1

1 Jypya yvya apoa renonde Tupana'ga reaporog̃ita kwahavukahara'ga rekojipei hako. Tupana'ga pyri ga ruvi ga rerekovo. Ga ko Tupanamo tuhẽ oko. 2 Yvya apoa renonde akoja'ga rekoi Tupana'ga pavẽi gakwahavukahara'ga. 3 Ga pe Tupana'ga oapopavuka mbatera. Ojipe'g̃a pe rũi Tupana'ga oapouka. Okwahavukahara'ga pe jate ga oapouka mbatera hako. 4 Tupana'ga kwahavukahara'ga tuhẽ oko po rimba'e. A'ero ga jara'g̃a mongopavi g̃a monguva. Ga yvyakotyve'g̃a mongoi. A'ero ga Tupana'ga kwahavukari g̃a pe no. Arimo nhande tihepia katu mbatera kwahavag̃wama mytu'ẽro g̃waramo. Na ja ga imomytu'ẽi yvyakotyve'g̃a akag̃i pe tokwaha ti g̃a Tupana'ga javo. 5 Ypytunarupive'g̃a ndokwahavi hepiage'yma g̃waramo. Ypytunarupive'g̃a'jave'g̃a – g̃a ndokwahavi Tupana'ga okote'varuhuavo – g̃a pe ga Tupana'ga mombe'umbe'ui no tokwaha ti g̃a ga javo. G̃a omombi pota Tupana'ga kwahavag̃wama novĩa. Ndopigi reki. A'ereki Tupana'ga mombe'ua ikwahy ve ojipe'g̃a ndehe ga kwahavuka g̃a pe. 6 Nahã ko ahe ikwehe. Ahe ve g̃a ei João Batista. Tupana'ga e'i ahe ve: —Emombe'u ti g̃a pe jikwahavukahara'ga, ei Tupana'ga ahe ve. 7 A'ero Joãova'ea ruri ga mombe'gwovo ikwehe. —Tamombe'u ti ga pe me tapejiko pa ti ga rehe javoji, ei ahe, kiroki ga Tupana'ga kwahavuka nhande ve, ei Joãova'ea ikwehe. 8 Ahe ko imomytu'ẽhara'ga rũi. —Akoja'ga mombe'gwovo reki ji ruri, ei ahe, kiroki ga omomytu'ẽ Tupana'ga kwahavuka nhande ve, ei Joãova'ea ikwehe. 9 Gaha ko imomytu'ẽharetero. A'ero ga ruri imomytu'embava yvyakotyve'g̃a akag̃i pe tokwaha pa ti g̃a Tupana'ga javo. 10 Yvya koty ga ruvi ikwehe. A'ea tuhẽ Tupana'ga oapouka ga pe hako yvyakotyve'g̃a ndeheve. Yvyakotyve'g̃a ki a'e te ndogweroviari ga. 11 Ogwyri pe ga ruri ikwehe gwe'yja'g̃a pyri judeus'g̃a pyri. G̃a ki a'e te ndokoi ga rehe. 12 Kiroki g̃a oko reki ga rehe – g̃a pe ga ei a'ero: “Pejiko pe ji rehe,” ei ga. “Kiro ji pe mongoi Tupana'ga ra'yramo a'ero,” ei ga g̃a pe. 13 Yvyakotyve'g̃a ko na ta'y. Akwaimbae'g̃a ta'y pota g̃wembireko'g̃a nderekovo. Aerẽ g̃anda'yra'g̃a ari g̃a hugwi a'ero. Na rũi reki ga nhande mongoi Tupana'ga ra'yramo. Nhande xajiko Tupana'ga kwahavukahara'ga rehe. A'ero Tupana'ga ei nhande ve: “Jira'yramo ko pe ndekoi kiro pejikoga g̃waramo ga rehe,” ei Tupana'ga. 14 Tupana'ga kwahavukahara'ga onhimongouka yvyakotyva'ero a'ero ikwehe Jesus Cristo'ga. Igwete ga ruvi orepyteri pe ikwehe. Ga nhande arõ hete imombyryva nhande ve. Ga okwahavuka katu Tupana'ga nhande ve no. A'ereki ga jate ko Tupana'ga ra'yretero. Igwete ore nhimombaragwahavi garuvihavuhuhetea rehe garuva'ga ruvihavuhuhetea rehe. 15 João Batistava'ea omombe'umbe'u ga ikwehe. Ahe e'iahy g̃a pe ikwehe: —Gaha ji amombe'u pe me oji'i, ei ahe. “Aerẽ po ti ga ruri pe nderekovo nehẽ,” a'e ji oji'i, ei ahe. “Ga huvihavuhuhetero. Ji ki a'e te ako tehe reki. Jypya vehevi ji rekoe'ymame ga okoe'ymi,” a'e ji pe me oji'i, ei Joãova'ea ikwehe. 16 Ga pyry hete tuhẽ nhande aromo. A'ero nhande ve nhaporemo ga imombyryvi jipi. Igwaigwavete ga imombyryva'ja'javi nhande ve. 17 Moisésva'ea pe Tupana'ga ombuhuruka onhi'ig̃a hako tohendu katu ti g̃a javo. Jesus Cristo'ga pe ki a'e te Tupana'ga nhande arõheteuka. —Emombyry ti g̃a pe, ei Tupana'ga ga pe. Ji kwahavuka katu ti g̃a pe no, ei ga Jesus Cristo'ga pe. Na tuhẽ Jesus Cristo'ga rekoi a'ero. 18 Yvyakotyve'g̃a ndohepiagangavi Tupana'ga. Gara'yra'ga jate – ga tehe ko Tupana'ga ra'yretero – gaha jate koi ojikoty'a Tupana'ga pavẽi. Gaha okwahakatuuka Tupana'ga nhande ve a'ero. 19 Igwete judeus'g̃a nduvihava'g̃a g̃a mbuhurukari ojipyri mbatera kwava'ẽhara'g̃a – g̃a okwava'ẽ mbatera Tupana'ga pe jipi. Igwete g̃a ei g̃a pe g̃apokohara'g̃a pe no levitas'g̃a pe. G̃a pe – g̃a ko fariseus'g̃a – g̃a pe judeus'g̃a nduvihava'g̃a ei: —Peho ti João Batista'ga pyri tonhimombe'u ti ga pe me nehẽ, ei g̃a g̃a pe. A'ero g̃a hoi cidade de Jerusalém hugwi ogwovo João Batistava'ea pyri – perope ahe g̃a mobatiza paranahũa aherovai Jordão aherovai. Cidade de Betânia ira'agwe te jugwi. Pevo g̃a hoi javo Joãova'ea pe. —Mome ahe nde? ei g̃a ahe ve. Enhimombe'u ti ore ve torokwaha ti nde, ei g̃a. Ahe ni'mbei g̃a pe a'ero. Onhimombe'u katu ahe g̃a pe tajikwaha ti g̃a javo. —Ji ko ga rũi – kiroki ga pe Tupana'ga e'i: “Amondo po ti ga yvyakotyve'g̃a pyri g̃anduvihavuhuhetero nehẽ Cristo'ga,” ei ga. Ji ko ga rũi, ei ahe. —Marã naerũ? ei g̃a ahe ve. Nde po Eliasva'ea ekwerava ejyvya hugwi? ei g̃a. —Ji ko ahe rũi, ei ahe. —Nde ereko Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharamo a'ero – kiroki ga Moisésva'ea omombe'u hako uhu ti ga javo hako? ei g̃a ahe ve. —A'ea rũi ko ji, ei ahe. —Mome ahe nde naerũ? Enhimombe'u ti ore ve toromombe'u ti g̃a pe – kiroki g̃a ore mbuhu nde pyri, ei g̃a. Marã ti nde nhimombe'ui ore ve nehẽ? ei g̃a ahe ve. —Pehendu ti nhinhi'ig̃a a'ero, ei ahe. Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea Isaíasva'ea omombe'u nhog̃wenonde ojipe'ga rembi'eag̃wama hako, ei Joãova'ea. Nahã Isaíasva'ea ei hako: “Ojipe'ga nhi'ig̃a po ti hahyahi ga erame g̃a mbo'eavo ongae'ỹi me nehẽ,” ei ahe. “E'i po ti ga g̃a pe: ‘Pemboavujikwe ti pehea imbohupikatuavo huvihava'ga pe tuhu ti ga nhande pyri javo,’ e po ti ga,” ei Isaíasva'ea hako, ei ahe. Jihi ko a'ea, ei Joãova'ea onhimombe'gwovo g̃a pe. A'eahy ji javo ojipe'g̃a pe: “Penhimboavujikwe ti pejipohia pejikote'varuhua hugwi tuhu ti nhandepojykaharete'ga nhande pyri javo,” a'e ji, ei Joãova'ea onhimombe'gwovo g̃a pe. A'ero g̃a ei ahe ve: —Marã a'ero? Nahã nde ei ore ve: “Ji ko Cristo'ga rũi Tupana'ga remimbuhurukara'ga rũi,” ere ko nde, ei g̃a. “Eliasva'ea rũi ko ji no,” ere ko nde, ei g̃a. “Ji ko akoja'ga rũi Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uhara'ga rũi,” ere ko nde ore ve, ei g̃a. Maranuhũrame nde okoteheva'ero g̃a mobatizai naerũ? ei g̃a Joãova'ea pe. —Jihi amobatiza g̃a yhya pyvõ jipi, ei ahe. Pepyteri pe ojipe'ga ami okovo. Emo pe ndapekwahavi ga, ei ahe g̃a pe. Gaha po ti oko pe pyri huvihavuhuhetero nehẽ, ei ahe. Huvihavuhu hete tuhẽ ga, ei ahe. Ji ki a'e te okoteheva'ea, ei Joãova'ea g̃a pe. 29 Ko'emame Joãova'ea Jesus'ga repiagi ga rurame ojipyri. A'ero ahe ei jara'g̃a pe: —Pehepia ga! ei ahe. Pevo ga rekoi – kiroki ga cordeiro ja, ei ahe. Ikwava'ẽhara'g̃a ojuka cordeiros jipi Tupana'ga ti tomombo nhanderekote'varuhua a'ero javo, ei ahe. Cordeiro ja po ti ga manoi nehẽ no. A'ereki Tupana'ga ga mbuhuruka nhande pyri tomano ti ga imomboa yvyakotyve'g̃a ndekote'varuhua javo, ei Joãova'ea g̃a pe. 30 Amombe'u ji ga pe me oji'i cordeiro'jave'ga, ei ahe. “Pe pyri po ti ga rekoi jihoheva'ero. A'ereki jypya vehevi ji rekoe'ymame ga okoe'ymi po rimba'e,” a'e ji pe me oji'i, ei ahe Jesus'ga mombe'gwovo g̃a pe. 31 —Ymya ji ei: “Ma'g̃a po ti Tupana'ga ombuhuruka nhande pyri nehẽ tomombo ti ga g̃andekote'varuhua javo?” ei ahe. Kirog̃we ji ga kwahavi. A'ero ji ga kwahavukari jire'yja'g̃a pe israelitas'g̃a pe. Nurã ji ruri pe mobatizavo yhya pyvõ tapekwaha ti ga javo, ei Joãova'ea g̃a pe. 32 Igwete Joãova'ea Jesus'ga mombe'ukatui g̃a pe: —Ndakwahavi ypy ji ga ma'g̃a po ti Tupana'ga ombuhuruka javo, ei ahe. Emo Tupana'ga – gaha ji mbuhuruka g̃a mobatizauka yhya pyvõ – ga e'i ji ve: “Erehepia po ti nde jira'uva rura ga pyri nehẽ. Ojy po ti jira'uva opytavo ga pyri nehẽ,” ei Tupana'ga ji ve, ei ahe. “Gaha po ti aerẽ pe pojykauka jira'uva pe nehẽ a'ea ti tapemongo Jesus'gareheva'ea javo,” ei Tupana'ga ji ve, ei ahe. Ahepia tuhẽ ji Tupana'ga ra'uva rura a'ero oji'i, ei ahe. Inambua ja koi ijyvi yvaga hugwi opytavo ga pyri oji'i. 34 Ahepia tuhẽ ko ji oji'i, a'e ji, ei ahe. Nurã ji ei pe me: Akoja'ga tuhẽ koi Tupana'ga ra'yra'ga, ei Joãova'ea. 35 Ko'emame Joãova'ea rekoa'javi onhi'ig̃a mokonha'g̃a pavẽi g̃wemimbo'ehara'g̃a pavẽi o'ama. 36 Igwete ahe hepiagi Jesus'ga kwava. —Pevo ga hoi cordeiro'jave'ga! ei Joãova'ea ga mombe'gwovo g̃a pe. Cordeiro ja po ti ga manoi nehẽ. A'ereki Tupana'ga ombuhuruka ga nhande pyri tomano ti ga g̃andekote'varuhua imomboa javo, ei ahe. 37 Joãova'ea remimbo'ehara'g̃a g̃wendu memei ahenhi'ig̃a André'g̃a. A'ero g̃a hoi Jesus'ga reviri. Igwete Jesus'ga jirovagi g̃a ndepiaga gweviri. —Gara? ei ga. —Mome nde ruvi? ei g̃a ga pe. —He pejijo hepiaga, ei ga g̃a pe. A'ero g̃a hoi ga rupi garuhava repiaga. Ka'aru quatro horas rupi g̃a hoi. Igwete g̃a nhomonhi'inhi'ig̃i upa kwara hoa rupi. 41 Kiro André'ga hoi na'ẽ oirũ'ga pyri Simão Pedro'ga pyri. —Orohepia ore Messias'ga Tupana'ga remimbuhurukara'ga, ei ga Simão'ga pe. (Cristo'ga pe judeus'g̃a e'i Messias.) 42 A'ero André'ga Simão'ga reruri Jesus'ga pyri. Simão'ga repiagame Jesus'ga ei ga pe: —Ndehe ko Simão João'ga ra'yra, ei Jesus'ga ga pe. Cefas po ti nderera nehẽ, ei ga Simão'ga pe. (Cefas'ga pe judeus'g̃a e'i Pedro. A'ea ko Ita.) 43 Ko'emame Jesus'ga ei: —Taho ti Galiléiapeve'g̃a gwyri pe. Oho na'ẽ ga Filipe'ga pyri. —Herejo ji rupi nhiremimbo'eharamo, ei ga Filipe'ga pe. 44 Filipe'ga ko cidade de Betsaidapeve'ga – perope André'ga u Pedro'ga pavẽi. 45 Aerẽ Filipe'ga hoi Natanael'ga pyri javo. —Orohepia ore ga – kiroki ga Moisésva'ea omombe'u ikwatijarame g̃wemimbo'eagwera hako, ei Filipe'ga ga pe. Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea okwatija ga no ga mombe'gwovo hako, ei ga. Ga tuhẽ ore orohepia. Ga ko Jesus'ga Joséva'ea ra'yra'ga. Cidade de Nazaré pe ga ruvi, ei ga Natanael'ga pe. 46 —Nazaré! ei Natanael'ga. Imombyryva'ea nduri tuhẽ pea hugwi, ei ga ga pe. —Herejo xaho ji rupi a'ero terehepia ti ga, ei Filipe'ga ga pe. 47 Natanael'ga rurame Jesus'ga ga repiagi. —Kiro ki ga u israelitapyryvamo, ei Jesus'ga ga mombe'gwovo. Ga ni'mbeangavi jipi ojipe'g̃a moandyje'yma, ei ga Natanael'ga mombe'gwovo. 48 —Marã nde ikwahavi jireaporog̃ita naerũ? ei Natanael'ga ga pe. A'ero Jesus'ga ei ga pe: —Irupe ko nde rekoi oji'i novĩa, ei ga. Filipe'ga ea renonde nde ve ji orohepia reki. Figueira ag̃i pe nde reni, ei Jesus'ga ga pe. 49 —Jesus, ei Natanael'ga. Tupana'ga ra'yra tuhẽ ko nde! ei ga. Nde ko israelitas'g̃a nduvihavuhuhetea tuhẽ! ei ga Jesus'ga pe. 50 Igwete Jesus'ga ei ga pe a'ero: —A'e ko ji nde ve ko: “Orohepia ko ji nde rename figueira ag̃i pe.” A'ero nde jikogi ji rehe, ei Jesus'ga ga pe. Aerẽ po ti ji koji'iheteva'ea japoi nehẽ ahemonhimomby'aheteva'ea nehẽ. A'ea po ti nde erehepia nehẽ no, ei ga Natanael'ga pe. 51 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Tamombe'u katu tuhẽ kiro pe me, ei ga. Tamombe'u ti jijihe'ara Tupana'ga rehe, ei ga. A'ea'java'ea ko nahã a'ero. Pehepia po ti pe yvaga rovapytymba'vogipyra, ei ga. Pehepia po ti pe Tupana'gapyrive'g̃a jiupiupira g̃ajivyjivyra ji pyri nehẽ no, ei ga. Nahã ko ji ajihe'a Tupana'ga rehe nhiremimbuhurukara'ga rehe, ei Jesus'ga. Oronhomonhi'inhi'ig̃e'ymi ore orojogwerekokatuavo ga pavẽi. Nahã po ti pe me nehẽ no, ei Jesus'ga g̃a pe.

2

1 Mokõi Jesus'g̃a kiri ogwovo toryvi pe cidade de Caná pe – perope Galiléiapeve'g̃a gwyri pe. A'ereki g̃a Jesus'ga mondouka g̃anembirekohava repiagauka. G̃a Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a mondouka no. Igwete Jesus'g̃a hoi hepiaga toryva. Jesus'ga yembora pevo oko g̃a pyri no. Toryva apopave'ymame momina g̃a hugwi vinho. 3 A'ero Jesus'ga yembora ei Jesus'ga pe: —Momina kiro vinho g̃a hugwi, ei ahe Jesus'ga pe. 4 —Maraname nde ei ji ve kiro a'ea rehe? ei ga ahe ve. A'ereki ndohoi ve hepiukara apiavo. Ag̃wamo rũi po ti ji hepiukapavi Tupana'ga popoakara g̃a pe nehẽ, ei ga o'yembora pe. 5 Igwete ahe ei g̃a pe – kiroki g̃a opoko toryva repiakatuhara'ga – g̃a pe ahe ei: —Jira'yra'ga erame pe me penhi'ĩpo'ru ti ga, ei ahe g̃a pe. 6 Pevo gwereko yhya ryrua ita apopyra. A'ereki judeus'g̃a nane'ymi ojipyhepyhei. Oheohei g̃a mbatera jipi no nahã nhande nhimombyryvi Tupana'ga pe javo. Nurã gwereko pevo mbohapyrete seis yhya ryrua. Inainani gwereko he'yjuhu cem litros gwerevi ipype tynahemame. 7 Igwete Jesus'ga ei hepiakatuhara'ga pokohara'g̃a pe a'ero: —Peheka'voka'vo ti yhya ipype. Pemotynahẽ hete ti imohina, ei ga. A'ero g̃a imotynahenahẽhetei inog̃a hyrua pype. 8 Igwete ga ei g̃a pe: —Pejara ti kiro yhya herogwovo toryva repiakatuhara'ga pe, ei ga g̃a pe. A'ero g̃a herohoi yhya ga pe to'u ti ga hepiaga javo. 9 Yhya rũi reki ga i'urame. Vinho reki yhya mbotepyra ga i'ui hepiaga. Ndokwahavi ga yhya mbotea vinhoramo. Gapokohara'g̃a ki a'e te okwaha hete Jesus'ga remimbotea. Igwete ga i'ui hepiaga. A'ero ga hembirekove'ga mbuhurukari ojipyri javo ga pe. 10 —Nde ko ore atyvi, ei ga hembirekove'ga pe. Ore oromondo ypy vinho heheva'ea toryvarupive'g̃a pe, ei ga. Kirẽ g̃a i'uheterame ore imondoi ndaheiva'ea g̃a pe. A'ereki i'uheterame g̃a nonhimombaragwahavi ndaheiva'ea rehe. Nde ki a'e te nerembuhuri ypy heheheteva'ea kirog̃we imbuhua ore ve, ei ga ga pe. 11 Jesus'ga ombote yhya vinhoramo cidade de Caná pe Galiléiapeve'g̃a gwyri pe ikwehe. A'ea ypy ga oapo ahemonhimomby'ava'ea hepiuka g̃a pe gweaporog̃ita Tupanamo. Nurã garemimbo'ehara'g̃a jikohetei ga rehe. 12 Aerẽ Jesus'g̃a hoi cidade de Cafarnaum me. Ga'yembora oho gairũ'g̃a pavẽi. Garemimbo'ehara'g̃a oho g̃a ndupi no. Pevo g̃a pytaahi'vi upa. 13 Aerẽ Jesus'g̃a hoi cidade de Jerusalém me. A'ereki judeus'g̃a toryva gwereko g̃werĩ. Páscoa ei g̃a akoja pe. A'ea rupie'ymi judeus'g̃a japyakai uragwera rehe Egitopeve'g̃a gwyra hugwi. 14 Igwete Jesus'ga hoi judeus'g̃a jatykahavuhua rokari pe g̃a ndepiaga. Pevo g̃a ndekoi ima'ema'eamo mbatepyryva itambere'ia pyhyga g̃a hugwi. Yuranuhũa bois g̃a ima'ema'ẽi ovelhas. Inambu'ia g̃a ima'ema'ẽi upa. Mesa pyri jara'g̃a neg̃aneni hajiheve'g̃a itambere'ia ipyhypyhyga judeus'g̃a itambere'ia ikwepykwepyga imondovo g̃a pe. 15 G̃a ndepiagame Jesus'ga japoi yhypohama g̃a nupanupamo ipyvõ g̃a mo'embava g̃a mondovo ojatykahavuhua rokara hugwi. Ovelhas ga imo'emo'ẽi, bois ga imo'emo'ẽi imonhamonhana imondovo. Ombojirejire ga itambere'ia kwepykara'g̃a mesa heka'voka'vogauka g̃aitambere'ia jugwi. 16 Igwete ga ei g̃a pe – kiroki g̃a oma'ema'ẽ inambu'ia: —Peroho ti kia jugwi! a'e te ji, ei ga. Tapema'ema'ẽa'javuhui mbatera avo jiruva'ga ronga pe! ei ga g̃a pe. 17 A'ero garemimbo'ehara'g̃a ikwahava'javi Tupana'ga rembikwatijarukara. Igwete g̃a ei ojohupe: —A'ea pe reki ikwatijara i'ei Cristo'ga nhi'ig̃a mombe'gwovo, ei g̃a. Nahã Cristo'ga nhi'ig̃a Tupana'ga pe hako: “Nhi'ag̃ataruhu ji neronga rehe jipi toko katu ti g̃a ipype javoji,” ei ga. “Nhi'ag̃ataruhua ji juka hete,” ei ga, ei g̃a. Ikwatijara omombe'u jipe Cristo'ga nhi'ig̃ag̃wama, ei Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a. 18 Kiro judeus'g̃a nduvihava'g̃a nduri javo Jesus'ga pe a'ero. —Ma'g̃a nde mbuhurukaruhu g̃a mo'ẽukarag̃wama avo hugwi? ei g̃a. Po Tupana'ga nde mbuhurukari, a'ero po ti nde hepiukari gapopoakara ore ve ahemonhimomby'ava'ea japovo, ei g̃a. A'ero po ti ore nde reroviari nehẽ Tupana'ga tuhẽ ga mbuhuruka javo, ei g̃a Jesus'ga pe. 19 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe a'ero: —Po ti pe imbojypavi ag̃a Tupana'ga ruhava imbote'varuhuavo nehẽ, aerẽ mokõi nhande kirame ti ji imbovyra'javi imohina nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 20 Igwete judeus'g̃a nduvihava'g̃a ei ga pe: —Nde ki ere'eteheuhu, ei g̃a. He'yjuhuva'ea rupi quarenta e seis anos rupi g̃a poravykyvykyi japovo ag̃a Tupana'ga ryrua, ei g̃a. Marã po nde gwehu kotihĩ japoa'javuhui imohina mokõi nhande kirame naerũ? ei g̃a ga pe. 21 Gwa'oa pe reki Jesus'ga ei a'ea ko Tupana'ga ruhava javo. 22 Aerẽ Jesus'ga vyrame omanoa hugwi garemimbo'ehara'g̃a ikwahava'javi ga'eagwera. A'ero g̃a heroviari ga'eagwera Jesus'ga onhimombe'u katu javo. Igwete g̃a heroviari Tupana'ga rembikwatijarukara ahe ve no Jesus'ga ahe omombe'u ga kwatija javo. 23 Toryva rupi Páscoa rupi Jesus'ga rekoi cidade de Jerusalém me a'ero. Igwete ga hepiukari Tupana'ga popoakara g̃a pe ahemonhimomby'ava'ea japovo. Nurã g̃a jikojikogi ga rehe onhimongyavo. 24 Jesus'ga ki a'e te ndojikogi g̃a ndehe a. A'ereki ga okwahapavipe yvyakotyve'g̃a py'a. 25 Ga nde'i ojipe'g̃a pe: “Marã g̃andeaporog̃ita?” A'ea ga nde'i. A'ereki ga okwahapavipe g̃a a.

3

1 Aerẽ Nicodemos'ga ruri Jesus'ga pyri ypytunimo. Ga ko judeus'g̃a mog̃itahara'ga fariseu'ga. Aerẽ ga ruri Jesus'ga pyri xanhomonhi'ĩ ti javo. —“Gaha ko nhanembo'ehara,” oro'e ore nde ve, ei ga Jesus'ga pe. “A'ereki Tupana'ga ga mbuhuruka nhande pyri tombo'e ti ga g̃a javo,” oro'e ore nde ve, ei ga. Tupana'ga opokogame jate g̃a hepiukari Tupana'ga popoakara nde ja ahemonhimomby'ava'ea japovo, ei ga ga pe. Nurã ore ei: “Tupana'ga ombuhuruka ga rerekovo,” oro'e ore, ei Nicodemos'ga ga pe. 3 Igwete Jesus'ga ei ga pe a'ero: —Tamombe'u katu tuhẽ kiro nde ve, ei ga. Kiroki g̃a ojihuva'ja – g̃a pe jate po ti Tupana'ga ei: “Jihi ko g̃anduvihavuhuhetero,” ei Jesus'ga ga pe. 4 Igwete Nicodemos'ga ei a'ero: —Marã po jyvuakave'g̃a jihuvi naerũ? ei ga. Maranuhũ po g̃a kia'javi oy'g̃a yvyteri pe o'ara'java naerũ? ei ga Jesus'ga pe. 5 Igwete Jesus'ga ei ga pe: —Tamombe'u katu tuhẽ nde ve. Penhimobatizauka po pe yhya pyvõ imomboruka pejikote'varuhua pejihugwi hamo, ei ga. Tupana'ga ra'uva po pe mboheaporog̃ita pyahu hamo no, ei ga. Nane'ymame po ti Tupana'ga ndokoi penduvihavuhuhetero nehẽ penhimobatizaukare'ymame yhya pyvõ gara'uva pe mboheaporog̃itapyahue'ymame nehẽ no, ei Jesus'ga ga pe. 6 Nhaney'g̃a nhande mbojihuvame nhande mbo'a, nhandera'o nhande a'ero yvyakotyva'ero, ei ga. Tupana'ga ra'uva nhande mboheaporog̃itapyahurame jate nhande reaporog̃itapyahuro a'ero, ei Jesus'ga ga pe. 7 Terenhimomby'auhui ti nhiremimombe'uagwera rehe ji erame nde ve: “Pejihuva'ja ti.” Nahã ti pe ndeaporog̃itapyahuro nehẽ. Erovia ti nhinhi'ig̃a, ei ga Nicodemos'ga pe. 8 Nahã ko yvytua, ei ga. G̃wemimbotarimo uhu okookovo. Pehendu pe tura novĩa. Emo pe ndapekwahavi ma hugwi te turi javo. “Mome po ti ihoi nehẽ?” pe'ji pe no, ei ga. A'ea javijitehe ko Tupana'ga ra'uva ahe mboheaporog̃itapyahurame, ei ga. G̃wemimbotarimo gara'uva rekorekoi. Emo pe ndapekwahavi marã javo. “Ma'g̃a po ti gara'uva g̃a mboheaporog̃itapyahu kiro nehẽ?” pe'ji pe, ei Jesus'ga ga pe. 9 —Maranuhũ nanongara? ei Nicodemos'ga. Ndakwahavi ji a'ea, ei ga ga pe. 10 —Ndehe ko israelitas'g̃a mbo'ehara novĩa. Nde nderekwahavi a'ea naerũ? ei ga Nicodemos'ga pe. 11 Tamombe'u katu tuhẽ nde ve, ei ga. Oromombe'u ore pe me orerembikwahavipyra. Orerembiepiagipyra ore oromombe'u pe me novĩa. Emo pe ndaperoviarihu oreremimombe'uagwera, ei Jesus'ga ga pe. 12 Yvyakotyva'ea ji amombe'u pe me. Emo pe ndaperoviari, ei ga. Ndaperoviari kaitu po ti pe nhinhi'ig̃a nehẽ ji imombe'urame yvagipeva'ea pe me nehẽ, ei ga Nicodemos'ga pe. 13 Ndajiupihavi yvagi pe ikwahava mbatera ojyva imombe'gwovo, ei ga. Jihi jate reki ajy pea hugwi imombe'gwovo a'itituhẽva'ea pe me. A'ereki Tupana'ga ji mbuhuruka kokoty, ei Jesus'ga imombe'gwovo Nicodemos'ga pe. 14 Igwete Jesus'ga Moisésva'ea mombe'ui no. A'ereki ymya Tupana'ga e'i Moisésva'ea pe hako: “Eapouka ti mboja ra'angava imbovya yva rehe imo'ama,” ei ga ahe ve hako. Ongae'ỹi me ahe imbovyri ha'angava imohina a'ero tohepia ti mboja rembihu'upyra'g̃a javo. Kiroki ahe ojovavu hepiaga imohinipyra – oka'ẽ ahe hugwi. Nomanoi ahe a'ero. Aerẽ Tupana'ga ei: “Moisésva'ea ombovyruka mboja ra'angava yva rehe hako,” ei ga. “Na jitehe po ti g̃a ga mbovyri yva rehe no. A'ero po ti g̃a ga jukai nehẽ,” ei Tupana'ga gwa'yra'ga mombe'gwovo hako. 15 Nahã Tupana'ga ga momanoukari toko pyahu ti g̃a javo – kiroki g̃a ojiko ga rehe. Aerẽ po ti g̃a ndekoi Tupana'ga pyri yvagi pe nehẽ no. 16 A'ereki Tupana'ga oarõ hete yvyakotyve'g̃a. A'ero ga gwa'yra'ga mbuhuri yvyakotyve'g̃a pyri ikwehe. Gara'yra'ga ko ojipeji hete ko ga rekoi ga pe. Emo Tupana'ga ga mbuhuri nhande pyri ga momanomouka nhande repyga toho ti g̃a yvagi pe nehẽ javo. Nurã nhandejikogame Tupana'ga ra'yra'ga rehe po ti nhande rekoi Tupana'ga pyri avuirama nehẽ. Ndiahoi po ti nhande hahyva'ea ruvihava pype a'ero nehẽ nhanemanorame nehẽ. 17 Gwa'yra'ga mbuhurame nhande koty Tupana'ga nde'i ga pe: “Eho ti g̃a pyri peko te'varuhu pe javo g̃a pe.” Tupana'ga nde'i a'ea gwa'yra'ga mbuhurukarame nhande koty. A'ereki ga gwa'yra'ga mbuhuruka avo togweru po ti ga g̃a ji pyri nehẽ javo. 18 G̃a jikogame gara'yra'ga rehe Tupana'ga nde'ia'javi g̃a pe: “Peko te'varuhu pe.” G̃a jikoge'ymame Tupana'ga e'i jipe a'ea g̃a pe. Oko te'varuhu tuhẽ nanongara'g̃a. A'ereki g̃a ndojikogi Tupana'ga ra'yra'ga rehe – ga ojipeji oko gara'yretero. 19 Nahã a'ero. Mytu'ẽrame nhande ve nhande hepiagi mbatera ikwahava. A'ea'java'ea pe Cristo'ga ei a'ero urame yvya koty. “Tamomytu'ẽ ti g̃a pe, ei ga. A'ero po ti g̃a Tupana'ga kwahavi okovo katu nehẽ,” ei ga novĩa. Emo g̃a ndokwahapotari Tupana'ga. A'ereki g̃a okote'varuhue'ymi. Oko hete g̃a okote'varuhua rehe jate a'ero – a'ea ypytuna ja ndokwahavukari g̃a pe. Nurã ko Tupana'ga eag̃wama g̃a pe. 20 Okote'varuhurame g̃a ndokoi ga rehe – kiroki ga omomytu'ẽ ahe ve Cristo'ga. G̃a ndokopotari tuhẽ ga pavẽi. A'ereki g̃a e'i ojive: “Po ti ji rekoi Cristo'ga pavẽi, a'ero po ti ga imboukwahavi jirekote'varuhua nehẽ,” ei g̃a ojive. 21 Jararamo ki g̃a a'e te oko Tupana'ga reaporog̃ita rupi okovo katu. Nanongara'g̃a oko pota tuhẽ Cristo'ga pavẽi – gaha okwahapavuka ahe ve. A'ereki g̃a e'i: “Ji rekorame Cristo'ga pavẽi po ti ojipe'g̃a ikwahavi jirekokatua nehẽ. A'ero po ti g̃a ei ji mombe'gwovo: ‘Tupana'ga ga poko ga mongovo g̃wemimbotarimova'ea rehe,’ e po ti g̃a ji mombe'gwovo a'ero nehẽ,” ei g̃a. Nanongara Jesus'ga imombe'umbe'ui Nicodemos'ga pe ikwehe. 22 Aerẽ Jesus'ga hoi Judéiapeve'g̃a gwyri pe g̃wemimbo'ehara'g̃a pavẽi. Igwete Jesus'g̃a pytaahi'vi pevove'g̃a pavẽi g̃a mobatizatizavo. 23 A'ea rupi João Batistava'ea rekoi ojipe'g̃a mobatizavo cidade de Enom me – a'ea ojopyri u cidade de Salim pavẽi. A'ereki gwereko hete yhya pevo. Igwete pevove'g̃a hog̃ahoi ahe pyri a'ero onhimobatizavouka ahe ve. 24 A'ereki a'ea rupi soldados'g̃a nomongiukari ve Joãova'ea cadeia pype. 25 Aerẽ jararamo Joãova'ea remimbo'ehara'g̃a nhi'ig̃ayvari ojipe'ga pavẽi judeu'ga pavẽi. —João'ga g̃a mobatizarame pyry hete okwahyro g̃a ndehe, ei aheremimbo'ehara'g̃a ga pe. A'ero judeu'ga ei g̃a pe: —A'ea hohe te ikwahyro g̃a ndehe Jesus'ga g̃a mobatizarame, ei ga g̃a pe. 26 Nurã Joãova'ea remimbo'ehara'g̃a hoi ahe pyri javo ahe ve. —Akoja'ga, ei g̃a, kiroki ga oko nde pyri paranauhũa aherovai Jordão aherovai – kiroki ga nde eremombe'u ore ve oji'i, ei g̃a, kiro ga g̃a mobatizauhui no. Ohopavuhu reki g̃a ga pyri a'ero, ei g̃a imombe'gwovo ahe ve novĩa. 27 Igwete Joãova'ea ei g̃a pe a'ero: —Pyry hete reki ji ve g̃a hopavame ga pyri, ei ahe. Tupana'ga jate ombopopoakarame ahe popoakaramo a'ero okovo Tupana'ga remimbotarimova'ea rehe, ei ahe. Nurã g̃a hopavi ga pyri. A'ea ko pyry hete ji ve, ei ahe g̃a pe. 28 Pehe tuhẽ pehendu nhinhi'ig̃agwera oji'i, ei ahe. A'ereki ji a'e katu nhinhimombe'gwovo pe me oji'i. “Ji ko Cristo'ga rũi nhanderekote'varuhua mombohara'ga rũi,” a'e ko ji pe me oji'i, ei ahe. Ga renonde Tupana'ga ji mbuhurukari, ei Joãova'ea g̃a pe. 29 —Nahã g̃a nembirekorame jipi, ei Joãova'ea. Hẽapotahara'ga tuhẽ gwereko hẽa, ei ahe. Gairũ'ga reki hẽapotahara'ga pokogi g̃anembirekoag̃wama. A'ero ga roryvamo hẽapotahara'ga nhi'ig̃a renduva hẽa rerekoa mombe'urame, ei ahe g̃a pe. Hẽapotahara'ga irũ'ga ja ko ji, a'e ji pe me. A'ereki ji Jesus'ga poko. A'ero ji roryhetero g̃a hopavame Jesus'ga pyri ga rerekovo, ei ahe g̃a pe. 30 A'ea ko pyry a'ero, ei ahe. Igwaigwavete po ti ga rekoi tuhẽ huvihavuhuhetero nehẽ. Ji ki a'e te igwaigwavete ji rekotehei tuhẽ nehẽ, ei Joãova'ea g̃wemimbo'ehara'g̃a pe. 31 Yvateahugwive'ga ko huvihavuhuhetero oko yvyakotyve'g̃a hohe. Yvyakotyve'g̃a yvyakotyva'ea rehe jate g̃a ndekoi. A'ea rehe jate g̃a nhi'ig̃i no. Yvagahugwive'ga ko huvihavuhuhetero tuhẽ oko g̃a hohe pa. 32 Ga omombe'u g̃wembiepiagipyra g̃wemienduvipyra reheve. G̃a ki a'e te ndogweroviarihu ganhi'ig̃a. 33 Kiroki g̃a gwerovia ganhi'ig̃a – g̃a e'i a'ero: “A'itituhẽva'ea tuhẽ Tupana'ga nhi'ig̃a,” ei g̃a. 34 A'ereki Tupana'ga remimbuhurukara'ga omombe'u katu Tupana'ga nhi'ig̃a. A'ereki Tupana'ga omondo gwa'uva ga pyri a'ea ti tokwahavuka pa ga pe javo. Nurã ga omombe'u katu Tupana'ga nhi'ig̃a. 35 Tupana'ga oarõ hete gwa'yra'ga. A'ero ga ga mbopopoakarukari togwereko pa ti ga g̃wemimbotarimo. 36 Kiroki g̃a ojiko Tupana'ga ra'yra'ga rehe hendukatuavo ganhi'ig̃a – g̃a ndeaporog̃itapyahuro a'ero aerẽ okovo Tupana'ga pyri nehẽ. Kiroki g̃a nohendukatui ganhi'ig̃a ojikoge'yma ga rehe – g̃a po ti ndohoi yvagi pe upa Tupana'ga pyri nehẽ. Ga e'i g̃a pe jipi peko te'varuhu pe javo.

4

1 Aerẽ Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a nderohoi Judéiapeve'g̃a gwyra hugwi. A'ereki ga okwaha ojipe'g̃a nhi'ig̃a fariseus'g̃a pe. A'ereki g̃a e'iuhu fariseus'g̃a pe: —João'ga omongo ojipe'g̃a ojiheva'ero g̃a mobatizavo, ei g̃a. João'gareheve'g̃a hohe'i tehe reki Jesus'gareheve'g̃a nde'yjuhuro – kiroki g̃a Jesus'ga omobatizauhu, e'iuhu g̃a g̃a mombe'gwovo fariseus'g̃a pe. 2 Jesus'ga nomobatizai reki g̃a. Ga omobatizauka g̃a g̃wemimbo'ehara'g̃a pe. 3 G̃anhi'ig̃a ikwahavame Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a nderohoi Judéiapeve'g̃a gwyra hugwi a'ero. —Xajivy ti Galiléiapeve'g̃a gwyri pe a'ero, ei ga. 4 G̃a horame Jesus'ga ei: —Samariapeve'g̃a gwyra rupi po ti nhande hona'ẽi nehẽ hamo, ei ga g̃a pe. 5 Aerẽ g̃a nduri cidade de Sicar pe a'ero Samariapeve'g̃a gwyri pe. Ira'agwe u Jacóva'ea koagwera hugwi. Jacóva'ea omondo a'ea gwa'yrava'ea pe Joséva'ea pe hako. 6 Jacóva'ea apoagwera ykwara pevo u no. Ahaji katu g̃a nduri. Igwete Jesus'ga apygi oina ykwara pyri. A'ereki ga ipykane'õ. 7 Igwete garemimbo'ehara'g̃a hoi cidade pe mbatera pyhyga. Nanime Samariapevehẽa ruri yhya ti tajara javo. Igwete Jesus'ga ei hẽa pe: —Embuhu ji ve ya tay'u, ei ga hẽa pe. 9 —Garamo judeuramo nde euhui ji ve embuhu yhya javo ji ve? Ji ki a'e te Samariapeva'ea, ei hẽa ga pe. (A'ereki judeus'g̃a ndojihe'ari Samariapeve'g̃a ndehe g̃a arõe'yma.) 10 A'ero Jesus'ga ei hẽa pe: —A'e ji nde ve: “Embuhu ji ve ya.” Emo nde ndajikwahavi, ei ga. Nde nderekwahavi Tupana'ga remimbuhutehea no, ei ga hẽa pe. Po nde ikwahavi hamo a'ero po nde ei ji ve embuhu ji ve akoja javo hamo, ei ga. A'ero po ji imondoi yhya ahemongohara nde ve hamo, ei ga hẽa pe. 11 A'ero hẽa ei ga pe: —Ndererekoi reki nde ijarahava, ei hẽa. Irupehu yhya reni ykwara pype. Ma hugwi nde herekoi yhya a'ero ahemongohara? ei hẽa ga pe. 12 Nhaneramonhava'ea Jacóva'ea gweja ag̃a imohina nhandeygwavamo hako, ei hẽa. Ahe tuhẽ oy'u avova'ea pyvõ gwa'yrava'ea pavẽi hako. G̃wenymbava yuranuhũa ahe omboy'u ipyvõ no, ei hẽa. “Ji ko koji'i tehe jiruvihavuhu nhaneramonhava'ea hohe'i tehe,” ere po nde ji ve naerũ? ei hẽa ga pe. 13 Igwete Jesus'ga ei hẽa pe: —Ag̃a pyvõ oy'urẽ po ti g̃a ygweja'javamo nehẽ, ei ga. 14 Nhiremimondoa herekorame po ti g̃a ndiygweja'javi nehẽ. Nhiremimondoa po ti ikwahy hete g̃a ndehe nehẽ okookovo g̃ayvyteri pe nehẽ, ei ga. A'ea po ti g̃a mboheaporog̃itapyahui nehẽ, ei ga. A'ero po ti g̃a mongoi avuirama Tupana'ga pyri nehẽ no, ei Jesus'ga hẽa pe. 15 —Embuhu ji ve nanongara yhya a'ero tajiygweja'javyme ti a'ero nehẽ, ei hẽa ga pe. A'ero po ti ji ndajora'javi avo ijara jipi nehẽ, ei hẽa ga pe. 16 —Eho ti enhimbireko'ga rerua, ei ga hẽa pe. 17 —Ji ko nanhirembirekoi, ei hẽa. —Erenhimombe'u katu nde ji nanhirembirekoi javo, ei ga hẽa pe. 18 A'ereki cinco nerembirekokwera'g̃a. Korogweve'ga nde erereko tehe, ei ga. Nde nane'mbei tuhẽ javo ji ve, ei ga hẽa pe. 19 —Kirog̃we ji nde kwahavi, ei hẽa. Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uhara ndehe. Nurã nde ikwahahetei mbatera, ei hẽa ga pe. 20 Marã naerũ? Emombe'u ti ji ve, ei hẽa. Samariapeva'ero oreramonhava'ea ei pea pe yvytyruhua pe hako: “Avo jate po nhande Tupana'ga mbohetei hamo,” ei ahe hako, ei hẽa ga pe. Pehe judeusramo pe'ji: “Jerusalém me jate po nhande Tupana'ga mbohetei hamo,” pe'ji pe, ei hẽa ga pe. 21 Igwete Jesus'ga ei hẽa pe a'ero: —Erovia ti nhinhi'ig̃a, ei ga. Aerẽ po ti g̃a nde'i avova'ea pe avo ti timbohete nhanderuvete'ga nehẽ javo. Jerusalém me po ti g̃a nde'i nehẽ no pevo ti timbohete ga javo, ei ga. 22 Samariapeva'ero pemboheteteheuhu pe ga kwahave'yma. Ore judeusramo orokwaha Tupana'ga mboheteavo, ei ga. Ore ve ga ojikwahavuka. Tupana'ga e'i ore ve hako: “Yvyakotyve'g̃a ndekote'varuhua mombohara'ga po ti o'a judeuramo,” ei Tupana'ga, ei ga. “Gaha po ti pe nderu ji pyri yvagi pe nehẽ,” ei Tupana'ga ore ve hako, ei Jesus'ga imombe'gwovo hẽa pe. 23 Aerẽ po ti g̃a nhanderuvete'ga mbohetekatui a'ero nehẽ, ei ga. Ag̃wamo vehevi po ti g̃a ga mbohetei ga kwahaheteavo nehẽ. Gara'uva po ti ga mboheteukari g̃a pe nehẽ. A'ea Tupana'ga opota nanongara'g̃a omboheterame, ei Jesus'ga hẽa pe. 24 Ndaha'oi Tupana'ga, ei ga. Kiroki g̃a ga mbohete – tojipokoguka ti g̃a gara'uva pe a'ero ga mboheteavo. Tokwaha hete ti g̃a ga mboheteavo, ei Jesus'ga imombe'gwovo hẽa pe. 25 A'ero hẽa ei ga pe: —Messias'ga po ti uhu tuhẽ nehẽ Tupana'ga remimbuhurukara'ga Cristo'ga, ei hẽa. Urame po ti gaha imombe'upavi mbatera nhande ve nehẽ, ei hẽa Jesus'ga pe. 26 —Ji tuhẽ Messiasramo kiro ji nhi'ig̃i nde ve, ei ga onhimombe'gwovo hẽa pe. 27 Nanime Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a jivyri cidade hugwi ua ga pyri. Igwete g̃a nhimomby'ai ga repiaga hẽa monhi'ig̃ame. A'ereki judeus'g̃a mbo'ehara'g̃a nonhi'ig̃i kunhangwera'g̃a pe jipi. A'ero g̃a nhimomby'ai Jesus'ga repiaga. G̃a nde'i reki ga pe: “Maraname nde nhi'ig̃uhũi hẽa pe?” nde'i g̃a. “Gara nde erepota hẽa hugwi?” A'ea g̃a nde'i Jesus'ga pe. 28 Kiro hẽa hejari imohina yhya ryrua a'ero ojivya ogwovo cidade pe. Igwete hẽa ei ga mombe'gwovo pevove'g̃a pe: 29 —He pejijo xaho ji rupi ga repiaga, ei hẽa. A'ereki ga omombe'u pa ji ve jirekoagwera, ei hẽa g̃a pe. Mara'ngu po Messias'ga tuhẽ Tupana'ga remimbuhurukara'ga tuhẽ? ei hẽa g̃a pe ga mombe'gwovo. 30 A'ero g̃a nduri cidade hugwi ua Jesus'ga pyri tihepia ti ga javo. 31 G̃a vahema renonde Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a eg̃a'ei ga pe: —Jesus, here i'gwovo. 32 —Nhirembi'ua pe ndapekwahavi reki, ei ga g̃a pe. 33 —Marã? ei g̃a ojohupe a'ero. Mara'ngu po g̃a herua mbatera ga pe ra'e garembi'uramo? ei g̃a ojohupe. 34 Igwete ga ei g̃a pe: —Garemimbotarimova'ea rehe ji rekoi – kiroki ga ji mbuhuruka yvya koty, ei ga. Ga ji mboporavyky avo. A'ero ji taporavyky pa katu ga pe, ei ga. A'ea pe ji ei a'ero nhirembi'ua. A'ereki ji rekorame garemimbotarimova'ea rehe a'ea ji mbopopoaka nhirembi'ua ja, ei Jesus'ga g̃a pe. 35 —Pe'ji pe: “Quatro jahya ipora rehe po ti itinig̃i koapora nehẽ,” pe'ji pe, ei ga. Ji ki a'e te a'e pe me: Pehepia ti kohoa. Kirog̃we tuhẽ itinig̃i koapora. Kirog̃we po ahe imopeni herua hamo, ei ga g̃a pe. Tamombe'u katu pe me, ei ga. Ji rehe g̃ambojikoga pe ji ei reki koapora imopena imombe'urame, ei Jesus'ga. Nahã ji ei a'ero: Pe'ji pe pejiyvyteri pe: “Aerẽji po ti nhande g̃a mbojikojikogi Jesus'ga rehe nehẽ,” pe'ji pe, ei ga. Ji ki a'e te a'e pe me: Tape'ei poro. Pehepia ti g̃a. Kirog̃we g̃a jikogi g̃werĩ ji rehe, a'e ji, ei ga. Kirog̃we tuhẽ po pe g̃a mbojikojikogi ji rehe hamo, ei ga g̃a pe. 36 —Kiroki ga omopemopẽ koapora herua – ga mbohory a'ero koapora, ei ga. Ga javijitehe ojipe'ga roryvamo no – kiroki ga otỹ na'ẽ, ei ga. G̃a memei hory hete a'ero ojogwerekovo itỹhara'ga imopẽhara'ga pavẽi, ei ga. Imopẽhara'ga javijitehe ko g̃a ndoryvamo no – kiroki g̃a ombojiko ojipe'g̃a ji rehe. Ojikogame ji rehe po ti g̃a ndekoi yvagi pe nehẽ no, ei ga g̃a pe. Kiroki g̃a ji mombe'u ypy ojipe'g̃a pe tojiko ti g̃a ga rehe javo – itỹhara'ga javijitehe ko g̃a ndoryvamo g̃ambojikohara'g̃a pavẽi. G̃a hory hete a'ero ojogwerekovo nhimombe'uypyhara'g̃a g̃ambojikohara'g̃a pavẽi, ei Jesus'ga g̃a pe. 37 —Nahã ko nhanenhi'ig̃a jipi, ei ga. “Gaha otỹ. Ojipe'ga reki omopẽ herua ojive,” xa'e nhande, ei ga. A'itituhẽva'ea tuhẽ ko nhanenhi'ig̃a. 38 A'ereki na ja jara'g̃a ji mombe'umbe'u tojiko ti g̃a ga rehe javo. Pehe reki g̃a mbojikojiko ji rehe, ei ga. Ymya pe nanhimombe'ui pejikovo, ei ga. Aerẽ ji pe mondoukari g̃a mbojikojikogukarag̃wama jijihe, ei Jesus'ga imombe'gwovo g̃a pe. 39 Kiro Samariapeve'g̃a nduri ovahema Jesus'ga pyri a'ero. A'ereki Samariapevehẽa omombe'u jipe ga ocidadepeve'g̃a pe. “Jesus'ga omombe'u pa ji ve jirekoagwera,” ei hẽa ga mombe'gwovo g̃a pe. Hẽanhi'ig̃a renduva g̃waramo g̃a jikojikogi Jesus'ga rehe a'ero onhimongyavo. Kiro g̃a nduri Jesus'ga pyri a'ero tihepia ti ga javo. —Epytaahi'vi ti ore pyri, e'ie'i g̃a ga pe. —Kwa, ei ga. Mokõi ga kiri g̃a pyri a'ero. 41 Igwete ga nhimombe'umbe'ui g̃a pe. Ganhi'ig̃a renduva g̃waramo jara'g̃a jikojikogi ga rehe no onhimongyheteavo. 42 A'ero g̃a ei hẽa pe: —Nenhi'ig̃a renduva g̃waramo jate rũi ore jikogi ga rehe kiro, ei g̃a hẽa pe. Ganhi'ig̃a tuhẽ ore orohendu ikwahava kiro, ei g̃a. Nurã ore ei: “Ga ko yvyakotyve'g̃a ndekote'varuhua momboharamo tuhẽ,” ei g̃a hẽa pe. 43 Mokõi Jesus'ga kiri pevo. A'ero ga hoi Galiléiapeve'g̃a gwyri pe upa. 44 A'ereki Jesus'ga e'i jipe: “Kiroki g̃a pevo u Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uhara'ga gwyri pe – g̃a nomondoi imohina ga rehe jipi,” ei ga. 45 A'ero Jesus'ga hoi Galiléiapeve'g̃a gwyri pe. Ga repiagame g̃a ndoryndoryvamo ga rehe. A'ereki g̃a gwepia na'ẽ Jesus'ga cidade de Jerusalém me. A'ereki g̃a oho na'ẽ pevo toryva repiaga. Pevo g̃a hepiapavi Jesus'ga japoparavuhurame ahemonhimomby'ava'ea. Nurã g̃a ndoryndoryvamo Jesus'ga rehe ga repiaga ogwyri pe. 46 Aerẽ Jesus'ga hoa'javi cidade de Caná pe Galiléiapeve'g̃a gwyri pe jitehe – perope ga ombote yhya vinhoramo ikwehe. A'evo jitehe Jesus'ga hoi. A'ero ga ruri Jesus'ga pyri g̃anduvihava'gareheve'ga. Gara'yra'ga itetirũa hete ojipe'g̃a cidade pe Cafarnaum me. 47 Galiléiapeve'g̃a e'i ga pe a'ero: —Uhu Jesus'ga kiro nhande pyri Judéiapeve'g̃a gwyra hugwi, ei g̃a ga mombe'gwovo ga pe. A'ero ga ruri Jesus'ga pyri javo. —Herejo xaho ji rupi jira'yra'ga repiaga teremombi ti karugwara ga hugwi, ei ga. A'ereki ga omano g̃werĩ, ei ga Jesus'ga pe. 48 Igwete Jesus'ga ei: —Hepiage'ymame ahemonhimomby'aheteva'ea po pe ndapejikogi tuhẽ ji rehe, ei ga ga pe. 49 —Xaho tuhẽ ti ji rupi, ei ga Jesus'ga pe. Nde hoe'ymame po ti jira'yra'ga manoi a'ero nehẽ, ei ga. 50 —Kiro ndera'yra'ga nhimohig̃atui, ei Jesus'ga ga pe. Heregwovo ga pyri a'ero ga repiaga, ei ga. Gwerovia ga Jesus'ga nhi'ig̃a a'ero ogwovo tahepia ti javo. 51 Ga horame pea rupi gapyrive'g̃a nduri ga rovatiamo. —Onhimohig̃atu kiro ndera'yra'ga, ei g̃a ga pe. 52 —Marananime kwara nhimonaname ga rehe raji'i? ei ga g̃a pe. —Kirame ahaji katu nhimonaname ga rehe oji'i, ei g̃a imombe'gwovo ga pe. 53 A'ero ga ikwahavi javo. —A'ea rupi tuhẽ Jesus'ga ei ji ve oji'i: “Kiro ndera'yra'ga nhimohig̃atui,” ei ga. A'ero g̃a jikopavi Jesus'ga rehe gaha g̃wongapeve'g̃a pavẽi. 54 Mokõi a'ero Jesus'ga rura'java Galiléiapeve'g̃a gwyri pe Judéiapeve'g̃a gwyra hugwi. Urypyrame ga ojipeji oapo ahemonhimomby'ava'ea hepiuka g̃a pe. Kiro ura'javame ga ojipea oapo imombiga karugwara ga hugwi.

5

1 Aerẽ judeus'g̃a japoi toryva Jerusalém me. A'ero Jesus'ga hoi tahepia javo. Igwete Jesus'ga ipyka'nauhũve'ga repiagi ypia'ia pyri. 2 Jerusalém jupihava pyri ypia'ia u – perope hovapytymbava pyri. Jurukwara rupi g̃a heno'eno'ẽi ovelhas jipi. Betezata ei judeus'g̃a ypia'ia pe. Gwereko mbohapyrete cinco tapyi'ia ypia'ia pyri. 3 A'ea gwyri pe itetirũave'g̃a nhinog̃i upa ypia'ia pyri onhimongyavo jipi. Hehae'ỹve'g̃a ko pevo u jipi ipyka'naka'nauhũve'g̃a pavẽi nomyive'g̃a pavẽi. (( 4 A'ereki amoamome Tupana'gapyrive'ga ojy yhya pype ya momyina. Kirẽ kiroki g̃a oho ypy yhya pype – g̃ahã onhimohig̃atu a'ero. Nahã g̃a horame ipype ga rugarurirẽ g̃atetirũaparavuhua ipigi g̃a hugwi a'ero. Nurã itetirũave'g̃a nhinog̃i upa ypia'ia pyri jipi taho ypy ti ipype javo.)) 5 Igwete Jesus'ga ipyka'nahũve'ga repiagi pevo. “Ymyahũ hete ga ka'nauhũro,” ei Jesus'ga. A'ereki he'yjuhu trinta e oito kwara gaka'na rehe. Ikwahavame Jesus'ga ei ga pe: —Ndepyry hete pota nde? ei ga. 7 —Jipyry pota ji novĩa, ei ipyka'nauhũve'ga ga pe. A'ereki nanhimbojyhavi ipype ya momyiname jipi, ei ga. Ji hopotarame ipype ojipe'ga hojipei ipype ji renonde jipi, ei ga Jesus'ga pe. 8 A'ero Jesus'ga ei ga pe: —Epo'ã! Epyhy ti ejikupeupava herogwovo, ei ga. 9 Kotihĩ ga pyryvamo a'ero opo'ama herogwovo. A'ea ko sábado judeus'g̃a poravykye'yma. 10 Nurã judeus'g̃a nduvihava'g̃a ei ika'nauhũgwera'ga pe: —Kirog̃we ko sábado, ei g̃a. Ndapyryvi nde herohoi ejikupeupava kirog̃we, ei g̃a ga pe. A'ereki Moisésva'ea e'i: “Po ahe ndogwerohoi te mbatera sábado rupi nhandeporavykye'yma rupi,” ei ahe ikwatija, ei g̃a ga pe. 11 Igwete ga ei: —Akoja'ga – kiroki ga ji mopo'ã ko – gaha e'i ji ve: “Epyhy ti herogwovo,” ei ga g̃a pe. 12 —Ma'g̃a e'iuhu nde ve naerũ herohoukarag̃wama? ei g̃a ga pe. 13 Ika'nauhũgwera'ga ndokwahavi reki Jesus'ga. A'ereki Jesus'ga oho jipe g̃ande'yjuhua pytera rupi ogwovo. 14 Aerẽ Jesus'ga ga repiagi judeus'g̃a jatykahavuhua pype. Igwete ga ei ga pe: —Ji rendu ti, ei ga ga pe. Erepo'ag̃atu nde kiro, ei ga. Terekote'varuhua'javi ti a'ero, ei ga. Po ti nde nderepohiri ejikote'varuhua hugwi, a'ero po ti koji'i tehe nde mbatera rahya hepiagi nehẽ, ei Jesus'ga ga pe. 15 A'ero ika'nauhũgwera'ga hoi imombe'gwovo judeus'g̃a nduvihava'g̃a pe. —Gaha ji mopo'ã Jesus'ga, ei ga g̃a pe. 16 Nurã g̃a imbote'varuhupotari Jesus'ga pe. A'ereki ga omombimombi g̃atetirũa g̃a hugwi sábado rupi jipi. 17 Igwete Jesus'ga ei: —Jiruva'ga oporavykye'ymi jipi g̃a pokopokoga, ei ga. Ga javijitehe ji aporavykye'ymi g̃a pokoga no, ei Jesus'ga. 18 Ganhi'ig̃a renduvame koji'i g̃a Jesus'ga jukapotari a'ero. —A'ereki sábado rupi ga oporavykyuhu imombiga g̃atetirũa g̃a hugwi nhaneramonhava'ea nhi'ig̃a rendukatue'yma, ei g̃a. Johe'i tehe garekote'varuhua. Jiruva'ga ei ga Tupana'ga pe no, ei g̃a. Nahã ga nhimongopotaruhui Tupanamo a'ero, ei g̃a. Nurã g̃a Jesus'ga jukapotari a'ero. 19 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. Jihi Tupana'ga ra'yramo ndakoi nhiremimbotarimova'ea rehe. Akwaha ji Tupana'ga reaporog̃itakatua jitekovo. A'ea rehe jate ji reaporog̃itaro a'ero, ei ga. Okoe'ymi ga g̃wemimbotarimova'ea rehe. Garemimbotarimova'ea rehe javijitehe ji rekoe'ymi no gara'yramo, ei Jesus'ga. 20 A'ereki jiruva'ga ji arõ hete, ei ga. A'ero ga ikwahapavukari ji ve gweaporog̃itakatua, ei ga. Koji'i po ti ga ikwahavukari ji ve nehẽ no, ei ga. “Nahanahã po ti nde rekoi g̃a monhimomby'avo nehẽ,” e po ti ga ji ve nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. —Pyry hete tuhẽ ji ika'nauhũve'ga mopo'ami, ei ga. Johe'i tehe po ti ji japoi pyryheteva'ea nehẽ. A'ero po ti pe nhimomby'ahetei a'ea rehe nehẽ, ei ga. 21 A'ereki jiruva'ga omanove'g̃a mbogwera g̃a mongovo, ei ga. Ga javijitehe jihi gara'yramo g̃a mbogwerapotarame ji g̃a mbogweravi g̃a mongovo no, ei Jesus'ga. 22 Jihi a'e jara'g̃a pe: “Ereko te'varuhu nde. Eho ti hahyva'ea ruvihava pype a'ero nehẽ,” a'e ji, ei ga. Jara'g̃a pe ji ei: “Ndepyry nde ejikoga ji rehe. Yvagi pe ti nde ruvi avuirama nehẽ,” a'e ji, ei ga. Tupana'ga tuhẽ nde'i g̃a pe. A'ereki ga e'i ji ve gwa'yramo: “Ndehe ti ere g̃a pe tanembohete ti g̃a,” ei ga ji ve a'ero, ei Jesus'ga. Ombohete g̃a Tupana'ga. Na jitehe po ti g̃a tanhimbohete nehẽ no, ei ga. Kiroki g̃a nanhimbohetei – g̃a nombohetei jiruva'ga no nhimbuhurukara'ga, ei Jesus'ga g̃a pe. 24 —Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. G̃a hendukaturame nhinhi'ig̃a ojikoga Tupana'ga rehe nhimbuhurukara'ga rehe, gweaporog̃ita pyahu ko g̃a a'ero, ei ga. A'ero po ti g̃a ndekoi avuirama Tupana'ga pyri nehẽ no, ei ga. Nda'ei po ti ji g̃a pe nehẽ: “Peko te'varuhu pe,” ei ga. A'ereki g̃a ndohoa'javi kiro hahyva'ea ruvihava viara rupi. Yvaga viara rupi g̃a hoi a'ero Tupana'ga pyri nehẽ, ei ga. 25 Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei Jesus'ga. Ji ko Tupana'ga ra'yramo ako. Okote'varuhuve'g̃a po ti henduvi nhinhi'ig̃a nehẽ ag̃wamo vehevi reki. Hendukaturame po ti g̃a ndeaporog̃itapyahuro nehẽ, ei ga. 26 Tupana'ga hete ahe mongoi ahe monguva. Ga javijitehe ji gara'yramo ahe mongoi no. A'ereki ga ahe mongoukari ji ve. 27 Na jitehe Tupana'ga ei ji ve: “Ndehe ti ere okote'varuhuve'g̃a pe peko te'varuhu pe javo,” ei ga ji ve, ei Jesus'ga. A'ereki ji ko yvagipeva'ea. Yvyakotyva'ea ko ji no, ei ga. 28 —Tapenhimomby'auhui ti nhinhi'ig̃a renduva, ei ga. Aerẽ po ti ahe nhaporemo henduvi nhinhi'ig̃a nehẽ. 29 Henduvame po ti omanove'g̃a kwerava'javi nehẽ. Okokatuve'g̃a po ti okwera okovo Tupana'ga pyri avuirama nehẽ, ei ga. Okote'varuhuve'g̃a po ti okwera nehẽ no. A'ero po ti ji ei g̃a pe: “Pendekote'varuhuro g̃waramo po ti pe hoi hahyva'ea ruvihava pype a'ero nehẽ,” a'e po ti ji g̃a pe nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 30 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe no: —Nhiremimbotarimo rũi ji ei g̃a pe peko te'varuhu pe javo. Tupana'ga ji mbo'euka. Garemimbo'ea rupi jate ji ei a'ero, ei Jesus'ga. Nurã hupi katu ji ei jara'g̃a pe peko te'varuhu pe javo. Hupi katu ji ei jara'g̃a pe no pepyry hete pe javo, ei ga. A'ereki nhiremimbotarimova'ea rehe rũi ji rekoi. Jiruva'ga remimbotarimova'ea rehe ji rekoi nhimbuhurukara'ga rehe, ei Jesus'ga g̃a pe. 31 —Po ti jihi tehe anhimombe'u pe me, a'ero po ti pe ndajireroviari nehẽ hamo ga hete onhimombe'u javo ji ve, ei ga. 32 Ojipe'ga ji mombe'u no jiruva'ga, ei ga. Akwaha hete ji nhimombe'ukatua. A'ereki a'itituhẽva'ea garemimombe'ua, ei ga g̃a pe. 33 —Pehe pemondo g̃a João Batista'ga pyri raikwehe tonhimombe'u ti ga javo, ei ga. Onhimombe'urame a'ero ga ei a'itituhẽva'ea pe. A'ereki ga ji mombe'u katu no, ei ga. 34 Ji ve rũi po ojipe'g̃a ji mombe'ukatui hamo, a'e ji. Pe me po g̃a ji mombe'ukatui hamo tokwaha ti g̃a ga javo, ei ga g̃a pe. Nurã ji ei João'ga remimombe'uagwera pe taperovia ti. Heroviarame po ti pe jikogi ji rehe nehẽ pejigwove'yma hahyva'ea ruvihava pype nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 35 —João'ga ko hyapehava ja. A'ea hendy'javame gwepiuka nhande ve tokwaha ti g̃a javo, ei ga. Na jitehe João'ga ji repiukari pe me ikwehe tokwaha ti g̃a Jesus'ga javo, ei ga. Ga pe mbo'e katu novĩa. A'ero pe ndoryvamo jiji garemimbo'ea rehe novĩa, ei Jesus'ga g̃a pe. 36 —A'apo ji ahemonhimomby'ava'ea jipi. A'ereki Tupana'ga oapoapouka ji ve, ei ga. Nhirembiapoa tuhẽ ji kwahavukari pe me a'ero, ei Jesus'ga. João'ga nhi'ig̃a ji kwahavukari pe me no. Koji'i reki nhirembiapoa ji kwahavuka pe me João'ga nhi'ig̃a hohe, ei Jesus'ga. Nhirembiapoa repiaga g̃waramo po pe'ji hamo: “Tupana'ga ga mbuhuruka tuhẽ kokoty a'ea apovouka ga pe,” pe'ji po pe hamo, ei Jesus'ga g̃a pe. 37 Nhimbuhurukara'ga jiruva'ga ji mombe'u katu no, ei ga. Ndapehepiagangavi pe gara'oa. Pejiapyakwara pyvõ pe napehenduvangavi ga nhi'ig̃ame no, ei ga. 38 Pe ndapekopotari ganhi'ig̃a rupi, ei ga g̃a pe. A'ereki pe ndaperoviari nhinhi'ig̃a. Gaha reki ji mbuhuruka kokoty, ei ga. 39 Pehepiepia katu pe aherembikwatijara novĩa Tupana'ga mombe'uhara, ei ga. “A'ea repiagame po ti nhande ikwahavi nhanderekoag̃wama yvagi pe Tupana'ga pyri nehẽ,” pe'ji po pe pejohupe novĩa, ei ga. Aherembikwatijara jitehe reki ji mombe'u pe me novĩa, ei Jesus'ga g̃a pe. 40 Emo pe ndapejikopotari ji rehe. Ndapejori ko pe ji pyri toroko ti Tupana'ga pyri nehẽ jave'yma ji ve, ei ga. 41 —Ji nda'ei ahe ve tanhimbohete ti g̃a javo, ei Jesus'ga. 42 Pe ki a'e te ji atyvihu, ei ga. Anhimombaragwaha ji pe ndehe. Pe napearõi tuhẽ Tupana'ga, ei ga g̃a pe. 43 Ajo ji jiruva'ga hugwi. A'ereki gaha ji mbuhuruka pepyteri pe ji mombe'u ti g̃a pe javo, ei ga. Pe ki a'e te ndapekoi ji rehe. Ojipe'g̃a ko onhimbuhuteheuhu pepyteri pe. G̃a ndehe pe ndekoi a, ei Jesus'ga g̃a pe. 44 Pyry pe me pe nhomboheteheteuhui a. Pe ndapekoi reki Tupana'ga remimbohetea rehe. Ga jate ko Tupanamo, ei ga. Emo pe ndape'ei: “Xako katu ti Tupana'ga ti tianembohete.” A'ea pe ndape'ei. Nurã tegwete pe me pejikoga ji rehe, ei ga g̃a pe. 45 —Ji rũi po ti imombe'umbe'ui Tupana'ga pe pendekote'varuhua nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. Moisésva'ea po ti imombe'ui a'ea ga pe nehẽ, ei ga g̃a pe. Pe'ji po pe novĩa: “Aerẽ po ti Moisésva'ea vavagahivi nhande rehe Tupana'ga pyri nehẽ,” pe'ji po pe novĩa, ei ga. Emo po ti ahe omombe'u Tupana'ga pe pendekote'varuhua nehẽ, a'e ji, ei ga g̃a pe. 46 Moisésva'ea ji mombe'ukatui reki ji kwatija hako. Po pe Moisésva'ea nhi'ig̃a reroviari tuhẽ hamo, a'ero po pe nhinhi'ig̃a reroviari hamo no, ei ga. 47 Pe ndaperoviari reki ahenhi'ig̃a – kiroki a'ea ahe okwatija inog̃a. Nurã pe ndaperoviari tuhẽ nhinhi'ig̃a no, ei Jesus'ga g̃a pe.

6

1 Aerẽ Jesus'g̃a hero'yahavi ypiahua aherovai Galiléiapeva'ea aherovai. Tiberíadespeva'ea ei g̃a ypiahua pe no. 2 He'yjuhu hete ko g̃a ogwoogwovo Jesus'g̃a ndeviri. A'ereki g̃a gwepigwepia ahemonhimomby'ava'ea – kiroki Jesus'ga oapoapouka imombiga g̃atetirũa g̃a hugwi. 3 Igwete Jesus'ga hoi yvytyruhua rehe oina g̃wemimbo'ehara'g̃a pavẽi. 4 A'ea rupi judeus'g̃a oapo g̃werĩ toryva cidade de Jerusalém me. Páscoa ko toryva rera. 5 Igwete Jesus'ga jovavuri he'yive'g̃a ndepiaga – kiroki g̃a u ga pyri okovo. A'ero ga ei Filipe'ga pe: —Mome po ti nhande ipyhygi mbatera akoja'g̃a nembi'uag̃wama nehẽ? ei Jesus'ga ga pe. 6 Jesus'ga okwahavipe reki g̃wemimondoag̃wama g̃a pe. Emo oyvyteri pe ga ei tahendu ti Filipe'ga nhi'ig̃a ji ve javo. Nurã ga ei Filipe'ga pe: “Mome po ti nhande ipyhygi mbatera g̃anembi'uag̃wama?” 7 Igwete Filipe'ga ei ga pe: —Po ti he'yjuhuva'ea duzentos nhande imondoi itambere'ia hehe nehẽ ndohygi'i'i po ti mbatera g̃a ndehe nehẽ, ei ga. A'ereki g̃a he'yjuhu hete. 8 Igwete André'ga – ga ko Jesus'ga remimbo'eharamo no Simão Pedro'ga irũ'ga – igwete ga ei Jesus'ga pe: 9 —Avo tapihama'ga mbohapyrete cinco herekoi pães trigo'java'ea apopyra cevada apopyra, ei ga imombe'gwovo Jesus'ga pe. Dois ga pira'ia herekoi no. Emo mbohapyretero g̃waramo ndohygi tuhẽ g̃a ndehe nhaporemo, ei ga ga pe. 10 Igwete Jesus'ga ei g̃wemimbo'ehara'g̃a pe: —Pe'ji ti g̃a pe toapyapy ti g̃a upa, ei ga. G̃a erame g̃a pe g̃a apygi nhungwa'via rehe a'ero. A'ereki nhungwava gwereko pa pevo. He'yjuhu hete ko akwaimbae'g̃a cinco mil. Kunhangwera'g̃a ndehe koji'i tehe g̃a nde'yjuhuhetero tayri'g̃a ndehe no. 11 Kiro Jesus'ga ipyhygi tapihama'ga apoa pães javo Tupana'ga pe. —Ndepyry hete nde imbuhuruka pão ore ve, ei ga ga pe. A'ero ga ima'ema'ẽukari imondovouka g̃apo pe – kiroki g̃a oapyapy upa. Na jitehe ga ipyhygi pira'ia javo Tupana'ga pe. A'ero ga ima'ema'ẽukari g̃a pe. Ombohe'yjuhu hete reki ga pães pira'ia reheve g̃a moytaromouka. Aerẽ Jesus'ga ei g̃wemimbo'ehara'g̃a pe: —Pemono'ono'õ ti hembyruera tipo'ru ti aerẽ nehẽ javo, ei ga. 13 Kiro g̃a hoi imono'ono'og̃a hembyruera a'ero imotynahema yrua. He'yiva'ea doze g̃a imotynahemi yrua. A'ereki he'yi pães rembyruera cincova'ea rembyruera g̃a i'upavirẽ. 14 Hepiagame pevove'g̃a ei a'ero: —Ahemonhimomby'ava'ea Jesus'ga oapo pão imbohe'yja nhande ve, ei g̃a. Ga ko Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uhara'ga tuhẽ! Moisésva'ea omombe'u ga hako uhu po ti ga yvya koty javo. Ga tuhẽ reki, ei g̃a ojohupe. 15 Jesus'ga okwahavipe g̃andeaporog̃ita. A'ero ga ei oyvyteri pe: “Kiro po ti g̃a nduri ji pyhygahyavo ji rerogwovo oreruvihavuhuhetero ti eko javo ji ve nehẽ,” ei ga. “A'ea rehe rũi ji ruri yvya koty,” ei ga oyvyteri pe. Nurã Jesus'ga hoa'javi ogwovo g̃a hugwi. Ga tehe oho a'ero yvytyruhua rupi. 16 Ka'aruheterame Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a hoi ypiahu pe. 17 Igwete g̃a avi yhara pype xajivy ti Cafarnaum me javo. Ypytunamo g̃a pe a'ero g̃a horame. Jesus'ga nduri ve g̃a pyri. 18 Kiro yvyruhua ruri imotypepemuhuamo g̃a pe. 19 Igwete g̃a ipyvupyvuri a'ero. Irupe cinco quilômetros g̃a hoi ypyteri pe. A'ero g̃a Jesus'ga repiagi ga rurame. Yhya japea rehe ga pyrũpyrug̃i ua yhara pyri. —Gara katu? ei g̃a. A'ereki g̃a okyhyji hete hepiagame garura yjapea rupi. 20 —Tapekyhyji ti, ei Jesus'ga g̃a pe. Jihi ko koro ako, ei ga. 21 A'ero g̃a ndoryvamo here'ava ipype javo ga pe. Nanime g̃a vahemi aherovai a'ero. 22 Ko'emame jara'g̃a ei – kiroki g̃a opyta ypiahua aherovai – perope g̃a o'u pão Jesus'ga nhi'ig̃irẽ Tupana'ga pe hehe. Ko'emame g̃a ei o'ama: —Mome po Jesus'ga hoi? ei g̃a ojohupe. A'ereki ojipeji g̃a herekoi yhara oji'i. Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a avame ipype herogwovo Jesus'ga ndohoi g̃a ndupi kirame oji'i. Ahã ojipea yhara gahohava, ei g̃a. Mome po ga rekoi a'ero? ei g̃a ojohupe. Ojipe'g̃a gweru yhara cidade de Tiberíades hugwi kiro imboja pevo g̃a pyri. 24 G̃ayhara pype g̃a ag̃a'avi upa a'ero xajivy javo. A'ereki g̃a ndohepiaga'javi Jesus'g̃a pevo. Aerẽ g̃a vahemi cidade de Cafarnaum me tiheka ti Jesus'ga avo javo. 25 Jesus'ga repiagame g̃a ei a'ero: —Jesus, maname nde ruri kokoty raji'i? ei g̃a ga pe. 26 Igwete Jesus'ga ei: —Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. Ahemonhimomby'ava'ea repiaga pe ndape'ei reki ji ve: “Jesus'ga ko Tupana'ga remimbuhurukaramo oko. Nurã ti tiheka ga repiaga ga kwahava.” Ndape'ei pe a'ea, ei ga. Pe'uuhu pe pão nhiremimondoa penhimoytaromouka oji'i. Nurã ko pe ji rekaruhui toro'ua'ja ti javo, ei ga g̃a pe. 27 Tape'ag̃atarahivuhui po pe mbatera rehe hamo tiugweugwei nhande javo. Nanongara mbatera opa pa jipi. Tamombe'u katu ti pe me, ei Jesus'ga g̃a pe. A'ea rehe po pe ag̃atarahivamo hamo – kiroki a'ea ahe mboheaporog̃ita pyahu avuirama ahe mongoag̃wama – a'ea rehe po pe ag̃atarahivamo hamo a'ea tipota hete javo, ei ga. Pejikogame ji rehe po ti ji pe mboheaporog̃itapyahui pe mongovo Tupana'ga pyri a'ero nehẽ. A'ereki Tupana'ga jiruva'ga ji mbopopoaka ahemonhimomby'ava'ea japovouka ji ve, ei ga. Nahã ga hepiukari pe me jihi Jesus'ga mondouka pe pyri javo pe me, ei Jesus'ga g̃a pe. 28 A'ero g̃a ei ga pe: —Marã po ti ore rekoi jipi nehẽ Tupana'ga remimbotarimova'ea rehe orokovo nehẽ? ei g̃a. 29 Igwete Jesus'ga ei: —Nahã po pe ndekoi hamo, ei ga. Pejiko ti ji rehe. A'ereki Tupana'ga ji mbuhuruka kokoty, ei ga. Nahã po ti pe ndekoi garemimbotarimova'ea rehe nehẽ, ei ga g̃a pe. 30 A'ero g̃a ei ga pe: —Marãva'ea po ti nde ereapo ore ve ore monhimomby'avo nehẽ ndereroviarag̃wama nehẽ? ei g̃a Jesus'ga pe. Gara ti nde ereapo hepiuka ore ve nehẽ? ei g̃a. 31 Nhaneramonhava'ea o'uo'u maná mbeju'ia'javuhuva'ea pãoramo ongae'ỹi me hako. Nahã ikwatijara ei imombe'gwovo: “Yvaga hugwi ahe imbuhurukari pão ahe ve to'u g̃a javo,” e'i, ei g̃a. 32 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. Moisésva'ea rũi ombuhuruka pe me pão yvaga hugwi. Jiruva'ga ko ombuhuruka pe me pãohetea yvaga hugwi, ei ga g̃a pe. 33 A'ereki Tupana'ga remimbuhura ojy yvaga hugwi yvyakotyve'g̃a mboheaporog̃itapyahuavo g̃a mongovo avuirama, ei ga g̃a pe. 34 A'ero g̃a ei ga pe: —Kotihĩtihĩ ti embuhu a'ea ore ve a'ero, ei g̃a. 35 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Jijive ko ji ei pãohetea. A'ereki jihi ajy Tupana'ga hugwi ikwehe, ei ga. Jihi po ti g̃a mboheaporog̃itapyahui g̃a mongovo nehẽ. G̃a i'urame pão avova'ea po ti g̃a jugweja'javi nehẽ. Oy'urame po ti g̃a ygweja'javamo nehẽ, ei ga. Po ti ji rehe g̃a jikogame a'ero po ti g̃a ndopotara'javi hajiheve'g̃a omombyryharamo. “Jesus'ga jate nhande mombyry nhande mboheaporog̃itapyahuavo,” e po ti g̃a nehẽ. G̃a po ti horyoryve'ymi a'ero jireheva'ero nehẽ, ei ga g̃a pe. 36 —A'e ko ji pe me ko, ei ga. Ji repia ko pe novĩa. Emo pe ndapejikogi ji rehe, ei ga. 37 Jiruva'ga ombuhurukarame ji pyri po ti g̃a nduri ojikoga ji rehe. Kiroki g̃a uhu toroko ti ndereheva'ero javo ji ve – ji ti nda'eag̃wami g̃a pe ji ndopopotari pe jireheva'ero jave'yma g̃a pe, ei ga. 38 A'ereki ji ajy yvaga hugwi tako ti Tupana'ga remimbotarimova'ea rehe javo. A'ereki gaha ji mbuhuruka kokoty, ei ga. Ji ndakoi nhiremimbotarimova'ea rehe a'ero, ei ga g̃a pe. 39 Nahã ga ei ji ve nhimbuhurukara'ga: “Kiroki g̃a ji g̃a mondouka nde pyri ndereheva'ero – ereko katu pa ti g̃a tohoyme ti g̃a hahyva'ea ruvihava pype a'ero nehẽ,” ei ga ji ve, ei Jesus'ga. “Embogwera pa ti g̃a g̃amanoa hugwi ejivyra'javame yvya koty nehẽ,” ei ga ji ve, ei ga. 40 “Kiroki g̃a nhimombaragwahavi nde rehe ojikoga – g̃a po ti oko pyahu okovo ji pyri nehẽ,” ei jiruva'ga ji ve, ei ga g̃a pe. Jihi po ti ambogwera g̃a a'ero jijivyra'javame nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 41 Kiro judeus'g̃a nduvihava'g̃a ete'varuhui ga mombe'gwovo ojohupe a'ero. —Maranuhũrame ga euhui jihi ko pãohetea javo? “Yvaga hugwi ji jyvi ikwehe,” e'iuhu ga, ei g̃a. 42 Ga ko Jesus'ga rũi naerũ José'ga ra'yramo? Orokwaha memei ore g̃a garuva'ga gayhẽa reheve, ei g̃a. Maraname te ga euhui naerũ: “Ji ko ajy yvaga hugwi ikwehe”? ei g̃a. 43 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Pepi ti pe'ete'varuhua hugwi, ei ga. 44 Jiruva'ga ombojikoge'ymame po g̃a ndojikogi ji rehe a'ero. G̃a jikogame ji rehe po ti ji g̃a mbogweravi g̃amanoa hugwi jijivyra'javame nehẽ, ei ga. 45 Nahã Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea ei ikwatija hako: “Tupana'ga po ti g̃a mbo'epavi nehẽ,” ei ahe hako, ei Jesus'ga. Kiroki g̃a g̃wendu katu jiruva'ga nhi'ig̃a ga ombo'erame – g̃a ojiko ji rehe a'ero, ei ga g̃a pe. 46 Ji nda'ei: “Gwepia g̃a jiruva'ga.” A'ereki ndohepiagi tuhẽ g̃a ga a, ei ga. Jihi jate ahepia jiruva'ga. A'ereki Tupana'ga hugwi ji ruri ikwehe, ei Jesus'ga g̃a pe. 47 —Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. Kiroki g̃a ojiko ji rehe – g̃a heaporog̃ita pyahu kiro. Aerẽ po ti g̃a ndekoi avuirama Tupana'ga pyri nehẽ no, ei ga. 48 Jihi ko pãoheteramo ako. Jihi amboheaporog̃ita pyahu g̃a mongovo avuirama, ei ga. 49 Penamonhava'ea o'uo'u maná pãoramo ongae'ỹi me jipi, ei ga. Emo ahe omano, ei ga. 50 Pãohetea ki a'e te ojy yvaga hugwi. Nanongara i'urame po ti g̃a ndekoi Tupana'ga pyri okovo nehẽ, ei ga. 51 Jihi ko pãoheteramo ako jijyva yvaga hugwi g̃a mongovouka. Po g̃a jikogame ji rehe a'ero po ti g̃a ndekoi avuirama Tupana'ga pyri nehẽ, ei ga. Pãohetea – akoja ti ji amondo pe me nehẽ tape'u ti javo – a'ea ko jira'oramo, ei ga. A'ea po ti ji imondoi yvyakotyve'g̃a ndepyga g̃a mongovouka nhimanorame nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 52 Ganhi'ig̃a renduvame judeus'g̃a nduvihava'g̃a nhonhi'ig̃ayvari a'ero. —Marã po ti ga imbuhurukaruhui gwa'oa nhande ve nehẽ tape'u ti javo? ei g̃a ojohupe. 53 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. Tupana'ga ji mbuhuruka kokoty, ei ga g̃a pe. Po ti pe i'ue'ymame jira'oa jirekoa reheve, a'ero po ti pe napendeaporog̃itapyahui avuirama nehẽ, ei ga. 54 Kiroki g̃a o'u jira'oa jirekoa reheve – g̃a ko heaporog̃ita pyahu avuirama. Aerẽ po ti ji g̃a mbogweravi jijivyra'javame nehẽ, ei ga. A'ero po ti g̃a ndekoi avuirama Tupana'ga pyri nehẽ, ei ga. 55 A'ereki jira'oa g̃anembi'ua tuhẽ jirekoa pavẽi. 56 Kiroki g̃a o'u jira'oa jirekoa reheve – g̃ahã ojihe'a hete ji rehe. Jihi ajihe'a hete g̃a ndehe no, ei ga. 57 Jiruva'ga ji mbuhuruka kokoty. Gaha ojipe'g̃a mongouka. Gaha ji mongouka no, ei ga. Na jitehe kiroki g̃a o'u jira'oa – jihi ti g̃a mongo pyahu nehẽ no, ei ga g̃a pe. 58 Jira'oa ko pãoheteramo – a'ea ojy yvaga hugwi. A'ea ko akoja atyvi – kiroki penamonhava'ea o'u aerẽ omanomo hako, ei ga. Pãohetea g̃a i'urame po ti g̃a ndeaporog̃itapyahuro nehẽ. Aerẽ po ti g̃a ndekoi Tupana'ga pyri nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 59 A'ea Jesus'ga ei judeus'g̃a jatykahava pype Cafarnaum me. Onhimi reki Jesus'ga nhi'ig̃a g̃a pe ga erame to'u ti g̃a jira'oa jirekoa reheve javo. A'ereki Jesus'ga e'i reki g̃ajikoga pe ojihe. 60 Nahã Jesus'ga he'yive'g̃a mbo'embo'ei g̃a nderekovo. Henduvame ganhi'ig̃a g̃a ei ojohupe: —Onhimi hete ganhi'ig̃a nhande ve, ei g̃a. Nohendukatui po ahe a'ea, ei g̃a. 61 Jesus'ga oyvyteri pe okwahavipe g̃a'ete'varuhua ojive. A'ero ga ei g̃a pe: —Nhinhi'ig̃a pe monhimboahivuhui naerũ? ei ga. 62 Po ti pe hepiagi jijiupira yvagi pe nehẽ – perope ji ajuvypy – marãi po ti pe nehẽ naerũ? ei ga g̃a pe. 63 Tupana'ga ra'uva omboheaporog̃ita pyahu yvyakotyve'g̃a mongovo. Yvyakotyve'g̃a nomboheaporog̃itapyahui ojipe'g̃a mongovo, ei ga. Pe nhinhi'ig̃a rendukaturame ji pe mboheaporog̃itapyahuukari Tupana'ga ra'uva pe pe mongovouka. 64 Jararamo ko pe ndaperoviari nhinhi'ig̃a, ei ga g̃a pe. A'ereki Jesus'ga okwahavipe g̃andeaporog̃ita. G̃a mbo'eypyrame vehevi ko ga okwahavipe gweroviare'ỹve'g̃a. Okwahavipe ga ga no – kiroki ga aerẽ ga mondouka guardas'g̃a po pe ga pyhygauka g̃a pe. 65 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Jararamo pe ndaperoviari nhinhi'ig̃a, ei ga. Nurã ji ei pe me ko: “Jiruva'ga ombojikoge'ymame po g̃a ndojikogi ji rehe,” ei ga g̃a pe. 66 A'ero jara'g̃a pohiri Jesus'ga hugwi onhimongyavo. Ombo'embo'e ga g̃a novĩa. Kiro g̃a ndohopotara'javi ga rupi. 67 A'ero Jesus'ga ei dozeve'g̃a pe g̃wemimbo'ehara'g̃a pe: —Pehe peho pota ji hugwi no? ei ga g̃a pe. 68 Igwete Simão Pedro'ga ei ga pe: —Jesus, ma'g̃a pyri po ore hoi? ei ga. Ndehe jate ere'e ore ve: “Nahã ti pe ndeaporog̃itapyahuro pejikovo nehẽ,” ere ko nde ore ve, ei ga. 69 Orokwaha hete ore nde rerovia. Nde ko pyryheteva'ero ereko Tupana'ga remimbuhurukaramo, ei Pedro'ga ga pe. 70 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Opomo'emo'ẽ ji jijive dozeva'ero ikwehe novĩa, ei ga g̃a pe. Pepyteripeve'ga reki Diabo'gareheva'ero oko, ei Jesus'ga g̃a pe. 71 Judasva'ea pe Jesus'ga e'i Simão Iscariotes'ga ra'yrava'ea pe. Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a ko dozeve'g̃a novĩa. Judasva'ea ki a'e te aerẽ Jesus'ga pyhyguka ga mondovouka.

7

1 Aerẽ Jesus'ga hoi imbojoapiapiavo cidades repirepiaga Galiléiapeve'g̃a gwyri pe. Ga ndohopotari Judéiapeve'g̃a gwyri pe. A'ereki pevove'g̃a nduvihava'g̃a e'i tijuka ga javo. 2 A'ea rupi ko judeus'g̃a oapo g̃werĩ toryva huvihava. A'ea japorame g̃a oapo tapyi'ia okihavamo. 3 Igwete Jesus'ga irũ'g̃a ei ga pe: —Pevo ti eho Judéiapeve'g̃a gwyri pe, ei g̃a. Nde erembo'embo'e g̃a pevo ikwehe. Ehoa'ja ti g̃a pyri a'ero tohepia ti g̃a nerembiapoa ahemonhimomby'ava'ea, ei g̃a Jesus'ga pe. 4 Oukwahahetepotarame po ahe hepiukari ojipe'g̃a pe g̃wembiapoa hamo. Nde japorame ahemonhimomby'ava'ea ejipiuka ti g̃a pe nhaporemo a'ero, e'i tehe g̃a Jesus'ga pe. 5 A'ereki gairũ'g̃a vehevi ndojikogi reki ga rehe. 6 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Ndohoi ve jihohava apiavo toryvi pe, ei ga. Kiromo jate pyryvamo pehoa, ei ga g̃a pe. 7 Kiroki g̃a noarõi Tupana'ga – g̃a nonhimonha'ngai pe ndehe. Emo ji rehe ko g̃a nhimonha'ngauhui jipi. A'ereki ji amombe'u katu g̃a pe jipi g̃andekote'varuhua, ei Jesus'ga g̃a pe. 8 Pehe ti peho toryvi pe a'ero, ei ga. Jihi ndahoi ve kiro. A'ereki ndohoi ve jihohava apiavo, ei Jesus'ga g̃a pe. 9 Onhi'ig̃irẽ g̃a pe Jesus'ga pytaahi'vi pevo a'ero Galiléiapeve'g̃a gwyri pe. 10 Igwete Jesus'ga irũ'g̃a hoi toryvi pe. Aerẽ Jesus'ga hoi no. Ojipiukare'yma ga hoi ojipe'g̃a ndovakie'ỹ. 11 Igwete judeus'g̃a nduvihava'g̃a ga rekarekaruhui toryva rupi mahã akoja'ga naerũ javo. 12 Igwete he'yive'g̃a nhonhi'ig̃ayvayvari Jesus'ga rehe. Jara'g̃a ei: —Pyry hete ga. Jara'g̃a etehei ga pe: —Ga iporomoandyandyjuhu, ei g̃a o'eavo tehe ga pe. 13 Okyhyji reki judeus'g̃a gwuvihava'g̃a hugwi. Nurã g̃a nonhi'ig̃i ojipe'g̃a ndovaki Jesus'ga mombe'gwovo tianerenduvyme ti g̃a javo g̃waramo. 14 Três Jesus'ga kiri g̃a japorame toryva. Japopave'ymame ga hoi g̃ajatykahavuhua pyri pevove'g̃a mbo'eavo. 15 Igwete judeus'g̃a nduvihava'g̃a nhimomby'ai ganhi'ig̃a renduva. —Marã po ga ikwahahetei mbatera? ei g̃a. A'ereki ikwahavipyra'g̃a nombo'eangavuhui ga, ei g̃a. 16 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Nhiremimbo'ea rũi reki. A'ea ko Tupana'ga remimbo'ea nhimbuhurukara'ga remimbo'ea, ei ga g̃a pe. 17 Kiroki g̃a oko pota Tupana'ga remimbotarimova'ea rehe – g̃ahã po ti onhimombaragwaha Tupana'ga remimbo'ea rehe ji imombe'urame g̃a pe nehẽ, ei ga. “Tupana'ga remimbo'ea tuhẽ ga imombe'ui,” e po ti g̃a ji ve nehẽ, ei ga. “G̃wemimbo'etehea rũi ga omombe'u,” e po ti g̃a nehẽ ji mombe'urame g̃a pe nehẽ, ei Jesus'ga. 18 —Kiroki g̃a omombe'u g̃wemimbo'etehea – g̃ahã e'i ji mbohete ti javo, ei ga. Jara'g̃a ki a'e te e'i: “Gaha ti pembohete ga – kiroki ga ji mbuhuruka avo.” Kiroki g̃a e'i poro – g̃a nomoandyandyi ojipe'g̃a. A'itituhẽva'ea g̃a omombe'u, ei ga. 19 Moisésva'ea okwatija Tupana'ga nhi'ig̃a inog̃a pe me hako. Emo pe napehendukatupavi aheremimbo'eagwera, ei ga. Maraname pe ji jukapotaruhutehei? ei Jesus'ga g̃a pe. 20 A'ero he'yjuhuve'g̃a ei ga pe: —Anhag̃a nde pojykauhu nde mboheagwyryva Diabo'gapyriva'ea! Nurã po nde ei poro, ei g̃a. Ma'g̃a nde juka potaruhu naerũ? e'i tehe g̃a Jesus'ga pe. A'ereki g̃a ndokwahavi ve gwuvihava'g̃a nembijukapotara ga rehe. 21 Igwete Jesus'ga ei: —Ojipeji ji japoi ahemonhimomby'ava'ea sábado rupi, ei ga. Hepiagame pe euhui ji ve: “Maraname ga japouhui sábado rupi nhandeporavykye'yma rupi?” pe'euhu pe ji ve, ei ga. 22 Pehe na jitehe peapo mbatera sábado rupi no. A'ereki a'ea rupi pe peja'yra'g̃a nakwanha ikyti no Moisésva'ea nhi'ĩpo'rurame, ei ga. Moisésva'ea rũi reki e'i ypy jupe. Aherenondeva'ea penemboypya e'i ypy jupe hako, ei ga. “Pekyti ti peja'yra'g̃a nakwanha pi'ria sete pekirirẽ g̃a'ara rehe,” ei ahe hako, ei ga. 23 Po pekipava horame sábado apiavo a'ero sábado rupi tuhẽ pe g̃a kyti tihendu katu ti Moisésva'ea remimbo'eagwera javo. Ji ki a'e te sábado rupi amombi pa akoja'ga ka'nahũa gara'oa hugwi, ei ga. Maraname pe nhimonha'ngauhui ji rehe naerũ? ei ga g̃a pe. 24 Tape'euhui ti ikwahahetee'ymame i'ara tehe hepiagame. A'itituhẽva'ea rupi katu po pe ei hamo, ei ga g̃a pe. 25 Igwete jara'g̃a Jerusalémmeve'g̃a ei ojohupe: —Akoja'ga rũi naerũ – kiroki ga nhanderuvihava'g̃a ojuka potaruhu ga? ei g̃a. 26 Pehepia ti, ei g̃a. G̃andovaki hete ga nhi'inhi'ig̃i. Emo g̃a nde'i reki ga pe, ei g̃a. Mara'ngu po g̃a javo kiro ga pe: “Ga ko Cristoramo tuhẽ Tupana'ga remimbuhurukaramo”? Poha po g̃a euhui ga pe naerũ? ei g̃a ojohupe. 27 Ga ko a'ea rũi reki. Cristo'ga jipiukarame po ti nhande ndikwahavi garura ma hugwi po ga ruri javo, ei g̃a. Akoja'ga gwyruera reki nhande tikwaha hete, ei g̃a ojohupe. 28 A'ero Jesus'ga eahyahivi g̃a mbo'erame g̃ajatykahavuhua pype. —“Tikwaha hete nhande ga,” pe'jiuhu pe ji ve naerũ? ei Jesus'ga. “Tikwaha hete nhande gagwyruera,” pe'jiuhu pe no, ei ga. Nhiremimbotarimo rũi reki ji ruri. Kiroki ga ji mbuhuruka kokoty – ga ko a'itituhẽve'ga. Gaha pe ndapekwahavihu, ei ga. 29 Jihi reki akwaha ga. A'ereki ga hugwi ji ajo. Gaha ji mbuhuruka kokoty, ei Jesus'ga g̃a pe. 30 A'ero jara'g̃a Jesus'ga pyhypotari. Ndopokogi reki g̃a ga rehe ga pyhyga. A'ereki ndohoi ve gapyhyhava apiavo. 31 He'yjuhu hete reki g̃a – kiroki g̃a ojiko Jesus'ga rehe. A'ero g̃a ei ojohupe: —Jesus'ga oapo pa ahemonhimomby'ava'ea, ei g̃a. Ndia'ei po nhande a'ero: “Cristo'ga rurame koji'i tehe po ti ga japoi ahemonhimomby'ava'ea Jesus'ga hohe nehẽ.” Poa po nhande ndia'ei, ei g̃a. A'ereki Jesus'ga oapopavipe ahemonhimomby'ava'ea jipi, ei g̃a. Ga ko Cristoramo tuhẽ a'ero, ei g̃a. 32 Igwete he'yjuhuve'g̃a imombe'ui nahanahã ko Jesus'ga rekoi javo. G̃anhi'ig̃a renduvame fariseus'g̃a ei a'ero ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a pavẽi: —Tipyhyguka ti Jesus'ga. A'ero g̃a ei guardas'g̃a pe – kiroki g̃a gwepia katu judeus'g̃a jatykahavuhua. A'ero g̃a ei g̃a pe: —Pepyhy ti Jesus'ga rerua ore pyri, ei g̃a. 33 Igwete Jesus'ga ei onhimombe'gwovo pevove'g̃a pe: —Apytaahi'vi po ti ji pe pyri nehẽ, ei ga. A'ero po ti ji hoa'javi ga pyri nehẽ – kiroki ga ji mbuhuruka kokoty, ei ga. 34 Pe po ti ji rekarekari nehẽ tiandepoko ti ga javo ji ve nehẽ novĩa. Emo po ti pe ndajirepiaga'javi nehẽ, ei ga. A'ereki tegwete pehohava ji pyri – perope ji aju, ei ga g̃a pe. 35 Igwete judeus'g̃a nduvihava'g̃a ei ojohupe: —Marã ga euhui ndajirepiaga'javi po ti pe nehẽ javo? Mome tuhẽ po ti ga houhui a'ero nehẽ naerũ? ei g̃a. Nhandere'yja'g̃a pyri po ti ga hoi nehẽ naerũ? ei g̃a, kiroki g̃a okwaki'o judeus'g̃arũive'g̃a gwyri pe? ei g̃a. Ombo'e po ti ga judeus'g̃arũive'g̃a pevo nehẽ naerũ? ei g̃a novĩa. 36 A'ereki ga e'i: “Ji rekareka po ti pe nehẽ novĩa. Emo po ti pe ndajirepiaga'javi tuhẽ nehẽ,” ei ga, ei g̃a. “Tegwete pehohava ji pyri – perope ji aju,” ei ga, ei g̃a. Gara pe po ga euhui naerũ? ei g̃a ojohupe. 37 Okioki g̃a toryva apovo. Aerẽ mbapavava'ea rupi huvihava rupi Jesus'ga po'ami onhi'ig̃a hahyahi g̃a pe: —Kiroki g̃a yhya pota oygwejamo – tuhu ti g̃a ji pyri oy'gwovo a'ero, ei ga g̃a pe. Nahã a'ero, a'e ji, ei ga. Kiroki g̃a opota Tupana'ga ra'uva rekoa onhipavẽi – tojiko ti g̃a ji rehe a'ero. A'ero po ti g̃a herekoi a'ea nehẽ yhya'java'ea – kiroki a'ea g̃a mboheaporog̃ita pyahu g̃a mongovo, ei ga g̃a pe. 38 G̃a jikogame ji rehe po ti g̃a herekohetei yhya'java'ea nehẽ. Ji mombe'umbe'u po ti g̃a ojipe'g̃ape'g̃a pe nehẽ, ei ga. Henduvame po ti g̃a jikogi ji rehe no herekoheteavo yhya'java'ea. A'ea po ti g̃a mboheaporog̃itapyahui g̃a mongovo Tupana'ga pyri nehẽ no, ei ga. A'ea jitehe Tupana'ga rembikwatijarukara omombe'u no, ei Jesus'ga g̃a pe. 39 Tupana'ga ra'uva pe Jesus'ga ei a'ero a'ea ko yhya'java'ea javo. A'ereki ga e'i: —G̃a jikogame ji rehe yhya'java'ea po ti ji imondoi g̃a pyri nehẽ a'ea ti togwereko katu g̃a javo nehẽ, ei ga. A'ea rupi Jesus'ga nomondoi ve gara'uva ojiheve'g̃a pyri. A'ereki ga nomanoi ve. A'ero Tupana'ga nombogweravi ve ga rupia ojipyri ga mboheteavo. Ohoe'ymame Jesus'ga nomondoi ve gara'uva ojiheve'g̃a pyri. 40 He'yive'g̃a g̃wendu Jesus'ga nhi'ig̃ame. A'ero jara'g̃a ei: —Ga ko Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharamo tuhẽ Moisésva'ea remimombe'uhara'ga, ei g̃a. 41 Jara'g̃a ei: —Ga ko Cristoramo Tupana'ga remimbuhurukaramo. —Ahã, e'i tehe jara'g̃a g̃a pe. Jesus'ga ko Galiléiapeve'ga. Cristo'ga po ti Galiléiapeve'ga rũi nehẽ! ei g̃a. 42 Tupana'ga rembikwatijarukara e'i: “Cristo'ga po ti oko Daviva'ea rymyminoro nehẽ,” e'i. “O'a po ti ga cidade de Belém me – perope Daviva'ea uvypy,” e'i ikwatijara, ei g̃a. 43 Nahã g̃a nhonhi'ig̃ayvayvari Jesus'ga rehe upa. 44 Jara'g̃a ga pyhy pota novĩa. Emo g̃a ndopokogi ve ga rehe a. 45 A'ero guardas'g̃a jivyri ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a pyri fariseus'g̃a pyri no. Igwete g̃a ei guardas'g̃a pe: —Maranuhũrame pe ndapepyhygi Jesus'ga rerua ra'e? ei g̃a g̃a pe. 46 Igwete guardas'g̃a ei: —A'ea ko jara'g̃a nhi'ig̃a ja rũi ga nhi'ig̃ame, ei g̃a. Norohenduvangavi ore nanongara, ei g̃a g̃a pe. 47 Igwete fariseus'g̃a ei g̃a pe: —Pehe na jitehe ga pe moandyandyjuhu? 48 Ndapekwahavihu pe? ei g̃a g̃a pe. Judeus'g̃a nduvihava'g̃a ndojikogi pa ga rehe. Ore na jitehe fariseusramo ndorojikogi pa ga rehe no, ei g̃a. 49 Avove'g̃a ki a'e te okoteheuhu onhimongyavo. G̃ahã ndokwahavihu Moisésva'ea remimbo'eagwera, ei g̃a g̃a pe. Nanongara'g̃a reki ojiko Jesus'ga rehe. Tupana'ga po ti imbohahyi g̃a pe nehẽ peko te'varuhu pe javo, etehei g̃a guardas'g̃a pe. 50 Igwete Nicodemos'ga ei fariseus'g̃a pe javo. Nicodemos'ga ko fariseuramo oko no. Gaha ko oho na'ẽ Jesus'ga pyri raikwehe tahendu ti ganhi'ig̃a javo. Igwete ga ei g̃a pe: 51 —Moisésva'ea remimbo'eagwera e'i nhande ve: “Pehendu na'ẽ ti g̃a nhimombe'urame pe me. Ikwahavirẽ g̃andeaporog̃ita ti pyry pe ei g̃a pe,” e'i aherembikwatijara nhande ve, ei ga g̃a pe. Jesus'ga nhi'ig̃a renduve'ymame xa'ete'varuhuyme ti ga pe a'ero, ei Nicodemos'ga g̃a pe. 52 Nurã g̃a ei Nicodemos'ga pe: —Nde ko Galiléiapeva'ero jitehe naerũ? Nurã nde vavagahivuhui ga rehe a, ei g̃a Nicodemos'ga pe. Ehepia ti Tupana'ga rembikwatijarukara ikwahava a'ero, ei g̃a. A'ereki a'ea nde'iangavi: “Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uhara'g̃a Galiléiapeva'ero oko,” nde'i, e'i tehe g̃a. Jesus'ga ki a'e te Galiléiapeva'ero, ei g̃a ga pe. (( 53 Igwete g̃a kwaki'opavi ogwovo g̃wonga pype upa.

8

1 Kiro Jesus'ga hoi oliveira ndyvuhu pe monte das Oliveiras pe. 2 Ypyhajive ga rura'javi judeus'g̃a jatykahavuhua rokari pe. Kiro g̃a ndupavi a'ero onhimongyavo ga pyri. A'ero ga reni g̃a mbo'embo'eavo. 3 A'ea rupi judeus'g̃a mbo'ehara'g̃a hẽa pyhygi hẽa rerua fariseus'g̃a pavẽi. Hẽa g̃wembireko'garũive'ga rerekorame g̃a hẽa pyhygi hẽa rerua hẽa mo'ama Jesus'g̃a pyteri pe. 4 Igwete g̃a ei Jesus'ga pe: —Jesus, gwereko hẽa g̃wembireko'garũive'ga. Nurã ore hẽa pyhygi hẽa rerua, ei g̃a. 5 Ahe mbo'erame Moisésva'ea ei ikwatija hako: “Peapi ti nanongara'g̃a jukavo kunhangwera'g̃a,” ei ahe hako. Oro nde? ei g̃a Jesus'ga pe. Marãi re po nde naerũ? Toroapi ti hẽa naerũ? ei g̃a. 6 A'ereki g̃a e'i jipe ojohupe: —Tihendu ti ganhi'ig̃a, ei g̃a. Ga nhanenhi'ĩpondekwate'varuhurame po ti nhande imombe'ui nhanderuvihava'g̃a pe nehẽ. “Nohendukatui ga Moisésva'ea nhi'ig̃a,” xa'e ti ga mombe'gwovo a'ero g̃a pe nehẽ, ei g̃a ojohupe. Nurã g̃a ei Jesus'ga pe: “Marãi re po nde naerũ?” Kiro Jesus'ga nhova'apyni oina opũa pyvõ ikwatija yvya rehe. 7 Ndopigi reki g̃a ja'javo ga pe. A'ero ga po'ami javo g̃a pe: —Kiroki ga ndokote'varuhuangavi – ga ypy ti toapi hẽa, ei Jesus'ga g̃a pe. 8 Igwete ga nhova'apyna'javi oina a'ero yvya rehe ikwatijara'java. 9 Ganhi'ig̃a renduvame kiro onhinanhinani g̃a hog̃ahoi. Xava'eve'g̃a ypy oho. A'ero g̃a hopavi Jesus'ga reja – kiroki g̃a gweru hẽa. Pevo hẽa ami a'ero ga pyri jara'g̃a pyteri pe. 10 Kiro Jesus'ga po'ama'javi javo hẽa pe. —Mahã akoja'g̃a naerũ? ei ga. G̃a nde'ia'javi nde ve teremano javo? ei ga hẽa pe. 11 —Ahã tuhẽ, ei hẽa. —Ji na jitehe nda'ei nde ve, ei ga. Heregwovo a'ero, ei ga. Epohi ti kiro ekote'varuhua hugwi, ei Jesus'ga hẽa pe.)) 12 Aerẽ Jesus'ga nhi'ig̃a'javi he'yive'g̃a pe: —Arimo ko nhande hepiakatui mbatera ikwahavag̃wama. A'ereki mytu'ẽ nhande ve, ei ga. Na jitehe ji amomytu'ẽ yvyakotyve'g̃a pe. A'ereki ji akwahavuka Tupana'ga g̃a pe, ei Jesus'ga g̃a pe. Kiroki g̃a ojiko ji rehe ji nhi'ĩpo'ruavo – g̃a po ti nde'ia'javi: “Ndakwahavi ji Tupana'ga,” ei ga. Okwaha tuhẽ po ti g̃a Tupana'ga gweaporog̃itapyahuro nehẽ, ei ga g̃a pe. 13 Igwete fariseus'g̃a ei ga pe: —Nde tehe erenhimombe'u, ei g̃a. Nurã ore ndorogweroviari nenhi'ig̃a ndetehero g̃waramo, ei g̃a ga pe. 14 A'ero ga ei g̃a pe: —A'iti ji tehe anhimombe'u pe me. Emo a'itituhẽva'ea rupi katu nhinhimombe'ua a, ei ga. A'ereki ji hete tuhẽ akwaha jiruhava – perope ji ajo jugwi – perope ji aho jupe no, ei ga. Pe ki a'e te ndapekwahavi pea – perope ji ajo jugwi – perope ji aho jupe, ei ga g̃a pe. 15 Ojipe'g̃a ara tehe pe pehepia. Ikwahahetee'yma pe etehei g̃a pe a'ero peko te'varuhu pe javo, ei ga. Nahã ko yvyakotyve'g̃a jipi. Ji ki a'e te nda'ei poa ojipe'g̃a pe, ei Jesus'ga g̃a pe. 16 Ji erame poa g̃a pe a'itituhẽva'ea rupi katu nhirembi'ea a'ero. A'ereki ji tehe rũi a'e. Ore memei oro'e jihi jiruva'ga pavẽi nhimbuhurukara'ga pavẽi, ei ga. 17 Peapoa aherembikwatijara e'i no: “Mokonha'g̃a imombe'urame mbatera na tuhẽ javo a'ero hupi katu g̃anembi'ea,” e'i. “A'ereki g̃a memei e'i a jupe,” e'i ikwatijara, ei Jesus'ga. 18 Jihi anhimombe'u, ei ga. Jiruva'ga ji mombe'u jitehe no nhimbuhurukara'ga, ei ga. Ore memei ji mombe'u a'ero, ei Jesus'ga g̃a pe. 19 A'ero g̃a ei ga pe: —Mahã nderuva'ga naerũ? ei g̃a ga pe. —Pe ndajikwahavi tuhẽ, ei Jesus'ga. Ndapekwahavi jitehe pe jiruva'ga a'ero, ei ga g̃a pe. Po pe ji kwahavi tuhẽ hamo, a'ero po pe jiruva'ga kwahavi hamo no, ei Jesus'ga g̃a pe. 20 A'ea Jesus'ga ei g̃a mbo'erame judeus'g̃a jatykahavuhua pype – perope hyru'ia pyri. A'ea pype judeus'g̃a omondomondo itambere'ia Tupana'ga pe jipi. Pevo Jesus'ga ei g̃a pe g̃a mbo'eavo. A'ero jara'g̃a ga pyhypotari novĩa. Emo g̃a ndopyhygi ga. A'ereki ndohoi ve gapyhyhava apiavo. 21 Aerẽ Jesus'ga nhi'ig̃a'javi judeus'g̃a nduvihava'g̃a pe: —Aho po ti ji avo hugwi nehẽ, ei ga. Ji reka po ti pe nehẽ ore poko ti javo nehẽ novĩa. Pejikote'varuhua momborukare'ymame po ti pe manoi pejigwovo hahyva'ea ruvihava pype nehẽ, ei ga. Perope ji aho – pevo ki a'e te tegwete pehohava ji pyri, ei Jesus'ga g̃a pe. 22 Igwete judeus'g̃a nduvihava'g̃a ei ojohupe: —Marãi ga a'ero? Ojijukauhu po ti ga nehẽ naerũ? ei g̃a. A'ereki ga e'i: “Perope ji aho – tegwete pehohava ji pyri,” ei ga, ei g̃a. Gara pe po ga ei? ei g̃a ojohupe. 23 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Pe ko yvyakotyva'ea. Ji ki a'e te yvagipeva'ea, ei ga. Pendeaporog̃ita te'varuhu pe yvyakotyva'ero g̃waramo. Ji ko na rũi, ei ga g̃a pe. 24 Nurã ji ei pe me ko: “Pemano po ti pe imomborukare'ymame pejikote'varuhua nehẽ,” ei ga g̃a pe. Na tuhẽ, ei ga. Ji ko Tupanamo ako. Po ti pe ndaperoviari a'ea nehẽ, a'ero po ti pe manoi pejikote'varuhuro g̃waramo nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 25 —Mome ahe tuhẽ nde naerũ? ei g̃a ga pe. —A'ea ypy tuhẽ ko ji a'e pe me, ei Jesus'ga g̃a pe. 26 Opomombe'uahivuhu tuhẽ po ji hamo pe ndekote'varuhuro g̃waramo. Emo ganhi'ig̃a jate ko ji amombe'u yvyakotyve'g̃a pe nhiremienduvamo, ei ga. Ganhi'ig̃a ko a'itituhẽva'ea nhimbuhurukara'ga nhi'ig̃a, ei Jesus'ga g̃a pe. 27 Gwuva'ga pe Tupana'ga pe Jesus'ga ei gaha ji mbuhuruka javo. A'ea onhimi reki judeus'g̃a nduvihava'g̃a pe ga erame g̃a pe. 28 Nurã Jesus'ga ei g̃a pe: —Ji ko Tupana'ga remimbuhurukara, ei ga. Pe ji mbovyrame ji mo'ama yva rehe po ti pe ji kwahavi nehẽ, ei ga. “Ga ko Tupanamo tuhẽ oko,” pe'ji po ti pe ji ve nehẽ, ei ga. “Ga ko ndokoi g̃wemimbotarimova'ea rehe. Uva'ga remimbo'ea jate ga omombe'u okovo,” pe'ji po ti pe ji ve nehẽ, ei ga g̃a pe. 29 Kiroki ga ji mbuhuruka – gaha ji pavẽi oko jipi. Ga ndopohiri ji hugwi, ei ga. A'ereki ji ako garemimbotarimova'ea rehe jipi ganhimohemag̃wama ji rehe, ei Jesus'ga g̃a pe. 30 Henduvame ganhi'ig̃a jara'g̃a jikogi ga rehe onhimongyavo. 31 Igwete Jesus'ga ei judeus'g̃a pe – kiroki g̃a ojiko ga rehe: —Po ti pe ndekoi nhinhi'ig̃a rupi jipi jireheva'ea tuhẽ po ti pe ndekoi nehẽ, ei ga. 32 Igwete po ti pe Tupana'ga kwahavi nehẽ a'itituhẽve'ga. Ga kwahava g̃waramo po ti pe piro'yro nehẽ, ei ga g̃a pe. 33 Igwete g̃a ei ga pe: —Maraname nde euhui poha ore ve? ei g̃a ga pe. Oreremimbotarimova'ea rehe jate tuhẽ ore rekoi. Ore ko Abraãova'ea rymyminoro oroko, ei g̃a. Orepiro'y tuhẽ ore ojipe'g̃a hugwi jipi. Ndipopoakari tuhẽ g̃a ore rehe, ei g̃a. Marãi nde ore ve naerũ: “Pepiro'y po ti pe nehẽ”? ei g̃a ga pe. 34 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. Kiroki g̃a oko te'varuhu jipi – g̃a ndipiro'yi tuhẽ okote'varuhua hugwi. G̃andekote'varuhua ipopoaka hete g̃a ndehe a'ero, ei ga g̃a pe. 35 Nahã aherongapypeve'g̃a, ei ga. Xava'eve'ga po omondomondo ojipyrive'g̃a okoteheve'g̃a jipi. G̃a potara'jave'ymame ga g̃a mondohetei ojihugwi, ei ga. Gwa'yra'ga ki a'e te ga nomondoi tuhẽ. Gae'ỹe'ymi opyta uva'ga pyri gara'yra'ga g̃waramo, ei ga. 36 Ji ko Tupana'ga ra'yramo, ei ga g̃a pe. Gara'yra g̃waramo ji imombigi aherekote'varuhua popoakara ahe hugwi. Po ti ji imombigi pe hugwi nehẽ, a'ero po ti ndipopoakari tuhẽ pe ndehe nehẽ, ei ga. 37 Pe ko Abraãova'ea rymyminoro peko novĩa. Emo pe ji juka pota reki. A'ereki pe me ndatekwavi nhiremimbo'ea rehe, ei ga. 38 Ahepia ji jiruva'ga rekoa. Nhirembiepiaga ji amombe'u katu pe me a'ero, ei ga. Pehe pehendu penduva'ga Diabo'ga. Penemienduva pe pehendu katu a'ero, ei Jesus'ga g̃a pe. 39 —Abraãova'ea ko oreramonhava'ea, ei g̃a ga pe. Igwete Jesus'ga ei: —Abraãova'ea rymyminoro po pe ndekoi, a'ero po ahe javijitehe pe ndekokatui hamo, a'e ji pe me, ei ga g̃a pe. 40 Pe ki a'e te ji juka potaruhu, ei ga. Amombe'umbe'u ji pe me a'itituhẽva'ea Tupana'ga remimombe'ua. Pe ki a'e te ji juka potaruhu, ei ga. Na rũi ko Abraãova'ea rekoi hako! 41 Pejijuvete'ga javijitehe ko pe ndekote'varuhui! ei ga g̃a pe. A'ero g̃a ei ga pe: —Tupana'ga ra'yreteramo jate ore rekoi, ei g̃a. Ndorogwerekoi ore jara'ga orojuvetero, ei g̃a ga pe. 42 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Po Tupana'ga penduvetero oko hamo, a'ero po pe ji arõhetei hamo, ei ga g̃a pe. A'ereki ji Tupana'ga hugwi ajo. Ji nanhimbuhuri avo. Gaha ji mbuhuruka kokoty, ei ga g̃a pe. 43 Marã pe ndapekwahavihu nhinhi'ig̃a naerũ? ei ga. Pe napehendupotari nhiremimombe'ua. Nurã pe ndapekwahavihu, ei ga g̃a pe. 44 Pe ko Diabo'ga ra'yramo tuhẽ peko okote'varuhuve'ga ra'yramo. A'ero pe ndekote'vapotaruhui Diabo'ga remimbotarimova'ea rehe pejikovo, ei ga g̃a pe. Tupana'ga rembiapoypyagwera jate Diabo'ga ahe momanomanoukari kiromo jate. Ga ndokoi a'itituhẽva'ea rehe. A'ereki a'itituhẽva'ea rehe ndatekwava'javi ga pe, ei ga g̃a pe. O'mberame ga rekoi gweaporog̃ita rupi. A'ereki ga i'mbeuhuve'ga tuhẽ. Gaha ahe mo'mbeuhu okovo no, ei ga. 45 Peroviaruhu pe ga'mbea jipi. Nurã ko pe ndajireroviarihu reki a'ero. A'ereki ji a'itituhẽva'ea mombe'u pe me, ei ga g̃a pe. 46 Manamo po ti pe hepiukari jirekote'varuhua naerũ? Ndapehepiukari tuhẽ po ti pe jirekote'varuhue'yma g̃waramo, ei ga. Marã naerũ? Ji a'itituhẽva'ea mombe'urame pe me maraname pe ndajireroviarihu naerũ? ei ga g̃a pe. 47 Tupana'gareheve'g̃a g̃wendu katu ganhi'ig̃a. Pe ki a'e te napehendukatui ganhi'ig̃a gareheva'ero pejikoe'yma g̃waramo, ei ga g̃a pe. 48 Igwete judeus'g̃a nduvihava'g̃a ei Jesus'ga pe: —Nde ko judeuramo rũi reki, e'i tehe g̃a. Nde ko Samariapeva'ea ekote'varuhuva'ea. Anhag̃a nde pojykauhu Diabo'gapyriva'ea, ei g̃a. Oromombe'u katu nde a, e'i tehe g̃a Jesus'ga pe. 49 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Anhag̃a ndajipojykai tuhẽ, ei ga. Jihi ambohete jiruva'ga. Pe ki a'e te ji mbotegweteuhu, ei ga g̃a pe. 50 Ji nda'ei reki ojipe'g̃a pe tanhimbohete ti g̃a javo. Ojipe'ga e'i nhimbohetea rehe tombohete ti g̃a ga javo. Gaha okwaha hete javo a'itituhẽva'ea rupi katu Tupana'ga, ei ga g̃a pe. 51 Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. Kiroki g̃a g̃wendu katu nhinhi'ig̃a – okoe'ymi po ti g̃a nehẽ, ei ga g̃a pe. 52 Igwete g̃a ei Jesus'ga pe: —Nurã ore kiro ikwahahetei a'ero. Anhag̃a nde pojyka tuhẽ, ei g̃a ga pe. Abraãova'ea omano hako. Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea na jitehe omanomba hako, ei g̃a. Marã kiro nde euhui naerũ? “Kiroki g̃a g̃wendu katu nhinhi'ig̃a – g̃a po ti okoe'ymi nehẽ,” ereteheuhu nde, ei g̃a ga pe. 53 Omano ko oreramonhava'ea Abraãova'ea hako. Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea omano jitehe no, ei g̃a. Nde po nderuvihavuhu Abraãova'ea hohe naerũ nhirendukatuve'g̃a po ti okoe'ymi javo naerũ? ei g̃a. Mome ahe tuhẽ nde naerũ poha nde eag̃wama? ei g̃a ga pe. 54 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Po jiteheuhu anhimbohete, a'ea po ndapyryvi hamo, ei ga. Jiruva'ga reki ji mbohete Tupana'ga – ga pe jitehe pe'e tehe reki orombohete ore ga javo tehe, ei ga g̃a pe. 55 Pe ndapekwahavi reki ga. Ji ki a'e te akwaha ga. Po ji ei hamo ji ndakwahavi ga javo, a'ero po ji mbero pe javijitehe hamo no, ei ga g̃a pe. Ji ki a'e te akwaha tuhẽ ga. Igwete ji hendukatui ganhi'ig̃a no, ei ga. 56 Penamonhava'ea Abraãova'ea jirurag̃wama gwepia potarahi hete hako. Igwete ahe hepiagi reki gworygworyvamo hehe, ei Jesus'ga g̃a pe. 57 Igwete g̃a ei ga pe: —Nandexava'ejuhu nde. Cinquenta kwara ndohoi ve nde rehe, ei g̃a. Marã nde Abraãova'ea repiaguhui naerũ? ei g̃a ga pe. 58 —Tamombe'u katu tuhẽ ti pe me, ei Jesus'ga g̃a pe. Abraãova'ea are'ymame kiromo tuhẽ ji rekoi Tupanamo, ei ga g̃a pe. 59 A'ero g̃a ipyhygi ita tiapi ti ga javo. “A'ereki ga onhimongo Tupanamo o'mbero,” ei g̃a ojohupe. Kiro Jesus'ga nhimimi g̃a hugwi a'ero ogwovo judeus'g̃a jatykahavuhua rokara hugwi.

9

1 Aerẽ ohorame Jesus'ga hehae'ỹve'ga repiagi. O'arypyrame vehevi ga ndahehai. 2 Kiro Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a ei Jesus'ga pe a'ero: —Ma'g̃a ndekote'varuhua ga mbohehate'varuhui? Garekote'varuhua tuhẽ? ei g̃a. Mara'ngu po garuva'g̃a ndekote'varuhua ga mbohehate'varuhuavo? Marã? ei g̃a ga pe. 3 A'ero Jesus'ga ei g̃a pe: —Garekote'varuhua rũi ga mbohehate'varuhui, ei ga g̃a pe. Garuva'g̃a ndekote'varuhua rũi ga mbohehate'varuhui no, ei Jesus'ga. Tupana'ga omboukwaha pota nhande ve opopoakara ga rehe nehẽ. Nurã ga ndahehai, ei ga. 4 Igwete Jesus'ga ei no: —Kiro arimo nhande poravykyi nhandekovo, ei ga. A'ereki aerẽ ypytunimo tegwete nhandeporavykyhava. A'ea rupi nhande ndiaporavykya'javi a'ero, ei ga. Na jitehe ag̃wamo ti xaporavyky a'ero. Timboukwaha ti g̃a pe Tupana'ga popoakara nhimbuhurukara'ga popoakara, ei ga. A'ereki aerẽ nhande manorẽ tegwete nhande ve Tupana'ga mboukwahahava, ei ga g̃a pe. 5 Arimo mytu'ẽ nhande ve. Nurã nhande hepiagi ikwahavag̃wama. Na jitehe ji ruvame yvya koty ji imomytu'ẽi yvyakotyve'g̃a akag̃i pe tokwaha ti g̃a Tupana'ga javo. 6 Onhi'ig̃irẽ Jesus'ga nyvuni yja rehe ikotiamo. A'ea ga imongyi hehae'ỹve'ga ropepira rehe a'ero. 7 —Heregwovo ejovaheita kiro, ei Jesus'ga ga pe. Pevo ypia'i pe Siloé pe ti eho, ei ga. (Siloé ko Imondopyra.) Pevo hehae'ỹve'ga hoi a'ero. Ojovaheirẽ ga hepiakatui ua. Judeus'g̃a poravykye'yma rupi sábado rupi Jesus'ga japoi yja kotimbyra a'ea pyvõ ga mbohehavo katu. 8 Aerẽ hehae'ỹgwera'ga rongakotyve'g̃a ga repiagi. Igwete g̃a ei jara'g̃a pavẽi – kiroki g̃a hehae'ỹve'ga repia ga poranduranduvame itambere'ia rehe jipi – igwete g̃a ei: —Akoja'ga rũi novĩa? ei g̃a ojohupe, kiroki ga oporandurandu itambere'ia rehe jipi oina, ei g̃a. 9 —Ga tuhẽ, ei jara'g̃a. Emo jara'g̃a e'i: —Akoja'ga'jave'ga tehe, ei g̃a. Hehae'ỹgwera'ga e'i g̃a pe a'ero: —Ji tuhẽ ko a'ea, ei ga. 10 —Marã nde rehakaturamo kirog̃we a'ero? ei g̃a ga pe. 11 —Uhu ga ji pyri – Jesus ei g̃a ga pe, ei ga. Igwete ga ikotĩ yja g̃wendya pyvõ imongyavo jiropepira rehe, ei ga. A'ero ga ji mondoi ypia'i pe Siloé pe ji mbojovaheita, ei ga. Ganhi'ig̃a rupi ji hoi a'ero. Jijovaheipavame kiro ji ma'eg̃atui, ei ga g̃a pe. 12 —Mahã ga naerũ? ei g̃a ga pe. —Ji ndakwahavi, ei ga. 13 Judeus'g̃a poravykye'yma rupi sábado rupi Jesus'ga japoi yja kotimbyra a'ea pyvõ ga mbohehavo katu. Kiro g̃a hehae'ỹgwera'ga rerohoi fariseus'g̃a pyri a'ero. 15 Igwete fariseus'g̃a ei ga pe no: —Marã nde rehakaturamo ag̃wamo naerũ? —Omongy ga yja kotimbyra jiropepira rehe, ei ga. Igwete ji jovahei nhima'eg̃atuag̃wama, ei ga g̃a pe. 16 Jararamo g̃a ei ga pe a'ero: —Akoja'ga koi Tupana'ga nombuhurukari ga, ei g̃a. A'ereki ga oapo mbatera sábado rupi nhaneramonhava'ea nhi'ĩpo'rue'ymamo. Oko te'varuhu ga a'ero, ei g̃a. Jara'g̃a e'i: —Po ga rekote'varuhui hamo, a'ero po ga ndoapoi nanongara ahemonhimomby'ava'ea jipi hamo, ei g̃a. A'ero g̃a nhonhi'ig̃ayvari ga rehe. 17 Igwete g̃a ea'javi hehae'ỹgwera'ga pe: —Oro nde? ei g̃a ga pe. Po ga nde mbohehakatui marãi re po nde ga pe a'ero? ei g̃a. —Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uhara'ga po, a'e ji, ei ga g̃a pe. 18 Emo judeus'g̃a nduvihava'g̃a ndogweroviapotari ga mbohehakatua. —Ndahehai po ga raji'i, ei g̃a novĩa. A'ero g̃a hehae'ỹgwera'ga ruva'ga mbuhurukari ojipyri gayhẽa reheve. 19 —Pe'ji katu ti ore ve, ei g̃a g̃a pe. Gaha ko ndera'yramo? A'iti ga ndahehai o'arame novĩa? ei g̃a. Pe'ji ti ore ve. Marã kiro ga rehauhuro naerũ? ei g̃a g̃a pe. 20 —Ga orera'yra'ga tuhẽ, ei g̃a. A'iti tuhẽ ko ga ndahehai o'arame ikwehe novĩa. A'ea ore orokwaha hete, ei g̃a g̃a pe. 21 Emo gambohehakatuagwera – a'ea ore ndorokwahavi. Marã po ga ma'eg̃atui kiro? oro'e ore, ei g̃a. Ma'g̃a omboheha katu ga naerũ? oro'e ore. A'ereki ore ndorokwahavi gambohehakatuagwera, ei g̃a g̃a pe. Pe'ji ti ga pe a'ero. A'ereki ga yvuakaruhu. Gaha po ti onhimombe'u pe me nehẽ, ei g̃a g̃a pe. 22 A'ea g̃a ei okyhyjiavo. A'ereki ojikwe judeus'g̃a nduvihava'g̃a e'i ojohupe: “Kiroki g̃a e'i Jesus'ga pe: ‘Ga ko Cristoramo Tupana'ga remimbuhurukaramo’ – timo'ẽuka hete ti g̃a mondovouka avuirama nhandejatykahava hugwi nehẽ tura'javyme ti g̃a ipype javo nehẽ,” e'i jipe judeus'g̃a nduvihava'g̃a ojohupe. 23 Nurã hehae'ỹgwera'ga ruva'g̃a ei g̃a pe: “Orera'yra'ga yvuakaruhu. Pe'ji ti ga pe a'ero tomombe'u ti ga ombohehakatuagwera javo,” ei g̃a g̃a pe. A'ereki g̃a okyhyji hete gwuvihava'g̃a hugwi. 24 Kiro fariseus'g̃a hehae'ỹgwera'ga mbuhurukara'javi ojipyri a'ero. —Ere ti kiro ore ve: “A'itituhẽva'ea jate ti ji amombe'u. A'ereki Tupana'ga ji rendu.” Ere ti poro kiro, ei g̃a ga pe. A'ereki ore orokwaha hete akoja'ga rekote'varuhua, ei g̃a. Jesus'ga pe g̃a ei o'mbero oko te'varuhu ga javo. 25 —A'ea ji ndakwahavi, ei ga. Mara'ngu po ga okote'varuhuavo? ei ga. Emo ymya ji ndajirehai hepiage'yma. Ag̃wamo ji rehakaturo hepiakatuavo. A'ea ji akwaha hete reki jitekovo, ei ga g̃a pe. 26 Igwete g̃a ei ga pe: —Marã ga nde rerekoi nde mbohehakatuavo? ei g̃a ga pe. 27 —Amombe'u ko ji pe me ko, ei ga g̃a pe. Pe ki a'e te napehendukatui, ei ga g̃a pe. Maranuhũrame pe hendupotara'javuhui naerũ? Peko pota pe gareheva'ero no naerũ? ei ga g̃a pe. 28 A'ero g̃a ete'varuhuhetei ja'javo ga pe. —Ndehe tehe reki erekouhu akoja'gareheva'ero, ei g̃a ga pe. Ore ki a'e te Moisésva'eareheva'ero oroko, ei g̃a. 29 Tupana'ga e'i Moisésva'ea pe ahe rerekovo hako. A'ea ore orokwaha orokovo, ei g̃a. Akoja'ga reki ma'g̃a e'i ga pe ga mbuhurukarag̃wama? A'ea ore ndorokwahavi, ei g̃a ga pe. 30 —Mbiperanuhũ ko a'ea! Anhimomby'a hete ji pe nenduvame, ei ga g̃a pe. Ga ji mboheha katu. Emo pe ndapekwahavi ga ma'g̃a ga mbuhuruka javo, ei ga g̃a pe g̃a nderekomemuamo. 31 Tupana'ga nohenduvi te okote'varuhuve'g̃a nhi'ig̃a jipi. Tikwaha pa nhande a'ea, ei ga. G̃a ki a'e te – kiroki g̃a ga mbohete tuhẽ okovo garemimbotarimova'ea rehe – nanongara'g̃a Tupana'ga g̃wendu katu, ei ga g̃a pe. 32 Yvya apoagwera jate ahe nohenduvangavi hehae'ỹve'g̃a moma'eg̃atua – kiroki g̃a ndahehai o'arame. Kiromo jate nhande nihenduvi no, ei ga g̃a pe. 33 Po Tupana'ga rũi ga mbuhuruka hamo, a'ero po ga ndoapoi ahemonhimomby'ava'ea hepiuka nhande ve hamo, ei ga g̃a pe. 34 Igwete g̃a ei ga pe: —Na tuhẽ ko nde e'a ereko te'varuhu, ei g̃a. Kiro nde ore mbo'epotaruhui naerũ? ei g̃a ga pe. A'ero g̃a ga mombori pea hugwi. 35 Aerẽ Jesus'ga henduvi ga mombe'ua. —Omombo g̃a hehae'ỹgwera'ga onga hugwi, ei g̃a ga mombe'gwovo. Igwete Jesus'ga hoi ga reka. Ga repiagame ga ei ga pe: —Erejiko pota nde Tupana'ga remimbuhurukara'ga rehe? ei Jesus'ga ga pe. 36 —Ma'g̃a naerũ? ei hehae'ỹgwera'ga. Tajiko ti ga rehe a'ero javoji, ei ga ga pe. 37 —Erehepia nde ga'ama ejipyri a, ei Jesus'ga. Erehendu nde ganhi'ig̃a no, ei ga. Jihi ko a'ea, ei ga ga pe. 38 —Ajiko ji nde rehe, ei ga Jesus'ga pe a'ero. Igwete ga Jesus'ga mbohetei jipojykahara'ga javo ga pe. 39 Aerẽ Jesus'ga ei: —Jirura g̃waramo ti ji avove'g̃a mboja'oja'ogi ojohugwi, ei ga. Jara'g̃a po ti ojiko ji rehe. Jara'g̃a po ti ndojikogi ji rehe, a'e ji, ei ga. Jukwaha reki g̃andekote'varuhua a'ero, ei ga. Nahã, ei Jesus'ga. Hehae'ỹve'g̃a ndokwahavi jipi hepiage'yma g̃waramo. Yvyakotyve'g̃a hehae'ỹve'g̃a ja a'ero, ei ga g̃a pe. Jara'g̃a e'i reki: “Ore ko hehae'ỹve'g̃a ja ikwahave'yma. Ekwahavuka ti ore ve a'ero,” ei g̃a ji ve, ei ga. Nurã po ti g̃a Tupana'ga kwahavi tuhẽ a'ero nehẽ ojikogame ji rehe nehẽ, ei ga. Jara'g̃a ki a'e te e'i tehe ojive: “Ore ko hehae'ỹve'g̃a ja rũi oroko. Orokwaha hete ore,” ei g̃a novĩa, ei ga. Ki g̃a tuhẽ po ti ndokwahavi Tupana'ga a'ero nehẽ. A'ereki g̃a ndojikopotari ji rehe. G̃a nde'i ji ve: “Ekwahavuka ti ore ve,” ei Jesus'ga g̃a pe. 40 Jararamo fariseus'g̃a g̃wendu ganhi'ig̃a okovo ga pyri. Igwete g̃a ei ga pe: —Ore ve po nde ei naerũ: “G̃a ko hehae'ỹve'g̃a ja ndokwahavi”? ei g̃a ga pe. 41 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Pyry po pe ei hamo: “Ore ko hehae'ỹve'g̃a ja ndorokwahavi. Ekwahavuka ti ore ve a'ero,” pe'ji po pe hamo, ei ga g̃a pe. Po pe ei poha hamo, a'ero po pe napenhimongote'varuhui hamo. Emo pe pe'ji: “Ore ko hehae'ỹve'g̃a ja rũi. Orokwaha hete ore,” pe'ji pe, ei ga. A'ero pe nhimongote'varuhui jipi, ei ga. Naname Tupana'ga nomombori pendekote'varuhua pe hugwi a'ero, ei Jesus'ga g̃a pe.

10

1 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe g̃a mbo'eavo: —Tamombe'u katu tuhẽ ti pe me, ei ga. Ovelhas repiakatuhara'ga oki ogwovo ovelhas rokaja pype jurukwara rupi, ei ga. Kiroki ga jurukwara rupi rũi oki ipype – ga ko iporomive'ga ahe moandyandyita. Ojiupi ga hokairungava rehe tapyhygahyahi ti herogwovo javo, ei ga. Hepiakatuhara'ga ki a'e te uhu hovapytymbava rerekohara'ga pyri. 3 A'ero ga hovapytymba'vogi hepiakatuhara'ga pe toki ti ga ipype javo, ei ga. Igwete hepiakatuhara'ga ki ua g̃wenymbava pyri hera nanani henoina heno'eamo tokaja hugwi herogwovo, ei ga. A'ea g̃wendu katu ganhi'ig̃a. 4 Herohorame ga hoi henonde okovo ji reviri tuhu katu javo. A'ereki garenymbava okwaha ganhi'ig̃a, ei ga. 5 Hajiheve'ga reviri ovelhas ndohoi tuhẽ. A'ereki ndokwahavi hajiheve'ga nhi'ig̃a. Oka'nhy reki nanongara'ga hugwi a'ero, ei ga g̃a pe. 6 Nahã Jesus'ga ei morog̃itapyahua mombe'gwovo ojo'java'ea mombe'gwovo g̃a pe. Emo g̃a ndokwahavi okovo. —Maraname ga imombe'ui poa nhande ve? ei g̃a ojohupe. 7 A'ero Jesus'ga ei g̃a pe no: —Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. Jurukwara rupi ovelhas oho okovo tokaja pype. A'ea rupi jitehe hepiakatuhara'g̃a hoi ovelhas pyri herekovo, ei ga. Ji ko jurukwara'java'ea, ei Jesus'ga. A'ereki ji rupi jate yvyakotyve'g̃a oho Tupana'ga viara rupi. A'ereki jihi jate g̃a mongo gareheva'ero, ei ga. Jihi jate g̃a mbo'euka g̃andepiakatuhara'g̃a pe no, ei ga. 8 Kiroki g̃a ji renonde oko timbo'e ti Tupana'gareheve'g̃a javo novĩa – iporomive'g̃a ja g̃a ahe moandyandyi pota, ei ga. Onhimbuhu tehe g̃a Tupana'gareheve'g̃a pyri g̃a nderekote'varuhuavo. Tupana'gareheve'g̃a ki a'e te nohenduvi g̃anhi'ig̃a, ei ga g̃a pe. 9 Ji ko jurukwara'java'ea, a'e ji, ei Jesus'ga g̃a pe. Ji pyri g̃a nduri javo. “Nde rupi ti toroho Tupana'ga pyri,” ei g̃a ji ve, ei ga. G̃a erame ji ve po ti ji g̃a mongoi Tupana'gareheva'ero g̃a nderekokatuavo nehẽ. A'ero po ti g̃a inog̃atui opy'a okovo nehẽ, ei ga. Igwete po ti ji imombyryvi g̃a pe nehẽ g̃a ndepiakatuavo g̃a nderekovo nehẽ, ei ga g̃a pe. 10 Iporomive'g̃a uhu jipi tapyhy ti herogwovo javo. “Tajuka ti,” ei g̃a. A'ea rehe jate g̃a nduri. Ji ki a'e te ajo tamboheaporog̃ita pyahu ti g̃a mbohoryva javo, ei ga. Tamongo ti g̃a Tupana'ga pyri nehẽ no, a'e ji, ei ga g̃a pe. 11 —Ji ko ovelhas repiakatuhara'ga'java'ea jipyryheteva'ea jitekovo, ei Jesus'ga javo g̃a pe. A'ereki ji ahepia katu jijiheve'g̃a. G̃andepykavamo po ti ji manoi nehẽ tomanoyme ti g̃a javoji, ei Jesus'ga g̃a pe. 12 Ji ko ojipe'ga ja rũi – kiroki ga e'i tehe ovelhas repiakatuhara'ga pe tahepia ti nerenymbava nde ve javo tehe, ei ga. G̃wenymbava rũi g̃waramo ga ndogwerekokatui reki ovelhas. Nurã ja'gwara'java'ea lobo rurame hehe ta'u javo, kiro ga pohipavi ovelhas hugwi a'ero onhana ogwovo, ei ga. A'ero lobo ruri ipyhyga ovelhas herogwovo ojive. Jara okwaki'o pa ojohugwiugwi, ei ga. 13 Oka'nhy ga ogwovo ovelhas reja. A'ereki ga ni'ag̃ataruhui ovelhas rehe hepiakatuhara'ga rũi okovo g̃waramo, ei ga g̃a pe. Ji ko ga ja rũi a'ero, ei Jesus'ga. 14 —Jihi ko hepiakatuhara'ga'java'ea jipyryheteva'ea, ei Jesus'ga. Jiruva'ga ji kwaha hete. Akwaha hete ji ga no, ei ga. Na jitehe ji akwaha hete jijiheve'g̃a. G̃a ji kwaha hete no. Aerẽ ti ji manoi g̃andepykavamo nehẽ no, ei ga. 16 G̃a ndeheve ji areko hajiheve'g̃a jijiheva'ero no. G̃a ko judeus'g̃arũive'g̃a, ei ga. Ambojikoguka po ti ji g̃a jijihe nehẽ. A'ero po ti g̃a hendukatui nhinhi'ig̃a nehẽ, ei ga. A'ero po ti g̃a nhaporemo g̃a ndekoi jireheva'ero nehẽ ojihe'ae'a ojogwehe ojipenhindyvamo nehẽ judeus'g̃a judeus'g̃arũive'g̃a, ei ga. Ji tehe po ti g̃andepiakatuhara nehẽ g̃a ndepiakatupava nehẽ, ei ga g̃a pe. 17 —Jiruva'ga ji arõ hete, ei ga. A'ereki ji a'e: Ji ti amano jiji g̃andepykavamo nehẽ takwerava'ja ti ji javo, ei ga. 18 Ji jijukaukare'ymame nhiarõe'ỹve'g̃a pe po ti tegwete g̃a pe jijukahava nehẽ. Emo nhiremimbotarimo po ti ji jijukaukari g̃a pe nehẽ, ei ga. Jipopoaka ji jijijukavouka nhinhimbogweravuka no, ei ga. A'ereki jiruva'ga e'i ji ve a'ea rehe: “Nahã po ti nde rekoi nehẽ”, ei Jesus'ga g̃a pe. 19 Kiro judeus'g̃a nduvihava'g̃a nhonhi'ig̃ayvara'javi Jesus'ga nhi'ig̃a renduva. Jara'g̃a e'i onhimongyavo: 20 —Anhag̃a opojyka ga mboheagwyryvuhuavo Diabo'gapyriva'ea, ei g̃a. Maraname pe henduvuhui ganhi'ig̃a naerũ? ei g̃a jara'g̃a pe. Jara'g̃a ki a'e te e'i: 21 —G̃a nde'i te nanongara pe anhag̃a opojykarame, ei ga. Anhag̃a nomoma'eg̃atui reki hehae'ỹve'g̃a a, ei g̃a. Nahã judeus'g̃a nduvihava'g̃a nhonhi'ig̃ayvari Jesus'ga nhi'ig̃a rehe. 22 Aerẽ Jesus'ga rekoi judeus'g̃a jatykahavuhua pype. Igwete ga hoi okovo onga rembe'yvuhu pe g̃ambo'ehai pe – a'ea pe g̃a ei Salomãova'ea apoa. Kiro yapouhua. Igwete judeus'g̃a japoi toryva pevo cidade de Jerusalém me. A'ea rupi g̃a ojapyakaaka ojatykahavuhua apopava rehe. A'ereki ymya onga apopavame ahe okwava'ẽ Tupana'ga pe g̃wino teni javo ga pe. 24 Igwete Jesus'ga hoi okovo onga rembe'yvuhu pe. A'ero judeus'g̃a nduvihava'g̃a nduri Jesus'ga pyri ga atimana javo ga pe. —Manamehũ po ti nde nhimombe'ui ore ve nehẽ? ei g̃a Jesus'ga pe. Po nde Cristoramo Tupana'ga remimbuhurukaramo, enhimombe'u katu ti ore ve a'ero tonhimimyme ti ore ve, ei g̃a ga pe. 25 —Anhimombe'u tuhẽ ko ji pe me jipi, ei Jesus'ga g̃a pe. Emo pe ndaperoviapotaruhui nhinhi'ig̃a. Nhirembiapoa – a'ea Tupana'ga oapouka ji ve – a'ea po ji kwahavukari pe me hamo, ei ga g̃a pe. 26 Emo pe ndaperoviapotari. A'ereki pe jireheva'ea rũi, ei ga. 27 Jireheve'g̃a g̃wendu katu nhinhi'ig̃a, ei ga. Akwaha hete ji g̃a. Igwete nhiremimbotarimova'ea rehe g̃a ndekoi jipi, ei ga g̃a pe. 28 Amboheaporog̃ita pyahu ko ji g̃a kiro, ei ga. Aerẽ po ti ji g̃a nderohoi yvagi pe g̃a mongovo Tupana'ga pyri avuirama nehẽ no. A'ero po ti g̃a ndohoa'javi hahyva'ea ruvihava pype nehẽ, ei ga g̃a pe. Ndipe'akavi g̃a ji hugwi, ei ga. 29 Jiruva'ga – gaha g̃a mbojikoguka ji rehe – ga popoakahetero jara'g̃a hohe pa. Nurã ndipe'akavi g̃a ga hugwi, ei ga. 30 Ojipeji ko ore rekoi Tupanamo jihi jiruva'ga pavẽi, ei ga g̃a pe. 31 A'ero judeus'g̃a nduvihava'g̃a ipyhygi ita tiapi ti ga javo. 32 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Pehepiepia pe nhirembiapoa novĩa, ei ga. He'yiva'ea Tupana'ga oapouka ji ve pyryva'ea. Marãva'ea rehe pe ji apipotaruhui naerũ? ei Jesus'ga g̃a pe. 33 —Pyryva'ea rehe rũi ore nde apipotari, ei g̃a ga pe. Nde euhurame ite'varuhuva'ea rehe ore nde apipotari. A'ereki nde Tupana'ga mbotegwetei javo tehe ga pe. A'ereki nde yvyakotyva'ero tehe erenhimongo potaruhu Tupanamo, ei g̃a ga pe. 34 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Pekwaha pe pejiapoa ikwatijara novĩa. Kiha ko omombe'u Tupana'ga nhi'ig̃a ahe ve hako, ei ga g̃a pe. A'ereki Tupana'ga e'i ahe ve hako: “Pe'e ti ojipe'g̃a pe ji py'rovo,” ei ga. Ahe ve jitehe ga ei a'ero: “Pe ko tupanamo,” ei ga. Ikwatijara – kiroki omombe'u Tupana'ga nhi'ig̃a – kia koi a'itituhẽva'ea, ei Jesus'ga g̃a pe. Tupana'ga e'i ahe ve hako pe ko tupanamo javo. 36 Maranuhũrame pe euhui ji ve naerũ ji nhimombe'urame ji ko Tupana'ga ra'yramo javo, ei ga g̃a pe. “Nde erembotegwete Tupana'ga,” pe'ji tehe pe ji ve, ei ga. Emo ji ve tuhẽ Tupana'ga ei: “Ndehe ti eho yvya koty ekovo nhiremimbotarimova'ea rehe nehẽ,” ei ga ji ve, ei ga. 37 Pe ndaperoviarihu nhinhi'ig̃a, ei ga. Ji ko Tupana'ga remimbotarimova'ea rehe ako tuhẽ japovo ahemonhimomby'ava'ea. Po ji japoe'ymame taperoviari ti nhinhi'ig̃a a'ero. Ji japorame ahemonhimomby'ava'ea po pe hepiagame heroviari hamo, ei ga. Perovia ti a'ero tapekwaha orejikoty'ara onhopavẽi jihi jiruva'ga pavẽi. A'ereki jiruva'ga ojikoty'a ji pavẽi okovo. Jihi ajikoty'a jiruva'ga pavẽi no, ei ga g̃a pe. 39 Kiro g̃a Jesus'ga pyhypotara'javi a'ero novĩa. Igwete ga nhimbojirevi ogwovo g̃a hugwi. 40 Igwete Jesus'ga jivyra'javi rio Jordão aherovai opytavo – perope Joãova'ea g̃amobatizagweri pe. 41 Kiro he'yjuhuve'g̃a nduri Jesus'ga pyri. Igwete g̃a ei ojohupe: —João'ga ndoapoangavi ahemonhimomby'ava'ea, ei g̃a ahe mombe'gwovo. Emo Jesus'ga mombe'urame ga omombe'u katu pa, ei g̃a ojohupe. 42 A'ero pevove'g̃a jikogi Jesus'ga rehe onhimongyavo.

11

1 Ojipe'ga kiro itetirũa. Garera ko Lázaro. Cidade de Betânia pe ga ruvi g̃wendyra'g̃a pavẽi. G̃a ko Martahẽa Mariahẽa pavẽi. (Mariahẽa ko akojahẽa – kiroki hẽa aerẽ omongy nhandya perfume nhandepojykaharete'ga pya rehe Jesus'ga pya rehe. A'ero hẽa imomikag̃i gapya o'ava pyvõ.) Hẽakuvyra'ga Lázaro'ga kiro itetirũa. 3 Nurã Maria'g̃a ojipe'ga mondoukari Jesus'ga pyri. —Ere ti nhandepojykaharete'ga pe itetirũa hete kiro garemiarõhara'ga javo ga pe, ei g̃a ga pe imondovouka onhi'ig̃a Jesus'ga pe. A'ero ga hoi g̃anhi'ig̃a imombe'gwovo Jesus'ga pe. 4 Henduvame Jesus'ga ei: —Lázaro'ga tetirũa nomomanoukarag̃wami ga, ei ga. Gatetirũa ko Tupana'ga ruvihavuhuhetea repiukarag̃wama tokwaha ti g̃a jiruvihavuhuhetea no, ei ga. Gatetirũaro g̃waramo po ti g̃a ei ji ve nehẽ ipopoaka hete Tupana'ga ra'yra'ga javo ji ve nehẽ, ei Jesus'ga. 5 Jesus'ga oko hete Marta'g̃a ndehe g̃akuvyra'ga rehe no Lázaro'ga rehe. 6 Emo imombe'urame Lázaro'ga tetirũa ga pe Jesus'ga opytaahi'vi na'ẽ pevo upa. Mokõi ga kiri pevo jitehe. 7 Kirẽ ga ei g̃wemimbo'ehara'g̃a pe a'ero: —Xajivy ti kiro Judéiapeve'g̃a gwyri pe a'ero, ei ga g̃a pe. 8 —Jesus, ei g̃a. Judéiapeve'g̃a nde apipotaruhu pevo oji'i. Kiro nde hopotara'javamo pevo jitehe naerũ? ei g̃a Jesus'ga pe. 9 Igwete Jesus'ga ei nahã javo g̃a pe: —Ara rupi ve gwereko doze horas, ei ga. Arimo nhandehorame nhandekovo nhande ndi'ari yvya rehe hepiakatuavo g̃waramo. A'ereki nhanderyapehava omomytu'ẽ nhande ve, ei ga g̃a pe. Ypytunimo nhandehorame nhande ari a'ero hepiage'yma g̃waramo. Tegwete nhande ve a. A'ereki nianderyapehavi ypytunimo, ei ga g̃a pe. Ag̃wamo ko arimova'ea ja nhande ve. Ag̃wamo nhande rekorame Tupana'ga remimbotarimova'ea rehe nianemombikavi, ei ga. A'ereki Tupana'ga omomytu'ẽ g̃wemimbotarimova'ea nhaneakag̃i pe nhande pokoga jipi, ei ga. Aerẽ po ti ypytuna ja nhande ve nehẽ. A'ereki aerẽ nhande manorame tegwete nhande ve, ei ga. Xaho tuhẽ ti kiro a'ero. A'ereki ndohoi ve nhimomanohava apiavo, ei ga g̃a pe imombe'gwovo. 11 Aerẽ Jesus'ga ei g̃a pe no: —Nhaneremiarõhara'ga kiro oki upa Lázaro'ga, ei ga. Taho ti ga moma'eamo a'ero, ei ga g̃a pe. 12 Igwete garemimbo'ehara'g̃a ei: —Po ga kirame kiro a'ero po ti ga nhimohig̃atui nehẽ, ei g̃a ga pe novĩa. 13 “Lázaro'ga kira pe po ga ei ra'e,” ei g̃a oyvyteri pe. Lázaro'ga manoa pe Jesus'ga ei reki. A'ero ga imombe'ukatui g̃a pe: 14 —Lázarova'ea omano ra'e, ei ga g̃a pe. 15 Ji rekoe'yma g̃waramo ahe pyri ahe manorame a'ero po ti ji pe monhimomby'ahetei nehẽ tapejiko hete ti ji rehe javo. Nurã ji roryvamo jirekoe'yma rehe pevo, ei Jesus'ga. Xaho ti kiro ahe pyri a'ero, ei ga g̃a pe. 16 Igwete Tomé'ga – o Gêmeo ei g̃a ga pe – igwete ga ei jara'g̃a pe: —Xaho ti Jesus'ga rupi xamano ti ga pavẽi a'ero nehẽ, ei Tomé'ga g̃a pe. A'ero g̃a hoi cidade de Betânia pe pea rupi ogwovo. 17 Jesus'g̃a horame Betânia pe g̃a imombe'ui Lázaro'ga manoagwera g̃a pe. —Mbohapy'ri quatro ore kiri kiro ahera'oa mongirẽ itaruvihavuhua kwaruhua pype ahe nog̃a, ei g̃a imombe'gwovo Jesus'g̃a pe. 18 Jerusalém ko ira'agwe Betânia hugwi três quilômetros. 19 Pevove'g̃a ohooho a'ero Martahẽa pyri Mariahẽa pyri no g̃a porogwetyga. 20 Igwete Martahẽa henduvi Jesus'ga rura mombe'urame. A'ero hẽa hoi tahovatĩ ti ga javo. Mariahẽa ki a'e te onga pype hẽa reni upa. 21 Igwete Martahẽa hoi ovahema Jesus'ga pyri. —Jesus, ei hẽa ga pe. Avo po nde rekoi raji'i hamo, a'ero po jikuvyrava'ea nomanoi raji'i hamo! ei hẽa Jesus'ga pe. 22 Kirog̃we vehevi nde erame Tupana'ga pe po ti ga nde rendukatui hamo, ei hẽa ga pe. A'ea ji akwaha hete, ei hẽa ga pe. 23 —Okwera po ti ndekuvyrava'ea nehẽ, ei Jesus'ga hẽa pe. 24 —Akwaha ji ahekweravag̃wama aerẽ mbapava koty Tupana'ga omanove'g̃a mbogwerapavame nehẽ, ei hẽa. 25 Igwete Jesus'ga ei hẽa pe: —Jihi ko g̃a mbogweraharamo ako g̃a mongovo, ei ga. Kiroki g̃a ojiko ji rehe – omanorame vehevi po ti g̃a ndekoi avuirama Tupana'ga pyri nehẽ, ei ga hẽa pe. 26 Kiroki g̃a heaporog̃ita pyahu ojikoga ji rehe – g̃ahã po ti ndohoi tuhẽ hahyva'ea ruvihava pype nehẽ. Oko hete po ti g̃a Tupana'ga pyri avuirama okovo nehẽ, ei ga. Ererovia nde a'ea? ei Jesus'ga hẽa pe. 27 —Arovia ji, ei hẽa ga pe. A'ereki nde ko Tupana'ga remimbuhurukaramo ereko Tupana'ga ra'yramo ereko, ei hẽa. A'ereki nde ve ko Tupana'ga e'i hako toho ti ga yvya koty javo, e ko ga nde ve, ei hẽa ga pe. 28 O'erẽ Jesus'ga pe Martahẽa jivyri ua onga pe. Igwete hẽa hoi oirũhẽa pyri Mariahẽa pyri. G̃andovakie'ỹ hẽa hoi javo hẽa pe. —Uhu ga nhanembo'ehara'ga, ei hẽa. “Tuhu ti hẽa ji pyri,” ei ga nde ve, ei hẽa Mariahẽa pe. 29 A'ea renduvame kotihĩ hẽa po'ami ogwovo ga pyri Mariahẽa. 30 Jesus'ga novahemi ve cidade pe. A'evo ga rekoi – perope Martahẽa oho ga rovatiamo. 31 Kiro Mariahẽa po'ami nhandaipe ogwovo ga pyri a'ero. Kiroki g̃a hẽa pavẽi oko onga pype hẽa porogwetyga – gwepia g̃a hẽahoa. Nurã g̃a ei ojohupe novĩa: —Kiro hẽa hoi aheryvy pe tajehe'o ti ahe pyri javo, ei g̃a novĩa. Xaho ti hẽa reviri a'ero, ei g̃a ojohupe a'ero. 32 Kiro Mariahẽa hoi Jesus'ga pyri a'ero. Ga repiagame hẽa ndurugi g̃wenypy'amo gapya pyri. —Jesus, ei hẽa. Avo po nde rekoi raji'i hamo, a'ero po jikuvyrava'ea nomanoi raji'i hamo! ei hẽa ga pe. 33 Jesus'ga gwepia hẽajehe'oa g̃ajehe'oa reheve – kiroki g̃a uhu hẽa rupi. Omynhete gapy'a a'ero. 34 Igwete ga ei: —Mome pe ahe nog̃i raji'i? ei ga g̃a pe. —Herejo hepiaga, ei g̃a ga pe. 35 Igwete Jesus'ga jehe'oi. 36 —Pehepia. Ga oarõ hete ahe! ei g̃a gajehe'oa repiaga. 37 Jara'g̃a ki a'e te e'i: —Ga omoma'eg̃atu hehae'ỹve'ga raji'i, ei g̃a. Tegwete po ga pe naerũ Lázarova'ea manoag̃wama mombiga raji'i naerũ? ei g̃a ojohupe. 38 Jesus'ga py'a omynhetea'ja. Igwete ga ruri garyvy pe ikwaruhu pe. Jurukwara pype u itauhua imohinipyra hovapytymbavamo. 39 —Pepe'a ti itauhua, ei Jesus'ga pevove'g̃a pe. A'ero Martahẽa ei ga pe: —Ah, Jesus, kiro inemahivamo jikuvyrava'ea ra'oa. A'ereki he'yi'i quatro ore kiri ahe manorẽ, ei hẽa ga pe. 40 Igwete Jesus'ga ei hẽa pe a'ero: —A'e ko ji nde ve ko: “Po ti nde jikogi ji rehe, a'ero po ti nde hepiagi Tupana'ga ruvihavuhuhetea nehẽ,” ei ga hẽa pe. 41 A'ero g̃a ipe'ai itauhua jugwi. Igwete Jesus'ga jovavuri yvagi pe javo. —Apĩ, ei ga. Ndepyry hete nde ji rendukatuavo kiro, ei ga Tupana'ga pe. 42 Nde ji rendu katu tuhẽ jipi. Emo ji a'e poa nde ve avove'g̃a ndovaki togwerovia ti g̃a neremimbuhuragwera ji rehe, ei ga Tupana'ga pe. 43 Onhi'ig̃irẽ Tupana'ga pe Jesus'ga eahyi: —Lázaro, ei ga. Here ehema! ei ga ga pe. 44 A'ero Lázaro'ga vyri omanoa hugwi ohema ikwaruhua hugwi. Imamanipyra ga gweru opya opoa reheve. Ga'akag̃a na jitehe gwereko tapy'ynhapira ojihe no. A'ereki judeus'g̃a omamamama ahera'oa tapy'ynhapipukuhua pyvõ jipi ahe mondorame ahe nog̃a ita kwaruhua pype jipi. —Pemama'ndo ti ga hugwi tapy'ynhapira kwaharava ga hugwi toho ti ga, ei Jesus'ga g̃a pe. 45 Kiro he'yjuhuve'g̃a jikogi Jesus'ga rehe a'ero judeus'g̃a – kiroki g̃a uhu Mariahẽa pyri. A'ereki g̃a gwepia Jesus'ga remimbogwerava. 46 Jara'g̃a ki a'e te oho fariseus'g̃a pyri imombe'gwovo. —Jesus'ga ombogwera Lázaro'ga gamanoa hugwi! ei g̃a g̃a pe Jesus'ga mombe'gwovo. 47 A'ero fariseus'g̃a ei ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a pavẽi: —Timbojatyka jara'g̃a a'ero g̃amog̃itahara'g̃a. Igwete judeus'g̃a mog̃itahara'g̃a jatykapavi javo ojohupe. —Marã po ti nhande rekoi nehẽ naerũ? ei g̃a ojohupe. A'ereki he'yjuhu akoja'ga oapoapouhu ahemonhimomby'ava'ea jipi, ei g̃a Jesus'ga mombe'gwovo. 48 Po ti nhande nimombigi ga, a'ero po ti g̃a nhaporemo g̃a jikogi ga rehe nehẽ, ei g̃a. “Gaha jate kiro oko nhanderuvihavuhuhetero,” e po ti g̃a ga pe a'ero nehẽ, ei g̃a ojohupe. Huvihavuhu'ga ikwahavame cidade de Roma pe po ti ga ei nehẽ: “Judeus'g̃a po ti nanhirendukatua'javi kiro a'ero nehẽ,” e po ti ga nehẽ, ei g̃a. A'ero po ti ga soldados'g̃a mbuhurukari nhande pyri tapemomba pa ti pe judeus'g̃a javo. “G̃ajatykahavuhua po ti pemomba pa nehẽ no,” e po ti ga soldados'g̃a pe nehẽ, ei g̃a ojohupe. 49 A'ero Caifás'ga – ga ko ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavuhu'ga a'ea rupi – kiro ga ei g̃a pe: —Ndapekwahavihu pe! ei ga. 50 Omano po ga hamo, ei ga javo. A'ero po ti g̃a nianemomanoukari pa nehẽ. Na ti ojipejive'ga manoi nhande py'rovo a'ero xamanombavyme ti nhande judeusramo, ei ga g̃a pe. Nanongara po ti pyry pe me nehẽ, ei ga. Pejapyaka katu ti a'ea rehe a'ero, a'e ji, ei Caifás'ga g̃a pe. 51 Ga rũi onhimbo'e a'ea rehe javo. Tupana'ga reki ombo'euka ga hehe. A'ereki a'ea rupi Caifás'ga ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavamo oko. Tupana'ga ombo'euka ga g̃wemimbotarimova'ea rupi. A'ero Caifás'ga ei g̃a pe imombe'gwovo Jesus'ga manoag̃wama judeus'g̃a ndepykavamo. 52 Judeus'g̃a pe jate rũi reki Jesus'ga manoi. He'yjuhuve'g̃a pe judeus'g̃arũive'g̃a pe ga manoi no – kiroki g̃a ojiko Tupana'ga rehe ogwyri pe nhaporemo. Omano ga Tupana'gareheve'g̃a pe nhaporemo tojihe'ae'a ti g̃a ojogwehe ojipenhindyvamo javo. 53 Igwete Caifás'ga ei g̃a pe imombe'gwovo Jesus'ga manoag̃wama. A'ero judeus'g̃a nduvihava'g̃a nhomonhi'ig̃i javo jipi. —Marã po ti nhande Jesus'ga jukaukari nehẽ? ei g̃a javo ojohupe. 54 Nurã Jesus'ga ndokoa'javi judeus'g̃a ndovaki. Pea hugwi ga hoi cidade de Efraim me a'ero upa ongae'yma koty. Efraim me ga pytai a'ero g̃wemimbo'ehara'g̃a pavẽi. 55 Kiro judeus'g̃a oapo g̃werĩ toryva. Páscoa ei g̃a jupe. A'ero g̃a hog̃ahoi kiro ogwyra hugwi onhimongyavo tihepia ti toryva javo. Toryva renonde g̃a hoi Jerusalém me onhimboavujikwejikwea nahanahã nhande nhimombyryvi Tupana'ga pe javo. 56 A'ero g̃a Jesus'ga rekarekari novĩa. Igwete g̃a nhomonhi'inhi'ig̃i ojatykahavuhua pype o'ama. —Marãi pe a'ero naerũ? ei g̃a ojohupe. Uhu po ti ga toryvi pe nehẽ? ei g̃a. Mara'ngu po ti ga ure'yma nehẽ? ei g̃a ojohupe. 57 Ojikwe vehevi ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a ei g̃a pe fariseus'g̃a pavẽi: —Po ti pe ikwahavi garekohava, pemombe'u ti ore ve toropyhy ti ga, e'i jipe g̃a g̃a pe.

12

1 Aerẽ Jesus'ga ei g̃wemimbo'ehara'g̃a pe: —Mbohapyrete cinco po ti nhande kiri. A'ero po ti g̃a japoi toryva Páscoa Jerusalém me nehẽ, ei ga g̃a pe. Xaho na'ẽ ti Betânia pe, ei ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe. Igwete g̃a hoi Lázaro'ga pyri – akoja'ga Jesus'ga ombogwera gamanoa hugwi. 2 A'ero pevove'g̃a japoi mbatera Jesus'g̃a pe to'u katu ti g̃a ore pyri javo. Igwete Martahẽa herueruri mbatera g̃a pe. Lázaro'ga oapy oina Jesus'ga pyri jara'g̃a pavẽi. Igwete g̃a i'ui. 3 Kiro Mariahẽa heruri perfume nhandya. Nardo ei g̃a jupe nomombaraviva'ea. He'yjuhuva'ea itambere'ia hẽa omondo hehe. Meio litro hẽa gwereko. Kiro hẽa heruri heka'voga Jesus'ga pya rehe. A'ero hẽa imomikag̃i gapya o'ava pyvõ. Ikatig̃ahiva ohygahi onga rehe. 4 A'ero Jesus'ga remimbo'eharava'ea Judas Iscariotesva'ea – ahe ko aerẽ opyhyguka Jesus'ga – a'ero ahe ei: 5 —Maranuhũrame hẽa nomondojuhu kia itambere'ia kwepygauka g̃a pe? ei ahe. He'yjuhuva'ea itambere'ia trezentos po g̃a ikwepygi hẽa pe nhandya rehe ramo, ei ahe. Imbatere'ỹve'g̃a pe po hẽa imondoi itambere'ia a'ero ramo, ei ahe g̃a pe. 6 Judasva'ea ni'ag̃ataruhui reki imbatere'ỹve'g̃a ndehe Mariahẽa pe ja'javo. Ahe ko iporomiva'ea. Gwereko ahe Jesus'g̃a pe g̃aitambere'ia ryru'ia herekokatuhava. A'ero ahe ipyhygi itambere'ia jugwi imima ojive jipi. Nurã ahe nhi'ig̃ahyi Mariahẽa pe itambere'ia potaruhuavo. 7 A'ero Jesus'ga ei: —Na hẽa rekoi jate g̃wemimbotarimo, ei ga. Hẽa gwereko a'ea nhitỹhava rupiaramo, ei Jesus'ga. 8 Okoe'ymi imbatere'ỹve'g̃a pe pyri. Imondopotarame po pe imondoi a'ero g̃a pe jipi hamo, ei ga. Ji po ti a'e nakombegwei pe pyri nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 9 Kiro judeus'g̃a ikwahavi Jesus'ga ruva pevo Betânia pe. A'ero g̃a nduri ga repiaga onhimongyavo. Lázaro'ga repiaga g̃a nduri no – akoja'ga Jesus'ga ombogwera. 10 Nurã ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a – g̃a e'i jipe tijuka ti Jesus'ga javo – igwete g̃a ei ojohupe kiro: —Tijuka ti Lázaro'ga no, ei g̃a. 11 A'ereki he'yjuhuve'g̃a judeus'g̃a opohi kiro g̃a hugwi Jesus'ga rehe okovo. Lázaro'ga mbogwerava g̃waramo g̃a jikogi Jesus'ga rehe a'ero opohia ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a hugwi. Nurã g̃a Lázaro'ga jukapotari kiro. 12 Ko'emame Jesus'ga ipyhygi jumentinho taho ti Jerusalém me i'arimo javo. A'ea ja Jerusalém me g̃a Jesus'ga mombe'ui. —Kiro po ti ga ruri nehẽ, ei g̃a. A'ero he'yjuhuve'g̃a – kiroki g̃a uhu toryva repiaga Páscoa repiaga – a'ero g̃a ei: —Xaho ti ga rovatiamo, ei g̃a. A'ereki ojipe'g̃a omombe'umbe'u Lázaro'ga mbogwerava g̃a pe. —Orohepia ore Jesus'ga oji'i, ei g̃a. Lázaro'ga manorame Jesus'ga hoi ikwaruhua pyri. Ga onhi'ig̃a mondoi ga pe ga mbojipe'avo ga mbuhua jugwi, ei g̃a. Nahã ga ga mbogweravi gamanoa hugwi oji'i, ei g̃a imombe'gwovo g̃a pe. A'ea renduvame he'yjuhuve'g̃a ei a'ero: —Jesus'ga oapo hete ahemonhimomby'ava'ea, ei g̃a. Xaho ti ga repiaga a'ero Lázaro'ga mbogwerahara'ga, ei g̃a ojohupe. Nurã Jesus'ga rura kwahavame g̃a hoi ga rovatiamo. Igwete g̃a hakã vondogi pindova rova ipyhyga herogwovo imbovavaga timbohete ti Jesus'ga javo. Igwete g̃a ga mbojiroviari ga rerua ga rerovahema. A'ero g̃a ei ga mombe'gwovo: “Timbohete ti Tupana'ga,” ei g̃a. “Nhandepojykaharete'ga ti tomombyry ga pe – kiroki ga nhandepojykaharete'ga Tupana'ga ombuhuruka nhande pyri,” ei g̃a. “Tupana'ga ti tomombyry hete ga pe – kiroki ga oko nhanderuvihavuhuhetero israelitas'g̃a nduvihavuhuhetero,” ei g̃a. Kiro Jesus'ga ruri jumentinho arimo ua a'ero. A'ereki na tuhẽ Tupana'ga rembikwatijarukara ahe ve imombe'ujipei garurag̃wama. “Tapekyhyji ti Jerusalémmeva'ero,” ei ahe. “Pehepia. Kiro ki ga u penduvihavuhuhete'ga jumenta ra'yra arimo oina,” ei ahe ikwatija hako. Jesus'ga rurame garemimbo'ehara'g̃a nonhimombaragwahavi garura rehe. —Maraname tuhẽ Jesus'ga ruri nahã naerũ? ei g̃a ojohupe. Jesus'ga kweravirẽ ogwovo Tupana'ga pyri, a'ea rupi g̃a ikwahava'javi Tupana'ga rembikwatijarukara ahe ve. A'ero g̃a ei: “Aherembikwatijara omombe'u jipe tuhẽ reki Jesus'ga rurag̃wama,” ei g̃a ikwahava. “Na tuhẽ ga ruri Jerusalém me a'ero ikwehe,” ei g̃a. “Na tuhẽ nhande rekoi ga rerekovo ahe nhi'ĩpo'ruavo no ikwehe,” ei g̃a ojohupe. Emo ga rurame g̃a nonhimombaragwahavi hehe maraname ga ruri nahã javo. 19 Igwete fariseus'g̃a ei ojohupe: —Pehepia pe g̃ahoahivuhua ga pyri, ei g̃a ojohupe. Xa'exa'e nhande g̃a pe novĩa tapejikogi ga rehe javo g̃a pe novĩa. Emo g̃a oho pa ga pyri ga rehe gworygworyvamo, ei g̃a ojohupe. 20 Jararamo gregos'g̃a uhu Jerusalém me g̃a ndupi no – kiroki g̃a uhu toryvi pe timbohete ti Tupana'ga javo. Gregos'g̃a ko judeus'g̃arũive'g̃a. 21 Kiro g̃a hoi javo Filipe'ga pe. Filipe'ga cidade ko Betsaida Galiléiapeva'ea. Igwete gregos'g̃a hoi javo ga pe. —Filipe, ei g̃a, orohepia pota ore Jesus'ga. 22 Igwete Filipe'ga hona'ẽi imombe'gwovo André'ga pe. A'ero g̃a jogwerohoi Jesus'ga pyri imombe'gwovo gregos'g̃a nhi'ig̃agwera ga pe. 23 A'ero Jesus'ga ei pevove'g̃a pe: —Ji ko Tupana'ga remimbuhurukara, ei ga. A'ero oho g̃werĩ kiro japiavo jiruvihavuhuhetea ukwahava apiavo. A'ereki ji amano g̃werĩ, ei Jesus'ga g̃a pe. 24 Tamombe'u katu tuhẽ pe me. Ha'ynha ityme'ymame a'ea tehe opyta ojipeji jate, ei ga. G̃a itymame ha'ynha omano ramenhumi. Omano'ag̃irẽ henhunhamo. Kirẽ po o'aramo ha'ynha herekoahivuhui, ei ga g̃a pe. Omanoag̃wama pe Jesus'ga ei ha'ynha mombe'urame. A'ereki omanorẽ ga okwerava'ja. He'yjuhu gareheve'g̃a a'ero ga g̃a mboheaporog̃itapyahurame. 25 Igwete Jesus'ga ei: —Kiroki g̃a oko hete ojihe ji arõe'yma – g̃a po ti omano ogwovo hahyva'ea ruvihava pype nehẽ, ei ga g̃a pe. Kiroki g̃a ndokohetei ojihe ag̃wamo ji arõheteavo – g̃a po ti oko hete aerẽ ogwovo Tupana'ga pyri nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 26 Kiroki g̃a jireheva'ero oko – nhiremimbotarimova'ea rehe po g̃a ndekoi hamo. Perope ji ako a'ero – pevo jitehe po ti g̃a ndekoi ji pyri nehẽ no, ei Jesus'ga. Kiroki g̃a jireheva'ero oko – g̃a pe po ti jiruva'ga ei pepyry hete pe javo nehẽ, ei ga g̃a pe. 27 Igwete Jesus'ga ei: —Omynhete jipy'a kiro, ei ga. Marãi po ti ji a'ero nehẽ? Nda'ei po ti ji Tupana'ga pe: Apĩ, terembohahyukari ti ji ve nehẽ. Poa po ti ji nda'ei ga pe nehẽ, ei ga. A'ereki a'ea rehe tuhẽ ji ajo yvya koty tapo'ru ti ji hahya nhimanomo javo, ei Jesus'ga. 28 Apĩ, ehepiuka ti g̃a pe ejuvihavuhuhetea, ei ga Tupana'ga pe. A'ero ga ei Jesus'ga pe yvaga hugwi: —Ahepiuka ko ji ikwehe, ei ga. Aerẽ po ti ji hepiukara'javi nehẽ no, ei ga Jesus'ga pe. 29 Yvagahugwiva'ea renduvame he'yjuhuve'g̃a ei ojohupe o'ama: —Gara poro? Jara'g̃a e'i ojohupe: —Onarag̃uhũ po. Jara'g̃a e'i: —Tupana'gapyrive'ga po onhi'ĩ Jesus'ga pe, e'i tehe g̃a ojohupe. 30 Jesus'ga e'i g̃a pe: —Ji ve rũi ko Tupana'ga ei, ei ga g̃a pe. Pe me ko ga ei tokwaha ti g̃a javo, ei ga. 31 Kirog̃we po ti ihoi japiavo Tupana'ga nhi'ig̃a nhiarõe'ỹve'g̃a pe nehẽ. “Oko te'varuhu pa g̃a,” e po ti ga g̃a pe nehẽ, ei ga. Kirog̃we po ti Tupana'ga imombigi nhiarõe'ỹve'g̃a nduvihavuhu'ga popoakara Diabo'ga popoakara ga hugwi nehẽ, ei ga. 32 Nhimbovyrame yva rehe po ti ji imbuhurukapavi yvyakotyve'g̃a ndeaporog̃ita tojiko ti g̃a ji rehe javo, ei Jesus'ga g̃a pe. 33 A'ea erame ga imombe'ui g̃a pe omanoag̃wama nahã po ti g̃a ji jukai yva rehe nehẽ javo. 34 Igwete he'yjuhuve'g̃a ei ga pe: —Marã naerũ? ei g̃a ga pe. Ere'e ko nde ore ve: “Ji ko Tupana'ga remimbuhurukaramo,” ere ko nde ore ve. “Ji mbovy po ti g̃a yva rehe ji jukavo nehẽ,” ere ko nde ore ve, ei g̃a ga pe. Nhandeapoa ikwatijara ki a'e te omombe'u Cristo'ga okoji po ti ga avuirama nehẽ javo. Nomanoi po ti ga a'ero nehẽ, ei g̃a. Marã po nde imombe'ui ore ve Tupana'ga remimbuhurukara'ga manoag̃wama naerũ? Ga ko Cristo'ga rũi naerũ? ei g̃a Jesus'ga pe. 35 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —Amomytu'ẽ ji jiji tapekwaha ti a'itituhẽva'ea javo, ei ga. Kirẽ po ti ji namomytu'ẽa'javi pe me nehẽ. Imomytu'ẽrame ti pekwaha a'itituhẽva'ea a'ero pejikoga ji rehe, ei ga. Ji imomytu'ẽe'ymame po ti pe ypytunahivarupive'g̃a ja ndapekwahahetei. A'ereki ypytuna rupi ohorame ahe ndokwahavi tuhẽ hepiage'yma, ei Jesus'ga g̃a pe. 36 Ji imomytu'ẽrame pe me ti pe jikogi ji rehe. A'ero po ti pe ikwahapyramo tuhẽ jireheva'ero nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. Jesus'ga epavame ga hoi onhimima g̃a hugwi. 37 Ojikwe Jesus'ga oapoapo ahemonhimomby'ava'ea g̃apyteri pe novĩa. Ndojikogi reki g̃a ga rehe Isaíasva'ea nhi'ig̃agwera po'ruavo. Ahe ko Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea. Igwete ahe ikwatijari onhi'ig̃a Tupana'ga pe hako. “Ndiroviahavi oreremimombe'ua,” ei ahe Tupana'ga pe. “Ndepopoakara ndiukwahavi g̃a pe nhaporemo,” ei Isaíasva'ea ikwatija hako. 39 Tegwete g̃a pe g̃ajikohava Jesus'ga rehe. A'ereki g̃a Isaíasva'ea nhi'ĩpo'ru. A'ereki ahe e'ia'ja ikwatija hako: 40 “Tupana'ga omotiruahũ g̃a'akag̃a,” ei ahe. “Ga nomombugi g̃a'apyha. A'ereki g̃a e'iuhu jipi tokiyme ti ganhi'ig̃a nhande py'a pe javo,” ei ahe. “‘Tikwahavyme ti nhande a'ea,’ ei g̃a,” ei ahe. “‘Tirojijyjyme ti nhandereaporog̃ita tomomboryme ti ga nhanderekote'varuhua javo,’ ei g̃a,” ei ahe hako. 41 Isaíasva'ea omombe'u reki Jesus'ga a'ea ikwatijarame hako. A'ereki ahe gwepia nhog̃wenonde Jesus'ga ruvihavuhuheteag̃wama. 42 G̃ande'yjuhua ojiko reki Jesus'ga rehe judeus'g̃a nduvihava'g̃a. Nonhimombe'ui reki g̃a ojipe'g̃a ndovaki. A'ereki g̃a okyhyji fariseus'g̃a hugwi. Nomombe'ui g̃a ojikoga Jesus'ga rehe tianemo'ẽuhuukaryme ti g̃a nhandejatykahava hugwi javo. 43 Tupana'ga omboheterame g̃a ndokoi hihũ hehe. Koji'i pyry hete g̃a pe ojipe'g̃a g̃a mboheterame. 44 Aerẽ Jesus'ga eahyahivi g̃a pe: —Kiroki g̃a ojiko ji rehe – ji rehe jate rũi g̃a jikogi. Ga rehe g̃a jikogi no – kiroki ga ji mbuhuruka kokoty, ei Jesus'ga g̃a pe. 45 Kiroki g̃a ji repia ji kwahava ga ko Tupana'ga ra'yramo javo ji ve – g̃a okwaha ga no – kiroki ga ji mbuhuruka kokoty, ei ga. 46 Ajo ji yvya koty ikwehe tamomytu'ẽ ti g̃a pe javo, ei ga. Kiroki g̃a ojiko ji rehe a'ero – ypytunarupive'g̃a ja rũi po g̃a toko a'ero hamo, a'e ji. Tokwaha hete ti g̃a okokatuavo a'ero. A'ereki mytu'ẽ g̃a'akag̃i pe, ei Jesus'ga g̃a pe. 47 Kiroki g̃a g̃wendu tehe nhinhi'ig̃a okoe'yma hehe – ji nda'ei te g̃a pe oko te'varuhu g̃a javo, ei ga. A'ereki a'ea rehe rũi ji ajo javo yvyakotyve'g̃a pe. Ajo ji tamombo ti ji pendekote'varuhua pe hugwi javo g̃a pe, ei ga. 48 Kiroki g̃a ndokoi ji rehe nhinhi'ig̃a rehe okoe'yma – g̃andekote'varuhua po ti jukwahavamo nehẽ g̃a nhinhi'ig̃agwera rendukatue'yma g̃waramo nehẽ, ei ga. Nhinhi'ig̃agwera jitehe po ti g̃andekote'varuhua mboukwahahetei ji jivyra'javame nehẽ mbapava koty nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 49 Ji nanhi'ig̃i nhiremimbotarimo, ei ga. Jiruva'ga nhimbuhurukara'ga ji mbo'e ji monhi'ig̃a, ei ga. 50 Jiruva'ga nhi'ig̃a rendukatua ko g̃andekoag̃wama ga pyri. A'ea ji akwaha hete, ei ga. Nhirembi'ea ko a'ea jitehe – kiroki a'ea rehe jiruva'ga ji mbo'ei no, ei Jesus'ga g̃a pe.

13

1 Aerẽ Jesus'ga ei oyvyteri pe: “Kiro po ti g̃a japoi toryva Páscoa nehẽ,” ei ga. “Oho kiro a'ero nhimanoa apiavo. A'ero po ti ji hoi yvagi pe jiruva'ga pyri nehẽ,” ei ga oyvyteri pe. Oarõhetee'ymi ko Jesus'ga ojiheve'g̃a. Omanorame ga gwepiuka hete g̃a pe g̃wemiarõhetea a'ero. 2 Kiro Jesus'ga i'ui mbatera g̃wemimbo'ehara'g̃a pavẽi. Ojikwe Diabo'ga omboheaporog̃ita te'varuhu Judas Iscariotesva'ea Simão'ga ra'yrava'ea raikwehe. Nurã ahe ei oyvyteri pe: —Tamondouka ti Jesus'ga guardas'g̃a po pe topyhy ti g̃a ga javoji, ei ahe. 3 Kiro Jesus'ga i'ui g̃wemimbo'ehara'g̃a pavẽi. Igwete ga ei oyvyteri pe: “Tupana'ga ji mbopopoakaruka togwereko pa ti ga g̃wemimbotarimo javo,” ei Jesus'ga. “Ajo ji Tupana'ga hugwi ikwehe. Kiro po ti ji hoa'javi ga pyri jitehe nehẽ no,” ei Jesus'ga oyvyteri pe. 4 A'ea kwahava Jesus'ga po'ami hekyita opira i'arimova'ea ojihugwi. Igwete ga ipyhygi imomikãhava a'ea pyvõ onhimamana oku'a rupi. 5 Igwete ga heka'vogi yhya nhaembeva pype g̃wemimbo'ehara'g̃a pya iheiheita imomikamikag̃a tapy'ynhapira pyvõ oku'arupiva'ea pyvõ. 6 Igwete ga ruri Simão Pedro'ga pyri tahei ti ndepya kiro javo. A'ero Pedro'ga ei ga pe: —Jesus, ji ako tehe tuhẽ. Nderehei po ti nde jipya hamo, ei Pedro'ga ga pe. 7 Igwete Jesus'ga ei ga pe: —Kirog̃we nde nderekwahavi maraname nde ihejuhui jipya javo, ei ga. Aerẽ gwe po ti nde ikwahavi a'ea nehẽ, ei Jesus'ga ga pe. 8 —Nderehei tuhẽ po ti nde jipya nehẽ, ei Pedro'ga ga pe. —Ji ndepya heje'ymame po ti nde jireheva'ea rũi a'ero nehẽ, ei Jesus'ga ga pe. 9 —Jesus, jipya jate rũi ti ehei a'ero. Jipoa ti ehei no nhiakag̃a reheve, ei Pedro'ga ga pe. 10 Igwete Jesus'ga ei ga pe: —Kiroki ga ojahu – ndojipyheipava'javi a'ero, ei ga. Opya jate ga ihei a'ero. A'ereki ga ndiky'ai'i'i, ei ga. Na jitehe pe pepyry kiro. A'ereki ji amombo pendekote'varuhua pe hugwi, ei ga Pedro'ga pe. Pe hugwi nhaporemo rũi reki ji amombo. A'ereki ojipejive'ga hugwi ji namombori garekote'varuhua, ei ga ga pe. 11 Jesus'ga okwahavipe reki ojipeva'ea rekote'varuhua. Oyvyteri pe ga ei a'ero: “Ji mondouka po ti ga guardas'g̃a po pe ji pyhygauka nehẽ,” ei ga oyvyteri pe. Nurã ga ei Pedro'ga pe: “Pe hugwi nhaporemo rũi ji amombo pendekote'varuhua,” ei ga javo ga pe. 12 G̃apya iheipavirẽ Jesus'ga imongia'javi opira ojivyra'java mesa pyri oina. Igwete ga ei g̃wemimbo'ehara'g̃a pe: —Ndapekwahavi pe maranuhũrame ga ihejuhui nhandepya javo, ei ga. Tamombe'u ti kiro pe me a'ero, ei ga. 13 Pe'ji pe ji ve nhanembo'ehara'ga. Nhandepojykaharete'ga pe'ji pe ji ve no, ei ga g̃a pe. Pyry hete pe ei poa ji ve. A'ereki na tuhẽ ko ji, ei ga. 14 Ji pepya ihei reki pe pokoga pepojykaharetero pembo'eharamo. Ji javijitehe po pe jopokopokogi hamo, ei ga. 15 Opopoko ji hepiuka pe me tapepoko ti ojipe'g̃a ji javijitehe, ei Jesus'ga g̃a pe. 16 Tamombe'u katu tuhẽ pe me: Okoteheve'ga ko garuvihava'ga hohe rũi. Kiroki ga oho okovo okoteheva'ero – ga ko omondohara'ga hohe rũi, ei Jesus'ga g̃a pe. Pepojykaharetero ji pe pokogi nhinhimbohetee'yma, ei ga. Pe ko ji hohe rũi reki. Nurã ti tapenhimbohetei a'ero ndorojopokogi po ti ore jave'yma, ei Jesus'ga g̃a pe. 17 Pekwaha pe nhinhi'ig̃a kiro. Pe ji nhi'ĩpo'rurame po ti pyryvamo pe me nehẽ, ei ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe. 18 —Pe nhaporemo rũi ji opomombe'u pyry po ti pe me javo, ei Jesus'ga. A'ereki ji akwaha pa pendeaporog̃ita pemo'ẽrame ikwehe, ei ga. Akwaha ji okote'varuhuve'ga reaporog̃ita a'ero. Opo'ru ti ga Tupana'ga rembikwatijarukaragwera, ei ga. Nahã ko Tupana'ga okwatijaruka ahe ve nhinhi'ig̃ag̃wama mombe'gwovo hako: “Kiroki ga o'u pão ji pavẽi – oko te'varuhu reki ga ji ve,” ei ahe ikwatija nhinhi'ig̃ag̃wama mombe'gwovo hako, ei Jesus'ga g̃a pe. 19 Amombe'u jipe ko ji pe me kiro garekote'varuhua, ei ga. A'ero ga rekote'varuhurame ji ve po ti pe heroviari nhiremimombe'uagwera nehẽ. A'ero ti pe ei pa ji ve ga ko Tupanamo tuhẽ javo nehẽ, ei ga. 20 Tamombe'u katu tuhẽ pe me: Kiroki g̃a oko nhiremimondohara'ga rehe – g̃a oko ji rehe no, ei ga. Kiroki g̃a oko ji rehe – g̃a oko nhimbuhurukara'ga rehe no, ei Jesus'ga imombe'gwovo g̃a pe. 21 Jesus'ga erame g̃a pe omyi hete gapy'a. Igwete ga ekatui g̃wemimbo'ehara'g̃a pe: —Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. Pepyteripeve'ga tuhẽ po ti ji mondouka g̃a pe ji pyhygauka nehẽ, ei Jesus'ga imombe'gwovo g̃a pe. 22 A'ero garemimbo'ehara'g̃a nhimomby'ahetei onhi'ig̃a renduva ojogwepigwepiaga ma'g̃a pe Jesus'ga ei javo ojohupe. 23 Jesus'ga remiarõhara'ga oko Jesus'ga ypyvo mesa pyri. 24 Ga pe Simão Pedro'ga pova'eg̃i javo. —Ere ti Jesus'ga pe ma'g̃a nde eremombe'u javo, ei Pedro'ga ga pe. 25 A'ero ga jitygi Jesus'ga pyri javo ga pe. —Jesus, ei ga. Ma'g̃a nde eremombe'u ore ve ko? ei ga. 26 —Ga pe po ti ji imondoi pão raygwe'ria imondevirẽ tyhya pype, ei Jesus'ga ga pe. Ga pe ko ji ei ko: “Gaha po ti ji pyhyguka g̃a pe nehẽ,” ei ga. A'ero Jesus'ga imondevi pão raygwe'ria tyhya pype imondovo Judasva'ea pe Simão Iscariotes'ga ra'yrava'ea pe. 27 A'ero Judasva'ea ipyhygi ga hugwi. Ipyhygame Satanás'ga ahe pojykai ahe rerekovo. A'ero Jesus'ga ei ahe ve: —Haite a'ero. Heregwovo ekovo enhimimbotarimova'ea rupi naerũ, ei ga Judasva'ea pe. 28 Igwete jara'g̃a ei – kiroki g̃a u mesa pyri g̃a pavẽi – igwete g̃a ei oyvyteri pe: “Maraname po Jesus'ga ei poro ga pe naerũ?” ei g̃a. 29 “Mara'ngu po ga ga mondovo mbatera pyhygauka toryva rupiaramo?” e'i tehe g̃a oyvyteri pe. “Mara'ngu po Jesus'ga ga mondovo imbatere'ỹve'g̃a pyri tomondo ti ga itambere'ia g̃a pe javo?” e'i tehe g̃a oyvyteri pe. A'ereki Judasva'ea gwereko g̃a pe g̃aitambere'ia jipi. Nurã g̃a etehei a'ea oyvyteri pe Jesus'ga ahe mondorame. 30 Ipyhygame pão raygwe'ria Jesus'ga hugwi Judasva'ea hoi g̃a hugwi ogwovo. Kiro ypytunimo a'ero. 31 Judasva'ea horẽ Jesus'ga ei jara'g̃a pe: —Kiro po ti ji manoi nehẽ, ei ga. Ji manorame po ti jukwahavamo pe me jiruvihavuhuhetea Tupana'ga apoa'java'ea nehẽ. Amboukwaha po ti ji Tupana'ga ruvihavuhuhetea no, ei Jesus'ga g̃a pe. 32 Ji imboukwahavame Tupana'ga ruvihavuhuhetea po ti ga tuhẽ imboukwahavi jiruvihavuhuhetea nehẽ. Kotihĩ tuhẽ po ti ga imboukwahavi a'ea nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 33 —Kiro ji ei pe me jira'yra'java'ea pe, ei ga. Kotihĩ po ti ji hoi pe hugwi kiro, ei ga. Ji reka tehe po ti pe a'ero nehẽ novĩa, ei ga. A'e ko ji judeus'g̃a nduvihava'g̃a pe ikwehe. Kiro ji ei a'ea pe me no: Tegwete pehohava pevo – perope ji aho kiro, ei Jesus'ga g̃a pe. 34 —Ipyahuva'ea ji imombe'ui pe me kiro, ei Jesus'ga g̃a pe. Penhoarõ hete ti, a'e ji pe me a'ero, ei ga. Ji opoarõ hete pe nderekokatuavo. Na jitehe ti penhoarõarõ hete a'ero pejogwerekokatuavo, ei ga g̃a pe. 35 Penhoarõheterame po ti ojipe'g̃a epavi Jesus'gareheve'g̃a javo pe me nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 36 Igwete Simão Pedro'ga ei Jesus'ga pe: —Jesus, mome po ti nde hoi nehẽ? ei ga ga pe. —Tegwete ndehohava ji pyri kiro – perope ji aho, ei Jesus'ga ga pe. Aerẽ po ti nde hoi tuhẽ ji pyri nehẽ, ei ga ga pe. 37 —Jesus, maranuhũrame tegwete jihohava nde pyri naerũ? ei Pedro'ga ga pe. Po ti nhimanoa jihoag̃wamamo nde pyri nehẽ, a'ero po ti ji manoi nderepykavamo nehẽ, e'i tehe ga Jesus'ga pe. 38 —“Amano po ti ji nde repykavamo nehẽ,” ere tehe nde ji ve? ei Jesus'ga ga pe. Tamombe'u katu tuhẽ nde ve: Inamutig̃a nhi'ig̃a renonde po ti três nde ea'jaa'javi ji ve nehẽ: “Ji ndakwahavi Jesus'ga,” ei ga Pedro'ga pe.

14

1 Igwete Jesus'ga ei g̃wemimbo'ehara'g̃a pe: —Tapemomyi ti pejipy'a, ei ga g̃a pe. Pejiko ti Tupana'ga rehe. Ji rehe ti pejiko no, ei Jesus'ga g̃a pe. 2 He'yjuhu hete aheruhava jiruva'ga ronga pype, ei ga. Aho po ti ji imboavujikwea penduhava a'ero pe nenonde nehẽ. Po na rũi hamo a'ero po ji namombe'ui nanongara pe me hamo, ei ga g̃a pe. 3 Jihorẽ penduhava imboavujikwea po ti ji jivyra'javi pe nderogwovo pe nog̃a jijipyri nehẽ. A'ero po ti ji pyri tuhẽ pe nduvi nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 4 Pekwaha pe pevova'ea viara – perope ji aho kiro, ei ga. 5 Igwete Tomé'ga ei a'ero: —Jesus, mome nde hoi? Ndorokwahavi tuhẽ ore, ei ga. Marã po ore ikwahavi pevova'ea viara rekoa naerũ? ei Tomé'ga ga pe. 6 Igwete Jesus'ga ei ga pe: —Jihi ko jiruva'ga viaramo. A'ereki ji rupi yvyakotyve'g̃a hoi ga pyri, ei ga. Jihi amboukwaha yvyakotyve'g̃a pe a'itituhẽva'ea jiruva'ga mombe'gwovo. Jihi amboheaporog̃ita pyahu g̃a mongovouka, ei ga g̃a pe. Ojikoty'arame jate ji rehe g̃a ndekoi jiruva'ga pavẽi, ei ga Tomé'ga pe. 7 Po pe ji kwahavi, a'ero po pe jiruva'ga kwahavi no, ei ga g̃a pe. Kiro po ti pe jiruva'ga kwahavi tuhẽ a'ero nehẽ. Ji repiaga g̃waramo pe ga repiagi nehẽ, ei ga g̃a pe. 8 Igwete Filipe'ga ei ga pe: —Jesus, ehepiuka na'ẽ ti ejuva'ga ore ve. A'ero ti toroko jate, ei ga Jesus'ga pe. 9 —Ymya ji rekoi pe pavẽi, Filipe, ei ga. Nde ndajikwahavi ve tuhẽ naerũ? ei Jesus'ga ga pe. Kiroki g̃a ji repia – ki'g̃a gwepia jiruva'ga no, ei ga. Marã nde euhui ji ve naerũ: “Ehepiuka ti ejuva'ga ore ve”? ei Jesus'ga ga pe. 10 Ji ko ako Tupana'ga pavẽi. Tupana'ga oko ji pavẽi no. Ndereroviari nde a'ea naerũ? ei ga Filipe'ga pe. —Nhinhi'ig̃ame pe me ji ndakoi nhiremimbotarimova'ea rehe, ei Jesus'ga g̃a pe. Tupana'ga reki ji monhi'ĩ. Jipavẽiva'ero ga ji mongo g̃wemimbotarimo jipi, ei ga g̃a pe. 11 Ji ko ako Tupana'ga pavẽi, a'e ko ji pe me, ei ga. Tupana'ga oko ji pavẽi no, a'e ko ji no, ei ga. Perovia ti a'ea a'ero. Nhinhi'ig̃a reroviare'ymame perovia ti nhirembiapoa repiagame a'ero, ei Jesus'ga g̃a pe. 12 Tamombe'u katu tuhẽ pe me, ei ga. Kiroki g̃a ojiko ji rehe – ji javijitehe po ti g̃a hepiukari ahemonhimomby'ava'ea nehẽ no. Koji'i tehe po ti g̃a g̃a monhimomby'ai hepiuka g̃a pe nehẽ, ei ga. A'ereki ji kiro aho jiruva'ga pyri jitupa, ei Jesus'ga g̃a pe. 13 Pe poranduvame ji hugwi pejikovo jireheva'ero, a'ero po ti ji hendukatupavi penhi'ig̃a nehẽ takwahavuka ti g̃a pe jiruva'ga ruvihavuhuhetea javo. A'ero po ti g̃a ga mbohetei nehẽ, a'e ji, ei Jesus'ga. 14 A'ea ja ji pe me: Pe poranduvame ji hugwi pejikovo jireheva'ero, a'ero po ti ji hendukatui penhi'ig̃a nehẽ, ei ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe. 15 —Ji arõheterame po ti pe hendukatui nhinhi'ig̃a nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 16 A'ero po ti ji ei jiruva'ga pe tombuhu ti ga irũa ji'java'ea pe pyri nehẽ. A'ea po ti ga imbuhuri a'ero pepokohara nehẽ topyta hete ti g̃a pyri avuirama nehẽ javo, ei Jesus'ga g̃a pe. 17 A'ea ko Tupana'ga ra'uva – a'ea omboukwaha a'itituhẽva'ea Tupana'ga kwahavuka, ei ga. Tegwete Tupana'ga arõe'ỹve'g̃a ndehe gara'uva rembipokoga. A'ereki g̃a ndokwahavi a'ea rekoa. A'ea onhimi g̃a pe, ei ga. Pe ki a'e te pekwaha Tupana'ga ra'uva, ei ga. A'ereki a'ea ko opyta pe pyri. Igwete po ti a'ea jikoty'ari pe pavẽi nehẽ opohira'jave'yma pe hugwi nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 18 —Ji horame po ti pe ndapeporia'i nehẽ. A'ereki ji ajivyra'ja pe pyri, ei Jesus'ga g̃a pe. 19 Kotihĩ po ti nhiarõe'ỹve'g̃a ndajirepiaga'javi nehẽ. Pe ki a'e te ji repiaga'ja nehẽ, ei ga g̃a pe. Akwerava'ja po ti ji jitekovo nehẽ. A'ero po ti pe kweravi pejikovo nehẽ no, ei Jesus'ga. 20 Ji kweravirẽ po ti pe ikwahavi jijikoty'ara jiruva'ga pavẽi, ei ga. Pejikoty'a po ti pe ji pavẽi nehẽ no. Ji po ti ajikoty'a pe pavẽi nehẽ no. Pekwaha po ti pe nhandejikoty'ara onhopavẽi a'ero nehẽ, ei ga g̃a pe. 21 —Kiroki ga oko nhinhi'ig̃a rehe hendukatuavo – gaha ji arõ hete, ei ga. Kiroki ga ji arõ hete – Tupana'ga oarõ hete ga no. Igwete po ti ji nanongara'ga arõhetei nhinhimboukwahava ga pe nehẽ no, ei Jesus'ga g̃a pe. 22 Igwete Judas'ga ei – kiroki ga Judas Iscariotesva'earũive'ga – igwete ga ei Jesus'ga pe: —Jesus, maraname po ti nde nhimboukwahavi ore ve jate earõe'ỹve'g̃a pe enhimboukwahave'ymame nehẽ naerũ? ei Judas'ga ga pe. 23 Igwete Jesus'ga ei: —Kiroki ga ji arõ hete – ga po ti g̃wendu katu nhiremimbo'ea nehẽ. Igwete po ti jiruva'ga ga arõhetei nehẽ, ei ga. Igwete po ti ore jogweruri ga pyri nehẽ jihi jiruva'ga pavẽi nehẽ. Igwete po ti ore ruvi ga pyri oropytavo avuirama nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 24 Kiroki ga nanhiarõi – ga nohendukatui nhiremimbo'ea nehẽ, ei ga. Nhiremimbo'ea rũi reki pe pehendu. Ji amombe'u pe me jiruva'ga remimbo'ea nhimbuhurukara'ga remimbo'ea, ei Jesus'ga g̃a pe. 25 —Amombe'u pa ko ji a'ea pe me jitekovo pe pyri, ei Jesus'ga g̃a pe. 26 Aerẽ po ti jiruva'ga imbuhurukari gwa'uva pe pyri ji py'rovouka jupe nehẽ, ei ga. Pepokohavamo po ti a'ea pe mbo'epavi nehẽ ikwahava'javuka pe me nhiremimombe'uagwera nhaporemo nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 27 —Anog̃atu po ti ji pepy'a nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. Jipy'a u katu jipi. Jipy'a javijitehe ti ji inog̃atui pepy'a nehẽ, ei ga g̃a pe. Yvyakotyve'g̃a ko e'i tehe poa pe me toronog̃atu ti ore pepy'a javo tehe pe me, ei ga. Ji ko na rũi. Anog̃atu tuhẽ ti ji pepy'a nehẽ, ei ga g̃a pe. Tapemomynhyme ti pejipy'a a'ero. Penhimboitakwerimo ti peko, ei ga g̃a pe. 28 —Pehendu pe ji erame pejive ra'e. “Kiro po ti ji hoi nehẽ. Ajora'ja ti ji pe pyri nehẽ,” a'e ko ji pe me ko, ei Jesus'ga g̃a pe. Ji arõ hete po pe hamo, a'ero po pe ndoryndoryvamo jihoa rehe hamo. A'ereki jiruva'ga pyri ji aho kiro jihoheheteve'ga pyri, ei ga. 29 Amombe'u jipe ko ji kiro pe me jihoag̃wama ji horẽ ti pe perovia nhinhi'ig̃a nehẽ javo, ei Jesus'ga g̃a pe. 30 Nanhi'ĩhetei po ti ji pe me nehẽ. Nhiarõe'ỹve'g̃a nduvihavuhu'ga po ti uhu kiro ji pyri nehẽ Satanás'ga, ei ga. Ndipopoakari reki ga ji rehe. 31 Emo ti ji manoi tuhẽ a'ero nehẽ yvyakotyve'g̃a ti tokwaha jireaporog̃ita javo. “Oarõ hete ga uva'ga ganhi'ig̃a rendukatupava,” te'i ti g̃a ji ve a'ero nehẽ. Ji manorame ti g̃a te'i ji ve nehẽ, ei ga. —Xaho ti a'ero, ei Jesus'ga g̃a pe.

15

1 —Pekwaha pe uva'yva videira, ei Jesus'ga g̃a pe. Nanongara'java'ea ko ji imombe'ui pe me kiro. I'yvetea'java'ea ko ji a'ero videiretea'java'ea, a'e ji pe me, ei ga. Jireheve'g̃a ko videira rakã'jave'g̃a, ei ga. Jiruva'ga ko videira repiakatuhara'ga'jave'ga a'ero, ei ga. 2 Videira repiakatuhara'ga g̃wakãvondo imondovo yva hugwi – kiroki hakã ndi'aiva'ea. Na jitehe Tupana'ga omondo hete g̃a ji hugwi – kiroki g̃a e'i tehe ji ve: “Ore ko Jesus'gareheva'ea,” ei Jesus'ga. Videira rakã i'agwereuhurame videira repiakatuhara'ga gwaygwe'rogwe'ro hakã jahykavipeva'ea ti'a hete ti aerẽ javo, ei ga g̃a pe. Na jitehe jireheve'g̃a ndekokatuhihũe'ymame Tupana'ga g̃a mbopohirukari g̃andekote'varuhua hugwi toko katu hete ti g̃a javo. 3 Pe nhinhi'ig̃a rendukaturo g̃waramo jiruva'ga omomboripe pendekote'varuhua pe hugwi, ei Jesus'ga g̃a pe. 4 —Pejikoty'a tuhẽ ti ji pavẽi pejikoga ji rehe. A'ero po ti ji jikoty'ari pe pavẽi nehẽ no, ei ga. Hakã jikoty'arame jate yva pavẽi, a'ero jate ko i'aramo. Hakã tehe ndi'ai, ei ga. Na jitehe peteherame ndapekokatui pejikove'ỹ Tupana'ga remimbotarimova'ea rehe, ei ga. Ji pavẽi pe jikoty'arame jate pe ndekokatui a'ero pejikovo Tupana'ga remimbotarimova'ea rehe, ei Jesus'ga g̃a pe. 5 —Ji ko videira'java'ea, a'e ji, ei Jesus'ga. Pe ko videira rakã'java'ea, ei ga. Kiroki ga ojikoty'a ji pavẽi, ji ajikoty'a ga pavẽi no – gaha po ti oko katu hete okovo Tupana'ga remimbotarimova'ea rehe. A'ereki ji pe pokoge'ymame ndapekokatui'i'i a'ero pejikove'ỹ Tupana'ga remimbotarimova'ea rehe, ei ga. 6 Hakã i'ae'ymame hepiakatuhara'ga g̃wakãvondo imomboa jugwi. A'ero hakã itinig̃ame g̃a imbojatykai imomboa tata pe imbokaita, ei ga. A'ea ja ko g̃a – kiroki g̃a ndojikoty'ari ji pavẽi, ei ga. 7 Pejikoty'arame ji pavẽi hendukatuavo nhinhi'ig̃a po ti pe poranduvi penhimimbotarimova'ea rehe nehẽ. A'ero po ti Tupana'ga rekopavi penhi'ig̃a rupi nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 8 Pendekokatua po ti hepiukari Tupana'ga ruvihavuhuhetea ojipe'g̃a pe nehẽ. A'ero po ti g̃a ei pe me nehẽ: “G̃a ko Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a,” e po ti g̃a pe mombe'gwovo nehẽ, ei ga. 9 Tupana'ga ji arõ hete, ei Jesus'ga. Na jitehe ji pe arõhetei no, ei ga. Pejikoty'a ti ji pavẽi. A'ero po ti ji pe arõhetei, ei ga. 10 Ji ahendu katu jiruva'ga nhi'ig̃a jijikoty'a ga pavẽi. Nurã ga ji arõhetei, ei Jesus'ga. Na jitehe po ti pe nehẽ. Po ti pe hendukatui nhinhi'ig̃a pejikoty'a ji pavẽi nehẽ, a'ero po ti ji pe arõhetei nehẽ no, ei ga g̃a pe. 11 —Amombe'u pa ji poha pe me pendory hete ti pe ji javijitehe nehẽ javo, ei Jesus'ga g̃a pe. 12 Opoarõ hete ji. Na jitehe ti penhoarõ hete jipi. Poha ji ehetei pe me, ei ga. 13 Nhande manorame nhaneremiarõhara'g̃a ndepykavamo a'ero nhande hepiukari nhaneremiarõhetea g̃a pe, ei ga g̃a pe. 14 Pe hendukaturame nhinhi'ig̃a nhiremiarõhara ko pe a'ero, ei ga. 15 Ji nda'ea'javi pe me okoteheva'ea. A'ereki okoteheve'g̃a pe g̃apojykahara'ga nde'i: “Nahanahã po ti ji japoi nehẽ.” Ji a'e pe me nhiremiarõhara. A'ereki ji amombe'u pa pe me jiruva'ga nhi'ig̃agwera nhiremienduva, ei Jesus'ga g̃a pe. 16 Pe ndape'ei ji ve: “Ndereheva'ero po ti ore rekoi nehẽ.” Jihi ypy koi a'e pe me: “Pe po ti jireheva'ero nehẽ,” ei Jesus'ga g̃a pe. Ji opomo'ẽ tapeho ti ojipe'g̃a mbojikoga ji rehe nehẽ javo. Ojikoge'ymi po ti g̃a ji rehe a'ero nehẽ, a'e ji, ei ga. A'ero pe poranduvame jiruva'ga hugwi po ti ga hendukatupavi penhi'ig̃a nehẽ pe jireheva'ero g̃waramo nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 17 Penhoarõarõ hete ti a'ero, a'e ji pe me, ei ga g̃a pe. 18 —Tupana'ga arõe'ỹve'g̃a po ti napearõi okote'varuhuavo pe me nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. Ji ypy nanongara'g̃a nanhiarõi okote'varuhuavo ji ve no. Pekwahava'ja ti a'ea g̃a pe arõe'ymame a'ero nehẽ, ei ga g̃a pe. 19 Po pe Tupana'ga arõe'ỹve'g̃andeheva'ero hamo, a'ero po g̃a pe arõ hete hamo g̃a ko orereheva'ea javo pe me hamo, ei Jesus'ga g̃a pe. Ji opomo'ẽ reki jijive Tupana'ga arõe'ỹve'g̃a hugwi pe ko g̃andeheva'ea rũi kiro javo. Nurã Tupana'ga arõe'ỹve'g̃a napearõi okote'varuhuavo pe me, ei ga. 20 Pekwahava'ja ti nhinhi'ig̃agwera pejive. A'ereki ji a'e pe me oji'i: Okoteheve'g̃a ko huvihava'ga hohe rũi, a'e ko ji pe me oji'i, ei ga. Na jitehe ko pe ji hohe rũi. Ojipe'g̃a ombohahy ji ve oji'i. Nurã po ti nanongara'g̃a imbohahyi pe me na jitehe nehẽ no, ei Jesus'ga g̃a pe. Ojipe'g̃a ki a'e te nhinhi'ig̃a rendu katu. Nurã po ti nanongara'g̃a penhi'ig̃a rendukatui na jitehe nehẽ no, ei ga. 21 Pe jireheva'ero g̃waramo po ti Tupana'ga arõe'ỹve'g̃a imbohahyi pe me nehẽ. A'ereki g̃a ndokwahavi Tupana'ga nhimbuhurukara'ga, ei ga. 22 Po ji ndajori Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'gwovo g̃a pe hamo, a'ero po g̃anembikwahave'yma ndojari g̃a ndehe hamo, ei Jesus'ga g̃a pe. Okwaha tuhẽ reki g̃a novĩa. A'ereki ji ajo imombe'gwovo g̃a pe ikwehe novĩa, ei ga. Nurã po g̃a nde'ia'javi hamo: “Ndorokwahavi ore Tupana'ga nhi'ig̃a. Nurã ore ndorokoi hupi.” Nde'ia'javi po g̃a hamo, ei Jesus'ga g̃a pe. 23 —Kiroki g̃a nanhiarõi – g̃a noarõi jiruva'ga no, ei ga. 24 A'apo hete ko ji g̃apyteri pe ahemonhimomby'ava'ea ikwehe. Ojipe'g̃a nhaporemo ko ndoapoangavi reki nanongara, ei ga. Po g̃a ndohepiagi nhirembiapoa hamo, a'ero po g̃a ei ji ve hamo: “Ndorogweroviari ore Jesus'ga popoakara hepiage'yma garembiapoa,” e po g̃a a'ero hamo, ei Jesus'ga g̃a pe. G̃a ko gwepia reki nhirembiapoa. Emo g̃a nanhiarõi jihi jiruva'ga reheve, ei ga. 25 Nahã g̃a ndekouhui Tupana'ga rembikwatijarukara rupi. A'ereki ymya g̃a'apoa aherembikwatijara omombe'u jipe nhinhi'ig̃ag̃wama hako. Igwete i'ei: “G̃a nanhiarõi tehe,” e'i jipe aherembikwatijara, ei Jesus'ga. Igwete g̃a nanhiarõi kiro ahe nhi'ĩpo'ruavo, ei ga g̃a pe. 26 —Tupana'ga hugwi po ti ji amondouka pe pyri pepokohara nehẽ Tupana'ga ra'uva. A'ea omboukwaha a'itituhẽva'ea Tupana'ga kwahavuka yvyakotyve'g̃a pe, ei Jesus'ga g̃a pe. Urame Tupana'ga hugwi po ti a'ea ji mombe'ui pe me nehẽ, ei ga. 27 Pehe po ti ji mombe'u ojipe'g̃a pe nehẽ no. A'ereki ji pavẽi pe peko ji ahe mbo'eypyrame kiromo jate pejikovo ji pavẽi, ei Jesus'ga g̃a pe.

16

1 —A'e ko ji poha pe me tapejikopigyme ti ji rehe, ei Jesus'ga g̃a pe. 2 Aerẽ po ti g̃a pe mondoukahetei pejatykahava hugwi nehẽ. Aerẽ po ti g̃a pe jukai nehẽ no nahã nhande tipoko Tupana'ga javo tehe nehẽ, ei ga. 3 Nahã po ti g̃a ndekote'varuhui pe me nehẽ. A'ereki g̃a ndokwahavi jiruva'ga okoe'yma ga pavẽi. G̃a ndajikwahavi okoe'yma ji pavẽi no, ei Jesus'ga g̃a pe. 4 A'e ko ji poa pe me kiro tapekwahava'ja ti nhinhi'ig̃a aerẽ nehẽ. Ihorame g̃andekote'varuhua japiavo po ti pe ei a'ero nehẽ: “Jesus'ga omombe'u nhog̃wenonde a'ea nhande ve,” pe'ji po ti pe nehẽ, ei ga. Igwete Jesus'ga ei: —Pe mbo'eypyrame ji nda'ei poa pe me ikwehe, ei Jesus'ga g̃a pe. A'ereki a'ea rupi pe pavẽi ji rekoi ikwehe, ei ga. 5 —Ag̃wamo po ti ji hoi ga pyri nehẽ – kiroki ga ji mbuhuruka kokoty, ei Jesus'ga g̃a pe. Emo pe ndape'ei pa ji ve: “Mome tuhẽ po ti nde hoi nehẽ?” 6 Jihoa imombe'uro g̃waramo pe me pekoveveuhu pe a'ero, ei ga. 7 A'itituhẽva'ea ji imombe'ui pe me. Jihoa po ti pyry hete tuhẽ pe me nehẽ, ei ga. Ji hoe'ymame nduri po ti pepokohara pe pyri nehẽ Tupana'ga ra'uva. Ji horame po ti ji a'ea mbuhurukari pe pyri nehẽ, ei ga g̃a pe. 8 Urame po ti Tupana'ga ra'uva ikwahavukari nhiarõe'ỹve'g̃a pe g̃andekote'varuhua rehe. A'ereki ojikoge'ymame ji rehe g̃a oko te'varuhu a'ero, ei Jesus'ga. Urame po ti Tupana'ga ra'uva ikwahavukari g̃a pe g̃andeaporog̃itakatue'yma jipyryhetea rehe no. A'ereki jipyryva g̃waramo jiruva'ga ji mbuhurukari kiro ojipyri. A'ero po ti pe ndajirepiaga'javi nehẽ, ei ga g̃a pe. Tupana'ga ra'uva urame po ti ikwahavukari nhiarõe'ỹve'g̃a pe g̃andeaporog̃itakatue'yma Tupana'ga ea rehe no. A'ereki Tupana'ga e'i jipe g̃anduvihavuhu'ga pe Satanás'ga pe: “Ereko te'varuhu nde. Ereho po ti nde hahyva'ea ruvihava pype ejiheve'g̃a pavẽi nehẽ,” e'i jipe Tupana'ga ga pe, ei ga. A'ea nhaporemo po ti Tupana'ga ra'uva ikwahavukari nhiarõe'ỹve'g̃a pe nehẽ a'ea urame hepiuka nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 12 —Koji'i tehe po ji imombe'ui pe me hamo. Emo ag̃wamo ndoki a'ea peakag̃i pe, ei Jesus'ga g̃a pe. 13 Tupana'ga ra'uva urame pe pyri po ti okwahavuka pa a'itituhẽva'ea pe me a'ero Tupana'ga mombe'gwovo nehẽ, ei ga g̃a pe. Gweaporog̃ita pyvõ rũi po ti gara'uva nhi'ig̃i nehẽ. G̃wemienduva ti imombe'ui nehẽ. Aerẽva'ea po ti a'ea imombe'ui pe me nehẽ no, ei Jesus'ga g̃a pe. 14 Tupana'ga ra'uva po ti henduvi nhinhi'ig̃a ji imombe'urame jupe jireaporog̃ita Tupanamo nehẽ, ei ga. A'ero po ti gara'uva imombe'ui a'ea jitehe pe me nehẽ. Nahã po ti imboukwahavi pe me jiruvihavuhuhetea Tupana'ga ruvihavuhuhetea nehẽ, ei ga g̃a pe. 15 Jireaporog̃ita ko jiruva'ga reaporog̃ita javijitehe, ei ga. Nurã ji ei pe me ko: “Tupana'ga ra'uva po ti henduvi nhinhi'ig̃a ji imombe'urame jireaporog̃ita jupe nehẽ,” a'e ji. “A'ero po ti imombe'ui a'ea jitehe pe me nehẽ,” a'e ko ji pe me ko, ei Jesus'ga g̃a pe. 16 —Kotihĩ po ti pe ndajirepiagi jiji. Aerẽ po ti pe ji repiaga'javi nehẽ, ei Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe. 17 Nurã jararamo Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a ei ojohupe: —Marãi ga poro javo nhande ve? ei g̃a. A'ereki ga e'i: “Kotihĩ po ti pe ndajirepiagi jiji. Aerẽ po ti pe ji repiaga'javi nehẽ,” e ko ga ko, ei g̃a. “A'ereki ji aho kiro jiruva'ga pyri,” e ko ga nhande ve ko, ei g̃a ojohupe. 18 Gara pe po ga ei kotihĩ po ti nahã nehẽ javo? ei g̃a. A'ereki nhande ndikwahavi a'ea, ei g̃a. 19 Jesus'ga okwahavipe g̃anhi'ig̃a ojohupe. “Toro'e po ga pe,” ei g̃a ji ve novĩa, ei ga oyvyteri pe. Nurã ga ei g̃a pe: —“Marãi ga?” pe'ji pe ojohupe ra'e, ei Jesus'ga g̃a pe. A'ereki ji a'e pe me ko: “Kotihĩ po ti pe ndajirepiagi jiji. Aerẽ po ti pe ji repiaga'javi nehẽ,” a'e ko ji pe me ko, ei ga. 20 Tamombe'u katu tuhẽ pe me a'ero, ei ga. Pejehe'o hete po ti pe ji rehe nehẽ pejikoveveuhuro ji manorame nehẽ. Nhiarõe'ỹve'g̃a po ti a'ea horyory ji manorame nehẽ, ei ga. Pekoveveuhu jiji po ti pe nehẽ. Emo kotihĩ po ti pendekoveveuhua ipigi pe hugwi nehẽ. A'ero po ti pe ndoryva'javamo nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 21 —Tamombe'u ti pe me a'ea javijiteheva'ea, ei ga. Kunhahẽa gwa'yra mbo'ag̃werĩrame okoveveuhu jiji a'ero hahya rehe. Aerẽ gwa'yra mbo'arirẽ hẽa roryva'javamo okovo ipita'ngia rehe, ei ga. Omoka'nhy hẽa hahya a'ero. A'ereki hẽa hory hete gwa'yra rehe, ei ga g̃a pe. 22 Na jitehe po ti pe peko a'ero nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. Kirog̃we pe ndekoveveuhui jiji. Emo aerẽ ji pe ndepiaga'javame po ti pe ndoryva'javamo nehẽ. A'ero po ti g̃a nomombigi tuhẽ pendoryva pe hugwi nehẽ, ei ga g̃a pe. 23 —A'ea rupi po ti pe ndape'ea'javi ji ve nehẽ marã nanongara javo nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. Tamombe'u katu tuhẽ pe me. Pe poranduvame jiruva'ga hugwi pejikovo jireheva'ero a'ero po ti ga pe nhi'ĩpo'rui nehẽ, ei ga g̃a pe. 24 Jireheva'ero pe napeporanduvi ve ga hugwi. Peporandurandu ti kiro. A'ero po ti Tupana'ga pe nhi'ĩpo'rui nehẽ, ei ga. A'ero po ti pe ndoryndoryhetero pejikovo nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 25 —Opombo'embo'e ji jipi ojo'java'ea pyvõ onhimiva'ea pyvõ, ei Jesus'ga g̃a pe. Aerẽ po ti ji a'ea pyvõ rũi pe mbo'ei nehẽ. Amombe'u katu po ti ji jiruva'ga pe me nehẽ, ei ga g̃a pe. 26 A'ea rupi po ti pe poranduvi jiruva'ga hugwi pejikovo jireheva'ero nehẽ, ei ga. Ji rũi po ti aporandu ga hugwi pe ndepyga nehẽ, a'e ji, ei ga. 27 Pe tuhẽ po ti peporandu pejive ga hugwi nehẽ. A'ero po ti ga pe nhi'ĩpo'rui nehẽ. A'ereki jiruva'ga jitehe pe arõ hete. A'ereki pe ji arõ hete herovia jiruragwera Tupana'ga hugwi, ei ga g̃a pe. 28 Ajo tuhẽ ko ji jiruva'ga hugwi ua yvya koty ikwehe. Kiro po ti ji hoa'javi yvya hugwi nhimanorame nehẽ jigwovo jiruva'ga pyri jitehe nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. 29 Igwete Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a ei ga pe: —Kirog̃we nonhimimi ore ve nenhi'ig̃a, ei g̃a ga pe. Eremombe'u katu nde kiro. 30 Nurã ore ei nde ve: Erekwaha pa nde mbatera. A'ereki nde erekwahavipe orereaporog̃ita ore epotarame nde ve marã javo, ei g̃a. Nurã ore heroviahetei nderuragwera Tupana'ga hugwi, ei g̃a Jesus'ga pe. 31 —A'iti pe perovia kiro pejikoga ji rehe naerũ? ei Jesus'ga g̃a pe. 32 Kirog̃we tuhẽ po ti pe nhig̃wahembavi ji reja penhinhana pejigwovo penhonga pe nehẽ. Emo ji tehe rũi ako. Tupana'ga okoe'ymi ji pavẽi jipi, ei ga g̃a pe. 33 Amombe'u ji a'ea pe me tu katu ti pepy'a ji rehe pejikoty'aro g̃waramo, ei ga. Nhiarõe'ỹve'g̃a po ti okwahavuka hahyva'ea pe me nehẽ, ei ga. Penhimboitakwerimo ti peko, ei ga. A'ereki ji amombi nhiarõe'ỹve'g̃a nduvihava'ga popoakara, ei Jesus'ga g̃a pe.

17

1 Onhi'imbavame g̃wemimbo'ehara'g̃a pe Jesus'ga jovavuri yvagi pe tanhi'ĩ Tupana'ga pe javo. —Apĩ, ei Jesus'ga ga pe. Oho kiro japiavo jiruvihavuhuhetea repiukara apiavo, ei ga. Ehepiuka ti kiro g̃a pe jiruvihavuhuhetea ji tahepiuka nderuvihavuhuhetea g̃a pe nehẽ no, ei Jesus'ga Tupana'ga pe. Ndera'yramo ji ei poro nde ve. 2 A'ereki nde ere'e jipe ji ve: “Emongo pa ti yvyakotyve'g̃a enhimimbotarimova'ea rehe teremboheaporog̃ita pyahu ti g̃a – kiroki g̃a ji ambojikoguka nde rehe,” ere ko nde ji ve, ei Jesus'ga javo uva'ga pe. 3 Nahã g̃a ndeaporog̃itapyahurame a'ero, ei ga. G̃a nde kwaha hete ojikoga nde rehe gaha jate ko Tupanamo javo. G̃a ji kwaha hete ojikoga ji rehe no ga ko Jesus Cristoramo Tupana'ga remimbuhurukaramo javo, ei Jesus'ga. 4 Ymya nde ei ji ve: “Ji mombe'umbe'u ti eporavykyavo ji ve,” ere ko nde ji ve, ei ga Tupana'ga pe. Kiro ji poravykypavi nde ve a'ero. A'ereki ji oromombe'u pa g̃a pe, ei ga. Nahã ji hepiukari nderuvihavuhuhetea g̃a pe avo yvya koty, ei ga Tupana'ga pe. 5 Apĩ, ymya yvya apoa renonde ji herekoi nderuvihavuhuhetea hako, ei Jesus'ga. Erekoukara'ja ti ji ve a'ea jitehe ejipyri nehẽ, a'e ji nde ve, ei ga Tupana'ga pe. 6 A'ero Jesus'ga ei g̃wemimbo'ehara'g̃a mombe'gwovo Tupana'ga pe: —Akwahavuka nderuvihavuhuhetea g̃a pe – kiroki g̃a nde erembojikoguka ji rehe, ei Jesus'ga ga pe. G̃a ko ndereheve'g̃a. Nde eremo'emo'ẽ g̃a ejive yvyakotyve'g̃a hugwi, ei ga. A'ero nde g̃a mbojikogukari ji rehe. Igwete g̃a ndekohetei nenhi'ig̃a rupi ji imombe'urame g̃a pe, ei ga ga pe. 7 Kiro g̃a ei a'ero: “Tupana'ga reki ombo'e Jesus'ga mbatera rehe nhaporemo,” ei g̃a, ei ga. 8 A'ereki ji amombe'u g̃a pe nenhi'ig̃a. A'ero g̃a ndekoi nenhi'ig̃a rupi, ei ga ga pe. Okwaha hete g̃a jiruragwera nde hugwi. Gwerovia hete g̃a a'ero ga ko Tupana'ga remimbuhurukara'ga javo, ei Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a mombe'gwovo Tupana'ga pe. 9 —G̃a ndepyga ji nhi'ig̃i nde ve teremombyry ti g̃a pe javo, ei ga Tupana'ga pe. Ji nanhi'ig̃i nearõe'ỹve'g̃a ndepyga, ei ga. Emo kiroki g̃a nde erembojikoguka ji rehe – g̃ahã ko ji ahepy javo nde ve. A'ereki g̃a ndereheva'ero, ei Jesus'ga ga pe. 10 Kiroki g̃a ojiko ji rehe – g̃a nhaporemo ko ndereheve'g̃a. Ndereheve'g̃a jitehe ko jireheva'ero no, ei ga. Igwete po ti g̃a hepiukari jiruvihavuhuhetea nehẽ, ei Jesus'ga ga pe. 11 —Apĩ, kiro po ti ji hoi nde pyri nehẽ, ei ga ga pe. Ndajuva'javi ji avo yvya koty a'ero. Jireheve'g̃a ki a'e te u ve kokoty, ei Jesus'ga ga pe. Apĩ, ndepyry hete nde. Ereko katu ti g̃a ndepopoakarimo – a'ea nde erembuhu ji ve jipi ejipopoakara, ei ga ga pe. Ereko katu ti g̃a toko ti g̃a nhande ja a'ero nehẽ. Ojo'ja nhandereaporog̃ita jipi. G̃andeaporog̃ita po ti ojo'ja a'ero nehẽ no, ei Jesus'ga ga pe. 12 Jiruvame g̃a pyri ji g̃a nderekokatui jipi ndepopoakarimo. Ejipopoakara jitehe nde erembuhu ji ve nohõ, ei ga ga pe. A'a'ngu ji g̃a nderekovo jipi. A'ero po ti g̃a nhaporemo ndopo'rui hahyva'ea nehẽ, ei ga. Gaha jate po ti opo'ru hahyva'ea – kiroki ga garekote'varuhua gahoag̃wama hahyva'ea ruvihava pype. Opo'ru tuhẽ ti ga nerembikwatijarukara – kiroki ikwatijara ga mombe'u nhog̃wenonde hako, ei Jesus'ga ga pe. 13 —Apĩ, kiro po ti ji hoi nde pyri a'ero nehẽ, ei ga. Poa nhaporemo ji ei kiro g̃andovaki jihoa renonde tohoryory hete ti g̃a. G̃andoryhetea po ti jiroryhetea javijitehe nehẽ, ei ga ga pe. 14 Amombe'u ji nenhi'ig̃a g̃a pe jipi, ei ga. A'ero nearõe'ỹve'g̃a noarõhetei g̃a. A'ereki g̃andeaporog̃ita ko nearõe'ỹve'g̃a ndeaporog̃ita ja rũi, ei ga. G̃a ko ji javijitehe a'ero. A'ereki jireaporog̃ita ko nearõe'ỹve'g̃a ndeaporog̃ita ja rũi no, ei Jesus'ga ga pe. Igwete ga ei Tupana'ga pe g̃wemimbo'ehara'g̃a mombe'gwovo: 15 —Apĩ, ji nda'ei nde ve: Eroho ti g̃a yvya hugwi, ei ga. Nahã ji ei: Ereko katu ti g̃a Diabo'ga ti tombo'eyme g̃a okote'varuhuva'ea rehe, ei Jesus'ga. 16 Jireaporog̃ita ko nearõe'ỹve'g̃a ndeaporog̃ita ja rũi. Na jitehe jireheve'g̃a ndeaporog̃ita ko nearõe'ỹve'g̃a ndeaporog̃ita ja rũi no, ei ga ga pe. 17 Emongo ti g̃a enhimimbotarimova'ea rehe enhi'ig̃a pyvõ a'itituhẽva'ea pyvõ, ei ga. 18 Nde ji mbuhuruka avo yvyakotyve'g̃a pyteri pe tomombe'u ti ga nhinhi'ig̃a g̃a pe javo. Na jitehe ji nhiremimbo'ehara'g̃a mondoukari g̃apyteri pe no tomombe'u ti g̃a nhinhi'ig̃a g̃a pe javo, ei ga ga pe. 19 Anhimongo ji neremimbotarimova'ea rehe nhinhikwava'eg̃a nde ve. G̃a ndepyga ji nhimongoi a'ea rehe nhiremimbo'ehara'g̃a ti toko tuhẽ neremimbotarimova'ea rehe nehẽ no, ei Jesus'ga ga pe g̃a mombe'gwovo. 20 —Apĩ, nhiremimbo'ehara'g̃a jate rũi ji g̃a ndepygi nhinhi'ig̃a nde ve, ei ga. Aerẽ po ti nhiremimbo'ehara'g̃a ji mombe'umbe'ui ojipe'g̃a pe nehẽ g̃a mbojikoguka ji rehe nehẽ no. G̃a jitehe ji g̃a ndepygi kiro no, ei ga Tupana'ga pe. 21 Anhi'ĩ ji nde ve jireheve'g̃a ndepyga a'ero g̃a nhaporemo ti toko ojipejiva'ea'java'ero, ei ga. Nde erejikoty'a ji pavẽi. Ji ajikoty'a nde pavẽi no, ei ga. Nhande pavẽi ti jireheve'g̃a tojikoty'a no nearõe'ỹve'g̃a ti togwerovia nhimbuhurukara nde hugwi a'ero, ei Jesus'ga ga pe. 22 Apĩ, nde ererekouka ji ve ejuvihavuhuhetea. Na jitehe ji arekouka a'ea g̃a pe no toko ti g̃a ojipejiva'ea'java'ero nhande javijitehe nehẽ no, ei ga Tupana'ga pe. 23 Ji ajikoty'a g̃a pavẽi. Nde erejikoty'a ji pavẽi no, ei ga. Nahã ti g̃a toko hete ojipejiva'ea'java'ero, nearõe'ỹve'g̃a ti tokwaha nhimbuhurukara nde hugwi, ei ga. G̃a ti toko hete ojipejiva'ea'java'ero nearõe'ỹve'g̃a ti tokwaha neremiarõhetea jireheve'g̃a ndehe, ei ga. A'ereki nde ji arõ hete. Na jitehe nde g̃a arõ hete no, ei Jesus'ga Tupana'ga pe. 24 —Apĩ, ei Jesus'ga. Nde erembojikoguka g̃a ji rehe ikwehe, ei ga ojiheve'g̃a mombe'gwovo. Apota hete ji g̃anduvag̃wama jijipyri – perope ji aho kiro jitupa – tohepia ti g̃a jiruvihavuhuhetea Tupanamo nehẽ, ei ga. A'ea nde ererekouka ji ve. A'ereki ymya yvya apoa renonde nde ji arõ hete, ei ga Tupana'ga pe. 25 Apĩ, ei Jesus'ga. Erekokatue'ymi ko nde. Nearõe'ỹve'g̃a nandekwahavi reki, ei ga. Ji ki a'e te orokwaha nde. Igwete jireheve'g̃a ikwahavi nhimbuhurukara nde hugwi, ei Jesus'ga g̃a mombe'gwovo ga pe. 26 Akwahavuka ji g̃a pe ndereaporog̃ita. Koji'i po ti ji ikwahavukari a'ea g̃a pe nehẽ no toarõ hete ti g̃a ojipe'g̃a javo, ei ga. A'ereki nde ji arõ hete. Na jitehe po ti g̃a ojipe'g̃a arõhetei a'ero nehẽ. Akwahavuka po ti ji g̃a pe ndereaporog̃ita tajikoty'a ti ji g̃a pavẽi nehẽ no, ei Jesus'ga ga pe.

18

1 Onhi'imbavame Tupana'ga pe Jesus'ga hoi cidade hugwi g̃wemimbo'ehara'g̃a pavẽi. Igwete g̃a yahavi yakwa'via aherovai Cedrom aherovai. Matetỹhava pype g̃a hoi ovahema. 2 Kiro Judasva'ea – ahe opyhyguka g̃werĩ Jesus'ga – kiro Judasva'ea soldados'g̃a nderuri Jesus'g̃a pyri. A'ereki ahe okwaha hete pea. A'ereki pevo Jesus'g̃a onhog̃wovatĩ jipi gaha g̃wemimbo'ehara'g̃a pavẽi. 3 A'ero Judasva'ea soldados'g̃a nderuri guardas'g̃a ndeheve – kiroki guardas'g̃a gwepia katu judeus'g̃a jatykahavuhua jipi. A'ereki mbatera kwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a omondouka g̃a Judasva'ea rupi fariseus'g̃a pavẽi. Gweru g̃a itakyhea'javuhuva'ea mbuahava reheve. Yhyga g̃a gweru hyapehava reheve onhimongyavo. Nahã Judasva'ea g̃a nderuri Jesus'ga pyri a'ero. 4 Ojikwe Jesus'ga okwaha opyhygag̃wama novĩa. Igwete ga hoi g̃a novatiamo. G̃a pyri Judasva'ea rekoi o'ama. —Mome ahe pe peheka? ei Jesus'ga g̃a pe. —Jesus'ga Nazarépeve'ga, ei g̃a ga pe. —Jihi ko a'ea, ei Jesus'ga g̃a pe. 6 Ga erame poro g̃a hyrygi ojakykwe koty o'a yvyvo upa. 7 Igwete Jesus'ga ea'javi g̃a pe: —Mome ahe pe peheka naerũ? ei ga. —Jesus'ga Nazarépeve'ga, ei g̃a ga pe. 8 —Ji ko a'ea, a'e ko ji pe me ko, ei ga. Jihi pe ji reka. Na g̃a hoi a'ero nhiremimbo'ehara'g̃a, ei ga g̃a pe. 9 A'ereki ojikwe ga ei Tupana'ga pe: “Apĩ, kiroki g̃a nde erembojikoguka ji rehe – a'a'ngu ji g̃a nderekokatuavo,” ei ga. “Nurã po ti g̃a nhaporemo ndopo'rui hahyva'ea nehẽ, a'e ji,” e'i jipe ga Tupana'ga pe. Nurã ga ei kiro soldados'g̃a pe: “Na g̃a hopavi a'ero nhiremimbo'ehara'g̃a.” 10 Kiro Simão Pedro'ga ipyhygi oitakyhea'javuhuva'ea Malco'ga nambi'oga garovai pytera koty. Malco'ga oporavyky jipi ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavuhu'ga pe gapyriva'ero. Gaha Pedro'ga onambi'o. 11 A'ero Jesus'ga ei Pedro'ga pe: —Emondeva'ja ti eitakyhea'javuhuva'ea haimbepirohokava pype, ei ga ga pe. Apo'ru tuhẽ ti ji hahyva'ea nehẽ, ei ga. A'ereki a'ea ko jiruva'ga remimbotarimova'ea ji ve, ei ga Pedro'ga pe. 12 A'ero soldados'g̃a nduvihavuhu'ga Jesus'ga pyhygi ga rerekovo soldados'g̃a pavẽi guardas'g̃a pavẽi no. Igwete g̃a ga pokwari ga rerogwovo. 13 Anás'ga pyri na'ẽ g̃a ga rerohoi. Anás'ga ko Caifás'ga rembirekohẽa ruva'ga. Caifás'ga ko ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavuhu'ga a'ea rupi. 14 Gaha e'i jipe judeus'g̃a nduvihava'g̃a pe g̃a mog̃itavo: “Ojipejive'ga po ti omano nhande repykavamo nehẽ hamo,” e'i jipe Caifás'ga g̃a pe. Anás'ga pyri na'ẽ g̃a Jesus'ga rerohoi a'ero. 15 Igwete Simão Pedro'ga hoi Jesus'ga reviri. Ga rupi ojipe'ga hoi no Jesus'ga remimbo'ehara'ga jitehe. Ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavuhu'ga okwaha hete reki Pedro'garupive'ga. Nurã ga reki garonga rokari pe Jesus'ga reviri. 16 Pedro'ga ki a'e te opyta jiji o'ama mytu'ẽ me hokairungava rovapytymbava pyri. A'ero akoja'ga – ga ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavuhu'ga okwaha – a'ero ga hoa'javi mytu'ẽ me javo hovapytymbava rerekoharahẽa pe emongiuka ti Pedro'ga javo. Igwete hẽa Pedro'ga mongiukari okari pe ga mo'ama. 17 A'ero hẽa ei Pedro'ga pe: —Nde nderekoi akoja'ga remimbo'eharamo no naerũ? ei hẽa ga pe. —Ji ko a'ea rũi, ei ga o'mbero hẽa pe. 18 Pevo g̃a ami tata rembeyvyri ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavuhu'gareheve'g̃a guardas'g̃a pavẽi. A'ereki iroyxag̃ahi ypytunimo. Nurã g̃a imondygi tatapynha xajipe'e javo. Pevo g̃a ami tata pyri a'ero. Igwete Pedro'ga hoi o'ama ojipe'eavo g̃a pyri. 19 Kiro ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavuhu'ga ei Jesus'ga pe: —Marã neremimbo'ehara'g̃a ndekoi naerũ? ei ga. Gara rehe nde g̃a mbo'embo'ei jipi? ei ga Jesus'ga pe. 20 —Ojipe'g̃a pe nhaporemo ji imombe'umbe'ui g̃andovaki jipi, ei Jesus'ga ga pe. Judeus'g̃a jatykahava pype ji g̃a mbo'embo'ei jipi judeus'g̃a jatykahavuhua pype no. Ji namombe'unhimimi reki g̃a pe jipi, ei ga ga pe. 21 Marã nde euhui ji ve naerũ gara rehe nde g̃a mbo'ei jipi javo ji ve? ei Jesus'ga ga pe. Nhirenduhara'g̃a koi okwaha nhiremimbo'eagwera. G̃a pe ti emombe'uuka nhinhi'ig̃a a'ero, ei Jesus'ga ga pe. 22 A'ea erame guarda'ga – kiroki ga ga ypyvo o'ã – ga Jesus'ga rova petegi. —Maranuhũrame nde ei poa javo ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavuhu'ga pe? ei ga Jesus'ga pe. 23 A'ero Jesus'ga ei: —Po ji ete'varuhui, emombe'u ti ji'ete'varuhuagwera a'ero, ei ga. Ji ekaturame po ga ndajirovapetegi ramo, ei Jesus'ga. 24 Kiro Anás'ga ga rerohoukari Caifás'ga pyri ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavuhu'ga pyri. Opokwariji g̃a Jesus'ga. 25 A'ea ja Pedro'ga jipe'ei tata pyri o'ama. Igwete pevove'g̃a ei ga pe a'ero: —Nde nderekoi garemimbo'eharamo naerũ? ei g̃a ga pe. Igwete Pedro'ga ei: —A'ea rũi ko ji, ei ga o'mbero g̃a pe. 26 Igwete ojipe'ga ei Pedro'ga pe no – kiroki ga oporavyky ikwava'ẽhara'g̃a nduvihavuhu'ga pe gapyriva'ero. Pedro'ga gare'yja'ga nambi'ogipe itymipyra pyri. Igwete ga ei kiro Pedro'ga pe: —Orohepia po ji nde Jesus'ga pyri itymipyra pyri raji'i, ei ga ga pe. 27 —Ji rũi tuhẽ koi oji'i, e'ia'ja Pedro'ga ga pe. Nanime inamutig̃a nhi'ig̃i o'ama. 28 Ypyhajive judeus'g̃a nduvihava'g̃a Jesus'ga rerohoi Caifás'ga ronga hugwi. Governador'ga rongaruvihai pe g̃a ga rerohoi Pilatos'ga rongaruvihai pe. Igwete g̃a Jesus'ga mondoukari ga mo'amauka Pilatos'ga pyri. Judeus'g̃a nduvihava'g̃a ndoki ipype. A'ereki judeus'g̃a ndoki tuhẽ judeus'g̃arũive'g̃a nonga pype ojihe'are'yma g̃a ndehe jipi. “Po ti nhande hoi ipype, a'ero po ti nhande nhimbote'varuhui Tupana'ga pe nehẽ,” ei g̃a. “Nhanenhimbote'varuhurame po ti nhande ndi'ua'javi toryva rupiara nehẽ,” ei g̃a. Nurã judeus'g̃a nduvihava'g̃a ndoki Pilatos'ga ronga pype. Igwete g̃a Jesus'ga mondoukari Pilatos'ga pyri. 29 A'ero Pilatos'ga ruri mytu'ẽ me javo g̃a pe. —Marã pe'eag̃wama Jesus'ga pe naerũ? Marã garekote'varuhua naerũ? ei Pilatos'ga g̃a pe. 30 Igwete g̃a ei ga pe: —Po ga ndokote'varuhui jipi hamo, a'ero po ore norokwava'eg̃i ga kiro nde ve hamo, e'i tehe g̃a Pilatos'ga pe. 31 —Pe tuhẽ ti peroho ga a'ero imbohahyavo ga pe nehẽ penamonhava'ea nhi'ĩpo'ruavo nehẽ, ei ga judeus'g̃a nduvihava'g̃a pe. Igwete g̃a ei: —Torojuka ti ga novĩa, ei g̃a. Emo romanosramo pe ndapejukaukari g̃a ore ve, ei g̃a Pilatos'ga pe. Pehe ti pejuka ga a'ero romanosramo, ei g̃a ga pe. Romanos'g̃a o'erame oko te'varuhu hete g̃a javo, a'ero g̃a g̃a kutugi yva rehe g̃a mbovya g̃a jukavo. Igwete judeus'g̃a ei Pilatos'ga pe: “Pehe ti pejuka Jesus'ga romanosramo,” ei g̃a. 32 E'i g̃a a'ea Jesus'ga nhi'ĩpo'ruavo. A'ereki Jesus'ga omombe'u jipe omanoag̃wama yva rehe nahã ti g̃a ji jukai javo. 33 A'ero Pilatos'ga hoa'javi onga pype Jesus'ga mbuhuruka ojipyri. —Ndehe ko judeus'g̃a nduvihavuhuhetero naerũ? ei ga Jesus'ga pe. 34 Igwete Jesus'ga ei ga pe: —Ndehe tuhẽ erekwaha nanongara? ei ga. Mara'ngu po nahã ojipe'g̃a ji mombe'gwovo nde ve ra'e? ei ga ga pe. 35 —Jihi ko nda'ei a'ea, ei ga. Ji ko judeu rũi! ei Pilatos'ga. Ndere'yja'g̃a tuhẽ reki nde pyhy nde rerua ji pyri ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a pavẽi, ei ga. Marã nderekote'varuhua naerũ? Nde g̃anduvihavuhuro tuhẽ ereko naerũ? ei ga Jesus'ga pe. 36 —Ji ko yvyakotyve'g̃a nduvihava'g̃a atyvi, ei Jesus'ga ga pe. Po ji g̃anduvihava'g̃a ja hamo, a'ero po jireheve'g̃a g̃a avykyi ji repyga hamo tomondoyme ti g̃a ga judeus'g̃a nduvihava'g̃a po pe javo hamo, ei ga. Ji ko avove'g̃a nduvihava'g̃a atyvi reki, a'e ji nde ve, ei ga Pilatos'ga pe. 37 A'ero Pilatos'ga ei ga pe: —Nde ko huvihavuhua tuhẽ naerũ? ei ga ga pe. —Nde ere'e katu ji ve nde ko huvihavuhua javo, ei Jesus'ga ga pe. Ajo ji ji'a yvyakotyva'ero kako tamombe'u ti g̃a pe a'itituhẽva'ea javo, ei ga. Kiroki g̃a oko hete a'itituhẽva'ea rehe – g̃a g̃wendu katu nhinhi'ig̃a a'ero, ei ga ga pe. 38 —Manongara tuhẽ po a'itituhẽva'ea naerũ? ei Pilatos'ga ga pe a'ero. A'ero Pilatos'ga hoa'javi mytu'ẽ me judeus'g̃a pyri. —Ga ndokote'varuhui'i'i, a'e ji pe me, ei ga. 39 Nahã ji ei pe me kiro a'ero. Kwara nanani Páscoa aporame pe ei ji ve ipyhygipyra'ga rehe. A'ero ji ga mohemukari cadeia hugwi, ei Pilatos'ga g̃a pe. Ma'g̃a ji amohemuka kiro pe me a'ero? Amohemuka po ti ji pe me Jesus'ga penduvihavuhuhete'ga? ei ga g̃a pe. 40 —Ga rũi tuhẽ! ei g̃a ohapukaita. Teremohemukari tuhẽ akoja'ga! ei g̃a. Barrabás'ga ti emohemuka, ei g̃a Pilatos'ga pe. Barrabás'ga ko governo movahĩve'ga okote'varuhuve'ga.

19

1 A'ero Pilatos'ga Jesus'ga kupepytera nupanupãukari ipira'javuhuva'ea pyvõ. 2 Igwete soldados'g̃a Jesus'ga rerekomemuapotari. Nurã g̃a ipovãpovani yhypoa hatiuhũva'ea onhatimag̃atuva'ea apovo. Igwete g̃a inog̃i Jesus'ga akag̃a rehe nahã huvihava'g̃a akanitara javo tehe. Igwete g̃a imongiukari ga pe tapy'ynhapig̃wag̃ahiva'ea nanongara huvihava'g̃a omongi javo ga pe. 3 Nahã g̃a Jesus'ga rerekomemui u'ua ga pyri. —Ejory ti judeus'g̃a nduvihavuhuhetero, e'iuhu g̃a onhi'ig̃a mondovo ga pe. Igwete g̃a garova petepetegi ga rerekovo. 4 Aerẽ Pilatos'ga hoa'javi mytu'ẽ me judeus'g̃a pyri. —Pehepia ga, ei ga. Kiro ji ga mbuhurukara'javi pe pyri tapekwaha ti ji'ee'yma ga pe. A'ereki ga ndokote'varuhui'i'i reki, ei Pilatos'ga g̃a pe. 5 A'ero Jesus'ga heruri tapy'ynhapig̃wag̃ahiva'ea rerekovo. Hatiuhũva'ea ga gwereko oakag̃a rehe ipovanipyra. Igwete Pilatos'ga ei: —Kiro ki ga u! Pehepia ga! ei ga g̃a pe. 6 Kiro ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a ga repiagi guardas'g̃a pavẽi. A'ero g̃a hapukajahivi javo: —Ejukauka ga! ei g̃a. Embovyruka ga yva rehe! Igwete Pilatos'ga ei g̃a pe: —Pe tuhẽ ti pembovy ga jukavo yva rehe, ei ga g̃a pe. Ji ki a'e te a'e pe me: Ga ndokote'varuhui'i'i, ei ga g̃a pe. 7 Igwete judeus'g̃a ei ga pe: —Oreramonhava'ea e'i ikwatija hako: “Kiroki ga ombotegwete Tupana'ga – pejuka po pe gaha hamo,” ei ahe hako, ei g̃a. Nurã reki ore ga jukaukapotari kiro. A'ereki ga e'i: “Ji ko Tupana'ga ra'yramo ako,” ei ga, ei g̃a Pilatos'ga pe. 8 A'ea renduvame Pilatos'ga kyhyjihetei mara'ngu po ga Tupana'ga ra'yra'ga tuhẽ javo. 9 Igwete ga hoa'javi ongaruvihava pype javo Jesus'ga pe: —Mome ahe tuhẽ nde naerũ? ei ga ga pe. Emo Jesus'ga nonhi'ig̃i ga pe. 10 Igwete Pilatos'ga ei ga pe: —Nerenhi'ig̃ihũ nde ji ve? ei ga. Nderekwahavi tuhẽ nde jipopoakara naerũ? G̃anduvihavamo ji erame g̃a pe po ti g̃a nde mohemi nehẽ, ei ga. Ji erame g̃a pe po ti g̃a nde kutugi yva rehe nde jukavo nehẽ, ei ga Jesus'ga pe. 11 Igwete Jesus'ga ei ga pe: —Tupana'ga nde mbopopoakarame jate po nde popoakaramo ji jukavouka g̃a pe, a'e ji nde ve, ei Jesus'ga ga pe. Nurã kiroki ga ji mondouka nde ve – nde hohe'i tehe ga rekote'varuhui a'ero, ei ga ga pe. 12 A'ero Pilatos'ga ei oyvyteri pe: “Tamohemuka tuhẽ ti Jesus'ga.” Judeus'g̃a okwaha a'ea. Nurã Pilatos'ga horame g̃a pyri g̃a hapukajahyahivi ga pe: —Ga mohemukarame po ti nde nderekokatua'javi nhanderuvihavuhu'ga pe César'ga pe. A'ereki Jesus'ga e'i tehe: “Jihi ko g̃anduvihavuhuhetero,” ei g̃a. Nanongara'g̃a ko omovahĩ César'ga. Jesus'ga mohemukara renduvame po ti César'ga nhimboahihetei nde ve a'ero nehẽ, ei g̃a Pilatos'ga pe. 13 A'ea renduvame Pilatos'ga Jesus'ga mbuhurukari onga hugwi. Igwete ga apygi juizes'g̃a apykava rehe oina – perope g̃a omondo itapereuhua yja rehe inog̃a. Judeus'g̃a nhi'ig̃imo pevova'ea rera ko Gabatá. 14 Kiro ko sexta-feira. A'ea rupi judeus'g̃a omboavujikwe mbatera toryva rupiara Páscoa rupiara. Ahaji katu Pilatos'ga apygi a'ero, ta'e ti kiro gareaporog̃ita pe javo judeus'g̃a pe. —Pehepia te pejuvihavuhuhete'ga! ei ga Jesus'ga repiuka g̃a pe. 15 Emo g̃a hapukajahyahivuhui javo ga pe: —Embovyruka ga! ei g̃a. Embovyruka ga! Ejukauka ga yva rehe! ei g̃a ga pe. —A'iti re po ti ji ga mbovyrukari ga jukavouka penduvihavuhuhete'ga nehẽ? ei Pilatos'ga g̃a pe javo. —César'ga jate ko oreruvihavuhu'ga! ei g̃a ga pe. Ndorogwerekoi ore ojipe'ga oreruvihavuhuro, ei ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a ga pe javo. 16 A'ero Pilatos'ga Jesus'ga mondoukari g̃apo pe soldados'g̃a ti tokutu ga yva rehe ga mbovya javo. 17 Igwete soldados'g̃a Jesus'ga rerohoi a'ero cidade hugwi. Gajati'yva rehe g̃a herohoukari ga pe yva gajukahava rupiara. Aerẽ g̃a Jesus'ga rerovahemi yvytyra rehe. Yvytyra rera ko Aheapindava. Judeus'g̃a e'i jupe Gólgota. 18 Pevo g̃a Jesus'ga rerovahemi hekyita gapira ga hugwi. Igwete g̃a ga kutugi a'ero yva rehe ga mbovya ga mo'ama ga jukavo. Ojikwe Pilatos'ga okwatijarukaripe yva raygwera rehe. Igwete ga imondoukari ikutugauka Jesus'ga arimo. Nahã i'ei ikwatijara: “Agwa'ga ko Jesus'ga Nazarépeve'ga. Ga ko judeus'g̃a nduvihavuhuhete'ga,” e'i ikwatijara yva raygwera rehe. Pilatos'ga okwatijaruka a'ea judeus'g̃a nhi'ig̃imo. Okwatijaruka ga romanos'g̃a nhi'ig̃imo no. Okwatijaruka ga gregos'g̃a nhi'ig̃imo no. Igwete Pilatos'ga imondoukari yva raygwera ikutugauka yva rehe Jesus'ga arimo. A'ero he'yjuhuve'g̃a nhi'ig̃i jupe judeus'g̃a. A'ereki ira'agwe Jesus'ga kutuhava cidade hugwi. A'ero ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a ei Pilatos'ga pe novĩa: —Terekwatijarukari: “Ga ko judeus'g̃a nduvihavuhuhete'ga,” ei g̃a ga pe. Nahã ekwatijaruka: “Agwa'ga e'i ojive: ‘Ji ko judeus'g̃a nduvihavuhuhetero’.” A'ea ekwatijaruka inog̃a hehe, ei g̃a Pilatos'ga pe novĩa. Emo Pilatos'ga e'i g̃a pe: —Na tu ve te nhirembikwatijarukaragwera, ei ga. Igwete soldados'g̃a Jesus'ga kutugi yva rehe ga mbovya ga mo'ama ga jukavo. Igwete g̃a mokonhava'ea mbojogwovai Jesus'ga rehe ahe mo'ama ojipea rehe yva rehe. Jesus'ga ahepyteri pe o'ã. Aerẽ soldados'g̃a ipyhygi gapira ima'eamo ojohupeupe. Quatrove'g̃a onhinanhinani ipyhygi ojipeji gapira ojive. Aerẽ g̃a ojipea ipyhygi nimbojahaviva'ea kirojateva'ea. 24 Igwete g̃a ei ojohupe: —Kia ti timbotararagyme, ei g̃a ojohupe. Manamo po ti nhande herekoi gapira nehẽ? ei g̃a. Timombo'ri ti ita'java'ea herekohavamo, ei g̃a ojohupe. Nurã g̃a imombo'ri gapira rehe. Nahã soldados'g̃a ndekoi tapy'ynhapira rehe a'ero. Oma'ema'ẽ g̃a Jesus'ga pira ga nhi'ĩpo'ruavo a'ero. A'ereki Tupana'ga rembikwatijarukara omombe'u nhog̃wenonde Cristo'ga nhi'ig̃ag̃wama hako. Nahã Cristo'ga ei: “Oma'ẽ g̃a jipira ojohupe,” ei ga. “Ojipea rehe g̃a imombori ita'java'ea,” ei ga. Ikwatijara omombe'u ganhi'ig̃ag̃wama hako. Na tuhẽ reki soldados'g̃a ndekoi gapira rehe a'ero ipojykavo ojive ikwehe. 25 Kiro Jesus'ga o'yembora repiagi. Pevo ahe ami Jesus'ga kutuhava pyri. Jesus'ga yembora irũhẽa pevo o'ã ahe pyri no Mariahẽa no – kiroki hẽa Clopas'ga rembirekohẽa. Maria Madalenahẽa pevo o'ã g̃a pyri no. 26 Kiro Jesus'ga o'yembora repiagi a'ero g̃wemimbo'ehara'ga reheve g̃wemiarõhara'ga reheve. A'ero ga ei o'yembora pe: —Ha'i, ei ga. Gaha po ti oko ndera'yra ja nehẽ ji py'rovo nehẽ, ei ga ahe ve. 27 G̃wemimbo'ehara'ga pe ga ei a'ero: —Hẽa po ti oko ndehya ja nehẽ, ei ga. Ereko katu ti hẽa a'ero eyhẽaramo, ei Jesus'ga ga pe. A'ero garemimbo'ehara'ga ahe rerohoi g̃wonga pe. Igwete ga ahe repiakatui jipi. 28 Aerẽ Jesus'ga ei oyvyteri pe: “Anhi'ĩpo'ru pa ji Tupana'ga kiro,” ei ga. Kirẽ ga ei: —Jiygwei ji. A'ea erame ga onhi'ĩpo'ru ahe. A'ereki Tupana'ga okwatijaruka ahe ve Cristo'ga ygwejag̃wama mombe'gwovo hako. 29 Gwereko pevo vinho tajahiva'ea ya'ia pype. A'ero g̃a ipyhygi jyruhuva'ea imondeva vinho pype ipimombyga yvyra rehe hissopo rehe. Igwete g̃a imbovyri imondovouka Jesus'ga juru pe topyte ti ga javo. 30 Ipyterame Jesus'ga ei a'ero: —Anhi'ĩpo'ru pa ji, ei ga. A'ero ga nhova'apyni omanomo. 31 Aerẽ judeus'g̃a nduvihava'g̃a hoi javo Pilatos'ga pe: —Emopenuka ti yvareheve'g̃a netymakag̃a tomanog̃atu ti g̃a, ei g̃a ga pe. A'ero po ti g̃a ahera'oa mbojyvi herogwovo nehẽ, ei g̃a ga pe. E'i g̃a a'ea Pilatos'ga pe. A'ereki a'ea ko sexta-feira mbatera mboavujikwehava g̃a pe. Ndopotari g̃a ahera'oa mo'amipyra yva rehe sábado rupi oporavykye'yma rupi. A'ereki a'ea ko huvihahetea g̃a pe sábado Páscoa rekoro g̃waramo. Nurã g̃a hoi javo Pilatos'ga pe tomopenuka ti ga g̃anetymakag̃a g̃a jukavouka javo. 32 A'ero Pilatos'ga soldados'g̃a mondoukari yvareheve'g̃a pyri. Igwete g̃a hoi Jesus'ga aherovaive'ga retymakag̃a nupamo imopena. Kirẽ g̃a hoi ojipe'ga pyri Jesus'ga rovai garetymakag̃a nupamo imopena. 33 Urame Jesus'ga pyri g̃a ei reki: —Omano jipe po ahe ra'e, ei g̃a. Nurã g̃a nomopeni Jesus'ga retymakag̃a. 34 Emo soldado'ga Jesus'ga ykikutugi ta'akwara pyvõ. Kiro gara'oa hugwi turi garekoa yhya pavẽi. Imopene'ymame Jesus'ga kag̃a soldados'g̃a onhi'ĩpo'ru ahe. A'ereki nahã Tupana'ga okwatijaruka ahe ve imombe'uuka hako. “Nomopeni'i'i po ti g̃a gakag̃a nehẽ,” e'i ikwatijara hako. Ojipea Tupana'ga rembikwatijarukara e'i no: “Gwepigwepia po ti g̃a g̃wembikutuhara'ga nehẽ,” e'i ikwatijara hako. Kiroki ga omombe'u kiro pe me – gaha gwepia tuhẽ Jesus'ga manoagwera ikwehe. Omombe'u ga kiro pe me taperovia ti javo. Omombe'u katu ga. Okwaha hete ga a'ea a'itituhẽva'ea ji amombe'u javo. 38 Aerẽ José'ga hoi javo Pilatos'ga pe. Cidade de Arimatéia pe José'ga ruvi. Ojiko nhimi ga Jesus'ga rehe. A'ereki ga okyhyji judeus'g̃a nduvihava'g̃a hugwi. Igwete ga hoi javo Pilatos'ga pe. —Taroho ti Jesusva'ea ra'oa, ei José'ga ga pe. —Kwa, ei Pilatos'ga. Eroho ti a'ero, ei ga ga pe. A'ero ga hoi Jesus'ga ra'oa pyri Nicodemos'ga pavẽi – gaha ymya oho Jesus'ga pyri ga repiaga ypytunimo raikwehe. Nicodemos'g̃a gweroho perfume apopyra ojupi. Japopyra ko mirra mohag̃a'java'ea aloés pavẽi yvahugwiva'ea memei. He'yiva'ea g̃a gweroho trinta e cinco quilos. Ipohyi hete japopyra. A'ero g̃a hoi ipyhyga Jesus'ga ra'oa. 40 Igwete g̃a a'ea imamani tapy'ynhapipyryva pyvõ imondovo perfume apopyra tapy'ynhapira pype inog̃a. A'ereki nahã judeus'g̃a omboavujikwe ahera'oa jipi ahetyma renonde. 41 Ira'agwe tuvi itymipyra Jesus'ga jukahava hugwi. Gwereko pevo itaruvihavuhua kwaruhua ahetỹhavamo. Ndogwerekoangavi ve ahera'oa ipype. 42 Ira'agwe g̃waramo José'g̃a Jesus'ga ra'oa rerohoi pevo imondovo inog̃a ipype. A'ereki g̃aporavykye'yma sábado u g̃werĩ.

20

1 Domingo rupi ypyhajive Maria Madalenahẽa hoi itaruvihavuhua kwaruhu pe hepiaga – perope g̃a ono Jesus'ga ra'oa. Nako'eg̃atui ve hẽa horame. Igwete hẽa hepiagi itauhua ikwaruhua rovapytymbava. —Ope'auhu g̃a itauhua jurukwara hugwi! ei hẽa. 2 Igwete hẽa jivyri onhana ua tamombe'u ti Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a pe javo. A'ero hẽa ruri Simão Pedro'ga pyri ojipe'ga pyri no Jesus'ga remiarõhara'ga. Igwete hẽa imombe'ui g̃a pe. —G̃wenohẽ po g̃a nhandepojykahareteva'ea ra'oa ikwaruhua hugwi raji'i, ei hẽa. Ore ndorokwahavi kiro ahenog̃agwera, ei hẽa g̃a pe. 3 Nurã Pedro'ga hoi ojipe'ga pavẽi ogwovo itakwaruhu pe hepiaga. 4 Onha memei g̃a ojogwerogwovo. Ojipe'ga koji'i tehe onha Pedro'ga hohe ogwovo. Igwete ga vahemypyi ikwaruhu pe. 5 A'ero ga apyni tapy'ynhapipyryva repiaga ipype. Emo ga ndoki ipype. 6 Kiro Simão Pedro'ga vahemi ga reviri okiavo ipype. Igwete ga hepiagi tapy'ynhapipyryva no. 7 Pevo tuvi Jesus'ga akag̃a mamanipyra no. A'ea ko irupe'i tuvi tapy'ynhapipyryva hugwi onhimamana oina. 8 Kiro ojipe'ga reki ipype a'ero hepiaga – kiroki ga urypy ikwaruhu pe novĩa. Igwete ga hepiagi herovia Jesus'ga kwerava. 9 A'ea rupi onhimi ve g̃a pe ikwatijara remimombe'ua. Tupana'ga rembikwatijarukara e'i jipe: “Okwerava'ja tuhẽ po ti ga omanoa hugwi nehẽ,” e'i ikwatijara hako. Emo a'ea onhimi ve g̃a pe. 10 Igwete g̃a jogwerojivyra'javi onga pe a'ero ojogwerokuva. 11 Aerẽ Maria Madalenahẽa hoa'javi ojehe'gwovo o'ama mytu'ẽ me ikwaruhua pyri. Ojehe'orame hẽa nhova'apyni hepiaga ikwaruhua pype. 12 Igwete hẽa mokonha'g̃a ndepiagi pevo Tupana'gapyrive'g̃a. Tig̃ahivuhu g̃apira. Oapy g̃a oina Jesus'ga nog̃agweri pe. Ojipe'ga oapy Jesus'ga akag̃agweri pe. Ojipe'ga Jesus'ga pyagweri pe oapy oina. 13 Igwete Mariahẽa g̃a ndepiagi. A'ero g̃a ei hẽa pe: —Kui'i, maraname nde jehe'oi? —G̃wenohẽ g̃a jipojykahareteva'ea ra'oa, ei hẽa. Ji ndakwahavi ahenog̃agwera a'ero, ei hẽa g̃a pe. 14 Onhi'ig̃irẽ hẽa jirovagi Jesus'ga repiaga novĩa ga mombaragwahave'yma. 15 Igwete ga ei hẽa pe o'ama: —Kui'i, gara rehe nde jehe'oi e'ama? Ma'g̃a nde ereheka naerũ? ei ga hẽa pe. Igwete hẽa etehei oyvyteri pe: “Ga ko itymipyra repiakatuhara'ga.” Nurã hẽa ei ga pe: —Po nde ahera'oa rerohoi raji'i emombe'u ti ji ve ahenog̃agwera taroho ti a'ero, ei hẽa ga pe. 16 —Maria, ei Jesus'ga hẽa pe. Kiro hẽa jirovapavi ga koty ga repiakatuavo. —Raboni, ei hẽa ga pe. (A'ea judeus'g̃a e'i ombo'ehara'g̃a pe.) 17 —Tajipyhygi, ei Jesus'ga hẽa pe. A'ereki ji ndajiupiri ve jiruva'ga pyri, ei ga. Eho ti nhiirũ'g̃a pyri nhiremimbo'ehara'g̃a pyri. Emombe'u ti nhinhi'ig̃a g̃a pe tokwaha ti g̃a javo, ei ga. Kiro po ti ji jiupiri jiruva'ga pyri g̃anduvete'ga pyri. Gaha ji ambohete Tupana'ga. Gaha g̃a ombohete no, ei ga. Emombe'u ti g̃a pe tokwaha ti g̃a jihoag̃wama ga pyri, ei Jesus'ga hẽa pe. 18 Igwete Maria Madalenahẽa hoi Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a pyri javo. —Ahepia ko ji nhandepojykaharete'ga ko! ei hẽa g̃a pe. Igwete hẽa imombe'upavi Jesus'ga nhi'ig̃a ojive. 19 A'ea rupi jitehe domingo rupi Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a ndekoi onhimono'og̃a onga pype ypytunimo. Hovapytymba katu g̃a. A'ereki g̃a okyhyji hete judeus'g̃a nduvihava'g̃a hugwi. Emo Jesus'ga uhu o'ama ojipiuka g̃apyteri pe. —Tu katu ti pepy'a, ei ga g̃a pe. 20 Onhi'ig̃ame g̃a pe ga hepiukari opokutugagwera oykikutugagwera reheve. Ga repiagame g̃a ndoryndoryvamo a'ero. 21 Kiro Jesus'ga ea'javi g̃a pe: —Tu katu ti pepy'a, ei ga. Jiruva'ga ji mbuhuruka avo ikwehe tomombe'u ti ga nhinhi'ig̃a javo ji ve ikwehe. Na jitehe po ti ji pe mondoukari nehẽ no tapemombe'u ti nhinhi'ig̃a ojipe'g̃a pe nehẽ no, ei ga g̃a pe. 22 A'ero ga ipyi g̃a ndehe. —Kiro ji imondoi Tupana'ga ra'uva pe me. Peko ti a'ea rehe a'ero, ei ga g̃a pe. 23 Po ti pe ei ojipe'g̃a pe Tupana'ga omombo pendekote'varuhua pe hugwi javo, a'ero ga imombori tuhẽ g̃a hugwi, ei ga. Po ti pe ei g̃a pe Tupana'ga nomombori pendekote'varuhua pe hugwi javo, a'ero ga nomombori tuhẽ, ei Jesus'ga ga pe. 24 Ojipe'ga Jesus'ga remimbo'ehara'ga nduvi pevo jara'g̃a pyri Jesus'ga jipiukarame g̃a pe. O Gêmeo ei g̃a ga pe Tomé'ga pe. 25 Igwete jara'g̃a ei ga pe: —Orohepia ore Jesus'ga oji'i, ei g̃a imombe'gwovo ga pe novĩa. E'ia'jaa'ja g̃a ga pe novĩa. Emo ga ndogweroviarihu g̃anemimombe'ua ojive. Igwete ga ei g̃a pe: —Ji tahepia na'ẽ ti itaju'ia rembikutugagwera gapo pe, ei ga. Tamondo na'ẽ ti nhipũa itaju'ia rembikutugagwera rehe. Tapo'ẽ na'ẽ ti gaykikutugagwera pype, ei ga. Nhipo'ẽe'ymame po ti ji ndaroviari tuhẽ gakwerava'java nehẽ, ei Tomé'ga g̃a pe. 26 Irũa domingo rupi Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a nhimono'og̃a'javi onga pype. A'ea rupi Tomé'ga rekoi g̃a pyri a'ero. G̃wovapytymbava'ja g̃a onga novĩa. Emo Jesus'ga uhu o'ama g̃a pyri ojipiukara'java g̃a pe. —Tu katu ti pepy'a, ei ga g̃a pe. 27 Igwete ga ei: —Tomé, embuhu ti epũa jipokutugagwera repiaga, ei ga. Epo'ẽ ti jiykikutugagwera pype. Erovia tuhẽ ti jikweravagwera a'ero, ei Jesus'ga ga pe. 28 A'ero Tomé'ga ei ga pe: —Nde ko jipojykaharetero tuhẽ! Tupanamo tuhẽ ko nde! ei ga. Orombohete ji nde, ei ga. 29 —Ji repiaga g̃waramo nde heroviari a'ero, ei Jesus'ga ga pe. Emo pyry hete jirepiage'ỹve'g̃a pe g̃a heroviarame ojikoga ji rehe, ei ga. 30 Jesus'ga oapoapo hete ahemonhimomby'ava'ea g̃wemimbo'ehara'g̃a pyteri pe jipi. Ji namombe'upavi ikwatijarame agwa. 31 Kia ki a'e te ji akwatija taperovia hete ti Jesus'ga rekohava javoji. A'ero po ti pe ei: “Ga ko Cristoramo oko Tupana'ga remimbuhurukaramo. Ga ko Tupana'ga ra'yramo tuhẽ,” pe'e po ti pe ga pe. Akwatija ji pe me tapendeaporog̃ita pyahu ti no pejikogame Jesus'ga rehe. A'ero po ti pe ndekoi avuirama yvagi pe Tupana'ga pyri nehẽ.

21

1 Aerẽ Jesus'ga jipiukara'javi g̃wemimbo'ehara'g̃a pe a'ero okweravirẽ omanoa hugwi. Ypiahu pe Tiberíades pe ga jipiukara'javi g̃a pe. Nahã a'ero. 2 Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a ojogwereko ojogwerojuva: Simão Pedro'ga, Zebedeu'ga ra'yra'g̃a, Tomé'ga no – ga pe g̃a ei o Gêmeo. Natanael'ga oko g̃a pyri no – gaha u cidade de Caná pe Galiléiapeve'g̃a gwyri pe. Mokonha'g̃a ojogwereko g̃a pyri no. 3 Igwete Simão Pedro'ga ei g̃a pe: —Koro ji hoi imomboa pira mboahava, ei ga. —Toroho ti nde rupi, ei jara'g̃a ga pe. Igwete g̃a jogwerohoi onhinhag̃a yharuhua pype ojogwerogwovo. Nombo'ari'i'i reki g̃a imog̃o'eamo. 4 Kwara po'rirame Jesus'ga jipiukari o'ama yembe'yi pe. Emo garemimbo'ehara'g̃a nonhimombaragwahavi ve ga rehe. 5 Igwete ga ei g̃a pe: —Napembo'ari pe mo? ei ga. —Norombo'ari ore, ei g̃a. 6 —Pemombo ti pejovai pytera koty, ei ga. A'ero po ti pe imbo'ari nehẽ, ei ga g̃a pe. A'ero g̃a imombori ojovai pytera koty. Kiro g̃a nombo'ava'javi pira mboahava yharuhua pype a'ero. Tegwete g̃a pe. A'ereki ipohyi hete g̃a pe pirare'yjuhua rerekovo g̃waramo. 7 A'ero Jesus'ga remimbo'ehara'ga garemiarõhara'ga ei Pedro'ga pe: —Nhandepojykaharete'ga ko kiro oko, ei ga. A'ea renduvame Simão Pedro'ga imongi opira i'arimova'ea nhapytiamo ojihe. A'ereki g̃a imbo'arame gwekyi opira. Igwete ga pori y pe ua. A'ereki g̃a ira'agwe u yembe'yva hugwi cem metros. Igwete jara'g̃a nduri yharuhua pype imoatamo pira mboahava herua pirahetehua reheve. 9 Jesus'ga omoka'ẽ pira tatapynha pyvõ o'ama yembe'yi pe. Pão ga gwereko no. Igwete g̃a nduri o'eamo yhara hugwi hepiaga. 10 A'ero Jesus'ga ei g̃a pe: —Peru ti mo penhimimbo'aripyra, ei ga g̃a pe. 11 Kiro Simão Pedro'ga henohemi herohyryryga imboahava herua yembe'yi pe. Tynahẽ hete imboahava pirahetehua rerekovo. A'ereki he'yjuhu pira cento e cinquenta e três. Huvihaviha hete pira. Emo pira mboahava ndotorogi reki. 12 Igwete Jesus'ga ei g̃a pe: —He pejijo i'gwovo mo, ei ga. Garemimbo'ehara'g̃a opojihu javo ga pe manamo nde javo. A'ereki g̃a okwahavipe ga ko nhandepojykaharete'ga javo. 13 Igwete Jesus'ga hoi ipyhyga pão pira moka'embyra reheve ima'eamo g̃a pe. 14 Três kiro Jesus'ga jipiukara'javi g̃wemimbo'ehara'g̃a pe a'ero okweravirẽ omanoa hugwi. 15 G̃a i'upavirẽ Jesus'ga ei Simão Pedro'ga pe João'ga ra'yra'ga pe: —Simão, ei Jesus'ga. Enhimombe'u ti kiro ji ve. Jara'g̃a hohe'i tehe nde ji arõhetei? ei ga ga pe. —Na tuhẽ. Ji ko oroarõ hete nde, ei ga. Nde erekwaha nhiremiarõhetea, ei ga Jesus'ga pe. Igwete Jesus'ga ei ga pe: —Nahã ti a'ero. Ovelhas repiakatuhara'g̃a gwepia katu ovelhas jipi. Na jitehe ti ehepia katu jireheve'g̃a mbojikoheteavo ji rehe, ei ga Simão Pedro'ga pe. 16 Kirẽ Jesus'ga ea'javi ga pe: —Simão, ji arõ hete nde? ei Jesus'ga ga pe. —Oroarõ hete ko ji ndehe. Nde erekwaha nhiremiarõhetea, ei Simão Pedro'ga. Igwete Jesus'ga ei ga pe: —Hepiakatuhara'g̃a gwereko katu ovelhas jipi. Na jitehe ti ereko katu jireheve'g̃a mbo'eavo nhinhi'ig̃a rehe, ei ga Simão Pedro'ga pe. 17 Kirẽ Jesus'ga ea'javi ga pe: —Simão, ji arõ hete nde? A'ero Simão Pedro'ga rekoveveuhuro a'ea ero g̃waramo ojive. A'ereki três vezes Jesus'ga ea'jaa'javi ga pe: “Ji arõ hete nde?” Nurã ga ei Jesus'ga pe: —Jesus, erekwaha pa nde mbatera. Nde erekwaha nhiremiarõhetea! ei ga Jesus'ga pe. Igwete Jesus'ga ei ga pe: —Hepiakatuhara'g̃a gwepia katu ovelhas jipi. Na jitehe ti ehepia katu jireheve'g̃a mbojikoheteavo ji rehe, ei ga Simão Pedro'ga pe. 18 Amombe'u katu tuhẽ ji nde ve: Evoja'irame nde eremongi epira egwovo enhimimbotarimova'ea rupi ekovo raikwehe, ei Jesus'ga ga pe. Aerẽ exava'erame po ti nde epoa pyhoi nehẽ. A'ero po ti ojipe'ga nde kwari nde rerogwovo nehẽ – perope nde nderehopotari, ei ga Simão Pedro'ga pe. 19 Ga manoag̃wama pe Jesus'ga ei. Omombe'u ga ga pe nahã po ti nde manoi nehẽ javo. —Nde manorame po ti ojipe'g̃a ei nehẽ: “Simão Pedrova'ea ndopohiri Tupana'ga hugwi omanorame pyry hete Tupana'ga ji ve javo,” e po ti g̃a nde mombe'gwovo nehẽ, ei ga. Nahã po ti nde hepiukari Tupana'ga ruvihavuhuhetea g̃a pe emanorame nehẽ, ei Jesus'ga imombe'gwovo ga pe. Kirẽ Jesus'ga ei ga pe: —Eko tuhẽ ti nhiremimbotarimova'ea rupi nehẽ, ei ga Pedro'ga pe. 20 A'ero Simão Pedro'ga jirovagi ojipe'ga repiaga. A'ereki g̃a ndeviri ga ruri Jesus'ga remiarõhara'ga – gaha ojity Jesus'ga pyri g̃a i'urame ojogwerojuva Jesus'ga manoa renonde ikwehe. A'ea rupi ga ei Jesus'ga pe ikwehe: “Jesus, ma'g̃a pe nde ei: ‘Kiro po ti ga ji mondoukari g̃apo pe topyhy g̃a ga javo’?” ei ga Jesus'ga pe ikwehe. 21 Kiro Pedro'ga jirovagi akoja'ga repiaga ga rurame ojiviri. A'ero Pedro'ga ei Jesus'ga pe: —Oro ga, marã po ti ga rekoi aerẽ nehẽ naerũ? ei ga. 22 Igwete Jesus'ga ei ga pe: —Ji ipotarame po ti ga rekoji jirura'java repiaga nehẽ, ei ga. Maranuhũ nde rekoi a'ea rehe naerũ? Ndehe ti eko nhiremimbotarimova'ea rupi, a'e ko ji nde ve, ei Jesus'ga Pedro'ga pe. 23 Aerẽ Jesus'gareheve'g̃a imonhimoanhani javo tehe ojipe'g̃a pe. —Akoja'ga po ti nomanoi nehẽ Jesus'ga remimbo'ehara'ga, e'ie'i tehe g̃a. Emo Jesus'ga nde'i reki: “Nomanoi po ti ga nehẽ.” Nahã ga e'i: “Ji ipotarame po ti ga rekoji jirura'java repiaga nehẽ. Maranuhũ nde rekoi a'ea rehe naerũ?” A'ea Jesus'ga ei ga mombe'gwovo Pedro'ga pe. 24 Akoja'ga – ga pe g̃a e'i tehe nomanoi po ti ga javo – gaha omombe'umbe'u pa Jesus'ga reaporog̃ita. A'ea jitehe ga okwatijatija inog̃a. Orokwaha tuhẽ ore a'iti tuhẽ garemimombe'ua javo, a'e ji. 25 Gwereko hete ojipea Jesus'ga rembiapoagwera onhimongyavo. Po ti ahe ikwatijapavi garembiapoagwera a'ero po ti yvya koty ndohypavi aherembikwatijara rehe nehẽ ovuhu, a'e ji.