Juan' pilla Diosa' mika ura kuinda

1

Diosa' Na cha' ruku tiyami.

1 Naa tiba jutyunu uwanun Palaa mumu puu jumuya juwa' mitya, tiba dekenu uwanu yaa yumaa juwaami. Tsenmin Palaa mumu puu jumuya Diosba bulu chumuwaami, yaa Diosren juwa' mitya. 2 Kayu tiba jutyunu uwanu, Palaaya yumaa Diosba bulu chumuwaami. 3 Dios tsanguikaañu Palaa tene tiba dekemi. Tsa' mitya kumuinchi ti bain judeeshu juntsala yachi i'mujchiya dejutyuve. 4 Ti bain imula ya' mityaa chumu detiyave, tsenmala juntsa chumu tiyamula chachillachee ñillu juuñuuve. 5 Entsa ñillu tsamantsa yapijuunainsharen danguemu ñillu, tsamantsa yapijuunamu bain ne danwaatyungue tirenu jutyu ñilluve. 6 Main Juan mumu rukunu Dios ya' mitya eeñu, jamuwaami, 7 chachillachi ñillu juuñuuve tinutala kuinda kes nenu, tsenmalaa yanu demeengue' ya' mityaren juntsa ñillu juuñuu jumunu kumuinchi dekeenguisa tyatu. 8 Tsaaren Juanya juntsa ñillu juuñuu jutyumi, matyu juntsa ñillu juuñuu jumu' mityaa entsaave ti' kuinda kes nenu eramu chachi ne juuwaami Juanya. 9 Ura ñillu juuñuu jumu, matyu chachillanu danwaakiñunguemu ñilluya, yumaa janundiyantsumi entsa tusha. 10 Yaa entsa tusharen ja' pumi; kumuinchi entsa tu yachee iñuren, ya tsai' engu jañu, chachilla jaiba keengai'la yanu. 11 Ya' chachilla' jungaa jañuren, ya' chachilla yanu jaiba ura' mikai'la. 12 Tsenñuren, mun yanu meengue' dekeenguiñu bain, juntsalanuya Diosa' na junuu detireve. 13 Diosa' na tiyamu chachilla, tsanguendya' na dekita eeñu na i' nakayan tsaitaa Diosa' na tiyaindetyuve, tsenmin ne ma ruku uwain Diosa' na dejusa ti' pañaa, Diosa' na tiyaindetyuve, matyu Diosren tsaa mutya', ya' na detisa tyañaa, tsai' ya' na detiyave. 14 Tsenmin juntsa Palaa mumu puu jumu, chachi ma tiyaitu laaba bulu chumuwaave. Tsai' laaba tsanañu, ya' tsamantsaa keewara jumunu entsai keemijamuwa deeyu, Dios ya' Na main juuve tya' yanu kuñu tsamantsaa keewara jumunu, matyu tsamantsa estyamu Na tiba anbuda keewaatyu Nave tya' kuwa' rei juuñungue tirekaamu tsamantsaa keewara jumu entsangue katamuwa deeyu. 15 Entsa rukunu laapu' patu Juan entsandimuwaave: Entsa rukunu pataa tsandimuwaayu: Iya entsai' puinmala kamain vera in benesha jamaa inu kayu pullave, naa iya juba jutyunu uwanun yaa yumaa jumuwa' mitya, timuwaayu, timi. 16 Yachiya tiba millai de-inuu jutyu, matyu tsamantsaa puree jumuchi, kumuinchi lala ura' itun, kayu jungajte ura' i-ideiyu. 17 Leiya Moiséschee mijakaramuwaave, tsaaren estya' keewaanu bain, naa ti naaju anbuda jutyu ura tsaa juñu bain juntsalaya Jesucristochee demijakarave. 18 Diosnuya mu bain jayuuba kata' kerajdetuve; yachi main juu Na, matyu Dios ma juu, ya' Apaba main juuñuu chumaa, Dios naajuñu bain lalanu dekeemijakaave.

Juan Mungaamu Jesucristo' kuinda kes nemi.

19 Jerusalénsha chumu judío balela, Juan muñuba mijanu tyatu, umaa ya' junga chachilla' mitya Diosnu kalen jimu rukulanu bain, chachilla' mitya Diosnu kalen jimulanu kemishtimu Levínu sera' jimu chachillanu bain eela pake'meenu. 20 Tsa deiñu Juan waindyatyu' ne jatsandyaba i'mujchi entsandi pakami: Iyaa Dioschi Mi'ke' Kayamu jutyuyu, timi. 21 Tsandiñu yala manbake'meetu: Tsaashu juntsaa, ¿ñu mujtuuyu? ¿Diosa' mitya pamu ruku Elías millaa? tila. Tsa detiñu, Juan: Juntsa jutyuyu, timi. Tsenñu yala kayu manbake'meetu: Tsaashu juntsaa, ¿main Diosa' mitya pamu janu juushu juntsa, ñaa juntsa rukuu? tila. Tsa detiñu, Juan: Naa juntsa bain jutyuyu, timi. 22 Tsenñu umaa entsandila: Tsaashu juntsaa, ¿ñu mujtuuyu? Lalanu eemu chachillanu kuinda mandajinu deju' mitya, ñu muñu bain lalanu mijanu tenve. ¿Tsaaren ñu ura maaliya, muyu tinu juyu? tila. 23 Tsa detiñu, Juan entsandi pakami: Diosa' mitya pamu ruku Isaías tiba den chutyuin tenasha main kuinda kes nemu ruku faatu: Bale Rukuchi miñu mantse'kaadei, tinu tsuve, timuwaañu' mitya, iya juntsa rukuyu, timi. 24 Tsenñu fariseo chachiitala dete'lara' Juannu pake'meenu jimula 25 entsandi manbake'meela: Tsaashu juntsaa, ¿nenñaa chachillanu mungares neneiyu, naa Dioschi Mi'ke' Kayamu bain jutyu, naa Elías bain jutyu, naa Diosa' mitya panu jamu chachi bain jutyuba? tila. 26 Tsa detiñu Juan entsandi manbakami: Iyaa pichi ne mungares neintsuyu; tsaaren ñulla' kejtsapala main puve ñulla kerajtunu ruku, 27 i entsai' puinmala, yaa in bendaa maamu rukuve. Juntsa rukuba pensangue' keeñu, iya balejtunchin naa ne ya' sandalia chuwan juuñuba malandeta eenuba ma jutyuuyu, timi. 28 Kumuinchi entsa tsaa puimiya Jordán pi bejkusha, pajlainsha, Betania mumu tenanaa tsaimi, Juan mungaren punu tenabi.

Jesús uvejaaba ju' tuta' Diosnu kuwan tsainu juve.

29 Umaa ayunchi Jesúsnu ya' junga kalen jantsu Juan katatu tsandimi: Keekidei, entsa rukaa Dioschi uvejaaba ju' tuta' kuwan tsa-i', kumuinchi chachilla' ujcha demanbirekaamu rukuve. 30 Yanu laapu' pataa tsandimuwaayu: I entsai' puinmala kamain vera in benesha jamuya inu kayu pulla baleve, naa iya juba jutyunu uwanun yaa yumaa juwa' mitya. 31 Iren ma mijtuuwaayu maa juntsañu bain, tsaaren Dios Israel chachilla yanu dekeemijasa tyañaa, iya pichi mungares nenu jayu, timi. 32 Tsanditu Juan tsandimi: Espíritu Santo paluma keraa selusha ja' yanu pajañu katawayu. 33 Tsejtu naa tsainu juñu bain, i keengan jutyunuren, pichi mungares nenu inu eemu rukaa entsandimuwaave: Munaa Espíritu Santo ya' mishbui'sha paja' yaba bulu shuwañuba, Espíritu Santochi mungares nenu junuuñaa tsainu tsuve, timuwaave. 34 Tsa' mitya uwain i juntsaintsu ma kataake' mitya, uwain entsa Diosa' Nave tinu juyu, timi. Jesúschi ajke' disipulula 35 Juntsa ayunchi manen Juan junuren manbumi ya' disipulu pallu miyaa. 36 Tsejtu tsanatu Jesúsnu jundala puintsuñu kata-eetu tsandimi: ¡Entsa rukaa Dioschi uvejaaba ju' tuta' kuwan tsainu jumu rukuve! timi. 37 Tsandiñu demeetu juntsa pai disipulula Jesús' bendaa jiila. 38 Tsaindetsu Jesús mayate' ke-eetu yanu bendaa kendetsuñu katatu entsandi pake'meemi: ¿Tyee mi'kes nendu deiyu? timi. Tsandiñu yala entsandi pakala: Rabí, ¿nukaa chuyu? tila, (Rabí tishu juntsaa, “mashturu” titu). 39 Tsa detiñu Jesús: Jatu mijadei, timi. Tsenñu ya' bendaa dejitu, nukaa chuñu bain dekeemija', juntsa maluya yaba bulu puila, kepenu yumaa pai ura faatanaa, yala tsaita nendetsu' mitya. 40 Tsejtu Juan pañu meena' Jesús' bendaa jimu juntsa pai rukula mainya Andrésmi, Simón Pedro' naatala. 41 Tsai' demaatu Andrés maja majan naa tiba vera juu ki'mujchi ya' naatala Simónnaa ajke' mami'ketu entsandimi: Umaa Dioschi Mi'ke' Kayamunu dekatayu, timi, (Dioschi Mi'ke' Kayamu tishu juntsaa, Cristo titu). 42 Tsejtu bene Andrés ya' naatala Simónnu Jesús' junga taji' keemijakaañu, Jesús kata' kerai shuwatu tsandimi: Ñuya Simónve. Ñu' apa Juan mumuve. Tsaaren entsa ajkesha ñu Cefas mumunu tsuve, timi. (Tsaaren Cefas tishu juntsaa, griego palaachiya Pedro tiñuuve.)

Natanaelnu bain, Felipenu bain Jesús ya' chachi detiremi.

43 Juntsa ayunchi Jesús Galilea tusha jinu pensanguemi; tsejtu Felipenu katatu tsandimi: Iba bulu ne' mijanu in bendala jade, timi. 44 Entsa Felipe Betsaida pebulusha chumu chachi ju', Andrés bain, Pedro bain naajuñuba juntsaami. 45 Felipe, Natanaelnu mi'keja' katatu tsandimi: Umaa dekatayu yanu paka' piike', naa Moisés bain ya' piikeñu leinu piikemin, naa Diosa' mitya pamu chachilla bain yanuren paka' piikeminguemuwa deesu juntsa unberenu. Jesúsya juntsave, José' na, Nazaret pebulusha chumu ruku, timi. 46 Tsandiñu Natanael tsandimi: ¡Ka! ¿Tsaa Nazaretshaba tyeeba uraa faachunga? timi. Tsenñu Felipe: Asu, jatu mijade, timi. 47 Tsenñu Jesús ya' junga Natanaelnu jantsu katatu tsandimi: Uwain Israel chachi jutu naajunuuñuba juntsaju' tinuba anbukityu jumu enu jantsuve, timi. 48 Tsenñu Natanael tsandimi: ¿Nejtaa ñu inu kerayu? timi. Tsenñu Jesús: Felipe kayu ñunu mikabanguindyu, ñu igu chi pandainsha punashu juntsa uranun iya ñunu katayu, timi. 49 Tsandiñu Natanael tsandimi: ¡Mashturu, uwain ñaa Diosa' Nave, ñaa Israel chachilla' reive! timi. 50 Tsenñu Jesús tsandimi: Iguera chi pandainsha ñunu katayu tiñaa ¿keenguityuika? Tsaaren bene kayu entsanu pullaa keenguen jutyuu bain tiba dekatanu tsuve, timi. 51 Tsejtu entsa bain tsandimi: Uwaindiyu naa selu bain juunanmala, naa Chachi Tiya' Nakayamu' kai'tala bain Diosa' anjeela malu' manbaja manbajaindetsu ñulla katanu detsuve, timi.

2

Canábi matsura fandangu kila.

1 Pen malu insha Galilea tusha, Caná pebulubi matsura fandangu kentsula. Tsenñu junu Jesúschi ya' ama bain, 2 naa Jesús bain ya' disipululaba bulu puve'nu mikaya de' mitya yai bain junu pula. 3 Tsadenan binu de-iintsuñu, Jesúsnu ya' ama: Binu de-iintsuve, timi. 4 Tsenñu Jesús: ¿Nenñundiyu inaa tsandimi? Inchiya chaiba in Apa' taawasha kenu kayu ura jaindyuve, timi. 5 Tsandiñuren ya' ama binu veles nemulanu: Jesús naatiñuba tsanguidei, timi. 6 Judío chachilla ti kenundiyaindu bain Dioschi ura' manguranu ti' yala' lei naake mandanguemuñu bain juntsangue' manbitsaatsaa kemu de' mitya, tsanguendu pi pupukenu junu mandishmain shupu' kandaru tanala, main main 100 litru viinuu tene. 7 Tsenñu Jesús tsandimi: Kandarumeemee pi tyuwake pudei, timi. Tsandiñu fi'kuyi lalangue pula. 8 Tsa dekiñu bene Jesús entsa mandimi: Umaa jayu kalare' padena apa' junga ta'dei, timi. Tsejtu tsa dekiñu, 9 piren binu majuu kujchi' keemi, nuka kalare' tsa dekiñu bain ya' padena apa naa miba jutyuren. Tsaaren juntsa veles nemulaa mila naa piee kalare' tsaita nendu bain, tsenñuren yaa mijtumi. Tsejtu kujchi' dyatu supungantsumu rukunu mikatu 10 tsandimi: Naaju chachilla bain yaba bulu puve'nu mikayamu chachillanu ura binaa ajke' dekushkare', detyubaindetsaa, bene ne binu kumuwa deesuba, ñuya challaa ura binu velendunguiyu, timi. 11 Tsenñu Jesús entsangue' Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu ajke' bijee ke' keewaatu, Galilea tusha Caná pebulunaa tsanguemi. Junu tsangue' ya naaju tsamantsaa ju' bain entsai keengayañaa ya' disipulula yanu keenguila. 12 Tsai' depuitu Cafarnaúmsha jila ya' ama bain, ya' naatalala bain, naa ya' disipulula bain, tsejturen junu aa chuindyula.

Jesús aa elesha Dioschi ura' kuraa mandiremi.

13 Tsaitu judíolachi Dapulla' livee kiñu fandangu kalenañu' mitya, Jesús Cafarnaúmsha putun Jerusalénsha jimi. 14 Tsejtu Diosnu keewaanu, wagaa ai'mulanu bain, uveja ai'mulanu bain, paluma ai'mulanu bain, naa lushi mavetemu chachillanu bain, junu aa elesha chunu veeta juusha tsanguen chudena katajimi. 15 Tsejtu ma chuwa ka', aste chuwa kike', juntsachi tsaa demajuka'laakemi kumuinchi yala' uvejalaba, naa yala' wagaala bain; tsenmin lushi mavetemula' lushi bain katu tsaa na'baasa deshaja' tyatyuke', naa yala' chundalaba debuityui eekemi. 16 Tsanguitu paluma ai'mulanu entsandi nepami: ¡Kumuinchi entsa demangalaakidei; in Apa' yanuya bui ai'nu ya tiretyudei! timi. 17 Tsenñu ya' disipulula Diosa' Kiikanuren, Ñu' ya' mityaren iya selandya' de-i' piyaiñuu intsuyu, ti' pillañu, juntsaatala mandengala. 18 Tsenñu judío balela tsandila: ¿Ñu ti ke' keewaataa uwain entsanguenuu jutaa tsanguiñuve tikayanuu juyu? tila. 19 Tsa detiñu Jesús entsandikami: Entsa Diosa' pupunanu yanu desenaa eedei, tsenmala iya pen malunuren juntsangue mangue' mangujtenu tsuyu, timi. 20 Tsenñu judíola Jesúsnu entsandila: Entsa Diosa' pupunanu ya kendu 46 añu ma iindaa kemuwa deesuba; ¿ka pen malunun ñu juntsa mangujtechuyu tenguee? tila. 21 Tsejtu Jesús tsandi' Diosa' pupunanu yanu laapu' pandu, yaa ura Diosa' pupunanu ya jumunu pai'mujchi, ya' bulunaa laapu' patun tsandimi. 22 Tsa' mityaa ya' disipulula ya peya' pen malu insha mangujtañu, umaa ya naatimuwaañuba juntsanu demandenga', Diosa' pilla kiikanu keengue', naa ya' palaanu bain keenguila. Jesúsya munu bain dekeraa. 23 Tsejtu Jesús, junu Jerusalénbi tsana' judíolachi Dapulla' livee kiñu fandangu punbuindu, naa Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu bain ke' keewaawaakiñu, pure' chachilla yanu keranguikila. 24 Tsaaren Jesúsya yaichi chi'kaya' yanu naadekikarendyañuba tsanguikuti'mi, yaa main main naadejuñu bain dekera' mitya. 25 Tsenmin chachilla naadejuñu bain veela dewainñu mijanu menestejtumi, yaa maali muba wandindetyuren main main ti pensa deeñuba mi' mitya.

3

Jesús, Nicodemoba kuinda kemi.

1 Ma fariseo chachi Nicodemo mumumi, judíola' bale ruku. 2 Entsa ruku manguepe Jesús' junga jitu tsandimi: Mashturu, lala mideeyu Diosya ñunu lalanu mijakares nenu eeñu bain; Diosbaren jui'shu juntsaa, mu bain ñu tsaa Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu ke' keewaren dejutyuve, timi. 3 Tsenñu Jesús tsandimi: Uwaindiyu mun kasa na mangayai'mujchiya Diosnu yala' rei juu tanan dejutyuve, timi. 4 Tsandiñu Nicodemo tsandimi: Tsen ¿naa itaa main yumaa ma derukuuba manen na mangayanu jun? Tsaashu juntsaa, ¿ya' ama' ajkasha mavi-i', manen na mangayainu jutun? timi. 5 Tsenñu Jesús tsandimi: Uwaindiyu mun pichi bain, naa Espírituchi bain kasa na mangayaiñuu i'mujchiya Diosnu yala' rei juu tanan dejutyuve. 6 Chachillaya chachillanu fale' jamu deeve, tsenmala Espírituchiya Espíritunu fale' jamu deeve. 7 Tsa' mitya, “Kasa na mangayaiñuu tene inu dejuve”, tiñu mere' ne wapanbashiinu kityude. 8 Ishuwa nuka juyindya'ba ne juyikemuve. Tsa' mitya waratiñu mere' bain, ne nukaa ja' jintsuñu bain ñu aseetanguen jutyuve. Espírituchi nakayamula bain juntsaañu deeve, timi. 9 Tsenñu Nicodemo entsandi manbake'meemi: Tsen, ¿naa itaa entsai' kasa na mangayanuu jutun? timi. 10 Tsenñu Jesús entsandi manbami: ¿Ñu Israel chachilla' mashtuu rukuren, entsaatala jayuba aseeta jutyuu? 11 Uwaindiyu lala entsandimiya tsaañuba mitu detiyu, tsenmin lala' kataataakiñu kuindaa wainmu deenun, ñulla lala' tsandita nenu kuindanu meenguityu deeve. 12 Entsa tusha tsai' pulla pullaintsumunu pañuren ma keranguityuulaba, ¿naa ketaa selusha tyee jumuñuba juntsaanu panmalaa keranguenu dejuyu? 13 Muba selusha lu' kerajdetuve. Main Chachi Tiya' Nakayamuren selusha chu' jamu juuve. 14 Moisés tiba den chutyuin tenasha piñi muute ke' cha'linu tu'pu' uikaamuwaasu, Chachi Tiya' Nakayamu bain juntsainu tsuve, 15 tsenmalaa mun yanu keranguemu ju' bain naa-uwanuba Diosba ura' chunudetsu. Dios chachillanu estyave. 16 Entsa tusha chumu chachillanu Dios tsamantsa estyanchin ya' Na main juunuren yala' mitya engu erekemuwaave, tsenmalaa mun yanu keengue' bain livee iinuu tiya' naa-uwanuba Diosba ura' chunudetsu. 17 Matyu Diosya ya' Nanu tsangue' entsa tusha eetu, chachillanu kavitu ikare' kuipa vikaachi tyatunguindyuve, yaa chachillanu ya' Na' mitya delivee-isa tyataa tsangue' eeve. 18 Mun Diosa' Nanu keranguishu juntsaya kavitu i' kuipa ne viinu jutyuve, tsaaren mun keranguityulaya yumaa kavitu i' kuipa ma puu keengaya deju' de-i' pinu detsuve, matyu yaren main Diosa' Na juunuren dekeenguityu' mitya. 19 Kuipa deju' naaken tsaa judeeshu juntsala entsaitaa tsa deive: yala urajtu tene kemuwa de' mitya, chachillachiya entsa tusha ñillu juuñuu jumu jañuren, ñillunaa mutyatyu' yapijjuruuñuu juinsha kayu tsananu detya' mityaa tsa deive. 20 Naajulaa firu' kemu deju' bain ñillunu kerandyatyu deeve. Tsa' mitya ñillu juuñuu jumunu ne kalen jiiba ityu deeve, yala naaju urajtu deke' bain katawanu deju' mitya. 21 Tsaaren mun Dios naakesa tyañuba tsanguen chumulaya ñillu juuñuu jumu' jungaa kalen mi'na jimu deeve, yalanu Diosya tsanguemishtintsuñuba mijakaanu detya' mitya, timi.

Juan Mungaamu Jesús' kuinda manmi.

22 Entsai' depuitu Jesús ya' disipululaba Judea tusha ji' junga yaiba jayaa ma chudi' chachillanu mungaakaa kentsumi. 23 Tsanguentsu Juan bain Salim tena keesha Enón pebulubi chachillanu mungaantsumi, junu pi purenañu' mitya. Tsenñu mungaakutinu tyamu chachilla bain junga jijiila. 24 Entsaa puimiya, Juannu kayu peesu ka' puindetyaa tsaimi. 25 Tsenñu Juan' bendaa nemula, ma judío chachiba Dioschi ura' kuraa mandikutinutala depa' peletu pala. 26 Tsejtu Juan' junga jitu entsandila: Mashturu, Jordán pi bejkusha ñuba bulu punasu juntsa ruku, ñu ya' mitya kuinda ke' patisu juntsa, challa ya bain mungares nentsuñu, chachilla ya' junga tene mijiindetsuve, tila. 27 Tsa detiñu Juan tsandimi: Naaju chachillaba Diosren tsanguikarei'ñuya tibanguen dejutyuve. 28 Ñulla nara mideeve i entsandiñu meenamuwa de' mitya: Iya Dioschi Mi'ke' Kayamu jutyuyu; iyaa manda-i' ya' mitya kuinda kenu ajke' jamu ne juuyu. 29 Unbee kayantsumu shinbu ya' rukuchiren juuve, tsenñu supungantsumu ruku kuinda kentsu, ya' padena apaa ya' keesha uina', ne meenaturen mika sundyamuwaave. Tsa' mitya challa juntsaa iiñu i' puiñu' mitya, inu mika sundenve. 30 Yaa kayu bale tiya' jinchi iintsunmala, iyaa kayu nejuu tiya' jinchi ne iintsunu juyu, timi.

Kai'sha pu' jamu

31 Kai'sha pu' jamu rukuya munuba depullaave. Tusha tsanamuya entsa tusha naajuñuba juntsan kuinda kikemu chachive; tsaanuren selusha pu' jamu rukuya munuba depullaave. 32 Tsejtu ya katanchi bain katamin, meenchi bain meeminguiikeñu kuinda jumaa kiikeñun muba yanu keenguindyatyu deeve. 33 Tsaanuren mun ya' kuindanu keranguemulaya tsangue' meenguitu, Dios mika ura' pamuuñu bain tsangue aseetanguiidekive; 34 yaa Dioschi eramu ruku' mitya, ya patishu juntsaa Dios patiñuu juuve, matyu Diosya yanu ya' Espíritu kuwatu tsantsa kuwakentsuyu ti' kuwatyu' mika kuwañu' mitya. 35 Ya' Apa Dios, ya' Nanu estyamu' mitya, tinuba demadanguenuu tireve. 36 Mun Diosa' Nanu kerangue' bain yumaa Diosba ura' dechuve, tsaaren mun ya' Nanu meenguityulaya uwain Diosba ura' chunu dejutyuve, Dioschi tsamantsa taaju puinu deju' mitya.

4

Jesús Samariasha chumu shinbuba

1 Fariseolaya, kayu Jesúsnaa chachilla pure' bendaa jijideiñu, tsenmin mungaranchi bain Jesúsyaa kayu Juannu pullake aa mungaakaakive detiñu kuinda mijala. 2 Tsaaren ura patiñuya Jesúsya mungarendyuñu, ya' disipululaa mungares nendetsun ne tsandila. 3 Tsenñu Jesús naa fariseolaya tsaa kuindaa demive tiñu mijatu, junu Judeanu malu' miimi Galileasha miinu. 4 Tsai' miindu Samaria tutala manbulla' miinu jumi. 5 Tsejtu Samaria tusha chumu Sicar mumu pebulubi vijimi, matyu kaspee tinbunu Jacob ya' na Josénu tu kuwa' shuikemuwaañu juntsa tu tsunu keesha. 6 Tsenñu junu Jacob' pi pusu kenunu dejitu, Jesús mika nendyuba' mitya, pi pusu kuyinu lekanu chudimi, pajta katyuunu uratala. 7-8 Tsejtu ya' disipululaya pebulusha panda ati'kanu dejiñu, Samaria tusha chumu ma shinbu juntsa pusunu pi kalaanu jiñu Jesús tsandimi: Pi jayu kuwaka, timi. 9 Tsenñu judíolaya Samariasha chumu chachillanu ne keemincha deeñu' mitya, juntsa shinbu entsandi pakami: ¿Nejtaa ñu judío chachiba, inu Samariasha chumu shinbunuba pi pa'tundiyu? timi. 10 Tsenñu Jesús tsandimi: Dios tyee ñunu kuwanu tyamuñuba mi'ba jutuya, tsenmin challa maa entsandi' ñunu pi pakentsuñuba mituya, ñu yanu pi pa'ñuya, yaa ñunu ura' chumishtimu naraa pi kuchuve, timi. 11 Tsenñu juntsa shinbu tsandimi: Bale ruku, tsen, ñu tiba tajtu' tichi pi kalaren tsaashuba, tsenmin pi pusu tsamantsa aa sha' jurushuba, ¿ñu nukaa juntsa ura' chumishtimu naraa pi inu kunaandiyu? 12 Tsejtu lala' tinbu aa-apa milla Jacob, naa ya bain, naa ya' nala bain, naa ya' animaala bain pi kujchi kujchikenaa entsa pusu ke', bene lalanu kuwa' shuikemu rukunu, ¿ñaa kayu yanu pullaa? timi. 13 Tsandiñu Jesús entsa mandimi: Mun entsa pi kushmulaya naa-uwanuba pi mamutyatyainu detsuve. 14 Tsaaren mun in kuñu pi kujchi' bain pi mamutyanu dejutyuve, matyu in kuñu piya ya' bulusha ma pijula tiyaiñu i', naa-uwanuba Diosba ura' chumishtinu juñu' mitya, timi. 15 Tsenñu juntsa shinbu tsandimi: Bale ruku, tsaashu juntsaa, inu juntsa pi kuwaka, tsenmalaa iya pi mamutyan jutyuyu, tsenmin naa-uwanu bain engu pi ne mangajatintsun jutyu, timi. 16 Tsenñu Jesús tsandimi: Ñu' rukunu mikaji' engu maade, timi. 17 Tsenñu juntsa shinbu: Iyaa unbee miyajtuyu, timi. Tsandiñu Jesús tsandimi: Uwain ura' pave, keengaya unbeeya miyajtuve, 18 tsaaren ñu man unbere miyawaañuve. Tsenmin challa miyaashu juntsa unbere bain ñu' ruku jutyuve. Tsa' mitya ñu tsanditu uwain ura' pave, timi. 19 Tsandi' dyañu juntsa shinbu tsandimi: Yumaa entsangue aseetanguiyu, bale ruku, ñuya Diosa' mitya pamu rukuñuve. 20 Lala' tinbu aa-apalaya enu Samaria tunu entsa kuyinaa dewa'di' Diosnu aawa kure' keewaawaakemu deenuren, ñulla judíolaya naa-uwanuba Jerusalén pebulunaa tsangue' Diosnu aawa kure' keewaanuu dejuve tiitimu deeve, timi. 21 Tsenñu Jesús tsandimi: Uwaindiyu, inu keenguika; ñulla Diosnu aawa kure kurekenu tyatu, ne entsa kuyisha, ne Jerusalénsha ji-iba i'mujchin tsanguenu malu janu kalenave, tiyu. 22 Ñulla Samariasha chumu chachillaya tinu aawa kurenduba mijdetuve, tsaaren lala judíolaya tinaa uwain aawa kurenduba mideeyu, matyu Dioschi livee inu julaya judíola' mityaa tsaa puinuuñu' mitya. 23 Tsenñu juntsa malu jantsuve, ura patiñuya yumaa jave, mun ura uwain Diosnu aawa kure' keewaamulaya uwain anbuda keewaatyumujchi, Diosa' Espíritu yanu naake aawa kuresa tyañuba tsa tsanguenu malu. Matyu Diosya mun yanu aawa kuremulaya tsaaya dekisa tyave. 24 Diosya kataatyu ju', espiritun juuve. Tsa' mitya mun yanu aawa kure' keewaamulaya uwain anbuki'mujchi Diosa' Espíritu naakesa tyañuba juntsanguenuu dejuve, timi. 25 Tsenñu juntsa shinbu tsandimi: Dioschi Mi'ke' Kayamu (Cristo mumu) engu januuñu bain, iya uwain miyu. Tsejtu ya jamee lalanu tiba demijakaanu tsuve, timi. 26 Tsenñu Jesús: Iyaa juntsayu, challa ñuba kuinda kikentsaashu juntsa, timi. 27 Tsejtu Jesús tsandi' juntsa shinbuba kuinda kentsu ya' disipulula miitu, yuj keenbaishla, ma supu shinbubaa kuinda kentsuñu' mitya. Tsejturen mu bain tyee kuinda ke' tsanguendetsuñu bain, naa tyee menestendya' tsandintsuñu bain pake'meraa kibangui'la. 28 Tsenñu juntsa shinbu ya' pi kandaru junu shuikike' pebulusha miitu chachillanu entsandimi: 29 Engu ja' keekidei, ma ruku naa muba wandindetyun, iya tyee ken chumuwaañuba kumuinchi ma entsandi pave. ¿Dioschi Mi'ke' Kayamu jutyuñanga? timi. 30 Tsandiñu juntsa pebulunu chumula delu' Jesús' junga jila. 31 Tsaindetsu Jesúsnu ya' disipululaya: Mashturu, tsantsaya tyeeba fide, tiitila. 32 Tsa detiñun Jesús ne entsandimi: Finutsumi iya tayu, tsaanuren ñullaa juntsa finutsumi kerajdetuve, timi. 33 Tsandiñu ya' disipulula yai tene veta' veta' pake'meran juutu: ¿Mulaa, tiiñuba fikenuu taja' dekuwaa? tiitila. 34 Tsenñu Jesús tsandimi: Inu eemu ruku tyee kesa tyañuba, iya tsaa ke' ya' taawasha ke' kunaa inchiya panda fikiñuuve. 35 Pu' wajka tinbu tiyañu kanu, ñullaya chaiba taapai chu'chaya faatave detive. Tsaanun iyaa entsandintsuyu: Kapuka chayingue' vijpaasha ura' ke-eekidei, yumaa dellu deeñu' mitya dete'kanu ura juve. 36 Tsenñu naa puka te'kamu ruku bain ya' taawasha' mitya depaanguiñu katu, dete'ka' uukaanu tsuve. Tsaju' Diosba naa-uwanuba ura' chunu te'kakeñuu kentsuve. Tsa' mitya naa wajmu ruku bain, naa te'kamu bain buluren sundyanu detsuve. 37 Tsenñu uwain entsaave: Main wajkenmala, veraa te'kanu tsuve, tiitimuwa deeñu, juntsaitu ive. 38 Iya ñullanu eeyu, ñullaya taaju kibangui'nu vijpaasha pu' te'kanudetsu; tsejtu veelaa junu taawasha ke' taaju dekiñun, ñullaya yala' taawasha' mitya ura' ne pulla deive, timi. 39 Samaria tusha juntsa pebulu' chumu chachilla Jesúsnu pure' keranguikila, juntsa shinbu ya tyeenguen chumuwaañuba dewanditive tiñu demijaturen. 40 Tsa' mitya Samaria tusha chumu chachilla Jesús' junga dejitu, tsantsaya yaiba shuwade, ti' u'tandila. Tsa detiñu Jesús yaiba pai malu chumi. 41 Tsenñu Jesúsnu kayu pure' chachilla keenguikila, yaren mijakare' ma patintsuñu demere' mitya. 42 Tsejtu juntsa shinbunu tsandila: Challaa ñu' kuindanu meetun keranguikindetyuyu, lala' punguichin ya naatiñuba tsangue demere' mityaa dekeenguiyu, tsenmin yaa uwain naaju chachillanu bain livee kenu juñuba demijayu, tila.

Suutadu ama' chachinu Jesús ura' mandiremi.

43 Juntsa pai malu depuitu Jesús junu Samarianu malu' miji' Galilea tusha miimi, 44 matyu Jesúsren: Main Diosa' mitya pamu rukunu, ya' chunu tusha chumu chachillaya estya' keewaatyuwa deeve, timuwa' mitya. 45 Tsenñuren Galileasha miiñu, juntsa tusha chulla sunden mamikala, yai bain Jerusalénsha judíolachi Dapulla' livee kiñu fandangu dejitu, Jesús titi keñuba entsangue dekata' miji' mitya. 46 Tsejtu Jesús miimi Galilea tusha Caná pebulubi, pinuren binu mandirenu pebulubi. Tsenñu Cafarnaúm pebulusha, reichi ma bale ruku, junu ya' na diluu tanami. 47 Tsejtu juntsa bale ruku Jesús Judeasha putun Galileasha maave detiñu kuinda mijatu, Jesús' junga ji', tsantsaya ya' yasha jitu ya' na penun jutyuu ma tsunamunu ura' manjisa ti' u'tandimi. 48 Tsandita jiñu Jesús entsandikami: Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu bain, naa keenbashiinuu ke' keewara bain mulaa tsangue ke' keewarendetyuya, ñulla keenguindyatyu deeve, timi. 49 Tsenñu juntsa bale ruku tsandimi: Bale Ruku, apain te' jade, in kaana peyamive, timi. 50 Tsenñu Jesús tsandimi: Ñu' na tiba jutyu ura machuve; yasha miide, timi. Jesús tsandiñu, juntsa bale ruku kerangue' ya' yasha miimi. 51 Tsai' ya' yasha miintsu, yachi taawasha kemu chachilla mindala detyuita' jatu: Ñu' na tiba jutyu ura machuve, tila. 52 Tsenñu ya' chachillanu: ¿Ti uratalaa ura' mandiyan? ti' pake'meeñu, yala pakatu: Kishi kepenusha ma ura ajkeshaa penguma ishanbajtewa, tila. 53 Tsa detiñu ya' apa pensa mangue' keetu mandengami juntsa ura juunutalaa Jesús yanu: Ñu' na tiba jutyu ura machuve, tiñu bain; tsejtu tsaa puiñu, ya bain, naa ya' yanu chumu chachilla bain, Jesúsnu keranguila. 54 Jesús entsaba pai bijee Galileabi Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu ke' keewaami, ya Judeasha pu' miitu.

5

Jesús Betzatásha dedeelaa dii rukunu ura' manmi.

1 Tsaa depuiñu, bene Jesús manen Jerusalénsha miimi, judíola ma fandangu kenu tinbutala. 2 Jerusalén pebulu veetanu ma juukapa “Uveja” mumu puu jumu keesha ma pi pusu hebreo palaachi Betzatá mumu puu jumi. Juntsa pi pusu kelutala faapanbelesha neinuu shili tenen manda jumi. 3-4 Jundala pure' chachi dilu, naa kapuka putyuula bain, naa nenu jutyuula bain, naa dedeelaa bain tsuja'tenala. 5 Tsenñu junu ma ruku 38 añu dilu bain tsumi. 6 Tsana katatu, Jesús mijami juntsa ruku pure' añu dilu tsanañuba, tsejtu pake'meetu: ¿Ura' mandinu tenguen? timi. 7 Tsandiñu juntsa ruku entsandikami: Rukui, pususha pi juikenmala vinu keñuren mun inu pun tsa deeve, tsenmin naa-uwanu pi juikiñu vinu keñu bain, veelaa ajke' vivideive, timi. 8 Tsenñu Jesús tsandimi: Kujpa' ñu' tsunjuru manga' miide, timi. 9 Tsandinmalan dii ruku juntsa uranun narai mandiya' ya' tsunjuru manga' miidundami. Tsaaren juntsa malu saaduma judíola' lekanu maluñu' mitya, 10 ura' mandimu rukunu judío bale rukula entsandila: Uma saaduma lekanu maluñu' mitya, ñu' tsunjuru tanenu uuden jutyuve, tila. 11 Tsa detiñu juntsa ruku entsandi pakami: Inu ura' mandiremu rukuren: Ñu' tsunjuru manga' miide, tingayu, tikami. 12 Tsenñu yala tsandila: Tsen, ¿maa ñunu: Ñu' tsunjuru manga' miide, tin? tila. 13 Tsaaren juntsa ura' mandiyamu ruku mijtumi maa yanu tsangue' ura' manñu bain, matyu Jesús tsanguemin junu chachilla pure denañu, juntsa kejtsapala mavi' manbiyanchi ne iiñu' mitya. 14 Tsenñun bene Jesús juntsa rukunu aa eleshasha mangatatu tsandimi: Ñu umaa ura' mandiyave; tsa' mitya ujcha malatyude. Ujcha mala'ba ishu juntsaya, kaspele naajuwa'ba juntsanu pullai mandilu'ba inu tsuve, timi. 15 Tsenñu umaa juntsa ruku judío bale rukula' junga miitu, yanu Jesúsya tsangue' ura' manñuve tita miimi. 16 Tsenñu' mityaa judíola Jesúsnu firu' kenu pensanguiikila, yaichiya saaduma lekanu malunuren tsangueta neneiñu' mitya. 17 Tsenñu Jesús yalanu entsandimi: In Apaya naa-uwanuba taawasha kidyatyuve; tsenñu' mityaa i bain taawasha kiikemuyu, timi. 18 Entsandiñu judíola Jesúsnu kayu tu'nu pensanguiikila, saaduma lekanu malunuren yaa tiba kuutyu jujuumin, naa Diosnu bain Diosya ya' Apaa titu Diosba pareju juuñuu tiya tiyaiñu' mitya.

Jesús bain ya' Apa tyee kemuñuba tsanguemuve.

19 Jesús judíolanu tsandimi: Uwaindiyu, Diosa' Na maali ya' pensachi ne tsanguichi tya' kenu jutyuve, ya' Apa tyee kentsu keena' bain ya bain juntsaaya kemuve. Ya' Apa titi kemuñu bain ya' Na bain tsaren kemuve. 20 Matyu ya' Apa ya' Nanu estyamu' mityaa, ti kikemu'ba kumuinchi juntsa dekeewaamuve ya' Nanu. Tsenmin ñulla kata' mika keenbashi keenbashiinuu, kayu entsanu pullaa bain mijakaanu tsuve, ya' Nanu. 21 Ya' Apa pemulanuren mangujte' chujti' chuwaawaa kemuñu, ya' Na bain munu chuwaanu tya'ba tsaren kemuve. 22 Tsenmin ya' Apaa munuba kavitu kityuve, ya' Nanu tene kavitu kikenuu tirekive, 23 tsenmalaa naa mu bain, yanu naake balenguremu deju' bain ya' Nanu bain tsangue debalenguresa tyatu. Mun ya' Nanu balenguretyulaya, naa entsa tusha eemu ruku ura ya' Apanu bain tsaren dejuve. 24 Uwaindiyu, i naatiñu bain mun juntsanu meedi', naa inu engu eemu rukunu bain keenguishu juntsaa, Diosba chutu naa-i chunuu juñu bain, yumaa juntsaa chudiñuu juuve, tsenmin ne kavitu i' kuipa viiñuu in dejutyuve, yumaa pemu juuñuuren umaa Diosba chunu chachi detiya' mitya. 25 Uwaindiyu juntsa ura jantsuve; ura patiñuya, yumaa jave juntsa ura, matyu pemu juuñuularen Diosa' Na' palaa mera merakenu ura, tsejtu mun ya' palaa mere' bain naa-uwanuba Diosba ura' chunu detsuve. 26 Naajunga ya' Apa, muba kindetyuren maali tiya' chunuu jushu ya' Nanu bain tsaren junuu tireve, 27 tsenmin Chachi Tiya' Nakayamu juñu' mitya kavitu kenuu bain tireve. 28 I entsandintsuñu wapannu kityudei; naa pemula ujkun tujuusha puturen ya' palaa demere' mangujpanu malu bain janu tsuve. 29 Juntsa malu janmala mun ura' ken chumu deju' bain Diosba ura' chunu mangujnu detsuve, tsenmala mun firu' ken chumu deju' bain kavitu i' kuipa vinu mangujnu detsuve.

Jesús naaju tsamantsaa juñuba mijanu tyala.

30 Iya maali in pensachi kenu jutyuyu. In Apa naake kavitu kesa tyañu bain juntsanguemu ju' iya mika deechu' kavitu kemuyu, maali tsanguichi tenñu kityu', inu engu eemu in Apa tyee kesa tyañu bain juntsanguemu' mitya. 31 Tsandenna iya maali in mitya pa' ne kikishu juntsaa, in palaa pai'ñuba ne uraanu juve. 32 Tsaanuu junuren in Apaa inu laapu' pa' kuinda kemuve. Tsenñu iya miyu ya tsandi' inu paka' pañu kuindaa naa muchi bain keenguenu bale kuindaa juñu bain. 33 Juan bain ura' pamuwaave, ñulla yanu pake'meenu de-eeñu pakatu. 34 Naa tsaañu bain, ma chachi in mitya uwain entsa tsaa rukaa tiñaa iya keemijakutinu jutyuyu, matyu entsandi' mandengaapumiya, ñulla delivee-isa tenñundiyu. 35 Juan Mungaamu ñillu juuñungue llu'ñu, ñulla juntsa dangarachi jayu tinbu' mityan ura' puinu tyaimuwa deeve. 36 Juanya iya naajuñuba yumaa pamuwaañu bain, juntsanu kayu pullati wainmu kuinda juu tanayu. Tsaju' juntsa kuinda in Aparen kisa tyañu iya kikentsaashu juntsaa juntsave. Entsa iya kikentsaashu juntsaa uwain in Apa inu engu eeve ti' wanditiñundintsuve. 37 Naa in Apa inu engu eemu ruku bain in mityaa iya naajuñu bain tsaave ti' pave, naamika ñullaya ya' palaa mera' kerajdetuñu bain, ne ya' kajuru juuba kata' kerajdetuñu bain. 38 Tsenmin ya' kuindanu bain ñulla demeenguityuve, tsejtu tsaaya keewaawaadekive ya' Aparen eeñu jamu rukunu bain ñulla keranguityu de' mitya. 39 Ñullaya Diosa' Kiikanaa mika tejan lenmu deeve, juntsa kiikanaa naa-uwanuba Diosba ura' chunuu jumu katawanu juve tyatu. Tsejtu Diosa' pilla kiikanu bain in kuindaren kentsuñu bain, 40 ñullaa inu meenguityu deeve, tsai' keenguitaa Diosba ura' chunuu junuren. 41 Iyaa chachillachi daj kurainuu menestejtuyu. 42 Tsenmin iyaa ñullanu kera' mitya, naa Diosnu estyatyu deeñu bain miyu. 43 Iya in Apa' mityaa engu jañuren, ñullaa inu keenguindyatyu deeve; tsaaren tsandenna main maali ya' mityan juu jañuya, yanuya keenguichu deeve. 44 ¿Naa ketaa inu keenguichu deeyu tenguen, ñulla ñui tenee veta' veta' bale dekuusa tya', Dios main juu jumuchee tsaa balenguranu kityumujchiba? 45 In Apa' ajuusha ne iyaa ñullanu kuipa pu' panu juve tyatyudei; tsangue' ñullanu kuipa pumu rukuya ñulla' keranguiikenu Moisésren juve. 46 Moisés naatimuñuba ñulla keranguemutuya inu bain keranguichu deeve, yaa in kuindaa piikemuwaañu' mitya. 47 Tsaaren ñulla, naa ya tyee piikemuñuba ma keranguityuulaba, ¿naa ketaa in pañu palaanu bain keranguichu deeyu? timi.

6

5.000 pullaa chachillanu Jesús panda fikaami.

1 Tsangue' puitu Jesús, Galilea aa pi pusu bejkusha miimi, tsandityumee Tiberias tiitinu pusu bejkusha. 2 Tsenñu yanu pure' chachilla surekila, dilulanu ura' mandire', naa Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu juu bain kes neneiñu keekeedena' mitya. 3 Tsejtu tsaindetsuñu Jesús ya' disipululaba ma kuyisha lu' chudimi. 4 Tsaindetsu judíolachi Dapulla' livee kiñu fandangu kayu bale malu chanu yumaa kalenami. 5 Ya' junga chachilla ma pure' jaindetsuñu Jesús kata-eetu, Felipenu tsandimi: ¿Naa ketaa panda ati'ka' kumuinchi juntsa chachillanu fikaanu dejuwa? timi. 6 Tsaaren Jesúsya tyee kenuu ju'ba miren Felipenu tsandi pake'meemi, asu naatiñuba mijachi tyatu. 7 Tsenñu Felipe tsandikami: Ma añu tingumake taawasha ke', kumuinchi juntsa lushinchi pan ma kakiñu bain naa jayu jayu fike'ba tse'waren jutyu ma judeeve, timi. 8 Tsenñu ya' kama disipulu Andrés, Simón Pedro' naatala, entsandimi: 9 Enu ma kaana man sebada pan tanamin, alla bain pallu tanave, tsaaren chachilla puredenañu' mitya entsaya tiba juñu jutyuve, timi. 10 Tsenñu Jesús tsandikami: Kumuinchi dechunu mandanguidei, timi. Tsenñu jundala ishta' tenañu' mitya dechudila, kumuinchibi unbee rukulan juuren 5.000 jula. 11 Tsenñu Jesús ya' tyaapachi pan kake' Diosba kuinda ke' dyatu, deveekaami kumuinchi junu chuja'tenamu chachillanu. Tsejtu allanu bain tsarenguiñu, kumuinchi naa naake findya'ba tsangue fila. 12 Umaa kumuinchi fi' tyubai' dedyañu, Jesús ya' disipululanu tsandimi: Tiba kepun jutyu kumuinchi laramu demande'kakidei, timi. 13 Tsenñu ya' disipulula mande'katu, 12 kubi ma seranguila juntsa man sebada pan jumu llujpeperen. 14 Muba entsanguityu deenuren Jesús tsanguiñu dekatatu, chachilla entsa entsandila: Uwain entsa rukaa Diosa' mitya pamu ruku entsa tusha jainuu juushu juntsañuve, tiitila. 15 Tsanditu yaa merendyu bain, deranchi ka' taji' rei ma tirekenu dejuñuba Jesús mijatu, maali juu kuyisha malumi.

Jesús pi jandala nemi.

16 Dekependu' kañu Jesús' disipululaya pususha demiji' 17 baakunu demavi' bejkusha, Cafarnaúmsha mandyakantsula. Tsai' miindetsu ma yapijuru' kakeñun, Jesúsya yaiba kayu mabuudindyumi. 18 Tsaindetsun ishuwa jelekenguiñu pisunda pureimi. 19 Tsai' miindu man kilumetru, tsaityu'ba mika mandishmain kilumetru miindetsunu uwanu, pi jandala neepachi miituren Jesús baakusha yumaa kalen miintsu' katawami, tsenñu jeetyala. 20 Tsa detyañu Jesús tsandimi: Iren tsaintsuyu, jeetyatyudei, timi. 21 Tsenñu yala baakusha sunden mamikala, tsenmala tu keesha baaku jei tyuinajimi.

Chachilla Jesúsnu mami'kila.

22 Juntsa ayunchi bejkusha shuwamu chachilla mijala naa junu ma baaku unamunuya Jesús' disipululaa demavi' bejkusha demandyakañu bain. Tsejtu Jesús putyu yai tenen juu mandyaka dekiñu bain mijala. 23 Tsai' demijadeinu uranu Tiberias pebulusha pu' jimu baakula junu tyuidijila; kishinchi Jesús, Diosnu yuj urave ti' panda dekuñu yala pure' fideke' puiñu tena keesha. 24 Tsenñu naa Jesús bain, naa ya' disipulula bain ma kataatyu deenmalan, purenamu chachilla tsaa yai bain junu jimu baakulanu devi', Jesúsnu mami'kenu Cafarnaúmsha tyakakila.

Jesús chuwaamu pan juuñuu.

25 Tsai' bejkusha detyaka' Jesúsnu mangatatu entsandi pake'meela: Mashturu, ¿ñu naamaa engu jayu? tila. 26 Tsa detiñu Jesús entsandikami: Uwaindiyu ñulla, Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu iya ke' keewaañu aseetangue' mityaa inu mami'kindetyuve; ajka tyuwanbera panda defi' mityaa ñulla inu mi'kendetsuve. 27 Finmalan de-iimu panda' mityaa taawasha kityudei, naa-uwanuba Diosba ura' chumishtimu de-ityu panda' mityaa taawasha kidei. Chachi Tiya' Nakayamuya entsa de-ityu pandaa me'nu tsuve, ya' Apa Dios, yanaa tsaa uuden kuwa' tsanguenuu tireñu' mitya, timi. 28 Tsenñu chachilla entsandi manbake'meela: ¿Tyee kenu dejuwa lala, Dios naakesa tyañuba juntsaa kenu? tila. 29 Tsa detiñu Jesús entsa mandimi: Dios ñullanu kisa tyamiya, ya' eeñu Nanaa dekeranguisa tyave, timi. 30 Tsenñu entsa mandila: ¿Tyee ketaa Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu ke' ñu lalanu keenguikaachuyu tenguen? ¿Ñu tyee ke' keewaanu juyu? 31 Naajunga Diosa' Kiikanu entsa pillashu: Dios selushaa pan pajte' chachillanu fikaave, ti' pillashu, lala' tinbu aa-apala tiba den chutyu tenasha maná pukaren fikemuwa deeve, tila. 32 Tsa detiñu Jesús entsandi pakami: Uwaindiyu Moisésya tsangue' selusha pan pajte' ñulla' tinbu aa-apalanu kuwaindyuve. In Apaa ura selusha jumu pan kuwantsuve. 33 Tsa' mitya selusha paja' entsa tusha chumu chachillanu Diosba ura' chumishtimu pan juushu juntsa Diosa' kuñu panve, timi. 34 Tsenñu yala tsandila: Bale ruku, tsaaya umaa naa-uwanuba lalanu juntsa pan tene kuwaka, tila. 35 Tsa detiñu Jesús tsandimi: Iyaa chuwaamu panyu. Mun in junga ja' inu kerangue' bain naa-uwanuba panda mutyan dejutyuve, tsenmin naa ne pi juu bain mutyan dejutyuve. 36 Tsaaren kaspele pa'bandyeesu, ñulla naa inu ma kataake' bain keranguityu deeve. 37 Naaju chachillanaa in Apa inu kuwañu bain in junga janu detsuve; tsenmala iya in junga jamulanuya majukaren jutyuyu. 38 Matyu iya selusha pu' pajamiya, maali in pensachi tyee kenu tenñuba tsanguenu jaindyuyu. Iya jamiya inu engu eemu ruku in Apa tyeenguisa tyañu bain tsanguenaa jayu. 39 Inu engu eemu in Apa entsaaya kisa tyave; ya' inu kuwanu chachillanuya maliba piretyu' demangujtekisa tyave de-inu malunu. 40 In Apaya entsaaya mutyamuve: mun Diosa' Nanu kata' kerangue' bain naa-uwanuba Diosba ura' chumu detisa tyave; tsenmala iyaa de-inu malusha demangujtenu tsuyu, timi. 41 Tsejtu Jesús tsandi' yaa: Selusha pajamu panyu, tiñu, judío bale rukula dejatsa' pensangue' patu, 42 entsandila: ¿Entsa José' na, Jesús jutyuu? Lala ya' apanu bain, ya' amanu bain kera deewashuba, tsen, ¿nejtaa challaya selusha pu' pajamuyu titundin? tila. 43 Tsandindetsuñu Jesús entsandimi: Ne paviya kintsutyudei. 44 Muba in junga ja' inu keranguen dejutyuve, in Apa inu engu eemu rukuren in ajuusha tajaindyuya; tsenmala iyaa de-inu malunu demangujtenu tsuyu. 45 Mu bain Dioschi tene mijakaranuu dejuve, ti' pillave Diosa' mitya pamu rukula' kiikanu. Tsa' mitya in Apanaa meedi' ti bain yanaa aseetangue' keetadi' mijashu juntsaa mu bain inu keranguenu detsuve. 46 Ne entsanditu mallee in Apanu kera deeve titundindyuyu; Diosnu fale' jamu mainren keraave. 47 Uwaindiyu, mun kerangue' bain Diosba chutu naa-i chunuu juñu bain, yumaa juntsa chudiñuu juuve. 48 Tsenmala iyaa Diosba ura' chumishtimu panyu. 49 Kaspee chumu ñulla' aa-apala tiba den chutyuin tenasha nendu maná puka mika fin chuturen pemuwa deeve. 50 Tsaaren iya patintsaashu juntsa panya selusha pajamu pannaa pantsuyu, mun juntsa pan fi' bain manbeyan jutyu pan. 51 Juntsa, selusha paja' Diosba ura' chumishtimu pan iyaa juntsayu. Mun juntsa pan fi' bain manbeyai'mujchin naa-uwanuba Diosba ura' chunu detsuve. Juntsa iya kuwakenuuwashu juntsa pan in bulaa juntsave. In alla dekunu tsuyu kumuinchi chachilla Diosba ura' chunudetsu, timi. 52 Tsandiñu judíola yai tene paviyai eevitu: ¿Nejtaa entsa ruku ya' allaa lalanu defikaanujdin? tiitila. 53 Tsandindetsuñu Jesús tsandimi: Uwaindiyu ñulla, Chachi Tiya' Nakayamu' alla fityushu juntsaa, tsenmin naa ne ya' asa bain kushtyushu juntsaa, uwain Diosba ura' chunu tiyan dejutyuve. 54 Mun in alla fimin, naa in asa bain kushminguishu juntsaa uwain naa-uwanuba Diosba ura' chunu detsuve; tsenmala de-inu malubi juntsalanu iya demangujtenu tsuyu. 55 Matyu in alla ura deendyawaamu pandañu' mitya, tsenmin naa in asa bain ura deendyawaamu kushnu piñu' mitya, uwain Diosba ura' chunu detsuve. 56 Mun in alla fimin, naa in asa bain kushminguemulaya, iba ma bulu juu dechunmala i bain yaiba ma bulu juu chuyu. 57 Inu engu eemu Apa naa-uwanuba tsana chumuñu' mitya, i bain ya' mityaa chuyu. Tsenmala mun inu fi' bain in mityaa chunu detsuve. 58 Tsa' mitya entsaa selusha pajamu panve. Entsa panya ñulla' tinbu aa-apala fituren peyaimuwa deesu juntsa maná pan jutyuve. Mun entsa pan fi' bain naa-uwanuba Diosba ura' chunu detsuve, timi. 59 Jesús entsaa ke' demijakaamiya Cafarnaúmbi yala' cha' waku wakudinu yanaa tsanguemi.

Diosba naa-uwanuba ura' chunu kuinda

60 Jesús tsandi' dyañu ya' bendaa neneimu chachilla, yuj entsa entsandila: Entsa patishu juntsa kuinda naake' keranguen tsaave, ¿ka tsaa kuindanuba maa meedichu deenga? tiitila. 61 Tsejtu tsandi' yai tene paviya kendetsuñuba Jesús mijatu, yalanu tsandimi: ¿I entsandiñu ñullanaa jayuba ura' meejatyutyuka? 62 Tsaashu juntsaa, ¿kayu naa tyanuj deeyu tsandenna Chachi Tiya' Nakayamunu ya' kaspee chuinsha selusha ma maluintsu katatuya? 63 Espírituya uwain Diosba ura' chumishtimuve, tsaaren cha' allaya tiba uraanuu kityuve. Tsenmala iya ñullanu patintsaashu juntsa palaaya Espíritu' mityaa faamumin Diosba ura' chumishtinu palaa bain dejuve, 64 tsaanuren chaiba ñulla mantsa inu keranguindetyuve, timi. Jesús ya' taawasha kenu peepunduren, ya yumaa mun yanu keranguityu deeñu bain mi ju', mun yanu tu'kaanuu juñu bain miwa' mityaa, tsandimi. 65 Tsejtu kayu pa' jindu entsandimi: Tsaañu' mityandiwayu in Aparen in ajuusha jakaanu kikarendyuya, mu bain in junga janu dejutyuve, timi. 66 Jesús tsandiñu' mitya, ya' bendaa nemu chachilla pure' demanba'ke' mijiila, tsa-i' yaba manetyui tiyala. 67 Tsa deiñu Jesús ya' disipulula 12 ruku jumulanu entsandi pake'meemi: ¿Ñui bain inu demanba'ke' miinu tenguen? timi. 68 Tsandiñu Simón Pedro entsandimi: Bale Ruku, tsen, lala ñunu mandyaike' miitu, ¿munaa kayu masuudinu dejuwa? Ñu' palaaya naa-uwanuba Diosba ura' chumishtimu palaa deeve. 69 Lalaya yumaa tinbu ñunu dekeranguiyu, tsenmin mideeyu naa ñuya Dioschin juu chachiñu bain, timi. 70 Tsenñu Jesús entsa mandimi: ¿Iya ñullanu 12 unbere mi'ke' kaindyuwa? Tsanguiñuren, mainya dyabuluve, timi. 71 Jesús tsanditu Simón Iscariote' na, Judasnu laapu' pataa tsandimi. Jesús 12 unbere mi'ke' kañu entsa kayamu rukuren, yanu tu'kaanu juñuba mi' mityaa tsandimi.

7

Jesúsnu ya' naatalala keranguityula.

1 Entsaa i' depuitu Jesús Galilea tutalan neitu, Judea tushaa nenu kityu jujuumi, jungaa judío bale rukula yanu tu'nu mi'kes nendetsuñu' mitya. 2 Tsejtu tsaita nentsuren judío chachillachi yapaya ke' fandangu kiikenu tinbu yumaa jantsuñu' mitya, 3 ya' naatalala yanu entsandila: Vee mujtaa lu' ji', ñu tyeenguiikemu ju'ba tsangue keewares nede; Judeashaa jide, tsenmalaa ñu' bendaa nemula bain ñu tyeenguentsuñuba katanudetsu. 4 Matyu muchiba uwain daj rukuve tikutinu tyashu juntsaa, naa ti bain ne pantsu juundene kityuwa deeve. Tsa' mitya ñu tsa tsanguemuya muba dekeenaa tsangue' keewaawaakide, tila. 5 Tsaaren ya' naatalala tsandilaya, yai bain yanu keranguityu de' mityaa, tsandila. 6 Tsenñu Jesús entsandimi yalanu: Fandangu jinu ju'ba ñuichiya naaju malunu kiñuba tsaren juuñu bain, inchiya tsanguenu malu kayu jaindyuve. 7 Ñullaya ujcha lan chumu chachillachi tyutyakayan dejutyuve, tyutyamiya inaa tyutyamu deeve, yala' kiikentsumunu tsanguetaa ura' kindetyaa ti', iya ma entsangue de-aseetanguikare' keewaawaa kentsuñu' mitya. 8 Ñullaa fandangu jidei, iya jin jutyuyu; chaiba kayu inchiya tsanguenu ura jaindyuve, timi. 9 Jesús entsanditu Galileabi shuwaimi.

Jesús bain fandangu jimi.

10 Tsejturen ya' naatalala umaa dejiñu, Jesús bain bene maali fandangu kinsha ji' pantsuu punañunami. 11 Tsenñu juntsa fandangu kenu malutala yanu judío bale rukula mi'kes nenchin juutu entsa entsandila: ¿Juntsa ruku nukaa puñanga? tiitila. 12 Tsenmin naaju chachilla bain junu pumulaa yanu laapu' kuinda tene kiiketu, mantsaa: Aa ura' rukuve, detiñun, mantsalaya: Ti' mityaaba ne ura' rukuu juba jutyuve, chachillanu anbukuinda keranguikares nenun balee rukuve, tiitila. 13 Tsejturen naa mu bain, naatinu tya' bain, tsandi panu jutyu dus panchi tene jujuula, judío bale rukulanu jelanchiren. 14 Fandangu nan malu kemu deju'ba yumaa ma kejtaa jingue kindetsunu uranu, Jesús aa elesha chunu juusha avindaa tenasha ji' chachillanu mijakaantsumi. 15 Tsenñu judío bale rukula mika keenbashindu entsa entsandila: Tsen, ¿nejtaa tsamantsa mitun entsa ruku naa nukaba kiika vi'mujchiba? tiitila. 16 Tsandindetsuñu Jesús entsandimi: Iya mijakaakentsaashu juntsa in pensasha faamu jutyuve, inu engu eemu ruku' mijakarave. 17 Matyu mun Dios naakesa tyañu bain tsanguenu tyamulaya, aseetanguenu dejuve in mijakaakintsaashu juntsa, uwain Dioschi mijakarañu bain, naa ne maali in pensasha kalarañu bain. 18 Mun maali ya' pensachi tsandindya' ne patintsushu juntsaa, chachillachi daj katawachi tyataa tsandimu deeve, tsaaren mun yanu eemu rukunaa chachillachi ura' katakaachi tya' kemuya, uwain ura' kentsuve, tsenmin yanuya naati' ne ura' kendyuve tinuba dejutyuve. 19 ¿Moisésya ñullanu lei kumuwaatyuka? Tsaanuren ñulla muba juntsa leinu meepungui kityu deeve. ¿Nenñaa ñulla inu tu'nu tenguen? timi. 20 Tsenñu chachilla entsandila: ¡Ura ñu dyabuluchi ma kayaamee tenve! ¿Maa ñunu tu'nu detyan? tila. 21 Tsenñu Jesús kayu pa' jindu tsandimi: Ñulla tsamantsa jatsandya' inu mika dekeenbaishve, lekanu malunu iya ma bijee tyeeba kikiñun. 22 Tsaaren ñullanu Moisés Dioschi señas inu demandanguiñu (ura patiñuya Moisésya tsaa mandanguindyu, ñulla' aa-apala tinbunuren yumaa tsanguentsumuwa deeñu), ñulla naa saaduma lekanu malu'baasa ¿tsanguemu dejutyuu? 23 Ñulla Moisés' wandya lei naatiñuba tsanguenu tyanchin saaduma lekanu malunun Dioschi señas kiikemulaba, ¿inu tsamantsa ajaa tenguee, naa lekanu maluñu bain iya ma rukunu ura' mandireñuba? 24 Naa-uwanu kavitu ke' bain kayu ura' mijturen kuipa putyudei; uwain tsaañuba ura' aseetanguitaa kidei, timi.

Jesús nukaa fale' jamu ju'ba wainmi.

25 Tsenñu mantsa Jerusalénbi chulla, yai tene veta' veta' pake'meranjui depaishtu entsandintsula: Tsen, ¿entsa rukunaa tu'nu mi'kes nendetsutyuu? 26 Juntsanashaaka junu cha' kejtsapala kuinda kiken uinami, tsaaren naa muba yanu bulla kindetyuve. ¿Naa bale rukula bain uwain entsaa Dioschi Mi'ke' Kayamuve tya', yai bain umaa keranguituden, bulla ki'la? 27 Tsaaren Dioschi Mi'ke' Kayamu janmalaya nukaa ja' tsaiñuba muba minu dejutyuve, tsaanuren lala mideeyu entsa rukuya nukaa fale' jamuñu bain, tiitila. 28-29 Tsejtu tsandindetsuñu Jesús meenatu, aa elesha chunu jurusha avindala pu' mijakarentsu' mitya, kayu daran palaachi pa' entsandimi: ¿Tsejtu uwain ñulla inu kera dejuu, tsenmin iya nuka jamuñu bain midejuu? Tsaaren iya maali ne tsai' jachi tenñu jaindyuyu engu; ya naati'ba uwaindive tyakaanuu jumu rukaa inu engu eeñu iyu tsai' jami. Ñullaa juntsa rukunu kerajdetuve, tsaanuren iya ya' jungaa fale', ya eeñu jamu' mitya, yanu kerayu, timi. 30 Tsandiñu judío bale rukula peesu kanu tyatun, naa muba yanu ne ta'kajiiba i'la, kayu Jesúschi peesu kayanu tinbu jaindyuñu' mitya. 31 Naa tsaañu bain, pure' chachi Jesúsnu keenguiketu entsandinchin juula: ¿Entsa ruku' kiikishu juntsa, matyu Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu ke' keewara jumu, Dioschi Mi'ke' Kayamu jatu kayu pullaa kichunga? tiitila.

Fariseo chachilla Jesúsnu peesu kanu kila.

32 Tsejtu chachilla tsandindetsuñu, fariseo chachilla demeetu, chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' bale rukulaba debuudi' aa elesha washkemu chachillanu eela Jesúsnu peesu kanu. 33 Tsa deiñu Jesús entsandimi: Iya chaikama ñuiba bulu pu'ba, wajturen inu eemu ruku' junga miinu tsuyu. 34 Tsenmala ñulla inu mami'kituren katai'nu detsuve, iya nukaa punuuñu bain ñulla junga janu dejutyu' mitya, timi. 35 Tsandiñu judío bale rukula yai tene veta' veta' pake'meran juutu entsandintsula: Tsen, ¿entsa ruku nukaa jiñaa lala mangatai'nu dejuwa? Tsandenna, ¿yala' tu jutyusharen judíola chudenashu junga ji', naa judío chachi jutyulanu bain kuinda mijakares nenaandin tsandimi? 36 Tsen, ¿tyeenditundin: Ñulla inu mami'kituren katai'nu detsuve; tsenmin: I nukaa puñu bain ñullaa junga janu dejutyuve, timi? tiitila.

Naa-uwanuba chumishtimu Espíritu janu tsuve.

37 Fandangu de-inu malusha, kayu bale malunu, Jesús uidi' patu daran palaachi entsandimi: Mun pi mujñuba in junga ja' kushdei. 38 Naatinga Diosa' Kiikanuren, Mun inu keranguemula' tenbukashaya chumishtimu piren pijulaaba pun tsananu tsuve, ti' pillashu, tsaanu juve inu keranguemulanuya, timi. 39 Tsaaren Jesús tsanditu, yanu keranguemulaya bene Espíritu kanu detsuve titaa tsandimi. Juntsa uwanuya Espíritu kayu jaindyumi, Jesús kayu peya' mangujta' selusha malu' tsamantsa balen chachi mandiyaindyuñu' mitya.

Jesús' mityaren chachilla na'baasa pensa juu tiyaila.

40 Jesús tsandi' dyañu mantsala yanu meenamulaya entsandila: Uwain entsa rukaa janu keedenaashu juntsa Diosa' mitya pamu rukuñuve, tiitila. 41 Tsenmala veela bain: Entsaa Dioschi Mi'ke' Kayamuve, tiitila; tsenmala kayu veelaya: Entsaa verave, Dioschi Mi'ke' Kayamuya Galileasha chumu chachi jun jutyuve. 42 Diosa' Kiikanu, Dioschi Mi'ke' Kayamuya rei Davidnu sera' jamu chachillanaa fale' janu juve ti' pillave. Tsenmin rei David milla Belén pebulunaa chumuwaañu' mitya, juntsa pebulubiee faanu juve ti' pillave, tiitila. 43 Tsai' chachilla Jesús' mityaren main main vee vee pensa juu tiyaila. 44 Tsejtu mantsala Jesúsnu peesu ka' jinu pensa dekituren, muba tsangui'la.

Judío bale rukula Jesúsnu kerangui'la.

45 Aa elesha washkemu chachilla naa fariseola bain, naa chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' bale rukula bain wa'nainsha miila. Tsa deiñu juntsa balela yalanu entsandi pake'meela: ¿Nenñaa deka' taatyuyu? tila. 46 Tsenñu aa elesha washkemu chachilla entsandikala: Jayuuba naa munu bain, juntsa ruku naati pamuñuba ne tsandi pantsu mera' kerajtuwa deeyu, tikala. 47 Tsa detikañu fariseola entsandila: ¿Naa ñui bain yumaa yachi anbukuinda ikuti' dechi'kayaa? 48 ¿Tsejtu lala' bale rukula bain, naa fariseola bain mallee yanu dekeranguiwa? 49 Keranguindetyuyu. Tsaaren juntsa chachilla yanu keranguikindetsushu juntsalaya, Moisés' wandya lei mijtu chachi, Dioschi kavitu i' kuipa ma puu chachi jumula deeve, tila. 50 Tsa detiñuren ma ruku Nicodemoya, naa ya bain fariseo bale chachi ju' bain, ma bijee Jesúsnu katanu ji' ma mityakiimu rukuya entsandimi: 51 ¿Tsejtu lala' leiya ma ruku ti firu' kikeñu bain, pake'mera' mijaba i'mujchin kuipa punuu juve tin? timi. 52 Tsandiñu yala entsa mandikala: ¿Tsaashu juntsaa, ñu bain Galileasha chumuu? Diosa' Kiikanu tejan mi'ke'kerakide; tsejtu ñu katanu tsuve maliiba Diosa' mitya pamu rukulaya Galileashaa faatyuwa deeñu bain, tila. 53 Tsandi' dyatu bene main main yala' yasha miila.

8

Na'baasa imu shinbu

1 Tsenñu Jesúsya Ulibu chi chunu kuyisha jimi. 2 Tsejturen ayunchi dishkepenene manen aa eleshasha miiñu chachilla tsamantsai wa'dila. Tsa deiñu Jesús chudi' manen yalanu mamijakaantsumi. 3 Tsangue' mijakaanu uwanu leichi mashturula, fariseo chachillaba bulu ya' junga jila, ma shinbu vee matsainduren ma katawaimu shinbunu miyaa. Tsai' detajitu juntsa shinbunu cha' kejtsapala uyukare', 4 Jesúsnu entsangue pake'meela: Mashturu, entsa shinbu vee matsaindu ura tsanguenu uwanu ma katawaive. 5 Moisés' wandya leichiya tsaimu shinbulanu shupukachi tya'ke' tu'nuu dejuve timuwaañuba, ¿ñaa, naa tiyu? tila. 6 Yala tsandi' pake'meelaya Jesús pakatu kuipa viinuu palaa paka'banguenmalaya, kuipa puchi tyataa tsandila. Tsenñuren Jesús naa pakabangui'mujchi wayu' chudi' tunu tyamishuchi ne piikedundaimi. 7 Tsanaturen juntsa chachilla pake'mera dyaindetyuñu' mitya, Jesús uiditu entsandimi: Ñulla mun jaiba ujcha tajtu ju'ba, juntsaa shupuka ajke' tya'kide, timi. 8 Tsandi' dyatu manen mawayu' chudi' tunuren manbiikentsumi. 9 Tsejtu Jesús tsandi pañu meetu, kayu yapa rukuula ajke' demiindundanmalan, kumuinchi kuipa pumula bain main main miinchin demijiila. Tsa deiñu, Jesús juntsa shinbuban pui shuwami vejan cha' kejtsapala. 10 Tsenñu Jesús ma-uidi' juntsa shinbunu entsandi pake'meemi: ¿Nuka naa de-in, ñunu kuipa pumula? ¿Naa muba ñunu uwain kuipa faawarei'tu den? timi. 11 Tsandiñu juntsa shinbu: Bale ruku, muba tsanguindetyuve, timi. Tsenñu Jesús tsandimi: Naa i bain ñunu kuipa faawaan jutyuyu; miide, tsaaren ujcha malatyude, timi.

Jesús chachillachi ñillu juuñuu.

12 Jesús manen chachillanu entsandimi: Iyaa kumuinchi chachillachi ñillu juuñuuyu. Mun in bendaa ne' bain naa-uwanuba dishkejtsa juuñuu nen jutyuve, tsaityu', uwain Diosba ura' chumishtimu ñillu juuya kanu detsuve, timi. 13 Tsenñu fariseola entsandila: Ñuya maali ñu' mitya balela' ne patiñundintsuve; tsa' mitya juntsa palaa kavitu keñuya pai'ñuba ne uraa juunu juve, tila. 14 Tsa detiñu Jesús entsa mandikami: Naa maali in mitya ne patintsuñu bain, juntsa kuinda baleve. Iya nukaa ja' bain, nukaa jindu' bain minuren, ñullaa ne pensangue'keraa juba dejutyuve nukaa iya ja', nukaa jintsuñu bain. 15 Ñulla entsa tusha chumu chachilla naake kata' kavitu ke' kuipa pumu deeñuba juntsanguemu deeve, tsaanuren iyaa munuba kavitu ke' kuipa putyuyu. 16 Tsaaren iya kavitu kishu juntsaa, juntsa kavitu jumu mika deechu' juve, iya maali tsanguindyu' inu engu eemu Apabaa bulu kavitu keñu' mitya. 17 Ñuichi Moisés' wandya lei kiikanuya pai testeku tsaandene ma padetinmalaa ma kuinda baleve ti' pillave. 18 Naa tsaañu bain, iya in mitya iren ma testeku majuuyu, tsenmala kama testeku inchi jumaa inu engu eemu ruku in Apaa juntsave, timi. 19 Tsenñu yala entsandi pake'meela: Tsen, ¿nunba ñu' apa? tila. Tsa detiñu Jesús entsandimi: Ñulla inu bain, naa in Apanu bain kerajdetuve, inu keratuya in Apanu bain kerachu deeve, timi. 20 Jesús entsandimiya aa eleshasha ufeenda pupukenu kajun keesha mijakaandaa tsandimi. Tsaaren muba peesu kaindyula, Jesúschi kayu tsai' kayanu malu jaindyuñu' mitya. In jinshaa ñulla jan dejutyuve, timi Jesús. 21 Jesús manen entsa mandimi: Iya miinu tsuyu, tsenmala ñulla inu mi'ketu mangatai'mujchi ujcha landun peyanu detsuve. Tsenmin in jinshaa ñulla janu dejutyuve, timi. 22 Tsandiñu judíola yai tene entsandila: Tsaaya, ¿maali peyanu pensangui'mujchin tsandii, ya' jinshaa lala jinu dejutyuve timi? tila. 23 Tsenñu Jesús kayu pa' jindu tsandimi: Ñullaa engu chumu deeve, iyaa kai'sha chumuyu; ñullaa entsa tusha chumu chachi deeve, tsaaren iyaa entsa tusha chumu chachi jutyuyu. 24 Tsa' mityandiyu ñulla' ujcha' mitya peyanu detsuve, tsaju' iyaa juyu tiñun, ñulla meranguityushu juntsaa, uwain ñulla' ujcha' mitya peyanu detsuve, timi. 25 Tsandiñu chachilla entsandi manbake'meela: Tsaaya, ¿ñu muyu? tila. Tsa detiñu Jesús entsandikami: Kaspele naati pamu' bain, chaikama juntsaren juwashaaka. 26 Ñullanu laapu' panu pure' kuinda tanayu, naa ne kavitu ke' kuipa ma pukenuu juu bain tsaren tanayu. Tsaaren iya chachillanu papatyeeshu juntsa kuindaa inu engu eemu anbutityu ruku juushu juntsanu naatintsu meenamuwa' bain juntsaa iya papatiyu, timi. 27 Tsenñuren meenamu chachilla jaiba aseetangui'la ya' Apanaa laapu' pantsuñu bain, 28 tsejtu tsa deeñu Jesús entsa mandimi: Chachi Tiya' Nakayamunu kai'sha kuusanu e'laataa, umaa juntsa uwanu mijanu detsuve, iyaa juntsayu titu, iyaa juntsa ju' naa-uwanuba jumuwaañu bain; tsenmin juntsa uwanaa, naa tiba iya maali ne tsanguichi tenñu kityu', in Apa tyee pasa tyañu bain juntsaa patimuñu bain. 29 Inu engu eemu ruku ibaren bulu puve; tsejtu inu tyeenguisa tyañu bain juntsaren naa-uwanuba kentsuñu' mitya, ne inu maali tirekibanguindyuve, timi. 30 Jesús tsandipa' dyañu pure' chachi yanu keranguikila.

Diosa' nala bain, Dyabulu' nala bain

31 Tsenñu Jesús yanu keranguemu judío chachillanu entsandimi: Ñullaren iya naati pañuba naa-uwanu bain tsai jindetsushu juntsaa, uwain in disipulunu detsuve. 32 Tsenmin naajaa uwain anbuda jutyu mijakaamu palaañu bain keemijanu detsuve. Tsenmala juntsa anbuda jutyu mijakaamu palaa ñullanu livee kenu tsuve, timi. 33 Tsandiñu yala entsandila: Lalaya Abraham millanu sera' jamu chachi deeyu, tsenmin jayuuba ne muchiba manda-imu chachi tiya' taawasha ke' kuwa' kerajdetuyu. Tsaanuba, ¿tyeenditundiyu livee inu detsuve, timi? tila. 34 Tsa detiñu Jesús entsandimi: Uwaindiyu ujcha lamulaya yala' ujchachiren veelachi manda-i' taawasha ke' kumu chachi juuñu deeve. 35 Manda-i' taawasha kemu chachiya ma paande chachillaba naa-uwanuba ne yaibaren bulu tsanatyuve; tsaanuren ma paande chachilla' naya naa-uwanuba vela' ji'mujchi yaibaren bulu tsanamuve. 36 Tsa' mitya ya' Naren ñullanu livee kishu juntsaa, uwain ñulla liveeju chachinu dejuve. 37 Ñulla uwain Abraham millanu sera' jamu chachi deeve, tsejturen inu tu'nu detyave, in palaanu meedindyatyu' mitya. 38 Tsenmin iya ti naajaa in Apa inu keewaamuñu bain juntsaa pamuyu, tsenmala ñullaa ti naajaa ñulla' apanu mere' bain, juntsaa kemu deeve, timi. 39 Tsenñu yala entsandila: Kumuinchi lalaya Abrahamnu tene defale' jayu, tila. Tsa detiñu Jesús entsandimi: Uwain ñulla Abraham milla' naaba jutuya, ya tyeenguemuwaañu bain juntsaa kichu deeve, 40 tsaanuren ñulla tsanguityu', iya anbutindyu' Diosa' mika ura kuinda mijakares nemunaa tu'nu tyatya deive. ¡Abrahamya tsaa firu' kityuwaave! 41 Tsa' mitya ñullaya ñulla' apa tyee kemuñu bain juntsanguemu deeve, timi. Tsandiñu yala entsa mandila: Lalaya ishui na dejutyuyu; lala' apaya Diosren main juuve, tila. 42 Tsa detiñu Jesús entsa mandimi: Uwain Diosya ñulla' Apaaba juñuya, ñulla inu estyachu deeve, iya Diosa' jungaa fale' ja' enu entsanañu' mitya. Tsenmin iya ne maali tsai' jachi tenñu jaindyuyu, Diosya inu engu eeve. 43 ¿Nejdeeyu in palaanu jaiba aseetanguenu jui'la? Ñulla ti ju' tsaaba dejutyuve, in kuindanu meepungui kindyatyunchin ne tsa deeve. 44 Dyabulaa ñulla' apa juñu' mitya, ya tyee kisa tyamuñu bain juntsaa tene kenu tyatya deive. Tiba ajke' deke' peepunu uwatalan Dyabuluya yumaa cha' tu'mu keengayawaave. Tsenmin naa-uwanu bain tiba ura' kityu, anbuda palaaren patimu juve. Tsa' mitya naa-uwanu anbutiti' bain, ya naaju ju' bain tsangue keewaawaakive uwain anbumu' mitya; naa-uwanuba ya tene anbutimishtimuve. 45 Tsaaren ñulla inaa keranguityu deeve, iyaa ura' pantsuñu' mitya. 46 ¿Maa ñulla mallee i bain ujcha lamaa ti' entsangue keewaanu dejuyu? Tsen ñullanu iya ura' pantsuba, ¿nen deeyu ñulla inu keranguityu jujuula? 47 Mun Diosa' chachilla ju' bain juntsalaya Diosnu meenguemu deeve, tsaanuren ñullaa meenguityu deeve, Diosa' chachi dejutyu' mitya, timi.

Cristoya, Abraham jutyuunmalaren juwaami.

48 Tsandi' dyañu judíola entsandila: Lala mika ura' papatikeeñuve, ñu Samariasha chumu chachi, dyabulu ma puuve tiititu, tila. 49 Tsa detiñu Jesús entsa mandimi: Iyaa dyabulu putyuyu. Iya in Apanu ura' keewaanaa kentsuren ñullaa inu vejmi' ne firu tindetsuve. 50 Iya ura' katawa' balenguranu pensa jutyuyu, main veraa tsaa mi'kentsu' kavitu kemu juve. 51 Uwaindiyu mun in palaanu meenguemulaya naa-uwanuba peyan dejutyuve, timi. 52 Tsenñu judíola entsandi manbakala: Umaa kayu ura' demijayu uwain ñu dyabulu ma puuñuba; naa Abraham bain, naa kumuinchi vejan Diosa' mitya pamu rukula bain peyamuwa deesuba, ¿tyeenditundiyu ñuya: Mun in palaanu meenguemulaya naa-uwanuba peyan dejutyuve, tiitimi? 53 Tsejtu, ¿kaspee chumu lala' apa Abraham millanu ñaa kayu pulla balee? Ya bain, naa Diosa' mitya pamu rukula bain, tsaren peyamuwa deeñuba, ¿ñaa muyu tenñundiyu, tsandimi? tila. 54 Tsa detiñu Jesús entsa mandimi: Iren maali ura' kemu katawachi tenñu ne mityakishu juntsaa, jui'ñuba ne uraanu juve. Tsaanuren inu ura' katakaamuya in Apaa juntsave, ñulla' Diosve tiitidetishu juntsa ruku. 55 Naa ñullaa yanu kerajdetuñu bain, iyaa kerayu; tsa' mitya tsandenna iya yanu kerajtuyu tishu juntsaa, ñulla tsaa i bain anbutimutaa tsandinu tsuyu. Tsaaren iya uwain yanu kerayu, tsenmin iya ya' palaanu meenguemuyu. 56 Ñulla' tinbu apa Abrahamya, iya ma malu januuñu bain kuindan mijaituren yuj sundyamuwaave. Tsenmin uwain tsaa puiñu bain ma entsangue kata' mika sundyamuwaave, timi. 57 Tsenñu judío chachilla entsa mandila: Ñu chaiba naa 50 añuba jutyushuba, ¿tyeenditundiyu tsen Abrahamnu katamuyu tiitimi? tila. 58 Tsa detiñu Jesús entsandi manbakami: Uwaindiyu, iya naa Abrahamba jutyunu uwanun iya juyu, timi. 59 Tsandiñu chachilla shupuka dekadundaila Jesúsnu tya'kenu. Tsa dekiñu, Jesús pantsudi' junu aa eleshanu malu' mijiimi.

9

Kapuka putyu nakayamunu, Jesús ura' manmi.

1 Jesús dapulla' jindu ma ruku kapuka putyu nakayamunu katami. 2 Tsenñu ya' disipulula entsandi pake'meela: Mashturu, ¿nejtaa entsa ruku kapuka putyu nakayatu in? ¿Maali ya' ujcha' mityaa tsaitu in? ¿Ya' apala ujcha detañaa tsaitu in? tila. 3 Tsa detiñu Jesús entsandi pakami: Naa ya' ujcha kuipa' mitya bain, ne ya' apala' ujcha kuipa' mitya bain jutyuve. Tsaimiya Dios tyee tsamantsaa kenuu juñuba yanu tsaa keewaranaa tsaive. 4 Tsaju' kayu kependyuya inu eemu ruku' taawasha kentsunu tsuyu, kepenmalaya mu bain taawasha ken dejutyuñu' mitya. 5 Entsa tusha in chungamaya iya chachillachi ñillu juuñuuyu, timi. 6 Tsandi' dyatu Jesús, tunu inbi ke' tuba pijpa kike', kapuka putyu ruku' kapukanu pijpa munguitu 7 entsandimi: Siloé pusushaa pitsaajide, timi (Siloé tishu juntsaa “Eramu” titu). Tsenñu kapuka putyu ruku junga ji' pitsale' katamu tiya' miimi. 8 Tsenñu ya' ya keetaa chumu chachilla bain, naa yanu kaspeleya lushi pakes neneintsu kataataakemu chachilla bain entsa entsandila: Tsen, ¿entsa ruku, lushi pake' u'tandin chuchunamuwaasu juntsa unbere jutyuu? tiitila. 9 Tsenmala mantsalaya: Uwain juntsa rukuve, detiñun; veelaya: Juntsa jutyuve, veraren tsaave juntsa ruku keraami, tiitila. Tsandindetsuñuren juntsa ruku bain entsa entsandimi: Uwain iya juntsa rukun tsaayu, tiitimi. 10 Tsejtu tsa tsandiñu entsandi pake'meela: Tsaashu juntsaa, ¿nejtaa challa katamu tiyayu? tila. 11 Tsa detiñu ya entsandikami: Jesús tiitidetishu juntsa unberee ya' inbi tuba yande' in kapukanu mungue', inu Siloé pi pususha ji' pitsaade tiñu, junga ji' pitsaataa katamu tiyayu, timi. 12 Tsandiñu entsandi manbake'meela: Tsen, ¿nuka naanain juntsa ruku? tila. Tsenñu ya manbakatu: Mijtuyu, timi.

Kapuka putyu ura' mandimunu fariseola pake'meela.

13 Kaspeleya kapuka putyuren ura' mandiyamu rukunu fariseola' junga tajila, 14 Jesús tsangue' tu munguetu saaduma lekanu malunaa tsangue' ura' manñu' mitya. 15 Tsenñu fariseola bain: ¿Naa itaa tsai' ura' mandiyu? ti' pake'meela. Tsejtu tsa detiñu ya entsandi pakami: Kapukanu tu munguiñu pitsaakemiren, challaa katamu tiyaiyu, timi. 16 Tsenñu mantsa fariseola entsandila: Entsa ruku tiba Diosa' junga jamu jun jutyuve, saaduma lekanu malunuren balenguutyu ju' entsangue' mitya, tila. Tsenñuren mantsalaya: Tsen tsaashu juntsaa, ¿nejtaa Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu ke' keewaawaa kichunga, ujcha lamu rukuba? tiitila. Tsa' mitya tsandi' main main vee vee pensa jui shuwatu, 17 manen manbake'meela kaspeleya kapuka katatyuren umaa katamu rukunu. Tsejtu entsandila: Yaa ñunu kapuka ura' manñu' mitya, ¿ñaa juntsa rukunu muve tinu juyu? tila. Tsa detiñu entsandimi: Inchiya Diosa' mitya pamu rukuve, timi. 18 Naa tsandiñu bain judíola jaiba ma keranguindyatyuula, juntsa ruku kaspelee katatyuren, umaa katamu tiyañu bain, tsejtu ya' apalanu demika', 19 entsandi pake'meela: ¿Entsa uwain ñulla' naa? ¿Entsanu uwain kapuka putyu nakayamuve tinu dejuu, ñulla? Tsaawaashu juntsaa, ¿nejtaa challaa katamun? tila. 20 Tsa detiñu, ya' apala entsandi pakala: Uwain entsa lala' na kapuka katatyu paijmu nave; 21 tsaaren mijdetuyu challa nejtaa katamu tiyañu bain, tsenmin maa ne tsangue' katakaamu tireñu bain mijtunchi ma judeeyu. Yanu pake'meedei, yumaa ruku' mitya, yaren maali wainnu tsuve, tila. 22 Ya' apala tsandi pakalaya, judío bale rukulanu jeetyataa tsandila, matyu naajulaa Jesúsya Dioschi Mi'ke' Kayamuve detiñuba, tsandimulanuya yala' waku wakudinu yasha mamikan jutyu ti' ma tsai deshuwañu' mitya. 23 Tsa' mityaa ya' apala: Ya yumaa rukuve, yanu pake'meedei, tila. 24 Tsenñu judío bale rukula kapuka katatyuren ura' mandimu rukunu mamikatu tsandila: Diosa' ajuusha punañungue pensangue' lalanu narake wainsa tenve. Lala mideeyu juntsa unbere ujcha lan unbereñu bain, tila. 25 Tsa detiñu, ya entsandi pakami: Iyaa mijtuyu naa ujcha lamu rukuñu bain, naa ujcha latyuñu bain, tsaaren kaspelee katatyu jumuren, challa katamu'ba juntsaa miyu, timi. 26 Tsenñu manbake'meetu tsandila: ¿Ñunu naa ken? ¿Tyeenguitaa ñunu katakaren? tila. 27 Tsa detiñu entsa mandikami: Yumaa i ñullanu mika wainyu, tsenñuren ñulla inu keranguindetyatyuve, tsaaba ¿tyeenguinaa mawainsa tenguen? Tsejtu, ¿ñuiba ya' disipulu tiyanu tenguee? timi. 28 Tsenñu na'baasa firu' padeti' entsa mandila: Ka ñaaba juumiñu ya' disipulu dejutyuyu. Lalaya Moisés' disipulu deeyu. 29 Tsenmin lalaya mideeyu Dios, Moisésnaa pamuwaañu bain, tsaaren entsa unberenaa nuka fale' jamuuñu bain ne miiba dejui'yu, tila. 30 Tsa detiñu ya bain entsa mandimi: ¡Ka'! ¿Naajutaa ne tsaatun? ¡Ya nuka jamuñuba ñullaa naa miba dejutyunun, tsangue' inu katakaamu tiretunguiñu! 31 Tsaaren mu bain mikeyave ujcha lamulanuya Dios meepungui kityuwaañuba, yanu balengure', ya tyee kisa tyañu bain tsaa kemulanun meepungui kikemuwaave. 32 Jayuuba mera' kerajdetuyu ne main kapuka katatyu nakayamunun, mangatakaave tiñu kuindaya. 33 Tsa' mitya entsa unbere Diosa' junga jamu jui'tuya tibangui'chuve, timi. 34 Tsenñu yala entsa mandila: Ñu ujchan juu nakayamaa, ¿lalanu mijakaanu tenguee? tila. Tsandi' yala' waku wakudinu yanu tsaa manguelaakitu, mamikan jutyu tirekila.

Diosnu meenguityulaya kapuka putyu chachi deeve.

35 Kapuka katatyuren ura' mandimu rukunu yala' waku wakudinu yanu tsangue' majuka'laa dekiñuba Jesús mijami, tsejtu bene yaba mangatatu entsandi pake'meemi: ¿Chachi Tiya' Nakayamunu keranguimuyu ñu? timi. 36 Tsandiñu ya entsandikami: Bale ruku, tsen ¿mun juntsa? Inu wainka, tsenmala i yanu keranguichi, timi. 37 Tsenñu Jesús entsa mandimi: Ñu yumaa kerave, iyaa juntsayu, challa ñuba kuinda kikentsaashu juntsa, timi. 38 Tsandiñu umaa juntsa ruku, Jesús' ajuusha teledi': Tsaaya, iyaa ñunu keranguiyu, timi. 39 Tsenñu bene Jesús tsandimi: Iya entsa tusha jamiya, kavitu kenaa jayu, kapuka katatyulanu katakaanu, tsenmin katamulanaa katatyungue tirenu, timi. 40 Tsandiñu demeetu mantsa fariseola, yaba bulu deputu, entsandi pake'meela: ¿Nen? Tsaashu juntsaa, ¿laa bain kapuka putyutu deewa? tila. 41 Tsa detiñu Jesús entsandi pakami: Ñullan kapuka pui'tuya ñulla' ujcha' mitya kuipajtuchu deeve; tsaaren ñulla katamu deeyu tyamu de' mityaa, kuipa deeve, timi.

10

Uveja washkemu ya' uvejalaba

1 Tsejtu Jesús tsandimi: Uwaindiyu, mun uveja punu veetasha ya' juukapanu vityu' vee mujtu viishu juntsaa, taamu, firu' chachee tsainu tsuve. 2 Tsenmala mun vinu juukapanaa vi' bain, juntsaya uveja washkemaa tsainu tsuve. Tsaju' uveja washkemu rukuya ura ya' juukapanaa vimuve, 3 tsenmala uveja keenamu ruku veeta juukapa juukinmala, uveja washkemu rukaa tsaintsuñuba aseetanguenu dejuve uvejala ya' palaaren meekitun. Tsejtu uveja washkemu ruku ya' uvejalanu uvejamee mumunu pa' jin i-i' avindala dekalare' eenu juve. 4 Tsai' dekalaake' ya' uvejala' ajkesha puu jinmala, ya' bendaa jinu detsuve, ya' palaanu mera de' mitya. 5 Tsaaren main vee ruku ne juunuya jayuuba bendaa jityu' masmi' ne denepiyaimu deeve, veela' palaanu aseeta dejutyu' mitya, timi. 6 Jesús tsandi' yala naaken chumu deeñu bain, juntsanu laapu' kuinda juu kiñuren, yala jaiba aseetangui'la tyeendi' tsandiñu bain.

Jesús uveja ura' washkemu ruku juuñuu.

7 Tsaañu' mitya Jesús entsa mandimi: Uwaindiyu, iyaa uveja viviinu juukapa juuñuuyu. 8 Iya kayu jaindyu, ajke' ja' uvejalanu washkenu kidekishu juntsalaya taamu, urajtu chachi tene judeeve. Tsenñu' mitya yalanuya meranguityuwa deeve uvejala. 9 Iyaa juukapa juuñuuyu; mun in junaa pulla' juusha vi' bain livee inu detsuve, tsai' uveja juuñuuya deju' veetasha mavi' mafaamin, fintsumi tape kataataakenu detsuve. 10 Taamuya naa-uwanu bain taanguenun jaimuve, tu'nu bain, naa firu' kenu bain, tsaanuren iyaa ñulla naa-uwanuba uwain Diosba tichiba yamuj jutyu ura' dechusa tenñaa jayu. 11 Iyaa uveja ura' washkemu rukuyu. Mun uvejalanu ura' washkemu' bain uvejala' mitya peyainuuba faashu juntsaa peyamuve; 12 tsaaren lushinchi taawasha kemu ne juu chachiya ura washkemu ruku juumiñu, tsenmin uveja miya ruku juumiñu, nei'ba jeengucha jantsu katamin uvejalanu shuyikiken tsaa nepiyaimuve, tsenmala jeengucha ja' deketake' tsaa na'baasa de-eekemuve. 13 Tsaju' lushinchi taawasha kemu unbereya, yaa lushinaa kayu aa pensa ju', uvejalanuya nebaade ne kureke' mityaa nepiya' jimuve. 14-15 Iyaa uveja ura' washkemu rukuyu. Tsenmin iyaa in uvejala' mityan peyanuu juyu. Naajuinga in Apa inu naaju kerañu bain i bain yanu tsa keraashu, naa i bain in uvejalanu naaju kerañuba yai bain inu entsa kera deeve. 16 Entsa veetanu putyu kayu vee uvejala bain miyayu. Juntsalanu bain i demikanmala yai bain in palaanu meenu detsuve. Tsenmee ma veetanu tene punañu denanmala, uveja washkemu ruku bain iren main juunu tsuyu. 17 Iya tu'kutyaturen manen mangujpa' manchunu juñu' mityaa, in Apa inu estyamuve. 18 Muba inu tu'kaakenuu dejutyuve, iren tsaikutindyuya. Tsaju' naa peya' bain, mangujta' chunuu jumu juyu. Entsa tsainuuya in Apaa inu juntsaide, tive. 19 Jesús tsandi' pañu demeetu, judíola manen main main vee vee pensa juu mashuwaila. 20 Tsejtu pure' judíola entsa entsandila: Dyabuluchi ma ikayaa yujka juunuba, ¿tyeenguenaa meemeediyu? tiitila. 21 Tsenmala kayu veelaya entsa entsandila: Mu bain dyabuluchi ikayaalaya tsandi panu dejutyuve. Tsejtu, ¿dyabulu kapuka putyulanu mangatakaanu jun? tiitila.

Judíola Jesúsnu kerandyai'la.

22 Shu tinbu malutala fandangu mantsula Jerusalénsha, aa elesha Dioschin juu demandirenu malu manchañu' mitya. 23 Tsenñu Jesús aa elesha chunu jurusha avindala putu, “Faapanbeesha nenu shili Salomónchi” tinu panbeetaa nentsumi. 24 Tsenñu judíola yanu yatai de-uidi' entsandi pake'meela: Tsen, ¿naa-uwanuba lala pensandandaa tsananuj deewa? Ñu Dioschi Mi'ke' Kayamushu juntsaa, umaa lalanu urati wainka, tila. 25 Tsa detiñu Jesús entsandi pakami: Iya ñullanu mika wainñun inu dekeranguityuve. In Apa' mitya i kiikeeshu juntsalaren ñullanu narati wandindetsuve iya muñu bain, 26 tsaanun ñulla keranguityu deeve, in uveja dejutyu' mitya. 27 In uvejalaa in palaanu mera deeve; i bain yalanu entsa kerayu, tsenmin yalaa in bendaa jamu deeve. 28 Iya yalanu naa-uwanuba Diosba ura' chujtinu kentsuyu. Tsenñu' mitya jayuuba piyan dejutyuve, tsenmin mu bain inu ne yalanu manchi'ken dejutyuve. 29 In Apa kayu munuba depullaa rukaa, tsangue' inu juntsa uvejalanu dekuñu' mitya, mu bain in Apa' tyaapanuya manchi'ken dejutyuve. 30 Iya in Apaba main judeeyu, timi. 31 Tsenñu judíola manen shupuka manga' yanu demandya'kenu kiñu, 32 Jesús entsandimi: In Apa tsanguikaañu iya ñulla' ajuusha tiba pure' uraa kikiyu. Tsaanuren, ñulla juntsa' mityaa inu shupuka' kenundiyandetsumiya, ¿naaju' mityaa ura tsanguenu dejuyu? timi. 33 Tsandiñu judíola entsandila: Ne ñu ti ke' ura' kiñu juntsan mitya shupuka' kenu dejutyuyu; ñu' palaaya Diosnu kentsure' paa judeeñu' mityaa tsanguenu detsuyu. Ñu tiba jutyu ma cha' ruku ne juuren maalin jei Dios tikutinu kiikive, tila. 34 Tsenñu Jesús tsandimi: Dios tsandikaañu ¿ñulla' lei kiikanu entsa pillajtuu: Ñulla dyus deeve, tiyu? 35 Munaa juntsa tsandi' bain Diosa' pilla kiikanuren ñulla dyus deeve ti' ma tsandive, tsenmin Diosa' pilla kiikanuya tinu bain tsa jutyuve tinu jukeetyuve. 36 Tsa' mitya, Diosren inu mi'ke' ka' entsa tusha eeñuba, ¿nejtaa iya Diosa' Nayu titu, Diosnu kentsure' pave tijdetiyu, ñulla? 37 Iren in Apa' kentsumi ki'shu juntsaa, keranguityukai. 38 Tsaaren in Apa' kenu taawashaa kishu juntsaa, naamika inuren keranguindendyuñu bain, in keñu taawashanuya keranguidei. Tsenmee umaa demija' aseetanguenu detsuve in Apa in mitya chumunmala, i bain ya' mityaa chumuñu bain, timi. 39 Tsenñu manen peesu manganu dekiñuren, Jesús manepiyaimi. 40 Tsejtu Jesús manen Jordán pi bejkusha miitu, junu kaspele Juan mungaren pupunanu tenabi kajdimi. 41 Tsenñu pure' chachilla ji' kerakitu entsa entsandila: Naamika Juanya Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu maliiba ke' keewaatyuwa ju' bain, kumuinchi entsa unberenu laapu' patimuwaasu juntsa kuindaya mika ura' pamuwaañuve, tila. 42 Tsejtu pure' chachilla Jesúsnu keranguikila juntsa tenabi.

11

Lázaro peyañu kuinda

1 María ya' naatala Martaba Betania pebulubi chula. Tsenñu junu ma ruku Lázaro mumu dilu tsumi. 2 Entsa dilu tsumu ruku Lázaro' tsujki Maríaa ma bijee Jesús' neepanu pindyupi mungue' ya' achuwachi demanguijtikemu shinbuwaami. 3 Tsai' juntsa pai tsujkila, Jesúsnu entsandi kuinda eela: Bale Ruku, ñu' estya estyainu ruku dilu tsuve, tila. 4 Tsenñu Jesús mijatu tsandimi: Entsaya peya' pinu diipeya jutyuve, tsai' diikaaviñu naa Dios tsamantsaa ju'ba juntsa keewaanu bain, tsenmin naa Diosa' Na bain naaju tsamantsaa juñuba juntsaa keewaanu bain tsaitu ive, timi. 5 Jesús yuj estyamuwaami Martanu bain, Maríanu bain, naa Lázaronu bain, 6 tsejturen Lázaro dilu tsuve detiñu kuinda mijatun, jiba i'mujchi junu ya' pununu pai malu ma manbunami. 7 Tsanatu bene ya' disipululanu entsandimi: Manen Judeasha miidaa, timi. 8 Tsenñu ya' disipulula entsandila: Mashturu, naa wajtushaaka ñunu juntsa tusha chumu judío chachilla shupukachi ma kikera deiñu, ¿tsaanuren manen ñu junga miinu tenguee? tila. 9 Tsa detiñu Jesús entsandikami: ¿Ma malunu 12 ura dannamutyuka? Mandala nemulaya tyu'len dejutyuve, entsa tunu dangaamu ñilluchi dangarandetsu' mitya, 10 tsaaren kepe nemulaya tyu'lenu dejuve, dandajtuñu' mitya, timi. 11 Tsandi' dyatu Jesús entsa bain tsandimi: Laachi ura' keranu ruku Lázaro ma kasuiñuve, tsaaren iya mandengaa jinu tsuyu, timi. 12 Tsandiñu ya' disipulula entsandila: Bale Ruku, tsaaya, ya kasu'tsushu juntsaa ura' mandiyanu tsuve, tila. 13 Jesús tsandi' patu: Lázaro peyave, titaa tsandiñuren, ya' disipululaya ura kasñundimee tya' pensanguila. 14 Tsa deeñu, Jesús umaa ura' waintu tsandimi: Lázaro peyave. 15 Tsai' i junu putyu peyañu ñulla' mitya sundenve, iya ya' mitya tiiñuba kenmala, ñulla inu keranguenu deeñu' mitya. Tsaaren junga ji' yanu keejidaa, timi. 16 Tsenñu Tomás, Pallu na kayamu tinu ruku, vee disipululanu entsandimi: ¡Tsaaya, laa bain demiji' Jesúsba bulu depedaa! timi.

Jesús pemulanu mangujtemu, naa ura' chunu bain tiremu.

17 Jesús junbi jitu, yumaa Lázaronu ujkun tujuusha depuñu taapai malu ma iintsuve detiñu mijami. 18 Betania, Jerusalén pebuluba pen kilumetru juuñunandala chunami. 19 Tsenñu' mitya pure' judío chachi ji', Martanu bain, Maríanu bain llakinguivetentsula, yala' kaya peyañu' mitya. 20 Jesús jantsaa detiñu mijatu, Martaya yaba mindala tyuita'nu lu' jimi, tsaanuren Maríaa yasha pui shuwami. 21 Tsejtu Marta entsandimi Jesúsnu: Bale Ruku, ñuren enu puñuya in kaya peyai'chuve, 22 tsaaren naa tsaiñu bain, ñu Diosnu tyee pa'ñu bain, yaa chai bain ñunu tsanguikaanu juñuba iya miyu, timi. 23 Tsenñu Jesús entsandikami: Ñu' kaya mangujnu tsuve, timi. 24 Tsandiñu Marta entsa mandimi: Tsaave, de-inu malunu kumuinchi pemula demangujnu uratalaa in kaya mangujnuuñuba miyu, timi. 25 Tsandiñu Jesús entsandimi: Iyaa pemulanu mangujte' naa-uwanuba ura' chunu tiremuyu. Tsa' mitya mun inu keranguemulaya naa peyai' bain mangujta' naa-uwanuba ura' chunu tiranu detsuve. 26 Mun inu keranguen chu' bain juntsala peya'ba naa-uwanuba ne tsai peya' pinu dejutyuve. ¿Iya entsandiñu keranguiyu? timi. 27 Tsenñu Marta tsandimi: Uwain keranguiyu, Bale Ruku, ñaa Dioschi Mi'ke' Kayamuñuve, tsenmin entsa tusha jainuushu juntsa Diosa' Nave, timi.

Lázaro' ujkun tujuu keenu Jesús waami.

28 Tsandi' dyatu, Marta ya' naatala Maríanu mangueejitu, dus entsandimi: Mashturu enu puve, tsejtu ñunu jasa tyave, timi. 29 Tsandinmalan María nei'ba meemin kujpa' jei jimi Jesúsnu katanu, 30 matyu Jesús kayu pebulusha vi'mujchi, Marta nunbanu katañuba junun punañu' mitya. 31 Tsai' María kujpa' ma jepiñu dekeenatu, yaba bulu llakinguiveten pumu judío chachilla ya' kaya' ujkun tujuushaaba ji' waanu imee tyatu, yai bain ya' bendaa dejiila. 32 Tsejtu Jesús nuka puñuba María junga ji' yanu katamin, ya' neepasha telenaji' entsandimi: Bale Ruku, ñuren enu puna'banañuya in kaya peyai'chuve, timi. 33 María bain, naa yaba bulu jimu judío chachilla bain vishkiri deeñu, Jesús keenatu ya bain mika llakintse'tuwaatu 34 entsandi pake'meemi: ¿Nukaa detsuuyu? timi. Tsandiñu yala entsandikala: Bale Ruku, ja' keekide, tila. 35 Umaa Jesús waami. 36 Tsenñu judíola Jesús waantsu keenatu entsa entsandila: Keekidei, pemu rukunu uwain estyamuñuve, tiitila. 37 Tsenñun mantsalaya entsa entsandila: Entsa unbere kapuka putyu rukunuren ma mangataa kikaamu rukuba, naa Lázaronu bain juntsangue'ba kenuushuba, ¿nenñu tiba ki'tunguen tsanguikaami? tiitila.

Jesús Lázaronu mangujtemi.

38 Jesús manen tsamantsangue mallakintse'tuwaatu, umaa Lázaro' ujkun tujuusha kalen jimi. Juntsa ya' ujkun tujurunu ma aa shupuka ne dikanami. 39 Tsejtu Jesús tsandimi: Shupuka vee mujtu mandyuleedei, timi. Tsenñu juntsa pemu ruku' tsujki Marta entsandimi: Bale Ruku, yumaa pudyu ma de-ishkayaintsuve, ya peyañu taapai malu ma iintsuñu' mitya, timi. 40 Tsandiñu Jesús entsandikami: ¿Yumaa iya ñunu, ñuren keenguishu juntsaa, Dios tsamantsaañu bain katanu tsuve tindyuu? timi. 41 Tsenñu umaa ujkun tujuunu di'namu shupuka vee mujtu demandyui-eeñu, Jesús kai'sha ke'laadi' entsandimi: Apa, ñu in palaanu meeñu' mitya, ñunu yuj urave tintsuyu, timi. 42 Tsejtu Jesús kayu pa' jindu tsandimi: Iya miyu ñuya naa-uwanu bain iya ti naaju pa'ñuba tsanguikaamu juñu bain, tsaaren challa tsandi' pamiya, kumuinchi enu pudenashu juntsa chachilla' mityandiyu tsandimi, tsenmalaa yala uwain ñaa inu engu eeñuve tyanudetsu, timi. 43 Tsandi' dyatu Jesús daran palaachi entsandimi: ¡Lázaro, avindala malade! timi. 44 Tsenñu pemu ruku mangujpa' faami, tyaapa bain, neepa bain jai petsechi depijtaa, naa kajuu bain jalichi depijtaa. Tsenñu Jesús: Jali malande' me-eedei, timi.

Jesúsnu naake' peesu ka' tu'nu deju'ba palaa kila.

45 Tsenñu, Maríaba bulu deji' yaba llakinguiveten pumu judío chachilla, Jesús tsanguiñu katatu, pure' chachi yanu keranguikila. 46 Tsejturen mantsalaya fariseola' junga deji', Jesús tyeenguiñu bain tsandita jila. 47 Tsenñu chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' bale rukula, fariseo chachillaba debuudi', kavitu kenchi kayu aa bale rukulaya dewa'dinu tila. Tsejtu entsandila: Entsa ruku Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu pure' kikentsuñu' mitya, ¿umaa tyeenguenuj deewa? 48 Lala tibangui'mujchi ne tsanguikaantsushu juntsaa, mu bain yanu dekeranguikenu detsuve, tsenmala Romasha chumu bale rukula bain engu deja', lala' aa eleshanu desenaa tyulike', lala kaspele naaken chumu deeñuba tsanguikaanu dejutyuve, tila. 49 Tsa detiñu Caifás mumu unbere, juntsa tinbunu chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale ruku junu putu, entsandimi: Ñullaa tiba mijdetuve, 50 tsenmin naa pensangue'keraa kibanguindetyuve, ya' mityan kumuinchi chachilla millainu dejushu juntsaa, yala' mitya mainren peyaiñu urave, timi. 51 Caifás tsanditu ne maali pensachi tsandibandindyumi, matyu juntsa tinbunu yaa chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale rukuñu' mitya, Dios tsandikaañaa tsandipa' kumuinchi judío chachilla' mitya Jesús peyanu juve titaa tsandimi. 52 Tsaaren judío chachilla' mityaren peyainu jutyumi, tsai' pemiya Diosnu keenguemu chachi vee mujtu na'baasa shajara' chumulanu bain debuutenaa tsai' peyanu jumi. 53 Tsa' mitya umaa juntsa malunu Jesúsnu tu'nu ti' ma tsai shuwala, judío bale rukula. 54 Tsenñu' mitya umaa Jesús judío cha' kejtsapala manenu kityu', Judea tusha malu' miji', ma kaa pebulu Efraín mumu pebulusha jiimi, tiba den chutyuin tena keesha chumu pebulusha. Tsejtu junu tsanami ya' disipululaba. 55 Judíolachi Dapulla' livee kiñu fandangu chayangumanañu' mitya, nuka nuka Israel chachilla chumu deju'ba Jerusalénsha pure' jijiintsula. Kayu fandangu ura chayaindyuren Moisés' wandya lei naake mandanguemuñu bain juntsangue' Dioschi ura' kuranu deju' mityaa tsaintsula. 56 Tsejtu Jesúsnu mi'kes neneindu aa eleshasha deputu, yai tene entsa entsandila: ¿Naa detiyu ñullaa? ¿Yaba fandangusha jachunga? tiitila. 57 Chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' bale rukula, fariseo chachillaba, naaju chachillanu bain nuka Jesúsnu nentsu kata' bain wandidei ti' palaa ke' ma tanala, dewandinmala Jesúsnu peesu kanu.

12

María, Jesús' neepanu pindyupi yuutsuumi.

1 Dapulla' livee kiñu fandangu malu chayanu mandishmain malu faatana, Jesús Betania pebulusha jimi, pemunuren ya' mangujtenu ruku Lázaro' chuinsha. 2 Tsenñu junu desundya' Jesús' mityaren panda dekiñu, Marta panda chujtis nentsunmala, Lázaroya, Jesúsba bulu chudi' panda fimula' kejtsapala ya bain panda fintsumi. 3 Tsadena María mika kejtaa litru ma juu pure' balee nardu pindyupi tene juu taja', Jesús' neepanu yuutsuutu, bene ya' achuwachin manguijmi. Tsenñu juntsa ya juru pindyupin aindyayai shuwami. 4 Tsanguiñu keenatu, Jesús' disipulu main, Judas Iscariote, yaa bene Jesúsnu tu'kaanuu jumu unbere, entsandimi: 5 Entsa pindyupi ma añu taawasha ke' kakiñu baleshuba, ¿nenñaa ati' pure chachillanaa kuwai'tunguen? timi. 6 Tsaaren Judas tsanditu pure chachillanu ma tenbuka pensa' ne tsandibandindyumi; yaa taamu' mityaa tsandimi, tsenmin yaa lushi punu kajun tanamu' mitya, junu lushi depunmala taangue taanguekemu' mityaa tsandimi. 7 Tsenñu Jesús tsandimi: Paviikityude, iya peyanmala munguenu uukare' tanamuñuve. 8 Tsenmin pure chachillanuya ñulla naa-uwanu bain ñulla' kejtsapalan tananu detsuve, tsaaren inuya naa-uwanuba ñuiba ne tsana tanan dejutyuve, timi.

Lázaronu bain tu'nu pensanguila.

9 Jesús Betania pebulusha puñuba, pure' judío chachilla mijaitu, junga jila. Tsejtu ne yanun keekenu jindyula, Jesús' mangujtenu ruku Lázaronu bain keenu pensaa jila. 10 Tsa deiñu chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' bale rukula naa Lázaronu bain tu'nu pensanguila, 11 matyu ya' mityaren yalanu judío chachilla pure' demanbaka' miji-i' Jesúsnu tene mangueranguikendetsuñu' mitya.

Jesús Jerusalénsha rei juuñuu vijimi.

12 Umaa ayunchi Jesús Jerusalénsha jantsuve tiñu demijatu, judíolachi Dapulla' livee kiñu fandangu puinu pure' ji' punamu chachilla 13 tinchi jaki keraa tene dedaaka' yanu mindaa tyuita'nu defale' ji' entsandi' ui'sai jila: ¡Yuj sunden jusa!¡Bale Ruku' mitya jamuyaDioschi ura' imuve!¡Israel chachilla' reiya Dioschi ura' imuve! ti' uti utindintsula. 14 Jesús buru main katu, juntsanu lu' chudimi, Diosa' pilla kiikanuren entsandi': 15 Jerusalén juushu junbi, Siónnu chumula, jeetyatyudei. ¡Keekidei, enu ñulla' rei! ¡Buli pande' ee-eekenu animaa kaana jandala chuu jantsuve! ti' pillañu' mitya. 16 (Umanbeleya nenñaa tsa dekiñuba ya' disipulula aseetanguityuwaala, tsejturen bene Jesús peya' mangujpa' tsamantsaa katawañaa Diosa' Kiikanu naaju pillawaañu bain mandenga' aseetanguila, naa yanu tene laapu' pillaju', kumuinchi juntsai puiñu bain.) 17 Tsenmala Jesús Lázaronu ya' ujkun tujuusha ji' mangujtenu uwanu keenamu chachillaya tsanguiñu kuinda kes nenchin juula. 18 Tsenñu' mityaa chachilla, Jesúsnu mindaa katanu defale' jila, Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu ke' keewaave detiñu demija' mitya. 19 Tsejtu tsaindetsu fariseola keenatu, yai tene entsa entsandila: Asu katandetsutyuika yanu ti ken tsaañuba; naa mu bain ya' junga tene dejiindetsuve, tiitila.

Griego chachilla Jesúsnu mi'kila.

20 Dapulla' livee kiñu fandangu malutala, Diosnu aawa kurenu Jerusalén pebulubi ji' pumula' cha' kejtsapala, mantsa judío chachi jutyu griego palaachi pamu chachilla bain pula. 21 Tsenñu juntsa chachilla, Galilea tusha, Betsaidabi chumu Felipenu kalen jitu entsandila: Ruku, tsantsaya lalanu Jesúsnu katanu tenve, tila. 22 Tsa detiñu Felipe, Andrésnu tsandita ji' yala pallu Jesúsnu wainjila. 23 Tsenñu Jesús entsandimi: Chachi Tiya' Nakayamu tsamantsaa katawanu juñu tsanguikutinu tinbu yumaa jave. 24 Uwaindiyu ma trigu ñi tusha pajtya' peyai'shu juntsaa, tiba i'mujchi ma trigu ñiren juunu tsuve, tsaaren tusha pajtya' peya' shu'kishu juntsaa, bene kayu vee ñi pure' manguwakenu tsuve. 25 Mun entsa tusha ura' chunun pensaa chumulaya peya' piyanchin iinu detsuve, tsaanuren entsa tushaa tsaa chunu mi'kityu' in mityan peyainuu ju' tutakutikenuu chumu chachillaya Diosba naa-uwanuba ura' chunu detsuve. 26 Mun in taawasha kenu tya' bain, in chachi tiya' in bendaa nenu juve; tsai' iya nuka naanañu bain in taawasha kemu chachi bain jungaren iba bulu punu tsuve. Mun in taawasha kemu juñu bain juntsanu in Apa balengurenu tsuve, timi.

Jesús peyanu ju'ba wainmi.

27 Challa in tenbuka pure' llaki juuve, tsaaren ¿naa tinu juwa? ¿Apa, wajturen iya taaju ke' pullainu juuwashu juntsanu livee kika, tinu juwa? ¡Tsaaren naa tsaañu bain iya tsaikutinaa engu jayu! 28 Apa, ñu naaju'ba mika tsamantsaa katawade, timi. Tsandiñu selusha manbalaa pañu entsai meejami: Yumaa tsanguiyu, tsaaren manen iya naaju'ba mika ura' mangatawanu tsuyu, timi. 29 Tsenñu junu pumula tsandiñu demeetu kuidyandive detiñun, veelaya: Anjeendive, yanu pami, tiitila. 30 Tsandindetsuñu, Jesús entsandimi: Entsa patishu juntsa palaa in mitya tsandibandindyuve, ñulla' mityandive tsandimi. 31 Entsa uwanaa tusha tiba firu' jumu kavitu inu detsuve, tsenmin entsa tunu mandanguen chu' firu' kekaamu bain umaa entsa uwanaa manguevinu tsuve. 32 Tsenmala iyaa naaju chachillanu bain in junga demamikakenu tsuyu, inu tunu deyaika' uikarenmala, timi. 33 Jesús tsanditu ya naa kuusanu peyanu ju'ba juntsa aseetanguikaanu tyataa tsandimi. 34 Tsenñu chachilla entsandila: Dioschi Mi'ke' Kayamuya peyai'mujchi naa-uwanuba chunu tsuve titu, lei kiika tsandiñu mideewashaaka lala. Tsaanuba, ¿nejtaa: Chachi Tiya' Nakayamu tunu yaika' uikaranuu juve, titundiyu ñu tsandimi? ¿Tsejtu maa juntsa Chachi Tiya' Nakayamun? ¿Dioschi Mi'ke' Kayamuren juntsa jutyuu? tila. 35 Tsa detiñu Jesús entsandimi: Ñillu juuñuu jumu unbere ñuiba kayu punu tsuve, tsaaren aa pun jutyuve. Tsa' mitya entsa ñillu juuñuu jumu danguikeñunguentsuya nedei, yapijurui paijñu inmala naa-in tsai puin jutyu; matyu main dishna nentsushu juntsaya, naa nuka jindu' bain mijtuwaave. 36 Tsa' mitya ñillu juuñuu jumunu chai bain ñulla' kejtsapalan tanamiya keranguidei, tsai' ñilluchi dangaraañuu chunu, timi. Tsandi' dyatu, Jesús junu malu' miji', tsaa pantsuditu yaichi mangatawai'mi.

Nenñaa judíola Jesúsnu keranguindyatyu deeñu bain

37 Naa Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu kentsu ma keekeedena'ba judíola jaiba Jesúsnu kerangue' bendaa jityula, 38 matyu tsaalaya kaspele Diosa' mitya pamu ruku Isaías naake piikemuwaañu bain tsaa puinu juñu' mityaa, ne tsaala. Entsandimuwaami: Bale Ruku, ¿maa lala' mijakara kuindanu dekeranguen? ¿Munaa Bale Ruku ya naa naakemu ju'ba tsaa keewaanu ketunguen? ti' piikemuwaami. 39 Tsaañu' mityaa keranguenu jui'la, Isaías naa vee mujtu bain entsangue piikemuwaañu' mitya: 40 Dios yala' kapukanu dandajtuke tireve, tsenmin yala' pensanu bain shili pensanguen jutyungue tireve, tsenmala naa katanchi bain, naa aseetanguenu bain jui'nudetsu, tsenmin naa ne in junga bain maatyunudetsu, tsenmalaa iya yalanu ura' mandirei'nutsu, ti' pillawaave. 41 Isaías tsandimiya, Jesús tsamantsaañuba katatu, yanu laapu' pataa tsandimuwaami. 42 Tsejtu naa tsaañu bain, pure' judíola Jesúsnu keranguikila, tsai' naa bale chachilla bain ma dekeranguiketun, fariseolanu jelanchin mijakaatyu jujuula, matyu tsaa keengaya'ba ishu juntsaa, cha' waku wakudinu yanu mamikayan dejutyu' mitya. 43 Tsenmin yalaya Dioschee ura' katawanu tya'ba inuunun, tsaityu' chachilla' kapukachee ura' katawanu pensa kayu aa juwaala.

Jesús' palaaya kuipa tañu bain mijakaamu.

44 Tsenñu Jesús daran palaachi entsandimi: Mun inu kerangue' bain inuren keranguikindyuve, inu engu eemunu bain keranguentsuve. 45 Tsenmin mun inu kera' bain, in Apa inu engu eemunu bain kerave. 46 Iya ñillu juuñuu entsa tusha jamiya naajulaa inu kerangue' bain ne dishkejtsa juuñuu deshuwatyusa tenñu iyu jami. 47 Tsaaren main in kuinda meeturen ne juntsanguityuñu, iya kavitu ke' kuipa punu jutyuyu; matyu iya chachillanu kavitu ke' kuipa punu jaindyuyu; livee kenaa jayu. 48 Mun inu kerandyatyu', naa in palaanu bain keranguityushu juntsaa, juntsan mitya kavitu inu tsuve; juntsa in papatinu palaaren tsangue' kavitu ke' kuipa ma pukenu tsuve de-inu malunu. 49 Iya ne maali tsandinu tenñu tsandindyuyu, inu engu eemu in Apaa, iya tyee pa' mijakaanu juñu bain, yaa tsandikaamuve. 50 Tsenmin iya miyu in Apa chachillanu naa naakidei tiñuba juntsaya naa-uwanuba Diosba ura' chunu tirenu kikaanu juñu bain. Tsa' mitya iya ti pa' bain in Apa: Juntsandide, tiñu tene patimuyu, timi.

13

Jesús ya' disipululanu neepa pitsaami.

1 Dapulla' livee kiñu fandangu chayanu ma malu faatana Jesús yachi entsa tunu shuike' miji', ya' Apa' junga miinu ura jañuba mi' mitya, entsa tusha chumu ya' chachillanu mika estyamuturen, kayu jungajte estya' keewaami. 2-4 Simón Iscariote' na Judasnu, yumaa Dyabulu vi' Jesúsnu peesu kakaanu pensa dekikaakemi. Jesúsya Diosnaa fale' jamu ju', naa ya' jungaa miinu ju' bain, tsenmin ya' Apa yanu tiba dekenuu tireñu bain yaa mimi. Tsejtu kependu' panda demafin chuturen, uidi' jandaa pana jali beke' tsure', ajta' manguijnu jali main ka' ajpelenu pijteketu 5 tyaapa manbitsaanu pi pupukenutsuminu pi putu, ya' disipulula' neepa depitsalendu ya' ajpelenu pijteñu ajta' manguijnu jalichi demanguijtintsumi. 6 Tsanguendu Simón Pedro' neepa pitsaanu ura jañu, pitsaanu kentsuñu, ya entsandimi Jesúsnu: Bale Ruku, ¿ura ñuren in neepa pitsaanuu? timi. 7 Tsandiñu Jesús entsandimi: Iya tyeenguentsuñu bain challaya ñu mijanu jutyuve, benee aseetanguenu tsuve, timi. 8 Tsenñu Pedro entsa mandimi: Iya jayuuba ñunu tsangue' in neepa pitsaakaan jutyuyu, timi. Tsandiñu Jesús entsa mandimi: Iya ñunu neepa pitsaatyushu juntsaa, ñu in chachi jun jutyuve, timi. 9 Tsenñu Simón Pedro: Bale Ruku, tsaashu juntsaa, neepan pitsaakityuka, naa tyaapa bain, mishu bain depitsaakika, timi. 10 Tsandiñu Jesús entsa mandimi: Main challan pipeyaashu juntsaa, tiba demanbitsala tene ju' mitya neepa manbitsaanun menesteeve. Ñulla pipeyaañuu judeeve, naa kumuinchi tsaandene dejutyu' bain, timi. 11 Tsaaren maa yanu tu'kaanuu juñu bain mi' mityaa: Kumuinchi manbitsala tene juuñuu dejutyuve, timi. 12 Tsangue' neepa depitsale' dyatu, Jesús ya' be'ñu jali manbana' panda finsha machutu entsandimi yalanu: ¿Ñullanu tyeengue' tsanguiñu bain aseeta dekiyu? 13 Ñulla inu Mashturu tiidetive, naa Bale Ruku bain tiidetive; tsanditu uwain tsandinuu juñu' mityaa tsa tsa detive, iya uwain tsaayu. 14 Tsa' mitya iya, ñulla' Bale Ruku, ñulla' Mashturu jumuren, ñullanu neepa pitsaañu' mitya, ñui bain ñuitala veta' veta' tsa tsanguenuu dejuve. 15 Iya ñullanu ke' keewaatunguiyu, tsenmala ñui bain i naakeñu keena' bain, juntsa dekisa tenñu' mitya. 16 Uwaindiyu: manda-i' taawasha kemu chachiya yanu uudenguemunu pullaa jutyuve, tsenmin mandangue' eeñu jamu bain yanu eemu rukunu ne pullaa bain jutyuve. 17 Kumuinchi entsa naadejuñu bain aseetangue', juntsa dekishu juntsaa, Dioschi ura' inu detsuve, timi.

Jesúsnu Judas peesu kakaanu tsuve ti' kuinda

18 Iya ñullanu kumuinchi millandi laapu' paindyuyu; iya miyu naajulanu in chachi detirenu mi'ke' ka' bain. Tsaaren Diosa' Kiikanu naatinga: Iba bulu chudi' panda fimuren inu firu' kenu tsuve, ti' pillashu tsaa puinu juñu' mityandiyu tsandintsumi. 19 Kayu tsaa pullaindyuren challa tsandi' dewandintsuyu, bene tsaa puinmala ñulla iyaa: Iya Juyu, titu, uwain juntsañu bain mijanudetsu. 20 Uwaindiyu, in eeñu chachinu mun sunden mika' bain, naa inu bain sunden mikantsuve, tsenmin mun inu tsangue' mika' bain, naa inu engu eemunu bain tsaren kentsuve, timi. 21 Tsandi' depa' dyatu Jesús yuj llakindya' achakaliti patu: Uwaindiyu, ñullaren main inu firu' kekaanu wandi' peesu kakaanu tsuve, timi. 22 Tsandiñu ya' disipulula naa munu pa' tsandiñu bain aseetanguityu', yaitala veta' veta' kerai puila. 23 Ma disipulu, Jesúschi kayu estya estyainu disipulu, ya' kelunu tyaapa tyutyangare' tsudi' panda fintsuñu, 24 Simón Pedro juntsa disipulunu munaa pa' tsandintsuñuba mijanu pake'meekide ti' señas kemi. 25 Tsenñu juntsa disipulu, Jesús' junga kayu wayu'puditu entsandimi: Bale Ruku, ¿maa juntsan? timi. 26 Tsenñu Jesús entsandikami: Iya pan daachiti' tsu'pu' munu kuwañu bain juntsaa, juntsave, timi. Tsandimin pan daachiti' tsu'pu' Simón Iscariote' na, Judasnu kuwakemi. 27 Tsenñu nei'ba Judas juntsa pan ka' fikenmalan Satanás ya' tenbukasha vinchi iimi. Tsenñu Jesús entsandimi Judasnu: Tyee kenuu ju'ba apain tsanguide, timi. 28 Tsejtu Jesús tsandiñu junu chudi' panda fimula mu bain jaiba aseetangui'la, yanu naati' tsandiñu bain. 29 Matyu Judasya lushi kajun washkemuñu' mitya, fandanguchi tiiñuba ati'kade, tsaityu'ba, purelanu ne tiiñuba kuwade, titaaba, ne tsandimee ne tyaila mantsalaya. 30 Judas nei'ba pan defi defin tsaa malu' mijiimi. Tsenñu yumaa ma dekepeemi.

Kasa uuden

31 Judas malu' miiñu, Jesús entsandimi: Challa Chachi Tiya' Nakayamu tsamantsaa katawanu tsuve, tsenmala Dios bain ya' mityaren tsamantsaa katawanu tsuve. 32 Tsa' mitya Chachi Tiya' Nakayamu Diosnu tsamantsaa katakaashu juntsaa, Dios bain tsanguikaanu tsuve yanu; wajturen tsanguenu tsuve. 33 In estyanu nala, ñuiba ne tsanakeenu jutyuve. Ñulla inu mami'kenu detsuve, tsaaren judío chachillanu pa'bandyeesu: Nukaa iya jiñu bain ñullaya janu dejutyuve, timuwaayu. Tsa' mitya ñullanu bain challa juntsandinu tsuyu. 34 Challa kasa uuden ñullanu mangunu tsuyu: ñui tene veta' veta' estyadei. Iya ñullanu naa-i estyamuñuba, ñui bain ñuitala veta' veta' juntsaadei. 35 Ñulla veta' veta' estyan dechushu juntsaa, kumuinchi chachilla mijanu detsuve, uwain ñulla in disipulu deeñu bain, timi.

Pedro Jesúsnu kerajtuyu tinu tsuve.

36 Tsenñu Simón Pedro, Jesúsnu entsandi pake'meemi: Bale Ruku, ¿ñu nukaa jinu juyu? timi. Tsenñu Jesús: Iya nukaa jinuuñu bain challaya ñu in bendaa janu jutyuve; benee janu tsuve, timi. 37 Tsenñu Pedro entsa mandimi: Bale Ruku, ¿nejtaa iya challa ñunu bendaa kenu jutyuwa? ¡Iya ñu' mityaren tuta'ba tutainuu ma juuyu! timi. 38 Tsandiñu Jesús entsandimi: ¿Tsejtu uwain ñu in mityaren tuta'ba tutainuu ma juuyu tenguen? Uwaindiyu kayu wallapa utindyun pen bijee ñu inu kerajtuyu tinu tsuve, timi.

14

Jesús ya' disipululanu masundyawaanu kemi.

1 Llaki pensa deke' ne naa-in tsandyanu kityudei. Diosnaa keranguitu, naa inu bain keranguidei. 2 In Apa' chuinshaya nuka chundenñuba chunu ainatyuve; tsa jui'ñuya ne iya ñullanu junga miji' ñulla nuka chunu deeñuba sekuwanguentsuyu ti'chuyu. 3 Iya junga miji' ñulla nuka chunu deeñu bain desekuwanguitu manen maja' ñullanu junga deka' jinu tsuyu, tsenmala iya nuka chuñu bain ñui bain junga iba bulu chunudetsu. 4 Ñulla yumaa mideeve naa-itaa in mijiintsaashu junga jinuu juñu bain, timi. Jesúsren ya' Apa' junga miya' jimishtimu juu. 5 Tsenñu Tomás entsandimi Jesúsnu: Bale Ruku, ñu nukaa jintsuñu bain lala mijdetuyu. Tsaaba, ¿nejtaa minu dejuwa naa-itaa ñu' junga januu juñuba? timi. 6 Tsandiñu Jesús entsandikami: Iyaa miñu juuñuu ju' miya' jimishtimuyu; Dios naajuñu bain iyaa tsangue katakaamuyu, tsenmin naa-uwanuba Diosba ura' chunu tiremu iyaa juntsayu. Mu bain in mityaren in Apa' junga tyuinajiinuu judeeve. 7 Ñulla inu keemijatuya, in Apanu bain keranu dejuve; ura patiñuya, ñulla entsa uwanun yumaa kera deeve, dekata' mitya, timi. 8 Tsenñu Felipe entsandimi: Bale Ruku, tsaaya, lalanu ñu' Apanu keewaakiñuren, laachiya mika urave, timi. 9 Tsandiñu Jesús entsandimi: Felipe, iya ñuiba chuñu pure' tinbu juushuba, ¿chaiba ñu inu kerajtuu? Mun inu kata' bain in Apanu bain katave; tsaanuba, ¿nenñundiyu in Apanu keewaaka timi? 10 ¿Iya in Apaba ma bulu juu, naa i bain yaba ma bulu juuñuba kera ityuu? In papatyeeshu juntsa ne iya maali tsandichi tenñundindyuyu. Ura patiñuya, iba bulu jumu in Apaa tsangue' ya' taawasha kikaantsuve. 11 Iya in Apaba main judeeyu, ya bain iba ma bulu juuve tinmala inu keranguikai; naa keranguindendyuñu bain, i naakeñu bain katamuwa de' mitya, juntsan mitya keranguidei. 12 Uwaindiyu mun inu kerangue'ba, iya ti keñuba ya bain tsanguenu juve, naa kayu in kiikenutsuminu pullaaba kenu tsuve, iya in Apa' junga miinu juñu' mitya. 13 Ñulla ti naaju in mitya Diosnu pakidekiñu bain iya juntsa juntsanguenu tsuyu, tsenmala ya' Na' mityaa ya' Apa tsamantsaa katawanutsu. 14 Tsa' mitya ñulla in chachi deju', inu ti depa'ñu bain juntsanguenu tsuyu, timi.

Jesús: Espíritu Santo eenu tsuyu, timi.

15 Ñulla uwain inu estyamu deeshu juntsaa, iya naa naakidei tiñuba juntsanguenu detsuve. 16-17 Tsenmala iya in Apanu ñullanu Balelamu kayu vera me-eede ti' pa'nu tsuyu, Dioschi naajuñuba wainmu Espíritunu. Tsenmala entsa Espíritaa ñuiba naa-uwanuba tsananu tsuve. Tsaaren entsa tusha ujcha lan chumu chachillaya juntsa Espíritu kanu dejutyuve, katatyu deju' naa keraa bain dejutyu' mitya; tsaanuren ñullaa yanu kera deeve, challa ñuiba bulu chutu, umanbi ñullanu main main vinu juñu' mitya. 18 Iya ñullanu kepukiñungue' ne ñui tene tsangaanu jutyuyu; manen maanu tsuyu ñuiba bulu punu. 19 Wajturen entsa tu' chumu chachilla inu mangatan dejutyuve, tsaanuren ñullaya kataataakenu detsuve, tsenmin iya chuñu' mitya, ñui bain chunu detsuve. 20 Tsenmala juntsa malunaa ñulla aseetanguenu detsuve, iya in Apaba ma bulu juu, ñui bain iba ma bulu juu, naa i bain ñuiba ma bulu juuñu bain. 21 Mun iya naa naakide tiñuba meengue' juntsangue' bain, uwain juntsaa inu estya' keewaantsuve. Tsenmin mun inu estya' bain, in Apachi estyakutyanu tsuve, tsenmala i bain juntsanu estya' iya naaju' bain yanu keewaanu tsuyu, timi. 22 Tsandiñu Judas (Judas Iscariote jutyu, vera) entsandi pake'meemi: Bale Ruku, ¿nenñaa veelanu bain ñu naaju'ba tsandi wandinu jui'taa, lalanun mijakaakenaandiyu? timi. 23 Tsenñu Jesús entsandikami: Mun inu estyamulaya, in palaanu meenguemu deeve. Tsenmala in Apa bain yalanu estyanu tsuve, tsenmin iya in Apaba bulu ja' yaiba chunu detsuyu. 24 Tsaaren inu estyatyulaya in palaanu meenguityu deeve. Entsa ñulla merekindetsushu juntsa palaa, ura pañuya, in palaa dejutyuve, inu engu eemu in Apa' palaa deeve. 25 Chaikama iya ñuiba bulu putaa kumuinchi entsa dewandintsuyu. 26 Tsaaren in Apa in mitya ñullanu balelamu Espíritu Santo mandanguenu juushu juntsaa tiba ñullanu mijakaanu tsuve, tsenmin juntsa Espíritaa kumuinchi i mijakaakeeshu juntsa, ñullanu demandengakaanu tsuve. 27 Ñulla tiba bulla jutyu ura' dechusa tenve. Iyaa tiba bulla jutyu ura' dechujtinu tsuyu. Tsaaren ne entsa tusha chumu chachilla naakitaa bulla jutyu ura' chujtimu deeñuba juntsa jutyu, inchiya verave. Ne llakindya' jeetyanu kityudei. 28 Yumaa ñulla inu mera' kera deeve: “Iya miituren manen maanu tsuyu, ñuiba bulu manbunu”, tiitiñu. Ñulla uwain inu estyamu deetuya, sundyachu deeve in Apa' junga miintsuñu' mitya. Matyu in Apaya inu kayu pulla pudeve. 29 Kayu tsaa pullaindyuren entsandimiya, tsaa inmala ñulla inu dekeranguisa tenñundiyu tsandimi. 30 Ñuiba pure' kuinda ne kikentsunu jukeetyuve, entsa tunu mandanguen chu' firu' kekaamu yumaa jantsuñu' mitya. Yaa inu ti kenu bain jutyuñuba, 31 tsai' pullanmalaa kumuinchi chachilla iya in Apanu estyamuuñu bain, naa in Apa ti naaju kenu eeñu bain iya tsaaya kemuñu bain demijasa tenñu' mityaa, tsaintsuyu. ¡Demangujpaa, enu malu' miidaa! timi.

15

Jesús ura uva chi juuñuu.

1 Jesús kayu pa' jindu tsandimi: Iya ura uva chi juuñuuyu, tsenmala in Apaa uva chi washke' awakaamu ruku juuñuuve. 2 Ma ali uva puka ityu alleeba junmalaya yaa mandaapumuve, tsenmin puka imu alilanu bain daapu' mantsa'pupukemuve, kayu inutsu. 3 Ñullaya yumaa demangasha'puuñu deeve in pañu palaa demere' mitya. 4 Iya naajuwa ñuiba ma bulu juuwashu, ñui bain iba juntsaadei. Naajunga ma uva chi ali ya' chinu shu'nai'shu juntsaa uva nadinu jutyushu, naa ñui bain juntsaañuu junu dejuve, inuren demi'nai'shu juntsaa. 5 Iya uva chi juuñuunmala, ñulla uva ali juuñu deeve. Mun inu shupinañu denanmala, i bain yaiba bulu jushu juntsaa, juntsalaya pure' puka kuwakiñunguenu detsuve. Tsa' mitya ibaya tsanguenuu dejuve, tsaaren iban bulu jutyushu juntsaa, ñulla tibanguenu dejutyuve. 6 Mun inu shu'nañu denai'shu juntsaa balejtu alleeba ju' daakaya' vee mujtu tyatyun tsainu detsuve. Tsai' de-ejke' kanmala te'kaya' ñinbaasha ju'kenu kevin tsainu detsuve. 7 Ñulla ibaren bulu dejushu juntsaa, tsenmin in palaanu demeengue' naajuñu bain tsangues jindetsushu juntsaa, ti pakendenñu bain pa'dei, tsenmala tsainu tsuve. 8 In Apa tsamantsaa katawanu tsuve, ñulla cheeba ju' pure' puka kuwan tsa deke', ura uwain in disipulu deju' bain tsangue dekeewaashu juntsaa. 9 In Apa inu naa-i estyamuñuba, i bain ñullanu tsai estyamuyu; tsa' mitya iya ñullanu naa-i estyañu bain naa-uwanu bain tsai estyakutyan chunu kidei. 10 Iya naa naakidei tiñuba ñulla meenguendetsushu juntsaa, iya ñullanu naa-i estyañu bain naa-uwanu bain tsai estyakutyan chunu detsuve, tsaju' i bain in Apa naatiñuba juntsanguenduya naa-uwanuba in Apachi tsaren estyakutyan chuyu. Ñui bain juntsaadei. 11 Ñullanu entsandintsumiya iba bulu desundyatu, mika desundyasa tenñundiyu tsandimi. 12 Ñullanu entsanguidei tintsuyu: iya ñullanu naa-i estyamuwaañuba, ñuitala bain veta' veta' juntsai estyadei. 13 Ura' keranu chachillanu estyanchiren yala' mitya tuta'ba ma tutainui estyamunuya naa muba pullai estyan dejutyuve. 14 Ñulla iya naakidei tiñuba tsanguemu deeshu juntsaa, in keranu chachilla deeve. 15 Entsa ajkesha ne ñullanu taawasha kemu chachi deeve tiitinu jutyuyu, taawasha kemu chachillaya yalanu mandanguemu ruku tyee kemuñu bain mijtuwa deeñu' mitya. Challa iya ñullanu in keranu chachilla deeve timiya, in Apa ti naajaa inu pamuwaañu bain kumuinchi tiba ñullanu demijakaake' mityaa tsandintsuyu. 16 Ñullaa inu mi'ke' katyuwa deeve; iyaa ñullanu mi'ke' ka' puka imu cheeba dejuñu jun tsaa, pure' puka ide-ii ti' natintsunu mandanguemuyu, naa-uwanuba pu' tinbu puityumujchi. Ñulla tsa dekishu juntsaya, in Apa in mityaren ñulla ti depa'ñuba tsanguikaanu tsuve. 17 Entsaaya kidei tintsuyu: Mu bain veta' veta' estyadei.

Ujcha lamula Cristo' disipululanu tyutyanu dejuve.

18 Tsandenna ujcha lan chumu chachilla ñullanu detyutya'ba inmalaya, yumaa ajke' inaa tyutyamuwa deeve pensanguidei. 19 Ñulla ujcha lan chumu chachilla naaken chumu deeñu bain tsanguemu dejuñuya, yala ñullanu mika estyachu deeve, tsaa chachiitalaya estyamu de' mitya. Tsaanuren iya ñullanu ujcha lamu chachilla' kejtsapalaren dete'lare' inu keranguemu chachi detireñu' mityaa, yala ñullanu tyutyamu deeve, ñulla yumaa yala tsaa chachi dejutyuñu' mitya. 20 Iya kaspele ñullanu naatimuñuba juntsanu mandengakidei: manda-i' taawasha kemu chachiya yanu uudenguemunu pullaa jutyuve. Ura inuren firu' kenu bendaa nemuwa deeshu juntsaa, ñullanu bain firu' kenu bendaa nenu detsuve; tsaaren in palaanu meedimuwa deeshu juntsaa, ñulla' palaanu bain meedinu detsuve. 21 Tsa' mitya ñullanu bain juntsanguenu dejuve in mityaren, inu engu eemu rukunu kerajdetu' mitya. 22 Iren engu ja' patyuwaañuya yala kuipa tajtuchu deeve, tsaaren challa, naati' ne yala' ujcha' mitya kuipajtuyu tinuba dejutyuve, i wainñu' mitya. 23 Mun inu tyutya' bain in Apanu bain tsaren tyutyantsuve. 24 Iren muba ke' keewaatyunutsumi yalanu ke' keewaatyuñuya, yala tichiba ujcha tajtuchu deeve, tsaaren tsaa dekatatun, inu bain, in Apanu bain detyutyave. 25 Tsaaren entsaimiya, yala' lei kiikanu naajuinga: Iya tichiba kuipajtunun, inu detyutyave, ti' pillashu, tsa' mityaa tsaive. 26 Ñullanu iya mandanguikenu juuwashu juntsa Balelamu, Dioschi naajuñuba wainmu Espíritu in Apa' junga fale' jamaa, naama ja' bain in mitya panu tsuve. 27 Naa ñui bain in mitya pamu deeve, umaa peepukenu uwanun ñulla iba buluren nemuwa de' mitya.

16

1 Kumuinchi entsa ñullanu tsandimiya, tsaa de-i' puinu uwatala dewapana' inu keranguenu pensa pirechu deeve tenñundiyu. 2 Cha' waku wakudinu yatala ñullanu juka'larenchinguenu detsuve, tsenmin mun ñullanu tute' bain Dioschi uraa kentsuyu tyatyainu tinbu bain janu tsuve. 3 Tsaaren in Apanu bain, inu bain kerajdetu' mityaa, tsanguenu detsuve. 4 Kayu tsaa pullaindyuren ñullanu tsandi' dewainmiya, bene tsaa puinmala, iya yumaa tsandimuwaave tya' demandengasa tenñundiyu tsandimi. Umanbeleren ñullanu tsandi' waintyumiya, i ñuiba bulu chu' mityaa tsaawaayu. 5 Tsaaren challaa, inu engu eemu rukuba bulu manchunu ya' junga miintsu' mityaa, ñullanu tsandi' wainyu. Tsaanuren naa mu bain inu ne: ¿Nukaa miindu iyu? ¿ti' pake'meraa kibangui'tu deeyu? 6 Tsejturen iya tsandi' pañu llakindyanchee yuj dellakindyave. 7 Naa tsa detyañu bain, iya enu miiñaa ñuichi kayu uranu juve; uwain anbutindyuyu. Iya enu miityushu juntsaa, ñullanu Balelamu Espíritu jan jutyuve ñuiba bulu punu, tsaaren iya miishu juntsaa, iya eenu tsuyu. 8 Balelamu Espíritu jamee ujcha lan chumu chachillanu dekeemijakare' tsaave tyakaanu tsuve, maa ujcha lantsuñu bain, maa kuipa tajtuñu bain, tsenmin maa Dioschi kavitu inu juñu bain. 9 Ujcha lantsumiya, inu keranguityun mityaa tsaave. 10 Ti kuipaba tajtuya iyaa juntsayu, matyu juntsa narai katawamiya iya in Apa' junga miinmala ñulla inu mangatatyumee mijanu detsuve. 11 Tsenmin Dioschi kavitu inuu jumuya entsa tunu mandanguen chu' firu' kekaamaa juntsa ju' yumaa tsaa kavitu i' kuipa ma puu juñuba mijakaanu tsuve. 12 Ñullanu panu kayu pure' tanayu tennaren, challaya pakeen jutyuve, ñuichi ma puitaanuuñu' mitya. 13 Dioschi naajuñuba wainmu Espíritu naa-uwanu ja' bain, yaa kumuinchi Dioschiya naajuñuba ñullanu de-aseetanguikaanu tsuve. Ya maali pensangue' patyumujchi, ti naajaa yanu depañu mere' bain, juntsaa panu tsuve, tsenmin ajkesha tyee puinuu juñu bain tsa tsandinu tsuve. 14 Ya inaa tsamantsaa katakaanu juve, ñullanu ti mijakare' bain i kuñu tene mijakaakaa kenu ju' mitya. 15 Kumuinchi in Apachi juushu juntsaa naa inchi bain juve. Tsenñu' mityandiyu entsa Espíritu ñullanu inchi jumuchee mijakaanu tsuve tintsumi. 16 Wajtunuren ñulla inu mangatatyui puituren, bene manen wajtun jeke mangatanu detsuve, timi. Llakindyandu bain masundyanu dejuve. 17 Tsenñu mantsa disipulula yaitala veta' veta' entsandi pake'meela: ¿Entsanditu tyee titundin? ¿Nenñaa wajtunun lala yanu mangatan dejutyuve titun, manen bene mangatanu detsuve titundin? Tsenmin: In Apa' junga yaba bulu manchunu miintsuyu, titu, ¿naa titundin? 18 Tsenmin, “wajtunuren” tiititu, ¿naa titundi tsa tsandimi? Tyee pantsuñuba aseeta ityuve, tiitila. 19 Jesús naa yanu pake'meenu detyañuba mijatu entsandimi: ¿Iya ñullanu: Wajtunuren ñulla inu mangatatyui puituren, bene manen wajturen jeke mangatanu detsuve tyeeshu juntsanu paviikendaa tsandindetsuu ñui tene? 20 Uwaindiyu ñullaya deware' u'tandindetsunmala, ujcha lan chumu chachillaya sundyantsunu dejuve. Ñulla naa tsai' dellakindyañu bain, juntsa llaki bene ñuichi sundyanutsumu tiyainu tsuve. 21 Ma shinbu yachi yumaa nakanu ura jañu kityanchin naa-in tsandyamuve, tsaaren nei'ba nakamin naa kityandu bain manbashinchi iimuve, entsa tusha ma kaana kayañu' mitya. 22 Tsa' mitya tsaave, naa challa ñui bain llaki juu dechu' bain, inu bene mangatamee masundyanu detsuve; tsejtu tsai' desundyañu muba ñullanu juntsa sundenga pensa pirekaan dejutyuve. 23 Tsenmin juntsa malunuya ñulla yumaa muba inu tiba pake'meenu dejutyuve. Uwaindiyu ñulla, tin in mitya in Apanu paki dekiñu bain ya juntsanguenu tsuve. 24 Chaikama ñulla tiba in mitya ti' pakindetyuve. Pa'dei, tsejtaa kanu detsuve, tsai' tsamantsa sunden puidei.

Jesucristaa tusha tiba jumulanu depullaa.

25 Ñullanu entsandi' kuinda kendu challaya laapu' patu tene kuinda kiikiyu, tsaaren wajturen ma tinbu janu tsuve ne laapu' papatibandi'mujchi in Apa naajuñuba tsaa achakaliti panu malu. 26 Juntsa malunaa ñulla in mitya yanu pa'nu detsuve, tsenmala iya jungajte in Apanu ñulla' mitya paki pakikenu jukeen jutyuve, 27 matyu in Aparen ñullanu mika estyamuñu' mitya. Ñullanu mika estyamuve, ñulla inu estyamu deju', Diosnaa iya la' jamuve tya' keranguemu deeñu' mitya. 28 Iya, in Apa Diosnaa la' ja' entsa tusha jayu, tsaaren challa entsa tunu mashuike' in Apa' junga miintsuyu. 29 Tsandiñu ya' disipulula entsandila: Uwain, tinuba laapu' pai'taa umaa aseetanguen pave. 30 Umaa demijayu ñu naa tiba demiiñuba. Tsa' mitya chachilla ñunu pake'meemeedekisa menestejtuve ñu yala' pensa mijanu. Tsaañu' mityaa, lalaya ñu uwain Diosa' junga fale' jamuve tenna keranguemu deeyu, tila. 31 Tsa detiñu Jesús entsandikami: Tsejtu, ¿umaa challaa dekeranguiyu? 32 Ñulla inu maali deshuike' na'baasa deshajara' jiinu malu jantsuve, ura patiñuya, yumaa jave. Tsaaren naa tsa deiñu bain iya maali putyuyu, in Apaa iba bulu puve. 33 Kumuinchi entsa ñullanu tsandimiya iba bulu deju' tiba bulla jutyu ura' dechusa tenñundiyu tsandimi. Entsa tusha ñulla mika taaju' chunu detsuve, tsaaren ¡bensa ityudei! Iya entsa tusha tiba firu' jumunu puiyu.

17

Jesús ya' chachilla' mitya Diosba kuinda kemi.

1 Jesús tsandi depa' dya', kai'sha ke'laaditu entsandimi: Apa, yumaa juntsa tinbu jave. Ñu' Nanu tsamantsaa katakaade, tsenmala ñu' Na bain ñunu ura' katakaanutsu. 2 Ñaa ñu' Nanu naaju chachillanuba demandanguenuu tireve, tsenmala yaa kumuinchi ñu yanu dekuñu chachillanu naa-uwanuba Diosba ura' chumu detirenutsu. 3 Naa-uwanuba Diosba ura' chunu jumiya, ñuren ura Dios main juunu ura' keemijanaa juve, naa ñu engu eekishu juntsa Jesucristonu bain. 4 Ñu tyeenguenu mandangueñuba juntsanguetu iya entsa tusha ñunu tsamantsaa katakaayu. 5 Tsenñu' mitya Apa, umaa kaspele naa entsa tuba jutyunu uranun iya ñuba parejuren tsamantsaa katawantsumuwa deewasu juntsa manen ñu' ajuunuren mangusa tenve. 6 Entsa tusha chumu chachillanu, ñu dete'laake' inu dekuñu jumulanuya, iya dekeemijakaakiyu ñu muñu bain. Ñu' chachi deenun, ñu yalanu inu dekuñu, yala ñu' kuindanu dekeranguive. 7 Yala challaa mideeve ñu kumuinchi tiba inu dekuñu judeeshu juntsaa naa ñunu tene defale' jamuñu bain. 8 Ñu inu demijakaañu kuinda iya yalanu kuinda keñu dekeranguive. Tsa' mitya de-aseetanguive, naa iya ñunaa fale' jañu bain, tsenmin uwain ñaa inu eeñu bain. 9 Iya yala' mityandiyu ñunu pa' tsandintsumi; ne ujcha lan chumu chachilla' mitya tsandibandindyuyu. Ñu inu dekuñu chachilla' mityandiyu tsandintsumi, ñu' chachi deeñu' mitya. 10 Kumuinchi inchi judeeshu juntsala ñuchi deeve, tsenmala naa ñuchi judeeshu juntsala bain inchi deeve. Tsa' mitya yala' mityaa iya tsamantsaa katawakutintsuyu. 11 Entsa ajkeshaya iya entsa tusha tsanan jutyuyu, tsaaren yalaa chaiba entsa tushan chunu detsuve, i ñu' junga maanmala. Tsa' mitya, urandene kemu main juu Apa, ñuya tsamantsaa ju' mitya, ñu' tsamantsaa jumu inu kuwakishu juntsachi yalanu washkide, yai bain lala tsaa shajara' jityu' ma bulu juu tsananudetsu. 12 Iya entsa tusha yaiba bulu chungamaya, inu ñu' tsamantsaa jumu kuwakishu juntsachi yalanu washke' ti puinuu dejuñu bain livee ken chuchudiyu. Tsenñu naa maliba piyaindetyuve, matyu main maali tsainuu jutu, Diosa' Kiikanu naatiñu bain tsaa puinuu juñu' mityaa, mainyaa tsai' pive. 13 Umaa ñu' junga maantsuyu, tsejtu entsa patintsaashu juntsa, kayu entsa tusha chumujchin tsandintsumiya, yai bain iya naa-i sundyañuba tsai desundya' iba tsamantsa desundyasa tenñundiyu. 14 Yalanu ñu' kuinda demijakaakiyu, tsenñu ujcha lan chumu chachilla yalanu mika detyutyave, yala tsaa chachi dejutyuñu, iya bain naaju' yala tsaa chachi jutyaashu juntsa deeñu. 15 Entsa ne chachilla' kejtsapala, yalanu chutyungue kalaade titundindyuyu, yalanu Dyabulu firu' kenu kiñuba tsanguikaatyude titundiyu. 16 Yalaa entsa tusha tiba naa naaken chumu deeñuba tsanguemu dejutyuve, naa i bain tsanguemu jutyuyu. 17 Ñuchin juu chachi detirekide, ñu naajuñu bain keemijakara kuindachi; ñu' palaaya tsanguikaamuve. 18 Ñu inu entsa tusha naake eeñu bain, i bain yalanu entsa tusha juntsangue eeyu. 19 Iya yalanu ura' kendenganchin iya maalin ñu' taawasha kemu chachi tiyakutintsuyu, tsenmala yai bain ura uwain tsaren junudetsu. 20 Ne entsala' mityan juu ñunu pa' tsandindyuyu; bene kayu veela bain, yala kuinda dekiñu inu keranguenu judeeshu juntsala' mitya bain tsaren tindundiyu. 21 Kumuinchi yalanu ma bulu juuñuu tene detirekisa tenve. Apa, lala naadejaaka ñu iba junmala, i bain ñuba juuwashu, naa yai bain tsa deju' laaba ma bulu judeesa. Tsenmalaa umaa naaju chachilla bain uwain ñaa inu engu eemuwaave tyanudetsu. 22 Ñu inu naake ura' katakaañu bain, i bain yalanu tsaren katakaayu, tsenmalaa yai bain lala naadejuñu bain, juntsa deju' main juunudetsu, 23 tsaju' iya yaiba junmala, ñuya iba juve. Tsaashu juntsaa yala main jui narai tiyanu detsuve. Tsenmalaa naaju chachilla bain naa ñaa inu engu eemuñu bain mijanu detsuve, tsenmin ñu inu naa-i estyamu' bain, naa yalanu bain tsai estyamuñu bain mijanu detsuve. 24 Apa, ñu inu kuwakisu juntsa chachillanuya, naa iya nuka miji' puñu bain, yai bain jungaren iba bulu depusa tenve. Tsejtaa ñu inu estyanchin, naa entsa tuba jutyunu tinbunun, mika ura' katakaamuwaañu tyee juñu bain yala entsangue katanudetsu. 25 Naake ura' kemu ju'ba tsanguemu Apa, ujcha lan chumu chachillaya ñunu keemijaindetyuve, tsaanuren iya ñunu kerayu, naa enu iba bulu pumu chachilla bain mideeve ñaa inu engu eemuñu bain. 26 Ñu muñu bain yalanu dekeemijakaakiyu, tsejturen kayu keemijakares jintsunu tsuyu, tsenmalaa ñu inu naa-i estyamuñu bain yaitala bain tsaren dejunmala, i bain yaiba ma bulu juu chunu tsuyu, timi.

18

Jesúsnu peesu kala.

1 Tsandi depa' dyatu Jesús ya' disipululaba junu malu' miji', Cedrón pijuusure bejkusha miimi. Tsenñu junu ma vijtya juñu, Jesús ya' disipululaba vimi. 2 Tsenñu Judas, Jesúsnu peesu kakaanu jumu ruku bain juntsa tenanu kerami, Jesús junu ya' disipululaba den waku wakudimuwaañu' mitya. 3 Tsenñu Judas romano suutadulanu ma bulu miya' ji', naa chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' bale rukula, fariseolaba de-eeñu aa elesha washkemu chachillanu bain tsai demiya' jimi. Tsejtu vinguenun jutyuu, mantsa lanpara taa, mantsa tu ñillu taa jila. 4 Tsa deiñu Jesúsya tyee inu ju'ba yumaa demi' mitya, yala dejiñu tyuita'tu, yaa ajke' entsandimi: ¿Munaa mi'kes nendu deiyu? timi. 5 Tsenñu yala pakatu: Nazaretsha chumu Jesúsnu mi'kes nendu deiyu, tila. Tsenñu Jesús tsandimi: Iyaa juntsayu, timi. Tsenñu Judas, Jesúsnu peesu kakaamu ruku bain junu jimulaba bulu pumi. 6 Tsejtu Jesús nei'ba: Iyaa juntsayu, tinmalan yala benga' mitya tene demanguike' tsaa detsujiila. 7 Tsenñu Jesús manen yalanu entsa mandimi: ¿Munaa mi'kes nendu deiyu? timi. Tsenñu yai bain entsa mandila: Nazaretsha chumu Jesúsnu mi'kes nendu deiyu, mandikala. 8 Tsa detiñu Jesús entsa mandimi: Yumaa iyaa juntsayu, tiyu. Ñulla inaa mi'kes nendetsushu juntsaa, entsa iba bulu nemulanuya me-eedei, timi. 9 Tsaa puimiya, Jesús: Apa, ñu inu kuwakisu juntsa chachillaya, maliiba piyaindetyuve, tiñu, ya naatiñuba tsainuu juñu' mityaa, tsaa puive. 10 Simón Pedro ma peeniya tana' mitya, peeniya muyaa chiti' chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale rukuchi manda-i' taawasha kemu Malco mumunu tsaa ya' urandya pungui daapukemi. 11 Tsanguiñu Jesús, Pedronu entsandimi: Ñu' peeniya ma-uukaakide, in Aparen tsaa mutya' inu tsamantsa taaju iwaanu kentsuba, ¿nejtaa i tsaa in jutyuwa? timi.

Jesús, Anás' ajuubi

12 Juntsa ma bulu jumu suutadula, yalanu mandanguemu bale rukuba, tsenmin aa elesha washkemu chachilla judío chachillaba bulu Jesúsnu peesu ka' telekila. 13 Tsejtu Anásya, Caifás' anchapawaañu' mitya, ya' yashaa ajke' tajila. Juntsa tinbunu entsa Caifásya chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa balewaami. 14 Entsa Caifásya kaspele judíolanu, Jesúsnu laapu' patu tsandimuwaami: Kumuinchi chachilla depeyain jutyu, juntsan mitya ma rukuren peyaiñu uraave, timuwaami.

Pedro: Jesúsnu kerajtuyu, timi.

15 Simón Pedro vee disipuluba Jesús' bendaa jintsula. Tsejtu juntsa disipuluya chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale rukuba kera' mitya, yaa tsaa Jesúsba bulu ya juusha vinchi iiñuren, 16 Pedroya avindaa shuwami juukapabi. Tsenñu chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale rukuchi kera disipulu mafale', ya juukapa washnamu shinbunu patu, Pedronu juusha mikakaami. 17 Tsenñu juukapa washnamu shinbu Pedronu entsandi pake'meemi: ¿Ñu bain entsa ruku' disipulu jutyuu? timi. Tsandiñu Pedro: Iyaa juntsa jutyuyu, tikami. 18 Junu ishtyuintsuñu' mitya, taawasha kemu chachilla aa elesha washkemu chachillaba, ñi juikare' juntsa ñingueluu delulan uinala. Tsenñu Pedro bain ishtyatu, yaiba bulu ñinguelu uinami.

Diosnu kalen jimu aa bale ruku Jesúsnu pake'meemi.

19 Anás, ya bain tsaren chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale ruku tikayamu, Jesúsnu ya' disipululanu laapu' pa' pake'meemi, tsenmin ti naajaa mijakaakaa keñu bain. 20 Tsenñu Jesús entsandikami: Iya naa muba demeenaren entsandi papatimuyu; naa-uwanu mijakare' bain cha' waku wakudinu yasha, naa aa eleshasha bain, jungaa iya mijakaakaa kemuyu, jundala kumuinchi judío chachilla' waku wakudinusha. Tsa' mitya iya naa ti bain ne pantsuu kuinda juu kindyuyu. 21 Tsen, ¿nendiyu inaa pake'meemi? Inu meemeenamulanaa pake'meede. Yalaa minu dejuve iya naatis nemuuñu bain, timi. 22 Tsejtu Jesús tsandi' dyañu, main aa elesha washkemu ruku tsaa Jesúsnu fi'pakinu paika' entsandimi: ¿Chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale rukunuba aantsandi pakanu juu? timi. 23 Tsenñu Jesús yanu entsandimi: Iya firu' pañuya wainka, naatitaa tsandiñuba; tsaaren iya patyeeshu juntsa ura'ba jushu juntsaya, ¿nenñaa inu kiyu? timi. 24 Tsenñu Anás Jesúsnu telaa chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale ruku Caifás' jungaa eemi.

Pedro manen anbutimi.

25 Tsaa puintsun Pedroya junu, ñinguelunun lulan uinami. Tsenñu entsandi pake'meela: ¿Ñu bain juntsa ruku' disipulu jutyuu? tila. Tsa detiñu Pedro anbukureketu entsandimi: Juntsa jutyuyu, timi. 26 Tsenñu chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale rukuchi taawasha kemu main, Pedrochi pungui daavimu ruku' paande, entsandi pake'meemi: ¿Junga vijpaasha ñunu yaba bulu kataindyuwa? timi. 27 Tsandiñu Pedro manen anbuda mangurekenu uwanu, wallapa utindimi.

Jesús Pilato' ajuusha

28 Jesúsnu Caifás' junu demangalare' romano uñi' yasha tajila. Tsaindetsu yumaa ma dedandakentsumi. Tsaaren judío chachillaa juntsa uñi' ya juusha vindyula; judío chachi jutyula' yasha vishu juntsaya, Dioschi urajtu kuramu de' mitya. Tsenmin yumaa Dapulla' livee kiñu fandangu panda finundiyandetsu' mitya, tsa indyai'la, matyu vishu juntsaa, juntsa panda finu dejutyu' mitya. 29 Tsenñu Pilato, uñi juwa' mitya, yalanu fale' keetu entsandi pake'meemi: ¿Ti' mityaa entsa rukunu kuipa pundetsuyu? timi. 30 Tsenñu: Firu' ken chachi jui'ñuya, ñu' junga taja' kui'chu deeyu, tikala. 31 Tsa detiñu Pilato entsandimi: Mandaji' ñullaa, ñulla' lei naatiñuba juntsanguidei, timi. Tsenñu judíola entsandila: Tsaaren lala judío chachillaya munuba tutekenuu dejutyuyu, tila. 32 Jesús naa-i peyanu ju' bain, naatimuwaañuba tsaa puitaa tsaimi. 33 Pilato, ya juusha mavitu Jesúsnu mika' entsandi pake'meemi: ¿Ñaa judíola' reiyu? timi. 34 Tsenñu Jesús entsandimi: ¿Ñu maallee inu aantsa pake'meentsuu? ¿Veela tsa detiñaa tsandintsuu? tikami. 35 Tsenñu Pilato tsandimi: ¿Tsejtu iba judío chachii? Ñu' chachillaa, chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' bale rukulaba buluu ñunu inu detaja' kushaaka. ¿Ñu ti faateru kiyu? timi. 36 Tsandiñu Jesús entsandimi: Entsa tusha chumu rei nukaa faamu deeñu bain, i bain ne tsai' faamu rei jutyuyu. Tsaaba juñuya inu judío balelanu kakaren jutyu, in mitya vinguikenuu chachi jumulaa vinguichu deeve. Tsa' mitya entsa tushaa iya rei tiya' fale' mandanguen chumu jutyuyu, timi. 37 Tsandiñu Pilato entsa mandimi: ¿Tsaashu juntsaa, ñaa reituuyu? timi. Tsenñu Jesús entsandimi: Ñuren inu reive tintsuve. Matyu in taawashaya uwain tsaave ti' kuinda kenu jumaa juntsave. Ura patiñuya tsanguenaa iya nakayayu; tsanguenaa entsa tusha jayu. Naajulaba juntsa uwain tsaave tinu kuindanu estyamulaya in palaanu meenguemu deeve, timi. 38 Tsenñu Pilato entsandimi: ¿Ti naajaa juntsa uwain tsaave tinu kuindan? timi.

Jesúsnu tu'nu shuwala.

Tsandi depake'mera' dyatu, Pilato avindala mafale' judíolanu manbatu tsandimi: Iya naa ti kuipaba kataindyuyu entsa rukunu. 39 Tsaaren Dapulla' livee kiñu fandangu janmala ñulla ma peesu pumunu me-e'laakaanu inu paki pakikemu chachi de' mitya, ¿naa detiyu, judíola' reinaa mandyaike' me-eenu juwa? timi. 40 Tsenñu yala manen jui manbaishtu entsandila: ¡Juntsanuya jayuuba! ¡Barrabásnaa mandyaikide! tiitila. Tsaaren Barrabásya firu' kemu chachimi.

19

1 Tsenñu Pilato, Jesúsnu ka' astekikaami. 2 Suutadula pu tuti tene juu ma mishmunderu deke', Jesús' mishpukanu pu'kare', reila' viyanu jali yamuraraa bain pandekila. 3 Tsangue' yanu kalen demi'naji' uukaputu entsa entsandila: ¡Ura' chude, judíola' rei! tiitila. Tsenmin tsandi' kajuutala paika paikakila. 4 Bene, Pilato avindala mafaatu judíolanu entsandimi: Keekidei, iya entsa rukunu naa ti kuipaba katatyu' mitya, enu avindala mandaja' ñullanu mangueewaanu tsuyu, timi. 5 Tsenñu Jesús pu tuti tene juu mishmunderu pukaa, palanu viyanu ungalalaa jali panaaya mafaami. Tsenñu Pilato entsa mandimi: ¡Enu jee juntsa ruku! timi. 6 Tsenmalan chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' bale rukula, aa elesha washkemu chachillaba nei'ba Jesúsnu katanguikemin ui'nbashii eevi' entsa entsandila: ¡Kuusanu tu'pukaade! ¡Kuusanu tu'pukaade! tiitila. Tsandindetsuñu Pilato entsandimi: Tsaaya, ñullaren demanga' miji' kuusanu tu'pu' detutee; iyaa ti kuipaba katai'yu entsa rukunu, timi. 7 Tsenñu judíola entsandila: Lala' leichi ma leinuya entsa ruku penuu juve tive, tsa juba jutyuren yaa Diosa' Na juuñui keengayanu kes nenei' mitya, tila. 8 Tsandi depañu Pilato kayu jeetyami. 9 Tsejtu manen ya' ya juusha mavitu, Jesúsnu entsandimi: ¿Ñu, nukaa chumuyu? timi. Tsandiñun Jesús jayuuba pakai'mi. 10 Tsenñu Pilato tsandimi: ¿Nenñuuyu inu pakai'mi? Ñuya mive, iyaa ñunu naa ne kuusanu tu'pu' tu'kaakindenñu bain, naa livee kikenu tenñu bain, tsanguenuu juñuba, timi. 11 Tsenñu Jesús tsandimi: Ñu inu naa ti kikenuuba jutyuchuve, Diosren ñunu tsanguenuu tirei'ñuya. Tsa' mitya mun inu ñu' tyaapanu kuwa' bain juntsaa ñunu kayu pullai ujcha lantsuve, timi. 12 Tsandinmalan umaa Pilato tyeenguitaa Jesúsnu livee kenu juwa tene tyaimi. Tsenñuren judíola entsandi' ui'nbashiila: Ñu aantsa unberenu livee ke' me-eeshu juntsaa, romanola' kayu aa uñichi ura' keranu chachi jui'taa tsanguenu juve. ¡Rei juba jutyuren, rei juuñui keengayakutinu kemulaya naajula bain romanola' kayu aa uñi' kundaa deeve! tiitila. 13 Tsandi depañu meetu Pilato, Jesúsnu avindala mangalaanu mandanguemi. Tsejtu yala' kavitu kensha “Shupuka tene mai'taa” tinu tenasha chudimi, hebreo palaachiya Gabatá tinubi. 14 Entsa tsaa puintsumiya Dapulla' livee kiñu fandangu chanu ma malu faatana pajta katyu uratalaa tsaintsumi. Tsejtu Pilato judíolanu entsandimi: ¡Enu entsanave ñulla' rei! timi. 15 Tsenmalan yala entsandi daran pala: ¡Kuusanu tu'pu' tu'de! ti' papatila. Tsandindetsuñu Pilato entsandi pake'meemi: ¿Ñulla' reinun iya kuusanu tu'pu' tu'kaanuu? timi. Tsandinmalan chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' bale rukula entsandi pakala: Lalaya vee rei tajdetuyu, romanola' kayu aa uñiren lala' rei juuve, tila. 16 Tsa tsa detiñu, pulla'bi Pilato yala naaju demutyañuba tsanguikaanu suutadulanu kuwakemi Jesúsnu kuusanu tu'pu' tu'nudetsu. Tsenñu suutadula Jesúsnu ka' jila.

Jesús kuusanu tu'vimi.

17 Tsejtu ya' tu'vinu kuusa nanaaya Jesús lu' jitu Ujkun Mishu tinu tenasha jimi, hebreo palaachiya Gólgota mumu tenasha. 18 Juntsa tenanu Jesúsnu kuusanu tu'pula. Tsangue' veelanu bain pallu detu'pu' kelush kelush uyukare' yanu kejtala pungue uikaala. 19 Pilato ma ta'panu: Nazaretsha Chumu Jesús, Judíola' Rei ke piikikaatu, juntsa kuusa kai'tala tu'pukaakemi. 20 Tsenñu juntsa ta'panu judío chachilla pure' lenguikila, Jesúsnu tsangue' kuusanu tu'punu tena, pebulu keesha kalen juuñu' mitya. Tsenmin juntsa ta'panu hebreo palaachi bain, latín palaachi bain, griego palaachi bain, tsa pillami. 21 Tsenñu judío chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' bale rukula jatsa detyatu Pilatonu entsandila: “Judíola' rei” ke piikityude; “Rei jutyuren, judíola' reiyu tiitimu” ke piikide, tila. 22 Tsa detiñu Pilato entsandikami: Iya naake piikikaañuba tsaa pilla shuwanu tsuve, timi. 23 Suutadula Jesúsnu kuusanu detu'pu' dyatu ya' jali deka', taapai pela ma veleke' ma suutadumeemee main main kala. Tsejtu naa tansha pannu aabare jali bain dekaturen, juntsaya pumajtu, jali jumityan juu bare' mi' tsejta' tusha ne pajaa jaliñu' mitya, 24 yaitala entsandila: Kiyuuchi'tyudaa, munaa tyulla lunu juñuba ke' keetaa mijadaa, tila. Tsa dekiñaa Diosa' Kiikanu entsa pillashu juntsa tsaa puimi: In jali develedekive yaitala, tsenmin juwali juuñuu jalinuya munaa tyulla lunu juñuba ke' keetaa demijave, ti' pillashu juntsa. Naaju pillañuba uwain ma juntsanguila suutadula. 25 Tsenñu Jesús' kuusa keesha ya' ama bain, ya' amachi supu na'ma naatala bain, Cleofás' shinbu María bain, María Magdalena bain tsana pula. 26 Tsenñu Jesús ya' amanu kata', naa ya' kayu estya estyainu disipulunu bain ya' ama' kelunu uyuna katatu, ya' amanu entsandimi: Aantsa ñu' nave, timi. 27 Tsejtu bene ya' disipulunu bain entsandimi: Aantsa ñu' amave, timi. Tsandinmalan juntsa ya' kayu estyanu disipulu, umaa Jesús' amanu tsaa ya' yasha ka' miya' chumishtikemi.

Jesús peyami.

28 Jesús tsandi depa' dyatu, matyu tyee inuu juñu bain kumuinchi yumaa tsai' depullaiñuba mi' mitya, Diosa' Kiikanu naaju pillañuba juntsaisa tyatu entsandimi: Pi mujve, timi. 29 Tsenñu junu ma basu shivi binu yalluu chuñu, kuwa keraachi tsu'pu' binu kushkakare' isupu cha'linu llu'puke' ya' fi'pakisha uslaala. 30 Tsa dekiñu Jesús juntsa shivi binu kujchi' dyatu entsandimi: Kumuinchi yumaa tsai' depullave, timi. Tsandi' mishu wayuke' ya' aama Diosnu kuwa' peyami.

Ma suutadu Jesús' vi'chinu tsutachi tsu'mi.

31 Tsaa puimiya dewa'di' lekanu malu chanu ma malu faatanaa tsaimi. Tsenñu juntsa saaduma lekanu malunun Dapulla' livee kiñu fandangu malu bain ma juju' kayu bale maluñu' mitya, kuusanu tu'punamula ne tsa denasa tyai'la judío bale rukula. Tsejtu yala kayu te' depesa tyatu, Pilatonu, kuusanu tu'punamula' neepa dedyaiviikare' kuusanu demanbajtekaanu uuden kide, ti' pa'la. 32 Tsenñu suutadula, Jesúsba parejuren kuusanu tu'vimulanu kalen demi'na ji', mainnu ajke' neepa dedyaiviitu, kamainnu bain tsaren kila. 33 Tsejtu Jesúsnu bain tsanguenu kalen dejitun, yumaa peyañu kataadekiji' mitya, yanuya neepa dyaivilindyula. 34 Tsejturen ma suutaduya Jesús' vi'chinu tsaa tsuta' kike' fataa tsutekenmalan asa piba falekemi. 35 Enu entsandi' kuinda kentsumiya uwain tsaintsu ma keranamaa tsandintsuve. Tsa' mitya anbuda jutyuve ya' kuinda; yaa anbutindyu' bain mive ñui bain keranguinudetsu. 36 Tsaa puimiya Diosa' Kiikanuren, Naa ma takuba dyaivili'nu detsuve, ti' pillañu' mitya, tsaa puitu ive. 37 Tsenmin Diosa' Kiikanuren kayu vee mujtu bain entsandive: Fataa tsu'nu rukunu entsangue keenu detsuve, tive.

Jesús menami.

38 Tsa i' depuiñu Arimateasha chumu ruku, José, Pilatonu, Jesús' ujkun bulu pa'jimi. Tsenñu Pilato arendiñu, José, Jesús' ujkun bulu ka' jimi. Juntsa José, Jesúsnu keranguemu rukumi, judío bale rukulanu jelanchin pantsuu keranguikemu ruku. 39 Tsenmala Nicodemo, kaspele ma bijee Jesúsnu kepe ji' keemu ruku bain, junga ji' mira pindyu, alue pindyuba bulu yandaa mika 70 liveraa tajimi. 40 Tsa' mitya José, Nicodemoba, Jesús' ujkun bulu demanga' ma jalinu juntsa pindyu demungue' tsaa pijtekila, judíola naaketaa ujmu mennu kiikemuwa deju'ba juntsanguitu. 41 Jesúsnu kuusanu tu'pu' tu'nu tena keesha ma vijpala jumi. Tsenñu juntsa vijpalanu ma lanba' tujuu ujkun tsuununu jumi, kayu naa munuba tsure' kerajtunu tujuru. 42 Tsenñu Jesúsnu juntsa tujuunu pu' menla, judíola' lekanu malu yumaa ma jaintsuñu' mitya, tsenmin juntsa ujkun tujuuya junu kayu kalen juñu' mitya.

20

Jesús peyatun mangujmi.

1 Kama semana ajke' malunu, duminguma, María Magdalena, dishkepenene kayu ura' danguindyun ujkun pu' meneinsha jitu, juukapanu di'namu shupuka ma mangayaanu kataakiimi. 2 Tsejtu daran mijinchi iimin Jesúschi kayu estya estyainu disipulu, Simón Pedroba puinsha entsandita miimi: ¡Bale Ruku' bulu ya' mennanu tujurunu kalare' ma jideiñuve; nukaa detajiñuba mijakeetyuve! timi. 3 Tsenñu Pedro, kama disipuluba ujkun tujuusha jila. 4 Tsejtu yala pallu yangachi tene jiinduren, kama disipulaa Pedronu kayu pullai daran ji' mitya, yaa ajke' tyuinajimi junbi. 5 Tsejtu ujkun tujuusha wayu'pudi' ke-eetu, yanu depijte' tsuuñu jali katatun, ura jurushaa vi'mi. 6 Tsenñu Simón Pedro bain bene' ji', ujkun tujuusha vitu, depijte' tsuuñu jali tsuna katami, 7 naa Jesús' mishpukanu depijte' tsuuñu jali bain kataminguemi, tsenñuren juntsa jallee ya' bulunu depijtenu jaliba bulu tsutyu, nara mandyajlla vee mujtu tsuna katami. 8 Tsenñu ajke' tyuina jimu disipulu bain ujkun tujuusha vi', tyee iñu bain katatu, uwain keranguemi. 9 Tsaaren kayu aseetanguindyuwaala Diosa' Kiikanu, Jesús peyaturen mangujnu tsuve ti' pillanu. 10 Tsejtu entsa pai disipulula yasha miila.

María Magdalenanu Jesús mangatawami.

11 Tsenñun María junga avindala uyui shuwa' ujkun tujuu keesha warendin uinami. Tsai' waren uinatun wayu'ka' ujkun tujuusha keeputu, 12 Jesús' ujkun bulu detavi' tsuununu pai anjee fiba jali tene panaa chudena katami. Mainya ya' mishbui'sha chu', kamainya ya' nepa' peesha chuna katapumi. 13 Tsenñu juntsa anjeela pake'meetu: ¿Nenñundiyu waantsumi? tila. Tsenñu ya entsandikami: In Bale Rukunu kala' ma jideiñu, nukaa deta'ñuba mijtu' mityaa tsandintsuyu, tikami. 14 Tsandi' dyatu beenga' mitya ke-eekitu, junu Jesúsnu uyuna katami, tsejturen naa Jesúsñuba mijaindyumi. 15 Tsenñu Jesús tsandimi: ¿Nenñundiyu waantsumi? ¿Munaa mi'kes nendu iyu? timi. Tsenñu juntsa shinbu ya' pensaa juntsa vijpaa washkemu rukaaba jumee tyatu entsandimi: Rukui, ñaaba kala' jituya, nuka tsure'ba inu wainka, tsenmala iya mangainu tsuyu, timi. 16 Tsandiñu Jesús entsandimi: ¡María! timi. Tsandinmalan ya bain ya' junga yatekemiren, ¡Rabuni! timi (hebreo palaachi entsandishu juntsaa, “mashturu”, titu). 17 Tsenñu Jesús entsandimi: Inu mandyallakika, kayu in Apa' junga maluindyuyu. In naatalala' junga miitu entsandide: Ñuichi bain Apa jumu, in Apa' junga, ñuichi bain Dios jumu, in Diosa' junga miintsuyu, tive, tide, timi. 18 Tsenñu María Magdalena ya' disipululanu mangüindakiitu, Jesúsnu mangatayu tita miimi. Tsenmin Jesús yanu naatiñu bain tsandimi.

Jesús ya' disipululanu mangatawami.

19 Semana ajke' malunu, duminguma, matyu Jesús mangujnu malunuren, dekependu' kañu, mantsa disipulula dewakudi' ya juukapa nara lluka tanala, judío bale rukulanu jelanchiren. Yala tsa denan Jesús vi' ya' disipulula' kejtsapala uyudi' ura' dechusa ti' entsandimi: Ñulla tiba bulla jutyu, ura' dejusa tenve, timi. 20 Tsandi' dyatu ya' tyaapa keewaamin, ya' vi'chinu bain keewaaminguemi. Tsenñu ya' disipulula yala' Bale Rukunu mangatatu, yuj sundyala. 21 Bene Jesús manen entsandimi: Tiba bulla jutyu, ñulla ura' dejusa tenve. In Apa inu naake mandangue' eeñu bain i bain ñullanu juntsanguentsuyu, timi. 22 Tsejtu yalanu juipu-ere' dyatu entsandimi: Espíritu Santo kadei. 23 Ñulla munu yala' ujcha' mitya demanbitsaañuba, juntsa ujcha manbitsalanu tsuve; tsenmin munu yala' ujcha' mitya demanbitsaatyuñuba, juntsa ujcha manbitsalajtunu tsuve, timi.

Jesús, Tomásnu mangatawami.

24 Tomásya, Pallu na kayamu tina' bain tsa tsandinu unbere, naa ya bain 12 disipulu jumulanu buunamu ju'ba Jesús mangatawanu uranu putyumi. 25 Tsenñu benee vejan disipulula Tomásnu, ¡Lalaa Bale Rukunu demangatayu! tiitila. Tsa detiñu Tomás entsandikami: Iren ya' tyaapanu kalabus detu'puñu señas jununu in tyamishu tsu'pu' keemin, ya' vi'chinu bain tsanguemingui'mujchiya, keranguen jutyuyu, timi. 26 Mandishpen malu insha, disipulula manen yasha mawa'nala. Juntsa uranuya Tomás bain yaiba junu bulu pumi. Tsejtu juukapa llukaa ma tadenanuren, Jesús vi' mangatawa', yala' kejtsapala uidi' ura' dechusa ti' entsandimi: Tiba bulla jutyu, ura' dejusa tenve, timi. 27 Tsejtu bene Tomásnu entsandimi: Ñu' tyamishu enu in tyaapanu ñalike' keekide, ñu' tyaapa in vi'chinu ta'pu' keekide. Keranguityu chachi jutyude, ¡keranguemu jude! timi. 28 Tsandiñu Tomás entsandimi: ¡In Bale Ruku, in Dios! timi. 29 Tsenñu Jesús entsa mandimi: Ñu kata' mityaa keranguive. Mun katatyumujchin keranguemulaya, Dioschi mika ura' imu deeve, timi.

Nenñaa entsa kiika piike'ba wandya

30 Jesús ya' disipulula' ajuunu Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu kayu pure' ke' keewaakemuwaanuren, entsa kiikanu juntsa tsanguiñu depilla jutyuve. 31 Entsa kuinda pilla deshuwalaya yaren Dioschi Mi'ke' Kayamu jumin, yaren Diosa' Na jumin jumu Jesúsnaa ñulla dekerangue', ya' mitya ñulla naa-uwanuba Diosba ura' dechusa tyataa, tsai' pilla deshuwave.

21

Jesús mandishpai disipululanu mangatawami.

1 Tsa-i' depuiñu Jesús bene ya' disipululanu mangatawami Tiberias pusu keesha. Entsaitaa mangatawami: 2 Simón Pedro bain, Tomásnu, Pallu na kayamu tinu ruku bain, Galilea tusha Caná pebulunu chumu Natanael bain, Zebedeo' nala bain, kama pai disipulula bain tsana wa'nala. 3 Tsejtu Simón Pedro yalanu entsandimi: Iya ainguiintsuyu, timi. Tsenñu vejanla bain: Tsaaya, laa bain ñuba jindetsuyu, tila. Tsejtu ma baakunu devi' jituren, juntsa kepe naa ma allaba kai'la. 4 Tsenñu yumaa dechayaintsu Jesús pi keesha uina' mangatawami, tsenñuren ya' disipululaa naa Jesúsñuba mangueengai'la. 5 Tsejtu Jesús entsandi pake'meemi: Rukula, ¿mallee alla dekayu? timi. Tsandiñu yala entsandikala: Maliiba kaindetyuyu, tila. 6 Tsenñu Jesús entsa mandimi: Ataaya mangalare' baaku urandyasha tyatyukidei; tsanguitaa alla kanu detsuve, timi. Tsandiñu uwain juntsanguitu, bene ataaya mangalaanu ki'la, alla pure' tela deiñu' mitya. 7 Tsa dekitu Jesúschi kayu estya estyainu disipulu, Pedronu entsandimi: ¡Entsaya lala' Bale Rukuve! timi. Tsandi' panmalan Simón Pedro nei'ba meemiren jali bekaa uina' mitya, jali jeke manbanmin tsaa pisha yanbukemi. 8 Tsenñun vejan disipululaya baakuchi demandyakala tu keesha, alla tene juu ataaya juyaa, 100 metru ne baka' pudena' mitya. 9 Tsai' tusha demayanlaatu, ñi juinanunu ma alla tsuna katala, naa pan bain. 10 Tsenñu Jesús entsandimi: Challa kadekishu juntsa alla mallee taadei, timi. 11 Tsandiñu Simón Pedro baakusha lu' aa alla tene pure' telaa waaku ñiipesha juyai lumi; kumuinchibi 153 allaa ma juumi; tsejtu pureenuren waaku jaiba kiyuu ji'mi. 12 Tsenñu Jesús entsandimi: Panda deka' fijaa, timi. Naaju disipulula bain Jesúsnu ne: ¿Ñu muyu? ti' ne pake'meraa kibaingui'la, naa yala' Bale Rukuñu bain mide' mitya. 13 Jesús ñingueesha kalen jitu, ya' tyaapachi pan ka' yalanu devele' kutu, naa allanu bain tsarenguemi. 14 Jesús peyaturen mangujpa' nendu, entsaba yumaa pen bijee mangatawantsumi ya' disipululanu.

Jesús, Simón Pedroba kuinda kemi.

15 Tsejtu panda defi' dyatu, Jesús, Simón Pedronu entsandi pake'meemi: Simón, Juan' na, ¿ñaa, kayu entsa rukulanu pullai inu estenguen? timi. Tsandiñu Pedro entsandikami: Tsaave, Bale Ruku, ñuya mive, naa iya ñunu estyamuñuba, timi. Tsenñu Jesús entsandimi: Tsaaya, in kaa uveja juuñuulanu washke' panda fikaakiñunguide, timi. 16 Tsejtu manen pake'meetu tsandimi: Simón, Juan' na, ¿inu estenguen? timi. Tsenñu Pedro: Tsaave, Bale Ruku, ñuya mive, naa iya ñunu estyamuñuba, timi. Tsenñu Jesús entsa mandimi: Tsaaya, in uveja juuñuulanu washikiñunguide, timi. 17 Tsejtu pen bijee pake'meendu manen entsa mandimi: Simón, Juan' na, ¿inu estenguen? timi. Tsenñu Pedro, Jesús yanu tsandi' estyamuñuba mijanu juntsaba pen bijee ma pake'meekentsuñu' mitya, yuj llakindyami, tsejtu manen entsandi manbakami: Bale Ruku, ñuya tiba demiive, ñuya mive naa iya ñunu estyamuñuba, timi. Tsenñu Jesús manen entsa mandimi: In uveja juuñuulanu washke' panda fikaakiñunguide. 18 Uwaindiyu unnaamalaya ñu nuka jindya'ba maali jali pana panan jijiimuve; tsaaren bene yumaa derukuinmala ñu tyaapa us-eetadinmala, veelaa jali pande', naa ñu jindyatyuinsha bain miya' jinu detsuve, timi. 19 Jesús entsandimiya Pedro naa-i peyataa, Diosnu tsamantsaa keewaanuu juñuba juntsa aseetanguikaandaa tsandimi. Tsejtu tsandi depa' dyatu, yanu: In bendala jade, timi.

Jesúschi kayu estyanu disipulu

20 Pedro beenga' mitya mangue-eetu Jesúschi kayu estya estyainu disipulu yalanu bendaa kentsuñuba katami. Jesúsba bulu chudi' panda definu uwanu, ya' kelunu chutu: Bale Ruku, tsejtu ¿maa ñunu peesu kakaanujtun? ti' pake'meemu disipulun tsai' yalanu bendaa kentsumi. 21 Tsaintsuñu Pedro katatu, Jesúsnu entsandi pake'meemi: Bale Ruku, tsen entsaa, ¿naa inujtun? timi. 22 Tsandiñu Jesús entsandikami: Iren, iya majangama tsanasa tya' tsangaañuba, ¿ñuya tyee mijanu tenguen? Ñaa in bendalaa jade, timi. 23 Jesús tsandimuuñu' mityaa, keranguemu naatalaatala juntsa disipulaa peyan jutyuve ti' kuinda deshaja' jimuwaami. Tsaaren Jesúsya tsanditu juntsa disipulu peyan jutyuve tindyu; yaa pamiya: Iren iya majangama tsanasa tya' tsangaañuba, ¿ñuya tyee mijanu tenguen? ti' ne tsandimuwaami. 24 Juntsa tsandinu disipuluren tsaa i' depuiñu kumuinchi enu piikeñuve. Uwain mideeyu ya' tsandinu kuinda anbuda jutyuñu bain. 25 Jesús kayu pure' vee vee kikemuve. Ya titi kemuñuba tsaa depillake' juntsa pilla kiika tsuunu keñu bain, naamika entsa tu kuraa ma tsurekenu keñu bain tse'ken jutyumee tenve.