tũ̶gou̶saya Diore. Jesucristo cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ Dios pu̶ame tunu cũ̶ catiori, cariape nu̶gõãpu̶ cũ̶ ruirotiri carotimasĩ majũ cũ̶ cũñupĩ. Bairi mu̶jãã roque Dios mena mu̶jãã tũ̶goñatutuaya. Cũ̶, cũ̶ caátipee jetore cariape mu̶jãã tũ̶gou̶saya ãmerẽ. 22 Bairi ãmerẽ yu̶ yarã, cariape macããjẽ quetire catũ̶gou̶sarã ãnirĩ mu̶jãã yeripu̶ ñe ũnie carorije camána majũ mu̶jãã ãniña. Bairi yua, nu̶cũ̶bu̶gorique mena nemojãñurõ mu̶jãã ãmeo maigarã marĩ yarãrẽ. Tocãnacãũ̶pu̶rea caroa yericu̶taje mu̶jãã catũ̶goñawẽpũ̶rĩjẽ nipetirije mena mu̶jãã ãmeo maigarã. 23 Ãmerẽ caroa wãmerẽ catũ̶goñarĩ majã mu̶jãã ãniña. Dios mu̶jããrẽ cawãma wãme yericu̶tajere mu̶jãã joyupi. Cawãma buiarãrẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña. Ati u̶mu̶recóo macããna camasã cayasiparã na cabuiari wãmerẽ bairo mee mu̶jãã ãniña. Dios yaye quetibu̶ju̶rique capetietie tocãnacã rũ̶mu̶a caãnipeere bairo caãna roque mu̶jãã ãniña. 24 Torea bairo ĩña Dios ya tutipu̶ cũ̶ã: “Nipetiro camasã taare bairo niñama. Na camasã cu̶tiãnie, tie taa oóre bairo niña. Bu̶tioro caasiro taa jĩniyasicoaya. Torea bairo camasã cũ̶ã yasicoayama. Caoó cũ̶ã owaa yaparo, caasiro ñacoaya. Tore bairo niñama camasã. 25 Tore bairo camasã na cabaimiatacũ̶ãrẽ, Dios yaye bu̶su̶rique roque tocãnacã rũ̶mu̶a nicõã ninucũgaro,” ĩ quetibu̶ju̶ya Dios ya tutipu̶. Atie yu̶ caquetibu̶ju̶rije niña caroa queti camasã na carorije wapare Dios cũ̶ canetõõrĩqũẽ queti. Tiere merẽ mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶wu̶.

1 Pedro 2

1 Bairi yu̶ yarã, nipetirije carori wãme mu̶jãã caátiãnierẽ tocãrõã jãnacõãña. Cañuenarẽ bairo mu̶jãã caãnie, apeye mu̶jãã caĩtopairije cũ̶ãrẽ jãnacõãña. Tunu bairoa mu̶jãã roro mu̶jãã caĩbu̶su̶paicoterije cũ̶ãrẽ jãnacõãña. Tunu bairoa roro ãmeo ĩñau̶garipea pairique cũ̶ãrẽ jãnacõãña. Roro mu̶jãã caãmeobu̶su̶pairije ũnie cũ̶ãrẽ tocãrõã jãnacõãña yua. Tie ũnierẽ ĩnemoeticõãña. 2 Cawĩmarã buiari bero na paco ũpẽcõãrẽ ũpũrĩ tutuarã na caátórea bairo mu̶jãã cũ̶ã Dios yaye quetire tũ̶gou̶saya mu̶jãã yeripu̶. Tie Dios yaye quetire mu̶jãã catũ̶gou̶saata, nemojãñurõ yeri tutuarã mu̶jãã ãnigarã. Tore bairo cũ̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuaroi mu̶jãã netõõgu̶mi yua marĩ Pacu̶ Dios. 3 Bairoa mu̶jãã átibojagu̶mi marĩ Pacu̶ Dios, Jesús mena caãna ãnirĩ cariapea, “Marĩ Quetiupau̶ nocãrõ cañuu̶ majũ cũ̶ ãniñati,” mu̶jãã caĩtũ̶goñamasĩata. 4 Bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristore nemojãñurõ cũ̶ tũ̶gou̶sacõã ninucũña. Cũ̶ã, Cristo niñami catiriquere cajou̶ majũ, camasã wii qũẽnorã ũ̶tãã na cacũjũ̶gorica caãnimajũrĩcãrẽ bairo caãcũ̶. Cũ̶rẽ camasã bu̶tioro cũ̶ teewã. Bairo cũ̶ na cateemiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cũ̶ beseyupi. Dios cũ̶ macũ̶rẽ mairĩ caãnimajũũ̶rẽ bairo caãcũ̶ cũ̶ cũñupĩ. 5 Mu̶jãã cũ̶ã cacatirã nimirãcũ̶ã, ũ̶tã rupaare bairo mu̶jãã ãniña ãmerẽ. Jesucristore catũ̶gou̶sarã menarẽ caãninemonucũrã ãnirĩ Dios ya wiire ũ̶tã rupaare na capeowãmu̶átiere bairo mu̶jãã ãniña. Tunu bairoa ti wii macããna sacerdotea majã cañurãrẽ bairo caãna mu̶jãã ãniña. Bairo caãna ãnirĩ, Espíritu Santo jũ̶gori caroa macããjẽ átaje Dios cũ̶ caĩñajesorijere átiãña. 6 Bairi Dios ya tuti cũ̶ã atore bairo ĩña: “Tũ̶goya mai: Sión cawãmecu̶ti buropu̶ ũ̶tãã caãnimajũrĩcã cawapacu̶tia yu̶ cabeserica majũrẽ cũũ̶ yu̶ átiya. Topu̶ wii qũẽnogu̶ yu̶ átiya tia ũ̶tãã mena yua. Tia ũ̶tãã ñumajũcõãña. Apeye ũ̶tã rupaa netõrõ caroa cawapacu̶tia majũ niña. Cũ̶ã niñami Cristo yu̶ cajopau̶. Bairi ni ũcũ̶ camasocu̶ cũ̶rẽ catũ̶gou̶sau̶ yua, di rũ̶mu̶ ũno, ‘Cabu̶goro majũ Cristore cũ̶ yu̶ boyupa,’ ĩ tũ̶goña yapapuaetigu̶mi,” ĩ quetibu̶ju̶ya ti tutipu̶. 7 Mu̶jãã roque tia ũ̶tããrẽ bairo caãcũ̶ Jesucristore cũ̶ mu̶jãã maimajũcõãña. Aperã roque Dios mena catũ̶goñatutuaena ãnirĩ Jesucristore cũ̶ boetinucũñama. Jesucristore na caboetimiatacũ̶ãrẽ, Jesús caãnimajũũ̶ cũ̶ caãnipeere atore bairo ĩ quetibu̶ju̶yayupa Dios ya tutipu̶: “Wii qũẽnorĩ majã jĩcã ũ̶tãã na caboetimirĩcã ãmerẽ yua, ti wii macããcã caãnimajũrĩcãrẽ bairo tuaya.” 8 Aperopu̶ ĩñupã apeye cũ̶ãrẽ tunu: “Jĩcã ũ̶tãã caãnimajũrĩcã mena rocawa yasigarãma camasã,” ĩ quetibu̶ju̶yupa Dios ya tutipu̶ camasã cañuena na cabaipeere. Bairi camasã cũ̶ yaye quetire catũ̶gou̶saena yasicoagarãma. Dios na ũna cañuenarẽ cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo yasicoagarãma. 9 Mu̶jãã roque Dios ya poa macããna, cũ̶ cabesericarã jĩcã poa macããna mu̶jãã ãniña. Marĩ Quetiupau̶ reyre bairo caãcũ̶ yarã paabojari majã sacerdotea majũ mu̶jãã ãniña. Cũ̶ ya yepa macããna cañurã, cũ̶ mena caãniparã majũ mu̶jãã ãniña. Tore bairo mu̶jããrẽ ásupi Dios, nocãrõ caroaro yu̶ caátiere na quetibu̶ju̶netõáto camasãrẽ ĩ. Bairo mu̶jããrẽ beseyupi. Canaitĩãrõpu̶ caãna mu̶jãã caãnimiatacũ̶ãrẽ, cũ̶ yaye quetire mu̶jãã catũ̶gou̶sarije jũ̶gori ãmerẽ yua, nocãrõ caroaro cabusuropu̶ caãnarẽ bairo mu̶jãã ãnio joroque ásupi Dios. 10 Tunu bairoa tirũ̶mu̶pu̶re jĩcã poa macããna mu̶jãã ãmewũ̶. Diore cũ̶ mu̶jãã masĩẽpũ̶. Cũ̶ yarã mee mu̶jãã ãmu̶. Ãme roquere yua, cũ̶ yaye quetire tũ̶gori cũ̶ mena mu̶jãã tũ̶goñatutuaya. Cũ̶ ya poa macããna majũ mu̶jãã ãniña. Cajũ̶goyepu̶re Dios bopacooro camasãrẽ cũ̶ caĩñamairĩjẽrẽ mu̶jãã masĩẽsupa. Ãmerẽ yua, cũ̶ mena mu̶jãã caãnie jũ̶gori tiere mu̶jãã masĩcõãña. Bairi Dios cũ̶ caĩñamairã majũ mu̶jãã ãniña. 11 Yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã mu̶jããrẽ ñiña: Ape u̶mu̶recóopu̶ caãniparã nimirãcũ̶ã, mai ati yepapu̶ ãna, roro mu̶jãã rupau̶ carotirore bairo átiãmerĩcõãña. Tie cañuetie pu̶ame Dios mena marĩ caãnie to yasio joroque caátie niña. Torena tiere jãnacõãña. 12 Tunu apeyera Diore camasĩẽna watoa ãna, caroaro átiãña, “Jããrẽ bu̶su̶jãrẽma,” ĩrã. Bairo caána mu̶jãã caãnoi, na pu̶ame cabero mu̶jããrẽ roro bu̶su̶jãẽtĩgarãma, caroaro mu̶jãã caátiere masĩrĩ yua. Bairo tiere masĩrã, “Nocãrõ catutuau̶ cañuu̶ niñami Dios,” ĩgarãma, Cristo ati yepapu̶ tunuetari, nipetiro camasãrẽ na cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caãno. 13 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena caãna ãnirĩ, ati yepa macããna quetiuparã na carotirore bairo átiãña. Na botioeticõãña. Emperador quetiupau̶ ũcũ̶, bairi cũ̶ carotirã cũ̶ roca carotirã ũna cũ̶ãrẽ na carotirore bairo ása. Cũ̶, quetiupau̶ emperador pu̶ame aperã camasã cañuenarẽ cũ̶ ũ̶mu̶a cũ̶ roca macããnarẽ roro na átirotijonucũñami. Aperã caroaro átiãnajẽrẽ caátiãnimasĩrã pu̶amerẽ nu̶cũ̶bu̶gorique mena na ĩñarotinucũñami. Quetiupau̶ caroti ãnirĩ tore bairo átinucũñami, ati yepapu̶ ãcũ̶. 15 Caroa macããjẽ roquere mu̶jãã caáto boyami marĩ Pacu̶ Dios. Bairo caroa macããjẽrẽ mu̶jãã caátiãnorẽ ĩñarã yua, Diore camasĩẽna, aperã catũ̶gomasĩẽna ũna cũ̶ã mu̶jããrẽ roro ĩ bu̶su̶paietigarãma. 16 Dios, mu̶jãã Quetiupau̶, jĩcãũ̶ã niñami. Apei maniñami. Bairo apei cũ̶ camanimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã pu̶ame, “Jããrẽ caroti maniñami. Bairi jãã caboro jãã átimasĩña cañuetie cũ̶ãrẽ,” ĩ tũ̶goña mawijiaeticõãña. Dios yarã paacoteri majãrẽ bairo caãna ãnirĩ caroaro átiãnimasĩña mu̶jãã cũ̶ã cũ̶ carotirore bairo. 17 Bairi nipetiro camasãrẽ marĩ canu̶cũ̶bu̶gopee caãnorẽ bairo na nu̶cũ̶bu̶goya. Marĩ yarã Diore caĩroari majã mena ãmeo maiña. Marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ãrẽ nu̶cũ̶bu̶gori qũĩroaya. Ati yepa macããcũ̶ quetiupau̶ emperador cũ̶ãrẽ cũ̶ nu̶cũ̶bu̶goya. 18 Yu̶ yarã, mu̶jãã paacoteri majã cũ̶ã, mu̶jãã quetiuparã na carotirore bairo nu̶cũ̶bu̶gorique mena ása. Caroaro na átibojaya paarique mu̶jãã na carotirijere. Mu̶jãã quetiuparã tutuaro mena carotirã cañuena, aperã cañurã mu̶jããrẽ caĩroarã na caãmatacũ̶ãrẽ, caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena na paabojaya. Na nu̶cũ̶bu̶goya. 19 Mu̶jãã, roro mu̶jãã caáperimiatacũ̶ãrẽ, roro mu̶jãã na caápata, ñujãñuña bairopu̶a. Dios cũ̶ carotirore bairo caáticõãna mu̶jãã ãniña bairãpu̶a. Cũ̶ roque caroaro mu̶jãã caátiere ĩñajesoyami. 20 Mu̶jããrẽ, mu̶jãã quetiuparã, rorije mu̶jãã caátie wapa na catutiata roque, dope bairo mu̶jãã ĩ masĩẽtĩbujiorã. Yerijõrõ mu̶jãã quetiuparã mena mu̶jãã ãnimasĩẽtĩbujiorã. Caroa wãmerẽ mu̶jãã caátiatato bero caãnimiatacũ̶ãrẽ, roro popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã na caápata roque, popiye mu̶jãã cabairijere mu̶jãã nu̶cãnetõõcõãgarã. Tũ̶goñaenarẽ bairo tiere tũ̶goñanetõõcõãña. Tie ñujãñuña marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ caĩñajoro. 21 Bairo mu̶jãã caátiãno boyami Dios. Mu̶jãã yaye wapa jũ̶gorina Jesucristo cañuu̶ nimicũ̶ã, popiye tãmu̶owĩ. Bairo popiye tãmu̶omicũ̶ã, cũ̶rẽ roro caánarẽ na tuti ãmeemi. Cũ̶rẽ ĩñacõrĩ mu̶jãã cũ̶ã cũ̶ cabairicarore bairo átiãnimasĩña. 22 Jesucristo pu̶ame jĩcã wãme ũno rorije caápei, ñe ũnie wapa cacũ̶goecu̶ majũ ãmi. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶rẽ qũĩtoñaemi. Cariape quetibu̶ju̶wĩ. 23 Tunu roro awajari cũ̶ na catutiro cũ̶ãrẽ jĩcãni ũno roro na ĩ tuti cãnamuemi. Roro popiye cũ̶ baio joroque na caáto cũ̶ãrẽ, roro na átiãmeemi. Atore bairo jeto ĩ tũ̶goñawĩ: “Dios jeto roro caánarẽ cariape na ĩñabesemasĩñami na yaye wapa,” ĩ tũ̶goñawĩ Dios na cũ̶ caátipee jetore. 24 Jesucristo cũ̶ majũ rupau̶ina yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori marĩ carorije wapare netõõwĩ. Carorije marĩ caátiãnierẽ marĩ cajãnaparore bairo ĩ, riacoámí Jesucristo yucu̶pãĩpu̶. Caroaro cariape caána marĩ ãnio joroque marĩ ámi Jesús. Mu̶jãã pu̶ame yeri catirã mu̶jãã caãnipee jũ̶gori Jesucristo pu̶ame cãmicu̶tiri riawĩ. 25 Yu̶ yarã, nurĩcãrã oveja waibu̶toa na caboropu̶ áñesẽãrĩ na camawijiayasirore bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã caboro átiri, caũ̶petietopu̶ cayasiráná mu̶jãã ãnimiñupã. Bairo caãnana nimirãcũ̶ã, ãmerẽ yua, carorije mu̶jãã caátajere jãnarĩ Jesucristo yaye queti pu̶amerẽ mu̶jãã boya. Cũ̶, Jesucristo roque oveja coteri majõcu̶re bairo caãcũ̶ ãnirĩ caroaro majũ mu̶jãã ĩñacotemasĩñami.

1 Pedro 3

1 Mu̶jãã, carõmia camanapũ̶ãcu̶na cũ̶ã, mu̶jãã manapũ̶ã na carotirore bairo caroaro ása. Na ĩroaya mu̶jãã manapũ̶ãrẽ. Caroaro cariape ãnajẽcu̶sa, jĩcããrã Diore caĩroaena caroaro jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã caátiere ĩñarĩ cũ̶ na catũ̶gou̶saparore bairo ĩrã. Noa ũna na caquetibu̶ju̶rije mee, caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ ĩñacõrĩ roque na cũ̶ã tũ̶gou̶sajũ̶gogarãma Jesucristore. 3 Mu̶jãã, carõmia jĩcããrã netõõ nu̶cãjãñurõpu̶ mu̶jãã wãmaganucũña mu̶jãã rupau̶ bui macããjẽrẽ. Caroaro netõjãñurõ mu̶jãã wu̶gapeoganucũña. Tunu bairoa oro ũnie cawapacu̶tie mena mu̶jãã wãmorĩrẽ mu̶jãã jããganucũña. Caroa cawapapacarije ũnie jutii cũ̶ãrẽ mu̶jãã jãñaganucũña. Tore bairo mu̶jãã caáto ũnorẽã, mu̶jãã pupea mu̶jãã yeripu̶re qũẽnoña. Maijũ̶goya mu̶jãã yeri mu̶jãã catũ̶goñarĩjẽ pu̶ame roquere. Dios yaye queti roque ati yepa macããjẽ cawapapaca netõjãñurõ caroa capetietie cawapacu̶tie majũ niña. Caroaro yerijõrõ patowãcãrĩcãrõ mano ãnimasĩrĩqũẽ niña. 5 Torea bairo tirũ̶mu̶pu̶ macããna rõmirĩ ãnana cũ̶ã jutii caroa na caboro ũnorẽã, Dios cũ̶ caborore bairo jeto caroaro átiãniñañupã. Na yeripu̶ caroarã wãmagoricarãrẽ bairo ãniñañupã. Dios mena tũ̶goñatutuayayupa. Na manapũ̶ãrẽ na ĩroari caroaro na mena ãnimasĩñañupã. 6 Tore bairo cabaiãnimasĩrĩcõ ãñupõ Sara cawãmecu̶co ãnacõ. Cõ manapu̶ Abraham ãnacũ̶rẽ caroaro qũĩroayayupo. Cũ̶ carotirore bairo caroaro u̶seanirĩqũẽ mena cũ̶ yu̶masĩñañupõ. Cõ quetiupau̶re bairo qũĩñañupõ Sara. Mu̶jãã, ãme caãna carõmia cõ ãnacõ pãrãmerãrẽ bairo caãna majũ mu̶jãã ãnigarã cõ ãnacõrẽ bairo mu̶jãã caápata. Bairo mu̶jãã caápata, mu̶jãã manapũ̶ãrẽ mu̶jãã tũ̶goña uwietigarã, na mena caroaro caãnimasĩrã ãnirĩ. 7 Mu̶jãã, caũ̶mu̶a canu̶moacu̶na mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã nu̶moarẽ na maiña. Na mena jĩcã yericu̶narẽ bairo ãnimasĩña. Mu̶jãã nu̶moarẽ mu̶jãã caju̶átinemopeere na cabomasĩrõrẽã bairo caroaro na átiroaya. Carõmia ãnirĩ cayeritutuaena na caãno mee, jĩcã yericu̶na mu̶jãã caãnoi pu̶garãpu̶rea Dios cañuu̶ ãnirĩ cũ̶ canetõõrĩqũẽ jũ̶gori, tore bairo na ju̶ása mu̶jãã nu̶moarẽ. Tore bairo ãmeo átiãnimasĩña, ñe ũnie ru̶saeto jĩcã yericu̶narẽ bairo pu̶garãpu̶a Diore mu̶jãã cajẽnimasĩparore bairo ĩrã. 8 Bairi nipetiro mu̶jãã tore bairo caroaro u̶seanirõ, jĩcã majãrẽ bairo yericu̶tiri átiãninucũña. Ãmeo mai ãninucũña jĩcãũ̶ pũnaarẽ bairo mu̶jãã majũ. Ãmeo ju̶átinemoña mu̶jãã majũ. Caãnimajũrãrẽ bairo baibotioeticõãña. 9 Bairi tunu roro mu̶jããrẽ caánarẽ roroa mu̶jãã cũ̶ã na átiãmeeticõãña. Mu̶jããrẽ caawajatutirã ũna cũ̶ãrẽ na tuti ãmeeticõãña. Mu̶jããrẽ na caĩtutirorea bairo na ĩ tuti tunuo peoeticõãña. Bairo pu̶ame ĩña: “Caroare cũ̶ joáto mu̶jããrẽ Dios,” na ĩ jẽnibojaya mu̶jããrẽ cateeri majã cũ̶ãrẽ. Bairo mu̶jãã caápata, caroare na jonemogu̶mi Dios. 10 Tirũ̶mu̶pu̶ cũ̶ãrẽ torea bairo ĩ quetibu̶ju̶yayupa profeta majã ãnana: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶ caroaro u̶seanirõ mena cũ̶ caãnigaata, carorije ũnierẽ cũ̶ bu̶su̶eticõãto. ‘Carori wãmerẽ yu̶ bu̶su̶etigu̶,’ ĩ tũ̶goñaposeromasĩrĩ cũ̶ ãmarõ. Tunu bairoa cũ̶ risero mena cũ̶ caĩtopairije ũnie cũ̶ãrẽ qũĩ bu̶su̶eticõãto. 11 Cũ̶ ũcũ̶ carorije macããjẽrẽ cũcõãrĩna, caroa macããjẽ pu̶amerẽ átiãninucũñami. Caroaro átiãnijũ̶goyecu̶ti masĩñami, aperã cũ̶ã yeri jõrõ ãnajẽ cu̶tajere na caátibocámasĩparore bairo ĩ. 12 Torecu̶na, marĩ Quetiupau̶ cañurã caroarã jetore na ĩñau̶sacotegu̶mi. Cũ̶rẽ cũ̶ na cajẽnirĩjẽ cũ̶ãrẽ caroaro na tũ̶gopeobojagu̶mi Dios. Aperã cañuena carorã roquere na asiajãñugu̶mi. Na pesure bairo caãcũ̶ tuagu̶mi yua,” ĩ quetibu̶ju̶yayupa profeta majã ãnana Dios ya tutipu̶. 13 Caroa macããjẽ jetore tocãnacãnia mu̶jãã caátiãnimasĩata, ¿noa ũna mu̶jããrẽ roro na átibujiocu̶ti? Roro átimasĩẽnama. 14 Bairãpu̶a, caroaro cariape mu̶jãã caátiãnimiatacũ̶ãrẽ, jĩcããrã popiye mu̶jãã baio joroque mu̶jãã na caápata, yapapuaeticõãña. U̶seanirĩ ãña. Noa ũnarẽ na tũ̶goña uwieticõãña. U̶seanirĩqũẽ mena ãnimasĩña. 15 Atore bairo jeto ása: Nu̶cũ̶bu̶gorique mena marĩ Quetiupau̶re bairo caãcũ̶ Jesucristo mena tũ̶goña tutuaya mu̶jãã yeripu̶. Tunu apeyera caroaro tũ̶goña coteya. Mu̶jããrẽ aperã Diore catũ̶gou̶saena, “¿Ñe jũ̶gori Jesucristo mena mu̶jãã tũ̶goñatutuayati?” na caĩjẽniñarõ, caroaro mu̶jãã caquetibu̶ju̶masĩparore bairo ĩrã, caroaro tũ̶goñamasĩ coteya. 16 “Caãnimajũrã Dios yarã jãã ãniña,” ĩẽna, nu̶cũ̶bu̶gorique mena na quetibu̶ju̶ya. Caroaro átiãña, mu̶jãã catũ̶goñamasacu̶ti ãnie yerijõrõ to ãnimasĩõ joroque ĩrã. Mu̶jãã, Jesucristore catũ̶gou̶sari majãrẽ, roro caĩbu̶su̶pairã pu̶ame na majũã na caĩrĩjẽrẽ na tũ̶goñaboboo joroque ĩrã, caroaro átiãña mu̶jãã majũ nipetiro camasã mena. 17 Carorije mu̶jãã caátie jũ̶gori roro mu̶jãã catãmu̶oata, ñuña. Bairopu̶a, netõjãñurõ ñuña caroa macããjẽrẽ caána nimirãcũ̶ã, roro popiye mu̶jãã cabaiata. Popiye mu̶jãã baio joroque aperã cañuena mu̶jãã na caápata, ñujãñuña Dios pu̶ame bairo cũ̶ cabooata. 18 Torecu̶na, Jesucristo cũ̶ majũã jĩcãnia roro popiye bairi riawĩ, marĩ carorije wapare netõõpeyo yaparoetagu̶. Cũ̶ pu̶ame roque cañuu̶ carorije caápei nimicũ̶ã, carorã yaye wapare netõõgu̶, roro popiye tãmu̶owĩ. Mu̶jãã cũ̶ã Dios yarã mu̶jãã caãniparore bairo ĩ, riawĩ. Marĩrẽ bairo caãcũ̶ ati rupau̶ cũ̶gori riawĩ Jesús ati yepapu̶re. Bairo riamicũ̶ã, Espíritu Santo Dios Yeri cacũ̶gou̶ ãnirĩ tunu catiwĩ. 19 Bairo Jesús, cũ̶ yeri pũna jeto ãcũ̶, preso joricaropu̶ caãnarẽ bairo caãna cariaricarã yeri tu̶pu̶ ásúpi. Topu̶ etari na quetibu̶ju̶yupi Dios yaye quetire. 20 Mai, na pu̶ame tirũ̶mu̶ macãã yu̶tea Noé cũ̶ caãni yu̶teapu̶ ãna, Diore cũ̶ tũ̶gopeoetiri cũ̶ baibotioyayuparã. Noé ãnacũ̶ pu̶ame Dios cũ̶ caátipeere na quetibu̶ju̶yamiñupũ̶. Na pu̶ame cũ̶ tũ̶goesuparã. Ti yu̶teapu̶re Dios pu̶ame paju̶tiricaro mano caroaro na cotemiñupũ̶, cũmua capairicare Noé cũ̶ caqũẽnotoye. Bairo caroaro na cotemicũ̶ã, jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ cãnacãũ̶ ũnaacã na netõõñañupũ̶ Dios ati yepare cũ̶ caruri rũ̶mu̶ caãno. 21 Mai, ti yu̶teapu̶ oco caãnajẽ na caruarique pu̶ame atore bairo marĩ masĩõñupã: “Oco mena marĩ cabautizarotiri rũ̶mu̶ caãno marĩ netõõwĩ Dios, cayasicoabujioatana marĩ caãnimiatacũ̶ãrẽ. Torea bairo ãñupã tie oco tirũ̶mu̶pu̶ Noé cũ̶ caãni yu̶teapu̶re,” marĩ ĩ masĩña. Marĩ cabautizarotirije pu̶ame marĩ rupau̶re u̶gueri coserique ũnie mee niña. Dios marĩ Pacu̶ majũrẽ yeri caroa marĩ catũ̶goñarĩjẽrẽ cũ̶ marĩ cajẽninemorĩjẽ ũnie niña. Bairi yua, marĩ netõõñupĩ Dios, Jesucristo cũ̶ macũ̶ cariacoatacu̶ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ tunu cũ̶ cacatiorique jũ̶gori. 22 Marĩrẽ canetõõrĩcũ̶ Jesucristo pu̶ame u̶mu̶recóo Dios tu̶pu̶ ámí. Cũ̶tu̶ cariape nu̶gõã, carotimasĩ cũ̶ caruiropu̶ niñami ãmerẽ. Bairi yua, nipetiro ángelea majã, aperã cacatirã seres majã cajũ̶goyepu̶re mai carotimasĩmirĩcãrã cũ̶ãrẽ carotimasĩ majũ tuayami. Cũ̶ jeto ãmerẽ na rotipeyomasĩñami. Na cũ̶ã nipetiro cũ̶ caĩrõrẽ bairo áticõãñama yua.

1 Pedro 4

1 Bairi mu̶jãã cũ̶ã Jesucristo cũ̶ majũ rupau̶ mena popiye cũ̶ catãmu̶orĩqũẽrẽ tũ̶goñarĩ popiye mu̶jãã cabaipeere mu̶jãã ẽñotaetigarã. “Popiye marĩ cabairo ñugaro,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñagarã. Ni ũcũ̶ caroare átimicũ̶ã roro popiye cũ̶ catãmu̶oata, roro átajere canetõnu̶cãrĩcũ̶ ãnirĩ carorijere cajãnarĩcũ̶rẽ bairo tuacõãñami. 2 Bairo caãcũ̶ ãnirĩ yua, ati yepapu̶ cũ̶ caãni rũ̶mu̶rẽ Dios cũ̶ caborore bairo jeto átiãnimasĩñami. Ati yepa macããna na rupau̶ caborore bairo jeto na caátiãnorẽ bairo átiãmerĩñami yua cũ̶ ũcũ̶. 3 Nocãrõ yoaro jĩcã yu̶tea cãrõ Diore camasĩẽna na caátiãnorẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã roro mu̶jãã átiãmu̶. Carorije macããjẽ mu̶jãã rupau̶ cabori wãme ũnie jetore mu̶jãã átiãninucũwũ̶. Bose rũ̶mu̶ caãno nu̶cũ̶bu̶goricaro mano roro majũ mu̶jãã awajañesẽãnucũwũ̶. Ti rũ̶mu̶ caãno cacũmuorĩjẽrẽ nocãrõ pairo etinetõrĩ roro mu̶jãã cũmunucũwũ̶. Tunu bairoa camasã na cawericarã ũna carorãrẽ na mu̶jãã ĩroanucũwũ̶. 4 Ãme roquere tore bairo mu̶jãã átiãninemoẽtĩña. Roro netõrõ mu̶jãã caátiãnajẽrẽ mu̶jãã áperiya. Bairo roro caátiãnana nimirãcũ̶ã, ãmerẽ caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ ĩñarĩ, mu̶jãã baparã caãnimirĩcãrã pu̶ame roro mu̶jããrẽ ĩ bu̶su̶nucũñama. Pu̶gani cãrõ tũ̶goñanemonucũñama, carorã caãnimirĩcãrã cañurãrẽ bairo mu̶jãã cayeri wasoarijere ĩñarĩ yua. 5 Na, cañuena roquere marĩ Pacu̶ Dios caĩñabesegajũ̶goricu̶ majũ na ĩñabesegu̶mi. Cacatirã, cariaricarã nipetirore na ĩñabesegu̶mi na yaye wapare ti rũ̶mu̶ caetaro yua. 6 Torecu̶na, marĩ ñicũ̶jãã cariaricarã ãnana cũ̶ãrẽ merẽ caroa queti Dios cũ̶ canetõõrĩqũẽrẽ na quetibu̶ju̶yupi Jesús, na cũ̶ã Espíritu Santo Dios Yeri mena na ãmarõ, na yerire na yasieticõãto ĩ. Bairãpu̶a, na cũ̶ã nigarãma camasã nipetirore cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caãno cũ̶ãrẽ. Na cũ̶ã jĩcãrõ tũ̶nia ĩñabese ecogarãma, camasã marĩrẽ bairo caãnana ãnirĩ. 7 Apeyera mu̶jãã ñiña: Merẽ ati u̶mu̶recóo capetipa rũ̶mu̶ cõñarõ baiya. Torena, masacatirique mena caroaro ãnajẽcu̶sa. Nu̶cũ̶bu̶gorique mena tocãnacãnia Diore cũ̶ jẽnicoteãninucũña ti rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye. 8 Tunu bairoa tocãnacãũ̶pu̶rea mu̶jãã caãmeomaiãnie to ãmarõ. Bairo caroaro mu̶jãã caãmeomaiãnimasĩata, aperã yaye wapare na mu̶jãã masiriyobojamasĩbujiorã. Cañurĩjẽ macããjẽ pu̶amerẽ tũ̶goñarĩ carorijere mu̶jãã átijãnacõãgarã yua. 9 Tunu bairoa tocãnacãũ̶pu̶rea caroaro mena na bocáya caetari majãrẽ. Na qũẽnoña mu̶jãã ya wiiripu̶ nu̶cũ̶bu̶gorique mena. Yasioroacapu̶ roro na ĩ bu̶su̶paieticõãña caetari majãrẽ. 10 Nipetirije caroa wãme cañurĩjẽ Dios cũ̶ cajoriquere caroaro cacũ̶gomasĩrã ãnirĩ na ju̶átinemoña aperãrẽ. Marĩ Pacu̶ Dios tocãnacãũ̶pu̶rea cũ̶ cajogaro cãrõ caroa wãme marĩ caátiãnimasĩpeere marĩ joyupi. Ti wãme Dios cũ̶ cajorica wãme jĩcãrõ tũ̶nia aperãrẽ na ju̶átinemoña. Mu̶jãã caãmeoju̶átijĩãtiro cãrõ ãmeo ju̶átinemoña. 11 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ Dios yayere quetibu̶ju̶ri majõcu̶ cũ̶ caãmata, caroaro cariape cũ̶ quetibu̶ju̶áto Dios yaye quetire. Apei, ãmeo ju̶átinemomasĩrĩqũẽrẽ marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ cajoricu̶ cũ̶ caãmata, cũ̶ cũ̶ã Dios cũ̶ catutuarije cũ̶ cajorije mena caroaro cũ̶ ju̶átinemoáto. Tore bairo jeto na átiãmarõ nipetiro, Dios caroa wãme cũ̶ cajoricarã cãrõ. Tore bairo na átiãmarõ nipetiro camasã Jesucristo jũ̶gori Diore na cabasapeoparore bairo. Cũ̶ jĩcãũ̶rẽã basapeorique to ãmarõ. Cũ̶ carotimasĩrĩjẽ to petieticõãto. Ãnicõã ninucũgaro. Bairoa to baiáto. 12 Yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, tũ̶goña acu̶eticõãña roro popiye mu̶jãã cabaipeere. Aperã Diore camasĩẽna roro majũ mu̶jããrẽ na caáto ĩñarã, “¡Agotã! ¿Nopẽĩrã tocãrõ roro popiye marĩ baio joroque marĩ na átiyati?” ĩ tũ̶goña yapapuaeticõãña. Tie popiye bairiquere mu̶jãã camasĩẽtĩẽ ũnie majũrẽ bairo ĩñaeticõãña. 13 Bairo pu̶ame baiya: Jesucristo popiye cũ̶ catãmu̶orĩcãrõrẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã cũ̶ yarã ãnirĩ roro popiye mu̶jãã baigarã. Cũ̶, cũ̶ cabairicarore bairo cabairã ãnirĩ tũ̶goña u̶seaniña. Tore bairo mu̶jãã caãmata, netõjãñurõ pairo nigaro u̶seanirĩqũẽ tunu nemo cũ̶ catunuatí rũ̶mu̶ caãnorẽ. Cũ̶ mena u̶seanirĩ mu̶jãã ãnigarã yua ti rũ̶mu̶ caetaro. 14 Bairi tunu Jesucristo yarã mu̶jãã caãno jũ̶gori roro popiye cabairã u̶seanirĩ ãña mu̶jãã, aperã roro na caĩeperi majã nimirãcũ̶ã. U̶seanirĩ ãña mu̶jãã roro na caĩeperã. Mu̶jãã roque Espíritu Santo, Dios nocãrõ catutuau̶ Yeri majũrẽ cacũ̶gorã mu̶jãã ãniña. Tocãnacãnia mu̶jãã mena ãnicõã ninucũñami Espíritu Santo Dios Yeri majũ. 15 Apeyera tunu jĩcããrã Diore camasĩẽna camasãrẽ na pajĩãñama. Aperã yajanucũñama. Apeye cũ̶ãrẽ roro na caãmeoĩrõ na mena bu̶su̶nemonucũñama. Tore bairo na cabairoi, roro popiye na baio joroque na átiyama na quetiuparã. Narẽ bairo ápericõãña mu̶jãã roque. 16 Narẽ bairo caáperã mu̶jãã mena macããna jĩcããrã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, Jesucristo yarã na caãnie jũ̶gori roro popiye na cabaiata, tiere tũ̶goña boboeticõãña. Marĩ Pacu̶ Dios roquere cũ̶ basapeoya, cũ̶ yarãrẽ bairo cawãmecu̶na ãnirĩ. 17 Merẽ ati rũ̶mu̶rĩrẽ etaro baiya marĩ cũ̶ yarãrẽ Dios cũ̶ caĩñabesejũ̶gopa rũ̶mu̶. Marĩ, cũ̶ ya poa macããna caĩñabesejũ̶gomajũcõãũ̶ ãnirĩ, ¿marĩ berore nocãrõ popiye na baio joroque na cũ̶ ácu̶ati cũ̶rẽ catũ̶gou̶saena roquere yua? Roro popiye na baio joroque na átigu̶mi Dios cũ̶ yaye quetire catũ̶gou̶saetana roquere. 18 Cañuu̶ jĩcãũ̶ Diore catũ̶gou̶sau̶ ũcũ̶ cũ̶ caãmata, dope ĩẽcũ̶ majũ popiyepũ̶ĩna netõjĩãtimasĩñami Dios cũ̶ caĩñajoro. Bairi roro caána Diore cabaibotiorã roque dope átinetõjĩãtiecoenama. Netõõrõpu̶ yasimajũcõãgarãma. 19 Bairi Dios cũ̶ caborore bairo, roro popiye cabairi majã nimirãcũ̶ã, caroa macããjẽrẽ áticõãña. Tiere jãnaeticõãña. Nipetiro ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ caátacu̶ mena jetoa tũ̶goñatutuacõãña. Cũ̶, jĩcãũ̶ã mu̶jãã netõõgu̶mi mu̶jãã yerire. Mu̶jããrẽ cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽã bairo átimajũcõãgu̶mi.

1 Pedro 5

1 Apeyera tunu yu̶ quetibu̶ju̶nemogaya mu̶jãã, ñubueri majã quetiuparã cabu̶toa camasĩrĩ majãrẽ. Yu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽã bairo cabu̶cu̶ camasĩrĩ majõcu̶ ñubueri majã quetiupau̶ yu̶ ãniña. Yu̶a, Jesucristo popiye cũ̶ cabairiquere ñiñawũ̶. Torecu̶, cũ̶ yaye quetire yu̶ quetibu̶ju̶ masĩña. Yu̶ cũ̶ã mu̶jãã, camasĩrĩ majã cabu̶toarea bairo tunu Jesucristo ati yepapu̶ cũ̶ catutuarije mena cũ̶ caetaro ñiñagu̶. Jĩcãrõã nipetiro marĩ ĩñagarã ti rũ̶mu̶ caetarore. 2 Dios yarã ñubueri majãrẽ caroaro na ĩñacoteya. Caroaro cariape na quetibu̶ju̶ya mu̶jãã, ñubueri majãrẽ. Mu̶jãã narẽ caroaro cariape na mu̶jãã quetibu̶ju̶ masĩña. Caroaro átato jesoro Dios cũ̶ caborore bairo cariape na quetibu̶ju̶ya. Rotimajũrĩcãrãrẽ bairo ápericõãña. Cabuerã mu̶jãã caãnoi, pairo mu̶jãã cawapatapee cũ̶ãrẽ tũ̶goñaeticõãña. Caroaro yerijõrõ átiãña mu̶jãã paarique ñubueriquere. 3 Tutuaro mena na mu̶jãã quetibu̶ju̶epa camasãrẽ. “Jãã roque jãã rotimasĩña ñubueri majãrẽ,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñaepa. “Narẽ mairĩ roque caroaro mena na marĩ quetibu̶ju̶garã. Caroaro mena na marĩ átirotigarã ñubueriquere,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñagarã. Bairo ĩrĩ caroaro ãnajẽcu̶sa, bairo mu̶jãã caátiãnierẽ ñubueri majã cũ̶ã ĩñacõrĩ caroaro na caátiãniparore bairo ĩrã. 4 Bairo narẽ caroaro mena mu̶jãã cajũ̶goãnimasĩata, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mu̶jãã mena u̶seanigu̶mi. Tunu ati yepapu̶ cũ̶ cabauetari rũ̶mu̶ caãno mu̶jãã jogu̶mi caroa yericu̶taje capetietie majũrẽ yua. Caroaro mu̶jãã caátiãnajẽ wapa di rũ̶mu̶ ũno cariaetie majũrẽ mu̶jãã jogu̶mi marĩ Quetiupau̶. 5 Torea bairo átiãña mu̶jãã, cawãmarã cũ̶ã. Cabu̶toa camasĩrĩ majã na caátirotirore bairo caroaro átiãña. Nu̶cũ̶bu̶gorique mena na caquetibu̶ju̶rijere caroaro na tũ̶gou̶saya. Tocãnacãũ̶pu̶a mu̶jãã nipetiro ñubueri majã nu̶cũ̶bu̶gorique mena caroaro ása cabu̶toa na caquetibu̶ju̶rijere. “Jãã majũ cũ̶ã jãã rotimasĩña,” ĩ tũ̶goñaeticõãña. Torea bairo profeta majã cũ̶ã ĩ quetibu̶ju̶yupa: “Dios pu̶ame ni ũcũ̶ caĩtũ̶goñabotiori majõcu̶ cũ̶ caátigarijere ẽñotanucũñami. Apei caĩbotiogaecu̶, caroaro na caĩrõrẽ bairo caátiãnimasĩ roquere caroaro cũ̶ ju̶átimasĩñami Dios cañuu̶ ãnirĩ,” ĩ quetibu̶ju̶yupa profeta majã ãnana. 6 Bairi Diore cabaibotiorãrẽ bairo baieticõãña. “Dios netõrõ jãã masĩña,” ĩ tũ̶goñaeticõãña. “Dios jeto jĩcãũ̶ã masĩñami,” ĩ tũ̶goñacõãña cariapea. Bairo ĩ tũ̶goñarĩ caroaro mu̶jãã caãmata, Dios pu̶ame cũ̶ caborica yu̶tea caetaro rotimasĩrĩqũẽ majũrẽ mu̶jãã jogu̶mi. 7 Tunu bairoa Dios mu̶jããrẽ maimajũcõãñami. Caroaro mu̶jãã ĩñapeoyami. Bairi nipetirije dise ũnie mu̶jãã catũ̶goñamacããrĩjẽrẽ Diopu̶re cũ̶ quetibu̶ju̶netõõña. Cũ̶ mena tũ̶goñatutuaya. 8 Caroaro tũ̶goñaqũẽnoña. Tũ̶goñamasĩña. Wãtĩ marĩ pesuu̶ merẽ yaijũãũ̶ waibu̶toare u̶gagu̶ cũ̶ cauwacoterore bairo marĩ yasio joroque átigu̶ cotei baiyami. Bairi masacatiri caroaro ãnajẽcu̶sa. Mu̶jãã yasioremi wãtĩ. 9 Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuãnierẽ jãnaeticõãña. Bairoa marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena tũ̶goñatutuacõãña. Wãtĩ cũ̶ cabu̶su̶jãrĩjẽrẽ jĩcã wãmeacã ũno tũ̶gou̶saeticõãña. Tore bairo jeto popiye baiyama nipetiro ati u̶mu̶recóopu̶re Diore catũ̶gou̶sari majã mu̶jããrẽ bairo cabairã, mu̶jãã yarã cũ̶ã. Merẽ tiere mu̶jãã masĩña. 10 Bairãpu̶a, jĩcã yu̶tea cãrõã roro mu̶jãã tãmu̶ogarã. Cabero yua, Dios pu̶ame cañurã, cariape caãna majũ mu̶jãã átigu̶mi. Cariape catũ̶goñarã, catũ̶goñatutuarã majũ mu̶jãã átigu̶mi. Cũ̶ mena mu̶jãã catũ̶goñatutuaro jũ̶gori, tunu bairoa mu̶jããrẽ camaimajũũ̶ ãnirĩ cũ̶ caboricarorea bairo mu̶jãã jogu̶mi caroare. Jesucristo mena mu̶jãã caãnie jũ̶gori jĩcãrõ tũ̶nia tore bairo mu̶jãã átigu̶mi marĩ Pacu̶ Dios. 11 Cũ̶ jetorea cũ̶ carotimasĩrĩjẽ to ãmarõ. Tocãnacã rũ̶mu̶a to ãnicõã ãmarõ. Bairoa to baiáto. 12 Yu̶ yarã, tocãrõã mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶ woajoya. Atie petoaca ati carta mena mu̶jãã yu̶ caquetibu̶ju̶jorijere marĩ yau̶ Silvano yu̶ woatubojayami. Cũ̶ pu̶ame cañuu̶ Dios mena catũ̶goñatutuau̶ niñami. Torecu̶, yu̶ baire bairo caãcũ̶ cũ̶ ñiñanucũña Silvanorẽ. Bairi ati carta mena mu̶jãã, yeri tũ̶goñatutuarã, mu̶jãã ãnio joroque átigu̶, mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya. Apeye cũ̶ãrẽ cariapea caãnorẽ bairo Dios mu̶jããrẽ camai ãnirĩ caroa cũ̶ cajoãnierẽ mu̶jãã camasĩparore bairo ĩ, yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya. ¡Mu̶jãã pu̶ame tie queti mena tũ̶goñatutuacõãña! 13 Ati macã Babilonia cawãmecu̶ti macã macããna, mu̶jãã ñurotijoyama. Na cũ̶ã mu̶jããrẽã bairo Dios cũ̶ cabeserica poa macããna niñama. Apei Marcos cawãmecu̶cu̶ yu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶ cũ̶ã mu̶jãã ñurotijoyami. 14 Tunu mu̶jããrẽ ñinemoña: Caroaro mena ãmeo mairĩ ãmeo bocáya jĩcã majãrẽ bairo. Nipetiro mu̶jãã Jesucristo yarãrẽ caroa yericu̶taje mu̶jãã cũ̶ jonemoáto marĩ Pacu̶ Dios. Bairoa to baiáto. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

2 Pedro 1

1 Yu̶, Simón Pedro cawãmecu̶cu̶, Jesucristore paabojari majõcu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijoricu̶ apóstol majũ yu̶ ãniña ati cartare mu̶jããrẽ cawoajou̶. Jesucristo yarã majũrẽ mu̶jãã yu̶ woajoya. Mu̶jãã cũ̶ã jããrẽã bairo Jesucristo mena mu̶jãã tũ̶goñatutuajũ̶goyupa. Marĩ Quetiupau̶ Dios, bairi Jesucristo cariape caácu̶, marĩrẽ canetõrĩcũ̶ majũ cũ̶ã, jĩcãrõ tũ̶nia marĩ joyupi cũ̶ mena marĩ catũ̶goñatutuapeere. 2 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Dios, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena na caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ mu̶jãã camasĩnemorõ jũ̶gori nocãrõ pairo caroare mu̶jããrẽ na jonemoáto. Caroa yericu̶taje cũ̶ãrẽ mu̶jãã na jonemoáto. 3 Dios ñe ũnie caru̶saecu̶ ãnirĩ cũ̶ camasĩrĩjẽ mena marĩ jowĩ nipetirije caroa macããjẽ marĩ caátiãnipeere. Tunu bairoa cũ̶rẽ marĩ camaimasĩpee cũ̶ãrẽ marĩ jowĩ marĩ Pacu̶ Dios. Tore bairo marĩ jowĩ, nocãrõ pairo cũ̶ macũ̶ marĩrẽ cabesericu̶ cũ̶ caátiãnimasĩrĩjẽrẽ, cũ̶ carotimasĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ marĩ camasĩparore bairo ĩ. “Yu̶re bairo caroaro na átiãnimasĩáto,” ĩ caroare marĩ jowĩ. 4 Caroaro cũ̶ camasĩrĩjẽ jũ̶gori caroa wãme marĩ cũ̶ caátipee cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩqũẽrẽ marĩ masĩõwĩ. Tie pu̶ame nocãrõ majũ pairo cũ̶ caátipee niña. Cawapapacarijere bairo caãnie niña. Tie jũ̶gori marĩ, ati u̶mu̶recóo macããna roro marĩ rupau̶ caborore bairo caána, tiere marĩ majũã caátijãnamasĩrã marĩ ãnio joroque marĩ ásupi. Bairo marĩ caáto, Dios cũ̶ caãnajẽ cu̶tiere bairo marĩ ãnio joroque marĩ ásupi. 5 Bairi caroaro tũ̶goñatutuanemoña marĩ Pacu̶ Dios mena. Caroaro átiãña caroa macããjẽrẽ. Bairo caroaro átiãna, caroaro mu̶jãã tũ̶gou̶sagarã cũ̶ yaye quetire. 6 Bairo caroaro tũ̶gou̶sarã yua, mu̶jãã rupau̶ macããjẽ carorije mu̶jãã caátigarije ũnierẽ mu̶jãã ẽñotamasĩgarã. Bairo roro caáperã ãnirĩ, caroaro yerijõrõ mu̶jãã ãnimasĩgarã. Bairo caroaro yerijõrõ ãna yua, Diore caroaro mu̶jãã maimasĩgarã. 7 Bairo cũ̶ maimasĩrĩ yua, mu̶jãã yarãrẽ na mu̶jãã ĩñamaigarã. Na mu̶jãã ju̶átinemogarã. Bairo na mairã, nipetiro camasã cũ̶ãrẽ na mu̶jãã mainemomajũcõãgarã yua. 8 Tie nipetirije caroaro ãnajẽ cu̶tajere mu̶jãã caátimasĩpeyoata, cañurã majũ mu̶jãã ãnigarã. Camasãrẽ caju̶ána majũ mu̶jãã ãnigarã. Bairi marĩ Quetiupau̶ Jesucristore cabu̶goro mee cũ̶ mu̶jãã masĩña. Cũ̶rẽ mu̶jãã camasĩrĩjẽ wapacu̶timajũcõãña, nemojãñurõ tiere mu̶jãã caátimasĩpeyoata. 9 Noa ũna aperã camasã tie caroaro ãnajẽ cu̶tajere na caápericõãta, camasĩẽtĩmajũcõãrã nibujiorãma. Cacaapee mána caĩñamasĩẽnarẽ bairo tuabujiorãma. Tunu bairoa na carorije wapa caãnimirĩqũẽrẽ Jesucristo cũ̶ canetõõbojarique cũ̶ãrẽ masiritipeticõãbujiorãma. 10 Bairi yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, nipetirije atiere caroaro ása. Jãnaeticõãña. Jesucristo cũ̶ caborore bairo jeto caroaro ása. “Jesucristo yarã caãniparã Dios cũ̶ cabesericarã ãnirĩ caroaro marĩ átiãnigarã,” ĩ tũ̶goñaña. Tore bairo mu̶jãã caátiãnimasĩata, di rũ̶mu̶ ũno mu̶jãã yasietigarã. Wãtĩ cũ̶ã mu̶jãã yasio joroque mu̶jãã áperigu̶mi. 11 Bairi tunu caroaro mu̶jãã ãnicõã nigarã. U̶mu̶recóopu̶ mu̶jãã caetari rũ̶mu̶ caãno marĩ Quetiupau̶ Jesucristo marĩrẽ canetõõrĩcũ̶ cũ̶ Pacu̶ mena caroaro mu̶jãã bocágarãma. Topu̶ marĩ Quetiupau̶ cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ capetietopu̶ cũ̶ mena mu̶jãã ãnicõã ninucũgarã yua. 12 Bairi mai, atie yu̶ caquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nemocõã ninucũgu̶, tiere mu̶jãã camasĩnemoparore bairo ĩ. Merẽ mu̶jããrẽ, cariape macããjẽ quetire na caquetibu̶ju̶ricaro bero caãnimiatacũ̶ãrẽ, mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶nemogu̶ tunu. Tunu bairoa Jesucristo mena tũ̶goñatutuari caroaro cũ̶ caborore bairo mu̶jãã caátiãnimiatacũ̶ãrẽ, yu̶ quetibu̶ju̶nemocõã nigu̶ mai. 13 Tore bairo mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ ãnigu̶ yu̶ cacatiri rũ̶mu̶ ũno mai. Merẽ yu̶ masĩña baipu̶a. Yu̶a, mu̶jããrẽ caquetibu̶ju̶nemopau̶ ũcũ̶ã ãnirĩ atiere mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ya. 14 Apeyera merẽ marĩ Quetiupau̶ Jesucristo pu̶ame “Pedro, nocãrõ mea mu̶ riacoagu̶,” ñi quetibu̶ju̶ masĩõwĩ. Torecu̶, yu̶ pu̶ame yu̶ beri caãnopu̶ cũ̶ãrẽ atie yu̶ caquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã masĩnemocõã ninucũõ joroque yu̶ áticũña. Noo yu̶ camasĩrõ cãrõ tiere yu̶ quetibu̶ju̶cũña ati yepapu̶re. 16 Tunu apeyera, Jesucristo, marĩ Quetiupau̶, ati yepapu̶ tunu cũ̶ caatípee, cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ macããjẽ cũ̶ãrẽ caroa cariape macããjẽrẽ jãã quetibu̶ju̶wu̶. Jãã majũã ĩ tũ̶goñamacãrĩ jãã caĩquetibu̶ju̶rique mee ãmu̶. Jãã majũpu̶a cũ̶rẽ jãã ĩñawũ̶. Nocãrõ cũ̶ carotimasĩrĩjẽ, cũ̶ catutuarije cũ̶ãrẽ jãã ĩñamajũcõãwũ̶. 17 Jãã ĩñawũ̶ jĩcã rũ̶mu̶ Dios, cũ̶ Pacu̶ cũ̶rẽ nu̶cũ̶bu̶gorique mena cũ̶ caĩbu̶su̶rore. Atore bairo ĩ bu̶su̶ocajowu̶ nocãrõ carotimasĩ Dios cũ̶ caĩrĩjẽ bu̶su̶rique: “Ãni yu̶ macũ̶, yu̶ camai, yu̶ cabesericu̶ majũ ñiñami. Cũ̶ mena bu̶tioro majũ yu̶ u̶seaniña,” ĩ bu̶su̶ocajowĩ Dios. 18 Jãã majũpu̶a tie bu̶su̶rique u̶mu̶recóopu̶ caatíere jãã tũ̶gowu̶. Jãã pu̶ame marĩ Quetiupau̶ Jesucristo mena jãã ãmu̶ ti watoare ũ̶tãũ̶ cañurĩcu̶pu̶. 19 Masĩrĩ majã profeta majã na caĩquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo cariapea baiwĩ Jesucristo. Bairi mu̶jãã roque tiere camasĩmajũcõãrã ãnirĩ tiere caroaro cariape tũ̶goñanemoña. Tie caroa queti profeta majã na caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ pu̶ame canaitĩãrõrẽ jĩñaworiquere bairo niña. Tiere nemojãñurõ mu̶jãã cabuenemoata, mu̶jãã camasĩpeyoetiere mu̶jãã masĩnemogarã. Bairi Jesucristo, busuri ñocõrẽ bairo caãcũ̶, cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶ caãno tiere mu̶jãã masĩ peticoagarã. 20 Cajũ̶goye mai atiere caroaro tũ̶goña masĩña: Dios ya tutipu̶ ape rũ̶mu̶ cabaipeere na caquetibu̶ju̶woatucũrĩqũẽ pu̶ame jĩcãũ̶ camasocu̶ cũ̶ majũã cũ̶ caboro masĩrĩ cũ̶ cawoatu quetibu̶ju̶rique mee niña. Bairi profeta majã cũ̶ã na majũ na camasĩrĩjẽ mena na caborore bairo na caquetibu̶ju̶rique mee niña. Na roque Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶ rotijoricarã ãnirĩ, Dios na cũ̶ caĩrĩjẽrẽ Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrõ jũ̶gori quetibu̶ju̶ masĩñupã Dios ya tutipu̶.

2 Pedro 2

1 Bairo na caĩmiatacũ̶ãrẽ, ãñupã Israel ya poa macããna menarẽ profeta majã caĩtopairã, profeta majã Dios yarã mee caãna cũ̶ã. Na majũã na caborore bairo caĩquetibu̶ju̶ri majã, caĩtopairi majã ãñupã. Bairi ãme cũ̶ãrẽ ãnigarãma na ũna mu̶jãã watoare quetibu̶ju̶ri majã cariape caquetibu̶ju̶ena. Caĩtopairi majã nigarãma. “Caroa macããjẽrẽ jãã quetibu̶ju̶ya mu̶jããrẽ,” ĩ quetibu̶ju̶mirãcũ̶ã, na catũ̶goñarĩjẽ cañuetiere mu̶jãã quetibu̶ju̶garãma. Bairo quetibu̶ju̶ri yua, marĩ Quetiupau̶ mu̶jããrẽ canetõõrĩcũ̶rẽ cũ̶ boetimajũcõãgarãma. Bairo cañuetiere na caquetibu̶ju̶ro jũ̶gori Dios pu̶ame yoaro mee na recõãgu̶mi. Na yasio joroque na átigu̶mi yua na yaye wapa. 2 Na cayasiparo jũ̶goye capããrã majũ mu̶jãã mena macããnarẽ na ĩtogarãma. Capããrã majũ tũ̶gou̶sagarãma na yaye queti carorije macããjẽrẽ. Na cũ̶ã caĩtori majã na caátore bairo roro átigarãma. Bairo na caáto ĩñarã yua, aperã cũ̶ã Dios yaye queti cariape macããjẽrẽ roro ĩ bu̶su̶epegarãma. 3 Tunu apeyera nocãrõ dinerore cabonetõrã ãnirĩ na caquetibu̶ju̶rije mena mu̶jãã quetibu̶ju̶tori, mu̶jãã yajagarãma mu̶jãã cacũ̶gorije ũnierẽ. Na caquetibu̶ju̶rije mena mu̶jããrẽ ĩtoepegarãma caĩtopairi majã. Bairo na caĩtoãnie jũ̶gori na cayasipee na cotemajũcõãña. Tirũ̶mu̶pu̶ina merẽ, “Cañuenarẽ roro popiye na baio joroque na yu̶ átigu̶,” ĩ jũ̶goyeticũcõãñupĩ Dios. Na ũna cañuena netõẽtĩmajũcõãgarãma. 4 Tũ̶gopeoya mai: Dios tirũ̶mu̶pu̶re ángelea majã cũ̶rẽ cabaibotiorã, cũ̶rẽ catũ̶gou̶sagaenarẽ, “Ñugaro, mu̶jãã yu̶ reetigu̶,” na ĩẽsupĩ. Bairo pu̶ame na ásupi: Cañuena na caãno canaitĩãrõpu̶ na recõãñupĩ. Caũ̶cũ̶ãrĩ ope pupeapu̶ na jiyari na biajãcũcõãñupĩ mai cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye. 5 Tunu bairoa tirũ̶mu̶pu̶ macããna cañuena na caãni yu̶teapu̶re, “Mu̶jãã mena yu̶ ñugu̶,” ĩrĩ mee na rurepeyocõãñupĩ Dios, na cañuetie wapa. Na mena macããcũ̶ Noé cawãmecu̶cu̶ jetore cũ̶ netõõñupĩ cũ̶ mena macããna jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ mena. Mai, Noé pu̶ame cañuu̶ caroa macããjẽrẽ caquetibu̶ju̶ majũ ãniñañupĩ. Bairi cũ̶ jetore cũ̶ yarã mena cũ̶ netõõñañupĩ Dios. 6 Torea bairo cañuenarẽ na reyupi Dios Sodoma, ape macã Gomorra cawãmecu̶ti macãã macããna ãnana cũ̶ãrẽ. Ti macãã cũ̶ãrẽ u̶mu̶recóo macãã peero mena joerecõãñupĩ. Ñe ũnie tuaricaro mano, õwã jeto to tuao joroque ásupi Dios ti macãã macããnarẽ cũ̶ careri rũ̶mu̶rẽ. Cabero tunu caãniparã cañuena na catũ̶goñamasĩparore bairo ĩ, tore bairo áti ĩñoñupĩ merẽ. Tiere tũ̶goñarĩ, “Cañuenarẽ popiye na baio joroque na átigu̶mi Dios,” na ĩ tũ̶goñamasĩáto ĩ, tore bairo ásupi. 7 Baipu̶a, ti macãã macããcũ̶ Lot cawãmecu̶cu̶ jĩcãũ̶rẽã cũ̶ rocaesupi Dios. Mai, Lot pu̶ame Sodoma, Gomorra macãã macããna roro na caátiãnierẽ ĩñarĩ bu̶tioro tũ̶goña yapapuanucũñupũ̶. 8 Ti macãã macããna roro u̶mu̶recóo, bairi ñami na caátiãnierẽ roro na cabu̶su̶paiãnie cũ̶ãrẽ tũ̶goju̶tiri bu̶tioro tũ̶goñarĩqũẽ painucũñupũ̶. Caũ̶mu̶ cañuu̶ ãnirĩ tocãnacã rũ̶mu̶a carorije na caátiãnierẽ ĩñarĩ cũ̶ yeripu̶ tũ̶goñarĩqũẽ painucũñupũ̶. Bopacooro baiyupu̶ cañuena roro na caátiãnierẽ ĩñarĩ. Bairi Dios pu̶ame cũ̶ rocaesupu̶, Lot cawãmecu̶cu̶ carorã mena caãnacũ̶rẽ. 9 “Marĩ Quetiupau̶ masĩmajũcõãñami cũ̶ caátipeere,” marĩ ĩ masĩña. “Cũ̶ mena marĩ caãnicõãmata, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame wãtĩ roro marĩrẽ cũ̶ caátigarijere ẽñotamasĩñami, roro marĩ catãmu̶oetiparore bairo ĩ. Tunu cañuena roquere preso joricarore bairo na cũrĩ na cũ̶gomasĩñami Dios, na cũ̶ careparo jũ̶goye,” marĩ ĩ masĩña. 10 Popiye na baio joroque na átigu̶mi Dios cañuetie na rupau̶ macããjẽ ũnie jetore caátiãnarẽ. Marĩ Quetiupau̶ cũ̶ carotimasĩrĩjẽrẽ caboena cũ̶ãrẽ roro popiye na átigu̶mi. Na ũna cajeyurã catũ̶goñamasĩẽna niñama. Na caboro caátipairã majũ niñama. Bairo caãna ãnirĩ uwiricaro mano nocãrõ catutuarã cabauenarẽ roro na tutirenucũñama. 11 Ángelea majã roque caĩtopairã netõjãñurõ catutuarã carotimasĩrã nimirãcũ̶ã, narẽ roro na ĩ bu̶su̶jãepeetinucũñama Diopu̶re. Di rũ̶mu̶ ũno roro na ĩ epereñaetinucũñama ángelea majã roque. 12 Caĩtopairi majã pu̶ame waibu̶toare bairo catũ̶goñarĩqũẽ mána niñama. Catũ̶goñamasĩẽna niñama. Waibu̶toa pu̶ame na catũ̶goñarĩjẽ mena mee tore bairã na caãnie jũ̶gori tore bairo bainucũñama. Bairo buianucũñama cabero camasã narẽ ñerĩ na capajĩãreparore bairo ĩrã. Torea bairo caĩtopairã cũ̶ãrẽ na regu̶mi na carorije wapa Dios. 13 Popiye tãmu̶ogarãma na cũ̶ã aperãrẽ roro na caátieperique wapa. Na rupau̶ roro caborore bairo átiãna, “¡U̶seanirõ marĩ ãniña!” ĩ tũ̶goñanucũñama, na caátipau̶aca jetore masĩmirãcũ̶ã. Jesucristo cũ̶ cariarica rũ̶mu̶rẽ tũ̶goñarĩ marĩ yarã mena mu̶jãã cabose rũ̶mu̶ qũẽnorõ, na cũ̶ã mu̶jãã mena bobooro, ñuetie majũ átajecu̶na mu̶jãã caneñarõpu̶ neñanucũñama. Ti rũ̶mu̶ caãno yua, roro na caborore bairo áti, nu̶cũ̶bu̶gorique mano u̶seanirõ bainucũñama. Caroarã cañurãrẽ bairo na cũ̶ã na caĩtopairije mena caãna nimirãcũ̶ã, mu̶jãã mena neñanucũñama. 14 Tunu bairoa dico ũcõ carõmiorẽ na caĩñaata, cõ mena roro átaje mena jeto tũ̶goñanucũñama. Carorije ũnierẽ caátiju̶tiena, cajãnaena majũ niñama. Aperã cayeritutuaena caroare caátiwẽpũ̶ẽna ũnarẽ na bu̶su̶jãrĩ narẽ roro na átiepenucũñama. Caroaro majũ tie ũnierẽ átipeyomasĩmajũcõãnucũñama. Torena, carorã cañuena, Dios cũ̶ careparã majũ niñama, tame. 15 Cayasiricarãrẽ bairo ninucũñama. Jesucristo yaye queti cariape macããjẽrẽ tũ̶gou̶sagaetimajũcõãñama. Beor macũ̶ Balaam cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶rẽ bairo niñama. Cũ̶ ãnacũ̶ pu̶ame roro átiri wapatarique ũnierẽ bu̶tioro boyayupu̶. 16 Bairo cũ̶ cabairo yua, jĩcã rũ̶mu̶ Dios pu̶ame cũ̶ tutiyupu̶. Balaarẽ, burro camasocu̶re bairo cũ̶ bu̶su̶o joroque cũ̶ ásupu̶ Dios. “Roro mu̶ átigaya. Tiere ápericõãña,” qũĩ tutiyupu̶ burro Balaarẽ. Bairo qũĩ ẽñotajãnaoñupũ̶ roro cũ̶ caátigamiatajere. Pu̶gani ápeyupu̶ yua. 17 Quetibu̶ju̶ri majã caĩtopairã oco opee caoco manierẽ bairo niñama. Oco poarire wĩno capapurerore bairo niñama. Dios yaye caroare marĩ catũ̶gogamiatacũ̶ãrẽ, di rũ̶mu̶ ũno marĩ quetibu̶ju̶etiyama na ũna. Bairi nocãrõ canaitĩãrõ capetietopu̶ cayasiparã niñama. 18 Tunu apeyera, caĩtopairã netõjãñurõ botioro caĩã manie ũnierẽ ĩ bu̶su̶nucũñama. Bairo caãna ãnirĩ roro na rupau̶ caborore bairo átiãna, na bu̶su̶jãnucũñama Jesucristo yaye quetire catũ̶gou̶sajũ̶gorãrẽ. Ati u̶mu̶recóo macããna roro na caátinucũrĩjẽ ũnierẽ cajãnamiatanarẽ na bu̶su̶jãnucũñama. Mai cayeri tũ̶goñatutuaenarẽ roro na átiepenucũñama. 19 Na pu̶ame, “Mu̶jããrẽ cariapea jãã ĩña: Jããrẽ bairo mu̶jãã caãmata, u̶seanirõ mu̶jãã ãnigarã. Mu̶jãã caborore bairo mu̶jãã átimasĩgarã,” na ĩtonucũñama. Na majũã na yaye wapa cayasiparã nimirãcũ̶ã, tore bairo na ĩ bu̶su̶jãnucũñama. Na roque carorije macããjẽrẽ caátirotiepe ecorã majũ niñama. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ camasocu̶, carorijere caátijãnaecu̶ tiere carotiepe ecou̶re bairo catuau̶ niñami. 20 Apeyera tunu jĩcããrã mu̶jãã mena macããna marĩ Pacu̶ Dios, cũ̶ macũ̶ marĩrẽ canetõõrĩcũ̶ yaye quetire tũ̶gou̶sayupa. Ati u̶mu̶recóo macããjẽ carorijere ápeyupa. Bairo catũ̶gou̶sajũ̶goricarã nimirãcũ̶ã, carorije na caátajere tunu átinemoñupã. Bairo na caátaje jũ̶gori, ãme roquere jõpu̶ame roro baiyama. Ati u̶mu̶recóo macããjẽ carorije caátijãnaena tiere jõpu̶ame nemorõ carotiepe ecorãrẽ bairo majũ tuayama yua. 21 Jicoqueipu̶a Jesucristo yaye queti caroaro cariape macããjẽrẽ na catũ̶gou̶saeto, ñumajũcõãbujioyupa. Jesucristo caroaro cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ tũ̶gou̶sari bero tunu tiere na cajãnaata roque, ñuẽtĩña. Ãme roquere netõjãñurõ popiye baigarãma. 22 Na ũna na cabairi wãme majũ atore bairo marĩ ñicũ̶jãã ãnana na caĩrĩcãrõ pu̶amata, baimajũcõãña: “Nurĩcũ̶ yai mu̶ño cũrĩ bero, tiere u̶gayami tunu.” Tunu apeyera, “Yese cũ̶ã, marĩ cacoseatacu̶ nimicũ̶ã, netõjãñurõ u̶guerirapu̶ yuguicũñanemoñami,” tore bairo niñama Dios yayere tũ̶gou̶sari bero tunu carorije macããjẽrẽ caátinemomajũcõãninucũrã.

2 Pedro 3

1 Yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, ati carta niña cabero macãã carta mu̶jãã yu̶ cawoajonemorĩ carta majũ. Caãnijũ̶gorica carta, bairi ati carta cũ̶ãrẽ cariape mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶ woajoya, Dios yaye quetire mu̶jãã camasiritietiparore bairo ĩ. Pu̶ga cartapu̶rea yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya, tunu bairoa cariape mu̶jãã catũ̶goñamasĩparore bairo ĩ. 2 Tũ̶goñamasĩña tirũ̶mu̶pu̶ macããna cañurã camasĩrã profeta majã na caĩquetibu̶ju̶yariquere. Tunu bairoa marĩ Quetiupau̶, marĩrẽ canetõõrĩcũ̶ cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ masiritieticõãña. Jãã, Jesucristo cũ̶ cabuericarã, apóstolea majã jãã caquetibu̶ju̶netõrĩqũẽ cũ̶ãrẽ masiritieticõãña. Tiere tũ̶goñanemocõãña. 3 Bairãpu̶a, atie cũ̶ãrẽ mu̶jãã tũ̶goña masĩmajũcõãgarã. Catu̶sari yu̶tea caãno atígarãma camasã caĩtopairi majã majũ. Na rupau̶ caborore bairo carorije jeto caátiãni majã ũna nigarãma. Dios yaye quetire roro caĩboyetieperã capããrã nigarãma. 4 Bairo caĩeperi majã ãnirĩ atore bairo ĩ jẽniña epegarãma: “¿Dope cũ̶ baiyupari Cristo, ‘Yu̶ tunuatígu̶,’ caĩmirĩcũ̶? Marĩ ñicũ̶jãã na caãni rũ̶mu̶, ati u̶mu̶recóo caãnijũ̶goripau̶pu̶a caãnatõrẽã bairo nicõãña mai,” ĩ epegarãma. 5 Bairo caĩrã ãnirĩ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ u̶mu̶recóo tirũ̶mu̶pu̶a caãnicõãjũ̶goatajere masĩẽtĩñama. Marĩ Pacu̶ Dios pu̶ame cũ̶ carotimasĩrĩjẽ mena ati u̶mu̶recóore jẽñoñupĩ, oco mena jũ̶gori. Tie oco mena jũ̶gori niña ati u̶mu̶recóo ãme cũ̶ãrẽ. 6 Cũ̶ cabairotiricarorea bairo ati u̶mu̶recóo cũ̶ãrẽ rurocacõãñupĩ Dios. Tie oco jũ̶gorina ati yepare rurocacõãñupĩ. 7 Ãme caãni u̶mu̶recóo, ati yepa cũ̶ã Dios cũ̶ carotirore bairo cabaipee cũ̶ cacũrĩqũẽ niña. Ati u̶mu̶recóo, ati yepa cũ̶ã ũ̶peticoagaro cũ̶ cabairotirore bairo yua. Peero mena yasigaro ati u̶mu̶recóo, ati yepa mena yua. Dios camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caãno majũ ti peero pu̶ame ati yepa nipetiropu̶re joerepeticoagaro. Ti rũ̶mu̶ caãno Diore catũ̶gou̶saetana cũ̶ã yasicoagarãma. 8 Bairi yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, atiere masiritieticõãña: Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo patowãcãẽtĩñami. Cũ̶rã, jĩcã rũ̶mu̶ pu̶ame mil cũ̶marĩ netõbauya. Mil cũ̶marĩ majũ jĩcã rũ̶mu̶rẽ bairo etabauya. 9 Mai, marĩ Quetiupau̶ pu̶ame caroa wãme cũ̶ caátipeere cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ átiwẽpũ̶ẽcũ̶ mee baiyami. “¿Dopẽĩ tãmurĩ cũ̶ tunuapériyati Jesús?” ĩ bu̶su̶nucũñama jĩcããrã camasã. Bairo na caĩbu̶su̶nucũmiatacũ̶ãrẽ, bairo pu̶ame roque boyami Dios: Mu̶jãã nipetiro Jesucristore tũ̶gou̶sari bero cũ̶ yarã mu̶jãã caãnipeere boyami. Bairi patowãcãrĩcãrõ mano caroaro ĩñajocõãcũ̶ baiyami. Mu̶jãã cotei átiyami. Dios pu̶ame ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ cayasirore boetiyami. Nipetiro camasã na carorije wapare yapapuari cũ̶rẽ na cajẽnirõ boyami. Bairo jẽnirĩ bero yua, cũ̶ yarã majũ na caãnorẽ boocotei baiyami. 10 Bairi tunu marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caatípa rũ̶mu̶rẽ marĩ quetibu̶ju̶etiyami. “Ti rũ̶mu̶ majũ yu̶ etagu̶,” ĩẽtĩñami. Bairi cayajari majõcu̶ cũ̶ caetarore bairo marĩ camasĩẽtĩ rũ̶mu̶ ũno majũ etagu̶mi ati yepapu̶re. Ti rũ̶mu̶ cũ̶ caetari rũ̶mu̶ pu̶ame bu̶tioro acu̶orije bu̶su̶garo. Tocãrõã yua ati u̶mu̶recóo yasicoagaro. Ati yepa cũ̶ã ũ̶peticoagaro. Nocãrõ caãniepu̶ cãrõ nipetirije ũ̶peticoagaro. Manigaro yua ati yepa. 11 Tore bairo Dios ati u̶mu̶recóore cũ̶ caátiyasiopeere tũ̶goñarĩ mu̶jãã pu̶ame cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ caroaro mu̶jãã catũ̶gou̶sacõã ninucũrõ boya. ¡Caroarã cañurã majũ mu̶jãã caãnicotero boya, Dios cũ̶ carotirore bairo! 12 Dios cũ̶ catunuetari rũ̶mu̶ caãno caroaro mu̶jãã ãnicoteyugarã. Bairi tunu cũ̶ carotirore bairo caroaro ása, tãmurĩ nemo cũ̶ tunuatío joroque ĩrã. Ti rũ̶mu̶ caãno ati u̶mu̶recóo pu̶ame ũ̶yasipeticoagaro. Nocãrõ caãniepu̶ cãrõ nipetirije ũ̶repeticoagaro. 13 Torena, marĩ roque cawãma u̶mu̶recóo, cawãma yepare coterã marĩ baiya. Marĩ Pacu̶ pu̶ame, “Ti u̶mu̶recóore rocari bero, ape u̶mu̶recóo yu̶ qũẽnogu̶ tunu. Topu̶ nigarãma yu̶ yarã,” cũ̶ caĩjũ̶goyeticũrĩcãrõrẽ bairo cũ̶ caátipeere cayurã ãnirĩ marĩ uwietigarã ti rũ̶mu̶ caetaro. Cawãma u̶mu̶recóo pu̶ame cañurĩ u̶mu̶recóo caroaro jeto ãna u̶mu̶recóo nigaro. 14 Bairi yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, marĩ Quetiupau̶ cũ̶ catunuetaparo jũ̶goye caroaro caroa wãmerẽ marĩ áticõã ninucũgarã. Ñe ũnie wapa cacũ̶goena, cañurã, caroaro yerijõrõ caãnimasĩrã majũrẽ marĩ etari cũ̶ u̶seanio joroque caroaro marĩ átiãnigarã cũ̶ jũ̶goye mai. 15 Tũ̶gopeoya: Marĩ Quetiupau̶ patowãcãrĩcãrõ mano marĩ cũ̶ cacoteata, marĩ cũ̶ canetõpeerea cotei átiyami. Nipetiro marĩ canetõpetirore bori cotei átiyami. Ato yu̶ caquetibu̶ju̶rore bairoa mu̶jãã quetibu̶ju̶ woajoyupi marĩ yau̶ Pablo cawãmecu̶cu̶ cũ̶ã. Marĩ Pacu̶ Dios, cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori tore bairo ĩ quetibu̶ju̶ woajoyupi marĩ yau̶ Pablo. 16 Tocãnacã cartapu̶a tore bairo Pablo cũ̶ã mu̶jããrẽ ĩ quetibu̶ju̶ woajonucũñami. Bairopu̶a, jĩcã wãmerĩ cũ̶ caquetibu̶ju̶rije masiriyo jãñunucũña, bueata. Bairi aperã camasã catũ̶gomasĩẽna, Dios mena catũ̶goñatutuajũ̶gomasĩẽna pu̶ame cariape tũ̶goetiyama. Bairo tũ̶gomasĩẽtĩrĩ yua, Pablo yaye quetire quetibu̶ju̶ mawijiocõãnucũñama. Tore bairo átinucũñama nipetirije Dios yaye cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ. Tie wapa popiye na baio joroque na átigu̶mi marĩ Pacu̶ Dios. 17 Bairi yu̶ bairãrẽ bairo caãna yu̶ camairã, merẽ atiere caroaro majũ mu̶jãã masĩña yu̶ caquetibu̶ju̶rijere. Bairi caroaro tũ̶goñamasĩña. Maijũ̶goya mu̶jãã yerire. Mu̶jããpu̶ caĩtorã na caĩquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã tũ̶gou̶sare. Narẽ mu̶jãã ĩtoecore carorã na caquetibu̶ju̶rijere. Diore catũ̶gou̶sarã nimirãcũ̶ã, yasirique macããjẽrẽ mu̶jãã tũ̶gou̶sare. 18 Bairo pu̶ame roque ása: Marĩ Quetiupau̶, marĩrẽ canetõõrĩcũ̶ Jesucristore jõjãñurõ nemorõ cũ̶ camasĩnemopee niña mu̶jããrẽ nipetiri wãme cũ̶ camasã cu̶tiãnierẽ. Tunu bairoa nemojãñurõ ãmeo mainemoña. Bairi yua, cũ̶rẽ marĩ cabasapeorije petietigaro. Ãme, ape rũ̶mu̶ cũ̶ãrẽ nicõã ninucũgaro. Bairoa to baiáto. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoaturije.

1 Juan 1

1 Atie mu̶jããrẽ jãã caquetibu̶ju̶woatujopee marĩ Quetiupau̶ Jesús yaye, caroa queti niña. Cũ̶ pu̶ame tirũ̶mu̶pu̶a ati yepa caãniparo jũ̶goyepu̶a merẽ caãnijũ̶goatácu̶ niñami. Jãã pu̶ame Jesucristo ati yepapu̶ etari, cũ̶ caquetibu̶ju̶riquere jãã tũ̶gowu̶. Bairi tunu jãã majũpu̶a jãã caapee mena cũ̶ jãã ĩñawũ̶. Bairi cũ̶rẽ jãã masĩjãñuña. Bairo cũ̶rẽ camasĩrã ãnirĩ, tie jãã catũ̶goriquere, bairi tunu jãã caĩñarĩqũẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã quetibu̶ju̶ woatujorã jãã átiya. Tie jãã caquetibu̶ju̶jorije pu̶ame atore bairo niña: Jesucristo, marĩ yeri marĩ cacatiãnipeere cajomasĩ majũ niñami. Tiere quetibu̶ju̶ woatujorã jãã átiya. 2 Cũ̶ pu̶ame ati yepapu̶ buiaetayupi. Cũ̶rẽ jãã ĩñawũ̶. Cũ̶ yaye caroa queti cũ̶ãrẽ jãã tũ̶gowu̶. Tie quetire tũ̶gori bero, merẽ aperã camasãrẽ jãã quetibu̶ju̶netõõwũ̶. Bairi mu̶jãã cũ̶ãrẽ jãã quetibu̶ju̶ya cũ̶ yaye queti, atie, yeri capetietie macããjẽrẽ. Mai, Jesús pu̶ame Dios cũ̶ pacu̶ tu̶pu̶ ãñupĩ. Ãmerẽ yua, ati yu̶tea caãnorẽ ati u̶mu̶recóopu̶ etawĩ. 3 Bairi tie jãã caĩñarĩqũẽ, jãã catũ̶goriquere mu̶jããrẽ jãã quetibu̶ju̶joya, jãã mena jĩcãrõrẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã caãnimasĩparore bairo ĩrã. Marĩ Pacu̶ Dios mena, bairi cũ̶ macũ̶ Jesucristo mena jãã caãnorẽã bairo mu̶jãã cũ̶ã na mena mu̶jãã caãnorẽ jãã boya. 4 Torena, mu̶jããrẽ jãã ĩ quetibu̶ju̶ woajoya, Dios mena marĩ cau̶seanirĩjẽ ñe ũnie ru̶saeto caãnipetiparore bairo ĩrã. 5 Atore bairo niña atie queti Jesucristo jããrẽ cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ. Tiere mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶gu̶ yu̶ átiya ãmerẽ: Cabusurijere bairo caãcũ̶ cañuu̶ niñami Dios. Bairo Dios canaitĩãrõpu̶ caãmei ãnirĩ carorije ũnie caápei majũ niñami. 6 Tunu apeyera, “Marĩ Pacu̶ Dios yarã jãã ãniña,” ĩmirãcũ̶ã, canaitĩãrõpu̶ caãna rorije caánarẽ bairo marĩ caátiãmata, caĩtopairãrẽ bairo marĩ ãnibujiorã. Marĩ caátiãnie cũ̶ã cawapa manierẽ bairo tuabujioro. 7 Bairi marĩ cũ̶ã caroaro cabusurore bairo caãcũ̶ Dios cũ̶ caãnorẽã bairo carorijere caáperã marĩ caãmata, Dios yarã jĩcã majãrẽ bairo caãna majũ marĩ ãnigarã. Caroaro marĩ ãmeo átiãnimasĩgarã. Cũ̶ macũ̶ Jesucristo rií jũ̶gori nipetiri wãme marĩ carorije wapare cũ̶ canetõõrĩcãrã marĩ ãnigarã. 8 Tunu apeyera, “Yu̶a, carorije wapa cacũ̶goecu̶ cañuu̶ majũ yu̶ ãniña,” marĩ caĩata, marĩ majũã marĩ yerire marĩ ĩtoya. Bairo marĩ caĩata, Dios yaye queti cariape macããjẽrẽ marĩ cũ̶goetiya marĩ yeripu̶re. 9 Bairi roro marĩ caátajere Dios mena marĩ catũ̶goñaqũẽnorõ ñuña. Bairo cũ̶ mena tũ̶goñaqũẽnorĩ bero, cũ̶rẽ marĩ cajẽnirõ pu̶gani cãrõ tũ̶goñarĩcãrõ mano atore bairo marĩ ĩ masĩña: “Dios pu̶ame caroaro cariape marĩ átigu̶mi. Marĩ carorije wapare masiriyobojagu̶mi. Tocãnacã wãme carorije wapa marĩ cacũ̶gorijere marĩ cosebojagu̶mi Dios marĩ yeripu̶re,” marĩ ĩ masĩña. 10 Tunu bairoa, “Carorije wãme caátiñaena majũ jãã ãniña,” marĩ caĩata cũ̶ãrẽ, caĩtopaire bairo caãcũ̶ cũ̶ ãnio joroque marĩ átibujiorã Diore. Bairo caãna ãnirĩ Dios yaye quetire caboetinetõõmajũcõãrãrẽ bairo marĩ tuabujiorã yua.

1 Juan 2

1 Yu̶ yarã, yu̶ pũnaarẽ bairo caãna atie caroa quetire mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya, carorije áperã mu̶jãã caãniparore bairo ĩ. Bairo yu̶ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gomirãcũ̶ã, jĩcããrã roro na caápata, Dios macũ̶ Jesús cariape caácu̶ cañuu̶rẽ cũ̶ na jẽniáto. Jesús pu̶ame marĩ Quetiupau̶ Diopu̶re marĩrẽ caquetibu̶ju̶netõõbojau̶, caju̶ĩĩ majũ niñami. 2 Cũ̶ pu̶ame riawĩ yucu̶pãĩpu̶, marĩ carorije wapare netõõbojagu̶. Marĩ yaye wapa jeto meerẽ netõõbojamasĩñami. Nipetiro ati yepa macããna cũ̶rẽ catũ̶gou̶sari majã cũ̶ãrẽ na netõõbojamasĩñami Jesús. 3 Dios cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ tie caátirotirore bairo marĩ caápata, pu̶gani tũ̶goñanemorĩcãrõ mano merẽ marĩ masĩgarã cũ̶ yarã marĩ caãnierẽ. 4 Aperã jĩcããrã, “Dios yarã majũ jãã ãniña,” ĩ bu̶su̶mirãcũ̶ã, Dios cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ jĩcãrõ tũ̶ni na caápericõãta, caĩtopairã majũ niñama. Na yeripu̶re caroa, cariape macããjẽ maniña. 5 Apei, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ pu̶ame caroaro cariape Dios yaye bu̶su̶riquere cũ̶ catũ̶gou̶saata, ñe ũnie ru̶saricaro mano caroaro Diore camaimasĩ majũ tuayami. Bairo marĩ caápata, Dios mena jĩcã majãrẽ bairo marĩ ãnigarã. 6 “Yu̶a, Dios yau̶ cũ̶ mena jĩcã majõcu̶re bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña,” caĩ pu̶ame Dios cũ̶ caborore bairo, marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cũ̶ caãnimasĩrĩcãrõrẽã bairo cũ̶ caãno ñuña. 7 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, atie roticũrĩqũẽ yu̶ cawoatujorije ape wãme cawãma wãme mee niña. Caãnijũ̶goripau̶pu̶a mu̶jãã catũ̶gojũ̶gorique Dios yaye queti niña. Atie roticũrĩqũẽ cabu̶cu̶ macããjẽ, merẽ mu̶jãã catũ̶gojũ̶gorique quetia niña. Apeye mee niña. 8 Cabaimiatacũ̶ãrẽ tunu atie pu̶ame mu̶jããrẽ yu̶ cawoatujorije roticũrĩqũẽ, cawãma wãmerẽ bairo niña. Bairi tie roticũrĩqũẽ cariape macããjẽrẽ Jesucristorea bairo mu̶jãã cũ̶ã tiere mu̶jãã átimasĩña, ãmeo mairĩqũẽ macããjẽrẽ. Bairo marĩ caãmeomairõ, canaitĩãrõpu̶ caãnarẽ bairo marĩ caãnie manigaro. Dios yaye caroaro cabusumajũrĩjẽ caãno, cabusuropu̶ caãnarẽ bairo caãna majũ marĩ ãnigarã yua. 9 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Yu̶a, Dios yau̶ cabusuropu̶ caãcũ̶ carorije caápei yu̶ ãniña,” caĩ nimicũ̶ã, cũ̶ yau̶re roro cũ̶ caasiaĩñateata, canaitĩãrõpu̶a mai caãcũ̶rẽ bairo tuacõãñami. 10 Apei pu̶ame caroaro mairĩqũẽ mena cũ̶ yau̶re caĩñau̶ roque, cabusuropu̶ caãcũ̶ Dios cũ̶ caborore bairo caácu̶ niñami. Bairo caácu̶ ãnirĩ pu̶gani cãrõ tunu carorije macããjẽrẽ átinemogaetiyami. 11 Apei, cũ̶ yau̶re caĩñateri majõcu̶ roque canaitĩãrõpu̶ caãna, carorijere caána na caátiere bairo carorijere caácu̶ ãnirĩ canaitĩãrõpu̶ caãniñesẽãũ̶rẽ bairo niñami. Bairo caãcũ̶ ãnirĩ cacaapee ĩñaecũ̶rẽ bairo cũ̶ caátóre masĩẽcũ̶ áñesẽãnucũñami rorije cũ̶ caátie jũ̶gori yua. 12 Yu̶ pũnaarẽ bairo caãna, mu̶jããrẽ yu̶ woajoya atiere: Dios, cũ̶ macũ̶ Jesús yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori, mu̶jãã carorije wapare cũ̶ camasiriyobojaricarã mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã caãnoi, atiere mu̶jãã yu̶ woajoya. 13 Mu̶jãã, cabu̶toa capacu̶a, mu̶jããrẽ yu̶ woajoya atie quetire, tirũ̶mu̶pu̶a ati yepa camanopu̶a merẽ caãnijũ̶goricu̶re mu̶jãã camasĩrĩqũẽ jũ̶gori. Mu̶jãã cawãmarã cũ̶ãrẽ mu̶jãã yu̶ woajoya, wãtĩ cañuecũ̶ majũrẽ cũ̶ mu̶jãã catũ̶gopeoeto jũ̶gori. 14 Mu̶jãã, yu̶ pũnaarẽ bairo caãna cũ̶ãrẽ mu̶jãã yu̶ woajoya, Dios marĩ Pacu̶ yarã, cũ̶rẽ camasĩrã mu̶jãã caãnoi. Mu̶jãã, capacu̶a cabu̶toa cũ̶ãrẽ mu̶jãã yu̶ woajoya atie quetire, tirũ̶mu̶pu̶a ati yepa camanopu̶a merẽ caãnijũ̶goricu̶re mu̶jãã camasĩrĩqũẽ jũ̶gori. Mu̶jãã, cawãmarã cũ̶ãrẽ mu̶jãã yu̶ woajoya, yeri tutuarã caãna ãnirĩ Dios yaye quetire mu̶jãã yeripu̶ caroaro Dios mena mu̶jãã catũ̶goñatutuãnie jũ̶gori. Tunu bairoa wãtĩ cañuecũ̶ majũrẽ cũ̶ mu̶jãã catũ̶gopeoeto jũ̶gori mu̶jãã yu̶ woajoya. 15 Ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ caĩñamainetõrãrẽ bairo baieticõãña. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jãã mena macããcũ̶ ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ cũ̶ caĩñamainetõata, Dios marĩ Pacu̶ majũrẽ camaiecũ̶ niñami. 16 Nipetiri wãme ati u̶mu̶recóo macããjẽ camasã na caĩñaborije pu̶ame Dios cũ̶ cajorije mee niña. Ati u̶mu̶recóo macããjẽ majũ roque niña. Ati wãmerẽ ati u̶mu̶recóo macããna pu̶ame bonucũñama: Roro camasã na rupau̶ caborore bairo na caátigarijere átinucũñama. Aperã na cacũ̶gorijere bu̶tioro bori tiere ĩñau̶gonucũñama camasã. Aperã cũ̶ã ati u̶mu̶recóo macããjẽ pairo cawapacu̶tiere bonetõnucũñama. 17 Bairi ati u̶mu̶recóo macããna camasã ati u̶mu̶recóo macããjẽ capetirorea bairo cayasirãrẽ bairo tuayama, roro na caátigarije jũ̶gori. Dios cũ̶ caborore bairo jeto caroaro cariape caátiãcũ̶ pu̶ame roque tocãnacã rũ̶mu̶a caãnicõãninucũpau̶ majũ tuayami. 18 Yu̶ pũnaarẽ bairo caãna, ati yu̶tea catu̶sari yu̶tea niña. Ati u̶mu̶recóo petigaro baiya. Bairo capetiparo jũ̶goye caãnoi, jĩcãũ̶ Jesucristore cateeri majõcu̶ cũ̶ caatíere mu̶jãã tũ̶goyupa. Bairo jĩcãũ̶ cũ̶ caatíere mu̶jãã catũ̶gomiatacũ̶ãrẽ, ãmerẽ capããrã majũ niñama Jesucristore cateerã. Bairo na cabairoi, “Ati u̶mu̶recóo petigaro baiya,” marĩ ĩ masĩña ãmerẽ. 19 Jesucristore cateeri majã pu̶ame marĩ mena macããna jĩcããrã nimiñupã. Bairo baimirãcũ̶ã, cariape majũrã marĩ yarã mee ãñupã. Marĩ yarã marĩrẽ bairo Dios mena macããna na caãmata, marĩ mena ãnibujiorãma. Bairo na cabairo ĩñarĩ, atore bairo na marĩ ĩ masĩña: “Marĩ mena caãnana nimirãcũ̶ã, marĩ mena macããna jĩcãũ̶ pũnaarẽ bairo caãna mee ãñupã,” marĩ ĩ masĩña yua. 20 Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo, cũ̶ yeri, Espíritu Santo majũrẽ mu̶jãã joyupi. Bairi nipetiro mu̶jãã Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽrẽ cacũ̶gorã jeto mu̶jãã ãniña. 21 Dios yaye cariape macããjẽrẽ mu̶jãã camasĩẽto jũ̶gori mee mu̶jããrẽ yu̶ woajoya. Tiere mu̶jãã camasĩrõ jũ̶gori roque mu̶jãã yu̶ quetibu̶ju̶ woajoya. Merẽ atore bairo mu̶jãã ĩ masĩña: “Caĩtopairã na caĩrĩjẽ mee niña atie queti. Dios cariape caãcũ̶ yaye queti roque niña,” mu̶jãã ĩ masĩña. 22 Caĩtopai pu̶ame atore bairo niñami: Jesucristo, Dios macũ̶, Dios cũ̶ cajoricu̶re, “Jesús, Mesías mee niñami,” ĩ bu̶su̶nucũñami. Bairo caĩbu̶su̶nucũũ̶ pu̶ame Jesucristore cateeire bairo caãcũ̶ niñami. Bairo cũ̶rẽ cateei ãnirĩ, Dios, Jesús pacu̶ cũ̶ãrẽ caboecu̶re bairo tuayami. 23 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Jesure caĩñatei cũ̶ caãmata, Jesús pacu̶ Dios cũ̶ãrẽ caĩñatei, cũ̶ mena macããcũ̶ mee niñami. Apei, “Cũ̶ã niñami Jesús marĩrẽ canetõõrĩcũ̶,” cariape Jesure caĩbu̶su̶nucũũ̶ pu̶ame roque, cũ̶ pacu̶ Dios yau̶, jĩcãrõrẽ bairo caãcũ̶ niñami. 24 Torena, mu̶jãã pu̶ame tirũ̶mu̶pu̶ caroa queti Dios yaye mu̶jãã catũ̶gojũ̶goriquere jãnaeticõãña. Mu̶jãã yeripu̶ tiere tũ̶goñacõã ninucũña. Bairo Dios yaye queti mu̶jãã catũ̶gojũ̶gorique mu̶jãã yeripu̶ caãnicõãninucũata, Dios, bairi cũ̶ macũ̶ Jesucristo mena jĩcãrõrẽ bairo caãna mu̶jãã ãnigarã. 25 Bairi, “Jesucristo, cũ̶ caĩcũrĩcãrõrẽã bairo cariape marĩ jogu̶mi yeri capetietie majũrẽ,” marĩ ĩ masĩña yua. 26 Aperã roro mu̶jããrẽ caĩtogari majã na caatíparo jũ̶goye mu̶jãã quetibu̶ju̶ woajou̶ yu̶ átiya, narẽ mu̶jãã caĩtoecoetiparore bairo ĩ. 27 Bairãpu̶a, mu̶jãã Jesucristo cũ̶ cajoricu̶ Espíritu Santo Dios Yeri majũrẽ mu̶jãã cũ̶goya mu̶jãã yeripu̶. Espíritu Santo pu̶ame mu̶jãã cũ̶ camasĩõrõ jũ̶gori nipetiro caroa wãme macããjẽ jetore mu̶jãã átiãnimasĩnucũña. Espíritu Santo cũ̶ cabuerije cariape macããjẽ niña. Caĩtopairã na caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽrẽ bairo mee niña. Bairi Espíritu Santo mu̶jããrẽ cũ̶ camasĩõrõ jũ̶gori aperã mu̶jãã na cabuepeere mu̶jãã macãẽtĩña. Torena, mu̶jãã pu̶ame Jesucristo mena macããna ãnirĩ Espíritu Santo mu̶jãã cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ricarore bairo jeto caroa macããjẽrẽ áticõã ninucũña. 28 Tunu bairoa yu̶ pũnaarẽ bairo caãna, Jesucristo mena jĩcãũ̶ pũnaarẽ bairo ãnicõãña. Bairo marĩ caãmata, Jesucristo ati yepapu̶ nemo cũ̶ caetarore tũ̶goñatutuarique mena, tũ̶goñaboboricaro mano cũ̶ marĩ cotegarã. 29 Merẽ atore bairo mu̶jãã masĩña: “Jesucristo caroaro cariape caácu̶ cañuu̶ majũ niñami. Tunu bairo nipetiro camasã caroa macããjẽ cañurĩjẽrẽ caána, Dios yarã cũ̶ pũnaarẽ bairo caãna niñama,” mu̶jãã ĩ masĩña.

1 Juan 3

1 Nocãrõ majũ marĩ cũ̶ maiñati marĩ Pacu̶ Dios. Bairo marĩrẽ camai ãnirĩ, “Yu̶ pũnaa,” marĩ ĩnucũñami. Bairi cũ̶ pũnaa majũ marĩ ãniña. Aperã ati u̶mu̶recóo macããna camasã Dios pũnaa marĩ caãnierẽ masĩẽtĩñama, Dios, marĩ Pacu̶ cũ̶ãrẽ camasĩẽna ãnirĩ. 2 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna yu̶ camairã merẽ Dios yarã cũ̶ pũnaa majũ marĩ ãniña yua. Bairo ãnimirãcũ̶ã, cabero marĩ cabaipee nipetirijere marĩ masĩpeyoetiya mai. Bairãpu̶a, atore bairo marĩ masĩña: Jesucristo ati yepapu̶ nemo cũ̶ cabauetaro caãno, cũ̶ yarã cũ̶rẽ bairo caãna majũ marĩ ãnigarã. Bairi Jesús ati yepapu̶ cũ̶ caetaro, cũ̶ marĩ ĩñamajũcõãgarã, caãnimajũũ̶rẽ bairo cũ̶ caãno yua. 3 Nipetiro atie cabaipee mena catũ̶goñatutuacotei pu̶ame roque cũ̶ majũã cũ̶ carorije wapare coseire bairo átiyami. Jesucristo ñe ũnie camácũ̶ cañuu̶ cũ̶ caãnorẽã bairo, cũ̶ cũ̶ã ñe ũnie wapa mácũ̶ caroú̶ tuayami yua. 4 Nipetiro carori wãmerẽ caána Dios cũ̶ carotirijere cabaibotiorã niñama. Bairi carori wãme jetore átiãninucũñama. 5 Merẽ caroaro mu̶jãã masĩña atiere: Marĩ carorije wapare netõõũ̶ acú̶ asúpi Jesucristo ati yepapu̶re. Jesucristo pu̶ame ñe ũnie carorijere caápei majũ niñami. 6 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Jesucristo mena jĩcãrõrẽ bairo caãcũ̶ cũ̶ yaye quetire cariape catũ̶gocõãninucũũ̶ pu̶ame carorijere áperiyami. Aperã carorijere caáticõãninucũrã pu̶ame roque Jesucristore camasĩẽna majũ niñama. 7 Yu̶ pũnaarẽ bairo caãna ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mu̶jããrẽ qũĩtoeticõãto. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caroaro cariape macããjẽ jetore caátiãnimasĩ cũ̶ caãmata, cañuu̶ caroú̶ niñami Dios cũ̶ caĩñajoro. Marĩ Quetiupau̶ Jesús cariape caácu̶ cañuu̶ cũ̶ caãnorẽã bairo cũ̶ cũ̶ã cariape caácu̶ cañuu̶ niñami. 8 Carori wãme jetore bairoa caáticõãninucũũ̶ pu̶ame roque wãtĩ yau̶ cũ̶ carotirijere caácu̶ majũ niñami. Wãtĩ roque ati u̶mu̶recóo caãnijũ̶goripau̶pu̶ina carorijere caátijũ̶goricu̶ majũ niñami. Baipu̶a, merẽ asúpi Dios macũ̶ Jesucristo ati yepapu̶re, wãtĩ roro cũ̶ caátiere yasiorei acú̶. 9 Jĩcãũ̶ Dios yaye quetire catũ̶gou̶sau̶, cũ̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶ pu̶ame cawãma yeri pũna Dios cũ̶ cajoriquere cũ̶goyami. Bairo cacũ̶gou̶ ãnirĩ carori wãmerẽ átiãmerĩnucũñami. Bairo Dios macũ̶ ãnirĩ carorije macããjẽrẽ átigaetiyami. 10 Bairi yua, atore bairo marĩ ĩ tũ̶goñamasĩña: “Nipetiro carorije macããjẽrẽ caáti majã wãtĩ cũ̶ carotirijere caána cũ̶ pũnaarẽ bairo caãna niñama. Aperã caroa macããjẽrẽ caána pu̶ame roque Dios yarã cũ̶ caĩñabesericarã, cũ̶ pũnaa majũ niñama,” marĩ ĩ tũ̶goñamasĩña. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ caroa macããjẽrẽ caápei cũ̶ yau̶re bairo caãcũ̶rẽ camaiecũ̶ Dios yau̶ mee niñami. 11 Atore bairo Jesús yaye quetire mu̶jãã tũ̶gojũ̶goyupa caãni jũ̶goripau̶pu̶a: “Tocãnacãũ̶pu̶a ãmeo maiña. Ãmeo ju̶átinemoña Dios cũ̶ caborore bairo mu̶jãã majũ,” mu̶jããrẽ ĩ quetibu̶ju̶yupa. 12 Apei Caín ãnacũ̶rẽ bairo marĩ baieticõãrõã marĩã. Cũ̶, Caín ãnacũ̶ pu̶ame cañuecũ̶ wãtĩ yau̶ majũ ãniñañupĩ. Cũ̶ bai Abel cawãmecu̶cu̶re cũ̶ pajĩãrocacõãñañupĩ. Bairi apei jĩcãũ̶ atore bairo ĩ jẽniñabujiou̶mi: “¿Dopẽĩ cũ̶ bai Abere cũ̶ pajĩãñuparĩ?” Atore bairo baiyupa: Caín cũ̶ caátaje carorije ãñupã. Cũ̶ bai cũ̶ caátaje pu̶ame caroa macããjẽ ãñupã. Bairi cũ̶ pajĩãrocacõãñañupĩ Caín Abere. 13 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, tũ̶goñamani ápéricõãña ati u̶mu̶recóo macããna Diore camasĩẽna mu̶jããrẽ na caĩñaterijere. 14 Marĩ roque yasiricaropu̶ caãnibujioricarã nimirãcũ̶ã, tunu cacatirã majũ caãnarẽ bairo marĩ ãniña. Tore bairo marĩ masĩña tocãnacãũ̶pu̶rea marĩ yarãrẽ marĩ caãmeomairĩjẽ jũ̶gori. Cũ̶ yarãrẽ camaimasĩẽcũ̶ pu̶ame cayasiricu̶re bairo caãcũ̶ riaricaropu̶ caápáu̶re bairo niñami. 15 Tocãnacãũ̶pu̶a na yarã camasãrẽ cateeri majã pu̶ame pajĩãrĩ majã wapanarẽ bairo caãna niñama. Na ũna pajĩãrĩ majã yeri capetietiere na majũã cũ̶gomasĩẽtĩñama. Merẽ tiere caroaro mu̶jãã masĩña. 16 Jesucristo marĩrẽ camainetõũ̶ ãnirĩ yucu̶pãĩpu̶ riayupi. Tie jũ̶gori cariape merẽ marĩ masĩña ãmeo mairĩqũẽ majũ macããjẽrẽ. Bairi Jesucristo marĩrẽ cũ̶ caĩñamairĩcãrõrẽ bairo marĩ cũ̶ã marĩ yarã camasãrẽ ãmeo mairotiya. 17 Capee cacũ̶gori majõcu̶, ñe ũnie caru̶saecu̶ pu̶ame cũ̶ yau̶ cabopacau̶re ĩñamicũ̶ã, cũ̶rẽ caju̶átinemoecũ̶, cũ̶ yau̶re camaiecũ̶ tuacõãñami. Dios cũ̶ cajorije ãmeo mairĩqũẽrẽ cũ̶goetiyami cũ̶ yeri cũ̶ catũ̶goñarĩjẽpu̶re. 18 Yu̶ pũnaarẽ bairo caãna, marĩ caãmeomairĩjẽ marĩ risero marĩ caĩbu̶su̶rije jeto mee to ãmarõ. “Mu̶jããrẽ jãã ju̶átigarã,” marĩ caĩata, marĩ caĩbu̶su̶rorea bairo marĩ caátiyaparoro ñuña. Cariapea marĩ caĩbu̶su̶rorea bairo marĩ caátie to caãno ñuña. 19 Tore bairo marĩ caátiãmata, “Dios yarã cariape macããjẽrẽ caána majũ marĩ ãnigarã,” marĩ ĩ masĩña. Bairi yua, pu̶gani cãrõ tũ̶goñarĩcãrõ mano Dios marĩrẽ cũ̶ canetõõpeere marĩ tũ̶goñaña, Dios cũ̶ caĩñajoro. 20 Tunu apeyera marĩ yeri marĩ catũ̶goñarĩjẽpu̶, “Yu̶a, yu̶ caboro yu̶ baiya,” marĩ yeri caĩbu̶su̶jãrõ jũ̶gori capee wãme marĩ catũ̶goñaata, Dios tiere masĩ peyocõãñami. Dios pu̶ame nocãrõ camasĩ ãnirĩ netõjãñurõ masĩñami nipetiri wãme marĩ yeri catũ̶goñarĩjẽrẽ. 21 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna yu̶ camairã carorije macããjẽrẽ caáperã marĩ caãno bero caãmata, “Cabui mána marĩ ãniña,” tũ̶goñatutuarique mena marĩ yeripu̶ marĩ ĩ masĩña Dios cũ̶ caĩñajoro. 22 Marĩ pu̶ame cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ marĩ tũ̶gou̶saya. Tunu bairoa caroa macããjẽ Dios cũ̶ caĩñajesorije jetore marĩ átinucũña. Bairi Dios pu̶ame nipetiri wãme cũ̶rẽ marĩ cajẽnirĩ wãmerẽ marĩ jogu̶mi. 23 Mai, Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽ pu̶ame atore bairo ĩña: “Dios macũ̶ Jesucristore cũ̶ tũ̶gou̶saya. Tunu Jesucristo mu̶jããrẽ cũ̶ camairotiricarore bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã majũ ãmeo maiña,” ĩ quetibu̶ju̶ya tie cũ̶ caroticũrĩqũẽ. 24 Dios tore bairo cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ caána Dios yarã niñama. Dios cũ̶ã na mena nicõãñami na yeripu̶. Bairo cũ̶ caãnoi, “Dios marĩ yeripu̶ niñami,” marĩ ĩ masĩña, cũ̶ Yeri Espíritu Santo marĩ cũ̶ cajoricu̶ marĩ yeripu̶ cũ̶ caãno jũ̶gori.

1 Juan 4

1 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, cariape tũ̶goeticõãña aperã, “Dios yarã jãã ãniña,” ĩmirãcũ̶ã ricaati na caquetibu̶ju̶ata. Espíritu Santo na yeripu̶ na cacũ̶goeticõãta, na tũ̶gou̶saeticõãña. “¿Cariape na quetibu̶ju̶yati?” ĩrã, na caĩrĩjẽrẽ caroaro tũ̶gobeseya. Ati u̶mu̶recóore capããrã niñama caĩtopairã. “Dios yaye quetire jãã cũ̶ã jãã quetibu̶ju̶ya,” ĩmirãcũ̶ã, wãtĩ yaye macããjẽ pu̶amerẽ quetibu̶ju̶rã átiyama. 2 Bairo na caĩquetibu̶ju̶rijere caroaro mu̶jãã catũ̶gobesemasĩata, cariapea, “Ãnoa Dios yaye meerẽ quetibu̶ju̶yama,” mu̶jãã ĩ masĩgarã. Bairi jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Cariapea Jesucristo marĩrẽã bairo ati rupau̶ cacũ̶gou̶ ati yepapu̶ etayupi,” caĩquetibu̶ju̶masĩ roque Espíritu Santo Dios Yeri majũrẽ cacũ̶gou̶ niñami. 3 Tore bairo caĩquetibu̶ju̶masĩẽcũ̶ pu̶ame Espíritu Santo Dios Yeri majũrẽ cacũ̶goecu̶ niñami. Wãtĩ, Jesucristore cateeri majõcu̶ yeri majũrẽ cacũ̶gou̶ niñami. Merẽ tirũ̶mu̶pu̶ mu̶jãã tũ̶goyupa Jesucristore cateerã ricaati yeri catũ̶goñarã na caetapeere. Bairi merẽ etamajũcõãñama ati yepapu̶re wãtĩ yarã caĩtopairi majã. 4 Yu̶ pũnaarẽ bairo caãna, mu̶jãã roque Dios yarã mu̶jãã ãniña. Caĩtopairã na caquetibu̶ju̶rijere mu̶jãã tũ̶gou̶saetiya. Na netõrõ cayeritutuarã mu̶jãã ãniña. Mu̶jãã roque, caĩtopairã ati u̶mu̶recóo macããna na yeripu̶ na cacũ̶gou̶ netõjãñurõ catutuau̶ Espíritu Santo majũrẽ cacũ̶gorã mu̶jãã ãniña. 5 Na pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããna niñama. Bairo caãna ãnirĩ ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ quetibu̶ju̶nucũñama. Na caĩrĩjẽrẽ caroaro tũ̶gou̶sanucũñama camasã aperã ati u̶mu̶recóo macããna ũna, Dios yarã caãmerã ãnirĩ. 6 Marĩ roque Dios yarã, cũ̶tu̶ macããna marĩ ãniña. Bairi Diore camasĩ pu̶ame marĩ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gou̶sanucũñami. Apei Diore camasĩẽcũ̶ pu̶ame marĩ caquetibu̶ju̶rijere tũ̶gou̶sagaetiyami. Tore bairo na cabairijere ĩñarã, atore bairo marĩ ĩ masĩña: “Ãnoa caroa yeri cu̶taje Dios cũ̶ cajorije cariape macããjẽrẽ quetibu̶ju̶yama. Ãnoa aperã pu̶ame, caĩtopairã wãtĩ yeri pũna cacũ̶gorã niñama,” marĩ ĩ tũ̶goña besemasĩña. 7 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna yu̶ camairã ãmeo mairĩqũẽ cañurĩjẽ Dios cũ̶ cajorije niña. Bairi tocãnacãũ̶pu̶a nipetiro caãmeomaiparã marĩ ãniña marĩ yarãrẽ. Nipetiro caãmeomaimasĩrĩ majã Diore camasĩrã cũ̶ pũnaarẽ bairo caãna niñama. 8 Dios, maimasĩrĩqũẽrẽ cajomasĩ cũ̶ caãno jũ̶gori marĩ caãmeomaimasĩrĩjẽ baimasĩña. Bairi ni ũcũ̶ cũ̶ yau̶re camaimasĩẽcũ̶ pu̶ame Diore camasĩẽcũ̶ niñami. 9 Merẽ marĩ masĩña Dios marĩrẽ cũ̶ camairĩjẽrẽ. Tiere marĩ masĩõ joroque ĩ, ati yepapu̶ cũ̶ joyupi, cũ̶ macũ̶ jĩcãũ̶ã caãcũ̶rẽ. Cũ̶ jũ̶gori marĩ nipetiro Dios yarã yeri capetietiere marĩ cacũ̶goparore bairo ĩ, ati yepapu̶ cũ̶ joyupi. 10 Tũ̶goya mai. Cariape mairĩqũẽ caãnimajũrĩjẽ ati wãmerẽ bairo niña: Marĩ pu̶ame Diore cũ̶ marĩ camaijũ̶goro mee, cũ̶ pu̶ame jĩcã nu̶gõã marĩ mairĩ, cũ̶ macũ̶ jĩcãũ̶ã caãcũ̶rẽ cũ̶ joyupi ati yepapu̶. Bairo ati yepapu̶re etari bero yua, roro popiye tãmu̶orĩ yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique jũ̶gori carorije wapa cacũ̶goenarẽ bairo marĩ tuao joroque marĩ ásupi. 11 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, tore bairo marĩrẽ Dios cũ̶ camairĩqũẽ to caãmata, marĩ cũ̶ã marĩ yarãrẽ caãmeomaiparã marĩ ãniña. Marĩ yarãrẽ ãmeo ju̶átinemorotiya. 12 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Diore ĩñañaecũ̶mi. Bairo marĩ camasã, Diore caĩñaena nimirãcũ̶ã, nipetiro marĩ yarãrẽ marĩ caãmeomaiata, Dios marĩ yeripu̶ nicõãñami. Bairo marĩ mena cũ̶ caãnoi, caroaro netõjãñurõ marĩ ãmeo maimasĩgarã. 13 Dios, Espíritu Santo marĩ cũ̶ cajoricu̶ marĩ yeripu̶ cũ̶ caãno jũ̶gori, “Marĩ mena niñami Dios. Marĩã cũ̶ yarã marĩ ãniña,” marĩ ĩ tũ̶goñamasĩcõãña. 14 Jãã majũpu̶a jãã ĩñawũ̶ Jesure ati yepapu̶ cũ̶ caãno. Bairo jãã pu̶ame cũ̶rẽ caĩñarĩcãrã ãnirĩ caãnorẽ bairo cariape majũ atore bairo jãã ĩ quetibu̶ju̶ masĩña: “Cũ̶ macũ̶ Jesure cũ̶ joyupi cũ̶ pacu̶ Dios, ati yepa macããna na carorije wapare na netõõgu̶,” jãã ĩ quetibu̶ju̶ masĩña. 15 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Jesús Dios macũ̶ cũ̶ caãnierẽ caãnorẽ bairo cariape cũ̶ catũ̶goñamasĩcõãta, Dios mena jĩcãrõrẽ bairo caãcũ̶ niñami. Dios pu̶ame cũ̶ã cũ̶ mena nicõãñami. 16 Tore bairo cabaiãno jũ̶gori, merẽ yua, marĩ masĩña cariapea Dios marĩrẽ cũ̶ camaiãninucũrĩjẽrẽ. Dios pu̶ame ãmeo mairĩqũẽ macããcũ̶ niñami. Bairi ni ũcũ̶ cũ̶ yarãrẽ camaimasĩ, Dios yau̶ majũ niñami. Dios cũ̶ã cũ̶ mena nicõãñami. 17 Tore bairo marĩ caãmeoáto jũ̶gori ãmeo mairĩqũẽrẽ nemojãñurõ marĩ masĩõgu̶mi Dios. Bairo marĩrẽ cũ̶ camasĩõrõ yua, marĩ pu̶ame tũ̶goña uwiricaro mano, tũ̶goñatutuarique mena camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶rẽ marĩ cotegarã. Marĩ pu̶ame ati yepapu̶re ãna, Jesucristo marĩ Quetiupau̶ cũ̶ caãnatõrẽ bairo majũã marĩ ãniña marĩ cũ̶ã. 18 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Jesucristo cũ̶ camairĩcãrõrẽ bairo caroaro cariape jĩcãrõ tũ̶ni cũ̶ yarãrẽ cũ̶ camaimasĩata, ñe ũnierẽ uwimasĩẽtĩñami. Bairi marĩ caãmeo maimasĩrĩjẽ Dios cũ̶ cajorije caãnoi, ñe ũnierẽ marĩ uwietiya, Dios cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶ caetaro cũ̶ãrẽ. Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ catũ̶goña uwiata, ãmeo maimasĩrĩqũẽ nipetirijere jĩcãrõ tũ̶ni cũ̶gopetietiyami mai. Bairi uwitũ̶goñau̶mi. 19 Dios pu̶ame merẽ marĩrẽ cajũ̶goyepu̶a marĩ maijũ̶goyupi. Bairi marĩ cũ̶ã Diore cũ̶ marĩ maiña. 20 Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Yu̶ roque Diore camai majũ yu̶ ãniña,” ĩmicũ̶ã, cũ̶ yau̶re cũ̶ caĩñatecõãmata, caĩtopai majũ niñami. Bairi marĩ yau̶ marĩ caĩñanucũũ̶rẽ marĩ camaieticõãta, nemojãñurõ marĩ maimasĩẽtĩbujiorã Dios marĩ caĩñaetinucũũ̶ roquere. 21 Jesucristo atore bairo marĩ átiroticũwĩ: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Diore camai, cũ̶ yau̶re bairo caãcũ̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ cũ̶ maiáto,” ĩ cũwĩ.

1 Juan 5

1 Bairi nipetiro Jesucristo mena tũ̶goñatutuari, “Jesucristo Mesías Dios cũ̶ cajou̶ majũ niñami,” caĩrã Dios yarã cũ̶ pũnaarẽ bairo caãna majũ niñama. Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ aperã pacu̶re cũ̶ camaiata, cũ̶ pũnaa cũ̶ãrẽ na maimasĩñami. Torea bairo marĩ Pacu̶ Diore marĩ camaiata, cũ̶ yarã cũ̶ pũnaarẽ bairo caãna cũ̶ãrẽ na marĩ maimasĩña. 2 Diore camairã ãnirĩ marĩrẽ cũ̶ caátirotirore bairo jeto marĩ caápata, cũ̶ pũnaa cũ̶ãrẽ na marĩ camairĩjẽrẽ marĩ masĩcõãña. 3 Caroaro Diore marĩ camairĩjẽ pu̶ame Dios marĩ cũ̶ caátiroticũrĩqũẽrẽ marĩ caátipeyomasĩrĩjẽ niña. Bairopu̶a Dios cũ̶ caátiroticũrĩqũẽ popiye netõrõ átaje mee niña. 4 Bairi tocãnacãũ̶pu̶a Dios yarã, cũ̶ pũnaarẽ bairo caãna pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããna roro na caátiãnierẽ ĩñajeetinetõ nu̶cãcõãñama. Bairi yua, Dios mena marĩ catũ̶goñatutuaro jũ̶gori ati u̶mu̶recóo macããna caĩtopairã, apeye ati u̶mu̶recóo macããjẽ carorije cũ̶ãrẽ, nipetirore marĩ tũ̶goetinetõnu̶cãcõãña. 5 Bairi apei, “Jesús, Dios macũ̶ majũã niñami,” caãnorẽ bairo cariape caĩtũ̶gou̶sau̶ pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããna roro na caátiãnierẽ ĩñajeetinetõ nu̶cãcõãñami. 6 Atie jũ̶gori Jesucristo Dios macũ̶rẽ bairo ati yepapu̶ caatácu̶ cũ̶ caãnierẽ marĩ masĩña: Juan oco mena cũ̶rẽ cũ̶ cabautizaro cabairique, bairi yucu̶pãĩpu̶ riau̶ cũ̶ caĩrĩqũẽ mena jũ̶gori marĩ masĩña Dios macũ̶ cũ̶ caãnierẽ. Bairopu̶a, oco jeto mee niña. Oco, cũ̶ rií mena jũ̶gori marĩ masĩña. Espíritu Santo cũ̶ã torea bairo marĩ masĩõñami. Cũ̶ pu̶ame caĩtoecu̶ cariape majũ caquetibu̶ju̶masĩ niñami. 7 Bairi tie itia wãme majũ marĩ masĩõña Jesucristo, Dios macũ̶ cũ̶ caãnierẽ: 8 Espíritu Santo, bairi oco mena cũ̶ cabautizarique, bairi apeye yucu̶pãĩpu̶ cũ̶ cariarique mena cũ̶ãrẽ torea bairo marĩ masĩña Jesús Dios macũ̶ cũ̶ caãnierẽ. Tie itia wãmepu̶a cariape jĩcãrõ tũ̶ni jĩcãrõrẽã bairo marĩ quetibu̶ju̶ masĩõña Jesús, Dios macũ̶ cũ̶ caãnierẽ. 9 Bairãpu̶a, camasã na caĩquetibu̶ju̶rijere marĩ catũ̶gou̶saro ñuña. Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rije pu̶ame cũ̶ macũ̶ Jesús yaye quetire quetibu̶ju̶rique niña. Cañurĩjẽ majũ niña. Bairi tie roquere netõjãñurõ tũ̶gou̶sarotiya marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rije caãnimajũrĩjẽ caãnoi. 10 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Dios macũ̶ Jesucristore cariape catũ̶gou̶sau̶ cũ̶ yaye quetire cũ̶ majũã quetibu̶ju̶ masĩñami cũ̶ yeripu̶. Diore cariape catũ̶goecu̶ pu̶ame caĩtopairi majõcu̶re bairo tuayami, cũ̶ macũ̶ Jesús yaye quetibu̶ju̶rique quetire cariape cũ̶ catũ̶gogaeto jũ̶gori. 11 Tunu bairoa, atore bairo marĩ camasĩrõrẽ boyami Dios: Yeri capetietie marĩ cacũ̶gopeere marĩ camasĩrõrẽ boyami. Cũ̶ macũ̶ jũ̶gori tie cũ̶ cajopeere marĩ camasĩrõ boyami. 12 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ Jesucristo Dios macũ̶ yau̶ majũ cũ̶ caãmata, merẽ yeri capetietiere cacũ̶gou̶ tuayami. Apei, Dios macũ̶ Jesucristo yau̶ mee caãcũ̶ pu̶ame roque, yeri capetietiere cacũ̶goecu̶ majũ tuayami. 13 Mu̶jãã, Dios macũ̶ Jesucristore catũ̶gou̶sari majãrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ woatujoya, merẽ yeri capetietie mu̶jãã cacũ̶gorijere mu̶jãã camasĩparore bairo ĩ. 14 Dios marĩrẽ cũ̶ caátipeere caroaro cariapea marĩ tũ̶goña tutuacõãniña. Cũ̶ jetore cariape cũ̶ marĩ tũ̶gomasĩña. Bairi, “Dios cañuu̶ ãnirĩ cũ̶ caborore bairo cũ̶rẽ marĩ cajẽniata, marĩ tũ̶gogu̶mi,” marĩ ĩ masĩña. 15 Tore bairo Diore marĩ cajẽnirõ cũ̶ catũ̶gorijere camasĩrã ãnirĩ, “Merẽ marĩ cajẽnirĩjẽrẽ jogu̶mi Dios cũ̶ caborore bairo,” marĩ ĩ tũ̶goñamasĩcõãña. 16 Mu̶jãã yau̶ ũcũ̶ jĩcãũ̶ carori wãme cayasiráná na caáti wãme ũnie meerẽ cũ̶ caápata, Diopu̶re cũ̶ jẽnibojaya. Bairo Diore mu̶jãã cajẽnibojaro, Dios pu̶ame mu̶jãã yau̶re cũ̶ yeri tũ̶goñawasoao joroque cũ̶ átigu̶mi, carori wãme cayasiráná na caáti wãme ũnie meerẽ cũ̶ caápata. Bairopu̶a, apeye carorije cayasirápárã majũ marĩ ãnio joroque caátie niña. Tie ũnierẽ caácu̶ cũ̶ caãmata roquere, “Diopu̶re cũ̶ jẽnibojaya,” mu̶jããrẽ ñi masĩẽtĩña. 17 Bairopu̶a, nipetiro carori wãme marĩ caátie, cañuetie niña. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, marĩ yasio joroque caátimajũcõãrĩjẽ jĩcã wãmea niña. 18 Merẽ atore bairo marĩ masĩña: Dios yau̶ pu̶ame, Diore, cũ̶ pacu̶re bairo cacũ̶gou̶ ãnirĩ carorijere áperiyami. Cũ̶ macũ̶ Jesucristo pu̶ame cũ̶ ju̶átinemoñami. Bairi wãtĩ cũ̶ã jĩcãni ũno roro cũ̶ baio joroque cũ̶ áperiyami Dios yau̶re. 19 Bairi tunu merẽ marĩ masĩña Dios yarã marĩ caãnierẽ. Tunu bairoa marĩ masĩña ati u̶mu̶recóo macããna nipetiro camasã wãtĩ cũ̶ camasĩrĩjẽ mena cũ̶ carotirã na caãnierẽ. 20 Apeye cũ̶ãrẽ atore bairo marĩ masĩña: Ati yepapu̶re asúpi Jesús, Dios macũ̶ majũ. Cũ̶ pacu̶ Dios cariape caãcũ̶rẽ marĩ camasĩpee tũ̶goñarĩqũẽ cũ̶ãrẽ marĩ joyupi. Bairi Diore cariapea cũ̶ marĩ masĩña. Jesucristo cariape caácu̶ mena jĩcãrõrẽ bairo caãna marĩ ãniña. Cũ̶ã niñami Dios caãnimajũũ̶, marĩrẽ yeri capetietiere cajou̶ majũ. 21 Bairi yu̶ yarã, yu̶ pũnaarẽ bairo caãna, tũ̶goña masĩña. Maijũ̶goya mu̶jãã yerire. Aperã camasã na caĩroarã na jũ̶gũẽã ũna yaye ricaati quetibu̶ju̶riquere mu̶jãã tũ̶gou̶sare. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoajorije.

2 Juan 1

1 Yu̶, cabu̶cu̶ camasĩ majũ, mu̶jãã, Dios ya poa macããna cũ̶ cabesericarãrẽ mu̶jãã yu̶ woajoya ati carta mena. Bairi aperã Dios ya poa macããna caãniparã cũ̶ãrẽ yu̶ woajoya nipetiro, caãnorẽ bairo yu̶ camairã majũrẽ. Yu̶ jeto mee baipu̶a mu̶jããrẽ yu̶ maiña. Nipetiro aperã Dios yaye macããjẽ cariape quetire catũ̶gori majã cũ̶ã mu̶jããrẽ maiñama. 2 Mu̶jããrẽ ñiñamaiña Jesucristo yeri pũnarẽ caãnorẽ bairo marĩ yeripu̶ jĩcãrõã marĩ cacũ̶goro jũ̶gori. Ti yeri pũna pu̶ame marĩ mena nicõã ninucũgaro tocãnacã rũ̶mu̶a. 3 Dios, marĩ Pacu̶ majũ, bairi Jesucristo cũ̶ macũ̶ mena caroa macããjẽ, caroare cũ̶ jonemoáto mu̶jããrẽ. Bairi tunu cariape yerijõrõ ãmeo ĩñamairĩqũẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã cũ̶ jonemoáto. 4 Apeyera bu̶tioro yu̶ u̶seaniña aperã jĩcããrã mu̶jãã mena macããna caroaro cariape marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ caãnirotirore bairo na caátiãnierẽ ĩñarĩ. 5 Bairi ãmerẽ, yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã, marĩ nipetiro tocãnacãũ̶pu̶a marĩ caãmeomairõ yu̶ boya. Atie mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶woatujorije ape wãme, cawãma wãme quetibu̶ju̶rique mee niña. Tirũ̶mu̶pu̶a caãnijũ̶goripau̶pu̶a marĩ camasĩjũ̶gorique niña. 6 Ãmeo mairĩqũẽ pu̶ame atore bairo ãnajẽ cu̶taje niña: Dios marĩ caátiãnipeere cũ̶ caroticũrĩqũẽ caĩrõrẽ bairo marĩ caãno ñuña. Tie Dios cũ̶ caroticũrĩqũẽrẽ merẽ mu̶jãã tũ̶goyupa caãnijũ̶goripau̶pu̶a. Tie pu̶ame marĩ caãmeomaimasĩrĩjẽ mena marĩ caãnipeere átirotiyupa. 7 Ati u̶mu̶recóopu̶re capããrã ãniñesẽãñama camasãrẽ caĩtoñesẽãrĩ majã. Na pu̶ame Jesucristo ati yepapu̶ marĩrẽ bairo ati rupau̶ cacũ̶gou̶ majũ cũ̶ caatájere camasãrẽ na quetibu̶ju̶etinucũñama. Bairi ni ũcũ̶ tore bairo caĩquetibu̶ju̶ecu̶ pu̶ame caĩtopai, Jesucristo wapacu̶ ũcũ̶ majũ niñami. 8 Bairi tũ̶goña masĩña, caroaro mu̶jãã caátiãnie wapa caãnipee to yasieticõãto ĩrã. Tie mu̶jãã caátiãnie wapa nipetirore jĩcãrõ tũ̶ni Dios cũ̶ cajopeere mu̶jãã cacũ̶gopetiro roque ñuña. 9 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶, “Jesucristo cũ̶ caquetibu̶ju̶rique netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽrẽ yu̶ masĩña,” caĩ pu̶ame Dios mena jĩcãrõrẽ bairo caãcũ̶ mee ñiñami. Apei, Jesucristo cũ̶ caquetibu̶ju̶riquere bairo cariapea caquetibu̶ju̶ pu̶ame roque Dios mena, bairi cũ̶ macũ̶ mena cũ̶ãrẽ tũ̶goñatutuari caroaro ãnicõã masĩñami. 10 Bairi, “Jesucristo cũ̶ caquetibu̶ju̶rique netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽrẽ yu̶ masĩña,” caĩbotiou̶ ũcũ̶ mu̶jããrẽ cũ̶ caĩñau̶ etaáta, caroaro mena cũ̶ bocá, cũ̶ jẽnirĩ, mu̶jãã ya wiipu̶ cũ̶ qũẽnoeticõãña. 11 Cũ̶ ũcũ̶rẽ bocári, cajẽnii pu̶ame, cũ̶ mena macããcũ̶ rorije cũ̶ caátiere cũ̶rẽã bairo caátiãcũ̶ tuabujiou̶mi. 12 Bairopu̶a, capee majũ nimiña mu̶jããrẽ yu̶ caquetibu̶ju̶garije. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, ati carta mena mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ woatujogaetiya. Bairi mu̶jããrẽ yu̶ majũpu̶a ĩñau̶ etari, mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶gaya Dios yaye quetire. Bairo yu̶ cabaiata, nipetiro caroaro ñe ũnie ru̶saeto u̶seanirõ marĩ ãnibujiorã. 13 Ato macããna Dios ya poa macããna, mu̶jããrẽ bairo caãna mu̶jãã yarã, Dios cũ̶ cabesericarã mu̶jãã ñurotijoyama. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoajorije.

3 Juan 1

1 Yu̶, cabu̶cu̶ camasĩ majũ, ati cartare mu̶ yu̶ woajoya, Gayo yu̶ bapa caãnorẽ bairo yu̶ camai majũũ̶rẽ. 2 Yu̶ yau̶, yu̶ baire bairo caãcũ̶, yu̶ camai, atore bairo Diopu̶re mu̶ yu̶ jẽnibojaya: Dios cũ̶ caĩñajoro caroaro mu̶ caãnorẽã bairo nipetiri wãme caroaro mu̶ caátiãni wãme jeto to ãmarõ. Bairi tunu riaye mácũ̶ caroaro mu̶ caãno cũ̶ãrẽ yu̶ boya. 3 Bu̶tioro yu̶ tũ̶goña u̶seaniapu̶ jĩcããrã marĩ yarã atíri, Dios mena caroaro cariape mu̶ catũ̶goñatutuacõãnierẽ yu̶ na caquetibu̶ju̶ro tũ̶gori. 4 Netõjãñurõ u̶seanirĩqũẽ niña yu̶ra, yu̶ cabuerã yu̶ pũnaarẽ bairo caãna Dios cũ̶ caãnirotirore bairo cariape na caátiãnie quetire yu̶ catũ̶goata. 5 Yu̶ yau̶, yu̶ baire bairo caãcũ̶, yu̶ camai, caroaro nu̶cũ̶bu̶gorique mena marĩ yarã aperãrẽ na mu̶ qũẽnonucũñupã mu̶ ya wiipu̶re. Bairo jeto mu̶ átiãninucũñupã aperopu̶ macããna mu̶tu̶ caetarã quetibu̶ju̶ri majãrẽ. 6 Bairi jãã cañubue neñarõpu̶ ãna, na cũ̶ã, “Bu̶tioro jããrẽ camai ãnirĩ caroaro jãã ju̶átinucũñami Gayo,” ĩ bu̶su̶nucũñama mu̶rẽ. Bairi mu̶rẽ ñiña: Tunu na caetaro, na ju̶átinemoña. Na cabopacarijere na joya, na caquetibu̶ju̶ ñesẽãmasĩnucũparore bairo ĩ. Dios cũ̶ caborore bairo na ju̶átinemoña. 7 Na pu̶ame Jesucristo yarã, cũ̶ carotiricarã ãnirĩ cũ̶ yaye quetire na bueñesẽãráná bainucũñama aperopu̶ macããnarẽ. Bairo topu̶ Diore camasĩẽna watoapu̶ ãna, “Jããrẽ ju̶átinemoña,” na ĩ jẽniñesẽãẽtĩnucũñama. 8 Torena, marĩ pu̶ame caroaro mena na marĩ ju̶átinemogarã, Jesucristo yaye queti cariape macããjẽrẽ na caquetibu̶ju̶ ñesẽãmasĩnucũparore bairo ĩrã. 9 Mai, yu̶ pu̶ame jĩcã carta na yu̶ woajomiwũ̶ mu̶tu̶ macããna Dios ya poa macããna ñubueri majãrẽ. Bairo yu̶ caátimiatacũ̶ãrẽ, Diótrefes pu̶ame camasãrẽ cajũ̶gobueri majã jãã caãnierẽ boetinucũñupĩ, camasãrẽ rotirique jetore caátinucũũ̶ ãnirĩ. 10 Bairi yu̶ pu̶ame mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ caetari rũ̶mu̶ caãno cũ̶rẽ tutuaro mena cũ̶ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶. Mai, cũ̶ pu̶ame cabu̶goroa jããrẽ bu̶su̶pai ñesẽãnucũñami. Yu̶ pu̶ame tie cũ̶ caĩñesẽãrĩjẽ mena yu̶ u̶seaniẽtĩña. Aperã marĩ yarã cañubueñesẽãrĩ majãrẽ caroaro na qũẽnoetinucũñami. Tunu bairoa marĩ yarãrẽ, aperã ñubueri majã na ya wiipu̶ na na cacũgaata, narẽ cũrotietinucũñami Diótrefes. Tunu bairoa narẽ caqũẽnogarãrẽ na acurewiyo jocõãnucũñami. “Tore na tuaeticõãto Dios ya poa macããna mena,” ĩ, tore bairo átiãninucũñami. 11 Bairi yu̶ yau̶, yu̶ baire bairo caãcũ̶, yu̶ camai, atie carorije macããjẽ na caátiere ĩñajeeticõãña. Caroa macããjẽ jetore átiãninucũña. Caroa macããjẽrẽ caátiãninucũũ̶ pu̶ame Dios mena jĩcãrõrẽ bairo caãcũ̶ niñami. Apei, carorije macããjẽ jetore caácu̶ pu̶ame Diore camasĩẽcũ̶rẽ bairo tuayami. 12 Cabaimiatacũ̶ãrẽ, apei Demetrio pu̶ame caroaro átiãninucũñami. Nipetiro camasã, “Cañuu̶ niñami Demetrio,” na caĩ ninucũñami. Bairi Dios cariape caãcũ̶ cũ̶ã masĩñami caroaro Demetrio cũ̶ caátiãnierẽ. Bairi jãã cũ̶ã cũ̶ cabaiãnierẽ tũ̶gorã, tiere jãã bu̶su̶nucũña. Merẽ caroaro cariape mu̶ cũ̶ã mu̶ masĩña cũ̶rẽ jãã caĩbu̶su̶nucũrĩjẽrẽ. 13 Baipu̶a, capee mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶gamiña. Baimicũ̶ã, woatujorique mena mu̶rẽ yu̶ quetibu̶ju̶jogaetiya. 14 Tãmurĩ mu̶rẽ ñiñagaya tunu. Bairo mu̶rẽ ĩñau̶pu̶ roque, mu̶ mena yu̶ bu̶su̶gu̶ yu̶ majũpu̶a atie queti caroa macããjẽrẽ. 15 Bairi caroa yericu̶taje mu̶ cũ̶ jonemoáto Dios. Yu̶ baparã mu̶ ñurotijoyama. Bairi mu̶rẽ ñiña: Tocãnacãũ̶pu̶a na ñuáto marĩ yarã to macããna. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoajorije.

Judas 1

1 Yu̶, Judas cawãmecu̶cu̶ Jesucristore paabojari majõcu̶ Santiago bai, mu̶jããrẽ woajou̶ yu̶ átiya. Mu̶jãã, nipetiro marĩ Pacu̶ Dios cũ̶ camairã cũ̶ cabesericarã Jesucristo jũ̶gori caroaro cũ̶ caĩñarĩcãnu̶gõrã majũrẽ mu̶jãã yu̶ woajoya. 2 Yu̶ yarã, nemojãñurõ mu̶jãã qũĩñamainemoáto marĩ Pacu̶ Dios. Caroa yericu̶taje, caroaro ãnimasĩrĩqũẽrẽ mu̶jãã cũ̶ jonemoáto. Bu̶tioro cũ̶ maiáto mu̶jããrẽ marĩ Pacu̶ Dios. 3 Yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã bu̶tioro mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ woajoganucũmiña caroa queti Dios marĩrẽ cũ̶ canetõrĩqũẽrẽ. Bairi ãmerẽ, “Tore bairo yu̶re cawoajopee ãno,” ĩ tũ̶goñamicũ̶ã, mu̶jããrẽ ape wãme woajou̶ yu̶ átiya. Bairi tutuaro mena ñiña mu̶jããrẽ: Cũ̶ yaye quetire jĩcãnia quetibu̶ju̶cũcõã jãnásúpi Dios cũ̶ ya poa macããna mena. Torena, mu̶jãã cũ̶ã cũ̶ yarã ãnirĩ tiere jãnaeticõãña, popiye baimirãcũ̶ã. Tie queti pu̶gani cãrõ wasoamanigaro. 4 Bairi ãmerẽ yua, caĩtopairã cariape caquetibu̶ju̶ena na caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori jĩcããrã Dios mena tũ̶goñawẽpũ̶ẽtĩñama. Na caboro carori wãmerẽ átinucũñama. Merẽ na ũna cañuenarẽ tirũ̶mu̶pu̶ina Dios ya tutipu̶re, “Popiye na baio joroque na yu̶ átigu̶. Na yasio joroque na yu̶ átigu̶ rorije na caátie wapa,” ĩ jũ̶goyeticũñupĩ Dios. Na, camasã cañuena caĩtopairã majũ niñama. Torena, na, cañuena pu̶ame Dios cañuu̶ yaye quetire masĩmirãcũ̶ã, ricaati átiãnajẽ cu̶tajere quetibu̶ju̶ ãninucũñama. Bairo ãnajẽ cu̶tiri marĩ Quetiupau̶ jĩcãũ̶ã caãcũ̶ Jesucristore camasĩẽnarẽ bairo majũ bainucũñama. 5 Mu̶jããrẽ ñi quetibu̶ju̶nemoña tunu atiere merẽ mu̶jãã camasĩmiatacũ̶ãrẽ: Marĩ Quetiupau̶ pu̶ame israelita majã Egipto yepapu̶ caãnarẽ cũ̶ cajewiyoro bero nipetiro cũ̶rẽ catũ̶gou̶saenarẽ na repeyocõãñupĩ. 6 Torea bairo ásupi Dios ángelea majã cũ̶ãrẽ cũ̶ carotirore bairo caátigaenarẽ. Bairo cũ̶rẽ cabotiorã ãnirĩ Dios tu̶re ãmeñupã. Dios pu̶ame narẽ canaitĩãrõpu̶ na joreyupi. “Topu̶ na pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a nicõã ninucũgarãma caãnimajũrĩ rũ̶mu̶ yu̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro cũ̶ãrẽ. Popiye baigarãma na yaye wapa,” ĩrĩ, topu̶ na cũñupĩ marĩ Pacu̶ Dios. 7 Na, ángelea majã cañuenarẽã bairo baiyupa Sodoma, bairi Gomorra, bairi ti macããtu̶ caãnimacãã macããna cũ̶ã. Roro átiãñupã. Na majũ na rupau̶ caborore bairo roro majũ ãmeo átiepeyupa. Carõmia mena átato ũnorẽã, na majũ caũ̶mu̶a roro ãmeo átiepe nucũñañupã. Bairo na caátie jũ̶gori yua, Dios pu̶ame popiye na baio joroque peero caũ̶petieti peero mena na joereyupi. Tore bairo cañuenarẽ Dios cũ̶ caátajere camasĩrã ãnirĩ atore bairo marĩ ĩ tũ̶goñamasĩña: “Tocãnacãũ̶pu̶rea popiye na baio joroque na átigu̶mi Dios, narẽ bairo roro na caápata,” marĩ ĩ masĩña. 8 Tie quetire masĩmirãcũ̶ã, camasĩẽna qũẽguericaropu̶ caãnarẽ bairo caãna ãnirĩ roro na rupau̶ caborore bairo átinucũñama. Na majũ na yerire royetunucũñama. Bairo caãna ãnirĩ marĩ Quetiupau̶ cũ̶ carotimasĩrĩjẽrẽ cabaibotiorãrẽ bairo ãninucũñama. Tunu bairoa roro na tutirenucũñama nocãrõ catutuarã cabauena cũ̶ãrẽ. 9 Ángelea majã quetiupau̶ Miguel cawãmecu̶cu̶ roque caĩtopairã netõõrõ carotimasĩ nimicũ̶ã, narẽ bairo rorije qũĩ bu̶su̶esupi wãtĩrẽ. Mai, wãtĩ pu̶ame Moisés ãnacũ̶ rupau̶ri ãnajẽrẽ bori yua, Miguere bu̶su̶netõgamiñupĩ. Ti rũ̶mu̶ caãno Miguel pu̶ame roro qũĩ yu̶esupi wãtĩrẽ. Atore bairo jeto ĩñupĩ: “¡Yu̶ Quetiupau̶ Dios roque mu̶rẽ cũ̶ tutiáto!” 10 Aperã caĩtopairi majã pu̶ame roque na caĩñañaetĩẽ ũnie, Diotu̶ macããjẽrẽ roro ĩbu̶su̶epenucũñama. Apeyera masĩẽtĩmirãcũ̶ã, waibu̶toa catũ̶goñarĩqũẽ mána na camasĩrõrẽ bairo na camasĩrĩjẽ ũnie pu̶amerẽ na majũã na rupau̶ macããjẽ carorijere átinucũñama. Torena, na majũã yua, cayasiparãrẽ bairo tuanucũñama, roro na caátie jũ̶gori. 11 ¡Roro bopacooro baigarãma caĩtopairi majã! Na pu̶ame Caín ãnacũ̶ cũ̶ cabaiyarica wãmerẽ bairo na cũ̶ã roro bainucũñama. Tunu apei Balaam ãnacũ̶rẽ bairo dinero jetore cabonetõrã ãnirĩ yua, Dios cũ̶ caborore bairo áperinucũñama. Tunu apei Coré ãnacũ̶rẽ bairo na quetiuparãrẽ na baibotionucũñama. Tore bairo na cabairije wapa jũ̶gori roro na baiyasio joroque na átigu̶mi Dios. 12 Apeyera tunu Jesucristo cũ̶ cariarica rũ̶mu̶rẽ tũ̶goñarĩ marĩ yarã mena mu̶jãã cabose rũ̶mu̶ qũẽnorõ, caĩtopairã cũ̶ã bobooro mu̶jãã mena neñanucũñama. Mu̶jãã cañubuerore na cũ̶ã neñanucũñama, cañuena nimirãcũ̶ã. Ti rũ̶mu̶ caãno yua, roro na caborore bairo u̶ga, eti, nu̶cũ̶bu̶goricaro mano u̶seanirõ bainucũñama. Na rupau̶ jetore maijũ̶gonucũñama. Tũ̶gopeoya mai. Atore bairo niñama: Oco poari caocomanierẽ wĩno capapujorore bairo niñama. Otericu̶, otei, tocãnacãnia carícajoetiire bairo caãna niñama. Tii, carícamano jũ̶gori yua, tiire wããrĩ rocamasĩñama camasã. Torea bairo caĩtopairã cũ̶ã niñama. Dios yaye caroare marĩ catũ̶gogamiatacũ̶ãrẽ, di rũ̶mu̶ ũno marĩ quetibu̶ju̶etiyama. 13 Tunu bairoa, ria capairiya wĩno jũ̶gori tutuaro ocoturi caáto, jopo pairo cañuetie witinucũña. Caĩtopairã cũ̶ã jopo cawitirorea bairo roro bobooro na caĩrĩjẽ cañuetie witinucũña na risero na caĩrĩjẽ. Tunu bairoa ñocõã na caátíwãrẽ mawijiari capetieto nocãrõ canaitĩãrõpu̶ cayasiránárẽ bairo niñama caĩtopairi majã cũ̶ã. 14 Enoc cawãmecu̶cu̶ ãnacũ̶, Adán berore jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãã tuti bero macããcũ̶ ãnacũ̶ cũ̶ã atore bairo ĩ quetibu̶ju̶yayupi caĩtopairãrẽ Dios cũ̶ caátipeere: “Marĩ Quetiupau̶ capããrã ángelea majã miles netõrõ cãrõ majũ mena caacú̶re cũ̶ ñiñajowu̶. 15 Nipetiro ati u̶mu̶recóo macããnarẽ na ĩñabesei acú̶ baiwĩ. Cañuenarẽ na rei acú̶ majũ baiwĩ, na carorije wapa. Nipetiri wãme roro na caátie wapa, tunu bairoa roro caána majũ ãnirĩ cũ̶rẽ roro na caĩbu̶su̶eperique wapa roro popiye na baio joroque na átigu̶ baiwĩ. Na, cañuenarẽ na rei acú̶ baiwĩ,” ĩ quetibu̶ju̶yayupi Enoc ãnacũ̶ Dios cũ̶ camasĩõrõ jũ̶gori. 16 Na, cañuena cariape tũ̶goetinucũñama. Nipetiri wãme marĩ quetiuparã na caquetibu̶ju̶rijere boetiri tiere nipetiro bu̶su̶painucũñama. Na rupau̶ caborore bairo jeto bu̶tioro na caátie ũnierẽ bonucũñama. Tie ũnie jetore bu̶tioro macãnucũñama. Bairi yua, botiorique mena tutuaro, “Jãã, caãnimajũrã jãã ãniña,” ĩ bu̶su̶netõnucũñama camasãrẽ. Tunu aperã camasãrẽ netõjãñurõ na ĩroanucũñama, ĩtori apeye na cacũ̶gorije ũnierẽ borã. 17 Mu̶jãã roque yu̶ bairãrẽ bairo caãna, yu̶ camairã narẽ bairo baieticõãña. Marĩ Quetiupau̶ Jesucristo yarã apóstolea majã na caĩquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ tũ̶goñaña mu̶jãã cũ̶ã. 18 Atore bairo mu̶jãã ĩ quetibu̶ju̶yupa mai: “Catu̶sari yu̶tea caãno ãnigarãma camasã caĩtopairi majã majũ. Dios yaye quetire roro caĩboyetieperã capããrã nigarãma. Na rupau̶ caborore bairo jeto caáti majã ũna nigarãma,” mu̶jãã ĩ quetibu̶ju̶yupa. 19 Na ũna, caĩtopairi majã roque caroaro jĩcãrõ marĩ ãnimasĩẽtĩõ joroque caána niñama. Ati u̶mu̶recóo macããna roro na caátiãnie ũnie jetore átiãninucũñama. Bairo caãna ãnirĩ Espíritu Santo Dios Yeri majũrẽ cacũ̶goena majũ tuanucũñama. 20 Mu̶jãã roque, yu̶ bairãrẽ bairo caãna yu̶ camairã, nocãrõ cañurĩjẽ Dios mena tũ̶goñatutuariquere jãnaeticõãña. Maijũ̶goya tocãnacã rũ̶mu̶a Jesucristo mena mu̶jãã caãnierẽ. Tunu bairoa Espíritu Santo Dios Yeri majũ mu̶jããrẽ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori Diore cũ̶ jẽninucũña. 21 Caroaro ãmeo áticõã ninucũña, marĩ Pacu̶ Dios caroa cũ̶ cajorijere marĩ cũ̶ cajocõãniparore bairo ĩrã. Bairo áticotecõã ninucũña marĩ Quetiupau̶ Jesucristo nocãrõ marĩrẽ camai ãnirĩ yeri capetietiere marĩ cũ̶ cajopa rũ̶mu̶ caetaparo jũ̶goye mai. 22 Bopacooro na ĩñaña aperã pu̶gani cãrõ tũ̶goñarĩ catũ̶goñawẽpũ̶ẽnarẽ. Cariape na quetibu̶ju̶ya na ũnarẽ, caroaro na tũ̶goñanemo joroque ĩrã. 23 Na ũna peeropu̶ caábujiorãrẽ na ju̶átinemoña, na yeripu̶ Jesucristo mena na tũ̶goñatutuao joroque ĩrã. Aperã noa ũna rorije caáticõãnigarã cũ̶ãrẽ na ĩñamaiña. Bairãpu̶a, maijũ̶goya. Mu̶jãã yeripu̶ roro na caátiere mu̶jãã tũ̶gou̶sare mu̶jãã cũ̶ã. Roro na caátiere ĩñajesoetimajũcõãña. 24 Yu̶ yarã, yu̶ bairãrẽ bairo caãna, marĩ Pacu̶ Dios jĩcãũ̶ã caãcũ̶ marĩrẽ canetõõrĩcũ̶ jeto wãtĩ roro marĩrẽ cũ̶ caátigarijere ẽñotamasĩñami, roro marĩ catãmu̶oetiparore bairo ĩ. Bairo marĩ cũ̶ caáto, ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo cũ̶tu̶ marĩ etagarã. U̶seanirĩqũẽ mena cũ̶ caasiyarije cabauro riapepu̶ marĩ etagarã. Bairi cũ̶rẽã to ãmarõ caasiyarije cũ̶ yaye. Nocãrõ cũ̶ carotimasĩrĩjẽ cũ̶ã cũ̶ jetorea to ãmarõ. Ati u̶mu̶recóo cũ̶ã cũ̶ jũ̶gori to baimasĩáto. Tore bairo to bai ãmarõ marĩ Quetiupau̶ Jesucristo jũ̶gori. Cajũ̶goyepu̶ cũ̶ãrẽ, ati yu̶tea cũ̶ãrẽ, bairi tocãnacã rũ̶mu̶a bairo jeto to baicõãninucũ ãmarõ. Bairoa to baiáto, marĩ ĩ basapeoya yua marĩ Pacu̶ Dios majũrẽ. Tocãrõã niña atie queti yu̶ cawoajorije.

Apocalipsis 1

1 Yu̶ yarã, atie yu̶ cawoatupee, Dios cũ̶ macũ̶ Jesucristore catu̶sari rũ̶mu̶ caãno cabaipeere cũ̶ caátibuio ĩñojũ̶goyetirique majũ niña. Cũ̶, Jesucristo pu̶ame cũ̶ yarã, cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijori majãrẽ tie yoaro mee cabaipeere cũ̶ quetibu̶ju̶netõrotio joroque ĩ, tiere cũ̶ átibuio ĩñojũ̶goyetiwĩ. Bairi Jesucristo pu̶ame yu̶, Juan cawãmecu̶cu̶, cũ̶ yau̶ cũ̶ carotimajũũ̶rẽ tie nipetirije cabaipeere yu̶ quetibu̶ju̶ rotijoyupi cũ̶ yau̶ ángel mena jũ̶gori yua. 2 Tie nipetirije yu̶ caĩñarĩqũẽ caãnorẽ bairo cariape majũ quetibu̶ju̶rique niña. Atie quetibu̶ju̶rique Dios yaye caroa queti Jesucristo cũ̶ã yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶masĩõrĩqũẽ queti majũ niña. 3 Bairi ñiña yua: U̶seanirĩ cũ̶ ãmarõ ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ atie cabaipee yu̶ cawoaturijere cabuenucũũ̶. Tunu bairoa u̶seanirĩ na ãmarõ atie Dios yu̶re cũ̶ caquetibu̶ju̶rije yu̶ cawoaturijere caroaro catũ̶gou̶sanucũrã yua. Tunu bairoa atie cabaipee yu̶ cawoaturije caĩquetibu̶ju̶rore bairo jĩcãrõ tũ̶ni caátipeyorã u̶seanirĩ na ãmarõ. Merẽ ati u̶mu̶recóo capetipa rũ̶mu̶ cõñarõ majũ baiya. Bairi tie quetire caroaro na tũ̶gou̶saáto. 4 Yu̶, Juan cawãmecu̶cu̶, mu̶jãã Asia yepapu̶ caãna, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã macãã macããna ñubueri majãrẽ mu̶jãã woajou̶ yu̶ átiya. Marĩ Quetiupau̶ caãnijũ̶goricu̶, ãme cũ̶ãrẽ caãcũ̶, tunu ati yepapu̶ caatípau̶ pu̶ame cũ̶ yaye caroa macããjẽrẽ mu̶jãã cũ̶ jonemoáto. Caroaro yeri jõrõ ãnimasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ mu̶jãã cũ̶ jonemoáto. Torea bairo jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶, Dios carotimasĩ cũ̶ caruiro riapepu̶ caãna Espíritu Santo cũ̶ã caroare mu̶jãã na jonemoáto. 5 Tunu bairoa marĩ Quetiupau̶ Jesucristo cariapea Dios yaye quetire caquetibu̶ju̶netõũ̶ cũ̶ã caroare mu̶jãã cũ̶ jonemoáto. Cũ̶ pu̶ame cariacoatacu̶ nimicũ̶ã cacatitunu jũ̶goricu̶ majũ niñami. Ati yepa macããna quetiuparã reyes majã nipetiro cũ̶ãrẽ carotimasĩ majũ niñami. Bairi tunu nipetiro ati yepa macããnarẽ camai majũ niñami. Bairo marĩrẽ camai majũ ãnirĩ marĩ carorije wapare netõgu̶, cũ̶ majũã roro pajĩãecori marĩ riabojayupi. 6 Tore bairo marĩ cũ̶ cariabojarije jũ̶gori cũ̶ mena carotimasĩparã marĩ ãnio joroque marĩ ámi. Dios cũ̶ pacu̶ yarã, cũ̶ yaye macããjẽrẽ caquetibu̶ju̶rã sacerdote majã marĩ ãnio joroque marĩ ámi. ¡Bairi cũ̶ jetorea cũ̶ caasiyabatorije nocãrõ cũ̶ catutuarije to ãnicõã ninucũãmarõ tocãnacã rũ̶mu̶a! Bairoa to baiáto. 7 ¡Jã, ĩñamu̶gõjoñijate mu̶jãã u̶mu̶recóopu̶re! Merẽ atíyami Cristo oco buseri watoapu̶. Bairo cũ̶ caató nipetiro ati u̶mu̶recóo macããna camasã qũĩñagarãma. Cũ̶rẽ ãpõã besuro mena cũ̶ warure cajareoricarãpu̶ cũ̶ã qũĩña acu̶amajũcõãgarãma. Tunu bairoa nipetiro camasã poari ati u̶mu̶recóo macããna tutuaro mena cũ̶ caató ĩña acu̶ari, bu̶tioro otigarãma. ¡Tame, roro majũ tãmu̶ogarãma! Bairopu̶a, bairoa to baiáto. 8 Tirũ̶mu̶pu̶a caãnijũ̶goricu̶, ãme cũ̶ãrẽ caãnicõãninucũũ̶, tunu nemo ati yepapu̶re caatípau̶ marĩ Quetiupau̶ Dios pu̶ame atore bairo ĩñami: “Yu̶a, Alfa, bairi Omegare bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña. Caãnijũ̶goripau̶pu̶a caãnijũ̶goatácu̶ carotimasĩ yu̶ ãniña. Tunu bairoa yu̶a yu̶ ãniña nipetiro ati u̶mu̶recóo macããjẽ to petio joroque caátipau̶,” ĩñami marĩ Quetiupau̶ catutuau̶, nipetiro ati u̶mu̶recóo macããjẽrẽ caqũẽnorĩcũ̶ majũ yua. 9 Yu̶, Juan, mu̶jãã yau̶, mu̶jããrẽã bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña. Bairi yu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽã bairo Jesucristo mena caãcũ̶ ãnirĩ Dios cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶ caãnipau̶ majũ yu̶ ãniña. Yu̶ cũ̶ã mu̶jããrẽã bairo Jesucristo jũ̶gori popiye yu̶ tãmu̶onucũña. Bairo popiye tãmu̶omicũ̶ã, Dios yu̶re tũ̶goñatutuarique cũ̶ cajoro jũ̶gori popiye yu̶ catãmu̶onucũrĩjẽrẽ yu̶ nu̶cãnetõmasĩcõãnucũña. Dios yaye queti cariapea Jesucristo cũ̶ã yu̶re cũ̶ caquetibu̶ju̶netõrĩqũẽ quetire yu̶ caquetibu̶ju̶nucũrĩjẽ jũ̶gori, Patmos yucu̶poapu̶ yu̶ cũrocawã, yu̶re caboena. Bairi ti yucu̶poapu̶ yu̶ ãmu̶ ti watoare yua. 10 Topu̶ yu̶ caãno yua, atore bairo baiwu̶: Jĩcã rũ̶mu̶ marĩ Quetiupau̶re marĩ cabasapeonucũrĩ rũ̶mu̶ caãno yu̶ cañubueãno, Dios Yeri Espíritu Santo cũ̶ catutuarije mena jũ̶gori cabu̶su̶ocajorije bu̶su̶riquere yu̶ tũ̶gowu̶. Yu̶ u̶saro pu̶ame tutuaro bu̶su̶rique cabu̶su̶ocajorijere yu̶ tũ̶gowu̶. Bu̶tioro trompeta mena putiricaro cãrõ majũ tutuaro bu̶su̶rique bu̶su̶ocajowu̶ tame. 11 Atore bairo yu̶re ĩ quetibu̶ju̶ocajowu̶: “Juan, ãme mu̶ caĩñarĩjẽ nipetirijere jĩcã tuti papera tutipu̶ woajeya. Bairo tiere woajeri, Asia yepa macããna ñubueri majã jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã macãã macããnarẽ na mu̶ woajowa. Ati macãã macããnarẽ na mu̶ woajowa: Efeso macããna, Esmirna macããna, Pérgamo macããna, Tiatira macããna, Sardis macããna, Filadelfia macããna, bairi Laodicea macããna cũ̶ãrẽ na mu̶ woajowa atie mu̶ caĩñarĩjẽ quetire,” ñi quetibu̶ju̶wu̶ bu̶su̶rique pu̶ame yua. 12 Bairo yu̶re caĩbu̶su̶ocajoro tũ̶gori yua, yu̶ ãmejore ĩñajowu̶, yu̶re cabu̶su̶u̶re qũĩñagu̶. Bairo ãmejore ĩñajou̶ yua, tame, jĩñaworica tutuu jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã tutuu majũrẽ ñiñabócawu̶. Ti tutuu pu̶ame oro mena qũẽnorĩcã tutuu majũ ãmu̶. 13 Tunu bairoa jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã tutuu jĩñaworica tutuu watoapu̶ caãcũ̶ jĩcãũ̶ camasocu̶ bauriquere bairo cabauriquecu̶cu̶re cũ̶ ñiñabócawu̶. Cũ̶ pu̶ame jutiro cayoaro, cũ̶ ru̶poripu̶ caetarore jãñawĩ. Rupawu̶ ãmu̶ cũ̶ ju̶tiro. Tunu apeyera orowẽ mena cũ̶ cotia caũ̶mu̶arõ cãrõ esaro wẽñawĩ. 14 Cũ̶ poa cũ̶ã lana oveja poa, o cayu̶su̶aro jũ̶gori oco buseri cañarĩjẽ nieve cãrõ majũ botirije ãmu̶. Tunu cũ̶ caapee cũ̶ã peero caũ̶rõrẽ bairo majũ tutuaro asiyawu̶. 15 Tunu bairoa cũ̶ ru̶pori cũ̶ã ãpõã bronce peeropu̶ joeri caroaro na capaaqũẽnorĩqũẽ caroa caasiyarore bairo majũ bu̶tioro asiyawu̶. Cũ̶ cabu̶su̶ata cũ̶ãrẽ, nocãrõ poero pairo cabu̶su̶rore bairo tutuaro bu̶su̶wĩ. 16 Bairi cũ̶ wãmo cariape nu̶gõãrẽ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ ñocõãrẽ na cũ̶gowĩ. Bairo tunu cũ̶ riseropu̶ ñosẽrĩcãpãĩ pu̶ga nu̶gõãtu̶ caoro cacũ̶goripãĩ, caoripãĩ majũ witiwu̶. Cũ̶ riape cũ̶ã nocãrõ tutuaro majũ asiyacãnamuwũ̶. Muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ cũ̶ caasiyarije nipetiro cãrõ majũ asiyawu̶. 17 Tie cabairijere ĩña acu̶ari yua, cariácú̶re bairo cũ̶ ru̶pori tu̶pu̶ yu̶ ñaroca cũmucoápu̶. Bairo yu̶ cañaroca cũmurõ cũ̶ wãmo cariape nu̶gõã mena yu̶ pããñarĩ atore bairo ñiwĩ: “Juan yu̶ uwieticõãña. Yu̶a, caãnicõã jũ̶goatácu̶ majũ yu̶ ãniña. Tunu ati u̶mu̶recóo macããjẽ nipetirijere to petio joroque caátipau̶ majũ yu̶ ãniña. 18 Tunu bairoa caãnicõãninucũũ̶ majũ yu̶ ãniña. Yu̶re na capajĩãrocamiatacũ̶ãrẽ, cacatitunu jũ̶goricu̶ majũ yu̶ ãniña. Bairi tocãnacã rũ̶mu̶ yu̶ ãnicõã ninucũgu̶ yua. Yu̶a, yu̶ ãniña camasã na cayasibujiopeere canetõũ̶ majũ. Bairi yu̶re catũ̶gou̶sarã peeropu̶ yasietigarãma. 19 “Bairi Juan, tie mu̶ caĩñaataje, atie cabaiatajere woajeya. Ãme ato cabairije, apeye ato jũ̶goye cabaipee, mu̶ caĩñapee cũ̶ãrẽ mu̶ woatujewa,” ñi quetibu̶ju̶wĩ. 20 Bairo ñi quetibu̶ju̶ yaparori, atore bairo ñinemowĩ tunu: “Ñocõã, bairi jĩñaworica tutuu mu̶ caĩñarĩjẽ cabairijere, camasã na camasĩẽtĩẽrẽ mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶gu̶. Atore bairo baiya: Yu̶ wãmo cariape nu̶gõãpu̶ yu̶ cacũ̶gorã ñocõã jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãna mu̶ caĩñaatanarẽ bairo niñama yu̶ yarã yu̶ caquetibu̶ju̶roticũrĩcãrã. Ñubueri majã jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã poa macããnarẽ caquetibu̶ju̶rã ángelea majãrẽ bairo caãna niñama ñocõã yua. Torea bairo tunu jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã tutuu jĩñaworica tutuu cũ̶ã yu̶ ya poari jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã poa caãna ñubueri majã poarire cõñarõ baiya. Tore bairo cabairijere merẽ mu̶ masĩña yua,” ñi quetibu̶ju̶wĩ.

Apocalipsis 2

1 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparo yua, ñiwĩ: “Yu̶ yarã, ñubueri majã Efeso macããnarẽ cajũ̶gobueãcũ̶rẽ atore bairo cũ̶ mi quetibu̶ju̶ woajowa: ‘Bairo ĩñami cũ̶, ñocõã jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ cũ̶ wãmo cariape nu̶gõãpu̶ cacũ̶gou̶. Tunu bairoa jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã tutuu jĩñaworique oro mena qũẽnorĩcã tutuu watoapu̶ caáñesẽãũ̶ majũ atore bairo ĩñami: 2 Mu̶jãã, Efeso macããna, mu̶jãã caátiãnie nipetirijere yu̶ masĩcõãña. Tutuaro popiye yu̶ yaye macããjẽrẽ mu̶jãã paãninucũña. Caroaro yerijõrõã popiye tãmu̶omirãcũ̶ã, aperãrẽ na mu̶jãã quetibu̶ju̶cõã ninucũña tocãnacã rũ̶mu̶a. Carorije caátiãnipairã mu̶jãã watoa caãna cũ̶ãrẽ tocãnacãnia na mu̶jãã boetinucũña. Tie cũ̶ãrẽ yu̶ masĩña merẽ. Aperã apóstolea majã mee nimirãcũ̶ã, “Jãã, apóstolea majã majũ jãã ãniña,” caĩrã cũ̶ãrẽ merẽ caroaro na mu̶jãã ĩñacõña besemasĩcõãnucũña. Bairo na cabuerijere ĩñabese masĩrĩ, cariapea caĩtopairã na caãnierẽ mu̶jãã masĩcõãnucũña yua. 3 Yu̶re tũ̶gou̶sajãnaena, tocãnacã rũ̶mu̶a yu̶ mena mu̶jãã tũ̶goñatutuacõã ninucũña. Tocãnacã rũ̶mu̶a yu̶ yaye queti jũ̶gori bu̶tioro popiye tãmu̶omirãcũ̶ã, mu̶jãã ju̶tietiya. 4 ‘Bairo mu̶jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, jĩcã wãme mu̶jãã yu̶ caĩpee niña. Caãnijũ̶goripau̶ yu̶re mu̶jãã camairĩcãrõrẽ bairo ãmerẽ yu̶ mu̶jãã maiẽtĩña. 5 Bairo mu̶jããrẽ ñiña: Tũ̶goñanemoña caãnijũ̶goro yu̶re mu̶jãã camairĩqũẽrẽ. Roro mu̶jãã cabairijere Dios mena tũ̶goñaqũẽnorĩ caãnijũ̶goro mu̶jãã caátiãni jũ̶goricarore bairo átijũ̶goya tunu. Bairo mu̶jãã caápericõãta, yoaro mee yu̶ águ̶ mu̶jãã tu̶pu̶. Popiye mu̶jãã tãmu̶o joroque mu̶jãã yu̶ átigu̶. Roro mu̶jãã caátiere Dios mena mu̶jãã cabu̶su̶ qũẽnoeticõãta, mu̶jãã quetiupau̶ jĩñaworica tutu, oro tuture bairo caãcũ̶rẽ cũ̶ yu̶ neweyocõãgu̶. 6 Bairo mu̶jãã cabaimiatacũ̶ãrẽ, bairopu̶a jĩcã wãme niña caroaro mu̶jãã caátiãnie. Yu̶rea bairo nicolaítas majã na caátiãnajẽ cu̶tiere mu̶jãã boetinucũña. 7 ‘Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Mu̶jãã, Efeso macããna, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. ¡Bairi Espíritu Santo Dios Yeri majũ mu̶jãã ñubueri majã poarire cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gopeoya! Bairi caroaro catũ̶gou̶sarãrẽ bairo ĩñami Dios: Noa ũna carorije macããjẽrẽ canetõnu̶cãrãrẽ caroa catiñurĩqũẽ majũrẽ na yu̶ jogu̶. Caticõãnajẽrẽ cajoricu̶ yucu̶ u̶mu̶recóo Dios tu̶pu̶ caãni rícare na yu̶ u̶garotigu̶, ĩñami,’ na mi woajowa to Efeso macããnarẽ,” ñirotiwĩ. 8 Ĩ yaparo, bairo ñinemowĩ tunu: “Atore bairo na mi woajowa ñubueri majã bairi na quetiuparã Esmirna macããna cũ̶ãrẽ: ‘Bairo ĩñami mu̶jãã, Esmirna macããnarẽ caãnijũ̶goricu̶, ape rũ̶mu̶pu̶ cũ̶ãrẽ caãnicõãniyaparopau̶ pu̶ame. Cariacoatacu̶ nimicũ̶ã tunu cacatitunurĩcũ̶ majũ mu̶jããrẽ bairo ĩ quetibu̶ju̶yami: 9 Nipetiro roro popiye bopacooro mu̶jãã cabainucũrĩjẽrẽ yu̶ masĩña. Ñe ũnie cacũ̶goena cabopacarã mu̶jãã caãnie cũ̶ãrẽ yu̶ masĩña. Bairãpu̶a cariape majũrã Dios jũ̶gori ñe ũnie caru̶saena pairo apeye ũnie cacũ̶gorãrẽ bairo caãna majũ mu̶jãã ãniña. Apeyera judío majã mee caãna caĩtopairã roro majũ mu̶jãã na cabu̶su̶painucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ yu̶ masĩña. Na pu̶ame, “Judío majã majũ jãã ãniña,” mu̶nana ĩtonucũñama, wãtĩ ya poa macããna cũ̶ yarãrẽ bairo caãna nimirãcũ̶ã yua. 10 Bairi roro popiye bopacooro mu̶jãã cabaipeere tũ̶goña uwieticõãña. Baipu̶a, wãtĩ preso jorica wiipu̶ mu̶jãã mena macããna jĩcããrãrẽ na cũreo joroque na átigu̶mi. Dope bairo nipetiro mu̶jãã caátiãnierẽ masĩgu̶, wãtĩ tore bairo átigu̶mi. Bairãpu̶a, pu̶ga wãmo cãnacã rũ̶mu̶a popiye bopacooro mu̶jãã tãmu̶ogarã. Bairi tocãnacã rũ̶mu̶a caroaro jĩcãrõ tũ̶ni jeto Dios mena áticõã ninucũña mu̶jãã cariari rũ̶mu̶pu̶ yua. Bairo mu̶jãã caátimasĩrõ, yu̶ pu̶ame tie wapa caticõãnajẽ yeri caroa majũrẽ mu̶jãã yu̶ jogu̶. 11 ‘Mu̶jãã, Esmirna macããna, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. ¡Bairi Espíritu Santo Dios Yeri majũ mu̶jãã ñubueri majã poarire cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gopeoya! Bairo noa ũna tiere tũ̶gou̶sari yua, carorije macããjẽrẽ canetõnu̶cãrã pu̶ame di rũ̶mu̶ ũno popiye tãmu̶oetigarãma u̶mu̶recóopu̶re yua. Pu̶gani cãrõ rianemoetigarãma Diotu̶ u̶mu̶recóopu̶re, ĩñami,’ na mi woajowa to Esmirna macããnarẽ,” ñirotiwĩ. 12 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparori bero, bairo ñinemowĩ tunu: “Juan, aperã ñubueri majã Pérgamo macããna cũ̶ãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶ woajowa. Bairo na miwã: ‘Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶joyami mu̶jãã Pérgamo macããna ñubueri majãrẽ, ñosẽrĩcãpãĩ caoripãĩ pu̶ga nu̶gõãtu̶ caoripãĩrẽ cacũ̶gou̶ pu̶ame: 13 Yu̶ masĩña mu̶jãã cabairijere: Mu̶jãã pu̶ame wãtĩ cũ̶ carotimasĩrĩ macã, cũ̶ caãninucũrĩ macã tu̶pu̶ mu̶jãã ãninucũña. Tiere yu̶ masĩña. Bairo ti macãtu̶ caãna nimirãcũ̶ã, caroaro yu̶ caborore bairo jeto mu̶jãã átiãninucũña. Bairãpu̶a, yu̶ yaye quetire catũ̶gou̶sarã ãnirĩ yua, yu̶ yaye quetire cariapea mu̶jãã tũ̶gou̶sacõã ninucũña. Mu̶jãã pitietiya tie quetire. Yu̶ yau̶, yu̶ bapa cañuu̶, yu̶ yaye quetire caquetibu̶ju̶bojau̶ Antipas cawãmecu̶cu̶re cũ̶ pajĩãrocawã ti macã wãtĩ cũ̶ caãnimacã macããna. Bairo cũ̶ na caátimajũcõãmiatacũ̶ãrẽ, tiwatoa caãno cũ̶ãrẽ yu̶re mu̶jãã tũ̶gou̶sajãnaepũ̶. 14 ‘Bairo caroaro mu̶jãã caátiãnimiatacũ̶ãrẽ, bairopu̶a, peeto ũnoa niña roro mu̶jãã caátiãnierẽ yu̶ caquetibu̶ju̶pee. Ati wãmerẽ roro mu̶jãã átinucũña: Mu̶jãã mena macããna jĩcããrã wãtĩ Balaam cawãmecu̶cu̶ cũ̶ caátirotirore bairo roro majũ carorije macããjẽrẽ átiãninucũñama. Na, Balaam yaye bueriquere capitigaenarẽ na mu̶jãã qũẽnocũnucũña. Cũ̶, Balaam pu̶ame apei Balac cawãmecu̶cu̶re roro israelita majãrẽ na ĩto rotiyawĩ tirũ̶mu̶pu̶re. Atore bairo qũĩtorotiwĩ israelita majãrẽ: “Diore netõnu̶cãgu̶, camasã na cawericarã na jũ̶gũẽãrẽ na canuniataje waibu̶toa riire na majũrẽã na u̶garotiya. Tunu bairoa na rupau̶ caborore bairo na majũ rupau̶ mena na átiepeáto,” qũĩ bu̶su̶jãwĩ Balaam, Balare. 15 Tunu bairoa apeyera mu̶jãã mena macããna jĩcããrã nicolaítas majã na cabuerije carorije macããjẽrẽ capitigaenarẽ na mu̶jãã qũẽnocũnucũña. 16 Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Dios pu̶amerẽ cũ̶ tũ̶gou̶sari, roro mu̶jãã caátiãnierẽ tãmurĩã cũ̶ bu̶su̶qũẽnoña. Bairo mu̶jãã caápericõãta, yu̶ pu̶ame jicoquei átí, yu̶ ñosẽrĩcãpãĩ yu̶ riseropu̶ cawitiripãĩ mena na nipetiro carorãrẽ na yu̶ reiágu̶ yua. 17 ‘Mu̶jãã, Pérgamo macããna, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. ¡Bairi Espíritu Santo Dios Yeri majũ mu̶jãã ñubueri majã poarire cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gopeoya! Bairo noa ũna tiere tũ̶gou̶sari yua, carorije macããjẽrẽ canetõnu̶cãrãrẽ u̶garique maná yasioropu̶ caãnie caroa majũrẽ na yu̶ u̶garotigu̶. Tunu bairoa ũ̶tãpãĩ cabotiripãĩ, cawãma wãme woaturicapãĩ majũrẽ na yu̶ jogu̶. Ni ũcũ̶ tipãĩ woaturique catusarijere masĩẽcũ̶mi. Tipãĩrẽ yu̶ cajou̶ jeto masĩgu̶mi, ĩñami,’ na mi woajowa to Pérgamo macããnarẽ,” ñirotiwĩ. 18 To Pérgamo macããnarẽ yu̶ quetibu̶ju̶yaparori bero, bairo ñinemowĩ tunu: “Juan, aperã ñubueri majã Tiatira macããna cũ̶ãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶ woajowa. Bairo na miwã: ‘Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶joyami Dios macũ̶ mu̶jãã, Tiatira macããna ñubueri majãrẽ. Peero caũ̶rĩjẽrẽ bairo cacaapee asiyau̶ majũ mu̶jããrẽ ĩ joyami. Tunu apeyera cũ̶ ru̶pori ãpõã bronce joerique caroa caasiyarijere bairo caru̶pooricu̶cu̶ pu̶ame mu̶jããrẽ atore bairo ĩ quetibu̶ju̶joyami: 19 Mu̶jãã caátiãnie nipetirije yu̶ masĩña. Camasãrẽ caroaro na mu̶jãã ĩñamaiña. Yu̶ mena mu̶jãã tũ̶goñatutuaya. Camasã cabopacarã cũ̶ãrẽ caroaro na mu̶jãã ju̶átinemonucũña. Tunu bairoa popiye tãmu̶onucũmirãcũ̶ã, yeri jõrõã yu̶ yaye quetire tocãnacã rũ̶mu̶a na mu̶jãã quetibu̶ju̶cõã ninucũña. Tunu bairoa yu̶ masĩña, yu̶re mu̶jãã camasĩjũ̶goripau̶ caãno caroaro mu̶jãã caátato netõjãñurõ ãmerẽ caroaro átiãna mu̶jãã átiya. 20 ‘Bairo caroaro mu̶jãã caátiãnie caãnimiatacũ̶ãrẽ, jĩcã wãme nicõãña mu̶jããrẽ yu̶ caĩpee. To caãcõ Jezabel cawãmecu̶core cõ mu̶jãã qũẽnocũña. Aperopu̶ cõ mu̶jãã árotietiya. Cõ pu̶ame, “Dios cũ̶ caquetibu̶ju̶rotijorico yu̶ ãniña,” ĩmiocũ̶ã, cõ cabuerije mena, yu̶ yarã, yu̶ yaye quetire caquetibu̶ju̶rãrẽ na ĩtonucũñamo. Na rupau̶ caborore bairo roro na rupau̶ mena na átiepeo joroque na ĩtonucũñamo yu̶ yarãrẽ. Tunu bairo wericarã na jũ̶gũẽãrẽ na cajorije waibu̶toa riire, “Mu̶jãã majũ cũ̶ã u̶gaya tiere. Tie u̶gaata, ñujãñuña,” na ĩtoquetibu̶ju̶nucũñamo. Tie, bairo cõ caĩto quetibu̶ju̶rijere yu̶ boetiya. 21 Yu̶ pu̶ame merẽ cõrẽ yoaro ñiñacote ãnimiña, roro cõ caátiere yapapuari Dios mena cõ cabu̶su̶qũẽnopeere bori yua. Cõ pu̶ame tore bairo átigaetiri, cõ caátiãnierẽ jãnagaetiyamo. Roro cõ rupau̶ caborore bairo caũ̶mu̶a mena cõ caátiepenucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ jãnagaetiyamo. 22 Bairi popiye cõ tãmu̶o joroque yu̶ átigu̶ cõ yaye wapa yua. Yoaro riaye jeto cõ ria rũ̶mu̶ cu̶tio jorique cõ yu̶ átigu̶. Torea bairo cõ mena roro na rupau̶ caborore bairo caátinucũrã cũ̶ã popiye na tãmu̶o joroque yu̶ átigu̶. Cõ, cõ caátiãnierẽ bairo roro na caátiãnierẽ Dios mena tũ̶goña yapapuari na cajãnaeticõãto, yoaro popiye na baiãnio joroque na yu̶ átigu̶ na cũ̶ãrẽ. 23 Cõ pũnaa cũ̶ãrẽ na yu̶ pajĩãre peyocõãgu̶. Tore bairo yu̶ caáto ĩña yua, nipetiro ñubueri majã poari pu̶ame atore bairo ĩ masĩgarãma: “Dios, pupea marĩ yeripu̶, marĩ catũ̶goñarĩjẽpu̶ cũ̶ãrẽ camasĩ majũ niñami,” ĩ masĩgarãma camasã. Bairi mu̶jãã tocãnacãũ̶pu̶rea di wãme ũno mu̶jãã caátiãnimasĩrĩcã wãme cãrõ mu̶jãã yaye wapare yu̶ jogu̶. 24 Mu̶jãã, Tiatira macããna, cõ cabuerije macããjẽrẽ caboena, bairi wãtĩ cũ̶ catutuarije macããjẽ camasã na camasĩẽtãjẽ niña, na caĩrĩjẽ cũ̶ãrẽ caboenarẽ atore bairo mu̶jãã ñiña: Ape wãme átajere mu̶jãã yu̶ átirotinemo peoetiya. 25 Ãme mu̶jãã caátiãnimasĩrõrẽã bairo caroaro áticõã ninucũña caroa wãmerẽ. Nemo ati yepapu̶ yu̶ tunuatópu̶ cũ̶ãrẽ bairoa mu̶jãã áticõã ninucũwã. 26 ‘Bairo carorije macããjẽrẽ canetõnu̶cãpetirã, yu̶ caborore bairo caátijĩãti yaparoetarãrẽ camasã poarire na rotimasĩõ joroque na yu̶ átigu̶. 27 Yu̶ Pacu̶ rotimasĩrĩqũẽrẽ yu̶ cũ̶ cajoricarorea bairo yua narẽ na yu̶ jogu̶ rotimasĩrĩqũẽrẽ. Bairo yu̶ cajoro jũ̶gori yua, camasã poari nipetirore caroaro majũ na rotimasĩgarãma. Tutuaro mena na rotimasĩgarãma. Carorã cañuena cũ̶ãrẽ jotu̶ riíru̶re pawabatorericarore bairo na regarãma na, na cañuetie wapa. 28 Tunu bairoa cañuu̶ busuri ñocõ majũ cũ̶ãrẽ na yu̶ jomajũcõãgu̶ carorijere caboeti majãrẽ yua. 29 ‘Mu̶jãã, Tiatira macããna, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. ¡Bairi Espíritu Santo Dios Yeri majũ mu̶jãã ñubueri majã poarire cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gopeoya!’ na mi woajowa to Tiatira macããnarẽ,” ñirotiwĩ.

Apocalipsis 3

1 Bairo ĩ quetibu̶ju̶ yaparori bero, bairo ñinemowĩ tunu: “Juan, aperã ñubueri majã Sardis macããna cũ̶ãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶ woajowa. Bairo na miwã: ‘Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶joyami Dios Yeri jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ Espíritu majũrẽ cacũ̶gou̶. Cũ̶ wãmopu̶ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ ñocõãrẽ cacũ̶gou̶ atore bairo mu̶jãã ĩ joyami: Mu̶jãã caátiãnie nipetiri wãmerẽ yu̶ masĩña. Cacatirã majũ caãniparã nimirãcũ̶ã, ãmerẽ cariaricarãrẽ bairo majũ mu̶jãã ãniña. Tiere yu̶ masĩcõãña. 2 Yu̶ yarã, masacatiya. Ãme caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ nemojãñurõ átinemo jũ̶goyecu̶sa. Tiere átijãnaeticõãña. Mu̶jãã pu̶ame caroa macããjẽrẽ átijãnarã mu̶jãã baiya. Bairi jĩcã wãme roro mu̶jãã caátiãnierẽ ñiñanucũña. Tie bairo mu̶jãã caátinucũrĩjẽ cariape átaje mee niña Dios cũ̶ caĩñajoro. 3 Masacatiri tũ̶goña nemoña tunu Dios yaye quetire mu̶jãã na caquetibu̶ju̶ jũ̶goriquere. Tie queti jetore tũ̶gou̶sacõã ninucũña. Mu̶jãã carorije wapare tũ̶goña yapapuari Dios pu̶amerẽ cũ̶ tũ̶gou̶saya tunu. Tore bairo caroaro masacatirique mena Diore tũ̶gou̶sari mu̶jãã caãmerĩcõãta, tãmurĩã mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ atígu̶ yajari majõcu̶re bairo yua. “Cũ̶ acú̶mi,” yu̶re mu̶jãã caĩyueti rũ̶mu̶ caãno mu̶jãã yu̶ popiye peyou̶ atígu̶. 4 ‘Bairo roro jĩcããrã to Sardis macããna mu̶jãã caátiãnimiatacũ̶ãrẽ, nocãnacãũ̶ ũna niñama roro di rũ̶mu̶ caátiãmerĩnucũrã. Jutiro cabotirore cau̶gueri tuenarẽ bairo niñama. Na roque yu̶ mena nigarãma. Yu̶ mena jutii cabotirijere jãnarĩ, yu̶ mena ñesẽãgarãma, tore bairo caátiecoparã majũ caãna ãnirĩ yua. 5 Bairi na ũna canetõnu̶cãpetirã, caroaro caátijĩãti yaparoetarã tore bairo nocãrõ caroa cabotirijere jutii jãñagarãma. Na wãmerĩ cũ̶ã coseetigaro cacatirã majũ wãmerẽ woaturica tutipu̶ cũ̶ãrẽ. Yu̶ Pacu̶ Dios cũ̶ caĩñajoro pu̶ame roque caroaro majũ na ĩñajesori, “Yu̶ yarã niñama,” cũ̶ ñinemogu̶. Cũ̶ yarã ángelea majã na caĩñajoropu̶ na yu̶ ju̶átinemogu̶. 6 ‘Mu̶jãã, Sardis macããna, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. ¡Bairi Espíritu Santo Dios Yeri majũ mu̶jãã ñubueri majã poarire cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gou̶saya!’ na mi woajowa to Sardis macããnarẽ,” ñirotiwĩ. 7 Bairo ñi quetibu̶ju̶ri bero, bairo ñiwĩ tunu: “Juan, aperã ñubueri majã Filadelfia macããna cũ̶ãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶ woajowa. Bairo na miwã: ‘Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶joyami cañuu̶, cariape caãcũ̶, mu̶jãã Filadelfia macããnarẽ. Quetiupau̶ Rey David ãnacũ̶ yaro llave jope pããrĩcãrõrẽ cacũ̶gou̶ carotimasĩ majũ mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶joyami. To llave mena jopere cũ̶ capããrõ, noa ũna biamasĩẽtĩñama. Tunu bairoa to llave mena cũ̶ cabiata, noa ũna ti jopere pããmasĩẽtĩñama. Cũ̶, tore cacũ̶gou̶ pu̶ame mu̶jããrẽ ĩñami: 8 Mu̶jãã caátiãnie nipetirijere yu̶ masĩña. Tũ̶goya mai yu̶ yarã: Mu̶jãã riapepu̶ jopere yu̶ pããnu̶cõña, mu̶jãã cajããmasĩparore bairo ĩ. Ti jopere noa ũna biamasĩẽtĩgarãma. Mu̶jãã pu̶ame netõnu̶cãrõ majũ mu̶jãã yeri tũ̶goñatutuaetiya. Baimirãcũ̶ã, yu̶ yaye quetire caroaro mu̶jãã tũ̶gou̶saya. Yu̶re mu̶jãã teetiya. 9 Wãtĩ ya poa macããna, judío majã ãmerĩmirãcũ̶ã, “Judío majã jãã ãniña,” caĩtopairãrẽ mu̶jãã na ĩroao joroque na yu̶ átigu̶. Na ru̶popatuuri mena etanumurĩ mu̶jãã na ĩroao joroque tutuaro na yu̶ átirotigu̶. Bairo mu̶jãã yu̶ caátirotirore ĩñarĩ yua, cariapea masĩgarãma mu̶jãã yu̶ camairĩjẽrẽ. “Dios yarã majũ niñama na roque,” ĩrĩ mu̶jãã ĩñagarãma. 10 Mu̶jãã pu̶ame yu̶ carotirore bairo cariape mu̶jãã áticõã ninucũña tocãnacã rũ̶mu̶a. Bairo mu̶jãã cabairo jũ̶gori mu̶jãã yu̶ ju̶átinemogu̶. Ati u̶mu̶recóo capetiro, nipetiro ati yepa macããnarẽ tutuaro cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ caetaro, mu̶jãã yu̶ ju̶átinemogu̶. 11 ‘Tãmurĩã mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ atígu̶. Bairi ãme caroaro mu̶jãã caátiãnierẽ átiãnijãnaeticõãña. Bairo jeto mu̶jãã caátiãmata, noa ũna mu̶jãã yaye caãnipeere yasiobojaetigarãma. 12 Bairo noa ũna carorije macããjẽrẽ canetõnu̶cãpetirãrẽ Dios ya wii templo wii macãã bota caãnimajũrĩ botare bairo na yu̶ cũgu̶. Bairo caãna ãnirĩ di rũ̶mu̶ ũno Diore cũ̶ aweyoetigarãma. Napu̶re Dios ya wãme majũ na yu̶ woatugu̶. Tunu bairoa yu̶ Pacu̶ ya macã wãme cũ̶ãrẽ napu̶re yu̶ woatugu̶. Cawãma macã Jerusalén u̶mu̶recóopu̶ caatíata macã wãmerẽ napu̶re yu̶ woatugu̶. Yu̶ ya wãme cawãma wãme cũ̶ãrẽ napu̶re yu̶ woatugu̶. 13 ‘Mu̶jãã, Filadelfia macããna, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. ¡Bairi Espíritu Santo Dios Yeri majũ mu̶jãã ñubueri majã poarire cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gou̶saya!’ na mi woajowa to Filadelfia macããnarẽ,” ñirotiwĩ. 14 Bairo ñi quetibu̶ju̶ rotiyaparori bero, bairo ñiwĩ tunu: “Juan, aperã ñubueri majã Laodicea macããna cũ̶ãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶ woajowa. Bairo na miwã: ‘Atore bairo ĩ quetibu̶ju̶joyami Dios macũ̶ mu̶jãã Laodicea macããna ñubueri majãrẽ. Cariape caãcũ̶, cariape caĩquetibu̶ju̶ majũ mu̶jããrẽ quetibu̶ju̶joyami. Nipetiro Dios cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ ati u̶mu̶recóo macããjẽ upau̶ majũ mu̶jããrẽ ĩ quetibu̶ju̶joyami: 15 Mu̶jãã caátiãnie nipetirijere yu̶ masĩña. Oco caasietie, cayu̶su̶aetiere bairo mu̶jãã ãniña. Tiere yu̶ masĩña. Bairi oco cayu̶su̶arije, o caasirijere bairo jicoqueia mu̶jãã caãmata roque, ñubujioro. ¡Mu̶jãã pu̶ame tore bairo cabaiparã nimirãcũ̶ã, tore bairo mu̶jãã baietiya! 16 Oco cayu̶su̶a, asipotietiere bairo mu̶jãã ãniña yu̶ caĩñajoropu̶re. Bairo mu̶jãã cabairoi, ti ocore mu̶ñoreire bairo mu̶jãã yu̶ recoagu̶ cayoaropu̶. 17 Mu̶jãã pu̶ame, “Cadinero cũ̶gorã majũ marĩ ãniña. Ñe ũnie marĩrẽ ru̶saetiya. Jĩcãrõ tũ̶ni caroaro marĩ átiãniña,” mu̶jãã ĩ tũ̶goñanucũña. Bairo ĩmirãcũ̶ã, camasã catiena majũ mu̶jãã ãniña. Cabu̶goro macããna caĩtopairã mu̶jãã ãniña. Dios yaye macããjẽrẽ cacũ̶goena, cacaapee mána, cajutii jãñaenarẽ bairo roro mu̶jãã baiya Dios cũ̶ caĩñajoro. ¿Dise pu̶amerẽ mu̶jãã cũ̶gorãati? Ãme mu̶jãã cacũ̶gorije cawapa manie majũ tuacõãña. 18 Bairi mu̶jããrẽ yu̶ quetibu̶ju̶ya: Yu̶ yaye nocãrõ caroa majũrẽ tũ̶gou̶saya. Oro peeropu̶ joe qũẽnorĩqũẽrẽ bairo caãnie majũrẽ yu̶ jogu̶, yu̶re mu̶jãã cajẽniata. Tiere mu̶jãã yu̶ cajoro, cariapea ñe ũnie caru̶saena majũ mu̶jãã ãnigarã u̶mu̶recóopu̶re. Tunu bairoa yu̶ roque jutii caroa cabotirije majũrẽ yu̶ jogu̶ mu̶jãã cajãñapeere. Tie jutiire jãñarã, cabobotũ̶goñaenarẽ bairo mu̶jãã ãnigarã, ãmerẽ cajutii mánarẽ bairo nimirãcũ̶ã. Apeye cũ̶ãrẽ carorije mu̶jãã caátie jũ̶gori cacaapee ĩñaenarẽ bairo mu̶jãã caãnierẽ mu̶jãã cau̶cotipee u̶co majũrẽ mu̶jãã yu̶ jogu̶. Tiere yu̶ cajoro yua caĩñamasĩrã ãnirĩ caroaro yu̶ yaye quetire jĩcãrõ tũ̶ni mu̶jãã tũ̶gou̶sagarã. 19 ‘Yu̶ pu̶ame yu̶ yarã yu̶ camairãrẽ tutuaro mena na quetibu̶ju̶ri na yu̶ beyomasĩña. Bairi tutuaro mena na yu̶ beyogu̶. Popiye na baio joroque yu̶ átigu̶, Diore ĩroari cũ̶rẽ na catũ̶gou̶saeticõãta yua. 20 Tũ̶gopeoya mai yu̶ caĩrĩjẽrẽ: Yu̶ pu̶ame jopepu̶ etari capiinucũũ̶rẽ bairo yu̶ ãniña. Bairo yu̶ capiiro, ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ yu̶ capiirijere tũ̶gori yu̶re cũ̶ capããjõata, cũ̶ ya wiipu̶ catuau̶re bairo cũ̶ yeripu̶ yu̶ ãnicõãgu̶. Cũ̶rẽ cabapacu̶cu̶ majũ yu̶ tuagu̶ yua, yu̶re bori cũ̶ yeripu̶ yu̶ cũ̶ cabocáñeata. 21 Bairo carorije macããjẽrẽ canetõnu̶cãpetirãrẽ yu̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶, na caãnipapau̶re na yu̶ jogu̶. Yu̶ cũ̶ã carorije macããjẽrẽ yu̶ canetõnu̶cãrõ jũ̶gori cũ̶ carotimasĩrĩpau̶pu̶ yu̶ Pacu̶ yu̶ cũ̶ cacũrĩcãrõrẽã bairo yu̶ cũ̶ã na yu̶ ruirotigu̶ yu̶ Pacu̶ tu̶pu̶. 22 ‘Mu̶jãã, Laodicea macããna, caãmoocu̶na mu̶jãã ãniña. ¡Bairi Espíritu Santo Dios Yeri majũ mu̶jãã ñubueri majã poarire cũ̶ caquetibu̶ju̶rijere caroaro tũ̶gou̶saya,’ na mi woajowa to Laodicea macããna cũ̶ãrẽ!” ñi quetibu̶ju̶ rotiwĩ yua nipetiro ñubueri majã poari macããnarẽ.

Apocalipsis 4

1 Bairo yu̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro bero, ñiñamu̶gõjowu̶ u̶mu̶recóopu̶re. Bairo ĩñamu̶gõjou̶, u̶mu̶recóo pããnu̶cãrõ caãnorẽ ñiñajowu̶. Bairo yu̶ caĩñarõ yua, bu̶su̶rique nocãrõ pairo trompeta putiricaro cãrõ majũ cabu̶su̶átaje yu̶ catũ̶gojũ̶goataje pu̶ame bairo ñiwũ̶ tunu: “Wãmu̶coasá ato yu̶ tu̶pu̶. Atie bero cabaipee nipetirijere mu̶ ñiñopa. Nipetirije mu̶ yu̶ caĩñopee yu̶ caĩrõrẽã bairo tãmurĩã baimajũcõãgaro,” ñiroyawu̶ bu̶su̶rique pu̶ame. 2 Bairo caĩrõ, jicoquei Espíritu Santo cũ̶ catutuarije jũ̶gori u̶mu̶recóopu̶ yu̶ acoápú̶. Topu̶ etari yua, ñiñaroyawu̶ u̶mu̶recóopu̶ carotimasĩ majũ ruiricaro tronorẽ. To ruiricarore jĩcãũ̶ carui cũ̶ãrẽ cũ̶ ñiñaroyawu̶. 3 Cũ̶, to ruiricarore carui pu̶ame bu̶tioro majũ asiyawĩ. Ũ̶tã jaspe, o cornalina na caĩrĩjẽ nocãrõ caasiyaro cãrõ majũ cũ̶ rupau̶ asiyawĩ. Tunu bairoa cũ̶ caruiro buire bue beto niãmejorewu̶. Ũ̶tã, esmeralda na caĩrĩjẽrẽ bairo majũ tutuaro asiyawu̶ ti bue beto. 4 To ruiricaro trono riapere ñiñawũ̶ apeye ruirique veinticuatro majũ caãnie cũ̶ãrẽ. Tiere caruirã cũ̶ãrẽ ñiñaroyawu̶. Tie ruirique caãno cãrõ veinticuatro majũ cabu̶toa carotimasĩrã caruiãmejorerãrẽ na ñiñaroyawu̶. Naa, cabu̶toa pu̶ame cabotirije jeto jutii jãñawã. Na ru̶poapu̶ quetiuparã na caru̶poapeoro ũno coronarẽ pesawã. Oro mena qũẽnorĩqũẽrẽ pesawã. 5 Carotimasĩ ruiricaro tronopu̶ bu̶po cũ̶ cayaberije, bairi nocãrõ pairo bu̶su̶rique, apeye cabu̶poparije cũ̶ã witiwu̶. Tunu apeyera carotimasĩruiricaro riapepu̶re jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãrõ majũ jĩñaworique caũ̶rĩjẽ ũ̶nucũwũ̶. Tie jĩñaworique pu̶ame Dios Yeri jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã yeri pũna majũ ãno baiwu̶. 6 Tunu bairoa carotimasĩruiricaro riapepu̶ ria capairiyare bairo witiwu̶. Tiya oco pu̶ame caroaro majũ ĩña ãmewiyorique ãmu̶. Ẽñoorõ ĩña ãmewiyoricarore bairo caroaro majũ oco tusuriya ãmu̶ tiya ria. To carotimasĩruiricaro recomacãpu̶re bairi to tu̶ri cũ̶ãrẽ marĩ caĩñañaena ũna seres majã cacatirã majũ ãni ãmejorewã. Na pu̶ame na rupau̶ri petiropu̶a caapee cu̶tiãmejore peticõãwã. 7 Bairi sere caãnijũ̶gou̶ pu̶ame, macãnu̶cũ̶ yai cajũãũ̶ riapére bairo cacũ̶gou̶ ãmi. Cũ̶ bero macããcũ̶ nurĩcũ̶ wecu̶ riapére bairo cacũ̶gou̶ ãmi. Apei cũ̶ bero caãcũ̶ camasocu̶ riapére bairo cacũ̶gou̶ bauwĩ. Catu̶sau̶ pu̶ame aa bauriquere bairo cabauu̶ majũ wu̶nucũwĩ. 8 Na, seres majã cacatirã majũ pu̶ame tocãnacãũ̶pu̶a jĩcã pẽnirõ cãnacã queru̶pu̶u̶ri jeto cũ̶gowã. Na rupau̶ bui, bairi na pupeapu̶ cũ̶ãrẽ caapee cu̶tipeticõãwã. Bairo ãna, na pu̶ame u̶mu̶recóo, bairi ñami cũ̶ãrẽ atore bairo ĩ jãnaema: “¡Caroú̶, caroú̶, nocãrõ caroú̶ majũ niñami marĩ Quetiupau̶ Dios! Nipetiro carotimasĩ majũ niñami. Tirũ̶mu̶pu̶a merẽ caãnijũ̶goatacu̶ niñami. Ãme cũ̶ãrẽ bairoa ãnicõãñami. Ape rũ̶mu̶ caãno, ti yepapu̶ caápau̶ majũ niñami,” ĩ basapeowã jãnarĩcãrõ mano yua. 9 Na, seres majã pu̶ame nairõ majũ cũ̶ basapeowã: “Cañuu̶ majũ mu̶ ãniña. Mu̶rẽ nipetiro na ĩroáto. Jãã mena mu̶ ñumajũcõãña.” Carotimasĩ cũ̶ caruiropu̶ carui tocãnacã rũ̶mu̶a caãnicõãcũ̶rẽ seres majã cũ̶ na cabasapeoro cãrõ, cabu̶toa camasĩrã cũ̶ã qũĩroawã Diore. Na ru̶popatuuri mena cũ̶ riapepu̶ etanumurĩ qũĩroawã. Cũ̶ basapeorã yua, na capesarije coronarẽ cũ̶ caruiro riapepu̶ wejonucũrĩ atore bairo ĩ basawã: 11 “Jãã Quetiupau̶ Dios, nipetiro na caĩroapau̶ majũ mu̶ ãniña. Nocãrõ catutuau̶ majũ mu̶ caãnoi, mu̶rẽ ĩroari na basapeoáto. Mu̶ roque nipetirije caãnierẽ caqũẽñorĩcũ̶ majũ mu̶ ãniña. Bairi atie nipetirije mu̶ caborore bairo jeto caãnipeere ĩ, mu̶ qũẽnojũ̶goyupa,” ĩ basawã Diore nipetiro cabu̶toa camasĩrã yua.

Apocalipsis 5

1 To bero ñiñaroyawu̶ tunu carotimasĩ cũ̶ caruirore. To carui pu̶ame cũ̶goruiwĩ jĩcã pũrõ, tunuarica pũrõrẽ. Capupea cabui cũ̶ãrẽ woarica tunua ãmu̶. Ti tunua pu̶ame jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãpau̶ majũ momia cõsĩ ũnie mena ju̶goo biaricaro ãmu̶. 2 Tipau̶a ñiñaroyawu̶ tunu ángel catutuau̶ majũrẽ. Nocãrõ tutuaro bu̶su̶rique mena atore bairo ĩ jẽniñawĩ: “¿Ni ũcũ̶ cayeri tũ̶goñawẽpũ̶ caãcũ̶ ati tunua ju̶goorica tunuarẽ cũ̶ pããmasĩñati?” 3 Bairi ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ mami ti tunuarẽ capããmasĩ. U̶mu̶recóo cũ̶ãrẽ, ati yepa cũ̶ãrẽ, ati yepa roca cũ̶ãrẽ ti tunuarẽ capããmasĩpau̶ ũcũ̶ mami. Nerĩ, cabuemasĩ ũcũ̶ cũ̶ã mami. 4 Yu̶ pu̶ame ni ũcũ̶ jĩcãũ̶ ti tunuarẽ capããmasĩ, o ti tunuarẽ caneĩñau̶ ũcũ̶ cũ̶ã, cũ̶ camanoi, bu̶tioro yu̶ yapapuawu̶. 5 Bairo yapapuari yu̶ caotiro ĩñarĩ, jĩcãũ̶ cabu̶cu̶ camasĩ cabu̶toa mena macããcũ̶ pu̶ame bairo ñiwĩ: “Tocãrõã otiya. Otiecu̶a. Merẽ niñami wãtĩrẽ canetõnu̶cã petiricu̶ jĩcãũ̶. Cũ̶ pu̶ame roque pããmasĩgu̶mi. Yaijũãrẽ bairo caãcũ̶ catutuau̶ Judá ya poa macããcũ̶ David ãnacũ̶ pãrãmi niñami. Cũ̶ roque ti tunua jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãpau̶ ju̶gooriquere tũ̶gãwori pããmasĩgu̶mi. Marĩ quetibu̶ju̶gu̶mi ti tunua woariquere,” ñiwĩ cabu̶cu̶ camasĩ yua. 6 Bairo cabairipau̶a ñiñaroyawu̶ tunu waibu̶cu̶ nurĩcũ̶rẽ bairo caãcũ̶ Corderore. Cũ̶, Cordero pu̶ame carotimasĩ cũ̶ caruiro riape, cacatirã seres majã, bairi cabu̶toa camasĩrĩ majã watoapu̶ bauwĩ. Na capajĩãrocacõãrĩcũ̶ nimicũ̶ã, cacati majũ nucũũ̶rẽ bairo baunucũwĩ. Cũ̶ ru̶poapu̶ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãrõ majũ jawiicu̶mi. Tunu bairoa jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã majũ caapee cũ̶ãrẽ cũ̶gowĩ. Cũ̶ jawii, bairi cũ̶ caapee cũ̶ã Dios Yeri Espíritu Santo ati yepa nipetiropu̶ cũ̶ cajoatana jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã majũrẽ na cõñarõ baiwu̶. 7 Bairi yua, Cordero pu̶ame carotimasĩ cũ̶ caruiro tu̶pu̶ ámí. Cũ̶tu̶ eta, cariape nu̶gõã cũ̶ cacũ̶goruiri tunuarẽ cũ̶ jiyanewĩ. 8 Bairo cũ̶ canerĩpau̶a yua, baparicãnacãũ̶ caãna seres majã bairi cabu̶toa masĩrĩ majã veinticuatro majũ caãna cũ̶ã na ru̶popatuuri mena ñigãtuwã, Cordero riapepu̶ qũĩroarã. Na pu̶ame nipetiro basau̶, paaricaro arpare cũ̶gowã. Tunu bairo jotu̶ bapa oro mena qũẽnorĩcãru̶re cũ̶gowã. Incienso caju̶tiñurĩjẽ tiru̶pu̶re jãñawũ̶. Ti coparu̶re cajãñarĩjẽ incienso pu̶ame Dios yarã, cũ̶ ya poa macããna na cañubuepeorije macããjẽrẽ bairo caãnie caroa majũ ãmu̶. 9 Na yua, atore bairo ĩ basawã cawãma wãme basariquere: “Mu̶ roque ti tunua woarica tunuarẽ nerĩ, ju̶goobiariquere catũ̶gãwomasĩpau̶ majũã mu̶ ãniña. Torecu̶na, camasãrẽ na netõõgu̶, pajĩãecori mu̶ rií reyupa. Nipetiro camasã poari, nipetiro apeye bu̶su̶ri majã ati u̶mu̶recóo macããna camasãrẽ na netõõgu̶, mu̶ rií reyupa. Tocãnacã yepaa macããna Dios yarã na caãniparore bairo ĩ, mu̶ riayupa. 10 Bairo na netõõrĩ yua, quetiuparãrẽ bairo na jããõ joroque na mu̶ ásupa. Dios yarã sacerdote majãrẽ bairo na jããõ joroque na mu̶ netõñupã. Na, nipetiro ti yepapu̶re rotimasĩgarãma,” ĩ basawã cabu̶toa camasĩrã. 11 To bero ñiñajoroyawu̶ tunu. Bairo ĩñajou̶, yu̶ tũ̶gowu̶ capããrã ángelea majã na cabu̶su̶ ocajorijere. Carotimasĩ cũ̶ caruiro, aperã cacatirã majũ seres majã, bairi cabu̶toa camasĩrã tu̶re bu̶su̶ ãmejorewã. Nocãrõ capããrã millones majũ na mena macããna ángelea majã cũ̶ã ãma. 12 Na pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena bairo ĩwã: “Waibu̶cu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶ Cordero capajĩãecoricu̶ roque catutuau̶ majũ niñami. Cañuu̶ nipetiro upau̶ majũ niñami. Ñe ũnie cũ̶ camasĩẽtĩẽ manimajũcõãña. Ñe cũ̶ ru̶saetiya. ¡Bairi cũ̶ jetorea nipetiro cũ̶ na ĩroáto! Cũ̶rẽ na basapeoáto. ‘Cañuu̶, cañuu̶ majũ mu̶ ãniña mu̶ roque,’ cũ̶ na ĩroáto,” ĩ basawã. 13 Tunu bairoa yu̶ tũ̶gowu̶ nipetiro u̶mu̶recóo macããjẽ Dios cũ̶ caqũẽnorĩqũẽ ati yepa macããjẽ cũ̶ã caĩrĩjẽrẽ. Ati yepa roca, bairi ria capairiya cũ̶ã bairo caĩbasapeorijere yu̶ tũ̶gowu̶: “¡Carotimasĩruiricaro tronopu̶ carui, bairi Cordero cũ̶ãrẽ basapeorique to ãmarõ! Nocãrõ cañuu̶ cũ̶ caãnoi, cũ̶ jetorea ĩroarique to ãmarõ. Nocãrõ cũ̶ catutuarije cũ̶ã tocãnacã rũ̶mu̶a to ãnicõã ninucũáto. ¡To petieticõãto!” ĩ basawã capããrã ángelea majã. 14 Bairo na caĩrõ tũ̶gori, seres majã cacatirã baparicãnacãũ̶ caãna pu̶ame atore bairo ĩ yu̶ãma: “¡Bairoa to baiáto!” ĩwã. Bairo caĩrĩpau̶re veinticuatro majũ caãna cabu̶toa pu̶ame ru̶popatuuri mena etanumurĩ na ĩroawã, Cordero, apei tronopu̶ carui menarẽ yua.

Apocalipsis 6

1 Tie bero ñiñajonemowũ̶ tunu Cordero cawãmecu̶cu̶ ti tunuarẽ caneátacu̶re. Cũ̶ pu̶ame ti tunua ju̶gooricaro jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãrõ ju̶gooturicarore tũ̶gãwojũ̶gowĩ. Beroa cõsĩ ũnie mena ju̶gooricaro caãnijũ̶gorore tũ̶gãwotajũ̶gowĩ. Bairo cũ̶ catũ̶gãwonerĩpau̶a, yu̶ tũ̶gowu̶ seres majã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ cũ̶ cabu̶su̶ocajorijere. Baparicãnacãũ̶ mena macããcũ̶ bu̶po cãrõ cũ̶ cabu̶su̶rijere yu̶ tũ̶gowu̶: “Tiaya. ¡Ĩñau̶ asá!” ñiroyawĩ. 2 Bairo cũ̶ caĩrõ ĩñajou̶, ñiñabócawu̶ yua caballo caboti majũrẽ. Cũ̶ bui capesau̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ ñiñawũ̶. Caballo bui capesau̶ pu̶ame yerubetore wãmopu̶ nerĩ ámí. Quetiupau̶ rey cũ̶ capesaro ũno coronarẽ cũ̶ peowĩ jĩcãũ̶. Tore pesari cũ̶ pu̶ame cũ̶ wapanarẽ na netõnu̶cãũ̶ ácú̶ majũ baiwĩ. Bairo na netõnu̶cãũ̶ ácú̶ yua, cũ̶ wapanarẽ na netõnu̶cãcõãwĩ. 3 Ti tunua ju̶gooturicaro cabero macããtõrẽ tũ̶gãwonewĩ tunu Cordero. Bairo cũ̶ catũ̶gãwonerĩpau̶a yu̶ tũ̶gowu̶ seres majã jĩcãũ̶ bero macããcũ̶ cũ̶ cabu̶su̶rijere. Bairo ñiwĩ: “Tiaya. ¡Ĩñau̶ asá!” 4 Bairo cũ̶ caĩrõ ĩñajou̶, ñiñabócawu̶ apei caballo cajũãũ̶ majũrẽ. Cũ̶ bui capesau̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ ñiñawũ̶. Caballo bui capesau̶ pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããna yerijõrõ na caãnierẽ ẽmamasĩrĩqũẽ catutuarijere cũ̶ jowĩ. Camasã tocãnacãũ̶pu̶a na majũã ãmeo pajĩãõ joroque átajere masĩwĩ. Yise capairipãĩ majũrẽ cũ̶ jowĩ. 5 Ti tunua ju̶gooturicaro pu̶garo bero macããtõrẽ tũ̶gãwonewĩ tunu Cordero. Bairo cũ̶ catũ̶gãwonerĩpau̶a, yu̶ tũ̶gowu̶ seres majã pu̶garã bero macããcũ̶ cũ̶ cabu̶su̶rijere. Bairo ñiwĩ: “Tiaya. ¡Ĩñau̶ asá!” Bairo cũ̶ caĩrõ ĩñajou̶, ñiñabócawu̶ apei caballo cañii majũrẽ. Cũ̶ bui capesau̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ ĩñawũ̶. Caballo bui capesau̶ pu̶ame nu̶cũ̶õ cõñarĩcãrõrẽ cũ̶ wãmopu̶ nerĩ ámí. 6 Baparicãnacãũ̶ caãna cacatirã seres majã watoapu̶ atore bairo caĩrĩjẽ bu̶su̶riquere yu̶ tũ̶gowu̶: “Camasã jĩcã rũ̶mu̶ na cawapataro cãrõ wapacu̶tiya jĩcã kilo trigo poca. O itia kilo cãrõ wapacu̶tiya jĩcã rũ̶mu̶ paarique wapa. Cabaimiatacũ̶ãrẽ, u̶se oco bairi roarique u̶se cũ̶ã nicõãgaro. Yasietigaro,” bairo bu̶su̶riquere yu̶ tũ̶gowu̶. 7 Ti tunua ju̶gooturicaro itiaro bero macããtõrẽ tũ̶gãwonewĩ tunu Cordero. Bairo cũ̶ catũ̶gãwonerĩpau̶a, yu̶ tũ̶gowu̶ seres majã itiarã bero macããcũ̶ cũ̶ cabu̶su̶rijere. Bairo ñiwĩ: “Tiaya. ¡Ĩñau̶ asá!” 8 Bairo cũ̶ caĩrõ ĩñajou̶, ñiñabócawu̶ apei caballo caju̶ripuau̶ majũrẽ. Cũ̶ bui capesau̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ ñiñawũ̶. Caballo bui capesau̶ pu̶ame, Camasãrẽ Riarique Caácu̶, wãmecu̶mi. Cũ̶ bero amí apei, Cariaricarã Na Caãnopu̶ Macããcũ̶, cawãmecu̶cu̶. Cũ̶ pu̶ame ati u̶mu̶recóo macããna baparicãnacã poa caãnarẽ jĩcã poa majũrẽ pajĩãmasĩwĩ. Besu átaje, au̶a riarique, riaye mena, o waibu̶toa camasã u̶garã mena na yasiorique caácu̶ ãmi. Tie ati masĩrĩqũẽrẽ cũ̶ jowĩ jĩcãũ̶. 9 Ti tunua ju̶gooturicaro baparicãnacãrõ bero macããtõrẽ tũ̶gãwonewĩ tunu Cordero. Bairo cũ̶ catũ̶gãwonerĩpau̶a, ñiñabócawu̶ Dios yaye quetire na caquetibu̶ju̶netõrĩqũẽ jũ̶gori na capajĩãrericarãrẽ. Waibu̶toa riire na cajoemu̶gõjori mesa altar rocapu̶ nucũwã na ãnana. 10 Na, Dios cũ̶ cacatioricarã pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo ĩwã: “Jãã Quetiupau̶ cañuu̶ majũ mu̶ ãniña. Nocãrõ caroaro cariape majũ caquetibu̶ju̶ mu̶ ãniña. Bairi, ¿nocãrõpu̶ ati yepa macããnarẽ na miñabeseiati? ¿Nocãrõpu̶ jããrẽ na capajĩãrĩqũẽ wapa jãã mu̶ ãmebojau̶ati? Tãmurĩ jãã mu̶ ãmebojawa,” qũĩwã Diore. 11 Bairo na caĩrõ bero, Dios pu̶ame jutii cabotirije cayowerijere na jowĩ. Na jori bero, bairo na ĩwĩ: “Ru̶saya mai. Paaju̶tieticõãña. Yerijãña peeti yu̶tea cãrõ, ti yu̶tea caetaparo jũ̶goye mai. Mu̶jããrẽ bairo yu̶ yaye quetire caquetibu̶ju̶rã nicõãñama mai ti yepapu̶re. Cristo yaye queti jũ̶gori cariaparã nicõãñama. Naa, nipetiro na caneñapetietaro bero roque, na ñiñabesegu̶ tãmurĩã yua,” na ĩwĩ. 12 Ti tunua ju̶gooturicaro jĩcã wãmo cãnacãrõ bero macããtõrẽ tũ̶gãwonewĩ tunu Cordero. Bairo cũ̶ caáto, yu̶ caĩñajoro yua, nocãrõ tutuaro majũ ati yepa yuguiwu̶. Muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ cũ̶ã yaticoámí. Bairi yua ati yepa pu̶ame naitĩãpeticoápú̶. Boori jutiro cañiirõ netõrõ majũ ati yepa naitĩãcoápú̶. Muipu̶ ñami macããcũ̶ cũ̶ã jũãũ̶, rií cuire bairo jẽñacoámí. 13 Tunu bairoa u̶mu̶recóo macããna ñocõã cũ̶ã ati yepapu̶ wẽẽcoama. Wĩno tutuaro capapuro jũ̶gori yucu̶ higuerau̶ ríca cacãme cawerore bairo majũ wẽẽpeticoama. 14 Jõbui u̶mu̶recóo cũ̶ã yasicoapu̶. Baunemoepũ̶. Jĩcã pũrõ papera pũrõãcãrẽ tunua yasioricarore bairo jicoquei yasicoápú̶. Bairi ũ̶tã yucu̶ ati yepa caãnie, ria capairiyapu̶ caãnie yucu̶ poari cũ̶ã yugui wu̶peticoápú̶. Aperopu̶ jeto tie nipetiro wu̶u̶etanu̶cãpeticoápú̶. 15 Nipetiro ati yepa macããna carotimasĩrã quetiuparã reyes cũ̶ã acu̶apeticoámá, tiere ĩñarĩ yua. Ũ̶tã yucu̶, ũ̶tã wiiripu̶ ruticoámá. Aperã camasã quetiuparã catutuarã, soldaua quetiuparã catutuarã, cadinero cũ̶gonetõrĩ majã cũ̶ã acu̶acoama. Torea bairo tunu carotitutuarã majũ camasã caroaro ñe ru̶saeto caãna, aperã paacoteri majã ũ̶mu̶arẽ bairo caãna cũ̶ã uwijãñuwã. Nipetiro ũ̶tã yucu̶pu̶ rutipeticoámá. 16 Bairo ti yucu̶ ũ̶tã yucu̶pu̶ áná yua, atore bairo ĩ otiwã: “¡Ũ̶tã yucu̶, ũ̶tã rupaa marĩrẽ to sĩtõõ yasioáto!” ĩwã. “Carotimasĩ cũ̶ caruiropu̶ carui marĩ cũ̶ caĩñaetiparore bairo marĩrẽ to sĩtõõ yasioáto ũ̶tã yucu̶. Roro popiye marĩ tãmu̶o joroque marĩ átiremi tronopu̶ caruiãcũ̶. ¡Bairi ũ̶tã yucu̶ marĩ to ñapea yasioáto! 17 Ãmerẽ etacoaya merẽ yua roro popiye marĩ tãmu̶o joroque marĩ cũ̶ caátipa rũ̶mu̶. Caãnitu̶sari rũ̶mu̶ camasãrẽ cũ̶ caĩñabeseri rũ̶mu̶ majũ etacoaya yua. Bairi ti rũ̶mu̶rẽ, ¿noa na netõmasĩrãati?” ĩ yapapuawã nipetiro ati yepa macããna caãnimiatana, tie cabairijere uwirã yua.

Apocalipsis 7

1 Tiere ĩñarĩ bero, tunu ñiñajoroyawu̶ ángelea majã baparicãnacãũ̶ majũrẽ. Na pu̶ame baparicãnacã jopee u̶mu̶recóo jopeerire nucũwã. Bairo nucũrã, na pu̶ame wĩnorẽ carotimasĩrã ãma. Wĩnorẽ ati yepa nipetiropu̶re papurotiema. Ria capairiyapu̶ cũ̶ãrẽ papurotiema. Yucu̶ ati yepa caãnie cũ̶ãrẽ papueta rotiema. Wĩno capapubujiopeere tunuo nu̶cõpeyocõãwã yua. 2 Bairi apei ángel cũ̶ãrẽ cũ̶ ñiñajowu̶. Muipu̶ cũ̶ cawãmu̶ató pu̶amerẽ amí. Cũ̶ pu̶ame Dios cacatii ya wãme camasãrẽ cũ̶ cawoatuparore cũ̶gowĩ. Tore caneacú̶ ángel pu̶ame yua u̶mu̶recóo jopeerire baparicãnacãũ̶ caãna ángeleare awajarique mena tutuaro na bu̶su̶jowĩ. Ati yepare, bairi ria capairiya cũ̶ãrẽ royetumasĩrĩqũẽrẽ camasĩrãrẽ bairo na ĩwĩ: 3 “¡Ti yepare, bairi riapu̶to capairiya cũ̶ãrẽ royetueticõãña! Yucu̶ ti yepa caãnie cũ̶ãrẽ royetueticõãña mai. Dios ya wãmerẽ marĩ tugarã mai marĩ Quetiupau̶ yarã caãnarẽ. Na riapoare cũ̶ wãmerẽ turotiya mai,” na ĩwĩ. 4 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, yu̶ tũ̶gojoroyawu̶ tocãnacãũ̶ majũ Dios ya wãmerẽ catuecoatanarẽ. Ato cãnacãũ̶ majũ ãniroyawã nipetiro, israelita ya poari macããna caãna yua: ciento cuarenta y cuatro mil majũ niroyawã. Tocãnacãũ̶ majũ na cõñaroyawã: 5 Judá ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. Rubén ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. Gad ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. 6 Aser ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. Neftalí ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. Manasés ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. 7 Simeón ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. Leví ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. Isacar ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. 8 Zebulón ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. José ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ. Benjamín ya poa macããna pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ niroyawã. Tore bairo na cõñaroyawã israelita majã ya poarire yua. Naa, nipetiro ciento cuarenta y cuatro mil majũ ãniroyawã. 9 Tiere ĩñarĩ bero, ñiñajoroyawu̶ tunu camasã capããrã majũrẽ. Nipetiro yepaa macããna, apeye bu̶su̶ri majã caãno cãrõ, bairi tocãnacã macãã macããna caãna camasãrẽ ñiñajowu̶. Dios carotimasĩ cũ̶ caruiro riapepu̶ nucũwã. Cũ̶ macũ̶ corderore bairo caãcũ̶ riapepu̶ nucũwã camasã capããrã majũ yua. Nocãrõ majũ capããrã na caãnoi, noa ũna cõñajĩãtia mano majũ ãma. Jutii cayowerije cabotirije majũrẽ jãñawã. Carupaño queeri, bopũũ ũnierẽ cũ̶gori ãma nipetiro, na, camasã. 10 Bairo ãna, na pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo ĩ awajawã: “¡Marĩ Pacu̶ Dios tronopu̶ carui, bairi Cordero mena na camasĩrĩjẽ jũ̶gori marĩ netõñama!” ĩ bu̶su̶wã. 11 Bairi carotimasĩ cũ̶ caruiro, trono tu̶re cabu̶toa camasĩrã, bairi aperã baparicãnacãũ̶ cacatirã seres majã na caãnorẽ nipetiro ángelea majã nucũ ãmejorewã. Na pu̶ame na riapé yepa cũ̶gõrõpu̶ mucũmuátí, Diore qũĩroawã cũ̶ caruiro trono riapepu̶ yua. 12 Bairo ĩ basapeowã Diore: “¡Bairoa to baiáto! Marĩ Pacu̶ Dios ñumajũcõãñami. Bairi camasã nipetiro cũ̶ na basapeoáto. Ñe ũnie cũ̶ camasĩẽtĩẽ caru̶saecu̶ niñami. Cũ̶rẽ ĩroari, ‘Jãã mena mu̶ ñujãñuña,’ cũ̶ na ĩáto. Nipetiro camasã cũ̶ na ĩroáto. Dios, nipetiro camasã netõrõ carotimasĩ, catutuau̶ majũ niñami. Bairi cũ̶ jetorea ĩroarique to ãmarõ. To ãnicõã ninucũãmarõ tocãnacã rũ̶mu̶a. To petieticoato. ¡Bairoa to baiáto!” ĩ basapeowã ángelea majã cũ̶ tu̶re caãniãmejorerã yua. 13 Tocãrõã bairo na caĩrĩpau̶a, jĩcãũ̶ cabu̶toa camasĩrĩ majã mena macããcũ̶ atore bairo ñi jẽniñawĩ: “¿Noa na ãniñati jõã jutii cabotirijere cajãñarã? ¿Noopu̶ na atíupari?” ñi jẽniñawĩ cabu̶cu̶. 14 Bairo cũ̶ caĩrõ: “Yu̶ yau̶, yu̶ masĩẽtĩña. Yu̶ quetibu̶ju̶ya. Mu̶ roque mu̶ masĩña,” cũ̶ ñiwũ̶. Bairo yu̶ caĩrõ, atore bairo yu̶ quetibu̶ju̶wĩ cabu̶cu̶: “Ãnoa camasã mu̶ caĩñarã niñama ti yepapu̶re roro popiye catãmu̶orĩcãrã. Camasã roro na canetõrĩ yu̶teare na cũ̶ã roro popiye tãmu̶oñupã. Cariacoatana nimirãcũ̶ã, Cordero cũ̶ cariírerique jũ̶gori cacatiricarã majũ ñiñama. Corderore catũ̶gou̶sapitietana ãnirĩ ãmerẽ ato u̶mu̶recóopu̶ jutii cabotirijere jãñañama yua,” ñi quetibu̶ju̶wĩ na cabairijere yua. 15 Bairo yu̶ quetibu̶ju̶ yaparo, bairo ñi quetibu̶ju̶nemowĩ tunu cabu̶cu̶: “Bairi Dios cũ̶ caruiro cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ riapepu̶ niñama ãmerẽ. Ñamii, u̶mu̶recóo tocãnacãnia cũ̶ ya wii templo wiipu̶ qũĩroanucũñama. Na caĩroau̶ Dios carotimasĩ cũ̶ caruiropu̶ carui pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶ na qũẽnogu̶mi. Na ĩñaricanu̶gõgu̶mi cũ̶ catutuarije mena yua. 16 Na pu̶ame di rũ̶mu̶ ũno bopacooro au̶a riaetigarãma. Ñeme jipirique cũ̶ãrẽ ñeme jipietigarãma. Muipu̶ u̶mu̶recóo macããcũ̶ cũ̶ã di rũ̶mu̶ ũno pũnirõ na asietigu̶mi. Caasipajũ̶gorije ũnie mena yapapuaetigarãma yua. 17 Carotimasĩ cũ̶ caruiro ruiricaro recomacãpu̶ caãcũ̶ roque na ĩñaricanu̶gõgu̶mi. Nurĩcãrã ovejare, jĩcãũ̶ cũ̶ caqũẽnorõrẽ bairo caroaro majũ na ĩñaricanu̶gõgu̶mi. Oveja na caocoetigaro oco opepu̶ na cũ̶ cajeátórea bairo Cordero cũ̶ã caroa catirique majũ ocore na jogu̶mi. Tunu bairoa Dios cũ̶ã nipetiro na cayapapuarije macããjẽrẽ na ju̶átigu̶mi. Cawĩmarãrẽ, ‘Otiena,’ caĩrẽ bairo na caapee ocore paareri caroaro na u̶seanio joroque na átigu̶mi,” ñi quetibu̶ju̶wĩ cabu̶cu̶.

Apocalipsis 8

1 Ti tunua ju̶gooturicaro jĩcã pẽnirõ cãnacãrõ bero macããtõ, catu̶sarore tũ̶gãwonewĩ yua Cordero. Bairo cũ̶ caáto, u̶mu̶recóo ñejãã mamu̶ yua. Jĩcã wãme ũno u̶mu̶recóopu̶ cabu̶su̶miataje bu̶su̶epu̶. Yu̶su̶jãpeticoapu̶ u̶mu̶recóo yua. Jĩcã hora recomacã cãrõ yoaro jãnapeticoapu̶. 2 Tipau̶ beropu̶ yua, ñiñajoroyawu̶ tunu jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãna ángelea majãrẽ. Na pu̶ame Dios cũ̶ caãno riapepu̶ nucũwã. Narẽ yua, na caãno cãrõ putiricaro trompetare na jowĩ. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãrõ majũ tie putiriquere na jowĩ. 3 Caberore amí apei ángel. Werea busericaru̶ ũno, oro mena na caqũẽnorĩcãru̶re cũ̶gori amí. Bairo atíri yua, waibu̶cu̶ rii joemu̶gõrĩcã mesa altar tu̶pu̶ nucũũ̶ etawĩ. Bairo to riapepu̶ cũ̶ caetaro yua, pairo werea ũnie caju̶tiñurĩjẽrẽ cũ̶ jowã. Ti altar oro mena na caqũẽnorĩcãrõpu̶ cũ̶ cajoemu̶gõjoparore bairo ĩrã, tiere cũ̶ jowã. Ti altar pu̶ame carotimasĩ cũ̶ caruiro riapere ãmu̶. Bairi yua cũ̶ pu̶ame ti jotu̶pu̶ tie caju̶tiñurĩjẽ inciensore jããrĩ joebusejũ̶gowĩ. Dios yarã cũ̶ ya poa macããna nipetiro caãna cũ̶ na cajẽnipeorije jĩcãrõ mena joejogu̶ ámi. 4 Bairo altar buipu̶ cũ̶ cajoemu̶gõrõ, Dios tu̶pu̶ tie bu̶sewãmu̶ etawu̶ caroa caju̶tiñurĩjẽ majũ yua. Dios ya poa macããna cũ̶ na cajẽnipeorije cũ̶ã cũ̶ tu̶pu̶a etawu̶. 5 Bairo átiri bero yua, ángel pu̶ame ti altar macããjẽ caũ̶rĩjẽ nitĩrẽ pairo cũ̶ jotu̶pu̶ jejããrĩ ati yepapu̶ wẽẽrocaño jocõãwĩ. Bairo cũ̶ cawẽẽñojoro, tame, pairo bu̶po bu̶su̶wu̶. Pairo bu̶su̶rique ocajowu̶. Tutuaro bu̶po yabewu̶. Tunu bairo yepa cũ̶ã tutuaro majũ yepa yugui rocacõãwũ̶. 6 Bairo cabairipau̶re jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ majũ ángelea majã pu̶ame na putirique jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ caãnierẽ jĩcãũ̶ jeto putigarã coterã baiwã. 7 Bairi caãnijũ̶gou̶ ángel putiwĩ cũ̶ yaro putiricaro trompetare yua. Bairo cũ̶ caputiripau̶a, tocãrõã ati yepapu̶re cayu̶su̶ari rupaaca ocorore bairo pairo wẽẽwũ̶. Peero cũ̶ã nocãrõ pairo rií asuyaro ati yepapu̶re ñawũ̶. Ati yepa ũ̶yasicoapu̶. Itia sero caãnorẽ jĩcã sero joerocaricarore bairo ati yepa ũ̶yasicoapu̶. Ati yepa macããjẽ yucu̶ majũ caãnie cũ̶ã itia sero cãrõ ũ̶peticoapu̶. Taa ati yepa caãnie nipetiro ũ̶peticoapu̶. 8 Caputijũ̶goatacu̶ bero macããcũ̶ ángel putiwĩ tunu cũ̶ yaro putiricaro trompetare. Tocãrõã yua, jĩcã macãnu̶cũ̶rõ cãrõ majũ pairo caũ̶rĩ bu̶ru̶aro ria capairiyapu̶ ñarocapaetawu̶. Bairo ti peero cañarocapaetaro yua, itia sero caãniatato jĩcã sero cãrõ tiya ria riíre bairo jẽñacoapu̶. 9 Tunu bairo ria capairiya macããna caãna cacatirã itia sero caãniatana jĩcã sero cãrõ majũ riapeticoama. Tunu bairoa cũmuu capaca cũmuu tiyare cañesẽãmiataje cũ̶ã itia serore jĩcã sero cãrõ yasipeticoapu̶. 10 Pu̶garã bero macããcũ̶ ángel putiwĩ cũ̶ cũ̶ã cũ̶ yaro putiricaro trompetare. Tocãrõã yua, ñocõ nocãrõ capai majũ ñacoamí ati yepapu̶. Jĩña woricaro caũ̶rĩ peerore bairo caãcũ̶ pairo ñacoamí u̶mu̶recóopu̶i yua. Cũ̶ pu̶ame itia serore jĩcã sero cãrõ riyaare yasiowĩ. Itia serore jĩcã sero cãrõ yasiowĩ oco opee cũ̶ãrẽ. 11 Cũ̶, ñocõ cañaatacu̶ pu̶ame Amargura wãmecu̶mi. Amargura, ĩgaro, “Cajũ̶gũẽĩ,” ĩgaro ĩña. Bairi itia serore jĩcã sero cãrõ riyaa jũ̶gũẽpeticoapu̶. Tie carorije cajũ̶gũẽrĩjẽrẽ etirã, camasã cũ̶ã capããrã riapeticoama. 12 Itiarã bero macããcũ̶ ángel putiwĩ cũ̶ cũ̶ã cũ̶ yaro putiricaro trompetare. Tocãrõã yua, muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ cũ̶ã jĩcã sero cãrõ yaticoami. Tunu bairoa jĩcã sero cãrõ ñami macããcũ̶ muipu̶ cũ̶ã yaticoami. Torea bairo ñocõã cũ̶ã jĩcã sero cãrõ yaticoama. Bairi na, na cabusuãnimiataje itia sero caãniataje jĩcã sero cãrõ mamu̶. Naitĩãrõ tuacõãwũ̶. Bairi yua ñami, u̶mu̶recóo cũ̶ãrẽ caroaro jĩcãrõ tũ̶ni jĩñawoema. Ati yepare jĩcãrõ tũ̶ni busuwoema yua. 13 Cabero ñiñajowu̶ aa u̶mu̶recóopu̶ cawu̶tẽñotau̶re. Cũ̶ pu̶ame bairo bu̶su̶ocajowĩ bu̶su̶rique tutuaro mena: “¡Ade tame, ade tame, ade tame! Bopacooro majũ tãmu̶ogarãma ti yepa macããna. Ato jũ̶goye itiarã caputiparã na caputiro, roro bopacooro tãmu̶ogarãma camasã. Petoaca ru̶saya merẽ catu̶sarã itiarã ángelea majã na caputiparo,” ĩ bu̶su̶wĩ aa pu̶ame.

Apocalipsis 9

1 Tunu baparicãnacãũ̶ bero macããcũ̶ ángel apei putiwĩ cũ̶ cũ̶ã cũ̶ yaro putiricaro trompetare. Tocãrõã yua, ñiñawũ̶ u̶mu̶recóo macããcũ̶ ñocõ ati yepapu̶ cũ̶ cañacũmuetarore. Bairo cũ̶ cañacũmuetaro, llave, ope caũ̶cũ̶ãrĩ opere pããrĩcãrõrẽ cũ̶ nuniwĩ. 2 Cũ̶ pu̶ame tocãrõã ti ope caũ̶cũ̶ãrĩ opere pããcõãwĩ to llave mena yua. Ti ope pu̶ame bairo cũ̶ capããrõ, pairo busewitiwu̶. Peero wese joerica peero nocãrõ pairo caũ̶rĩ peero cãrõ majũ busewitiwu̶. Nocãrõ pairo ti ope macããjẽ cabuseroi yua, muipu̶re cũ̶ buse biatocoapu̶. Dope bairo átia mano wĩnorẽ buse bijapeticoapu̶. 3 Tie buseri mena witiwã yeseroare bairã caãna catoarã majũ yua. Na pu̶ame ati yepa nipetiropu̶ wu̶batapeticoámá. Camasãrẽ na catoajĩãpeere na jowĩ. Cotapa cũ̶ catoaricare bairo catoarica cũ̶gorã majũ ãma. 4 Bairo narẽ caroti pu̶ame atore bairo na ĩwĩ: “Ti yepa macããjẽ yucu̶ nipetirore mu̶jãã u̶gaepa. Ti yepa cajũ̶merĩjẽ taa cũ̶ãrẽ mu̶jãã u̶gaepa. Dios ya wãmerẽ na riapepu̶ catuena camasã roquere na mu̶jãã toawa. 5 Bairãpu̶a, na mu̶jãã toajĩãreepa. Jĩcã wãmo cãnacãũ̶ muipu̶a cãrõã na wisio ãnio joroque jeto na mu̶jãã ápa,” na ĩwĩ narẽ caroti pu̶ame. Bairi na catoarije pũnimajũcõãwũ̶. Jĩcãũ̶ cotapa cũ̶ catoarije cãrõ pũnirĩjẽ toari majã ãma. 6 ¡Tame, ti rũ̶mu̶ caetaro, camasã riayasicoátájere bomigarãma, bu̶tioro capũnirõ jũ̶gori yua! Bairo bomirãcũ̶ã, riamasĩẽtĩgarãma. Cariacoagarã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, na cariápeepu̶a manigaro mai. 7 Na, yeseroa pu̶ame caballoare bairo bauwã. Caballoa mena na caãmeoqũẽparo jũ̶goye caãnarẽ bairo tutuarã majũ ãma yeseroa. Bairi tunu na ru̶poari buire pesaricaro corona oro beto ũnorẽ pesawã. Na riapé cũ̶ã camasã bauriquere bairo bauwã. 8 Tunu bairoa carõmio poa ñapõrẽ bairo poa ñapõcu̶ma. Na opi cũ̶ãrẽ yai jũãũ̶ opire bairo cũ̶gowã. 9 Na rupau̶ cũ̶ãrẽ ãpõã coro ũno mena jãñatowã. Na pu̶ame tutuaro majũ wu̶wã. Caballoa capããrã na caũmarĩ coro mena pajĩãráná, na catũ̶gã atu̶ro cãrõ majũ bu̶su̶wu̶ yeseroa na cawu̶rije. 10 Tunu bairoa na pĩcõõ cũ̶ã cotapa pĩcõrõrẽ bairo ãnirĩ, cũ̶ toaricarea bairo toaricacu̶ma. Tia na toarica jũ̶gori jĩcã wãmo cãnacãũ̶ muipu̶a majũ popiye na wisio ãnio joroque átajere cũ̶gowã. 11 Na, yeseroa quetiupau̶, caũ̶cũ̶ãrĩ ope macããcũ̶ ángel ũcũ̶ pu̶ame bairo wãmecu̶mi: Abadón, wãmecu̶mi hebreo majã yaye menarẽ. Aperã griego majã yaye pu̶amerẽ: Apolión wãmecu̶mi narẽ caroti majũ yua. Apolión ĩgaro, “Rorije Caácu̶, Reri Majõcu̶,” ĩgaro ĩña. 12 Merẽ jĩcã wãme netõwũ̶ camasã ati yepapu̶re roro na catãmu̶orĩjẽ. Yeseroa jũ̶gori roro na catãmu̶orĩjẽ merẽ netõwũ̶. Bairo na canetõmiatacũ̶ãrẽ, mai pu̶ga wãme ru̶sacõãwũ̶ camasã roro na catãmu̶opee. 13 Bairi apei ángel jĩcã wãmo cãnacãũ̶ bero macããcũ̶ putiwĩ cũ̶ yaro putiricaro trompetare. Tocãrõã yu̶ tũ̶gowu̶ bu̶su̶riquere. Oro mena qũẽnorĩcã mesa altar macãã jawii baparicãnacã jawii caãniepu̶ bu̶su̶rique bu̶su̶witiwu̶. Ti altar pu̶ame Dios cũ̶ caruiro riapepu̶ ãmu̶. 14 Topu̶ cabu̶su̶witirije pu̶ame atore bairo qũĩ jowu̶ jĩcãã pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ caácú̶ macããcũ̶ trompetare cacũ̶gou̶re: “Ángelea majã baparicãnacãũ̶ caãnarẽ tãmurĩ na popiou̶ja. Ria capairiya Éufrates cawãmecu̶tiya tũ̶nipu̶ jiyaturicarãrẽ na popiou̶ja,” ĩ ocajowu̶ bu̶su̶rique. 15 Bairo cũ̶ caĩrõ, apei ángel pu̶ame na popiowĩ ria capairiya Éufrates tũ̶nipu̶ jiyatucũrĩcãrã baparicãnacãũ̶ caãnarẽ yua. Camasã ati yepa macããna itia sero caãnimiatanarẽ jĩcã sero cãrõ majũrẽ na capajĩãmasĩparore bairo ĩ, na popiowĩ. Na pu̶ame, “Ti hora, ti rũ̶mu̶, ti muipu̶, bairi ti cũ̶ma majũ capajĩãparã nigarãma,” cũ̶ caĩcũrĩcãrã ãma. 16 Capããrã majũ capajĩãrĩ majã soldaua niroyawã. Baipu̶a, yu̶ tũ̶gobocawu̶ na cacõñarãrẽ. Ato cãnacãũ̶ majũ niroyawã: Doscientos millones majũ niroyawã soldaua caballo bui jeto pesari capajĩãráná yua. 17 Bairo qũẽgueire bairo yu̶ caĩñarõpu̶ yu̶ caĩñajoata, caballoa capããrã majũ ãma yu̶ riapepu̶. Na bui capesarã cũ̶ã ãpõã coro nocãrõ peerore bairo majũ cajũãrĩ corore jãñawã na cotiapu̶. Aperã nocãrõ u̶mu̶recóore bairo cajũ̶merĩjẽrẽ jãñawã. Aperã nocãrõ cajuririje eware bairo caãnicoorire na cotiapu̶ jãñatowã. Na capesarã caballoa pu̶ame yaijũãũ̶ capai ru̶poare bairo ru̶poocu̶ma. Bairi yua, na riseepu̶re peero, buseri, apeye moetie azufre cawãmecu̶tie asuyaro witiwu̶. 18 Tie carorije itia wãme caballoa riseepu̶ cawitirije mena jũ̶gori camasã ati yepa macããna itia sero cãrõ yasipeticoámá. Peero, buseri, bairi apeye azufre mena jũ̶gori yasipeticoámá camasã yua. 19 Na, caballoa pu̶ame na risero cawitirije mena jũ̶gori cauwiorã majũ ãma. Na pĩcõõ cũ̶ã ãña cũ̶ ru̶poa mena cũ̶ cabacajĩãrõrẽ bairo uwioro caátie ãmu̶. 20 Bairo camasã tie carorije mena roro na cayasicoamiatacũ̶ãrẽ, aperã cacatiru̶sarã pu̶amea tũ̶goñamasacatiema. Mai, bairoa carorije macããjẽrẽ áticõãma. Wãtĩã cũ̶ãrẽ mai bairoa na ĩroacõãma. Oro mena na cawericarã cacatienarẽ na ĩroacõãma. Camasã na jũ̶gũẽã caãniparã ĩrã, ũ̶tã bronce, ũ̶tã majũ, o yucu̶ mena na caqũẽnorĩcãrãrẽ na ĩroacõãnirecoawã camasã caru̶sarã cacatirã pu̶ame mai. Na majũã na caqũẽnorĩcãrã caĩñaena, catũ̶goena, peeto ũno cũ̶ãrẽ cajee peámasĩẽnarẽ, mai na ĩroacõãnirecoawã, uwioro ati u̶mu̶recóo cabaimiatacũ̶ãrẽ. 21 Tunu bairoa ãmeo pajĩãrĩqũẽ cũ̶ãrẽ pitiema. Wãtĩ yeri pũna jũ̶gori camasãrẽ na cayasorije cũ̶ãrẽ átijãnaema. Carõmia mena roro na caátiepenucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ jãnaema. Roro aperã yaye na cayajanucũrĩjẽ cũ̶ãrẽ jãnaetimajũcõãwã.

Apocalipsis 10

1 Cabero ñiñajo royawu̶ tunu apei ángel catutuau̶ majũrẽ. U̶mu̶recóopu̶ oco buseri watoapu̶ caruiacú̶re cũ̶ ñiñajowu̶. Cũ̶ ru̶poa buire buewẽrẽ bairo bauwu̶. Cũ̶ riapé pu̶ame muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶rẽ bairo bu̶tioro asiyawu̶. Cũ̶ ñicããrĩ cũ̶ã peero caũ̶nucũrĩjẽrẽ bairo bu̶tioro asiyawu̶. 2 Cũ̶ wãmopu̶ jĩcã pũrõ papera pũrõ ũno woarica pũrõãcãrẽ cũ̶gowĩ. Tunuarica pũrõrẽ cũ̶ capããtãpũrõ majũrẽ cũ̶gowĩ. Bairi yua ti pũrõ rupatunua ãmu̶, jĩcã pũrõã nimirõcũ̶ã. Cũ̶ pu̶ame yua ati yepapu̶ ruieta nu̶cãetawĩ. Bairo ruietau̶, cariape nu̶gõã cũ̶ ru̶pore ria capairiyapu̶ peanucũũ̶ etawĩ. Ape nu̶gõã caãcõ nu̶gõã pu̶amerẽ yepa caoco manopu̶ peanucũũ̶ etawĩ. 3 Bairo ruieta nu̶cãetari bu̶su̶rique tutuaro mena awajawĩ. Yai jũãũ̶ cãrõ majũ tutuaro ĩwĩ. Bairo tutuaro cũ̶ caawajaro yua, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãna bu̶poa cũ̶ yu̶wã. 4 Bairo jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ bu̶poa na cabu̶su̶ro bero, yu̶ pu̶ame na cabu̶su̶atajere woagu̶ yu̶ ápu̶. Bairo woagu̶ yu̶ caátipau̶a, bu̶su̶rique u̶mu̶recóopu̶ caatíe yu̶re caĩocajorijere yu̶ tũ̶gowu̶. Bairo ñiroyawu̶: “¡Tame, mu̶ woatuepa jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ bu̶poa na cabu̶su̶atajere! Tie na camasĩpee mee niña mai. Mu̶ woatuepa tiere,” caĩrocajorijere yu̶ tũ̶gowu̶. Bairi yu̶ woatuepu̶ bu̶poa na caĩatajere. 5 Tocãrõã yua, ángel ria capairiyapu̶, bairi ati yepapu̶ capearuietanu̶cãũ̶rẽ yu̶ caĩñajoatacu̶ pu̶ame cũ̶ wãmo cariape nu̶gõãrẽ u̶mu̶recóopu̶ ñumu̶gõjowĩ. 6 Bairo átiri yua, tocãnacã rũ̶mu̶a caãcũ̶, u̶mu̶recóore caátacu̶, ati yepa, bairi ria capairiya cũ̶ãrẽ caqũẽnorĩcũ̶, bairi nipetiro caãniepu̶ cãrõ caqũẽnorĩcũ̶ ya wãme mena ĩrĩ quetibu̶ju̶wĩ. Bairo ĩwĩ: “Merẽ etacoaya yua ati u̶mu̶recóo capetiparo. Ãmea nitu̶saro baiya. 7 Caputitu̶sau̶, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ macããcũ̶ ángel cũ̶ trompetare cũ̶ caputijũ̶goripau̶re merẽ yaparo etagaro. Ati u̶mu̶recóo merẽ manigaro yua. Dios cũ̶ caátiga jũ̶goyetiricarorea bairo baiyaparo etagaro. Cũ̶ yarã profeta majãrẽ na cũ̶ caquetibu̶ju̶netõrotiricarorea bairo baiyaparo etagaro yua,” ĩ bu̶su̶jowĩ ángel. 8 Mai, bu̶su̶rique u̶mu̶recóopu̶ caatíe yu̶ catũ̶gojũ̶goataje pu̶ame yu̶ bu̶su̶nemowũ̶ tunu. Bairi ñiwũ̶ tunu: “Juan, ácú̶ja jĩ ángel tu̶pu̶. Ria capairiyapu̶ bairi ti yepapu̶ capeanucũũ̶ tu̶pu̶ ácú̶ja. Bairo átí, pããrĩcã tunua cũ̶ wãmopu̶ cũ̶ cacũ̶gori tunuarẽ cũ̶ jiya neija,” ñiroyawu̶ bu̶su̶rique. 9 Bairo yu̶re caĩrẽ tũ̶gori, ángel tu̶pu̶ yu̶ ápú̶. Cũ̶ tu̶pu̶ etari, cũ̶ yu̶ jẽniwũ̶ ti papera tunua cũ̶ wãmopu̶ cũ̶ cacũ̶gori tunuarẽ. Bairo cũ̶ yu̶ cajẽnirõ, bairo yu̶ yu̶wĩ: “Jau̶, mu̶ yu̶ jogu̶. Ũ̶jũ̶, neña. Nerĩ bero, u̶gayucõãña ti pũrõrẽ. Bairo ti tunuarẽ mu̶ cau̶gajũ̶goripau̶ jetore mu̶ risero beroa ocore bairo ipitigaro. Bairopu̶a, mu̶ cau̶gayuro bero mu̶ paaropu̶ ãno pu̶ame, bu̶tioro jũ̶gũẽgaro yua,” ĩrĩ yu̶ nuniwĩ ángel ti tunuarẽ. 10 Bairo yu̶ cũ̶ caĩrõ, yu̶ pu̶ame cũ̶ wãmopu̶ cũ̶ cacũ̶gori tunuarẽ yu̶ newũ̶ yua. Bairo nerĩ, yu̶ neu̶gacõãwũ̶ ti pũrõrẽ yua. Bairo yu̶ cau̶garo, cũ̶ caĩatatorea bairo yu̶ riserore mai beroa ocore bairo caroa majũ ipiticoapu̶. Bairopu̶a, yu̶ paaropu̶ yu̶ cau̶gajãjoro pu̶ame roquere, yu̶ paaro roro majũ jũ̶gũẽcoápu̶. Carorije capiyarijere marĩ caetijãrõ, capũnirõrẽ bairo yu̶ paaro pũniwũ̶. 11 Bairo cabairipau̶a, bairo ñiwã: “Mai, mu̶rẽ ru̶sacõãña Dios cũ̶ caĩrĩjẽrẽ camasãrẽ na mu̶ caquetibu̶ju̶ ãnipee. Bairi tocãnacã macãã macããnarẽ na mu̶ quetibu̶ju̶gu̶. Nipetiro tocãnacã yepaa macããna cũ̶ãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶gu̶. Tocãnacã poa macããna apeye bu̶su̶ri majã, bairi nipetiro quetiuparã reyes cũ̶ãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶nemogu̶ tunu,” ñiroyawã yua.

Apocalipsis 11

1 Bairo ñi quetibu̶ju̶ yaparori yua, yu̶ nuniwã cõñarĩcãpãĩrẽ. Tuericu̶re bairo caãnipãĩrẽ yu̶ nuniwã. Tipãĩrẽ yu̶ nunirĩ, bairo ñiwã: “Atipãĩ cõñarĩcãpãĩrẽ nerĩ ácú̶ja Dios ya wii templo wiipu̶. Ti wii caesarore cõñau̶ja. Ti wii macãã altar mesa cũ̶ãrẽ mu̶ cõñawã. Ti wii templo wiipu̶ Diore cañubuepeonucũrĩ majã camasã cũ̶ãrẽ na mu̶ cõñawã. ‘Tocãnacãũ̶ majũ niñama,’ miwã. 2 Ti wii templo macã yepa roquere mu̶ cõñaepa. Ti yepa, merẽ cũ̶rẽ caboenarẽ Dios cũ̶ cajorica yepa niña. Na pu̶ame Dios ya macã cañurĩ macã macããnarẽ capajĩãreparã nigarãma. Yoaro cuarenta y dos muipu̶a majũ topu̶ ãnirĩ pajĩã ãnigarãma. Bairi tore mu̶ cõñaepa. 3 Bairo na caátiãno, yu̶ pu̶ame yu̶ yarã quetibu̶ju̶ri majãrẽ na tu̶pu̶ na yu̶ jogu̶. Pu̶garã na yu̶ jogu̶. Yu̶ yaye macããjẽ yu̶ caquetibu̶ju̶rotijorijere narẽ caquetibu̶ju̶netõõparã majũrẽ na yu̶ jogu̶. Yoaro, mil doscientos sesenta rũ̶mu̶rĩ cãrõ na quetibu̶ju̶ ãnigarãma. Na pu̶ame cawirurije, boori jutii ũnierẽ jutii jãñarĩ ágarãma,” ñi quetibu̶ju̶wã. 4 Na, pu̶garã quetibu̶ju̶ri majã pu̶ame olivo yucu̶, bairi pu̶ga tutuu jĩñaworique ati yepapu̶ caãnierẽ ãnicõñarã baiwã. Dios cũ̶ caĩñajoro ati yepapu̶re caãnierẽ bairo ãnicõñarã baiwã. 5 Narẽ, noa ũna roro na capajĩãgaata, na risero cawitiri peero, peero mena na joerecõãgarãma. Ti peero na riseropu̶ cawitiri peero uwiomajũcõãwũ̶. Na wapana ũnarẽ cajoeremajũcõãrĩ peero ãmu̶. Bairi ti peero mena riagarãma noa ũna na pu̶garãrẽ roro capajĩãgarã pu̶ame yua. 6 Na, quetibu̶ju̶ri majã pu̶garã caãna, u̶mu̶recóo jopeere biamasĩrĩqũẽrẽ masĩwã. “To ocaeticõãto ti yepare,” ĩrã, tore bairo átajere masĩwã. Dios yaye quetire na caquetibu̶ju̶ ãniyu̶tea cãrõ, “To ocaeticõãto,” ĩrã, tore bairo átimasĩrĩqũẽrẽ masĩwã. Tunu bairoa oco cũ̶ãrẽ rií to jẽñao joroque átimasĩrĩqũẽrẽ masĩwã. Capee wãmerẽ ati yepa macããnarẽ roro átajere masĩwã. Caãno cãrõ roro popiye tãmu̶orĩqũẽrẽ masĩwã. Nocãnacãni na caboro cãrõ camasãrẽ roro átiãnimasĩrĩqũẽrẽ masĩwã, naa, quetibu̶ju̶ri majã yua. 7 Bairo na caátimasĩmiatacũ̶ãrẽ, tie quetire na caquetibu̶ju̶yaparo petietaripau̶re, caũ̶cũ̶ãrĩ opepu̶ cawãmu̶atíatacu̶ moecũ̶ monstruo pu̶ame na ãmeo qũẽgu̶mi. Bairo na ãmeo qũẽrĩ yua, na netõnu̶cãcõãgu̶mi. Na pajĩãre peyocõãgu̶mi pu̶garãpu̶rea yua. 8 Na rupau̶ri ãnajẽ átáwã maapu̶ cũñareagaro. Capairi macã, marĩ Quetiupau̶re na capapuarocarica macã maapu̶ cũñareagaro. Na majũ ĩrã, Sodoma, o Egipto na caĩwãmetinucũrĩ macãpu̶ cũñagaro na rupau̶ri ãnajẽ yua. 9 Itia rũ̶mu̶ ape rũ̶mu̶ recomacã majũ yoaro na rupau̶ri ãnajẽrẽ ĩña ãnigarãma camasã. Capee macãã macããna, camasã poari caãno cãrõ, apeye bu̶su̶ri majã caãno cãrõ, tocãnacã yepaa macããna caãno cãrõ ĩñagarãma na rupau̶ri ãnajẽrẽ. Bairo ĩñarĩ na rupau̶rire yaarotietigarãma, asiarã yua. 10 Na caquetibu̶ju̶rijere caboetana ãnirĩ, ati yepa macããna bu̶tioro u̶seanigarãma, merẽ na cariarijere ĩñarĩ. Nocãrõ cau̶seanirã ãnirĩ yua, tocãnacãũ̶pu̶a apeye na cacũ̶gorijere wapa manoa ãmeo jogarãma. Mai, na, pu̶garã profetare bairo caãnana pu̶ame na caboena, narẽ capatowãcõrãrẽ bairo majũ narẽ caãnana ãñupã. Bairi na cariaro bero, cau̶seanirãrẽ bairo baigarãma. 11 Bairo na cariaremiatacũ̶ãrẽ, tame, itia rũ̶mu̶ ape rũ̶mu̶ recomacã caátó majũ, Dios pu̶ame na cationemowĩ tunu. Bairo cũ̶ cacatioro, catirã majũ wãmu̶nu̶cãcoáma tunu. Bairo na cacatitunurõ ĩñarĩ yua, nipetiro narẽ caĩñarã bu̶tioro na uwiwã. 12 Tocãrõã yua quetibu̶ju̶ri majã caãnana pu̶garã pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro caĩocajorijere tũ̶gowã. U̶mu̶recóopu̶ caatíe atore bairo na ĩ ocajowu̶: “Tiaya. Wãmu̶asá ato yu̶tu̶ u̶mu̶recóopu̶.” Tocãrõã oco poa watoapu̶ wãmu̶coámá, u̶mu̶recóopu̶ áná yua. Bairo na caátó, narẽ caboetana na pesua cũ̶ã na ĩñawã. 13 Bairo na cawãmu̶átípau̶a, ati yepa bu̶tioro majũ yuguiwu̶. Ti macã macããjẽ wiiri jĩcã wiiri ñapeticoapu̶. Pu̶ga wãmo cãrõ caãniataje jĩcã wii cañaweyorore bairo ñapeticoapu̶, yepa cayuguiro jũ̶gori yua. Camasã cũ̶ã tie jũ̶gori jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã mil majũ yasipeticoáma. Bairo cabairijere caĩñarã cacatiru̶sarã pu̶ame yua bu̶tioro uwiri Diore cũ̶ basapeojũ̶gowã. U̶mu̶recóo macããcũ̶rẽ cũ̶ basapeojũ̶gowã yua. 14 Merẽ jĩcãrõ bero macãã yu̶tea roro cabairi yu̶tea cũ̶ã netõwũ̶. Merẽ pu̶ga yu̶tea carorije cabairije netõwũ̶. Bairo canetõmiatacũ̶ãrẽ, mai jĩcã yu̶tea ru̶sacõãña camasã roro na cabaipa yu̶tea. Catu̶sari yu̶tea nigaro. ¡Ayu tame! Ti yu̶tea macããjẽ carorije merẽ baijũ̶gogaro majũ baiya. 15 Bairi yua, ángel catu̶sau̶ putiwĩ. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ caãnacãũ̶ macããcũ̶ catu̶sau̶ majũ putiwĩ cũ̶ yaro putiricaro trompetare. Tocãrõã yua, tutuaro bu̶su̶rique u̶mu̶recóopu̶ ocajowu̶. Atore bairo ĩwũ̶: “Ãmerẽ yua ti yepa macããna na carotimasĩrĩjẽ peticoaya. Marĩ Quetiupau̶ Dios jeto cũ̶ macũ̶ Mesías mena rotimasĩñami. Ãmerẽ yua, na jeto tocãnacã rũ̶mu̶a rotimasĩ ãnigarãma,” ĩ ocajowu̶ u̶mu̶recóopu̶. 16 Cabu̶toa camasĩrĩ majã veinticuatro majũ caãna, Dios riapepu̶ na caruirije mena caruiãmejorerã pu̶ame yepapu̶ mucũmuáti bu̶tioro cũ̶ basapeowã. 17 Bairo qũĩ basapeowã Diore: “Jãã Quetiupau̶ Dios nipetiro carotimasĩ, jãã mena mu̶ ñumajũcõãña. Mu̶a, tirũ̶mu̶pu̶a caãnijũ̶goatácu̶ mu̶ ãniña. Ãme cũ̶ãrẽ bairoa mu̶ ãnicõã ninucũña. Ãmerẽ nocãrõ mu̶ catutuarije mena camasã nipetirore mu̶ jetoa na mu̶ roti ãnimasĩjũ̶goya yua. 18 Tocãnacã yepaa macããna camasã mu̶ asiari mu̶rẽ teejãñuwã. Bairo mu̶rẽ na cateemiatacũ̶ãrẽ, ãmerẽ etaya naa asiari roro na mu̶ caátipa rũ̶mu̶ majũ yua. Cariaricarã nipetirore na mu̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶ majũ etaya. Bairo na ĩñabeseri yua, na yarã profeta majãrẽ na yaye wapa macããjẽrẽ na mu̶ jogu̶. Na cawapatapee caroa majũrẽ na mu̶ jogu̶. Bairo mu̶rẽ caboetana roque popiye tãmu̶ogarãma. Nipetiro mu̶ ya poa macããnarẽ caroa majũrẽ na mu̶ jogu̶. Capacarã, o penaaca caãna mu̶ ya wãmerẽ caĩroari majã nipetirore caroa majũrẽ na mu̶ jogu̶. Nipetiro na pu̶ame mu̶ mena u̶seanigarãma yua. Ati yepapu̶re carotimasĩrã camasãrẽ roro caána roquere na mu̶ repeyocoagu̶ yua,” qũĩ basapeowã Diore cabu̶toa camasĩrĩ majã pu̶ame. 19 Tocãrõã yua, Dios ya wii templo wii majũ u̶mu̶recóopu̶ macãã wii jope pããnu̶cãcoapu̶. Ti wiire ñiñajowu̶ u̶mu̶recóopu̶. Bairo yu̶ caĩñajoro, bauwu̶ ti wii pupeapu̶re Dios ya pata rocapata pu̶ame. Bairo cabauripau̶re, tame, bu̶tioro bu̶po yabewu̶. Bu̶tioro bu̶su̶rique ocajowu̶. Tame, bu̶poa cũ̶ã tutuaro majũ paawã. Yepa cũ̶ã bu̶tioro yuguiwu̶. Tunu bairoa ocaro cãrõ majũ cayu̶su̶ari rupaaca ati yepapu̶re ñacũmuwũ̶.

Apocalipsis 12

1 Ato jũ̶goye ati yepa roro cabaipeere u̶mu̶recóopu̶ ĩñojũ̶goyetiwu̶. Bairi cabero ñiñajowu̶ u̶mu̶recóopu̶ cabairijere tunu. ¡Tame, carõmio muipu̶ watoapu̶ jãñarĩ buiaeta nu̶cãwõ! Muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶pu̶re jãñaorẽ bairo bauwõ. Apei muipu̶ ñami macããcũ̶ buire peanucũwõ. Tunu bairoa cõ ru̶poa buire pesawõ pesarica beto coronarẽ. Ti beto pu̶ame pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ ñocõãcu̶pu̶. 2 Cõ, carõmio, bairirupau̶ caãcõ majũ bauwõ. Bairi bu̶tioro awajarique mena cõ macũ̶ cũ̶ cabuiaparo jũ̶goye wisiowõ. Bopacooro wisiowõ, cõ macũ̶rẽ cũ̶gogo jũ̶goye. 3 Cõ berore apeye tunu u̶mu̶recóopu̶ bauĩñonemowũ̶ tunu. ¡Tame, moecũ̶ marĩ caĩñañaecũ̶ ũcũ̶ dragón cawãmecu̶cu̶ cajũãũ̶ majũ buiaetanu̶cãwĩ! Cũ̶ pu̶ame jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã majũ ru̶poocu̶mi. Ti ru̶poo pu̶ame petiro pu̶ga wãmo cãrõ majũ jawiicu̶pu̶. Bairi tunu tocãnacããpu̶a ãpõã beto corona quetiupau̶ yaro ũnorẽ cũ̶gowĩ dragón. 4 Bairi yua, cũ̶ pu̶ame ñocõã itia sero caãnarẽ jĩcã sero cãrõ majũ cũ̶ pĩcõrõ mena na paabato wẽẽcõãjowĩ. Bairo cũ̶ caáto, ati yepapu̶ ñawã ñocõã yua. Bairo átiyaparori, carõmio camacũ̶ cu̶tigo riapepu̶ etanu̶cãrĩ cõ cotewĩ. Cõ macũ̶ cũ̶ cabuiaripau̶a jicoquei cũ̶ãcãrẽ cõ jiya u̶garocaweyocõãgu̶ cotei baiwĩ. 5 Tocãrõã yua, carõmio macũ̶, caũ̶mu̶ majũ buiawĩ. Cũ̶ pu̶ame nipetiro ati yepaa macããnarẽ quetiupau̶ caãnipau̶ majũ ãmi. Nipetiro tocãnacã macãã macããnarẽ tutuaro majũ carotimasĩpau̶ ãmi cõ macũ̶. Bairo cũ̶ cabuiaripau̶a yua, Dios pu̶ame cũ̶ caruirotu̶ u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ nejocõãwĩ, dragón cũ̶ u̶garemi, ĩ. 6 Bairo Dios cũ̶ caáto, cũ̶ãcã paco pu̶ame desierto cayucu̶mano camasã manopu̶ ruticoámó. Dios cõrẽ cũ̶ cacũgaricaro, cõ cũ̶ caqũẽno jũ̶goyeti bojaricaropu̶ acoámó. Bairi Dios cõrẽ topu̶ u̶garique mena cõ ju̶átinemo ãninucũgu̶mi. Yoaro mil doscientos sesenta rũ̶mu̶rĩ cãrõ majũ u̶garique mena cõ ju̶átiãninucũgu̶mi Dios. Bairi cõ pu̶ame topu̶ acoámó. 7 Tie cabairo bero, ñiñajowu̶ tunu u̶mu̶recóopu̶ ãmeo qũẽrĩqũẽrẽ. Pu̶gatua ãmeo qũẽwã: Miguel cawãmecu̶cu̶ cũ̶ yarã aperã ángelea majã cañurã mena cũ̶ ãmeo qũẽwĩ dragõrẽ. Dragón cũ̶ã cũ̶ yarã ángelea majã cañuena mena ãmeo qũẽcãnamuwĩ Miguere. 8 Dragõjãã pu̶ame tutuaro na ãmeo qũẽmiwã Miguejããrẽ. Bairãpu̶a na pu̶ame na ãmeo qũẽjĩãtiema Miguejããrẽ. Miguejãã pu̶ame na netõnu̶cãcõãwã. Bairi yua, u̶mu̶recóore na ãnirotiema. Na caãniparo mamu̶ u̶mu̶recóopu̶re merẽ. 9 Bairi dragón cabu̶cu̶, moecũ̶ ãña, wãtĩ, o Satanás cawãmecu̶cu̶ tirũ̶mu̶pu̶a caãnijũ̶goatacu̶re cũ̶ wẽẽne rocacõãjowã yua ati yepapu̶. Nipetiro ati yepa macããnarẽ caĩtopairicu̶re cũ̶ rocacõãwã. Dragón, bairi cũ̶ yarã cañuena mena ati yepapu̶ cũ̶ wẽẽne rocañojocõãwã. 10 Tocãrõã yua, bu̶su̶rique tutuaro u̶mu̶recóopu̶ caocajorijere yu̶ tũ̶gowu̶. Bairo ĩ ocajowu̶: “Ãme majũ Dios marĩ cũ̶ canetõrĩ rũ̶mu̶ etaya. Dios catutuau̶ carotimasĩ ãnirĩ marĩ netõñami. Cũ̶ macũ̶ Mesías cũ̶ã cũ̶ carotimasĩrĩjẽ mena dragõrẽ cũ̶ netõnu̶cãcõãwĩ. Bairi merẽ Dios, cũ̶ macũ̶ mena cũ̶ carotimasĩrĩpau̶ etaya. Dios pu̶ame cũ̶ catutuarije jũ̶gori marĩ yarã ti yepa macããnarẽ roro cabu̶su̶jãnucũũ̶ wãtĩã quetiupau̶re cũ̶ rocacõãñami. Cũ̶ caĩñajoropu̶ u̶mu̶recóo, ñamii, ‘Roro átiyama mu̶ yarã,’ roro narẽ caĩbu̶su̶jãnucũũ̶rẽ merẽ cũ̶ rocacõãñami yua. Bairi ãmea Dios marĩ netõpeti etamajũcõãñami. 11 Marĩ yarã ti yepa macããna wãtĩrẽ cũ̶ netõnu̶cãcõãñama. Wecu̶ nurĩcũ̶rẽ bairo caãcũ̶ Cordero ti yepapu̶ na yaye wapa cũ̶ cariírebojariquere carii na catũ̶gorique jũ̶gori cũ̶ netõnu̶cãcõãñama wãtĩrẽ. Aperã Dios yayere caquetibu̶ju̶ri majã na caĩrĩqũẽrẽ cariapea catũ̶goricarã ãnirĩ wãtĩrẽ cũ̶ netõnu̶cãcõãñama yua. Popiye baimirãcũ̶ã, uwiricaro mano tũ̶goñaenarẽ bairo tũ̶goñanetõõcõãwã. Dios yayere na caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori narẽ na capajĩãregamiatacũ̶ãrẽ, uwiricaro mano camasãrẽ quetibu̶ju̶cõã ninucũwã. Tie jũ̶gori ãmerẽ wãtĩrẽ cũ̶ netõñama yua. 12 ¡Tame, bairi ãmerẽ ato u̶mu̶recóo macããna nipetiro marĩ u̶seanito! Ati u̶mu̶recóo mena nipetiro marĩ u̶seanito yua. ¡Ade tame! Bairo caroaro marĩ caãnipau̶re ti yepa macããna catuarã roque bopacooro baigarãma. Ria capairiya macããna cũ̶ã bairo roro bopacooro baigarãma. Wãtĩã quetiupau̶ u̶mu̶recóopu̶i cawerocañojoecoatacu̶ pu̶ame bairo roro na átigu̶mi. Petoaca peeropu̶ cũ̶ caápa yu̶tea cacõñarõrẽ masĩmicũ̶ã, tutuaro asiarique mena ti yepa macããnarẽ roro na átigu̶mi baipu̶a. Ãmeacã jeto roro narẽ áti áyami baipu̶a ti yepapu̶re,” ĩ ocajowu̶ bu̶su̶rique u̶mu̶recóopu̶. 13 Bairo wãtĩ dragón pu̶ame ati yepapu̶ rocañojoecori yua, carõmio camacũ̶ cu̶tiatacore tutuaro mena cõ u̶sawĩ. 14 Bairo cõ cũ̶ cau̶saro ĩñarĩ, Dios pu̶ame aa yaye queru̶pu̶u̶rire cõ jowĩ. Apero cayoaropu̶ wãtĩrẽ cõ cawu̶rutiparore bairo ĩ, cõ jowĩ. Desierto cayucu̶mano cayoaropu̶ cõ cawu̶rutiparore bairo ĩ, cõ jowĩ aa queru̶pu̶u̶rire. To cayoaropu̶ Dios pu̶ame cõ cũrĩ itia cũ̶ma ape cũ̶ma recomacã majũ u̶garique mena cõ cũ̶ caju̶átinemo ãniparopu̶ cõ carutiápeere cõ queru̶pu̶u̶ri jowĩ. 15 Bairi yua, pĩno caroagou̶ pu̶ame cũ̶ riseropu̶ oco pairo jẽñowĩ. Cũ̶ risero mena oco jẽñorĩ ria pairiya qũẽnowĩ, cõ, carõmiorẽ tie oco mena cõ rurocacõãgu̶. Tiya ria cũ̶ risero mena cũ̶ cajẽñoataya cõ to ũmayurocacõãto ĩ, qũẽnomiwĩ pĩno tiya riare. 16 Bairo cũ̶ cajẽñomiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame cõ ju̶ámi. Yepapu̶ pairi ope, ope jẽñowĩ. Ti opepu̶ ria pĩno cũ̶ risero mena cũ̶ cajẽñomiataya pu̶ame ũmayujõ rocacõãwũ̶. 17 Bairo Dios carõmiorẽ cũ̶ caátibojaro ĩñarĩ bu̶tioro majũ asiacoami carõmio mena. Bairo cõrẽ pajĩãmasĩẽtĩñamirĩ yua, cõ yarã, cõ pãrãmerã caru̶sarã mena ãmeo qũẽĩ ámí. Dios cũ̶ carotirore bairo caátiãna, tunu bairoa Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶rique cũ̶ãrẽ caroaro catũ̶gou̶sarã mena ãmeo qũẽĩ ámí. 18 Bairo ácú̶ yua, ria capairiya tũ̶nipu̶a tuacõãwĩ pĩno moecũ̶ caroagou̶ pu̶ame yua.

Apocalipsis 13

1 Bairo cabairo bero, ñiñajoroyawu̶ tunu ria capairiyapu̶re. Bairo yu̶ caĩñajoro, pĩno caroagou̶ monstruo riapu̶ pãmu̶etawĩ. Cũ̶ pu̶ame jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã majũ ru̶poocu̶mi. Tunu bairoa pu̶ga wãmo petiro cãnacãã majũ jawiicu̶mi cũ̶ ru̶pore. Tunu apeyera tocãnacãpu̶a pesarica beto coronarẽ pesawĩ cũ̶ ru̶pore. Tie cũ̶ ru̶poo riapoa buire rorije Dios cũ̶ caboetie cũ̶ caĩñajorore woaturique tusawu̶. 2 Cũ̶, monstruo, yu̶ caĩñau̶ pu̶ame yaijũãũ̶rẽ bairo bauriquecu̶mi. Cũ̶ ru̶pori cũ̶ã macãnu̶cũ̶ macããcũ̶ bu̶co ru̶porire bairo ãmu̶. Tunu bairoa macãnu̶cũ̶ yai riserore bairo riserocu̶mi. Bairi yua, dragón pu̶ame tutuariquere cũ̶ jowĩ monstruore. Cũ̶ caruiro trono cũ̶ãrẽ cũ̶ jowĩ. Tutuaro rotimasĩrĩqũẽ cũ̶ãrẽ cũ̶ jomajũcõãwĩ dragón monstruore. 3 Mai, cũ̶, monstruo pu̶ame jĩcã cũ̶ ru̶poare roro majũ pairo cãmirõcu̶mi. Bairopu̶a, ti cãmirõ yaticoasupa. Bairo pairi cãmirõ cũ̶gori cũ̶ cariacatiriquere ĩñarĩ nipetiro ati u̶mu̶recóo macããna bu̶tioro qũĩña acu̶acoama. Bairo qũĩña acu̶ari yua, cũ̶ caquetibu̶ju̶rique macããjẽrẽ cũ̶ tũ̶gou̶sawã capããrã camasã cañuena. 4 Tunu bairoa apei dragõrẽ qũĩroawã. Rotimasĩrĩqũẽ tutuariquere monstruore cũ̶ cajoataje jũ̶gori bu̶tioro qũĩroawã. Bairi monstruo cũ̶ãrẽ atore bairo qũĩ basapeowã: “¡Ni ũcũ̶ monstruore bairo catutuau̶ majũ mácũ̶mi! ¡Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ cũ̶ mena ãmeoqũẽ netõnu̶cãmasĩẽcũ̶mi!” 5 Tunu apeyera monstruo rorije cũ̶ bu̶su̶o joroque cũ̶ ámi dragón. Dios cũ̶ catũ̶gojesoetie ũnie majũrẽ cũ̶ bu̶su̶botio joroque cũ̶ ámi. Tunu bairoa yoaro mee jãñurĩã cuarenta y dos muipu̶a cãrõ majũ camasãrẽ cũ̶ carotimasĩpeere cũ̶ jowĩ. Baipu̶a, Dios pu̶ame roro cũ̶ caátiãnierẽ jãnaoemi mai. 6 Bairi monstruo pu̶ame cũ̶ caátirotirore bairo ámi: Diore rorije majũ qũĩ bu̶su̶epewĩ. Dios cũ̶ catũ̶gojesoetiere cũ̶ bu̶su̶wĩ. Cũ̶ ya aru̶a templo wii macãã aru̶a santuario cũ̶ãrẽ roro ĩ bu̶su̶wĩ. Dios yarã u̶mu̶recóo macããna cũ̶ãrẽ roro na ĩ botioepewĩ. 7 Tunu bairoa Dios ya poa macããna caãna mena cũ̶ ãmeoqũẽ rotiwĩ monstruore. Narẽ ãmeoqũẽ jĩãtiri tũ̶nipu̶ cũ̶ rotiwĩ. Tunu bairoa nipetiro camasã poari apeye bu̶su̶ri majã tocãnacã macãã macããna tocãnacã yepaa macããnarẽ cũ̶ carotimasĩpeere cũ̶ jowĩ. 8 Cũ̶, monstruore nipetiro ati u̶mu̶recóo macããna Dios ya wãmerẽ cawoatua mána qũĩroagarãma. Dios ati yepare cũ̶ caqũẽnorĩpau̶pu̶a Cordero capajĩãecoricu̶ ya tuti Dios mena cacatiãniparã majũ wãme woaturica tutire cawoatuecoetana nipetiro qũĩroagarãma. 9 Bairi mu̶jãã caãmoocu̶na ãnirĩ atie quetire caroaro tũ̶gopeoya: 10 “Bairi preso jorica wiipu̶ caápárã na caãmata, preso jorica wiipu̶a ámajũcõãgarãma. Aperã ñosẽrĩcãpãĩ mena na capajĩãreparã na caãmata, ñosẽrĩcãpãĩ menapu̶a na pajĩãregarãma.” Bairo cabairi yu̶tea caetaro, mu̶jãã, Dios ya poa macããna ãnirĩ cũ̶ mena jeto tũ̶goñatutuaya. Cũ̶ mena tũ̶goñawẽpũ̶ña. 11 To bero ñiñaroyawu̶ tunu monstruo ati yepa rocai cabuiaetanu̶cãũ̶rẽ. Cũ̶ pu̶ame pu̶garo jawiicu̶mi nu̶rĩcũ̶ corderore bairo yua. Baimicũ̶ã, moecũ̶ dragõrẽ bairo rorije bu̶su̶rique cu̶mi. 12 Tunu bairoa caãnijũ̶goatacu̶ monstruo cũ̶ camasĩrĩjẽ nipetirijere cũ̶ masĩbojapeticõãwĩ yepai cawitietaatacu̶ cũ̶ã. Bairo masĩrĩ yua, monstruo caãnijũ̶goatacu̶ cũ̶ caĩñajoropu̶ ati u̶mu̶recóo macããna camasã nipetirore cũ̶rẽ na ĩroarotiwĩ. Pairo cacãmirõ cu̶tacu̶ nimicũ̶ã, cacatiricu̶ monstruore na ĩroarotiwĩ monstruo yepai cabuiaetaatacu̶ pu̶ame yua. 13 Tunu apeye caĩñañamanie ũnierẽ paca áti ĩñowĩ camasãrẽ. Acu̶orijere áti ĩñowĩ. U̶mu̶recóopu̶i peero ati yepapu̶ to ñaatínucũõ joroque áti ĩñowĩ nipetiro camasã na caĩñajoropu̶. 14 Tie, apei monstruo caãnijũ̶goatacu̶ jũ̶gori cũ̶ caĩñajoropu̶ cũ̶ caáti ĩñomasĩrĩjẽ mena camasã ati yepa macããnarẽ na ĩtowĩ. Tunu bairo cũ̶ monstruo na caĩroau̶ bauriquere bairo cabauu̶re na qũẽnorotiwĩ. Pairi cãmirõ yise mena capataecoricu̶ nimicũ̶ã, cacaticoacu̶re bairo cabauu̶re na qũẽnorotiwĩ. 15 Bairo cũ̶rẽ na caweqũẽno yaparoro bero yua, apei cabero macããcũ̶ monstruo pu̶ame wericu̶re cũ̶ catio joroque cũ̶ átimasĩwĩ. Cũ̶, na caweatacu̶ pu̶ame caãnijũ̶goata monstruore ĩñacõrĩ na caweatacu̶ ãmi. Bairi yua, apei monstruo pu̶ame wericu̶re cũ̶ bu̶su̶masĩõ joroque cũ̶ ámi. Bairo cũ̶ bu̶su̶rotiri yua, noa ũna cũ̶rẽ cabasapeoenarẽ na pajĩãrerotiwĩ. 16 Tunu bairoa apeyera tocãnacãũ̶pu̶rea cũ̶ ya wãmerẽ na wãmo cariape nu̶gõã, o na riapoare na woaturotio joroque ámi. Cawĩmarã, cabu̶toa cũ̶ãrẽ, pairo cadinerocu̶na cũ̶ãrẽ, cabopacarã cũ̶ãrẽ, paacoteri majã, bairi na quetiuparã nipetirore bairo na woatu rotiwĩ. 17 Bairi yua, noa ũna cũ̶ ya wãmerẽ na riapoapu̶, o na wãmopu̶ na cacũ̶goeticõãta, apeye ũnierẽ nuni, o wapati átimasĩẽma. Cũ̶, monstruo ya wãme, o cũ̶ númerore na cacũ̶goepata, tore bairo noa ũna átimasĩẽma. 18 Bairi atiere caroaro catũ̶gomasĩrã majũ tũ̶gomasĩrotiya. Bairi ni ũcũ̶ caroaro cũ̶ númerore catũ̶gobócamasĩ cũ̶ caãmata, cũ̶ ya númerore quetibu̶ju̶ya. Ti número pu̶ame jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ yaro número majũ niña. Yu̶ roque ti númerore yu̶ masĩña. Atore bairo niña: seiscientos sesenta y seis, niña.

Apocalipsis 14

1 Cabero tunu ñiñajoroyawu̶ oveja nurĩcũ̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶ Cordero cawãmecu̶cu̶ Sión ũ̶tã buropu̶ canucũũ̶rẽ. Cũ̶ mena cũ̶ tu̶pu̶re capããrã camasã ciento cuarenta y cuatro mil majũ bauwã. Na pu̶ame Cordero, bairi cũ̶ Pacu̶ ya wãme mena na riapoapu̶ cawoatuecoricarã jeto ãma. 2 Bairo narẽ ĩñarĩ bero yua, yu̶ tũ̶gowu̶ bu̶su̶rique u̶mu̶recóopu̶ caatíere. Nocãrõ pairo poero cabu̶su̶rore bairo bu̶su̶wu̶. Bu̶po tutuaro cũ̶ capanucũrõ cãrõ majũ bu̶su̶wu̶. Paricaro arpare tocãnacãũ̶pu̶a tore pari majã capããrã na capaãnierẽ yu̶ tũ̶gowu̶. 3 Bairi na, basari majã pu̶ame caroa cawãma wãme basariquere basapeo ãma quetiupau̶ cũ̶ caruiro trono riapepu̶. Baparicãnacãũ̶ caãna seres majã cacatirã bairi cabu̶toa camasĩrĩ majã riapepu̶ basapeoãma. Bairo na cabasarijere ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ basajĩãtimasĩẽmi. To caãna ciento cuarenta y cuatro mil jeto basamasĩwã. Na pu̶ame ati yepa macããna mena macããna Dios cũ̶ canetõrĩcãrã ãma. 4 Aperã carõmia mena na rupau̶re roro caátiepeetana ãma. Carõmio ũcõ mena roro átiepesupa. Dios macũ̶ Corderore bairo caãcũ̶ jetore tocãnacã rũ̶mu̶a cũ̶ tũ̶gou̶sayupa. Di rũ̶mu̶ ũno cũ̶ aweyoesupa. Camasã ati u̶mu̶recóo macããna mena macããna, Dios yarã caãnijũ̶gorã majũ ãma. Tunu bairo cũ̶ macũ̶ Cordero yarã caãnijũ̶gorã majũ ãma. 5 Tunu bairoa di rũ̶mu̶ ũno cabu̶goroa ĩtoesupa. Ñe ũnie jĩcã wãme carorije caáperatana majũ ãma Dios cũ̶ caĩñajorore. 6 To bero ñiñajoroyawu̶ tunu jĩcãũ̶ ángel u̶mu̶recóopu̶ cawu̶tẽñota ácú̶re. Bairi cũ̶ pu̶ame yua caroa queti capetietie majũrẽ ati yepa macããnarẽ na quetibu̶ju̶ácú̶ baiwĩ. Tocãnacã yepaa macããna, tocãnacã masa poari macããna, bairi tocãnacã wãme apeye bu̶su̶ri majã, tocãnacã macãã macããna cũ̶ãrẽ na quetibu̶ju̶ ácú̶ baiwĩ. 7 Bairi yua cũ̶, ángel pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena ĩwĩ: “Dios tutuaro cũ̶ caĩñabesepa rũ̶mu̶ merẽ etacoaya. Bairi Dios roquere cũ̶ nu̶cũ̶bu̶goya. Dios jetore cũ̶ basapeoya, ‘Mu̶, jĩcãũ̶ã mu̶ ãniña cañuu̶ majũ,’ qũĩ basapeoya. Bairi u̶mu̶recóo, ati yepa, ria capairiya, oco opee cũ̶ãrẽ caqũẽnorĩcũ̶ Diore cũ̶ basapeoya,” ĩ bu̶su̶jowĩ. 8 Bairo cũ̶ caĩbu̶su̶ro bero, apei ángel cabero macããcũ̶ cũ̶ã bairo ĩ bu̶su̶wĩ: “¡Merẽ yua, merẽ yua, capairi macã Babilonia macããrẽ rocacõãñami Dios! Ti macã macããna roro ati yepa macããna camasã poarire na jũ̶goáma. ‘Jããrẽ bairo mu̶jãã cũ̶ã mu̶jãã rupau̶ mena capee wãme átiepeya,’ na ĩtoepewã ti macã macããna ati yepa macããna camasãrẽ. Bairi ãmerẽ yua, Dios na rei átiyami ti macãã macããnarẽ,” ĩ bu̶su̶wĩ. 9 Cũ̶ berore apei pu̶garã bero macããcũ̶ ángel bu̶su̶wĩ. Bairo ĩwĩ: “Ni jĩcãũ̶ ũcũ̶ moecũ̶ monstruore, o cũ̶ bauriquere bairo cabauu̶ na cawericu̶re caĩroau̶re roro cũ̶ tãmu̶o joroque cũ̶ átigu̶mi Dios. Ni ũcũ̶ monstruo ya wãmerẽ cũ̶ riapoapu̶, o cũ̶ wãmopu̶ cawoaturotire roro cũ̶ átigu̶mi Dios. 10 Roro majũ na átigu̶mi Dios. Aperãrẽ u̶se oco carorije nimarẽ bairo caãnierẽ na etio joroque caácu̶re bairo roro na átipacogu̶mi. Nocãrõ caasianetõũ̶ ãnirĩ carorãrẽ carorije cũ̶ caqũẽnoyurique mena roro majũ bopacooro na átigu̶mi. Tunu bairoa peero, asufre mena asuyaro na joeregu̶mi. Cũ̶ yarã cañurã ángelea majã bairi cũ̶ macũ̶ Corderojããrĩ na caĩñajoropu̶ na joeregu̶mi Dios. 11 Tie caũ̶rĩjẽ buseri pu̶ame tocãnacã rũ̶mu̶a cũ̶marĩ caãno cãrõ nicõã ninucũgaro. Di rũ̶mu̶ ũno, di ñami ũno yerijãrĩqũẽ manigaro monstruore caĩroarãrẽ. Cũ̶, monstruo, bairi cũ̶ bauriquere bairo cabauu̶ na cawericu̶re caĩroarã, o cũ̶ ya wãmerẽ cawoaturotiricarã nipetiro tocãnacã rũ̶mu̶a popiye baigarãma. Di rũ̶mu̶ ũno yerijãetigarãma yua,” ĩ bu̶su̶wĩ ángel pu̶garã bero macããcũ̶ pu̶ame. 12 Bairi mu̶jãã Dios yarã caãna, ¡netõjãñurõ tũ̶goñatutuaya Dios mena! Cũ̶ mena jeto tũ̶goñawẽpũ̶ña. Cũ̶ caroticũrĩcãrõrẽ bairo jeto áticõã ninucũña. Jesús cũ̶ãrẽ tocãnacã rũ̶mu̶a cũ̶ quetire tũ̶gou̶sacõã ninucũña. Atore bairo jĩcãrõ tũ̶ni cabairã roque cariapea Dios yarã majũ nigarãma. 13 Tocãrõã yu̶ tũ̶gonemowũ̶ tunu bu̶su̶rique u̶mu̶recóopu̶ caatíere. Bairo ĩroyawu̶ bu̶su̶rique: “Atie yu̶ caĩrĩjẽrẽ woatuya: ‘U̶seanirĩ na ãmarõ ato jũ̶goyere di rũ̶mu̶ marĩ Quetiupau̶re tũ̶gou̶sajãnaetiri cariaparã. Bairina, na cariaro beropu̶ cũ̶ mena u̶seanigarãma,’ ĩ ocajowu̶.” “Bairo majũã baigarãma. Dios yaye jũ̶gori popiye capaaricarã ãnirĩ tocãrõã yerijãgarãma. Bairo popiye na capaariquere masĩrĩ na ju̶átigu̶mi yua,” ĩ bu̶su̶nemowĩ Espíritu Santo cũ̶ã. 14 Tocãrõã ñiñamu̶gõ jowu̶ u̶mu̶recóopu̶. Bairo ĩñajou̶, ñiñaroyawu̶ oco buseri poa cabotiri poa majũrẽ. Ti poa buire carui camasocu̶ bauriquere bairo cabauu̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ ñiñajoroyawu̶. Cũ̶ ru̶poapu̶ corona oro mena qũẽnorĩcã beto oro betore pesawĩ. Tunu bairoa yisericapãĩ yawia caoripãĩ ote jericapãĩrẽ cũ̶ wãmopu̶ cũ̶gowĩ. 15 Tocãrõã apei ángel templo wiipu̶ witiamí. Bairo witietari yua, bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo qũĩ awajajowĩ oco buseri poapu̶ caruire: “¡Tãmurĩ, mu̶ yisericapãĩ mena pajure jeya otere! Merẽ tiere jerica yu̶tea etacoaya. Ti yepa macããjẽ ote merẽ bu̶tinetõcoaya,” qũĩ jowĩ ángel. 16 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori, oco buseri poa buipu̶ carui pu̶ame cũ̶ yise mena ati yepapu̶re pajure jecõãwĩ ati yepa macããjẽ otere yua. 17 Cũ̶ cabu̶su̶ro berore, tunu apei ángel witiamí templo wii u̶mu̶recóo macãã wiipu̶re. Cũ̶ cũ̶ã yise ote jericapãĩ caoripãĩrẽ neamí. 18 Bairi tunu apei ángel altar mesapu̶ caãniatacu̶ witietawĩ. Cũ̶ pu̶ame peerore carotimasĩ, ti altar macãã peerore cacoteatacu̶ ãmi. Bairi bu̶su̶rique tutuaro mena, apei ángel yisericapãĩ caoripãĩrẽ caneácú̶re atore bairo qũĩ jowĩ: “¡Mu̶ yise caoripãĩ mena pajure jeija oterique u̶sere! Tipãĩ mena ti yepapu̶ caãnie u̶se weseeri macããjẽrẽ pajure jeija u̶sere. Merẽ ti yepa macããjẽ u̶se ñimajũcoaya,” qũĩ bu̶su̶jowĩ. 19 Bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ tũ̶gori yua, yisericapãĩ caoripãĩrẽ cacũ̶gou̶ ángel pu̶ame ati yepapu̶ pajurejowĩ. Ati yepa macããjẽ u̶se weseripu̶ pajure jewĩ u̶se oteriquere. Bairo pajurejeri bero nocãrõ pairo u̶sere ripegarã na cacũrõ ũnopu̶ jeneñoetowĩ, tie u̶se to ripe ecoo joroque ĩ. Tore bairo ángel cũ̶ caátie pu̶ame bairo ĩgaro baiya: Roro popiye camasã na baio joroque Dios cũ̶ caátipeere ĩñorõ baiya. 20 Bairi yua, u̶se pu̶ame ti macã ẽñotaricaro jũ̶goyepu̶ ripe ecowu̶. Bairo riperique yua, u̶se oco jericapau̶re pairo rií jeto witiwu̶. Pairo ũ̶cũ̶ãrõ nurĩcũ̶ caballo riseropu̶ caetaparo cãrõ majũ etawu̶. Tunu bairo trescientos kilómetros cãrõ majũ esaro nibatawu̶ tie rií.

Apocalipsis 15

1 To bero apeye u̶mu̶recóopu̶ acu̶orije cabaicõña nu̶cãetarijere ñiñajowu̶. Tame, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ majũ ángelea majã baujaetanu̶cãwã. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã wãme roro na caátipee Dios na cũ̶ carotirije mena baujaetanu̶cãwã. Tie roro na caátipee mena merẽ Dios cũ̶ caasiarijere átirotitu̶sagu̶ baiwĩ. 2 Tunu bairoa ñiñaroyawu̶ ria capairiya oco tusurije ĩña ãmewiyoricaya peero asuyaro caãniyare. Tiya tũ̶nipu̶re nucũroyawã camasã Dios cũ̶ cajoatato arpare cacũ̶gorã. Mai, na pu̶ame moecũ̶ monstruore, o cũ̶ cabauriquere bairo cabauu̶re catũ̶gogaetibotioricarã ãma. Dios jetore bori cũ̶, moecũ̶ wãme macããtõ número cũ̶ãrẽ catuecoetana canetõrĩcãrã majũ ãma. 3 Bairi na pu̶ame Moisés ãnacũ̶ Dios yau̶ cũ̶ paabojari majõcu̶ yaye basariquere basawã. Dios macũ̶ Cordero yaye basarique mena atore bairo ĩ basawã: “Nocãrõ carotimasĩ majũ mu̶ ãniña. Nipetirije mu̶ caátie ñumajũcõãña. Mu̶ roque Quetiupau̶ nipetirore carotimasĩ majũ mu̶ ãniña. Dise mu̶ carotimasĩẽtĩẽ maniña. Caria, cariape majũ niña nipetirije mu̶ caátiãnie. Nipetiro camasã poari Quetiupau̶ Rey majũ mu̶ ãniña mu̶ roque. 4 Bairi, ¿noa ũna mu̶rẽ na uwietibujiocu̶ti? ¿Noa ũna mu̶rẽ ĩroari na basapeoetibujiocu̶ti? Bairi mu̶ jetorea na basapeoáto. Mu̶ jetoa mu̶ ãniña cañuu̶ majũ. Bairi nipetiro camasã poari macããna atíri, mu̶ jetorea mu̶ basapeogarãma. Bairi merẽ na mu̶ áti ĩñoñupã nocãrõ tutuaro camasãrẽ mu̶ caátimasĩrĩjẽrẽ,” ĩ basawã na pu̶ame yua, tiya tũ̶nipu̶ nucũrĩ. 5 Bairo na caĩbasaro bero, ñiñajoroyawu̶ tunu. Tame, u̶mu̶recóopu̶ Dios ya aru̶a santuario pããnu̶cãcoapu̶. Dios camasãrẽ cũ̶ caroticũrĩqũẽ caãni aru̶a majũ pããnu̶cãcoapu̶ yua. 6 Ti aru̶a, Dios ya aru̶apu̶ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãniatana ángelea majã witiamá. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãna jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã wãme carorijere caátitu̶saparã majũ witiamá. Jutii, lino mena qũẽnorĩqũẽ cau̶gueri manie, caasiyarije majũrẽ jãñawã. Tunu bairoa wẽñarĩcãwẽ, oro mena qũẽnorĩcãwẽrẽ na cotiapu̶ esaro wẽñarĩ witiamá. 7 Narẽ yua, baparicãnacãũ̶ seres majã cacatirã mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ pu̶ame jotu̶ bapaari oro mena qũẽnorĩqũẽrẽ na jowĩ tocãnacãpu̶rea. Ti bapaaripu̶re carorije, roro camasãrẽ Dios cũ̶ caátirotijorije capũnirĩjẽ majũ jãñaroyawu̶. Dios, tocãnacã rũ̶mu̶a caãnicõãninucũũ̶ majũ roro cũ̶ caátirotijorije ãmu̶ ti bapaaripu̶re. 8 Tocãrõã yua, Dios ya aru̶a santuario pu̶ame busejiracoápu̶. Dios cũ̶ catutuarije cũ̶ carotimasĩrĩjẽ cũ̶tu̶i caatíe majũ ãmu̶ tie buseri. Bairi ti aru̶a Dios ya aru̶are noa ũna jããmasĩẽma. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãna ángelea majã jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã wãme rorije na caátipee cabaipetiparo jũ̶goye ti aru̶are noa ũna jããmasĩẽma.

Apocalipsis 16

1 Bairi yua, to bero yu̶ tũ̶gojowu̶ bu̶su̶rique tutuaro Dios ya aru̶apu̶ caocajo witirijere. Tie bu̶su̶rique atore bairo na ĩjoroyawu̶ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãna ángelea majãrẽ: “Maa yua, ti yepapu̶ ánája. Dios nocãrõ roro majũ cũ̶rẽ caboenarẽ cũ̶ caátirotijorije ti jotu̶u̶ macããjẽrẽ pobatowẽrájá ti yepapu̶,” ĩ wiyojowu̶ Dios ya aru̶apu̶ bu̶su̶rique. 2 Bairo caĩocajorijere tũ̶gori yua, caãnijũ̶gou̶ ángel átí, cũ̶ yaru̶ macããjẽ capũnirĩjẽrẽ ati yepapu̶ pobatowẽcõãjowĩ. Bairo cũ̶ capobatowẽrõ bero, moecũ̶ monstruo ya wãmerẽ, bairi cũ̶rẽ bairo cabauu̶ wericu̶ ya wãme cũ̶ãrẽ cawoatuecoricarã nipetirore camii boarique na etawu̶. Cañuetie, capũnirĩjẽ majũ cãmii boarique na etawu̶. 3 Cũ̶ berore apei cabero macããcũ̶ ángel átí, cũ̶ yaru̶ macããjẽ capũnirĩjẽrẽ ria capairiya jesaropu̶ pobatowẽjowĩ. Bairo cũ̶ caáto, tiya ria oco pu̶ame rií jẽñacoapu̶. Camasocu̶ pajĩãrocaricu̶ riíre bairo jẽñacoapu̶ tiya oco. Tocãrõã yua, tiya macããna cacatiãnimiatana ru̶saricaro mano riapeticoámá. 4 Cũ̶ berore apei pu̶garã bero caãcũ̶ ángel átí, cũ̶ cũ̶ã cũ̶ yaru̶ macããjẽ capũnirĩjẽrẽ riyaa, bairi oco opeepu̶ cũ̶ãrẽ pobatowẽjowĩ. Bairo cũ̶ caáto yua, ti riyaa macããjẽ oco rií jẽñapeticoápú̶. 5 Tocãrõã yua, oco quetiupau̶ ángel atore bairo cũ̶ caĩrĩjẽrẽ yu̶ tũ̶gowu̶: “Dios, mu̶a, cañuu̶ majũ mu̶ ãniña. Tirũ̶mu̶pu̶ cũ̶ãrẽ, ãme cũ̶ãrẽ caãnicõãninucũũ̶ mu̶ ãniña. Bairi camasãrẽ na carorije wapa tore bairo átiri na mu̶ caĩñabeserije ñujãñuña. Cariapea tore bairo mu̶ caátimasĩpee niña. 6 Na majũ, mu̶ yarã, mu̶ ya poa macããnarẽ roro na pajĩãrewã. Mu̶ yarã profeta majãrẽ roro na pajĩãrewã. Bairi ãmerẽ mu̶ pu̶ame oco rií cajẽñarĩjẽrẽ na etio joroque na mu̶ átiya na yaye wapa yua. ¡Na majũ na yaye wapa ãmerẽ roro tãmuoñama!” ĩ bu̶su̶jowĩ oco quetiupau̶ ángel. 7 Bairo cũ̶ caĩbu̶su̶ro bero, bu̶su̶rique altar mesapu̶ cabu̶su̶witirije cũ̶ãrẽ yu̶ tũ̶gowu̶. Atore bairo ĩwũ̶: “Dios jãã Quetiupau̶, catutuau̶ majũ, bairoa mu̶ baiya. Caãnorẽ bairo cariapea jĩcãrõ tũ̶ni camasãrẽ na miñabeseya ãmerẽ,” ĩ ocajowu̶. 8 Tunu cũ̶ berore apei itiarã bero caãcũ̶ ángel átí, cũ̶ cũ̶ã cũ̶ yaru̶ macããjẽ capũnirĩjẽrẽ muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ buire pobatojowĩ. Bairo cũ̶ caáto yua, muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ pu̶ame tutuaro peero cãrõ majũ asiwĩ. Tutuaro mena muipu̶ cũ̶ caasijoereparore bairo ĩ, tore bairo ámi ángel. 9 Bairo cũ̶ caáto yua, muipu̶ peero mena camasã roro majũ joe ecowã. Bairo roro majũ tãmu̶omirãcũ̶ã, roro na caátajere tũ̶goña yapapuari Dios pu̶amerẽ cũ̶ tũ̶gou̶sajũ̶goema. Diore qũĩroari cũ̶ basapeoema. Bairo qũĩroapeere, Dios cũ̶ catũ̶gojesoetie ũnie pu̶amerẽ roro ĩbu̶su̶wã. Dios roro na caátaje wapa roro na cũ̶ caátiere carotimasĩ cũ̶ caãnimiatacũ̶ãrẽ, tore bairo roro cũ̶ bu̶su̶paiwã. 10 Tunu cũ̶ berore apei, baparicãnacãũ̶ bero caãcũ̶ ángel átí, cũ̶ cũ̶ã cũ̶ yaru̶ macããjẽ capũnirĩjẽrẽ moecũ̶ monstruo cũ̶ caruiropu̶ pobatowẽjowĩ. Tocãrõã nipetiro cũ̶ caroti ãnimasĩrĩpau̶ naitĩãpeticoapu̶. Baunemoepũ̶ yua. Bairo cabairo yua, camasã pu̶ame bu̶tioro roro majũ tãmu̶orĩ na ñemerõ bacaru̶poturi tũ̶ni majũ wisiowã. 11 ¡Tame, tocãrõ roro majũ mai tãmu̶omirãcũ̶ã, roro na caátiere átijãnagaema! Bairo pu̶ame baiwã: Dios cũ̶ caátie, roro na cãmii capũnirõ jũ̶gori nemojãñurõ u̶mu̶recóo macããcũ̶ Diore roro majũ cũ̶ tutimacãwã. Dios cũ̶ caboetiere bu̶su̶paiwã. 12 Tunu cũ̶ berore apei, jĩcã wãmo cãrõ petiro bero caãcũ̶ ángel átí, cũ̶ cũ̶ã cũ̶ yaru̶ macããjẽ capũnirĩjẽrẽ ria capairiya Éufrates cawãmecu̶tiyapu̶ pobatowẽjowĩ. Tocãrõã yua, tiya ria bopocũmu peticoapu̶. Muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atói caaná quetiuparã reyes tiyare na capẽñanetõ masĩparore bairo ĩ yua, tore bairo ámi. 13 Bairo cabairo ñiñajoroyawu̶ tunu. ¡Tame, monstruo riseropu̶, dragón riseropu̶, bairi na yau̶ profeta caĩtopai riseropu̶, itiarã majũ wãtĩ yeri pũna witiwã na riseepu̶re yua! Itiarã wãtĩã cañuena majũ ũmamu̶rẽ bairo cabaurã witiwã na riseepu̶re. 14 Na pu̶ame wãtĩ yeri pũna cañuena majũ ãma. Átijẽño ĩñorĩqũẽrẽ caáti ĩñomasĩrã ãma. Bairi tunu ati u̶mu̶recóo macããna quetiuparã reyes nipetirore na neñojoráná baiwã. Dios nocãrõ carotimasĩ ya rũ̶mu̶ caetaro, na, quetiuparã mena jĩcãrõ Diore cũ̶ ãmeo qũẽgarã na neñoráná baiwã. 15 Bairi mai, tũ̶goñanemoñijate Jesucristo ati yepapu̶ ãcũ̶ marĩ cũ̶ caĩcũrĩqũẽrẽ: “¡Tame, ati yepapu̶ nemo yu̶ caatí rũ̶mu̶rẽ, ‘Cũ̶jãã,’ caĩã mano yajari majõcu̶ cũ̶ caetarore bairo yu̶ etagu̶! Bairi ni ũcũ̶ masacatiri yu̶ caetari rũ̶mu̶rẽ caãnicotei u̶seanirĩ cũ̶ ãmarõ. Carorije caápei ãnirĩ jutii jãñapetire bairo yu̶ caetari rũ̶mu̶rẽ caroaro caãnicotei u̶seanirĩ cũ̶ ãmarõ. Bairo caroaro caãnicotei roro tãmu̶oetigu̶mi. Cajutii mácũ̶rẽ bairo roro bobooro cũ̶ yu̶ etatãmu̶oetigu̶,” marĩ ĩ quetibu̶ju̶cũwĩ Jesús. 16 Bairo yua, itiarã caãna ũmamu̶rẽ bairo cabaurã wãtĩ yeri pũna pu̶ame hebreo yaye mena Armagedón cawãmecu̶tipau̶pu̶ na neñowã reyes quetiuparãrẽ. 17 Tocãrõã yua, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ mena caãcũ̶ catu̶sau̶ ángel átí, catu̶sarije capũnirĩjẽ cũ̶ yaru̶ macããjẽrẽ pobatowẽ jowĩ. Wĩno, atie marĩ cayerijorije nipetiropu̶re pobatojowĩ. Bairo cũ̶ caátoa, u̶mu̶recóo macã aru̶a Dios ya aru̶a santuariopu̶ bu̶su̶rique witiwu̶. Tutuaro majũ quetiupau̶ cũ̶ caruiropu̶i caĩjorije ocajowu̶. Atore bairo ĩ ocajowu̶ Dios cũ̶ cabu̶su̶jorije: “¡Tocãrõã to ãmarõ! Merẽ yu̶ átipeyo yaparoya yua,” ĩ ocajoroyawu̶ bu̶su̶rique. 18 Bairo cabu̶su̶ro bero, tocãrõã bu̶tioro cabu̶po yaberije yabewu̶. Capee bu̶su̶rique ocajowu̶. Bu̶tioro bu̶po cũ̶ã pawĩ. ¡Tame, ati yepa cũ̶ã netõnu̶cãrõ majũ yuguiwu̶ yua! Diwatoa ũno ati yepare camasã na caãnijũ̶goro berore, tocãrõ tutuaro yepa yuguiñaesupa. 19 Bairo cayuguiro yua, capairi macã Babilonia ãnatõ itia sero majũ yuguiwẽcoapu̶. Tunu bairo ati u̶mu̶recóopu̶ caãnie macãã cũ̶ã pewẽpeticoapu̶. Dios, Babilonia macããna roro majũ na caátiãnirẽ tũ̶goñabocári popiye na baio joroque na átigu̶ baiwĩ. Roro na mena asianetõrĩ ti macã capairi macã macããnarẽ vino carorije capũnirĩjẽ majũrẽ na etio joroque caácu̶re bairo roro na átibuitipacogu̶ baiwĩ. 20 Tunu bairoa apeyera, riapu̶ caãnie yucu̶poari, bairi ati macãnu̶cũ̶rõ cũ̶ã yasipeticoapu̶. 21 Tunu bairoa u̶mu̶recóopu̶i caatíe oco weta cuiri cayu̶su̶arije ati yepa nipetiropu̶ wẽwũ̶. Tie pu̶ame cuarenta kilos cãrõ netõrõ canu̶cũ̶rĩ cuiri majũ wẽwũ̶ camasã buire. Bairo roro majũ tie narẽ cawẽpearo ĩñarĩ yua, camasã pu̶ame Diore rorije majũ cũ̶ tutimacãwã. Roro majũ na átibuitipacowĩ Dios ti macã capairi macã ãnatõ macããnarẽ yua.

Apocalipsis 17

1 Tie cabairo bero, atore bairo baiwu̶ tunu. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ caãnacãũ̶ caãna, capũnirĩjẽ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã bapaarire capobatowẽátana mena macããcũ̶ jĩcãũ̶ ángel yu̶tu̶ etawĩ. Bairo yu̶tu̶ etari, ñiwĩ: “Tiaya mai yu̶ mena. Mu̶ ñiñopa carõmio, caũ̶mu̶a mena roro caátiepenucũõrẽ Dios roro bopacooro cõ cũ̶ caátipeere. Oco bui, riapu̶ caruiore roro cũ̶ caátipacopeere mu̶ ñiñopa,” ñiwĩ. 2 “Cõ, caróo mena, quetiuparã ati u̶mu̶recóo macããna reyes na rupau̶ caborore bairo roro átiepenucũwã. Roro majũ cõ rupau̶ cõ caátieperije mena na átimecũ̶õ epenucũwõ ati yepa macããna camasãrẽ. Roro áco cõ caeticũmurĩjẽ u̶se oco mena na átimecũ̶õ epenucũwõ camasãrẽ,” ñi quetibu̶ju̶wĩ ángel, caũ̶mu̶arẽ caepeo cõ cabairijere. 3 To bero Espíritu Santo cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori qũẽguericarore bairo yu̶ caĩñarõpu̶ yu̶ caĩñaata yua, desierto camasã manopu̶ yu̶ necoámí ángel. Topu̶ ñiñaroyawu̶ jĩcãõ carõmio moecũ̶ monstruo cajũãũ̶ bui caruiorore. Cũ̶, monstruo pu̶ame Dios cũ̶ caĩñajesoetie patore cũ̶ rupau̶re woaturique cacũ̶gou̶ ãmi. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãã majũ ru̶poocu̶mi. Tunu bairoa ti ru̶poo nipetiro pu̶ga wãmo petiro cãnacã majũ jawiicu̶pu̶. 4 Cõ, carõmio, monstruo bui caruio pu̶ame jutii cajũãpuarije apeye cajũãrĩjẽ mena asuyaro jãñarĩqũẽcu̶mo. Tunu bairoa cõ rupau̶re capee wãmagariquecu̶mo: Oro mena, ũ̶tã rupaaca caroa caasiyarije mena, ũ̶tããcã caroa cabotirije mena wãmagawõ. Pairo tie ũnierẽ cõ rupau̶pu̶ bu̶sawõ. Apeyera cõ wãmopu̶ copa jotu̶ oro mena qũẽnorĩcãru̶re cũ̶goruiwõ. Ti ru̶pu̶re tocãnacã wãme carorije Dios cũ̶ cateerije majũ jãñawũ̶. Carorije cõ rupau̶ jũ̶gori caũ̶mu̶a mena roro cõ caátinucũrĩjẽ cũ̶ã ti ru̶pu̶ ãnicõñarõrẽ bairo jãñawũ̶. 5 Tunu bairoa cõ riapoa buire itia wãme ãmu̶ woaturique caĩñaña manie majũ. Atore bairo ĩ tusawu̶:|sc CAPAIRI MACÃ BABILONIA, CAŨ̶MU̶ARẼ CAÁTIROTIEPERÃ RÕMIRĨ PACO, BAIRI NIPETIRO CAROARÃRẼ CATEERIJE PACO|r, ĩ woaturique tusawu̶ cõ riapoapu̶re. 6 Tiere ĩñarĩ bero yua, yu̶ tũ̶goñamasacati rocajowu̶. ¡Tame, cõ pu̶ame Dios ya poa macããna cõ capajĩãrericarã rií mena cũmumecũ̶õ baiwõ! Jesús yaye quetire na caquetibu̶ju̶rije jũ̶gori cõ capajĩãrericarã yaye rií mena cũmumecũ̶õ baiwõ. Bairo cõ cabairijere ĩñarĩ yu̶ pu̶ame yu̶ acu̶anetõcoapu̶. 7 Bairo yu̶ cabairo ĩñarĩ yua, ángel pu̶ame ñiwĩ: “¿Nopẽĩ miñaacu̶ayati, tame?” ñiwĩ. “Mai, mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ masĩõgu̶ cõ, carõmio, cõ cabaiãnierẽ. Tunu bairoa cõ carui monstruo, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã majũ, pu̶ga wãmo petiro cãrõ majũ cajawiicu̶cu̶ cũ̶ cabaiãnie cũ̶ãrẽ mu̶ yu̶ quetibu̶ju̶ masĩõgu̶,” ñiwĩ. 8 Bairi yua, bairo ñiwĩ: “Cũ̶, monstruo caroagou̶, mu̶ caĩñau̶ pu̶ame tirũ̶mu̶pu̶ atore caãnimirĩcũ̶ niñami. Ãmerẽ baipu̶a maami mai. Ãmerẽ manimicũ̶ã, cabero caũ̶cũ̶ãrĩ opepu̶ caãniatacu̶ wãmu̶etagu̶mi, peero caũ̶petietopu̶ cũ̶ cayasimajũũ̶ ápáro jũ̶goye yua. Cũ̶, monstruore ĩñarã, ati yepa macããna camasã qũĩña acu̶acoagarãma. Ati u̶mu̶recóo Dios cũ̶ caqũẽnojũ̶gori rũ̶mu̶pu̶ina Dios ya tutipu̶ na wãme catusaena cũ̶rẽ ĩñarã, qũĩña acu̶acoagarãma. Cũ̶, monstruo tirũ̶mu̶pu̶re caãnacũ̶, cabero tunu caátipau̶re qũĩñarã, qũĩña acu̶acoagarãma,” ñi quetibu̶ju̶wĩ ángel. 9 Bairi ñinemowĩ tunu ángel: “Atie yu̶ caquetibu̶ju̶rije cabu̶goro macããjẽ mee niña. Ni ũcũ̶ cariape catũ̶goñarĩqũẽcu̶cu̶, catũ̶gojĩãti majũ tũ̶gopeyorique niña: Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã ru̶poo pu̶ame jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã ũ̶tã buri carõmio cõ caruirijere cõñarõ baiya. Tunu bairoa ti ru̶poo, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãna reyes quetiuparãrẽ na ãnicõñarõ baiya. 10 Bairi na, quetiuparã reyes, jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ caãna mena macããna jĩcã wãmo petiro cãrõ merẽ yasipeticoama. Pu̶garã yua ru̶sayama. Jĩcãũ̶ ãme ati yu̶teare quetiupau̶ reyre bairo niñami. Apei quetiupau̶ pu̶ame mai etaetiyami. Cũ̶, quetiupau̶, na tu̶sau̶ etau̶, yoari yu̶tea quetiupau̶ ãniãmerĩgu̶mi. Yoaro mee yasicoagu̶mi. 11 Moecũ̶ monstruo cajũ̶goyepu̶re caãnimirĩcũ̶ ãmerẽ camácũ̶ cũ̶ã quetiupau̶ rey niñami. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ quetiuparã caãna bero macããcũ̶ quetiupau̶ rey niñami cũ̶ cũ̶ã. Cũ̶ mena jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ majũ niñama yua quetiuparã reyes. Tunu bairoa cũ̶, monstruo pu̶ame aperã quetiuparã jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ mena macããcũ̶ niñami. Cũ̶ pu̶ame yua, yasi majũũ̶ ácú̶ baiyami. Cũ̶ tu̶saye niña yua. 12 “Apeyera tunu pu̶ga wãmo petiro cãnacã jawii mu̶ caĩñaataje pu̶ame aperã quetiuparã pu̶ga wãmo petiro cãnacãũ̶ caãnarẽ cõñarõ baiya. Na pu̶ame mai quetiuparã reyre bairo jããẽtĩñama. Bairãpu̶a quetiuparã reyre bairo na cajããrĩ rũ̶mu̶rẽ jĩcã hora cãrõã rotimasĩgarãma. Torea bairo monstruo cũ̶ã na mena jĩcãrõ yoaro mea rotimasĩgu̶mi. 13 Bairi yua, pu̶ga wãmo petiro cãnacãũ̶ caãna quetiuparã na majũ jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñaqũẽnorĩ monstruo cũ̶ carotijũ̶goro bogarãma. Cũ̶ catutuarije, cũ̶ carotimasĩrĩjẽrẽ cũ̶ átirotigarãma. Na pu̶ame cũ̶ rocare rotimasĩgarãma. 14 Bairo na, quetiuparã, monstruo mena neñarĩ Dios macũ̶ Cordero mena ãmeo qũẽgarãma. Bairo cũ̶rẽ na caãmeoqũẽmiatacũ̶ãrẽ, Cordero pu̶ame na netõ nu̶cãcõãgu̶mi. Dios yarã caãniparã cũ̶ cabesericarã cũ̶rẽ caĩroarã mena na netõ nu̶cãcõãgu̶mi Cordero, na, quetiuparãrẽ yua. Torecu̶na cũ̶, Cordero, cabu̶goro macããcũ̶ mee niñami. Cũ̶ roque quetiuparã quetiupau̶ majũ niñami. Quetiuparã reyes quetiupau̶ rey majũ niñami,” ñi quetibu̶ju̶wĩ ángel. 15 Bairo ñi quetibu̶ju̶ri bero, ñinemowĩ tunu ángel: “Carõmio caũ̶mu̶arẽ caepepaio cõ caruiataje oco mu̶ caĩñaataje pu̶ame camasãrẽ ĩcõñarõ baiya. Camasã na caãni macãã, apeye bu̶su̶ri majã, tocãnacã yepaa macããnarẽ ĩcõñarõ baiya. 16 Bairi apeyera monstruo ya jawiire bairo pu̶ga wãmo petiro cãrõ caãniatana quetiuparã reyes cõ, carõmio, caróore cõ teejãñugarãma yua. Cõ rocacõãgarãma. Capee cawapacu̶tiere cacũ̶gomirĩcõrẽ yua jutii mácõ cõ átirocacõãgarãma. Bairo átiyaparori, cõ riire u̶garecõãgarãma. Bairo átiri cõ ãnacõ rii caru̶saata, peeropu̶ joere peyocõãgarãma yua. 17 Dios pu̶ame cũ̶ caborore bairo na átio joroque ĩ, na yeripu̶ tore bairo na átirotigu̶mi. Bairo cũ̶ caátirotiroi yua, jĩcãrõrẽ bairo tũ̶goñarĩqũẽ cu̶tiri, reyre bairo na caãnierẽ jãnacõãgarãma. Monstruo jetore yua, na carotimasĩmiatajere cũ̶ átirotigarãma. Dios tore bairo na caáto, cũ̶ cabori yu̶tea capetietaropu̶ tore bairo átijãnagarãma. 18 Bairi cõ, carõmio, mu̶ caĩñaataco pu̶ame capairi macãrẽ nicõñao baiyamo. Cõã niñamo Babilonia capairi macã. Ti macã pu̶ame ati yepa macããna reyes quetiuparãrẽ roro na átio joroque ápu̶ carorije ti macã macããjẽ mena yua,” ñi quetibu̶ju̶wĩ ángel caróo carõmio yu̶ caĩñaataco cõ cabairijere.

Apocalipsis 18

1 Atiere yu̶ cũ̶ caquetibu̶ju̶ro bero, ñiñajoroyawu̶ apei ángel u̶mu̶recóopu̶i caruiacú̶re. Tutuaro carotimasĩ majũ ãmi. Bairo cũ̶ catutuarije, cũ̶ caasiyabatorije pu̶ame ati yepare busuta cũmuetawu̶ yua. 2 Cũ̶ yua, bu̶su̶rique tutuaro mena atore bairo ĩ awajajowĩ: “¡Merẽ yasicoaya, merẽ yasicoaya capairi macã Babilonia ãnatõ! ¡Carorã, wãtĩ yeri pũna na caãni macã jẽñacoaya! Capããrã carorã caãno cãrõ na caãni macã majũ jẽñacoaya. Carorã waibu̶toa moena, masateeri majã na caãni macã jẽñacoaya. 3 ¡Tame, roro majũ baiwã ti macã macããna! Roro ti macã macããna na rupau̶ caborore bairo na caátie mena ati u̶mu̶recóo macããna camasã poarire na átimecũ̶õwã. Na caátiere na u̶garipeao joroque roro na átijũ̶goyecu̶ma ti macã macããna. Carõmia caũ̶mu̶arẽ na caátiepemecũ̶õrõrẽ bairo ti macã macããna cũ̶ã ati u̶mu̶recóo macããna reyes quetiuparãrẽ roro na átijũ̶goyecu̶ma. Tunu bairoa nuniwapatari majã cũ̶ã Babilonia macããna roro na caáti wapatirerije mena jũ̶gori pairo cadinerocu̶na majũ jẽñawã,” ĩ bu̶su̶wĩ ángel. 4 Tunu apei u̶mu̶recóopu̶ cũ̶ cabu̶su̶jorijere yu̶ tũ̶gowu̶. Bairo ĩ ocajowu̶: “Mu̶jãã, yu̶ yarã, yu̶ ya poa macããna caãna tãmurĩ witiya ti macããrẽ. Ti macãrẽ ãmerĩcõãña tocãrõã. Mu̶jãã cũ̶ã ti macã macããna na caátiere mu̶jãã ĩñacõrẽ. Bairo narẽ ĩñacõrĩ roro mu̶jãã caápata, mu̶jãã cũ̶ã roro tie wapa mu̶jãã tãmu̶ogarã. Roro ti macã macããna na caátie wapa na catãmu̶orĩjẽ mu̶jãã etare. 5 ¡Tame, pairo majũ ñiña roro na caátiãnajẽ cu̶tie ti macãrẽ! Bairo roro na caátie pu̶ame jĩcã puti jeneñoata, u̶mu̶recóopu̶ tujuaetaro cãrõ majũ etabujioro. Bairo roro majũ na caátiere ĩñarĩ na yaye wapa na rei átiyami Dios yua. 6 Bairi ti macã macããna aperãrẽ roro na caátatore bairo roro na tãmu̶oáto na cũ̶ã ãmerẽ. Narẽ roro na caátibuitiricaro netõjãñurõ buipearo roro na tãmu̶oáto ti macã macããna. Aperãrẽ pũnietirã na caqũẽnorĩqũẽ ocore pu̶gani cãrõ nemojãñurõ pũnirĩjẽ átiri na tĩãrãrẽ bairo roro na ása na cũ̶ãrẽ na yaye wapa. 7 Ti macã macããna roro tũ̶goñarĩqũẽ cu̶tiri tũ̶goña botiowã. Camecũ̶rãrẽ bairo tũ̶goñarĩqũẽ cu̶tiri yua, na caborije netõjãñurõ apeye ũnierẽ wapatirewã. Tore bairo na caátieperica tũ̶nia na cũ̶ã roro popiye tãmu̶orĩ na yapapuáto ãmerẽ yua. Bairãpu̶a, atore bairo ĩ tũ̶goñamigarãma na yeripu̶: ‘Atoa caroaro majũ jãã ãnicõãña. Jĩcãõ quetiupao reina cõ caruirore bairo caroaro majũ jãã ãniña. Carõmio cawapeaore bairo mee jãã ãniña. Bairi di rũ̶mu̶ ũno roro jãã tãmu̶oetigarã,’ ĩ tũ̶goñamigarãma. 8 Bairo na catũ̶goñabotiorije jũ̶gori yua, jĩcã rũ̶mu̶a capee roro na catãmu̶opee na etagaro: Riarique, bopacooro tãmu̶orĩqũẽ, au̶a riarique na etagaro. Peero mena joe ecogarãma. Dios roque na netõrõ catutuau̶ majũ niñami. Cũ̶, Dios, Quetiupau̶ majũ caãcũ̶ ãnirĩ roro na tãmu̶o joroque ãmerẽ na átiyami yua,” caĩquetibu̶ju̶jorije bu̶su̶riquere yu̶ tũ̶gowu̶ u̶mu̶recóopu̶. 9 Bairi Babilonia macã macããna mena roro na rupau̶ caborore bairo caátiepericarã quetiuparã ati yepa macããna reyes ti macã cayasiro ĩñarĩ otimacãgarãma. Na caborije netõjãñurõ cabu̶goroa apeye ti macã macããjẽrẽ cawapati eperericarã nipetiro ti macã yasiro caũ̶busewãmu̶átíere ĩñarĩ bopacooro otimacãgarãma. 10 Bairo ti macã roro caũ̶yasirijere ĩña uwiri yua, jõpũ̶ã tuacõãgarãma. Topu̶a tuari atore bairo ĩgarãma: “¡Ade tame, roro bopacooro majũ Babilonia capairi macã ãnatõ tãmu̶oña yua! Catutuari macã caãnimiata macã roro majũ ãmerẽ tãmu̶oña yua. ‘Roro majũ baigaro ti macã,’ marĩ caĩẽtĩpau̶re ti macã cayasipee etaya yua,” ĩ otiu̶sagarãma. 11 Aperã nuniwapatari majã ati yepa macããna cũ̶ã torea bairo ĩ yapapuagarãma. Bopacooro cabairijere ĩñarĩ ti macãrẽ otimacãgarãma: “Marĩ canuniñesẽãrĩjẽrẽ noa ũna wapatienama yua,” ĩrã, bu̶tioro ti macã ãnatõrẽ otiu̶sagarãma. 12 Na pu̶ame atiere ti macãrẽ nunirĩ wapatanucũñupã: Orore, ãpõã platare, ũ̶tã rupaaca caroa cabaurijeacarẽ, ũ̶tã caroa cabotirije perlare, jutiipãĩrĩ caroa majũ lino mena qũẽnorĩqũẽrẽ, jutii cajũãpuarijere, jutii caroa esemenirĩjẽ, cajũãrĩjẽ cũ̶ãrẽ caãno cãrõrẽ nuninucũñupã. Tunu bairoa yucu̶ caroa caju̶tiñurĩjẽ cũ̶ãrẽ caãno cãrõ nuninucũñupã. Tunu bairoa apeyera marfil mena caroa majũ paaqũẽnorĩqũẽrẽ, yucu̶ caroa mena qũẽnorĩqũẽrẽ, ũ̶tã bronce mena qũẽnorĩqũẽrẽ, ãpõã hierro mena qũẽnorĩqũẽrẽ, apeye ũ̶tã mármol na caĩrĩjẽ mena na capaaqũẽnorĩqũẽ ũnie caãno cãrõrẽ nuninucũñupã ti macãpu̶re. 13 Tunu torea bairo nuni ñesẽãnucũñupã u̶garique cũ̶ãrẽ: U̶garique canela cawãmecu̶tiere, u̶garique jãasurique caju̶tiñurĩjẽrẽ, apeye caju̶tiñurĩjẽ werea ũnie cũ̶ãrẽ, o apeye caroa caju̶tiñurĩjẽ ũnie mirra cũ̶ãrẽ, tunu bairoa wãmagarã rupau̶ turique caju̶tiñurĩjẽ cũ̶ãrẽ nuni ñesẽãnucũñupã. Bairi tunu etirique u̶se ocore, u̶garique roarique u̶sere, trigo wetare, bairi trigo carupa rupaa cũ̶ãrẽ nuni ñesẽãnucũñupã. Torea bairo nuni ñesẽãnucũñupã: Waibu̶toa caapeye ũmarã cũ̶ãrẽ, wecu̶a oveja nurĩcãrã cũ̶ãrẽ, caballoa cũ̶ãrẽ, caatu̶ri rupaa caballoa na caũmarĩ rupaa cũ̶ãrẽ nuni ñesẽãnucũñupã. Bairi, tame, camasã paacoteri majã ũna cũ̶ãrẽ moenarẽ bairo na wapatiepe ñesẽãnucũñupã. Tore bairo na canuniñesẽã nucũmirĩqũẽrẽ ti macãrẽ dope bairo nunimasĩẽtĩgarãma yua. 14 Bairo na, canunimasĩẽtĩparã ãnirĩ ti macãpu̶ canuni wapatamirĩcãrã yua, atore bairo ĩ otiu̶sagarãma ti macãã ãnatõrẽ: “¡Ade tame, mu̶jãã Babilonia macããna mu̶jãã yasimajũcoaya ãmerẽ yua! Yucu̶ ríca caroa majũ mu̶jãã cau̶gajesorijere bairo caroa mu̶jãã cacũ̶gomiataje cũ̶ã yasipeticoaya ãmerẽ yua. Nipetiro pairo cawapacu̶tie mu̶jãã cawapatamiataje, bairi caroaro jesoroa mu̶jãã cacũ̶goãnimiataje cũ̶ã yasipetimajũcoaya. Tame, tie pu̶gani baunemoetigaro,” ĩ u̶sagarãma, ti macã ãnatõ cayasiro ĩñarĩ yua. 15 Bairi tore bairo na cacũ̶gorijere canuniwapataricarã, o aperã ti macã jũ̶gori pairo cadinerocu̶na majũ cajẽñarĩcãrã cũ̶ã, jõpũ̶ã ti macã cayasiro ĩñarĩ oti u̶sagarãma. Roro majũ ti macã ãnatõrẽ Dios cũ̶ caátiyasiorijere ĩñauwiri jõpũ̶ã bopacooro ti macã ãnatõrẽ oti u̶sagarãma. 16 Bairo ĩgarãma: “¡Ade tame, roro bopacooro majũ capairi macã ãnatõ tãmu̶oña yua! Ti macã caroa macã majũ nimiapu̶. Carõmio, caroa jutii lino mena qũẽñorĩqũẽrẽ cajãñaruiore bairo caroa macã nimiapu̶. Jutii cajũãpuarije, caroa cajũãrĩjẽ cajãñaorẽ bairo nimiapu̶. Carõmio, caroa oro mena, perla mena, bairi ũ̶tã cabotiri rupaaca mena cawãmagaatacore bairo caroa macã nimiapu̶ ti macã. 17 Bairo caroa macã majũ nimirõcũ̶ã, ¡ãmerẽ yua, caãno tu̶saroa ti macã caãnimiataje capee cawapacu̶tie mena jĩcãrõã yasicoaya!” ĩ u̶sagarãma, ti macã cayasiro ĩñarĩ yua. Tunu bairoa nipetiro ria capairiya macãã cũmuu capaca cũmuu quetiuparã, aperã ria capairiya tũ̶nirẽ riapu̶ caáñesẽãrĩ majã, aperã ti cũmurẽ paacoteri majã cũ̶ã jõpũ̶ã tuari ĩña ãnigarãma. Nipetiro riapu̶a tocãnacã rũ̶mu̶a tuari capaacõã ninucũrã roro cabairijere ĩñarĩ jõpũ̶ã ĩñajocõã nigarãma. 18 Bairo ti macã ãnatõ caũ̶rĩjẽ buserire ĩñarĩ, atore bairo ĩ awajagarãma: “¿Di macã, ape macã, caroa macã capairi macã majũ to ãñuparĩ? ¡Di macãrẽ ĩ cõñamasĩã mano!” 19 Bairo ĩ yapapuari yua, na ru̶poa buirire õwãrẽ maapeogarãma. Bu̶tioro bopacooro ti macã ãnatõrẽ oti macãgarãma. Bairo ĩ otiawajagarãma: “¡Ade tame, roro bopacooro majũ capairi macã ãnatõ tãmu̶oña yua! Ti macã jũ̶gori nipetiro marĩã riare cũmuu mena cañesẽãrã pairo marĩ wapatanucũwũ̶. Ti macã caãnie cawapa pacarije mena pairo marĩ wapatanucũwũ̶. ¡Ãmerẽ yua, caãno tu̶saroa, ‘Roro majũ baigaro ti macã,’ marĩ caĩẽtĩpau̶re ti macã yasicoaya!” ĩ otiu̶sagarãma, ti macã cayasiro ĩñarĩ yua, ñi quetibu̶ju̶wĩ ángel. 20 Bairo ñi quetibu̶ju̶ yaparori bero, bairo ĩnemowĩ: “Bairi mu̶jãã, u̶mu̶recóo macããna, ti macã cayasiro jũ̶gori ãmerẽ u̶seanirĩ ãña. Mu̶jãã nipetiro Dios ya poa macããna u̶seanirĩ ãña ãmerẽ. Mu̶jãã, apóstolea majã, bairi profeta majã cũ̶ã u̶seanirĩ ãña. Ti macã macããna mu̶jããrẽ roro na caátaje wapare ãmerẽ Dios caroaro mu̶jãã ãmebojayami. Bairi caroaro u̶seanirĩ ãña mu̶jãã nipetiro yua, ti macãrẽ cũ̶ cayasioro jũ̶gori,” ĩwĩ ángel. 21 Tocãrõã yua, jĩcãũ̶ ángel catutuau̶ majũ buiaetari jĩcã ũ̶tãrẽ newãmu̶ojowĩ. Ũ̶tã oricare wãĩãrĩcãrẽ bairi tii caãniarẽ newãmu̶ojowĩ. Tiare yua ria capairiyapu̶ werocañua jori, atore bairo ĩwĩ: “Tia ũ̶tãrẽ bairo ti macã capairi macã Babilonia ãnatõ riapu̶ rocañua rujoecogaro. Pu̶gani baunemoetigaro yua. 22 Bairi yua ti macã átáwããrĩpu̶ di rũ̶mu̶ ũno arpare parique ũnie, tõrõã putirique ũnie o trompeta mena putirique ũnie basa ocaro ocajoetigaro. Tunu bairoa tocãnacã wãme caroa ũnierẽ capaaqũẽno ãnimirĩcãrã cũ̶ã jĩcãũ̶ ũcũ̶ manigarãma. Tunu bairoa ti macã macããna ũ̶tã tii na caorica wãĩã ocajonucũrĩqũẽ ũnie cũ̶ã tũ̶gonemoa mano yua. 23 Tunu bairoa jĩcã ũno jĩñaworica caũ̶busuworije ũnie cũ̶ã bauetigaro ti macãrẽ. Tunu bairoa na cawãmojiyari rũ̶mu̶ caãno na caboserũ̶mu̶ qũẽnoawaja ãninucũataje ũnie cũ̶ã ocajonemoetigaro. Nipetiro ti macã macããna na cau̶seanimiataje manigaro yua. Ti macã macããna nuniwapatari majã ati yepa macããna catutuarã majũ caãnimirĩcãrã na caãnimiatacũ̶ãrẽ, ti macã yasicoagaro. Na pu̶ame roro majũ camasãrẽ na ĩtoepewã. Ati yepa macãã poari nipetiro camasã poarire carorije na camasĩrĩjẽ mena na ĩtoepewã. Bairi ti macã macããnarẽ na reyami Dios yua,” ĩ bu̶su̶wĩ ángel. 24 Ti macã Babilonia macããna roro majũ Dios yarã profeta majãrẽ, bairi Dios ya poa macããna caãna cũ̶ãrẽ na pajĩãre ãninucũñupã. Nipetiro ati yepapu̶re capajĩãecoricarã cũ̶ãrẽ Babilonia macããna jetoa tore bairo roro na ásupa.

Apocalipsis 19

1 Cabero yu̶ tũ̶goroyawu̶ capããrã u̶mu̶recóopu̶ bu̶su̶rique tutuaro mena na caĩocajorijere. Atore bairo ĩ ocajowã: “¡Marĩ Quetiupau̶re cũ̶ marĩ basapeoto! Marĩ Quetiupau̶ marĩrẽ canetõũ̶ majũ niñami. Marĩ Quetiupau̶ Dios, nocãrõ cañuu̶ nipetiro netõrõ catutuau̶ majũ niñami. 2 Cũ̶, Dios roque caãnorẽ bairo cariapea jĩcãrõ tũ̶ni camasãrẽ caĩñabesei niñami. Bairi cariapea Babilonia macãrẽ rocayami yua ãmerẽ. Ti macã macããna roro majũ na caátiãnie mena ati yepa macããna camasãrẽ na royetuwã. Dios yarã paacoteri majãrẽ ti macã macããna na capajĩãrerique wapa ãmerẽ na ãmebojayami Dios.” 3 To bero ĩnemowã tunu: “¡Marĩ Quetiupau̶re cũ̶ marĩ basapeoto! Ti macã Babilonia macã caũ̶rĩjẽ buseri tocãnacã rũ̶mu̶a busewãmu̶cõã ninucũgaro,” ĩ bu̶su̶ocajowã u̶mu̶recóopu̶. 4 Bairi yua, cabu̶toa camasĩrĩ majã veinticuatro majũ caãna, bairi aperã cacatirã seres majã baparicãnacãũ̶ caãna cũ̶ã Diore bu̶tioro qũĩroawã. Yepapu̶ ñigãtu cũmuáti, cũ̶ caruiro tronopu̶ carui Diore bu̶tioro qũĩroawã. Bairo qũĩroarã atore bairo ĩwã: “¡Bairoa to baiáto! ¡Marĩ Quetiupau̶re cũ̶ marĩ basapeoto!” ĩwã. 5 Bairo na caĩrĩpau̶re yua bu̶su̶rique Dios cũ̶ caruiro tronopu̶i caatíe atore bairo ĩ ocajowu̶: “¡Nipetiro mu̶jãã, cawĩmarã, bairi cabu̶toa cũ̶ã marĩ Pacu̶ Diore cũ̶ basapeoya! Nipetiro mu̶jãã cũ̶rẽ caĩroarã, cũ̶rẽ canu̶cũ̶bu̶gori majã cũ̶ basapeoya,” ĩ ocajowu̶ bu̶su̶rique. 6 To bero yu̶ tũ̶gonemowũ̶ tunu capããrã camasã bu̶su̶rique pairo mena na cabu̶su̶ocajorore bairo caĩrĩjẽrẽ. Poero pairo cabu̶su̶ocajorore bairo bu̶su̶wu̶. Bu̶po parique pairo tutuaro mena cabu̶su̶rijere bairo tutuaro caocajorãrẽ yu̶ tũ̶gowu̶. Bairo ĩ ocajowã: “¡Marĩ Quetiupau̶re cũ̶ marĩ basapeoto! Ãmerẽ marĩ Quetiupau̶ Dios ñe ũnie caru̶saecu̶ catutuau̶ majũ cũ̶ carotimasĩjũ̶goroi cũ̶ marĩ basapeoto. 7 Cordero ya bose rũ̶mu̶ merẽ etacoaya. Cũ̶ yarã cũ̶ ya poa macããna mena cũ̶ caãnipa rũ̶mu̶ etacoaya. Jĩcãũ̶ caũ̶mu̶ cũ̶ cawãmojiyari rũ̶mu̶rẽ bairo bose rũ̶mu̶ etacoaya yua. Cũ̶ nu̶mo caãnipaore bairo Cordero yarã caroaro qũẽnoyurã átiyama. Bairi ãmerẽ marĩ u̶seanito. Marĩ yeripu̶ tũ̶goña u̶seanirĩ cũ̶ marĩ ĩroáto. 8 Jĩcãũ̶ nu̶morẽ bairo caãna Cordero yarã pu̶ame caroa jutii lino mena qũẽnorĩqũẽ, cau̶gueri manie, caasiyarijere jãñarã átiyama. Bairina, tie jutii caroa majũ lino mena qũẽnorĩqũẽ pu̶ame Dios yarã caroarã caãna roro caáperã na caãnajẽ cu̶tiere ĩcõñarõ baiya,” ĩ bu̶su̶ocajowã u̶mu̶recóopu̶. 9 To bero ñiwĩ tunu ángel: “Atie Dios cũ̶ caĩrĩjẽrẽ woatuya: ‘U̶seanirĩ na ãmarõ noa ũna Cordero cũ̶ cawãmojiyari bose rũ̶mu̶ caãno na capiijoricarã pu̶ame,’ ” ñiwĩ. Tunu ñinemowĩ ángel: “Atie mu̶ cawoatujeataje cariapea Dios cũ̶ cabu̶su̶rije majũ niña,” ñiwĩ. 10 Bairo cũ̶ caĩrõ, yu̶ pu̶ame yu̶ ru̶po patuuri mena yu̶ etanumuwũ̶ ángel ru̶pori tu̶pu̶, qũĩroagu̶ yua. Bairo yu̶ caáto ĩñarĩ, bairo ñiwĩ: “Tame, yu̶re tore bairo ápericõãña. Yu̶ cũ̶ã mu̶rẽã bairo caãcũ̶ Dios yau̶ cũ̶ paabojari majõcu̶ yu̶ ãniña. Mu̶ yarã aperã Jesús yaye queti cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ cajãnaenarẽ bairo yu̶ cũ̶ã Dios paabojari majõcu̶ yu̶ ãniña. Bairi yu̶re ĩroaeticõãña. Dios roquere tore bairo qũĩroaya,” ñi quetibu̶ju̶wĩ ángel. Tie Jesús cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽ pu̶ame caroaro jĩcãrõ tũ̶ni profeta majã Dios yarã na quetibu̶ju̶ masĩõ joroque caátie niña. 11 Cabero u̶mu̶recóo capãnu̶cãetarore ñiñajowu̶. Bairo u̶mu̶recóopu̶ capãnu̶cãetaro yua, jĩcãũ̶ caballo caboti majũ, cũ̶ bui capesau̶ camasocu̶ mena baujaetanu̶cãwĩ. Cũ̶, caballo caboti bui capesau̶ pu̶ame atore bairo wãmecu̶mi: “Cũ̶ Caĩrõrẽã Bairo Jĩcãrõ Tũ̶ni Caácu̶, Caãnorẽ Bairo Cariape Caácu̶,” wãmecu̶mi, pu̶ga wãme. Caroaro cariape carotimasĩ cariapea cũ̶ wapana cũ̶ãrẽ caãmeoqũẽmasĩ ãnirĩ tore bairo wãmecu̶mi. 12 Cũ̶, caballo bui capesau̶ caapee pu̶ame peero caũ̶witirije cãrõ pairo asiyawu̶. Cũ̶ ru̶poa buipu̶re capee quetiupau̶ cũ̶ capesarije ũnie coronarẽ pesawĩ. Tunu bairoa jĩcã wãme woaturique camasĩã manierẽ cũ̶gowĩ. Cũ̶ jeto tie woaturiquere masĩwĩ. 13 Tunu bairoa jutiiro riípu̶ catuatatore jãñawĩ. Cũ̶ wãme yua atore bairo woaturique ãmu̶: “Dios Yaye Quetire Caquetibu̶ju̶ri Majõcu̶” wãmecu̶mi. 14 Cũ̶ berore cũ̶ u̶sawã pajĩãrĩ majã u̶mu̶recóo macããna. Jutii caroa cau̶gueri manie lino mena qũẽnorĩqũẽ cabotirije majũrẽ jãñawã. Na cũ̶ã caballoa cabotirã bui pesari cũ̶ u̶sawã. 15 Cũ̶ riseropu̶ ñosẽrĩcãpãĩ caoripãĩ majũrẽ cũ̶gowĩ. Tipãĩ mena ati yepa macããna camasã poarire cũ̶ cacãmitupapãĩ ãmu̶. Tipãĩ cacũ̶gou̶ ãnirĩ tutuaro jĩcãrõ tũ̶ni rotimasĩ ãnigu̶mi. U̶se ocore ripe jei, cũ̶ ru̶pori mena tutuaro pea abori caácu̶re bairo tutuaro na átiri na ĩñabesegu̶mi camasãrẽ. Roro majũ na átigu̶mi. Aperãrẽ u̶se oco carorije nimarẽ bairo caãnierẽ na etio joroque caácu̶re bairo roro na átipacogu̶mi. Dios nipetiro carotimasĩ ñe ũnie caru̶saecu̶ asiari tore bairo cũ̶ caátirotirijere na etio joroque átigu̶mi. 16 Cũ̶, caballo caboti bui capesau̶ pu̶ame jutiiro cayoaro cũ̶ cajãñarõ, cũ̶ isepu̶to buire atore bairo woaturique cũ̶gowĩ:|sc QUETIUPARÃ CAÃNA QUETIUPAU̶ MAJŨ NIÑAMI, QUETIUPARÃ REYES QUETIUPAU̶ REY MAJŨ NIÑAMI|r, ĩ woarique tusawu̶ cũ̶ isepu̶to buire. 17 Tie bero ñiñaroyawu̶ tunu jĩcãũ̶ ángel muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ tu̶pu̶ canucũũ̶rẽ. Cũ̶ pu̶ame bu̶su̶rique tutuaro mena nipetiro aa majã ũna carii cau̶garã cawu̶rãrẽ na awaja piineñojowĩ. Bairo na ĩwĩ: “¡Tiaya, neñarasá mu̶jãã cũ̶ã! Dios pairo cũ̶ cau̶garique pajĩãrĩjẽrẽ u̶garasá. 18 Quetiuparã reyes, bairi pajĩãrĩ majã quetiuparã riire u̶garasá. Tunu bairoa caũ̶mu̶a catutuarã rii, caballoa rii, bairi caballoa bui capesamiatana rii cũ̶ãrẽ u̶garasá. Nipetiro Dios cũ̶ careparã riire u̶garasá. Paacoteri majã, bairi na quetiuparã, cawĩmarã cabu̶toa cũ̶ã nipetiro riire u̶garasá,” na ĩ piineñojowĩ ángel cawu̶rã u̶gari majãrẽ. 19 Bairo cũ̶ caĩrõ bero yua, ñiñajowu̶. Tame, moecũ̶ monstruo, bairi quetiuparã reyes ati yepa macããna cũ̶ã na ũ̶mu̶a pajĩãrĩ majã mena neñarã baiwã, pajĩãgarã. Caballo caboti bui capesau̶, cũ̶ ũ̶mu̶a pajĩãrĩ majã mena caãcũ̶rẽ cũ̶ ãmeo qũẽgarã, neñarã baiwã. 20 Bairo na caneñarõ yua, caballo caboti bui capesau̶ pu̶ame moena pu̶garãrẽ na ñewĩ. Monstruo, bairi apei cũ̶ yau̶ profeta mee caãcũ̶ caĩtopai mena na ñewĩ. Mai, cũ̶, profeta caĩtopai pu̶ame caĩñaña manie caacu̶orije ũnierẽ monstruo cũ̶ caĩñajoropu̶ camasãrẽ caáti ĩñorĩcũ̶ ãmi. Tie cũ̶ caáti ĩñomasĩrĩjẽ mena, cũ̶, caĩtopai pu̶ame camasãrẽ caĩtoepericu̶ ãmi. Bairo na ĩtori yua, monstruo ya wãmerẽ na riapoa, o na wãmopu̶ na cawoaturotiricu̶ ãmi. Tunu bairoa cũ̶ caátijẽño ĩñomasĩrĩjẽ jũ̶gori cũ̶ monstruore bairo cabauu̶ na cawericu̶ cũ̶ãrẽ na ĩroao joroque caátacu̶ ãmi. Bairi yua, monstruo cũ̶ caĩtopai mena pu̶garãpu̶rea na ñerĩ peero capairira caũ̶rõpu̶ na weenerocañuacõã jowĩ caballo caboti bui capesau̶ pu̶ame yua. Cacatirãrẽã u̶tabu̶cu̶rare bairo azufre mena asuyaro caũ̶rĩrapu̶ na recõãwĩ yua. 21 Bairo narẽ na reyaparori bero yua, aperã, na ãnana mena caneñamiatana pu̶amerã caballo caboti bui capesau̶ cũ̶ riseropu̶ cawitiripãĩ yise mena na pajĩãrepeyocõãwĩ. Bairo cũ̶ capajĩãrerã camasã rii ãnajẽrẽ yua nipetiro u̶gari majã cawu̶rã u̶garepeyocõãwã. Aa ũna, yucaa ũna na rii ãnajẽrẽ u̶garepeyocõãwã yua.

Apocalipsis 20

1 Bairo cabairijere yu̶ caĩñarõ bero, ñiñajowu̶ tunu apei ángel u̶mu̶recóopu̶ caruiacú̶re. Ope caũ̶cũ̶ãrĩ opere pããrĩcãrõ llavere cũ̶gori ruiamí. Ãpõãwẽ jiyaricawẽ cadena cũ̶ãrẽ cũ̶ wãmopu̶ nerĩ ruiamí. 2 Tiwẽ cũ̶ cacũ̶goriwẽ cadenawẽ mena dragõrẽ cũ̶ jiyawĩ. Moecũ̶ ãña caroagou̶ cabu̶cu̶ caãnijũ̶goatácu̶ wãtĩ, o Satanás cawãmecu̶cu̶re cũ̶ jiyawĩ yua ángel. Yoaro mil cũ̶maarĩ cãrõ majũ cũ̶ jiyacũrocau̶ ámi, camasãrẽ tocãnacã yu̶tea cũ̶ caĩtoetiparore bairo ĩ. 3 Bairo cũ̶ jiyari bero yua, ope caũ̶cũ̶ãrĩ opepu̶ cũ̶ rocajãjocõãwĩ. Bairo cũ̶ rocajãjori ti ope jopere nebiatucõãwĩ. Nebiaturi bero, ti jopere apeye ũnie mena ju̶goo biatucõãwĩ u̶su̶ro majũ yua. Mil cũ̶maarĩ cãrõ majũ mai yoari yu̶tea ati yepa macããna camasã poarire cũ̶ caĩtoetiparore bairo ĩ, tore bairo cũ̶ ámi. Bairo mil cũ̶maarĩ canetõrõ bero majũ yua, cũ̶ pããwiyogu̶mi tunu. Bairo cũ̶ pããwiyomicũ̶ã, yoari yu̶tea cũ̶ ãnirotietigu̶mi. Yoaro mee cũ̶ rocamajũcõãgu̶mi. 4 Ñiñanemoroyawu̶ tunu trono ruirique capee caãnierẽ. Tie ruiriquepu̶ caruirã cũ̶ãrẽ na ñiñaroyawu̶. Na pu̶ame camasĩrĩ majã, camasãrẽ ĩñabese masĩrĩqũẽrẽ caupaátana carotimasĩrã ãma. Tunu bairoa ñiñaroyawu̶ Jesús yaye queti jũ̶gori aperã na caru̶poa patarericarã yeri ãnajẽrẽ. Jesús yaye queti bairi Dios yaye caroa quetire caroaro na catũ̶gou̶sarije jũ̶gori na capajĩãrericarã ãnana yerire ñiñawũ̶. Na ãnana pu̶ame monstruo, bairi cũ̶rẽ bai cabauu̶ na cawericu̶ cũ̶ãrẽ caĩroaetana ãma. Tunu bairoa cũ̶ monstruo wãmerẽ na riapoapu̶ o na wãmopu̶ cũ̶ãrẽ cawoatuecoetana ãma. Na pu̶ame na capajĩãrĩcãrã nimirãcũ̶ã, Dios cũ̶ cacatioricarã majũ ãma. Na cũ̶ã Jesucristo mena mil cũ̶maarĩ majũ camasãrẽ carotiãni masĩparã ãma. 5 Mai, aperã Cristo yarã cariaricarã caãnarẽ na catioemi Dios. Mil cũ̶maarĩ canetõrõ bero roquere nipetiro na cationemogu̶mi yua Dios. Mai, na pu̶ame Cristo yarã, Dios cũ̶ cacatiojũ̶gorã majũ ãna baiwã. 6 ¡Bairi u̶seanirĩ na ãmarõ noa ũna Dios cũ̶ cacatio jũ̶goripau̶re cacatioecoricarã yua! Bairina merẽ Dios ya poa macããna mena macããna caãniparã majũ tuagarãma. Bairi u̶seanirĩ na ãmarõ. Merẽ yua na pu̶ame pu̶gani cãrõ carianemoetiparã tuacõãgarãma. Pu̶gani caria nemorãrẽ bairo baietigarãma. Dios yarã sacerdotea majũ roque tuagarãma. Cristo yarã sacerdoteare bairo caãna majũ tuagarãma yua. Bairo catuarã ãnirĩ Cristo mena jĩcãrõ, mil cũ̶maarĩ majũ camasãrẽ na quetiuparãrẽ bairo na rotimasĩ ãnigarãma. 7 Bairo mil cũ̶maarĩ canetõatato bero, Satanás wãtĩ pu̶ame preso joricu̶ caãniatacu̶ preso wiyoecogu̶mi. Ti ope caũ̶cũ̶ãrĩ opepu̶ caãniatacu̶ pããwiyoecogu̶mi tunu. 8 Bairo ti opepu̶ caãniatacu̶ witietari, ati yepa macããna nipetiropu̶ caãna camasã poarire na ĩtoñesẽãũ̶águ̶mi. Gog apei Magog cawãmecu̶na cũ̶ãrẽ na ĩtou̶águ̶mi. Na yarã pajĩãrĩ majã mena neñarĩ pajĩãgarã na coteáto ĩ, tore bairo na ĩtou̶águ̶mi. Gog apei Magog yarã pajĩãrĩ majã pu̶ame capããrã majũ nigarãma. Ria capairiya paputiro macããjẽ paa tũ̶ni majũ capããrã nigarãma. 9 Bairi na, nipetiro yua, ati yepa jesanu̶cã petiropu̶ ẽñota ãmejoregarãma. Dios ya poa macããna na caãnipau̶rire ẽñotagarãma. Dios ya macã cũ̶ camairĩ macãrẽ ẽñotamigarãma. Bairo na caẽñota ãmejoremiatacũ̶ãrẽ, Dios pu̶ame u̶mu̶recóo macãã peero mena na ñojoere peyocõãgu̶mi. Jĩcãũ̶ ũcũ̶ ru̶saricaro mano na joerepeyocõãgu̶mi wãtĩ Satanás cũ̶ caĩtoatanarẽ yua. 10 Bairo narẽ caĩtomiatacu̶ wãtĩ pu̶ame yua u̶tabu̶cu̶ra azufre mena caũ̶rĩrapu̶ rocañuaecogu̶mi. Monstruo apei caĩtopai profeta mena na cũ̶ caweneroca ñuajoricaropu̶a cũ̶ cũ̶ãrẽ cũ̶ rocagu̶mi Dios. Tira caũ̶rĩrapu̶a yua tocãnacã rũ̶mu̶a, ñamii caãno cãrõ bopacooro tãmu̶ocõã ninucũgarãma. Di rũ̶mu̶ ũno yerijãetigarãma. 11 Cabero ñiñajowu̶ tunu ruiricaro trono capairore. Quetiupau̶ cũ̶ caruiro cabotirore ñiñajowu̶. To ruiricarore carui cũ̶ãrẽ cũ̶ ñiñajowu̶. Bairo topu̶ carui riape cũ̶ caĩñarõã yua, ati yepa bairi u̶mu̶recóo cũ̶ã peticoapu̶. Caãno tu̶saroa yua yasimajũcoapu̶. Pu̶gani noo ũnopu̶ baunemoepũ̶. 12 Bairo cabairo yua, tocãrõã ñiñaroyawu̶ cariaricarã ãnanarẽ. Quetiuparã rotiri majã caãnimajũrã, aperã paacoteri majã ũ̶mu̶arẽ bairo caãna cũ̶ãrẽ na ñiñaroyawu̶. Quetiupau̶ cũ̶ caruiro trono riapere nucũwã. Bairo na canucũrõ papera tutiirire pããwĩ Quetiupau̶ pu̶ame yua. Ape tuti cacaticõãniparã Dios yarã na caãno cãrõ na wãmerĩrẽ cũ̶ cawoaturica tuti cũ̶ãrẽ pããwĩ. Bairo ti tutiirire pããrĩ bero yua, ti tutiiripu̶ na caátaje woaturique nipetirijere ĩñacõñarĩ na ĩñabesewĩ. Dope bairo caroaro na caátajere, o roro na caátaje cũ̶ãrẽ jĩcãrõ tũ̶nia na ĩñabesewĩ nipetiro cariaricarã ãnanarẽ yua. 13 Bairi ria capairiyapu̶ oco mena jũ̶gori cariaricarã cũ̶ã catiri topu̶ ãma. Ati yepa jesaropu̶ caãnimirĩcãrã cũ̶ã merẽ catiri topu̶ ãma. Bairi ria cariaricarã, aperã ati yepapu̶ cariaricarã cũ̶ã nipetiro topu̶ jeto nicõñapeticõãwã. Na, nipetirore Quetiupau̶ pu̶ame dope bairo caroaro na caátajere, o roro na caátaje cũ̶ãrẽ jĩcãrõ tũ̶nia na ĩñacõñarĩ na ĩñabesewĩ. 14 Cabero riaricaro cawãmecu̶tore, bairi cariaricarã na caãno cũ̶ãrẽ azufre mena caũ̶rĩrapu̶ recõãwĩ Dios. Pu̶gani cãrõ marĩ cariaetiparore bairo ĩ, peeropu̶ recõãwĩ yua. Bairi ti peeropu̶ caáná pu̶ame cacatitunurĩcãrã nimirãcũ̶ã, pu̶gani carianemorãrẽ bairo baiwã. Jĩcãni riari bero, tunu roro popiye rianemorĩcãrõ ãmu̶ ti peero. 15 To azufre mena caũ̶rĩrapu̶ cacatiãniparã wãmerẽ woaturica tutipu̶ cawãmetusaena pu̶amerẽ na reñuajocõãwĩ Dios. Topu̶ tocãnacã rũ̶mu̶a popiye bopacooro tãmu̶ocõã ninucũgarãma.

Apocalipsis 21

1 Bairo tie cabaipetietaro bero, ñiñawũ̶ yua cawãma u̶mu̶recóore. Tunu bairoa yepa cũ̶ãrẽ cawãma yepa majũrẽ ñiñawũ̶. Caãnijũ̶gorica u̶mu̶recóo, bairi caãnijũ̶gomirĩcã yepa cũ̶ã cayasipetiátato bero ãmu̶. Ria capairiya, ria pu̶to cũ̶ã yasicoapu̶. Bairi tie caãnijũ̶gomirĩqũẽ cabu̶cu̶ u̶mu̶recóo cabu̶cu̶ yepa cũ̶ã tocãrõã mamu̶ yua. 2 Tunu bairoa ñiñaroyawu̶ macã caroa macã majũrẽ. Ti macã pu̶ame cawãma macã Jerusalén ãmu̶. Dios cũ̶ caĩñajoro u̶mu̶recóopu̶i caruiatíata macã majũ ãmu̶. Caroaro qũẽnoyu peyocõãrĩcã macã ãmu̶. Jĩcãõ carõmio cõ manapu̶ caãnipau̶re caroa jutii jãñarĩ cõ cacoterore bairo caroa macã majũ ãmu̶. 3 Tocãrõã yu̶ tũ̶gowu̶ tutuaro bu̶su̶rique quetiupau̶ cũ̶ caruiro tronopu̶i caatíere. Atore bairo ĩjoroyawu̶ bu̶su̶rique: “Ãmerẽ Dios camasã mena niñami. Na mena tocãnacã rũ̶mu̶a nicõã ninucũgu̶mi. Na, camasã, cũ̶ yarã cũ̶ ya poa macããna nigarãma. Cũ̶, Dios, cũ̶ majũã na Quetiupau̶ Dios nigu̶mi. 4 Cũ̶, Dios pu̶ame nipetiro na caapee ocore paaregu̶mi. Bairi yua, narẽ di rũ̶mu̶ riarique manigaro. Bopacooro bairique, otirique cũ̶ã manigaro. Roro pũnirõ tũ̶goñarĩqũẽ ũnie cũ̶ã manigaro yua. Cajũ̶goyepu̶ nipetiro wãme roro bairique caãnimirĩqũẽ peticoapu̶. Bairi roro tãmu̶orĩqũẽ manigaro yua,” ĩ ocajowu̶ bu̶su̶rique. 5 Bairo caĩocajoro bero, tronopu̶ carui pu̶ame atore bairo ĩwĩ: “Yu̶a, nipetiro caãnimirĩqũẽrẽ cawãma jeto yu̶ átiwasoaya,” ĩwĩ. Bairo ĩ yaparori, ĩnemowĩ tunu: “Yu̶ caĩrĩjẽ cariapea cabairije majũ niña. Yu̶ caĩroarea bairo cabaipee majũ niña. Bairi yu̶ caĩrĩjẽrẽ woatuya,” ĩwĩ. 6 Bairo ĩrĩ bero, yu̶ pu̶amerẽ ñiwĩ: “Merẽ nipetiro yu̶ átipeyo yaparoetaya. Yu̶a, Alfa bairi Omegare bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña. Caãnijũ̶goripau̶pu̶a caãnijũ̶goatácu̶ carotimasĩ yu̶ ãniña. Tunu bairoa yu̶a yu̶ ãniña nipetiro ati u̶mu̶recóo macããjẽ to petio joroque caátipau̶. Bairi ñeme jipiricarore bairo yu̶re cabonetõrãrẽ oco caroa caticõãnajẽ majũrẽ na yu̶ jogu̶. Wapa jẽnirĩcãrõ mano na yu̶ jogu̶. 7 Bairi ni ũcũ̶ carorije átajere canetõnu̶cãũ̶rẽ tie caroa cũ̶ cacaticõã ninucũpeere cũ̶ yu̶ jogu̶. Bairo cũ̶ jori yua, cũ̶ Quetiupau̶ Dios yu̶ ãnigu̶. Cũ̶ pu̶ame yu̶ macũ̶rẽ bairo caãcũ̶ nigu̶mi. 8 Aperã cañuena roquere azufre mena caũ̶rĩrapu̶ na yu̶ recõãgu̶: Aperãrẽ uwirã yu̶re caĩroajãnapairã, yu̶ yaye quetire carii catũ̶goena roque peeropu̶ ágarãma. Tunu bairoa caasiapairã, camasãrẽ pajĩãrĩ majã, roro aperã na rupau̶ mena caátiepepairã, carorije cũmuañe ũnierẽ caátiãnipairã, bairi wericarãrẽ caĩroapairã, caĩtopairã cũ̶ã nipetiro azufre mena caũ̶rĩrapu̶ ágarãma. Topu̶ na ũna carorãrẽ na yu̶ recõãgu̶. Topu̶re áná yua, pu̶gani cãrõ carianemorõrẽ bairo roro tãmu̶o ãninucũgarãma,” ñi quetibu̶ju̶wĩ Dios. 9 Bairo Dios yu̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro bero, ángel jĩcãũ̶ yu̶ tu̶pu̶ etawĩ. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ cãnacã wãme riariquere caátitu̶saátana ángelea mena macããcũ̶ ãmi. Cũ̶ pu̶ame yu̶tu̶ etari yua, bairo ñiwĩ: “Tiaya yu̶ mena mai. Cordero nu̶mo caãnipaore mu̶ ñiñopa,” ñiwĩ. 10 Bairo cũ̶ caĩrõ, Espíritu Santo yu̶ cũ̶ camasĩõrĩjẽ jũ̶gori qũẽguericarore bairo yu̶ caĩñarõpu̶ yu̶ caĩñaata yua, capairi bu̶ro ũ̶tã buro, caũ̶mu̶arĩ buropu̶ yu̶ necoámí ángel. Topu̶ capairi macã Jerusalén macã caroa macã majũrẽ ñiñowĩ. Dios cũ̶ caĩñajoro, u̶mu̶recóopu̶i caruiatíata macã caroa macã majũ ãmu̶. 11 Ti macã pu̶ame Dios cũ̶ caasiyarije mena bu̶tioro majũ asiyabatowu̶. Caroa ũ̶tããcã caasiyarica cawapapacaricare bairo asiyawu̶. Ũ̶tã jaspe cawãmecu̶tia caasiyarore bairo asiyawu̶. Tunu bairoa ẽñoorõ ĩña ãmewiyoricarore bairo caroaro tusuri macã majũ ãmu̶. 12 Tunu bairoa ti macãrẽ ẽñotarica tu̶riro cũ̶ã pairo ũ̶mu̶arĩ tu̶riro ãmu̶. Ti macã rupa macãrẽã ẽñota ãmejorericaro ãmu̶. To ẽñotaricaro pu̶ame pu̶ga wãmo petiro ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã jopee majũ jopeericu̶pu̶. Ti jopeerire tocãnacã jopepu̶rea jĩcãũ̶ jeto ángelea majã cotewã. Tunu bairoa tocãnacã jopepu̶rea Israel yepa macããna pu̶ga wãmo petiro ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã poa caãna caãnijũ̶goricarã wãmerĩ tusawu̶. Jĩcãũ̶ wãme jeto jĩcã jopere woaturique tusawu̶. 13 Bairi yua, atore bairo jopeeri weerique ãmu̶: Muipu̶ cũ̶ cawãmu̶atóre itia jope ãmu̶. Muipu̶ cũ̶ carocajãrĩ tua cũ̶ãrẽ itia jope ãmu̶. Cawarua jope cũ̶ãrẽ itia jope ãmu̶. Bairi ape nu̶gõã warua jope cũ̶ãrẽ itia jopea ãmu̶. 14 Tunu bairoa ti macã ẽñotarica tu̶rirore cajũ̶go tutuaripau̶rire pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã jeto ũ̶tãpãĩrĩ cũjũ̶gorique ãmu̶. Tipãĩrĩpu̶re pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãũ̶ jãã, Cordero yarã, cũ̶ cabesericarã apóstolea majã wãme tusawu̶. 15 Mai, yu̶re caquetibu̶ju̶ ángel pu̶ame jĩcãũ̶ cõñarĩcũ̶ oro mena qũẽñorĩcũ̶rẽ cũ̶gowĩ. Tii cõñarĩcũ̶ mena ti macãrẽ cõñagu̶ ámi. Ti macã jopeeri, ti macã ẽñotarica tu̶riro cũ̶ãrẽ cõñagu̶ ámi. 16 Ti macã baparicãnacã nu̶gõãpu̶a jĩcãrõ tũ̶ni esari macã ãmu̶. Bairi cayoaro cũ̶ã, caesaro cũ̶ã jĩcãrõ tũ̶nia yoawũ̶. Bairi yua, ángel pu̶ame tii cõñarĩcũ̶ mena cõñawĩ ti macãrẽ. Bairi dos mil doscientos kilómetros cãrõ yoaro majũ cõñawĩ. Bairi ti macã cayoaro ti macã caũ̶mu̶arõ, ti macã caesaro cũ̶ã jĩcãrõ tũ̶ni jeto yoaro cõñawĩ ángel. 17 Ti macãrẽ cõñarĩ bero, ti macãrẽ ẽñota ãmejorerica tu̶riro cũ̶ãrẽ cõñañawĩ. Camasã ati yepa macããna cõñarĩcã wãmei cõñawĩ. Bairi tore bairo cũ̶ cacõñata yua, sesenta y cinco metros cãrõ majũ ũ̶mu̶arõ ãmu̶ ti macã ẽñotaricaro. 18 Bairi tunu ti macã ẽñota ãmejorericaro pu̶ame ũ̶tã caroa jaspe cawãmecu̶tie mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Ti macã pu̶ame caroa majũ oro mena qũẽñorĩcã macã ãmu̶. Caroaro majũ u̶gueri mano ẽñoorõrẽ bairo ĩña ãmewiyorica macã ãmu̶. Caroa macã majũ ãmu̶. 19 Bairi tunu ti macã ẽñotarica tu̶rirore caju̶gotutuarije ũ̶tã caroa majũ mena na cacũjũ̶gorique ãmu̶. Tocãnacã wãmepu̶a ũ̶tã rupaa cawapacu̶tie mena wãmagorique ãmu̶ tipau̶rire. Atie ũnie caroa ũ̶tã cawapacu̶tie mena wãmagorique ãmu̶: Caãnijũ̶goro ti macã ẽñotaricarore caju̶gotutuaro jaspe mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Cabero macããtõ caju̶gotutuaro zafiro mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Pu̶garo bero macããtõ ágata cawãmecu̶tie mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Itiaro bero macããtõ esmeralda cawãmecu̶tie mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Baparicãnacãrõ bero macããtõ ónice cawãmecu̶tie mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Jĩcã wãmo peti bero macããtõ cornalina cawãmecu̶tie mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Jĩcã wãmo peti jĩcã pẽnirõ bero macããtõ crisólito mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Jĩcã wãmo peti pu̶ga pẽnirõ bero macããtõ berilo cawãmecu̶tie mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Jĩcã wãmo peti tia pẽnirõ bero macããtõ topacio cawãmecu̶tie mena qũẽñorĩcãrõ ãmu̶. Jĩcã wãmo peti baparicãnacã pẽnirõ bero macããtõ crisoprasa mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Pu̶ga wãmo cãrõ peti bero macããtõ jacinto mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Bairi yua, catu̶saro cũ̶ã amatista cawãmecu̶tie ũ̶tã mena qũẽnorĩcãrõ ãmu̶. Tore bairo tie wãme ũ̶tã mena ti macã ẽñotaricaro catutuapee pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãpau̶ caãnierẽ qũẽnojũ̶goricaro ãmu̶. 21 Tunu bairoa pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacã jopeeri majũ caãnie cũ̶ã ũ̶tã cawapapacarije perla cawãmecu̶tie mena qũẽnorĩcã jopeeri ãmu̶. Tocãnacã jopepu̶rea tie ũ̶tã perla jĩcã mena qũẽnorĩcã jopeeri ãmu̶. Bairi tunu ti macã átáwã caãnimajũrĩwã cũ̶ã caroa majũ caasiyarije oro majũ mena qũẽnorĩcãwã ãmu̶. Caroaro majũ u̶gueri mano ẽñoorõrẽ bairo ĩña ãmewiyoricawã ãmu̶. 22 Apeyera tunu ti macãpu̶re Dios yapau̶ ũno santuario mamu̶ yua. Merẽ Quetiupau̶ Dios ñe ũnie caru̶saecu̶ catutuau̶ cũ̶ caãno ãmu̶. Bairi topu̶re santuario mamu̶. Dios catutuau̶ ñe ũnie caru̶saecu̶, cũ̶ macũ̶ Cordero mena santuariore bairo caãna merẽ ãnicõãwã topu̶re. 23 Bairi tunu ti macã ñe ũnie ru̶saepu̶. Muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶, o ñami macããcũ̶ ũcũ̶ cũ̶ã ti macãrẽ cũ̶ cajĩñabusuwopee mamu̶. Merẽ Dios cũ̶ caasiyabatorije mena jũ̶gori ti macã caroaro jĩcãrõ tũ̶ni busuwopeticõãwũ̶. Tunu bairoa cũ̶ macũ̶ Cordero cũ̶ã jĩñaworicare bairo caãcũ̶ ti macãrẽ cajĩñawonemou̶ majũ ãmi. 24 Bairi nipetiro camasã poari caãno cãrõ ti u̶mu̶recóo macããna camasã Dios yarã cũ̶ caasiyabatorije mena jũ̶gori ãnimasĩgarãma. Tunu bairoa nipetiro ti yepa macããna quetiuparã reyes ti macãpu̶ cawapacu̶tie na cacũ̶gorije nipetirijere cũ̶ nunigarãma Diore. 25 Tunu bairoa ti macã jopeeri cũ̶ã di rũ̶mu̶ ũno bia manigaro. Pããrĩqũẽ jeto nicõã ninucũgaro tocãnacã rũ̶mu̶pu̶a. Ñami roque manigaro ti macãrẽ yua. 26 Bairi ati yepa macããna cũ̶ã nipetiro caroa majũ na cacũ̶gomirĩqũẽ cawapacu̶tiere ti macãpu̶ nunirágarãma. Diore cũ̶ jogarãma. 27 Dise ũnie carorije macããjẽ roque peeto ũno ti macãpu̶re jããmasĩẽtĩgaro. Tunu bairoa ni ũcũ̶ ãmerẽ Dios cũ̶ cateerije ũnierẽ caácu̶ cũ̶ã jããmasĩẽtĩgu̶mi. Caĩtopai, ĩtoriquere caátipai cũ̶ã jããmasĩẽtĩgu̶mi. Dios yarã caãna cacatiãniparã wãmerẽ woaturica tutipu̶ cawoatuecoricarã jeto ti macãrẽ jããmasĩgarãma. Ti tuti Cordero ya tutipu̶ cawoatuecoricarã jeto jããmasĩgarãma yua ti macãrẽ.

Apocalipsis 22

1 Bairo tiere yu̶ caĩñapetiro bero yua, jĩcãũ̶ ángel ñiñowĩ ria cau̶gueri maniya majũrẽ. Tiya oco pu̶ame catiãnajẽ majũrẽ cajoriya ãmu̶. Ẽñoorõrẽ bairo caroaro majũ ĩña ãmewiyoricaya caroa oco tusuriya ãmu̶. Bairi tiya, Quetiupau̶ Dios bairi Cordero mena na caruiro trono rocare niwitiwu̶. 2 Tunu bairoa ti macã átáwã caãnimajũrĩwã recomacãrẽ tiya ãmu̶. Bairi tiwã recomacãrẽ, ria tũ̶ni pu̶ga nu̶gõã tu̶pu̶ cũ̶ãrẽ yucu̶ putinucũwũ̶. Tii pu̶ame catiãnajẽ majũrẽ cajoricu̶ ãmu̶. Jĩcãũ̶ muipu̶ bero jeto caríca cu̶tinucũrĩcũ̶ ãmu̶. Bairo ĩgu̶ ñiña: Jĩcã cũ̶marẽ pu̶ga wãmo peti ru̶pore pu̶ga pẽnirõ cãnacãni jeto carícacu̶tii ãmu̶. Bairi tii pũũ cũ̶ã ati yepa macããna camasã poarire na catiomasĩrĩqũẽ ãmu̶. 3 Bairi tunu ti macãpu̶re carorije áticũrĩcãrõrẽ bairo caãnie manigaro. Ti macãpu̶ Dios, bairi cũ̶ macũ̶ Cordero mena na caruiro cũ̶ã topu̶a nigaro. Bairi cũ̶ yarã cũ̶ canetõrĩcãrã cũ̶tu̶ macããnarẽ bairo caãna jeto qũĩroagarãma. 4 Na pu̶ame cariapea Diore qũĩñamajũcõãgarãma. Tunu bairoa na riape buire tocãnacãũ̶pu̶a Dios ya wãmerẽ na riapoapu̶ woaturicarã nigarãma. 5 Ti macãpu̶re ñami manigaro yua. Bairi ti macãrẽ caãna jĩñaworique ũnie, o muipu̶ u̶mu̶reco macããcũ̶ ũcũ̶ cũ̶ cajĩñaworije ũnie cũ̶ãrẽ boetigarãma. Quetiupau̶ majũ caãcũ̶ Dios pu̶ame roque narẽ jĩñawogu̶mi. Cũ̶ caasiyabatorije mena na jĩñawogu̶mi yua. Bairo topu̶ ãna yua, na pu̶ame Dios mena tocãnacã rũ̶mu̶a nicõã ninucũgarãma. Na cũ̶ã rotimasĩcõã ninucũgarãma tocãnacã rũ̶mu̶a yua. 6 Cabero ángel ñiwĩ: “Atie yu̶ caĩrĩjẽ cariapea cabairije majũ niña. Yu̶ caĩrõrẽã bairo cariapea cabaipee majũ niña. Quetiupau̶ Dios, cũ̶ yarã profeta majãrẽ caroaro jĩcãrõ tũ̶ni cũ̶ yaye quetire na quetibu̶ju̶ masĩõ joroque na caátinucũũ̶na mu̶ tu̶pu̶ yu̶ joami. Cũ̶ yarã caãna, cũ̶ yaye quetire caquetibu̶ju̶ ãninucũrã tãmurĩã cabaipee, cũ̶ caátipeere na camasĩparore bairo ĩ, yu̶ quetibu̶ju̶ rotijoami,” ñiwĩ ángel. 7 Tocãrõã Jesús pu̶ame atore bairo ĩ ocajowĩ: “Tũ̶gopeoya mu̶jãã. ¡Petoaca ru̶saya mu̶jãã tu̶pu̶ yu̶ caatíparo! Yoaro mee yu̶ atígu̶ mu̶jãã tu̶pu̶. Bairi u̶seanirĩ cũ̶ ãmarõ ni ũcũ̶ caroa queti yu̶ caquetibu̶ju̶ jũ̶goyeticũrĩjẽrẽ carii catũ̶gou̶. ¡Cariapea cabaipeere yu̶ caquetibu̶ju̶cũrĩjẽ ati tutipu̶ woaturiquere carii catũ̶gou̶ u̶seanirĩ cũ̶ ãmarõ!” ĩ ocajowĩ Jesús. 8 Bairi yu̶a, Juan, atie cabaipeere yu̶ majũpu̶a ñiñawũ̶. Nipetirije atie cũ̶ caĩrĩjẽrẽ yu̶ majũpu̶a yu̶ tũ̶gowu̶. Bairo atiere tũ̶go, ĩña, átiri bero tiere yu̶re caĩñoatacu̶ ángel ru̶pori tu̶pu̶ yua yu̶ etanumuwũ̶, qũĩroagu̶. 9 Bairo yu̶ caáto ĩñarĩ, bairo ñiwĩ ángel: “Tame, tore bairo yu̶re ápericõãña. Yu̶ cũ̶ã mu̶rẽã bairo caãcũ̶ Dios yau̶ cũ̶ paabojari majõcu̶ yu̶ ãniña. Tunu bairoa mu̶ yarã aperã profeta majã Jesús yaye queti cũ̶ caquetibu̶ju̶cũrĩqũẽrẽ cajãnaenarẽ bairo yu̶ cũ̶ã Dios paabojari majõcu̶ yu̶ ãniña. Nipetiro ati tuti woaturique caãnierẽ carii catũ̶gou̶sarãrẽã bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña yu̶ cũ̶ã. Bairi yu̶re ĩroaeticõãña. Dios roquere tore bairo qũĩroaya,” ĩ quetibu̶ju̶wĩ ángel. 10 Bairo ñi quetibu̶ju̶ yaparori bero, ñinemowĩ tunu: “Atie caroa queti cabaipeere yasioropu̶ mu̶ cũẽpã. Tie ati tutipu̶ mu̶ cawoaturijere yasioropu̶ mu̶ cũẽpã. Nipetiro camasãrẽ na mu̶ quetibu̶ju̶netõwã tie queti yoaro mee cabaipeere. Merẽ cõñamajũcõãña ti tutipu̶ caĩquetibu̶ju̶rore bairo cabaipetietapa rũ̶mu̶ yua. 11 ¡Tame, merẽ cõñamajũcõãña! Bairi caróu̶ carorije caácu̶, carorijerea cũ̶ átiacu̶áto. Caróu̶ cañuetie majũrẽ caácu̶ cũ̶ã bairoa cũ̶ átiacu̶áto. Apei caroa macããjẽrẽ caátiãninucũũ̶ roque nemojãñurõ caroare cũ̶ átinemoáto. Tunu bairoa, ‘Dios yau̶ majũ yu̶ ãnigu̶,’ caĩrĩcũ̶ cũ̶ã tocãnacã rũ̶mu̶a nemojãñurõ Dios cũ̶ caborore bairo cũ̶ áticõã ninucũãmarõ,” ñiwĩ ángel. 12 Bairo ángel yu̶ cũ̶ caĩquetibu̶ju̶ro, Jesús pu̶ame bairo ĩroyawĩ: “¡Tũ̶gopeoya mu̶jãã! Yoaro mee yu̶ atígu̶ mu̶jãã tu̶pu̶. Caroaro mu̶jãã caátiãnajẽ wapa caroa mu̶jãã yu̶ cajopeere yu̶ jeatímajũcõãgu̶. Tocãnacãũ̶pu̶rea caroa wãme o rori wãme mu̶jãã caátajere ĩñacõñarĩ bero, yu̶ cajopee wapare yu̶ jeatímajũcõãgu̶. 13 Yu̶a, Alfa, bairi Omegare bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña. Caãnijũ̶goripau̶pu̶a caãnijũ̶goatácu̶ carotimasĩ yu̶ ãniña. Tunu bairoa yu̶a, yu̶ ãniña nipetiro ati u̶mu̶recóo macããjẽ to petio joroque caátipau̶,” ĩ ocajowĩ Jesús u̶mu̶recóopu̶. 14 Bairi u̶seanirĩ na ãmarõ noa ũna carorijere áperã caãna. Na jutiire coseweri u̶gueri mánarẽ bairo caãna carorije cawapa cũ̶goena u̶seanirĩ na ãmarõ. Na ũna roque yucu̶, Dios yau̶ catiricu̶ macããjẽrẽ cabócamasĩparã nigarãma. Tunu bairoa Dios ya macã cawãma macãrẽ jããmasĩgarãma. 15 Aperã carorã catũ̶goñamasĩẽna roque ti macãrẽ jããmasĩẽtĩgarãma. Ti macã jũ̶goyepu̶a tucõãgarãma. Carorije cũmuañe ũnierẽ, na rupau̶ caborore bairo caátiepepairã, camasãrẽ capajĩãpairã, wericarãrẽ caĩroapairã, ĩtopairiquere caborã ãnirĩ tie jetore caátiãninucũpairã cũ̶ã ti macãrẽ jããmasĩẽtĩgarãma. 16 Bairo tunu yu̶ tũ̶gonemowũ̶: “Yu̶, Jesús, mu̶ tu̶pu̶ cũ̶ yu̶ joapu̶ ángel yu̶ yau̶re. Nipetirijere yu̶ caquetibu̶ju̶ rotijorijere ñubueri majã poarire na mu̶ caquetibu̶ju̶netõõparore bairo ĩ, cũ̶ yu̶ joapu̶ mu̶ tu̶pu̶ ángel yu̶ yau̶re. Yu̶a, David ãnacũ̶ pãrãmi caãnitu̶sau̶ yu̶ ãniña. Yu̶a, cabusuatípau̶ caãno bu̶tioro caasiyau̶, busuri ñocõrẽ bairo caãcũ̶ yu̶ ãniña,” ĩwĩ Jesús. 17 Bairo cũ̶ caĩrõ bero, Espíritu Santo, bairi Corderore catũ̶gou̶sarã Dios yarã cũ̶ã bairo ĩwã: “¡Tãmurĩ tiaya jãã tu̶pu̶!” ĩwã. Bairi aperã noa ũna atie cũ̶ caĩrĩjẽrẽ cariape catũ̶gorã, “¡Tãmurĩ tiaya jãã tu̶pu̶!” qũĩña mu̶jãã cũ̶ã. Ñeme jipiricarore bairo noa ũna bu̶tioro Diore caborãrẽ caroa caticõãnajẽ majũrẽ na jogu̶mi. Na carorije wapare na netõõgu̶mi. peeto ũno wapa jẽnirĩcãrõ mano na jogu̶mi catirique majũrẽ. 18 Bairi mu̶jãã, atie caroa queti cabaipee ati tuti yu̶ cawoaturijere caroaro majũ tũ̶gou̶saya. Caroaro jĩcãrõ tũ̶ni majũ ása. Bairi mu̶jããrẽ ñiña: Ni ũcũ̶ ricaati ati tuti caĩrõ netõjãñurõ buipearo cũ̶ caquetibu̶ju̶netõata, Dios roro netõrõ cũ̶ átigu̶mi. Ati tutipu̶ roro camasãrẽ cũ̶ caátipeere caquetibu̶ju̶ro netõjãñurõ nemorõ roro cũ̶ átipacogu̶mi. 19 Tunu bairoa ni ũcũ̶ ati tuti caquetibu̶ju̶rije caroa queti cabaipeere peeto ũnorẽ boetiri cũ̶ cayasioata, yucu̶ catirique macããjẽrẽ cajoricu̶ rícare cũ̶ u̶garotietigu̶mi. Tunu bairoa ati tutipu̶ yu̶ caquetibu̶ju̶ri macã Dios ya macã majũ cũ̶ãrẽ cũ̶ jããrotietigu̶mi. 20 Bairi atie yu̶ cawoaturijere cariapea yu̶re caquetibu̶ju̶ pu̶ame bairo ĩnemoñami: “Bairoa yu̶ baigu̶. Yoaro mee yu̶ atígu̶ mu̶jãã tu̶pu̶,” ĩñami. Bairi yu̶ pu̶ame cũ̶ ñiña Jesure: “Mu̶ caĩrõrẽ bairoa to baiáto. Yu̶ Quetiupau̶ tãmurĩã tiaya jãã tu̶pu̶,” cũ̶ ñiña. 21 Marĩ Quetiupau̶ Jesús caroa majũrẽ mu̶jãã cũ̶ jonemoáto mu̶jãã nipetirore. Bairoa to baiáto.