JUANËAN ’A UPI BANA

1

Nucën Papa Diosan Bana uni ’iá

1 Nucën Papa Diosan ñu unioisama pain ’aínbi ca aín Bana ’iacëxa. Aín Bana ax ca Nucën Papa Diosbë ’iacëxa, ax ca Nucën Papa Diosbi ’iacëxa. 2 Usa ’ain ca ñu uniocëma pain ’ain aín Bana, ax Nucën Papa Diosbë ’iacëxa. 3 Aín Banáinshi ca camabi ñu uniacëxa. Nucën Papa Diosan Bana ’aíma ’ia ’ain ca ñu ’aíma ’ianan ñancáishi ’itsíanxa. 4 A bana anúan Nucën Papa Diosan nëtë ’inan ’aish ca camabi ñu ’imainun uníxribi ënë nëtënu bucuia. Usai ’i ca an ’imicëx unicama sinánñu ’icën. 5 Ñunshin ’atimanën ’imicëxun unin ’aisama ’iti sinaniabi ca Nucën Papa Diosan Bana ax upíira ’ixun uni upí ’inun ’imia. Usaquian ’imia ca ñunshin ’atimanën a cuati uni upí ’iaxma ’inun quixun Nucën Papa Diosan bana a nëtënima. 6 Uni achúshi ca ’iacëxa Juan caquin anëcë. A ca Nucën Papa Diosan ënë menua unun xuacëxa. 7 Ax ca Nucën Papa Diosan Bana, an ’uchañuira ’icëbi uni aín nuitu upí ’imiti, ax ucëbëa ami catamënun camabi uni a ñuixuni uacëxa. 8 Juan, ax ca an uni aín nuitu upí ’imiti ama ’iacëxa. Usa ’aíshbi ca axa uti ainra uni aín nuitu upí ’imiti, a unicama ñuixunuan Nucën Papa Diosan ënë menu xucë ’iacëxa. 9 An aín sinan upíira ’ixun uni upí ’imiti axa uti ñuiquin ca Juanën unicama ñuixuancëxa. 10 An aín sinan upíira ’ixun uni upí ’imiti ax ca ënë menu ’iacëxa. Usa ’ixun an Nucën Papa Diosbëtan camabi me ’imainun camabi ñucama unio ’icëbi ca unicaman, ui cara ax ’icë quixun ’unánma ’icën. 11 Ënë nëtënu ’icë unicaman ca an unio ’ixunbi, atubë ’inúxa ucëbi biisama tancëxa. 12 Usa ’ixunbi ca uicamax cara ami sinánan ami catamëtia, acama Nucën Papa Diosan bëchicëa ’inun ’imiacëxa. 13 Unían aín xanumi bëchicë tuá ax ca unishi ’ia. Unin bëchicënëxa usa ’aínbi ca usama Nucën Papa Diosan bëchicëcama ’icën. Ax ca aín cushínshia aín bëchicë ’imicë ’icën. 14 Nucën Papa Diosan Bana a ca bëtsi tuásaribi ’inun xanun bacë́ancëxa, uni ’inun. Nucën Papa Diosan sinánsaribi ’ixun ca ënë menu ’icë unicama abë ’ixun nuibacëxa. Ax aín Bëchicë Achúshi ’aish aín Papa Diossaribi ’aish aín sinan upíira upí cananuna isacën. 15 Usa ’ain ca Juan, an uni nashimicë, an Nucën Papa Diosan Bana ñui munuma banaquin cacëxa: ca a ñuiquin ësaquin ’ën mitsu caëxancë a ’icën: Axa ’ë caxu uti uni ax ca ’ësamaira ’ icën. ’Ëx ’icëma pain ’ain ax pain ’iá ’aish ca ’ësamaira ’icën. 16 An ca aín sinan upíira ’ixun ax ’icësaribitinu nun sinan upí ’inun nuibaquin ënquinma nu ’aquinia. 17 Uisai cara Nucën Papa Diosan uni ’iti ’icë quixun ca Moisésnën nucën raracama ’unánmiacëxa. Usa ’aínbi ca axira uxun Jesucristonën asérabi nuibaquin aín ’ucha tërë́nquin Nucën Papa Dios cuëëncësabi oía aín uni ’inun ’imiaxa. 18 Uinu ’icë unínbi ca Nucën Papa Dios isáma ’icën. Aín Bëchicë Achúshi, axa aín Papabë ’icë, an cuni ca uisa cara Nucën Papa Dios ’icë quixun nu ’unánmiacëxa.

Juanëan Jesús ñuia

19 Usa ’ain ca Jerusalénu ’icë judíos unicaman ax caraisa ui ’icë quixuan Juan ñucátanun, sacerdotecamacëñun levita unicama xuacëxa. 20 Xucëx cuanx bëbaxuan ñucácëxun ca parántisama tanquin Juanën cacëxa: cana Cristoma ’ain. 21 Cacëxun ca cacëxa: ’aish caina ui ’ain? ¿Elías caina ’ain? Quixuan cacëxun ca cacëxa: cana ama ’ain. Cacëxun ca ñucátëcëancëxa: Nucën Papa Dios quicë bana unicama ñuixunti uni, axa uti a caina mix ’ain? Cacëxun ca —ama cana ’ai —quixun cacëxa. 22 Usaquin cacëxunbi ca catëcëancëxa: caramina mix ’ain? An nu xucë unicamanu cai cuanun ca mix caramina ui ’ai quixun nu cat. 23 Cacëxun ca Juanën cacëxa: cana axa anu uni ’icëma menuax munuma banacë uni a ’ain, ësai qui: “Nucën ’Ibu ca aia, camina axa anun uti bai mëníoquin racanati ’ain”. An ënë bana cuënëo, Isaías, an Nucën Papa Dios quicë bana unicama ñuixuncë, axa quiásabi oi cana ’ëx ’in. 24 Axa usaquin Juan ñucati cuancë unicamax ca fariseo unicaman xucë ’iacëxa. 25 Usa ’ixun ca Juan catëcëancëxa: Cristoma ’ianan Elíasma ’ianan an Nucën Papa Dios quicë bana unicama ñuixunti, axa uti ama ’ixunbi caina min uisa cupí unicama ’unpaxan nashimin? 26 Cacëxun ca Juanën cacëxa: cana uni ’unpaxan nashimin, ’aínbi ca mitsúnmi ’unáncëma uni achúshi mitsubë ’icën. 27 Ax ’ësamaira ’aish ca mitsúnmi ’unánun ’ë caxu aia. ’Ëx ’iisama pain ’ain, ax pain ’iá ’aish ca ’ësamaira ’icën. Axa upíira ’aish cushiira ’ain cana ’ëx asaribima ’aish ami rabini a ’urama ’itima ’ain. Usai ’iquin cana aín taxacabi tubuxuntima ’ain. 28 Jordán ’ucëmanan ’icë Betábara cacë ëma anuxuan unicama nashimicë, anu cuanx ca unían xucë unicama usai Juanbë banacëxa.

Carnero ’icësaribitia unin ’ucha cupí bamati, Cristo, a ñuicë bana

29 Usaquin unicama coónxun ca Juanën Jesús aia isacëxa. Aia isi ca quiacëxa: is, ënëx ca unin ’ucha cupí carnero bamati ’aínbia ax bamacë cupí Nucën Papa Diosan camabi unin ’ucha tërë́nti a ’icën. 30 Ënëx ca a ñuiquin ësai quiquin ’ën mitsu cacë a ’icën: Axa ’ësamaira uni ax ca ’ë caxu aia. ’Ëx ’icëma pain ’ain ca ax pain ’iacëxa. Usa ’aish ca ’ësamaira ’icën. A ñuiquin ’ën mi cacë, a ca ux ’icën. 31 ’Ënribi cana a ’unáncëma ’ain, ’aíshbi cana Israel unicaman uisa uni cara quixun a ’unánun ’unpaxan uni nashimi uan. 32-33 Usaquin catancëxun ca, ësai ca ’iaxa quixun Juanën unicama ñuixuancëxa: a ’unáncëma ’icëbi ca Nucën Papa Diosan ’ën ’unpaxan uni nashiminun xuquin ’ë caxa: “Uni achúshinua ’ën Bëru Ñunshin Upí ubútancëx ’iruia camina isnuxun ’ain. Ainra ca uni ’ën Bëru Ñunshin Upíbëa ’inun ’imiti ’icën”. Usaquin ca ’ë caxa. An ’ë cacësabi oquin cana Nucën Papa Diosan Bëru Ñunshin Upía ñumacuru tinax naínuax ubútancëx a uninu ’iruia isan. 34 Usaquin isun cana —ax ca Nucën Papa Diosan Bëchicë ’icë —quixun camabi uni cain. Usaquin ca Juanën cacëxa.

Jesusan aín ’unánmicë unia ’inun a pain caísa uni

35 Usaquian coon ca Juanbë aín ’unánmicë uni rabë́ ’iacëxa. 36 Abë ’icë ca Jesús cuainia isquin Juanën cacëxa: carnero ’icësaribiti unin ’ucha cupí bamanuan Nucën Papa Diosan xua a ca ux ’icën. 37 Usaía quia cuaquin ca Juanën ’unánmicë uni rabëtan Jesús nuibiancëxa. 38 Nuibiancëxun caxu bësuquin isquin ca Jesusan cacëxa: caramina barin? Cacëxun ca ñucácëxa: cara min ’iti ’ic, rabí? (Rabí quicë bana, ax ca an uni ’unánmicë uni qui quicë ’icën. ) 39 ¿Uinu ’icë cara min ’iti ’ic? quixun cacëxun ca Jesusan cacëxa: cuanun ca ut. Cacëx cuanxun ca aín ’iti isacëxa, istancëx ca bari xupíbucëbëa baquíshti ’urama ’ain abë ’iacëxa. 40 Juanën cacëxun cuaquian Jesús nuibiancë uni rabëtax ca bëtsix Simón Pedronën xucën Andrés ’iacëxa. 41 Jesusan ’itinuax cuanxun ca Andrésnën aín xucën Simón Pedro bariquin mëraxun cacëxa: cananuna isan. Mesías quicë bana, ax ca Cristo, axa utia judíos unicaman caíncë a qui quicë ’icën. 42 Cabianquin ca aín xucën Jesúsnu buáncëxa. Buáncëx bëbaia isquin ca Jesusan bëñachaquin cacëxa: camina Juanën bëchicë, Simón, a ’ain. ’Aíshbi camina Cefas caquin anëcë ’iti ’ain. Cefas quicë bana, ax ca Pedro qui quicë ’icën.

Jesusan Felipe ’imainun Natanael abë cuanun ca

43 Usaquian Pedro coon pëcaracëbë, Galilea menu cuanti sinani cuanquinbi ca Jesusan Felipe mëracëxa. Mëraquin ca cacëxa: mi ’unánminun ca ’ëbë cuani ut. 44 Felipe Betsaida ëmanu ’icë uni ’ain, ca Andrés ’imainun Pedroribi, anu ’icë uni ’iacëxa. 45 Usaquian Jesusan cacëx cuanxun ca Felipenën Natanael cacë uni bariquin mëraquin cacëxa: ñuiquian Moisés ’imainun an Nucën Papa Diosan sinánmicëxun uni bana ñuixuncë unicaman cuënëo, a uni cananuna mëran. Ax ca Jesús, Nazaretnu ’icë uni, Josénën bëchicë, a ’icën. 46 Felipenën cacëxun ca Natanaelnën cacëxa: cara ñu ’unáncë uni ’iti ’ic? Cacëxun ca Felipenën cacëxa: ca mi isnun ca ’ëbë cuani ut. 47 Cabianquin buáncëxa Natanael aia isi ca Jesús quiacëxa: unix ca asérabi Israel uni upí ’icën, uni paráncëma ca ux ’icën. 48 Quia ca Natanaelnën cacëxa: caramina ’ë ’unan? Cacëxun ca Jesusan cacëxa: caia Felipe cuancëma pan ’aínbi cana mi higuera tanáinua isan. 49 Cacëxun ca Natanaelnën cacëxa: camina Nucën Papa Diosan Bëchicë ’ianan Israel unicaman ’apu ’ain. 50 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: tanáinua cana mi isan ’ën mi cacëxun caramina bërí, ënëx ca Nucën Papa Diosan Bëchicë ’icë quixun ’ë sinanin? Minmi ’ë iscësamaira oquin camina ’ën ñu ’aia isnuxun ’ain. 51 Ësaquinribi ca Jesusan Natanael cacëxa: cana mitsu cain, naí panárabëcëbëtan camina uni ’inux ’ëx anuax uá, ’ë manáminuaxa Nucën Papa Diosan ángelcama cuaruanan ubutia isnuxun ’ain.

2

Unin xanu biti nëtë́a Jesús Canánu ’iá

1 Rabë́ nëtë ’iónxa pëcaracëbëtan ca Galilea nëtënu ’icë ëma, Caná cacë, anuxun uni achúshinën aín bëchicë xanu bimiti ’ain, aín aintsi ’ibucama pi unun quixun aín uni camiacëxa. Anu ca Jesusan titaribi ’iacëxa. 2 Usa ’ain ca Jesúsribi aín ’unánmicë unicamabë aribia camicëx cuanx anu ’iacëxa. 3 Anu ’ixun ca unicaman cëñucë́xa vino ’aíma ’ain aín titan Jesús cacëxa: ca ’aíma ’icën, ca cëñúaxa. 4 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: caramina ’ë usaquin cain? Anun ’ën ñu ’ati nëtë ca ’icëma pain ’icën. 5 Cacëxun ca aín titan an piti ’ináncë unicama cacëxa: tuacëan mitsu cacësabi oquin ca ’at. 6 Anu ca ’iacëxa mëcën achúshi ’imainun achúshi maxax ’acë ñutë, anu anúan judíos unicama mëchucati ’unpax nanti. A ñutëcama sapi ca veinte ’ianan treinta galones ’unpax anu ’aruti ’iacëxa. 7 Usa ’ain ca Jesusan an piti ’ináncë unicama cacëxa: ’unpax buácat. Cacëxun ca usoquin ’acëxa. 8 Usaquian ’aia ca cacëxa: ca fiesta ’ibunu buántan. Cacëxun ca Jesusan cacësabi oquin buáncëxa. 9 Buáncëa fiesta ’ibun, Jesusan ’unpax ’icëbi vino ocë, a tanquin, uinua bëcë cara quixun ’unaniamabi ca an ñutënu buácabianquin buáncë unicama ainshi ’unáncëxa. Usa ’ain ca fiesta ’ibun an xanu biti uni cuënxun cacëxa: 10 —An fiesta ’acë unin ca vino upí pain ’inántancëxun a cëñuia vino asábitanishi uni ’inania. Usa ’aínbi camina min bërí ’atimatani pain ’inántancëxun vino upí ’inanin. 11 Usoquin ca Jesusan Galilea menu ’icë ëma, Caná, anuxun aín sinanëinshi ’atabaquin uni itsin ’acëma ñu ’acëxa, uni itsin cushisamaira ca aín cushi ’icë quixuan unicaman ’unánun. Usaquian ñu ’aia isi ca aín ’unánmicë unicama ami catamëacëxa. 12 Usaquin ’atancëx ca aín tita ’imainun aín xucë́antu ’imainun aín ’unánmicë unicamabë Jesús Capernaúm ëmanu cuancëxa. Cuanx bëbatancëx ca ’itsama nëtë́inshi anu ’iacëxa.

An ñu marucë unicama Jesusan chiquían

13 Pascua anúan judíos unicaman carnero ’ati nëtëa ’urama ’ain ca Jesús Jerusalénu cuancëxa. 14 Cuanx bëbax anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunu atsínquinbi ca an ñu marucë unicaman vaca bënë ’imainun carnero ’imainun ñumacuru acama maruia isacëxa. Isanan ca anuxuan curíqui cambioquin bicë, anua unicamaribi tsócë isacëxa. 15 Acama isquin ca anun rishquiti itsi mëníoquin, anua ’icë carnero ’imainun vaca bënë ’imainun an marucë unicamaribi chiquíancëxa. Chiquíanan ca an curíqui cambioquin bicë unin curíqui rëúquin, anua curíqui nancë ñucama chashcacëxa. 16 Usonan ca an ñumacuru marucë unicamaribi cacëxa: mitsun ñucama buántan. Anuxun ’ën Papa rabiti xubu camina anuxun ñu maruti xubusa ’inun ësaquin ’atima ’ain. 17 Usaquian Jesusan caia cuaquin ca aín ’unánmicë unicaman Nucën Papa Diosan bana cuënëo ësai quicë a sináncëxa: “’Ëx anun rabanan bamaquinbi cana anuxun mi rabiti xubu upí oquin bërúanti ’ain”. Usaquin sinánquin ca —a banaxa quicësabi oquin ca ’aia —quixun sináncëxa. 18 Usaquin ’aia isquin ca judíos unicaman Jesús cacëxa: ësoquin ’acë ax ca asábi ’icë quixúnu nun ’unánun caramina añu ñu nun isnun ’ati ’ain? 19 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: tëncapatiabi cana ënë xubu ’ën rabë́ ’imainun achúshi nëtë́inshi ’atëcënti ’ain. 20 Cacëxun ca judíos unicaman cacëxa: y seis baritian ca nucën chaitiocëcaman ënë xubu ’acëxa. Usa ’aínbi ¿caramina min rabë́ ’imainun achúshi nëtë́inshi ’atëcënti ’ain? 21 Ësaquian atun cacë ’aínbi ca Jesús quicë bana ax, axbi ñuiacati quicë ’iacëxa. 22 Usa ’ain ca aín ’unánmicë unicaman bamaxa Jesús baísquitëcëan usaquian judíos unicama cacë a bana sináncëxa. Sinánan ca —Nucën Papa Diosan bana cuënëo ca cëmëma ’icë —quixun sinánan —Jesusan nu cacë bana axribi ca cëmëma ’icë —quixun sináncëxa.

Unicaman sináncë ñucama Jesusan ’unan quicë bana

23 Pascua anun carnero ’ati nëtën Jerusalénu ’ixuan Jesusan uni itsin ’acëma ñu ’aia isi ca ’aisamaira uni —an ca asérabi Nucën Papa Diosan cushin ñu ’aia —quixun sináncëxa. 24 Usaía ’icëbëtanbi ca camabi unían aín nuitu mëu sináncë a ’unáncë íxun, Jesusan —asérabi ca ’ëmi sinanima —quixun ’unáncëxa. 25 An ca unían cacëxunmabi camabi unin sinan ’unáncëxa.

3

Nicodemoa Jesús isi cuan

1 Fariseo uni achúshi ca Nicodemo caquin anëcë ’iacëxa. Ax ca judíos unicaman ’apu achúshi ’iacëxa. 2 Usa ’ixun ca anu ñantan cuanxun Jesús cacëxa: camina cushiira ’ai quixun ’unánun camina uinu ’icë unínbia ’acëma ñu ’ain. Nucën Papa Diosa abëma ’ain ca uinu ’icë unínbi minmi ’acësoquin ñu ’atima ’icën. Usa ’ain cananuna ’unan, Nucën Papa Diosan ca minmi nu ’unánminun ënë menu mi xuacëxa quixun. 3 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: cana ’ën mi cain, axa aín cushin bacë́ntëcëncëma uni ax ca Nucën Papa Diosnan ’itima ’icën. 4 Usaquian cacëxun ca Nicodemonën cacëxa: cara bëráma cania ’aish uni bacë́ntëcënti ’ic? ¿Amiribishi cara aín titan pucunu atsíanx bacë́ntëcënti ’ic? 5 Nicodemonën cacëxun ca Jesusan cacëxa: ca. Asérabi cana ’ën mi cain, ’unpax ’imainun Nucën Papa Diosan Bëru Ñunshin Upitan bacë́ntëcëncëma uni ax ca Nucën Papa Diosnan ’itima ’icën. 6 Axa xanunuax bacë́ncë, ax ca unishi ’ia; axa aín Bëru Ñunshin Upitan bacë́ncë uni, ax ca Nucën Papa Diosan Bëru Ñunshin Upíñu ’ia. 7 Nucën Papa Diosan cushin camina bacë́ntëcëncë ’iti ’ai quixun ’ën mi cacëx ratúaxma ca ’it. 8 Uinuax cara suñu bëëqui banaquiania camina cuatin, ’ixunbi camina isima, uinuax cara a suñu aia, uinu cara cuania quixun. An ñu shaícaianu suñu iscëma usaribi oquin cananuna Nucën Papa Diosan Bëru Ñunshin Upitan uni bacëntëcënmia isiman. 9 Cacëxun ca Nicodemonën Jesús catëcëancëxa: cara usai ’iti ’ic? 10 Cacëxun ca Jesusan Nicodemo cacëxa: an Israel unicama ’unánmicë ’ixunbi caramina ’ën mi cacëxun uisai qui quicë cara quixun cuatiman? 11 Asérabi cana mi cain, nun ’unáncë ñu ñuianan nun iscë ñuribi ñui cananuna nux quin. Quiabi camina nun bana ca asérabi ’icë quixun sinaniman. 12 ¿Ënë menu ’icë ñu ’ën ñuia cuaquinma caramina uisaxun ’ën naínu ’icë ñu ñuia cuati ’ain? 13 Uinu ’icë unínbia anu ’icë ñu ’unáncë ’aímabi cana ’ën cuni anuax uá ’ixun ’unanin. 14 Moisésnëan anu uni ’icëma menuxun manë ’acë runu, camabi unin isnun, i nitsínxun anu nansaribi oquin ca uni ’inux Nucën Papa Diosnuax uá ’icë, ’ë unin ’ati ’icën, 15 uinu ’icë unix cara ’ëmi catamëtia axa nëtë́timoi Nucën Papa Diosnan ’inun.

Nucën Papa Diosan ënë menu ’icë unicama nuibacë bana

16 Camabi uni asérabi nuibaquin ca Nucën Papa Diosan aín Bëchicë achúshi ënë menu xuacëxa, uicamax cara ami catamëtia axa nëtë́timoi abë ’inun. 17 Nucën Papa Diosan ca aín Bëchicë an ënë menu ’icë unicama aín ’ucha cupí ’uchonun xuáma ’icën. Ama, ënë menu ’icë unicama aín ’ucha tërë́nquin ainan ’inun ië́minun quixun ca xuacëxa. 18 Aín Bëchicëmia catamëcë uni ax ca Nucën Papa Diosan ’uchocë ’ima. Usa ’aínbi ca axa ami catamëcëma uni ax aín Bëchicë achúshi ami catamëcëma cupí Nucën Papa Diosan aín ’ucha cupí castícantishi ’icën. 19 Axa ami sináncëma unicamax ca aín ’ucha cupí Nucën Papa Diosan castícantishi ’icën, atúan an aín sinan upíira ’ixun uni upí ’imiti ax uánbi ami catamëisama tanquin ’atima ñu ’atishi cuëëncë cupí. 20 An ñu ’atima ’acë unicaman ca an ’aia unin isti rabanan xabánuxun ’ati cuëënquinma bëánquibucënuxun ñu ’aia. 21 Usa ’aínbi ca an Nucën Papa Dios cuëëncësabi oquin ’acë uni, an ’aia isquian —an ca Nucën Papa Diosan ’aquincëxun ñu ’aia —quixun unin ’unánun xabánuxun ñu ’aia.

Amiribishia Juanën Jesús ñuitëcëan bana

22 Usa ’ain ca Jesusan aín ’unánmicë unicamabë Judea menu ’icë ëmacamanu cuantancëx anu ’ixun uni nashimiacëxa. 23-24 Nashimimainun ca Juanënribi sipuacëma pain ’ixun Enón caquin anëcë ëma, anua ’itsa ’unpax ’ain, anuxun uni ricuatsincë nashimiacëxa. Enón cacë ëma ax ca Salim caquin anëcë ëma ’urama ’iacëxa. 25 Usa ’ain ca judío uni achúshinëx Juanëan ’unánmicë unicamabë, aín raraxa quiásabi oquin Nucën Papa Diosa cuëënun ñu ’ati ñui cuëbicanancëxa. 26 Usai cuëbicananquiani anu cuanxun ca Juan cacëxa: nu cacë uni axa mibë Jordán ’ucë manan ’icë, Jesús, an unicama nashimicëbë ca camabi unix anu ricuatsinia. 27 Cacëxun ca Juanën cacëxa: ’icë unínbi ca Nucën Papa Diosan ’imicëxunma usa ñu ’atima ’icën. 28 Mitsun camina, Cristoma cana ’ai ’ëx quia cuan. Nucën Papa Diosan ca ’ë caxua ax unun ’ëx pain rëcuë́ncuatsini unun ’ë xuaxa. 29 Ësa ca. Ainan ’inúan unin bicëx ca xanu ainan ’ia. Ainan ’iti xanu bitsia uni cuëëni banaia cuati ca axa abë nicë uníxribi cuëënia. Usaribiti cana ’ëx —unicaman ca Jesusan bana cuatia —quixunmi mitsun ’ë cacëxun cuati chuámarua tani cuëënin. 30 Usa ’ain ca Nucën Papa Diosan usai ca ’iti ’icë quixun ñuiasabi oi, axira ’ësama cushiira ’ain camabi unix ’ë ëanan anuishi cuanti ’icën.

Axa naínuax ucë uni ñuicë bana

31 Axa naínuax uá, an unio ñucamabë sënë́nma cushiira ’aish ca bëtsi unisamaira ’icën. Unían bëchicëxa bacë́ncë uni an ca unishi ’ixun ënë menu ’icë ñuishi ñuia. Axa Nucën Papa Diosnuax uá, ax ca an unio ñucamabë sënë́nma cushiira ’aish bëtsi unisamaira ’icën. 32 An ca an iscë ñucama ñuianan, an cuacë banacamaribi ñuia, ñuiabi ca uinu ’icë unínbi aín bana ca asérabi ’icë quixun sinanima. 33 Usa ’aínbi ca axa aín bana cuati ami catamëcë uni, an —Nucën Papa Diosan banax ca asérabi ’icë —quixun sinánan —ca usa ’icë —quixun unicama ñuixunia. 34 Usai ’inun ca Nucën Papa Diosan aín Bëru Ñunshin Upí ñonquinma aín Bëchicë ’inania. Usaquian ’ináncëxun ca an xucë́xa ucë uni, Jesús, an aín Bëru Ñunshin Upitan sinánmicë ’ixun Nucën Papa Dios cuëëncësabi oquin unicama bana ñuixunia. 35 Nucën Papa Diosan ca aín Bëchicë nuibaquin axa aín ’ibu ’inun camabi ñu a ’ináncëxa. 36 Axa aín Bëchicëmi catamëcë uni, ax ca ainan ’aish Nucën Papa Diosbë nëtë́timoi ’ia. Usa ’aínbi ca axa Nucën Papa Diosan Bëchicëmi sinántisama tancë uni, ax ainanma ’aish Nucën Papa Diosbë nëtë́timoi ’ima. A uni ca Nucën Papa Diosan aín ’ucha cupí ’aisamaira oquin castícancë ’iti ’icën.

4

Samaritana xanubë Jesús bana

1 Fariseo unicaman ca —Juanën ’unánmicë unicama ’itsaribi ’aínbi ca Jesusan ’unánmianan nashimicë unicamaxira ’aisamaira ’icë —quixuan ñuicania cuacëxa. 2 Usa ’aínbi ca Jesusanma aín ’unánmicë unicaman cuni uni nashimiacëxa. 3 Usaquian fariseo unicaman cuacëxun ’unánbiani ca Jesús Judea menuax amiribishi Galilea menu cuantëcëancëxa. 4 Anu cuanti sinani ca Jesús Galilea nëtënu cuani Samaria ’abiani cuancëxa. 5 Cuanx ca Jacobnëan aín bëchicë José ’inan me ’urama ’icë ëma, Sicar cacë, anu bëbacëxa. 6 Bëbatancëx ca Jacobnëan naëa ’unpax anu ’ain, Jesús ’uran cuanbaiti cuainsama tani, baria xamárucëbë, a rapasu tsóbuacëxa. 7-8 Tsóbutancëxa anu tsómainun ca aín ’unánmicë unicama a piti ñu bitsi Jesús ëbiani cuancëxa. Cuan ca Samaria nëtënu ’icë xanu achúshi ’unpax bitsi uacëxa. Chumu bëi aia isquin ca Jesusan cacëxa: ca ’unpax ’anun ’inan? 9 Cacëxun ca a xanun cacëxa: caramina mix judío uni ’ixunbi ’ëx samaritana xanu ’icëbi ’unpax ’inánun quixun ’ë cain? , judíos unicamax samaritano unicamabë nuibanancë ’aínmabi. 10 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: mi ’unpax ñucácë ’aínbi camina ui carana ’ai quixun ’ë ’unaniman. ’Ë ’unánan añu cara Nucën Papa Diosan mi ’inánti ’icë quixun ’unáncë ’ixun camina ’ë ñucátsian. Ñucácëxun cana anúnmi nëtë́timoi Nucën Papa Diosnan ’iti ’unpax mi ’inántsian. 11 Cacëxun ca cacëxa: ’unpax biti ënëx ca nëmin ’icën. Anun ’unpax biti ñuñuma camina ’ain. ¿Uinua caramina anun ’ëx nëtë́timoi Nucën Papa Diosnan ’iti ’unpax a biti ’ain? 12 ¿Nucën rara Jacóbsamaira caina mix ’ain? An ca ënë anua ’unpax biti naëacëxa, naëxun ca ’acëxa, ’anan ca aín bëchicëribi ’amianan a rabucucë ñuinacamaribi ’amiacëxa. Jacobnën aín rëbúnquicamanribia ’anun naëa ’icë cananuna nunribi ënë ’unpax ’ain. 13 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: ënë ’unpax ’acë uni, ax ca amiribishi shimatëcënia. 14 Usa ’aínbi ca an ’ën ’ináncëxun ’unpax ’acë uni, ax amiribishi shimatëcëntima ’icën. Me ’ucë mëúcüaxa chiquitia ’unpax xobucësaribiti ca ’ën ’ináncë ’unpax nëtëtima uninu ’iti ’icën. Usaía ’icëbë ca uni nëtë́timoi Nucën Papa Diosnan ’iti ’icën. 15 Usaquian cacëxun ca xanun cacëxa: ’unpax ca ’ë ’inan. Amiribishi shimai ’unpax bitsi utëcënunma ca ’ë ’inan. 16 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: bënë cuënbëtsini ca abë utan. 17 Cacëx ca —’ëx cana bënëñuma ’ai —quiacëxa. Quia ca Jesusan cacëxa: ca. Bënëñuma cana ’ai qui camina cëmëiman. 18 Mix camina mëcën achúshi bënëñu ’iacën. Usa ’aínbi ca axa bërí mibë ’icë uni ax asérabi min bënëma ’icën. Usa ’ain ca —bënëñuma cana ’ai —quiaxmi quicë ax cëmëma ’icën. 19 Cacëxun ca xanun cacëxa: cana mix caina ui ’ai quixun ’unanin. Mix camina an Nucën Papa Dios quicë bana uni ñuixuncë uni a ’ain. 20 Samaria unicama nun raran ca tucu ënuxun Nucën Papa Dios rabiacëxa. Usa ’aínbi camina mitsux quin, Jerusalénuxun ca unin Nucën Papa Dios rabiti ’icë quiax. 21 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: cana mi cain, anúnmi ënë tucunuxunmabi, Jerusalénuxunmabi anumi mitsux ’icënuxunbi, Nucën Papa Dios rabiti nëtë ca aia. 22 Mitsun camina ui caramina rabi quixun ’unaniman. Nun cananuna ui caranuna rabi quixun ’unanin. An uni Nucën Papa Diosnan ’inun ië́miti, ax ca judío uni ’iti ’icën. An usaia ’inun mënío, a cananuna nun rabin. 23 Anúan an Nucën Papa Dios rabicë unix asérabi ami sinani ax cuëëncësabi oi ’iti cuëënquin a rabiti nëtë ca aia, bërí ca a nëtë ’icën. Usaquian unin a rabiti ca Nucën Papa Dios cuëënia. 24 Nucën Papa Dios, ax ca unima ’aish nami, imi, xo, acamañuma ’icën, a ca unin isima. Usa ’ain ca an Nucën Papa Dios rabicë unin asérabi ami sinani ax cuëëncësabi oi ’iti cuëënquin a rabiti ’icën. 25 Cacëxun ca xanun cacëxa: Cristo cacë, ax ca uti ’icë quixun cana ’unan. Ax uquin ca nun nu ’unánun camabi ñu ñuixunti ’icën. 26 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: cana ’ëx ’ain, abë camina banain. 27 Cacëbëbi ca aín ’unánmicë unicama utëcëancëxa. Uquin xanubëa Jesús banaia isi ratúquinbi ca uinu ’icë unínbi —¿añu caramina cuëënin? —canan —¿añu ñui caramina a xanubë banain? —quixun cáma ’icën. 28 Usa ’ain ca a xanun aín ñutë tsónbiani aín ëmanu cuanx bëbaquin anu ’icë unicama cacëxa: 29 —’Ëbë banaquin ca achúshi unin ’ëx usai ’icëcama ñuiquin ’ë caxa. Ënëx sapi ca asérabi Cristo ’icën, ca isi ut. 30 Usaquian xanun cacëxa ca a ëmanu bucucë unicama anua Jesús ’icë anu ricuatsiancëxa. 31 A xanúa cuancëbëtan ca aín ’unánmicë unicaman Jesús —camina piti ’ai —quixun cacëxa. 32 Cacëxunbi ca Jesusan cacëxa: ’unáncëma pitiñu cana ’ëx ’ain. 33 Cacëx ca aín ’unánmicë unicamax —bëtsi unin sapi ca a piti bëxuanxa —quiax canancëxa. 34 Canania isquin ca Jesusan cacëxa: ënë menu ’ë xuá axa cuëëncësabi oquin ’anan an a ’anun ’ë ca, a sënë́onuxun ’ai cana ’ëx picësa ’ain. Usaquin ’ën ’acëx ca ax ’ën piti ñusa ’icën. 35 Ësoquian cacëbëbia a ëmanu ’icë unicamax aia isquin ca Jesusan aín ’unánmicë unicama cacëxa: camina quin, rabë́ ’imainun rabë́ ’uxë cëñúcëbëa shaínquibutia cananuna ñu bimi biti ’ain. Usa ’aínbi cana ’ën mitsu cain, ca is, axa ucë unicama ënëx ca anun biti nëtë sënë́ncëbëtan aín ’ibun binuan bimi pëcëti sënë́ncësaribi ’icën. 36 An uni ’ëmi catamënun ’aquincë uni an ca aín cupí bitsia. A unin ’aquincëxa ’ëmi catamëcë unicama ax ca xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosnan ’ia. Usa ’ain ca an paían ’ën bana uni ñuixuncë unicamabë an ’ëmi catamënun uni ’aquincë unicamaxribi cuëënti ’icën, atúan ’ënan ’inun uni ’aquincë cupí. 37 Usa ’ain ca ësai quicë banax asérabi ’icën: Bëtsi unían ’apácëxa pëcëtia ca bëtsi unin bimi bitsia. 38 Mitsúnmi bëtsi unían ’unánmicë unicama ’ëmia catamënun upí oquin ’aquinun cana mitsu xuan. Uni raírinëan ’unánmicë ’icëbi camina mitsun a unicama upí oquin ’ëmia catamënun ’imian. 39 Usai Jesús aín ’unánmicë unicamabë banamainuan a xanun cuanxun —a unin ca ’ëx usai ’icëcama ñuiquin ’ë caxa —quixun cacëx ca a ëmanu ’icë samaritano uni ’itsáxira —Jesús ax ca Nucën Papa Diosnuax ucë ’icë —quixun sinani Jesúsmi sináncëxa. 40 Ami sinánquin a isi cuanxun ca Jesús cacëxa: camina ’i cuanti ’ain. Cacëx cuanx ca atubë rabë́ nëtën ’iacëxa. 41 ’Ixúan, bana ñuia cuati ca samaritano ’itsáxira —asérabi ca ax Nucën Papa Diosnuax ucë ’icë —quixun ’unani ami sináncëxa. 42 Usai ’iquin ca a unicaman a xanu cacëxa: nu cacëxun cuaxunbi cananuna bërí nunbi aín bana cuaquin ’unanin, asérabi ca ax Cristo, an camabi menu ’icë uni Nucën Papa Diosnan ’inun ië́miti, a ’icë quixun.

An ’apu ñu mëëxuncë unin bëchicëa Jesusan pëxcüa

43 Usa ’ain ca rabë́ nëtë anu ’itancëx Jesús anuax cuanx Galilea nëtënu bëbai cuancëxa. 44 Cuanux ca quiacëxa: Nucën Papa Dios quicë bana unicama ñuixuncë uni a ca anuaxa canicë nëtënu ’icë unicaman aín bana cuaisama tania. 45 Usai quiax cuanxa Galilea nëtënu bëbaia ca anu ’icë unicaman upí oquin Jesús biacëxa. A unicamax Pascua anun carnero ’ati nëtë ’ain, Galileanuax Jerusalénu cuancë ’ixun ca an ñu ’aia iscë ’ixun a unicaman aín nëtënua bëbaia cuëënquin Jesús biacëxa. 46 Usa ’ain ca Galilea nëtënua ’icë ëma Caná, anuxuan bëráma ’unpax vino ocë, anu Jesús bëbacëxa. Bëbamainun ca ’apun uni achúshi aín bëchicënëx Capernaúm ëmanu ’insíncë ’iacëxa. 47 Usa ’ain ca Jesús Judea nëtënuax Galilea nëtënu bëbaia quixuan unin ñuia cuabiani cuanxun ’apun unin mëraquin Jesús cacëxa: bëchicë ca ’insíanxa, ca bamatisa ’icën. A camina ’ë pëxcuxuni cuanti ’ain. 48 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: camina ’ën, uni itsin ’acëma ñu ’aiashi istisa tanin. ’Ën usa ñu ’acëbëtanma camina, ëx cana asérabi Nucën Papa Diosnuaxa uá a ’ai quixun sinántisama tanin. 49 Cacëxun ca ’apun unin cacëxa: bëchicë ca nëtë́tisaira ’icën. Nëtë́cëmaishi camina a isi cuanti ’ain. 50 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: bëchicë ca ñuima, asábi ca, ca istan. Cacëx ca —asérabi ca pëxcúti ’icë —quixun sinánbiani cuancëxa. 51 Usa ’ain ca baían cuania mërananquinquin an ñu mëëxuncë unicaman cacëxa: bëchicë ca ñucëma ’icën, asábi ca. 52 Cacëxun ca a tuacën papan cacëxa: bari ’ain cara ’ën bëchicë aín ’insin nëtë́onx? Cacëxun ca —imë́ishi bari cuainacë́cëbë ca aín ’itsis nëtë́onxa —quixun cacëxa. 53 Usaquian cacëxun ca a tuacën papan —Anu bari ’ain ca Jesusan ’ë, min bëchicë ca ñuima, ca pëxcutia quixun ’ë coonxa quixun sináncëxa. Usaquin sinani ca aín xubunu ’icë unicamabë —asérabi ca Jesús Nucën Papa Diosnuax ucë ’icë —quiax ami sináncëxa. 54 Usaquin ca Jesusan Judea nëtënuax cuantancëxun Galilea menuxun bëráma ’acësa oquin uni itsin ’acëma ñu ’atëcëancëxa.

5

’Ian Betesda cacë, a rapasunuxuan Jesusan nicuainquinbi tancëma uni pëxcüa

1 Usotancëx ca anúan judíos unicaman Nucën Papa Dios rabiquin piti nëtë ’ain, Jesús Jerusalénu cuantëcëancëxa. 2 Jerusalénu cënëa aín xëcuë achúshi, Oveja cacë, a bëtánain ca unin ’acë ’ian ’iacëxa. Ax ca hebreo banan Betesda caquin anëcë ’iacëxa. A ’ian rapasu, anua uni niti, anu ca mëcën achúshi itá nitsíncë ’aish manan tapuñu ’iacëxa. 3 Ax ca a tëmú bucuxuan uni ’insíncëcama, bëxuñu ’imainun aín niti bëtsicë ’imainun racábucë, acaman ángelnëan ’unpax cubínmia caíncë ’iacëxa. 4 Caíncëxuan uisa nëtën cara ’ibutia, a nëtën ’ibúxun ángelnën a ’unpax cubínmicëbë caísa ax paían anu butucë, uisa ’insínñu cara, a uníxbi pëxüacëxa. 5 Usa ’ain ca anu ’icë uni achúshi treintiocho baritia ’insíncë ’iacëxa. 6 Ax anu racácë isquin ca —’uran ca ënë uni usai ’iaxa —quixun ’unánquin Jesusan cacëxa: pëxcútisa tanin? 7 Cacëxun ca ’insíncë unin cacëxa: cubíncë nëbëtsi an ’ë butúnti uni ca ’aíma ’icën. Usa ’ain ca ’ëx cuancëma ’aínshi ’ë rëtibiani cuanx, uni itsix pain ’unpax cubíncënu butuia. 8 Quia ca Jesusan cacëxa: anumi racácë min bacë́ti bibiani ca cuantan. 9 Usaquian Jesusan cacëxëshi ca a uni aín ’insíncë pëxcúacëxa. Pëxcúquin aín bacë́ti bibiani ca cuancëxa. Anun ñu mëëtima nëtë ’aínbia anua racácë aín bacë́ti bibiani, 10 cuania isquin ca judíos unicaman ’insíncë ’aíshbia pëxcúcë uni cacëxa: nëtëx ca anun ñu mëëtima nëtë ’icën. Ënë nëtën camina anumi racácë ñu ’iábiantima ’ain. 11 Cacëxun ca cacëxa: ’ë pëxcucë uni an ca, anumi racácë min bacë́ti bibiani ca cuantan, quixun ’ë caxa. 12 Quixuan cacëxun ca atun cacëxa: uni cara min bacë́ti bibiani ca cuantan quixuan an mi cacë, ax ’ic? 13 Cacëxunbi ca ’aisamaira uni anu ’aían Jesús ’uri cuan, ui unin cara a pëxcüaxa quixun ’unánma ’icën. 14 Usa ’ain ca a pëxcucë uni a anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunuxun mëraquin, Jesusan cacëxa: is, bërí camina pëxcúcë ’ain. Usa ’ain camina mix ’iásamairai ’insíntëcënti rabanan amiribishi ’uchatëcëntima ’ain. 15 Usaquian Jesusan cacëxun, ax ca Jesús ’icë quixun sinánbiani cuanxun ca a unin judíos unicama, —Jesusan ca ’ë pëxcüaxa —quixun cacëxa. 16 Usa ’ain ca anun ñu mëëtima nëtëan uni pëxcucë cupí, judíos unicamax Jesús ’acatsi quiax ’ësë́nancëxa. 17 ’Ësënaniabi ca Jesusan atu cacëxa: Papan ’acësaribi oquin cana ’ën ’ain. 18 Usaía Jesús quia cuati ami nishquin ca judíos unicaman ësaquin sináncëxa, —Usai qui ca Nucën Papa Dios ax isa aín papa ’icë quianan ax isa Nucën Papa Diossaribi ’icë quia. Usaquin sinani ca anun ñu mëëtima nëtën uni pëxcucë cupí ami nishanan, usaía quicë cupíribi ami nishquin, a ’acatsi quiax ’ësë́nancëxa.

Jesusan aín Papabëtan ñu ’a

19 Usa ’ain ca Jesusan atu cacëxa: cana mitsu cain, ’ëx Nucën Papa Diosan Bëchicë ’ixunbi cana ’ënbi ñu ’aiman. ’Ën Papan ñu ’aia isquin cuni cana ’ënribi ’ain. ’Ën Papan bëtsi bëtsi ñu ’acëbëtan cana ’ëx aín Bëchicë ’ixun ’ënribi an ’acësaribi oquin ’ain. 20 ’Ën Papan ca ’ëxira aín Bëchicë ’icë nuibaquin an ’acë ñucama ’ë ismia. An ca mitsúnmi iscësamaira ñu, a isími mitsux ratúti, a ’ë isminuxun ’aia. 21 ’Ën Papan ca uni bama abi baísquimitancëxun axa tsónun ’imiti ’icën. Usaribiquin cana ’ëx aín Bëchicë ’ixun ’imitisa tanquin ’ënribi tsónun uni ’imiti ’ain. 22 ’Ën Papax ca uicamax cara aín ’ucha tërë́ncë ’icë quianan uicamaxribi cara ’uchañu ’icë quiax quima. Usa ’ixun ca ’ëx aín Bëchicë ’icë usoquin ’anun ’ë cuni ’imiaxa, 23 a rabicësaribi oquían camabi unin ’ëribi rabinun. An aín Bëchicë ’icë ’ë rabicëma, an ca ’ën Papa an ’ë xuá, aribi rabima. 24 Asérabi cana ’ën mitsu cain, axa ’ën bana cuati an ’ë xuá ami sináncë uni, ax ca ainan ’aish nëtë́timoi Nucën Papa Diosnan ’ia. A cupía Nucën Papa Diosnan ’itima ’icëbi aín ’uchacama tërë́ncë cupí ’uchañuma ’aish ca bamatancëxbi nëtë́timoi Nucën Papa Diosbë ’iti ’icën. 25 Usa ’ain cana asérabi mitsu cain, ca uti ’icën, anúan aín ’ucha cupí bamacësa ’ixunbi unicaman ’ën bana cuati nëtë. ’Ën bana unin cuati nëtë, a nëtë ca ënëx ’icën. Usa ’ain ca an —asérabi ca aín bana ’icë —quixun ’ë ’unánquin ’ëx quicësabi oquin ñu ’acë unicama ax, aín ’ucha tërë́ncë cupí Nucën Papa Diosnan ’aish, nëtë́timoi abë ’iti ’icën. 26 Usa ’inun ca Nucën Papa Diosan, ënë nëtënu tsónan ainan ’aish aín nëtënuribi abë ’inun uni ’imia. An ca aín Bëchicë ’ënribi usaribi oquin uni ’iminun ’ë ’imiaxa. 27 Uni ’inux anuax uá cupí ca uicamax cara aín ’ucha tërë́ncë ’icë isanan uicamax cara ’uchañu ’icë isnun, Nucën Papa Diosan ’ë ’imiacëxa. 28 Usa ’ain ca ’ën mi ñuixuncëxun cuati ratúaxma ’it. Anúan ’ëx ucëbëtan ’ën bana cuati, bama unicama baísquiti nëtë ca uti ’icën. 29 Baísqui ca anu maían anuax chiquíti ’icën. An upí ñu ’á unicamaxa Nucën Papa Diosbë nëtë́timoi ’inux baísquimainun ca an ñu ’atima ’á unicamax aín ’ucha cupí ’uchocë ’inux baísquiti ’icën.

Nucën Papa Diosan Jesús xuá ñui quicë bana

30 Ësaquinribi ca Jesusan cacëxa: cana ’ënbi sinánquin ñu ’aiman. ’Ën Papan ’ë cacësabi oquin cana ’ën, cara castícancë ’iti ’icën, cara castícancë ’itima ’icë quixun uni cain. ’Ëx cuëëncësoquin ’aquinma cana an ’ë xuá, axa cuëëncësabi oquin ñu ’ain. Usa ’ain ca ’ën uni cacë banax asábi ’icën. 31 ’Ëxbi, usa cana ’ëx ’ai quiax quia ca unin ’ën bana ca asérabi ’icë quixun ’unántima ’icën. 32 Usa ’aínbi ca axa ’ë ñui quicë ax Nucën Papa Dios ’icën. ’Ë ñuia quicë bana ax ca asérabi ’icë quixun cana ’unanin. 33 Mitsun camina ’ë ñuiquian a ñucánun quixun Juanu uni xuan. Xucëx cuanxun ca ñucáxa, ñucácëxuan Juanën ’ë ñuiquin cacë bana ax ca cëmëma ’icën. 34 Uisai cara uni ’ë ñui quiti ’icë usai quicëbëtanbi cana ’ënbi, ’ën bana ca asérabi ’icë quixun ’unanin. ’Ën cana Juanëxa ’ë ñui quicë banami sinánun mitsu sinánmin, a bana sinanimi Nucën Papa Diosnan ’inux ’ëmi catamëti ië́nun. 35 Unían upí oquin isnuan bëánquibucë ’aínbi lamparínën pëcacësaribi oquin ca Juanën ’ë ñuiquin uni bana ñuixuanxa. Usaquian ñuixuncëbë camina mitsux bënëtishi aín bana cuati cuëëan. 36 Juanëan ’ë ñuiquin mitsu cacë ’ixun camina an cacësabi oquin ’ën ’aia isquin upí oquin ’unánti ’ain, Nucën Papa Diosan ca ’ë xuacëxa quixun. 37 Mitsun aín bana cuacëma ’ixunmi uisa cara ax ’icë quixun iscëma ’aínbi ca Nucën Papa Dios, an ’ë xuá, aín banax ’ë ñui asérabi quia. 38 Nucën Papa Diosan xucë ’icëbimi mitsun ’ën bana cuacëma ’ain cana ’unanin, camina aín bana mitsun nuitunën sinánquin cuacëma ’ai quixun. 39 Uisari caramina ainan ’aish xënibua ’aínbi abë ’iti ’ai quixun ’unánuxun camina Nucën Papa Diosan bana cuënëo upí oquin isin. Usa ’aínbi ca a bana ’ë ñuia quicë ’icën. 40 A banaxa usai ’ë ñui quicë ’aínbi camina ainan ’aish Nucën Papa Diosbë ’inux ’ëmi catamëisama tanin. 41 Unían ’ë rabiti cana sinaniman. 42 ’Ën cana mitsu ’unan. Mitsun nuitunënbi camina Nucën Papa Diosmi sinanima cana ’unanin. 43 ’Ëx ’ën Papan xucëx uá ’icëbi camina mitsun ’ën bana cuaisama tanin. Usa ’ixunbi camina Nucën Papa Diosan xucëxmabia axbi ucë unin bana cuati ’ain. 44 Nucën Papa Dios axëshi Dios ’ixun mitsu upíoti cuëënima camina mitsúxbi upíonani rabiananti cuëënin. ¿Nucën Papa Diosan mitsu upí oti cuëëncëma ’aish caramina uisax ’ëmi catamëti ’ain? Camina ’itima ’ain. 45 ’Ën isana mitsumi Nucën Papa Dios manóin quixun sinánxunma ca ’at. Moisésnëan cuënëo bana, ax isa upí ’icë quiáxmi quicë, ax ’ë ñui quicë ’aínbimi ’ëmi sináncëma cupí camina ’uchocë ’iti ’ain. 46 Moisésnëan ’ë ñuiquin cuënëo ’ain camina an cuënëo bana ca aserabi ’icë quixun sináncë ’aish ’ëmiribi sinántsian. 47 Usa ’aínbi camina Moisesnëan cuënëo bana cuaisama tancë ’ixun ’ëx quicë bana cuatima ’ain. Usaquin ca Jesusan judíos unicama cacëxa.

6

Jesusan ’itsa uni páncëñun tsatsa pimia

1 Usatancëx ca Jesús parúnpapa, Galilea canan Tiberíadesribi cacë, a ’ucë manan cuancëxa. 2 Cuancëbë ca an uni itsían ’acëma ñu ’anan uni ’insíncë pëxcuia iscë unicama Jesús nuibiani cuancëxa. 3 Usa ’ain ca anuax matánu mapëracëtancëx aín ’unánmicë unicamabë Jesús tsóbuacëxa. 4 Pascua anúan judíos unicaman carnero ’ati nëtë ’urama ’ain ca Jesús ’imainun aín ’unánmicë unicama matánu ’iacëxa. 5 Anuxun ’aisamaira uníxa a nuibëtsini aia isquin ca Jesusan Felipe cacëxa: caranuna a ënë unicama pimiti pán biti ’ain? 6 An uisoquin cara ’ati ’icë quixun ’unánquinbi ca Jesusan uisai cara quia cuacatsi quixun usaquin Felipe cacëxa. 7 Cacëxun ca Felipenën cacëxa: curíqui cupí bicëxbi ca pán achúshi achúshi camabi uni ’ináncëx sënë́ntima ’icën. 8 Caia ca aín ’unánmicë uni itsi, Simón Pedronën xucën, Andrés cacë, an Jesús cacëxa: 9 —Ënu ca xu achúshi ’icën. Ax ca cebada ’acë pán mëcën achúshi ’imainun rabë́ tsatsañu ’icën. ’Aíshbi ca ënëx ’itsaira uni pimitisama ’icën. 10 Quixuan cacëxun ca Jesusan, anua basi ’itsaira ’ain, aín ’unánmicë unicama cacëxa: tsóbunun ca cat. Usaquian Jesusan cacëxuan aín ’unánmicë unicaman cacëx ca ’aisamaira uni, cinco mil unisa ’aish, tsóbuacëxa. 11 Tsóbuan ca Jesusan pán bixun, Nucën Papa Dios pain —asábi ca —catancëxun aín ’unánmicë unicama an unicama ’inánun quixun ’ináncëxa. ’Ináncëxun ca axa tsócë unicama pán mëtícaquin ’ináncëxa. ’Inánan ca tsatsaribi usai ’iisa ’aínmabia anu ’icë pucháquian pinun unicama ’ináncëxa. 12 ’Ináncëxun piia camabi uni puchácëbëtan ca Jesusan aín ’unánmicë unicama cacëxa: tëocëcëñun ca tsatsa tëocëcama bit, masóxunma. 13 Cacëxun ca mëcën achúshi ’icëbia unin piquin tëocë cebada ’acë pán a mëcën rabë ’imainun rabë́ caquí buácaquin biacëxa. 14 Usaquian Jesusan ’aia isi ca anu ’icë unicamax quiacëxa: ca ënë uni axa Nucën Papa Dios quicë bana uni ñuixuni utinu nun caíncë, a ’icën. 15 Usai quiquian atun a ’apu ’iminuxun biisa tancëxun ’unani ca Jesús axëshi unicama ëbiani matánu cuantëcëancëxa.

Jesús parúnpapa camánanën nia

16 Matánua Jesús cuan ca bari atsíncëbëa bëánquicëbë aín ’unánmicë unicama parúnpapa cuëbi cuancëxa. 17 Cuantancëx ca nuntinu cëñúruquiani, ’ucë manan ’icë Capernaúmnu cuani cuancëxa. Bari cuabúcëbë bëánquicëbëbia Jesús aiama obiani ca aín ’unánmicë unicamax cuancëxa. 18 Cuancëbëtanbi ca ’aisamairai bëquiquin suñúanën baca bëchúancëxa. 19 Usocëbëbi parúnpapa cuëbínuax cuani cinco kilómetrosa ’ixun ca aín ’unánmicë unicaman parúnpapanubi nicuatsinia aia Jesús isacëxa. Isi ca racuë́ira racuë́acëxa. 20 Racuëtiabi ca Jesusan cacëxa: ca ’it. ’Ë cana ’ain. 21 Usaquian cacëx cuëënquin, nuntinu Jesús ’arubiani cuanx ca anu cuanti sinánbiania cuancë parúnpapa ’ucë manan bënëtishi bëbacëxa.

Unicaman Jesús baria

22 Jesusan ’unánmicë unicama parúnpapa ’ucë manan cuan ca an pán picë unicama anubi ’iacëxa. Usa ’ixun ca pëcaratancëxun sináncëxa: Achúshi nuntishi ca ënu ’iónxa, ’imainun ca aín ’unánmicë unicamaxa a nuntinu ’irucëbëbi Jesús nuntinu ’iruima ’iónxa. 23 Usaquian sinánmainun ca Tiberias ëmanuax uni raíriribi manë nunti raírinën cuanx, anuxuan Jesusan Nucën Papa Dios —asabi ca —catancëxun pán uni pimioncë, a ’urama bëbacëxa. 24 Usa ’ain ca axa anu bërúcë unicama an bariquinbi Jesúscëñun aín ’unánmicë unicamaribi ’aímocëxa. ’Aímobiani ca axa Tiberiasnuax ucë manë nunticamanu cëñúruquiani Capernaúm ëmanuribi Jesús bari cuancëxa.

Aín unicamax ca ami catamëcë ’aish Jesúsbë ’ia quicë bana

25 Usa ’ain ca ’ucë manan cuanxun bariquin mëraquin Jesús cacëxa: caramina ënu uan? 26 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: cana ’ën mitsu cain, ’ën pán pimicëx puchonx camina a sinánbëtsini ’ë bari uan. Ui carana ’ëx ’ai quixunmi mitsun ’unánun, uni itsían ’acëma ñu ’ën ’acë a isunbi camina ui carana ’ëx ’ai quixun sinaniman. 27 Axa chëquiti piti binuxuinshi camina ñu ’atima ’ain. Usa ’ain camina ainan ’aish Nucën Papa Diosbë nëtë́timoi ’inuxun ’ëmi catamëquin axa cuëëncësabi oquin ’ati ’ain. Usaími ’inun mitsu ’iminun ca ’ëx uni ’inux anuax uá, Nucën Papa Dios, an ’ë ’imiacëxa. 28 Cacëxun ca a cacë unicaman cacëxa: ’acëbëa Nucën Papa Dios cuëënun caranuna añu ’ati ’ain? 29 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: Papa Dios ca cuëënia, mitsúxmi an ënu unun xuá ’aínmi ’ëmi catamënun. 30 Cacëxun ca cacëxa: mimi sinánun caramina añu nun isnun ’ati ’ain? ¿Añu caramina ’ati ’ain? 31 Nucën raracaman ca anu uni ’icëma menuxun pánsa piti, maná cacë, piacëxa, cuënëo bana ësai quicësa oquin: “Nucën Papa Diosan ca naínua ’ibúmiquin unicaman pinun, pán ’ináncëxa”. 32 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: cana asérabi mitsu cain, an naínua ’ibúmiquin unicama pán ’inan ax ca Moisésma Nucën Papa Dios ’iacëxa. An a pán ’inan ’aínbi ca Ñucën Papa Diosan bërí ’ináncë ax ca anúan uni asérabi upiti tsóti a ’icën. 33 Nucën Papa Diosan uni ’inan piti ax ca axa naínuax uá ’ë ’icën. Usa ’aish cana ’ëx an ainan ’aísha Nucën Papa Diosbë ’inun ënë nëtënu ’icë unicama ’imiti a ’ain. 34 Cacëxun ca unicaman cacëxa: piti camina camabi nëtën nu ’inánti ’ain. 35 Cacëxun ca Jesusan atu cacëxa: cana anúan uni asérabi upiti tsóti a ’ain. Panánxun piisa tanan shimaxun ’unpax ’aisa tania uni bënë́cë, usaribitia ax Nucën Papa Diosbë upí ’iisa tani bënë́cë uni, ax ca ’ëmi catamëti amiribishi bënë́tëcëntima ’icën. 36 Axa ’ëmi catamëcë uníxa usa ’aínbi cana ’ën mitsu cacë usaribi oquin mitsu catëcënin, mitsun ’ën ñu ’aia isquinbi camina ui carana ’ëx ’ai quixun sinaniman. 37-38 ’Ëx cuëëncësabi oquin ’ai cana uáma ’ain. An ’ë xucë, axa cuëëncësabi oquinshi ’ai cana uacën. Usa ’ain ca ui unicama cara Nucën Papa Diosan ’ënan ’inun sinánmia acamax ca ’ëmi catamëti ’icën. Axa ’ëmi catamëcë uni, a cana —camina ’ënan ’itima ’ai —quixun catima ’ain. 39 An ’ë xuá ’ën Papa, ax ca an ’ënan ’inun sinánmicë unicamaxa abë ’iti cuëëni, achúshira uníxbia abë ’ima ’iti cuëënima. Usa ’aish ca an ’ëmi sinánmicë unicama bërúantancëxun, ënë nëtë cëñúcëbëtan ’ën baísquimiti cuëënia. 40 An ’ë xuá ax ca cuëënia, aín Bëchicë, ’ëmi catamëcë unicamax nëtë́timoi abë ’iti. A unicama cana ’ën ënë nëtë cëñúcëbëtan abë ’inun baísquimiti ’ain. 41 —’Ëx cana Nucën Papa Diosan naínua ’ibúmiquin uni ’inan piti, a ’ai —quiáxa Jesús quicëbë ca judíos unicamax ami nishi Jesús ñui 42 quicancëxa: bëchicë, Jesús, ama cara ënëx ’ic? Nun cananuna aín tita ’imainun aín papa ’unan. ¿Uisacatsi cara —’ëx cana naínuax uan —quiax quin? 43 Usaía quia ca Jesusan cacëxa: banaxma ca ’it. 44 Uinu ’icë uníxbi ca axbi ’ënan ’inux ’ëmi catamëtima ’icën. ’Ën Papa, an ’ë xuá, an sinánmicëx cuni ca uni ’ëmi sinani ’ënan ’inux ’ëmi catamëti ’icën. ’Ëmia catamëcë ’icë cana ënë nëtëa cëñúcëbëtan baísquimiti ’ain. 45 An Nucën Papa Dios quicë bana uni ñuixuncë unicama achúshinën ca ësaquin cuënëocëxa: “Nucën Papa Diosan ca camabi uni ’unánmiti ’icën”. A unían cuënëosabi oi ca ui unicaman cara Nucën Papa Diosan sinánmicëxun ’unania, acamax ca ’ëmi catamëtia. 46 Uinu ’icë unínbi ca Nucën Papa Dios iscëma ’icën. Axa anuax uá ’ëinshi cana a isacën. 47 Asérabi cana ’ën mitsu cain, axa ’ëmi sinani ’ëmi catamëcë unicamax ca ainan ’aish xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosbë ’ia. 48 ’Ëx cana anúan uni Nucën Papa Diosbë upí ’iti a ’ain. 49 Mitsun raracamax ca anu uni ’icëma menuxun Nucën Papa Diosan ’ináncë maná cacë ñu pibi bamatimoi tsoóma ’icën. 50 Usa ’aínbi cana ’ëxribi naínuax ucë pán unin piá usaribi ’ain. Aín nami cushi ’aish upí ’inuxun ca unin ñu piia, usaribiti ca uni upí ’aish xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosbë ’inux ’ëmi catamëti ’icën. 51 ’Ëx cana naínuax uá ’aish anúan uni Nucën Papa Diosbë ’iti a ’ain. Usa ’ain ca axa ’ëmi catamëcë uni ax ainan ’aish xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosbë ’ia. Uníxa ainan ’aish xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosbë ’inun cana ’ëx bamatsianxmabi bamati ’ain. 52 Quixuan cacëx ca judíos unicama ñucacanani quiacëxa: ’ixun cara ënë unin anu nun pinun nu pimiti ’ic? 53 Usai canania ’unánquin ca Jesusan cacëxa: ’ën mitsu cain, uni ’inux anuax uá ’ain, ’ëmi catamëquinma ’ën nami picëmasa ’ianan ’ën imiribi xëacëmasa ’aish camina asérabi xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosnan ’itima ’ain. 54 ’Ëx bamacë cupí ’ëmi catamëti ca uni xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosnan ’iti ’icën. 55 Usa unicama cana ’ën ënë nëtë cëñúcëbëtan baísquimiti ’ain. Axa asérabi ’ëmi catamëcë uni ax ca ’ën nami picësa ’ianan ’ën imi xëacësa ’icën. ’Ën imi ’apati ’ëx bamacë cupí ca usai ’iti ’icën. 56 Ui unix cara ’ëmi catamëti ’ën nami pianan ’ën imi xëacësa ’icë, ax ca ’ëbë ’icën, ’ëxribi cana abë ’ain. 57 Nucën Papa Dios, an ’ë xuá, ax ca bamatimoi tsotia. Ax ’ëbë ’ain cana an ’imicëx ’ëxribi tsotin. Usaribiti ca ’ëmi catamëquian an ’ë picësa uni axribi ’ën ’imicëx ’ëbë ’aish ’ëx ’icësaribiti tsóti ’icën. 58 ’Ëx cana naínuaxa uá pitisa ’ai quiax cana ’ëx quin. ’Ëx cana mitsun raracaman piá manásama ’ain. Mitsun raracamax ca maná cacë ñu pibi bamatimoi tsoóma ’icën. Usa ’aínbi ca an ’ëmi catamëquin ’ë picësa uni ax ainan ’aish xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosbë ’iti ’icën. 59 Capernaúm ëmanuxun ca Jesusan anua judíos unicama timë́ti xubunuxun usai quiquin a banacama ñuixuancëxa.

Anúan uni xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosnan ’iti bana

60 Usa ’ain ca an Jesusan bana ñuia cuacë unicama ’aisamaira ’ain raírinëx quiacëxa: usai quicë bana ax ca cuaisama ’icën. ¿Uin cara a cuati ’ic? 61 Usaía canania ’unánquin ca Jesusan cacëxa: cara ënë bana cuaisama ’ic? 62 ¿Ënë bana cuaquinma caramina uisaxun mitsun ’ëx anuax uá anu cuantëcënia isquin sinánti ’ain? 63 ’Ëx ënë menu ’aish uni ’icë cupíshima ’ëx bamatancëx baísquiti cupí camina ainan ’aish xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosbë ’iti ’ain. ’Ën a ñuiquin mitsu cacë ñucama ax ca anúnmi ’ëmi catamëti ’ën sinánsaribi ’aish xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosbë ’iti, a ’icën. 64 Usa ’aínbi camina micama raírinëx asérabi ’ëmi sinani ëmi catamëcëma ’ain. Ësaquin ca Jesusan bana ñuixunquin an cuacë unicama cacëxa, uicamax cara ami catamëtima quixun ’unánan uin cara a uni ’inánti ’icë quixun bëráma ’unáncë ’ixun. 65 Catancënxun ca ësaquinribi Jesusan cacëxa: ’ain cana mitsu can, Nucën Papa Diosan sinánmicëxma ca uinu ’icë uníxbi ’ëmi sinani ’ëmi catamëtima ’icën. 66 Usaquian cacëx ca an abë niquin aín bana cuacë unicama ’aisamaira ’aíshbi raírinëxa tiquimainun raírinëxribi Jesús ëbiani abë nitëcënima cuancëxa. 67 Usa ’ain ca atúxa cuan Jesusan mëcën rabë́ ’imainun rabë́ aín ’unánmicë unicama a cacëxa: caramina cuainsa tanin? 68 Quixuan cacëxun ca Pedronën cacëxa: uninu caranuna aín bana cuanux cuanti ’ain? Minshi camina anun nu Nucën Papa Diosbë nëtë́timoi ’iti bana nu ñuixunin. 69 Nux mimi catamëquin cananuna ’unan, mix camina axa uti nun caíncë, Cristo, Nucën Papa Dios, axa bamatimoi tsócë, aín Bëchicë a ’ain. 70 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: carana ’ën ’unánmicë uni ’inun micama mëcën rabë́ ’imainun rabë́ caísama ’ain? Usai ’inun caísa ’aíshbi camina micama achúshinëx ñunshin ’atimanën ’apun sinánmicë ’ain. 71 Usai ca Simonan bëchicë, Judas Iscariote, an aín ’unánmicë unicama achúshi ’ixunbi a uni ’inánti, a ñui Jesús quiacëxa.

7

Aín xucë́ncaman —Jesús ca Nucën Papa Diosan Bëchicë ’icë —quixun sinánma bana

1 Usaquin bana ñuixuntancëx ca judíos unicamaxa a ’acatsi quiax ’ësë́nania ’unanx, Judea nëtënu ’icë ëmacamanu cuainsama tani Galilea nëtënu ’icë ëmacamanushi nitsi anubi Jesús ’iacëxa. 2 Usa ’ain ca Nucën Papa Dios rabinuxa, judíos unicamax anun Jerusalénu timëti ’utanu ’iti nëtë, a ’urama ’ain, 3 aín xucë́antun Jesús cacëxa: ca Judea nëtënu cuantan, anuxunmi ñu ’aia an min bana cuacë unicaman isnun. 4 Camabi unían a ’unánti cuëënquin ca unin unë́xun ñu ’aima. Usa ’ain camina ami ’acë ñucamaribi Jerusalénu timë́cë unicaman isnun ’ai cuanti ’ain. 5 Aín xucën ’ibu ’ixunbi aín bana cuaisama tanquin ca usaquin cacëxa. 6 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: anun usaquin ñu ’ati nëtë ca ucëma pain ’icën. Usa ’ain ca mitsux cuainsa tani cuantan, camabi nëtëx ca mitsúnmi anun ñu ’ati asábi ’icën. 7 Axa Nucën Papa Diosmi sináncëma unix ca mitsumi nishima, ’ëmi cuni ca nishia. ’Ën —ñu ’atima camina ’ai —quixun cacë cupí ca atux ’ëmi nishia. 8 ’Ëx anun anu ’iti nëtë ca ’icëma pain ’icën. Usa ’ain cana cuaniman. Mitsux ca cuantan. 9 Quixun aín xucë́antu catancëx ca Jesús Galileanu tiquiacëxa.

Anun anu timëti ’utanu ’iti nëtëan Jesús Jerusalénu ’iá

10 Usaquin cacëxa aín xucë́antu cuanbi ca Jesús atu caxu cuancëxa, unían —ax ca Jesús ’icë —quixun ’unánunmaishi. 11 Cuanx bëbacë ca Jerusalénu timë́cë judíos unicaman —¿uinu cara a uni ’ic? —cananquin Jesús bariacëxa. 12 Bari ñucacanania unicama raírinëx —ax ca upí uni ’icë —quicëbëbi ca uni raírinëx, —usama ca. An ca camabi uni parania —quiacëxa. 13 Quibi ca judíos unicaman ’apucamami racuëti, atúan cuati rabanan unë́axëshi canancëxa. 14 Usaía quimainun ca anun Nucën Papa Dios rabinux timë́cë nëtëa sënë́ncëma pain ’ain, Jesusan anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunu atsínxun bana ñuixuancëxa. 15 Ñuixunia cuati ca judíosnën ’apucamax ratuti quiacëxa: ’ixun cara ënë unin nun cushicaman ’acësaribi oquin quirica ’acë ’ixúnmabi uisai cara cuënëo banacama quia quixun ’unanx? 16 Quia ca Jesusan cacëxa: uni ñuixuncë bana ënëx ca ’ënbi sináncëma ’icën. An ’ë xuá, an ’ë sinánmicë ca ënëx ’icën. 17 Uinu ’icë unin cara Nucën Papa Dios cuëënun ñu ’aisa tania, an ca ’ën carana Nucën Papa Diosan ’ë sinánmicë bana ñuin, carana ’ënbi sináncë bana ñui quixun ’unánti ’icën. 18 Axa anbi sinanx banacë uni ax ca unían a rabinun quixun sinanishi banaia. ’Aínbi ca an ñuiquin uni canun quixuan a xuá ashia unin rabiti cuëëncë uni an cuni cëmëquin uni paranima. 19 Moisésnën ca uisai cara Nucën Papa Diosan uni ’iti ’icë quixuan unin ’unánun aín bana cuënëocëxa. ¿Usa cat? Usa ’aínbi camina achúshi unínbi a bana quicësa oquin ’aiman. ¿’Ëx Nucën Papa Diosan bana quicësabi oi uá ’icëbëbi caramina uisa cupí ’ë ’acatsi quin? 20 Cacëxun ca judíos unicaman cacëxa: camina ñunshin ’atimañu ’ain. ¿Uix cara mi ’acatsi quin? 21 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: ñu mëëtima nëtën ’ën uni pëxcucë a camina sinanin. 22 Moisésnën ca —judíos unicamax ca chamaratsu ’icëishi judío ’icë ’unántiocë ’iti ’icë —quixun cuënëocëxa. Cuënëoíbi ca ax pain usai ca uni ’iti icë quiax quiáma ’icën, aín rarax pain ca usai ca uni ’iti ’icë quiax quiacëxa. Anun aín bëchicë bacënxancë ’unántioti nëtë axa anun ñu mëëtima nëtë ’aínbi ca a nëtën unin aín bëchicë ’unántioia. 23 ¿Mitsun bëtsi nëtën ’acësaribi oquin anun ñu mëëtima nëtë́nribi Moisés quicësabi oquin ’ati cupí, tuá judío ’icë ’unánti ocë ’aíshbi caramina uisa cupí anun ñu mëëtima nëtën ’ën uni pëxcucëbë ’ëmi nishin? 24 Bëtsi unían ñu ’aia isi camina bënëtishi —an ca ñu ’atima ’aia —quiax quitima ’ain. Usai ’iquinma camina munu upí oquin sinánquin ’unánti ’ain, usoquin ’ati cara asábi ’icë, cara asábima ’icë quixun.

—’Ëx cana Nucën Papa Diosnuax uacën —quiáxa Jesús quia bana

25 Usa ’ain ca Jerusalénu ’icë uni raírinëx quiacëxa: ’acatsi quiáxa ami ’ësë́nancë uni, ama cara ënëx ’ic? 26 Ca is, camabi unin ismainuan cacëxunbi ca ’apucaman uisaquinbi caima. ¿Ënëx ca asérabi Cristo, ax utinu nun caíncë a ’icë quixun cara atun ’unánx? 27 Cristo aia ca unin ’unántima ’icën, uinuax cara aia quixun. Usa ’aínbi cananuna nun uinuax cara Jesús ënëx uaxa quixun ’unanin. 28 Ësaía canania cuaquin ca Jesusan anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunuxun bana ñuixuni munuma banaquin cacëxa: ’ë ’unan, uinuax carana uan quixun camina ’unanin. Usa ’aínbi cana ’ëx, ’ëxbi ucëma ’ain. Aín banaxa nëtë́timoi asérabi, an xucëx cana uacën. An ’ë xuá a camina mitsun ’unaniman. 29 Anuax uá ’ixun cana ’ën a ’unan. An ca ënu unun ’ë xuacëxa. 30 Usaquian cacëxun sipuanuxun biisa tanquinbi ca anúan a unin biti nëtëa sënë́ncëma pain ’ain achúshira unínbi biáma ’icën. 31 Judíos unin ’apucaman ami nishquin Jesús biisa tancëbëbi ca ’aisamaira unix ami sinani quiacëxa: unían unin ’acëma ñu ’acësamaira oquin cara axa utinu nun caíncë, Cristo, ax uquin ’ati ’ic?

Fariseo unicaman Jesús binun quixun policía xua

32 Ësaía ’aisamaira uni Jesús ñui quia ca fariseo unicaman cuacëxa. Cuan ca acamabëtan judíos sacerdotenën cushicaman sipuanuinsa bitánun quixun aín suntárucama xuacëxa. 33 Xucëxa cuancëbë ca anu ’icë unicama cai Jesús quiacëxa: pain ënu mitsubë ’itancëx cana an ’ë xuá anu cuanti ’ain. 34 Uinu carana ’ëx cuani, anu camina mitsux cuantima ’ain. Usa ’ain camina bariquinbi cuania ’ë mëratima ’ain. 35 Quicëbë ca judíos ’apucamax ñucacanani quiacëxa: ënë uni nun mëratimoi cuanti ’ic? Bëtsi bëtsi ëma, anua griego banan banacë unicama ’icë, anua nun aintsi raíri cuancë, anu sapi ca Jesús anu ’icë judíosma unicama bana ’unánmi cuanti ’icën. 36 ¿Uisai quicë cara an ësaquin nu cacë bana ënëx ’ic: “Uinu carana ’ëx cuani, anu camina mitsux cuantima ’ain. Usa ’ixun camina bariquinbi cuania ’ë mëratima ’ain”?

Anúan unix Nucën Papa Diosbë ’iti bana

37 Anúan judíos unicama Nucën Papa Dios rabinux Jerusalénu timë́cë nëtëcama sënë́nuxa pëcaracë nëtë ax ca a nëtëcamasamaira ’iacëxa. A nëtën ca nirui munuma banaquin Jesusan ësaquin unicama cacëxa: unix cara uníxa shiman bamai ’unpax ’aisa tani bënë́cësaribi oi ’ënan ’iisa tani bënëtia a unix ca ’ë cai ’ëmi catamëti ’icën. 38 Axa asérabi ’ëmi catamëcë uni, an ca aín nuitunën ’ë ’unánan ’ën cushiñu ’ixun uni itsiribi ’ëmia catamënun ’aquinti ’icën, Nucën Papa Diosan bana cuënëo quicësabi oquin. 39 Nucën Papa Diosan Bëru Ñunshin Upí ca axa ami catamëcë unicamanu uti ’icë quixuan ’unánun ca Jesusan usaquin unicama cacëxa. Ax bamatancëx baísquitancëx naínu cuancëma pain ’aían Nucën Papa Diosan aín Bëru Ñunshin Upí aín unicamabë ’inun xucëma pain ’ain ca Jesusan usaquin unicama cacëxa.

Unían Jesús ñuiquin bëtsi bëtsi oquin sinan

40 Ësaquian Jesusan cacëxun cuati ca axa timëcamë’ëocë uni raírinëx: ca an Nucën Papa Dios quicë bana unicama ñuixuni utinu nun caíncë a ’icë —quiacëxa. 41 Quimainuan raíri —ënëx ca Cristo, axa utinu nun caíncë a ’icë —quicëbëbi ca raírinëx quiacëxa: ca Galilea menuax utima ’icën. 42 Nucën Papa Diosan bana cuënëo ca quia, ax ca Davidnën rëbúnqui ’iti ’icën. Usa ’aish ca anuaxa David bacë́an, Belén, anu ’icë uni ax ’iti ’icën. 43 Usa ’ain ca unin Jesús ñui quiquin bëtsi bëtsi oquin sináncëxa. 44 Usaquin sinánquin ca bëtsi bëtsi unin sipuanuxun biisa tanquinbi Jesús biáma ’icën.

Judíos unicaman cushicamaxa Jesúsmi catamëisama tan

45 Usa ’ain ca Jesús binun xucëx cuanxbia ñancáishi aia isquin sacerdotenën cushicamabëtan fariseocaman suntáru cacëxa: cupí caramina bëcëma ’ain? 46 Quixuan cacëxun ca suntárucaman cacëxa: ënë uni banacësari banacë uni ca ’aíma ’icën. 47 Cacëxun ca fariseo unicaman cacëxa: sapi ca an paránxa. 48 Achúshira nun ’apúnbi ca axa quicë aín banax ca asérabi ’icë quixun sináncëma ’icën. Usaribi oquin ca achúshira fariseo unínbi axa quicë banax ca asérabi ’icë quixun sináncëma ’icën. 49 Usa nun ’apucama ’ain ca ënë unicamax Moisésnëan cuënëo bana ’unáncëma cupí ’aisama ’aish ’uchocë ’ianan uisa oquin cara Nucën Papa Diosan ’ati ’icë usoquin ’acë ’iti ’icën. 50 Usaquian fariseocaman caia cuaquin ca Nicodemo, ax paían bëráma Jesúsnu imë́ cuan, axribi fariseo uni ’ixun cacëxa: 51 —Nucën Papa Diosan bana Moisésnën cuënëo ca quia, unin ca añu cara ’axa quixun upí oquin ñucáxunmashi bëtsi uni ’uchotima ’icën. 52 Cacëxun ca sacerdotenën cushicamabëtan fariseo unicaman Nicodemo cacëxa: caramina Galilea menu ’icë uni ’ain? Nucën Papa Diosan bana cuënëo upí oquin isquin camina isti ’ain, uisa ’aíshbi ca an Nucën Papa Dios quicë bana unicama ñuixuncë uni Galilea menu ’icë uni ’icëma ’icën. 53 Usaquian ’apucaman Nicodemo cacëbë ca unicamax aín xubunu cuancëxa.

8

Aín bënëma ’aínbia uni itsibë ’icë xanu

1 Cuancëbë ca Jesús Olivos cacë matánu cuancëxa. 2 Coon pëcaracëbëa amiribishi anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunu cuancë ca unicaman manaruquin nëpúaracëxa. Usocëxun ca atu nëbë́tsi tsóxun bana ñuixuancëxa. 3 Usaquian uni bana ñuixuncëbëtanbi ca an Moisésnën cuënëo bana ’unáncë unicama ’imainun fariseo unicama raírinën, aín bënëma ’aínbia bëtsi unibë ’ia mërabëtsinquin, achúshi xanu Jesúsnu bëacëxa. Bëxun atu nëbë́tsi nitsínxun 4 ca Jesús cacëxa: xanúxa aín bënë ’aímabi unibë ’ia cananuna mëran. 5 Moisésnëan cuënëo bana ca quia, ësai ’icë xanu ax ca maxaxan ’acë ’iti ’icën. ¿Min caina uisaquin sinanin? 6 Ami manánuxun uisai cara isa quia cuacatsi quixun ca usaquin atun Jesús cacëxa. Cacëx meu bësui tëtúbuxun ca ñucácëxunbi uni caquinma aín mëcën rëbun me cuënëocëxa. 7 Usa ’ain ca cacëxunma oquian ’itsa oquin ñucácëx chairuquin cacëxa: uinu ’icëx cara ’uchañuma ’icë an pain ca maxaxan ’ati ’icën, mitsúnribimi ’anun. 8 Ësoquin cai amiribishi tëtúbutëcënxun ca aín mëcën rëbun me cuënëotëcëancëxa. 9 Cuënëomainun ca unicamax Jesús quia cuax —’ëx cana ’uchañumama ’ai —quixun sinani cuancëxa. Cuanía mëcócamax pain cuancëbë ca usaribiti bërí canicëcamaxribi cuancëxa. Cuancëbëa Jesúsëshi anu ’imainun ca a xanuribi anu ’iacëxa. 10 Usa ’ain ca chairuquin Jesusan xanu cacëxa: mimi manáncë unicama cara uinu ’ic? ¿Achúshira unínbi cara mi maxaxan ’acëma ’ic? 11 Cacëxun ca xanun cacëxa: unínbi ca ’ë maxaxan ’acëma ’icën. Usaquian cacëxun ca Jesusan cacëxa: cana mi ’uchoiman. Ca cuantan. Cuantancëxun camina amiribishi ñu ’atima ’atëcëntima ’ain.

Jesusan aín unicama aín sinan ’ináncë bana

12 Usa ’ain ca amiribishi Jesusan unicama cacëxa: aín sinan upíira ’ixun uni upí ’imiti a cana ’ëx ’ain. Axa ’ëmi catamëti ’ëx cuëëncësabi oi ’icë uni ax ca ñu ’atima ’acëma ’ianan aín sinan upí ’aish upiti tsotia. 13 Cacëxun ca fariseo unicaman cacëxa: camina mixbi, ’ëx cana usa ’ai quin. Usaími quicë ’aish ca cëmëimi quicë ’iti ’icën. 14 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: ’ëx cana usa ’ai quicëxbi ca ’ën banax asérabi ’icën. Uinuax carana uan, uinu carana cuani quixun cana ’ën ’unanin. ’Ën ’unáncë ’aínbi camina mitsun, uinuax carana ’ëx uan, uinu carana cuani quixun ’unaniman. 15 Unin sináncësa oquinshi sinánquin camina mitsun bëtsi ’uchoin, ’aínbi cana ’ën uni ’uchoiman. 16 Usa ’ixunbi ’ën uni ’uchoquin cacë ’ain ca ’ën Papa, an ’ë xuá, anribi, usa ca quixun sinania. Usa ’ain ca ’ën ’uchoquin cacë banax asérabi ’iti ’icën. 17 Moisésnën cuënëo bana ca quia, achúshi unin banaxa bëtsix quicësaribi ’ain ca, a uni rabëtan banax ca asérabi ’icë quixun unin ’unánti ’icën. 18 Aserabi ca usa ’icën. ’Ëx ’ëbi ñuiácati, usa cana ’ëx ’ai quimainun ca an ’ë xuá, ’ën Papa, axribi ’ë ñui usai quia. 19 Usaquian Jesusan cacëxun ca fariseo unin cacëxa: min Papa ’ic? Cacëxun ca Jesusan cacëxa: camina ’unaniman, ui carana ’ëx ’ai quixun. ’Ën Paparibi camina ’unaniman. Asérabi ui carana ’ai quixun ’ë ’unánquin camina ’ën Paparibi ’unántsian. 20 Usaquin ca Jesusan anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunuxun unicama bana ñuixuancëxa, anu curíqui nanti ñu rapasunuxun. Ñuixuncëxunbi ca anúan unin a biti nëtëa ’icëma pain ’ain, achúshira unínbi biáma ’icën.

Anu ’ëx cuanti, anu camina mitsux cuantima ’ai, Jesús quia bana

21 Jesusan ca amiribishi unicama cacëxa: cana cuantëcënin. Cuancë bariquinbi camina mitsun ’ë mëraiman. Mëraima camina ’uchañu ’aish usabi bamati ’ain. Anu ’ëx cuanti anu camina cuantima ’ain. 22 Cacëx ca judíos unicama quiacëxa: ’ëx cuanti, anu camina cuantima ’ai quiax ca quia. ¿Usa ’aish cara axbi bamati ’ic? 23 Quiáxa quia ca Jesusan cacëxa: camina ënë nëtënu ’icë unishi ’ain. ’Ëx cana naínu ’icë ’ain. Mitsux camina ënë nëtënu ’icë ’ain. ’Ëx cana ënë nëtënu ’icëma ’ain. 24 Mitsun, ui carana ’ëx ’ai quixun ’unani ’ëmi sináncëma ’aish camina ’uchañu ’aish usabi bamati ’ain. Usaquin sinánquin cana —’uchañu ’aish camina usabi bamati ’ai —quixun mitsu can. 25 Cacëxun ca judíos unicaman: caramina mix ’ain? —quixun cacëxa. Cacëxun ca Jesusan cacëxa: carana ui ’ai quixun cana ’itsa oquin mitsu can. A cana ’ëx ’ain. 26 ’Itsa ñu ñuiquin cana mitsu cacëma pain ’ain, uisa ñu ’ai caramina ’uchai quixunmi ’unánun. Caquinma cana an ’ë xuá axa quicë banax asérabi ’ain, an ’ë cacëxun ’ën cuacë, ashi ënë nëtënu ’icë unicama ñuixunin. 27 Usaía Jesús quiabi ca, Nucën Papa Dios ñui ca quia quixun a unicaman cuama ’icën. 28 Cuatiama ca Jesusan cacëxa: ’inux Nucën Papa Diosnuax uá ’icë ’ë inu matástancëxun camina ui carana ’ëx ’ai quixun ’unánti ’ain. ’Unánan camina, ’ënbi sinánquin ’aquinma cana ’ën Papan cacësabi oquin ñu ’ai quixun ’unánti ’ain. ’Ën Papan ’ë cacësabi oquin cana unicama cain. 29 An ’ë xuá ax ca ’ëbë ’icën. ’Ën axa cuëëncësabi oquin ’acë ’icë ca an ’ëxbi ’inun ’ë ëncëma ’icën. 30 Usaquian Jesusan cacëxun ca ’itsa unin aín bana cuaxun, asérabi ca ax Nucën Papa Diosnuax uá ’icë quiax ami sináncëxa.

Nucën Papa Diosan unicama ’imainun ñunshin ’atimanën sinánmicë unicama ñuia bana

31 Usa ’ain ca Jesusan axa aín bana cuati ami sináncë judíos unicama cacëxa: mitsu cacë bana ënë manuquinma ax quicësabi oquin ’ai camina asérabi ’ën uni ’iti ’ain. 32 Usai ’iquin camina ’ën cushi, anun mitsux upí ’iti, a asérabi ’unánti ’ain. ’Unanimi mitsux ’ëx cuëëncësa oíshi ’ia ca uínbi uisa ñu ’atimabi mitsu ’amitima ’icën. 33 Cacëxunbi ca cacëxa: cananuna Abrahamnën rëbúnqui ’ain, uinu ’icë unínbi ca nucën raracama ’imainun nucën chaitiocëcamaribi uisa ñubia ’anun ’amiama ’icën, nuribi ca usoquin ’amicëma ’icën. ¿Usa ’ain caina uisa ’aish mix, uínbi ca uisa ñubi nu ’amitima ’icë quiax quin? 34 Cacëxunbi ca Jesusan catëcë́ancëxa: cana ’ën mitsu cain, an ’atima ñu ’acë unicama an ca ’ëx cuëëncësa oquin ’aisa tanquinbi aín sinan ’atima ’ixun anbi ñu ’atimashi ’aia. 35 Ca ësa ’icën. An uni ñu mëëxuncë unix ca an ñu mëëmicë unin xubunubi ’ima. An uni ñu mëëmicë unin bëchicënëx cuni ca aín papan xubunubi ’ia. 36 Usa ’ain camina mitsux Nucën Papa Diosan Bëchicë ’ixun ’ën ’imicëx uínbia uisa ñu ’atimabi ’amicëma mitsux ’iti ’ain. 37 Abrahamnën rëbúnqui camina ’ai quixun cana ’ën mitsu ’unan. Usaquin ’ën mitsu ’unáncë ’aíshbi camina ’ën bana cuaisama tani ’ë ’acatsi quiax ’ëmi ’ësë́nanin. 38 ’Ën Papan ’ë ismicë ñu cana ’ën mitsu ñuixunin. Ñuixuncëxunbi camina mitsun papan cacëxunmi cuacë ñuishi ’acanin. 39 Cacëxun ca atun cacëxa: ca nucën rara ’icën. Usoquian cacëxunbi ca Jesusan cacëxa: asérabi Abrahamnën rëbúnqui ’ixun camina Abrahamnëan ’ásabi oquin ’atsían. 40 Abrahamnëan ’ásabi oquin camina mitsun ’aiman. Nucën Papa Diosan ’ë ’unánmicë ñu ’ën mitsu ñuixuncëxbi camina ’ë ’acatsi quiax ’ësë́nanin. Usai ca Abraham an Nucën Papa Diosan unimi ’iáma ’icën. 41 Mitsun papan ’acësabi oquin camina ’ain. Cacëxun ca a unicaman cacëxa: cananuna papa itsiñuma ’ain. Nucën Papa Dios axëshi ca nun Papa ’icën. 42 Usaquian cacëxun ca Jesusan cacëxa: Papa Diosnuax cana ’ëx ënë menu uacën. ’Ëx cana ’ëxbi uáma ’ain, an ca ënu unun ’ë xuacëxa. Usa ’ain camina mitsux asérabi Nucën Papa Diosnan ’aish ’ëmi sinántsian. 43 ¿Uisa cupí caina mitsun ’ën cacëxun cuatiman? Mitsúnbi cuaisama tanquin camina ’ën, bana ñuixuncëxunbi cuatiman. 44 Mitsun papax ca ñunshin ’atimanën ’apu ’icën. Ainan ’ixun camina axa cuëëncësa oquinshi ’aisa tanin. An ca nëtë ióñubi uni ’ati sináncëxa. Ax ca cëmë ’aish axa ’iásabi cëmëia. Cëmëi ca an sináncësa oquinshi sinani banaia. Ainra ca cëmë́ntapun ’ixun unían uni itsi cëmëquin paránun ’imia. 45 Mitsux usaribi ’ixun camina ’ën mitsu cacë banaxa asérabi ’icëbi cuaisama tanin. 46 ¿Uinu ’icë micaman caramina ’ën isana ’atima ñu ’a quixun ñuiti ’ain? Camina ’atima ’ain. ¿Cëmëquinma ’ën cacëxunbi caramina uisa cupí ’ën banax ca asérabi ’icë quixun sinaniman? 47 Uicamax cara ainan ’icë an ca Nucën Papa Diosan bana cuatia. Usa ’aínbi camina mitsun, ainanma ’ixun, Nucën Papa Diosan bana cuatiman.

Abraham ’iisama ’aían Jesús pain ’iá bana

48 Usaquian cacëxun ca nishquin judíos unicaman Jesús cacëxa: camina Samaria menu ’icë uni ’ianan ñunshin ’atimañu uni ’ai quixun nun mi cacë, ënëx ca asérabi ’icën. 49 Usai quia ca Jesusan cacëxa: cana ñunshin ’atimañuma ’ain. Ami sinánquin camabi unin ’ën Papa Dios rabinun quixun cana an ’ë sinánmicësabi oquin aín bana ñuianan ñu ’ain. Usa ’icëbi camina mitsun ’ën bana cuatiman. 50 Unían ’ë, ax ca upí ’icë caquin ’ë rabinun quiax cana quiman. Axa ’ëa unin rabiti cuëëanan, ’ë ñui cara uni cëmëia, cara cëmëima quixun iscë, ax ca Nucën Papa Dios ’icën. 51 Asérabi cana ’ën mitsu cain, an ’ën bana cuacë uni ax ca xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosbë ’ia. 52 Quixuan cacëxun ca judíos unicaman Jesús cacëxa: upí oquin ’unanin, mix camina ñunshin ’atimañu ’ai quixun. Abraham ’imainun an Nucën Papa Dios quicë bana uni ñuixuncë unicamaxribi ca bamacëxa. Usa ’aínbi camina mix quin, an min bana cuacë unix isa xënibua ’aínbi ’iti ’icë quiax. 53 ¿Mix caramina nucën rara Abrahamsáma ’ain? Ax ca bamacëxa. An Nucën Papa Dios quicë bana uni ñuixuncë unicamaxribi ca bamacëxa. Usa ’aínbi camina mix quin, an min bana cuacë unix isa xënibua ’aínbi usabi ’iti ’icën. ¿Mix caramina, ui caina mix ’ai quixun sinanin? 54 Quia ca Jesusan cacëxa: rabiacacëbëtanbi ca, aín banax sapi ca asérabima ’icë quixun unin sinánti ’icën. Usa ’aínbi ca an ’ë rabicë, ax ’ën Papa ’icën, ami mitsun —ax ca Nucën Papa Dios ’icë —quixun ñuicë a. 55 Ax ca Nucën Papa Dios ’icë quiquinbi camina mitsun a ’unaniman. Mitsúnmi ’unaniamabi cana ’ën a ’unan. ’Ën ’unáncëma ca ax ’icë quixun mitsu cai cana ’ëxribi mitsusaribi cëmë ’itsían. ’Ën cana asérabi a ’unan. Usa ’ixun cana axa quicësabi oquin ’ain. 56 Mitsun rara Abrahamnëx ca ’ëx aia isti sinani cuëëancëxa. Usai ca ’ëx aia isi cuëëinra cuëëancëxa. 57 Usaquian cacëxun ca judíos unicaman Jesús cacëxa: bariñu ’ixunmabi caramina Abraham isacën? 58 Quia ca Jesusan cacëxa: cana asérabi mitsu cain, Abraham ’icëma pain ’ain cana ’ëx ’iacën. 59 Usaquian cacëxuan judíos unicaman anun ’acatsi quixun maxax bicëbëbi ca Jesús uni xanpë́scabiani, anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunuax cuancëxa.

9

Usabia bacë́an bëxuñu unia Jesusan bëpëxcüa

1 Usocëx cuaínquin ca Jesusan usabia bacë́an bëxuñu uni achúshi isacëxa. 2 Isia ca aín unánmicë unicaman Jesús ñucácëxa: bëxuñu bacë́nun cara uin ñu ’atima ’acëx, aín papa, aín titan cara ’acëx, ënë unínbi cara ’acëx? 3 Quixuan cacëxun ca Jesusan cacëxa: ca ax ’icën. ’Aíshbi ca aín ’ucha cupía ’icëma ’icën, ’imainun ca aín tita, aín papan ’ucha cupíribia ’icëma ’icën. Nucën Papa Diosan ñu ’aia unin isnun ca ax bëxuñu ’icën. 4 Bëánquicëbëtan ca unin ñu mëëtima ’icën. Usa ’ain ca nëtën ñu mëëia. Usaribi oquin cana bamacëma pain ’ixun ’ën an ’ë xuá axa quicësabi oquin ñu ’ati ’ain. 5 Ënë nëtënu ’aish cana ’ëx upí oquin sinánuan, an unicama ’imicë a ’ain, bëánquibucënu ’icësa ’ima xabánu ’icësa ’inun. 6 Usaquin aín ’unánmicë unicama catancëx, anu tushuquicëxuan chabóia me chamara bitancëxun ca anun uni bëshíacëxa, 7 bëshíquin ca cacëxa: cha, Siloé cacë, anu cuanx ca anuax bëchucatan. Siloé quicë bana ax ca cuanun xucë qui quicë bana ’icën. Cacëxëshi cuanx bëchucacuatsini ca bëpë́xcüax uacëxa. 8 Usaía ’ian ca axa a rapasu ’icë unicama ’imainun an a uni bëxuñu ’icë iscë unicamaxribi quiacëxa: tsóxun uni curíqui ñucácë uni ama cara ënëx ’ic? 9 —A ca ënëx ’icë —quiáxa bëtsix quicëbëbi ca raírinëxribi —Ama ca, a iscësaribi ca ënëx ’icë —quiax quiacëxa. Quiabi ca bëpë́xcucë unin cacëxa: cana ’ëx ’ain. 10 Cacëxun ca ñucáquin cacëxa: a ’aish caramina uisax bëpë́xcüan? 11 Cacëxun ca cacëxa: cacë uni, an ca anu tushuquicëxuan chabóia me chamara bitancëxun ’ë bëshíaxa, bëshíquin ca ’ian, Siloé cacë, anuax ca bëchucatan caxun ’ë xuaxa. Xucëx cuanx bëchucacuatsínquin cana upí oquin isan. 12 Cacëxun ca atun ñucácëxa: cara a uni ’ic? Cacëx ca —uinu cara, cana ’unanima —quiacëxa.

Fariseo unicaman bëpë́xcucë uni asérabi cara Jesusan usaquin ’axa quixun ñucá

13 Usa ’ain ca an ’unáncë unicaman bëpë́xcucë uni fariseo unicamanu buáncëxa. 14 Anun ñu mëëtima nëtë́an anu tushuquicëxuan chabóia me chamara bitancëxun anun bëshíxun Jesusan bëxuñu uni a bëpëxcucë cupí, 15 ca fariseo unicaman a uni ñucátëcëancëxa, uisax caraisa bëpë́xcüaxa quixun. Ñucácëxun ca cacëxa: chabatan ’ë bëshícëx bëchucaxun cana upí oquin isan. 16 Quixuan cacëx ca fariseo uni raírinëx quiacëxa: ca anun ñu mëëtima nëtën ñu ’aia. Usa ’aish ca Nucën Papa Diosnuaxa ucë uni ’itima ’icën. Quiáxa quicëbë ca raíri quiacëxa: ñu ’atima ’acë unin cara ësaquin uni itsían ’acëma ñu ’ati ’ic? Usari ca bëtsi bëtsi oquin sinani atúxbi quiacëxa. 17 Usai Jesús ñui quiquin ca bëpë́xcucë uni amiribishi ñucátëcëancëxa: sináncëx cara an mi bëpë́xcucë uni ax uisa uni ’ic? Cacëxun ca cacëxa: sináncëx ca ax an Nucën Papa Dios quicë bana uni ñuixuncë uni a ’icën. 18 Usaquian cacëxunbi ca judíos unicaman, ënë unix ca bëxuñu ’iá ’aíshbi bëpë́xcucë ’icë quixun sinántisama tancëxa. Sinántisama tanquin cuënxun ñucácëxuan aín papabëtan aín tita cacëxun pain ca ’unáncëxa. 19 Cuënxun ca aín papa ñucácëxa: cara min bëchicë ’ic, mitsúnmi bëxuñua bacë́an ñuicë, a cara ënëx ’ic? ¿Usa ’ixúnbi cara uisaxun bërí upí oquin isin? 20 Usaquian ñucácëxun ca cacëxa: ca ënëx ’ën bëchicë bëxuñua bacë́an a ’icën. 21 Uisa ’ixun cara bërí upí oquin isia, uin cara usabia bacë́an ’icëbi bëpë́xcüaxa cananuna ’unaniman. Ax ca mëcócë ’icën, ca ñucát, an ca mitsu ñuixunti ’icën. 22 Judíos unicamaxa bëráma ’ësënani —uinu ’icë unin cara, Jesús ax ca Cristo, ax utia judíos unicaman caíncë, a ’icë quixun ñuia, ax ca anua judíos unicama timë́ti xubunua atsíntëcëntima oquin chiquíncë ’iti ’icë —quia ’unánxun ca usoquin cacëxa. 23 Usai quia ’unánx atumi racuë́quin ca a unin papabëtan aín titan —ax ca mëcócë ’icën, a ca ñucát —quixun judíos ’apucama cacëxa. 24 Usaquian cacëxun ca a judíos unicaman amiribishi cuëntëcënxun bëpë́xcucë uni ñucátëcëancëxa: Papa Diosan ismainun ca nu asérabi ñuixun, ¿uisaxira caramina bëpë́quian? A uni, Jesús, ax ca ’atima ’icë quixun cananuna ’unan. 25 Cacëxun ca bëpë́xcucë unin cacëxa: cara ’atima uni ’icë quixun cana ’ën ’unaniman. ’Ëx bëxuñu ’ixunbi ’ën bërí iscë, ënëishi cana ’unan. 26 Cacëxun ca cacëxa: cara uisox? ¿Uisoquin cara mi bëpë́xcüax? 27 Cacëxun ca cacëxa: cana mitsu can, cacëxunbi camina cuaisama tan. ¿Uisati caramina ’ë mitsun ñucatëcënin? Mitsúxribi sapi camina aín ’unánmicë uni ’iisa tanin. 28 Quia ca fariseo unicaman bëpë́xcucë uni ’usánquin cacëxa: aín ’unánmicë uni ’aínbi cananuna nun Moisésnëan usai nux ’inun quixun cuënëo bana ’unan. 29 Nun cananuna ’unan, Moisésbë ca Nucën Papa Dios banacëxa. Usa ’ixunbi cananuna uinuax cara a uni uaxa quixun ’unaniman. 30 Cacëxun ca bëpë́xcucë unin cacëxa: ’ë bëpë́xcucëbi caramina a uinuax cara uaxa quixun mitsun ’unaniman? 31 Cananuna ’unanin, an ñu ’atima ’acë unin bana ca Nucën Papa Diosan cuatima. An a ami sinánquin a rabianan axa cuëëncësa oquinshi ’acë uni, aín bana cuni ca Nucën Papa Diosan cuatia. 32 Uínsaran nëtë́nbi ca unin, usabi bacë́an uni bëxuñu ca unin bëpë́xcüaxa quixun ñuia cuama ’icën. 33 Nucën Papa Diosan xuáma ’ixun ca an usaquin ’atsianma. 34 Cacëxun ca fariseo unicaman cacëxa: camina ’uchañubia min tita bacë́an ’aish usabi ’ain. ¿Usa ’ixunbi caramina min nu bana ñuixuinsa tanin? Usaquin caquin ca bëpë́xcucë uni anuaxa cuantánun quixun chiquíancëxa.

Jesúsmi sináncëma unicama bëxuñusa

35 Fariseo unicaman ca bëpë́xcucë uni chiquíanxa quixuan unin ñuia cuaquin ca Jesusan bariquin mëraxun a bëpë́xcucë uni cacëxa: uni ’inux Nucën Papa Diosnuax uá, ami caramina sinanin? 36 Quixuan ñucácëxun ca cacëxa: ami sinánun camina ui cara ax ’icë quixun ’ë cati ’ain. 37 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: isin, an mi cacë, ’ëx cana a ’ain. 38 Quixuan cacëxun ca cacëxa: camina mix a ’ai quixun cana bërí ’unanin. Usaquin caquin ca ami sinánquin aín bëmánon rantin purúnquin a rabiacëxa. 39 Rabicëxun isquin ca Jesusan cacëxa: a uni ’unánmiti ñu ’unáncëma pain ’aish bëxuñusa ’ixunbi ca ’ëmi catamëquin bëxuñumasa ’ixun unin ’unánti ’icën. Usa ’aínbi ca an —’ën cana ñu ’unani —quixun sináncë uni ax ’ëmi catamëtiama ’ën ’unánmicëma ’aish usabi bëxuñusa ’iti ’icën. Usaía ’inun cana uacën. 40 Usaquian caia cuaquin ca anua ’icë fariseo unicaman Jesús cacëxa: caranuna bëxuñu ’ain? 41 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: asérabi ’ë ñui quicë bana ’unáncëma ’aish bëxuñusa ’aish camina ’uchocëma ’itsían. Usa ’aínbi mitsun —cana a bana cuati —quicë ’ixúnbi —asérabi ca a bana ’icë —quixun sinántisama tancë cupí camina ’uchacë ’iti ’ain.

10

An aín cënënuxun carnero bërúancë uni

1 Ësaquinribi ca Jesusan fariseo unicama cacëxa: ’ën mitsu cain, axa anu carnero ’icë cënë aín xëcuën atsinima amo ’icë manámitan atsíncë uni ax ca an ñu mëcamacë uni ’icën, mëcamaxuan an ñu buáncë uni ca ax ’icën. 2 Usa ’aínbi ca axa aín xëcuën atsíncë uni ax asérabi an carnero bërúancë uni ’icën. 3 Axa ucëbëtan an xëcuë xëócacë unin xëócacëbë atsínxuan an bërúancë unin aín anën cuëncëxun ca carnerocaman aín bana cuatia. Cuabëtsinia aia ca cënënua ëman buania. 4 Usoxuan rëcuë́nquianquin buáncëxun ca carnerocaman aín bana cuaquin a caxu cuanquin nuibiania. 5 A ’unáncëma uni, a ca carnerocaman nuima, usa ’aish ca an cuëncë́xbi aín bana ’unáncëma ’aish abatia. 6 Usaquin caquian —an carnero bërúancë unisaribi cana ’ëx ’ai —quixun caquin Jesusan ’unánmisa tancëxunbi ca anu ’icë unicaman uisai quicë cara a bana ’icë quixun cuama ’icën.

Jesusan upí oquin aín unicama bërúancë bana

7 Usa ’ain ca Jesusan amiribishi cacëxa: cana ’ën mitsu cain, ’ëx cana carneronën cënën xëcuësaribi ’ain. 8 ’Ëx ucëma pan ’aían anpáinra uá unicama ax ca an mëcamacë unisa ’iacëxa. Usa ’ixun ca Nucën Papa Diosan bana isa ñuixunia quixun aín bana cuanun quixun uni paráncëxa. Usa ’icë ca atun bana unicaman cuaisama tancëxa. 9 ’Ëx cana anua carnero ’icë cënënu anun atsínti xëcuësaribi ’ain. Axa ’ëmi catamëcë unicama ax ca Nucën Papa Diosnan ’inux iëtia. Usa ’aish ca chuámashirua ’aish, carnerocama cënënuax chiquíxun pasto pitancëx atsíntëcëncësaribi ’iti ’icën, ’en bërúancëx. 10 Axa mëcamacë unicama, ax ca mëcamanan ’aracacë ñuina rëquin ’atimoi aia. Usa ’aínbi cana ’ëx a unicaman ’acësa oquin ’aquinma ’ëmi catamëtia upitax bucunun unicama ’imi uacën, bamatancëxribia xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosbë ’inun. 11 ’Ëx cana ainra carnero upí oquin bërúancë asaribi ’ain. Ainra carnero upí oquin bërúancë, ax ca aín carnero bamati rabanan bamanuxunbi bëarati ’icën. 12 Usa ’aínbi ca an curíqui biti cupíshi carnero bërúanquin ñu mëëcë uni, ax ’inu aia isquin carnero ëbiani abatia, ax asérabi aín ’ibuma ’aish. Abácëbë uxun ca bëtsi biquin ’inun raíri tsuácaia. 13 An carnero upí oquin bërúanti sinánquinma curíqui binuxuinshi ñu mëëcë uni, ax ca carnerocaman rabanan nëëtima abatia. 14-15 ’Ëx cana ainra carnero upí oquin bërúancë a ’ain. ’Ën Papan ca ’ë ’unánxa, ’ënribi cana a ’unan. Usaribi oquin cana ’ën carnerocamaribi ’ën ’unanin, atúnribi ca ’ë ’unania. Usa ’aish cana ’ëx bamatsianxmabi anun rabanan bamati ’ain. 16 Bëtsi carneroñuribi cana ’ain. A ’aíshbi ca ënë cënënu ’icëma ’icën. Aribi cana ënë cënënua ’inun bëti ’ain. Acamanribi ca ’ën bana cuati ’icën. Usaquin ’ën ’acëx ca ’ën carnerocamax achúshi cënënushi ’iti ’icën, achúshishi ca an a bërúancë ’iti ’icën. 17 Baísquitëcëanx tsónux ’ëx bamatsianxmabi bamati cupí ca ’ën Papan ’ë nuibatia. 18 ’Ëx cuëëniama ca unin ’ë bamamitima ’icën. Bamatsianxmabi cana ’ëxbi cuëëncë cupí bamati ’ain. ’Ëx cuëëncë cupí cana bamati ’ain, bamatancëx cana baísquitëcënti ’ain. Usai ’inun ca ’ën Papan ’ë caxa. 19 Usaquian cacëxun cuaxun ca a banan rabanan judíos unicaman bëtsi bëtsi oquin sináncëxa. 20 Sinani ca ’itsa uni —ñunshin ’atimañu ca a uni ’icën, ca ñunshíanxa. ¿Uisa cupí caramina aín bana cuatin? —quiacëxa. 21 Usa ’ain ca raírinëxribishi —ësai ca ñunshin ’atimañu uni banaima. Ñunshin ’atimanënbi ca bëxuñu uni bëpëxcutima ’icë —quiax quiacëxa.

Jesús cuëëanma bana

22 Anuxun a rabiti xubu mëníotancëxun anun ami sinánquin —asábi ca —quixun cá, a nëtë sinánquin Nucën Papa Dios rabinux ca judíos unicama mita ’ain Jerusalénu timë́acëxa. 23 Usa ’ain ca Jesús anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubu amo ’icë, anua uni niti, Salomón cacë, anun niacëxa. 24 Nitsia ca judíos unicaman nëbë́tsioraquin cacëxa: nu chiquiracëquin caiman? Mix Cristo, axa utinu nun caíncë, a ’ixun ca nu upí oquin cat. 25 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: mitsu can, cacëxunbi camina ’ëx cana a ’ai quixun sináncëma ’ain. ’Ën Papan cacë ’ixun ’ën ñu ’aia isquin ca unin, ’ëx cana Cristo ’ai quixun ’unánti ’icën. 26 ’Ën ’aia isquinbi, camina ’ëmi catamëcëma ’ixun, asérabi cana Cristo ’ai quixun sinaniman. 27 Carneronëan an bërúancë unin bana cuacësaribi oquin ca axa ’ëmi catamëcë unin ’ën bana cuatia. Cuatia cana acama ’ën ’unanin. Usa ’ixun ca ’ën bana cuaquin a bana quicësabi oquin ’aia. 28 Acama cana nëtë́timoi Nucën Papa Diosnan ’inun ’imiti ’ain. ’Imia ca uínbi atu ’ë bicuantima ’icën. 29 Atux ca ’ën Papa, axa uinu ’icë unibëtanbi sënë́nmaira, an ’ënan ’inun ’ëmi sinánmiquin ’ë ’ináncë ’icën. Usa ’icë ca uínbi atu a bicuantima ’icën. 30 ’Ëx ’ën Papabë rabë́ ’aíshbi cananuna achúshishi ’ain. 31 Usaquian cacëxun ca judíos unicaman anun rëcatsi quixun maxax biacëxa. 32 Bitsia ca Jesusan cacëxa: Papan ’ë ’amicëxun cana mitsúnmi isnun ’itsa ñu ’an. ¿’Ën usoquin ’acë uinu ’icë ñu cupí caramina ’ë maxaxan ’acatsi quin? 33 Ësoquian cacëxun ca judíos unicaman cacëxa: ñu ’acë cupí cananuna mi maxaxan ’aiman. Mixmi Nucën Papa Dios ñui ’atimati banacë cupí cananuna mi ’ain. Mix camina unishi ’aíshbi mix isamina Dios ’ai quiax quin. A cupí cananuna mi ’ain. 34 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: Papa Diosan bana cuënëo ca ësai quia: “Mitsúxbi camina dioscama ’ain”. 35 Cananuna ’unanin, Nucën Papa Diosan bana cuënëo a ca unin —asérabima ca —quixun catima ’icën. Usa ’ain ca an asérabi ami sinánquin aín bana cuacë unicama Nucën Papa Diosan “’Ën bëchicë ’aish camina dioscama ’ai” quixun cacëxa. 36 ¿Nucën Papa Diosan ënë menu uni ’inun ’ë xuá ’aínbi caramina mitsun uisa ’ixun, aín Bëchicë cana ’ai qui cana Nucën Papa Dios ñui ’atimati banai quixun ’ë cain? 37 ’Ën ñu ’acë ax ’ën Papan cushínbi ’acëma ’ain camina ’ëx cana Nucën Papa Diosnuax uá ’ai quixun sinántima ’ain. 38 ’Ëmi sinánquinmabi camina ’ën, uni itsían ’acëma ñu ’aia isquin ’ën Papa Dios ax ca asérabi ’ëbë ’icë quixun ’unánan ’ëxribi cana abë ’ai quixun ’unánti ’ain. 39 Usaquin cacëxuan biisa tancancëxbi ca anuax cuani nëtë́acëxa. 40 Jordán ’ucë manan cuantëcëntancëx ca Jesús anuxuan Juanën uni nashimia, anu ’iacëxa. 41 Anua ’ain, a isi riquianxun axa quia cuati ca ’aisamaira uni quiacëxa: uni itsían ’acëma ñu ’á ’aínmabi ca axa ënë uni ñui quiá banacama ax asérabi ’icën. 42 Usaquin sinánquin ca anuxun ’itsa unin aín bana cuaxun —ax ca asérabia Nucën Papa Diosnuax uá ’icë —quixun sináncëxa.

11

Lázaro bama

1 Betania ëmanu ’icë uni Lázaro cacë, ax ca ’insínñu ’iacëxa. Aín chirabacë rabëtax ca Marta ’imainun María ’iacëxa. 2 María ax ca an Nucën ’Ibu Jesús aín taë ’iníntisa ron chabóxun aín bun tatërë́ncë, a ’iacëxa. 3 Usa ’ixun ca aín chirabacë rabëtan —axa mibë nuibanancë uni ca ’insíanxa —quixuan Jesús catánun uni xuacëxa. 4 Xucëx cuanxuan unin cacëx ca Jesús quiacëxa: ’insíanxa ’aíshbi ca bamatima ’icën. Unían uisaira cara Nucën Papa Diosan cushi ’icë quixun ’unánan, uisaira cara aín Bëchicënën cushiribi ’icë quixun ’unánun ca a uni ’insíanxa. 5-6 Usa ’ain ca —Lázaro ca ’insíanxa —quixun ñuia cuaxbi Jesús, ax Marta, María, Lázaro acama nuibacë ’aíshbi, anua unin usaquin cacë ëma, anu rabë́ nëtën pain ’iacëxa. 7 Rabë́ nëtë ’icëbëtan ca Jesusan aín ’unánmicë unicama cacëxa: Judea nëtënu cuanun ca cuan. 8 Cacëxun ca aín ’unánmicë unicaman cacëxa: ’icë judíos unicamaxa maxaxan mi ’acatsi quiax ’ësë́naënxanbi caina amiribishi Judea nëtënu cuantëcëncatsi quin? 9 Quixuan cacëxun ca Jesusan cacëxa: nëtëx ca doce horas ’icën, ¿usa cat? Barían pëcarupuncëbë xabá ’ain ca unin upí oquin isquin chacáquinma upí oquin ñu mëëia. 10 An pëcacëa ’aíma ’ain ca imë́ nitsi chacánan unin ñu mëëima. Usaribiquin cana ’ëx anun bamati nëtëma pan ’ain ñu ’ati ’ain. 11 Usaquin caquin ca Jesusan amiribishi aín ’unánmicë unicama cacëxa: abë nuibanancë Lázaro ca ’uxaxa. A bësuni cana cuanin. 12-13 Asérabi ca Lázaro bamaxa quixun ’unánquinbi ca —ca ’uxaxa —quixun cacëxa. Usaquian Jesusan cacëx ca atux, asérabi ’uxcë ñuisa quia quixun sinani, quiacëxa: ’aish ca pëxcúti ’icën. 14 Usai quia ca Jesusan atúan upí oquin ’unánun cacëxa: ca bamaxa, ca ’aíma ’icën. 15 Mitsúnmi ’ën cushi isti cupí cana ’ëx anuma ’ian. Usa ’ain cana anu ’ëx ’icëma cupí cuëënin. Bërí anu cuanun ca cuan. 16 Cacëxun ca rabë́ bacë́an ’icë Gemelo caquin anëcë, Tomás, an Jesusan ’unánmicë uni raíri cacëxa: bamai cuanun ca cuan.

Jesús ax, anun baísquianan anun Nucën Papa Diosbë uni ’iti bana

17 Usai quiquiani cuani bëbaquinshi ca Jesusan, matá tëmú naëcënu mëníoëxancë ’aish Lázaro rabë́ ’imainun rabë́ nëtë ’icë ocëxa. 18 Betania ax ca Jerusalénu bëbati tres kilometrosa ’iacëxa. 19 Usa ’ain ca judíos unicama Martacëñun María aín rarëbacë ñucë sinania, masá nuitutia isi riquianx raruai aín xubunu a rapasu bucüacëxa. 20 Tsóxunbi Jesús isa aia quixun ñuia cuabiani María xubunua tsócë ëbiani cuanquin ca Martanën Jesús aia bëñaquin biacëxa. 21 Biquin ca cacëxa: ënu ’ain ca ’ën rarëbacë ñucëma ’itsíanxa. 22 Usa ’aínbi cana añu caramina ñucati a ca Nucën Papa Diosan mi ’axunti ’icë quixun ’unanin. 23 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: rarëbacë ca baísquiti ’icën. 24 Usaquian cacëxun ca Martanën cacëxa: nëtë cëñúcëbë anun bama unicama baísquiti nëtën ca baísquiti ’icë quixun cana ’unanin. 25 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: cana an uni baísquimiti a ’ain, ’ianan cana anúan uni ainan ’aish Nucën Papa Diosbë ’iti a ’ain. Axa ’ëmi catamëcë uni, ax ca bama ’aíshbi tsónux baísquiti ’icën. 26 Axa bamacëma pain ’aish ënë menu tsoti, aín ’ucha cupí bamacësa ’aíshbi ’ëmi catamëcë, acamax ca xënibua ’aínbi nëtë́timoi Nucën Papa Diosbë ’iti ’icën, bamatancëxbi. ¿Ësai ’ëx quicë ënë caina asérabi ca quixun sinanin? 27 Usaquian cacëxun ca Martanën cacëxa: camina Nucën Papa Diosan Bëchicë, Cristo, axa utinu nun caíncë a ’ai quixun cana ’unanin.

Anu Lázaro mëníoëxancënuaxa Jesús bëunan mëscúa

28 Usaquin cabiani aín xubunu cuanquin ca Martanën aín xucën María amo nitsinaxun munu cacëxa: ca Jesús ’icën, ca uaxa. Mi cuanun ’ën mi canun ca quiaxa. 29 Cacëxun cuati ca María bënëtishi niruquiani Jesúsnu cuancëxa. 30 Jesúsa Betania ëmanu bëbacëma pain ’aish, anuxun Martanën mëracë anubi pain ’ain, ca anu María cuancëxa. 31 Bënëtishi niruquiania xubunuax cuania isquin ca axa abë xubunu bucucë judíos unicaman, —sapi ca anua aín rarëbacë maíncënuax rarumati cuania —quixun sinánquin María nuibiancëxa. 32 Cuancëbë anua ’icë anu bëbai a tanáin tsóbuquin ca Maríanën Jesús cacëxa: ënu ’ain ca ’ën rarëbacë ñucëma ’itsíanxa. 33 María ini rarumamainuan abë ucë judíos unicamaxribi ini rarumatia isi ca Jesús masá nuituti nitë́xëacëxa. 34 Nitë́xëquin ca Jesusan anu ’icë unicama cacëxa: aín rarëbacë mëníoëxan? Cacëxun ca cacëxa: isi cuan. 35 Cacëx cuani ca Jesús bëunan mëscúacëxa. 36 Usai ’ia isi ca judíos unicamax canancëxa: ca Lázaro nuibairaxa, ca is. Usa ’aish ca anun rabanan bëunan mëscutia. 37 Usaía quicëbë ca uni raírinëx quiacëxa: uni bëxuñu bëpë́xcucë uni ënën cara ñucëma ’aínshi uxun Lázaro ië́micë ’itsíanx?

Jesusan Lázaro bamacëbi baísquimia

38 Usaía quicëbë nitë́xëtëcëni ca Jesús anua Lázaro mëníoëxancancë anu bëbacëxa. Anu Lázaro mëníocë ax ca matá me naëcë ’aish maxax cha achúshinën xëpucë ’iacëxa. 39 Anu bëbaquin ca Jesusan atu cacëxa: ca racanat. Caiabi ca bamaëxancë uni aín chirabacë Martanën cacëxa: ñuëxancë nëtë ca rabë́ ’imainun rabë́ ’icën. Usa ’ain ca anëia. 40 Usaquian cacëxunbi ca Jesusan Marta cacëxa: cana mi can, asë́rabi ’ëmi catamëquin camina Nucën Papa Diosan aín cushin ñu ’aia isti ’ain. ¿Usa cat? 41 Cacëbëtan ca anu ’icë unicaman maxax racanacëxa. Racanamainun ca Jesusan manámi bësuquin Nucën Papa Dios cacëxa: ’ën bana cuan. Usa ’ain cana mi asábi ca quixun cain. 42 ’Ën cana ’unanin, min camina camabi nëtën ’ën cacëxun cuatin. ’Aínbi cana min camina ’ë asérabi xuacën quixuan ënë unicaman ’unánun, ësaquin mi cain. 43 Usaquin catancëxun ca munuma banaquin cacëxa: ca chiquit. 44 Usaquian cacë́xëshi ca axa bamacë uni tatanianan mëtanicë ’ianan aín bëmánanribi chupan bërábuncë ’aish nirui quininuax chiquícuatsiancëxa. Chiquícuatsincëbëtan ca Jesusan abë ’icë unicama cacëxa: ca aín taë tubuanan aín mëcën tubuanan anun aín bëmánan rabúncë chuparibi mabit.

Jesús ’acatsi quixuan sináncan

45 Usoquian ’aia isquin ca axa Maríabë cuancë judíos unicaman, Jesús ca asérabi Nucën Papa Diosnuaxa uá ’icë quixun sináncëxa. 46 Usaía ’imainun ca anu cuanxun raírinën fariseo unicama —Jesusan ca uni bamacë baísquimiaxa —quixun ñuixuancëxa. 47 Ñuixuncëx abë timë́xun ca sacerdotenën cushicama ’imainun fariseo unicaman judíos cushibunën ’apucama cacëxa: ca uni itsían ’acëma ñu ’itsaira ’aia. ¿Usa ’ain caranuna uisa oti ’ain? 48 Nun nu an usoquin ñu ’aia isëshicëbëtanbi ca camabi unin ami catamëquin aín bana cuati ’icën. Usocëbë uxun ca Romanu ’icë unin anuxun nun Nucën Papa Dios rabiti xubu rurupanan nu bëtsi bëtsi oquin nun aintsicamaribi bëtsi bëtsi nëtënua cuanun tsuáquirumiti ’icën. 49 Cacëxun ca Caifás caquin anëcë uni, ax a barin sacerdotenën cushicaman ’apu, an axa timë́cë unicama cacëxa: camina bana sinaniman. 50 Nua unin bëtsi bëtsi oquin ancëcëxnu ’ura ’icë nëtëcamanu cuani tsuáquiti ca ’aisama ’icën. Usai ’imanu nux upitax bucuti cupía uni achúshi bamati ca asábi ’iti ’icën. Usai ca ’iti ’icë quixun camina mitsun sinaniman. 51 Usai qui ca anbi sinani quiáma ’icën; ax a barin judíos sacerdotenën cushicaman ’apu ’ixun ca Nucën Papa Diosan sinánmicëxun —judíos unicamaxa asábi ’inun ca Jesús bamati ’icë —quixun judíos ’apucama cacëxa. 52 Judíos unicamaxëshima bëtsi bëtsi nëtënuaxa ax Nucën Papa Diosmi sináncë unicamaxribia ainan ’aish achúshisa ’inúan Jesús bamati ñuiquin ca usaquin cacëxa. 53 Usaquian cacëx ca a nëtën judíos ’apucamax Jesús ’acatsi quiax ’ësë́nancëxa. 54 Usa ’ain ca Jesús judíos unicaman istin rabanan Judeanuax anua uni ’icëma menu ’urama ’icë ëma Efraín cacë, anu cuancëxa. Anua ’ain ca abë aín ’unánmicë unicama ’iacëxa. 55 Pascua, anúan judíos unicaman carnero ’ati nëtëa ’urama ’ain ca axa a ’urama unicamax Jerusalénu cuancëxa, anuax judíos unicama ’icësaribiti Pascua nëtën pinux Nucën Papa Diosan aín nuitu upí isnun mëníocati. 56 Cuantancëx bëbax ca Jesús bari, anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunu riquianx, a isímabi atúxbi ñucacánani ësai quiacëxa: sináncëx cara Pascua nëtë ’ain, Jesús utima ’ic? 57 Usa ’ain ca sacerdotenën cushicamabëtan fariseocamanribi anu ’icë unicama —Jesús mëraquin camina nun nu binun nu cati ’ai —quixun cacë ’iacëxa.

12

Achúshi xanúan Jesús ’inínti ron tachuca

1 Mëcën achúshi ’imainun achúshi nëtë anun carnero ’ati nëtë ’iisama pain ’ain, ca Jesús Betania ëmanu cuancëxa, a ëmanuxuan Lázaro bamacëbi baísquimicë anu. 2 Cuanxa Jesús atun ’itinu bëban ca Martanën piti ’aruacëxa. ’Aruxuan ’ináncëxun ca Jesúsbëtan Lázaro ’imainun anu ’icë unicaman mesanuxun piacëxa. 3 Pimainun ca Maríanën ’itsaira cupícë ’inínti ro sanuira, nardo cacë, a medio kilosa bëacëxa. Bëxun anun tachabotancëxun ca Jesús aín bun tatërëancëxa. Usoquian ’acëxa xubu namë́ camabi tsitsirui bëqui sanuia ca xëcancëxa. 4 Usoquian Maríanën Jesús ’aia isi ca aín ’unánmicë uni achúshi, Judas Iscariote, an uni Jesús ’inánti, ax quiacëxa: 5 —¿Uisoti caranuna ënë ro maruxun aín cupí trescientos curíqui bixun ñuñuma unicama ’ináncëma ’ain? 6 Asérabi ñuñuma unicama nuibati sinani ca usai Judas quiáma ’icën. Ax an curíqui mëcamacë uni ’ixun, anua Jesusan aín ’unánmicë unicamabëtan curíqui ’arucë burasa bërúanquin, anua curíqui mëcamacë ’aish ca usai quiacëxa. 7 Quia ca Jesusan Judas Iscariote cacëxa: ’inun ca ën. An ca anúan bamaia ’ë ’ati a ro nanxa. A ro ca ënëx ’icën. 8 Camabi nëtën camina a mitsun ’aquinti ñuñuma uni isin. Usa ’aínbi camina mitsun xënibuquin ’ë istima ’ain.

Lázaromi unicama ’ësënan

9 Usa ’ain ca —Jesús ca Betanianu ’icë —quixun cuabiani a isanan, bamacëbia baísquimicë Lázaro aribi isi judíos unicamax riquiancëxa. 10-11 Riquiani ca ’itsa uni an Lázaro baísquimicë cupí, Jesúsmi sináncëxa. Usa ’ain ca Jesusan bana cuaquian unicaman atun ñuicë bana cuaisama tancë cupí, sacerdotenën cushicaman Lázaroribi ’ati sináncëxa.

Jerusalénu cuania unicaman Jesús rabia

12 Usa ’ain ca Pascua anun carnero ’ati nëtën Jerusalénu uëxancë unicamax timëcamë’ëocë, an —Jesús ca Jerusalénu aia —quixun ñuicania cuacëxa. 13 Cuabiani ca camaxunbi xëbin pëchi tëaquin bibiani, bain aia Jesús bëñaquin bitsi biránanquiani riquiancëxa. Riquiancëbëa ucëbë ca munuma banai sharati quicancëxa: Papa Dios rabinun ca ’acan. Nucën ’Ibu Diosan xucëx ca Israel unibunën ’apu ënëx aia. 14 Usaquian a rabicamainun ca Jesús burro mërai anu ’iruquiani Jerusalénu cuancëxa, usaquiania cuantia Nucën Papa Diosan bana unin ësaquin cuënëosabi oi: 15 Siónu ’icë unicama, racuë́axma ca ’ican. Mitsun ’apu ca burron caxunu tsotax aia. 16 Usai ’ia isquinbi ca aín ’unánmicë unicaman, a ñuiquin cuënëo bana quiásabi oi ca ’ia quixun ’unánma ’icën. Baísquitancëxa Jesús naínu cuantëcëan cuni ca a ñuiquian, usai ca ’iti ’icë quixun cuënëosabi oi ca ’iaxa quixun ’unáncancëxa. 17 Usa ’ain ca an Jesusan Lázaro bamacë matá me naëcënu mëníoëxancëbi cuënquin baísquimia isëxancë unicaman Jerusalénuxun a bana ñuiacëxa. 18 Ñuia cuabiani ca anu ’icë unicama —usoquin ca Jesusan uni itsin ’acëma ñu ’axa —quixun sinani a isti sinánbiani Jesús mërananquini riquiancëxa. 19 Usaía ’icancëbë ca fariseo unicamax canancëxa: camabi unix ca ami sinani a isi cuanxa. Usaía ’ia isquin camina ’unáncanti ’ain, nun Jesús ’acatsi quiax ’ësë́nanquinbi cananuna añubi oiman.

Griego banan banacë unían Jesús istisa tan

20 Judíos unicamax Pascua anun carnero ’ati nëtën Jerusalénu cuanmainun ca griego banan banacë unicama raírinëxribi atubë Nucën Papa Dios rabi cuancëxa. 21 Cuanxun ca Galilea menu ’icë ëma itsi, Betsaida, anu ’icë uni, Felipe, a mëraquin cacëxa: cananuna istisa tanin. 22 Quixuan cacëx cuanxun ca Felipenën Andrés pain cabiani a rabëtaxbi cuanxun —griego banan banacë unin ca mi istisa tania —quixun Jesús cacëxa. 23 Cacëxun ca Jesusan Felipecëñun Andrés cacëxa: Nucën Papa Diosnuax uá ’aish cana ’ëx bamatancëx baísquiti ’ain. A nëtë ca bërí ’urama ’icën. 24 Asérabi cana ’ën mitsu cain, me ’ucë mëu ’apácëma ’aish ca ñu bëru aín nami ax usabi ’imainun aín napu axribi nëtëtima usabi ’ia. Me ’ucë mëu ’apácëxun cuni ca aín nami nëtë́cëbëbi aín napu ax cotancëxun upí oquin tuaia. 25 Axa ënë nëtënu upiti tsótishi sináncë uni ax ca ainanma ’aish Nucën Papa Diosbë ’itima ’icën. Usa ’aínbi ca axa ënë nëtënu ax cuëëncësa oishi upiti tsótishi sináncëma uni, ax ainan ’aish nëtë́timoi xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosbë ’ia. 26 Axa ’ënan ’iisa tancë unin ca ’ëx cuëëncësabi oquin ’ati ’icën. Usoquin ’ai ca uinu carana ’ëx ’ain, anuribi ax ’iti ’icën. An ’ëx cuëëncësabi oquin ’acë unicama a ca ’ën Papan nuibaquin ’aquinia.

Jesusan aín bamati ñuia

27 Cana ’itsaira masá nuitutin. ¿Uisaquin carana ’ën Papa cati ’ain? ¿Carana, Papan, bërí uisa cara ocaniabi ca ’ë ië́mit quixun cati ’ain? Usama ca. Uisa cara oti ’icë usa oquin ’acánun cana uacën. 28 Papan, unicaman mix cuëëncësa oquin mi rabinun ca uisashi cara, ’ë ocancëxbi asábi ’iti ’icën. Cacëxun ca naínuax banaquin aín Papan cacëxa: rabinun cana mëníocën, mënío ’ixun cana ’ëa rabinun sinánmitëcënti ’ain. 29 Usai naínuax banaia cuax ca anu ’icë unicama raírinëx —caná ca banaxa —quiacëxa. Quimainun ca raírinëxribi —ángel ca Jesúsbë banaxa —quiax quiacëxa. 30 Quia ca Jesusan atu cacëxa: banax ca ’ën cuanun ’ën Papa quicëma ’icën. Mitsúnmi cuanun ca quiaxa. 31 Bërí ca ënë nëtënu ’icë unicama, cara ’ëmi sinania, cara ’ëmi sinanima quixun Nucën Papa Diosan isti ’icën. Isanan ca an ’ëmi sináncëma unicaman ’apu, ñunshin ’atimanën ’apuribi ax cushi ’icëbi ’ën unicama ’ibuatimoquin ñusmoti ’icën. 32 ’Ëx unin i curúsocënu matáscë ’itancëxun cana camabi menu ’icë uni ’ëmia sinánun ’imiti ’ain. 33 Ësoquin ca uisai ’iax cara bamati ’icë quixun cacëxa. 34 Usaquian cacëxun ca unicaman Jesús cacëxa: Nucën Papa Diosan bana cuënëo uni ñuixuncë unían a bana isquin unicama ñuixunia cananuna cuan, ax ca ësai quia, Cristo ax ca nëtë́timoi xënibua ’aínbi ’iti ’icën. ¿Usa ’aínbi caramina min, axa Nucën Papa Diosnuax uni ’inux uá, ax ca i curúsocënu matáscë ’iti ’icë quixun nu cain? ¿Ui cara Nucën Papa Diosnuaxa uni ’inux uá ax ’ic? 35 Cacëxunbi ca Jesusan, ’ëmi camina sinánti ’ai quixun caquin ësaquin catëcëancëxa: nëtë́inshi ca an mitsu upí oquin sinánmiti, ax mitsubë ’iti ’icën. Usa ’ain camina ax cuancëma pan ’ain, an mitsu ’unánmicësabi oi ’iti ’ain, ax cuancëbëmi usabi ’inun. A an ’unánmicëma uni, an ca uisai cara ’iti ’icë quixun ’unanima. 36 Usa ’ain camina an mitsu upí oquin ’unánmiti, axa mitsubë ’aínshi, an ’acësaribi oquinmi mitsúnribi sinánun, aín bana ca asérabi ’icë quixun sinani ami catamëti ’ain. Usaquin catancëx ca Jesús atun isnunma cuani nëtë́acëxa.

Judíos unicama Jesúsmi sinántisama tan

37 ’Itsa oquin Jesusan uni itsin ’acëma ñu ’aia isquinbi ca judíos unicaman ax ca asérabi Cristo ’icë quixun sinánma ’icën. 38 Nucën Papa Diosan sinánmicëxun aín bana Isaíasnën cuënëosabi oi ca ’iacëxa. A banax ca ësai quia: Nucën ’Ibu, ¿Uinu ’icë unin cara, min bana nun ñuixuncëxun cuaquin, asérabi ca quixun sinanx? ¿Uinu ’icë unin cara minmi ñu ’aia isquin mix camina asérabi cushi ’ai quixun sinanx? 39 Uisa ’aish cara ami sinántisama tania quixuan unin ’unánun ca Nucën Papa Diosan bëtsi banaribi Isaías cuënëomiacëxa. Ax ca ësai quia: 40 Nucën Papa Diosan ca acama atun nuitu mëu ’unántisama tanan atun pabitan cuaquinbi uisai quicë cara quixun ’unántisama tanun ’imiaxa. ’Imianan ca atun bërun isquinbi, ’ëx cana cushiira ’ai quixun sinántisama tanía ’ën ië́misama ’inun ’imiaxa. 41 Ësaquin ca Isaíasnën cuënëocëxa, an Nucën Papa Diosan ’imicëxun Jesusan usoquin ñu ’ati isanan bana ñuixunti iscë cupí. 42 Usa ’aínbi ca ’itsaira judíos uni ’imainun aín ’apu raírinënribi Jesús, ax ca Cristo, axa utia atun caíncë, a ’icë quixun sináncëxa. Atun nuitu mëu usaquin sinaníbi ca chiquiracëti banama ’icën, fariseo unicamami racuëti —atun sapi ca anua judíos unicama timë́ti xubunu nu atsínmitëcëntima ’icë —quixun sinani. 43 Nucën Papa Dios cuëënun ’icësamairai ca a unicama fariseo unicamami racuëti atux cuëëncësa oíshi ’iacëxa.

Jesusan bana cuaisama tancë cupí uni ’uchocë ’iti

44 Usa ’ain ca Jesusan munuma banaquin atu cacëxa: catamëcë uni ax ca ’ëmishi catamëtíma, Nucën Papa Dios, an ’ë xuá, amiribi catamëtia. 45 An ’ë iscë uni an ca Nucën Papa Dios, an ’ë xuá, aribi isia. 46 An aín sinan upíira ’ixun uni upí ’imiti ’ëx cana unicama ñu ’atima ’acë ’aíshbi sinanati ’ëmi catamëti upí ’inun ’iminux uacën. 47 Uinu ’icë unin cara ’ën bana cuaquinbi ’ëx quicësabi oquin ’aima, a uni cana ’ën ’uchoiman. ’Ëx cana ënë nëtënu ’icë uni ’uchoi uáma ’ain. Atúxa Nucën Papa Diosnan ’inux ië́nun cana uacën. 48 An ’ë timaquin ’ën bana cuaisama tancë uni ax ca ’ën bana quicësa oquin ’acëma cupí, ënë mecama cëñúti nëtën ’uchocë ’iti ’icën. 49 ’Ëx cana ’ënbi sinánx banaiman. ’Ën Papa, an ’ë xuá, an ca uisai carana banati ’ain, uisoquin carana uni ’unánmiti ’ai quixun ’ë caxa. 50 ’Ën cana ’unanin, an ’ë cacë bana ax ca anúan uni ainan ’aish Nucën Papa Diosbë nëtë́timoi ’iti a ’icën. Usaquin ’unánxun cana ’ën Papan ’ë cacësabi oquin bana ñuin.

13

Jesusan aín ’unánmicë unicama tachuca

1 Pascua anun carnero ’ati nëtëa ’icëma pan ’ain ca Jesusan ’unáncëxa, anúan ënë menuax aín Papanu cuanti nëtë ca ’uramatia quixun. Jesusan ca ënë menuxuan aín bana cuacë unicama camabi nëtën upí oquin nuibacëxa. Usa ’ain ca Jesús ax an atu nuibacë cupí bamaia aín unicaman —asérabi nu an nuibati ca usai bamaia —quixun ’unánti nëtë ’uramacëxa. 2 ’Uramacëbëtan ca ñunshin ’atimanën ’apun Judas Iscariote, Simonan bëchicë, a Jesús uni ’inánti sinánmiacëxa. Usoquian sinánmicë ’ain ca a ñantan Jesusan aín ’unánmicë unicamabëtan piacëxa. 3 Piquin ca —’ën Papan camabi ñu ’ibuamianan ënë nëtënu xuá ’aish cana anuribi cuantëcënti ’ai —quixun sináncëxa. 4 Usaquin sinani ca pitancëx niruacëxa. Niruxun aín cutun pëxun nantancëx ca anun ratërëmë́ti chupan tsitëcërëquiacëxa. 5 Usai ’itancëxun ca ’unpax manë xapanu ’aruxun aín ’unánmicë uni achúshi achúshi tachucatancëxun anun ratërëmë́ti chupan tatërëancëxa. 6 Tatërëntancëxa aribishi tachucati aia ca Simón Pedronën Jesús cacëxa: caramina ’ë tachucati ’ain? 7 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: cupí carana ’ën ësoquin mitsu ’ai quixun camina bërí ’unaniman. Nëtë itsin cuni camina ’unánti ’ain. 8 Cacëxun ca Pedronën cacëxa: mi meuira ’icë camina uisa nëtë́nbi min ’ë tachucatima ’ain. Ësoquian cacëxun ca Jesusan catëcëancëxa: mi chucacëma ’aish camina ’ënan ’itima ’ai —quixun. 9 Cacëxun ca Simón Pedronën: ’ain ca ’ën taëishi ’axunma ’ën mëcën rabë́ ’imainun ’ën maxcáribi chucat —quixun cacëxa. 10 Cacëxunbi ca Jesusan amiribishi cacëxa: namicama upí ’ain ca unin nashitëcënquinma aín taëishi anun nicë́xa chuaia chucati ’icën. Usaribiti camina micamax nashicësa ’aish, nuitu upíñu ’ain, ’aíshbi camina micama achúshinëxëshi min nuitu upíma ’ain. 11 Uin cara a uni ’inánti ’icë quixun ’unánquin ca —micama achúshinëxëshi camina min nuitu upíma ’ai —quixun cacëxa. 12 Ësoquin caquin atu tachucatancëxun aín cutun bixun pañuax mesa rapasu tsóbutëcëntancëxun ca amiribishi catëcëancëxa: cupí carana ’ën ësoquin mitsu ’a quixun caramina ’unanin? 13 Mitsun camina ’ëx isana mitsun ’Ibu ’ianan an mitsu ’unánmicë a ’ai quixun ’ë cain. Asérabi cana ’ëx usa ’ain. 14 ’Ëx mitsun ’Ibu ’ianan an mitsu ’unánmicë ’ixunbi cana mitsu tachucan. Usaribiti camina micamax bëtsibë bëtsibë tachucananti ’ain. 15 Ënëx ca a tanquinmi usaribi oquin ’acanun ’ën mitsu ’acë ’icën. 16 Asérabi cana ’ën mitsu cain, “an uni ñu mëëxuncë uni an ca an a ñu mëëmicë uni inuíma”. Usaribiti ca a xucë uni, ax an xucë abë sënë́nma ’icën. 17 Ënë banacama ’unánquin a bana quicësabi oquin ’ai camina chuámarua tani cuëëncanti ’ain. 18 Mitsux camina cuëënti ’ai quibi cana camabi mitsu ñui quiman. Ama. ’Ën caíscë unicama, mitsux caramina uisa uni ’ai quixun cana ’unanin. ’Ën ’unáncësabi oi ca Nucën Papa Diosan bana cuënëo, ësai quicësabi oi, ’iti ’icën: “An ’ëbëtan pán picë uni ax ca ’ëmi ’iaxa”. 19 A unían aín sináncë ñu ’acëma pan ’ain cana mitsu can. Usaquin mitsu catancëx, ’ëx usai ’icëbëtan, camina asérabi carana ’ëx ui ’ai quixun ’unánuxun ’acanin. 20 Asérabi cana mitsu cain, uin cara ’ën bana ñuixunun ’ën xucë uni aín bana cuatia an ca ’ën banaribi cuatia. Usaribi oquin ca ui unin cara ’ën bana cuatia an Nucën Papa Dios, an ’ë xuá, aín banaribi cuatia.

Judasnën a uni ’inántia Jesús ñuia bana

21 Usoquin catancëx masá nuituquin ca Jesusan upí oquin atun cuaisabi oquin atu cacëxa: cana ’ën mitsu cain, mitsu achúshinën ca an ’atimonun uni ’ë ’inánti ’icën. 22 Cacë́xbi ca aín ’unánmicë unicama ui ñui cara quia quixun ’unanima sináncasmai isanancëxa. 23 Usa ’ain ca aín ’unánmicë uni achúshi, aira Jesusan nuibacë, ax Jesús rapasu ’iacëxa. 24 Usa ’icë ca Simon Pedronën, ui ñui cara quia ñucánun quixun sanánquin mëtúnquin cacëxa. 25 Cacëxun ca axa a rapasu ’icë an Jesús cacëxa: ui uni cara ax ’ic? 26 Cacëxun ca Jesusan pán chamara bixun cacëxa: ’ën pán chamara ënë chabóxun ’ináncë uni, ax ca a ’icën. Caxun ca pán chamaratsu chabóxun Simonan bëchicë, Judas Iscariote, a ’ináncëxa. 27 ’Ináncëxuan bitsiashi ca ñunshin ’atimanën ’apu, Satanásnën Judas bënë́nquinshi sinánmiacëxa. Usaquian sinánmia ca Jesusan Judas cacëxa: caramina ’acasi ca bënë́nquinshi ’at. 28 Usaquin caia ca mesa rapasu ’icë unicaman uisoti cara Jesusan usaquin Judas caia quixun sináncasmaquin cuama ’icën. 29 Judas ax ca anu curíqui puruti ñusuti a niquincë uni ’iacëxa. Usa ’ain ca raírinën, Jesusan sapi isa Pascua nëtën piti ñu marutanun canan, ñuñuma uni ñu ’inántanun caxa quixun sináncëxa. 30 Usa ’ain ca pán chamaratsu bixun pitancëx sënë́nquiani Judas imë́ cuancëxa.

Axa quicësabi oi ’iti bana ió

31 Chiquíquiania Judas cuancëbëtan ca Jesusan aín ’unánmicë uni raíri cacëxa: bamatancëx, ’ëx baísquicëbëtan ca unin ’unánti ’icën, ’ëx cana asérabi Nucën Papa Diosan xuá a ’ai quixun. ’Unánan ca uisaira cushi cara Nucën Papa Dios ’icë quixun ’unánti ’icëen piti ñu marutanun canan, ñn. 32 Uisaira cushiñu cara ax ’icë quixun ’unánquian unin a rabinun ca Nucën Papa Diosan uni ’inux anuax uá ’icë, ’ë baísquimiti ’icën. Usocëbëtan ca ’ëx cana asérabi aín Bëchicë ’ai quixun ’unánquin unin ’ëribi rabiti ’icën. Bëríbi ca usai ’iti ’icën. 33 Xënibutíma cana bënëtishi mitsubë ’iti ’ain. Mitsubë ’itancëx cuancë camina ’ë barinuxun ’ain. Usa ’ain cana ’ën judíos unicama cacësabi oquin bërí mitsuribi cain, anu ’ëx cuancë anu camina mitsux cuantima ’ain. 34 Mitsun ’unáncëma bana ió ënëribi cana axa quicësabi oími ’inun mitsu cain, mitsúxbi camina bëtsibë bëtsibë nuibananti ’ain. ’Ën mitsu nuibacësaribi oi camina micamax bëtsibë bëtsibë upiti nuibananti ’ain. 35 Micamaxmi bëtsibë nuibanania isquin ca camabi unin, ënë unicamax ca asérabi Jesusan ’unánmicë ’icë quixun ’unánti ’icën.

Pedronën a ñuiquin uni paránti Jesusan ñuia

36 Usaquian cacëxun ca Simón Pedronën Jesús cacëxa: cuanin? Cacëxun ca Jesusan cacëxa: ’ëx cuanti, anu camina bërí ’ëbë cuantima ’ain. Anúnmi cuanti nëtë sënë́ncëbë camina cuanti ’ain. 37 Cacëxun ca Pedronën cacëxa: cupí carana bëríbi mibë cuantima ’ain? Unían ’ë ’anúnbi cana mibë cuanti ’ain. 38 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: caramina unin mi ’acascëxbi ’ëbë cuanti ’ain? Asérabi cana ’ën mi cain, ’atapa banatisama pan ’ain camina —’ën cana a uni ’unanima —quixun ’ë ñuiquin rabë́ ’imainun achúshi oquin uni cati ’ain.

14

Nucën Papa Diosnan ’inux ca uni Jesúsmi catamëti ’icë quicë bana

1 Usaquin catancëxun ca ësaquinribi Jesusan aín ’unánmicë unicama cacëxa: nuituaxma ca ’ican. Nucën Papa Diosmi camina catamëti ’ain. Nucën Papa Diosmi catamëti ca ’ëmiribi catamët. 2 ’Ën Papan ’icënu ca anu ’iti ’itsa ’icën. Anu ’iti ’aíma ’ain cana, anu ’iti ca ’aíma ’icë quixun mitsu catsían. Usa ’ain cana anumi ’icánti a mitsu mëníoxuni cuanin. 3 Mëníoxunbëtsini cana anumi ’ëbë ’inun mitsu bitsi utëcënuxun ’ain, ’ëx anu ’icë anumi mitsux ’ëbë ’inun. 4 ’Ëx anu cuanti a ’unánan camina ëx anun cuanti bai aribi mitsun ’unanin. 5 Cacëxun ca Tomásnën cacëxa: caramina cuanin, a cananuna ’unaniman. ¿Usa ’ixun caranuna uisaxun mix anun cuanti bai ’unánti ’ain? 6 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: cana anun cuanti bai, a ’ain. ’Ianan cana an Nucën Papa Diosan sináncë ñucama ’unánquin ax cuëëncësabi oquin ’acë, a ’ain. ’Ianan cana an uni anun tsóti nëtë ’ináncë, a ’ain. Uix cara Nucën Papa Diosnu cuainsa tania ax ca ’ëmi pain catamëti ’icën. 7 Mitsun ’ë upí oquin ’unáncë ’ixun camina ’ën Paparibi upí oquin ’unántsian. Usa ’ain camina bërí a ’unanin, a camina isan. 8 Quia ca Felipenën cacëxa: Papa Dios ca nu ismit. Bëtsi ñuuma, ashi cananuna mi ñucatin. 9 Cacëxunbi ca Jesusan cacëxa: nëtën mitsubë ’iabi caramina uisa uni carana ’ai quixun ’ë ’unaniman? An ’ë iscë uni, an ca Nucën Papa Diosribi isia. ¿Usa ’aínbi caramina uisa cupí, nu ca Nucën Papa Dios ismit quin? 10 ¿’Ëx cana Nucën Papa Diosbë ’ain, Nucën Papa Dios ax ca ’ëbë ’icë quixun caramina sinaniman? ’Ën mi cacë bana ënëx ca ’ënbi sinani quicë banama ’icën. Ax ’ëbë ’ixun ca Nucën Papa Diosan ax cuëëncë ñu ’anun ’ë ’amia. 11 ’Ëx cana Nucën Papa Diosbë ’ai quianan Nucën Papa Dios ax ca ’ëbë ’icë quia camina a banax ca asérabi ’icë quixun sinánti ’ain. ’Ëx quicë bana ax ca asérabi ’icë quixun sinánquinmabi camina ’ën ñu ’aiami iscë, acama cupí, ’ëx cana asérabi Nucën Papa Diosnuax uá ’ai quixun ’unánti ’ain. 12 Asérabi cana ’ën mitsu cain, ’ëx Nucën Papa Diosnu cuancë cupí ca axa ’ëmi catamëcë uni, an ’ën ’acë ñuribi ’ati ’icën, ’anan ca ’ën ’acësamaira oquin ñu ’ati ’icën. 13 Añu caramina ’ën anën ñucácësa oquin ’ëx cuëëncësabi oquin ñucati, a cana mitsu ’axúnti ’ain, Nucën Papa Dios ca cushiira ’icë quixuan ’ën ’aia isquin unin ’unánun. 14 Añu caramina ’ë sinánquin ’ëx cuëëncësabi oquin ñucati, a cana mitsu ’axúnti ’ain.

Jesusan aín Bëru Ñunshin Upí aín unicamanu xuti

15 Asérabi ’ëmi sináncë ’ixun camina ’ën mitsu cacësabi oquin ñu ’ati ’ain. 16 Usaquinmi ’acëbëtan cana an mitsu ’aquinti a mitsubëa ’inun xunun Nucën Papa Dios ñucáti ’ain, axa xënibua ’aínbi mitsubë ’inun. 17 Ax ca Nucën Papa Diosan Bëru Ñunshin Upí ’icën, an Nucën Papa Diosan sináncë ñucama ’unáncë, a. A ca an Nucën Papa Diosan bana sináncëma unin ui cara ax ’icë quixun ’unántima ’icën, ca a istima ’icën. Usa ’aish ca atux Nucën Papa Diosan Bëru Ñunshin Upíñu ’itima ’icën. Usa ’aínbi camina mitsun a ’unánti ’ain, axa mitsunu ’ianan xënibua ’aínbi mitsubë ’icë cupí. 18 ’Ën cana mitsu ’ibuñumoima, cana mitsunu utëcënin. 19 ’Itsama nëtë ’icëbëtan ca an Nucën Papa Diosan bana cuacëma unin ’ë istëcëntima ’icën. Usa ’aínbi camina mitsun ’ë istëcënuxun ’ain. ’Ëx pain Nucën Papa Diosbë ’icë cupí camina usaribiti mitsúxribi abë ’inuxun ’ain. 20 A nëtën camina ’unánuxun ’acanin, ’ëx cana ’ën Papabë ’ain, usaribiti camina mitsux ’ëbë ’ain, ’ëxribi mitsubë ’imainun. 21 An ’ën bana ’unánquin ax quicësabi oquin ’acë uni ax ca axa ’ëmi asérabi sináncë uni a ’icën. Axa ’ëmi sináncë uni a ca ’ën Papánribi nuibatia. Usaribi oquin cana ’ënribi a uni nuibaquin uisaira carana ’ëx ’ai quixun ’unánminuxun ’ain. 22 Cacëxun ca Judas Iscariote ama, bëtsi Judasnën Jesús cacëxa: cupí caramina nu uisaira caramina mix ’ai quixun ismiquinbi an Nucën Papa Diosan bana cuacëma unicamaribi ismitima ’ain? 23 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: cara ’ëmi sinania, ax ca ’ëx quicësabi oi ’iti ’icën. Usai ’ia ca ’ën Papan nuibati ’icën. An nuibacëbë cana ’ën Papabë ’ëxribi a unibë ’iti ’ain. 24 Axa ’ëmi sináncëma uni ax ca ’ëx quicësabi oi ’ima. ’Ën mitsu cacë bana, ënëx ca ’ënbi sinanx quicëma ’icën. Ax ca Nucën Papa Dios, an ’ë ënu ’inun xuá, an ’ë sinánmicë ’icën. 25 Mitsubë ënë nëtënu ’ixúinshi cana ënë banacama mitsu ñuixunin. 26 Usa ’aínbi ca Nucën Papa Diosan ’ë cupíshi aín Bëru Ñunshin Upí, an uni ’aquinti, xuti ’icën. Xucëxun ca an camabi ñu ’unánmianan ’ën ñuixuncë banacama manutimoquin mitsu sinánmiti ’icën. 27 ’Ëx cuancëbëbi camina chuámashirua bucucanti ’ain. ’Ën ’imicëx camina ënë menu ’icë ñu sinani cuëëncësamaira oi ’ënan ’aish cuëëni chuámarua ’iti ’ain. Usa ’ain ca masá nuituaxma ’ianan racuë́axma ’ican. 28 ’Ën mitsu, cana cuanin, cuantancëxbi cana mitsubë ’inux utëcëni cuani quixun cacëxun camina camaxunbi cuacan. Asérabi ’ëmi sináncë ’aish camina mitsux, ’ësamaira ’ën Papa anu cana cuani quixun ’ën cacëx cuëëntsian. 29 Ënë ñucama ’iisama pain ’ain cana mitsu ñuixuan, mitsúnmi ënë ñucama ’ia isquin, asérabi cana ’ëx Nucën Papa Diosan xuá ’ai quixun ’unánun. 30 Ënë banacamaishi cana mitsu cain. An ënë menu ’icë unicama ax cuëëncësa oquian ’anun ’amicë ’apu ca aia. Usa ’ain cana bana itsiribi ñuiquin mitsu caiman. Uxunbi ca an ’ë uisoima. 31 Usa ’aínbi cana camabi unían ’ëx cana ’ën Papami sinani quixun ’unánun, an ’ë cacësabi oquin ’ain. Ënëishi cana mitsu cain. Cuanti ca nirut —quixun ca Jesusan aín ’unánmicë unicama cacëxa.

15

Aín icëñun uvasnën pëñan Jesusan bana ñuixuan

1 Usaquin catancëxun ca ësaquinribi Jesusan aín ’unánmicë unicama cacëxa: ca. ’Ëx cana uvas ’apácë aín i rarasaribi ’ain. ’Imainun ca ’ën Papax an ñu ’apácë bërúancë unisa ’icën. 2 Usa ’ixun ca an uinu ’icë ’ën pëñanëx cara bimiñuma ’icë a tëaxun nia. Nianan ca uinu ’icë ’ën pëñanëx cara bimiñu ’icë a upíira oquian tuanun ramëníoia. 3 Micaman ’ën mitsu ñuixuncë bana cuacë cupí camina mitsun nuitu mëníocë ’aish upí ’ain. 4 ’Ëx mitsubë ’imainun ca mitsúxribi ’ëbëbi ’it. Ësa ca: Uva pëñan pëónxquicë ’aish aín i rarami upiti tacáshquicëma ’ixun ca upí oquin tuaima. Upiti aín rarami tacáshquicë ’ixun cuni ca upí oquin tuaia. Usaribiti camina mitsux asérabi ’ëbë ’ima uvas tuáñumasaribi ’iti ’ain. 5 ’Ëx cana uvas aín i rarasaribi ’ain. Aín pëñánsaribi camina mitsux ’ain. Usa ’aish camina ’ëmi catamëanan ’ëmi upiti sinánan ’ëx mibë ’ain, min sinan ’ën sinánsaribi ’aish ’ëx cuëëncësabi oquin ’anan ’ën bana quicësabi oi ’iti ’ain. ’Ëx mitsubëma ’ain camina ’ëx cuëëncësa oi ’itima ’ain. 6 Uva pëñan bimiñuma ax ca unin tëaxun nicëx xanania. Xanania bucúnrutancëxun tsi rëquirucëmi nicëx ca xaratia. Usaribiti ca axa ’ëmi catamëti ’ëmi sináncëma unicamax ’iti ’icën. 7 Mitsux ’ëmi catamëanan ’ën bana manuima ’ëx quicësabi oi ’icë ’ixunmi ñucácëxun ca Nucën Papa Diosan mitsúnmi cacësabi oquin mitsu ’aquinti ’icën. 8 Mitsun ’ën sinánsaribi ’ixun upí ñu ’aia isquin ca unin ’unánti ’icën, mitsux camina asérabi ’ën uni ’ai quixun. Usa ’ixun ca mitsu cupí unin Nucën Papa Dios rabiti ’icën. 9 ’Ën Papan ’ë nuibacësaribi oquin cana mitsu ’itsaira nuibatin. ’Ën mi nuibamainun camina ’ë manuima ’ëmi sinánti ’icanin. 10 Ax quicësabi oi ’ia ca ’ën Papa Diosan ënquinma ’ë nuibatia. Usaribitimi ’ëx quicësabi oi ’ia cana ’ënribi ënquinma mitsu nuibatin. 11 ’Ëx ’icësaribitimi mitsúxribi chuámarua tani cuëëni bucucanun cana ënë banacama ñuixunquin mitsu cain. 12 Ënëx ca asérabi ax quicësaími ’icanti bana a ’icën: ’Ën mitsu nuibacësaribiti camina bëtsibë bëtsibë nuibananti ’ain. 13 Abëa nuibanancë uni axa bamati ’aínbi ca a uni bamati rabanan a nuibacë uni ax bamati ’icën. Usa unin ca uni itsin ’acësamaira oquin uni nuibatia. 14 ’Ën cacësabi oi ’i camina mitsux ’ëbë nuibanancë uni ’ain. 15 Usa ’ain cana ’ën ñu mëëmicë uni camina ’ai quixun mitsu caiman. An ñu mëëxuncë unin ca uisoquin ñu ’ati cara an ñu mëëmicë unin sinania quixun ’unanima. ’Ëbë nuibanancë unicama camina ’ai quixun cana mitsu cain. Usa ’icë cana ’ën Papan ’ë cacë ñucama mitsu ’unánmian. 16 ’Ëx mitsun ’ibu ’inúnmi ’ë caíscancëxunmabi cana ’ënan ’inun mitsu ’ënbi caísan. Usotancëxun cana mitsúnmi ’ën sinánsaribi ’ixun upí ñuishi ’anun mitsu can, xënibua ’aínbia Nucën Papa Dios cuëënun. Usaquin ’aia ca ’ëx cuëëncësabi oquinmi ñucácëxun mitsu ’axúnti ’icën. 17 Usa ’ain cana mitsu catëcënin, camina bëtsibë bëtsibë nuibananti ’ain.

Jesúscëñun aín unicamamia ënë nëtënu ’icë uni nisha

18 Ësaquinribi ca Jesusan aín ’unánmicë unicama cacëxa: Papa Diosan bana cuacëma unicamaxa mitsumi nishcëxun camina sinánti ’ain, ’ëmi pain ca nishcancëxa quixun. 19 Mitsun atun sinánsaribi ’icë ca an Nucën Papa Diosmi sinánquinma ënë nëtënu ’icë ñuishi sináncë unicaman mitsu nuibatsianxa. ’Aínbi camina mitsux ’ën caíscë ’aish, atun sinánsama ’ain. Usa ’ain ca atun nuibatima mitsumi nishia. 20 ’Ën ësaquin mitsu cacë a camina sináncanti ’ain, “an uni ñu mëëxuncë uni an ca an a ñu mëëmicë uni inuíma”. ’Ëmi pain nishquin ca unin ’ë bëtsi bëtsi oia. Usaribi oquin ca ’ënan cupí mitsu unin bëtsi bëtsi oti ’icën. Usa ’aínbi ca uni raírinën ’ën bana cuati ’icën. Usaribi oquin ca ’ënan cupí uni raírinën mitsun bana cuati ’icën. 21 Nucën Papa Dios an ’ë xuá a ’unáncëma ’ixun ca ’ënan cupí raíri unin mitsu bëtsi bëtsi onuxun ’aia. 22 ’Ën atu bana ñuixuni uáma ’ain ca atux usabi ’itsíanxa. ’Aínbi cana ’ëx uá ’ixun atu bana ñuixuan. Usa ’ain ca ’ën bana ’unanibi ’ëmi catamëisama tancë cupí aín ’ucha tërë́ncëma ’aish atun ’uchabi ’icën. 23 Axa ’ëmi nishcë uni, ax ca ’ën Papamiribi nishia. 24 Atúan isnun ’ën uni itsin ’acëma ñu ’acëma ’ain ca atux usabi ’itsíanxa. Usa ’aínbi ca ’ën ’acë ñucama isaxa. A cupí ca ’ëmi nishanan ’ën Papamiribi nishaxa. 25 Nucën Papa Diosan bana cuënëo ax ca ’ë ñui ësai quia: “’Ën ’atima ñu ’acë ’aímabi ca ’ëmi nishcanxa”. A bana quicësabi oi ca ’ia. 26 Unicamax ’ëmi nishcë ’aínbi ca aín Bëru Ñunshin Upí, an Nucën Papa Diosan sináncë ñucama ’unánan uni ’aquincë, an uisa carana ’ëx ’ai quixun mitsu ’unánmiti ’icën. Ax ca an Nucën Papa Diosan sináncë ñucama ’unáncë, a ’icën. A cana Nucën Papa Dios cuëëncësabi oquin mitsubëa ’inun xuti ’ain. 27 Mitsúnribi camabi nëtën ’ëbë ’ixun ’ën bana ñuixunia cuanan ’ën ñu ’aia iscë ’ixun camina ’ë ñuiquin uisa carana ’ëx ’ai quixun unicama ’unánmiti ’ain.

16

1 Nucën Papa Diosmi manuaxmami ’icánun cana ënë bana mitsu ñuixunin. 2 Mitsúxmi ’ënan cupí ca anua judíos unicama timë́ti xubunu atsíntëcëanxmami ’inun mitsu chiquíncanuxun ’aia. Nucën Papa Dios cuëëncësabi oquin isa ’aia quixun sinánquin ca unin mitsu bëtsi bëtsi oquin ’ati ’icën. Usai ’ia camina isti ’ain. 3 Uisa nëtë́nbi Nucën Papa Dios ’imainun ’ëribi ’unáncëma ’ixun ca usoquin mitsu ’ati ’icën. 4 Usoquian unin ’atimocëxunmi a sinánun cana usai ca ’iti ’icë quixun mitsu cain.

Aín Bëru Ñunshin Upitan Nucën Papa Diosan unicama ’unánmiti bana

Ësaquinribi ca Jesusan aín ’unánmicë unicama cacëxa: nëtën mitsubë ’ixun ñuixunxunmabi cana cuanuxun bërí, unían bëtsi bëtsi ocëxunmi a sináncanun, ënë banacama mitsu ñuixunin. 5 Bërí cana an ’ën xuá anu cuanin, abë ’i. Ësaquin ’ën cacëxunbi camina mitsu achúshinënbi uinuira carana cuanin quixun ’ë ñucatiman. 6 ’Ë ñucatímabi camina ’ën cacëx masá nuitucanin. 7 Usai ’iabi cana asérabi mitsu cain, upitaxmi ’ë cupí ’icanun cana ’ëx cuanin. ’Ëx cuancëbëma ca an uni ’aquinti, Nucën Papa Diosan Bëru Ñunshin Upí, ax mitsubë ’i utima ’icën. Usa ’aínbi cana ’ëx cuanquin a xuti ’ain. 8 An ca Nucën Papa Diosan bana cuacëma unicama atux ca ’uchañu ’icë quixun ’unánmianan, usai ca ’ëmi catamëti, uni upí nuituñu ’iti ’icë quixun ’unánmianan, Nucën Papa Diosan ca ’ëmi sináncëma unicama atun ’ucha cupí castícanti ’icë quixun ’unánmiti ’icën. 9 ’Ëmi catamëti sináncëma cupí ca atux ’uchañuira ’icën. 10 ’Ën Papanu cuancëmi mitsun ’ë istëcëncëbëtanma ca atun uisai cara ’ëmi catamëcë ’aish uni upí ’iti ’icë quixun ’unánti ’icën. 11 An ënë nëtënu ’icë unicama ’ibuacë ñunshin ’atimanën ’apu ca castícanuxun ’uchocë ’icën. Usa ’ain ca axa ’ëmi catamëcëma unicamanribi, usaribiti ca atux castícancë ’iti ’icë quixun ’unánti ’icën. 12 ’Ën a mitsu ñuixunti bëtsi banacamaribi ënu ’aínbi camina ’ën bërí ñuixuncëxunbi uisai quicë cara quixun cuacantima ’ain. 13 ’Aínbi ca Nucën Papa Diosan Bëru Ñunshin Upí, an Nucën Papa Diosan sináncë ñucama ’unáncë, an mitsubë ’ixun, ’ën mitsu ñuixuncë banacama ax cara uisaira quicë ’icë quixun mitsu ’unánmianan uisa ñucamax cara upí ’icë mitsu ’unánmiti ’icën. An ca anbi sináncësa oquinma, Nucën Papa Diosan cacëxuan cuacë ñucamaishi mitsu ’unánmiti ’icën. ’Unánmianan ca uisai cara ’ën unicama ënë nëtënuax ’ianan Nucën Papa Diosan nëtënuaxribi ’iti ’icë quixun mitsu ’unánmiti ’icën. 14 An ca ’ën sináncë ñucama ’unánquin usaribi oquin mitsu ’unánmiti ’icën. An mitsu ’unánmicë cupí camina ’ë rabiti ’ain. 15 ’Ën Papan ñu ax ca ’ënanribi ’icën. Aín sinánsaribi ca ’ën sinan ’icën, ’ën cushix ca aín cushisaribi ’icën. Usa ’ain cana mitsu can, aín Bëru Ñunshin Upí an ca ’ën sináncë ñucama ’unánquin usaribi oquin mitsu ’unánmiti ’icën.

Masá nuitutancëxbi ca aín unicama chuámarua tani cuëënti ’icë quiáxa Jesús quia

16 Ënu mitsubë ’itancëxbi nëtëtia camina ’ë istima ’ain. ’Ixunbi camina ’itsama nëtë́inshi ’ë istëcëncanti ’ain. Anu Nucën Papa Dios ’icë anu cana cuanin. 17 Ësoquian cacëx ca aín ’unánmicë unicama raírinëx canancëxa: quicë bana cara, “ënu mitsubë ’itancëx nëtëtia camina ’ë istima ’ain. ’Ixunbi camina ’itsama nëtë́inshi ’ë ’istëcënti ’ai”, quianan, “anu Nucën Papa Dios ’icë anu cana cuanin” quicë ënëx ’ic? 18 Quianan ¿uisa cupi cara “’itsama nëtë́inshi” quiax quin? Cananuna cuatima —quiax canancëxa. 19 A ñucácatsi quiáxa canania ’unánquin ca Jesusan atu cacëxa: mitsubë ’itancëx nëtëtia camina ’ë istima ’ain. ’Ixunbi camina ’itsama nëtë́inshi ’ë istëcënti ’ai quixun ’ën mitsu cacë bana ñui caramina cananin? 20 Asérabi cana ’ën mitsu cain, ’ë cupí camina masá nuituti bëunan mëscúcanti ’ain. Mitsúxmi usai ’imainun ca an Nucën Papa Diosan bana cuacëma unicama cuëënti ’icën. Masá nuitutáncëxbi camina mitsux ’ë cupí chuámarua tani cuëënti ’ain. 21 Anúan bacë́nti nëtën ca xanu paë tani bënëtia. Usa ’aínbi ca nanipacëtancëxun aín tuáratsu isi —cana bacë́an —quixun sinani cuëëni, chuámashi tanquin, bëráma paë tancë a manuia. 22 Usaribiti camina mitsux bërí masá nuitutin, ’aíshbi camina ’ë istëcëni cuëënquin chuámashirua tanti ’ain, uinu ’icë unínbi sinanamitisama oi. 23 A nëtën camina uisai quicë cara ’ën mitsu cacë bana ënëx ’icë quixun ’ë ñucánuxunma ’ain. Asérabi cana mitsu cain, ’ëx quicësabi oquinmi a ñucácëxun ca Nucën Papa Diosan mitsu ’axunti ’icën. 24 ’Ënan ’ixunbi camina ’ëx quicësabi oquin añu ñubi Nucën Papa Dios ñucácancëma pain ’ain. Ca ñucát. Ñucácëxun ca cuëëinra cuëënun an mitsu ’axunti ’icën.

Axa aín unicamami nishcë unicamasama cushiira ca Jesucristo ’icë quicë bana

25 Canan ca ësaquinribi Jesusan cacëxa: ñu ñuicësoquin cana ’ën ’unánmisa tancë banacama mitsu ñuixuan. Usa ’aínbi cana ’itsama nëtë ’icëbëtan bëtsi ñu ’acësoquin ñuiquinma upí oquin cuaquinmi ’unánun Nucën Papa Dios ñuiquin mitsu ñuixunti ’ain. 26 Usacëbëtan camina ’ënan cupí Nucën Papa Diosan mitsu ’aquinun ñucáti ’ain. ’Ëinshi mitsu a ñucáxunti caínquinma camina mitsúnbi abë banaquin a ñucáti ’ain. 27 An ca asérabi mitsu nuibatia. Mitsúxmi ’ëmi sinánan ’ëx cana Nucën Papa Diosnuax uá ’ai quixun sináncë cupí ca an mitsu nuibatia. 28 Nucën Papanuax cana ënë nëtënu uacën. Uá ’aíshbi cana ënë nëtënuax amiribishi Nucën Papabë ’i cuantëcënin. 29 Cacëxun ca aín ’unánmicë unicaman cacëxa: bërí camina bëtsi ñu ñuicësoquin ñuiquinma —usa ca —quixúnu upí oquin ’unánun nu bana ñuixunin. 30 Bërí cananuna ’unanin, upí oquin camabi ñu ’unánquin camina bana ñuixuanan bëtsi ñuribi ’an. A cupí cananuna mi ñucátëcënquinma, asérabi ca usa ’icë quixun ’unánan mix camina asérabi Nucën Papa Diosnuax uá ’ai quixun ’unanin. 31 Ësoquian cacëxun ca Jesusan aín ’unánmicë unicama cacëxa: ’ain caramina bërí pain ’ëx cana asérabi Nucën Papa Diosnuax uá ’ai quixun ’unanin? 32 ’Unanibi camina bëríbi camáxbi ’ë ëbiani tsuáquiquiani amami amamitan cuanti ’ain. Usai camina bëríbi ’ë ëbiani cuancanin. Mistúxmi ’ë ëbiani cuancëbëbi cana ’ëshi ’ima, Nucën Papa Dios ax ca ’ëbë ’icën. 33 ’Ëmi catamëtími chuámashirua ’aish upitax ’icánun cana ënë banacama mitsu ñuixuan. Ënë nëtënuax camina mitsux ’ënan cupía mitsumi nishquin unin ’atimocë ’inuxun ’ain. Usai ’ibi camina bënëtima ’ëmi cushicanti ’ain. An ënë menu ’icë unicama ’ibuacë ’icëbi cana ’ën ñunshin ’atimanën ’apu ñusmon.

17

Aín ’unánmicë unicama Jesusan Nucën Papa Dios ñucáxuan

1 Usaquin aín ’unánmicë unicama caíshi manámi bësui abë banaquin ca Jesusan aín Papa cacëxa: unían ’ë ’ati nëtë ca uaxa. Min camina ’ëx, min Bëchicë ’icë, bamacëbi ’ë baísquimiti ’ain, ’ë rabiquian camabi unin mix camina asérabi cushiira ’ai quixun ’unánun. 2 Min camina ui unicama caramina min Bëchicë ’ëmi sinánmi, acamaxa xënibua ’aínbi minan ’aish mibë ’inun ’iminun ’ë can. 3 Ui unin cara mixëshimi asérabi Dios ’icë, mi ’unánan minmi ënë menu unun xuá, ’ë ’unáncë, a unicamaxëshi ca xënibua ’aínbi minan ’aish mibë ’iti ’icën. 4 Mi ñuiquin unicama ñuixuanan cana minmi a ’anun quixun ënë menu ’ë xuá ñucamaribi ’aquin sënë́on, minmi ’ë cacësabi oquin. 5 Usa ’ain camina ënë nëtëa unicëma pain ’ain ’ëx ’iásabi oi misaribi ’itëcënun, minu cuania ’ë ’imitëcënti ’ain. 6 Minmi usama ’icëbi ’ëmi sinánmicë, acama cana uisa caramina mix ’ai quixun ’unánun bana ñuixuan. Min unio ’aísha minan ’icëbi camina ’ëmia sinánun ’imia. Usaquinmi ’imicëx ca ’ën min bana ñuixuncëxun cuati ax quicësabi oi ’iaxa. 7-8 Min ’ë cacësabi oquin cana ënë unicama bana ñuixuan. Ñuixuncëxun ca —asérabi ca —quixun atun sinánquin asérabi cana ’ëx minuax uá ’ai quixun ’unánan min camina ’ë xuacë quixun ’unania. Usa ’ixun ca atun ’unania, ’ën atu ñuixuncë banacama ax ca min ’ë sinánmicë ’icë quixun. 9 Atu sinani cana mibë banain. An min bana cuacëma unicama cana mi ñucáxuniman. Minmi minan ’inun ’ëmi sinánmicë unicama ënëishi cana mi ñucáxunin. 10 Uicamax cara ’ëmi sinania acamax ca mimiribi sinania. Usaribiti ca uicamax cara mimi sinania acamax ca ’ëmiribi sinania. ’Ën sinánsaribi ca atun sinan ’icën. 11 Ënë nëtënu cana ’ëx tiquiman, cana mibë ’i cuanin. ’Ëx cuancëbë ca atux ënë nëtënu bërúti ’icën. Mix ’uchañuma ’aish upíira ’ianan cushiira ’ixun camina minmi minan ’inun ’ëmi sinánmicë unicama ënë bërúanti ’ain. ’Ëx mibë ’icësaribitia atux bëtsibë nuibanani achúshi sinánñuishi ’aish achúshisa ’inun camina atu bërúanti ’ain. 12 Ënë nëtënu atubë ’ixun cana minmi ’ë ’ináncë unicama min cushínbi bërúan. ’Ën bërúancëxun ca acama achúshinënbi ’ëmi sinánti ëncëma ’icën. Usa ’aínbi ca achúshi uni axa usai ’iti ’ia, an cuni ’ëmi sinánti ëanxa, a ñuia min bana cuënëo quicësabi oquin. 13 Bërí cana anu mi ’icë anu cuanin. Ënë nëtënuax cuancëma pan ’ixun cana atu ’ëx ’icësaribitia chuámarua tani cuëënun atun cuamainun mi ñucáxunin. 14 ’Ën cana ënëcama min ’ë sinánmicë bana upí, ashi ñuixunquin ’unánmia. ’Aínbi ca an ënë bana cuacëma unicamax atumi nishia, ’ëx ’icësaribitia atux ënë nëtënu ’icë ñuishi sináncëma ’ain. 15 Ënë nëtënuami atu binun quixun cana mi ñucatiman. An min bana cuacëma unicamaxa atumi nishcëbëtanbimi ñunshin ’atimanën ’apun ’ibuati rabanan bërúanun quixun cana mi atu ñucáxunin. 16 ’Ën ’acësaribi oquin sinánquin ca atun, an min bana cuacëma unicaman sináncësa oquin sinanima. 17 Usa ’ain camina min sináncësaribi oquin sinánan min bana quicësabiira oíshi ’inun atu ’imiti ’ain. 18 Minmi ënë nëtënu ’icë unicama mimi sinánun ’aquinun ’ë xuásaribi oquin, cana ënë unicama mimi sinánun unicama ’aquinun xutin. 19 Atun min bana upí oquin ’unánquin mix cuëëncësabi oquinshi ’anun cana ’ën mix cuëëncësabi oquinshi ’ain. 20 ’Ixunbi cana ënë unicamaishi mi ñucaxuniman. Atúan bana ñuixuncëxun cuatía ax ’ëmi catamëti unicamaribi sinánquin cana mi ñucatin. 21 An ’ën bana cuati unicaman, ’ëmi catamëquin, bëtsin sináncësaribi oquin sinánti cupí cana mi ñucatin. Mixmi ’ëbë ’imainun ’ëx mibë ’icësaribitia nun sinánsaribi ’aish atux nubë achúshisa ’inun cana mi ñucatin. Ënë nëtënu ’icë unicaman, asérabi camina min ’ë xuacë quixun ’unánuan atux bëtsin sináncësa oquinshi sinani, ’itsa ’aíshbi achúshisa ’inun cana mi ñucatin. 22 Nux cananuna rabë́ ’aíshbi achúshishi ’ain. Usaribitia atux ’itsa ’aíshbi achúshisaishi ’inun cana ’ëx misaribi ’ixun atúxribia ’ësaribi ’inun ’imian. 23 Mix ’ëbë ’icësaribiti cana ’ëx atubë ’ain, atúxa asérabi nuibanani bëtsin ’acësaribi oquin sinani achúshisa ’inun. Atúxa usa ’ain ca an min bana cuacëma unicaman ’unánti ’icën, asérabi camina min ’ë xuacë quixun. ’Unánan ca, ’ëmi ’acësaribi oquin camina an ’ën bana cuacë unicama nuibati quixun ’unánti ’icën. 24 Papan, ënë nëtë unitisama pan ’ain camina ’ë nuibaquin misaribi ’inun min cushi ’ë ’ináncën. Usa cana ’ëx ’ai quixun isnúxa minmi ’ë ’ináncë unicamax anu ’ëx ’icë anuribi ’ëbë ’iti cana cuëënin. 25 Papan, upíira sinánñu camina ’ain. Usa ’icëbi ca an min bana cuacëma unicaman mi ’unanima. ’Aínbi cana ’ën mi ’unan, an ’ën bana cuacë unicamanribi ca asérabi camina min ’ë xuacë quixun ’unania. 26 ’Ëx atubë ’imainun min ’ë nuibacësaribitia atúxribi bëtsibë bëtsibë nuibananun cana uisaira caramina mix ’ain quixun atu ’unánmian. Usa ’ixun cana usabi oquin ’unánmiti ’ain.

18

Policíanëan Jesús bia

1 ’Ësoquin abë banaquin aín Papa Dios catancëx ca Jesús aín ’unánmicë uni mëcën rabë́ ’imainun achúshi acama buani Cedrón cacë baca ësquicë, a inubiani ’uri anu i ’apácë naëratsu, anu cuancëxa. 2 A naëx ca anu Jesús ’imainun aín ’unánmicë unicamabëribi ’itsai timë́cë ’ixuan, Judas, an Jesús uni ’inánti, anribi ’unáncë ’iacëxa. 3 Usa ’ain ca an ’unánxun Judasnën, judíos sacerdotenën cushicamabëtan fariseo unicaman xucë policíacëñun suntárucamaribi buáncëxa. Buáncëxun raírinëan buí ërë́ncë buánmainun raírinën anun ’acananti manë xëtocë ’imainun i tëacë acama buanx ca Jesúsmi bëbacancëxa. 4 Ami bëbaia ca, bëráma usocanti ’unánxunbi ’ë uisoi cara aia quixun sinánquin mëramiquin Jesusan atu cacëxa: baricanin? 5 Cacëxun ca —Jesús, Nazaretnu ’icë uni, a cananuna barin —quixun cacancëxa. Usaquin cacëxun ca Jesusan atu cacëxa: cana a ’ain. Usai quimainun ca Judas, an Jesús atu ’inánti, ax atubë ’iacëxa. 6 —’Ëx cana ami mitsun baricë a ’ai —quixun Jesusan cacëx ca caxutan titiqui camáxbi menu nipacëacëxa. 7 Usai ’ia ca amiribishi Jesusan ñucátëcëancëxa: baricanin? Cacëxun ca: Nazaretnu ’icë uni, a cananuna bari —quixun cacancëxa. 8 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: cana a ’ai quixun cana mitsu can. Usa ’ain camina mitsun ’ë bariquin ’ëbë ’icë unicama ënë cuantánun ënti ’ain. 9 Atúan bixun ’atimocëxun aín unicaman ami sinánti ënti rabanan ca Jesusan usoquin an biti unicama cacëxa, aín bana, “minmi ’ë ’ináncë unicama achúshinëxbi ca ’ëmi sinánti ëncëma ’icën” quicësabi oía ’inun. 10 Usaquin cacëbëtan ca Simón Pedronën manë xëtocëñu ’ixun aín xacánua biquin sacerdotenën cushicaman ’apun ñu mëëmicë uni, Malco cacë, a aín pabí mëqueu ’icë biscacëxa. 11 Usoiabi ca Jesusan Pedro cacëxa: manë xëtocë a ca aín xacánu ’arutëcën. ’Ëx ënë unicaman bicëx ’aisamaira tëmërati ’ën Papa cuëëncëbë cana usai ’iti ’ain.

Judíos sacerdotenën cushicaman ’apunua Jesús buáncan

12 Usa ’ain ca suntárucama, aín comandante ’imainun judíos unibunën xucë policía acaman bixun Jesús nëacëxa. 13 Usotancëxun ca Anásnën xubunu buáncancëxa. Anás ax ca Caifásnën xanun papa ’iacëxa. ’Ianan ca a barin judíos sacerdotenën cushicaman ’apu ’iacëxa. 14 Caifás ax ca —nuxnu upitax bucunuan achúshi uni bamati ca asábi ’iti ’icë —quixuan an judíos ’apucama cacë a ’iacëxa.

An ’unáncëma isa Jesús ’icë quiax Pedro cëmëa

15 Jesúsa suntárunën buáncëbë ca Simón Pedro ’imainun Jesusan ’unánmicë uni itsi, atu nuibiani cuancëxa. Axa Pedrobë cuancë uni ax ca sacerdotenën cushicaman ’apun ’unáncë ’aish, Jesúsbë a ’apun xubu, cënëcënua me mëníocë, anu atsíancëxa. 16 Atsinia ca Pedronën ëman bërúxun xëcuënuxun caíancëxa. Usa ’ain ca ax paían Jesúsbë atsíncë uni, an sacerdotenën cushicaman ’apun ’unáncë ’ixun, an xëcuë bërúancë xanubë banatancëxun Pedro atsínmiacëxa. 17 Atsínmia ca an xëcuë bërúancë xanun Pedro cacëxa: bëcancë uni an ’unánmicë unicama a achúshima caramina mix ’ain? Cacëxun ca Pedronën cacëxa: cana ’ain. 18 Catancëx ca matsi ’aían ’apun ñu mëëmicë unicama policíacamabë tsi rëcaruax sënamëcëbë, Pedroribi atubë anuax sënamëacëxa.

Sacerdotenën cushicaman ’apun Jesús ñucá

19 Usa ’ain ca judíos sacerdotenën cushicaman ’apuira an, ui cara isa aín ’unánmicë unicama ’icë canan uisa bana cara isa ’unánmiaxa quixun ’unáncatsi quixun Jesús ñucácëxa. 20 Ñucácëxun ca Jesusan cacëxa: cana camabi unían cuamainun, anua judíos unicama timë́cë xubucamanuxun ñuixuanan anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubu anua judíos unicama timë́cë, anuxunribi unë́quinma unicama bana ñuixuan. 21 ¿Usa ’aínbi caramina uisa cupí ’ë ñucatin? An ’ën cacëxun cuacë unicama ca ñucát. Atun ca añu carana ’ën ’unánmia quixun ’unania. 22 Caia ca policía achúshi a rapasu nicë an —¿min caramina ësoquin sacerdotenën cushicaman ’apu ënë cain? —quixun caquin Jesús cuëtashcacëxa. 23 Usocëxun ca Jesusan cacëxa: ’atimati banaia cuaquin camina uisai carana quia quixun ’ë cati ’ain. Upiti banaia camina ’ë mëëtima ’ain. 24 Usa ’ain ca Anásnën, Jesús nëamitancëxun policíacama sacerdotenën cushicaman ’apu, Caifás, anu buántanun quixun xuacëxa.

An ’unáncëma isa Jesús ’icë quiáxa Pedro cëmëtëcëan

25 Usomainun ca Simón Pedro tsimi sënamëti ’iacëxa. Sënamëtia ca ñucácancëxa: caina ënë unin ’unánmicë uni achúshima ’ain? Cacëxunbi ca —ama cana ’ai —quixun cacëxa. 26 Quia ca an sacerdotenën cushicaman apu ñu mëëxuncë uni achúshi, aín aintsia pabísconcë, an Pedro cacëxa: miribi a unicëñun isíma ’ion? 27 Cacëxun ca Pedronën amiribishi —ama cana ’ai —quixun catëcëancëxa. Usoquian cacëbëbi ca ’atapa banacëxa.

Policíanëan Jesús Pilátonu buan

28 Pëcaracëma ’aínshia xabaracë́cëbëtan ca Caifásnën xubunua policíanën Jesús Romanuaxa ucë ’apu, Pilato, aín xubunu buáncëxa. Usa ’ain ca a ’apua aín caibuma ’ain, aín xubunu atsini ’uchaxuinsa Pascua nëtën ’ati ñu pitima ’icë quixun sinani judíos unicama anu atsíanma ’icën. 29 Usa ’ain ca Pilato aín xubunuax chiquíxun atu cacëxa: ñu cupí caramina ënë unimi manáncanin? 30 Cacëxun ca atun cacëxa: ’icëma cananuna minu bëcë ’itsiama. 31 Cacëxun ca Pilátonën cacëxa: camina buántancëxun mitsun cuati bana quicësabi oquin, cara ’uchaxa, cara ’uchacëma ’icë quixun isti ’ain. Cacëxun ca atun cacëxa: ’aínbi ca mitsun ’apux quia, judíos unicaman ca uni ’atima ’icë quiax. 32 —Usai cana i curúsocënu unin matáscëx bamanuxun ’ai —quiáxa Jesús quiásabi oi bamanun ca judíos unicaman usoquin Pilato cacëxa. 33 Usa ’ain ca judíos unicama cabiani aín xubunu atsíntëcënxun cuëncë́xa aia Pilatonën Jesús cacëxa: caramina judíos unicaman ’apu ’ain? 34 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: sinánquin caramina ësoquin ’ë ñucatin? ¿Bëtsi unin cara ’ë ñuiquin mi cacëma ’ic? 35 Cacëxun ca Pilátonën cacëxa: cana judíos unima ’ain. Min aintsinbi ca sacerdotenën cushicamabëtan ënu mi bëaxa. ¿Añu ñu caramina ’an? 36 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: nëtënu ’icë ’apu ’inux cana uáma ’ain. ’Ëx ënë nëtënu ’icë ’apu ’ain ca judíos unicaman ’ë bitima cupí ’ën unicama atubë ’acanantsianxa. Usa ’ain cana ënë nëtënu ’icë ’apu ’inux uáma ’ain. 37 Cacëxun ca Pilátonën catëcëancëxa: ’ain caramina asërabi ’apu ’ain? Quixuan cacëxun ca Jesusan cacëxa: cana ’apu ’ain, min ’ë cacësabi oi. Usai ’inux cana ënë nëtënu uacën, Nucën Papa Diosan sináncë ñucama ñuiquin camabi uni canux. Uicaman cara uisaira cara a bana ’icë quixun ’unántisa tania, an ca ’ën bana cuatia. 38 Cacëxun ca Pilátonën Jesús cacëxa: cara min Diosan sináncë ’ic?

Jesús ca bamati ’icë —quiáxa Pilato quia

Usaquin catancëx amiribishi ëman chiquíquin ca Pilátonën judíos unicama cacëxa: iscëx ca ënë uni ’atima ñu ’acëma ’icën. 39 Camabi baritia cana Pascua nëtën mitsúxmi cuëëncësabi oquin sipuacë uni achúshi chiquinin. Usa ’ain ¿caramina ’ën judíos unibunën ’apu chiquínti cuëëncanin? 40 Cacëxunbi ca amiribishi munuma cuëncëni banaquin judíos unicaman cacëxa: ’axunma ca Barrabásëshi chiquin. Barrabás, ax ca an ñu mëcamacë uni ’iacëxa.

19

1 Usa ’ain ca Pilátonën xubunu atsíntëcënquin Jesús rishquinun quixun suntárucama cacëxa. 2 Cacëxun rishquitancëxun ca ’apu isa quiax ami cuaiquin suntárunën muxa mañuti otancëxun mañumianan upí chupa minanën pucucësa aribi pañumiacëxa. 3 Usotancëxun ca aín bëmánanu niracëquin ’usánquin —judíos unicaman ’apu ca chuámashi ’it —caquin tantáshcacëxa. 4 Usocëbë chiquíquin ca Pilátonën judíos unicama cacëxa: iscëx ca ënë uni ’uchacëma ’icën. Usa ’icëmi mitsun ’unánun cana a bëtëcënin. 5 Ësoquian cacëbë ca Jesúsribishi muxa mañutiocë mañuanan chupa minanën pucucësa pañucë ’aish chiquíacëxa. Chiquícëbëtan ca Pilátonën judíos unicama cacëxa: cënë ’icën, a uni. 6 Cacëx ca sacerdotenën cushicama ’imainun policíacamaxribi a isi munuma cuëncëni quiacëxa: curúsocënu ca matas, i curúsocënu ca matas. Cacëxun ca Pilátonën cacëxa: iscëx ca ënë uni ’uchacëma ’icën. Usa ’ain ca mitsúnbi buántancëxun i curúsocënu matástan. 7 Ësaquian cacëxun ca judíos unibunën Piláto cacëxa: unix ca ’ëx cana Nucën Papa Diosan Bëchicë ’ai quia. Usa ’ain ca axa ësai banacë unix ca ’acë ’iti ’icë quiax Moisésnën cuënëo bana quicësabi oi bamati ’icën. 8 Usa ’ain ca ’ëx cana Nucën Papa Diosan Bëchicë ’ai quiax quia quixun judíos unicaman ñuia cuati Pilato aín bëmánan pëqui ’aisamaira racuë́acëxa. 9 Racuëti aín xubunu atsíntëcënxun ca Jesús cacëxa: ’icë uni caramina ’ain? Cacëxunbi ca cáma ’icën. 10 Cacëxunma ca Pilátonën cacëxa: mi ñucácëxunbi caramina ’ëribi caiman? ’Ëx cuëënquin cana mi chiquínti ’ain; ’ëx cuëënquin cana unían mi i curúsocënu matásnun ’amiti ’ain. ¿A caramina ’unaniman? 11 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: ’icë Nucën Papa Dios cuëëncëbëtanma camina min ’ë uisabi otsíama. Usa ’ain ca an mi ’ë ’ináncë unicama ax mix ’icësamairai ’uchaxa. 12 Usoquian Jesusan cacëxuan Pilátonën Jesús chiquínti sinaniabi ca judíos unicaman munuma cuëníshoquin cacëxa: ënë uni chiquíanx camina Romanu ’icë ’apu Césarbë upí ’itima ’ain. Uinu ’icë unix cara —’ëx cana ’apu ’ai —quia, ax ca Césarbë nishanancësa ’iti ’icën. 13 Usaquian judíos unicaman cacëxun Jesús ëman chiquímitancëx ca Pilato anuxuan ami uni manáncëxun cuacë anu tsóbuacëxa. Anu tsóti ax ca me mëníoquian anu maxax nancë ’aish hebreo banan Gabata cacë, ’iacëxa. 14 Pascua nëtë imë́ishi ’inun a nëtën piti anun mëníoti nëtëan bari xamárumainun ca anu tsóxun Pilátonën judíos unicama cacëxa: cënë ’icën, mitsun ’apu. 15 Cacëxun ca cuëníshoquin cacëxa: bamati ’icën, ca bamati ’icën. I curúsocënu ca matas. Cacëxun ca Pilátonën cacëxa: carana mitsun ’apu i curúsocënu matásmiti ’ain? Quia ca sacerdotenën cushicaman cacëxa: ’apu itsi ca ’aíma ’icën. Césarnëxëshi ca nun ’apu ’icën. 16 Usaquian cacancëxun ca Pilátonën atúnbia i curúsocënu matásnun quixun cacëxa. Usoquian Pilátonën cacëxun ca judíos unicama cuëëncësabi oquin suntárucaman Jesús buáncëxa.

I curúsocënua Jesús matáscan

17 Buáncëxun ca Jesusan abi anua matáscanti i curúsocë ’iábianquin Calvario cacë matá, hebreo banan Gólgota cacë, anu buáncëxa. 18 Buanx bëbacë ca suntárucaman Jesús i curúsocënu matástancëxun nitsíancëxa. Usoquin ca rabë́ uniribi, bëtsi amo ’anan bëtsiribi amo i curúsocënu matástancëxun nitsíancëxa, Jesús a nëbë́tsi ’inun. 19 Usocamainun ca Pilátonën cuënëomitancëxun i curúsocënu ësai quicë bana matásmiacëxa: “Jesús, Nazaretnu ’icë, judíos unicaman ’apu”. 20 Usa ’ain ca Gólgota matá anuxuan Jesús i curúsocënu matáscancë, axa Jerusalén ’urama ’ain, raírinëxa umainun raírinëxribi cuanquin judíos unicaman a bana cuënëocë isacëxa. A banax ca hebreo banan ’anan, latín banan ’anan, griego banánribi cuënëocë ’iacëxa. 21 Usoquian cuënëocë ’ain ca judíos sacerdotenën cushicaman Piláto cacëxa: unicaman ’apu ca” quixun cuënëoxunma ca ’at. Usoquinma ca “axa, ’ëx cana judíos unicaman ’apu ’ai quicë, a ca ënëx ’icë” quixun ’at. 22 Cacëxun ca Pilátonën cacëxa: cuënëomicë bana ax ca usabi ’iti ’icën. 23 Usaquian ’an ca rabë́ ’imainun rabë́ suntárunën Jesús i curúsocënu matástancëxun mëtícananquin aín chupa biacëxa. Aín chupa bitancëx ca chupa itsi cëxëquinma tëpë́xuinshi pañucë, 24 a bitsi canancëxa: ca. Uin cara a tari biti ’icë quixun isti cananuna ñuratsu pain niquin tanti ’ain. Nucën Papa Diosan bana cuënëo, axa ësai quiásabi oquin ca suntarucaman ’acëxa: “Ñuratsu pain niquin tantancëx ca ’ën chupacama mëtícananxa”. 25 Jesús usocamainun ca aín tita ’imainun aín titan xucën ’imainun Cleofásnën xanu María ’imainun María Magdalena, acamax anua Jesús mastáscë i curúsocë a ’urama ’iacëxa. 26 Usa ’ain ca Jesusan aín tita a ’uramanua isanan aín ’unánmicë uni achúshi aira nuibacë a, a rapasunua isquin cacëxa: ca min tuá ’iti ’icën. 27 Canan ca aín ’unánmicë uni aribi cacëxa: is, ax ca min tita ’iti ’icë —quixun. Usoquian Jesusan cacësabi oquin ca an María aín xubunu ’inun buáncëxa.

Jesús bama

28 Usa ’ain ca Jesus, ’ën ’ati ñucama cana cëñua quixun ’unani Nucën Papa Diosan bana cuënëo quicësabi oi, —cana shimain —quiacëxa. 29 Quia ca manë xanpanua vino cachacë buácacë ’ain, tsatimi rënmencë xapusa ñu ami chabótancëxun buáruxun ’amiacëxa. 30 ’Amicëx ca Jesús vino cachacë ’atancëx, —’ën ’ati ñu cana cëñuan —qui tëtúbutishi bamacëxa.

Suntárunëan Jesús manë xëtocën aín pichánpurunu ’á

31 Pascua nëtëa imë́ishi ’iti ’ain ca a nëtë́xa bëtsi nëtësamaira anun ñu mëëtima ’ain, i curúsocënu matáscë unicama anubi ’iti judíos unicaman cuëëanma ’icën. Usa ’ixun ca Pilatonëan aín suntárucama i curúsocënu ’icë unicama aín xo tëcë́nmianan i curúsocënua biminun cacëxa. 32 Cacëxuan xucëx cuanxun ca suntárunën Jesúscëñun matáscë uni rabë́ a bëtsi pain ’atancëxun bëtsiribi aín xo tëcë́ancëxa. 33 Usobëtsini Jesúsribi ’ai uxunbi ca asérabi bamacë isquin ’ama ’icën. 34 ’Aiamabi ca suntáru achúshinëinshi aín pichánpuru amoshi manë xëtocën chachiacëxa. Usocëx ca imi ’unpáxbë mëscúcë ’ibúacëxa. 35 Asérabi ënë ñucama isá ’ixun cana ënë bana cuënëoin. ’Ën cuënëocë bana ënëx ca asérabi cëmëcëma ’icën. Usa ca quixun ’unánquin cana ënë banacama mitsu cuënëoxunin, mitsúnribimi asérabi ca usai ’iacëxa quixun ’unánun. 36 Nucën Papa Diosan bana cuënëosabi oi ca ënë ñucama ’iacëxa. Ax ca ësai quia: “Aín xo achúshibi ca tëcë́ntima ’icën”. A bana quicësabi oquin ca uínbi aín xo achúshibi tëcë́anma ’icën. 37 Ësairibi ca cuënëo bana quia: “Tarotancëxun ca an ’acëcaman isti ’icën”.

Jesús matá naëcënu mëníocan

38 Arimatea ëmanu ’icë uni, José, an ca Jesusan bana cuacë ’ixunbi judíos unicamami racuë́quin uíbi —’ëx cana Jesusan bana cuacë ’ai —quixun cáma ’icën. Usa ’ixun ca bamacë Jesús buántisa tanquin Piláto —¿asábi cara ’iti ’ic? —quixun ñucácëxa. Ñucácëxun ca Pilátonën, —asábi ca, ca buántan —quixun cacëxa. Cacëxun ca bamacë bibianquin Jesús buáncëxa. 39 Buánmainun ca Nicodemo axa imë́ cuanx Jesúsbë bana, anribi ’inínti ro mirra rocëñun áloe ro mëscucë, treinta kilosa bëacëxa. 40 Usotancëxun ca Josébëtan Nicodemonën judíos unibunëan bamacë maínuxun uni ’acësabi oquin, Jesús ’inínti ro mëscucë anun ’acë chupa, anun rabúancëxa. 41 Usoquian Jesús mëníocë ’ain ca i curúsocë ’urama anu i ’apácë naëratsu matánu ’iacëxa. Anu ca me naëcë achúshi anu uni bamaia mëníoti ’acë ’aínbia anu uni mëníocëma pan ’iacëxa. 42 A quiníxa ’urama ’ain ca Pascua nëtë ’aían atux a nëtën tantiti cupí anu racántancëxun Jesús mëníocëxa.

20

Bamaxbi Jesús baísquia

1 Domingo nëtë pëcaracëma ’aínshi ca María Magdalena ax anua Jesús mëníoëxancë quini isi cuancëxa. Cuanx bëbaquin iscëxbi ca anúan quini xëpuëxancë mapara ax racanacë ’iacëxa. 2 Usobiani bënëtishi abáquiani cuanxun ca aín ’unánmicë uni aira Jesusan nuibacë, acëñun Simón Pedro cacëxa: ca Nucën ’Ibu quininua bibianquin buánxa, uinu cara buánxun racánxa cananuna ’unaniman. 3 Cacëx ca Pedrobë Jesusan ’unánmicë uni itsiribi anua Jesús mëníoëxancë quininu abáquiani cuancëxa. 4 Cuaníbi ca Pedro axa munu cuanmainun bëtsi axira pain rëcuë́nquiani cuanx quininu bëbacëxa. 5 Bëbai xënirácëti tëtúbuquin quini naísquinbi ca ’aímonan anun rabúënxancë chupa ashi anua isacëxa. Isíbi ca quininu atsíanma ’icën. 6 Atsíncëbëma ca Simón Pedro ax tsiáncuatsini aí ax pain quininu atsíancëxa. Atsínxun ca chupa anun Jesús rabúënxancë, ashi isacëxa. 7 Isanan ca anun marábuënxancë pañun aribi bëtsi chupabëma capúncësa ’aish amo racácë isacëxa. 8 Iscëbëbi ca ax paían rëcuë́ncuatsincë uni axribi quini mëu atsínxun —asérabi ca Jesús ënuma ’icë —quixun isacëxa. 9 A ñu isquinbi ca a rabëtan Nucën Papa Diosan bana cuënëo, bamatancëx ca ax baísquiti ’icë quiáxa quicë, a uisai quicë cara quixun ’unánma ’icën. 10 ’Unánquinmabi ca Jesús quininuma ’icë obiani aín xubunu cuancëxa.

María Magdalenanëan Jesús isa

11 Usa ’ain ca a uni rabëtaxa cuanmainun utëcëanx María quini rapasu niracëti aín namë́ isnux tëtúbuti aín bëunan mëscúacëxa. 12 Usai ’iquinbi ca quini mëucüa ángel rabë́, chupa uxuira uxu pañuaxa, anu Jesús racáënxancënu aín maxcá ’icëu bëtsi ’imainun aín taë ’icëu bëtsiribishi tsócë isacëxa. 13 Iscëxun ca ángelnën María cacëxa: caramina ini bëunan mëscutin? —quixun. Cacëxunbi ca Maríanën catëcëancëxa: ca quininu atsínxun ’ën ’Ibu bacarubianquin buánxun amanu racánxa, uinu cara racánxa cana ’unaniman. 14 Cai caxu bësui cuainacëquinbi ca Jesús a caxu nicë isacëxa, isquinbi ca —ax ca Jesús ’icë —quixun ’unánma ’icën. 15 ’Unáncëxunmabi ca Jesusan María cacëxa: ini bëunan mëscutin? ¿Ui caramina barin? Cacëxunbi ca an naë bërúancë uni isa quixun sinánquin Maríanën cacëxa: buánxun camina bitsi cuanun uinu caramina racan ’ë cati ’ain. 16 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: —ësaquinshi. Cacëx cuainacëquin ca Maríanën ratúquin, hebreo banan —Raboni —cacëxa. A banax ca an uni ñu ’unánmicë qui quicë ’icën. 17 Usaquian cacëxun ca Jesusan María cacëxa: ramëxunma pan ca ’at, ën Papanu cana cuancëma pain ’ain. Cuantancëxun ca ësaquin ’ën xucë́ncama catan: An ca ’ë caxa, ’ëx cana ’ën Papa axa mitsun Paparibi anu cuanin. Ax ’ën Papa Dios ’aish ca mitsun Papa Diosribi ’icën. 18 Usoquian Jesusan cacësabi oquin ca María Magdalenanën aín ’unánmicë unicama atunu cuanxun: cana Nucën ’Ibu isan —quixun canan Jesús quicë banacama atu ñuixuancëxa.

Aín ’unánmicë unicaman Jesús baísquicë isa

19 Anúan Maríanën Jesús ispuncë domingo nëtë ñantánbucëbë ca aín ’unánmicë unicamax, xubu achúshinu timë́ax judíos unibumi racuëti ’aímaquin xëpuax ’iacëxa. Anua ’ain, atu nëbë́tsi niracëquin ca Jesusan cacëxa: uan, chuámashirua ca ’ican. 20 Ësoquin caquin ca aín mëcën rabë́ ismianan aín pichánpururibi ismiacëxa. Ismicëx ca aín ’unánmicë unicama Nucën ’Ibu isi shimëniocati cuëëancëxa. 21 Cuëënia ca amiribishi Jesusan atu cacëxa: ’ican. ’Ën Papan amia sinánun unicama ’aquinun ’ë xuásaribi oquin cana ’ëmia sinánunmi unicama ’aquinun mitsu xutin. 22 Canan ca cuëbitan atumi uínpuquin atu cacëxa: Diosan Bëru Ñunshin Upíñu ca ’ican. 23 Mitsúnmi tërë́ncëx ca axa ’uchacë unin ’ucha tërë́ncë ’ia. Usa ’aínbi ca mitsúnmi tërë́ncëxma a unin ’ucha tërë́ncëma ’ia.

Tomásnëan Jesús baísquicë isa

24 Anua Jesús atubë ’imainun ca aín ’unánmicë uni achúshi Tomás, ’icëbi rabë́ bacë́an ’icë Gemelo caquinribi anëcë, ax atubëma ’iacëxa. 25 Usa ’ain ca Jesús cuancë caxua aia, an Jesús iscëcaman Tomás cacëxa: ’Ibu cananuna isan. Cacëxun ca Tomásnën cacëxa: mëcën rabë́ anua rabun matáscancë isquin anu ’ën mëcën rëbun ticánan aín pichánpurunu ’ën mëcën atsínmiquin tanxunma cana asérabi ca ax Nucën ’Ibu ’icë quixun sinaniman. 26 Jesús baísquixancëa achúshi semana ’ain ca aín ’unánmicë unicama amiribishi achúshi xubunu timë́cë ’iacëxa. A nëtën ca Tomásribi atubë ’iacëxa. Usa ’ain ca xubu xëpucë ’aínbi atu nëbë́tsi niracëquin Jesusan aín ’unánmicë unicama —Cana uan. Chuámashirua ca ’ican —cacëxa. 27 Atu catancëxun ca Tomásribi cacëxa: mëcën rëbun ca ënu ticat, ’ën mëcën rabë́ribi ca is. ’Ën pichánpurunu min mëcën atsínmiquin ca tan. ’Ëx cana ama ’ai quixun sinánxunma ca ’ëx cana asérabi Jesús ’ai quixun sinan. 28 Cacëxun ca Tomásnën —mix camina asérabi ’ën ’Ibu ’ianan ’ën Diosribi ’ai —quixun cacëxa. 29 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: bërí camina ’ë baísquicë isquin, asérabi cana ’ën Papa Diosnuax uá ’ai quixun ’unanin. An ’ë isquinmabi, asérabi cana ’ëx a ’ai quixun sináncë uni, a ca Nucën Papa Diosan chuámashirua tani cuëënun ’imia.

Añu cupí carana ënë bana cuënëo quiáxa Juan quia

30 Usa ’ain ca unin ’acëma ñu ’itsaira Jesusan aín ’unánmicë unicaman isnun ’acëxa, ënë quiricanu ca Jesusan ’á ñucama camaira cuënëocëma ’icën. 31 Jesús ax ca asérabi Cristo, Nucën Papa Diosan Bëchicë ’icë quixun ’unanimi ami catamëti mitsux xënibua ’aínbi Nucën Papa Diosnan ’inun cana ënë banacama cuënëon.

21

Aín ’unánmicë unicama mëcën achúshi ’imainun rabë́mia Jesús chiquiracëtëcëan

1 Usai ’itancëxa aín ’unánmicë unicama Tiberias cacë parúnpapa cuëbí ’ain ca Jesús atumi pëasquitëcëni ësai ’iacëxa: 2 Anu ca Simón Pedro, Tomás ’icëbi rabë́ bacë́an ’icë Gemelo caquinribi anëcë, a ’imainun Natanael, Galileanu ’icë Caná cacë ëmanu ’icë, a ’imainun Zebedeonën bëchicë rabë́ acamabë Jesusan ’unánmicë uni rabë́ribishi timë́cë ’iacëxa. 3 Anuxun ca Simón Pedronën —cana tsatsa ricani cuani —quixun raíri cacëxa. Cacëxun ca —nuxribi cananuna mibë cuani —quixun cacancëxa. Cabiani nuntinu cëñúruquiani coónxun ricánquinbi ca tsatsa achúshirabi biáma ’icën. 4 Bitsíma ’inëti ñancáishi pëcaraxun ca Jesús masinua nicë iscancëxa, isquinbi ca, ax ca Jesús ’icë quixun ’unáncanma ’icën. 5 ’Unáncëxunmabi ca Jesusan atu cacëxa: caramina bicancëma ’ain? Cacëxun ca —cananuna bicëma ’ai —quixun cacancëxa. 6 Usaquian cacëxun ca Jesusan —nunti rapasu mëqueu ca mitsun rica nanpat, anua camina tsatsa biti ’ai —quixun cacëxa. Cacëxun ax quicësabi oquin nanpátancëxun ca rica niancëxa. Ninquínbi ca ’aisamaira ’ixúan tsatsan ’iëoia bërucasmacëxa. 7 Usocëbëtan ca aín ’unánmicë uni achúshi, aira nuibacë, an —ax ca Nucën ’Ibu ’icë —quixun Pedro cacëxa. Cacëxuinshi pëxúan nancë aín chupa bixun pañutancëx ca Pedro nuntinuax bacanu ’ibúquiani Jesúsnu cuancëxa. 8 Cuanmainun ca raírinëinshi Jesúsnu bëbati cien metrosa ’ixun aín rica tsatsa buáquicë munuishi buani cuancëxa. 9 Usa ’ain ca masinu atun nunti ’arutancëx cëñúbucuatsini uquinbi tsi bëpubucënua tsatsa xuia isanan pánribi isacëxa. 10 Isia ca Jesusan atu cacëxa: bicancë tsatsa ’itsamashi ca ’ë bëxun. 11 Cacëxun ca Simón Pedronën nuntinu ’iruxun, ciento cincuenta y tres tsatsa chabu buáquicë ’icë, atun rica nëriobëtsinquin masinu bëacëxa. Bëcëxbi ca tsatsa chabu ’itsaira ’aínbi atun rica narásquiama ’icën. 12 Usoia ca Jesusan —ca pi ucan —atu cacëxa. Cacëxunbi ca aín ’unánmicë unicama achúshinënbi, ënëx ca Nucën ’Ibu ’icë quixun camaxunbi ’unánquin, —¿ui caramina ’ain? —quixun ñucáma ’icën. 13 Usa ’ain ca Jesusan atu rapasu niracëquin pán bixun atu ’inántancëxun tsatsaribishi ’ináncëxa. 14 Usai ca Jesús bamaxbi baísquitancëx rabëti pain ’itancëx aín ’unánmicë unicamami amiribishi chiquiracëtëcëancëxa.

Simon Pedronëan —’ëx cana asérabi mimi sinanin —quixun Jesús ca

15 Pia sënë́ncë ca Jesusan Simón Pedro cacëxa: Simón, min ñucama sináncësamaira oi caramina ’ëmi sinánquin ’ë nuibatin? Cacëxun ca cacëxa: ’Ibu, min camina ’unanin, ’ën cana mi nuibatin. Quia ca cacëxa: carnero bacë ca piminuxun ’at. 16 Catancëxun ca amiribishi cacëxa: bëchicë, Simón, ¿caramina ’ë nuibatin? Cacëxun ca catëcëancëxa: ’Ibu, min camina ’unanin, ’ën cana mi nuibatin. Quia ca cacëxa: carnero ca piminuxun ’at. 17 Rabë́ oquin catancëxun ca amiribishi catëcëancëxa: bëchicë, Simón, ¿caramina ’ë nuibatin? Rabë́ ’imainun achúshi oquian —caramina ’ë nuibati —quixun cacëxun ca Simón Pedronën —¿uisoti cara ’ë ’itsoquin ñucatia? —quixun sinani masá nuituquin cacëxa: ’Ibu, min camina camabi ñu ’unanin. Usa ’ixun camina ’ën cana mi nuibati quixun ’unanin. Quia ca Jesusan cacëxa: carnero ca piminuxun ’at. 18 Asérabi cana ’ën mi cain, bëná ’aish camina minbi chupa pañuanan uinu caramina cuainsa tani anu cuancën. Usa ’aínbi ca xëniira ’aíshmi mëshpatia uni itsin chupa pañumixun uinu caramina cuainsama tani anubi mi buánti ’icën. 19 An, usai cana bamati ’ai quixun ’unánan bamaibi ami sinánquin ënquinma cana Nucën Papa Dios cuëënmiti ’ai quixun ’unánun ca Jesusan usoquin Pedro cacëxa. Catancëxun ca —’ëx cuëëncësabi oíshi ca ’it —quixun cacëxa.

Aín ’unánmicë uni achúshi, a Jesusan nuibacë, a ñui quicë bana

20 Usoquian cacëx caxu bësui cuainacëquin ca Pedronën a nuibairacë aín ’unánmicë uni, Juan, an Jesús nuibiania isacëxa. Ax ca an abëtan pi a rapasu tsóxun —uin cara uni mi ’inánti ’icë —quixun Jesús ñucáëxancë, a ’iacëxa. 21 A uni isquin ca Pedronën Jesús ñucácëxa: ënë uni ’iti ’ic? 22 Cacëxun ca Jesusan cacëxa: tanquin ’ën ’imicë́xa ’ëx utëcëntamainun ënë unix ënë nëtënu tsócëbëbi camina uisa cupí cara usai ’ia quixun sinani bënëtima ’ëx cuëëncësabi oíshi ’iti ’ain. 23 Usaquian cacëxun cuaxun ca an Jesusan bana cuacë unicaman —a uni sapi ca bamatima ’icë —quixun sinánxun chaniocëxa. Usa ’aínbi ca Jesusan —Juan ca bamatima ’icë —quixun Pedro cáma ’icën. Caquinma ca ësoquinshi cacëxa: “’Imitisa tanquin ën ’imicë́xa ’ëx utëcëntamainun ënë unix ënë nëtënu tsócëbëbi camina uisa cupí cara usai ’ia quixun sinani bënë́tima ’ai” quixun. 24 ’Ëx Jesusan ’unánmicë uni achúshi ’ixun cana ënë ñu camabi ñuiquin cuënëon. ’Ën cuënëocë banacama ënëx ca asérabi ’icë quixun cananuna ’unanin. 25 ’Ën mitsu ñuixuncë bana ënë ’imainun ca bëtsi ñucamaribi Jesusan ’acëxa. A ñucama ñuiquin achúshi achúshi cuënëocëxbi ca a quirica camabi menu sënë́ntima ’icën. Ashi.