The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ

Mateo 1

1 Atea, David, Abraham pãrami ca niiricʉ, Jesucristo ñicʉ̃ jʉ̃mʉa niiquĩricarãre owa tuurique nii: 2 Abraham, Isaac pacʉ niiupi. Isaac, Jacob pacʉ niiupi. Jacob, Judá, to biri cʉ̃ bairã pacʉ niiupi. 3 Judá, Fares, Zera jãa pacʉ niiupi. Cʉ̃ja paco Tamar niiupo. Fares, Jezrón pacʉ niiupi. Jezrón, Aram pacʉ niiupi. 4 Aram, Aminadab pacʉ niiupi. Aminadab, Naasón pacʉ niiupi. Naasón, Salmón pacʉ niiupi. 5 Salmón, Booz pacʉ niiupi. Booz paco Rajab niiupo. Booz, Obed pacʉ niiupi. Cʉ̃ paco, Rut niiupo. Obed, Isaí pacʉ niiupi. 6 Isaí, Israel yepa macãrã wiogʉ ca niiricʉ David pacʉ niiupi. Wiogʉ David, Salomón pacʉ niiupi. Cʉ̃ paco pea Urías nʉmo ca niirico niiupo. 7 Salomón, Roboán pacʉ niiupi. Roboán, Abías pacʉ niiupi. Abías, Asá pacʉ niiupi. 8 Asá, Josafat pacʉ niiupi. Josafat, Jorán pacʉ niiupi. Jorán, Uzías pacʉ niiupi. 9 Uzías, Jotán pacʉ niiupi. Jotán, Acaz pacʉ niiupi. Acaz, Ezequías pacʉ niiupi. 10 Ezequías, Manasés pacʉ niiupi. Manasés, Amón pacʉ niiupi. Amón, Josías pacʉ niiupi. 11 Josías, Jeconías to biri cʉ̃ bairã pacʉ niiupi, israelitas're, Babilonia yepapʉ cʉ̃ja ca ñee waari cuure. 12 Babiloniapʉ cʉ̃ja ca ñee waaro jiro Jaconías, Salatiel pacʉ niiupi. Salatiel, Zorobabel pacʉ niiupi. 13 Zorobabel, Abiud pacʉ niiupi. Abiud, Eliaquín pacʉ niiupi. Eliaquín, Azor pacʉ niiupi. 14 Azor, Sadoc pacʉ niiupi. Sadoc, Aquín pacʉ niiupi. Aquín, Eliud pacʉ niiupi. 15 Eliud, Eleazar pacʉ niiupi. Eleazar, Matán pacʉ niiupi. Matán, Jacob pacʉ niiupi. 16 Jacob, José pacʉ niiupi. José, María manʉ niiupi. María, Jesús, Mesías mani ca ĩigʉ paco niiupo. 17 To biri, Abraham niiquĩricʉ cʉ̃ ca niiri cuu mena, David menapʉre pʉa amo peti, dʉpore baparica penituaro niiri punaari peti nii wajoa nʉnʉa waaupa. Ñucã David niiquĩricʉ cʉ̃ ca niiri cuu mena, to biri israelitas're Babiloniapʉ cʉ̃ja ca ñee waari tabe menapʉre pʉa amo peti, dʉpore baparica penituaro niiri punaari peti nii wajoa nʉnʉa waaupa. Ñucã Babiloniapʉ israelitas're cʉ̃ja ca ñee waari tabe mena, to biri Mesías cʉ̃ ca baʉari tabepʉ menare, pʉa amo peti, dʉpore baparica penituaro niiri punaari peti nii wajoa nʉnʉa waaupa. 18 Jesucristo cʉ̃ ca baʉarique o biro biiupa: Cʉ̃ paco María, Josére manʉ cʉtirʉgo bii niiupo. José mena cõ ca niiparo jʉgueropʉra, Añuri Yeri cʉ̃ ca tii maji niirije jʉori, mee ʉtaagapʉ nii yerijãaupo. 19 Cõ manʉ José pea, ca bojoca añugʉ niiri, bau niiropʉ Maríare, “ ‘To biro biimo,’ ĩi wede batetigʉra cõre ca cõacãpe niicu,” ĩi tʉgoeñaupi. 20 “To biro yʉ tiigʉda,” cʉ̃ ca ĩi tʉgoeña niiri tabere, cʉ̃ ca quẽñaropʉ, jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ cʉ̃re baua eari, o biro cʉ̃re ĩiupi: —José, David pãrami, Maríare nʉmo cʉtirʉgʉ uwiticãña. Cõ ca macʉ̃ jãñagʉa Añuri Yeri cʉ̃ ca tii maji niirije jʉori cõ ca bʉaricʉ niimi. 21 María jĩcʉ̃ macʉ̃ cʉtirucumo, “Jesús” cõ ca wãmeo tiipʉre. O biro wãme cʉtirucumi, cʉ̃ yaarã ñañarije cʉ̃ja ca tii niirijere ca ametʉenepʉ niiri —ĩiupi. 22 Ate niipetirije biiupa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yee quetire wede jʉgueri majʉ mena: 23 “Jĩcõ nomio, ʉmʉ mena ca nii ñaatigora, ʉtaaga nii, jĩcʉ̃ macʉ̃ cʉtirucumo, Emanuel cõ ca wãmeo tiipʉre,” cʉ̃ ca ĩiricarore biro to biijato ĩiro. (“Emanuel” ĩiro, “Ʉmʉreco Pacʉ mani mena niimi,” ĩirʉgaro ĩi.) 24 To biri José cãni wãcã, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ cʉ̃re cʉ̃ ca tii dotiricarore birora Maríare cõre nʉmo cʉtiupi. 25 Ména, cõ macʉ̃ Jesús cõ ca wãmeo tiiricʉ cʉ̃ ca baʉaparo jʉguero, cõ mena niitiupi.

Mateo 2

1 Tii yepa macʉ̃ wiogʉ Herodes cʉ̃ ca niiri cuure, Judea yepa macã macã Belén'pʉ Jesús cʉ̃ ca baʉaricaro jiro, jĩcãrã ca majirã, muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña macã yepa macãrãpʉ, ñocõa cʉ̃ja ca biirijere ca buerã, Jerusalén're, 2 o biro ĩi jãiña eaupa: —¿Noo cʉ̃ niiti, judíos wiogʉ ca baʉaricʉ? Cʉ̃ ñocõre muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉñapʉ niirã ĩari, cʉ̃re jãa ĩi nʉcʉ̃ bʉorã doojãwʉ —ĩiupa. 3 To biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉogʉ, wiogʉ Herodes pea ñee pee ĩi majiticã, bʉaro tʉgoeña paicoaupi. Ñucã Jerusalén macãrã cãa niipetirãpʉra to birora biiupa. 4 To biri wiogʉ Herodes pea, paia ʉparãre, doti cũuriquere jʉo bueri majare, jʉo nea poori: —Mesías, ¿noopʉ cʉ̃ baʉarʉgaupari? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi. 5 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro: —Judea yepa macã macã Belén'pʉ. O biro ĩi owaupi Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ: 6 “Mʉ Belén, Judea yepare ca niiri macã, tii yepa macã macãri ca nii majuropeeri macãri watoare, watoa macã macã méé mʉ nii. Mʉre jĩcʉ̃ wiogʉ baʉarucumi, yʉ yaarã, Israel yaa pooga macãrãre ca ĩa nʉnʉjeepʉ,” ĩi —ĩiupa. 7 To cõrora Herodes pea, ca majirã wadore jʉo cojori, ñocõ cʉ̃ ca bau ea jʉorica cuure añuro cʉ̃jare jãiña tʉoupi. 8 To biri Herodes Belén'pʉ cʉ̃jare tiicojogʉ, o biro ĩi cojoupi: —Waarãja, wimagʉ yee maquẽre añuro mʉja jãiña tʉo peticãwa. Cʉ̃re bʉarã, yʉ cãare mʉja queti tiicojowa, yʉ cãa, cʉ̃re yʉ ca nʉcʉ̃ bʉogʉ waapere biro ĩirã —cʉ̃jare ĩiupi Herodes. 9 Wiogʉ to biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩirijere tʉo yapanori jiro, ca majirã pea waacoaupa ñucã. Ñocõ, muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña macã yepapʉ niirã cʉ̃ja ca ĩaricʉ pea ñucã cʉ̃jare jʉgue nʉnʉa waa, wimagʉ cʉ̃ ca niiri tabe jotoa tua nʉcã eaupi. 10 Ñocõ to biro cʉ̃ ca biiro ĩarã, ca majirã pea bʉaro ʉjea niiupa. 11 Tii wiipʉ earã, wimagʉre, cʉ̃ paco María mena ca niigʉre ĩaupa. Cʉ̃re ĩarã, cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena ea nuu, cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉoupa. To biro tii, cʉ̃ja acacũmuarire pãa, oro, yucʉ díi ca jʉti añurije, mirra, cʉ̃re tiicojo nʉcʉ̃ bʉoupa. 12 Jiro quẽñaricaropʉ, “Herodes pʉto peera waaticãña,” ca ĩi wede majio ecoricarã niiri, cʉ̃ja yaa yepapʉ tua waarã, ape maa pee waacoaupa. lb00295b.tif 13 Ca majirã cʉ̃ja ca tua waaro jiro, jĩcʉ̃, Ʉpʉ yʉʉ cʉ̃re queti wede bojari majʉ Josére cʉ̃ ca quẽñaropʉ cʉ̃re baua eari, o biro cʉ̃re ĩiupi: “Wãcãña. Wimagʉre, cʉ̃ pacore, Egiptopʉ jʉo duti waagʉja. Toopʉ mʉ niicãrucu ména. Jiro mʉre yʉ wederucu ñucã. Herodes wimagʉre cʉ̃re jĩa cõarʉgʉ mʉjare amagʉ doogʉ tiimi,” ĩiupi. 14 To cõrora José pea wãcã, wimagʉre ami, cʉ̃ pacore jʉo, tii ñamira waacoaupa Egiptopʉ. 15 Toopʉ niicãupa, Herodes cʉ̃ ca bii yairopʉ. O biro bii eaupa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yee quetire wede jʉgueri majʉ mena: “Egiptopʉ ca niigʉre yʉ jʉo cojowʉ yʉ Macʉ̃re,” cʉ̃ ca ĩi owa cũu jʉguequĩrique. 16 Herodes pea ca majirã cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi ditoriquere majiri, ajia ametʉacoari, Belén macãrã, tii macã wejari macãrã niipetirã ʉmʉa wimarãre pʉa cʉ̃ma ca cʉorã, cʉ̃ja jiro macãrã cãare jĩa peoticã dotiupi, ca majirã cʉ̃ja ca wedericarore biro, “To cãnacã cʉ̃ma ca cʉogʉ niicumi,” ĩi majiri. 17 O biri wãme bii eaupa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Jeremías niiquĩricʉ o biro cʉ̃ ca ĩi owarique: 18 “Ramápʉre acaro buirique wedeo, yacó, ñañaro tamʉo tʉgoeña pai otirique, wedeo. Raquel ĩimo, cõ punare otigo. ‘Otiticãña,’ ĩiriquere bootimo, mee, cõ puna cʉ̃ja ca bii yaicoarique ca niiro macã,” ĩiupi. 19 Herodes cʉ̃ ca bii yairo jiro, jĩcʉ̃ Ʉpʉ yʉʉ cʉ̃re queti wede bojari majʉ, José, Egiptopʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃ ca quẽñaropʉ cʉ̃re baua eari, o biro cʉ̃re ĩiupi: 20 “Wãcãña. Wimagʉre, cʉ̃ pacore, jʉo tua waagʉja ñucã Israel yepapʉ. Mee wimagʉre ca jĩarʉgamiricarã bii yai peticoama,” cʉ̃re ĩiupi. 21 To biri José wãcã, wimagʉre, cʉ̃ pacore, Israel yepapʉ jʉo tuacoaupi ñucã. 22 To biro bii pacagʉ, Herodes macʉ̃ Arquelao, cʉ̃ pacʉ wajoaye Judea yepa macãrã wiogʉ cʉ̃ ca niirijere queti tʉori, toopʉre waarʉgʉ uwi jañuupi. To biri cʉ̃ ca quẽñaropʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wede majioricʉ niiri, Galilea yepa pee waacoaupi. 23 Toopʉ eagʉ, Nazaret macãpʉ niigʉ waaupi. O biro bii eaupa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, “ ‘Nazaret macʉ̃ niimi,’ ĩiricʉ niirucumi,” cʉ̃ja ca ĩiricarore birora biro. CN01643b.tif

Mateo 3

1 Tii rʉmʉrire Uwo Coeri majʉ Juan, Judea yepa macã yepa, ca yucʉ maniri yepapʉre Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede eaupi. 2 O biro ĩiupi: —Ñañarije mʉja ca tii niirijere tʉgoeña yeri wajoaya. Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotipa cuu eacoaro bii —ĩiupi. 3 Juan, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías o biro cʉ̃ ca ĩi owa jʉguericʉ niiupi: “Ca yucʉ maniri yepapʉ jĩcʉ̃ cʉ̃ ca acaro buirije o biro ĩi wedeo: ‘Ʉpʉre maa queno yueya; díámacʉ̃ maari cʉ̃re queno bojaya,’ cʉ̃ ca ĩiquĩricʉ.” 4 Juan jutiro camello poa mena tiiricaro niiupa. Ñucã waibʉcʉ quejero daa menara wẽñaupi. Cʉ̃ baarique pea yejeroa, macãnʉcʉ̃ macãrã dobea oco, niiupa. 5 Cʉ̃ ca wederijere tʉorʉgarã, Jerusalén macãrã, Judea yepa niipetiro macãrã, dia Jordán pʉtori macãrã, niipetirã bojoca cʉ̃ pʉtopʉre earucuupa. 6 Ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere cʉ̃ja ca wede ametʉenero, Juan pea dia Jordán'pʉ cʉ̃jare uwo coeupi. 7 Paʉ fariseos, to biri saduceos, cʉ̃re uwo coe dotirʉgarã cʉ̃ja ca dooro ĩagʉ, o biro cʉ̃jare ĩiupi Juan: —Añaa punaa, ¿ñiru mʉjare, Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiipe ca cõña doorijere, “Mʉja ametʉacãrucu,” mʉjare cʉ̃ ĩijãri? 8 Ñañarije mʉja ca tiirucurijere tii yerijãari, mʉja ca tʉgoeña yeri wajoarijere ĩñorã, ĩa majiricarora añuro niirique cʉti ĩño niiña. 9 Mʉja majuropeera, “Jãa, Abraham pãramerã jãa nii,” ĩi tʉgoeñaticãña. Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉa, ate ʉ̃tãgaarirena Abraham pãramerã tii jeeñocã majimi. 10 Mee, Ʉmʉreco Pacʉ bojoca ñañarãre, ñañaro cʉ̃ ca tiipe nii yerijãa. Niipetirije yucʉ, añurije ca dica cʉtitirijera, paa juderi pecamepʉ joe cõacãrique nii. 11 ”Yʉa, añuro petira, ñañarije mʉja ca tii niirijere cʉ̃ja tʉgoeña yeri wajoajato ĩigʉ, oco mena mʉjare yʉ uwo coe. Yʉ jiro ca doogʉ pea yʉ ametʉenero do biro ca tiiya manigʉ niimi. Yʉa, cʉ̃ yee dʉpo juti ʉno cãare cʉ̃re ca jee cotepʉ ʉno méé yʉ nii. Cʉ̃a, Añuri Yeri mʉjapʉre cʉ̃ ca ñaajãa nʉcãro tiiri, ca ñañarije manirã mʉja ca tuaro tiirucumi. 12 Trigo quejerire cʉ̃ ca maa mʉene batepa tabere ami doomi. Ca ape peera teere queno cũurica tabepʉ queno cũu, tee quejeri peera pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ joe bate, tiirucumi —ĩiupi. 13 Jesús, Galilea ca niiricʉ, dia Jordán Juan cʉ̃ ca niiropʉ waaupi, “Yʉre cʉ̃ uwo coejato,” ĩigʉ. 14 Juan pea cʉ̃re uwo coerʉgatigʉ, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Yʉ pee yʉ nii, mʉ ca uwo coepʉa. ¿Ñee tiigʉ mʉ pee yʉ peere mʉ uwo coe dotigʉ dooti? —ĩiupi. 15 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús: —Añurucu. Mʉra yʉre uwo coecãña, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore añurije mani ca tiipera niiro bii —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, Juan pea Jesús're uwo coeupi. 16 Juan cʉ̃ ca uwo coe yapanoro, Jesús cʉ̃ ca maa nʉcãrora, ʉmʉreco quejero pãa nʉcãcoaupa. To biro ca biiro Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri, buare biigʉ bau duwi doo, cʉ̃re ca ñaapea eagʉre ĩaupi Jesús. 17 To cõrora ʉmʉreco tutipʉ o biro ĩi wedeoupa: —Ani niimi yʉ Macʉ̃, yʉ ca maigʉ. Cʉ̃ mena bʉaro yʉ ʉjea nii —ĩiupa.

Mateo 4

1 Jiro, Añuri Yeri ca bopori yepapʉ Jesús're amicoaupi, Satanás're ñañarije cʉ̃ tii doti eco ñaajato ĩigʉ. 2 Toopʉre cuarenta rʉmʉri, cuarenta ñamiri, baari méé biima ĩigʉ, queya tʉgoeñaupi. 3 To biro cʉ̃ ca biiro, Satanás, Jesús pʉto eari, cʉ̃re ĩi buiyee ñaagʉ, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra mʉ ca niijata, ate ʉ̃tãgaarire “Pan jee ñaaña,” ĩiña —cʉ̃re ĩiupi. 4 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Bojoca, baarique mena wado catitima. Niipetirije Ʉmʉreco Pacʉ wederique mena cãare caticã majima,” ĩi —cʉ̃re ĩi yʉʉupi. 5 Jiro Satanás, ca ñañarije maniri macã Jerusalén'pʉ cʉ̃re ami waa, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii jotoa bʉaro ca emʉari tabepʉ ami mʉa waari, 6 o biro cʉ̃re ĩiupi: —Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra mʉ ca niijata, anopʉ menara bupu duwi waagʉja. Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ pʉto macãrãre mʉre ĩa nʉnʉjee doti cojorucumi, cʉ̃ja amori mena mʉre tuu ñeerucuma, jĩcãga ʉ̃tãga ʉno mena peera mʉ ca pʉata ñaatipere biro ĩirã,” ĩi —cʉ̃re ĩiupi Satanás. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Ʉpʉ, mʉ Ʉmʉreco Pacʉre ĩi buiyee ñaaticãña,” ĩi —ĩiupi Satanás're. 8 Jiro ñucã Satanás, ʉ̃tãgʉ ca emʉaricʉ jotoapʉ Jesús're ami waa, ati yepa macã macãri, to biri tii macãri ca cʉorije niipetirijere cʉ̃re ĩño peoticãri, 9 o biro cʉ̃re ĩiupi: —Ate niipetirije mʉre yʉ tiicojorucu, mʉ ãjʉro jupea mena ea nuuri, yʉre mʉ ca ĩi nʉcʉ̃ bʉojata —cʉ̃re ĩiupi. 10 To biro cʉ̃ ca ĩirora: —Waagʉja Satanás. Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Ʉpʉ, mʉ Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉoya. Cʉ̃ jĩcʉ̃rena cʉ̃ ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeya,” ĩi —cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús. 11 To cõrora Satanás pea, Jesús're camotaticoaupi. To biro cʉ̃ ca biiro, jĩcãrã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã Jesús're tii nemorã eaupa. 12 Jiro Jesús, Juan're cʉ̃ja ca tia cũuriquere queti tʉori, Galilea yepa pee tuacoaupi. 13 Nazaret macãre tuatigʉra, Zabulón, Neftalí jãa yaa yepa macã macã ʉtabʉcʉra tʉjaro ca niiri macã Capernaúm pee niigʉ waaupi. 14 Ate to biro biiupa Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías, o biro cʉ̃ ca ĩiquĩricarore biro bii earo: 15 “Zabulón, Neftalí jãa yaa yepa, Jordán ape nʉña, dia pairi yaa buuro jotoare, Galilea, judíos ca niitirã cʉ̃ja ca niiri yepa, 16 Ʉmʉreco Pacʉre majitima ĩirã, ca naitĩaropʉ ca niirãre biro ca niiricarã, pairo ca boe baterijere ĩawa. Ñañaro ca bii yaiparã ca niirãre, ca boerije cʉ̃jare boe bate ñaacũmu eawʉ,” cʉ̃ ca ĩirique. 17 Tii tabe mena Jesús, añurije quetire o biro ĩi wede jʉoupi: “Ñañarije mʉja ca tii niirijere tʉgoeña yeri wajoa, Ʉmʉreco Pacʉ peere tʉo nʉnʉjeeya. Mee Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirije eacã dooro bii,” ĩiupi. 18 Jiro Jesús, Galilea ʉtabʉcʉra tʉjaro waa nʉnʉa waarucugʉ, pʉarã jĩcʉ̃ punare ĩa bʉaupi. Jĩcʉ̃ Simón, ñucã cʉ̃ra Pedro ca wãme cʉtigʉ, apĩ Andrés, niiupa. Wai wajari maja niiri, cʉ̃ja bapi yucʉre cõañua niirã tiiupa. 19 Cʉ̃jare ĩa, o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: —Yʉ mena dooya. Yʉ pea waire mʉja ca waja bʉa majirore birora, bojoca, yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca niiro ca tii majirã mʉjare yʉ tiirucu —ĩiupi. 20 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja bapi yucʉre cũu, cʉ̃ mena waacoaupa. 21 Ñucã too jʉguero jañuroacã pʉarã ĩa bʉaupi, Zebedeo puna Santiago, Juan, cʉ̃ja pacʉ mena cũmuapʉ cʉ̃ja bapi yucʉre ca jia jãa queno niirãre. Jesús pea cʉ̃jare jʉoupi. 22 To cõrora cʉ̃ja pea cũmuare, cʉ̃ja pacʉre, cũu, cʉ̃ mena waacoaupa. 23 Jesús, Galilea yepa niipetiropʉ cʉ̃ja ca nea poo juu bueri wiijeripʉ cʉ̃jare bue, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ añurije quetire wede, ñucã niipetirije bojoca cʉ̃ja ca diarique cʉtirijere, cʉ̃jare ca punirijere, cʉ̃jare ametʉene, tii yujuupi. 24 To biro Jesús cʉ̃ ca tiirije pea, Siria yepa niipetiropʉ queti bate nʉcã peticoaupa. To biri Jesús pʉtore bojorica wãmeri ca diarique cʉtirã niipetirã, upʉri ca ñejerãre, ca wãtĩa jãa ecoricarãre, ñama diarique ca diarique cʉtirãre, ca bʉʉricarãre, jee dooupa. Jesús pea cʉ̃jare catioupi. 25 Paʉ bojoca, Galilea macãrã, Decápolis yepa macã macãri macãrã, Jerusalén macãrã, Judea macãrã, to biri dia Jordán ape nʉña muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña macã yepa macãrã, niipetirã Jesús're cʉ̃re nʉnʉupa.

Mateo 5

1 Paʉ bojocare ĩari, Jesús pea ʉ̃tãgʉ ca nii mʉa waari buuropʉ maa waa, ea nuu waawi. To biro cʉ̃ ca biiro cʉ̃ buerã cãa cʉ̃ pʉto pee nea poo waawa. 2 Cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi bue jʉo waawi: 3 —Ʉjea niima, ca boo pacarã yeri ca yeri cʉtirã; Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri tabea cʉ̃ja yaa tabe nii. 4 Ʉjea niima ñañaro ca tamʉorã, tʉgoeña tutuariquere tiicojo ecorucuma. 5 Ʉjea niima “O biro ca biirã jãa nii,” ca ĩitirã; Ʉmʉreco Pacʉ “Yʉ tiicojorucu,” cʉ̃ ca ĩirica yepare cʉo earucuma. 6 Ʉjea niima, añurijere tiirʉgarã, oco jinirʉga, aʉa boa, biirãre biro ca bii tʉgoeñarã; cʉ̃ja ca tiirʉgarore biro cʉ̃jare ca bii bojaro ʉjea niirucuma. 7 Ʉjea niima ca boo paca ĩarã; Ʉmʉreco Pacʉ cãa cʉ̃jare boo paca ĩarucumi. 8 Ʉjea niima, cʉ̃ja yeripʉ añurije wado ca tʉgoeñarã; cʉ̃ja, Ʉmʉreco Pacʉre ĩarucuma. 9 Ʉjea niima, añuro jĩcãri mena niirique maquẽre ca pade niirã; Ʉmʉreco Pacʉ, “Yʉ puna,” cʉ̃jare ĩirucumi. 10 Ʉjea niima, añurijere tiima ĩirã, ñañaro cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeerã; Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea cʉ̃ja yaa tabe nii. 11 ”Ʉjea niirã mʉja niirucu, yʉ yee jʉori, bojoca ñañarije mʉjare ĩi tuti, ñañaro mʉjare tii, ñucã ĩi ditorãra mʉja menare niipetirije ñañarije ĩi, cʉ̃ja ca ĩiro. 12 Ʉjea niiña; añuro ʉjea niirã niiña. Ʉmʉreco tutipʉ añurijere pairo mʉja tiicojo ecorucu. Mʉja jʉguero ca dooricarã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cãare o birora ñañaro cʉ̃jare tiirʉga nʉnʉjeeupa. 13 ”Mʉja ati yepa macãrã moa mʉja nii. ¿Moa, ca ocarije to ca peticoajata, do biro pee biicãri ñucã nemo to oca eabogajati? Ca ocatirijepʉa ñee ʉno pee añuti. To biri macãpʉ cʉ̃ja ca cõarijere bojoca pea teere ʉta yaio batecãma. 14 Mʉja ati yepare ca ʉ̃ʉ boerije mʉja nii. Jĩcã macã ʉ̃tãgʉ jotoa ca niiri macã do biro pee bii yai majiti. 15 Ñucã jĩa boericagare upa coro doca pee cũurʉgarã méé jĩa tuama. To biro tiitirã, emʉaro pee peoma, wii ca niirã niipetirãre to ʉ̃ʉ boejato ĩirã. 16 Teere birora mʉja cãa, bojoca cʉ̃ja ca ĩa cojoro añurijere tii niiña. Añuro mʉja ca tii niirijere ĩari, niipetirã cʉ̃ja Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉre cʉ̃ja ca baja peopere biro ĩirã. 17 ”Mʉja, “Doti cũuriquere, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca wede cũuquĩriquere, cõagʉ doogʉ doojacupi,” ĩi tʉgoeñaticãña. Teere cõagʉ doogʉ méé yʉ biiwʉ. Tee ca ĩirore biro tiigʉ doogʉ pee yʉ doowʉ. 18 Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Ména, ati ʉmʉreco, ati yepa, ca niiro, doti cũuriquea, jĩcã tabeacã ʉnora, jĩcã wãmeacã ʉnora, yai nʉcãcoa biitirucu, tee niipetirije ca ĩirore biro ca biiparo jʉguerore. 19 To biri doti cũurique ca dotirijere bʉaro ca biitirijeacã ʉnorena tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeti, aperã cãare “Tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeya,” ĩi bue majioti, ca biigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre “Watoa macʉ̃ niimi,” ĩi ecorucumi. Doti cũurique ca ĩirore biro tii nʉnʉjee, ñucã aperã cãare “Tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeya,” cʉ̃jare ca ĩi bue majio ca tiigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre “Ca nii majuropeegʉ niimi,” ĩi ecorucumi. 20 ”To biri doti cũuriquere jʉo bueri majare, fariseos're, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro añurije tii niiriquere cʉ̃jare mʉja ca tii ametʉa nʉcãtijata, jĩcãti ʉno peera Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre mʉja eatirucu. 21 ”Mʉja, mʉja ñicʉ̃ jʉ̃mʉapʉre: “Jĩaticãña. Ca jĩagʉa, jãiña bejeri majapʉ cʉ̃ja ca jãiña beje niigʉ tuacãrucumi,” ĩiriquere mʉja tʉojacupa. 22 Yʉ pea o biro mʉjare yʉ ĩi: No ca boogʉ cʉ̃ yee wedegʉ mena ca ajiagʉa, jãiña bejeri majapʉ cʉ̃ja ca jãiña beje niigʉ tuacãrucumi. Ñucã cʉ̃ yee wedegʉre ñañarije ca ĩi tutigʉa, ʉparã ca nii majuropeerãpʉ cʉ̃ja ca jãiña beje niigʉ tuacãrucumi. Ñucã no ca boogʉ cʉ̃ yee wedegʉre, “Ca tʉgoeña majitigʉ,” ca ĩi tutigʉa, pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ ñañaro ca bii yaipʉ niirucumi. 23 ”To biri Ʉmʉreco Pacʉre mʉ ca tiicojo nʉcʉ̃ bʉorijere joe mʉenerica tutupʉ teere mʉ ca jee waajata, toopʉ niigʉra mʉ yee wedegʉre ñañaro mʉ ca tiiriquere mʉ ca tʉgoeña bʉajata, 24 tii tutu pʉtora tii nʉcʉ̃ bʉorʉgʉ mʉ ca jee waariquere cũu, mʉ yee wedegʉre ñañaro mʉ ca tiiriquere, cʉ̃ mena wederique queno jʉogʉja. To biro tii yapanoripʉ docare tua doo, tiicojo nʉcʉ̃ bʉorʉgʉ mʉ ca jee waariquere joe mʉeneña. 25 Ñucã mʉre ca ĩa tutigʉ, ʉparãpʉre mʉre cʉ̃ ca wedejãarʉgajata, yoari mééra ca jãiña bejegʉ pʉtopʉ ami waarʉgʉ cʉ̃ ca tii niiropʉra cʉ̃ mena ameri wede quenoña, cʉ̃ pʉtopʉ mʉre cʉ̃ ca ami waatipere biro ĩigʉ. To biro mʉ ca tiitijata, ca coterã uwamarãpʉre mʉre tiicojo, ñucã cʉ̃ja pea mʉre tia cũu, tiicãrucuma. 26 Yee méé mʉre yʉ ĩi: “Wapa tiirica tii ca tʉjari tiiacãpʉ mʉ ca wapa tiitijata, toore mʉ wititirucu”. 27 ”Ñucã, “Mʉ nʉmo ca niitigopʉre tii epeticãña,” ĩiriquere mʉja tʉojacupa. 28 “Yʉ pea, no ca boogʉ jĩcõ nomiore, cõre tiirʉgarique mena ca ĩagʉa, mee cʉ̃ yeri cʉ̃ ca tʉgoeñarijepʉ cõ mena tiicã yerijãa waami,” yʉ ĩi. 29 To biri mʉ capega díámacʉ̃ nʉña macãga ñañarije mʉ ca tiiro to ca tiijata, jade wee amiri yoaropʉ cõacãña. Jĩcã tabera mʉ upʉ macã tabe to ca bii yairo añujañu. Niipetiri upʉ menapʉra pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecame pee mʉ ca cõa joe ecojata docare añuti. 30 Ñucã mʉ amo díámacʉ̃ nʉña ñañarije mʉ ca tiiro to ca tiijata, paa taari, yoaropʉ cõacãña. Jĩcã tabera mʉ upʉ macã tabe to ca bii yairo añujañu. Niipetiri upʉ menapʉra pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecame pee mʉ ca cõa joe ecojata docare añuti. 31 ”Ñucã o biro ĩirique niiupa: “No ca boogʉ cʉ̃ nʉmore cʉ̃ ca cõajata, ‘To biro cõ ca biirije jʉori cõre yʉ cõa,’ ĩirica pũurore tiicojorique niirucu,” ĩirique niiupa. 32 Yʉ pea o biro mʉjare yʉ ĩi: Jĩcʉ̃ cʉ̃ nʉmore, apĩ mena cõ ca tii epeti pacaro cõre cʉ̃ ca cõajata, cõ manʉ ca niitigʉpʉre cõ ca tiiro cõre tii buiyeegʉ tiimi. Ca manʉ cõaricore ca nʉmo cʉtigʉa, cʉ̃ nʉmo ca niitigopʉre tii epegʉ tiimi. 33 ”Ñucã mʉja ñicʉ̃ jʉ̃mʉapʉre, o biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiriquere mʉja tʉojacupa: “ ‘Yee méé jãa ĩi,’ ĩirique mena, jãa tiicojorucu Ʉpʉre mʉja ca ĩiriquere, mʉja ca ĩiricarore biro tiiya,” ĩiriquere. 34 Yʉ pea o biro mʉjare yʉ ĩi: Díámacʉ̃ra “Yee méé yʉ ĩi,” ĩiti majuropeecãña. “Ʉmʉreco quejero mena yʉ ĩi,” ĩiticãña. Ʉmʉreco quejeroa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca duwiri tabe nii. 35 Ñucã, ati yepa mena cãare ĩiticãña. Ati yepa cãa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ʉta cũuri tabe niiro bii. Ñucã, “Jerusalén mena yʉ ĩi,” ĩiticãña. Tii macã, Wiogʉ do biro Ca Tiiya Manigʉ yaa macã niiro bii. 36 Ñucã, mʉja dʉpʉga mena cãare ĩiticãña. Mʉja poare jĩcã daarena ca botiri daa, ca ñiiri daa, ca niiro mʉja tii majiti. 37 Mee, “Yʉ tiirucu,” “Yʉ tiiticu,” ĩirique menara añucã. Atere mʉja ca camotatijata, ca ñañagʉ yeere tiirã mʉja tii. 38 ”O biro ĩiriquere mʉja tʉojacupa: “Mʉ capere cʉ̃ ca ñañojata, mʉ cãa to birora cʉ̃re tii ameña. Ñucã mʉ upire cʉ̃ ca paa peejata, mʉ cãa to birora cʉ̃re tii ameña,” ĩiriquere. 39 To biro ca ĩimijata cãare, yʉ pea o biro mʉjare yʉ ĩi: “Ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiimijata cãare, ameticãña. Jĩcʉ̃ ʉno mʉja wajopuare cʉ̃ ca paajata, ape nʉña cãare paa dotiya. 40 Ñucã jĩcʉ̃ ʉno mʉjare wedejãacãri, mʉja jutirore cʉ̃ ca ẽmarʉgajata, jotoa mʉja ca jãñarito cãare cʉ̃ amicoajato,” ĩicãña. 41 No ca boogʉ, apeye ʉno jĩcã kilómetro mʉjare cʉ̃ ca jee waa dotijata, pʉa kilómetropʉ cʉ̃re jee waa bojaya. 42 No ca boogʉ apeye ʉno mʉjare ca jãigʉre, cʉ̃re tiicojoya. Mʉja yeere ca wajorã cãare, “Jãa wajoti,” ĩiticãña. 43 ”Ñucã o biro ĩiriquere mʉja tʉojacupa: “Mʉ mena macʉ̃re mai, mʉre ca ĩa tutigʉ peera ĩa tuti, tiiya,” ĩiriquere. 44 To biro ca ĩimijata cãare, yʉ pea o biro mʉjare yʉ ĩi: Mʉjare ca ĩa tutirãre mai, ñañaro tiirʉgarã mʉjare ca nʉnʉrãre juu bue boja, tiiya. 45 To biro tiirã mʉja Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ puna mʉja niirucu. Cʉ̃a, cʉ̃ muipũre ca bojoca ñañarã, ca bojoca añurã, cʉ̃ja ca niiro cãare cʉ̃ ca ajiro tii, ñucã to birora ñañarije ca tiirã, añurije ca tiirã, cʉ̃ja ca niiri taberi cãare oco ca pearo tii, tiimi. 46 Mʉjare ca mairã wadore mʉja ca maijata, ¿ñee ʉno añurije mʉja tiicojo ecorãti? Roma maquẽ ca niipere wapa jee bojari majapʉ cãa, to birora biirique cʉtima. 47 Ñucã mʉja yaarã wadore mʉja ca añu dotijata, ¿ñee ʉno pee añurijere tii ametʉene nʉcãrã mʉja tiiti? Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirãpʉ cãa, to biirijera biima. 48 Mʉja Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ añugʉ cʉ̃ ca niirore birora, mʉja cãa, añurã niiña —ĩi wedewi Jesús.

Mateo 6

1 —Añurijere tii niirã, bojoca cʉ̃ja ĩajato ĩirã wado tiiticãña. To biro mʉja ca tiijata, mʉja Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ, jĩcã wãme ʉnora añurijere mʉjare tiicojotirucumi. 2 To biri ca boo pacarãre tii nemorã mʉja ca tiicojoriquere, bojoca niipetirãpʉre to biro mʉja ca tiirijere wede bate cojoticãña, watoara ca bii dito pairã, “Ca bojoca añurã niima” jãare cʉ̃ja ĩi nʉcʉ̃ bʉojato ĩirã, nea poo juu buerica wiijeripʉ, wiijeri watoa macã yeparipʉ, cʉ̃ja ca ĩi nucũ yujurore biro. Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: To biro ca ĩirãra, mee bojoca to biro cʉ̃jare cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorijera niicã, cʉ̃ja ca wapa taarije. 3 To biri mʉ, ca boo pacarãre mʉ ca tii nemojata, mʉ mena macʉ̃ ca nii majuropeegʉ cãare wedeticãña. 4 Yaioroacã mʉ jĩcʉ̃ra tiicã niiña. To biri mʉ Pacʉ yairopʉ mʉ ca tiirijere ca ĩagʉ, to biro mʉ ca tiirije wapare añurije mʉre tiicojorucumi. 5 ”Ñucã juu buerã, watoara ca bii dito pairã, bojoca jãare cʉ̃ja ĩajato ĩirã, nea poo juu buerica wiijeripʉre, ñucã wiije watoa macã yeparipʉre nucũcãri, cʉ̃ja ca juu bue nucũ yujurore biro biiticãña. Yee méé mʉjare yʉ ĩi: To biro ca tiirãra, mee, bojoca cʉ̃jare cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorijera niicã, cʉ̃ja ca wapa taarije. 6 Mʉ pea mʉ ca juu buejata, mʉ yaa jawipʉ jãa waa, jope bia, mʉ Pacʉ mʉ mena yaioropʉ ca niigʉ wado cʉ̃ ca majiro juu bueya. To biri mʉ Pacʉ yaioropʉ mʉ ca tiirijere ca ĩagʉ, añurijere mʉre tiicojorucumi. 7 ”Ñucã juu buerã, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã cʉ̃ja ca ĩirore biro, “Jĩcãti méé jãa ca ĩiro Ʉmʉreco Pacʉ jãare tʉorucumi,” ĩi tʉgoeñari, tii wãme wadorena bʉaro jañuro cʉ̃ja ca ĩicã dia waarore biro ĩiticãña. 8 Cʉ̃jare biro biiticãña. Mʉjara, mee mʉja Pacʉ mʉja ca jãiparo jʉgueropʉra mʉja ca boorijere maji yerijãami. 9 Mʉja o biro ca ĩi juu bueparã mʉja nii: “Jãa Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ, mʉ wãme ĩi nʉcʉ̃ bʉorica wãme to niijato. 10 Mʉ ca dotirije to doojato. Ʉmʉreco tutipʉre mʉ ca boori wãme mʉ ca tiirore birora tiiya ati yepa cãare. 11 Mecʉ̃ jãare tiicojoya, to cãnacã rʉmʉra jãa ca baapere. 12 Ñañarije jãa ca tiiriquere jãare acoboya, aperã ñañaro jãare cʉ̃ja ca tiirijere jãa ca acoborucurore biro. 13 Ñañarije ca bii buiyeerijere jãa ca tiiro tiiticãña; tiitigʉra ñañarijere jãare ametʉeneña. Ʉpʉ niirique, do biro ca tiigʉ manigʉ niirique, ca añu majuropeegʉ niirique, mʉ yee to birora ca niicõa niirije nii. To biro to biijato,” ĩiña. 14 ”Aperã ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiiriquere mʉja ca acobojata, mʉja Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ cãa, ñañarije mʉja ca tiirijere mʉjare acoborucumi. 15 Aperã ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiirijere mʉja ca acobotijata, Ʉmʉreco Pacʉ cãa, ñañarije mʉja ca tiiriquere mʉjare acobotirucumi. 16 ”Betiri juu bue niirã, watoara ca bii dito pairã, bojoca, “Betiri juu buerã tiima,” jãare cʉ̃ja ĩi ĩajato ĩirã, tʉgoeñarique pairã cʉ̃ja ca niirore biro biiticãña. Yee méé mʉjare yʉ ĩi. To biro ca biirãra, “Teere tiirã tiima,” bojoca cʉ̃jare cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorijera niicã, cʉ̃ja ca wapa taarije. 17 Mʉ pea betiri mʉ ca juu buejata, mʉ poare wʉa peo queno, ca jʉti añurije wada, mʉ diámacʉ̃re waa coe, tiiya, 18 bojoca, “Betiri juu bue niigʉ tiimi,” cʉ̃ja ca ĩi ĩa majitipere biro ĩigʉ. To biro mʉ ca tiiro, mʉ Pacʉ yairopʉ ca niigʉ, yairopʉ tiiriquere ca ĩagʉ wado, añurijere mʉre tiicojorucumi. 19 ”Õpẽcõarã baa yaiocã, no ca boorora bii yaicã, jee dutiri maja jãa waa jee duticã, cʉ̃ja ca tii niiri yeparena pairo apeye cʉti, jee cũu cʉo, tii niiticãña. 20 Apeye mʉja yee ca niipere, ʉmʉreco tutipʉ, õpẽcõa ʉnora baati, boati, jee dutiri maja cãa jãa waari jee dutiti, cʉ̃ja ca biiri tabepʉre queno cũuña. 21 To biri mʉja apeye ca niiri tabera niirucu, mʉja yeri cãa. 22 ”Capegaaria, upʉ maquẽ ca jĩa boericari nii. To biri mʉja cape añurije to ca niijata, mʉja upʉ niipetiro ca boerijere cʉorucu. 23 Mʉja cape ñañarije to ca niijata, mʉja upʉ niipetiropʉra ca naitĩaropʉ niicãrucu. Ca boerije mʉjare ca niimiriquera ca naitĩarije to ca bii ñañacoajata, ¿no cõro peti to naitĩagajati, ca naitĩa majuropeerijepʉa? 24 ”Jĩcʉ̃ ʉno peera, pʉarã ʉparãpʉre pade cote majitimi. To biro cʉ̃ ca biijata, jĩcʉ̃re ĩa tuti, apĩ peere mai, ñucã jĩcʉ̃ cʉ̃ ca dotirijere tii boja, apĩ cʉ̃ ca dotirije peera tiiti, biicãcumi. To biri Ʉmʉreco Pacʉ yeere tii pacagʉ, ñucã apeye cʉti niirique pee cãare tii nʉnʉjee majiña mani. 25 ”To biri o biro mʉjare yʉ ĩi: “Catirʉgarã, baa, jini, mʉja ca tii niiperena, ñucã juti mʉja ca jãñaperena, tʉgoeñarique paiticãña. ¿Mani ca catirijea baarique ametʉenero wapa cʉti, ñucã mani upʉ cãa, juti ametʉenero wapa cʉti, to biititi? 26 Minia, ʉmʉreco quejerore ca wʉʉrãre ĩañaaqué: Oteti, ote dicare jeeti, ote dica queno cũurica wiijeripʉ queno cũu cʉoti, biima. To biro cʉ̃ja ca bii pacaro, mʉja Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ pea, cʉ̃ja ca baapere cʉ̃jare tiicojomi. ¡Mʉja pee doca, minia ametʉenero mʉja wapa cʉti! 27 ¿To biicãri, mʉja mena macʉ̃ niipe, bʉaro cʉ̃ ca tʉgoeña pato wãcãrije menara, jĩcã cuu cʉ̃ bʉcʉa mʉa nemo majicãgajati? 28 ”¿Ñee tiirã juti mʉja ca jãñaperena to cõro bʉaro mʉja tʉgoeñarique paiti? Ĩañaaqué. Do biro to bʉcʉati oori taa yeparipʉre. Padeti, juti ca jãñapere juati, bii. 29 To ca bii pacaro, wiogʉ Salomón peti cãa niipetirije añurije cʉocã pacagʉ, tee ametʉenero añurijepʉra juti jãñatiquĩupi,” mʉjare yʉ ĩi. 30 Mecʉ̃re nii, ñucã boero ʉnora joe bate ecocã yaiwa, ca biirije taa cãare ĩaricaro añurije juti jãami Ʉmʉreco Pacʉ. Mʉja docare tee ametʉenero añurije mʉjare juti jãarucumi, petoacã peti díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorã. 31 ”To biri, “¿Ñee mani baarãti? ¿Ñee mani jinirãti? ¿Ñee mani jãñarãti?” ĩi tʉgoeñarique pai, jãiña nucũ yujuticãña. 32 Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã niima, ate niipetirije ca ama nucũ yujurã. Mee, mʉja pea ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉre, jĩcʉ̃ mʉja Pacʉ cʉti, mʉja ca boorije niipetirijere ca majigʉre. 33 To biri mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije peere, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore añurije tii niirique peere, ama jʉoya, ñucã ate niipetirije cãare mʉja tiicojo ecorucu. 34 ”To biri boero ca biipere tʉgoeña pato wãcã bʉañaaticãña. Boero cãare niirucu ñucã, apeye mʉja ca boo tʉgoeñarije. To cãnacã rʉmʉra tʉgoeñarique pairique mena wado niicã —ĩi wedewi Jesús.

Mateo 7

1 —Jĩcʉ̃ ʉno peerena, “To biro biimi,” ĩi ĩa bejeticãña, mʉja cãa, mʉja ca ĩa beje ecotipere biro ĩirã. 2 Aperãre mʉja ca ĩa bejericarore birora Ʉmʉreco Pacʉ cãa, mʉjare ĩa bejerucumi. Ñucã aperãre ñañaro mʉja ca tiiricaro cõrora, Ʉmʉreco Pacʉ cãa ñañaro mʉjare tiirucumi. 3 ¿Ñee tiigʉ mʉ yee wedegʉre taa daacã cʉ̃ capegapʉre ca niiri daa peere mʉ ĩa nʉnʉjeeti, mʉ capega peere yucʉ dʉcaro ca jãñari dʉca peera “To biro bii,” ĩiti pacagʉ? 4 Mʉ capegare yucʉ dʉcaro ca jãñagʉ nii pacagʉ, ¿ñee tiigʉ mʉ yee wedegʉre, “Taa daa mʉ capegapʉre ca jãñari daare yʉre ami cõa dotiya,” cʉ̃re mʉ ĩibogajati? 5 ¡Watoara ca bii dito paigʉ! Mʉ capegare ca jãñari dʉcaro peere ami cõa jʉoya. To biro tiicãri jiropʉ, mʉ yee wedegʉ capegapʉre taa daa ca jãñari daare ami cõarʉgʉ, añuro mʉ ĩa majirucu. 6 ”Ñucã, Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije quetire ca tʉo junarãrena wedeticãña, teere tʉo ajiama ĩirã, mʉjare ñañaro cʉ̃ja ca paa jude batetipere biro ĩirã. Ñucã mʉja yee ʉ̃tã ca wapa pacarije cãare, yejeapʉre cõa cũuticãña, teere cʉ̃ja ca ʉta yaio batetipere biro ĩirã —ĩi wedewi Jesús. 7 —Jãiña, Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare tiicojorucumi. Amaña, amarã mʉja bʉarucu. Jopere eari jʉoya, mʉja pãa jõene ecorucu. 8 To biri ca jãigʉ tiicojo ecomi. Ca amagʉ cãa bʉami. Ñucã jopere eari ca jʉogʉ cãa pãa ecomi. 9 ¿To docare, jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ ʉno, cʉ̃ macʉ̃ pan cʉ̃re cʉ̃ ca jãiro, ʉ̃tãgara cʉ̃re cʉ̃ tiicojocãbogajati? 10 ¿Ñucã wai cʉ̃ ca jãiro, añarena cʉ̃re cʉ̃ tiicojocãbogajati? 11 Mʉja ñañarã nii pacarã, mʉja punare añurijere mʉja tiicojo maji. ¡Mʉja Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ pee doca, ametʉenero añurijere tiicojorucumi, cʉ̃re ca jãirãre! 12 ”To biri mʉja, aperã añuro mʉjare cʉ̃ja ca tiiro mʉja ca boorore birora, añuro cʉ̃jare tiiya. Atera niicã, doti cũurique, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, cʉ̃ja ca ĩirique. 13 ”Ca ejatiri jope peere jãa waarãja. Jope ejari jopero, maa eja añuri maaro, nii, ñañaro bii yairica tabepʉre ca nii waarijea. Teepʉre paʉ jãa waama. 14 Jope, maa, to birora caticõa niirica tabepʉre ca nii waarije pea ejati, ñucã do biro bii waa majiña manirijeacã nii, bii. Paʉacã méé niima, tii jopere, tii maare, ca bʉarã. 15 ”Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirijere ca wederãre biro ca ĩi dito yujurã menare tʉo majiña. Ovejare biirã baurã mʉja pʉtore dooma. Bii pacarã cʉ̃ja yeripʉra macãnʉcʉ̃ yaia ca wuarã petire biro ca niirã niima. 16 Mʉja pea cʉ̃ja ca tii niirijepʉre mʉja ĩa majirucu. Pota yucʉpʉre, ʉjere jeeya mani. Ñucã higo cãare, pota woopʉre jeeya mani. 17 Niipetirije yucʉ añurije, añurije dica cʉti. Yucʉ ñañarije cãa, ñañarijera dica cʉti. 18 Yucʉ añuri yucʉra, ñañarije dica cʉtiti. Ñucã to birora ñañari yucʉ pee cãa, añurije dica cʉtiti. 19 To biri niipetiri yucʉ añurije ca dica cʉtitiri yucʉra queti, pecamepʉ joe batecãrique nii. 20 To biri mʉja, cʉ̃ja ca tii niirijepʉre mʉja ĩa majirucu. 21 ” “¡Wiogʉ, Wiogʉ!” yʉre ca ĩirã niipetirãpʉra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ea waatirucuma. Yʉ Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ cʉ̃ ca boorore biro ca tiirã wado ea waarucuma. 22 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niirore, paʉ o biro yʉre ĩirucuma: “Wiogʉ, Wiogʉ, jãa cãa, mʉ ca dotiro mena ca biipere wede jʉgue, mʉ wãme mena ĩiri wãtĩa, bojocapʉre ca ñaajãa nʉcãricarãre cõa wiene, ñucã mʉ wãme mena ĩiri, paʉ wãmeri ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii, jãa tiiwʉ,” ĩimirucuma. 23 To cõrora yʉ pea o biro cʉ̃jare yʉ ĩirucu: “Jĩcãti ʉno peera mʉjare yʉ ĩa ñaatiwʉ. Yʉre camotati waarãja mʉja ñañarije ca tiirã,” cʉ̃jare yʉ ĩirucu. 24 ”To biri yʉ ca ĩirijere tʉori, yʉ ca ĩirore biro ca tiigʉa, ca tʉgoeña majigʉ, ʉ̃tãga jotoara ca wii bʉaricʉre biro niimi. 25 Oco pea, diari pai, tii wiire bʉaro wino paa puu cõa tuu, tiiupe. To biro to ca tiicã pacaro, ʉ̃tãga jotoarena wii botarire cʉ̃ ca nʉcõrique niiri ñaatiupe. 26 Yʉ ca ĩirijere tʉo pacagʉ, yʉ ca ĩirore biro ca tiitigʉa, ca tʉgoeña bojoca catitigʉ, jita dupari yeparena ca wii bʉaricʉre biro niimi. 27 Oco pea, diari pai, wino bʉaro to ca paa puurora, cague batecã ñaaduwi waaupe. To biro ca biirije pea do biro tii majiña maniro tʉgoeñarique paiorije biiupe —ĩi wedewi Jesús. 28 Atere Jesús cʉ̃ ca wede yapanoro, niipetirã bojoca cʉ̃ ca bue majiorijere tʉorã, ñee pee ĩiticãwa, 29 doti cũuriquere ca jʉo buerãre biro méé, añuro doti majirique mena cʉ̃ ca bue majioro macã.

Mateo 8

1 Ʉ̃tãgʉ ca nii mʉa waari buuropʉ ca niiricʉ Jesús cʉ̃ ca duwi dooro, paʉ bojoca cʉ̃re nʉnʉupa. 2 Tii tabere jĩcʉ̃ ca cami boagʉ, Jesús pʉto ea, cʉ̃ ãjʉro jupea mena cʉ̃ jʉguero ea nuu waari, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Wiogʉ, mʉ ca boojata, yʉ ca boa diarique cʉtirijere yʉre ametʉeneña —ĩiupi. 3 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea cʉ̃ amo mena cʉ̃re padeñari: —Yʉ boo, cami manigʉ tuaya —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩirora, ca cami boamiricʉ jĩcãto cami manigʉpʉ tuacãupi. 4 To biro tii yapano, o biro cʉ̃re ĩi nemoupi Jesús: —Tʉoya, jĩcʉ̃ ʉno peerena wedeticãña. Díámacʉ̃ra pai pʉtopʉ waari, ĩñoña mʉ ca biiriquere. Ñucã Moisés niiquĩricʉ cʉ̃ ca tiicojo dotiriquere jee waagʉja, paiapʉ cʉ̃ja ca majipere biro ĩigʉ —ĩiupi. 5 Jesús, Capernaúm macãre cʉ̃ ca piya nʉnʉa waaro, jĩcʉ̃ romano uwamarã ʉpʉ yʉre tii nemoña ĩigʉ, Jesús pʉto dooupi. 6 O biro ĩiwi: —Wiogʉ, wiipʉre yʉ paderi majʉ bʉʉcãri, waa majiri méé, ñañaro peti punirije tamʉo niijãwi —cʉ̃re ĩiwi. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea: —Jaʉ. Cʉ̃re yʉ catiogʉ waarucu —cʉ̃re ĩi yʉʉwi. 8 To biro cʉ̃ ca ĩiro, uwamarã ʉpʉ pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Wiogʉ, yʉa, yʉ yaa wiire mʉre ca jãa dotipʉ ʉno méé yʉ nii. Yʉre pade bojari majʉ cʉ̃ ca diarique ametʉape wadore doti cojoya. Yʉre pade bojari majʉ caticoarucumi. 9 Yʉ cãa, yʉ wiorã cʉ̃ja ca dotirijere ca tiigʉ yʉ nii. Yʉ cãa ñucã, uwamarã yʉ ca dotirije ca tiirãre yʉ cʉo. To biri jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃re, “Waagʉja,” yʉ ca ĩiro, waami. Ñucã apĩre, “Dooya” yʉ ca ĩiro, doomi. Yʉre pade bojari majʉ cãare, “Teere tiiya” yʉ ca ĩiro, yʉ ca ĩirore biro tiimi —ĩiwi Jesús're. 10 Jesús pea atere tʉogʉ, tʉo ʉcʉacoawi. To biri o biro ĩiwi cʉ̃re ca nʉnʉrãre: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Ano Israel yepare jĩcʉ̃ ʉno peerena ani to cõro bʉaro “Yʉre tii nemocãrucumi,” cʉ̃ ca ĩi tʉgoeña bayirore biro ca biigʉre yʉ bʉa ea ñaati. 11 To biri paʉ, muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña macãrã, cʉ̃ ca ñaajãa waari nʉña macãrã, doori, Abraham, Isaac, Jacob jãa mena, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre baa duwirucuma. 12 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ca niiboricarã pea, ca naitĩari yepa pee cõa wiene ecorucuma, oti, cʉ̃ja upi baca dʉpo, cʉ̃ja ca biipa yepapʉre —ĩiwi Jesús. 13 To biro ĩi, uwamarã ʉpʉ peera o biro ĩiwi: —Tua waagʉja mʉ yaa wiipʉ. “Yʉre catio bojacãrucumi,” mʉ ca ĩi tʉgoeña bayirore birora to biijato —cʉ̃re ĩiwi. Uwamarã ʉpʉre pade coteri majʉ pea to biro cʉ̃ ca ĩiri nimarora caticoaupi. 14 Jiro Jesús, Pedro yaa wiipʉ waagʉ, Pedro mañicõ wiorique ca dia yojagore bʉa eaupi. 15 To biro cõ ca biiro, Jesús pea cõ amore cʉ̃ ca padeñarora, wiorique jĩcãto yerijãacoaupa. To biri wãmʉ nʉcã, “¿Mʉja doocãjãri?” cʉ̃jare ĩi jãi boca jʉo waaupo. 16 Ca naio doori tabe ca niiro paʉ bojoca ca wãtĩa jãa ecoricarãre jee waaupa Jesús pʉtopʉ. Jesús pea cʉ̃ ca wederije menara yeri ñañarãre cõa wiene, ñucã niipetirã ca diarique cʉtirã cãare cʉ̃jare catio, tiiupi. 17 Atea Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías niiquĩricʉ: “Cʉ̃ majuropeera mani ca diarique cʉtirijere jee, puniro mani ca tamʉorijere jee ʉpa, tiiwi,” cʉ̃ ca ĩiquĩrique ca ĩirore biro to biijato ĩiro, bii earo biiupa. 18 Paʉ peti bojoca cʉ̃re cʉ̃ja ca nucũ amojodero ĩari, “Ʉtabʉcʉra ape nʉñapʉ mani tĩa waaco,” ĩiwi Jesús. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiri tabera, jĩcʉ̃ doti cũuriquere bueri majʉ cʉ̃ pʉto doori, o biro ĩiwi Jesús're: —Buegʉ, yʉ cãa, noo mʉ ca waari taberi cõro mʉ mena yʉ waa yujurʉga —ĩiwi. 20 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi Jesús: —Buu yairoa cʉ̃ja ca cãniri operi cʉoma. Minia cãa cʉ̃ja die batiri cʉoma. Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ pea, yʉ ca cãniri tabe ʉnora yʉ cʉoti —cʉ̃re ĩiwi. 21 Ñucã apĩ jĩcʉ̃ cʉ̃ buerã mena macʉ̃ o biro cʉ̃re ĩiwi: —Wiogʉ, yʉ pacʉre yʉ yaa jʉogʉ waarʉga ména —ĩiwi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Yʉ mena pee dooya. “Ca bii yairã majuropeera cʉ̃ja yaarã ca bii yairãre cʉ̃ja yaajato,” ĩicãña —ĩiwi. 23 To biro ĩi yapano, cũmuapʉ ea jãacoawi. Cʉ̃ buerã cãa cʉ̃re jãa nʉnʉ waawʉ. 24 Too jãa ca tĩa nʉnʉa waaro, ca niiro tʉjarora, ʉtabʉcʉrare bʉaro wino paa puu, bʉaro oco jabe, biima ĩiro, ca duacoaparo cõropʉ cũmuare oco jabe jãawʉ. Jesús pea cãnicoaupi. 25 To biro ca biiro, cʉ̃ buerã pea o biro cʉ̃re jãa ĩi wãcõrã waawʉ: —Buegʉ, jãare ametʉeneña. Dua waarã mani bii —jãa ĩi acaro buiwʉ. 26 To biro jãa ca ĩiro, cʉ̃ pea o biro jãare ĩi yʉʉwi: —¿Ñee tiirã to cõro bʉaro mʉja uwiti? ¿“Manire ametʉenecãrucumi,” ĩi tʉgoeña bayiriquere no cõro petoacã peti mʉja cʉocãti? —jãare ĩiwi. To biro jãare ĩicã, wãmʉ nʉcãri, winore, oco ca jaberijere to cõrora yerijãa dotiwi. To biro cʉ̃ ca ĩirora, jĩcãto añuropʉ yerijãa peticoawʉ. 27 To biro ca biirijere jãa pea ĩa ʉcʉacoari, jãa majurope o biro jãa ameri ĩi jãiñawʉ: —¡Ayó nija! ¿Ñiru ʉno peti cʉ̃ niigajati ania, winopʉra, oco ca jaberijepʉra, cʉ̃ ca dotirore biro añuro ca tʉo nʉnʉjee ecogʉa? —jãa ĩiwʉ. 28 Ʉtabʉcʉra ape nʉñapʉ Gadara yepapʉre Jesús cʉ̃ ca tĩa earo, pʉarã ca wãtĩa jãa ecoricarã, maja operi watoapʉ ca niiricarã ũmaa witi doori, Jesús pʉto eawa. Bʉaro peti uwioro ca tiirã cʉ̃ja ca niiro macã, jĩcʉ̃ ʉno peera tii maare waatirucuupa. 29 Cʉ̃ja pea o biro ĩi acaro buiwa: —Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃, jãare pato wãcõgʉ dooticãña. ¿Tii cuu ca eatirora ñañaro jãare tiigʉ doogʉ anopʉ mʉ doojãri? —ĩiwa. 30 To biro cʉ̃ja ca ĩi niiri tabe jʉguero jañuro peere ecaricarã yejea paʉ baa niiwa. 31 To biri wãtĩa pea bʉaro Jesús're o biro ĩi jãiwa: —Jãare mʉ ca cõa wienejata, yejeapʉre jãare jãa dotiya —ĩiwa. 32 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, “Waarãja,” cʉ̃jare ĩiwi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩirora, wãtĩa, ʉmʉapʉre ca niiricarã witi waari, yejeapʉre ñaajãa nʉcã eawa. To cõrora yejea pea, niipetirãpʉra upa tʉdipʉ ũmaa bua waa, ʉtabʉcʉrapʉ ñaañua, dua yai peticoawa. 33 Yejeare ca cote niiricarã pea to biro ca biirijere ĩa ʉcʉa ũmaa duti tua waa, macãpʉ earã, to biro ca biirique niipetirore, ñucã ca wãtĩa jãa ecomiricarã cʉ̃ja ca biirique cãare wedeupa. 34 To biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, tii macã macãrã niipetirã Jesús cʉ̃ ca niiri tabepʉre ĩarã dooupa. To biri cʉ̃re ĩarã, tii yepare cʉ̃ ca niiro bootirã, “Aperopʉ waacoagʉja,” bʉaro cʉ̃re ĩiwa Jesús're.

Mateo 9

1 Ate jiro Jesús cũmuapʉ ea jãa, ʉtabʉcʉra ape nʉñapʉ tĩa waa, cʉ̃ yaa macãpʉ eaupi. 2 Toopʉ cʉ̃ ca earo, jĩcʉ̃ ca bʉʉricʉre ca diagʉre ami waarica quejero mena cʉ̃re yoo waaupa. Jesús pea, “Jesús cʉ̃re catiocãrucumi,” cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeña bayirijere ĩa majiri, o biro ĩiupi ca bʉʉricʉre: —Macʉ̃, tʉgoeña tutuaya. Mee, ñañarije mʉ ca tii bui cʉtirique acoboriquepʉ nii —ĩiupi. 3 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã jĩcãrã, doti cũuquĩriquere jʉo bueri maja pea o biro ĩi tʉgoeñaupa: “Ani cʉ̃ ca ĩirijea Ʉmʉreco Pacʉre ñañaro ĩi tutirique niiro bii,” ĩiupa. 4 Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñarijere majiri, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: “¿Ñee tiirã mʉja to cõro peti ñañarije mʉja tʉgoeñarique cʉticãti? 5 ¿Ñee pee ĩiricaro popiye méé to niiti, ‘Mee, ñañarije mʉ ca tii bui cʉtirique acoboriquepʉ nii,’ ĩirique, ‘Wãmʉ nʉcãri waagʉja,’ ĩirique pee?” 6 Too docare, “Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, ati yepa cãare ñañarije tiiriquere yʉ ca acobo majirijere mʉja ca majipere biro ĩigʉ, mʉjare yʉ ĩñorucu,” ĩiupi. To cõrora o biro ĩiupi ca bʉʉricʉre: —Wãmʉ nʉcãña. Mʉ ca pejarica quejerore ami, mʉ yaa wiipʉ tua waagʉja —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ pea wãmʉ nʉcã, cʉ̃ yaa wiipʉ tuacoaupi. 8 Bojoca pea atere ĩarã, bʉaro uwi, Ʉmʉreco Pacʉre baja peoupa, to cõro peti doti majiriquere bojocare cʉ̃ ca tiicojorique jʉori. 9 Too ca niiricʉ waagʉ, yʉ, Mateo ca wãme cʉtigʉ, Roma maquẽre wapa jee bojagʉ duwirica tabepʉ yʉ ca duwiro yʉre ĩa bʉari: —Jamʉ. Yʉ mena dooya —yʉre ĩiwi Jesús. To cõrora wãmʉ nʉcã, cʉ̃re yʉ nʉnʉcoawʉ. 10 Jesús, yʉ yaa wiipʉ cʉ̃ ca baa niiro, paʉ Roma maquẽ wapa jee bojari maja, aperã bojoca ñañarije ca tiirique cʉtirã, eari cʉ̃ja cãa, Jesús, to biri jãa cʉ̃ buerã mena baa duwiwa. 11 Atere ĩarã, fariseos pea o biro jãare ĩi jãiñawa: —¿Ñee tiigʉ mʉjare ca buegʉ pea Roma maquẽre wapa jee bojari maja mena, ñañarã mena, cʉ̃ baa bapa cʉti niiti? —ĩiwa. 12 Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Añurã, ca diarique manirã, ʉco tiiri majʉre bootima. Ca diarique cʉtirã ʉco tiiri majʉre booma. 13 Waari, ate ca ĩirʉgarijere to biro ĩirʉgaro ĩi, ĩi bue majirãja: “Mʉjare yʉ ca boo jãarijea, ca ĩa mairã mʉja ca niipe pee nii. Waibʉcʉrã jĩari mʉja ca joe jʉti añu mʉenerucurijere yʉ booti,” ca ĩirijere. Yʉa añurãre jʉogʉ doogʉ méé yʉ doowʉ. Ñañarã peere jʉogʉ doogʉ yʉ doowʉ —ĩiwi. 14 Jĩcã rʉmʉ Juan buerã Jesús pʉto eari, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa: —Jãa, to biri fariseos, paʉ tiiri betiri jãa juu buerucu. ¿Ñee tiirã mʉ buerã pea betiri cʉ̃ja juu buetiti? —ĩiwa. 15 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —¿To docare amo jiarica boje rʉmʉre cʉ̃ja ca jʉo cojoricarã, ca amo jiapʉ cʉ̃ja mena cʉ̃ ca nii pacaro, bʉaro tʉgoeñarique pai yapa puarã cʉ̃ja nii cotebogajati? Biiropʉa earucu jĩcã rʉmʉ, ca amo jiapʉre cʉ̃ja ca ami weo waari rʉmʉ. To cõro docare betirucuma. 16 Jĩcʉ̃ ʉno peera, jutiro bʉcʉrore wãma quejero mena sere tuu queno majitimi. To biro cʉ̃ja ca tiijata, wãma quejero pee tʉ̃a dʉoma ĩiro, jutiro bʉcʉro peere tʉ̃a yegacãcu; ca yegari ope pea pairi ope waacu yua. 17 Ñucã ʉje oco wãmare, waibʉcʉ quejero poa bʉcʉ poapʉre pio jãaña mani. To biro tiijata, tii poa yega yaicoacu. To biri ʉje oco cãa jite batecoa, tii poa cãa yegacã yai waa, biicu. To biri ʉje oco wãmare waibʉcʉ quejero poa wãma poapʉ ca pio jãape nii. To biro tiiricaro, pʉa wãmepʉra añuro niicã —ĩiwi. 18 Ména Jesús to biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩi niirora, jĩcʉ̃ judíos ʉpʉ ea, cʉ̃ ãjʉro jupeari mena cʉ̃ jʉguero ea nuu waari, o biro ĩiwi Jesús're: —Yʉ macõ mecʉ̃acãra bii yaicã yerijãa waamo. To ca bii pacaro doori, mʉ amo mena cõre ñia peogʉ dooya, caticoarucumo ñucã —ĩiwi. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea wãmʉ nʉcã, cʉ̃ mena waagʉ, jãa, cʉ̃ buerã mena bapa cʉti waawi. 20 Too jãa ca waaro Jesús jiro pee, jĩcõ nomio pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niiri cʉ̃mari peti díi ca waa yerijãatirije ca diarique cʉtigo doori, cʉ̃ jutiro yapapʉ padeñaupo, 21 o biro ĩi tʉgoeñari: “Cʉ̃ jutiro wadorena yʉ ca padeña eyocãjata, tee menara diarique manigo yʉ tuarucu,” ĩiri. 22 Jesús pea amojode nʉcã cõre ĩari, o biro ĩiwi: —Macõ, tʉgoeña tutuaya. “Jesús yʉre catiocãrucumi,” mʉ ca ĩi tʉgoeña bayirije jʉori mʉ diarique ametʉene eco —ĩiwi. Cõ pea to biro cõre cʉ̃ ca ĩiri tabe mena, diarique manigo tuawo. 23 Jesús pea judíos ʉpʉ yaa wiipʉ eagʉ, cõre cʉ̃ja ca yaaro ca baja coteparã ca queno yuericarãpʉre, to biri bojoca bʉaro ca oti yugui niirãre ĩari, 24 o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Anore witicoarãja. Atio wãmo bii yaitimo. Cãnigo tiimo —cʉ̃jare ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, bojoca pea cʉ̃re boca buicãwa. 25 Cʉ̃ pea cʉ̃jare wiene peticãri, ca bii yairico cõ ca niiropʉ jãa waa, cõ niiquĩrico amore ñeewi. Cõ pea cati tua wãmʉ nʉcãcoawo. 26 To biro Jesús cʉ̃ ca tiirije, tii yepare queti jeja nʉcã peticoaupa. 27 Jesús too ca niiricʉ cʉ̃ ca waa nʉnʉa waaro, pʉarã ca ĩatirã o biro cʉ̃re ĩi acaro bui nʉnʉjeewa: —Jesús, David Pãrami, jãare boo paca ĩaña —ĩiwa. 28 Wiipʉ Jesús cʉ̃ ca jãa waaro, ca ĩatirã cʉ̃ pʉto pee doowa. Cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi: —“¿Atere jãare ametʉenecãrucumi,” mʉja ĩi tʉgoeña nʉcʉ̃ bʉoti? —cʉ̃jare ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea: —“Ʉ̃gjá Wiogʉ,” cʉ̃re ĩi yʉʉwa. 29 To cõrora Jesús pea cʉ̃ja capere padeñari, o biro cʉ̃jare ĩiwi: —“Jesús jãare catiocãrucumi,” mʉja ca ĩi tʉgoeña bayirore birora to biijato —ĩiwi. 30 To biro cʉ̃ ca ĩirora, añuro ĩacoawa. Jesús pea bʉaropʉra: —Atere aperã cʉ̃ja ca majiro tiiticãña —cʉ̃jare ĩi wede majiomiwi. 31 To biro cʉ̃ ca ĩi pacaro, cʉ̃ja pea too ca niiricarã witi waarãra, Jesús cʉ̃ ca tiiriquere tii yepa macãrã niipetirãpʉre wede bato peoticãupa. 32 Ca ĩatirã ca niiricarã cʉ̃ja ca witi waari tabera, jĩcãrã jĩcʉ̃ ca wedetigʉ, ca wãtĩ jãa ecoricʉre Jesús pʉto ami doowa. 33 Jesús, wãtĩre cʉ̃ ca cõa wienerora, ca wedetigʉ ca niirucumiricʉ pea wedecoawi. Bojoca pea teere ĩa, ñee pee ĩi majiticã, o biro ĩiwa: —Jĩcãti ʉno peera, ano Israel yepapʉre ate ʉnore ĩaña maniwʉ —ĩiwa. 34 To biro cʉ̃ja ca ĩicãro, fariseos pea o biro ĩi cotewa: —Ania wãtĩa wiogʉ majuropeera wãtĩare cõa wiene majiriquere cʉ̃ ca tiicojoricʉ niiri to biro tiimi —ĩiwa. 35 Jesús to cãnacã macãripʉrena paca macãri, õcã macãriacã cãare, nea poo juu buerica wiijeripʉ bue majio, añurije queti Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽre cʉ̃jare wede, ñucã niipetirije diarique, cʉ̃ja upʉri ca punirijere ametʉene, tii yujuwi. 36 Paʉ bojocare ĩari, cʉ̃jare boo paca ĩawi, tʉgoeñarique pairã, do biro bii majiti, oveja cʉ̃jare ca cotegʉ manirã cʉ̃ja ca biirore biro cʉ̃ja ca biiro macã. 37 To biri jãa cʉ̃ buerãre, o biro jãare ĩiwi Jesús. —Añuro petira, ote dica paʉ peti niicã. Paderi maja pee paʉacã méé niima. 38 To biri mʉja, oterique Ʉpʉre jãiña, paderi maja teere ca jeeparãre cʉ̃ tiicojojato ĩirã —ĩiwi.

Mateo 10

1 Jesús, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã cʉ̃ buerãre jʉo cojori, yeri ñañarãre cõa wiene majiriquere, diarique ca niirije cõrorena, upʉri ca punirijere, ametʉeneriquere jãare ʉpowi. 2 Ate nii, jãa cʉ̃ buerã, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã wãme: ca nii jʉogʉ Simón, ñucã cʉ̃ra Pedro ca wãme cʉtigʉ, cʉ̃ yee wedegʉ Andrés, Zebedeo puna, Santiago, cʉ̃ yee wedegʉ Juan, 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, yʉ Mateo, Roma maquẽre wapa jee bojari majʉ ca niiricʉ, Alfeo macʉ̃ Santiago, Tadeo, 4 Zelote yaa puna macʉ̃ Simón, Judas Iscariote, jiro Jesús're ca wedejãa buiyee cõapʉ. 5 Jesús jãa cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirãre o biro ĩi majiocãri, jãare tiicojo cojowi: —Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã cʉ̃ja ca niiri macãrire, ñucã Samaria yepa macã macãri cãare, waaticãña. 6 Israel yaa pooga macãrã, oveja ca maa wijia yairicarãre biro ca niirã peere waarãja. 7 Noo mʉja ca waari taberi cõro, “Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri cuu eacã doo,” cʉ̃jare ĩi wedeya. 8 Ca diarique cʉtirãre cʉ̃jare diarique ametʉene, ca bii yairicarãre cʉ̃ja ca cati tuaro tii, cami boarique ca diarique cʉtirãre catio, wãtĩare cõa wiene, tiiya. Mʉja atere tii maji tutuariquere wapa maniro mʉja ñeewʉ. To biri to biiro mʉja ca tiirijere wapa jãiticãña. 9 ”Mʉja wẽñarica daare mʉja ca yoori poare oro, plata, cobre ʉnora, jee jãa waa, 10 wajopoa ʉnora, juti mʉja ca wajoa jãñape ʉnora, dʉpo juti mʉja ca wajoape ʉnora, ñucã tuericagʉ ʉnora, jee waaticãña. Paderi majʉa tee wapara baarique eca eco majimi. 11 Jĩcã macã, pairi macã ʉnore, peti macãacã ʉnore, earã, bojocʉ ca añugʉ ʉnore amari, cʉ̃ yaa wiira niicãña. Apero mʉja ca waari rʉmʉpʉ tii wiire witiya. 12 Wiire jãa waarã, tii wii macãrãre añu doti jãa eaya. 13 Tii wii macãrã teere ca boorã ʉno cʉ̃ja ca niijata, añuro niirique cʉ̃jare mʉja ca boo jãarije mʉja ca boorore birora cʉ̃jare biirucu. Teere ca bootirã cʉ̃ja ca niijata, mʉja peera añuro niirique yai nʉcãtirucu. 14 Mʉjare booti, mʉja ca wederijere tʉorʉgati, cʉ̃ja ca biijata, to cõrora tii wiire, tii macãre, witi waarã, jita mʉja dʉpore ca niirijere paa bate cũu, waacoarãja. 15 Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro, tii macã macãrã Sodoma, Gomorra macãri macãrã ñañaro cʉ̃ja ca tamʉoricaro ametʉenero, ñañaro tamʉorucuma. 16 ”Ĩaña. Ovejare biro ca niirãre, macãnʉcʉ̃ yaia ca uwiorã watoapʉre mʉjare yʉ tiicojo. To biri aña cʉ̃ ca biirore biro ca bii majirã niiña. Bii pacarã, búá cʉ̃ ca biirore biro ñañarije ca tiitirã niiña. 17 Bojoca catiri niiña, ʉparã pʉtopʉ mʉjare jee waa, nea poo juu buerica wiijeripʉra mʉjare bape, 18 ñucã yʉ yee jʉori, macãri ʉparã pʉtoripʉ, wiorã pʉtoripʉ mʉjare jee waarucuma. To biro cʉ̃ja ca tiiro, yʉ yee maquẽre wiorãre, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirãre, mʉja wederucu. 19 Mʉjare ñeeri, ʉparãpʉre mʉjare cʉ̃ja ca tiicojoro, mʉja ca ĩipere, “¿Do biro mani ĩirãti?” ĩi tʉgoeñarique paiticãña. Mʉja ca wedepa tabe ca earo, Ʉmʉreco Pacʉ mʉja ca wedepere mʉjare majiorucumi. 20 Mʉja méé mʉja wederucu. Mʉja Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri, mʉjapʉre ñaajãa nʉcãri, mʉjare wede bojagʉ ĩirucumi. 21 ”Cʉ̃ yee wedegʉ, cʉ̃ yee wedegʉrena cʉ̃ja ca jĩa cõaro tii, cʉ̃ pacʉ cʉ̃ macʉ̃rena wedejãa buiyee cõacã, ñucã cʉ̃ja puna cãa cʉ̃ja pacʉarena ĩa junari, cʉ̃jare cʉ̃ja ca jĩa cõaro tii, tiirucuma. 22 Yʉ yee jʉori, niipetirã mʉjare ĩa tutirucuma. To biro ca biirije watoara ca tʉgoeña bayi yapano nʉcãcãgʉa, ametʉarucumi. 23 Ñucã jĩcã macãre ñañaro mʉjare tiirʉgarã cʉ̃ja ca nʉnʉjata, ape macã pee duticoarãja. Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Israel yepa macã macãrire mʉja ca waa yuju petitirora, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ eacã doorucu. 24 ”Jĩcʉ̃ bueri majʉ peera, cʉ̃re ca buegʉ ametʉenero majitimi. Ñucã jĩcʉ̃ pade coteri majʉ peera, cʉ̃ ʉpʉ ametʉenero niitimi. 25 Ca buegʉa, cʉ̃re ca buegʉ cʉ̃ ca biirore biropʉ cʉ̃ ca bii earo añu. Ca pade coteri majʉ cãa, cʉ̃ ʉpʉre biropʉ cʉ̃ ca bii earo añu. Wii ʉpʉrena, “Beelzebú” cʉ̃ja ca ĩicãjata, cʉ̃ yaa wii macãrã pee docare ametʉenero ĩicuma. 26 ”Bojocarena uwiticãña. Jĩcã wãme ʉno peera jĩcãrãra majirique, majiña manirijera biicã yerijãa waa, ca biirije mani. Ñucã yaioropʉ ca niirije cãa, majiña manirijera biicã yerijãa waa, biiti. 27 Yaioropʉ mʉjare yʉ ca ĩirijere paʉ cʉ̃ja ca tʉo cojoropʉ wede bateya. Ñucã mʉja wadorena yʉ ca ĩirije cãare, wiijeri jotoapʉ mʉa peari, acaro bui wede bateya. 28 Upʉre ca jĩa cõarãrena uwiticãña. Mani yeripʉra jĩa cõa majiticuma. Upʉre, mani yeripʉ cãare, pecame ca ʉ̃ʉ yerijãatiri pecamepʉ ca joe cõagʉ pee docare uwiya. 29 ¿Jĩcã tiiacã, wapa tiirica tii wapara pʉarãpʉ miniare to noniña maniti? To ca bii pacaro, mʉja Pacʉ cʉ̃ ca bootijata, jĩcʉ̃ ʉno peera ñaacoa, biitima. 30 Cʉ̃a, mʉja cãare, mʉja dʉpʉga maquẽ poare tii daari cõrorena cʉ̃ ca cõo peotiriquepʉ cʉocãmi. 31 To biri uwiticãña. Mʉja, paʉ minia ametʉenero ca wapa cʉtirã mʉja nii. 32 ”No ca boogʉ yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ yʉ yee maquẽre bojocare cʉ̃ ca wedejata, yʉ cãa, yʉ Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉre, cʉ̃re yʉ wede bojarucu. 33 Bojoca cʉ̃ja ca tʉo cojoro, “Jesús're yʉ majiti” ca ĩigʉra, yʉ cãa, “Cʉ̃re yʉ majiti” yʉ ĩirucu, yʉ Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉre. 34 ” “Ati yepare añuro niiriquere jee doogʉ biijacupi,” yʉre ĩi tʉgoeñaticãña. Añuro niirique jee doogʉ méé yʉ biiwʉ. Añuro jĩcãri mena ca nii majiña manirije peere jee doogʉ yʉ doowʉ. 35 “Jĩcʉ̃ ʉmʉ, cʉ̃ pacʉrena ĩa juna, cõ macõ cõ pacorena ĩa juna, cõ macʉ̃ nʉmo cõ mañicõrena ĩa juna, cʉ̃ja ca biipere jee doogʉ yʉ doowʉ. 36 To biri cʉ̃ja ca niiro cõrorena cʉ̃jare ca ĩa tutirã, cʉ̃ja yaarãra niirucuma.” 37 Yʉre cʉ̃ ca mairo ametʉenero, cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore ca maigʉa, yʉ yeere tii nʉnʉjee majitimi. Ñucã yʉre cʉ̃ ca mairo ametʉenero cʉ̃ macʉ̃re, cʉ̃ macõre, ca maigʉa, yʉ yeere tii nʉnʉjee majitimi. 38 Yʉ yee jʉori, ñañaro tamʉo ca bii nʉnʉjeetigʉa, yʉ yeere tii nʉnʉjee majitimi. 39 Cʉ̃ ca cati niirijere ca maigʉa, cʉ̃ ca catipere bʉatirucumi. Yʉ yee jʉori, ñañaro ca tamʉo yaigʉa, cʉ̃ ca caticõa niipere bʉarucumi. 40 ”Añuro mʉjare ca ñeegʉa, yʉrena ñeegʉ tiimi. Yʉre ca ñeegʉa, yʉre ca tiicojo cojoricʉrena ñeegʉ tiimi. 41 Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉre, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ cʉ̃ ca niiro macã, añuro ca jãi bocagʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ cʉ̃ ca wapa taaro cõrora wapa taarucumi. Ñucã ca añugʉre añugʉ cʉ̃ ca niiro macã, añuro cʉ̃re ca jãi bocagʉa, añugʉ cʉ̃ ca wapa taaro cõrora wapa taarucumi. 42 Yee méé mʉjare yʉ ĩi: No ca boogʉ, yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã mena macʉ̃re petoacã ca oco tĩagʉa, jĩcʉ̃ yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã mena macʉ̃re cʉ̃ ca tiirije ca niiro macã, tee wapa wapa ñeetigʉra tua, biitirucumi —jãare ĩiwi Jesús.

Mateo 11

1 Jesús, jãa cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirãre wede majio yapano, too ca niiricʉ Galilea yepa macã macãripʉ cʉ̃jare bue majio, añurije quetire wede, tii yujugʉ waacoawi. 2 Uwo Coeri majʉ Juan tia cũurica wiipʉ niigʉ, Cristo cʉ̃ ca tii niirijere queti tʉori, cʉ̃ buerã mena macãrã pʉarãre: 3 —¿Mʉra mʉ niiti, “Mesías doorucumi” cʉ̃ja ca ĩiricʉ? ¿Ména apĩre jãa yuerãtiqué? —ĩi jãiña dotigʉ tiicojo cojoupi. 4 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Waari, mʉja ca ĩarijere, mʉja ca tʉorijere, Juan're wede dooya. 5 Ca ĩatirã ĩama; upa yuriri cãa waa majima; ca cami boamiricarã cʉ̃ja diariquere ametʉene ecoma; ca tʉotirã cãa tʉocoama; ca bii yairicarã cãa cati tuama; ñucã ca boo pacarã cãa, añurije quetire wede ecoma. 6 ¡Ʉjea niiña, yʉ yee jʉori ca tʉgoeña maa wijiatigʉa! Cʉ̃re ĩi wede dooya —ĩiwi Jesús. 7 Juan buerã cʉ̃ja ca waaro jiro, Juan yee maquẽre bojocare o biro ĩi wede jʉo waawi Jesús: —¿Ñeere ĩarã waarã, ca yucʉ maniri yepapʉ mʉja waari? ¿Jĩcã wãjo wino ca paa puurije mena ca yugui nucũri wãjore ĩarã waarã mʉja biiri? 8 Tee méére ĩarã mʉja ca biijata, ¿Ñeere ĩarã waarã mʉja biiri? ¿Jĩcʉ̃, añurije ca juti jãñagʉre ĩarã waarã mʉja waari? Mʉja maji. Bojoca añurije ca juti jãñarã, wiorã yaa wiijeripʉ niima. 9 To docare ¿ñee peere ĩarã waarã mʉja waari? ¿Jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉre ĩarã waarã mʉja biiri? Cʉ̃ petire ĩarã waarã mʉja biijacupa. Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ ametʉenero ca niigʉre ĩarã mʉja biijacupa. 10 Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉ: “Yʉ yee quetire wederi majʉre mʉ jʉguero cʉ̃re yʉ tiicojo, mʉre cʉ̃ maa queno yuejato ĩigʉ,” cʉ̃ja ca ĩi owaquĩricʉra niimi Juan. 11 ”Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Jĩcʉ̃ ʉnopeera ati yepapʉ ca baʉaricʉ, Uwo Coeri majʉ Juan ametʉenero ca nii majuropeegʉ maniupi. To ca bii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉra watoa macʉ̃ ca niigʉra, Juan ametʉenero ca nii majuropeegʉ niimi. 12 Uwo Coeri majʉ Juan cʉ̃ ca niirica tabe mena, to biri mecʉ̃pʉ mena Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije, ñañaro ca tamʉorije watoara bii nʉnʉa waa. Teere ca tʉorʉgatirã, teere tii yaiorʉgamima. 13 Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja niipetirã, to biri doti cũurique, cʉ̃ja ca wede jʉguerique Juan menara bii yapano eaupa. 14 Yʉ ca ĩirijere díámacʉ̃ mʉja ca tʉorʉgajata, Juan, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ, “Elías doorucumi” cʉ̃ja ca ĩiricʉra niimi. 15 Ca amoperi cʉtirã tʉoya yʉ ca ĩirijere. 16 ”¿Ñee mena ati cuu macãrã bojocare yʉ ĩi cõoñabogajati? Wimarã macã yepapʉ epe duwirã, cʉ̃ja mena macãrãre o biro ca ĩi acaro bui duwirãre biro niima: 17 “Tõrogare jãa putimijãwʉ, mʉja pea mʉja bajatijãwʉ; boori bajare jãa bajamijãwʉ, mʉja pea mʉja otitijãwʉ,” ca ĩi ameri acaro bui duwi yujurãre biro niima. 18 Juan baati, ʉje ocore jiniti, ca biigʉ dooupi. Teerena cʉ̃ja pea “Ca wãtĩ jãa ecoricʉ niimi,” cʉ̃re ĩima. 19 Jiro yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, baa, jini ca tiigʉ yʉ doowʉ. Teerena cʉ̃ja pea, “Ca baa pacagʉ, ca cũmu paigʉ, ñañarã mena macʉ̃, ñucã Roma maquẽre wapa jee bojari maja mena macʉ̃ niimi,” yʉre ĩima. Biiropʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majirijea tee ca tii niirije menapʉ bii bau nii ĩño —ĩiwi Jesús. 20 To cõrora Jesús, paʉ peti ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tii bau nii ĩñorica macãri macãrã, teere ĩa pacarã tʉgoeña yeri wajoari, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeetirije jʉori, o biro ĩi tuti jʉo waawi: 21 —¡Abé nija, Corazín, Betsaida ñañaro peti mʉja biirucu! Mʉja watoare, ca ĩa ñaaña manirije yʉ ca tii bau niiriquere Tiro, Sidón macãri macãrã peere yʉ ca tii bau nii ĩñojata, mee tĩrʉmʉpʉra ñañaro cʉ̃ja ca tiiriquere, ñañaro bii tʉgoeñarique pai, tʉgoeña yeri wajoa, biibojacupa. 22 “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro, Tiro, Sidón macãrã ametʉenero ñañaro mʉja tamʉorucu,” mʉjare yʉ ĩi. 23 Mʉja Capernaúm macãrã, ¿“Ʉmʉreco tutipʉ jãa ami mʉa waa ecorucu,” mʉja ĩi tʉgoeñati? “Ca ʉ̃cʉ̃ari opere ca ʉ̃cʉ̃a majuropeeri tabepʉ mʉja cõa duwio ecorucu. Mʉja watoare ca ĩa ñaaña manirije yʉ ca tii bau niiriquere, Sodoma macãrã peere tii bau nii ĩñorique to ca niijata, ati rʉmʉripʉ cãare niicãbocuma. 24 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro, Sodoma yepa macãrã ametʉenero, ñañaro mʉja tii ecorucu,” mʉjare yʉ ĩi —ĩiwi Jesús. 25 Tii rʉmʉrire o biro ĩiwi Jesús: —Añuro mʉre yʉ ĩi nʉcʉ̃ bʉo Cáacʉ, ati ʉmʉreco, ati yepa Ʉpʉre, ca majirãre, ca tʉgoeña puorãre, mʉ ca yaioriquere watoa macãrã peere mʉ ĩño. 26 Ʉ̃gjá, Cáacʉ, o birora ca biiro mʉ boowʉ. 27 ”Yʉ Pacʉ, niipetirijepʉrena yʉre tiicojowi. Jĩcʉ̃ ʉno peera, cʉ̃ Macʉ̃ yʉ ca niirijere majitima. Yʉ Pacʉ wado majimi. Ñucã jĩcʉ̃ ʉno peera, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca niirijere majitimi. Yʉ cʉ̃ Macʉ̃, to biri cʉ̃ Macʉ̃ yʉ ca boorã wadore cʉ̃ja ca majiro yʉ ca tiirã wado, majima. 28 ”Yʉ mena pee dooya mʉja niipetirã, mʉja paderiquere juti, tʉgoeñarique pai, ca biirã. Yʉ, mʉja ca yerijãaro mʉjare yʉ tiirucu. 29 Yʉ ca dotirijere tii nʉnʉjee, yʉ ca biirique cʉtirijere ĩa cõo, tiiya. Yʉa, ca bojoca añugʉ, ca yeri pato wãcãtigʉ, yʉ nii. To biro biirã, mʉja ca cati niirijepʉ yerijãarique mʉja bʉarucu. 30 Yʉ ca dotirijea, yʉ ca biirore biro mʉjare yʉ ca bii dotirijea, popiye méé nii —ĩiwi Jesús.

Mateo 12

1 Tii rʉmʉrire Jesús, yerijãarica rʉmʉ ca niiro, oterique watoare waa nʉnʉa waawi. Jãa, cʉ̃ buerã pea queyama ĩirã, trigore tune jeeri jãa baawʉ. 2 Teere ĩari, fariseos pea o biro ĩiwa Jesús're: —Ĩaña. Mʉ buerã yerijãarica rʉmʉre ca tii dotitirijere tiima —ĩiwa. 3 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —¿Mʉja, jĩcãti David, cʉ̃ mena macãrã mena queyama ĩigʉ cʉ̃ ca tiiriquere mʉja bue ñaatiti? 4 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waari, Ʉmʉreco Pacʉ yee cʉ̃ja ca jee dica woorique pan're, cʉ̃, cʉ̃ mena macãrã cãa, cʉ̃ja ca baatipe ʉnorena, paia wado cʉ̃ja ca baarijerena baaupa. 5 Ñucã Moisés cʉ̃ ca doti cũurique, “Paia ñañarije tiirã méé tiima, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre, yerijãarica rʉmʉrena cʉ̃ja ca yerijãaticãjata cãare,” ¿Ca ĩirijere mʉja bue ñaatiti? 6 “Anora Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii ametʉenero ca nii majuropeegʉ yʉ nii,” mʉjare yʉ ĩi. 7 Ate: “Mʉjare yʉ ca boo jãarijea, ca ĩa mairã mʉja ca niipe pee nii, waibʉcʉrã jĩari mʉja ca joe mʉenerucurijere yʉ booti,” ca ĩirijere mʉja ca tʉo puocãjata, ñañarije ca tiitirãrena, ñañaro mʉja tiitibocu. 8 To biri yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃a, yerijãarica rʉmʉre ca doti majigʉ yʉ nii —cʉ̃jare ĩiwi. 9 To ca niiricʉ waagʉ, tii tabe macã wii, nea poo juu buerica wiipʉ jãa waawi. 10 Tii wiipʉre niiupi jĩcʉ̃, ca amo bʉʉricʉ. “¡Do biro cʉ̃ ca tiiro cʉ̃re mani wedejãarãti!” ca ĩi niirã niiri, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa Jesús're: —¿Judíos cʉ̃ja ca yerijãari rʉmʉrena ca diarique cʉtirãre to catio doticãti? —ĩiwa. 11 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —¿Nii mʉja mena macʉ̃, jĩcʉ̃ oveja ca cʉogʉ, cʉ̃ yʉʉ oveja yerijãarica rʉmʉrena opepʉ cʉ̃ ca ñaajãacoaro, jĩcãtora waari, cʉ̃re cʉ̃ ami mʉenetiti? 12 Bojocʉ pee doca oveja ametʉenero wapa cʉtimi. To biri yerijãarica rʉmʉrire añurijere tii doti —ĩiwi. 13 To biro ĩi, ca amo bʉʉricʉre o biro cʉ̃re ĩiwi: —Mʉ amore juu pooya —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ pea cʉ̃ amore cʉ̃ ca juu poorora, ape amore biro añuri amo tuawʉ. 14 To biro cʉ̃ ca tiiro ĩarã, fariseos pea witi waari, Jesús're cʉ̃ja ca jĩapere ameri wede peni jʉo waaupa. 15 To biro cʉ̃ja ca ĩi niirijere majiri, Jesús pea too ca niiricʉ waacoawi. Paʉ bojoca cʉ̃re nʉnʉ waa, cʉ̃ pea ca diarique cʉtirã niipetirãre catiori, 16 cʉ̃ yee maquẽre “Paʉ cʉ̃ja ca tʉoropʉ wedeticãña,” cʉ̃jare ĩiwi. 17 Ate pea Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías, o biro cʉ̃ ca ĩiquĩrique cʉ̃ ca ĩiricarore biro to biijato ĩiro biiwʉ: 18 “Ani niimi yʉre pade bojari majʉ, yʉ ca beje amiricʉ, yʉ ca maigʉ, cʉ̃ ca tii niirijere yʉ ca ĩa ʉjea niigʉ. Yʉ Yerire cʉ̃re yʉ tiicojorucu. Cʉ̃ pea bojoca poogaari niipetirãpʉre añurije quetire wederucumi. 19 Ameri tuti, acaro bui, ĩitirucumi. Jĩcʉ̃ ʉno peera wiijeri watoa macã maaripʉ cʉ̃ ca wederijere tʉotirucuma. 20 Ca tʉgoeña bayitirãre, ñucã wãma ca tʉo maji jʉo doorã cãare, “To birora cʉ̃ja biicãjato,” ĩitirucumi. Añurije pee wado ca bii ametʉa nʉcãropʉ tii nemo yerijãarucumi. 21 Bojoca poogaari cõrora, ‘Cʉ̃ ca ĩirore biro manire tii nemorucumi,’ ĩi yue niirucuma,” cʉ̃ ca ĩirique. 22 Jĩcʉ̃ ʉmʉ ĩati, wedeti, ca biigʉ ca wãtĩ jãa ecoricʉre Jesús pʉto cʉ̃re ami dooupa. Jesús pea, cʉ̃ ca ĩaro tii, cʉ̃ ca wedero tii, cʉ̃re tii catiowi. 23 To biro cʉ̃ ca tiiro, niipetirã bojoca do biro pee ĩi majiticã, o biro ĩiwa: —¿Ania, David Pãramira cʉ̃ niigajati? —ĩiwa. 24 To biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, fariseos pea o biro ĩiwa: —Ania Beelzebú, wãtĩa wiogʉ majuropeera cʉ̃ ca yeri tutuarijere cʉ̃ ca tiicojoricʉ niiri, wãtĩare cõa wiene majimi —ĩiwa. 25 Jesús pea to biirije cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñarijere ca majicãgʉ niiri, o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Jĩcã yepa macãrãra cʉ̃ja majuropeera camotaticãri cʉ̃ja ca ameri ĩa juna niijata, cʉ̃ja majuropeera ameri jĩa peticã yai waacuma. Ñucã jĩcã macã macãrãra, jĩcã wii macãrãra, cʉ̃ja ca ameri ĩa juna niijata, añuro nii majiticuma. 26 To birora Satanás cãa, Satanás'rena cʉ̃ ca cõa wienecãjata, cʉ̃ majuropeera camotatigʉ tiimi. ¿To biro cʉ̃ ca tiijata, do biro pee tiicãri, to birora cʉ̃ doti tutuacõa nii majibogajati? 27 “Mʉja, Beelzebú cʉ̃ ca yeri tutuarije mena wãtĩare cõa wienemi,” yʉre mʉja ĩi. To biro to ca biijata, mʉja ca buerijere ca tʉo nʉnʉjeerã peera, ¿ñiru cʉ̃ tiicojoti, wãtĩare cʉ̃ja ca cõa wiene tutua majipere? To biri cʉ̃jara bii ĩñocãma, no ca boorora mʉja ca ĩi maa wijiarijere. 28 Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri jʉori, wãtĩare yʉ ca cõa wienejata, “Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe mʉjapʉre ea yerijãa,” ĩirʉgaro bii. 29 ¿Jĩcʉ̃ ʉno, jĩcʉ̃ ca tutuagʉre cʉ̃ ca jia dopo jʉotijata, do biro tiicãri cʉ̃ yaa wiire jãa waari, cʉ̃ yeere cʉ̃ jee duti majibogajati? Cʉ̃re jia dopocã jʉoripʉ doca, cʉ̃ yeere jee duti majibocumi. 30 Yʉ mena ca niitigʉa, yʉre ca junagʉ niimi. Yʉ mena ca jee neotigʉa, no ca boorora ca dee batecãgʉ niimi. 31 To biri mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉ, bojoca ñañarije cʉ̃ja ca tiirije niipetirore, ñañarije cʉ̃ja ca ĩirije niipetirore, acoborucumi. Añuri Yerire ñañaro ca ĩi tutigʉ docare, acobotirucumi. 32 No ca boogʉ, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, ñañarije cʉ̃ ca ĩimijata cãare, to biro cʉ̃ ca ĩiriquere acobocãrucumi Ʉmʉreco Pacʉ. Añuri Yerire ñañarije ca ĩi tutigʉ docare, ati cuu cãare, to biri ati yepare cʉ̃ ca wajoaro jiro macã cuupʉ cãare, to biro cʉ̃ ca ĩiriquere acobotirucumi. 33 ”Yucʉgʉ añuricʉ to ca niijata, añurije dica cʉtirucu. Ñañaricʉ to ca niijata, ñañarije dica cʉtirucu. Yucʉre ca dica mena ĩa majirique nii. 34 ¡Añaa punaa! Mʉjapʉra ñañarã niicã pacarã, ¿do biro pee biicãri, añurije mʉja ĩibogajati? Yeripʉ ñañarije tʉgoeñariquerena wede, ʉjero. 35 Bojocʉ ca añugʉ, añurije wedemi, cʉ̃ yeripʉre añurije ca niiro macã. Ñañagʉ cãa, ñañarije wedemi, cʉ̃ yeripʉre ñañarije ca niiro macã. 36 To biri o biro mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉ bojocare cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca earo, niipetirãpʉra no ca boorije docuorije cʉ̃ja ca ĩirica wãmeri cõrorena cʉ̃re wederucuma. 37 Mʉja ca wederije jʉorira, “Ca ñañarije manirã,” ĩi eco, tee jʉorira ñañaro tii eco, mʉja biirucu —ĩiwi Jesús. 38 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcãrã fariseos, to biri doti cũuriquere ca jʉo buerã mena macãrã, o biro ĩiwa Jesús're: —Buegʉ, jĩcã wãme, ca bii ĩñori wãme mʉ ca tii bau niirijere jãa ĩarʉga —ĩiwa. 39 To biro cʉ̃ja ca ĩiro o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús: —Anija bojoca ñañarã Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeetirã, jĩcã wãme ca ĩa ñaaña manirije tii bau niiriquere jãima. To biro cʉ̃ja ca ĩimijata cãare, jĩcã wãme ʉno peera, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Jonás cʉ̃ ca biirique ametʉeneropʉra, ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii ĩño ecotirucuma. 40 Jonás itia rʉmʉ, itia ñami, wai paigʉ paa totipʉ cʉ̃ ca jãñaricarore birora yʉ, ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa, yʉre cʉ̃ja ca yaa cõaro ca bii yairã cʉ̃ja ca niiri tabepʉre itia rʉmʉ, itia ñami niiri jiro yʉ cati tuacoarucu ñucã. 41 Nínive macãrã, ati cuu macãrãre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro cati tuari, ñañaro mʉjare tiirucuma. Nínive macãrã, Jonás cʉ̃ ca wederijere tʉo, ñañaro cʉ̃ja ca tiiriquere tʉgoeña yeri wajoari, Ʉmʉreco Pacʉ peere tʉo nʉnʉjeeupa. Ano ca niigʉ pea, Jonás ametʉenero ca niigʉ niimi. 42 Ñucã jõcʉ̃ jiro macã yepa macõ ʉpo niiquĩrico cãa, ati cuu macãrãre cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro cati tuari, ñañaro mʉjare tiirucumo. Cõa, ca yoaropʉ macõra dooupo, Salomón cʉ̃ ca majirijere tʉorʉgo. Ano ca niigʉ pea, Salomón ametʉenero ca majigʉ yʉ ca niimijata cãare, yʉre mʉja tʉo juna. 43 ”Jĩcʉ̃ wãtĩ bojocʉpʉre ca niiricʉ witi waari jiro, ca bopori yeparipʉ waa yujucumi, cʉ̃ ca yerijãa niipa tabere ama yujugʉ. Cʉ̃ ca bʉatijata, o biro ĩi tʉgoeñacumi: 44 “¡Agó nija! Yʉ yaa wii, yʉ ca witi weorica wiipʉra yʉ tua waarucu ñucã,” ĩicumi. Tua eagʉ, ca bojoca maniri wiire añuro woa batecã, añuro quenocã, tiirica wiire biro cʉ̃re ĩacumi. 45 To biri waa, aperã wãtĩa, cʉ̃ ametʉenero ñañarã petire jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã peti cʉ̃jare jʉo neo, cʉ̃ja mena jĩcãri cʉ̃pʉre niirã jãa waacuma. To biri jʉguero cʉ̃ ca biiricaro ametʉeneropʉ ñañaro tamʉocumi. O biri wãmera cʉ̃jare biirucu, anija bojoca ñañarãre —ĩiwi Jesús. 46 Ména Jesús bojocare to biro cʉ̃ ca ĩi wede niirora, cʉ̃ paco, cʉ̃ bairã, cʉ̃ mena wede penirʉgarã dooupa. Macãpʉra cʉ̃ja ca tua nʉcãro macã, 47 jĩcʉ̃ Jesús're o biro ĩi wedewi: —Mʉ paco, mʉ bairã, mʉ mena wede penirʉgarã, õo macãpʉ yue nucũjãwa —ĩiwi. 48 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea cʉ̃re ca wedegʉ eagʉre o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —¿Ñiruo cõ niiti yʉ paco? ¿Noa cʉ̃ja niiti yʉ bairã? —cʉ̃re ĩiwi. 49 To biro ĩi, jãa, cʉ̃ buerã peere juu pua cojori, o biro ĩiwi: —Yʉ paco, yʉ bairã, anija niima. 50 No ca boorã, yʉ Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ cʉ̃ ca boorore biro ca tiirã niima, yʉ bai, yʉ baio, yʉ paco, ca niirã —ĩiwi Jesús.

Mateo 13

1 Tii rʉmʉrena Jesús, wiipʉ ca niiricʉ witi waa, ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ ea nuu eawi. 2 Paʉ bojoca cʉ̃re cʉ̃ja ca nea pooro macã, Jesús pea cũmuapʉ ea jãa, ea nuu waawi, bojoca pea jita dupari yepapʉra cʉ̃ja ca tua nʉcãro ʉno. 3 Toopʉ niicãri, paʉ wãmeri ĩi cõoñarique mena cʉ̃jare wede jʉo waawi. O biro ĩiwi: —Jĩcʉ̃ oteri majʉ otegʉ waaupʉ. 4 Cʉ̃ otere cʉ̃ ca dee bate ote nʉnʉa waaro, ote ape jĩcãgaari maapʉ ñaaupe. To biro ca biirijere minia eari, baacãuparã. 5 Apeye ʉ̃tã watoa ca jita mani jañuropʉ ñaaupe. Tee oterique yoari méé wiicoaupe. Ca jita ʉje meniroacã ca niiro macã, 6 muipũ aji mʉa doogʉra, teere aji jĩa batecãupʉ. Nʉcõri manima ĩiro jinicoaupe. 7 Apeye oterique pota watoapʉ ñaaupe. Pota yucʉ pee teere bʉcʉa ametʉene, wii bʉato yaiocãupe. 8 Apeye oterique pea añuri jitapʉ ñaaupe. Tee pea añurije wii, bʉcʉa, añurije dica cʉtiupe. To biri jĩcã jati cien'gaari dica cʉtiupe. Ape jati setenta, ape jati treinta, dica cʉtiupe. 9 Ca amoperi cʉtirã tʉoya yʉ ca ĩirijere —ĩiwi Jesús. lb00299b.tif 10 Jiro jãa, cʉ̃ buerã pea Jesús pʉto pee waa: —¿Ñee tiigʉ bojocare ĩi cõoñarique mena cʉ̃jare mʉ wedeti? —jãa ĩi jãiñawʉ. 11 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩi yʉʉwi Jesús: —Mʉjara, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ ca majiña manirije ca niimiriquere, mʉja ca majiro mʉjare tiimi. Cʉ̃ja peera to biro tiitimi. 12 To biri yʉ yee quetire aperãre ca wede majiogʉra, bʉaro jañuro tʉo majirique cʉ̃re tiicojorique niirucu. To biri majiriquere pairo cʉorucumi. To biro ca tiitigʉra, petoacã cʉ̃ ca tʉo majimirique menapʉra ẽmacãrique niirucu. 13 To biri ĩi cõoñarique mena cʉ̃jare yʉ wede. Ca ĩacãrã nii pacarã, ca ĩatirãre biro biima. Ñucã ca tʉocãrã nii pacarã, ca tʉotirãre biro tʉo majiti biicãma. 14 O biro cʉ̃ja ca biirije, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías niiquĩricʉ o biro cʉ̃ ca ĩiquĩricarore biro biiro bii: ” “Bʉaro ca tʉocãrã nii pacarã, tʉo puotirucuma. Bʉaro ca ĩacãrã nii pacarã, ĩa majitirucuma. 15 Ati pooga macãrã, cʉ̃ja yeripʉra ca tʉo nʉnʉjeerʉgatirã jeeñacã yai waama. Cʉ̃ja amoperi tiarique cʉocãma. Cʉ̃ja capegaari cãa biarique niicã, to biro cʉ̃ja ca biitijata, cʉ̃ja cape mena ĩa, cʉ̃ja amoperi mena tʉo, cʉ̃ja ca cati niirijepʉ teere tʉo puo, tʉgoeña yeri wajoa, biibocuma, yʉ pea cʉ̃jare yʉ catiobocu. 16 ”Mʉja, mʉja ca ĩarije cape cʉti, mʉja ca tʉorije amoperi cʉti, ca biirã pea, ʉjea niiña. 17 Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Paʉ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, ca bojoca añurã, mʉja ca ĩarijere ĩarʉga, mʉja ca tʉorijere tʉorʉga, biimiupa. To biro bii pacarã tʉoti, ĩati, biiupa. 18 ”Tʉoya. Oteri majʉre ĩi cõoñari yʉ ca wedejãrije o biro ĩirʉgaro ĩi: 19 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ quetire tʉo pacarã, ca tʉo puotirã, oterique maapʉre ca ñaariquere biro niima. Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere cʉ̃ja yeripʉ añuro cʉ̃ja ca tʉo ñeemiriqueacãre, Satanás doori, cʉ̃jare ẽmacãmi. 20 Oterique ʉ̃tã watoapʉ ca ñaarique pea, añurije quetire tʉorã, jĩcãtora ʉjea niirique mena ca tʉo ñeerã niima. 21 Oterique ca nʉcõri mani jañuricarore birora, cʉ̃ja cãa tʉgoeña tutuatima. Añurije queti jʉori ñañaro cʉ̃jare ca biirora, ñucã aperã ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeero uwima ĩirãra, to cõrora teere camotaticãma. 22 Oterique pota watoapʉ ca ñaarique pea, añurije quetire añuro tʉo nʉnʉjee pacarã, ati yepa maquẽ peere bʉaro boo tʉgoeña, ñucã pairo apeye cʉtirique peere boo ametʉene biima ĩirã, pota watoapʉ ca ñaariquere, ca dica manirora ca wii biato yaio ecoriquere birora biicãma. To biri ate niipetirije cʉ̃ja ca boo tʉgoeñarije pee nii ametʉenema ĩiro, añurije queti peera, cʉ̃ ca otemiriquere ca dica manirora ca wii bʉato yaioricarore biro cʉ̃jare tii yaiocã. 23 Oterique añuri jitapʉ ca ñaarique pea, añuro dica cʉti, jĩcã jati cien, sesenta, treinta apegaari ca dica cʉtiricarore birora biima, añurije quetire tʉori, añuro ca tʉo nʉnʉjeerã —jãare ĩi wedewi Jesús. 24 Ape wãme ĩi cõoñari wedewi ñucã Jesús: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃ cʉ̃ yaa wejepʉre ote añurije ca otericʉre biro nii. 25 To biro cʉ̃ ca tiimiriquere jĩcʉ̃ cʉ̃re ca ĩa tutigʉ, niipetirã cʉ̃ja ca cãni ditoye eari, trigo watoapʉre taa ñañarijere ote, waacoaupʉ. 26 Jiro, trigo cʉ̃ ca oterique wii, bʉcʉa yapano, oo yucʉ nʉcã, ca biiri tabera, taa ñañarije cãa tee watoare wiiupe. 27 To biro ca biiro, paderi maja pea tii weje ʉpʉre o biro cʉ̃re ĩirã waauparã: “¡Wiogʉ! Mʉ yaa wejere añurije mʉ ca oterique nii pacaro, ¿do biro biicãri, taa ñañarije cãa to wiijapari?” cʉ̃re ĩiuparã. 28 ”To biro cʉ̃ja ca ĩiro, tii weje ʉpʉ pea o biro cʉ̃jare ĩiupʉ: “Jĩcʉ̃ yʉre ca ĩa tutigʉ to biro tiijacupi,” ĩiupʉ. ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, paderi maja pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñauparã: “¿Waari, taa ñañarijere jãa ca wẽe batecãro mʉ booti?” ĩiuparã. 29 ”To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩiupʉ: “Waaticãña. Taa ñañarijere wẽe batema ĩirã, trigo menara mʉja wẽe batecãbocu. 30 Tee menara jĩcãri to bʉcʉacãjato. Ca dicare jeerica tabepʉ trigore ca jeerãre: “ ‘Taa ñañarije peere jee jʉori, upa dotori jiaya, teere joe baterʉgarã. To biro tii yapanoripʉ trigore jeeri, yʉ yaa wii baarique queno cũurica wiipʉ queno cũuña,’ cʉ̃jare yʉ ĩirucu,” cʉ̃jare ĩiupʉ tii weje ʉpʉ —ĩi wedewi Jesús. 31 Ape wãme ĩi cõoñari wedewi ñucã Jesús. —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃ cʉ̃ wejepʉre mostaza apegaacãre cʉ̃ ca otericarore biro nii. 32 Niipetirije ote apegaari ametʉenero petigaacã peti nii pacaro, bʉcʉa waaropʉa, ote, wejepʉre ca niiri yucʉ ametʉenero pairicʉ bʉcʉa. To biri minia tiigʉ dʉpʉripʉre cʉ̃ja die batiri queno, cʉ̃ja ca tii niirore birora bii —ĩi wedewi Jesús. 33 Ati wãme ĩi cõoñari wedewi ñucã Jesús: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcõ nomio trigo wetare itia bapa cõori, niipetiri bʉrʉapʉra to waua peticoajato ĩigo, ca wauaro ca tiirijere cõ ca ayiarore biro bii —ĩiwi. 34 Ate niipetirore ĩi cõoñarique mena wado ĩiri wedewi Jesús, bojocare. Dije ʉno peerena, ĩi cõoñatigʉra cʉ̃jare wede, tiitiwi. 35 Ate pea Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ: “Ĩi cõoñarique mena wado yʉ wederucu. Ʉmʉreco Pacʉ, ati ʉmʉrecore cʉ̃ ca jeeño jʉori tabepʉra ca majiña manirije ca niiriquere cʉ̃jare yʉ wederucu,” cʉ̃ ca ĩi jʉguericarore biro bii earo biiwʉ. 36 Jiro Jesús bojocare waarique wui yapano, waa, wiipʉ jãa waawi. To biro cʉ̃ ca biiro, jãa, cʉ̃ buerã pea cʉ̃ pʉto waari, o biro cʉ̃re jãa ĩi jãiñawʉ: —Jãare wedeya, do biro ĩirʉgaro to ĩiti, taa ñañarije wejepʉre ca wiiriquere ĩi cõoñari mʉ ca wedejãrije —jãa ĩiwʉ. 37 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩi wedewi Jesús: —Ote añurijere ca otegʉa, yʉ Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ yʉ nii. 38 Oterica yepa pea, ati ʉmʉreco nii. Ote añurije pea Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre ĩiro ĩi; taa ñañarije pea Satanás yaarãre ĩiro ĩi. 39 Ca ĩa tutigʉ taa ñañarijere ca otericʉ pea Satanás niimi. Ote dicare jeerique pea, ati ʉmʉreco ca peti peere ĩiro bii. Ca dicare ca jeerã pea, Ʉmʉreco Pacʉre pade bojari maja niima. 40 ”To biri taa ñañarijere jeeri, pecamepʉ joe batericarore birora biirucu, ati ʉmʉreco ca petiro. 41 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ ca doti niiri yepare ñañarije tii, aperãre ñañaro cʉ̃ja ca tiiro tii, ca tii niirã niipetirãre, yʉ jee neo doti cojorucu, yʉre ca pade bojari majare. 42 Cʉ̃jare jee neo yapano, pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ cõa joerucuma, cʉ̃ja upire baca dʉpo tuu, oti, cʉ̃ja ca biipa tabepʉre. 43 To biro cʉ̃ja ca biiri tabere, ca ñañarije manirã pea, muipũ ʉmʉreco macʉ̃re biro boe bate niirucuma, cʉ̃ja Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre. Ca amoperi cʉtirã tʉoya yʉ ca ĩirijere. 44 ”Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, ca wapa pacarijere jĩcã yepapʉ yaio cũuricarore biro nii. Jĩcʉ̃ ʉmʉ teere bʉa, ñucã toora teere yaio cũu, bʉaro ʉjea niirique mena waa, cʉ̃ yee apeye niipetirijere noni peticã, tee wapa mena tii yepare wapa tii ami, cʉ̃ ca tiirore birora bii. 45 ”Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃, apeye noniri majʉ, perlas añurijere ca ama yujugʉre biro nii. 46 To biri jĩcãga bʉaro ca wapa pacaricare bʉari, waa, cʉ̃ yee apeye niipetirijere noni peticã, tee wapa mena tiigare wapa tii ami, cʉ̃ ca tiirore birora bii. 47 ”Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcãgʉ bapigʉre dia pairi yaapʉre cõañua cojoricaro, wai cʉ̃ja ca niiro cõrora cʉ̃ja ca yoorore biro nii. 48 Bapigʉre wai cʉ̃ja ca jãa dadaro ĩa, wai jĩari maja pea, jita dupari yepa pee wee maa waa, añurãre piwʉpʉ jee jãa, ñañarã peera cõañuacã, cʉ̃ja ca tii duwirore biro bii. 49 O biri wãmera biirucu, ati ʉmʉreco ca petiro. Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã, niipetiri taberipʉ waari, añurã watoare bojoca ñañarãre bojoricaro cʉ̃jare jee dica woorucuma. 50 Ñañarãra pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ cʉ̃jare cõa joerucuma. Bʉaro oti, cʉ̃ja upire baca dʉpo tuu, cʉ̃ja ca biiparopʉre —ĩi wedewi Jesús. 51 To biro ĩi yapano, o biro ĩi jãiñawi Jesús: —¿Ano yʉ ca ĩirije niipetirijere mʉja tʉo puoti? —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, “Ʉ̃gjá Wiogʉ,” jãa ĩi yʉʉwʉ. 52 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩiwi Jesús: —Jĩcʉ̃, doti cũuriquere ca jʉo buegʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽre cʉ̃ ca buejata, wii ʉpʉre biro biimi. Cʉ̃ yaa wii maquẽ cʉ̃ ca queno cũurije wãmare, to biri bʉcʉre, jee wiene majimi —jãare ĩi wedewi Jesús. 53 Jesús atere ĩi cõoña wede yapano, too ca niiricʉ waacoawi. 54 Cʉ̃ yaa yepa majuropeepʉre eagʉ, cʉ̃ja yaa wii cʉ̃ja ca nea poo juu bueri wiipʉ waari, bojocare bue jʉo waawi. Too macãrã pea teere tʉo, do biro pee ĩi majitima ĩirã: —¿Ania, ate niipetirije cʉ̃ ca majirijera, noopʉ cʉ̃ buejapari? ¿Do biro biicãri, ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii majirique cãare cʉ̃ tii majiti? 55 ¿Ania, yucʉ pĩiri paderi majʉ José macʉ̃, ñucã María macʉ̃ méé cʉ̃ niiti? ¿Santiago, José, Simón, Judas jãari jũwʉ méé cʉ̃ niiti? 56 ¿Ñucã ano mani watoa ca niirã cãa, cʉ̃ bairã romiri méé cʉ̃ja niiti? ¿Ate niipetirije cʉ̃ ca majirijere noopʉ cʉ̃ bʉajapari? —ameri ĩiwa. 57 To biirije cʉ̃re ca ĩirã niiri, cʉ̃ ca wederijere tʉo nʉnʉjeerʉgatiwa. To biro cʉ̃ja ca biiro ĩari, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉre niipetiri taberipʉre cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉoma. Cʉ̃ yaa macã majurope macãrã, cʉ̃ yaa wii macãrã majurope pea, cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉotima —ĩiwi. 58 To biri cʉ̃ ca wederijere díámacʉ̃ cʉ̃re cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeetiro macã, tii macãre niigʉ ca ĩa ñaaña manirijere paʉ tii bau niitiwi.

Mateo 14

1 Tii rʉmʉrira Galilea yepa wiogʉ Herodes, Jesús cʉ̃ ca tiirijere cʉ̃ja ca wedero tʉori, 2 cʉ̃re ca pade coterãre o biro ĩiupi: —Cʉ̃a, Uwo Coeri majʉ Juan niiquĩricʉ, ca cati tuaricʉ niicumi. To biri ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii majiriquere cʉocumi —ĩiupi. 3 Herodes pea, cʉ̃ bai Felipe nʉmo Herodías jʉori, Juan're ñee dotiri, come daa mena jiari, tia cũurica wiipʉ cʉ̃re cũu dotiupi. 4 Ména, Juan pea to biro cʉ̃ tiijato ĩigʉ: “Cõre nʉmo cʉtigʉ, doti cũurique ca tii dotitirijere mʉ tii,” ĩiupi Herodes're. 5 Herodes pea Juan're jĩarʉga nii pacagʉ, bojoca peere uwiupi, niipetirã “Juan Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉra niimi,” cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉ cʉ̃ ca niiro macã. 6 To ca bii pacaro, Herodes cʉ̃ ca baʉarica rʉmʉ ʉno ca earo cʉ̃ ca tiiri boje rʉmʉre, Herodías macõ pea niipetirã Herodes cʉ̃ ca jʉo cojoricarã cʉ̃ja ca ĩa cojoropʉ bajago wia waaupo. Herodes pea cõ ca bajarijere ĩa mecʉ̃ma ĩigʉ, o biro cõre ĩiupi: 7 “No ca boorije mʉ ca jãirijere mʉre yʉ tiicojo majuropeecãrucu. ¡Yee méé mʉre yʉ ĩi!” cõre ĩiupi. 8 Cõ pea cõ paco cõ ca wede majiorico niiri, o biro ĩiupo Herodes're: —Jotʉ bapapʉ Juan dʉpʉgare jãari, yʉre tiicojoya —cʉ̃re ĩiupo. 9 To biro cõ ca ĩiro tʉogʉ, bʉaro tʉgoeña paiupi Herodes. Bʉari, niipetirã cʉ̃ ca jʉo cojoricarã cʉ̃ja tʉo cojoropʉ: “Mʉ ca jãirijere yʉ tiicojo majuropeecãrucu,” cʉ̃ ca ĩirique ca niiro macã, cõ ca ĩirore biro tii dotiupi. 10 To biri cʉ̃ ʉmʉare tia cũurica wiipʉ ca niigʉ, Juan dʉpʉgare paa taa doti cojoupi. 11 Jiro jotʉ bapapʉ ami jãa ami waari, wãmore cõre tiicojoupa. Cõ pea, cõ pacopʉre tiicojoupo. 12 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tiiriquere queti tʉo, cʉ̃ buerã ca niiricarã eari, cʉ̃ upʉri niiquĩriquere ami waa, yaa cõa yapanori jiro, Jesús're wederã waaupa. 13 Jesús pea teere cʉ̃ja ca queti wedero tʉori, too ca niiricʉ, jãa, cʉ̃ buerã mena cũmuapʉ ea jãa, jʉo waacoawi ca bojoca maniro pee. Toopʉ jãa ca waariquere majiri, tii macãri macãrã pea maapʉ jãare nʉnʉ waaupa. 14 To biri Jesús ʉtabʉcʉra ape nʉñapʉ tĩa ea maa nʉcãgʉ, paʉ bojoca cʉ̃ja ca niiro ĩawi. Cʉ̃jare ĩa boo pacari, ca diarique cʉtirã cʉ̃ja ca jee waaricarãre cʉ̃jare catio bojawi. 15 Jãa, cʉ̃ buerã pea, naiocoaro ca biiro ĩarã Jesús pʉto pee waa, o biro cʉ̃re jãa ĩiwʉ: —Mee ñamica niicoa. Anoa ca bojoca maniropʉ nii. Bojocare, “Waarãja,” cʉ̃jare ĩiña. Macãpʉ waari, cʉ̃ja ca baapere cʉ̃ja wapa tiirã waajato —cʉ̃re jãa ĩiwʉ. 16 To biro jãa ca ĩiro, Jesús pea o biro jãare ĩi yʉʉwi: —Ñeere ĩirã waaticuma. Mʉjara cʉ̃jare baariquere ecaya —ĩiwi. 17 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jãa pea: —Jãa, anora jĩcã amo cõro pan'gaariacã, wai pʉarãacã to cõrora jãa cʉo —cʉ̃re jãa ĩiwʉ. 18 To biro cʉ̃re jãa ca ĩiro tʉo: —Ano pee ami dooya —jãare ĩiwi Jesús. 19 Ĩi yapano, bojocare taa yepapʉ cʉ̃jare duwi dotiwi. Duwi doti yapano, pan jĩcã amo cõro ca niiricarire, wai pʉarã mena jeeri, ʉmʉreco pee ĩa mʉene cojori, Ʉmʉreco Pacʉre: —¡Añu majuropeecã! Añurije jãare ĩa cõa peo bojaya —ĩi juu bue yapano, pan'gaarire pee batori, jãa cʉ̃ buerãre noniwi. Jãa pea bojocare jãa batowʉ. 20 To biro jãa ca tiirijere, niipetirãpʉra baa yapi peticoawa. Jãa pea ca dʉjarijere jee neo, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niiri pijeeri peti jãa jee jãa dadowʉ. 21 Teere ca baaricarã pea jĩcã amo cõro mil ʉmʉa niiwa, nomia, wimarã cõoña maniro niirã. 22 Ate jiro Jesús, jãa, cʉ̃ buerãre cũmuapʉ ea jãa dotiwi, bojocare cʉ̃ ca waarique wui ditoye, cʉ̃ jʉguero ape nʉñapʉ cʉ̃ja tĩa waa yuecãjato ĩigʉ. 23 Bojocare waarique wui cojo yapano, ʉ̃tãgʉ jotoapʉ jĩcʉ̃ra juu buegʉ mʉacoaupi Jesús. Ména, ca naioro jiro jĩcʉ̃ra toora niicãupi. 24 Mee, jãa pea yoaropʉ jãa tʉjacã tĩa waawʉ. Wino bʉaro jãa ca waaro peera paa puu dooma ĩiro, jãa cũmuare uwioro, oco jabe cõa tuu niiwʉ. 25 To biro jãa ca bii paja yujuro, ca boeparo jʉgueroacã jãa pʉto pee doo nʉnʉa doowi Jesús. “¡Níjá! Oco jotoara doocã nʉnʉa doowi.” 26 Oco jotoara cʉ̃ ca doo nʉnʉa dooro ĩa ʉcʉacoari, bʉaro uwirique mena: —Wãtĩro doo béé —jãa ĩi acaro buicoawʉ. 27 To biro jãa ca ĩiro, Jesús pea o biro jãare ĩi cojowi: —Yerijãa waarãja. Yʉra yʉ nii. Uwiticãña —jãare ĩiwi. 28 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea o biro ĩiwi Jesús're: —Wiogʉ, mʉra mʉ ca niijata, oco jotoara mʉ pʉtopʉ yʉre waa dotiya —ĩiwi. 29 To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Dooya —cʉ̃re ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro, cũmuapʉ ca jãñaricʉ wãcã ñaa, oco jotoara Jesús cʉ̃ ca niiro díámacʉ̃ waacã nʉnʉa waawi. 30 Too waa nʉnʉa waagʉ, wino bʉaro ca paa puuro ĩa uwima ĩigʉra, duacã nʉnʉa waawi. “Duacã yai waagʉ yʉ bii,” ĩima ĩigʉra, o biro ĩi acaro buiwi Pedro: —Wiogʉ, yʉre ñeegʉ dooya —ĩiwi Jesús're. CN01721B.tif 31 To biro cʉ̃ ca ĩirora, Jesús pea cʉ̃ amore juu cojo, cʉ̃re ñeeri, o biro cʉ̃re ĩiwi: —¡Petoacã peti yʉre mʉ tʉo nʉnʉjeecã! ¿Ñee tiigʉ, “Yʉre tii nemocãrucumi,” mʉ ĩi tʉgoeña bayitijãri? —ĩiwi. 32 Cũmuapʉ cʉ̃ja ca ea jãarora, wino paa puu yerijãacoawʉ. 33 To cõrora, jãa, cũmuapʉ ca niirã pea: —Mʉa díámacʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra mʉ nii —jãa ĩi nʉcʉ̃ bʉowʉ Jesús're. 34 To biro bii tĩa waa, Genesaret yepapʉre jãa eawʉ. 35 Toopʉ jãa ca earo, too macãrã pea Jesús're ĩa majiri, too cʉ̃ ca earo, too pʉtori macãrã niipetirãpʉre queti wede bate peoticã cojoupa. Niipetirã ca diarique cʉtirãre jeecãri, Jesús pʉto 36 “Jãa cãare petopʉra, mʉ jutiro yapaacã ʉnorena, jãare padeña dotiya,” ĩi eawa. Niipetirã cʉ̃ jutirore ca padeñarã cõrora cati peticoawa.

Mateo 15

1 Jĩcãrã fariseos, to biri doti cũuriquere ca jʉo bueri maja, Jerusalén'pʉ ca dooricarã Jesús pʉto eari, o biro ĩi jãiñawa: 2 —¿Ñee tiirã mʉ buerã pea mani ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tii jʉo dooriquere cʉ̃ja tii nʉnʉjeetiti? ¿Ñee tiirã baarʉgarã jʉguero amo coeriquere cʉ̃ja tii nʉnʉjeetiti? —ĩiwa. 3 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pee cãa o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi: —¿Ñee tiirã mʉja cãa, mʉja ñicʉ̃a cʉ̃ja ca tii jʉo doorique peere tii nʉnʉjeerʉgarãra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũuriquere mʉja tii nʉnʉjeetiti? 4 O biro ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ: “Mʉ pacʉre, mʉ pacore nʉcʉ̃ bʉoya. Cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore ñañaro ca ĩigʉa, jĩa cõacãricʉ niirucumi,” ĩiupi. 5 To biro cʉ̃ ca ĩi cũurique ca nii pacaro, mʉja pea o biro mʉja ĩirucu: “Jĩcʉ̃, cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore, ‘Yʉ yee niipetirije Ʉmʉreco Pacʉre yʉ ca nonijãrije wado nii. To biri mʉjare yʉ tii nemo majiti,’ ĩicã majimi. 6 To biirije ca ĩigʉa, cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore cʉ̃ ca tii nemorucuricarore biro tii nemo majitimi yua,” mʉja ĩi wederucu. O biirije ĩicãri, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũurique peere tee jãa ĩiri méé mʉja bii yaiocã, mʉja majuropeera mʉja ca ĩirije pee wadore tii nʉnʉjeema ĩirã. 7 ¡Watoara ca bii dito pairã! Díámacʉ̃ra ĩiquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías, mʉja yee maquẽre ĩigʉ: 8 —“Anija, ʉjero ĩirique wado yʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉoma. Cʉ̃ja yeri pea aperopʉ niicã. 9 Yee petira yʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉocãma. Cʉ̃ja ca buerijea, cʉ̃ja majuropeera cʉ̃ja ca tii doti niirije nii,” cʉ̃ ca ĩiquĩriquera —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 10 To biro cʉ̃jare ĩi yapano, bojocare jʉo cojori, o biro cʉ̃jare ĩiwi Jesús: —Atere tʉori añuro tʉo puoya: 11 Baarique ʉjero pee ca jãa waarije méé bojocare ñañarã cʉ̃ja ca niiro tii. Cʉ̃ja ʉjero mena pee ñañarije cʉ̃ja ca wede wienerije pee nii, bojocare ñañarã cʉ̃ja ca niiro ca tiirije —ĩiwi. 12 To biro cʉ̃ ca ĩiro jãa cʉ̃ buerã pea cʉ̃ pʉto pee waari, o biro cʉ̃re jãa ĩi jãiñawʉ: —¿Mʉ ca ĩijãrijere tʉori, fariseos cʉ̃ja ca ajiacoajãrijere mʉ majiti? —cʉ̃re jãa ĩiwʉ. 13 To biro jãa ca ĩiro: —No ca boorije yʉ Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ, cʉ̃ ca otetiriquea, niipetirijepʉra ca nʉcõri menapʉra wẽe bate ecorucu. 14 To birora cʉ̃jare ĩacãña. Ca ĩatirãre biro nii pacarã, aperã ca ĩatirãre ca jʉguerãre biro ca niirã niima cʉ̃ja. No jĩcʉ̃ ʉno ca ĩatigʉra, apĩ ca ĩatigʉre cʉ̃ ca jʉgue waajata, cʉ̃ja pʉarãpʉra opepʉ ñaajãacoarucuma —jãare ĩiwi Jesús. 15 To biro cʉ̃ ca ĩiro jiro, Pedro pea: “Mʉ ca ĩi cõoña wedejãrijere jãare wede majioña,” ĩiwi Jesús're. 16 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro ĩi yʉʉwi Jesús pea: —¿Mʉja cãa ména mʉja tʉo puoticãti? 17 ¿Ʉjero pee ca jãa waarije niipetiro ʉta miji daari pee waa, jiro witi baterʉgaro mʉja ĩi majititi? 18 Ʉjero pee ca witirije doca, bojocare ñañarã cʉ̃ja ca niiro ca tiirije nii, cʉ̃ja yeripʉ ñañarije tʉgoeñacãri cʉ̃ja ca wede wienerije niima ĩiro. 19 Bojoca cʉ̃ja yeripʉ ñañarijere tʉgoeñama. Jĩariquere, apĩ nʉmopʉre tii eperiquere, tiirica wãme cõro méépʉ ñee epericarã cʉti yai waariquere, jee dutiriquere, ĩi ditorique, aperãre acaro bui tutiriquere, ĩi wienema cʉ̃ja ʉjero mena. 20 Ate nii, bojocare ñañarã cʉ̃ja ca tuaro ca tiirije. Amo coetigʉra cʉ̃ ca baarijea bojocʉre ñañagʉ cʉ̃ ca niiro tiiti —ĩiwi. 21 Jiro, too ca niiricarã, Tiro, Sidón ca wãme cʉtiri yepa pee jãa waacoawʉ. 22 Toopʉ jãa ca earo, jĩcõ nomio tii yepa macõ cananea, Jesús pʉtore o biro ĩi acaro bui eawo: —Wiogʉ, David Pãrami, yʉre boo paca ĩaña. Yʉ macõ wãtĩ jãa ecocãri ñañaro peti tamʉomo —cʉ̃re ĩi eawo. 23 To biro cõ ca ĩi pacaro, Jesús pea cõre yʉʉtiwi. To biro cʉ̃ ca biiro ĩa, jãa, cʉ̃ buerã pea, cʉ̃ pʉtoacã waari, o biro cʉ̃re jãa ĩiwʉ: —Cõre tii nemocãña nija. Mani jiro acaro bui nʉnʉjee doomo —jãa ĩiwʉ. 24 To biro jãa ca ĩiro tʉo, o biro ĩiwi Jesús: —Ʉmʉreco Pacʉa, Israel yaa pooga macãrã, oveja ca yairicarãre biro ca niirã wadore tii nemo dotigʉ yʉre tiicojowi —ĩiwi. 25 To biro cʉ̃ ca ĩi pacaro, nomio pea cʉ̃ jʉguero cõ ãjʉro jupeari mena ea nuuri: —Wiogʉ, yʉre tii nemoña —cʉ̃re ĩiwo. 26 Jesús pea o biro cõre ĩi yʉʉwi: —Cʉ̃ puna cʉ̃ja ca baarije pan're ẽmari, yaia peere cʉ̃ ca ecajata, añuti —cõre ĩiwi. 27 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩiwo cõ pea: —To birora bii biiropʉa, Wiogʉ. To biro to ca bii pacaro, yaia cãa, cʉ̃ja ʉparã cʉ̃ja baa baterijere baama —ĩiwo Jesús're. 28 To biro cõ ca ĩiro, o biro cõre ĩiwi Jesús: —¡Nomio, díámacʉ̃ peti mʉ tʉo nʉnʉjee majuropeecã! Mʉ ca boori wãmere birora to biijato —ĩiwi. To biro cõre cʉ̃ ca ĩirije menara, cõ macõ pea jĩcãto caticoaupo. 29 Too ca niiricarã waa, Galilea ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ jãa eawʉ. Jiro, buuro jotoapʉ maa waa, ea nuu waawi Jesús. 30 To biro cʉ̃ ca biiro, paʉ bojoca cʉ̃re nea poo eawa. Cʉ̃ja yaarã ca diarique cʉtirã, upa yuriri, ca ĩatirã, ca dicari pojaricarã, ca wedetirã, to biri aperã paʉ ca diarique cʉtirãre, Jesús pʉto jee eawa. To biro cʉ̃ja ca tiirãre, Jesús pea cʉ̃jare catio bojawi. 31 Bojoca pea ca wedetimiricarã wede, ca dicari pojaricarã cãa añucoa, upa yuriri añuro waa majicoa, ñucã ca ĩatimiricarã cãa ĩacoa, cʉ̃ja ca biiro ĩarã, ñee pee ĩiticãwa. Teere ĩari, Israel Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉowa. 32 Jiro Jesús, jãa, cʉ̃ buerãre jʉo cojori, o biro jãare ĩiwi: —Anija bojocare bʉaro cʉ̃jare yʉ boo paca ĩa, mee itia rʉmʉ niicoa yʉ mena cʉ̃ja ca niiro. Baarique ʉno cʉotima. Baari méé ca biirãrena cʉ̃ja yaa wiijeripʉ yʉ tuenecojorʉgati. To biro yʉ ca tiijata, waa bayiti, maa decomacãrira dia ñaacoabocuma —ĩiwi. 33 To biro jãare cʉ̃ ca ĩiro, jãa pea o biro cʉ̃re jãa ĩiwʉ: —To cõro paʉ bojoca ca niirãre mani ca ecapere, ano ʉno ca bojoca maniropʉre ¿do biro pee tiicãri baariquere mani bʉarãti? —jãa ĩiwʉ. 34 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩi jãiñawi Jesús: —¿Mʉja pea no cõro paʉ pan'gaari mʉja cʉoti? —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirije pan'gaari, to biri no cãnacãrã mééacã jãa wai cʉo —cʉ̃re jãa ĩiwʉ. 35 To biro jãa ca ĩiro, bojocare yepapʉ duwi doti cojowi. 36 To biro ĩi yapano, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirije pan'gaari, to biri wai menare jeeri, Ʉmʉreco Pacʉre: “Añu majuropeecã,” ĩi yapano, pee bato noni cojowi, jãa cʉ̃ buerãre. Jãa pea bojoca peere jãa noni bato cojowʉ ñucã. 37 To biro cʉ̃ ca tiirijere niipetirãpʉra baa yapi peticoawa. Ca dʉjariquere jãa ca jee neoro, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri pijeeri peti dadawʉ. 38 Teere ca baaricarã pea bapari mil peti ʉmʉa niiwa, nomia, wimarã, cõoña maniro niirã. 39 Jiro Jesús, bojocare waarique wui, cũmuapʉ ea jãa, jãa waacoawʉ, Magadán ca wãme cʉtiri yepa pee waarã.

Mateo 16

1 Fariseos, to biri saduceos, Jesús pʉto doori, cʉ̃re ĩi buiyee ñaarã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉra cʉ̃ ca niirijere ca bii ĩñorije jĩcã wãme ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃re tii bau nii dotiwa. 2 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Ʉmʉreco ca jũa naio waaro ĩari, “Boerore añuri rʉmʉ niirʉga,” mʉja ĩi. 3 Ñucã boeri tabere, ʉmʉreco quejero jũa, bueri bʉrʉri nii, ca biiro ĩarã, “Oco rʉmʉ niirʉga,” mʉja ĩi. Ʉmʉreco to biro ca biirijere ĩari, to biirije biirʉga añuro ca ĩi majirã nii pacarã, ¿ñee tiirã ati yʉtearire ca bii niirije peera mʉja ĩa majititi? 4 Anija bojoca ñañarã, Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeetirã, jĩcã wãme ca ĩa ñaaña manirije tii bau niiriquere ĩarʉgama. To biro cʉ̃ja ca ĩimijata cãare, jĩcã wãme ʉno peera Jonás cʉ̃ ca biiriquere biro apeye ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii ĩño ecotirucuma —ĩiwi. To biro ĩi, toora cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare waa weocoawi. 5 Jãa, cʉ̃ buerã, Jesús mena ʉtabʉcʉra ape nʉñapʉ waarã, acoboma ĩirã pan jãa jee waatiupa. 6 Jesús pea: —Fariseos, saduceos, cʉ̃ja ca tii niirije, pan're ca wauaro ca tiirijere biro ca niirijere ĩa majiri niiña —jãare ĩiwi. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jãa, cʉ̃ buerã pea: —¡Agó nija! Pan mani jee dootijapa —jãa ameri ĩiwʉ. 8 Jesús pea to biro jãa ca ameri ĩirijere majiri, o biro jãare ĩiwi: —¿Ñee tiirã, “Pan mani cʉoti,” mʉja ameri ĩiti? No cõro petoacã peti díámacʉ̃ mʉja tʉo nʉcʉ̃ bʉocãti. 9 ¿Mʉja tʉo jeeñoticãti ména? ¿Jĩcã amo cõro niiricari pan menara, jĩcã amo cõro mil ca niirãre yʉ ca ecarique cãare mʉja majititi? ¿No cãnacã pijeeri peti mʉja jee neori? 10 ¿Ñucã pan'gaari jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niiricari menara bapari mil ca niirãre yʉ ca batorique cãare mʉja majititi? ¿No cãnacã pijeeri peti mʉja jee neori? 11 ¿No cõro peti pan méére yʉ ca ĩi pacaro mʉja tʉo majititi? Fariseos, to biri saduceos, cʉ̃ja ca tii niirije baarique ca wauaro ca tiirijere biro ca niirije menare ĩa majiri niiña —jãare ĩiwi. 12 To biro cʉ̃ ca ĩiropʉ pan're ayiarique méére, fariseos, to biri saduceos, cʉ̃ja ca ĩi dito buerijere tʉo majiri niiña ĩigʉ, Jesús to biro jãare cʉ̃ ca ĩirijere jãa tʉo majiwʉ yua. 13 Jiro Jesús, Cesarea de Filipo yepapʉ eari, o biro jãare ĩi jãiñawi: —¿Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, “Ñiru niimi,” cʉ̃ja ĩirucuti bojoca? —ĩi jãiñawi. 14 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re jãa ĩi yʉʉwʉ: —Jĩcãrã, “Uwo Coeri majʉ Juan niimi,” ĩima. Aperã, “Elías niimi,” ĩima. Aperã, “Jeremías niimi; ñucã apĩ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ niimi,” ĩirucuma —cʉ̃re jãa ĩiwʉ. 15 To biro jãa ca ĩiro: —Mʉja pea, ¿“Ñiru niimi,” yʉre mʉja ĩiti? —jãare ĩi jãiñawi Jesús. 16 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Simón Pedro o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Mʉa Mesías, Ʉmʉreco Pacʉ to birora ca caticõa niigʉ Macʉ̃ mʉ nii —ĩiwi. 17 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro ĩiwi Jesús: —Ʉjea niiña mʉ, Simón, Jonás macʉ̃. Jĩcʉ̃ bojocʉ ʉno peera atere mʉre wede majiotijacupi. Yʉ Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ, atere mʉre majiomi. 18 To biri yʉ pea: “Pedro mʉ nii,” mʉre yʉ ĩi. Atiga ʉ̃tãga jʉorira yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca nii nʉnʉa waaro yʉ tiirucu. Bii yairicaro ca tii tutua niirijepʉ cãa, cʉ̃jare ametʉene nʉcãtirucu. 19 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiropʉre ca waarãre ca jope pãa jʉguegʉre biro mʉre yʉ cũu. Ati yepare niigʉ tii niiriquere mʉ ca bootijata, ʉmʉreco tutipʉ cãare boo ecotirucu. Ñucã ati yepare niigʉ tii niiriquere mʉ ca boojata, ʉmʉreco tutipʉ cãare boo ecorucu —ĩiwi Pedrore. 20 To biro ĩi yapano, jãa cʉ̃ buerãre: —Mesías yʉ ca niirijere jĩcʉ̃ ʉno peerena wedeticãña —jãare ĩiwi Jesús. 21 Jesús, tii tabe mena, jãa cʉ̃ buerãre, Jerusalén'pʉ cʉ̃ ca waapere to biri bojocare ca jʉo niirã, paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo bueri maja, ñañaro cʉ̃re cʉ̃ja tiipere, ñucã cʉ̃re cʉ̃ja ca jĩa cõapere, to biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tii cõacãmijata cãare ñucã itia rʉmʉ jiro cʉ̃ ca cati tuapere, jãare wede jʉowi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, Pedro pea apero pee cʉ̃re ami waari, o biro cʉ̃re ĩi tuti jʉo waawi Jesús're: —¡Agó nija Wiogʉ, Ʉmʉreco Pacʉ teere mʉre cʉ̃ camotajato! ¡Atea jĩcãti ʉno peera to biirije peti mʉre biitirucu! —cʉ̃re ĩiwi. 23 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea Pedrore amojode ĩari, o biro cʉ̃re ĩiwi: —¡To cõrora yʉre camotatiya, Satanás! Mʉa, apeye pee yʉ ca bii maa wijiaro yʉre tiirʉgʉ mʉ ĩi. Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro méé mʉ tʉgoeña. Bojoca cʉ̃ja ca tʉgoeñari wãme pee wado mʉ tʉgoeñacã —cʉ̃re ĩiwi. 24 To biro cʉ̃re ĩi yapano, jãa, cʉ̃ buerãre, o biro jãare ĩiwi: —Jĩcʉ̃, yʉ buegʉ ca niirʉgʉ ʉnoa, mʉ majurope mʉ ca tiirʉgarijere to cõrora acobori, to cãnacã rʉmʉra yʉ yee jʉori ñañaro tamʉo pacagʉ, to birora yʉre tʉo nʉnʉjeecõa niiña. 25 Cʉ̃ ca catirijere ca maigʉa, cʉ̃ ca catipere bʉatirucumi. Yʉ yee jʉori ñañaro ca tamʉo yaigʉa, cʉ̃ ca catipere bʉarucumi. 26 ¿Bojocʉre ñee ʉno peere to tii nemoti ati yepa maquẽ niipetirijepʉrena cʉocã pacagʉ, cʉ̃ yerire cʉ̃ ca tii yaio nʉcõcãjata? ¿Ñucã cʉ̃ ca cati niipe wapare, no cõro pairo mena cʉ̃ wapa tii majibogajati? 27 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca boe baterije mena, ñucã yʉ yaarã yʉre queti wede bojari maja mena, yʉ doorucu. To cõrore to cãnacãrãpʉrena cʉ̃ja ca tii niirica wãmeri ca niirore biro, cʉ̃ja yee ca niirijere cʉ̃jare yʉ noni wapa tiirucu. 28 Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Jĩcãrã ano ca niirã, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, Wiogʉ yʉ ca niigʉ dooro ĩatirãra mʉja bii yaitirucu —jãare ĩiwi Jesús.

Mateo 17

1 Jĩcã amo peti, ape amore jĩcãga penituaro ca niiri rʉmʉri jiro Pedro, Santiago, cʉ̃ bai Juan're, bojoricaro cʉ̃jare jʉo cojori, ʉ̃tãgʉ bʉaro ca emʉaricʉ jotoapʉ cʉ̃jare jʉocoawi. 2 Toopʉ, cʉ̃ mena cʉ̃ja ca niiro, Jesús cʉ̃ ca baurije wajoacoaupi. Cʉ̃ diámacʉ̃ muipũ ʉmʉreco macʉ̃re biro boe bateupe. Biicã, cʉ̃ jutiro cãa ca boe baterijere biro botirito biicoaupe. 3 To biro cʉ̃ ca biiri tabera Elías, Moisés, Jesús mena cʉ̃ja ca wede peni niiro ĩaupa. 4 To biri Pedro pea o biro ĩiupi Jesús're: —Wiogʉ, anopʉ mani ca niiro añu majuropeecã. Mʉ ca boojata, itia wii mʉjare yʉ queno bojarucu. Jĩcã wii mʉ yaa wii, ape wii Moisés yaa wii, ape wii Elías yaa wii, mʉjare yʉ queno bojarucu —cʉ̃re ĩiupi. 5 Pedro, Jesús're to biro cʉ̃ ca ĩi niiri tabera, bueri bʉrʉa bʉaro ca boe bateri bʉrʉa duwi doo, cʉ̃jare paa ũma nʉcãcoaupa. To biro ca biiri tabera wederique bueri bʉrʉa watoapʉre o biro ca ĩi wedeo cojorijere tʉoupa: —Ani yʉ Macʉ̃, yʉ ca maigʉ, yʉ ca beje amiricʉ niimi. Cʉ̃ ca ĩirijere tʉo nʉnʉjeeya —ĩi wedeoupa. 6 To biro ca ĩirijere tʉorã, cʉ̃ buerã pea uwima ĩirã, yepapʉ muu bia ñaacũmucoaupa. 7 To biro cʉ̃ja ca biiro ĩa, Jesús pea cʉ̃ja pʉto waa, cʉ̃jare padeña: —Wãmʉ nʉcãña. Uwiticãña —cʉ̃jare ĩiupi. CN01728B.tif 8 To biro cʉ̃ ca ĩiro ĩa cojorã, aperã peera ĩatiupa yua. Jesús wadore cʉ̃re ĩaupa. 9 Jiro ʉ̃tãgʉpʉ ca niiricarã duwi nʉnʉa doorã: —Mecʉ̃ mʉja ca ĩajãrijere jĩcʉ̃ ʉno peerena mʉja wedetirucu ména. Jiro yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, ca bii yaicoaricʉ nii pacagʉ, yʉ ca cati tuaro jiropʉ docare mʉja wederucu —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 10 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ buerã pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa Jesús're: —¿Ñee tiirã doti cũuriquere jʉo bueri maja pea, “Elías doo jʉorucumi ména,” cʉ̃ja ĩiti? —cʉ̃re ĩiupa. 11 To biro cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Jesús: —Díámacʉ̃ra ĩima. Elías'ra doo jʉgue, cʉ̃ra niipetirijere queno, tiirucumi. 12 Yʉ pea, “Mee, Elías doo yerijãaupi,” yʉ ĩi. Cʉ̃ja pee cʉ̃re ĩa majitiupa. To biri no cʉ̃ja ca tiirʉgarije cõro cʉ̃re tiiupa. To biri wãmera cʉ̃jare yʉ tii ecorucu yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa —ĩiupi. 13 To biro cʉ̃ ca ĩiro: “Uwo Coeri majʉ Juan niiquĩricʉre ĩigʉ ĩimi,” ĩi tʉo majicãupa cʉ̃ buerã. 14 Bojoca cʉ̃ja ca niiropʉ cʉ̃ja ca earo, jĩcʉ̃ ʉmʉ Jesús pʉto ea, cʉ̃ ãjʉro jupeari mena ea nuu waari, o biro ĩiwi Jesús're: 15 —Wiogʉ, yʉ macʉ̃re boo paca ĩaña. Ñañaro mecʉ̃ yai waami. Paʉ tiiri pecamepʉ ñaajoecoa, ñucã ape tabera diapʉ ñaañuacoa, biimi. 16 Mʉ buerãre cʉ̃re yʉ ami eamijãwʉ. Cʉ̃re ametʉene majitijãwa —ĩiwi. 17 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro ĩi yʉʉwi Jesús: —¡Agó nija, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoti, ca tiiya manirijepʉ tii nʉnʉjeecã yai waa, ca biirã cʉ̃ja ca niiri cuu macãrã! ¿No cõro yoaro mʉja mena yʉ niigʉti? ¿No cõro yoaro to biro mʉja ca biirijere yʉ nʉcã niigʉti? Jaʉ, wãmʉre ano pee cʉ̃re ami dooya —ĩiwi. 18 To cõrora wãtĩre tuti, wãmʉpʉre ca niigʉre cʉ̃re cõa wiene, tiiwi Jesús. Cʉ̃ pea to biro cʉ̃ ca tiiri nimaro mena diarique manigʉ tuawi. 19 Jiro jãa, cʉ̃ buerã pea, bojoricaro jãa wado Jesús mena niirã, o biro cʉ̃re jãa ĩi jãiñawʉ: —¿Ñee tiirã jãa pea wãtĩre jãa cõa wiene majitijapari? —jãa ĩiwʉ. 20 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩi yʉʉwi Jesús: —Mʉja petoacã peti díámacʉ̃ mʉja tʉo nʉcʉ̃ bʉocã. Díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije, mostaza apega cõroacã to ca niicãmijata cãare, atigʉ ʉ̃tãgʉre, “Pĩa waari, aperopʉ ea nʉcãroja,” mʉja ca ĩirora, mʉja ca ĩirore biro biicãbocu. Jĩcã wãme ʉno peera mʉja ca tii majitirije nii, biitibocu —jãare ĩiwi. 22 Galilea yepapʉre cʉ̃ mena jĩcãri jãa ca waa yujuro, o biro jãare ĩiwi Jesús: —Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re ñeeri, aperãpʉre yʉre tiicojorucuma. 23 Cʉ̃ja pea yʉre jĩa cõacãrucuma. To biro yʉre cʉ̃ja ca tii pacaro, itia rʉmʉ jiro yʉ cati tuacoarucu ñucã —jãare ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, jãa pea bʉaro jãa tʉgoeñarique paiwʉ. 24 Jiro Capernaúm'pʉ Jesús, jãa, cʉ̃ buerã mena jãa ca earo, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii maquẽre wapa jeeri maja Pedrore ĩarã waari, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —¿Mʉjare ca buegʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii maquẽ wapa jãiriquere cʉ̃ wapa tiiti? —cʉ̃re ĩiupa. 25 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiupi Pedro: —¡Ʉ̃gjá! Wapa tiirucumi —ĩiupi. Ĩi yapano, Pedro wiipʉ cʉ̃ ca jãa earije menara Jesús pee o biro cʉ̃re ĩi jãiña jʉguecãwi: —Simón, ¿do biro mʉ tʉgoeñati mʉa? Ati yepa macãrã wiorã ¿noare cʉ̃ja wapa jãirucuti? ¿Cʉ̃ja punarena, ape yepapʉ macãrã peere, cʉ̃ja jãirucuti? —cʉ̃re ĩiwi. 26 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea o biro ĩi yʉʉwi: —Ape yepa macãrãre jãirucuma —cʉ̃re ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro ĩi nemowi ñucã Jesús: —To birora bii, cʉ̃ja puna peera petoacã ʉnora wapa tiirique mani. 27 Biirãpʉa, cʉ̃ja ca wede pairo mani ca bii buiyeetipere biro ĩirã, ʉtabʉcʉrapʉ waari, wai wajagʉja. Mʉ ca jĩa jʉogʉ ʉjerore jĩcã tii, wapa tiirica tii mʉ bʉarucu, yʉ yee wapa cãare, mʉ yee wapa cãare, ca wapa tiicãpa tiipʉre. To biri tii tiire ami waari, cʉ̃jare mʉ noniwa —ĩiwi Pedrore.

Mateo 18

1 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi niiri tabera, Jesús're nea poo eari, o biro cʉ̃re jãa ĩi jãiñawʉ: —¿Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ca nii majuropeegʉ ca niigʉ niipe cʉ̃ niiti? —jãa ĩiwʉ. 2 To cõrora Jesús pea, jĩcʉ̃ wimagʉre jʉo cojo, jãa watoa cʉ̃re nʉcõri, 3 o biro ĩiwi: —Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi. Tʉgoeña wajoa, wimarãre biro pee mʉja ca biitijata, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre mʉja ea waatirucu. 4 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ca nii majuropeegʉ ca niigʉa, ani wimagʉ ca nii majuropeegʉ cʉ̃ ca nii tʉgoeñatirore biro ca biigʉ niimi. 5 Jĩcʉ̃ ʉno, yʉ yee quetire, ani wimagʉre biro ca ñeegʉa, yʉrena ñeegʉ tiimi. 6 Ñucã no ca boogʉ, wãmaacã yʉre ca tʉo nʉnʉjee jʉo doorã mena macʉ̃re ñañaro cʉ̃ ca tiiro ca tii buiyeegʉ ʉnora, ʉ̃tãga pairica mena cʉ̃ amʉtuture jia tuuri, dia pairi yaa ca ʉ̃cʉ̃aropʉ cʉ̃re duu cõacãjata, añubocu. 7 ”Ñaña majuropeecã ati yepare, to cõro paʉ ñañarije cʉ̃ja ca tiiro ca tii niirije. Ca bii buiyee niirijea do biro tii camotaarique ʉno méé niiro bii biiropʉa. To ca bii pacaro, aperãre ñañarije cʉ̃ja ca tiiro ca tii buiyeegʉ pea ñañaro peti tamʉorucumi. 8 To biri mʉ amo, mʉ dʉpo, ñañarije mʉ ca tiiro to ca tiijata, patari yoaropʉ cõacãña. Amo manigʉra, ñucã upa yuriara, Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉ mʉ ca ea waaro añujañu. Pʉa amo, ñucã pʉa dʉpo menapʉra pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecame pee mʉ ca cõa joe ecojata docare, añuti. 9 Ñucã mʉ capega ñañarije mʉ ca tiiro to ca tiijata, jade wee amiri, yoaropʉ cõacãña. Jĩcã capega menara Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉre mʉ ca earo añujañu. Pʉa capega menapʉra, ñañaro tamʉorica pecame pee mʉ ca cõa joe ecojata docare, añuti. 10 ”Anija wimarãre jĩcʉ̃ ʉno peerena watoa macãrãre biro cʉ̃jare ĩaticãña. Cʉ̃ja yaarã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã, yʉ Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ diámacʉ̃re, to birora ĩacõa niima. 11 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃a, ca maa wijia yairicarãre ametʉenegʉ doogʉ yʉ doowʉ. 12 ”¿Do biro mʉja ĩiti mʉja? Jĩcʉ̃ bojocʉ, cien oveja ca cʉogʉ, jĩcʉ̃acã cʉ̃ja mena macʉ̃ cʉ̃ ca maa wijiaro, ¿jĩcãto, noventa y nueve ca niirãre toora cʉ̃jare cũuri, cʉ̃re cʉ̃ amagʉ waatigajati? 13 Oveja ca maa wijiaricʉre cʉ̃ ca bʉacãjata, aperã noventa y nueve ca niirãre cʉ̃ ca ĩa ʉjea niiro ametʉenero ʉjea niicumi. 14 To birora mʉja Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ cãa, jĩcʉ̃ ʉno peera anija wimarã mena macʉ̃ cʉ̃ ca yairo bootimi. 15 ”Mʉ yee wedegʉ ñañaro mʉre cʉ̃ ca tiijata, cʉ̃ jĩcʉ̃ menara wede peniri, ñañaro cʉ̃ ca tiiriquere “Ñañaro yʉ tiijapa,” cʉ̃ ca ĩi tʉgoeña yeri wajoaro cʉ̃re tiiya. To biro mʉ ca ĩirijere cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeejata, jĩcʉ̃ punare birora mʉja niirucu ñucã. 16 To biro mʉ ca ĩirijere cʉ̃ ca tʉorʉgaticãjata, jĩcʉ̃ ʉno, pʉarã ʉno, mʉ mena cʉ̃jare jʉo waagʉja, ñañaro mʉre ca tiiricʉ mena mʉ ca wederique quenorije, pʉarã, itiarã cʉ̃ja ca nii nemorije mena mʉ ca quenopere biro ĩigʉ. 17 Cʉ̃ja cãare cʉ̃ ca tʉorʉgaticãjata, yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã ca nea poorãpʉre wedeya. Cʉ̃ja cãare cʉ̃ ca tʉorʉgaticãjata, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitigʉre biro, ñucã jĩcʉ̃ niirique wapare wapa jee bojari majʉre biro, cʉ̃re ĩacãña yua. 18 Díámacʉ̃ yʉ ĩi: Ati yepapʉre tii niiriquere mʉja ca bootirije niipetirijepʉra, ʉmʉreco tutipʉ cãare boo ecotirucu. Ñucã ati yepapʉre tii niiriquere mʉja ca boorije niipetirijepʉra, ʉmʉreco tutipʉ cãare boo ecorucu. 19 ”Ñucã ate mʉjare yʉ ĩi: Mʉja mena macãrã ʉno pʉarã ati yepapʉre niirã, “Ʉmʉreco Pacʉre atere mani jãico,” cʉ̃ja ca ĩi jãi juu buejata, yʉ Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ, cʉ̃ja ca jãirijere cʉ̃jare tiicojorucumi. 20 Pʉarã ʉno, itiarã ʉno, yʉ wãme mena ĩiri nea poo, cʉ̃ja ca juu bue niiri tabere cʉ̃ja watoara yʉ nii —ĩiwi Jesús. 21 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea Jesús pʉto waa, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi: —Wiogʉ, yʉ yee wedegʉ ñañaro yʉre cʉ̃ ca tiijata, ¿no cãnacã tii peti ñañaro yʉre cʉ̃ ca tiirijere yʉ acobogajati? ¿Jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirijera yʉ ĩigajati? —ĩiwi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩiwi Pedrore: —“Jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirijera yʉ ĩiti. Niipetirije ñañarije cʉ̃ ca tiirije cõrorena, cʉ̃ mena wede quenoña,” yʉ ĩi. 23 ”To biri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃ wiogʉ cʉ̃re ca pade coterã, cʉ̃re cʉ̃ja ca wapa moorijere cʉ̃ ca wapa jãirʉgariquere biro nii. 24 To biri cʉ̃ja mena quenorʉgʉ, cʉ̃jare cʉ̃ ca jʉo neo cojo jʉo waaro pairo, millones ca wapa moogʉ ea jʉoupʉ. 25 Cʉ̃ pea cʉ̃ wiogʉre cʉ̃ ca wapa moorijere cʉ̃ ca wapa tiipe ʉno cʉ̃ ca cʉotiro macã, cʉ̃ wiogʉ pea, “Wapa manirora, mʉ nʉmo, mʉ puna, mʉ ca cʉorije niipetiro mena yʉre pade nʉnʉjeeya, yʉre mʉ ca wapa moorije wapa tiiricarore biro to tuajato ĩigʉ,” cʉ̃re ĩiupʉ. 26 ”Cʉ̃ pea, cʉ̃ wiogʉ to biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, cʉ̃ ãjʉro jupea mena ea nuu waari, bʉaro o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “¡Wiogʉ! Mʉre yʉ ca wapa moorijere jãi pato wãcãticãña. Yʉ wapa tii peticãrucu,” cʉ̃re ĩiupʉ. 27 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, wiogʉ pea cʉ̃re boo paca ĩari, cʉ̃re cʉ̃ ca wapa moorijere acobo, ca wapa mootiricʉre biropʉ cʉ̃ ca tuaro cʉ̃re tiiupʉ. 28 ”To biro cʉ̃re cʉ̃ ca tiiro jiro witi waagʉ, cʉ̃ pea cʉ̃ mena macʉ̃ petoacã cʉ̃re ca wapa moogʉre bʉa eaupʉ. Cʉ̃re bʉa eari, “Yʉre mʉ ca wapa moorijere wapa tiiya,” ĩigʉra, cʉ̃re ñeeri, cʉ̃ amʉtuture cʉ̃re ñee taa jʉo waaupʉ. 29 To biro cʉ̃ ca tiiro, cʉ̃ mena macʉ̃ pea cʉ̃ ãjʉro jupeari mena ea nuu waari: “Mʉre yʉ ca wapa moorijere jãi pato wãcãticãña. Yʉ wapa tii peticãrucu,” cʉ̃re ĩimiupʉ. 30 To biro cʉ̃ ca ĩi pacaro, cʉ̃re yʉʉtiupʉ. Cʉ̃re yʉʉricaro maniro tia cũurica wiipʉ cʉ̃re cũu doticãupʉ, “Yʉre cʉ̃ ca wapa moorijere cʉ̃ wapa tii peotijato,” ĩigʉ. 31 ”To biro cʉ̃ ca tiirije, aperã cʉ̃ mena macãrã paderi maja peera bʉaro tʉgoeñarique paioupe. To biri to biro cʉ̃ ca tiirique niipetirore cʉ̃ja wiogʉre wederã waauparã. 32 To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉo, wiogʉ pea cʉ̃re jʉo cojo dotiri, o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “¡Pade coteri majʉ ca añutigʉ! Yʉre mʉ ca wapa moorije niipetirore yʉ acobo peoticãjãwʉ, yʉre mʉ ca jãiro macã. 33 Mʉre yʉ ca boo paca ĩajãrore birora, mʉ cãa, mʉ mena macʉ̃re ca boo paca ĩapʉ mʉ niijapa,” cʉ̃re ĩiupʉ. 34 Wiogʉ pea bʉaropʉra ajia ametʉacoa, cʉ̃re ñee doti, niipetiro cʉ̃re cʉ̃ ca wapa moorijere cʉ̃ wapa tiijato ĩigʉ, ñañaro cʉ̃re tii dotiupʉ —ĩi wedewi Jesús. 35 O biro ĩi nemowi: —Mʉja ca niiro cõrora, mʉja yeripʉ mena mʉja yaarã ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiirijere mʉja ca acobotijata, yʉ Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ cãa, to biri wãmera tiirucumi mʉja cãare —ĩiwi.

Mateo 19

1 Atere ĩi yapano, Jesús, Galilea ca niiricʉ, Judea yepa dia Jordán're, muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña pee ca niiri yepapʉre eawi. 2 Too cʉ̃ ca waaro, paʉ bojoca cʉ̃re nʉnʉ waawa. Toopʉ ca diarique cʉtirãre catiowi Jesús. 3 Jĩcãrã fariseos, Jesús pʉto eari, cʉ̃ ca ĩi maa wijiaro cʉ̃re wedejãarʉgarã, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa: —¿Doti cũurique, jĩcʉ̃ ʉmʉre, no ca boorije jʉorira cʉ̃ nʉmore to cõa dotiti? —ĩiwa. 4 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —¿Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ wederique cʉ̃ja ca owarica pũuropʉre, “Jĩcãto bojocʉre tii jʉogʉpʉra mee ʉmʉ, nomio tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ,” ca ĩirijere mʉja bue ñaatiti? 5 O biro ĩiupi: “Ate jʉori, jĩcʉ̃ ʉmʉ cʉ̃ nʉmo mena niirʉgʉ, cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore witi weorucumi. Cʉ̃ja pʉarã nii pacarã, jĩcã upʉra niirucuma,” ĩiupi. 6 To biri pʉarã méé niima. Jĩcʉ̃ra niima yua. To biro biicãri Ʉmʉreco Pacʉ jĩcã upʉra cʉ̃ ca cũuricarã ca niirãrena, bojocʉra cʉ̃ja ca ameri camotatiro tii majitimi —ĩiwi Jesús. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa: —¿To docare, ñee tiigʉ Moisés niiquĩricʉ, “Ate jʉori mʉre yʉ cõa,” ca ĩiri pũuro cʉ̃ nʉmore tiicojori, “Waagoja,” ĩicã majimi, cʉ̃ ĩi cũuquĩupari? —ĩiwa. 8 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Añuro petira, wedericaro ca ametʉene nʉcã pairã mʉja ca niiro macã, mʉja nʉmoare cõa dotiupi Moisés. Ména jĩcãtopʉra to biri wãme biitiupa. 9 To biri yʉ pea o biro mʉjare yʉ ĩi: Jĩcʉ̃ cʉ̃ nʉmore, apĩ mena cõ ca tii epeti pacaro cõre cõa, apeo cʉ̃ ca nʉmo cʉtijata, cʉ̃ nʉmo ca niitigopʉre tii epegʉ tiimi. Ñucã ca manʉ cõaricore ca nʉmo cʉtigʉ cãa, cʉ̃ nʉmo ca niitigopʉre tii epegʉ tiimi —ĩiwi Jesús. 10 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jãa cʉ̃ buerã pea o biro cʉ̃re jãa ĩiwʉ Jesús're: —To docare ʉmʉ cʉ̃ nʉmore to biirije cʉ̃ ca biijata, ca nʉmo cʉtiticãpe nii —jãa ĩiwʉ. 11 To biro jãa ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩi yʉʉwi: —Atera niipetirãpʉra: “To biirije biima ĩiro bii,” ĩi majitima. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ja ca majiro cʉ̃ ca tiirã wado teere majima. 12 Bojorica wãmeri ca biirije jʉori, nʉmo cʉti majitima ʉmʉa: Jĩcãrã, mee baʉarãpʉra to biirã ca baʉaricarã niiri nʉmo cʉtitima. Aperãra bojocara to biro cʉ̃ja ca biiro cʉ̃jare tiima. Ñucã aperã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽre padema ĩirã, nʉmo cʉtitima. Atere ca tʉo puo majigʉ ʉno cʉ̃ tʉo puojato —ĩiwi Jesús. 13 Ñucã jĩcãrã, wimarãre Jesús pʉtopʉ ami doowa, cʉ̃ amori mena cʉ̃jare ñia peori, cʉ̃jare cʉ̃ juu bue bojajato ĩirã. To biro cʉ̃ja ca tiiro, jãa cʉ̃ buerã pea, wimarãre ca jee doorãre cʉ̃jare jãa boca tuti camotaawʉ. 14 To biro jãa ca ĩiro, Jesús pea o biro jãare ĩiwi: —Wimarãre yʉ pʉto tiicojoya. Cʉ̃jare camotaaticãña, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, cʉ̃jare biro ca niirã cʉ̃ja ca niipa tabe niiro bii —ĩiwi. 15 To biro ĩi, wimarãre cʉ̃ amori mena cʉ̃jare ñia peo yapano, too ca niiricʉ waacoawi Jesús. 16 Jĩcʉ̃ wãmʉ Jesús're ĩagʉ doori, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi: —Buegʉ añugʉ, ¿ñee ʉno añurije yʉ tiigajati, to birora caticõa niiriquere cʉorʉgʉ? —ĩiwi. 17 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —¿Ñee tiigʉ, “Añugʉ,” yʉre mʉ ĩiti? Ca añugʉa jĩcʉ̃ra niimi, Ʉmʉreco Pacʉ wado. Caticõa niiriquere bʉarʉgʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũurique ca ĩirore biro tiiya —cʉ̃re ĩiwi. 18 To biro cʉ̃ ca ĩiro: —¿Dijere? —ĩi jãiñawi wãmʉ pea. Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Bojocare jĩaticãña. Ca manʉ cʉtigopʉrena eperico cʉtiticãña. Jee dutiticãña. Aperãre watoara ĩi dito buiyeeticãña. 19 Mʉ pacʉre, mʉ pacore nʉcʉ̃ bʉoya. Ñucã, mʉ pʉto macãrã cãare mʉ upʉre mʉ ca mairore birora cʉ̃jare maiña —ĩiwi. 20 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo: —Mee, tee niipetirijepʉra yʉ tii peticãwʉ. ¿Ñee apeye yʉre to dʉjati ména? —cʉ̃re ĩi jãiñawi. 21 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Añugʉ peti mʉ ca niirʉgajata, waari mʉ ca cʉorije niipetirijere noni peticã, tee wapare jeeri, ca boo pacarãre cʉ̃jare noniña. To biro tiigʉ, ʉmʉreco tutipʉre pairo mʉ apeye cʉtirucu. To biro tii yapano, yʉ mena dooya —cʉ̃re ĩiwi Jesús. 22 Wãmʉ pea to biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉogʉ, ca apeye paigʉ niiri, bʉaro tʉgoeña pairique mena waacoawi. 23 To biro cʉ̃ ca biiro ĩa, Jesús pea o biro ĩiwi jãa cʉ̃ buerãre: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Jĩcʉ̃, ca apeye paigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre biirique peti ea waarucumi. 24 O biro mʉjare yʉ ĩi nemo ñucã: Jĩcʉ̃ ca apeye paigʉ pea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre do biro cʉ̃ ca bii ea waatirije to ca nii pacaro, jĩcʉ̃ camello peera, popiye méé niicã, ãjipõa potaga opeacãre cʉ̃ ca jãa ame witi waaro —jãare ĩiwi Jesús. 25 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, jãa cʉ̃ buerã pea, bʉaro jañuro tʉo ʉcʉacoama ĩirã, o biro jãa ĩiwʉ: —To docare ¿ñiru peti cʉ̃ ametʉa majigʉti? —jãa ĩiwʉ. 26 To biro jãa ca ĩiro, Jesús pea jãare ĩa, o biro ĩiwi: —Atea, bojocara do biro ca tii majiña manirije niiro bii, Ʉmʉreco Pacʉ peera cʉ̃ ca tii majirije wado niicã —ĩiwi. 27 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea o biro ĩiwi Jesús're: —Jãa, jãa ca cʉorijere cũu peticã, mʉ mena pee jãa doowʉ. To biri, ¿ñee jãa tiicojo ecorãti? —cʉ̃re ĩi jãiñawi. 28 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩi yʉʉwi: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Ati ʉmʉreco niipetiro ca wajoari cuu ca niiro, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, ca doti majuropeegʉ cʉ̃ ca duwiri tabepʉ yʉ ca ea nuu eari rʉmʉre, mʉja, yʉre ca nʉnʉricarã cãa, ca doti majuropeera cʉ̃ja ca duwirijepʉ mʉja ea nuu waarucu, Israel yaa poogaari pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niiri poogaari cʉ̃ja ca tii niiriquere jãiña bejerʉgarã. 29 Ñucã niipetirã yʉ yee jʉori, cʉ̃ja wiijerire, cʉ̃ja yaarãre, cʉ̃ja yaarã romirire, cʉ̃ja pacʉare, cʉ̃ja pacoare, cʉ̃ja punare, cʉ̃ja yaa yeparire cʉ̃ja ca waa weojata, cʉ̃ja ca cʉoricaro ametʉenero cien niirije cõro peti cʉo nemorucuma. Ñucã to birora caticõa niirique cãare cʉorucuma. 30 To biri mecʉ̃rire paʉ ca nii majuropeerã ca niirã, watoa macãrã tuarucuma. Ñucã mecʉ̃rire, paʉ watoa macãrã ca niirã pee, ca nii majuropeera tuarucuma —ĩi wedewi Jesús.

Mateo 20

1 —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃ ote wejeri ʉpʉ, cʉ̃ ʉje wejepʉ ca pade bojarã waparãre meepʉacã ca amagʉ waaricʉre biro nii. 2 Cʉ̃ pea cʉ̃ja mena bʉa ea, “Jĩcã rʉmʉ paderique maquẽ mʉjare yʉ wapa tiirucu,” cʉ̃jare ĩi yapano, cʉ̃ ʉje wejepʉ cʉ̃jare pade doti cojoupʉ. 3 ”Ñucã jiro muipũ cʉ̃ ca aji mʉa tua petiri tabe witi waagʉ, wiijeri watoa macã yepapʉ, ñee tiiri méé ca niirãre ĩaupʉ. 4 Cʉ̃jare ĩa: “Mʉja cãa, yʉ ʉje wejepʉ paderãja. Cõoricaro mʉjare yʉ wapa tiirucu,” cʉ̃jare ĩiupʉ. To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, cʉ̃ja cãa, paderã waacoauparã. 5 Jiro jotoa decomacã ca niiro witi waaupʉ ñucã. Jiro ca naio waari tabe yucʉ jotoa muipũ ca niiro waaupʉ ñucã, cʉ̃ ca bʉa earã mena cãare to birora cʉ̃jare ĩiupʉ. 6 Jiro ñucã muipũ yucʉ decomacã cʉ̃ ca niiro, wiijeri watoa macã yepapʉ ñee tiiri méé ca duwirãre bʉa eari, o biro ĩi jãiñaupʉ: “¿Ñee tiirã paderi méé anora mʉja duwi naiocoati?” cʉ̃jare ĩiupʉ. 7 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉuparã: “Jĩcʉ̃ ʉno peera jãare paderique tiicojotimi,” cʉ̃re ĩiuparã. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, “Mʉja cãa, yʉ ʉje wejepʉ paderãja,” ĩiupʉ cʉ̃ja cãare. 8 ”Ca naio waaro ĩa, tii weje ʉpʉ pea paderi majare ca doti niigʉre, o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Paderi majare jʉo cojori, cʉ̃jare wapa tiiya. Jiropʉ ca paderã eajãrã peere wapa tii jʉo waa, ca pade jʉorã eajãrãre wapa tii yapano cojoya,” cʉ̃re ĩiupʉ. 9 Yucʉ decomacã muipũ cʉ̃ ca niiro ca paderã earicarã wapa jeerã earã, cʉ̃ja ca niiro cõro, jĩcã rʉmʉ paderique wapa cõropʉ wapa ñeeuparã. 10 Jiro, ca paderã ea jʉoricarãre cʉ̃ ca wapa tiiri tabe ca earo, “Cʉ̃ja ametʉenero manire wapa tiirucumi,” ĩi tʉgoeñauparã. To biro cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñamijata cãare, cʉ̃ja cõrorena, jĩcã rʉmʉ paderique wapa cõrora wapa tiiupʉ cʉ̃ja cãare. 11 Teere wapa jee, tiicãri, tii weje ʉpʉre o biro cʉ̃re ĩi wede paiuparã: 12 “Anija jiropʉ ca paderã eajãrã, jĩcã nimaroacã ca padejãrãrena, jãa, ʉmʉreco yoari rʉmʉ muipũ cʉ̃ ca ajicãro ca pade naio waajãrãre mʉ ca wapa tiiro cõrora mʉ wapa tiicã, mʉ añuti,” cʉ̃re ĩiuparã. 13 ”To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉo, tii weje ʉpʉ pea jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃re o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Yʉ mena macʉ̃, ñañaro mʉre tiigʉ méé yʉ tii. ‘Jĩcã rʉmʉ maquẽ mʉre yʉ wapa tiirucu,’ mʉre yʉ ca ĩijãrore birora mʉre yʉ wapa tii. 14 Mʉre yʉ ca wapa tiijãrijere jee, tuacoagʉja. Ani mʉ jiropʉ ca padegʉ eajãgʉ cãare, mʉre yʉ ca wapa tiiro cõrora cʉ̃re yʉ wapa tiirʉga. 15 Yʉ ca tiirʉgari wãme yʉ tii maji, yʉ yee wapa tiirica tiiri menare. ¿Ca bojoca añugʉ yʉ ca niirijere ĩa tutirã mʉja ĩiti?” cʉ̃re ĩiupʉ. 16 ”To biri mecʉ̃rire watoa macãrã ca niirã, ca nii majuropeerã niirucuma. Ñucã mecʉ̃rire ca nii majuropeerã ca niirã, watoa macãrã tʉarucuma —jãare ĩi wedewi Jesús. 17 Jiro Jesús Jerusalén'pʉ waa nʉnʉa waagʉ, jãa, cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirãre bojoricaro jãare jʉo cojori, o biro jãare ĩiwi. 18 —Mee, mʉja ca ĩarora Jerusalén'pʉ waarã mani bii. Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re ñeeri, paia ʉparãpʉre, doti cũuriquere jʉo bueri majapʉre noni cõa, yʉre tiirucuma. Cʉ̃ja pea yʉre jĩa cõa dotirã, 19 aperãpʉre noni cõacãrucuma, yʉre bui epe, yʉre bape, yucʉ tenipʉ yʉre paa pua tuu cõa, cʉ̃ja tiijato ĩirã. To biro cʉ̃ja ca tii yaiocãmijata cãare, itia rʉmʉ jiro yʉ cati tuacoarucu ñucã —jãare ĩiwi Jesús. 20 Jiro Zebedeo puna paco, cõ puna mena Jesús pʉto eari, cõ ãjʉro jupeari mena ea nuu eawo, jĩcã wãme cʉ̃re jãirʉgo. 21 To biro cõ ca biiro ĩa: —¿Ñee mʉ booti? —cõre ĩi jãiñawi Jesús. Cõ pea o biro cʉ̃re ĩiwo: —Mʉ ca doti niiri tabepʉre, yʉ punare jĩcʉ̃ mʉ díámacʉ̃ nʉña, apĩre mʉ ãcõ nʉña pee, cʉ̃jare mʉ ca duwi dotiro yʉ boo —cʉ̃re ĩiwo. 22 To biro cõ ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩi yʉʉwi: —Mʉja, mʉja ca jãirijere mʉja majiti. ¿Ñañaro peti yʉ ca tamʉo yaipe ʉnore mʉja ca tamʉojata, mʉja nʉcãcãrãti? —cʉ̃jare ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea: —Ʉ̃gjá, jãa bii bayicãrucu —cʉ̃re ĩi yʉʉwa Jesús're. 23 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi ñucã: —Mʉja ca ĩirore birora ñañaro peti mʉja biirucu, biirãpʉa. Yʉ díámacʉ̃ nʉña, yʉ ãcõ nʉña, mʉja ca duwirʉgarije docare, yʉ, yʉ ca duwi dotipe méé nii. Tea yʉ Pacʉ, “To biro biirucuma,” cʉ̃ ca ĩiricarã cʉ̃ja ca duwipe nii —cʉ̃jare ĩiwi. 24 Jãa, Jesús buerã pʉa amo cõro ca niirã pea Santiago, Juan jãari to biro Jesús're cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, bʉaro cʉ̃ja mena jãa ajiawʉ. 25 Jesús pea cʉ̃ pʉto pee jãare jʉo neo cojori, o biro ĩiwi: —Mee, mʉja maji. Ati yepa macãrã wiorã Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã, cʉ̃ja bojocare tutuaro mena cʉ̃ja ca dotirijere cʉ̃ja ca tii nʉnʉjeero booma. Ʉparã ca nii majuropeerã pea, cʉ̃ja ca doti niirije mena cʉ̃jare ĩi epecãma. 26 Mʉja pea to biro ca biitiparã mʉja nii. To biro biitirãra, mʉja watoare ca nii majuropeegʉ ca niirʉgʉ ʉnoa, aperãre pade nemori majʉre biro pee cʉ̃ niijato. 27 Ñucã mʉja watoare ca jʉo niigʉ ca niirʉgʉ ʉnoa, mʉjare ca pade coteri majʉre biro pee cʉ̃ niijato. 28 To birora, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa, yʉre cʉ̃ja pade bojajato ĩigʉ méé yʉ doowʉ. Yʉ pee bojocare pade boja, ñucã paʉ ñañaro ca biirãre bii yai ametʉene boja, biigʉ doogʉ yʉ doowʉ —jãare ĩiwi Jesús. 29 Jericó macãre ca niiricarã jãa ca witi waaro, paʉ bojoca jãare nʉnʉwa. 30 Too jãa ca waaro, ca ĩatirã pʉarã maa pʉto ca duwiricarã, Jesús cʉ̃ ca ametʉa waaro tʉorã: —¡Wiogʉ, David Pãrami jãare boo paca ĩaña! —ĩi acaro buiwa. 31 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, “Cʉ̃ja yerijãa waajato,” ĩirã, cʉ̃jare tutimiwa bojoca pea. To biro cʉ̃jare cʉ̃ja ca ĩi pacaro, bʉaro jañuro: —¡Wiogʉ, David Pãrami jãare boo paca ĩaña! —ĩi acaro buiwa. 32 Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉori tua nʉcã, cʉ̃jare jʉo cojori, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi: —¿Ñee ʉno mʉjare yʉ ca tiiro mʉja booti? —ĩiwi. 33 Cʉ̃ja pea, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwa: —Wiogʉ, jãa ca ĩaro mʉ ca tiiro jãa boo —cʉ̃re ĩiwa. 34 Jesús pea cʉ̃jare boo paca ĩari, cʉ̃ja capere padeñawi. Cʉ̃ ca padeñarora ca ĩatimiricarã añuro ĩa, Jesús jiro nʉnʉcã doowa.

Mateo 21

1 Jerusalén macãre ea waarã, Olivos Buuro pʉto ca niiri macã Betfagé tʉja waagʉ, 2 Jesús, cʉ̃ buerã pʉarãre: —Ano díámacʉ̃ ca niiri macãpʉ waarãja. Toopʉ earã, burra jia nʉcõrico cõ macʉ̃ mena ca niigore mʉja bʉarucu. Cõre popiori mʉja ami doowa. 3 Jĩcãrã, “¿Ñee tiirã mʉja popioti?” cʉ̃ja ca ĩijata, “Wiogʉ boomi. Yoari mééra mʉjare tuenecãrucumi ñucã,” cʉ̃jare mʉja ĩiwa —cʉ̃jare ĩi cojowi Jesús. 4 Atea Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ: 5 “Sión macãrãre o biro ĩiña: ‘Ĩaña. Mʉja Wiogʉ mʉja pʉto pee doomi. Watoa macʉ̃re biro burro, waibʉcʉ ca apeye ũmago macʉ̃ jotoapʉ pejari doomi,’ ” cʉ̃ ca ĩi owa cũuquĩrique ca ĩirore biro to biijato ĩiro biiwʉ. 6 Cʉ̃ buerã pea waa, Jesús cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩi cojoricarore biro tiiupa. 7 Burrare cõ macʉ̃acã menara cʉ̃jare jee doo, cʉ̃ja juti jotoa maquẽre cʉ̃ja jotoa tuu wee peori, Jesús're cʉ̃re peja dotiwa. 8 Paʉ bojoca niiwa. Jĩcãrã maare cʉ̃ja yee juti jotoa maquẽ mena ejo cũu jʉgue, aperã yucʉ dʉpʉri paa jude jeeri cũu jʉgue, tii nʉnʉa waawa. 9 To biro tii nʉnʉa waarã, Jesús jʉguero ca waarã, cʉ̃ jiro pee ca doorã cãa, o biro ĩi acaro bui nʉnʉa waawa: —¡Añu majuropeecã, jãare ametʉeneña Wiogʉ David Pãrami! —¡Añuro ca biigʉ niimi, Ʉmʉreco Pacʉ wãme mena ca doogʉ! —¡Añu majuropeecã, jãare ametʉeneña ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ! —cʉ̃re ĩi baja peo nʉnʉa waawa. lb00315b.tif 10 Jesús, Jerusalén're cʉ̃ ca piyá ea waaro, tii macã macãrã niipetirãpʉra wede mecʉ̃rora waawa. To biri paʉ: —¿Ania, ñiru cʉ̃ niiti? —ameri ĩi jãiña niiwa. 11 To biro cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro bojoca pea: —Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ, Galilea yepare ca niiri macã Nazaret macʉ̃ niimi —cʉ̃jare ĩi yʉʉwa. 12 Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waari, toopʉ noni wapa taa, wapa tii, ca tii niirã niipetirãre acu wienewi. Ñucã wapa tiirica tiiri wajoari maja cʉ̃ja ca duwiri pĩirire, bua noniri maja cʉ̃ja ca duwiri pĩirire, tuumicõa cõa cũu peoticãwi. 13 To biro tiicã, o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉ o biro ĩi owarique nii: “Yʉ yaa wii juu buerica wii wado niirucu,” ĩi. Mʉja pea, jee dutiri maja cʉ̃ja ca niiri ope mʉja jeeñocã —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 14 Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ cʉ̃ ca niiro, ca ĩatirã, upa yuriri, cʉ̃ pʉto eawa. Jesús pea cʉ̃jare catiowi. 15 Paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo buerã pea, Jesús, ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tii jeeñorijere ĩa, ñucã wimarã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre, “Añu majuropeecã Wiogʉ David Pãrami,” Jesús're cʉ̃ja ca ĩi acaro buirijere tʉo ajiari, 16 o biro ĩiwa Jesús're: —¿Ĩijã cʉ̃ja ca ĩirijere mʉ tʉoti? —cʉ̃re ĩiwa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea: —Ʉ̃jʉ, yʉ tʉo. ¿Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro cʉ̃ja ca ĩipe maquẽ cʉ̃ja ca owariquere mʉja bue ñaatiti? O biro ĩi: “Wimarã, ca ũpũrãacã, cʉ̃ja ca bajarije mena, mʉre cʉ̃ja ca baja peo nʉcʉ̃ bʉoro mʉ tii,” ĩi —cʉ̃jare ĩi yʉʉwi. 17 To biro cʉ̃jare ĩi yapano witi, waacoawi Jesús, Betania macãpʉ cãnigʉ waagʉ. 18 Ape rʉmʉ boeri tabe meepʉacã Jerusalén'pʉ waa nʉnʉa waagʉ, queya tʉgoeñaupi Jesús. 19 To biro bii nʉnʉa waagʉ, jĩcãgʉ higueragʉ maa pʉtoacã ca niiricʉre ĩa bʉari, tiigʉ dicare ĩagʉ waamiwi. Dica manirora, ca pũu wado ca niiro ĩa, o biro ĩiwi: —¡Pʉati mʉja dica cʉti nemotirucu! —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩirora, jĩcãto jinicã nʉcã waawʉ tiigʉ pea. 20 To biro ca biirijere ĩarã, jãa, cʉ̃ buerã pea ʉcʉacoari, o biro cʉ̃re jãa ĩi jãiñawʉ Jesús're: —¿Tiigʉ pea do biro biicãri, jĩcãto to jinicoajãri? —jãa ĩiwʉ. 21 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩi yʉʉwi Jesús: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi: “Mani ca ĩirore biro tiirucumi” yʉre ĩi tʉgoeña tutuacã, “Yeera mani ĩicãbocu” ĩi tʉgoeñati, mʉja ca biijata, higueragʉre yʉ ca tiijãrije ʉno wado méé mʉja tiirucu. Atigʉ ʉ̃tãgʉpʉ cãare: “Toore pĩa ũmaa waari, dia pairiyapʉ ñaañuaña,” mʉja ca ĩijata, mʉja ca ĩirore birora biirucu. 22 Juu buerã, “Mani ca jãirijere manire tiicojorucumi,” ĩi tʉgoeña bayiri mʉja ca jãijata, mʉja ca jãirije niipetiro mʉja tiicojo ecorucu —jãare ĩiwi. 23 Jiro Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waawi Jesús. Toopʉ bojocare cʉ̃ ca bue niiro, paia ʉparã, to biri judíos're ca jʉo niirã, cʉ̃ pʉto eari, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa: —¿Ñee doti majirique cʉocãri atere mʉ tiiti? ¿Ñiru tee doti majiriquere mʉre cʉ̃ tiicojori? —cʉ̃re ĩi jãiñawa. 24 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús: —“Yʉ cãa, jĩcã wãme mʉjare yʉ jãiñarucu: ¿Ñiru Juan're cʉ̃ uwo coe doti cojoupari? ¿Ʉmʉreco Pacʉ? ¿Bojoca pee? Yʉre mʉja ca yʉʉjata, yʉ cãa, tee doti majirique mena atere to biro yʉ tii,” mʉjare yʉ ĩirucu —cʉ̃jare ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea: —“Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re doti cojoupi,” mani ca ĩi yʉʉjata, “¿ñee tiirã cʉ̃re mʉja tʉo nʉnʉjeetiri?” manire ĩirucumi. 26 Ñucã, “Ati yepa macãrã cʉ̃re uwo coe doti cojoupa,” mani ĩi majiti. Bojocare mani uwi jañu. Mee niipetirãpʉra, “Juan, Ʉmʉreco Pacʉ yeere wederi majʉ niiwi,” ca ĩirã wado niima —ameri ĩiupa. 27 To biri, “Jãa majiti,” cʉ̃re ĩi yʉʉwa Jesús're. To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —Yʉ cãa, tee doti majirique mena, “Atere to biro yʉ tii,” mʉjare yʉ ĩiti —cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús. 28 To biro ĩi yapano, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi Jesús: —¿Do biro mʉja ĩiti mʉja atere? Jĩcʉ̃ pʉarã puna cʉtiupʉ. Cʉ̃ macʉ̃ jĩcʉ̃re o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Macʉ̃, mecʉ̃ra yʉ ʉje wejepʉ padegʉja,” cʉ̃re ĩiupʉ. 29 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ macʉ̃ pea, “Yʉ waarʉgati,” cʉ̃re ĩiupʉ. To biro ca ĩiricʉ nii pacagʉ, jiro tʉgoeña wajoa, padegʉ waacoaupʉ. 30 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, cʉ̃ macʉ̃ apĩ pʉto pee waa, to birora ĩiupʉ cʉ̃ cãare. Cʉ̃ pea, “Jaʉ, mecʉ̃acã yʉ waarucu,” cʉ̃re ĩiupʉ. To biro ca ĩiricʉ nii pacagʉ, padegʉ waatiupʉ. 31 ¿Niipe cʉ̃ja pacʉ cʉ̃ ca boorijere cʉ̃ tiijapari? —cʉ̃jare ĩi jãiñawi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea: —Cʉ̃ ca doti jʉoricʉ pee —cʉ̃re ĩi yʉʉwa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiwi Jesús: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Roma maquẽre wapa jee bojari maja, to biri nomia, ʉmʉa mena ca tii epe wapa taarã romiri pee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre mʉja jʉguero ea jʉorucuma. 32 Uwo Coeri majʉ Juan añurije tii niirique maquẽre mʉjare buegʉ doomiupi. Mʉja pea cʉ̃ ca ĩirijere mʉja tʉo nʉnʉjeetiupa. To biro mʉja ca biicãro, niirique wapare wapa jee bojari maja, to biri ʉmʉa mena ca tii epe wapa taarã romiri pea, cʉ̃re tʉo nʉnʉjeeupa. Mʉja pea ate niipetirijere ĩacã pacarã, cʉ̃ ca ĩirijere tʉo nʉnʉjeerʉgatirã, mʉja tʉgoeña wajoatiupa. 33 ”Apeye ĩi cõoñarique tʉoya: Jĩcã yepa ʉpʉ, jĩcã weje ʉje weje oteri, tii wejere jãni jãa, ʉje oco dipericarore queno, tii weje niipetiropʉrena cʉ̃ja ca ĩa cote niipa wii cãare, emʉari wii queno yapano, aperãre tii wejere paderique cũu, aperopʉ waa yujugʉ waacoaupʉ. 34 Jiro, ʉje ca bʉcʉari cuu ca earo, cʉ̃re pade bojari maja jĩcãrãre tiicojoupʉ, tii wejere paderi majare cʉ̃ yee ca niirijere jãi doti cojogʉ. 35 Tii weje paderi maja pea cʉ̃ ca doti cojoricarã cʉ̃ja ca earo, cʉ̃jare ñeeri, jĩcʉ̃re cʉ̃re quẽe, apĩra cʉ̃re jĩa cõacã, apĩ peera ʉ̃tã mena cʉ̃re dee, tiiuparã. 36 Jiro tii weje ʉpʉ, cʉ̃ pade bojari majare cʉ̃ ca tiicojo jʉoricarã ametʉenero tiicojoupʉ ñucã. Tii wejere paderi maja pea cʉ̃ ca tiicojo jʉoricarãre cʉ̃ja ca tiiricarore birora tiicãuparã ñucã cʉ̃ja cãare. 37 ”Jiro, “Yʉ macʉ̃ra, yʉ macʉ̃ cʉ̃ ca niiro macã cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉorucuma,” ĩi tʉgoeñari, cʉ̃ macʉ̃ majuro peere tiicojoupʉ. 38 ”Paderi maja pea cʉ̃ macʉ̃ majurope cʉ̃ ca dooro ĩarã, o biro ameri ĩiuparã: “Anira niimi, cʉ̃ pacʉ cʉ̃ ca bii yairo jiro ati wejere ca cʉo nʉnʉjeepʉ. Cʉ̃re mani jĩa cõacãco. To biro tiirã, manirã ati weje ʉparã mani tuarucu,” ameri ĩiuparã. 39 To biri tii weje tʉjaropʉ cʉ̃re ñee witi waari, cʉ̃re jĩa cõacãuparã. 40 ”To biri yua, mʉja ca tʉgoeñajata, tii weje ʉpʉ tua eagʉ, ¿“Paderi majare, do biro cʉ̃jare tiirucumi” mʉja ĩi tʉgoeñati? —cʉ̃jare ĩi jãiñawi Jesús. 41 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, cʉ̃ja pea: —Ĩa mairicaro maniro, cʉ̃ja, ca bojoca ñañarãre jĩa batecã, aperã, ʉje ca dica cʉtiri cuu ca eari taberi cõro cʉ̃ yee ca niirijere cʉ̃re dica woo, ca tii niirã peere cʉ̃jare tiicojorucumi —ĩi yʉʉwa Jesús're. 42 To biro cʉ̃ja ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —¿Mʉja jĩcãti ʉno peera Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere mʉja bue ñaatiti? O biro ĩi: “Ʉ̃tãga, wii bʉari maja cʉ̃ja ca beje cõamiricagara, ca nii majuropeerica nii ea. Ʉpʉ atere to biro tiiupi. Teere ĩarã, mani ĩi ĩa ʉcʉacoa,” ĩi. 43 To biri o biro mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri tabe macãrã mʉja ca niimirijere mʉjare ẽmari, aperã, ote ca bʉcʉari cuu ca earo, cʉ̃ yeere ca dica woo cojorã peere tiicojorucumi. 44 Ñucã ʉ̃tãga mena peera, jĩcʉ̃ ʉno tiiga jotoa cʉ̃ ca ñaapeajata, doca jude batecã yai waarucumi. Ñucã tiiga pee, jĩcʉ̃ ʉnore to ca ñaapeajata, doca abo yaiocãrucu —ĩiwi. 45 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩi cõoña wederijere tʉorã, paia ʉparã, to biri fariseos pea, cʉ̃jarena cʉ̃ ca ĩi cõoña wederijere tʉo majicãwa. 46 To biri Jesús're cʉ̃re ñeerʉgamiupa. To biro cʉ̃re tiirʉga pacarã, bojocare uwi jañuupa, “Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ niimi,” bojoca cʉ̃ja ca ĩigʉ cʉ̃ ca niiro macã.

Mateo 22

1 Ñucã Jesús ĩi cõoñarique mena o biro ĩi wede jʉo waawi: 2 —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃ wiogʉ, cʉ̃ macʉ̃ cʉ̃ ca amo jiari boje rʉmʉre quenogʉ cʉ̃ ca tiiricarore biro nii. 3 Cʉ̃re ca pade coterã mena, cʉ̃ ca jʉoricarãre jʉo doti cojoupʉ. Cʉ̃ ca jʉomiricarã pea doorʉgatiuparã. 4 Jiro, aperã cʉ̃re ca pade coterã mena, cʉ̃ ca jʉoricarãre o biro cʉ̃jare ĩi doti nemo cojomiupʉ ñucã: “Mee, baariquere niipetiro queno yapanoriquepʉ yʉ cʉo. Yʉ wecʉa, aperã waibʉcʉrã, añuro ca díí cʉtirã yʉ jĩa dotijãwʉ. Mee, niipetiro queno yapanoriquepʉ nii. ¡Ñee pee dʉjati! ‘Yoari méé boje rʉmʉ dooya,’ ĩi wede dooya,” cʉ̃jare ĩi doti cojomiupʉ. 5 Cʉ̃ ca jʉomiricarã pea cʉ̃re yʉʉtiuparã. Jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃ cʉ̃ wejeri pee waacoaupʉ. Apĩ pea cʉ̃ ca padero pee waacoaupʉ. 6 Aperã pea wiogʉ ʉmʉare cʉ̃jare ñeeri, ñañaro cʉ̃jare tii, cʉ̃jare jĩa bate, tiicãuparã. 7 ”Wiogʉ pea teere tʉo ajiari, bojoca jĩari majare jĩa batecã, cʉ̃ja yaa macã cãare joe cõacã, tii doti cojoupʉ cʉ̃ uwamarãre. 8 Jiro, cʉ̃ ʉmʉare o biro ĩiupʉ ñucã: “Boje rʉmʉ maquẽ ñee ʉno pee dʉjati. Yʉ ca jʉomijãrã pea ca dooparã ʉno méé niijapa. 9 To biri wiijeri watoa macã maaripʉ waari, noo mʉja ca bʉa earã cõrorena jʉorãja,” cʉ̃jare ĩi cojoupʉ. 10 ”To biro cʉ̃ ca ĩiricarã, cʉ̃ ʉmʉa pea wiijeri watoa macã maaripʉ waari, noo cʉ̃ja ca bʉa earã niipetirãre, añurã, ñañarãre jʉo neouparã. To biri boje rʉmʉ cʉ̃ ca quenopa jawire bojoca dadacoauparã. 11 Jiro wiogʉ, cʉ̃ ca jʉo cojoricarãre ĩagʉ jãa waagʉ, jĩcʉ̃, amo jiarica boje rʉmʉ maquẽ mééra juti jãñari ca niigʉre ĩaupʉ. 12 Cʉ̃re ĩari: “Yʉ mena macʉ̃, ¿amo jiarica boje rʉmʉ maquẽ juti jãñati pacagʉ, do biro biicãri anopʉre mʉ jãa doojãri?” cʉ̃re ĩiupʉ. To biro cʉ̃ ca ĩiro, wedetiupʉ cʉ̃ pea. 13 To cõrora wiogʉ pea, bojocare baarique batori majare o biro ĩiupʉ: “¡Anire ñeeri, cʉ̃ amori, cʉ̃ dʉpori jiari, õo macã ca naitĩaropʉ cʉ̃re cõa wienecã cojoya! Too ca naitĩaropʉre oti, cʉ̃ upire baca dʉpo, cʉ̃ ca bii bʉañapa tabepʉ,” ĩiupʉ. 14 Biirãpʉa paʉ niima, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉorã. Cʉ̃ ca beje jeerã pea, paʉacã méé niima —ĩi wedewi Jesús. 15 Ate jiro fariseos waari, Jesús're wedejãarʉgarã, jĩcã wãme Jesús cʉ̃ ca ĩi maa wijiaro cʉ̃ja ca tiipere ameri wede peniupa. 16 To biro ameri ĩicãri, jĩcãrã cʉ̃ja mena macãrãre, Herodes yaarã mena o biro cʉ̃jare ĩi doti cojoupa: —Buegʉ, díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore biro ca tiigʉ nii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro niiriquere díámacʉ̃ ca niirijere ca ĩirore biro wede, mʉ ca tiirijere jãa maji. Ñucã bojoca cʉ̃ja ca bii ĩño niirijerena ca ĩa nʉnʉjeetigʉ niiri, bojoca cʉ̃ja ca ĩirijerena tʉo nʉnʉjee, mʉ tiiti. 17 To biri mʉ ca tʉgoeñari wãmere jãare wedeya. ¿Wiogʉ romanore niirique wapa jãa ca wapa tiirucurije to añu jañuti? ¿To añutitiqué? —cʉ̃re ĩi jãiñawa. 18 Jesús pea ñañari wãme tʉgoeñacãri cʉ̃ja ca ĩirijere majiri, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Watoara ca bii dito pairã, ¿ñee tiirã, “Ñañaro cʉ̃ ĩi bui cʉtijato,” ĩi tʉgoeñarique mena yʉre mʉja jãiñati? 19 Wiogʉre mʉja ca wapa tiirucuri tiire yʉre ĩñoñaaqué —cʉ̃jare ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcã tii cʉ̃re noniwa. 20 Tii tiire amiri: —¿Ati tiire ñiru diámacʉ̃, ñiru wãme, owa tuurique to tujati? —cʉ̃jare ĩi jãiñawi Jesús. 21 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, cʉ̃ja pea: —Wiogʉ César yee tuja —cʉ̃re ĩi yʉʉwa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea: —To docare César yee ca niirijere César're tiicojoya. Ʉmʉreco Pacʉ yee ca niirijere Ʉmʉreco Pacʉre tiicojoya —cʉ̃jare ĩiwi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, ñee pee ĩiticãwa. To biri witi, cʉ̃re waa weocoawa yua. 23 Ñucã tii rʉmʉrena jĩcãrã saduceos Jesús're ĩarã dooupa. Ména cʉ̃ja pea: “Ca bii yaicoaricarãpʉa, pʉati cati tuaticuma,” ca ĩi niirucurã niiri, ati wãme cʉ̃re ĩi eawa Jesús're: 24 —Buegʉ, Moisés niiquĩricʉ: “Jĩcʉ̃, puna manigʉra cʉ̃ ca bii yaijata, cʉ̃ niiquĩricʉ bai pee, cʉ̃ nʉmo ca niiricore nʉmo cʉtirucumi, cʉ̃ jũwʉre puna cʉti bojarʉgʉ,” ĩiupi. 25 To biri, ano jãa watoare jĩcãti niiwa jĩcʉ̃ puna jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã. Ca nii jʉogʉ nʉmo cʉti jʉomiupi. Puna manigʉra bii yaicoaupi. Ca puna maniricʉ niiri, cʉ̃ bai peere cũu yaiupi. 26 Cʉ̃ cãa to birora bii, ñucã cʉ̃ jiro macʉ̃ cãa to birora bii, niipetirãpʉra to biro wado biicãupa. Cʉ̃ja jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niimiricarãpʉra, to biro wado bii yai peticoaupa. 27 Cʉ̃ja niipetirã jiro cʉ̃ja nʉmo ca niimirico cãa bii yaicoaupo. 28 To biri yua, cati tuarica tabe ca niiropʉre, ¿anija jĩcʉ̃ puna jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niiricarã niipetirã cʉ̃ja ca nʉmo cʉtimirico pea, nii nʉmo pee cõ niigoti yua? —ĩi jãiñawa Jesús're. 29 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús: —Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere, cʉ̃ ca tutuarijere, mʉja majiti. To biri no ca boorora mʉja ĩi maa wijiacã. 30 Bojoca ca bii yairicarã cati tuarãpʉa ʉmʉa, nomia, manʉ cʉti, nʉmo cʉti, tiitirucuma. Ʉmʉreco tutipʉ ca niirã, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre biirã niicãrucuma. 31 Apeyera ñucã ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarije maquẽre, ¿Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera, 32 “Yʉa, Abraham, Isaac, Jacob jãari Ʉmʉreco Pacʉ yʉ nii,” cʉ̃ ca ĩiriquere mʉja bue ñaatiti? Cʉ̃a, ca bii yairicarã Ʉmʉreco Pacʉ méé niimi. Ca catirã Ʉmʉreco Pacʉ niigʉ biimi —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 33 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩi wederijere tʉorã, bojoca pea ñee pee ĩiticãwa. 34 Jesús, saduceos're do biro cʉ̃ja ca ĩi majitiropʉ cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiriquere majicãri, fariseos neaupa ñucã, ameri wede penirʉgarã. 35 Jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃, doti cũuriquere ca jʉo buegʉ, “Ñañaro cʉ̃ ĩi bui cʉtijato” ĩigʉ, o biro ĩi jãiñawi Jesús're: 36 —Buegʉ, ¿dije to niiti doti cũurique ca nii majuropeerije? —ĩiwi. 37 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi Jesús: —“Ʉpʉ mʉ Ʉmʉreco Pacʉre mʉ yeri niipetiro mena, mʉ ca tʉgoeñarije niipetiro mena, mʉ ca cati niirije niipetiro mena, cʉ̃re maiña,” ĩi. 38 Ate nii, ca nii majuropeerije doti cũurique niipetirore ca jʉo niirije. 39 Ate jiro ca dotiri wãme cãa teere bii jañurora nii. O biro ĩi: “Mʉ upʉre mʉ ca mairore birora maiña mʉ pʉto macʉ̃re,” ĩi. 40 Ate pʉa wãme nii, doti cũuquĩrique niipetirore, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca buerique niipetirore, ca jʉo nii majuropeerije —cʉ̃re ĩiwi Jesús. 41 Ména, fariseos toora cʉ̃ja ca nea poo niiro, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi Jesús. —¿Mʉja do biro mʉja ĩi tʉgoeñati Mesías're? ¿Ñiru pãrami niimi mʉja ĩiti? —ĩi jãiñawi. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —David pãrami niimi —cʉ̃re ĩi yʉʉwa. 43 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiwi Jesús: —To docare, ¿ñee tiigʉ David majuropeera, Añuri Yeri cʉ̃re cʉ̃ ca majiorije jʉori “Yʉ Wiogʉ,” cʉ̃re cʉ̃ ĩiquĩupari? O biro ĩiupi David: 44 “Ʉpʉ o biro ĩiwi yʉ Wiogʉre: ‘Ano, yʉ díámacʉ̃ nʉña pee duwiya ména, mʉ waparãre cʉ̃ja ca doca cũmuro yʉ ca tiiropʉ,’ cʉ̃re ĩiwi.” 45 To docare ¿Mesías, do biro pee biicãri, David pãrami cʉ̃ niibogajati, David majuropeera “Yʉ Wiogʉ,” cʉ̃ ca ĩimijata cãare? —cʉ̃jare ĩiwi. 46 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcʉ̃ ʉno peera jĩcã wãme ʉnora cʉ̃re yʉʉ cojorucu tiitiwa. To biri tii rʉmʉ mena jĩcʉ̃ ʉno peera apeye cʉ̃re jãiña nemotiwa yua.

Mateo 23

1 Ate jiro Jesús, bojocare, jãa cʉ̃ buerãre, o biro ĩi wedewi: lb00276b.tif 2 —Doti cũuriquere ca jʉo buerã, fariseos, Moisés cʉ̃ ca doti cũurique ca ĩirijere ca wede majiorã niima. 3 To biri mʉja, cʉ̃ja ca ĩirijere tʉo nʉnʉjee, cʉ̃ja ca tii dotirije niipetirore tii nʉnʉjee, tiiya. To biro bii pacarã, cʉ̃ja ca tii niirije pee docare cʉ̃jare biro tiiticãña. Cʉ̃ja, “O biro ca bii niiparã mani nii,” ca ĩirã nii pacarã, cʉ̃ja ca ĩirore biro tiitima. 4 Bʉaro ca nʉcʉ̃rijere, do biro ca tii jee waa majiña manirije ʉnore ca jia peorãre biro tiirique cʉtima, cʉ̃ja ca buerije mena. To biro ĩi pacarã, cʉ̃ja pea jĩcã wãmeacã ʉno peerena tii nʉnʉjeerʉgati majuropeecãma. 5 ”Ate niipetirije tiima, “Bojoca jãare cʉ̃ja ĩa nʉcʉ̃ bʉojato,” ĩirã. Cʉ̃ja diámacʉ̃ripʉ, ñucã cʉ̃ja dicaripʉ ejari quejeri bʉcʉ tiicãri, Ʉmʉreco Pacʉ wederique cʉ̃ja ca owa tuurica daarire dʉdʉa tuu, ñucã cʉ̃ja juti yapari cãare paca sitiri ee tuu doo nemocãri jãña yujuma. 6 Nea poo juu buerica wiijeripʉ cãare wiorã cʉ̃ja ca duwirije ʉnopʉ wado duwirʉga, baarica taberi cãare añuri taberipʉ baa duwirʉga, 7 ñucã macã decomacã macã yeparipʉ cʉ̃ja ca amejuajata cãare, bojoca, nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃jare jãi nʉcʉ̃ bʉo, “Jãare ca buerã,” cʉ̃jare ĩi, ĩi nʉcʉ̃ bʉoriquere booma. 8 Mʉja pea, “Jãare ca buerã,” bojoca mʉjare cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorije ʉnore amaaticãña. Mʉja niipetirãpʉra jĩcʉ̃ punaarã nii, jĩcʉ̃ra mʉjare ca bue majiogʉre cʉo, mʉja bii. 9 Ñucã ati yepare jĩcʉ̃ ʉno peerena, “Cáacʉ,” ĩiticãña. Jĩcʉ̃ra niimi mʉja Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ wado. 10 Aperã mʉjare, “Jãare ca buegʉ,” cʉ̃ja ca ĩirije ʉno cãare amaaticãña. Jĩcʉ̃ra niimi mʉjare ca buegʉ, Cristo wado. 11 Mʉja watoare, ca nii majuropeegʉ ca niigʉa, ca pade cotegʉre biro pee cʉ̃ niijato. 12 Cʉ̃ majuropeera, “Ca nii majuropeegʉ yʉ nii” ca ĩigʉa, watoa macʉ̃re biro ĩa ecorucumi, “Watoa macʉ̃ yʉ nii,” ca ĩigʉ pea, ca nii majuropeegʉ niirucumi. 13 ”Ñañaro biirucu mʉja, doti cũuriquere ca jʉo buerã, fariseos, watoara ca bii dito pairã, aperã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ca waarʉgarãre, ca boca jope bia camota niirãre. Mʉja majuropeecã jãa waa majiti, ñucã ca jãa waarʉgarã cãare, cʉ̃jare jõeneti, mʉja bii. 14 ¡Ñañaro mʉja biirucu mʉja, doti cũuriquere ca jʉo buerã, fariseos, watoara ca bii dito pairã! Ca wapearã romiri yaa wiijerire ca ẽmarã nii pacarã, tii ditorã, yoaro mʉja juu buecã dia nuu waarucu. Ate jʉori, ametʉenero ñañaro mʉja tii ecorucu. 15 ¡Ñañaro mʉja biirucu mʉja, doti cũuriquere ca jʉo buerã, fariseos, watoara ca bii dito pairã! Dia paca yaaripʉ, yeparipʉ, mʉja waa nucũ yuju, jĩcʉ̃acã mʉja ca wederijere ca tʉo nʉnʉjeepʉ bʉarʉgarã, cʉ̃re bʉacãrãpʉa, mʉja ametʉenero ñañagʉ, pʉati cõropʉ pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ ca ʉ̃ʉpʉ cʉ̃ ca niiro mʉja tiicã. 16 ”Ñañaro peti mʉja biirucu mʉja, ca ĩatirã nii pacarã, bojocare ca jʉo waarãre biro ca niirã. O biirije mʉja ĩi wederucu: “Jĩcʉ̃ ʉno, ‘Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii mena yʉ ĩi,’ cʉ̃ ca ĩijata, cʉ̃ ca ĩirore biro cʉ̃ ca tiiticãjata cãare bʉaro biiti. ‘Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii maquẽ oro mena yʉ ĩi,’ cʉ̃ ca ĩijata docare, cʉ̃ ca ĩirore birora tii majimi,” mʉja ĩi. 17 Ca ĩa bojoca catitirã, ¿dije pee to niiti ca nii majuropeerije, oro pee, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii, orore añurije ca tuaro ca tiiri wii pee? 18 Ñucã o biirije mʉja ĩi: “Jĩcʉ̃ ʉno, ‘Waibʉcʉrãre joe mʉenerica tutu mena yʉ ĩi,’ cʉ̃ ca ĩijata, bʉaro biiti. ‘Tii tutu jotoa ca pejarije mena yʉ ĩi,’ cʉ̃ ca ĩijata docare, cʉ̃ ca ĩiricarore birora tii majimi,” mʉja ĩi. 19 Ca ĩa bojoca catitirã, ¿ñee pee to niiti ca nii majuropeerije, tiicojo nʉcʉ̃ bʉorique pee, waibʉcʉrã joe mʉenerica tutu, tiicojo nʉcʉ̃ bʉoriquere, añurije ca tuaro ca tiiri tutu pee? 20 “Waibʉcʉrã joe mʉenerica tutu mena yʉ ĩi” ca ĩigʉa, tii tutu wado méére ĩigʉ tiimi; tii tutu jotoa ca pejarije niipetiro menare ĩigʉ tiimi. 21 “Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii mena yʉ ĩi” ca ĩigʉ cãa, tii wii wado méére ĩigʉ tiimi. Ʉmʉreco Pacʉ tii wiipʉ ca niigʉ menarena ĩicãgʉ tiimi. 22 Ñucã “Ʉmʉreco quejero mena yʉ ĩi” ca ĩigʉ cãa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca duwiri taberena, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ toopʉ ca duwigʉ menarena ĩicãgʉ tiimi. 23 ”¡Ñañaro mʉja biirucu mʉja, doti cũuriquere ca jʉo buerã, fariseos, watoara ca bii dito pairã! Ʉmʉreco Pacʉ yee ca niipere, pũu ca jʉti añurijere, pʉa amo cõro ca niirijere jĩcã tabe ca jee dica woocãrã nii pacarã, doti cũurique ca ĩirije ca nii majuropeerije, añurijere, boo paca ĩariquere, ca niirore biro tii nʉnʉa waarique peera, mʉja tii nʉnʉjeeti. Atere ca tii niiparã mʉja nii, apeye pee cãare tii yerijãatirãra. 24 ¡Ca ĩatirã nii pacarã ca jʉo waarã! Becoacã peera weo cõacã pacarã, camello peera upʉra mʉja uu yuucã cojo. 25 ”¡Ñañaro mʉja biirucu mʉja, doti cũuriquere ca jʉo buerã, fariseos, watoara ca bii dito pairã! Jinirica bapare, jotʉ bapare, jotoa peera coecã pacarã, jee duti, cʉo pacarã pai jañuro boo jãa waa, mʉja ca biirije peera, “To biro jãa tiicu,” mʉja ĩiti. 26 ¡Fariseos, ca ĩatirã! Jinirica bapare, jotʉ bapare, jupea peere coe jʉoya. To biro mʉja ca tiiro, jotoa pee cãare õweri manirije tuarucu. 27 ”¡Ñañaro mʉja biirucu mʉja, doti cũuriquere ca jʉo buerã, fariseos, watoara ca bii dito pairã! Maja operire, ca botirije mena wadarique, bau niiro peera añuro wãmoriquere biro nii pacarã, jupea peera ca bii yairicarã owa, ca boarije, ca niirore biro ca niirã. 28 Teere birora mʉja cãa, bau niiro peera ca bojoca añurãre biropʉ mʉja baucã. Bii pacarã mʉja yeri peera, ca bojoca añurãre biro mʉja ca bii ditorije, ñañarije mʉja ca tʉgoeñarije, nii ametʉenecã. 29 ”¡Ñañaro mʉja biirucu mʉja, doti cũuriquere ca jʉo buerã, fariseos, watoara ca bii dito pairã! Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja niiquĩricarã maja operire queno, ca bojoca añurã ca niiquĩricarãre cʉ̃jare biirã cʉ̃ja ca wee nʉcõricarãre wãmo, ca tii niirãre. 30 To biro tiicãri, o biro mʉja ĩi: “Mani pea, mani ñicʉ̃ jãa cʉ̃ja ca niirica cuupʉre mani ca niijata, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare mani jãara cʉ̃jare mani jĩa nemotibojacupa,” mʉja ĩi. 31 ”To biro mʉja ca ĩirije mena, “¡Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare ca jĩa batericarã pãramerã peti mani nii!” ĩirã mʉja tii. 32 To biri mʉja ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tii jʉo dooriquere tii yapanocãña. 33 ¡Aña! ¡Añaa punaa! ¿Do biro pee tiicãri, pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ ñañaro mʉja ca biipere mʉja duti majirãti? 34 To biri Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare, ca majirãre, ca jʉo buerãre, mʉjare yʉ tiicojorucu. To biro yʉ ca tiirãre mʉja pea, jĩcãrã cʉ̃ja mena macãrãre jĩa, yucʉ teniripʉ cʉ̃jare paa pua tuu cõa, aperãra nea poo juu buerica wiijeripʉra cʉ̃jare bape, ñucã ñañaro tiirʉgarã macãri ca niiro cõro cʉ̃jare nʉnʉ yuju, mʉja biirucu. 35 To biro mʉja ca tiirije jʉori, niipetirã bojoca añurãre ati yepare mʉja ca jĩa díi tii baterique, ca ñañarije manigʉ Abel niiquĩricʉ díi menapʉra, ñucã Berequías macʉ̃ Zacarías're, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri wii, to biri waibʉcʉrã joe mʉenerica tutu watoare mʉja ca jĩaricʉ díi wapa menapʉ ñañaro mʉja ca tamʉope niirucu. 36 Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Ate niipetirije wapa, bojoca ati cuu macãrãpʉre ñañaro cʉ̃jare bii ñaapea earucu. 37 ”¡Jerusalén, Jerusalén, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare jĩa, Ʉmʉreco Pacʉ, queti wederi maja mʉre cʉ̃ ca tii cojorãre ʉ̃tã mena dee jĩa, mʉ tii! ¡Jĩcãti méé mʉ bojocare ãboco cõ punare cõ quedʉpʉri doca cõ ca jee neorore biro, cʉ̃jare yʉ jee neorʉgamiwʉ! ¡Cʉ̃ja pea bootiwa! 38 Ĩaña. Mʉja ca niimiri tabe bojoca maniri tabe tuarucu. 39 Mecʉ̃ menare pʉati yʉre mʉja ĩa nemotirucu, “Añuro ca biigʉ niimi, Ʉmʉreco Pacʉ wãme mena ca doogʉ,” mʉja ca ĩiri rʉmʉ ca earopʉ mʉjare yʉ ĩi —ĩiwi Jesús.

Mateo 24

1 Jesús Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ ca niiricʉ witi waa, mee waagʉ doogʉ cʉ̃ ca biiri tabera, jãa, cʉ̃ buerã pea cʉ̃ pʉto waari, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire cʉ̃ja ca tiirica wiijerire cʉ̃ cãa cʉ̃ ĩajato ĩirã, cʉ̃re ĩñorʉgarã cʉ̃ pʉto jãa waawʉ. 2 Cʉ̃ pea o biro ĩiwi: —¿Ate niipetirijere mʉja ĩati? Díámacʉ̃ra mʉjare yʉ ĩi: Ano ca niirije jĩcãga ʉ̃tãga peera, apega jotoa pejaricaro maniropʉ tii yaio ecocoarucu —ĩiwi. 3 Jiro Olivos buuropʉ jãa waacoawʉ. Toopʉ ea, Jesús cʉ̃ ca ea nuu waaro ĩa, cʉ̃ pʉto waari, jãa wado o biro cʉ̃re jãa ĩi jãiñawʉ: —Jãare mʉ ca ĩijãrijere jãare mʉ ca wedero jãa boo. ¿Tea no cõropʉ to biiroti? ¿Mʉ ca tua doori rʉmʉre, ñucã ati ʉmʉreco ca petipere, do biirije to bii ĩño jʉgueroti? —jãa ĩiwʉ. 4 To biro jãa ca ĩiro, Jesús pea o biro jãare ĩi wede majiowi: —Bojoca catiri niiña, jĩcʉ̃ ʉno peera mʉjare cʉ̃ja ca ĩi ditotipere biro ĩirã. 5 Paʉ doorucuma. Yʉ wãme mena ĩicãri, o biro ĩirucuma: “¡Yʉra yʉ nii, Mesías!” ĩiri, paʉ bojocare ĩi ditorucuma. 6 Aperoripʉ cʉ̃ja ca ameri jĩarijere, “Ameri jĩarique niirucu” cʉ̃ja ca ĩirijere, mʉja queti tʉorucu. Biirãpʉa, teere tʉo ʉcʉaticãña. To biirijera ca biipe niiro bii. To bii pacaro ati ʉmʉreco petiro méé biirucu. 7 Jĩcã pooga macãrã, ape pooga macãrã mena ameri jĩa, jĩcã yepa macãrã ape yepa macãrã mena ameri jĩa, tiirucuma. Ñucã paʉ taberipʉre aʉa boarique, ca jita jaberije, biirucu. 8 Ate niipetirije, ñañaro tamʉorique bii jʉo nʉnʉa waaro biirucu. 9 ”To biri mʉja peera, aperãpʉre mʉjare tiicojorucuma, ñañaro mʉjare tii, mʉjare jĩa bate, cʉ̃ja tiijato ĩirã. Yʉ yee jʉori, niipetirã mʉjare ĩa tutirucuma. 10 To biro ca biiri cuure yʉre ca nʉnʉrã paʉ yʉre tʉo nʉnʉjee yerijãa, cʉ̃ja majuropeera ameri ĩa tuti, ameri wedejãa buiyee cõa, tiirucuma. 11 Paʉ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare biro bii dito eari, paʉre ĩi ditorucuma. 12 Ñañarije tiirique bʉaro jañuro ca bii nʉnʉa waaro macã, paʉ bojoca cʉ̃ja ca ameri maimiriquere ameri mai yerijãacãrucuma. 13 To biro ca biirije watoara ca tʉgoeña tutua yapanocãgʉa ametʉarucumi. 14 Ate añurije queti Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije maquẽre, ati yepa niipetiropʉre wede bato peoticãrique niirucu, bojoca poogaari cõrora cʉ̃ja ca tʉo peticãpere biro ĩirã. To cõropʉ docare ati ʉmʉreco petirucu. 15 ”Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Daniel niiquĩricʉ, “Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire, ca Ñañarije Maniri Jawipʉre ĩaricaro docuorijere mʉja ĩarucu,” ĩi owaquĩupi. Atere ca buegʉ tʉo majiña. 16 Teere ĩarã, Judea ca niirã ʉ̃tã yucʉpʉ cʉ̃ja duti waajato. 17 Wii jotoapʉ ca niigʉ cãa, cʉ̃ yaa wii maquẽ apeyere jeegʉ duwi waatigʉra cʉ̃ waacoajato. 18 Ñucã wejepʉ ca niigʉ cãa, cʉ̃ juti ʉnorena cʉ̃ jeegʉ tua waaticãjato. 19 Tii rʉmʉrire ñañaro peti biirucuma nomia, ca puna jãñarã, ñucã ca ũpũrãacã, ca puna cʉtirã romiri. 20 To biri Ʉmʉreco Pacʉre jãiña, mʉja ca dutiri rʉmʉri pue bʉcʉ, yerijãarica rʉmʉ, ca niitipere biro ĩirã. 21 Tii rʉmʉrire bʉaro peti ñañaro biirique niirucu. Bʉaropʉra ñañaro peti tamʉorique ati yepa ca nii jʉori tabepʉra jĩcãti ʉno peera ca biitirique, ñucã jiro ca bii nemotipe biro biirucu. 22 To biirije ca biiri rʉmʉrire Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dʉotijata, jĩcʉ̃ ʉno peera catitibocuma. Cʉ̃ ca beje jeericarãre maima ĩigʉ, dʉorucumi. 23 ”To biri jĩcʉ̃ ʉno mʉjare, “¡Ĩaña! Ani niimi Mesías.” “¡Ĩaña! Ĩi pee niimi,” cʉ̃ja ca ĩimijata cãare, cʉ̃jare tʉo nʉnʉjeeticãña. 24 Paʉ mesías're biro ca bii ditorã, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare biro ca bii ditorã, doorucuma. Paca wãmeri tii bau nii, ca ĩa ñaaña manirije tii jeeño, tiirucuma, ĩi ditorʉgarã. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca beje jeericarã menapʉrena ĩi ditorucuma. 25 Mee mʉjare yʉ wede majio jʉguecã. 26 ”To biri: “Ĩaña. ¡Ca yucʉ maniri yepapʉ niimi!” mʉjare cʉ̃ja ca ĩimijata cãare, waaticãña. Ñucã: “¡Ĩaña! Anopʉ duti duwijapi,” mʉjare cʉ̃ja ca ĩimijata cãare, díámacʉ̃ cʉ̃jare tʉoticãña. 27 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ yʉ ca doori rʉmʉa, muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña pee bʉpo cʉ̃ ca yabe cojorije, muipũ cʉ̃ ca ñaajãa waari nʉñapʉ ca boe ãpõtĩocã cojorore biro biirucu. 28 Ca bii yairicʉ cʉ̃ ca niiri tabere, yucáá wʉʉ nea poorucuma. 29 ”Ñañaro tamʉorica rʉmʉri ca bii yapano waari tabera: “Muipũ ʉmʉreco macʉ̃ naitĩacoa, ñami macʉ̃ cãa boeti, ñocõa ʉmʉreco tutipʉ ca niirã cãa ñaabatecoa, ñucã ʉmʉreco tutipʉre ca niirã ca tutuarã yugui peticoa, biirucuma.” 30 ”To biro ca biiri tabera, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re ca bii ĩño jʉguerije ʉmʉreco tutipʉre baua earucu. To cõrora ati yepa macãrã bojoca poogaari niipetirã bʉaro uwirique mena oti, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, bueri bʉrʉri jotoa yʉ ca tutuarije mena, yʉ ca boe baterije mena, yʉ ca dooro ĩarucuma. 31 Yʉ pea yʉ yaarã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre, putirica wʉʉ putiricaro ca bʉjʉrije menara cʉ̃jare yʉ tiicojorucu, yʉ ca beje jeericarã ati ʉmʉreco niipetiropʉ ca niirãre cʉ̃ja neojato ĩigʉ. 32 ”Higueragʉ ca biirijere ĩa cõoña majiña. Tiigʉ dʉpʉri, abari dʉpʉriacã bii, wãma pũu wajoa, ca biirijere ĩarã, “Mee cʉ̃ma jʉguero niicoaro bii,” mʉja ĩi ĩa maji. 33 To biri wãmera ate niipetirije ca biiro ĩarã, “Mee Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ ati yepapʉre doogʉpʉ biimi,” mʉja ĩi majirucu. 34 Yee méé yʉ ĩi: Ati cuu macãrã cʉ̃ja ca bii yaiparo jʉguero biirucu, niipetirije ano mʉjare yʉ ca ĩirije. 35 Ati ʉmʉreco, ati yepa, peticoarucu. Yʉ wederique pea, yʉ ca ĩirore birora biicõa niirucu. 36 ”Biiropʉa tii rʉmʉ ca niiro, too muipũ cʉ̃ ca niiro, “To biro biirucu” ĩiriquepʉra, jĩcʉ̃ ʉno peera majitima. Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã peti cãa, ñucã yʉ, cʉ̃ Macʉ̃ cãa, yʉ majiti. Ʉmʉreco Pacʉ wado majimi. 37 ”Noé cʉ̃ ca niiri cuupʉre ca biiquĩricarore biro biirucu, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ ca tua doori rʉmʉre. 38 Tii cuupʉre, ati yepa ca duaparo jʉguero, baarã, jinirã, amojiarã, ameri nomi cũurã, tii niiquĩupa. Noé, cũmua pairicapʉ cʉ̃ ca ea jãari rʉmʉpʉ bojoca to biro tii eyoupa. 39 “To biro biibocu” ĩiri méé cʉ̃ja ca bii niiri tabera ca duurije doo, niipetirãpʉrena duu bate yaio peticãquĩupa. To biri wãmera biirucu yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ ca tua doori rʉmʉ cãa. 40 ”To biro ca biiri tabere, pʉarã ʉmʉa wejepʉ ca niirã, jĩcʉ̃ ami waa eco, ãpĩa ami waa ecoti, biirucuma. 41 Ñucã pʉarã nomia ca wãñia niirã, jĩcõ ami waa eco, apeo ami waa ecoti, biirucuma. 42 To biri mʉja, bojoca catiri niiña, mʉja Wiogʉ cʉ̃ ca doopa rʉmʉre mʉja majiti. 43 ”Biirãpʉa, atere majiña: Jĩcʉ̃ wii ʉpʉ, “Jee dutiri majʉ ñamire to cõro doorucumi,” cʉ̃ ca ĩi majijata, cãniri méé, ca ĩa cotegʉ niiri, jĩcʉ̃ ʉno peerena cʉ̃ yaa wii maquẽre cʉ̃ja ca jee dutirã jãa dooro tiiticumi. 44 To biri mʉja cãa, añuro queno yue niiña. Tee jãa, mʉja ca ĩitiri tabere yʉ doorucu, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃. 45 ”¿Ñiru cʉ̃ niiti pade coteri majʉ, ĩiricarore biro ca tiigʉ, ca tʉgoeña bojoca catigʉ, cʉ̃ wiogʉ cʉ̃ yaa wii macãrãre ĩa cote, baarica tabe ca earo cʉ̃jare baarique eca, cʉ̃ ca tii doti cũugʉ pea? 46 Bʉaro ʉjea niimi pade coteri majʉ, cʉ̃ wiogʉ tua eagʉ, cʉ̃ ca tiipe cʉ̃ paderiquerena ca tii niigʉre cʉ̃ ca bʉa eagʉa. 47 Yee méé mʉjare yʉ ĩi, wiogʉ pea cʉ̃ yee niipetirijere ca ĩa nʉnʉjeegʉ cʉ̃re tiirucumi. 48 Paderi majʉ ñañagʉ cʉ̃ ca niijata, “Yʉ wiogʉ yeto tua eatirucumi,” ĩi tʉgoeñari, 49 aperã paderi majare ñañaro cʉ̃jare paa epe jʉowa, ñucã ca jini cũmu pairã mena pee waari cʉ̃ja mena baa, jini, cũmu nucũ yuju, 50 “Tii rʉmʉ ca niiro, tii tabe muipũ cʉ̃ ca niiro, earucumi,” cʉ̃ ca ĩi majitiri rʉmʉre cʉ̃ wiogʉ eari, 51 ñañaro cʉ̃re tii, cʉ̃re bape, watoara ca bii dito pairã cʉ̃ja ca tii ecorore biropʉ ñañaro ca biipʉ cʉ̃re tiirucumi. To biri toopʉre bʉaro oti, upi baca dʉpo, biirique niirucu.

Mateo 25

1 ”Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea pʉa amo cõro niirã wãmarã romiri amo jiarica boje rʉmʉre, ca nʉmo cʉtipʉre bocarã waarã, cʉ̃ja romiri cõrora jĩa boericagaari ami, cʉ̃ja ca waaricarore biro biirucu. 2 Jĩcã amo cõro niirã romiri, “To biro manire biibocu,” ca ĩi tʉgoeñatirã niiuparã. Aperã jĩcã amo cõro ca niirã romiri pea, “To biro manire biibocu” ca ĩi tʉgoeña bojoca catirã niiuparã. 3 Ca tʉgoeña bojoca catitirã romiri cãa cʉ̃ja ca jĩa boepagaarire jee waauparã. Jee waa pacarãra, ʉje cʉ̃ja ca pio jãa wajoape peere jee waatiuparã. 4 Ca tʉgoeña bojoca catirã romiri pea, ʉje cʉ̃ja ca pio jãa wajoape cãare apega mena pio jãa, jee waauparã. 5 Ca amo jiapʉ yeto eatiupʉ. Tee jãa ĩiricaro maniro, cʉ̃ja niipetirãpʉrena wʉgoa ca earo macã, cãnicoauparã. 6 Ñami decomacã ca niiro, “¡Mee, doo yerijãami ca amo jiapʉ! ¡Cʉ̃re bocarã dooya!” cʉ̃ja ca ĩi acaro buirijere tʉouparã. 7 ”Teere tʉo, wãmarã romiri niipetirãpʉra wãcãri, cʉ̃ja jĩa boericagaarire quenouparã. 8 To cõrora, “To biro biibocu” ca ĩi tʉgoeña bojoca catitirã romiri pea o biro ĩimiuparã cʉ̃ja mena macãrã ca tʉgoeña bojoca catirã romiri peere: “Jãa jĩa boericagaari yati waaropʉ bii. Jãa cãare mʉja yee ʉje petoacã jãare tiicojoya,” cʉ̃jare ĩimiuparã. 9 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, ca bojoca catirã romiri pea: “Jãa tiicojoti. ¡Mʉjare jãa ca tiicojojata, jãa cãare eati, mʉja cãare eati, biicãbocu! Ʉje ca nonirã pʉtopʉ waari wapa tiirãja, mʉja ca jĩa boepere,” cʉ̃jare ĩiuparã. 10 ”To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉo, cʉ̃ja romiri cʉ̃ja ca ʉje wapa tiirã waa ditoyera, eaupʉ ca amo jiapʉ. Cʉ̃ ca earo, ca tʉgoeña bojoca catirã romiri pea, amo jiarica boje rʉmʉ cʉ̃ja ca tiiri wiipʉ cʉ̃ mena jãacoauparã. Cʉ̃ja ca jãa waaro jiro, tii wii jopere biacãuparã. 11 Jiropʉ aperã romiri pea eari: “¡Wiogʉ, wiogʉ, jãa cãare jope pãaña!” cʉ̃re ĩimiuparã. 12 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, “Mʉjare yʉ majiti. Yee méé yʉ ĩi,” cʉ̃jare ĩi yʉʉupʉ —ĩiwi Jesús. 13 To biro ĩicã: “Tii rʉmʉ, tii tabe muipũ cʉ̃ ca niiro, earucumi ca ĩi majitirã niiri, añuro tʉgoeña bojoca ca tiiri niiña,” ĩi nemowi Jesús. 14 O biro ĩi nʉnʉa waawi ñucã: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea jĩcʉ̃ ʉmʉ ape yepapʉ waarʉgʉ jʉguero, cʉ̃ paderi majare jʉo cojori, cʉ̃ yee wapa tiirica tiirire, “Mʉja ĩa nʉnʉjeewa,” cʉ̃ ca ĩi cũu waaricarore biro biirucu. 15 Jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃re jĩcã amo cõro niiri poari peti wapa tiirica tiiri, oro tiiri cʉ̃re tiicojoupʉ. Apĩre pʉa poa tiicojoupʉ. Apĩ peera jĩcã poara cʉ̃re tiicojoupʉ. Cʉ̃ja ca niiro cõrorena “Ano cõrorira ĩa nʉnʉjee bayirʉgama,” ĩi majiri cʉ̃jare tiicojoupʉ. To biro tii yapano, waacoaupʉ yua. 16 Jĩcã amo cõro niiri poari cʉ̃ ca tiicojoricʉ pea, tee mena apeye wapa tii, noni wapa taa nemoupʉ ñucã cʉ̃ ca tiicojoricaro cõrora. 17 To birora tiiupʉ pʉa poa ca ñeericʉ cãa, cʉ̃re cʉ̃ ca tiicojo waaricaro cõrora wapa taa nemoupʉ. 18 Jĩcã poa ca ñeericʉ pea, cʉ̃ wiogʉ yee wapa tiirica tiirire jee waari, yepapʉ ope coa, yaa cũucãupʉ. 19 ”Paderi maja wiogʉ pea ca yoa waaro jiropʉ tua eaupʉ ñucã. Tua ea, cʉ̃ paderi maja mena cʉ̃ja ca paderiquere quenoupʉ. 20 Jĩcã amo cõro niiri poari ca ñeericʉ ea jʉoupʉ. Ea, apeye jĩcã amo cõro niirije cʉ̃ ca wapa taa nemoriquere cʉ̃ wiogʉre cʉ̃re noniri, o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Wiogʉ, jĩcã amo cõro niirije peti yʉre mʉ tiicojowʉ. Ate nii apeye jĩcã amo cõro yʉ ca wapa taa nemojãrije,” cʉ̃re ĩiupʉ. 21 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ wiogʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “¡Añuro mʉ tiijapa! Paderi majʉ añugʉ, ĩiricarore biro ca tiigʉ mʉ nii. Mee, petoacãrena ca ĩa nʉnʉjee majiricʉ mʉ ca niiro macã, paʉ ca niirijepʉre ca ĩa nʉnʉjeegʉ mʉre yʉ cũurucu. ¡Jãa doori, yʉ mena ʉjea niigʉ dooya!” cʉ̃re ĩiupʉ. 22 ”Cʉ̃ jiro, cʉ̃ paderi majʉ pʉa poa ca ñeericʉ cãa ea, o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “¡Wiogʉ, pʉa poa yʉre mʉ tiicojowʉ! Ate nii apeye pʉa poa yʉ ca wapa taa nemojãrije,” cʉ̃re ĩiupʉ. 23 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ wiogʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “¡Añuro mʉ tiijapa! Paderi majʉ añugʉ, ĩiricarore biro ca tiigʉ mʉ nii. To biri petoacãrena ca ĩa nʉnʉjee majiricʉ mʉ ca niiro macã, paʉ ca niirijepʉre ca ĩa nʉnʉjeegʉ mʉre yʉ cũurucu. ¡Jãa doori, yʉ mena ʉjea niigʉ dooya!” cʉ̃re ĩiupʉ. 24 ”Jiro, jĩcã poa ca ñeericʉ eari, o biro ĩiupʉ cʉ̃ wiogʉre: “¡Wiogʉ, do biro ca tiiya manigʉ mʉ ca niirijere, mʉ ca otetiri taberena ca dica jee, ñucã ote dicare ca cũuña maniri taberena ca jeegʉ, mʉ ca niirijere yʉ majiwʉ! 25 To biri mʉre uwima ĩigʉ, mʉ yee wapa tiirica tiirire, ope coari yʉ yaio cũucãwʉ. Ĩaña. Ate nii mʉ yee ca niirije,” cʉ̃re ĩiupʉ. 26 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ wiogʉ pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupʉ: “¡Mʉa, paderi majʉ ca añutigʉ, ca junañe paigʉ mʉ nii! Yʉ ca otetirica taberena ca dicare jee, ote dicare ca dee bate cũuña maniri tabe ʉnorena ca dicare jee, ca tiigʉ yʉ ca niirijere maji pacagʉ, 27 ¿Ñee tiigʉ yʉ wapa tiirica tiirire, wapa tiirica tiirire cũurica wiipʉ jee waari mʉ cũutiri? To biro tiigʉ, yʉ ca tua earo pai jañuro ca bʉʉ nemorique mena yʉre mʉ tuenebojacupa,” cʉ̃re ĩiupʉ. 28 To biro ĩi yapano, too ca niirãre o biro ĩiupʉ: “¡Wapa tiirica tiiri cʉ̃ ca cʉorijere ẽmari, pʉa amo cõro niiri poari ca cʉogʉ peere cʉ̃re tiicojoya!” cʉ̃jare ĩiupʉ. 29 Ca cʉogʉra pai jañuro tiicojo nemorique niirucu. To biri pairo cʉorucumi. Ca cʉotigʉa, petoacã cʉ̃ ca cʉomirije menapʉra ẽma ecorucumi. 30 Ani paderi majʉ ca añutigʉ peera macã ca naitĩaropʉ cõa wienecã cojoya. To biri toopʉre bʉaro oti, upi baca dʉpo, biirique niirucu. 31 ”Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ ca boe baterije mena, ñucã yʉ yaarã yʉre queti wede bojari maja niipetirã mena, yʉ ca doori rʉmʉre, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉ yʉ ea nuu earucu. 32 To biro yʉ ca biiro, ati yepa macãrã niipetirã bojoca poogaari cʉ̃ja ca niiro cõro yʉ jʉguerore nea poo earucuma. To biro cʉ̃ja ca biiro yʉ pea, oveja coteri majʉ, cabra watoa ca niirã ovejare cʉ̃ ca jee dica woorore biro cʉ̃jare yʉ tiirucu. 33 Yʉ yaarã ovejare biro ca niirã peere, yʉ díámacʉ̃ nʉña pee cʉ̃jare cũu, cabra peera yʉ ãcõ nʉña pee cʉ̃jare cũu, yʉ tiirucu. 34 To biro tii yapano yʉ pea, yʉ díámacʉ̃ nʉña pee ca niirãre o biro cʉ̃jare yʉ ĩirucu: “Dooya mʉja, yʉ Pacʉ añuro cʉ̃ ca tiiricarã, Ʉmʉreco Pacʉ ati ʉmʉrecore jeeño jʉogʉpʉra, mʉjare cʉ̃ ca queno yuerica yepare niirã dooya. 35 Yʉ ca queyaro, yʉre mʉja baarique ecawʉ. Oco jinirʉgʉ yʉ ca biiro, yʉre mʉja oco tĩawʉ. Nucũ yujuri majʉ yʉ ca niiro, cãnirica tabe yʉre mʉja tiicojowʉ. 36 Yʉ ca juti cʉotiro, yʉre mʉja juti tiicojowʉ. Yʉ ca diaro cãare, yʉre mʉja ĩarã eawʉ. Tia cũurica wiipʉ yʉ ca niijata cãare, yʉre mʉja ĩarã eawʉ,” cʉ̃jare yʉ ĩirucu. lb00017b.tif 37 ”To biro yʉ ca ĩiro tʉo, ca añurã pea o biro yʉre ĩi jãiñarucuma: “Wiogʉ, ¿di tabe ʉno pee mʉ ca queyaro ĩari, mʉre jãa baarique ecari? ¿Di tabe ʉno pee mʉ ca jinirʉga nucũ yujuro, mʉre jãa oco tĩari? 38 ¿Di tabe ʉno pee nucũ yujuri majʉ mʉ ca niiro, ‘Jãa pʉto niiña,’ mʉre jãa ĩiri? ¿Di tabe ʉno pee mʉ ca juti cʉotiro, mʉre jãa juti jãari? 39 Ñucã, ¿di tabe ʉno peti mʉ ca diaro, tia cũurica wiipʉ mʉ ca niiro, mʉre jãa ĩarã eari?” ĩi jãiñarucuma. 40 To biro cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro, yʉ, Wiogʉ pea, o biro cʉ̃jare yʉ ĩirucu: “Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Anija, yʉ yaarã boo pacoro ca biirãre mʉja ca tii nemorique, yʉrena tii nemorã mʉja tiiwʉ,” cʉ̃jare yʉ ĩirucu. 41 ”To biro ĩi yapano, Wiogʉ pea, yʉ ãcõ nʉña ca niirã peera o biro cʉ̃jare yʉ ĩirucu: “Yʉre camotatiya, mʉja ñañaro ca biiparã, pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecame, Satanás, cʉ̃ yaarã ca añutirã menare, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃jare cʉ̃ ca queno yuerica tabepʉ waarãja. 42 Yʉ ca queyaro, yʉre mʉja baarique ecatiwʉ. Yʉ ca oco jinirʉgaro, yʉre mʉja oco tĩatiwʉ. 43 Nucũ yujuri majʉ yʉ ca niiro, cãnirica tabe yʉre mʉja tiicojotiwʉ. Yʉ ca juti cʉotiro cãa, yʉre mʉja juti jãatiwʉ. Ñucã yʉ ca diaro, tia cũurica wiipʉ yʉ ca niiro cãare, yʉre mʉja ĩarã eatiwʉ,” yʉ ĩirucu. 44 ”To biro yʉ ca ĩiro tʉo, o biro ĩi jãiñarucuma: “¡Wiogʉ! ¿Di tabe ʉno pee mʉ ca queyaro, mʉ ca jinirʉgaro, nucũ yujuri majʉ mʉ ca niiro, mʉ ca juti cʉotiro, mʉ ca diaro, tia cũurica wiipʉ mʉ ca niiro, mʉre jãa tii nemotiri? ¡To biro mʉ ca biiro jãa ĩatiwʉ!” ĩirucuma. 45 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare yʉ ĩi yʉʉrucu: “Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Anija, yʉ yaarã mena macãrã boo pacoro ca biirãre tii nemotirã, yʉ cãare tii nemotirã mʉja biiwʉ,” cʉ̃jare yʉ ĩirucu. 46 Cʉ̃ja pea to birora ñañaro cʉ̃ja ca biipa tabepʉ waarucuma. Añurã pea, to birora cʉ̃ja ca caticõa niipa tabepʉ waarucuma —ĩi wedewi Jesús.

Mateo 26

1 Ate niipetirije ĩi yapano, o biro ĩiwi Jesús, jãa, cʉ̃ buerãre: 2 —Mee mʉja maji, pʉa rʉmʉ jiro Pascua boje rʉmʉ ca niirijere. Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re noni cõacãrucuma, yucʉ tenipʉ yʉre cʉ̃ja paa pua tuu cõajato ĩirã —ĩiwi. 3 Tii rʉmʉrirena, paia ʉparã, to biri judíos're ca jʉo niirã, paia wiogʉ Caifás yaa wiipʉ neari, 4 watoara jĩcã wãme ĩi dito buiyeeri Jesús're ñeeri cʉ̃ja ca jĩa cõapere ameri wede peniupa. 5 Biirãpʉa, “Boje rʉmʉ petira mani tiiticãjaco, bojoca ajiari uwiorije cʉ̃ja ca tiitipere biro ĩirã,” ameri ĩiupa. 6 Jesús, Betaniapʉre Simón ca cami boagʉ cʉ̃ja ca ĩigʉ yaa wiipʉ cʉ̃ ca niiro, 7 jĩcõ nomio ʉ̃tãga mena cʉ̃ja ca quenorica rʉacã dadaro ca jʉti añurije ca wapa pacarijere ca ami doorico jãa eawo. Jãa ea, Jesús baarique peorica pĩi pʉto cʉ̃ ca duwiro, ca jʉti añurijere cʉ̃ dʉpʉga jotoare pio peowo. 8 Jãa, cʉ̃ buerã pea, to biro cõ ca tiiro ĩari, ajiama ĩirã: —¡Níjá! ¿Ñee tiigo ca wapa pacarijere to biro peti cõ tii batecãti? 9 Ca boo pacarãre tii nemorʉgo wapa pacaro noni wapa jee bojapo cõa —jãa ameri ĩiwʉ. 10 Jesús pea to biro jãa ca ĩirijere majiri, o biro jãare ĩiwi: —¿Ñee tiirã atiore to biro mʉja ĩi pato wãcõti? Yʉ menare añurijere tiigo tiimo. 11 Ca boo pacarãra mʉja watoare to birora mʉja cʉocõa niirucu. Yʉ pee docare yoaro yʉre mʉja cʉotirucu. 12 Atio, ca jʉti añurijere yʉ upʉre pio peogo, yʉre cʉ̃ja ca yaa cõapepʉre queno yuego tiimo. 13 Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Ati yepare noo ca niiri taberipʉ ate añurije quetire cʉ̃ja ca wederi taberipʉ, atio cõ ca tiirije cãare wederucuma. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cõ cãa majirico niirucumo —ĩiwi. 14 Jĩcʉ̃, jãa cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã mena macʉ̃, Judas Iscariote ca wãme cʉtigʉ, paia ʉparãre ĩagʉ waari, 15 o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Jesús're mʉjare yʉ ca tiicojojata, ¿no cõro yʉre mʉja wapa tiirãti? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea treinta tiiri, plata tiiri cʉ̃re wapa tiiupa Judas're. 16 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tiiri tabera, Judas pea Jesús're cʉ̃ ca ñee doti majipa tabe ʉnore ama jʉo waaupi. 17 Pascua boje rʉmʉ ca nii jʉori rʉmʉre, pan ca wauarije ca ayiaya manirije baarica rʉmʉ ca earo, jãa cʉ̃ buerã pea cʉ̃ pʉto ea, o biro cʉ̃re jãa ĩi jãiñawʉ: —¿Noopʉ Pascua mani ca baapere jãa ca quenoro mʉ booti? —jãa ĩiwʉ. 18 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩi yʉʉwi: —Jerusalén macãpʉ waari, jĩcʉ̃ yaa wiire eari, o biro cʉ̃re ĩiña: “Buegʉ o biro ĩimi: ‘Mee, yʉ yaa rʉmʉ cõñacã doo, to biri mʉ yaa wiipʉ yʉ buerã mena Pascua boje rʉmʉre yʉ ametʉenegʉ waarucu,’ ĩimi,” cʉ̃re mʉja ĩirucu —jãare ĩiwi Jesús. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiro jãa pea, Jesús cʉ̃ ca tii dotirore biro jãa tiiwʉ. To biri tii wiipʉ jãa queno yuewʉ, Pascua boje rʉmʉ jãa ca baapere. 20 Naiori tabe ca niiro, Jesús pea tii wiipʉ, jãa, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã cʉ̃ buerã mena baarique peorica pĩi pʉto bii duwiwi. 21 Jãa ca baa niiro ʉnora, o biro jãare ĩiwi Jesús: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ra yʉre wedejãa buiyee cõacãrucumi —ĩiwi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro jãa pea, bʉaro tʉgoeñarique pai, jãa ca niiro cõro o biro cʉ̃re jãa ĩi jãiñawʉ: —¿Wiogʉ, yʉra yʉ niicã tiimigʉti? —jãa ĩiwʉ. 23 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩiwi Jesús: —Jĩcʉ̃, yʉ ca joari baparena cʉ̃ pan're ca weyogʉ niimi, yʉre ca wedejãapʉ. 24 Biigʉpʉa yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃a, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere cʉ̃ja ca owarique ca ĩirore birora biigʉ doogʉ yʉ tii. Yʉre ca wedejãa buiyee cõagʉ pea, ñañaro peti biigʉ doogʉ tiimi. Cʉ̃ra, cʉ̃ ca baʉatijata, añucãbojapa —ĩiwi. 25 To biro cʉ̃ ca ĩirora, Judas, Jesús're ca wedejãa buiyee cõapʉ pea, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi: —¡Buegʉ! ¿Yʉra yʉ niicãtimiti? —cʉ̃re ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Mee, mʉra mʉ ĩi —cʉ̃re ĩi yʉʉwi Jesús. 26 Jãa ca baa niirora Jesús pea pan're ami, Ʉmʉreco Pacʉre: “Añu majuropeecã” ĩi yapano, pee bato, jãa cʉ̃ buerãre o biro jãare ĩi tiicojowi: —Amiri baaya. Atea yʉ upʉ nii —ĩiwi. 27 Jiro ñucã, ʉje oco bapare ami, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” ĩi yapano, o biro ĩigʉra jãa peere noni cojowi: —Mʉja niipetirãpʉra ati bapare jiniña. 28 Atea yʉ díi nii, Ʉmʉreco Pacʉ “Wãma wãme yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉ̃ ca ĩiricarore biro to biijato ĩiro ca biirije, paʉ bojoca cʉ̃ja ca ñañarije wapare ametʉene bojagʉ yʉ ca bii yaipe. 29 O biro mʉjare yʉ ĩi: Ate ote ʉje ocore pʉati yʉ jini nemotirucu, mʉja mena yʉ Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉ wãma ʉje ocore yʉ ca jiniparo jʉguero —jãare ĩiwi Jesús. 30 Jiro, salmos baja yapano, Olivos buuropʉ jãa waacoawʉ. 31 Toopʉ o biro jãare ĩiwi Jesús: —Ati ñamire mʉja niipetirãpʉra yʉre mʉja waa weocoarucu. O biro ĩi owarique nii: “Oveja ca cotegʉre yʉ jĩa cõacãrucu. Cʉ̃ yaarã oveja pea no ca boorora waa batecoarucuma,” ĩi. 32 Biigʉpʉa, cati tuari jiro, mʉja jʉguero Galileapʉ yʉ waarucu —ĩiwi. 33 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Niipetirã mʉre cʉ̃ja ca waa weocoamijata cãare, yʉa mʉre yʉ waa weotirucu —cʉ̃re ĩiwi. 34 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Yee méé mʉre yʉ ĩi: Ati ñamira ãbocʉ cʉ̃ ca wedeparo jʉguero, itiati peti, “¡Cʉ̃re yʉ majiti!” mʉ ĩi ditorucu —ĩiwi Pedrore. 35 Cʉ̃ pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Mʉ menara yʉ ca bii yaipe to ca niijata cãare, “¡Cʉ̃re yʉ majiti!” yʉ ĩi ditotirucu yʉa —ĩiwi Pedro. To biro cʉ̃ ca ĩiro, jãa Jesús buerã niipetirãpʉra to biro wado jãa ĩiwʉ. 36 Jiro Jesús jãa mena Getsemaní ca wãme cʉtiropʉ waa, toopʉ eagʉ, o biro jãare ĩiwi: —Õo pee waari yʉ ca juu buegʉ waaro ʉno, anora duwiya ména —ĩiwi. 37 To biro ĩi, Pedrore, Zebedeo puna pʉarãre, jʉo waawi. Too waagʉ, bʉaro tʉgoeñarique pai yaja pua bii jʉo waaupi Jesús. 38 To biri o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Yʉ ca cati niirijepʉra bii yaicoaricarore biropʉ yʉ tʉgoeña yapa pua. Anora tuari, cãnitirãra yʉ menara ĩacã niiña —ĩiupi. 39 To biro ĩi yapano, cʉ̃ja jʉguero jañuro waa, yepapʉ muu bia cũmu waari, o biro ĩi juu bueupi: —¡Cáacʉ! Ametʉenerique ʉnora to ca niijata, ñañaro yʉ ca tamʉoro yʉre tiiticãña. Biigʉpʉa, yʉ ca boorore biro tiiticãña. Mʉ ca boorore biro pee to biijato —ĩiupi. 40 Juu bue yapano, cʉ̃ buerã pʉto pee tua waagʉ, ca cãnirãpʉre cʉ̃jare bʉa eari, o biro ĩiupi Jesús, Pedrore: —¿Jĩcã nimaro ʉno peera, cãnitirãra yʉ mena mʉja ĩa bayitijãri? 41 Cãnitirãra juu bueya, ñañarije ca bii buiyeerijere jãa tiire ĩirã. Añurijere mʉja tiirʉga tʉgoeña biirãpʉa, bʉari mʉja tʉgoeña bayiti majuropeecã —ĩiupi. 42 Waa, ñucã o biro ĩi juu bueupi Jesús: —¡Cáacʉ! Ano ñañaro yʉ ca biipere do biro tii camota majiña manirije to ca niijata, mʉ ca boori wãme tiiya —ĩiupi. 43 Juu bue yapano tua waagʉ, ca cãnirãpʉre bʉa eacãupi ñucã. Bʉaro ca wʉgoa eyoro macã, cʉ̃ja capegaari ĩa pãa bayiri méé bii niiupa. 44 To biro cʉ̃ja ca biiro ĩa, Jesús pea toora cʉ̃jare cũu, juu buegʉ waacoaupi ñucã. Cʉ̃ ca ĩiricarore birora ĩi juu bueupi. 45 To cõrora cʉ̃ buerã pʉto pee tua waa, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —¿Ména to birora cãni, yerijãa, mʉja biicõa niiti? Mee, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, ñañarije ca tiirãpʉre yʉre cʉ̃ja ca noni cõari tabe eacoa. 46 ¡Wãmʉ nʉcãña! ¡Jamʉ! ¡Mee, ĩirã tʉja doomi, yʉre ca wedejãa buiyee cõagʉ! —ĩiupi Jesús. 47 Jesús to biro cʉ̃ ca ĩi niirora, Judas, jãa, Jesús buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro mena macʉ̃ra, paʉ bojoca, jaderica pĩiri, yucʉ dʉcari, beju cʉticãri, paia ʉparã, to biri judíos're ca jʉo niirã cʉ̃ja ca tiicojoricarã mena bapa cʉti eawi. 48 Ména, wedejãari majʉ Judas pea, o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús're ca ñeeparãre: —Cʉ̃ wajopuare yʉ ca ũpũgʉ niirucumi. Cʉ̃re mʉja ñeerucu —ĩiupi. 49 To biri Judas, Jesús pʉto eagʉ: —¡Buegʉ mʉ niimite! —ĩiwi. To biro ĩigʉra, cʉ̃ wajopuare ũpũ, cʉ̃re tii añu doti eawi. 50 To biro cʉ̃ ca tiiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Yʉ mena macʉ̃, mʉ ca tiirʉga dooriquere jĩcãto tiiya —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩirora aperã pea doo, Jesús're cʉ̃re ñeewa. 51 To biro cʉ̃ja ca tiirora jĩcʉ̃ jãa mena macʉ̃, cʉ̃ niipĩi tʉ̃a wee amiri, paia wiogʉre pade coteri majʉ amoperore paa taa ñoocã cojowi. 52 To biro cʉ̃ ca tiiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Mʉ niipĩire ca niiricaropʉra queno cũuña. Niipĩiri mena ca ameri quẽerã niipetirãpʉra, niipĩi menara jĩa ecorucuma. 53 Tii nemorique yʉ ca boojata, yʉ Pacʉre yʉ ca jãiro, “Mee, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niiri poogaari peti cʉ̃ pʉto macãrã uwamarãre tiicojo yerijãabocumi,” ¿mʉ ĩi majititi? 54 To biro to ca biijata, do biro pee biicãri Ʉmʉreco Pacʉ wederique: “To biro biirucu,” ¿cʉ̃ja ca ĩi owa cũuquĩrique cʉ̃ja ca ĩiricarore birora to biibogajati? —ĩiwi Jesús. 55 Ĩi yapano, o biro ĩi jãiñawi bojocare: —¿Ñee tiirã jee dutiri majʉre ca tiirãre biro niipĩiri, yucʉ dʉcari, jeecãricarã yʉre mʉja ñeerã doojãri? To cãnacã rʉmʉra Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ yʉ bue niirucujãwʉ. Jĩcãti ʉno peera yʉre ñee, mʉja tiitirucujãwʉ. 56 Biiropʉa, ate niipetirije Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja “O biro biirucu,” cʉ̃ja ca ĩi owaquĩricarore biro to biijato ĩiro bii —ĩiwi. To cõrora jãa, Jesús buerã pea, jãa niipetirãpʉra cʉ̃re jãa duti weocoawʉ. 57 Jesús're ca ñee waaricarã pea, paia wiogʉ Caifás yaa wii, doti cũuriquere ca jʉo buerã, judíos're ca jʉo niirã, cʉ̃ja ca nea poo niiropʉ cʉ̃re ami waaupa. 58 To biro cʉ̃ja ca tiiro, Pedro pea yoaropʉra cʉ̃jare nʉnʉ waa, paia wiogʉ yaa wii macã yepapʉ eacoaupi. Jãa waa, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii coteri maja uwamarã mena ea nuu waaupi, “¿Do biro peti Jesús're cʉ̃ja tii nʉnʉa waamirãti?” ĩi ĩarʉgʉ. 59 Paia ʉparã, ʉparã ca nii majuropeera niipetirã, Jesús're jĩa dotirʉgarã, watoara ĩi buiyeerica wãmeri ama niiupa. 60 To biro ĩi pacarã, watoara paʉ cʉ̃ja ca wedejãa niirije ca nii pacaro, jĩcã wãme ʉno peera bʉaticãupa. Biirique peti pʉarã, 61 o biro ca ĩirã eaupa: —Ania o biro ĩiwi: “Yʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire wee batecã, ñucã itia rʉmʉ jirora yʉ queno yapanocã maji,” ĩiwi —ĩi wedejãaupa. 62 To cõrora paia ʉpʉ pea wãmʉ nʉcã, o biro ĩiupi Jesús're: —¿Ñee tiigʉ mʉ yʉʉtiti? ¿Do biro ĩirʉgaro to ĩiti, ano o biirije mʉre cʉ̃ja ca ĩi wedejãarije? —ĩiupi. 63 Jesús pea wedetiupi. To biro cʉ̃ ca biiro, paia wiogʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —“Ʉmʉreco Pacʉ, to birora ca caticõa niigʉ wãme mena díámacʉ̃ jãare wedeya,” mʉre yʉ ĩi. ¿Díámacʉ̃ra mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ Mesías'ra mʉ niiti? —ĩiupi. 64 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Mee, mʉra mʉ ĩi: Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, niipetirijepʉre Ca Doti Tutua Niigʉ cʉ̃ ca duwiro díámacʉ̃ nʉña pee ca duwigʉre, ñucã ʉmʉreco quejero maquẽ bueri bʉrʉripʉ yʉ ca dooro, mʉja niipetirã yʉre mʉja ĩarucu —ĩiupi. 65 To biro cʉ̃ ca ĩirora, paia wiogʉ pea ajia ametʉacoama ĩigʉ, cʉ̃ jutirore tʉ̃a yega, o biro ĩiupi: —Ania, Ʉmʉreco Pacʉre ñañarije peti ii tuticãmi. Ñee peere ĩirã cõro ca wede nemoparãre paʉ jañuro mani ama nemotirucu. Mee, mʉjara ñañarije cʉ̃ ca ĩi tutirijere mʉja tʉo, 66 atere ¿do biro mʉja ĩi tʉgoeñati? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Ñañarije cʉ̃ ca ĩi tutirije wapa, ca jĩa ecopʉra niimi —ĩi yʉʉupa. 67 To biro ĩirã, cʉ̃ diámacʉ̃re ʉjeco eo tuu, cʉ̃re ñoje, ñucã aperã cʉ̃re paa, tiirãra, 68 o biro cʉ̃re ĩiupa: —Mʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ Mesías ca niigʉa ĩi bʉaya, ¿ñiru mʉre cʉ̃ paajãri? —ĩi epeupa. 69 To biro cʉ̃ja ca ĩi nii ditoye, Pedro pea macã yepapʉra cʉ̃ ca duwirucuro, jĩcõ pade coteri majo cʉ̃ pʉto eari, o biro cʉ̃re ĩiupo: —Mʉ cãa Galilea macʉ̃ Jesús menara mʉ waa yujurucujãwʉ —ĩiupo. 70 To biro cõ ca ĩiro, Pedro pea niipetirã cʉ̃ja ca tʉo cojoro, o biro ĩi ditoupi: —Yʉ majiti nija, ¿ñee ʉnore mʉ ĩiti? —ĩiupi. 71 Jiro jope pee cʉ̃ ca witi waaro, ñucã apeo pade coteri majo cʉ̃re ĩari, o biro ĩiupo, aperã to ca niirãre: —Ani cãa, Nazaret macʉ̃ Jesús menara niirucuwi —cʉ̃jare ĩiupo. 72 Cʉ̃ pea ñucã: —Yee méé yʉ ĩi nija. Yʉ majiti majuropeecã cʉ̃ra —ĩi ditoupi. 73 Ñucã jiro jañuroacã too ca niirã Pedro pʉto doori, o biro cʉ̃re ĩiupa: —Yee méé jãa ĩi. Mʉ cãa, cʉ̃ja mena macʉ̃ra mʉ nii. Mʉ ca wederijepʉra tʉo majiricarora Galilea macãrã cʉ̃ja ca wederijera mʉ wede —cʉ̃re ĩiupa. 74 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea ñañarije cʉ̃jare ĩi tuti jañuripʉ: —Yee méé yʉ ĩi “Yʉ majiti,” mʉjare yʉ ĩijãwʉ —cʉ̃jare ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩi niirora, ãbocʉ wedeupi. 75 To cõrora Pedro pea: “Ãbocʉ cʉ̃ ca wedeparo jʉguero, itiati peti ‘¡Cʉ̃re yʉ majiti!’ mʉ ĩi ditorucu,” Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiriquere tʉgoeña bʉaupi. To cõrora Pedro too ca niiricʉ witi waa, bʉaro tʉgoeñarique pai añuro méé otiupi.

Mateo 27

1 Ca boerije mena, paia ʉparã niipetirã, to biri judíos're ca jʉo niirã mena, Jesús're cʉ̃ja ca jĩa cõa dotipere ameri wede peni niiupa. 2 To biro ĩi, Jesús're jiacãri ami waari, wiogʉ romano Pilatopʉre cʉ̃re noniupa. 3 Judas, cʉ̃re ca wedejãa buiyee cõaricʉ pea, Jesús're jĩa cõacãrʉgarã cʉ̃ja ca tiirijere ĩa, “Ñañaro peti yʉ tiicãjapa,” ĩi tʉgoeñarique pai, treinta niirije plata tiirire, paia ʉparã, judíos're ca jʉo niirãre, 4 o biro ĩi tueneupi: —Ñañarije yʉ tiijapa, ñañarije ca tiitigʉrena wedejãa buiyee cõagʉ —cʉ̃jare ĩimiupi Judas. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉcãupa: —¡Jãa teera “To biro biicu” jãa ĩiti! Mʉ yee wapa nii —ĩiupa. 5 To cõrora Judas pea, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉra wapa tiirica tiirire dee bate cũu, witi waa, yucʉgʉpʉ mʉa waa, ca dʉpʉpʉ pũugʉ dʉpo jia tuuri, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ amʉtuture jia tuu, bupu ñaañumu, biicã yai waaupi. 6 Paia ʉparã pea tee wapa tiirica tiirire jee, o biro ĩiupa: —Ate wapa tiirica tiiri, ca díi tujarije nii. Ʉmʉreco Pacʉre tiicojo nʉcʉ̃ bʉorã jãarica cũmuapʉre mani jãa majiti —ĩiupa. 7 To biro ĩi, ameri wede peni yapano, tee wapa tiirica tiiri mena jĩcã yepa, “Jotʉri Weeri Majʉ Yaa Yepa ca wãme cʉtiri yepare ca wapa tiipe niicu, ape yepa macãrãpʉ ca bii yairãre yaarʉgarã,” ĩiupa. 8 To biri tii yepa mecʉ̃ripʉ cãare, “Díi Yepa” wãme cʉti. 9 O biro bii eaupa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Jeremías: “Wapa tiirica tiiri plata, treinta niiri tiirire, israelitas, ‘To cõro wapa cʉtirucu,’ cʉ̃ja ca ĩiricaro cõro ca niirijere jeeri, 10 tee mena, ‘Jotʉri Weeri Majʉ Yaa Yepa ca wãme cʉtiri yepare wapa tiiwa,’ Ʉpʉ yʉre cʉ̃ ca tii dotiricarore birora,” cʉ̃ ca ĩi owaquĩrique. 11 Jesús pea tii yepa macãrã ʉpʉ Pilato pʉtopʉ cʉ̃ ca nucũro, cʉ̃ pea o biro ĩi jãiñaupi Jesús're: —¿Mʉ, mʉ niiti, judíos Wiogʉ? —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Mee, mʉra mʉ ĩi —cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús. 12 Paia ʉparã, judíos're ca jʉo niirã, cʉ̃re cʉ̃ja ca wedejãamijata cãare, Jesús pea jĩcã wãme ʉnora cʉ̃jare yʉʉrucu, tiitiupi. 13 To biri Pilato pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Ñañaro mʉre cʉ̃ja ca ĩi wedejãarijere mʉ tʉotiti? —ĩiupi. 14 To biro cʉ̃ ca ĩimijata cãare, Jesús pea jĩcã wãme ʉnoacãra yʉʉrucu, tiitiupi. To biro cʉ̃ ca biiro Pilato pea, “Uwioro ca biigʉ cʉ̃ niiti ania,” cʉ̃re ĩi ĩaupi. 15 Ména, tii yepa macãrã ʉpʉ pea Pascua boje rʉmʉri ca niiro, jĩcʉ̃ tia cũurica wiipʉ ca niigʉ bojoca cʉ̃ja ca boogʉre wienerucuupi. 16 Tii tabere niiupi jĩcʉ̃ tia cũurica wiipʉre, Jesús Barrabás ca wãme cʉtigʉ, cʉ̃ja ca jãnoogʉ. 17 To biri Pilato pea too ca nea poo niirãre o biro ĩi jãiñaupi, Jesús're ĩa tutima ĩirã, cʉ̃ja ca wedejãa cõarijere majiri: —¿Niipere yʉ ca wienero mʉja booti, Jesús Barrabás peere, Jesús, Mesías mʉja ca ĩigʉ peere? —ĩiupi. 19 Ména, Pilato pea bojocare cʉ̃ ca jãiña bejeri tabepʉra cʉ̃ ca duwiro, cʉ̃ nʉmo pea o biro cʉ̃re ĩi cojoupo: —Mʉ menara ca ñañarije manigʉrena ñañaro cʉ̃re tiiticãña. Meepʉ macã ñamire ñañarije yʉ quẽñajãwʉ, cʉ̃ yee jʉori —ĩiupo. 20 Paia ʉparã, to biri judíos're ca jʉo niirã, Pilato pea Barrabás're wiene, Jesús peera jĩa cõa doti, cʉ̃ ca tiipere biro ĩirã, teere cʉ̃re cʉ̃ja jãijato ĩirã, bojocare wedejãa niiupa. 21 Tii yepa macãrã ʉpʉ pea cʉ̃jare jãiña nemoupi ñucã: —¿Anija pʉarãre, niipere yʉ ca wienero mʉja booti? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —¡Barrabás're mʉ ca wienero jãa boo! —ĩi yʉʉupa. 22 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea: —To docare Jesús, Mesías peera, ¿do biro yʉ tiigajati? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, niipetirãpʉra: —¡Yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu cõacãña! —ĩiupa. 23 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea ñucã: —¿Ñee ʉno ñañarije cʉ̃ tiijapari? —cʉ̃jare ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩimijata cãare: —¡Yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu cõacãña! —ĩi acaro bui nemoupa ñucã. 24 To biri Pilato pea cʉ̃ ca tiirʉgari wãme peere, “¡Do biro yʉ tiiricaro mani!” ĩima ĩigʉ, bʉaro jañuro bojoca cʉ̃ja ca acaro bui nʉnʉa waaro ĩari, oco jee doo dotiri, niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro o biro ĩigʉra amo coeupi: —Ani, ñañarije ca tiitiricʉrena mʉja ca jĩarijere, yʉa, yʉ wapa tuaticu. Mʉja yee nii —cʉ̃jare ĩiupi Pilato. 25 To biro cʉ̃ ca ĩiro, niipetirã bojoca o biro ĩi acaro buiupa: —¡Cʉ̃ ca bii yairije wapa, jãare, to biri jãa punare, to bii ñaapeajato! —ĩiupa. 26 To cõrora Pilato pea Barrabás're wiene, Jesús peera cʉ̃re bape doti yapano, cʉ̃jare nonicãupi, yucʉ tenipʉ cʉ̃re cʉ̃ja paa pua tuu cõajato ĩigʉ. 27 Tii yepa macãrã ʉpʉ yaarã uwamarã pea, ʉpʉ cʉ̃ ca niiri wiipʉ Jesús're ami waa, cʉ̃ wejare uwamarã niipetirãre jʉo neoupa. 28 To biro tii, cʉ̃re juti tuu weeri, ca jũari quejero pee cʉ̃re jãa, 29 cʉ̃ dʉpʉga peera pota daari mena juarica betore peo, cʉ̃ amo díámacʉ̃ peere yucʉgʉacã paa jua, tiicãri, cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena cʉ̃ pʉto ea nuu waari, o biro cʉ̃re ĩi bui epeupa: —¡Judíos wiogʉ to birora cʉ̃ caticõa niijato! —ĩiupa. 30 Ñucã to biro ĩirãra, cʉ̃re ʉjeco eo tuu, yucʉgʉ cʉ̃re cʉ̃ja ca tiicojoricagʉrena amiri cʉ̃ dʉpʉgare paa, tiiupa. 31 Jesús're to biro ñañaro cʉ̃re tii epe yapano, cʉ̃re cʉ̃ja ca juti jãaricarore tuu wee, cʉ̃ juti majurope peere cʉ̃re jãa, cʉ̃re paa pua tuu cõarʉgarã amicoaupa. 32 Too ca niiricarã witi waarãra, jĩcʉ̃, Simón ca wãme cʉtigʉ, Cirene macã macʉ̃re bʉa eari, Jesús're cʉ̃ja ca paa pua tuu cõa paagʉre cʉ̃re ami waa nemo dotiwa. 33 Gólgota ca wãme cʉtiri tabe ea waarã, (“Dʉpʉga Õaro,” ĩirʉgaro ĩi), 34 ʉje oco ca jʉ̃guẽrije mena cʉ̃ja ca ayiariquere cʉ̃re tĩawa. Jesús pea teere jini ñaari jiro, jinirʉgatiwi. 35 Uwamarã pea Jesús're paa pua tuu nʉcõ yapanori jiro, ĩi bʉarique mena tiiri, cʉ̃ juti ca niiriquere ameri dica woowa. 36 To biro tii yapano, cʉ̃re ĩa coterʉgarã toora ea nuucoawa. 37 Ñucã cʉ̃ dʉpʉga jotoa peere, “Tee jʉori jĩa ecomi,” cʉ̃ja ca ĩi owa tuurica pĩire paa pua tuuwa. Tii pĩipʉre: ĩi owa tuurique tujawʉ. 38 Ñucã Jesús mena, jee dutiri maja pʉarã, jĩcʉ̃ cʉ̃ díámacʉ̃ nʉña pee, apĩ cʉ̃ ãcõ nʉña pee, paa pua tuu nʉcõ ecowa. 39 Bojoca too ca ametʉa waarucurã pea Jesús're ĩi tutirã, cʉ̃ja dʉpʉgare yureri, o biro cʉ̃re ĩi buiwa: 40 —Mʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire wee bate, itia rʉmʉ jirora wãma wii ca quenogʉa, mʉ majuropeera ametʉaya. ¡Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra mʉ ca niijata, duwicã dooya! —ĩiwa. 41 Ñucã paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo buerã, to biri judíos're ca jʉo niirã mena jĩcãri, to biiri wãmera cʉ̃re ĩi buiwa. O biro ĩiwa: 42 —Aperãpʉra mʉ ametʉene majicãwʉ biigʉpʉa. Mʉ majuropeera mʉ ca biirije peera mʉ ametʉene majiti. ¡Cʉ̃a, Israel yepa macãrã wiogʉ niimi, cʉ̃ duwicã doojato! To cõro docare díámacʉ̃ cʉ̃re mani tʉo nʉnʉjeerucu. 43 Cʉ̃a, Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ niimi. Mecʉ̃ docare Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ametʉenejato, díámacʉ̃ra cʉ̃re cʉ̃ ca mai majuropeecãjata. Ania, “Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ yʉ nii,” ¿cʉ̃ ĩitiri? —cʉ̃re ĩi buiwa. 44 Ñucã jee dutiri maja, Jesús mena cʉ̃ja ca paa pua tuuricarã menapʉra, ñañarije cʉ̃re ĩi tutiwa. 45 Jotoa decomacã ca niiro, ati yepa niipetiropʉ ca naitĩa peticoarique, ñucã muipũ bʉaro cʉ̃ ca aji ñaacũmu duwi waari tabe ʉnopʉ boewʉ. 46 Tii tabera Jesús pea tutuaro mena o biro ĩi acaro buiwi: —Eloí, Eloí, ¿lama sabactani? (Yʉ Ʉmʉreco Pacʉ, yʉ Ʉmʉreco Pacʉ, ¿ñee tiigʉ yʉre mʉ waa weocoati?) —ĩigʉ ĩiwi. 47 Jĩcãrã too ca niirã to biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, o biro ameri ĩiwa: —Ania, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Elías niiquĩricʉre jʉogʉ tiimi —ĩiwa. 48 To biro cʉ̃ ca ĩirora, jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃ ũmaa waa, upa jitia mena ʉje oco ca piyarijere joa amiri, yucʉgʉpʉ tii jitiare jia tuuri, cʉ̃re juu mʉene cojowi, “Cʉ̃ jinijato,” ĩigʉ. 49 To biro cʉ̃ ca tiiro, aperã pea o biro cʉ̃re ĩiwa: —Tiiticãña ména. Mani ĩaco, no cõro Elías cʉ̃re cʉ̃ ca ametʉenegʉ dooro —ĩiwa. 50 Ñucã, Jesús pea tutuaro mena acaro bui tʉja, bii yaicoawi. 51 To biro cʉ̃ ca biiri tabera Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii jupea macã jawire cʉ̃ja ca yoo camotaarica quejero, decomacã emʉaro pee yega taticã duwi waaupa. Ñucã ati yepa cãa bʉaro nana, ʉ̃tãgaari cãa wati batecoa, 52 maja operi pãacoa, paʉ bojoca ca ñañarije manirã ca bii yaiquĩricarã cati tua, biiupa. 53 Jesús cʉ̃ ca cati tuaro jiro, cʉ̃ja maja operipʉ ca niiricarã witi, ca ñañarije maniri macã Jerusalén'pʉ jãa waa, paʉ bojocare baua ĩño, biiupa. CN01843B.tif 54 Uwamarã ʉpʉ, to biri cʉ̃ ʉmʉa, Jesús're ca ĩa cote niiricarã, ati yepa ca nanarijere, ñucã niipetiro ca biirijere ĩarã, bʉaro uwirique mena: —¡Díámacʉ̃ra ania, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ peti niijapi! —ĩiwa. 55 Ñucã nomia paʉ romiri Jesús're ca tii nemoricarã Galilea yepapʉra ca nʉnʉ dooricarã romiri cãa, toora yoaropʉra ĩa cojocã niiwa. 56 Cʉ̃ja menare niiwa, María Magdalena, Santiago, José jãari paco María, apeo Zebedeo puna paco, niiwa. 57 Tii rʉmʉ naiori tabere eaupi jĩcʉ̃ ca apeye paigʉ, Arimatea macʉ̃ José ca wãme cʉtigʉ, cʉ̃ cãa, Jesús're ca tʉo nʉnʉjeegʉ ca niiricʉ. 58 To biri Pilato pʉtopʉ waari, Jesús upʉri niiquĩriquere yaa cõarʉgʉ, cʉ̃re jãiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pilato pea Jesús upʉri niiquĩriquere cʉ̃re tiicojo dotiupi. 59 To biri José pea Jesús upʉri niiquĩriquere ami, ũmaarica quejero ca õweri maniri quejero mena cʉ̃re ũmaari, 60 maja ope, wãma ope ʉ̃tã tʉdipʉre cʉ̃ ca coa dotirica opepʉ cʉ̃re cũuupi. Jiro maja ope jãa waarica jopere ʉ̃tãgaaro mena tunuo biato, tuacoaupi. 61 María Magdalena, apeo María jãa pea, maja ope ãpõtĩñaarora ĩacã duwiupa. 62 Ape rʉmʉ, yerijãarica rʉmʉ maquẽre cʉ̃ja ca queno yueri rʉmʉ jiro macã rʉmʉre, paia ʉparã, to biri fariseos mena jĩcãri, Pilato pʉtopʉ waari, 63 o biro cʉ̃re ĩiupa: —Wiogʉ, õo ca niiquĩgʉ ca ĩi ditorique paigʉ niiquĩricʉ, ména catigʉpʉ, “Itia rʉmʉ jiro yʉ cati tuarucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere jãa tʉgoeña bʉajãwʉ. 64 To biri mʉ ʉmʉare, cʉ̃ niiquĩricʉ maja opere itia rʉmʉ peti cʉ̃jare cote dotiya, cʉ̃ buerã waari, cʉ̃ upʉri niiquĩriquere ami duticãri, bojocare, “Mee, cati tuacoajãwi,” ĩi ditobocuma. To biro ca biijata docare yua, cʉ̃ ca ĩi dito jʉorique ametʉenero ĩi ditorique niibocu —ĩiupa. 65 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea o biro ĩiupi: —Mee, cʉ̃jara mʉja cʉo coteri maja uwamarãre. Cʉ̃ja mena waari, mʉja ca bayiro cõro maja opere coteya —ĩiupi. 66 To biri waa, maja opere añuro bia queno, ĩa majirʉgarã, cʉ̃ja ca biaricaga ʉ̃tãgare jʉgo ñee nemo, uwamarãre cote dotiupa. hk00197b.tif

Mateo 28

1 Yerijãarica rʉmʉ jiro macã rʉmʉ ape semana ca nii jʉori rʉmʉ ca boe doori rʉmʉre, meepʉacã María Magdalena, to biri apeo María, maja opepʉ ĩarã waacoaupa. 2 Ca niiro tʉjarora, bʉaro yepa nanawʉ. Jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃, ʉmʉreco tutipʉ duwi doo, maja ope pʉto ea, tii opere cʉ̃ja ca biaricaga ʉ̃tãgare ami woo, tiiga jotoara ea nuucoaupi. 3 Cʉ̃ pea bʉpo cʉ̃ ca yaberijere biro ajiyaaupi. Cʉ̃ juti cãa oco weta ca botirore biro bʉaro botiupe. 4 Uwamarã pea cʉ̃re ĩarã uwima ĩirã, bʉaro nana, ca dia waaricarãre biro biicã cũmu waaupa. 5 Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ pea o biro ĩiupi nomiare: —¡Uwiticãña! Yʉa, yucʉ tenipʉ cʉ̃ja ca paa pua tuucõajãgʉ Jesús're amarã mʉja ca biirijere yʉ maji. 6 Manimi anora. Mʉjare cʉ̃ ca ĩiricarore biro cati tuacoajãwi mee. Cʉ̃re cʉ̃ja ca cũurica tabere ĩarã doo ñaaqué. 7 Yoari méé waari, cʉ̃ buerãre: “Mee, ca bii yairicarã watoare cati tuacoajapi Jesús. Mʉja jʉguero Galileapʉ waami. Toopʉ cʉ̃re mʉja ĩarucu,” cʉ̃jare ĩi wede dooya. Mee, mʉjare yʉ wede yerijãa —cʉ̃jare ĩiupi. 8 To biri nomia pea yoari méé maja opepʉ ca niiricarã bʉaro uwi pacarã, ʉjea niirique mena ũmaa tua dooupa, jãa, Jesús buerãre wederã doorã. 9 To biro cʉ̃ja ca bii tua waari tabera, Jesús pea cʉ̃jare añu doti jãiña baua ea nʉcãupi. Cʉ̃ja romiri pea cʉ̃ pʉto waa, cʉ̃ dʉporire paabario, cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉoupa. 10 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —¡Uwiticãña! “Yʉ yee wederãre, Galileapʉ waarãja,” cʉ̃jare ĩi wederãja. Toopʉ yʉre ĩarucuma —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 11 Nomia cʉ̃ja ca tua nʉnʉa waaro ʉnora, jĩcãrã uwamarã maja opere ca cotericarã macãpʉ waari, cʉ̃jare ca biirique niipetiro wedeupa paia ʉparãre. 12 Paia ʉparã pea ñucã, judíos're ca jʉo niirã mena nea, wede peni yapanori jiro, uwamarãre pairo wapa tiirica tiiri tiicojori, 13 o biro cʉ̃jare ĩi wede majioupa: —Mʉja pea, “Ñami jãa ca cãni ditoye cʉ̃ buerã doori, Jesús upʉri niiquĩriquere ami duticãjapa,” ĩi wedeya. 14 Ñucã ati yepa macãrã ʉpʉ atere cʉ̃ ca maji bʉacãjata, jãa, mʉjare jãa wede bojarucu. To biro tiiri, teere mʉjare jãa ametʉenerucu —cʉ̃jare ĩiupa. 15 Uwamarã pea, wapa tiirica tiirire ñee, cʉ̃jare cʉ̃ja ca tii dotiricarore biro tiiupa. O biro cʉ̃ja ca ĩiriquere, judíos watoare mecʉ̃ripʉ cãare to birora ĩicõa niima. 16 To biri jãa, Jesús buerã, pʉa amo peti, dʉpore jĩcãga penituaro ca niirã pea Galileapʉ, “Toopʉ yʉ niirucu,” Jesús jãare cʉ̃ ca ĩi wederica macãnʉcʉ̃ buuropʉ jãa waacoawʉ. 17 Jesús're ĩarã, cʉ̃re jãa ĩi nʉcʉ̃ bʉowʉ, ména, jĩcãrã “Cʉ̃ra niimi” cʉ̃ja ca ĩiti pacaro. 18 Jesús pea jãa pʉto pee doo, o biro jãare ĩiwi: —Ʉmʉreco Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ cãare, ñucã ati yepa cãare, yʉ ca doti niipere yʉre tiicojojãwi. 19 Tee tiirã waari, bojoca poogaari niipetirãpʉrena, yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca niiro tiirãja. Ʉmʉreco Pacʉ wãme, cʉ̃ Macʉ̃ wãme, to biri Añuri Yeri wãme mena cʉ̃jare uwo coe, 20 ñucã mʉjare yʉ ca dotirique cõrorena tee ca ĩirore biro cʉ̃ja ca tii nʉnʉjeepere biro ĩirã cʉ̃jare wede majio, tiiya. Yʉ pea, to cãnacã rʉmʉra, ati yepa ca petiropʉ mʉja menara yʉ niicõa niirucu —ĩiwi Jesús. To biro to biijato. Mateo

Marcos 1

1 Jesucristo, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ yee añurije queti ca nii jʉorije, 2 Isaías, Ʉmʉreco Pacʉ yeere wede jʉgueri majʉ, o biro cʉ̃ ca ĩi owaricarore biro biiupa: “Yʉ yee queti wederi majʉre, mʉ jʉguero yʉ tiicojo, mʉre cʉ̃ maa queno yuejato ĩigʉ. 3 Jĩcʉ̃, ca yucʉ maniri yepapʉ o biro ĩi acaro bui wederucumi: ‘Añuro tʉgoeñarique mena Wiogʉre yueya. Wiogʉ cʉ̃ ca eaparo jʉguerore, cʉ̃ ca doopa maare díámacʉ̃ maa cʉ̃ja ca queno yuerore birora, mʉja cãa mʉja yerire añuro cʉ̃re queno yueya.’ ” 4 Ate ca ĩirore biro Juan, ca yucʉ maniri yepapʉ uwo coe, ñañarije tiiriquere acobo ecorʉgarã, tʉgoeña yeri wajoari uwo coe dotirique maquẽre wede, bii eaupi. 5 Judea yepa macãrã niipetirã, Jerusalén macã macãrã, cʉ̃ ca wederijere tʉorã waarucuupa. Ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere wede ametʉene, cʉ̃ja ca tiiro Juan pea dia Jordán'pʉ cʉ̃jare uwo coeupi. 6 Juan juti pea camello poa mena tiirique nii, waibʉcʉ quejero daa wẽña, tiiupi. Cʉ̃ ca baarije pea yejeroa, macãnʉcʉ̃ macãrã dobea oco, niiupa. 7 O biro ĩi wedeupi Juan: “Yʉ jiro doomi jĩcʉ̃, yʉ ametʉenero do biro ca tiiya manigʉ. Cʉ̃ dʉpo juti jiarica daari ʉno cãare muu biari ca popio cotepʉ ʉno méé yʉ nii yʉa. 8 Yʉa, oco mena mʉjare yʉ uwo coe. Cʉ̃ pea Añuri Yeri mʉjapʉre cʉ̃ ca ñaajãa nʉcãro tiiri, mʉja ca tʉgoeña yeri wajoaro tiirucumi,” ĩiupi. 9 Tii rʉmʉrira Jesús, Galilea yepa macã macã Nazaret ca niiricʉ eaupi. Juan pea dia Jordán'pʉ cʉ̃re uwo coeupi. 10 Uwo coe eco yapano, maa nʉcãgʉra, ʉmʉreco tuti pãa nʉcãcoa, Añuri Yeri buare biigʉ bau duwi doo, cʉ̃pʉre cʉ̃ ca ñaapea earo ĩaupi. 11 Ñucã ʉmʉreco tutipʉ wederique o biro ca ĩi wedeorijere tʉoupi: “Mʉa, yʉ Macʉ̃, yʉ ca maigʉ mʉ nii. Mʉ mena bʉaro yʉ ʉjea nii,” ĩiupe. CN01656b.tif 12 Ate jiro Añuri Yeri pea ca yucʉ maniri yepapʉ Jesús're amicoaupi. 13 Toopʉ cuarenta rʉmʉri peti, waibʉcʉrã ca uwiorã watoa bii niigʉ, Satanás're ñañarije tii doti eco niiupi Jesús. Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã pea cʉ̃re tii nemo niiupa. 14 Juan're tia cũurica wiipʉ cʉ̃ja ca tia cũuro jiro, Jesús Galilea yepapʉ Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije quetire wedegʉ waaupi. 15 O biro cʉ̃jare ĩi wedeupi: “Cʉ̃ ca cõorica cuu eacoa. Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije eacoaro bii. Ñañarijere tʉgoeña yeri wajoa, Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije quetipere tʉo nʉnʉjeeya,” ĩiupi. 16 Galilea ʉtabʉcʉra tʉjaro waa nʉnʉa waagʉ, Simón, cʉ̃ yee wedegʉ Andrés mena wai jĩari maja niiri, cʉ̃ja bapi yucʉ mena ca wai waja niirãre ĩaupi Jesús. 17 Cʉ̃jare ĩa: —Dooya yʉ mena. Yʉ pea waire mʉja ca waja bʉa majirore birora, bojocare ca waja bʉa majirã mʉja ca niiro mʉjare yʉ tiirucu —cʉ̃jare ĩiupi. 18 To cõrora cʉ̃ja pea jĩcãto cʉ̃ja bapi yucʉre cũu, cʉ̃ mena waacoaupa. 19 Ñucã too jʉgueroacãra ĩaupi Jesús, Zebedeo puna Santiago, cʉ̃ bai Juan, cũmuapʉ cʉ̃ja bapi yucʉre ca jia jãa queno niirãre. 20 Ñucã cʉ̃ja cãare jʉoupi Jesús. Cʉ̃ja pea, cʉ̃ja pacʉ Zebedeore, cʉ̃re ca pade nemori maja menara cũmuapʉra cʉ̃re cũu, waacoaupa. 21 Capernaúm'pʉ earã yerijãarica rʉmʉ ca niiro, nea poo juu buerica wiipʉ jãa waari, cʉ̃jare bue jʉo waaupi Jesús. 22 Doti cũuriquere ca jʉo buerãre biro méé, doti maji majuropeerique mena cʉ̃ ca buerijere tʉorã, bojoca pea do biro pee ĩiticãupa. 23 Tii macã macã wii nea poo juu buerica wiipʉre niiupi jĩcʉ̃ ca wãtĩa jãa ecoricʉ. O biro cʉ̃re ĩi acaro buiupi: 24 —Jesús, Nazaret macʉ̃, ¿ñee tiigʉ jãare mʉ pato wãcõgʉ dooti? ¿Ñañaro jãare tiigʉ doogʉ mʉ biijãri? Mʉre yʉ maji. Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ, ca ñañarije manigʉ mʉ nii —cʉ̃re ĩiupi. 25 To biro cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea: —¡Wedeticãña! To cõrora cʉ̃re camotatiya —cʉ̃re ĩi tuti cõa wieneupi. 26 To biro cʉ̃ ca ĩirora, wãtĩ pea cʉ̃ ca yugui mecʉ̃ro cʉ̃re tii, tutuaro acaro bui, witicoaupi. 27 Teere niipetirãpʉra ĩa ʉcʉacoari, cʉ̃ja majurope o biro ameri ĩi jãiñaupa: —¿Ñee to niiti atea? Wãma wãme doti majirique mena bue, wãtĩapʉ cãare doticã, cʉ̃ ca dotirijere tʉo nʉnʉjee, biima —ĩiupa. 28 To biro Jesús cʉ̃ ca tiirique yoari méé Galilea yepa niipetiropʉre queti jeja nʉcãcoaupa. 29 Nea poo juu buerica wiipʉ ca niiricarã witi waarã, Santiago, Juan mena waaupi Jesús, Simón, Andrés jãa yaa wiipʉ. 30 Simón mañico pea bʉaro wiorique dia yojaupo. Teere Jesús're wedeupa. 31 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea cõ pʉtopʉ waa, cõ amore ñeeri, cõre tʉ̃a wãmʉoupi. To biro cʉ̃ ca tiirora, jĩcãto wiorique yerijãacoaupa. Cõ pea cʉ̃jare jãi, baarique eca, tii waaupo. 32 Naiori tabe muipũ cʉ̃ ca ñaajãaro jiro, niipetirã ca diarique cʉtirãre, ca wãtĩa jãa ecoricarãre, Jesús pʉtopʉ jee waaupa. 33 Ñucã tii macã macãrã niipetirã Simón yaa wii jope pʉtore nea pooupa. 34 Jesús pea paʉ bojoca bojorica wãmeri ca diarique cʉtirãre catio, ñucã paʉ wãtĩare cõa wiene, tiiupi. Wãtĩa peera cʉ̃ja ca wedero bootiupi, cʉ̃re cʉ̃ja ca majiro macã. 35 Boeri tabe ca naitĩa jañuropʉra wãcã, waacoaupi Jesús, macã tʉjaro ca bojoca maniropʉ juu buegʉ waagʉ. 36 Jiro, Simón, cʉ̃ mena macãrã mena cʉ̃re amarã waa, 37 cʉ̃re bʉa earã, o biro cʉ̃re ĩiupa: —Niipetirã mʉre amarã tiima —ĩiupa. 38 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Jamʉ. Ano pʉto jañuro ca niiri macãri pee mani waaco. Tii macãri macãrã cãare añurije queti cʉ̃jare yʉ ca wedepe nii. Teere ĩigʉra yʉ doowʉ —ĩiupi. 39 To biri Jesús, Galilea yepa niipetiropʉ nea poo juu buerica wiijeripʉ añurije quetire wede, bojocapʉre ca niirã wãtĩare cõa wiene, tii yujuupi. 40 Jĩcʉ̃ ca cami boa diarique cʉtigʉ Jesús pʉtopʉ ea, cʉ̃ pʉtopʉ cʉ̃ ãjʉro jupea mena ea nuuri: —Mʉ ca boojata, yʉ ca boarijere yʉre ametʉeneña —cʉ̃re ĩiupi. 41 To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃re boo paca ĩari, cʉ̃ amo mena cʉ̃re ñia peo: —Mʉ yʉ ametʉenerucu, cami manigʉ tuaya —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 42 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩirora, cami yaticoa, añugʉ, ca cami manigʉ tuaupi. 43 Cʉ̃re catio yapano, o biro cʉ̃re ĩiupi Jesús: 44 —Tʉoya. Jĩcʉ̃ ʉno peerena wedeticãña. Waari, paire ĩño, añugʉ mʉ ca tuarije jʉori Moisés cʉ̃ ca tii dotirique jee waagʉja, paia cʉ̃ja ca majipere biro ĩigʉ —cʉ̃re ĩiupi. 45 Cʉ̃ pea waa, dʉjaricaro maniro ca biiriquere wedecãupi. Tee jʉori Jesús pea, jĩcã macã peerena bau niiro ea majitima ĩigʉ, macã tʉjaro ca bojoca maniropʉra tuacãrucuupi. To cʉ̃ ca bii pacaro, niipetiri taberi macãrã bojoca cʉ̃re ĩarã earucuupa.

Marcos 2

1 Ñucã jĩcã rʉmʉri jiro Jesús Capernaúm'pʉ cʉ̃ ca earo, “Tii wii niijagʉ,” cʉ̃ja ca ĩirijere bojoca tʉo peticã cojoupa. 2 To cõrora paʉ, macã yepare noo pee nucũ majiña maniro dada nʉcãcoaupa. Cʉ̃ pea añurije quetire cʉ̃jare wedeupi. 3 Too cʉ̃ ca wede niiro bapari niirã, jĩcʉ̃ ca bʉʉricʉre cʉ̃re ami eaupa. 4 Paʉ bojoca cʉ̃ja ca niiro macã, Jesús pʉtopʉ cʉ̃re ami ea waa majitima ĩirã, wii jotoa pee mʉa waa, Jesús cʉ̃ ca nucũro jotoa jĩcã jope jee woori, ca bʉʉgʉre cʉ̃ ca yojari quejero menara cʉ̃re yoo duwio cojoupa. 5 Jesús pea, “Jesús cʉ̃re catiocãrucumi,” cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeña bayirijere ĩari, o biro ĩiupi ca bʉʉgʉre: lb00305b.tif 6 Jĩcãrã doti cũuriquere ca jʉo buerã too ca duwirã pea o biro ĩi tʉgoeñaupa: 7 “¿Ñee tiigʉ ania to biirije peti cʉ̃ ĩicãti? Ʉmʉreco Pacʉre ñañarije ĩi tutigʉ tiimi. Ʉmʉreco Pacʉ wado ñañarije tii bui cʉtiriquere acobo majimi,” ĩiupa. 8 To biro cʉ̃ja ca ĩiri nimarora, Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñarijere majiri, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —¿Ñee tiirã to biirije mʉja ĩi tʉgoeñati? 9 ¿Di wãme pee to niiti popiye méé ca bʉʉricʉre ĩirica wãme: “Ñañarije mʉ ca tii bui cʉtirique acoboriquepʉ nii,” ĩirique, “Wãmʉ nʉcã, mʉ ca cũari quejerore ami waagʉja,” ĩirique pee? 10 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ ati yepapʉre ñañarijere tii bui cʉtiriquere ca acobo majigʉ yʉ ca niirijere mʉja ca majipere biro ĩigʉ mʉjare yʉ ĩñorucu —ĩiupi Jesús. To biro ĩigʉra, ca bʉʉricʉre o biro cʉ̃ ĩiupi: 11 —Mʉre yʉ ĩi: ¡Wãmʉ nʉcãña! Mʉ ca cũaricarore ami, waagʉja mʉ yaa wiipʉ —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 12 To cõrora cʉ̃ pea wãmʉ nʉcã, cʉ̃ ca cũarica quejerore ami, niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro witi, waacoaupi. To biro cʉ̃ ca biiro ĩarã, niipetirã ĩa ʉcʉacoari, Ʉmʉreco Pacʉre o biro ĩi nʉcʉ̃ bʉoupa: —Jĩcãti ʉno peera ate ʉnore mani ĩatiwʉ —ĩiupa. 13 Jiro waaupi ñucã Jesús ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ. Paʉ bojoca cʉ̃re nea pooupa. To biro cʉ̃ja ca biiro cʉ̃ pea cʉ̃jare buecõa niiupi. 14 Too ametʉa waagʉ, Alfeo macʉ̃ Leví, Roma maquẽre wapa jee bojagʉ cʉ̃ ca duwiri tabepʉ ca duwigʉre ĩa, o biro cʉ̃re ĩiupi: “Yʉ mena dooya.” To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirora, Leví pea wãmʉ nʉcã, cʉ̃re nʉnʉcoaupi. 15 Jesús, Leví yaa wiipʉ cʉ̃ ca baa niiro, paʉ Roma maquẽre wapa jee bojari maja, “Ñañarije ca tiirã niima,” bojoca cʉ̃ja ca ĩi ĩarã, Jesús, cʉ̃ buerã menare baa bapa cʉti duwiupa. Cʉ̃re ca nʉnʉrã paʉ bojoca niiupa mee. 16 Cʉ̃ja mena cʉ̃ ca baa bapa cʉtiro ĩari, jĩcãrã doti cũuriquere ca jʉo buerã fariseos ca niirã, o biro ĩi jãiñaupa cʉ̃ buerãre: —¿Ñee tiigʉ mʉjare ca buegʉ pea Roma maquẽre wapa jee bojari maja mena, ñañarije ca tiirã mena, cʉ̃ baa bapa cʉti niiti? —ĩiupa. 17 Jesús pea teere tʉo, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Ca diarique manirã ʉco tiiri majʉre amaatima. Ca diarique cʉtirã amaama. Yʉa, añurãre jʉogʉ doogʉ méé yʉ doowʉ. Ñañarã peere jʉogʉ doogʉ yʉ doowʉ —cʉ̃jare ĩiupi. 18 Jĩcãti Juan buerã, fariseos buerã, betiri juu buerã tiiupa. To biro cʉ̃ja ca tiiro ĩari, jĩcãrã Jesús pʉto waari, o biro ĩi jãiñaupa: —Juan buerã, fariseos buerã, betiri juu buema. Mʉ buerã pea ¿ñee tiirã cʉ̃ja betititi? —ĩiupa. 19 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —¿To docare, jĩcʉ̃ ca amo jiagʉ cʉ̃ ca jʉoricarã, cʉ̃ja mena cʉ̃ ca niirora cʉ̃ja beti cotebogajati? Ca amo jiagʉ cʉ̃ja mena cʉ̃ ca niirora beti majitima. 20 Biiropʉa niirucu jĩcã rʉmʉ, ca amo jiagʉre cʉ̃ja ca ami weo waari rʉmʉ. Tii rʉmʉ docare betirucuma. 21 ”Jĩcʉ̃ ʉno peera jutiro bʉcʉrore wãma quejero mena sere tuu quenotimi. To biro tiijata, wãma quejero pee bʉcʉro peere tʉ̃a yega, pairi ope yega nemocoacu. 22 Ñucã ʉje oco wãma cãare, waibʉcʉ quejero poa, bʉcʉ poapʉ pio jãaña mani. Bʉcʉ poare ʉje oco wãmare pio jãajata, tii poare tii yegacãcu. To biri ʉje oco cãa pio batecoa, tii poa cãa yega yaicoa, biicu. To biro biire ĩirã, ʉje oco wãmare waibʉcʉ quejero poa wãma poapʉ ca pio jãape nii —cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús. 23 Jĩcã rʉmʉ, yerijãarica rʉmʉ ca niiro, Jesús ote wejerire cʉ̃ ca ametʉa waaro, cʉ̃ buerã pea to waa nʉnʉa waarã, ca dicare tune jee nʉnʉa waaupa. 24 To biro cʉ̃ja ca tiiro, fariseos pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —¡Ĩaña! ¿Ñee tiirã mʉ buerã pea, yerijãarica rʉmʉre ca tii dotitirijere cʉ̃ja tiiti? —ĩiupa. 25 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —¿Jĩcãti ʉno peera mʉja bue ñaatiti, jĩcãti David cʉ̃ mena macãrã mena ñee jãa mani, queya, biima ĩirã cʉ̃ ca tiiriquere? 26 Abiatar, paia wiogʉ cʉ̃ ca niiri tabere David, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waa, Ʉmʉreco Pacʉ yee cʉ̃ja ca jee dica woorique pan, paia wadore cʉ̃ja ca baa dotimiriquerena baa, cʉ̃ mena macãrã cãare eca, tiiupi —cʉ̃jare ĩiupi. 27 O biro cʉ̃jare ĩi nemoupi ñucã: —Añuro mani ca niipere ĩigʉ, yerijãarica rʉmʉre cũuupi Ʉmʉreco Pacʉ. Yerijãarica rʉmʉ pee manire too dotijato ĩigʉ mee, yerijãarica rʉmʉre cũuupi. 28 To biri yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yerijãarica rʉmʉ cãare yʉ doti majicã —ĩi wedeupi Jesús.

Marcos 3

1 Jiro, nea poo juu buerica wiipʉre jãa waaupi ñucã Jesús. Tii wiipʉre niiupi jĩcʉ̃, cʉ̃ amo ca bʉʉricʉ. 2 Jĩcãrã Jesús're ca wedejãarʉgarã, jĩcã wãme cʉ̃ ca tii bui cʉtirijere ca ama niirã, “¿Yerijãarica rʉmʉrena cʉ̃ catiocãgʉti?” ĩirã, cʉ̃re ĩa doe niiupa. 3 To cõrora Jesús pea o biro ĩiupi, ca amo bʉʉricʉre: —Wãmʉ nʉcã doori, decomacã pee ea nʉcãña —ĩiupi. 4 Aperã peera o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —¿Yerijãarica rʉmʉre ñeere to tii dotiti, añurijere, ñañarije peere, bojocare catioriquere, jĩa cõarique peere? —ĩiupi. Cʉ̃ja pea wedetiupa. 5 Jesús pea, ajiarique mena cʉ̃ weja ca niirãre ĩa, cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeerʉgatirijere bʉaro tʉgoeñarique pairi, o biro ĩiupi ca amo bʉʉricʉre: —Mʉ amore juu pooya —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ amo cʉ̃ ca juu poorora añuri amo biicoaupa. 6 Fariseos pea witicoarãpʉa, Herodes cʉ̃ ca ĩirijere ca tʉo nʉnʉjeerã mena nea poori, Jesús're cʉ̃ja ca jĩapere ameri wede peni jʉo waaupa. 7 Jesús, cʉ̃ buerã mena ʉtabʉcʉra tʉjaro cʉ̃ ca waaro, paʉ bojoca Galilea yepa macãrã cʉ̃jare nʉnʉ waaupa. 8 Niipetirije Jesús cʉ̃ ca tiirijere queti tʉori, paʉ bojoca, Judea macãrã, Jerusalén macãrã, Idumea macãrã, dia Jordán ape nʉña macãrã, Tiro, Sidón yepari macãrã Jesús're ĩarã dooupa. 9 To biirije cʉ̃ja ca biiro macã, Jesús pea, bojoca yʉre waa tuumicõabocuma ĩigʉ, cʉ̃ buerãre: “Petigaacã cũmua mʉja poo yuewa,” cʉ̃jare ĩiupi. 10 Paʉre cʉ̃ ca catioro macã, niipetirã ca diarique cʉtirã cʉ̃re padeñarʉgarã, tuu jua nʉnʉa dooupa. 11 Ñucã wãtĩa bojocapʉre ca niirã cãa, Jesús're ĩarãra, cʉ̃ jʉguero cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena ea nuuri: —¡Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ mʉ nii! —cʉ̃re ĩi acaro buirucuupa. 12 Jesús pea cʉ̃jare wede dotitiupi, cʉ̃ra cʉ̃ ca niirijere wede majiorema ĩigʉ. 13 Jiro Jesús ʉ̃tãgʉpʉ mʉa waa, cʉ̃ ca boorãre jʉoupi. 14 Cʉ̃ja pea cʉ̃ pʉto pee nea waaupa. Pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã cʉ̃re bapa cʉti, añurije quetire wede doti cojo, 15 wãtĩare cõa wiene doti majirique cʉ̃jare ʉpo, cʉ̃ ca tiiparãre beje jeeupi. 16 Anija niiupa pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niirã cʉ̃ ca beje jeericarã: Simón, ñucã cʉ̃rena Pedro cʉ̃ ca ĩiricʉ, 17 Zebedeo puna “Boanerges” cʉ̃ ca ĩiricarã, Santiago, cʉ̃ bai Juan, “Bʉpo Puna” ĩirʉgaro ĩi, 18 Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Alfeo macʉ̃ Santiago, Tadeo, ñucã apĩ Simón celote bojocʉ, 19 apĩ Judas Iscariote jiro Jesús're ca wedejãa buiyee cõaricʉ, niiupa. CN01699B.tif 20 Jiro Jesús wiipʉ cʉ̃ ca jãa waaro, paʉ bojoca neaupa ñucã, Jesús, cʉ̃ buerã, do biro tii cʉ̃ja ca baa majitiropʉ. 21 “Mecʉ̃cã yai waami Jesús,” cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, cʉ̃ yaarã pea cʉ̃re jʉorã waaupa. 22 Ñucã doti cũuriquere ca jʉo buerã Jerusalén'pʉ ca dooricarã cãa, o biro ĩiupa: “Beelzebú, wãtĩa wiogʉ majuropeera cʉ̃ ca yeri tutuarijere cʉ̃ ca tiicojoricʉ niiri, wãtĩare cõa wiene majimi,” ĩiupa Jesús're. 23 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea cʉ̃jare jʉo cojo, ĩi cõoñarique mena cʉ̃jare wedeupi: “¿Do biro tiigʉ Satanás cʉ̃ majuropeera cʉ̃ cõa wienebogajati? 24 Jĩcã yepa macãrãra cʉ̃ja majuropeera ameri camotati, cʉ̃ja ca ameri ĩa juna niijata, añuro nii yapano nʉcãticuma. 25 Jĩcã wii macãrãra ameri camotati, cʉ̃ja ca ameri ĩa juna niijata, añuro nii yapano nʉcãticuma. 26 Tii wãmere birora Satanás cãa cʉ̃ yaarãrena cʉ̃ ca ĩa junajata, añuro jʉo nii majiticumi. To cõrora yapano nʉcãgʉ biicumi. 27 Jĩcʉ̃ ʉno peera bojocʉ ca tutuagʉ yaa wiire jãa waari, cʉ̃re jia cũu jʉotigʉra cʉ̃ yee apeyere jee duti majiticumi. Cʉ̃re jia cũucã jʉoripʉ docare, cʉ̃ yee apeyere jee duti majibocumi. 28 Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Niipetirije ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere, ñañarije cʉ̃ja ca ĩirijere, acoborucumi Ʉmʉreco Pacʉ. 29 To ca bii pacaro, Añuri Yerire ñañarije ca ĩi tutigʉ doca, ñañarije cʉ̃ ca ĩi bui cʉtiriquere, jĩcãti ʉno peera coe ecotirucumi. To birora ñañaro cʉ̃ ca ĩi bui cʉtirique menara bii yai nʉcãcãrucumi,” ĩiupi. 30 “Ca wãtĩ jãa ecoricʉ niimi” cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩirije jʉori, atere to biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 31 To biro cʉ̃ ca ĩi niiri tabera, Jesús paco, cʉ̃ bairã, eaupa. Macãpʉra tua nʉcãri, jĩcʉ̃re cʉ̃re jʉo dotirã tiicojo cojoupa. 32 Paʉ bojoca cʉ̃ weja ca duwirã pea o biro cʉ̃re ĩiupa: —Mʉ paco, mʉ bairã mʉre amama. Macãpʉ niima —ĩiupa. 33 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —¿Noa cʉ̃ja niiti, yʉ paco, yʉ bairã? —ĩiupi. 34 To biro ĩi, cʉ̃ weja ca duwi amojoderãre ĩa, o biro ĩiupi: —Anija niima yʉ paco, yʉ bairã, ca niirã. 35 No ca boorã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorijere ca tiirã niima, yʉ bai, yʉ baio, yʉ paco, ca niirã —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.

Marcos 4

1 Ñucã Jesús, ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ bojocare bue jʉo waaupi. Bojoca cʉ̃ weja ca nea poorã paʉ cʉ̃ja ca niiro macã, Jesús pea cũmua tiira weja ca pajaricare ea jãa, ea nuu waaupi, bojoca pea ʉtabʉcʉra tʉjaro cʉ̃ja ca niiro ʉno. 2 To cõrora paʉ wãmeri ĩi cõoñarique mena cʉ̃jare wedeupi Jesús. O biro ĩiupi: 3 —Añuro tʉoya. Jĩcʉ̃ oteri majʉ cʉ̃ otere otegʉ waaupʉ. 4 Cʉ̃ ca otero, jĩcã apegaari maapʉ ñaaupe. Minia ea, teere baacãuparã. 5 Ape gaari ʉ̃tã watoa, ca jita mani jañuri tabere ñaaupe. Tee pea yoari mééra wiicoaupe, ʉje meniroacã jita niima ĩiro, 6 noo pee nʉcõri waa majiti, muipũ cʉ̃ ca aji mʉa doorora jinicã yai waaupe. 7 Ape gaari pota yucʉ watoapʉ ñaaupe. Ca dica manirora pota yucʉ pee teere wii biato yaiocãupe. 8 Ape gaari añuri jitapʉ ñaaupe. To biri añurije wii, bʉcʉa, añuro dica cʉtiupe, jĩcã jati treinta apegaari, ape jati sesenta niiricari, ape jati cien'gaari peti dica cʉtiupe —ĩi wedeupi. lb00094b.tif 9 To biro ĩi, “Mʉja ca tʉo majirʉgajata, añuro yʉre tʉo nʉnʉjeeya,” cʉ̃jare ĩi nemoupi Jesús. 10 Jĩcʉ̃ra Jesús cʉ̃ ca tuaro, cʉ̃ pʉto ca niiricarã, cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã mena, cʉ̃ ca ĩi cõoña wederiquere: “¿Do biro ĩirʉgaro to ĩiti?” cʉ̃re ĩi jãiñaupa. 11 O biro cʉ̃jare ĩiupi cʉ̃ pea: “Mʉjara, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ, ca majiña manirijere mʉja ca majiro tiimi. Aperã peera ĩi cõoñarique mena wado cʉ̃jare wedemi. 12 ”Ĩa pacarã, ĩa jeeñoti, tʉo pacarã, tʉo puoti, ñucã ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere tʉgoeña yeri wajoa, cʉ̃ja ca biro Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ja ca ñañarijere acobo, cʉ̃ ca tiitipere biro ĩigʉ,” cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 13 O biro ĩi nʉnʉa waaupi: —¿Ate yʉ ca ĩi cõoñajãrijere mʉja tʉo puotiti? ¿Do biro pee tiicãri apeye peera mʉja tʉo puo majirãti? 14 Oteri majʉa añurije quetire wederi majʉ niimi. 15 Jĩcãrã, añurije quetire tʉorã maa pʉto oterica tabere biro ca biirã niima. Jiro Satanás doo, añuro cʉ̃ja yeripʉ cʉ̃ja ca tʉo ñeemiriquere cʉ̃jare ẽmacãmi. 16 Aperã, ca ʉ̃tã cʉtiri yepare otericarore biro ca biirã niima. Añurije quetire tʉorã, añuro ʉjea niirique mena tʉoma. 17 Paʉ nʉcõri manima ĩiro, añuro tutua añurije ca niitirore birora tʉgoeña bayitima. To biri añurije queti jʉori ñañaro cʉ̃jare ca bii earora, ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeerora, añurije quetire tʉo nʉnʉjee yerijãacãma. 18 Aperã, pota watoa oteriquere biro biima: Añurije quetire tʉoma, 19 tʉo pacarã, cʉ̃ja ca catiri rʉmʉrire cʉ̃ja ca cʉorʉga tʉgoeñarije, pairo apeye cʉtirʉgarique, niipetirije cʉorʉga tʉgoeñarique pee cʉ̃jare bii ametʉene, añurije queti cʉ̃ja ca tʉomiriquere, ca dica manirora ca wii bʉato yaioricarore biro teere tii yaiocã. 20 Aperã añuri jitapʉ oteriquere biro niima. Añurije quetire tʉo, nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃ja yeripʉ tʉo ñeema. Cʉ̃ja niima, jĩcã jati treinta, sesenta, cien ca dica cʉtiricarore biro ca biirã —cʉ̃jare ĩi wede majioupi Jesús. 21 Cʉ̃jare ĩiupi ñucã: —¿Jĩa boericagare upa cũmua docapʉ, cãni pejarica tabe doca pee, doporʉgarã ami doorique to niiti? ¡Biiticu! To ʉ̃ʉ boe pejajato ĩirã emʉaro pee peorique nii. 22 Teere birora yaioropʉ ca niirije majiña manirijera biicã yerijãa waa, ca biirije mani. Ñucã jĩcãrãra majirique cãa, niipetirãpʉ majiña manirijera niicã nʉnʉa waa, ca biirije mani. Yʉ wederique majiña manirora yai nʉcãcoa biitirucu. 23 Ca amoperi cʉtirã tʉoya yʉ ca ĩirijere —ĩiupi. 24 O biro cʉ̃jare ĩiupi ñucã: —Mʉja ca tʉorijere añuro tʉoya. Yʉ yee quetire aperãre mʉja ca wede majioro cõrora, mʉjare majiorucumi Ʉmʉreco Pacʉ. Bʉaro jañuro mʉja ca majiro tiirucumi. 25 Yʉ yee quetire aperãre ca wede majiogʉa, bʉaro jañuro majiriquere tiicojo ecorucumi. To biro ca tiitigʉa, petoacã cʉ̃ ca majirʉga tʉgoeñamirijeacã menapʉra ẽma ecocoarucumi —ĩiupi Jesús. 26 O biro cʉ̃jare ĩi wedeupi ñucã: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃ otere yepapʉ cʉ̃ ca oterore biro nii. 27 Cʉ̃ ca cãniro, cʉ̃ ca cãnitijata cãare, ñami, ʉmʉreco, “To biro biicu,” cʉ̃ ca ĩi majiti pacaro, tee majuropeera wii, bʉcʉa mʉa, biicu. 28 Jita majuropeera ote ca bʉcʉaro tii, upaño bʉcʉa jʉo, oo yucʉ nʉcã, jiro dica cʉti, ca biiro tii. 29 Ca dica ca bʉcʉa yapanorãra, teere jeema, ca dica jeerica tabe ca earo macã —ĩi wedeupi Jesús. 30 O biro ĩiupi ñucã Jesús: —¿Ñee mena Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirijere mani ĩi cõoñarãti? ¿Ñee ĩi cõoñarique mena, “To biirije bii” ĩi majirʉgarã mani ĩi cõoñabogajati? 31 Jĩcãga mostaza apega, ote ape niipetirije dʉaricaacã ca niiricare yepapʉ ote, 32 tiiricaro jiro bʉcʉa, niipetirije ote weje maquẽ ametʉenericʉ bii, paca dʉpʉri cʉti, tiigʉ dʉpʉri ca yʉjʉri taberire minia yerijãa peja, cʉ̃ja ca biirore biro bii —ĩiupi. 33 Paʉ wãmeri atere biirije ĩi cõoñari añurije quetire wedeupi Jesús, cʉ̃ja ca tʉo majiro cõro. 34 Ĩi cõoñarique manirora cʉ̃jare wede, tiitiupi. Biigʉpʉa, cʉ̃ buerã peera niipetirije cʉ̃jare wede majio peoticãrucuupi. 35 Tii rʉmʉ naiori tabere, cʉ̃ buerãre o biro ĩiupi Jesús: —Jamʉ, ʉtabʉcʉra ape nʉñapʉ mani tĩa waaco —cʉ̃jare ĩiupi. 36 To biro cʉ̃ ca ĩiro, bojocare waarique wui, Jesús cʉ̃ ca niiricagara ea jãa, tĩacoaupa. Too cʉ̃ja ca tĩa waaro, aperã cãa ape cũmuari mena cʉ̃jare bapa cʉti waaupa. 37 Too cʉ̃ja ca tĩa nʉnʉa waaro, tutuaro wino paa puuma ĩiro cũmuare pairo oco jabe jãaupe. 38 Jesús pea ména to biro ca biiparo jʉguero cũmua waa tuurica tua pee waa, juti poti mena cʉ̃ dʉpʉgare eo tuuri cãnicã jãa waaupi. Too ca cãni jãñagʉre wãcõri, o biro cʉ̃re ĩiupa cʉ̃ buerã pea: —¿Buegʉ, dua waarã mani ca biirijere “To biro biicu,” mʉ ĩiticãti? —ĩiupa. 39 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea wãmʉ nʉcã, winore, oco ca jaberijere, o biro ĩi yerijãa dotiupi: —Yerijãa waaroja. Jabe nemoticãña —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩirora, jĩcãto añuropʉ yerijãa peticoaupe. 40 Jiro o biro ĩiupi Jesús cʉ̃ buerãre: —¿Ñee tiirã to cõro bʉaro mʉja uwiti? ¿“Manire ametʉenecãrucumi,” mʉja ĩi tʉgoeña bayiticãti ména? —cʉ̃jare ĩiupi. 41 Cʉ̃ja pea to biro cʉ̃ ca tiirijere ĩa ʉcʉa yaicoari, o biro ameri ĩi jãiñaupa: —¡Ayó nija! ¿Ñiru ʉno peti cʉ̃ niiti ania, wino, oco ca jaberijepʉ cãa cʉ̃ ca dotirore biro ca yʉʉ nʉnʉjee ecogʉa? —ĩiupa.

Marcos 5

1 To biro bii, ʉtabʉcʉra ape nʉña Gerasa yepapʉre tĩa ea waaupa. 2 Jesús cʉ̃ ca maa nʉcãrije menara, jĩcʉ̃ ʉmʉ ca wãtĩ jãa ecoricʉ, maja operi watoapʉ ca niirucuricʉ eaupi. 3 Jĩcʉ̃ ʉno peera jiaricʉ méé, come daari mena cãare jiaricʉ ʉno méé niiupi. 4 Biirãpʉa paʉ tiiri come daari mena cʉ̃ dʉporire, cʉ̃ amorire cʉ̃ja ca jiamijata cãare, tʉ̃a jude batecãrucuupi, jĩcʉ̃ ʉno peera do biro cʉ̃ja ca tiitiropʉ. 5 Ʉmʉrecori, ñamiri, ʉ̃tãgʉʉripʉ, maja operi watoaripʉ cʉ̃ majuropeera ʉ̃tãgaaripʉ ñaatua, acaro bui, waa nucũ yujurucuupi. 6 To biri Jesús're yoaropʉra cʉ̃re ĩari, ũmaa doo, cʉ̃ ãjʉro jupeari mena cʉ̃ jʉguero ea nuuri, 7 o biro cʉ̃re ĩi acaro buiupi: —Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ ati ʉmʉreco niipetiropʉre Ca Doti Niigʉ Macʉ̃, yʉre pato wãcõticãña, Ʉmʉreco Pacʉ mena mʉre yʉ ĩi, ñañaro yʉ ca tamʉoro yʉre tiiticãña —ĩiupi. 8 —To cõrora anipʉre witi waagʉja —Jesús cʉ̃ ca ĩiro macã, atere to biro ĩiupi. 9 To biro cʉ̃ ca ĩiro: —¿Do biro mʉ wãme cʉtiti? —cʉ̃re ĩi jãiñaupi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ pea: —Paʉ jãa ca niirije niiri, Legión yʉ wãme cʉti —cʉ̃re ĩi yʉʉupi. 10 “Ape yepapʉ jãare tiicojo cõaticãña,” bʉaro ĩi jãiupa Jesús're. 11 Tii tabe jʉguero, ʉ̃tãgʉ pʉtore paʉ ecaricarã yejea baa niiupa. 12 Wãtĩa, bojocʉpʉre ca niirã pea: —Ĩijã, yejeapʉre jãare jãa dotiya —cʉ̃re ĩi jãiupa. 13 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃japʉre cʉ̃jare jãa dotiupi. To biri cʉ̃pʉre ca niiricarã witi waari, yejeapʉre jãaupa. Yejea dos mil peti ca niiricarã pea, wãtĩa cʉ̃japʉre cʉ̃ja ca jãarora ũmaa mecʉ̃ bua waa, ʉtabʉcʉrapʉ ñaañua, dua peticoaupa. 14 To biro cʉ̃ja ca biiro ĩarã, yejeare ca cote niiricarã pea yoari méé ũmaa tua waari, macã macãrãre, ñucã macã tʉjaro macãrãre, to biro ca biiriquere cʉ̃jare wederã waaupa. Bojoca pea teere tʉorã, to biro ca biiriquere ĩarã waaupa. 15 Jesús cʉ̃ ca niiropʉ earã, paʉ wãtĩa ca jãa ecomiricʉre juti jãñacãri, añuro tʉgoeña bojoca catigʉpʉ cʉ̃ ca duwiro ĩari, bʉaro uwiupa. 16 Ca wãtĩa jãa ecomiricʉ cʉ̃ ca biiriquere, yejea cʉ̃ja ca biiriquere ca ĩaricarã pea, “O biro biijãwʉ,” cʉ̃jare ĩi wedeupa. 17 Teere tʉori, “Aperopʉ waacoagʉja. Jãa ca niiri tabere niiticãña,” cʉ̃re ĩiupa Jesús're. 18 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús waagʉ, cʉ̃ ca bua jãarora, paʉ wãtĩa cʉ̃ja ca jãñagʉre cʉ̃ ca catioricʉ pea, cʉ̃ mena waarʉgʉ cʉ̃re jãimiupi. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea: —Mʉ yaarã pʉto pee tua waari, Ʉmʉreco Pacʉ mʉre cʉ̃ ca tiirique niipetirijere, mʉre cʉ̃ ca ĩa boo pacariquere, wede peoticãña mʉ yaarãre —cʉ̃re boca ĩicãupi. 20 To biro Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro tua waa, Decápolis yepare ca niiri macãri macãrãre niipetirije Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca tiiriquere wedeupi. Teere tʉorã, niipetirã bojoca do biro pee ĩi majiticãupa. 21 Jesús ʉtabʉcʉra ape nʉñapʉ ca niiricʉ cʉ̃ ca tua tĩa earo jiro, paʉ bojoca cʉ̃re nea pooupa. Cʉ̃ pea tiira tʉjaropʉra tua nʉcãupi. 22 Tii tabere jĩcʉ̃ nea poo juu buerica wii wiogʉ, Jairo ca wãme cʉtigʉ eaupi. Jesús're ĩari, cʉ̃ pʉto cʉ̃ ãjʉro jupeari mena ea nuu waa: 23 —Yʉ macõacã dia waagopʉ tiijãwo. Doori, mʉ amo mena cõre ñia peogʉ dooya, diarique ametʉa, cati, cõ biijato ĩigʉ —bʉaro cʉ̃re ĩiupi. 24 To biro cʉ̃ ca ĩiro Jesús, Jairo mena cʉ̃ ca waa nʉnʉa waaro, paʉ bojoca cʉ̃re bapa cʉti waarã, ʉta bijaroacã ameri tuutu nʉnʉa waaupa. 25 Cʉ̃ja patoacã watoare niiupo jĩcõ nomio, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niiri cʉ̃mari peti ca díi tatitirije ca diarique cʉti niigo. 26 Paʉ ʉco tiiri majare ʉco tii doti, wapa tiima ĩigo, cõ ca cʉomiriquere noni peoticãupo. To biro tii pacago ametʉaricaro maniro, bʉaro jañuro ñañaro bii nʉnʉa waaupo. 27 To biri Jesús yee maquẽre queti tʉori, bojoca watoapʉ cʉ̃ jiro pee waari, cʉ̃ jutirore padeñaupo, 28 “Cʉ̃ jutirore yʉ ca padeña eyorije mena wadora, yʉ diarique ametʉarucu,” ĩi tʉgoeñari, to biro tiiupo. 29 Cʉ̃ jutirore cõ ca padeñarije menara, ca díi waarije tatiupe. To cõrora cõ upʉri diarique manigo cõ ca tuarijere tʉgoeña majiupo. 30 Jesús pee cãa, cʉ̃ ca tʉgoeña tutuarije to ca witi ũmaa waaro tʉgoeña majiri, bojoca peere amojode ĩa: —¿Ñiru yʉ jutirore cʉ̃ padeñajãri? —ĩi jãiñaupi. 31 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉori, cʉ̃ buerã pea o biro ĩiupa: —¿Paʉ bojoca ʉta bijaroacã cʉ̃ja ca tuumicõa nʉnʉa dooro ĩa pacagʉ, “¿Noa yʉre cʉ̃ja padeñati?” mʉ ĩiti? —ĩiupa. 32 To biro cʉ̃ja ca ĩi pacaro, Jesús pea cʉ̃ weja ca niirãre ĩacã niiupi, “¿Noa peti cʉ̃ja padeñabujapari?” ĩigʉ. 33 To cõrora cõ pea, bʉaro uwi nanarique mena cõre ca biiriquere majiri, cʉ̃ pʉto waa, ãjʉro jupea mena ea nuu waari, cõre ca biiriquere díámacʉ̃ cʉ̃re wede peoticãupo. 34 Jesús pea o biro cõre ĩiupi: —Macõ, “Jesús yʉre catiocãrucumi,” mʉ ca ĩi tʉgoeña bayirijera mʉ diariquere ametʉene. Mee, diarique manigopʉ tʉgoeñarique paitigora tua waagoja —ĩiupi. 35 Ména Jesús cʉ̃ ca wede niirora eaupa jĩcãrã nea poo juu buerica wii wiogʉ yaa wii macãrã, wimago pacʉre: —Mee, mʉ macõ bii yaicoajãwo. Ñee tiigʉ cõro ca buegʉre bʉaro mʉ pato wãcõticu —cʉ̃re ĩirã earã. 36 Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉo nʉnʉjeetigʉra, o biro ĩiupi nea poo juu buerica wii wiogʉre: —Uwieto. Díámacʉ̃ra tʉo nʉnʉjeecãña —cʉ̃re ĩiupi. 37 To biro ĩi, Pedro, Santiago, cʉ̃ bai Juan, cʉ̃ja wadore bapa cʉti waarique booupi. 38 Nea poo juu buerica wii wiogʉ yaa wiipʉ ea waarã, bojoca cʉ̃ja ca oti acaro bui niiro 39 jãa eari, o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: —¿Ñee tiirã to biirije peti mʉja acaro bui oti yugui niiti? Wãmo bii yaigo méé biimo. Cãnigo tiimo —ĩiupi. 40 To biro cʉ̃ ca ĩiro, bojoca pea boca buicãupa. Jesús pea too ca niirã niipetirãre witi waa dotiri, cõ pacʉ, cõ paco, to biri cʉ̃ ca bapa cʉti waaricarã mena wado wãmo cõ ca niiropʉre jãa waaupi. 41 Jãa ea, cõ amore ñeeri, o biro cõre ĩiupi: —Talita cumi. (“ ‘¡Wimago, wãmʉ nʉcãña!’ mʉre yʉ ĩi,” ca ĩiri wãmere). cn01713B.tif 42 To biro cʉ̃ ca ĩiro jiroacãra, wãmo, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niiri cʉ̃mari ca cʉogo pea, wãmʉ nʉcã, waaupo. To biro cõ ca biiro, bojoca pea ĩa ʉcʉacoa, do biro pee ĩi majiticãupa. 43 Jesús pea, jĩcʉ̃ ʉno peerena teere wede dotitiupi. Jiro wãmore baarique eca dotiupi.

Marcos 6

1 Jesús, too ca niiricʉ witi, cʉ̃ yaa yepapʉ waacoaupi cʉ̃ buerã mena. 2 Yerijãarica rʉmʉ ca earo, nea poo juu buerica wiipʉ cʉ̃jare bue jʉo waaupi. Paʉ bojoca Jesús cʉ̃ ca wederijere ca tʉorã, do biro pee ĩi majiticã, o biro ameri ĩi jãiñaupa: —¿Ania noopʉ to cõro paʉ cʉ̃ buejapari? ¿Ate majirique cʉ̃ ca boca amiriquea ñee ʉno to niiti? ¿Do biro pee tiicãri, ca ĩa ñaaña manirijere to cõro cʉ̃ tii bau nii majiti? 3 ¿Ania yucʉ pĩiri paderi majʉ José macʉ̃, ñucã María macʉ̃, Santiago, José, Judas, Simón jãari jũwʉ méé cʉ̃ niiti? ¿Cʉ̃ bairã romirira ano mani watoa cʉ̃ja niititi? —ĩiupa. To biro ca ĩirã niiri, cʉ̃ ca wederijere tʉo nʉnʉjeetiupa. 4 To biri Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Jĩcʉ̃ ca biipere wede jʉgueri majʉre niipetiri taberipʉre cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉoma. Cʉ̃ yaa yepa majurope macãrã, cʉ̃ yaarã ca nii cojorã, cʉ̃ yaa wii macãrã majurope pea, cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉotima —ĩiupi. 5 To biri toore jĩcã wãme ʉno peera ca ĩa ñaaña manirijere tiitiupi, jĩcãrãacã ca diarique cʉtirãre cʉ̃ amori mena ñia peo, cʉ̃ ca tii catiorije ca niitirijepʉra. 6 Cʉ̃ pea díámacʉ̃ cʉ̃re cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeetirijere ĩagʉ, “Uwiorije ca biirã cʉ̃ja niiti,” cʉ̃jare ĩi ĩaupi. To biri too pʉtori ca niiri macãri pee añurije quetire wede yujurucuupi. 7 Jiro Jesús, cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirãre jʉo cojo, wãtĩare cʉ̃ja ca cõa wiene majipere cʉ̃jare upori, pʉarãri wado cʉ̃jare tiicojo cojo jʉo waaupi. 8 O biro cʉ̃jare ĩi wede majioupi: —Maa waarã pʉgue cʉti waarique ʉnora, wajopoa ʉnora, baarique ʉnora, wapa tiirica tiiri ʉnora, jee waaticãña. Tuericagʉ wado ami waa waarãja. 9 Dʉpo jutira jãña waarãja. Bii pacarã, juti mʉja ca wajoa jãñape docare jee waaticãña. 10 ”Ñucã, jĩcã wiire earã, tii wiira niicãña. Apero mʉja ca waari rʉmʉpʉ tii wiire witiya. 11 No ca boori tabe macãrã mʉjare booti, mʉja ca wederijere tʉorʉgati cʉ̃ja ca biijata, tii tabere witi waarãra, mʉja dʉporire jita ca tujarijere paa bateya, “Jãa ca wederijere mʉja ca tʉorʉgatirije jʉori mʉja yee wapa ñañaro mʉja tamʉorucu,” cʉ̃jare ĩi majiorã —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 12 To biro cʉ̃ ca ĩiro jiro cʉ̃ buerã waari, bojocare: “Tʉgoeña yeri wajoa, Ʉmʉreco Pacʉre tʉo nʉnʉjeeya,” cʉ̃jare ĩi wede majio, 13 ñucã bojocapʉre ca niirã wãtĩare paʉ cõa wiene, paʉ bojoca ca diarique cʉtirãre ʉje mena wadari cʉ̃jare diarique ametʉene, tii catio yujuupa. 14 Wiogʉ Herodes, Jesús yee maquẽre cʉ̃ja ca wedero queti tʉoupi, cʉ̃ ca tii niirije queti niipetiri taberipʉ ca jeja nʉcã peticoarije ca niiro macã. Jĩcãrã: —Uwo Coeri majʉ Juan cati tuajapi. Tee tiigʉ ate ca ĩa ñaaña manirije tii maji tutuariquere cʉomi —ĩiupa. 15 Aperã: —Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Elías niimi —ĩiupa. Aperã: —Tĩrʉmʉpʉ macãrã ca biipere wede jʉgueri maja mena macʉ̃ ʉno niimi —cʉ̃re ĩiupa. 16 To biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉogʉ, Herodes pea o biro ĩiupi: —Juan niicumi. Cʉ̃ dʉpʉgare yʉ ca paa taa dotiricʉ cati tuagʉ biicumi —ĩiupi. 17 Ména Herodes pea, Herodías jʉori Juan're ñee dotiri, tia cũurica wiipʉ come daari mena cʉ̃re jia cũu dotiupi. Herodías pea, wiogʉ Herodes bai Felipe nʉmo niimiupo. Cõrena cʉ̃re ẽmari, nʉmo cʉtiupi Herodes. 18 To biro cʉ̃ ca tiiro Juan pea: Doti cũurique mʉ bai nʉmorena nʉmo cʉti dotiti —cʉ̃re ĩiupi. 19 Tee jʉori Herodías, Juan're bʉaro ĩa tuti, cʉ̃re jĩarʉga coterucuupo. Bii pacago, do biro tii majitiupo. 20 Herodes'pʉra Juan're uwi, añuro cʉ̃re ĩa coteupi, ca bojoca añugʉ, ca ñañarije manigʉ cʉ̃ ca niirijere majiri. Herodes, Juan cʉ̃ ca wederijere tʉogʉ, do biro ĩi majiticãrucuupi. To biro bii pacagʉ añuro cʉ̃re tʉorucuupi. 21 Biirique peti, Herodías peera cõ ca tiirʉga coterucurique cõ ca tiipa rʉmʉ ea bojaupa. Herodes, cʉ̃ ca baʉarica rʉmʉ ca earo, cʉ̃ mena macãrã wiorã, uwamarã ʉparãre, Galilea yepa macãrã ʉparã ca nii majuropeerãre jʉo nea poori, cʉ̃ja mena baa, boje rʉmʉ tii niiupi. 22 Herodías macõ pea Herodes cʉ̃ mena macãrã ʉparã niipetirã mena cʉ̃ ca baa boje rʉmʉ tii niiri tabepʉ jãa waari, bajaupo. Cõ ca bajarijere Herodes, ñucã cʉ̃ mena ca baa bapa cʉti duwirã cãa, bʉaro peti ĩa ʉjea niiupa. To biri Herodes pea o biro cõre ĩiupi: —No mʉ ca boorije yʉre jãiña. Mʉre yʉ tiicojorucu —ĩiupi. 23 To biro cõre ĩicãri, jĩcãti méé, “Yee méé mʉre yʉ ĩi. No ca boori wãme mʉ ca jãirijere mʉre yʉ tiicojo majuropeecãrucu. Yʉ ca doti niiri yepa cãare decomacã mena yʉ tiicojo maji,” cõre ĩiupi Herodes. 24 To biro cõre cʉ̃ ca ĩiro: —¿Ñee ʉno cʉ̃re yʉ jãigoti? —ĩi jãiñago witi waaupo cõ pacore. To biro cõ ca ĩiro, cõ paco pea: —Uwo Coeri majʉ Juan dʉpʉgare jãiña —ĩi yʉʉupo. 25 To biro cõ ca ĩiro, uwaro wiogʉ pʉtopʉ jãa waa, o biro cʉ̃re ĩiupo: —Mecʉ̃acãra mee, Uwo Coeri majʉ Juan dʉpʉgare jotʉ bapapʉ jãari, yʉre mʉ ca tiicojoro yʉ boo —cʉ̃re ĩiupo. 26 To biro cʉ̃re cõ ca ĩirijere tʉogʉ, Herodes pea bʉaro tʉgoeñarique paiupi. To biro bii pacagʉ, paʉ cʉ̃ ca jʉo cojoricarã cʉ̃ja ca tʉo cojoro, “Yʉre mʉ ca jãirijere mʉre yʉ tiicojo majuropeecãrucu” cʉ̃ ca ĩicãrique ca niiro macã, cõ ca jãirijere, “Yʉ tiicojoti” cõre ĩi majitiupi Herodes. 27 To biri to biiro cõ ca ĩiro jiroacãra mee, jĩcʉ̃ uwãmʉre Juan dʉpʉgare paa taa ami doo dotiupi. Uwamʉ pea Juan're cʉ̃ja ca tia cũurica wiipʉ waari, cʉ̃ dʉpʉgare paa taa ami, 28 jotʉ bapapʉ ami jãa, ami waari tiicojoupi Juan dʉpʉgare ca jãiricopʉre. Cõ pea ñucã cõ pacopʉre tiicojo ametʉeneupo. 29 Juan're to biro cʉ̃ja ca tii cõariquere queti tʉori, cʉ̃ buerã pea doo, cʉ̃ upʉri niiquĩriquere ami, yaarã waaupa. 30 Jiro Jesús buerã tua earã, cʉ̃ mena nea poo, niipetirije cʉ̃ja ca tiiriquere, cʉ̃ja ca bue yujuriquere, cʉ̃re wedeupa. 31 Cʉ̃re cʉ̃ja ca wede yapanoro: —Dooya. Jamʉ, ca bojoca maniropʉ mani wado mani yerijãaco petopʉra —cʉ̃jare ĩiupi. Paʉ bojoca waacoarucu, doocã doorucu, biirã, do biro tii baa yeri puna jãña majiña maniro cʉ̃jare biiupa. 32 To biri Jesús cʉ̃ buerã mena cũmuapʉ ea jãa waacoaupa, ca bojoca maniropʉ waarã. 33 Toopʉ cʉ̃ja ca waaro, paʉ bojoca cʉ̃jare ca ĩaricarã majicãupa. To biri niipetiri macãri macãrã maapʉ cʉ̃ja jʉguero, cʉ̃ja ca tĩa ea waaparopʉre ũmaa eacoaupa. 34 Jesús tĩa ea, maa nʉcãgʉ paʉ bojocare ĩa, bʉaro cʉ̃jare ĩa boo pacaupi, oveja cʉ̃jare ca cotegʉ manirãre biro cʉ̃ja ca biiro macã. Jesús pea paʉ wãmeri cʉ̃jare bue jʉo waaupi. 35 Ca naio doori tabe ca niiro, cʉ̃ buerã pea cʉ̃ pʉto pee doo, o biro cʉ̃re ĩiupa: —Naio waaropʉ bii. Ca bojoca maniropʉ nii anoa. 36 Bojocare, “Tua waarãja,” cʉ̃jare ĩiña. Ano pʉtori ca niiri macãripʉ waari, baarique cʉ̃ja wapa tii baarã waajato —cʉ̃re ĩiupa. 37 To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉo: —Mʉjara cʉ̃jare baarique ecaya —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupa: —¿To docare doscientos rʉmʉri pade wapa taaricaro cõro mena cʉ̃jare ecarʉgarã jãa ca baarique wapa tiirã waaro mʉ booti? —ĩiupa. 38 To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —Ĩa ñaarãja. ¿No cõro paʉ pan mʉja cʉoti? —ĩiupi. Ĩaña yapano: —Pan jĩcã amo cõro niiri caari, wai pʉarã, to cõrora jãa cʉo —cʉ̃re ĩiupa. 39 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea, “Bojocare, upa poogaari taa yepapʉ duwi dotiya,” ĩiupi cʉ̃ buerãre. 40 To biri cʉ̃ja pea cien, ñucã aperãre cincuenta ca niirã duwi dotiupa. 41 Cʉ̃ja ca duwi doti yapanoro jiro, Jesús pea jĩcã amo cõro ca niirije pan're, wai pʉarã ca niirãre ami, emʉaropʉ ĩa mʉene, “Añurije to niijato” ĩi juu bue peo yapano, pan're pee bato, cʉ̃ buerãre tiicojoupi, bojocare cʉ̃ja bato cojojato ĩigʉ. Ñucã wai pʉarã ca niiricarã cãare, cʉ̃ja niipetirãpʉrena bato peoticã cojoupi. 42 To biro cʉ̃ ca tiirijere, niipetirãpʉra baa yapicoaupa. 43 Cʉ̃ buerã pea ñucã cʉ̃ja ca baa dʉarije pan're, wai menare, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niiri pijeeri peti jee jãa dadoupa. 44 Atere ca baaricarã pea jĩcã amo cõro mil peti ʉmʉa niiupa. 45 Tee jiro Jesús bojocare cʉ̃ ca waarique wui ditoye, cʉ̃ buerã Betsaida macã ca niiri tabe pee cʉ̃ja waa yuejato ĩigʉ, cũmuapʉ cʉ̃jare ea jãa dotiupi. 46 Bojocare waarique wui yapano, ʉ̃tãgʉ pee juu buegʉ waacoaupi. 47 Ca naio ñaacũmuri tabe ca niiro, cʉ̃ buerã pea mee ʉtabʉcʉra decomacãpʉ tʉjacã tĩa waaupa. Jesús pea ména toopʉra niicãupi. 48 Ca boe doori tabere cʉ̃ buerã, wino ca paa puu tuenero macã tutuaro ca waa tʉ̃a pua pajarãre ĩaupi. To biro cʉ̃ja ca bii paja yujuro, Jesús pea cʉ̃ja pʉto pee oco jotoara waacã nʉnʉa waaupi. Cʉ̃jare ametʉacoagʉ doogʉ cʉ̃ ca biirora, 49 cʉ̃ buerã pea oco jotoa cʉ̃ ca dooro ĩarã, “Wãtĩ niicumi” ĩirã, acaro buicoaupa, 50 cʉ̃ja ca ĩarijere bʉaro uwima ĩirã. To cõrora Jesús pea, o biro ĩi cojoupi: —Tʉgoeña bayiya. Yʉra yʉ nii. Uwiticãña —ĩiupi. 51 To biro cʉ̃jare ĩi, doo, cʉ̃ja pʉto cũmuapʉ cʉ̃ ca ea jãarora, wino ca paa puurique yerijãacoaupe. Cʉ̃ja pea bʉaropʉra ĩa ʉcʉa yaicoa, do biro pee ĩi majiticãupa, 52 cʉ̃ja ca tʉo maji niirijepʉre ca boe taatiro macã, pan mena cʉ̃ ca tiiriquere ca tʉo puotiricãrã niiri. 53 Ʉtabʉcʉrare tĩa ea waarã, Genesaret yepare ea, too maaupa. 54 Cʉ̃ja ca maa nʉcãrije menara, bojoca pea Jesús're ĩa majicãupa. 55 To biri jĩcãto tii yepa niipetiropʉ waari, “Jesús toopʉ niimi,” cʉ̃ja ca ĩirijere tʉorã, cʉ̃ ca niiri tabepʉra ca diarique cʉtirãre cʉ̃ja ca pejari taberi menara jee waaupa. 56 Jesús, õcã macãriacã, paca macãri, macã manirori cʉ̃ ca waari taberi cõro cʉ̃ja yaarã ca diarique cʉtirãre, wije caari watoa macã maaripʉ cʉ̃jare cʉ̃re cũu yueri, “Petopʉra mʉ jutiro yapaacã cʉ̃jare padeña dotiya,” cʉ̃re ĩiupa Jesús're. Niipetirã cʉ̃ jutirore ca padeñarã cõrora, cati peticoarucuupa.

Marcos 7

1 Jiro fariseos, jĩcãrã doti cũuriquere jʉo bueri maja Jerusalén'pʉ ca dooricarã mena, Jesús pʉto eaupa. 2 Cʉ̃ja pea, Jesús buerã jĩcãrã, cʉ̃ja ca tii jʉo dooriquere biro tiitirãra, amo coeri méé cʉ̃ja ca baaro ĩari cʉ̃jare wede paiupa. 3 Fariseos, to biri niipetirã judíos ca nii cojorã, cʉ̃ja ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tii jʉo dooricarore biro tiirã, amo coetirãra baa, tiitima. 4 Ñucã apeye ca wapa tiirã waaricarã tua earã cãa, cʉ̃ja amorire coetirãra baa, tiitima. Apeye to biro cʉ̃ja ca tiirique cʉtiri wãmerire, paʉ cʉoupa cʉ̃ja ñicʉ̃ jʉ̃mʉapʉ cʉ̃ja ca tii jʉo dooriquere, jotʉ bapari coerique, pio jãaricarʉʉrire coeriquere, come baparire coeriquere, duwirica quejerire coerique ʉnore tiima. 5 To biri fariseos, doti cũuriquere jʉo bueri maja, o biro ĩi jãiñaupa Jesús're: —¿Ñee tiirã mʉ buerã pea mani ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tii jʉo dooriquere tiitirãra, amo coeri méé cʉ̃ja baati? —ĩi jãiñaupa. 6 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Yee mééra ĩiquĩjapi Ʉmʉreco Pacʉ yeere wede jʉgueri majʉ Isaías, mʉja, watoara ca bii dito pairãre ĩigʉ o biro cʉ̃ ca ĩi owaquĩriquera: “Anija, ʉjero ĩirique wado yʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉoma; cʉ̃ja yeri pea aperopʉ niicã. 7 Watoa petira yʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉocãma; cʉ̃ja ca bue majiorijea, bojocara cʉ̃ja ca tii dotirije nii,” cʉ̃ ca ĩiquĩriquera. 8 “Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũuriquere tiitirãra, mʉja ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tii jʉo doorique peere mʉja tii nʉnʉjee,” cʉ̃jare ĩiupi. 9 O biro ĩi nemoupi ñucã: —Mʉja, jãa ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tii jʉo doorique yai nʉcãre ĩirã, tee peere tii nʉnʉjeema ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũurique peera, “To biro biicu” mʉja ĩiti. 10 Moisés o biro ĩiupi: “Mʉ pacʉre, mʉ pacore nʉcʉ̃ bʉoya. Cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore ñañaro ca ĩi tutigʉa, ca jĩa cõa ecopʉ niirucumi,” ĩiupi. 11 Mʉja pea: Jĩcʉ̃, cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore, “ ‘Mʉjare yʉ ca tii nemoboriquere, Ʉmʉreco Pacʉre yʉ ca tiicojoriquepʉ wado nii, to biri mʉjare yʉ noni majiti,’ ĩicã majimi,” mʉja ĩi bue majio. 12 Ñucã to biirije ca ĩigʉa, “ ‘Mʉ pacʉre, mʉ pacore tii nemoña,’ ca ĩi ecopʉ méé niimi,” mʉja ĩi. 13 Ate mʉja ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tii jʉo doorique pee wadore ameri wede majio, tii nʉnʉa waama ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉ wederique peera ca wapa manirije ca tuaro mʉja tii. Ñucã apeye tee ʉnore paʉ mʉja tiicã —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 14 To biro cʉ̃jare ĩi, bojocare jʉo cojo, o biro ĩiupi: —Niipetirã yʉre tʉori, atere añuro tʉo puoya. 15 Baariquea, jĩcã wãme ʉno peera bojocare ñañoti. Bojoca, yeripʉ ñañarije tʉgoeñari cʉ̃ja ca ĩirije doca bojocare ñaño. 16 Ca amoperi cʉtigʉa tʉoya yʉ ca ĩirijere —cʉ̃jare ĩiupi. 17 Jiro Jesús bojocare camotati, waa, wiipʉ cʉ̃ ca earo, cʉ̃ buerã pea cʉ̃ ca ĩi cõoña wederique maquẽre cʉ̃re jãiñaupa. 18 Cʉ̃ja ca jãiñaro, Jesús pea o biro ĩiupi: —¿Mʉja cãa mena to birora mʉja tʉo jeeñoticãti? ¿Baarique jĩcã wãme ʉno peera bojocare ca ñañotirijere mʉja majititi? 19 Baariquea yeripʉ waati. Ʉtapoa pee waa, jiro witi batecoa —ĩiupi. Atere o biro ĩigʉ: “Niipetirije baarique añurije wado nii,” ĩigʉ ĩiupi Jesús. 20 O biro ĩi nemoupi ñucã: —Ñañarije tʉgoeñacãri wede wienerique pee doca, bojocare ca ñañorije nii. 21 Bojoca yeripʉ, ñañarije tʉgoeñarique, tiirica wãme cõro méépʉ ñee epericarã cʉti yai waarique, jee dutirique, jĩarique, 22 manʉ cʉti, nʉmo cʉti bii pacarã epericarã cʉtirique, pairo apeye cʉorʉgarique, ñañarije tiirʉga tʉgoeñarique, watoara ĩirique, bobo tʉgoeñaricaro maniro tii yai waarique, ĩa tutirique, queti pairique, ca nii majuropeegʉre biro tʉgoeñarique, noo ca booro bii nucũ yujurique, nii. 23 Ate niipetirije ñañarije bojoca cʉ̃ja yeripʉ cʉ̃ja ca tʉgoeñarije witima ĩiro, bojocare ñaño —ĩiupi Jesús. 24 To ca niiricʉ Jesús Tiro, Sidón yepari pee waacoaupi. Toopʉ ea, bojoca cʉ̃ja ca majiro bootigʉ jĩcã wiipʉ jãa waaupi. Bii pacagʉ, do biro pee bii, duti majitiupi. 25 Mee yoari mééra, jĩcõ nomio, ca wãtĩ jãa ecorico paco Jesús cʉ̃ ca earijere queti tʉocãupo. Teere tʉori waa, cʉ̃ pʉto muu bia ea nuu waaupo. 26 Cõ pea judío bojoco méé, Sirofenicia macõpʉ niiupo. Ape majopʉ nii pacago, Jesús're, “Yʉ macõpʉre wãtĩ ca jãñagʉre cõa wiene bojaya,” cʉ̃re ĩiupo. 27 To biro cõ ca ĩiro, Jesús pea o biro cõre ĩi yʉʉupʉ: —Níjá. Ména cʉ̃ puna majurope pee cʉ̃ja baa jʉojato ĩiña. Cʉ̃ puna baariquerena ẽmari yaia peere ecajata, añuti —cõre ĩiupi. 28 To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Ʉ̃gjá Wiogʉ. To birora bii. To ca bii pacaro, cʉ̃ puna cʉ̃ja ca baa baterije yepapʉ ca ñaarijere yaia cãa baama —cʉ̃re ĩiupo. 29 To biro cõ ca ĩiro, Jesús pea o biro cõre ĩiupi: —To biirije yʉre mʉ ca ĩi yʉʉrije jʉori, tʉgoeñarique paitigora tua waagoja. Mee, wãtĩ mʉ macõpʉre ca niimiricʉ witicoami —ĩiupi. 30 Cõ pea, cõ yaa wiipʉ eago, cõ macõ cãni pejarica tabepʉ cõ ca pejaro bʉa eaupo. Cõpʉre ca niiricʉ wãtĩ pea witicoaupi mee. 31 Jesús, Tiro yepa ca niiricʉ waagʉ, Sidón yepare ametʉa, waa nʉnʉa waa, Galilea ʉtabʉcʉrare Decápolis ca niiri yepare eaupi. 32 Toopʉ cʉ̃ ca earo, jĩcʉ̃ tʉoti, wedeti, ca biigʉre ami waari, “Mʉ amori mena cʉ̃re ñia peoya,” ĩiupa Jesús're. 33 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea, apero ca bojoca maniro pee cʉ̃re ami waa, cʉ̃ amo jũari mena cʉ̃ amoperire juu jõene, ʉjeco mena cʉ̃ ñemerore padeña, tiiupi. 34 Jiro, emʉaro pee ĩa mʉene, yeri jini jãa, o biro cʉ̃re ĩiupi: “¡Efata!” ĩiupi. (“¡Tujuya!” ĩirʉgaro ĩi). 35 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩirora, jĩcãto cʉ̃ amoperi tujucoa, cʉ̃ ñemero cãa abacoa, añuro wede majicoaupi. 36 Jesús pea, “Jĩcʉ̃ ʉno peerena wedeticãña,” cʉ̃re ĩiupi. Bʉaro jañuro, “Wedeticãña,” cʉ̃ ca ĩirora, bʉaro jañuro wede bato nʉnʉa waaupa. 37 Bojoca pea ĩa ʉcʉacoa, do biro pee ĩi majiti, o biro ĩiupa: “Niipetirijepʉrena añuro wado tiicãmi. Ca tʉotirãpʉ cãa tʉocoa, ca wedetirãpʉ cãa wedecoa, cʉ̃ja ca biiro tiimi,” ĩiupa.

Marcos 8

1 Tii rʉmʉrire ñucã paʉ bojoca nea pooupa. Baarique cʉori méé cʉ̃ja ca biiro ĩari cʉ̃ buerãre jʉo cojo, o biro ĩiupi Jesús: 2 —Anija bojocare yʉ ĩa boo pacacoa. Mee, itia rʉmʉ peti yʉ mena niicoama; baarique ʉnora cʉotima. 3 Baari méé ca biirãrena, cʉ̃ja yaa wiijeripʉ yʉ ca tuenecojojata, maa decomacãrira dia ñaacoabocuma. Jĩcãrã yoaroripʉ ca dooricarã niima —ĩiupi. 4 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ buerã pea o biro ĩi yʉʉupa: —¿Ano ʉno ca bojoca maniropʉre noopʉ baarique bʉacãri, ecarique niicu mʉ ĩiti? —ĩiupa. 5 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea: —¿No cãnacãga pan mʉja cʉoti? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi. Cʉ̃ja pea: —Jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri caari jãa cʉo —cʉ̃re ĩiupa. 6 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, bojocare yepapʉ duwi doti, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirije pan're ami, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” ĩi juu bue yapano, teere pee bato, cʉ̃ buerãre noni cojoupi bojocapʉre cʉ̃ja bato cojojato ĩigʉ. Cʉ̃ja pea to birora tiiupa. 7 Wai cãare no cãnacãrã meeacãra cʉoupa. Jesús pea cʉ̃jare ami, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” ĩi, cʉ̃ja cãare cʉ̃ buerãre bato dotiupi. 8 To biro cʉ̃ ca tiirijere, niipetirãpʉra baa yapicoaupa. Cʉ̃ buerã pea ñucã ca dʉjarijere jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri pijeeri jee jãa dadoupa. 9 Teere ca baaricarã pea bapari mil peti niiupa. Jiro Jesús bojocare waarique wui, 10 cʉ̃ buerã mena cũmuapʉ ea jãa, Dalmanuta yepa pee waacoaupi. 11 Jiro fariseos Jesús pʉto eari, cʉ̃ mena bʉaro wede peni jʉo waaupa. Ñañarije cʉ̃ tii bui cʉtijato ĩirã, jĩcã wãme ʉmʉreco tutipʉ maquẽ ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃re tii bau nii dotiupa, “¿Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉra cʉ̃ niiti?” ĩi majirʉgarã. 12 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea yeri jini jãa, o biro ĩiupi: —¿Ñee tiirã anija bojoca jĩcã wãme ca ĩa ñaaña manirije tii bau niiriquere cʉ̃ja jãiti? Yee méé yʉ ĩi. Jĩcã wãme ʉnoacã peera tii bau nii ĩñoña manirucuma —ĩiupi. 13 To biro cʉ̃jare ĩi, cũmuapʉ ea jãa, ʉtabʉcʉra ape nʉña pee tĩacoaupi. 14 To waarã, cʉ̃ buerã pea baarique jeeri méé acobo, waacoaupa. Cũmuapʉre jĩcãgaacãra pan'ga cʉoupa. 15 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi majioupi: —Mʉja tʉgoeña majiwa, fariseos, to biri Herodes, cʉ̃ja ca tii niirije menare —ĩiupi. 16 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ buerã pea: “Agó nija, pan mani cʉoti,” ameri ĩi niiupa. 17 Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ameri ĩirijere majiri, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —¿Ñee tiirã, “Pan mani cʉoti,” mʉja ĩiti? ¿Ména, ĩa jeeñoti, tʉo puoti mʉja biicãti? ¿Mʉja ca tʉgoeñarije to pãati majuropeecãti? 18 ¿Cape cʉti pacarã ĩati, amoperi cʉti pacarã tʉoti, mʉja biicãti? ¿Yoari méé mʉja acobocoati? 19 Jĩcã amo cõro niirije pan menara jĩcã amo cõro mil ca niirãre yʉ ca baarique batorique ca dʉjarijere ¿no cãnacã pijeeri peti mʉja jee jãa dadori? —cʉ̃jare ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ja pea: —Pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niiri pijeeri —ĩiupa. 20 —Ñucã, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirije pan menara, bapari mil ca niirãre yʉ ca baarique batorica tabera, ¿no cãnacã pijeeri mʉja jee jãa dadori? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri pijeeri —ĩiupa. 21 —¿To docare ména, mʉja tʉo puoticãti? —ĩiupi Jesús, cʉ̃ buerãre. 22 Jiro Betsaida cʉ̃ja ca earo, jĩcãrã jĩcʉ̃ ca ĩatigʉre Jesús pʉto ami waari, “Cʉ̃re padeñaña,” ĩiupa Jesús're. 23 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea, ca ĩatigʉre macã tʉjaropʉ cʉ̃re tʉ̃acã witi waaupi. Toopʉ cʉ̃ ʉjeco mena cʉ̃ capere weyo, cʉ̃ amori mena cʉ̃ capere ñia peo, “¿Mee apeye ʉno mʉ ĩati?” cʉ̃re ĩi jãiñaupi. 24 To biro cʉ̃ ca tiiro, ca ĩatimiricʉ pea ĩa pãari, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Bojocare yʉ ĩa biigʉpʉa. Bʉari, yucʉra waa yujurore biro biicã —cʉ̃re ĩiupi. 25 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea cʉ̃ capere ñia peo nemoupi ñucã. To biro cʉ̃ ca tiiro, ñee jãa maniro añuro ĩa, diarique manigʉpʉ tuacãupi yua. 26 To cõrora Jesús pea cʉ̃ yaa wiipʉ cʉ̃re tuenecojogʉ, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Macã pee piya waari, jĩcʉ̃ ʉno peerena wedegʉ waa, tiiticãña —ĩiupi. 27 Ate jiro Jesús cʉ̃ buerã mena, Cesarea de Filipo yepa macã macãripʉ waaupi. Maapʉ waa nʉnʉa waagʉ, Jesús cʉ̃ buerãre: —¿Bojoca, ‘Ñiru niimi,’ yʉre cʉ̃ja ĩirucuti? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi. 28 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro: —Jĩcãrã: “Uwo Coeri majʉ Juan niimi.” Aperã: “Elías niimi.” Aperã: “Jĩcʉ̃ ca biipere wede jʉgueri maja mena macʉ̃ niimi,” mʉre ĩima —cʉ̃re ĩi yʉʉupa. 29 To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —Mʉja pea, ¿“Ñiru niimi,” yʉre mʉja ĩiti? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩiro, Simón Pedro pea: —Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ Cristo mʉ nii —cʉ̃re ĩiupi. 30 To biro cʉ̃ ca ĩiro: “Teere jĩcʉ̃ ʉno peerena wedeticãña,” ĩiupi Jesús cʉ̃ buerãre. 31 Jiro Jesús cʉ̃ buerãre o biro cʉ̃jare ĩi wede majio jʉo waaupi: —Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, bʉaropʉra ñañaro tamʉo, judíos're ca jʉo niirãre, paia ʉparãre, doti cũuriquere ca jʉo buerãre ĩa juna eco, yʉ ca biipera niiro bii. Ñucã yʉre jĩa cõa, cʉ̃ja ca tii pacaro itia rʉmʉ jiro yʉ cati tuacoarucu —cʉ̃jare ĩiupi. 32 Atere tʉo majiricarora cʉ̃jare wede majioupi. To cõrora Pedro pea, apero pee cʉ̃re ami waa, to biro cʉ̃ ca ĩirije jʉori cʉ̃re tuti camota jʉo waaupi. 33 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea amojode nʉcã, cʉ̃ buerãre ĩari, o biro ĩi tutiupi Pedrore: —¡Yʉre camotati waagʉja Satanás! Mʉa Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiirʉgari wãmere mʉ majiti. Bojoca cʉ̃ja ca tʉgoeñarore birora mʉ tʉgoeñacã —cʉ̃re ĩiupi. 34 To biro cʉ̃re ĩi, cʉ̃ buerãre bojocare jʉo cojori, o biro ĩiupi Jesús: —Jĩcʉ̃ yʉ buegʉ ca niirʉgʉ ʉnoa mʉ majurope mʉ ca tiirʉgarijere acobori, yʉ yee jʉori ñañaro tamʉo pacagʉ, to birora tʉgoeña bayi, yʉre nʉnʉña. 35 Cʉ̃ ca cati niirijere ca maigʉa, cʉ̃ ca catipere bʉatirucumi. To ca bii pacaro yʉ yee jʉori, añurije quetire cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeerije jʉori, ñañaro ca tii eco yaigʉa, ametʉarucumi. 36 ¿Ñee ʉno peere to tii nemoti ati yepa maquẽ niipetirore pairo cʉo ametʉenecã pacagʉ, Ʉmʉreco Pacʉre tʉo nʉnʉjeetigʉra ca bii yaigʉra? 37 Ñucã, ¿no cõro pairo mena cʉ̃ wapa tiibogajati, cʉ̃ ca cati niipe wapare? 38 Ati cuu macãrã ñañarije tii, Ʉmʉreco Pacʉre tʉo nʉnʉjeeti, ca biirã watoare niirã, yʉ yee quetire, yʉ yee maquẽre bobo jãa, ca biirãra, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca boe baterije, cʉ̃ pʉto macãrã ca ñañarije manirã mena yʉ ca doori rʉmʉre, yʉ yee quetire wederʉgarã cʉ̃ja ca bobo jãaricarore birora cʉ̃jare yʉ bobo ĩarucu —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.

Marcos 9

1 O biro ĩi nemoupi ñucã: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Jĩcãrã ano ca niirã mena macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe, cʉ̃ ca tutuarije mena ca earo ĩatirãra bii yaitirucuma —ĩiupi. 2 Jĩcã amo peti, ape amore jĩcãga penituaro niiri rʉmʉri jiro, Jesús, cʉ̃ buerã Pedro, Juan, Santiago jãa wadore, ʉ̃tãgʉ ca emʉaricʉpʉ jʉo waaupi. Toopʉ, cʉ̃ja ca ĩa cojoro cʉ̃ ca baurije wajoacoaupi. 3 Cʉ̃ juti cãa bʉaro boti ajiyaarije biicoaupe. Jĩcʉ̃ ʉno peera bʉaro coecã pacagʉ, añuro botiritopʉ cʉ̃ ca tii majitiro ametʉeneropʉ botiupe. 4 Ñucã Elías, Moisés baua eari, Jesús mena wede peni niiupa. 5 To biro cʉ̃ja ca biiro ĩagʉ, Pedro pea o biro ĩiupi Jesús're: —Buegʉ, anopʉ mani ca niiro añu majuropeecã. Itia wii, wii pĩiri jãa quenorucu. Mʉ yaa wii, Moisés yaa wii, Elías yaa wii, jãa tiirucu —ĩiupi. 6 Cʉ̃ ca wederijere, “To biirije yʉ ĩicu,” ĩi majiticãupi, niipetirãpʉra ʉcʉa yaicoama ĩirã. 7 To biro cʉ̃ja ca bii niirora, bueri bʉrʉa doo, cʉ̃jare paa ũmaa nʉcõcãupe. To biro ca biirora bueri bʉrʉapʉ wederique o biro ca ĩirije wedeoupe: “Ania, yʉ Macʉ̃, yʉ ca maigʉ niimi. Cʉ̃re tʉo nʉnʉjeeya,” ĩiupe. 8 To biro ca ĩiri nimarora ĩa cojorã, Jesús jĩcʉ̃rena ĩaupa. 9 Ʉ̃tãgʉpʉ ca niiricarã duwi nʉnʉa doorã, Jesús pea: “Mʉja ca ĩajãrijere jĩcʉ̃ ʉno peerena wedeticãña, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ ca bii yairicarã watoare yʉ ca cati tuaro jiropʉ mʉja wederucu,” cʉ̃jare ĩiupi. 10 Tee jʉori, cʉ̃ja wadora atere majicõa niirucuupa, biirãpʉa cʉ̃ja majurope, “Do biro ĩirʉgaro to ĩibuti, ca bii yairicarã watoare cati tuarique,” ameri ĩi jãiña nii pacarã. 11 To biri o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —¿Ñee tiirã doti cũuriquere ca jʉo buerã pea: “Elías doo jʉorucumi,” cʉ̃ja ĩirucuti? —ĩiupa. 12 To biro cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Jesús: —Yee méé ĩima, Elías'ra doo jʉgue, cʉ̃ra niipetirijere queno, tiirucumi. To docare, ¿ñee tiiro Ʉmʉreco Pacʉ wederique, “Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, ñañaro tamʉo, ĩa juna eco biirucumi,” ĩi owarique to niiti? 13 Yʉ pea, “Mee, Elías doo yerijãaupi,” yʉ ĩi. Cʉ̃ja pea niipetiro cʉ̃re cʉ̃ja ca tiirʉgari wãmeri cõro cʉ̃re tiiupa. Cʉ̃re ca biipere to biro tii ecorucumi, cʉ̃ja ca ĩi owa tuuricarore birora —ĩiupi. 14 Aperã cʉ̃ buerã pʉto peere tua earã, paʉ bojoca watoapʉ nii, ñucã jĩcãrã doti cũuriquere ca jʉo buerã cʉ̃ja mena cʉ̃ja ca wede peni niiro bua eaupa. 15 Jesús're ĩacãrãpʉa, ʉjea niirique mena cʉ̃re ũmaa boca jãiupa. 16 To biro cʉ̃ja ca biiro, cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —¿Ñee ʉnore cʉ̃ja mena mʉja wede peniti? —ĩiupi. 17 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcʉ̃ too cʉ̃ja watoa ca niigʉ, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Buegʉ, yʉ macʉ̃re wãtĩ cʉ̃re ñaajãa nʉcã eari, ca wedetigʉ cʉ̃ ca tuaro cʉ̃ ca tiigʉre, mʉ yʉ ami doojãwʉ. 18 Noo cʉ̃ ca niiri tabe ñaajãa nʉcãri, cʉ̃ ca ñaacũmu yugui mecʉ̃ro tii, cʉ̃ ʉjeropʉ jopo witi, upi baca dʉpo tuu, tutua pʉyʉacoa, cʉ̃ ca biiro cʉ̃re tiimi. Mʉ buerãre, “Wãtĩre cõa wieneña,” cʉ̃jare yʉ ĩimijãwʉ. Do biro tii majitijãwa —ĩiupi. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —¡Agó nija, díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetirã! ¿No cõro yoaro mʉja mena yʉ niigʉti? ¿No cõro yoaro to biro mʉja ca biirijere yʉ nʉcã niigʉti? Ano pee cʉ̃re ami dooya —ĩiupi. 20 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pʉto cʉ̃re ami waaupa. Wãtĩ pea Jesús're ĩagʉra, wãmʉ yepapʉ ñaacũmu waa, yugui mecʉ̃, cʉ̃ ʉjeropʉ jopo witi, cʉ̃ ca biiro cʉ̃re tiiupi. 21 To biro cʉ̃ ca biiro, Jesús pea o biro ĩi jãiñaupi cʉ̃ pacʉre: —¿No cõropʉ atere to biro cʉ̃ bii jʉori? —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ pacʉ pea: —Wimagʉ niigʉpʉra to biro bii jʉowi. 22 Paʉ tiiri cʉ̃re jĩarʉgʉ, pecamepʉ tii cõa joe, ñucã diapʉ cʉ̃ ca ñaañuaro cʉ̃re tii, tii mecʉ̃orucumi. No jĩcã wãme ʉno mʉ ca tii majijata, jãare boo paca ĩari, jãare tii nemoña —ĩiupi Jesús're. 23 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ: —¡Níjá! ¿Ñee tiigʉ mʉ ca tii majijata, mʉ ĩiti? Díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeegʉra niipetirije tii majirique wado nii —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 24 To cõrora cʉ̃ pacʉ pea o biro ĩi acaro buiupi: —¡Bʉaro jañuri yʉ ca tʉo nʉnʉjeero yʉre tii nemoña! —ĩiupi. 25 Bojoca paʉ cʉ̃ja ca nea poo nʉnʉa dooro ĩari, wãtĩ yerire o biro ĩi tuti cõa wieneupi: —“Wãtĩ, wedeti, tʉoti, ca biigʉ yoari méé witi waagʉja. Pʉati cʉ̃re ñaajãa nʉcã nemoticãña,” mʉre yʉ ĩi —ĩiupi. 26 To cõrora wãtĩ pea bʉaro acaro bui, ñañaropʉ cʉ̃re tii wẽe yaye cõa cũu cojo, witicoaupi. Cʉ̃ pea ca dia waaricʉre biropʉ biicã cũmu waaupi. To biri paʉ, “Dia yaicoami,” ĩiupa. 27 Jesús pea cʉ̃ amopʉ ñee, cʉ̃re tʉ̃a wãmʉoupi. To biro cʉ̃ ca tiirora, cʉ̃ pea wãmʉ nʉcãcoaupi. 28 Jiro Jesús wiipʉ cʉ̃ ca jãa waaro, cʉ̃ buerã pea cʉ̃ja wado niirã, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —¿Ñee tiirã jãa pea wãtĩre jãa cõa wiene majitijapari? —ĩiupa. 29 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea: —Wãtĩa anija ʉnoa, betirique mena juu buecãripʉ wado cõa wienericaro ca witirã niima —ĩiupi cʉ̃ buerãre. 30 Too ca niiricarã waarã, Galilea yepa pee ametʉa waaupa. Jesús pea jĩcʉ̃ ʉnora cʉ̃ja ca majiro bootiupi, 31 cʉ̃ buerãre buema ĩigʉ. O biro cʉ̃jare ĩi wedeupi: —Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, aperãpʉre yʉre tiicojorucuma. Cʉ̃ja pea yʉre jĩa cõacãrucuma. To biro cʉ̃ja ca tii cõacãmijata cãare, itia rʉmʉ jiro yʉ cati tuacoarucu ñucã —cʉ̃jare ĩiupi. 32 Cʉ̃ja pea to biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉo majitiupa. Cʉ̃re jãiñarʉgarã cãa uwi jañuupa. 33 Too ca waaricarã, Capernaúm macãpʉ eaupa. Wiipʉ niigʉ, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi Jesús cʉ̃ buerãre: —Maapʉ doorã, ¿ñeere mʉja wede pai nʉnʉa doojãri? —ĩiupi. 34 Cʉ̃ja pea maapʉ doorã, “¿Ñiru pee cʉ̃ niiti, ca nii majuropeegʉ?” ca ameri ĩi nʉnʉa dooricarã niiri, wedetiupa. 35 To biro cʉ̃ja ca biiro ĩa, Jesús pea ea nuu waa, cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirãre jʉo cojo, o biro ĩiupi: —Jĩcʉ̃, ca nii majuropeegʉ ca niirʉga tʉgoeñagʉ ʉnoa, niipetirã jiro macʉ̃pʉ nii, niipetirãre pade coteri majʉ nii, cʉ̃ biijato —cʉ̃jare ĩiupi. 36 To biro ĩi, jĩcʉ̃ wimagʉre cʉ̃ja watoa cʉ̃re nʉcõ, cʉ̃re ami apa, o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: 37 —Yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ, jĩcʉ̃ ani wimagʉre biro ca biigʉre ca ñeegʉa, yʉrena ñeegʉ tiimi. Ñucã yʉre ca ñeegʉa, yʉre ca tiicojoricʉre ñeegʉ tiimi —ĩiupi. 38 Juan pea o biro ĩiupi Jesús're: —Buegʉ, jĩcʉ̃ mʉ wãme mena ĩicãri, wãtĩare ca cõa wiene niigʉre jãa ĩajãwʉ. Jãa pea mani mena macʉ̃ méé cʉ̃ ca niiro macã, “Teere tiiticãña,” cʉ̃re jãa ĩijãwʉ —ĩiupi. 39 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús: —Camotaaticãña. Jĩcʉ̃ ʉno peera yʉ wãme mena ĩicãri, ca ĩa ñaaña manirije ca tii bau niigʉa, ñañaro yʉre ĩi majitimi. 40 Manire ca junatigʉa, mani mena pee ca niigʉ niimi. 41 No ca boorã, mʉja Cristo yaarã ca niirãre, oco bapa ʉnoacãra mʉjare ca tĩarã, to biro cʉ̃ja ca tiirique jʉori, cʉ̃ja yee ca niipere bʉarucuma. 42 ”No ca boogʉ, anija mena macʉ̃ wãmaacã yʉre ca tʉo nʉnʉjee jʉo doogʉre ñañarije cʉ̃ ca tiiro ca tiigʉra, ʉ̃tãga pairica mena cʉ̃ amʉtuture jia tuuri, dia pairi yaapʉ cõañua cõacãjata, añucãbocu. 43 Mʉ amo ñañarije mʉ ca tiiro to ca tiijata, tii amore paa taa cõacãña. Amo dʉcara caticõa niirica tabepʉre mʉ ca earo añujañu. 44 Pʉa amo menapʉra ñañaro bii yairica tabe pecame jĩcãti ʉno peera yaticoa, becoa cãa diacoa, cʉ̃ja ca biitiri tabepʉre mʉ ca waaborica tabe ʉnorena. 45 Mʉ dʉpo ñañarije mʉ ca tiiro to ca tiijata, paa taa cõacãña. Dʉpo manigʉra to birora caticõa niirica tabepʉre mʉ ca earo, añujañu. 46 Pʉa dʉpo menapʉra ñañaro bii yairica tabe pecame jĩcãti ʉno peera yaticoa, becoa cãa diacoa, cʉ̃ja ca biitiri tabepʉre mʉ ca waaborica tabe ʉnorena. 47 Ñucã mʉ capega ñañarije mʉ ca tiiro to ca tiijata, jade wee amiri cõacãña. Jĩcãga capega manigʉra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre mʉ ca earo, añujañu. Pʉa capega menapʉra ñañaro bii yairica tabe: 48 “Too macãrã becoa diati, pecame cãa yatiti, ca biiri tabepʉre mʉ ca cõa joe ecopa tabe ʉnorena.” 49 ”Niipetirã, ñañaro tamʉo ametʉari jiro bʉaro jañuri ca tʉgoeña bayirã nii nʉnʉa waarucuma. 50 Moa añurije nii. To biro bii pacaro to ca oca yerijãacoajata, ¿do biro pee tiicãri ñucã, ca ocarije ca nii earo mʉja tii majibogajati? Mʉja majuropeera moare biro niiña. Niipetirã mena añuro niirique cʉti niiña —ĩiupi Jesús.

Marcos 10

1 Jesús Capernaúm ca niiricʉ, Judea yepa, dia Jordán ape nʉña, muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña peere ca niiri yepa pee waacoaupi. Ñucã toopʉre paʉ bojoca cʉ̃ja ca nearo, cʉ̃ ca tiirucuricarore birora, cʉ̃jare bue jʉo waaupi. 2 To biro cʉ̃ ca ĩi niiro, jĩcãrã fariseos Jesús pʉto ea, cʉ̃re ĩi buiyeerʉgarã, “¿Jĩcʉ̃ cʉ̃ nʉmore cʉ̃ ca cõaro to añucãti?” ĩi jãiñaupa. 3 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea: —Moisés ¿ñeere mʉjare cʉ̃ tii dotiupari? —ĩiupi. 4 Cʉ̃ja pea: —Moisés: “ ‘Ate jʉori mʉre yʉ cõa,’ ca ĩiri pũuro owari cõre tiicojo, cõacãña,” ĩiupi —ĩiupa. 5 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩi yʉʉupi: —Moisés atere to biro mʉjare tii dotiupi, ca wederique ametʉene nʉcã pairã mʉja ca niiro macã. 6 Jĩcãto Ʉmʉreco Pacʉ ati yepare tii jeeño jʉogʉpʉra, ʉmʉ, nomio tiiupi. 7 To biri ʉmʉ, cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore, camotatiri, cʉ̃ nʉmo mena pee niirucumi. 8 Pʉarã nii pacarã, jĩcã upʉra nii earucuma. To biri pʉarã méé niima. Jĩcʉ̃ra niima. 9 To biri Ʉmʉreco Pacʉ jĩcã upʉra cʉ̃ja ca niiro cʉ̃ ca tiiricarãrena, bojocʉra cʉ̃ja ca ameri camotatiro tii majitimi —cʉ̃jare ĩiupi. 10 Ñucã cʉ̃ buerã pea wiipʉ niirã, tee maquẽrena jãiñaupa Jesús're. 11 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea: —Cʉ̃ nʉmore cõari, apeo ca nʉmo cʉtigʉa, cʉ̃ nʉmo ca nii jʉorico menare ñañarije tiigʉ tiimi. 12 Ñucã nomio pee cãa, cõ manʉre cõacãri apĩ cõ ca manʉ cʉtijata, cõ cãa, ñañarije tiigo tiimo —cʉ̃jare ĩiupi. 13 Jĩcãrã, Jesús pʉto wimarãre jee waaupa, cʉ̃jare cʉ̃ padeñajato ĩirã. Cʉ̃ buerã pea wimarãre ca jee waarãre bocá tuti camota niiupa. 14 Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ĩiro ĩa ajiari, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Wimarãre camotaatirãra yʉ pʉto pee cʉ̃jare tiicojoya. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea cʉ̃jare biro ca niirã yaa tabe nii. 15 Yee méé yʉ ĩi: Jĩcʉ̃ wimagʉ cʉ̃ ca biirore biro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri tabe maquẽre ca tʉo nʉnʉjeetigʉa, tii tabepʉre ea waatirucumi —ĩiupi. 16 To biro cʉ̃jare ĩi yapano, wimarãre jee apa, cʉ̃ amori mena cʉ̃jare ñia peori, añuro cʉ̃jare ca bii mʉa nʉcãpere cʉ̃jare jãi bojaupi. 17 Jesús, waagʉ doogʉ cʉ̃ ca biiri tabera, jĩcʉ̃ ʉmʉ ũmaa ea, cʉ̃ ãjʉro jupeari mena cʉ̃ jʉguero ea nuuri, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —Buegʉ Añugʉ, ¿ñee ʉno yʉ tiigajati, to birora caticõa niiriquere bʉarʉgʉ? —ĩiupi. 18 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea: —¿Ñee tiigʉ “Añugʉ” yʉre mʉ ĩiti? Jĩcʉ̃ peera ca añugʉ manimi; ca añugʉa jĩcʉ̃ra niimi, Ʉmʉreco Pacʉ wado. 19 Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũuriquere mʉ maji: Jĩaticãña. Nʉmo cʉti, manʉ cʉti, bii pacarã tii epericarã cʉtiticãña. Jee dutiticãña. Watoara ĩi dito buiyeeticãña. Ĩi dito jeeticãña. Mʉ pacʉre, mʉ pacore, nʉcʉ̃ bʉoya —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 20 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ pea: —Buegʉ, wimagʉ niigʉpʉra tee niipetirijere yʉ tii peticãwʉ mee —ĩiupi. 21 To cõrora mairique mena cʉ̃re ĩa: —Jĩcã wãmera mʉre dʉja. Waagʉja. Mʉ ca cʉorije niipetirijere noni peoticã, wapa jeeri, ca boo pacarãre noniña. To biro tiigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre pairo mʉ apeye cʉtirucu. To biro tii yapano, yʉre bapa cʉtigʉ dooya —cʉ̃re ĩiupi. 22 Teere tʉogʉ, cʉ̃ pea bijaatigʉra tʉgoeñarique pai, waacoaupi ca apeye paigʉ niiri. 23 To cõrora Jesús pea cʉ̃ weja ĩa amojode, o biro ĩiupi cʉ̃ buerãre: —¡Ca apeye pairãra Ʉmʉreco Pacʉ peere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeerʉgamijata, popiye peti niicãro dooro bii! —ĩiupi. 24 O biro cʉ̃ ca ĩirijere, cʉ̃ buerã pea do biro pee ĩi majiticãupa. Ñucã Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi nemoupi: —Yʉ puna, cʉ̃ja apeyerena ca wederique paiorãra, Ʉmʉreco Pacʉ peere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeepe pea do biro tii majiña manirije peti to niicãti. 25 Camello pea, ãjipõa potaga opere popiye méé cʉ̃ ca jãa ame witicoa pacaro, jĩcʉ̃ ca apeye paigʉ peera Ʉmʉreco Pacʉ peere cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeerʉgarije popiye peti niicã —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 26 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ buerã pea bʉaro jañuri tʉo ʉcʉacã yai waa, do biro pee ĩi majiticã, o biro ĩiupa: —Too docare ¿ñiru peti cʉ̃ ametʉagʉti? —ĩiupa. 27 To cõrora Jesús pea cʉ̃jare ĩa, o biro ĩiupi: —Bojocara do biro ca tii majiña manirije niiro bii. Biiti Ʉmʉreco Pacʉ peera. Niipetirijepʉra cʉ̃ ca tii majirije wado niicã —ĩiupi. 28 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea: —Jãa, jãa yeere cũu peticã, mʉre jãa nʉnʉ doowʉ —ĩiupi. 29 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi. No ca boogʉ yʉ yee jʉori, ñucã añurije queti jʉori, cʉ̃ yaa wiire, cʉ̃ yaarãre, cʉ̃ yaarã romirire, cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore, cʉ̃ punare, cʉ̃ yaa yepare, cʉ̃ ca waa weojata, 30 ati yepare cati niigʉra, ñañaro cʉ̃re cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeerije watoara, cʉ̃ ca waa weorique ametʉenero wiijeri, cʉ̃ yaarãre, cʉ̃ yaarã romirire, cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore, cʉ̃ punare, cʉ̃ yaa yeparire, cien cõro peti tiicojo nemo ecorucumi; ñucã ape tuti macã yepapʉre cʉ̃ ca niipe peera to birora caticõa niiriquere tiicojo ecorucumi. 31 Paʉ, mecʉ̃rire ca nii majuropeerã ca niirã, cʉ̃ja ca ĩiña manirã tuarucuma. Ñucã mecʉ̃rire cʉ̃ja ca ĩiña manirã ca niirã, ca nii majuropeerã niirucuma —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Jesús. 32 Jiro, Jerusalén pee maa nʉnʉa waaupa. Jesús pea cʉ̃ buerã jʉguero waacã nʉnʉa waaupi. To biro cʉ̃ ca biiro, cʉ̃ja pea, “Uwiorije ca biigʉ cʉ̃ niiti” ĩi nʉnʉjeeupa, cʉ̃ja jiro ca doorã pea cʉ̃ja ca boca uwi nʉnʉjeecãro. Ñucã Jesús, cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirãre bojoricaro jʉo cojo, o biro cʉ̃jare ĩiupi cʉ̃re ca biipere: 33 “Mʉja ca ĩarora, Jerusalén'pʉ waarã mani bii, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, paia ʉparãpʉre, doti cũuriquere ca jʉo buerãpʉre, yʉre wedejãarucuma. Cʉ̃ja pea yʉre cʉ̃ja jĩa cõajato ĩirã, ape yepa macãrãpʉre yʉre tiicojorucuma. 34 Cʉ̃ja pea ñañaro yʉre ĩi epe, yʉre ʉjeco eo bate tuu, yʉre bape, yʉre jĩa cõa, tiicãrucuma. To biro cʉ̃ja ca tiimijata cãare, itia rʉmʉ jiro yʉ cati tuacoarucu ñucã,” cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús. 35 Zebedeo puna, Santiago, Juan, Jesús pʉto pee waari, o biro cʉ̃re ĩiupa: —Buegʉ, mʉre jãa ca jãirijere jãare mʉ ca tii nemoro jãa boo —ĩiupa. 36 To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —¿Ñee ʉnore mʉjare yʉ ca tii bojaro mʉja booti? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi Jesús. 37 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea: —Mʉ ca doti niiri tabe ca añu majuropeeri tabepʉre, jĩcʉ̃, mʉ díámacʉ̃ nʉña, apĩ mʉ ãcõ nʉña pee, jãare mʉ ca duwi dotiro jãa boo —cʉ̃re ĩiupa. 38 To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —Mʉja, mʉja ca jãirijere mʉja majiti. To docare mʉja, do biro bii majiña maniro ñañarije yʉ ca tamʉope ʉnore ñañaro peti tamʉocã, ñañari wãmepʉ tii ecori yʉ ca jĩa eco yaipe ʉnore tamʉorã, ¿mʉja bii bayicãrãti? —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 39 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro tʉorã: —Ʉ̃gjá, jãa bii bayicãrucu —cʉ̃re ĩiupa. Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Biirãpʉa mʉja, yʉre birora bʉaropʉra ñañaro peti tamʉo, bii yai, mʉja bii ametʉarucu. 40 Bʉari, yʉ díámacʉ̃ nʉña, yʉ ãcõ nʉña mʉja ca duwirʉgarije docare, yʉ, yʉ ca duwi dotipe méé nii. Mee tea, “To biro biirucuma,” ĩiricarã cʉ̃ja ca duwipe nii —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 41 Aperã pʉa amo cõro ca niirã pea teere tʉorã, Juan, Santiago jãa mena ajia jañuupa. 42 Jesús pea cʉ̃jare jʉo cojo, o biro ĩiupi: —Mee mʉja maji, ati yepa macãrã Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã, “Wiorã jãa nii” ca ĩirã, cʉ̃ja bojocare tutuaro mena doti epema; ñucã ʉparã ca nii majuropeera pea, cʉ̃ja ca dotirije mena cʉ̃jare ĩi epecãma. 43 Mʉja mena peera to biro méé biirucu. Mʉja watoare ca nii majuropeegʉ ca niirʉgʉ ʉnoa, mʉjare pade coteri majʉre biro pee ca biipʉ niimi. 44 Ñucã mʉja watoare ca jʉo niigʉ ca niirʉgʉ ʉnoa, niipetirãre pade coteri majʉre biro pee ca biipʉ niimi. 45 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa, yʉre cʉ̃ja pade cotejato ĩigʉ méé yʉ doowʉ. Yʉ pee cʉ̃jare pade cote, ñucã paʉ bojoca ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere bii yai boja ametʉenegʉ doogʉ yʉ doowʉ —ĩiupi Jesús. 46 Jiro Jericó macãre eaupa. Tii macãre Jesús, cʉ̃ buerã, aperã paʉ bojoca mena cʉ̃ ca witi nʉnʉa waaro, jĩcʉ̃ ca ĩatigʉ Bartimeo ca wãme cʉtigʉ Timeo macʉ̃, maa pʉto wapa tiirica tiiri jãi duwiupi. 47 “Jesús, Nazaret macʉ̃ niimi,” cʉ̃ja ca ĩiro tʉori: —¡Jesús, David Pãrami, yʉre boo paca ĩaña! —ĩi acaro buiupi. 48 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ yerijãa waajato ĩirã, paʉ cʉ̃re tuti camotaamiupa. To biro cʉ̃ja ca ĩi pacaro, cʉ̃ pea bʉaro jañuro acaro buiupi: —¡David Pãrami, yʉre boo paca ĩaña! —ĩiupi. 49 To cõrora Jesús pea tua nʉcã, “Cʉ̃re jʉo cojoya,” ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi jʉo cojoupa: —Níjá. Tʉgoeñarique paitigʉra wãmʉ nʉcãri, dooya. Jesús mʉre jʉomi —cʉ̃re ĩiupa. 50 To cõrora ca ĩatigʉ pea cʉ̃ jutiro jotoa macãrore tuu wee cõa cũu, bupu wãmʉ nʉcã, Jesús pʉto pee waaupi. 51 Jesús pea: —¿Ñeere mʉre yʉ ca tii bojaro mʉ booti? —cʉ̃re ĩi jãiñaupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, ca ĩatigʉ pea o biro ĩi yʉʉupi: —Buegʉ, yʉ cape ca ĩaro yʉ boo —ĩiupi. 52 Jesús pea: —Tua waagʉja. “Jesús yʉre catiocãrucumi,” mʉ ca ĩi tʉgoeña bayirijera mʉ diariquere ametʉene —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiri nimarora, ca ĩatimiricʉ añuro ĩa, Jesús're nʉnʉcoaupi.

Marcos 11

1 Jerusalén macãre ea nʉnʉa waarã, Betfagé, Betania macãri Olivos Buuro pʉto eagʉ, cʉ̃ buerã pʉarãre 2 o biro cʉ̃jare ĩi cojoupi Jesús: —Waarãja ano díámacʉ̃ ca niiri macãpʉ. Tii macãpʉre earã, jĩcʉ̃ burro, ca peja ñaaña manigʉ, cʉ̃ja ca jia tuu nʉcõricʉre mʉja bʉarucu. Cʉ̃re popiori mʉja ami doowa. 3 Jĩcʉ̃, “¿Ñee tiirã cʉ̃re mʉja popioti?” mʉjare cʉ̃ ca ĩijata: “Wiogʉ cʉ̃re boomi. Yoari méé mʉjare tuenecãrucumi ñucã,” cʉ̃re mʉja ĩiwa —ĩi cojoupi. 4 To biro cʉ̃ ca ĩi cojorã waa, burrore jope pʉto, maa pʉtoacã cʉ̃ja ca jia nʉcõricʉ ca nucũgʉre bʉa eari, cʉ̃re popioupa. 5 Cʉ̃re cʉ̃ja ca popioro ĩarã, jĩcãrã too ca niiricarã: —¿Ñee tiirã burrore mʉja popioti? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupa. 6 Cʉ̃ja pea, Jesús, cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩi doti cojoricarore biro cʉ̃jare ĩiupa. To biro cʉ̃jare cʉ̃ja ca ĩiro, to birora cʉ̃jare ĩacãupa. 7 Jesús pʉto ami ea, cʉ̃ja juti jotoa maquẽ burro jotoare peoupa. Jesús pea cʉ̃ jotoa ea pea waaupi. 8 Cʉ̃ ca waa nʉnʉa waaro, paʉ cʉ̃ja juti, jotoa maquẽre tuu weeri maare cũu jʉgue nʉnʉa waa, ñucã aperã macãnʉcʉ̃pʉ cʉ̃ja ca paa jude jeerica queerire cũu jʉgueupa. 9 To biro tii nʉnʉa waarã, cʉ̃ jʉguero ca waarã, cʉ̃ jiro pee ca doorã cãa o biro ĩi acaro buiupa: —¡Jãare ametʉeneña! Añuro ca biigʉ niimi, Ʉpʉ wãme mena ca doogʉ. 10 Ca añu majuropeerije nii, mani ñicʉ̃ David cʉ̃ ca doti niiquĩricarore biro ca bii mʉa nʉcã doope. Jãare ametʉeneña, mʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ —cʉ̃re ĩi nʉnʉa waaupa. 11 Jesús, Jerusalén're ea, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii pee waaupi. Tii wiipʉ jãa ea, niipetiro ĩa yuju peticã, ñamipʉ ca niiro macã, cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã mena Betania pee waacoaupi ñucã. 12 Ape rʉmʉ Betaniapʉ ca niiricʉ, Jerusalén'pʉ waa nʉnʉa waagʉ, bʉaro queyaupi Jesús. 13 To biro bii queya nʉnʉa waagʉ, yoaropʉ jĩcãgʉ higueragʉ, ca pũu cʉti nucũro ĩari, “Dica cʉticu” ĩigʉ, ĩagʉ waamiupi. Tiigʉ pʉto eagʉ, ca pũu wado ĩaupi, ca dica cʉtiri cuu méé ca niiro macã. 14 To cõrora o biro ĩiupi Jesús, higueragʉre: —Jĩcʉ̃ ʉno peera mʉ ca dica cʉtirijere baa nemo tiitirucuma —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉoupa cʉ̃ buerã. 15 Jesús Jerusalén'pʉ ea, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waa, tii wiipʉ noni wapa taa, wapa tii, ca tii niirã niipetirãre cõa wiene jʉo waaupi. Wapa tiirica tiirire wajoa, buare noni wapa jee, cʉ̃ja ca tii duwiri taberire tumicõa cõa cũu bate peoticãupi. 16 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre jĩcʉ̃ ʉno peera apeye jeecãri, cʉ̃ja ca tẽo taaro bootiupi Jesús. 17 O biro cʉ̃jare ĩi wede majioupi: CN01787B.tif 18 Atere tʉorã, paia ʉparã, doti cũuriquere jʉo bueri maja, cʉ̃re cʉ̃ja ca jĩapa wãmere ama jʉo waaupa. Bii pacarã uwi jañuupa, mee, bojoca niipetirãpʉra cʉ̃ ca bue majiorijere cʉ̃ja ca tʉo ʉjea nii niiro macã. 19 Naiori tabe ca niiro Jesús, cʉ̃ buerã mena, tii macãre witicoaupi ñucã. 20 Ape rʉmʉ boeri tabe, higueragʉ pʉto ametʉa waarã, tiigʉ nʉcõri menapʉra ca jini waaricagʉpʉre ĩaupa. 21 To cõrora Pedro pea, Jesús cʉ̃ ca ĩiriquere tʉgoeña bʉa: —Buegʉ, ĩañaaqué. Higueragʉ ñañaro mʉ ca ĩi tutijãricʉ, jini yaicoajapa —ĩiupi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tii nemoro mena, “Jãa ca ĩirore birora biirucu,” ĩi tʉgoeña bayicãña. 23 Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Jĩcʉ̃, “Yeera yʉ ĩicãbocu” ĩi tʉgoeñatigʉra, “Yʉ ca ĩirore birora biirucu,” ĩi tʉgoeña bayicãri atigʉ ʉ̃tãgʉre: “Pĩa waari, dia pairi yaapʉ ñaañuaña” cʉ̃ ca ĩijata, cʉ̃ ca ĩirore birora biirucu. 24 To biri, “Niipetirije, juu buerã mʉja ca jãirijere, ‘Mee, mani bʉa yerijãa,’ ĩiña, mʉja tiicojo ecorucu,” mʉjare yʉ ĩi. 25 Juu buerã, aperã, ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiiriquere acoboya, mʉja Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ cãa, ñañarije mʉja ca tiiriquere mʉjare cʉ̃ ca acobopere biro ĩirã. 26 Ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiiriquere mʉja ca acobotijata, mʉja Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ cãa, ñañaro mʉja ca tiiriquere mʉjare acobotirucumi —ĩiupi cʉ̃ buerãre. 27 Ate jiro Jerusalén'pʉ eaupa ñucã. Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ Jesús cʉ̃ ca waa yujuro, paia ʉparã, doti cũuquĩriquere jʉo bueri maja, aperã judíos're ca jʉo niirã, Jesús pʉto eari: 28 —¿Ñee doti majirique cʉocãri, atere to biro mʉ tii niiti? ¿Ñiru to biro mʉ ca tiirije doti majiriquere cʉ̃ tiicojojãri? —cʉ̃re ĩi jãiñaupa. 29 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Yʉ cãa, jĩcã wãme mʉjare yʉ jãiñarucu. Yʉre yʉʉya. Mʉja ca yʉʉjata, yʉ cãa, “Tee doti majirique mena atere to biro yʉ tii,” mʉjare yʉ ĩirucu. 30 ¿Ñiru Juan're cʉ̃ uwo coe doti cojoupari? ¿Ʉmʉreco Pacʉ? ¿Bojoca pee? Yʉre wedeya —ĩiupi. 31 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja majurope: —“¿Do biro cʉ̃re mani ĩi yʉʉrãti? ‘Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re doti cojoupi,’ mani ca ĩijata, ‘¿Ñee tiirã cʉ̃ ca wederijere mʉja tʉo nʉnʉjeetiri?’ manire ĩirucumi”. 32 “ ‘Bojoca cʉ̃re uwo coe doti cojoupa,’ mani ĩi majiti,” ĩiupa. Bojocare uwi jañuupa, mee niipetirã, “Juan, Ʉmʉreco Pacʉ yee queti wederi majʉ niiwi,” ca ĩirã wado cʉ̃ja ca niiro macã. 33 To biri Jesús're: —¡Baa! Jãa majiti —cʉ̃re ĩi yʉʉcãupa. To cõrora Jesús pea: —To docare yʉ cãa, “Tee doti majirique mena to biro yʉ tii,” mʉjare yʉ ĩiticu —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Jesús.

Marcos 12

1 To cõrora Jesús ĩi cõoñarique mena cʉ̃jare wede jʉo waaupi: lb00103b.tif 2 Ʉje ca dica cʉtiri cuu ca earo, jĩcʉ̃ cʉ̃ pade bojari majʉre cʉ̃ ca pade dotiricarã pʉtopʉ tiicojo cojoupʉ, cʉ̃ yeere cʉ̃ja dica woo cojojato ĩigʉ. 3 Paderi maja pea cʉ̃ ca earo, cʉ̃re ñee, cʉ̃re paa, ñee jãa manigʉ cʉ̃re tii ãcũ tuenecã cojouparã. 4 Jiro tii weje ʉpʉ apĩ cʉ̃ ʉmʉre tiicojoupʉ ñucã. Cʉ̃ cãare to birora ñañaro cʉ̃re ĩi tuti, cʉ̃ dʉpʉgare cami tuu, cʉ̃re tii ãcũ tuenecã cojouparã. 5 Jiro apĩ tiicojoupʉ ñucã. Cʉ̃ra jĩa cõacãuparã yua. Jiro aperã paʉ tiicojo nemomiupʉ ñucã. To biro cʉ̃ ca tiiricarãre jĩcãrãre cʉ̃jare quẽe, aperãra jĩa bate, tiicãuparã. 6 ”To biro cʉ̃ja ca tiimijata cãare, jĩcʉ̃ dʉjaupʉ ména, cʉ̃ macʉ̃ majurope bʉaro cʉ̃ ca maigʉ. To biri: “Yʉ macʉ̃ra nʉcʉ̃ bʉorucuma,” ĩi tʉgoeñari, cʉ̃ macʉ̃re tiicojomiupʉ. 7 ”Paderi maja pea cʉ̃ ca dooro ĩari, “Ani niimi, ati wejere ca cʉo nʉnʉjeepʉ, cʉ̃re mani jĩa cõacãco. To biro mani ca tiiro, mani yaa weje tuarucu,” ameri ĩiuparã. 8 To biri cʉ̃re ñee, cʉ̃re jĩa, cʉ̃ upʉri niiquĩriquere tii weje tʉjaropʉ cõacãuparã. 9 ”¿Ʉje weje ʉpʉ do biro tiirucumi mʉja ĩi tʉgoeñati? Waa, paderi majare jĩa batecã, ʉje wejere aperãre tiicojorucumi. 10 ¿Mʉja o biro cʉ̃ja ca ĩi owa cũuriquere mʉja bue ñaatiti? O biro ĩi: “Ʉ̃tãga, wii bʉari maja cʉ̃ja ca beje cõaricagara, ca nii majuropeerica nii ea. 11 Atere Ʉpʉ tiiupi. Teere ĩarã, mani ĩa ʉcʉacoa,” ĩi, —cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús. 12 Teere tʉorã, Jesús're ñeerʉgamiupa, to biro cʉ̃ ca ĩi cõoña wederije mena “Manirena ĩi tutigʉ ĩimi,” ĩi majiri. Cʉ̃re ñeerʉga pacarã, bojocare uwima ĩirã cʉ̃re ñeetirãra waa weocoaupa. 13 Jiro jĩcãrã fariseos, Herodes yaa pooga macãrãre Jesús pʉto tiicojoupa, cʉ̃ja ca wedejãapa wãme ʉnore cʉ̃ ca ĩi bui cʉtiro cʉ̃ja tiijato ĩirã. 14 To biri Jesús pʉto eari: —Buegʉ, mʉ ca wederije díámacʉ̃ra mʉ ca ĩirijere jãa maji. Bojocarena mʉ tʉo nʉnʉjeeti. Cʉ̃ja ca baurijerena ca ĩa nʉnʉjeetigʉ niiri, Ʉmʉreco Pacʉ yee maquẽre ca niirore birora mʉ bue majio. To biri, ¿to añu jañuti wiogʉ Roma macʉ̃re niirique wapa jãa ca wapa tiirucurije? ¿To añutitiqué? ¿Cʉ̃re jãa wapa tiigajati? ¿Jãa wapa tiitigajatiqué? —cʉ̃re ĩi jãiñaupa. 15 Jesús pea to biro watoara cʉ̃ja ca ĩi ditorijere ĩa majiri, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —¿Ñee tiirã, “Ñañarije cʉ̃ ĩi bui cʉtijato,” ĩi tʉgoeñari, to biri wãme yʉre mʉja ĩi jãiñati? Jĩcã tii wapa tiirica tii yʉre ami dooya, yʉ ĩañama —ĩiupi. 16 To biro cʉ̃ ca ĩiro, wapa tiirica tiire ami waa, cʉ̃re cʉ̃ja ca tiicojoro, o biro ĩi jãiñaupi: —¿Ñiru diámacʉ̃, ñiru wãme, owa tuurique to tujati? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea: —Wiogʉ romano César yee —cʉ̃re ĩi yʉʉupa. 17 To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —To docare, César yee ca niirijere, César're tiicojoya. Ʉmʉreco Pacʉ yee ca niirijera, Ʉmʉreco Pacʉre tiicojoya —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩi yʉʉro, do biro pee ĩi majiticãupa. 18 Ñucã saduceos, “Ca bii yairicarã cati tuaticuma,” ca ĩirã, Jesús're ĩarã waari, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: 19 —Buegʉ, Moisés: “Jĩcʉ̃ nʉmo cʉti, puna manigʉra cʉ̃ ca bii yai weojata, cʉ̃ nʉmo ca niiricore cʉ̃ bai pee cʉ̃ nʉmo cʉtijato, cʉ̃ jũwʉ niiquĩricʉre puna cʉti wajoa bojarʉgʉ,” jãare ĩi owa cũuquĩupi. 20 To biri jĩcãti jĩcʉ̃ puna jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã peti niiwa. Ca nii jʉogʉ nʉmo cʉtimiupi. Puna manigʉra bii yaicoaupi. 21 Cʉ̃ ca bii yairo jiro, cʉ̃ jiro macʉ̃ cõrena nʉmo cʉtimiupi. Cʉ̃ cãa puna manigʉra bii yaicoaupi. Cʉ̃ja pʉarã jiro macʉ̃ cãa to birora biicãupi ñucã. 22 To biro wado cʉ̃ja, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niimiricarã cõ menare puna manirã wado bii yai peticoaupa. Cʉ̃ja jiro cʉ̃ja nʉmo ca niimirico cãa bii yaicoaupo. 23 To docare yua, cati tuarica tabe ca niiro cʉ̃ja ca cati tuaro, cʉ̃ja, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirãpʉra cʉ̃ja ca nʉmo cʉtimirico pea, ¿nii nʉmo pee cõ niigoti? —ĩiupa. 24 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Mʉja no ca boorora mʉja ĩi maa wijiacã, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere, cʉ̃ ca tutuarijere majitima ĩirã. 25 Ca bii yairicarã cati tuarãpʉa, ʉmʉa, nomia, manʉ cʉti, nʉmo cʉti, tiitirucuma. Ʉmʉreco tutipʉ ca niirã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre biirã wado niicãrucuma. 26 Ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarije queti, ¿Moisés, yucʉgʉ ʉ̃ʉ pacaro ca ʉ̃ʉ petitirije queti, cʉ̃ ca owariquere mʉja bue ñaatiti? O biro ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ Moisés're: “Yʉa, Abraham, Isaac, Jacob jãari Ʉmʉreco Pacʉ yʉ nii,” ĩiupi. 27 Ʉmʉreco Pacʉa ca bii yairicarã Ʉmʉreco Pacʉ méé niimi. Ca catirã Ʉmʉreco Pacʉ niigʉ biimi. Mʉja no ca boorora mʉja ĩi maa wijiacã —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 28 Añuro cʉ̃jare cʉ̃ ca yʉʉ majiro tʉori, jĩcʉ̃ doti cũuriquere ca jʉo buegʉ Jesús pʉto waari, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũurique niipetirore dije peti to niiti, ca jʉo nii majuropeerije? —ĩiupi. 29 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũurique ca nii majuropeerije ate nii: “Tʉoya Israel: Ʉpʉ mani Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ jĩcʉ̃ra Ʉpʉ niimi. 30 Ʉpʉ mʉ Ʉmʉreco Pacʉre mʉ yeri niipetiro mena, mʉ ca tʉgoeñarije, mʉ ca cati niirije, mʉ ca tutuarije niipetiro mena cʉ̃re maiña.” 31 Jiro macã wãme: “Mʉ pʉto macãrã cãare mʉ upʉre mʉ ca mairore birora maiña,” ape wãme doti cũurique ate ametʉenero ca nii majuropeerije mani —cʉ̃re ĩiupi. 32 To biro Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi yʉʉro: —Añu majuropeecã Buegʉ. “Jĩcʉ̃ra niimi Ʉmʉreco Pacʉ; apĩ manimi,” mʉ ca ĩijata, díámacʉ̃ra mʉ ĩi. 33 Ʉmʉreco Pacʉre mani yeri niipetiro, mani ca tʉgoeñarije niipetiro, mani ca tutuarije niipetiro mena cʉ̃re mai, mani pʉto macãrãre mani upʉre mani ca mairore birora mairiquea, waibʉcʉrã joe mʉene, waibʉcʉrã jĩari tiicojo nʉcʉ̃ bʉo, tiirique niipetirije ametʉenero ca nii majuropeerije nii —ĩiupi Jesús're. 34 Añuro majirique mena cʉ̃ ca yʉʉro tʉogʉ, o biro cʉ̃re ĩiupi Jesús: “Petoacã dʉja, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽre mʉ ca tʉo majiro,” cʉ̃re ĩiupi. To cõrora jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃re jãiña nemotiupa yua. 35 Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ bojocare bue niigʉ, o biro ĩi jãiñaupi: —¿Ñee tiirã doti cũuriquere ca jʉo bueri maja pea, “Mesías, David pãrami niimi,” cʉ̃ja ĩirucuti? 36 David majuropeera Añuri Yeri cʉ̃re cʉ̃ ca majiorije jʉori o biro ĩiquĩupi: “Ʉpʉ o biro ĩiwi yʉ Wiogʉre: ‘Yʉ díámacʉ̃ nʉña pee duwiya, Mʉ waparãre cʉ̃ja ca doca cũmuro yʉ ca tiiropʉ,’ ” ĩiupi David. 37 ¿To docare do biro pee biicãri Mesías, David majuropeera “Yʉ Wiogʉ,” cʉ̃ ca ĩiricʉ nii pacagʉ, David pãrami cʉ̃ niibogajati? —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩirijere ca tʉo niirã pea, añuro ʉjea niirique mena tʉoupa. 38 Bue majio niigʉ, o biro ĩiupi Jesús: —Doti cũuriquere jʉo bueri maja cʉ̃ja ca biirique cʉti niirijere ĩa maji bojoca catiri niiña: Juti yoerije jãñacãri waa yuju, wiijeri watoa macã yeparipʉ cʉ̃ja ca waa yujuro, nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃ja ca jãiro boo, 39 nea poo juu buerica wiijeripʉ cãare wiorã cʉ̃ja ca duwiri taberipʉ wadore duwirʉga, baarica taberi cãare añuri taberi wado baa duwirʉga, biima. 40 Ñucã ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai weoricarã romiri yaa wiijeri cãare ẽmarucuma. To biro tii pacarã, tii ditorã yoaro juu buema. Cʉ̃ja, ametʉenero ñañaro tii ecorucuma —ĩi wedeupi Jesús. 41 Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ, Ʉmʉreco Pacʉre tiicojo nʉcʉ̃ bʉorã cʉ̃ja ca jãari cũmuari díámacʉ̃, bojoca wapa tiirica tiiri cʉ̃ja ca jãaro ĩa duwiupi. Paʉ ca apeye pairã, pairori wapa tiirica tiiri jãaupa. 42 To biro cʉ̃ja ca tii niiro watoare, jĩcõ ca manʉ bii yai weo ecorico ca boo pacogo eari, wapa tiirica tiiri pʉa tiiacã ca wapa mani jañuri tiiriacã jãaupo. 43 Cõre ĩa, Jesús pea cʉ̃ buerãre jʉo cojori, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Atio ca manʉ bii yai weorico ca boo pacago pea niipetirã ametʉenero tiicojomo. 44 Niipetirãpʉra ca dʉjarije ca bii baterije ʉnopʉre tiicojoma. Cõ pea, ca boo pacago nii pacago, cõ ca wapa tii baa cati niiboriqueacãrena jãa peoticãmo —ĩiupi.

Marcos 13

1 Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire cʉ̃ ca witi waaro, jĩcʉ̃ cʉ̃ buegʉ o biro cʉ̃re ĩiupi: —Buegʉ, ĩañaaqué, ¿no cõro pairi wii, paca ʉ̃tã mena cʉ̃ja weejapari? —ĩiupi. 2 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea: —¿Ati wiijeri bʉcʉ niipetirijere mʉ ĩati? Tii wiijeri maquẽ, ʉ̃tãga jĩcãga ʉno peera jotoa pejaricaro maniro tii yaio ecorucu. Niipetirije tii bate ñoo yaio ecocoarucu —ĩiupi. 3 Jiro Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii ãpõtĩñaro ca niiri buuro Olivos Buuropʉ waacoaupa. Toopʉ Jesús ea, cʉ̃ ca ea nuu waaro, Pedro, Santiago, Juan, Andrés jãa wado bojoricaro o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: 4 “¿Jãare wedeya, ano mʉ ca ĩirijea no cõropʉ to biiroti? ¿Do biro to biiroti, ano mʉ ca ĩirije niipetiro ca biiparo jʉguero?” ĩiupa. 5 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: lb00352b.tif 6 Paʉ doorucuma, “Yʉra yʉ nii Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojogʉ,” ca ĩi dito yujuparã. To biro ĩicãri, paʉ bojocare ĩi ditorucuma. 7 ”Ñucã, cʉ̃ja ca ameri jĩarije queti, “Ameri jĩarique waarucu,” cʉ̃ja ca ĩirije quetire tʉorã, ʉcʉaticãña. To birora ca biipe niiro biirucu; biiropʉa ati ʉmʉreco petiro méé biirucu ména. 8 Jĩcã puna macãrã, ape puna macãrã mena ameri jĩarucuma. Jĩcã yepa macãrã, ape yepa macãrã mena ameri jĩarucuma. Yepa ca jaberije cãa paʉ taberipʉre biirucu. Ñucã aʉa niirucu. Atea ñañaro tamʉorique bii jʉo nʉnʉa waaro biirucu. 9 ”Mʉja pea bojoca catiri ñiiña. Mʉjare ñeeri, jãiña bejeri majapʉre noni, nea poo juu buerica wiijeripʉra mʉjare bape, tiirucuma. Yʉ yee jʉori, wiorã pʉtoripʉ, bojocare ca jʉo niirã pʉtoripʉ, mʉjare jee waarucuma, cʉ̃ja pʉtoripʉ yʉ yee maquẽre mʉja ca wedepere biro ĩirã. 10 Ate añurije quetire, ati yepa ca petiparo jʉguero, bojoca poogaari cõrorena wederique niirucu. 11 Mʉjare ñeeri, ʉparã pʉtoripʉ cʉ̃ja ca jee waaro, cʉ̃jare mʉja ca yʉʉpere, “¿Do biro mani ĩirãti?” ĩi tʉgoeñarique paiticãña. To biro mʉjare cʉ̃ja ca tiiri tabere Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca ĩi dotirijere cʉ̃jare ĩiña. Mʉja majuropeera wederã méé mʉja ĩirucu. Añuri Yeri wedegʉ ĩirucumi. 12 Cʉ̃ja yee wederãra, cʉ̃ja yee wederãre cʉ̃ja ca jĩa cõaro tiirucuma. Cʉ̃ja pacʉara, cʉ̃ja punarena cʉ̃ja ca jĩa cõaro tiirucuma. Cʉ̃ja puna cãa, cʉ̃ja pacʉa menara ameri ĩa juna, cʉ̃jare jĩarucuma. 13 Yʉ yee jʉori, niipetirã mʉjare ĩa tutirucuma. To biro ca biirije watoara, to birora ca tʉgoeña bayicõa niigʉa, ametʉarucumi. 14 ”Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii ca ñañarije maniri jawipʉre ĩaricaro docuorije ca niipa tabe ʉno méérena ca niiro ĩarã, atere ca buegʉ tʉo majiña, Judea yepa ca niirã ʉ̃tã yucʉpʉ cʉ̃ja duticoajato. 15 Cʉ̃ wii jotoapʉ ca niigʉ cãa, duwi doo, cʉ̃ yaa wii maquẽ apeyere jeegʉ jãa waa, cʉ̃ tiiticãjato. 16 Wejepʉ ca niigʉ cãa, cʉ̃ juti ʉnorena cʉ̃ jeegʉ tua waaticãjato. 17 Tii rʉmʉrire ñañaro peti biirucuma nomia ca puna jãñarã, ca ũpũrãacã ca puna cʉtirã romiri. 18 To biri Ʉmʉreco Pacʉre jãiña, mʉja ca dutiri rʉmʉri pue bʉcʉ rʉmʉri ca niitipere biro ĩirã. 19 Ñañaro biirica rʉmʉri, jĩcãti ʉno peera Ʉmʉreco Pacʉ ati yepare cʉ̃ ca tii jeeñoro jiro ca bii ñaatirique, ñucã jiro ca bii nemotipe, biiro biirucu. 20 Ʉmʉreco Pacʉ to biro ca biiri rʉmʉrire cʉ̃ ca dʉotijata, jĩcʉ̃ ʉno peera catitibocuma. Cʉ̃ yaarã cʉ̃ ca bejericarãre maima ĩigʉ, dʉorucumi. 21 ”To biri jĩcʉ̃ ʉno mʉjare, “Ĩaña. Ani niimi Mesías. Ĩaña, ĩi pee niimi,” cʉ̃ ca ĩijata cãare díámacʉ̃ cʉ̃re tʉoticãña. 22 “Yʉa, Cristo yʉ nii,” “Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ yʉ nii,” ca ĩi ditorã doorucuma. Paʉ tii bau nii ĩño, ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii, tiirucuma ĩi ditorʉgarã. Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bejericarã menapʉrena ĩi ditorucuma. 23 Bojoca catiri niiña. Mee, ate niipetiro mʉjare yʉ wede majio jʉguecã. 24 ”Tii rʉmʉrire ñañaro tamʉorica cuu jiro, “muipũ ʉmʉreco macʉ̃ naitĩacoa, ñami macʉ̃ cãa boeti, 25 ñocõa ʉmʉreco tutipʉ ca niirã cãa ñaacoa, ʉmʉreco tutipʉre ca niirã ca tutuarã yuguicoa, biirucuma.” 26 ”To cõrora yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, bueripʉ, bʉaro yʉ ca tutuarije mena, yʉ ca boe bate duwi dooro ĩarucuma. 27 Yʉ ca beje jeericarã ati ʉmʉreco niipetiropʉ ca niirãre cʉ̃ja jee neojato ĩigʉ, yʉre pade bojari majare yʉ tiicojorucu. 28 ”Higueragʉ ca biirijere ĩa majiña. Tiigʉ dʉpʉri, abari dʉpʉriacã bii, wãma pũu wajoa ca biiro ĩarã, “Mee, cʉ̃ma jʉguero niicã doo,” mʉja ĩi ĩa maji. 29 To biri wãmera, ate yʉ ca ĩirije ca biiro ĩarã, “Mee, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ ati yepapʉre doogʉpʉ biimi,” mʉja ĩi majirucu. 30 Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Ate niipetirije ati cuu macãrã cʉ̃ja ca bii yaiparo jʉguero biirucu. 31 Ati ʉmʉreco, ati yepa, peticoarucu. Yʉ ca ĩirije pea yʉ ca ĩirore birora bii nʉnʉa waarucu. 32 ”Biiropʉa, tii rʉmʉ ca niiro, too muipũ cʉ̃ ca niiro, “To biro biirucu,” ĩiriquepʉra, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja cãa, ñucã yʉ, cʉ̃ Macʉ̃ cãa, yʉ majiti. Ʉmʉreco Pacʉ wado majimi. 33 ”To biri tʉgoeña bojoca catiri, ca cãnirãre biro niitirãra, to birora juu buecõa niiña. Mʉja, to biirije ca biipa rʉmʉre mʉja majiti. 34 Atea, jĩcʉ̃ ape yepapʉ waarʉgʉ jʉguero cʉ̃ paderi majare cʉ̃ yaa wiire cote doti, ñucã cʉ̃ja ca niiro cõrorena paderique cũu, jope pãa coteri majʉ peera ĩa cote doti, cʉ̃ ca tiiricarore biro nii. 35 To biri bojoca catiri niiña, “Naiori tabe ca niiro, ñami decomacã ca niiro, ãbocʉ cʉ̃ ca wãcãri tabe ca niiro, boeri tabe ca niiro, earucumi wii ʉpʉ,” mʉja ĩi majiti, 36 “Doocumi,” mʉja ca ĩitiri tabera doori, ca cãnirãrena mʉjare cʉ̃ ca bʉa eatipere biro ĩirã. 37 Mʉjare yʉ ca ĩirijere, niipetirãpʉre ĩigʉ yʉ tii: Añuro tʉgoeña bojoca catiri niiña —cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús.

Marcos 14

1 Mee, pʉa rʉmʉ dʉjacã dooupe Pascua boje rʉmʉ, ñucã baariquere ca wauarije ca ayiaya manirijere baarica boje rʉmʉ. Tii rʉmʉrire paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo buerã, jĩcã wãme ĩi ditorique mena Jesús're ñeeri, cʉ̃ja ca jĩa cõacãpere ama niiupa. 2 To biri o biro ĩi niiupa: —Boje rʉmʉ petira mani tiiticãjaco, bojoca ajiama ĩirã uwiorije cʉ̃ja ca tiitipere biro ĩirã —ĩiupa. 3 Jesús, Betaniapʉ, Simón ca cami boagʉ ca wãme cʉtigʉ yaa wiipʉ baarique peorica pĩi pʉto cʉ̃ ca duwiro, jĩcõ nomio alabastroga dadaro, ca jʉti añurije nardogʉ maquẽ ca dia peti ca niirije, ca wapa pacarijere cʉocãrico ea, tiiga ñacõre tuu peeri, Jesús dʉpʉgare pio peoupo. 4 Jĩcãrã too ca niirã, to biro cõ ca tii batero ĩa ajiari, o biro ameri ĩiupa: —¿Ñee tiigo ca wapa pacarijerena to birora cõ pio batecãti? 5 To biro tiitigora, jĩcã cʉ̃ma pade wapa taaricaro cõro noni wapa jeeri, ca boo pacarãre ca tii nemo poo niimijapo —cõre ĩi wede paiupa. 6 Jesús pea o biro ĩiupi: —To birora ĩacãña. ¿Ñee tiirã to biro cõre mʉja ĩi pato wãcõti? Yʉ menare añuro tiigo tiimo. 7 Ca boo pacarãra to cãnacã rʉmʉra mʉja mena cʉ̃ja ca niiro, mʉja ĩarucu. No mʉja ca boori rʉmʉ cʉ̃jare mʉja tii nemo maji. Yʉ peera to cãnacã rʉmʉra yʉre mʉja cʉotirucu. 8 Atioa cõ ca tii bayiro cõro tiimo. Yʉre cʉ̃ja ca yaa cõapepʉre ĩigo, ca jʉti añurije mena yʉ upʉre pio peo jʉguemo. 9 Yee méé mʉjare yʉ ĩi, ati yepare añurije quetire cʉ̃ja ca wederi taberipʉ, atio o biro yʉre cõ ca tiirijere wederucuma. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cõ cãa majirico niirucumo —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 10 Judas Iscariote, Jesús buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã mena macʉ̃ra, paia ʉparã pʉtopʉ wede penigʉ waaupi, Jesús're ñee dotirʉgʉ. 11 Cʉ̃ja pea teere tʉorã, bʉaro ʉjea nii, “Tee wapa wapa tiirica tiiri mʉre jãa tiicojorucu,” cʉ̃re ĩiupa. To biri cʉ̃ pea cʉ̃re cʉ̃ ca ñee dotipa tabe ʉnore ama jʉo waaupi. 12 Pan're ca wauaro ca tiirije ca ayiaya manirije baarica boje rʉmʉ ca nii jʉori rʉmʉ, Pascua macʉ̃ oveja macʉ̃re jĩarica rʉmʉre, Jesús buerã pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —¿Noopʉ Pascua boje rʉmʉre mʉ ca baapere jãa ca quenorã waaro mʉ booti? —ĩiupa. 13 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ buerã pʉarãre tiicojori, o biro cʉ̃jare ĩi cojoupi Jesús: —Macãpʉ waarãja. Toopʉ earã, jĩcʉ̃ ʉmʉ ocorʉ ca ami waagʉre mʉja bʉarucu. Cʉ̃re mʉja nʉnʉ waawa. 14 Cʉ̃re nʉnʉ waa, cʉ̃ ca jãa waari wii ʉpʉre, “ ‘¿Noopʉ to niiti yʉ buerã mena Pascua boje rʉmʉre yʉ ca baapa jawi?’ ĩi jãiña doti cojojãwi Buegʉ,” mʉja ĩiwa. 15 To biro mʉja ca ĩiro, jotoa macã jawi, pairi jawi, mee, añuro queno yuerica jawipʉre mʉjare ĩñorucumi. Toopʉ mani ca baapere mʉja quenowa —cʉ̃jare ĩi cojoupi. CN01803B.tif 16 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ buerã pea waaupa macãpʉ. Toopʉ earã, niipetiro Jesús cʉ̃ ca ĩiricarore birora bʉaupa. Toopʉ Pascua boje rʉmʉ cʉ̃ja ca baapere quenoupa. 17 Naiori tabe ca niiro, cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã mena eaupi Jesús. 18 Baarique peorica pĩi pʉto baa duwigʉra, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ yʉ mena ca baa duwigʉra yʉre wedejãa cõarucumi —ĩiupi. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea bʉaro tʉgoeña pairique mena, cʉ̃ja ca niiro cõro: —¿Yʉra yʉ niicã tiimiti? —cʉ̃re ĩi jãiña jʉo waaupa. 20 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃, pan'gare yʉ ca weyori baparena ca weyogʉ niimi. 21 Biigʉpʉa yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉ wederique yʉ ca biipere “To biro biirucumi,” ca ĩirore biro biigʉ doogʉ yʉ tii, yʉre ca wedejãagʉ pea ñañaro peti biigʉ doogʉ tiimi. Cʉ̃ra cʉ̃ ca baʉaticãjata, añucãbojapa —ĩiupi. 22 Baa niigʉra pan're ami, teere juu bue peo yapano, pee bato, o biro ĩigʉra cʉ̃ buerãre tiicojoupi: —Ʉ̃jʉ, ate yʉ upʉri nii —ĩiupi. 23 Jiro jinirica bapare ami, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã,” ĩi yapano, cʉ̃jare tiicojoupi, niipetirãpʉra teere jiniupa. 24 O biro ĩiupi: —Ate yʉ díi nii. “Ʉmʉreco Pacʉ, bojocare wãma wãme yʉ tii bojarucu,” cʉ̃ ca ĩiricarore biro to biijato ĩigʉ, paʉ cʉ̃ja ca ñañarije wapare yʉ ca bii yai bojarije. 25 Yee méé mʉjare yʉ ĩi, pʉati mʉja mena ʉje ocore yʉ jini nemotirucu, niipetirã mena ʉje oco wãmare Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉ yʉ ca jinipa rʉmʉ ca eaparo jʉguero —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 26 Salmos baja yapano, Olivos macãnʉcʉ̃ buuropʉ waacoaupa. 27 O biro ĩiupi Jesús cʉ̃ buerãre: —Ati ñamire mʉja niipetirãpʉra yʉre mʉja waa weocoarucu. O biro ĩi owarique nii: “Ovejas're ca cotegʉre yʉ jĩa cõacãrucu. Ovejas pea ũmaa batecoarucuma,” ĩi. 28 Biigʉpʉa, cati tuari jiro, Galileapʉ mʉjare yʉ jʉo neorucu ñucã —ĩiupi. 29 Teere tʉogʉ, Pedro pea o biro ĩiupi Jesús're: —Niipetirã mʉre cʉ̃ja ca weocoamijata cãare, yʉa mʉre yʉ waa weotirucu —ĩiupi. 30 To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Yee méé mʉre yʉ ĩi: Ati ñamira pʉati ãbocʉ cʉ̃ ca wedeparo jʉguero, itiati peti “Cʉ̃re yʉ majiti,” mʉ ĩi ditorucu —ĩiupi Jesús. 31 To biro Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca ĩimijata cãare: —Mʉ menara yʉ ca bii yaipe to ca niijata cãare, “Cʉ̃re yʉ majiti,” yʉ ĩi ditoti majuropeecãrucu —ĩiupi Pedro. To biro cʉ̃ ca ĩiro, niipetirãpʉra cʉ̃re biro wado ĩicãupa. 32 Jiro Getsemaní ca wãme cʉtiro pee waacoaupa. Jesús pea cʉ̃ buerãre o biro ĩiupi: —Yʉ ca juu buegʉ waa ditoye anora duwi yueya —ĩiupi. 33 To biro ĩi, Pedro, Santiago, Juan jãa wadore jʉo waa, bʉaro uwi, tʉgoeñarique pai, bii jʉo waaupi. 34 O biro ĩiupi: —Yʉ yeri, bii yaicoarica wãmepʉ bʉaropʉra tʉgoeñarique paicã. Mʉja anora tuari, to birora ĩacã niiña —ĩiupi. 35 To biro cʉ̃jare ĩi, cʉ̃ja jʉguero jañuro pee waa, yepapʉ muu bia ea cũmu waari, “Ape tabera ñañaro yʉ ca biipe ‘ametʉacãbocu,’ ĩima ĩigʉ,” Ʉmʉreco Pacʉre jãiupi. 36 O biro ĩi juu bueupi: “Abbá Cáacʉ, mʉra niipetirije mʉ ca tii majirije wado nii. Ano ñañaro yʉ ca biipere yʉre ametʉeneña. Biigʉpʉa, yʉ ca boori wãme tiiticãña. Mʉ ca boori wãme pee tiiya,” ĩiupi. 37 To biro ĩi juu bue yapano, cʉ̃ buerã pʉto pee tua waagʉ, ca cãnirãpʉre bʉa eaupi. Cʉ̃jare ĩa, “¿Simón, cãnigʉ mʉ tiiti? ¿Yoa jañuroacã cãnitigʉra mʉ ĩa cote bayiti majuropeecãjãri? 38 Cãnitirãra juu bueya, ñañarije ca bii buiyeerijere mʉja ca tiitipere biro ĩirã. Añurije mʉja tiirʉga tʉgoeña biirãpʉa; mʉja tʉgoeña bayiti majuropeecã tee peere,” cʉ̃jare ĩiupi. 39 To biro ĩi yapano waa, cʉ̃ ca ĩiricarore birora juu bueupi ñucã. 40 Juu bue yapano, tua doogʉ, ca cãnirãpʉrena bʉa eaupi ñucã. Bʉaro peti cʉ̃jare wʉgoa eyocãupe. To biri do biro cʉ̃re ĩi yʉʉ majiticãupa. 41 Ñucã itiati waa, tua eagʉ, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —¿Ména, toora cãni, yerijãa mʉja tiicõa niiti? To cõrora cãniña. Mee, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ ñañarije ca tiirãpʉre yʉ ca noni cõa ecori tabe eacoa. 42 Wãmʉ nʉcãña. Jamʉ. Yʉre ca wedejãa buiyee cõagʉ, mee ĩirã tʉja doomi —ĩiupi. 43 Ména, Jesús to biro cʉ̃ ca ĩi niirora, Judas Iscariote, Jesús buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã mena macʉ̃ra, paʉ bojoca, paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo buerã, to biri judíos're ca jʉo niirã, cʉ̃ja ca doti cojoricarã mena, yucʉ dʉcari, niipĩiri, beju cʉticãri eaupi. 44 Wedejãari majʉ Judas pea o biro cʉ̃jare ĩi wede majio yerijãaupi: “Cʉ̃ wajopuare yʉ ca ũpũgʉ niirucumi. Cʉ̃re ñee, añuro jiacãri mʉja ami waawa,” ĩiupi. 45 To biri Jesús pʉto waa, o biro cʉ̃re ĩiupi: lb00202b.tif 46 To cõrora Jesús're cʉ̃re ñeecãupa. 47 To biro cʉ̃ja ca tiiro, jĩcʉ̃ too ca niigʉ, cʉ̃ niipĩire yoo wee amiri, paia wiogʉre pade bojari majʉ amoperore paa taa ñoocã cojoupi. 48 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —¿Ñee tiirã jee dutiri majʉre ca tiirãre biro, yucʉ dʉcari, niipĩiri, beju cʉticãri yʉre mʉja ñeerã doojãri? 49 To cãnacã rʉmʉra Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ añurije quetire yʉ bue niirucujãwʉ. Jĩcãti ʉno peera yʉre mʉja ñeetiwʉ. Biiropʉa, Ʉmʉreco Pacʉ wederique ca ĩirore birora ca biipe niiro bii —ĩiupi. 50 To cõrora cʉ̃ buerã niipetirãpʉra duti peticoaupa. 51 To ca bii pacaro, jĩcʉ̃ wãmʉ, ũmaarica quejero mena ũmaacãri, cʉ̃jare nʉnʉ waaupi. To biro cʉ̃ ca biiro, cʉ̃re ñeecãupa. 52 Cʉ̃ pea tii quejerore piti cõa cũu, juti manigʉra duticoaupi. 53 Jesús're paia wiogʉ pʉtopʉ ami waaupa. Toopʉre paia ʉparã, judíos're ca jʉo niirã niipetirã, doti cũuriquere ca jʉo buerã, nea pooupa. 54 Ména, Pedro pea cʉ̃ja jiro yoaropʉra nʉnʉa waa, paia wiogʉ yaa wii jupea macã yepapʉ eacoaupi. Toopʉ uwamarã, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire ca coterã mena peca jumacã duwiupi. 55 Paia ʉparã, to biri niipetirã ʉparã ca nii majuropeerã pea, Jesús're jĩa cõarʉgarã jĩcã wãme cʉ̃ ca tii bui cʉtirique ʉnore amamiupa. Bii pacarã bʉatiupa. 56 Paʉ, ca manirijerena cʉ̃re wedejãa niimiupa. To biro ĩi pacarã, cʉ̃ja majuropeera ameri ĩi maa wijiacã niiupa. 57 To biro ĩi ñami waarã, jĩcãrã, watoara o biro cʉ̃re ĩi wedejãaupa: 58 —Jãa o biro cʉ̃ ca ĩirijere jãa tʉowʉ: “Ati wii Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii, bojoca cʉ̃ja ca tiirica wiire cõacã, ñucã itia rʉmʉ jirora ape wii bojoca méé cʉ̃ja ca tiirica wii yʉ tiirucu,” ĩiwi —ĩiupa. 59 To biro ĩicã pacarã, ñucã to biro cʉ̃ja ca ĩirijerena maa wijiacãupa. 60 To cõrora paia wiogʉ pea niipetirã watoa wãmʉ nʉcãri, Jesús're jãiñaupi: —¿Ñee tiigʉ mʉ yʉʉtiti? ¿Ñeere ĩirʉgaro to ĩiti, o biro mʉre cʉ̃ja ca ĩi wedejãarije? —ĩiupi. 61 To biro cʉ̃ ca ĩi pacaro, Jesús pea wedeti, cʉ̃re yʉʉti, biicãupi. To biro cʉ̃ ca biiro, paia wiogʉ pea o biro cʉ̃re ĩi jãiña nemoupi ñucã: —¿Mʉa Mesías, Ʉmʉreco Pacʉ ca añu majuropeegʉ Macʉ̃ mʉ niiti? —ĩiupi. 62 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea: —Ʉ̃jʉ, cʉ̃ra yʉ nii. Mʉja, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutuagʉ díámacʉ̃ nʉña pee duwi, ñucã ʉmʉreco tuti maquẽ bueri bʉrʉripʉ doo, yʉ ca biiro mʉja ĩarucu —ĩiupi. 63 Jesús to biro cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, paia wiogʉ pea cʉ̃ jutirore yegari, o biro ĩiupi: —¿Ñee tiirʉgarã cõro ca wede nemoparãre paʉ mani boo nemobogajati? 64 Mee, mʉjara Ʉmʉreco Pacʉre ñañarije cʉ̃ ca ĩi tutirijere mʉja tʉo. ¿Mʉja do biro mʉja ĩiti? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro niipetirãpʉra: —Mee, ca jĩa ecopʉra niigʉ tiimi —ĩiupa. 65 Jĩcãrã cʉ̃re ʉjeco eo bate tuu, cʉ̃ capere juti quejero mena jia biatori cʉ̃re paa, tiicãri: —¡Ĩi bʉaya! ¿Ñiru mʉre cʉ̃ paati? —cʉ̃re ĩi epeupa. Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire ca coterã cãa cʉ̃re paaupa. 66 Ména, Pedro pea macã yepapʉra cʉ̃ ca niiro, jĩcõ, paia wiogʉre pade coteri majo ametʉa waaupo. 67 Too ametʉa waago, Pedro cʉ̃ ca peca juma duwiro ĩa, o biro cʉ̃re ĩiupo: —Mʉ cãa, Jesús, Nazaret macʉ̃ mena ca waa yujurucujãgʉra mʉ nii —cʉ̃re ĩiupo. 68 To biro cõ ca ĩiro, Pedro pea: —Ñee ʉnore yʉre mʉ ĩiti. ¡Cʉ̃re yʉ majiti! —cõre ĩi ditoupi. To biro ĩi, tii wii jãa dooricaro pee witicoaupi. 69 Cõra toopʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re ĩari, o biro ĩicãupo ñucã, too ca niirãre: —Ani cãa cʉ̃ja mena macʉ̃ra niimi —ĩiupo. 70 Pedro pea ĩi ditocãupi ñucã. Ñucã jiroacãra too ca niirã o biro cʉ̃re ĩicãupa ñucã: —Mʉ cãa, cʉ̃ja mena macʉ̃ra mʉ nii. Galilea yepa macʉ̃ mʉ nii cã́jí, mʉ wederiquepʉ cãa tʉo majiriquera niicã —ĩiupa. 71 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pedro pea cʉ̃jare ĩi tuti jañuri, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Yee méé yʉ ĩi nija. Yʉ majiti majuropeecã to biro yʉre mʉja ca ĩigʉra —ĩiupi. 72 Pedro to biro cʉ̃ ca ĩi niiri tabera ãbocʉ pʉati wedecoaupi. To cõrora, “Pʉati ãbocʉ cʉ̃ ca wedeparo jʉguero itiati peti, ‘Cʉ̃re yʉ majiti,’ mʉ ĩi ditorucu,” Jesús cʉ̃ ca ĩiriquere tʉgoeña bʉari, bʉaro otiupi.

Marcos 15

1 Ca boerije mena, paia ʉparã, judíos're ca jʉo niirã, to biri doti cũuriquere ca jʉo buerã mena neari, cʉ̃ja ʉparã niipetirãpʉra “To birora ca tiipe niicu,” ĩi ameri wede peniupa. To biri Jesús're jiacãri ami waa, Pilatopʉre noniupa. 2 Pilato pea: —¿Mʉa, judíos Wiogʉra mʉ niiti? —cʉ̃re ĩi jãiñaupi. To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, Jesús pea: —Mee, mʉra mʉ ĩi —cʉ̃re ĩi yʉʉupi. 3 Paia ʉparã paʉ wãmeri cʉ̃re cʉ̃ja ca wedejãa niiro macã, 4 Pilato pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi ñucã: —Paʉ wãmeri peti ñañarije mʉre ĩi wedejãama. ¿Ñee tiigʉ mʉ yʉʉtiti? —ĩiupi. 5 To biro cʉ̃ ca ĩimijata cãare, Jesús pea jĩcã wãme ʉnoacãra yʉʉrucu tiitiupi. To biro cʉ̃ ca biiro, Pilato pea: “Uwiorije ca biigʉ cʉ̃ niiti ania,” cʉ̃re ĩi ĩaupi. 6 Ména Pilato pea Pascua boje rʉmʉrire jĩcʉ̃ tia cũurica wiipʉ ca niigʉre bojoca cʉ̃ja ca boogʉre wienerucuupi. 7 Tii tabere niiupi jĩcʉ̃ Barrabás ca wãme cʉtigʉ, ʉparãre ametʉene nʉcã, jĩacã, cʉ̃ ca tiirique jʉori, tia cũurica wiipʉ cʉ̃ mena macãrã mena ca niigʉ. 8 Bojoca pea Pilato pʉto eari, cʉ̃ ca tiirucuricarore biro cʉ̃ tiijato ĩirã, cʉ̃re jãiupa. 9 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea: —¿Judíos wiogʉre yʉ ca wienero mʉja booti? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi, 10 paia ʉparã Jesús're ĩa tutima ĩirã cʉ̃ja ca wedejãa cõariquere majiri. 11 Paia ʉparã pea bojocare wedejãa mecʉ̃oupa, Pilatore “Barrabás peere wieneña,” cʉ̃re cʉ̃ja ĩi jãijato ĩirã. 12 Ñucã Pilato pea o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —¿Judíos wiogʉ mʉja ca ĩigʉ mena peera do biro yʉ ca tiiro mʉja booti? —ĩiupi. 13 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea: —Yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu cõacãña —ĩi acaro buiupa. 14 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea: —¿Ñee ʉno ñañarije cʉ̃ tiijapari? —cʉ̃jare ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea bʉaro jañuro, “¡Yucʉgʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu cõacãña!” ĩi acaro buiupa. 15 To cõrora Pilato pea bojoca mena añuro tuarʉgama ĩigʉ, Barrabás're wiene, Jesús peera cʉ̃re bape doti yapano, yucʉ tenipʉ cʉ̃re cʉ̃ja paa pua tuu cõajato ĩigʉ, cʉ̃jare tiicojocãupi. 16 Uwamarã pea wiogʉ cʉ̃ ca niiri tabe pretorio ca wãme cʉtiri wii macã yepapʉ Jesús're ami eari, cʉ̃ja mena macãrã uwamarã niipetirãre jʉo neoupa. 17 To biro tii, jutiro, wiorã cʉ̃ja ca jãñarito ʉno, bʉaro ca jũaritore cʉ̃re jãa, pota daa mena upa beto queno, cʉ̃ dʉpʉgare peoupa. 18 To biro tiicãri: —Judíos wiogʉ to birora cʉ̃ caticõa niijato —ĩi acaro buiupa. 19 To biro ĩirãra, cʉ̃ dʉpʉgare yucʉgʉ mena paa, cʉ̃re ʉjeco eo tuu, cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena ea nuuri, wiogʉre tii nʉcʉ̃ bʉorã cʉ̃ja ca tiirore biro cʉ̃re tii epeupa. 20 To biro cʉ̃re tii epe yapano, ca jũari quejero cʉ̃re cʉ̃ja ca jãaricarore tuu wee, cʉ̃ juti majurope cʉ̃re jãa, cʉ̃re amicoaupa, cʉ̃re paa pua tuu cõarã waarã. 21 Jĩcʉ̃ ʉmʉ Cirene macʉ̃, Simón ca wãme cʉtigʉ, Alejandro, Rufo jãari pacʉ, macã tʉjaropʉ ca niiricʉ tua doogʉ, too ca ametʉa waagʉre bʉa eari, Jesús're cʉ̃ja ca paa pua tuu paa tenire cʉ̃re pʉja dotiupa. 22 Jesús're, Gólgota ca wãme cʉtiri buuropʉ ami waaupa, (“Dʉpʉga Õaro” ĩirʉgaro ĩi). 23 Toopʉ ʉje ocore, mirra cʉ̃ja ca ĩirije mena ayiari, Jesús're tĩamiupa. Cʉ̃ pea jinitiupi. 24 To biro tii, yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu nʉcõ yapano, uwamarã pea, cʉ̃ja majurope cʉ̃ jutirore ameri dica woo, ¿dii taberi ʉno peti mani bʉarãti? ĩirã, ĩi bʉarique mena tii niiupa. 25 Muipũ cʉ̃ ca aji mʉa tua petiri tabe ca niiro, cʉ̃re paa pua tuuupa. 26 Ate jʉori jĩa ecomi, cʉ̃ja ca ĩi owa tuurica pĩi: ca ĩiri pĩire paa pua tuuupa. 27 Ñucã cʉ̃ mena pʉarã jee dutiri majare, jĩcʉ̃re cʉ̃ díámacʉ̃ nʉña, apĩra cʉ̃ ãcõ nʉña pee cʉ̃jare paa pua tuu nʉcõupa. 28 O biro bii eaupa, o biro cʉ̃ja ca ĩi owarique: “Ñañarã watoapʉ biicã yai waawi,” cʉ̃ja ca ĩirique. 29 To ca ametʉa waarucurã cʉ̃ja dʉpʉgare yureri, o biro cʉ̃re ĩi tutiupa: —¡Níjá! Mʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire wee bateri, itia rʉmʉ jirora wãma wii ca quenocãgʉa, 30 mʉ majuropeera ametʉari, mʉre cʉ̃ja ca paa pua tuuricaropʉre duwicã dooya —ĩiupa. 31 Paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo buerã cãa, to birora cʉ̃re ĩi buiupa. O biro ĩiupa: —Aperãpʉra ametʉenecãwi. Cʉ̃ majurope pea ametʉa majitimi. 32 Yucʉ tenipʉ niigʉra cʉ̃ duwicã doojato, cʉ̃, Mesías, “Israel wiogʉ yʉ nii,” ca ĩigʉa, teere ĩari díámacʉ̃ cʉ̃re mani ca tʉo nʉnʉjeepere biro ĩigʉ —ĩiupa. Ñucã cʉ̃ mena cʉ̃ja ca paa pua tuuricarã menapʉra ñañarije cʉ̃re ĩi tutiupa. 33 Jotoa decomacã ca niirora ati yepa niipetiropʉ ca naitĩa peticoarique, muipũ yucʉ jotoa cʉ̃ ca niiropʉ boeupa ñucã. 34 To biro ca biiri tabera, tutuaro mena o biro ĩi acaro buiupi Jesús: —“Eloí, Eloí, ¿Lama sabactani?” —ĩiupi. “Yʉ Ʉmʉreco Pacʉ, yʉ Ʉmʉreco Pacʉ, ¿ñee tiigʉ yʉre mʉ waa weocoati?” ĩirʉgaro ĩi. 35 Jĩcãrã to ca niirã Jesús to biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉorã, o biro ĩiupa: —¡Jãa, tʉoya! Elías're jʉogʉ ĩimi —ĩiupa. 36 To cõrora jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃, ũmaa waa, buja bʉrʉa mena ʉje oco ca piyarije weyo, yucʉgʉ yapa jia tuuri, cʉ̃ jinijato ĩigʉ, o biro ĩigʉra juu mʉene cojoupi: —¡Mani ĩa ñaacoqué ména! No cõro Elías cʉ̃re cʉ̃ ca ami duwiogʉ dooro —ĩiupi. 37 To cõrora Jesús pea tutuaro acaro bui tʉja, bii yaicoaupi. 38 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire cʉ̃ja ca yoo camotaarica quejero pea decomacã yega taticã duwi waaupa. 39 To biro cʉ̃ ca bii yai waaro ĩagʉ, uwamarã ʉpʉ romano pea: —¡Yee mééra ania, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ peti niimijapi! —ĩiupi. 40 Ñucã jĩcãrã nomia yoaropʉra ĩa cojocã niiupa. Cʉ̃ja menare María Magdalena, Santiago ca tʉjagʉ cʉ̃ja ca ĩigʉ, to biri José jãa paco María, Salomé, niiupa, 41 Jesús're Galileapʉra cʉ̃re nʉnʉ doo, cʉ̃re tii nemo, ca tiiricarã romiri. Ñucã toore, paʉ cʉ̃ mena Jerusalén'pʉ ca dooricarã romiri cãa niiupa. 42 Ti rʉmʉ pea yerijãarica rʉmʉ maquẽre cʉ̃ja ca queno yueri rʉmʉ yerijãarica rʉmʉ ca nii jʉo waari tabe niiupa. 43 To biri naiori tabe ca niiro, José, Arimatea macʉ̃, ʉparã ca nii majuropeerã mena macʉ̃, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri cuu ca eapere ca yue niirucuricʉ, “To biro biibocu” ĩi uwiricaro maniro Pilato pʉtopʉ waaupi, Jesús upʉri niiquĩriquere jãirʉgʉ. 44 Pilato pea, “¿Mee, cʉ̃ bii yaicoajapari?” ĩi ʉcʉama ĩigʉ, uwamarã ʉpʉre jʉo cojori, “¿No cõropʉ cʉ̃ bii yaicã yerijãa waajãri?” cʉ̃re ĩi jãiñaupi. 45 Uwamarã ʉpʉ, “Mee bii yaicoajãwi” cʉ̃ ca ĩiro tʉo, Jesús upʉri niiquĩriquere Josére tiicojoupi. 46 To biro cʉ̃ ca ĩiro, José pea Jesús upʉri niiquĩriquere ami duwio, juti ca botiri quejeri cʉ̃ ca wapa tiirique mena cʉ̃re ũmaa, ʉ̃tãgapʉ maja ope cʉ̃ ca coarica opepʉ cʉ̃re cũuupi. Jiro maja ope jãa waaricarore ʉ̃tãga mena tunuo biatocãupi. 47 María Magdalena, María, José paco jãari pea, Jesús upʉri niiquĩriquere cʉ̃ja ca cũuri tabere añuro ĩaupa.

Marcos 16

1 Yerijãarica rʉmʉ ca ametʉaro, María Magdalena, Santiago paco María, apeo Salomé, ca jʉti añurije wapa tiiupa, Jesús upʉri niiquĩriquere wadarʉgarã. 2 To biri ape semana ca nii jʉori rʉmʉre, meepʉacã, muipũ cʉ̃ ca mʉa doorije mena maja opepʉ waacoaupa. 3 Toopʉ waarã, o biro ameri ĩi nʉnʉa waaupa: —¿Ñiru maja ope biaricaga ʉ̃tãgare manire cʉ̃ ami woo bojagʉti? —ĩiupa. 4 To biro ĩi nʉnʉa waa, tii opepʉre ĩa cojorã, ʉ̃tãga pairica cʉ̃ja ca tiaricagara aperopʉ ca niiro ĩaupa. 5 Maja opepʉ jãa waarã, díámacʉ̃ nʉña peere jĩcʉ̃ wãmʉ, juti botirije jãñacãricʉ ca duwigʉre ĩauparã. Cʉ̃re ĩarãra, ʉcʉa yaicoaupa. 6 To biro cʉ̃ja ca biiro: —Ʉcʉaticãña. Mʉja, Jesús, Nazaret macʉ̃, yucʉ tenipʉ cʉ̃ja ca paa pua tuu cõajãgʉre mʉja ama. Manimi anora. Mee, cati tuacoajãwi. Cʉ̃re cʉ̃ja ca cũujãri tabere ĩañaaqué. 7 Tua waari, cʉ̃ buerãre, Pedrore, o biro ĩi wede dooya: Mʉja jʉguero Galileapʉ waami. Toopʉ cʉ̃re mʉja ĩarucu, mʉjare cʉ̃ ca ĩiricarore birora —ĩiupi. 8 To cõrora cʉ̃ja romiri pea maja opepʉ ca niiricarã, do biro ĩi majiti, nanarãra duticã tua waaupa. To biri bʉaro uwima ĩirã, jĩcʉ̃ ʉno peerena jĩcã wãme ʉno peera wederucu, tiitiupa. 9 Tii semana ca nii jʉori rʉmʉ boeri tabe, Jesús cati tuari jiro María Magdalena, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã wãtĩa cʉ̃ ca cõa wiene catioricore baua ea jʉoupi. 10 Cõ pea waa, Jesús mena ca waa yujurucuricarã bʉaro tʉgoeñarique pai, oti, ca tii niirãre wedeupo. 11 Cʉ̃ja pea, “Jesús caticãjãwi. Cʉ̃re yʉ ĩajãwʉ,” cõ ca ĩirijere díámacʉ̃ tʉotiupa. 12 Ñucã ate jiro, cʉ̃ buerã pʉarã macã tʉjaropʉ waarã, maapʉ ca waa nʉnʉa waarãre bojoricaro baugʉ, cʉ̃jare bii baua eaupi Jesús. 13 Cʉ̃ja cãa tua waa, cʉ̃ja mena macãrãre wedemiupa. Cʉ̃ja cãare, “To biro ĩicãrã ĩicuma” cʉ̃jare ĩicãupa. 14 Jiro Jesús, cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore jĩcãga penituaro ca niirãre, cʉ̃ja ca baa niiro cʉ̃jare baua eari, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoti, ca cati tuaricʉpʉre ca ĩaricarã cʉ̃ja ca wederijere díámacʉ̃ tʉorʉgati, cʉ̃ja ca biirique jʉori cʉ̃jare tuti, 15 o biro cʉ̃jare ĩiupi: “Ati yepa niipetiropʉ waari, niipetirãpʉre añurije quetire wedeya. 16 Teere tʉo nʉnʉjee, uwo coe eco, ca tiigʉ ametʉarucumi. Ca tʉo nʉnʉjeetigʉa, ñañaro tii yaio ecorucumi. 17 Díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeerãre, o biri wãmeri tii majirique bapa cʉtirucu, ‘Jesús cʉ̃ ca dotiro mena atere yʉ ĩi,’ ĩiri wãtĩare cõa wiene, wãma wederique wede, 18 cʉ̃ja amori menara añaare ñee, punirije cʉ̃ja ca jinijata cãare cʉ̃jare ñañoti, ñucã ca diarique cʉtirãre cʉ̃ja amori mena cʉ̃jare cʉ̃ja ca ñia peorora caticoa, biirucuma,” ĩiupi. 19 To biro cʉ̃jare ĩi wede yapano, Wiogʉ Jesús ʉmʉreco tutipʉ ami mʉa waa eco, Ʉmʉreco Pacʉ díámacʉ̃ nʉña pee duwi eaupi. 20 Cʉ̃ buerã pea niipetiri taberipʉ añurije quetire wede yujuupa. To biro cʉ̃ja ca tii yujuro, Wiogʉ pea cʉ̃ja paderiquere tii nemo, añurije queti cʉ̃ja ca wederijere, ca ĩa ñaaña manirije tii bau niirique mena, “Díámacʉ̃ra nii,” cʉ̃ja ca ĩi majiro tii niiupi. To biro to biijato. Marcos

Lucas 1

1 Paʉ, Ʉmʉreco Pacʉ mani watoare cʉ̃ ca tii niirique quetire, ca bii nʉnʉa dooricarore birora owa nʉnʉa dooupa, 2 jĩcãto cʉ̃ mena ca nii jʉoricarã cʉ̃ ca tiirijere ca ĩaricarã, jiropʉra yua tee quetire cʉ̃ ca wede dotiricarã, manire cʉ̃ja ca wedericarore birora. 3 Yʉ cãa, jĩcãtopʉra Jesús cʉ̃ ca bii jʉo doorique niipetirore añuro jãiña bue tʉgoeña maji peticãri, “Añu majuropeecã, to birora biijapa,” ĩi majiri, cʉ̃ ca bii nʉnʉa dooricarore birora mʉre yʉ owa cojo Teófilo, 4 mʉre cʉ̃ja ca bueriquere “To birora biijapa,” mʉ ca ĩi majipere biro ĩigʉ. 5 Herodes, Judea yepa wiogʉ cʉ̃ ca niiri cuure niiupi jĩcʉ̃ pai, Zacarías ca wãme cʉtigʉ, Abías niiquĩricʉ yaa puna macʉ̃, cʉ̃ nʉmo Elizabet cãa, Aarón niiquĩricʉ yaa puna macõ niiupo. 6 Cʉ̃ja pʉarãpʉra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro ca bojoca añurã niiupa; Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijere, doti cũurique ca ĩirijere, tee ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã, to biri noa pee, “Ñañarã niima,” cʉ̃jare ĩi majitiupa. 7 Tee peere cʉ̃ nʉmo Elizabet, ca puna manigo cõ ca niiro macã, ca puna manirã niiupa. Ñucã, cʉ̃ja pʉarãpʉra mee bʉcʉrã peti niiupa. 8 Jĩcã rʉmʉ Zacarías cʉ̃ mena macãrã paia mena Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri jawipʉre cʉ̃jare paderique ca niiro, 9 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri jawipʉre, yucʉ díi ca jʉti añurije ca joe mʉenegʉ waapʉre cʉ̃ja ca bejerucuricarore biro tiirã, Zacarías're cʉ̃re beje bʉaupa. 10 Ca jʉti añurijere joe jʉti añu mʉenerica tabe ca earo, macã yepa peera bojoca niipetirã boca juu bue cote niiupa. 11 Zacarías, ca jʉti añurijere cʉ̃ ca joe mʉene niiro, ca jʉti añurijere joe mʉenerica tutu díámacʉ̃ nʉña peere jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ cʉ̃re baua ea nʉcãupi. 12 Cʉ̃ ca baua ea nʉcãro ĩagʉ, Zacarías pea ʉcʉa yaicoa, bʉaro uwi, biiupi. 13 To biro cʉ̃ ca biiro, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —¡Zacarías, uwieto! Mʉ ca jãi juu buerucurijere tʉomi Ʉmʉreco Pacʉ. To biri mʉ nʉmo Elizabet, jĩcʉ̃ mʉre macʉ̃ cʉti bojarucumo, Juan cʉ̃re mʉ ca wãmeo tiipʉre. 14 Bʉaro mʉ ʉjea niirucu. Ñucã paʉ ʉjea niirucuma, cʉ̃ ca baʉaro ĩarã. 15 Mʉ macʉ̃, watoa macʉ̃ méé niirucumi Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore. Ʉje ocore, jinirique ca niñaarijere, jinitirucumi. Mee, cʉ̃ ca baʉaparo jʉgueropʉra, Añuri Yeri mena niicãrucumi. 16 Ñucã paʉ israelitas, Ʉpʉ cʉ̃ja Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiirucumi. 17 Cʉ̃ Juan, Wiogʉ cʉ̃ ca dooparo jʉguerore, Elías niiquĩricʉre biro yeri cʉti, cʉ̃re biro tutua, bii jʉgue waarucumi, ca pacʉa cʉ̃ja puna mena añuro cʉ̃ja ca niiro tii, ca ametʉene nʉcãrãre ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca majirije pee cʉ̃jare tii majio, tiirʉgʉ. O biro tiiri, cʉ̃jare wede majio jʉguerucumi, Wiogʉ cʉ̃ ca earo añuro cʉ̃ja ca ĩa majipere biro ĩigʉ —ĩiupi. 18 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Zacarías pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Do biro pee biicãri, atere “Yee méé ĩimi,” yʉ ĩi majibogajati? Bʉcʉ peti yʉ nii. Yʉ nʉmo cãa, bʉcʉo niimo —cʉ̃re ĩiupi. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Yʉa Gabriel yʉ nii, Ʉmʉreco Pacʉ yʉre cʉ̃ ca dotirijere tiigʉ yʉ tii. Cʉ̃ra, mʉ mena wede peni, ate añurije quetire mʉre wede, yʉre tii doti cojojãwi. 20 To biri mecʉ̃ra, mʉre yʉ ca wedejãrijere díámacʉ̃ yʉre mʉ ca tʉotirije wapa, ca wedetigʉ mʉ tuarucu, mʉre yʉ ca wedejãrije yʉ ca ĩijãrore biro mʉre ca bii petiropʉ, mʉ wederucu ñucã —ĩiupi Zacarías're. 21 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi nii ditoye, macã peera Zacarías're yue niirã bojoca pea, “¿Ñee tiigʉ to cõro yoaro tii jawipʉre cʉ̃ biicã niigajati?” ameri ĩi jãiña niiupa. 22 To biro cʉ̃ja ca ĩi niirucuro witi eagʉ, do biro tii wede majitiupi. To biro cʉ̃ ca biro ĩari, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri jawipʉre jĩcã wãme cʉ̃re ca bii ĩñorijere ĩajacupi,” ĩi majiupa. Ca wedetigʉ niima ĩigʉ, cʉ̃ amori mena tii cõoñarique mena wado wedeupi. 23 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ cʉ̃ ca paderi rʉmʉri ca petiro, cʉ̃ yaa wiipʉ tuacoaupi ñucã Zacarías. 24 Ate jiro, cʉ̃ nʉmo Elizabet ʉtaaga nii jʉo dooupo. Jĩcã amo cõro niirã muipũa peti wii witiri méé, o biro ĩi tʉgoeñacã niirucuupo: 25 “Mecʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉ o biro yʉre tiimi, ‘Ca puna manigo niimo,’ yʉre cʉ̃ja ca ĩi wede paitipere biro ĩigʉ,” ĩiupo. 26 Jĩcã amo peti, ape amore jĩcãga penituaro ca niirã muipũa jiro, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃re queti wede bojari majʉ Gabriel're, Galilea yepa macã macã Nazaret'pʉ tiicojoupi, 27 María, jĩcʉ̃ ʉmʉ mena ca nii ñaatigore wiogʉ David niiquĩricʉ pãrami José ca wãme cʉtigʉ mena ca manʉ cʉtipore wii jãa doti cojogʉ. 28 To biri Gabriel, María cõ ca niiri tabepʉ jãa waa, o biro cõre ĩiupi: HK00366B.tif 29 María pea o biirije cõre cʉ̃ ca ĩirijere tʉori, do biro pee ĩi majiti, “¿Do biro ĩirʉgaro to ĩibuti, to biri wãme yʉre cʉ̃ ca ĩi añu doti jãa earijea?” ĩi tʉgoeñarique paicoaupo. 30 To biro cõ ca ĩi uwi tʉgoeñaro ĩagʉ, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ pea: —Uwieto María. Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tii bojarijere ca bii ʉjea niigo mʉ nii. 31 To biri ʉtaaga nii, ʉmʉ macʉ̃ cʉti, cʉ̃re mʉ wãmeo tiirucu. 32 Do biro ca tiiya manigʉ nii, ati ʉmʉreco niipetiropʉre Ca Doti Niigʉ Macʉ̃, cʉ̃ja ca ĩigʉ niirucumi; Ʉpʉ Ʉmʉreco Pacʉ pea, cʉ̃ ñicʉ̃ David niiquĩricʉre wiogʉ ca nii majuropeegʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃ ca tiiquĩricarore birora cʉ̃re tiirucumi. 33 Jacob yaa pooga macãrãre to birora ca doticõa niigʉ niirucumi; cʉ̃ ca doti niirije peti nʉcãtirucu —ĩiupi Maríare. 34 To biro cõre cʉ̃ ca ĩiro tʉo: —¿Ano yʉre mʉ ca ĩirijea, jĩcʉ̃ ʉmʉ mena yʉ ca niiti pacaro, do biro pee biicãri to biibogajati? —cʉ̃re ĩi jãiñaupo. 35 To biro cʉ̃re cõ ca ĩi jãiñaro: —Añuri Yeri mʉre cotegʉ doorucumi. Ʉmʉreco Pacʉ ati ʉmʉreco niipetiropʉre Ca Doti Niigʉ cʉ̃ ca tutuarije, mʉre paa ũmaa nʉcã earucu. To biri wimagʉ ca ñañarije manigʉ ca baʉapʉre, “Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃” ĩiricʉ niirucumi. 36 Bʉcʉopʉ nii pacago, mʉ yee wedego Elizabet cãa, “Puna manimo,” cʉ̃ja ca ĩimirico, mee jĩcã amo peti, ape amore jĩcãga penituaro muipũa ʉtaaga niicã tʉja waamo. To biri cõ cãa, macʉ̃ cʉtigo doogo tiimo. 37 Ʉmʉreco Pacʉra, jĩcã wãme ʉnoacã cʉ̃ ca tii majitiri wãme mani —ĩiupi Maríare. 38 To biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉogo: —Ʉmʉreco Pacʉre pade coteri majo yʉ nii. To biro yʉre mʉ ca ĩi wederi wãmere birora, yʉre cʉ̃ tiijato Ʉmʉreco Pacʉ —ĩiupo María. To biro cõ ca ĩirora, waacoaupi Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ. 39 Tii rʉmʉrira pato wãcãro mena, Judea yepare ʉ̃tã buurori watoa ca niiri macãpʉ waacoaupo María. 40 Tii macãpʉre eago, Zacarías yaa wiipʉ jãa ea, cʉ̃ nʉmo Elizabet're añu doti jãa eaupo. 41 María cõ ca añu doti jãa earijere cõ ca tʉorora, wimagʉ cõ paa totipʉ ca niigʉra yuguiupʉ, Elizabet're. To biro cʉ̃ ca biiri tabera, Añuri Yeri Elizabet're ñaajãa nʉcã eaupi. 42 To cõrora tutuaro wederique mena o biro ĩiupo Elizabet, Maríare: —Nomia niipetirã ametʉeneropʉ añuro mʉre tiijapi Ʉmʉreco Pacʉ; ñucã mʉ macʉ̃ cãare añurije cʉ̃re tiijapi. 43 ¿Yʉa ñiruo ʉno yʉ niiti, yʉ Wiogʉ paco yʉre mʉ ca ĩago eajata? 44 Yʉre mʉ ca añu doti jãa earijere yʉ ca tʉorije menara, yʉ Macʉ̃, yʉpʉre ca jãñagʉacã, ʉjea niigʉ yuguimi. 45 Ʉjea niiña mʉ, cʉ̃ ca ĩirijere ca tʉo nʉnʉjeerico, Wiogʉ mʉre cʉ̃ ca ĩirique cʉ̃ ca ĩiricarore biro biirucu —cõre ĩiupo. 46 To cõrora María o biro ĩiupo: —Yʉ ca cati niirije Ʉmʉreco Pacʉ do biro ca tiiya manigʉ cʉ̃ ca niirijere baja peo nʉcʉ̃ bʉo. 47 Yʉ yeri, yʉre Ca Ametʉenegʉ yʉ Ʉmʉreco Pacʉpʉre bʉaro ʉjea nii. 48 Cʉ̃re pade coteri majo watoa macõ yʉ ca nii pacaro, yʉre ĩajapi Ʉmʉreco Pacʉ. To biri mecʉ̃ mena, bojoca ca nii nʉnʉa waarã cõrora, to birora “Ʉjea niirique ca bʉarico niimo,” yʉre ĩicõa niirucuma. 49 Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutuagʉ, do biro ca tiiya maniri wãmere yʉre tiimi. Cʉ̃a, “Ca Ñañarije Manigʉ,” wãme cʉtimi. 50 Cʉ̃re ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorãra, bojoca cʉ̃ja ca nii nʉnʉa waaro cõrora cʉ̃jare ĩa maimi Ʉmʉreco Pacʉ. 51 Cʉ̃ ca tutuarije niipetiro mena añurijere tiiupi. “O biro ca biirã jãa nii,” ca ĩirã cʉ̃ja ca tiirʉgarijere tii acobocãmi. 52 Wiorã cãare, wiorã cʉ̃ja ca niimirijere ẽma, watoa macãrã peere ca nii majuropeerã cʉ̃jare tiimi. 53 Ca aʉa boarãra, niipetirije cʉ̃ja ca cʉoro tii, ca apeye pairã peera ñeeja manirã cʉ̃ja ca tuaro cʉ̃jare tiimi. 54 Israel, cʉ̃re pade coteri majʉ yaa pooga macãrãre, cʉ̃jare tii nemoupi. Ĩa mairique mena cʉ̃jare tii nemo acobotiupi. 55 Mani ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã, Abraham're, to biri cʉ̃ pãramerã ca nii nʉnʉa waaparãpʉ cãare, “O biri wãmera mʉjare yʉ tiirucu,” ĩiquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ —ĩiupo Elizabet're. 56 María itiarã muipũa Elizabet mena nii, jiro cõ yaa wiipʉ tuacoaupo ñucã. 57 Cõ ca macʉ̃ cʉtiri rʉmʉ ca earo, jĩcʉ̃ macʉ̃ cʉtiupo Elizabet. 58 Cõ yaarã, cõ yaa macã macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cõre cʉ̃ ca tii nemoriquere tʉori, cõre ʉjea nii peorã waaupa. 59 Cʉ̃ ca baʉaricaro jiro, jĩcã amo peti, ape amore itiaga penituaro ca niiri rʉmʉri ca nii waaro, wimagʉ jeyua quejero yapare wide taa dotirã waaupa. Cʉ̃ pacʉ wãmera Zacarías cʉ̃re cʉ̃ja ca wãmeo tiirʉgaro macã cʉ̃ paco pea, 60 o biro cʉ̃jare ĩi camotaupo: —Biiticu. Juan, wãme cʉtirucumi —cʉ̃jare ĩiupo. 61 To biro cõ ca ĩiro tʉorã: —Mʉ yaarã, jĩcʉ̃ peera mʉ ca ĩiri wãme ca wãme cʉtigʉ manimi doca —cõre ĩiupa. 62 To biro ameri ĩi, cʉ̃ pacʉ pea “¿Di wãme cʉ̃ macʉ̃re cʉ̃ wãmeo tiirʉgati?” ĩirã, ca wedetigʉ cʉ̃ ca niiro macã tii cõoñarique mena cʉ̃re jãiñaupa. 63 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ĩiro, cʉ̃ pea jĩcã pĩi yucʉ pĩi jãiri, tii pĩipʉre: “Cʉ̃ wãme nii Juan,” ĩi owa tuuupi. To biro cʉ̃ ca tiiro, to ca niirã niipetirã do biro pee ĩi majiticãupa. 64 “Cʉ̃, wãme cʉtirucumi,” ĩi owa tuugʉra, ca wedetigʉ ca niimiricʉ wede, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peo jʉo waaupi. 65 Cʉ̃ yaa macã macãrã niipetirã to biro cʉ̃ ca biirijere queti tʉorã, tʉo ʉcʉacoaupa. Ñucã Judea yepa maquẽ ca ʉ̃tã yucʉ cʉtiri yepa niipetiro macãrãpʉra to biro ca biiriquere ameri queti wede bato peoticã cojoupa. 66 Teere ca tʉorã niipetirãpʉra, “¿Ani wimagʉa, do biro ca biipʉ peti cʉ̃ niigajati?” ĩi jãiñarucuupa cʉ̃ja majurope, añuro petira, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca tii nemorije ca niiro macã. 67 Wimagʉ pacʉ Zacarías pea, Añuri Yeri cʉ̃pʉre cʉ̃ ca ñaajãa nʉcã earo macã, ca biipere o biro ĩi wede jʉgueupi: 68 —Añuro ĩiricʉ cʉ̃ niijato Ʉpʉ, Israel Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yaa pooga macãrãre ca ametʉenegʉ dooricʉ. 69 Cʉ̃re pade coteri majʉ ca niiricʉ David pãramire, manire ca Ametʉenepʉ do biro ca tiiya manigʉre manire tiicojomi. 70 Tĩrʉmʉpʉra atere, cʉ̃ yee quetire ca wede jʉguerã ca ñañarije manirã menapʉra “O biro yʉ tiirucu” ĩiquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ. 71 Mʉja waparãre, mʉjare ca ĩa junarãre, mʉjare yʉ ametʉenerucu. 72 Mani ñicʉ̃ jʉ̃mʉapʉre ĩa mai, “ ‘To biro yʉ tiirucu,’ cʉ̃ ca ĩirique ca ñañarije manirijere acoboti, yʉ biirucu” ĩiquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ. 73 Ñucã, ate nii, mani ñicʉ̃ Abraham niiquĩricʉpʉre, “Yʉ tii majuropeecãrucu,” cʉ̃ ca ĩirique: 74 “Uwi tʉgoeñaricaro maniro, ca ñañarije manirã niirique mena, ca niirore biro tii niirique mena, cʉ̃re tii nʉcʉ̃ bʉo nʉnʉjee, ñucã mani ca catiri rʉmʉri cõrora cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri tabere nii, mani ca biipere biro ĩigʉ, waparã manirã cʉ̃ja ca niiro yʉ tiirucu,” ĩiquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ, o biro manire cʉ̃ ca tii bojapere —ĩiupi Zacarías. 76 To biro ĩicã, cʉ̃ macʉ̃ peera o biro ĩiupi ñucã: —Mʉ, yʉ macʉ̃acã pea, “Ʉmʉreco Pacʉ ati ʉmʉreco niipetiropʉre Ca Doti Niigʉ yee quetire ca wede jʉguegʉ niimi,” ĩiricʉ mʉ niirucu. Wiogʉ cʉ̃ ca dooparo jʉguero, bojocare mʉ wede majio jʉguerucu, 77 Ʉmʉreco Pacʉ, “Cʉ̃ yaa pooga macãrãre, ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere acobo, ametʉene, tiimi,” cʉ̃jare ĩi majiorʉgʉ. 78 Mani Ʉmʉreco Pacʉ bʉaro ca ĩa maigʉ niiri, jĩcã rʉmʉ muipũ añuro cʉ̃ ca boe bate mʉa doori rʉmʉre biro manire tii bojami, 79 bʉaro ca naitĩari tabepʉre ca niirãre biro ca niirãre, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro niiriquere wede majio, añuro niiriquere manire ĩño jʉgue, manire tiirʉgʉ —ĩiupi Zacarías. 80 Wimagʉ bʉcʉa nʉnʉa waagʉra, yeri jãñariquepʉ bʉaro tutua añugʉ bii nʉnʉa waaupi. Ména, israelitas're Ʉmʉreco Pacʉ yee queti cʉ̃ ca wedeparo jʉguero ca bojoca maniro ca yucʉ maniri yepapʉ niicãrucuupi Juan.

Lucas 2

1 Tii rʉmʉrirena wiogʉ César Augusto bojoca niipetirãre cʉ̃ja wãmere owa peo dotiupi. 2 Ate, wãme owa peoriquera, Siria yepa wiogʉ Cirenio cʉ̃ ca niiri tabere tii jʉoupa. 3 To biri niipetirãpʉra cʉ̃ja ca niiro cõro cʉ̃ja yaa macãripʉ cʉ̃ja wãmere owa peo dotirã waarique niiupa. 4 Tee jʉori José cãa, David niiquĩricʉ yaa puna macʉ̃ niiri, Galilea yepa macã macã Nazaret ca niiricʉ waaupi Judea yepa macã macã Belén ca wãme cʉtiri macã, wiogʉ David niiquĩricʉ cʉ̃ ca baʉarica macãpʉ. 5 Toopʉ José, cʉ̃ nʉmo María menara cʉ̃ja wãmere owa peorã waaupa. To biro cʉ̃ja ca biiri tabere María pea ʉtaaga niiupo. 6 Belén'pʉ cʉ̃ja ca bii niiro, María peera cõ ca macʉ̃ cʉtiri rʉmʉ eaupa. 7 Toopʉ baʉaupi cõ macʉ̃ ca nii jʉogʉ. Cʉ̃ ca baʉaro, juti quejeri mena cʉ̃re ũmaari, wecʉare baarique ecarica coropʉ cʉ̃re peoupo, cãnirica wiipʉre cãnirica taberi ca maniro macã. CN01617b.tif 8 Ovejas coteri majare baua eaupi Ʉmʉreco Pacʉre queti bojari majʉ. 9 Tee jãa cʉ̃ja ca ĩitiri tabera, jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ cʉ̃jare baua eaupi. Ʉpʉ cʉ̃ ca boe baterije pea cʉ̃ja wejare boe bate ñaacũmu eaupa. To biro ca biiro, cʉ̃ja pea bʉaro uwiupa. 10 To biro cʉ̃ja ca biiro, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: CN01620b.tif 11 Mecʉ̃re, David niiquĩricʉ yaa macãpʉre baʉami jĩcʉ̃ mʉjare Ca Ametʉenepʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojogʉ Mesías, Wiogʉ ca niigʉ. 12 Cʉ̃ra niimi mʉja ca ĩi majipere biro ĩirã, juti quejeri mena cʉ̃ja ca ũmaaricʉre wecʉare ecarica coropʉ ca pejagʉre mʉja bʉarucu —ĩiupi. 13 To biro cʉ̃ ca ĩi niiri tabera paʉ aperã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja cʉ̃ pʉtore baua ea, Ʉmʉreco Pacʉre o biro ĩi baja peoupa: 14 “¡Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerije niipetiropʉ nii. Añuro cʉ̃ ca tiirijere ca bii ʉjea nii niirãre, añuro niirique cʉ̃jare to niijato!” ĩiupa. 15 Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã ʉmʉreco tutipʉ cʉ̃ja ca tua mʉa waaro jiro, ovejas coteri maja pea o biro ameri ĩiupa: —Jamʉ Belén'pʉ. Ate queti Ʉpʉ manire cʉ̃ ca wederije ca biiriquere mani ĩaco —ĩiupa. 16 To biro ameri ĩi, jĩcãto waa, Maríare, Josére, wimagʉ peera, wecʉare baarique ecarica coropʉ ca jãñagʉre bʉa eaupa. 17 Cʉ̃re ĩarã, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ wimagʉ cʉ̃ ca biipe maquẽre cʉ̃jare cʉ̃ ca wederiquere bojocare wedeupa. 18 Ovejas coteri maja to biro cʉ̃ja ca ĩirijere ca tʉorã niipetirã do biro pee ĩi majiticãupa. 19 María pea to biro cʉ̃ja ca ĩirije niipetirore cõ yeripʉ tʉgoeñacã niirucuupo. 20 Ovejare coteri maja pea ĩa, tʉo, cʉ̃ja ca tiirique niipetirije jʉori, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo, cʉ̃re baja peo, tiicã tua waaupa, niipetirijepʉra cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiricarore birora ca biirijere ĩari. 21 Jĩcã amo peti, ape amore itiaga penituaro ca niiri rʉmʉri jiro, cʉ̃ jeyua quejero yapare wide taa dotirã waaupa. Ñucã María, ʉtaaga cõ ca niiparo jʉgueropʉra, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ cõre cʉ̃ ca ĩirica wãmera cʉ̃re wãmeo tiiupa. 22 Moisés cʉ̃ ca dotirique ca ĩirore biro, cʉ̃ja ca macʉ̃ cʉtiro jiro ca amori jujurije ca petiri rʉmʉri jirore, wimagʉ Jesús're, Jerusalén'pʉ cʉ̃re ami waaupa cʉ̃ pacʉa, Ʉmʉreco Pacʉre, “Mʉ yʉʉ niimi” cʉ̃re ĩi, ĩñorã waarã. 23 Atere to biro tiiupa, Ʉpʉ cʉ̃ ca doti cũuriquepʉre o biro ĩi owa cũurique ca niiro macã: “Niipetirã ʉmʉa mʉja ca macʉ̃ cʉti jʉorã, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã niirucuma,” ĩi owaupa. 24 To biri ñucã, Ʉpʉ cʉ̃ ca dotirique ca ĩirore biro waibʉcʉ jĩari, tiicojo nʉcʉ̃ bʉorã waaupa: “Jĩcã bapa weje bua, tiirʉgatirã, bua ʉmʉa ʉno mena tiirique niirucu,” cʉ̃ ca ĩiricarore biro. 25 To biro ca bii niiri cuure niiupi Jerusalén're, jĩcʉ̃ ʉmʉ Simeón ca wãme cʉtigʉ, ca añugʉ, Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉ, Israel yepare ñañaro ca tiirãre ca ametʉenepʉre ca yue niirucugʉ. Cʉ̃ mena niiupi Añuri Yeri. 26 To biri, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojogʉ Mesías're ĩatigʉra mʉ bii yaitirucu,” cʉ̃re ĩi wede majio jʉgueupi. 27 Añuri Yeri cʉ̃re cʉ̃ ca ami waaro macã, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ waaupi Simeón. Wimagʉ Jesús pacʉa, doti cũurique ca ĩirore biro tiirã waarã cʉ̃re cʉ̃ja ca ami waari tabere, 28 Simeón pea cʉ̃re ami pʉja, Ʉmʉreco Pacʉre o biro ĩi baja peo nʉcʉ̃ bʉoupi: 29 Ʉpʉ, mecʉ̃ra “To biro yʉ tiirucu,” yʉre mʉ ca ĩiricarore birora mʉ tii: Mʉre pade coteri majʉre añuro cʉ̃ ca bii yairo mʉ tii maji yua. 30 Bojocare ca ametʉenepʉ mʉ ca tiicojogʉre mee yʉ ĩa yerijãa, 31 Bojoca niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro mʉ ca tii ĩño jʉo waarijere, 32 Bojoca poogaari, Ʉmʉreco Pacʉ yee díámacʉ̃ ca niirijere cʉ̃ja ca majiro tii, Mʉ yaa pooga Israel macãrãre ca nii majuropeera cʉ̃ja ca niiro tii, ca tiipʉre —ĩiupi Simeón. 33 Cʉ̃ pacʉa pea to biirije wimagʉre Simeón cʉ̃ ca ĩirijere tʉo ʉcʉacoa, do biro pee ĩi majiticãupa. 34 To cõrora Simeón, “Añuro mʉjare to biijato,” cʉ̃jare ĩi, o biro ĩiupi ñucã Jesús paco María peera: —Ani wimagʉ, paʉ Israel macãrã ñañaro tamʉo, ametʉa, cʉ̃ja ca biro tii, ñucã bʉaro cʉ̃re ĩa juna, cʉ̃ja ca biiro tiirucumi. 35 O biro cʉ̃ja ca biiro, paʉ, cʉ̃ja yeripʉ cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijere ca bii bau niipere biro ĩigʉ. Mʉ peera, ate niipetirije mʉ yerire niipĩi mena jade ame wioricarore biro puniro mʉ ca tʉgoeñape niirucu —cõre ĩiupi. 36 Ñucã, Ana ca wãme cʉtigo, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majo, Fanuel macõ, Aser niiquĩricʉ yaa puna macõ cãa, toora niiupo. Mee bʉcʉo peti niiupo. Wãmoacã niigopʉ manʉ cʉti, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri cʉ̃marira cõ manʉ mena cõ ca nii tʉja waarora, cõre cʉ̃ ca bii yai weorico niiupo. 37 Cõ manʉ cʉ̃ ca bii yai weoricaro jirore, ochenta y cuatro cʉ̃mari peti nii tʉja waaupo. Cõ pea Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre witiri méé, ñamiri, ʉmʉrecori, baarique betirique mena Ʉmʉreco Pacʉre jãi juu bue, tii nʉcʉ̃ bʉocõa niirucuupo. 38 Ana cãa, Simeón to biro cʉ̃ ca ĩi niiri tabera ea, Ʉmʉreco Pacʉre: “Añu majuropeecã,” ĩi ʉjea nii, Jerusalén're ca ametʉenepʉre ca yue niirucurã niipetirãre wedeupo, wimagʉ Jesús yee maquẽre. 39 Ʉmʉreco Pacʉ dotirique ca dotirore biro tii yapanori jiro, Galilea yepa cʉ̃ja yaa macã majurope Nazaret'pʉ tuacoaupa ñucã. 40 Wimagʉ pea añuro tutua añugʉ bʉcʉa, bʉaro ca majigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃re cʉ̃ ca tiirije mena bii nʉnʉa waaupi. 41 Jesús pacʉa to cãnacã cʉ̃mara Jerusalén macãpʉ Pascua boje rʉmʉ ĩarã waarucuupa. 42 Jesús, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niiri cʉ̃mari ca cʉogʉ cʉ̃ ca niiro, cʉ̃ja niipetirã tii boje rʉmʉre cʉ̃ja ca waarucuricarore birora waaupa ñucã Jerusalén'pʉ. 43 Tii boje rʉmʉ ca petiro, cʉ̃ja yaa wiipʉ cʉ̃ja ca tua waaro, Jesús pea cʉ̃ pacʉa cʉ̃ja ca majitirora, Jerusalén'pʉra tuacãupi. 44 Cʉ̃ja pea, “Aperã mena doocumi” ĩi tʉgoeñari, jĩcã rʉmʉ waaupa. Jiro cʉ̃ja yee wederã, cʉ̃ja ca majirã watoa cʉ̃re amañami, 45 cʉ̃re bʉati, Jerusalén'pʉra cʉ̃re amarã tuacoaupa ñucã. 46 Itia rʉmʉ jiropʉ Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ doti cũuriquere ca jʉo bueri maja watoapʉ cʉ̃ja ca wederijere tʉo, cʉ̃ cãa cʉ̃jare jãiña, ca tii duwigʉre cʉ̃re bʉaupa. 47 Cʉ̃ ca ĩirijere ca tʉorã niipetirã, cʉ̃ ca majirijere, cʉ̃jare cʉ̃ ca yʉʉ majirijere tʉorã, tʉo ʉcʉacoaupa. 48 Toopʉ cʉ̃ja mena cʉ̃ ca ĩi duwiro ĩarã, cʉ̃ pacʉa pea ĩa ʉcʉacoari, cʉ̃ paco pea o biro cʉ̃re ĩiupo: —Macʉ̃, ¿ñee tiigʉ to biirije jãare mʉ bii tua nʉcã weoquĩjãri? Mʉ pacʉ, yʉ, bʉaro tʉgoeña pairique mena mʉre jãa ama yujujãwʉ —cʉ̃re ĩiupo. CN01647B.tif 49 To biro cõ ca ĩiro o biro ĩi yʉʉupi Jesús: —¿Ñee tiirã yʉre mʉja amajãri? ¿Yʉ Pacʉ yeere ca tiipʉ niiri yʉ ca biirijere mʉja majitijãri? —ĩiupi. 50 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩirijere tʉo majitiupa cʉ̃ja pea. 51 To biri cʉ̃ pacʉa mena Nazaret'pʉ tua waa, niipetirije cʉ̃ja ca ĩirore biro tiicã niirucuupi. Cʉ̃ paco pea ate niipetirijere cõ yeripʉ tʉgoeñacã niirucuupo. 52 Jesús cʉ̃ ca bʉcʉa nʉnʉa waaro cõrora, cʉ̃ ca majirije cãa bʉcʉa nʉnʉa waaupa. To biri Ʉmʉreco Pacʉ menare, bojoca mena cãare, añuro bii ʉjea nii, bii bʉcʉa nʉnʉa waaupi Jesús.

Lucas 3

1 Tiberio quince cʉ̃mari wiogʉ cʉ̃ ca nii nʉnʉa waari cʉ̃mare, Poncio Pilato Judea yepa wiogʉ niiupi. Herodes pea Galilea yepa wiogʉ niiupi. Cʉ̃ bai Felipe pea, Iturea, to biri Traconite yepari wiogʉ niiupi. Ñucã Lisanias pea Abilinia yepa wiogʉ niiupi. 2 Cʉ̃ja wiorã cʉ̃ja ca niiri tabere Anás, to biri Caifás paia wiorã niiupa. To biro cʉ̃ja ca bii niiri cʉ̃marire, ca yucʉ maniri yepapʉ ca niigʉ, Zacarías macʉ̃ Juan're wedeupi Ʉmʉreco Pacʉ. 3 Cʉ̃re cʉ̃ ca wedero jiro, Juan pea dia Jordán pʉto macã yepa niipetiropʉre waari: —Ñañarije mʉja ca tiirijere tʉgoeña yeri wajoari, uwo coe doti tiiya, Ʉmʉreco Pacʉ ñañarije mʉja ca tiiriquere cʉ̃ acobojato ĩirã —cʉ̃jare ĩi wede yujuupi. 4 Atea, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías o biro cʉ̃ ca ĩi owaquĩricarore birora biiupa: “Ca yucʉ maniri yepapʉre jĩcʉ̃, o biro ĩi acaro bui wedemi: ‘Añuro tʉgoeñarique mena Wiogʉre yueya,’ Wiogʉ cʉ̃ ca eaparo jʉguerore, cʉ̃ ca doopa maare díámacʉ̃ maa cʉ̃ja ca queno yuerore birora, mʉja cãa, mʉja yerire añuro cʉ̃re queno yueya. 5 Upa coraari bʉcʉ ca nii ñaajãa duwi waarije cõrorena, jita mena maa jãa dado queno peoticãrique niirucu. Ʉ̃tã yucʉ, ca emʉari buurori ca niirije cõrorena, coa queno cũu peoticãrique niirucu. Upa beto maari ca niirijera, díámacʉ̃ maari queno cojorique niirucu. Docuori maari ca niirijera, añuri maari quenorique niirucu. 6 Bojoca ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ametʉenerijere bojoca niipetirã ĩarucuma,” ĩi owaquĩupi Isaías. CN01651B.tif 7 Paʉ bojoca cʉ̃re ca uwo coe dotirã earãre, o biro cʉ̃jare ĩiupi Juan: —Añaa punaa ¿“Ñiru, Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiipe ca cõña doorijere mʉja duti majicãrucu,” mʉjare cʉ̃ ĩijãri? 8 Díámacʉ̃ra ñañarije mʉja ca tiirucurijere tii yerijãa tʉgoeña yeri wajoari, Ʉmʉreco Pacʉ peere mʉja ca tʉo nʉnʉjeerijere ĩñorã, ĩa majiricarora añuro niirique cʉti ĩño niiña. Mʉja majuropeera: “Jãa, Abraham pãramerã jãa nii,” ĩi tʉgoeñaticãña. Ʉmʉreco Pacʉa, ate ʉ̃tãgaarirena Abraham pãramerã cʉ̃ja ca niiro tii jeeñocã majimi. 9 Mee comea, yucʉgʉʉrire ca queti paga, tee nʉcõripʉre paa pua tuuricaga tuja yerijãa. Yucʉ añurije ca dica cʉtitiri yucʉ cõrorena quetiri, pecamepʉ paa jude joerique niirucu —cʉ̃jare ĩi wedeupi. 10 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —¿To docare ñee jãa tiigajati? —ĩiupa. 11 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro: —Pʉaro jutiro ca cʉogʉ, ca cʉotigʉre jĩcãro tiicojoya. Baarique ca cʉorã cãa, ca cʉotirãre ecaya —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Juan. 12 Jĩcãrã Roma maquẽre wapa jee bojari maja cãa, uwo coe dotirã earã, o biro ĩi jãiñaupa Juan're: —Buegʉ, jãa pea ¿ñee jãa tiigajati? —ĩiupa. 13 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro: —Mʉjare cʉ̃ja ca wapa jãi dotiricaro ametʉeneropʉ wapa jãiticãña —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Juan. 14 Ñucã jĩcãrã uwamarã cãa: —Jãa pea, ¿ñee jãa tiigajati? —cʉ̃re ĩi jãiñaupa. To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro: —Jĩcʉ̃ ʉno peerena ĩi uwiori, cʉ̃ja ca cʉorijere jĩcã wãme ʉno peerena cʉ̃jare ẽma, cʉ̃ja ca tiitiriquerena wedejãa, tiiticãña. Mʉja ca wapa taaro cõrora cʉoya —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Juan. 15 Bojoca pea, “Do biirije peti to ca biicãro,” ĩi yue niirã, niipetirãpʉra cʉ̃ja majurope: “¿‘Juan, Mesías doorucumi,’ cʉ̃ja ca ĩiquĩricʉra cʉ̃ niicã tiimiti?” ĩi jãiñaupa. 16 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Juan pea niipetirãre o biro ĩiupi: —Yʉa oco mena mʉjare yʉ uwo coe. Ména, doorucumi jĩcʉ̃, yʉ ametʉenero niipetirijepʉre ca doti tutua majuropeegʉ. Yʉa, cʉ̃ dʉpo jutire jiarica daari cãare ca popio cotepʉ méé yʉ nii. Cʉ̃a, Añuri Yeri mʉjapʉre cʉ̃ ca ñaajãa nʉcã earo tiiri, ñañarije manirã mʉja ca tuaro tiirucumi. 17 Trigo quejerire cʉ̃ ca maa mʉene batepa tabere ami doomi, ca quejerire jee dica woo, ca ape peera teere queno cũurica tabepʉ queno cũu, tiirʉgʉ. Tee quejeri peera pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ joe batecãrucumi —ĩiupi. 18 Ate mena, ñucã apeye paʉ wãmeri mena cʉ̃jare wede majiori, añurije quetire bojocare wedeupi Juan. 19 Apeyera ñucã, Herodes're cʉ̃ yee wedegʉ Felipe nʉmo Herodías're cʉ̃ ca nʉmo cʉtirije jʉori, ñucã apeye niipetirije ñañarije cʉ̃ ca tiirique jʉori, cʉ̃re tuti bojoca catiomiupi. 20 Herodes pea niipetirije ñañarije cʉ̃ ca tii niirije watoara, Juan're cʉ̃re tia cũu nemocãupi ñucã. 21 Jĩcã rʉmʉ bojoca niipetirã Juan're cʉ̃ja ca uwo coe doti niiri tabere Jesús cãa, cʉ̃re uwo coe ecoupi. Uwo coe eco yapano, cʉ̃ ca juu bue niiri tabera ʉmʉreco quejero ca pãa nʉcãro, 22 Añuri Yeri pea buare biigʉ bau duwi doo, bii ñaapea eaupi Jesús'pʉre. To biro cʉ̃ ca biiri tabera, ʉmʉreco tutipʉ: —Mʉ mʉ nii yʉ Macʉ̃, yʉ ca maigʉ; mʉ mena bʉaro yʉ ʉjea nii —ĩi wedeoupe. 23 Jesús, treinta cʉ̃mari cʉogʉ, cʉ̃ paderiquere tii jʉoupi. Cʉ̃ja ca ĩirucuropʉra niijata, Jesús, José macʉ̃ niiupi. José, Elí macʉ̃ niiupi. 24 Elí pea, Matat macʉ̃ niiupi. Matat pea Leví macʉ̃ niiupi. Leví pea Melqui macʉ̃ niiupi. Melqui pea Jana macʉ̃ niiupi. Jana pea José macʉ̃ niiupi. 25 José pea Matatías macʉ̃ niiupi. Matatías pea Amós macʉ̃ niiupi. Amós pea Nahúm macʉ̃ niiupi. Nahúm pea Esli macʉ̃ niiupi. Esli pea Nagai macʉ̃ niiupi. 26 Nagai pea Máat macʉ̃ niiupi. Máat pea Matatías macʉ̃ niiupi. Matatías pea Semei macʉ̃ niiupi. Semei pea Josec macʉ̃ niiupi. Josec pea Judá macʉ̃ niiupi. 27 Judá pea Joanán macʉ̃ niiupi. Joanán pea Resa macʉ̃ niiupi. Resa pea Zorobabel macʉ̃ niiupi. Zorobabel pea Salatiel macʉ̃ niiupi. Salatiel pea Neri macʉ̃ niiupi. 28 Neri pea Melqui macʉ̃ niiupi. Melqui pea Adi macʉ̃ niiupi. Adi pea Cosam macʉ̃ niiupi. Cosam pea Elmadam macʉ̃ niiupi. Elmadam pea Er macʉ̃ niiupi. 29 Er pea Josué macʉ̃ niiupi. Josué pea Eliezer macʉ̃ niiupi. Eliezer pea Jorim macʉ̃ niiupi. Jorim pea Matat macʉ̃ niiupi. 30 Matat pea Leví macʉ̃ niiupi. Leví pea Simeón macʉ̃ niiupi. Simeón pea Judá macʉ̃ niiupi. Judá pea José macʉ̃ niiupi. José pea Jonán macʉ̃ niiupi. Jonán pea Eliaquín macʉ̃ niiupi. 31 Eliaquín pea Melea macʉ̃ niiupi. Melea pea Mainán macʉ̃ niiupi. Mainán pea Matata macʉ̃ niiupi. Matata pea Natán macʉ̃ niiupi. Natán pea David macʉ̃ niiupi. David pea Isaí macʉ̃ niiupi. 32 Isaí pea Obed macʉ̃ niiupi. Obed pea Booz macʉ̃ niiupi. Booz pea Salmón macʉ̃ niiupi. 33 Salmón pea Naasón macʉ̃ niiupi. Naasón pea Aminadab macʉ̃ niiupi. Aminadab pea Aram macʉ̃ niiupi. Aram pea Esrom macʉ̃ niiupi. Esrom pea Fares macʉ̃ niiupi. Fares pea Judá macʉ̃ niiupi. 34 Judá pea Jacob macʉ̃ niiupi. Jacob pea Isaac macʉ̃ niiupi. Isaac pea Abraham macʉ̃ niiupi. Abraham pea Taré macʉ̃ niiupi. Taré pea Nacor macʉ̃ niiupi. 35 Nacor pea Serug macʉ̃ niiupi. Serug pea Ragau macʉ̃ niiupi. Ragau pea Peleg macʉ̃ niiupi. Peleg pea Heber macʉ̃ niiupi. Heber pea Sala macʉ̃ niiupi. 36 Sala pea Cainán macʉ̃ niiupi. Cainán pea Arfaxad macʉ̃ niiupi. Arfaxad pea Sem macʉ̃ niiupi. Sem pea Noé macʉ̃ niiupi. Noé pea Lamec macʉ̃ niiupi. 37 Lamec pea Matusalén macʉ̃ niiupi. Matusalén pea Enoc macʉ̃ niiupi. Enoc pea Jared macʉ̃ niiupi. Jared pea Mahalaleel macʉ̃ niiupi. Mahalaleel pea Cainán macʉ̃ niiupi. 38 Cainán pea Enós macʉ̃ niiupi. Enós pea Set macʉ̃ niiupi. Set pea Adán macʉ̃ niiupi. Adán pea, Ʉmʉreco Pacʉ macʉ̃ niiupi.

Lucas 4

1 Jesús pea Añuri Yeripʉ cʉ̃re cʉ̃ ca doti niirije mena niicãri, dia Jordán'pʉ ca niiricʉ cʉ̃ ca tua maa waaro, Añuri Yeri pea ca yucʉ maniri yepapʉ cʉ̃re amicoaupi. 2 Toopʉre cuarenta rʉmʉri peti niiupi. Satanás pea ñañarijere cʉ̃ ca tiiro cʉ̃re tiirʉgamiupi. To biro cʉ̃ ca biiri rʉmʉrire baari méé biima ĩigʉ, bʉaro queya tʉgoeñaupi Jesús. 3 To biro cʉ̃ ca biiro, Satanás pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra mʉ ca niijata, “ ‘Atiga ʉ̃tãgare pan jeeñaña,’ ĩiña” —cʉ̃re ĩiupi. 4 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús: —Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Bojocʉa, baarique mena wado cati niitimi. Niipetiro Ʉmʉreco Pacʉ wederique mena cãare caticã majimi,” ĩi —cʉ̃re ĩiupi. 5 Jiro Satanás macãnʉcʉ̃ ca emʉari buuro jotoapʉ cʉ̃re jʉo waari, jĩcã nimarora ati yepa macã yepari niipetirore cʉ̃re ĩño peticã cojori, 6 o biro ĩiupi Jesús're: —Ati yepari niipetirijere, tii yepari maquẽ ca nii majuropeerijere, mʉ ca doti maji tutua niipere mʉre yʉ tiicojorucu. Ate niipetirije yʉ ñeewʉ. Noo yʉ ca tiicojorʉgagʉre yʉ tiicojorucu. 7 Ate niipetirijepʉra mʉ yee wado niirucu, mʉ ãjʉro jupeari mena tuetuu ea nuuri yʉre mʉ ca ĩi nʉcʉ̃ bʉojata —cʉ̃re ĩiupi Satanás. 8 To biro cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —“Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: Ʉpʉ mʉ Ʉmʉreco Pacʉ wadore ĩi nʉcʉ̃ bʉoya. Cʉ̃ jĩcʉ̃rena cʉ̃ ca dotirore biro tii nʉnʉjeeya,” ĩi —cʉ̃re ĩiupi. 9 Jiro Satanás, Jesús're Jerusalén macãpʉ ami waa, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii jotoa ca emʉari tabepʉ ami mʉa waari, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Díámacʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra mʉ ca niijata, anopʉ menara bupu duwi waagʉja. 10 Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃re queti wede bojari majare, mʉre cʉ̃ja ĩa nʉnʉjeejato ĩigʉ, mʉ pʉto cʉ̃jare tiicojorucumi, 11 cʉ̃ja, cʉ̃ja amori mena mʉre boca tuu ñeerucuma, jĩcãga ʉ̃tãga ʉno peerena mʉ ca pʉa taatipere biro ĩirã,” ĩi —cʉ̃re ĩiupi. 12 To biro cʉ̃ ca ĩiro o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús: —O biro ĩi ñucã Ʉmʉreco Pacʉ wederique: “Ʉpʉ, mʉ Ʉmʉreco Pacʉre, ‘To biro cʉ̃re mani ĩi ñaaco’ ĩi epeticãña,” ĩi —cʉ̃re ĩiupi. 13 To biro cʉ̃ ca ĩiro Satanás pea, ape wãme Jesús're, ñañaro cʉ̃ ca tiiro cʉ̃ ca tii doti ñaape bʉatima ĩigʉ, jĩcã cuu cʉ̃re waa weocoaupi. 14 Tee jiro Jesús, Añuri Yeri cʉ̃ ca doti tutua niirijepʉre yeri jãñacãri, Galilea pee tuacoaupi. Jesús cʉ̃ ca bii niirijere tii yepa niipetiropʉ wede bato peticã cojoupa. 15 To cãnacã taberipʉrena nea poo juu buerica wiijeripʉ cʉ̃jare buerucuupi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉorã, niipetirã añuro cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉorucuupa. 16 Jiro Jesús, cʉ̃ ca bʉcʉarica macã Nazaret'pʉ waaupi. Jĩcã rʉmʉ yerijãarica rʉmʉ ca niiro, cʉ̃ ca biirucuricarore biro cʉ̃ja ca nea poo juu bueri wiipʉ jãa waa, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere buerʉgʉ ea nʉcã waaupi. 17 To biro cʉ̃ ca biiro, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías cʉ̃ ca owarica pũurore cʉ̃re bue dotiupa. To biro cʉ̃ja ca tiiro Jesús pea tii pũurore pãagʉ, o biro cʉ̃ ca ĩi owa tuurica tabere bʉaupi: lb00244b.tif 18 “Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri yʉpʉre niimi, ca boo pacarãre añurije quetire ca wedepʉ yʉre cʉ̃ ca ami dica wooro macã. Tia cũuricarã ca niirã, ‘Tia cũuricarã cʉ̃ja ca niirijere wiene ecorucuma,’ yʉre ĩi wede doti cojomi. Ca ĩatirãre cʉ̃ja ĩaro yʉre tii dotimi. Aperã ñañaro cʉ̃ja ca doti eperãre, ametʉene dotigʉ yʉre tiicojomi. 19 Ʉmʉreco Pacʉ bojocare añuro cʉ̃ ca tii bojapa tabe ea yerijãa, yʉre ĩi wede doti cojomi,” cʉ̃ ca ĩi owariquere bueupi Jesús. 20 Bue yapano, tii pũurore bʉato, tii wii ca pade nemogʉre tiicojo, ea nuucoaupi ñucã. To biro cʉ̃ ca biiro to ca niirã niipetirã cʉ̃ pee wadore ĩa cojocã niiupa. 21 Cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi wede jʉoupi: —Mecʉ̃ra, Isaías cʉ̃ ca owariquere yʉ ca buero mʉja ca tʉorije ca ĩirore birora bii ea —cʉ̃jare ĩiupi. 22 Niipetirã Jesús yee maquẽre añuro ameri wede, ñucã añurije peti cʉ̃ ca ĩirijere tʉori, do biro pee ĩi majiticã, o biro ameri ĩi jãiñarucuupa: —¿Ania José macʉ̃ méé cʉ̃ niiti? —ĩiupa. 23 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Mʉja, o biri wãme yʉre mʉja ĩicu: “Ʉco tiiri majʉ, mʉ majuropeera mʉ ca diarique cʉtirijere ametʉeneña,” mʉja ĩicu. O biro mʉja ĩicu ñucã: “Ano mʉ yaa yepa cãare, Capernaúm'pʉ niigʉ mʉ ca tiirijere jãa ca tʉoriquere tiiya,” yʉre mʉja ĩicu —ĩiupi. 24 To biro ĩicã, o biro cʉ̃jare ĩi nʉnʉa waaupi ñucã: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi, jĩcʉ̃ ʉno peera Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ cʉ̃ yaa yepa macãrã petira ĩi nʉcʉ̃ bʉo ecotimi. 25 Yee méé yʉ ĩi. Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Elías cʉ̃ ca niiri cuure, itia cʉ̃ma decomacã peti oco peati, tii yepa niipetiropʉrena aʉa boarique nii, ca biiri tabere, ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai weo ecoricarã romiri paʉ niiupa Israel're. 26 To biro cʉ̃ja ca biicã pacaro, Elías peera, israelitas romiri ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai weo ecoricarã romirire jĩcõ ʉno peerena tii nemo doti cojotiupi. Sidón macã pʉto macã macã Sarepta macõ pee wadore tii nemo doti cojoupi. 27 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Eliseo cʉ̃ ca niiri cuu cãare, Israel'pʉre paʉ cami boarique ca diarique cʉtirã niiupa. To biro cʉ̃ja ca biimijata cãare, jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ja diariquere ametʉene ecotiupa. Siria macʉ̃pʉ Naamán wado cʉ̃ diariquere ametʉene ecoupi —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 28 To biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉorã, nea poorica wiipʉ ca niirã niipetirãpʉra bʉaro ajiaupa. 29 To biri niipetirã wãmʉ nʉcã, Jesús're macã tʉjaropʉ cʉ̃re amicã witi waaupa, tii macã weja macã tʉdipʉ cʉ̃re tumicõa cõa jãa cojorʉgarã. 30 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tii pacaro, Jesús pea cʉ̃ja watoara ametʉa waacoaupi. 31 Jesús pea Galilea macã macã Capernaúm'pʉ waacoaupi. Toopʉ bojocare, yerijãarica rʉmʉri ca niiro cʉ̃jare buerucuupi. 32 Doti maji majuropeerique mena cʉ̃ ca buerijere tʉorã, bojoca pea do biro pee ĩi majiticãrucuupa. 33 Nea poo juu buerica wiipʉre niiupi jĩcʉ̃, ca wãtĩ jãa ecoricʉ. To biri tutuaro mena o biro ĩi acaro buiupi: 34 —¡Jesús, Nazaret macʉ̃! To birora jãare ĩacãña. ¿Ñee tiigʉ jãare mʉ pato wãcõgʉ dooti? ¿Jãare tii yaio bategʉ doogʉ mʉ biijãri? Yʉa mʉre yʉ maji. Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Ca Ñañarije Manigʉ mʉ nii —cʉ̃re ĩiupi. 35 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirora, Jesús pea wãtĩre o biro cʉ̃re ĩi cõa wieneupi: —¡Wedeticãña! To cõrora cʉ̃re camotatiya —ĩiupi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirije menara, wãtĩ pea niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro, cʉ̃re ñañoricaro maniro yepapʉ cʉ̃re tii cõa cũucã ũmaa witi waaupi. 36 To biro cʉ̃ ca tiirijere, niipetirã ĩa ʉcʉacoa, o biro ameri ĩiupa cʉ̃ja majurope: —¿Ñee ʉno wederique to niiti nija atea? Doti maji tutuarique mena wãtĩare “Witi waarãja,” cʉ̃ ca ĩirora, cʉ̃ja pea to cõrora witicoarucuma —ĩiupa. 37 To biri Jesús cʉ̃ ca tii niirije pea tii yepa niipetiropʉre jeja nʉcã peticoaupa. 38 Jesús, nea poo juu buerica wiipʉ ca niiricʉ witi waagʉ, Simón Pedro yaa wiipʉ waaupi. Cʉ̃ mañicõ pea bʉaro wiorique diaupo. To biro cõ ca biiro, Jesús're: “Cõre catioya,” cʉ̃re ĩiupa. 39 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea cõ jotoa pee muu bia ea nʉcã, wioriquere “¡Yerijãa waaroja!” cʉ̃ ca ĩirora, yerijãacoaupa. To cõrora cõ pea wãmʉ nʉcã, cʉ̃jare baarique eca jʉo waaupo. 40 Muipũ cʉ̃ ca ñaajãa waari tabe ca niiro, bojorica wãmeri ca diarique cʉtirãre ca cʉo niiricarã niipetirã Jesús pʉto cʉ̃jare jee waaupa. Cʉ̃ pea, cʉ̃ja ca niiro cõrorena cʉ̃ amori mena cʉ̃jare ñia peori, cʉ̃jare diarique ametʉeneupi. 41 Ñucã paʉ ca diari majapʉre ca niiricarã wãtĩa cãa: —¡Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ mʉ nii! —ĩi acaro bui, witicoarucuupa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea wãtĩare tuti, cʉ̃jare wede dotiticãupi, Mesías cʉ̃ ca niirijere cʉ̃ja ca majiro macã. 42 Ape rʉmʉ ca boe mʉa doorije mena, macã tʉjaro bojoca cʉ̃ja ca maniropʉ waagʉ witi, waacoaupi Jesús. To biro cʉ̃ ca biiro bojoca pea, cʉ̃re ama, cʉ̃ ca niiri tabepʉ earã, aperopʉ cʉ̃ ca waaro bootirã, cʉ̃re tuenerʉgamiupa. 43 To biro cʉ̃ja ca tiirʉgamijata cãare, o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: —Ape macãri macãrã cãare, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ añurije quetire yʉ ca wedepe niiro bii. Aterena ĩigʉ, cʉ̃ ca tiicojoricʉ yʉ nii —ĩiupi. 44 To biri Jesús, judíos cʉ̃ja ca niiri macãripʉre, cʉ̃ja ca nea poo juu bueri wiijeripʉ añurije quetire cʉ̃jare bue yujurucuupi.

Lucas 5

1 Jĩcã rʉmʉ Jesús, Genesaret ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ cʉ̃ ca niiro, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire cʉ̃ ca wedero ca tʉorʉgarã paʉ bojoca do biro tii majiña maniro, ʉta bijaroacã ameri tuutu nea poo nʉnʉa dooupa. 2 To biro cʉ̃ja ca bii nea poo dooro, Jesús pea cũmua pʉaga, wai jĩari maja cʉ̃ja bapi yucʉre coerã waarã jita dupari yepapʉ cʉ̃ja ca maa weoricagaarire ĩa bʉaupi. 3 Tiigaarire, jĩcãga, Simón yaa cũmuare ea jãa, õo jañuroacã juu wiyo dotiupi. Jiro tii cũmuapʉ ea nuu waari, toopʉ menara bojocare Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire cʉ̃jare bueupi. 4 Cʉ̃jare bue yapano, o biro ĩiupi Simón're: —Wai ñeerʉgarã, atira ca ʉ̃cʉ̃ari tabe pee cũmua mena wia waari, toopʉ mʉja bapi yucʉre cõañuaña —ĩiupi. 5 To biro cʉ̃ ca ĩirora Simón pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús're: —Buegʉ, meepʉ macã ñamire jãa waja boecoamijãwʉ mee. Jĩcʉ̃ ʉnora jĩarucu, jãa tiitijãwʉ. Mʉ, yʉre mʉ ca dotiro macã mʉ ca dotirore biro yʉ tiirucu —ĩiupi. 6 To biro tiirã, paʉ cʉ̃ja bapi yucʉ yegaboropʉ wai waja bʉaupa. 7 To biro cʉ̃ja ca biiro, cʉ̃ja mena macãrã ape cũmuapʉ ca niirãre, “Jãare wai jee nemorã dooya” ĩirã, cʉ̃jare bʉa jʉo cojoupa. To biro cʉ̃ja ca tiiro ea, waire cʉ̃jare jee nemorã, pʉagapʉrena cũmu duucãboupa. 8 To biro ca biiro ĩagʉ Simón Pedro pea, Jesús pʉto cʉ̃ ãjʉro jupeari mena tuetuu ea nuu waari, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Wiogʉ, yʉre camotati waagʉja. Ñañarije ca tiigʉ yʉ nii yʉa —ĩiupi. 9 Atere to biro ĩiupi, Simón, to biri cʉ̃ mena macãrã cãa, to cõro pairo cʉ̃ja ca wai jĩarijere cʉ̃ja ca ĩa ʉcʉacoarije ca niiro macã. 10 Ñucã Zebedeo puna Santiago, Juan, Simón mena macãrã cãa to birora biiupa. To biro cʉ̃ja ca biiro, Jesús pea o biro ĩiupi Simón're: —Uwiticãña. Mʉa mecʉ̃ mena, waire mʉ ca waja majirore birora mʉ tiirucu bojoca cãare —cʉ̃re ĩiupi. 11 To cõrora cʉ̃ja cũmuarire waa pãa waa, wee moene cũu, cʉ̃ja yee niipetirore cũu peticã, waacoaupa Jesús mena. 12 Jĩcã rʉmʉ Jesús jĩcã macãpʉ cʉ̃ ca niiro, jĩcʉ̃ ca cami boa diarique cʉtigʉ cʉ̃ pʉto eaupi. Jesús're ĩagʉra, yepapʉ muu bia cũmu waa, o biro cʉ̃re ĩi jãiupi: —Wiogʉ, mʉ ca boojata, yʉ ca diarique cʉtirijere yʉre ametʉeneña —cʉ̃re ĩiupi. 13 To biro cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea, cʉ̃ amo mena cʉ̃re ñia peo, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Yʉ boo, diarique manigʉ tuaya —ĩiupi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirora, cʉ̃ ca cami boa diarique cʉtimirique jĩcãto peticoaupe. 14 Cʉ̃re catio yapano: —Jĩcʉ̃ ʉno peerena wedeticãña. Pai pʉtopʉ wado waari, mʉre ca cami yatiriquere ĩñoña. Ñucã diarique manigʉ mʉ ca tuarije jʉori, Moisés cʉ̃ ca tii dotiriquere, mʉ ca tiicojo nʉcʉ̃ bʉope jee waagʉja, mee mʉ ca diarique manirijere paia cʉ̃ja ca majipere biro ĩigʉ —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 15 To biro cʉ̃ ca ĩicã pacaro, Jesús cʉ̃ ca tii niirije pea, bʉaro jañuro queti jeja nʉcã waaupe. To biri, cʉ̃ ca wederijere tʉo, cʉ̃ja ca diarique cʉtirijere ametʉene doti, tiirʉgarã paʉ nearucuupa. 16 To biro cʉ̃ja ca bii pacaro, Jesús pea ca bojoca maniri taberi pee waari, juu buegʉ waacoarucuupi. 17 Jĩcã rʉmʉ, Jesús bojocare cʉ̃ ca bue niiro, jĩcãrã fariseos, Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere ca jʉo buerã, niipetirije Galilea yepa, Judea yepa, macã macãri macãrã, to biri Jerusalén macãrã ca dooricarã too duwi cojoupa. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije pea Jesús mena ca diarique cʉtirãre cʉ̃ ca catiorije mena bii ĩño niiupa. 18 Too cʉ̃jare cʉ̃ ca bue niiro, jĩcãrã ca bʉʉricʉre, pũugʉ quejero mena cʉ̃re ca yoo dooricarã cʉ̃re ami eaupa. To earã, wiipʉ ami jãa waa, Jesús jʉguero cʉ̃re cũurʉgamiupa. 19 Paʉ bojoca cʉ̃ja ca niiro macã, do biro tii, cʉ̃re ami jãa waa majitiupa. To biri wii jotoa pee mʉa waa, jĩcã jope jee woo tiicãri, paʉ bojoca watoara, cʉ̃ ca yojaricaro menara, Jesús cʉ̃ ca niiri tabe díámacʉ̃ cʉ̃re yoo duwio cojoupa. 20 Jesús pea, “Jesús cʉ̃re catiocãrucumi,” cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeña bayirijere ĩari, o biro ĩiupi ca bʉʉricʉre: —Yʉ mena macʉ̃, ñañarije mʉ ca tiiriquere yʉ acobocã —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 21 To biro cʉ̃ ca ĩirora, Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere ca jʉo buerã, to biri fariseos: “¿Ania ñiru ʉno cʉ̃ niiti, Ʉmʉreco Pacʉre ñañarije ca ĩi tutigʉa? Bojocʉ jĩcʉ̃ ʉno peera ñañarije tiiriquere acobo majitimi; Ʉmʉreco Pacʉ wado niimi ñañarije tiiriquere ca acobo majigʉ,” ĩi tʉgoeñaupa. 22 Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñarijere majiri, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —¿Ñee tiirã to biirije mʉja tʉgoeñati? 23 ¿Di wãme pee to niiti popiye méé ĩirica wãme: “Ñañarije mʉ ca tiirique acoboriquepʉ tua,” ĩirique, ñucã to biro ĩitigʉra: “Wãmʉ nʉcã, waagʉja,” ĩirique pee? 24 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, bojoca ati yepapʉre ñañarije cʉ̃ja ca tii niirijere ca acobo majigʉ yʉ ca niirijere mʉja ca majipere biro ĩigʉ mʉjare yʉ ĩñorucu —ĩiupi Jesús. To biro ĩi, ca bʉʉricʉre o biro cʉ̃re ĩiupi: —“Wãmʉ nʉcã, mʉ yojaricarore ami, mʉ yaa wiipʉ tua waagʉja” mʉre yʉ ĩi —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 25 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirije menara, niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro wãmʉ nʉcã, cʉ̃ ca yojarica quejerore ami, cʉ̃ yaa wii pee Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉo, ĩicã tua waaupi. 26 Teere niipetirãpʉra do biro pee ĩi majiticã, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉo, bʉaro uwi tʉgoeñarique mena o biro ĩiupa: —Mecʉ̃ra añurije ca ĩa ñaaña manirijere mani ĩajãwʉ —ameri ĩiupa. 27 Ate jiro Jesús witi waagʉ, jĩcʉ̃ Roma maquẽre wapa jee bojari maja mena macʉ̃ Leví ca wãme cʉtigʉ, wapa jãirã cʉ̃ja ca duwiri tabepʉ ca duwigʉre ĩa: —Yʉ mena dooya —cʉ̃re ĩiupi. 28 Leví pea to biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirora wãmʉ nʉcã, niipetirije cʉ̃ yee paderiquere toora cũu waacoaupi Jesús mena. 29 Jiro jañuro Leví, cʉ̃ yaa wiipʉ pairi boje rʉmʉ Jesús're boje rʉmʉ tii peoupi. To biro cʉ̃ ca tiiri tabere, paʉ Roma maquẽre wapa jee bojari maja, aperã, cʉ̃ja mena baa bapa cʉti niiupa. 30 To biro cʉ̃ja ca biiro, fariseos, doti cũuriquere ca jʉo buerã, tii wãme wadorena ca tʉo nʉnʉjeerã, Jesús buerãre o biro cʉ̃jare ĩi wede pai jʉo waaupa: —¿Ñee tiirã mʉja, ñañarije ca tiirã, wapa jee bojari maja mena, baa, jini, mʉja tii niiti? —ĩiupa. 31 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Añurã ca niirã, ca diarique manirã, ʉco tiiri majʉre bootima. Ca diarique cʉtirã wado booma. 32 Yʉa, añurã, ca ñañarije manirãre jʉogʉ doogʉ méé yʉ doowʉ. Ñañarã peere jʉogʉ doogʉ yʉ doowʉ, ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere cʉ̃ja tʉgoeña yeri wajoajato ĩigʉ —ĩiupi. 33 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcãrã o biro ĩiupa Jesús're: —Juan're ca nʉnʉrã, to biri fariseos're ca nʉnʉrã, paʉ tiiri baarique beti, to birora juu bue, tiicã niima. Mʉ buerã pea, to biro tiitirãra jinirã, baarã, tiicã niirucuma —cʉ̃re ĩiupa. 34 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —To docare mʉja, ¿amo jiarica boje rʉmʉre cʉ̃ ca jʉo cojoricarãre, ca amo jiagʉ cʉ̃ja mena cʉ̃ ca niirora, cʉ̃ja ca betiro mʉja tiicãbogajati? 35 Earucu jĩcã rʉmʉ ca amo jiagʉre cʉ̃ja ca ami weo waari rʉmʉ. Tii rʉmʉri docare betirucuma —ĩiupi. 36 To biro ĩi, ati wãme cʉ̃jare ĩi cõoña wedeupi ñucã: —Jĩcʉ̃ ʉno peera, jutiro bʉcʉrore sere tuurʉgʉ, jutiro wãmarore taa amitimi. To biro cʉ̃ ca tiijata, wãma quejerore to birora tii yaiocãgʉ tiimi. Wãma quejero, bʉcʉ quejero menare añuro ãpõtĩoti. 37 Ñucã jĩcʉ̃ ʉno peera ʉje oco wãmare, waibʉcʉ quejero poari, bʉcʉ poaripʉre pio jãatimi. To biro cʉ̃ ca tiijata, ʉje oco wãma, tii poarire tii yega batecãcu. To biri ʉje ocoa jite batecoa, tii poari cãa yega yaicoa, biicãcu. 38 To biri ʉje oco wãmarã, wãma poaripʉ pio jãaricaro añu. 39 Jĩcʉ̃ ʉno peera ʉje oco ca pãmʉrijepʉre ca jinirã, wãma biperique peera jinitima, “Ca pãmʉrijepʉ wado añu” ca ĩirã niiri —ĩiupi Jesús.

Lucas 6

1 Jĩcã rʉmʉ Jesús, yerijãarica rʉmʉ ca niiro, ote wejeri watoapʉ cʉ̃ ca waa nʉnʉa waaro, cʉ̃ buerã pea trigo dicare tune jee, cʉ̃ja amori mena ca apere jĩquẽ jeeri, baa nʉnʉa waaupa. 2 To biro cʉ̃ja ca tiiro, jĩcãrã fariseos o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupa: —¿Ñee tiirã, yerijãarica rʉmʉre ca tii dotitirijere mʉja tiiti? —ĩiupa. 3 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Jesús: —¿Mʉja, jĩcãti David, cʉ̃ mena macãrã ména queyama ĩigʉ cʉ̃ ca tiiriquere, jĩcãti ʉno peera mʉja bue ñaatiti? 4 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waa, pan, Ʉmʉreco Pacʉ yee cʉ̃ja ca jee dica wooriquerena jee, paia wado cʉ̃ja ca baarijerena baa, cʉ̃ mena macãrã cãare eca, tiiupi —ĩiupi. 5 O biro cʉ̃jare ĩi nemoupi ñucã: —Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃a, yerijãarica rʉmʉ cãare yʉ doti majicã —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 6 Ape rʉmʉ yerijãarica rʉmʉ ca niiro, nea poo juu buerica wiipʉ jãa waari, bue jʉo waaupi ñucã Jesús. Toopʉre niiupi jĩcʉ̃, díámacʉ̃ nʉña peere ca amo bʉʉricʉ. 7 To biri doti cũuriquere ca jʉo buerã, fariseos, cʉ̃re cʉ̃ja ca wedejãapa wãmere amarã, “¿Yerijãarica rʉmʉrena cʉ̃ catiocãgʉti?” ĩirã, cʉ̃ jĩcʉ̃rena boca ĩa cote niiupa. 8 Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñarijere majiri, o biro ĩiupi ca amo bʉʉricʉre: —Wãmʉ nʉcã doori, ano decomacã pee ea nʉcã waagʉja —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro, wãmʉ nʉcã doo, cʉ̃ ca ea nʉcã waaro ĩa, 9 o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: —Jĩcã wãme mʉjare yʉ jãiñarucu: ¿Doti cũuriquea, yerijãarica rʉmʉre ñee to tii dotiti, ñañarijere, añurije peere? ¿Bojocare catioriquere, jĩa cõarique peere? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi. 10 To biro ĩi, cʉ̃ weja ca niirã niipetirãre ĩa, o biro ĩiupi ca amo bʉʉricʉre: —Mʉ amore juu pooya —ĩiupi. Cʉ̃ ca ĩirore biro tiiupi cʉ̃ pea. To cõrora ca bʉʉmirica amo añucoaupa ñucã. 11 To biro cʉ̃ ca tiirijere ĩarã, fariseos pea bʉaro ajiari: —¿Do biro peti Jesús're mani tiirãti? —ameri ĩi wede peni jʉo waaupa. 12 Tii rʉmʉrirena Jesús, ʉ̃tãga jotoapʉ waaupi, juu buegʉ waagʉ. Tii ñamire Ʉmʉreco Pacʉre juu bue ñami cʉti boeocoaupi. 13 Ape rʉmʉ boeri tabe, cʉ̃ buerãre jʉo cojori, cʉ̃ja mena macãrãre pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã beje jeeupi, cʉ̃ yee quetire ca wedeparãre. 14 To biri anija niiupa: Simón, ñucã cʉ̃rena Pedro cʉ̃ ca wãmeo tiiricʉ, Simón bai Andrés, Santiago, Juan, Felipe, Bartolomé, 15 Mateo, Tomás, Alfeo macʉ̃ Santiago, Simón celote puna macʉ̃, 16 Santiago macʉ̃ Judas, Judas Iscariote Jesús're ca wedejãa cõapʉ, to cãnacãrã niiupa Jesús cʉ̃ ca beje jeericarã, cʉ̃ yee quetire ca wede nemoparã. 17 Jiro Jesús ʉ̃tãgʉ jotoapʉ ca niiricʉ, cʉ̃ja mena duwi doo, ca buuri maniri yepare tua nʉcã eaupi. Toore, paʉ cʉ̃re ca nʉnʉrã, paʉ Judea yepa niipetiro macãrã, Jerusalén macãrã, dia pairi yaa buuro jotoa macã macãri Tiro, Sidón, ca wãme cʉtiri macãri macãrã, Jesús cʉ̃ ca wederijere ca tʉorã dooricarã, cʉ̃ja diariquere cʉ̃ ametʉenejato ĩirã ca dooricarã, niiupa. Ñucã wãtĩ yeri jʉori ñañaro ca tamʉorã cãa catio ecoupa. 19 To biri bojoca niipetirã Jesús're padeñarʉgamiupa, cʉ̃ ca yeri tutuarije cʉ̃pʉre ca witirijera niipetirã ca diarique cʉtirãre ca ametʉenero macã. 20 To cõrora Jesús pea cʉ̃ buerã peere ĩa, o biro cʉ̃jare ĩiupi: “¡Ʉjea niiña mʉja, ca boo pacarã. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea mʉja yaa tabera nii! 21 ¡Ʉjea niiña mʉja mecʉ̃re ca queyarã, añuro yapi ʉjea niirã mʉja niirucu! ¡Ʉjea niiña mʉja, mecʉ̃re ca otirã. Jiropʉre mʉja bui ʉjea niirucu! 22 ¡Ʉjea niiña mʉja, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ yee jʉori, mʉjare ĩa tuti, mʉjare cõa wiene, mʉjare acaro bui tuti, ñañarãre biro jeeñori, mʉjare cʉ̃ja ca ĩa junaro!” 23 To biro mʉja ca tamʉori rʉmʉre ʉjea niiña. Bʉaropʉra ʉjea niirique mena niiña, ʉmʉreco tutipʉre añurijere mʉja tiicojo ecorucu. Cʉ̃ja ñicʉ̃apʉ cãa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare o biri wãmera ñañaro cʉ̃jare tiiupa. 24 “¡Mʉja ca apeye pairã pea ñañaro mʉja tamʉorucu, mee ʉjea niiriquere mʉja bʉa yerijãa! 25 ¡Mʉja mecʉ̃re añuro yapi añurã ca niirã, jiropʉre mʉja queya nucũ yuju bʉañarucu! ¡Mʉja mecʉ̃re ca bui ʉjea nii niirã, jiropʉre ñañaro tʉgoeñarique pai mʉja otirucu! 26 ¡Mʉja mecʉ̃re niipetirã cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã, ñañaro mʉja tamʉorucu! ¡To birora tiiquĩupa cʉ̃ja ñicʉ̃apʉ cãa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wederi maja jãa nii, ca ĩi dito nucũ yujurã mena cãare!” cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 27 —Mʉja yʉre ca tʉorã peera, o biro mʉjare yʉ ĩi: Mʉjare ca ĩa tutirãre maiña; ñañaro mʉjare ca tiirã cãare añuro cʉ̃jare tiiya. 28 “Ñañaro mʉja bii bʉa ñaarucu,” mʉjare ca ĩi tutirãre, “Añuro mʉjare to biijato,” cʉ̃jare ĩiña. Ñañaro mʉjare ca tii eperã cãare, juu bue bojaya. 29 Jĩcʉ̃, mʉre, jĩcã nʉña wajopuare cʉ̃ ca paajata, ape nʉña cãare cʉ̃re paa dotiya. Jĩcʉ̃ mʉ jutiro jotoa macãrore cʉ̃ ca ẽmajata, “Doca macãro cãare cʉ̃ amicoajato,” ĩicãña. 30 No ca boogʉ cʉ̃ ca boorijere mʉre cʉ̃ ca jãiro, cʉ̃re tiicojoya. Mʉ yeere ca ẽmagʉ cãare, “Yʉre tueneña,” cʉ̃re ĩiticãña. 31 Aperã añuro mʉjare cʉ̃ja ca tiiro mʉja ca boorore birora, mʉja cãa añuro cʉ̃jare tiiya. 32 ”Mʉjare ca mairã wadore mʉja ca maijata, ¿ñee ʉno pee añurijere tii ametʉene nʉcãrã mʉja tiiti? Ñañarije ca tiirã cãa to birora tiirique cʉtima. 33 Añuro mʉjare ca tiirã wadore, añuro cʉ̃jare mʉja ca tiijata, ¿ñee ʉno peere añurije to bii ametʉene nʉcãti? Ñañarije ca tiirã cãa to birora tiirique cʉtima. 34 “Apeye ʉnore jãare tiicojorucuma,” mʉja ca ĩi tʉgoeñarã wadore mʉja ca wajojata, ¿ñee ʉno peere añurije tii ametʉene nʉcãrã mʉja tiiti? Ñañarije ca tiirã cãa, “Apeye ʉno jãa tiicojo ecorucu,” ĩi tʉgoeñari ameri wajoma. 35 Mʉja pea to biro tiitirãra, mʉjare ca ĩa tutirãre mai, añurijere tii, apeye ʉnore wajorã cãa, “Tee wapa jãare tiicojorucuma,” ĩi yuericaro maniro tiiya. To biro mʉja ca tiiro, pairo niirucu, mʉja yee ca niipe. Mʉja pea Ʉmʉreco Pacʉ ati ʉmʉreco niipetiropʉre Ca Doti Niigʉ puna mʉja niirucu. Cʉ̃a, añu ca ĩitirã, ca bojoca ñañarã mena cãare, ca bojoca añugʉ niimi. 36 Mʉja cãa, ca ĩa mairã niiña, mʉja Pacʉ ca ĩa maigʉ cʉ̃ ca niirore birora. 37 ”Aperãre, “To biro biima,” ĩi ĩa bejeticãña. Ʉmʉreco Pacʉ cãa, “To biro biima,” mʉjare ĩi ĩa bejetirucumi. Ñucã aperãre “Ñañaro ca tii ecoparãra niima,” cʉ̃jare ĩi wedejãaticãña. Ʉmʉreco Pacʉ cãa, “Ñañaro ca tii ecoparãra niima,” mʉjare ĩitirucumi. Ñañarije mʉjare cʉ̃ja ca tiirijere acoboya. Ʉmʉreco Pacʉ cãa ñañarije mʉja ca tiirijere acoborucumi. 38 Ca cʉotirãre cʉ̃ja ca boo pacarijere cʉ̃jare tiicojoya. Ʉmʉreco Pacʉ cãa mʉjare tiicojorucumi. Mʉjare tiicojorucumi upa poapʉ añuro ʉta bijaro ñia jua dadocãrica poa. Aperãre mʉja ca tiicojoricaro cõrora, Ʉmʉreco Pacʉ cãa mʉjare tuenerucumi —cʉ̃jare ĩiupi. 39 Ñucã ati wãme ĩi cõoñari cʉ̃jare wedeupi: —Mʉjara, ¿jĩcʉ̃ ca ĩatigʉra, apĩ ca ĩatigʉre cʉ̃ jʉo jʉgue waa majicãgajati? ¿Cʉ̃ja pʉarãpʉra opepʉ cʉ̃ja ñaajãacoatigajati? 40 Jĩcʉ̃ bueri majʉ ʉno peera cʉ̃re ca buegʉ ametʉenero maji ametʉenetimi. Biigʉpʉa, cʉ̃ ca buerijere yapanogʉpʉ doca, cʉ̃re ca buegʉre birora bii eacumi. 41 ”¿Ñee tiigʉ mʉ pea mʉ capegapʉre yucʉ dʉcaro mʉ ca cʉorije peera ĩa majiti pacagʉ, mʉ yee wedegʉ capega peere taa daacã ca jãñari daa peere mʉ ĩa nʉnʉjeeti? 42 Mʉ capegarena yucʉ dʉcaro mʉ ca cʉorijere ĩa majiti pacagʉ, ¿ñee tiigʉ mʉ yee wedegʉre, “Yʉ yee wedegʉ mʉ capegapʉre taa daa jãña, tii daare yʉre ami cõa dotiya,” cʉ̃re mʉ ĩiti? Watoara ca bii dito paigʉ, mʉ capegare ca niiri dʉcaro peere ami cõa jʉoya. To biro tiicãri jiropʉ docare, añuro mʉ ĩa majirucu, mʉ yee wedegʉ capegapʉre taa daacã ca jãñari daare ami cõarʉgʉ. 43 ”Jĩcãgʉ ʉno peera, yucʉgʉ añuricʉ ñañarije dica cʉtiti; yucʉgʉ ca ñañaricʉ cãa, añurije dica cʉtiti. 44 To cãnacã yucʉpʉrena ca dica mena ĩa majirique nii. Higore pota yucʉpʉre ca niirijere jeeya mani. Ʉje cãare pota daaripʉre ca niirijere jeeya mani. 45 Bojocʉ ca añugʉ, añurije wedemi, cʉ̃ yeripʉre añurije ca niiro macã. Ñañagʉ cãa, ñañarije wedemi, cʉ̃ yeripʉre ñañarije wado ca niiro macã. To biri yeripʉre ca nii ametʉene nʉcãrijera ʉjerore witi. 46 ”¿Ñee tiirã yʉ ca ĩirijere tiiti pacarã “Wiogʉ, Wiogʉ,” yʉre mʉja ĩiti? 47 Yʉ pʉto pee doori, yʉ yee quetire tʉo, yʉ ca ĩirore biro ca tiigʉa, “O biirije ca tiigʉre biro biimi,” mʉjare yʉ ĩirucu. 48 Jĩcʉ̃ wii bʉagʉ ʉ̃cʉ̃aro ope coa jʉo, ʉ̃tãga jotoara wii botarire wee ñee peo, ca tiiricʉre biro biimi. Dia pai, duama ĩiro, tutuaro tii wiire oco ca ũmaa cõa tuu pacaro, petoacã yuguirucu tiitiupe, añuro tutua añuro cʉ̃ ca quenorica wii niiri. 49 Yʉ ca ĩirijere tʉo pacagʉ, yʉ ca ĩirore biro ca tiitigʉa, jĩcʉ̃ wii bʉagʉ, yepara tii pacagʉ, wii botari ca nucũ ñeepa tabe cũu jʉotigʉra ca tiiricʉre biro biimi. Dia pai, duama ĩiro, tutuaro oco ũmaa cõa tuuma ĩirora, jĩcã bota, wii bota dʉjaricaro maniropʉ ũmaa yuu bate yaiocãupe —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.

Lucas 7

1 Bojocare to biro cʉ̃jare ĩi wede yapano, Capernaúm'pʉ waacoaupi Jesús. 2 Tii macãre niiupi jĩcʉ̃ Roma macʉ̃, uwamarã wiogʉ, cʉ̃re ca pade bojari majʉ bʉaro cʉ̃ ca maigʉ, ca bii yaigʉpʉre ca cʉogʉ. 3 Uwamarã ʉpʉ pea Jesús cʉ̃ ca tii niirijere cʉ̃ja ca wedero tʉori, jĩcãrã judíos're ca jʉo niirã mena cʉ̃ pade coteri majʉre cʉ̃ catiogʉ doojato ĩigʉ, Jesús're cʉ̃jare jʉo doti cojoupi. 4 Cʉ̃ja pea to biro cʉ̃ ca ĩi cojoricarã Jesús pʉto earã, o biro cʉ̃re ĩiupa: —Ani uwamarã ʉpʉa mʉ ca tii nemopʉ ʉnora niimi. 5 Cʉ̃a, mani yaa pooga macãrãre bʉaro maimi. Cʉ̃ra jãa ca nea poo juu bueri wiire tii dotiwi —ĩi eaupa. 6 To biri cʉ̃ja mena waaupi Jesús. Mee, wiire ea waagʉ doogʉ cʉ̃ ca birora, uwamarã wiogʉ pea jĩcãrã cʉ̃ mena macãrãre o biro ĩi doti cojoupi: —Wiogʉ, tee jʉorira pato wãcãrique mena biiticãña. Yʉa, yʉ yaa wiire mʉre ca jãa dotipʉ ʉno méé yʉ nii. 7 To birira mee, yʉ majuropeera mʉre yʉ amagʉ waatijãwʉ. Yʉre pade coteri majʉ cʉ̃ ca diarique ametʉape wadore doti cojoya. 8 Yʉ majurope cãa yʉ wiorã cʉ̃ja ca dotirijere ca tiigʉ yʉ nii. Yʉ cãa uwamarãre yʉ cʉo, yʉ ca dotirijere ca tiirãre. To biri cʉ̃ja mena macʉ̃ jĩcʉ̃re, “Waagʉja” yʉ ca ĩiro, waami. Ñucã apĩre, “Dooya” cʉ̃re yʉ ca ĩiro, doomi; yʉre ca pade cotegʉ cãare, “Teere tiiya” yʉ ca ĩiro, yʉ ca ĩirore biro tiimi —ĩiupi. 9 Teere tʉogʉ, Jesús pea do biro pee ĩi majiticã amojode nʉcãri, cʉ̃re ca nʉnʉrãre o biro ĩiupi: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Ano Israel yepare jĩcʉ̃ ʉno peera ani uwamarã ʉpʉ to cõro bʉaro “Yʉre tii nemocãrucumi,” cʉ̃ ca ĩi tʉgoeña bayirore biro ca biigʉre yʉ bʉa ea ñaati —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 10 Uwamarã wiogʉ cʉ̃ ca doti cojoricarã pea wiipʉ tua earã, uwamarã wiogʉre pade coteri majʉ bii yaigʉpʉ ca biimiricʉre añuro cati añugʉpʉ cʉ̃ ca niiro tua eaupa. 11 Ate jiro Jesús, Naín ca wãme cʉtiri macã pee, cʉ̃ buerã, aperã bojoca paʉ mena waaupi. 12 Tii macãre ea waarã, paʉ bojoca tii macã macãrã mena ca manʉ bii yai weorico macʉ̃ jĩcʉ̃ra ca niimiricʉ, ca bii yairicʉre cʉ̃ja ca yaarã waaro ĩaupa. 13 Cʉ̃jare ĩa, ca bii yairicʉ pacore boo paca ĩari, o biro cõre ĩiupi: —¡Otieto! —ĩiupi Jesús. 14 To cõrora waa, maja potire padeña, cʉ̃ ca tiirora tii potire ca ami waarã pea tua nʉcãupa. Jesús pea, o biro ĩiupi ca bii yairicʉre: —Wãmʉ, wãmʉ nʉcãña mʉre yʉ ĩi —cʉ̃re ĩiupi. 15 To biro cʉ̃ ca ĩirije menara, ca bii yairicʉ pea cati tua wãmʉ nuu, wede jʉo waaupi. To biro tii, Jesús pea cʉ̃ pacore cʉ̃re tueneupi. 16 Atere ĩarã niipetirãpʉra ĩa uwima ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉre o biro ĩi nʉcʉ̃ bʉoupa: —Jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ do biro ca tiiya manigʉ mani pʉtore baua eami —ĩiupa. Ñucã o biro ĩiupa: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yaarãre tii nemogʉ doogʉ doojapi —ĩiupa. 17 To biro Jesús cʉ̃ ca tiirijere Judea yepa niipetiro macãrã, ñucã too wejari macãrã cãa queti tʉo peticã cojoupa. 18 Cʉ̃ buerã cʉ̃re cʉ̃ja ca wedero macã ate niipetirijere queti tʉoupi Juan. To biri cʉ̃ buerã mena macãrã pʉarãre jʉo cojo, 19 Jesús're o biro ĩi jãiña doti cojoupi: —¿Mʉra mʉ niiti “ ‘Mesías doorucumi,’ cʉ̃ja ca ĩiricʉ, ména apĩre jãa yuegajatiqué?” cʉ̃re ĩi jãiñarãja —ĩiupi Juan. 20 To biro cʉ̃ ca ĩi cojoricarã Jesús pʉto ea, o biro cʉ̃re ĩiupa: —Juan, bojocare uwo coeri majʉ, “¿Mʉra mʉ niiti, ‘Mesías doorucumi,’ cʉ̃ja ca ĩiricʉ, ména apĩ ca yueparã jãa niitiqué?” cʉ̃re ĩi jãiñarãja jãare ĩi cojojãwi —cʉ̃re ĩiupa. 21 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiri tabera, Jesús pea paʉ bojoca ca diarique cʉtirãre, ca upʉri punirãre, catioupi. Ñucã cʉ̃ja yeripʉ ca wãtĩa jãñarã cãare cʉ̃jare catio, paʉ ca ĩatirãre cʉ̃ja ca ĩaro tii, cʉ̃jare tiiupi. 22 To biro tii yapano, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Jesús: —Waari, mʉja ca ĩajãrijere, mʉja ca tʉojãrijere wedeya Juan're. Ca ĩatirã ca niimiricarã ĩa, upa yuriri cãa añuro waa maji, ca cami boarã cãa cami yati eco, ca tʉotimiricarã cãa tʉo, ca bii yairicarã cãa cati tua, ñucã ca boo pacarã cãa añurije quetire wede eco, biima. 23 “¡Ʉjea niiña, yʉ yee jʉori ca tʉgoeña maa wijiatigʉa!” ĩi wederãja Juan're —ĩiupi, Juan cʉ̃ ca jãiña doti cojoricarãre. 24 Juan, cʉ̃ ca jãiña doti cojoricarã cʉ̃ja ca tua waaro jiro, too ca niirã bojocare o biro cʉ̃jare ĩi wede jʉo waaupi Jesús, Juan yee maquẽre: —¿Ñeere ĩarã waarã, ca yucʉ maniri yepapʉ mʉja waari? ¿Jĩcã wãjo wino ca paa puurije mena ca yugui nucũri wãjore ĩarã waarã mʉja biiri? 25 Tee méére ĩarã mʉja ca biijata, ¿ñeere ĩarã waarã mʉja biiri? ¿Jĩcʉ̃ añurije ca juti jãñagʉre ĩarã waarã mʉja biirique? Mʉja, añurije juti jãñacãri ca niirã, cʉ̃ja upʉri ca boorore biro ca tii nucũ yujurã, wiorã yaa wiijeripʉ cʉ̃ja ca niirijere mʉja maji. 26 ¿To docare ñee peere ĩarã waarã mʉja waari? ¿Jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire ca wede jʉgueri majʉre ĩarã waarã mʉja biiriqué? Cʉ̃ petire mʉja ĩarã waajacupa. Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja ca niirã ametʉenero ca niigʉre. 27 Juan, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉ o biro cʉ̃ja ca ĩi owa tuuricʉra niimi: “Mʉre cʉ̃ maa queno yuejato ĩigʉ, yʉ yʉʉ queti wederi majʉre mʉ jʉguero cʉ̃re yʉ tiicojo.” 28 Jĩcʉ̃ peera ati yepa macʉ̃, Juan ametʉenero ca nii majuropeegʉ maniupi. To biro cʉ̃ ca biicã pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉra watoa macʉ̃ ca niigʉ pee, Juan ametʉenero ca niigʉ niimi —ĩiupi Jesús. 29 O biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, bojoca niipetirã, ñucã Roma maquẽre wapa jee bojari majapʉ cãa, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirije díámacʉ̃ra nii,” ĩi majiri, Juan're uwo coe dotiupa. 30 Cʉ̃ja pea o biro cʉ̃ja ca biicãro, fariseos, doti cũuriquere ca jʉo buerã pea, Juan're uwo coe dotitiupa. To biro biirã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃jare cʉ̃ ca tii nemorʉgamirijere junaupa. 31 O biro ĩi nʉnʉa waaupi Jesús: —¿Ati cuu macãrã bojocare, ñee mena yʉ ĩi cõoñagʉti? ¿Ñiruare biro cʉ̃ja biiti? 32 Wimarã jĩcã yepapʉ epe duwirã cʉ̃ja mena macãrãre: “Tõrogare jãa putimijãwʉ; mʉja pea mʉja bajatijãwʉ. Boori bajare jãa bajamijãwʉ; mʉja pea mʉja otitijãwʉ,” ca ĩi ameri acaro bui cojo niirãre biro niima. 33 Bojocare Uwo Coeri majʉ Juan, baariquere baati, ʉje ocore jiniti, ca biigʉ dooupi. To biro cʉ̃ ca biirijerena, “Ca wãtĩ jãñagʉ niimi,” cʉ̃re mʉja ĩiupa. 34 Cʉ̃ jiro yʉ doowʉ ñucã, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, baariquere ca baagʉ, ʉje ocore ca jinigʉ. To biro yʉ ca biirijerena ñucã mʉja pea: “Ca baa pacagʉ, ca jini pacagʉ, ñañarã mena macʉ̃, Roma maquẽre wapa jee bojari maja mena macʉ̃ niimi,” yʉre mʉja ĩi. 35 Biiropʉa Ʉmʉreco Pacʉ yee majiriquea, cʉ̃re ca nʉnʉrã menapʉ bii ĩñocã —ĩiupi. 36 Jĩcʉ̃ fariseo Simón ca wãme cʉtigʉ Jesús're: “Yʉ pʉto baagʉ dooya,” cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiricʉ cʉ̃ yaa wiipʉ waari, baarique peorica pĩi pʉto ea nuu eaupi. 37 Tii macãre niiupo jĩcõ nomio, ñañarije ca tiigo. Cõ pea, “Fariseo yaa wiipʉ baagʉ waajagʉ Jesús,” cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, alabastro cʉ̃ja ca ĩirica dadaro, ca jʉti añurijere cʉocãrico, jãa eaupo Jesús pʉto. 38 Otigora, Jesús dʉpori pʉto pee waari, cõ cape oco menara cʉ̃ dʉporire weyoupo. To biro tiicã cõ poa menara tuu bopo, cʉ̃ dʉporire ũpũ, ca jʉti añurije pio peo, tiiupo. 39 To biro cõ ca tiiro ĩagʉ, “Yʉ yaa wiipʉ baagʉ dooya” Jesús're ca ĩiricʉ fariseo pea: —Ania díámacʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉra cʉ̃ ca niijata, to biro ca biigo yʉre padeñacumo, “Ñañarije ca tiigo niimo atio,” ĩi majibocumi doca —ĩi tʉgoeñaupi. 40 To cõrora Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiupi fariseore: —Simón, jĩcã wãme mʉre yʉ ĩirʉga —ĩiupi. To cʉ̃ ca ĩiro: —Jaʉ, Buegʉ, yʉre wedeya —cʉ̃re ĩiupi Simón. 41 Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi wede nʉnʉa waaupi: —Pʉarã ʉmʉa, wapa moouparã wapa tiirica tiiri ca wajogʉre. Jĩcʉ̃ quinientos rʉmʉri pade wapa taaricaro cõro, apĩ pea, cincuenta rʉmʉri pade wapa taaricaro cõro, cʉ̃re wapa moouparã. 42 Cʉ̃ja ca wajoricʉ pea cʉ̃re cʉ̃ja ca wapa tiipe ʉno cʉ̃ja ca cʉotiro macã, cʉ̃ja pʉarãpʉrena “ ‘Yʉre mʉja ca wapa moorijea to birora to biicãjato,’ cʉ̃jare ĩiupʉ,” mʉ pea ĩiñaaqué yua. Mʉ ca tʉgoeñajata, ¿niipe bʉaro peti cʉ̃re cʉ̃ maigajati? —cʉ̃re ĩi jãiñaupi Jesús. 43 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro: —Yʉra, pairo cʉ̃re ca wapa moomiricʉ pee cʉ̃re mai ametʉenecumi —ĩiupi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi yʉʉro tʉogʉ: —Díámacʉ̃ra mʉ ĩi —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 44 To biro cʉ̃re ĩi, nomio peere ĩari, o biro cʉ̃re ĩiupi Jesús, Simón're: —¿Mʉ ĩati atiore? Mʉ yaa wii yʉ ca jãa dooro, yʉ dʉpori yʉ ca coepe oco yʉre mʉ tiicojotijãwʉ. Cõ pea, cõ cape oco menara yʉ dʉporire weyori, cõ poa ñapõ menara tuu coe bopomo. 45 Yʉ ca earo, yʉ wajopuare ũpũ boca, mʉ tiitijãwʉ. Cõ pea, yʉ ca jãa earopʉra yʉ dʉporire ca ũpũ jʉojãgo, ũpũ yerijãatimo. 46 Ñucã yʉ dʉpʉga cãare ca jʉti añurije yʉre pio peo, mʉ tiitijãwʉ. Cõ pea, yʉ dʉporire ca jʉti añurije pio peomo. 47 To biri mʉre yʉ ĩi: Paʉ ñañarije cõ ca tiiriquere acobo ecomo, bʉaro yʉre cõ ca mairo macã. Petoacã ñañarije ca tiiricʉre acobojata, petoacã cʉ̃ ca mairijere ĩñomi —ĩiupi. 48 To biro cʉ̃re ĩi, o biro ĩiupi nomio peere: —Ñañarije mʉ ca tiirique acoboriquepʉ nii —cõre ĩiupi. 49 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, aperã cʉ̃ ca jʉoricarã pea o biro ameri ĩi jãiñaupa: —¿Ania ñiru ʉno peti cʉ̃ niicãti nija, bojoca ñañarije cʉ̃ja ca tiirijepʉ cãare ca acobocãgʉa? —ameri ĩiupa. 50 Jesús pea o biro ĩiupi ñucã nomio peere: —“Yʉre ametʉenecãrucumi,” mʉ ca ĩi tʉgoeña bayirije jʉori, mʉ ametʉene eco. Tʉgoeñarique paitigora tua waagoja —cõre ĩiupi.

Lucas 8

1 Ate jiro Jesús paʉ macãripʉre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ añurije quetire wede yujuupi. Cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã, 2 ñucã nomia jĩcãrã ca wãtĩa jãa ecoricarãre cʉ̃ ca catioricarã romiri, cʉ̃re bapa cʉti yujuupa. Cʉ̃ja watoare waaupo María, ñucã cõra Magdalena ca wãme cʉtigo, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã peti wãtĩa cʉ̃ja ca witirico. 3 Apeo, wiogʉ Herodes yeere ĩa nʉnʉjee bojari majʉ ca niiricʉ Cuza nʉmo Juana, to biri apeo Susana niiupa. Aperã paʉ romiri cʉ̃ja ca cʉorije mena cʉ̃re ca tii nemorucuricarã niiupa. 4 Paʉ bojoca macãri macãrã cõrora Jesús're ĩarʉgarã waaupa. To biri paʉ cʉ̃ja ca nea pooro ati wãme ĩi cõoñari, cʉ̃jare wedeupi Jesús: 5 —Jĩcʉ̃ oteri majʉ cʉ̃ otere otegʉ waaupʉ. Cʉ̃ ca dee bate otero jĩcãgaari maapʉ ñaaupe. To biri bojoca teere ʉta yaio batecã, ñucã minia cãa doo, teere baacã, tiicãuparã. 6 Apeye ñaaupe ʉ̃tã watoapʉ. Wiiñami, jita ʉje meniroacã ca niiro macã, oco manima ĩiro jinicoaupe. 7 Ape gaari pota watoapʉ ñaaupe. Pota mena jĩcãrira bʉcʉañami, pota pee teere bʉcʉa ametʉa biato yaiocãupe. 8 Apeye pea añuri jitapʉre ñaacũmuupe. Tee añuro bʉcʉa, jĩcã jati cien apegaari peti dica cʉtiupe —ĩiupi. Atere o biro ĩi yapano, tutuaro wederique mena o biro ĩiupi Jesús: —¡Ca amoperi cʉtirã tʉoya yʉ ca ĩirijere! 9 Cʉ̃ buerã pea, “¿Ate ĩi cõoñarique, do biro ĩirʉgaro to ĩiti?” cʉ̃re ĩi jãiñaupa. 10 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Mʉjara Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ ca majiña maniriquere mʉja ca majiro mʉjare tiimi. Aperã peera ĩi cõoñarique mena cʉ̃jare yʉ wede, “Yʉ ca tiirijere ca ĩarã nii pacarã ĩa majiti, yʉ ca wederijere tʉo pacarã tʉo majiti, cʉ̃ja biijato ĩigʉ,” ĩiupi. 11 ”Ate nii ĩi cõoñari yʉ ca wedejãrijere ca ĩirʉgarije: Ote apegaaria, Ʉmʉreco Pacʉ wederique nii. 12 Ote ape ca ñaarica maa pea, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire ca tʉorã niima. Jiro Satanás doo, añurije queti cʉ̃ja ca tʉomiriquere ẽmacãcumi, teere díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjeeri ametʉarema ĩigʉ. 13 Ca ʉ̃tã cʉtiri yepa pea añurije quetire tʉorã, ʉjea niirique mena ca tʉorã niima. Bʉcʉarucu ñami, nʉcõri manima ĩiro ca jiniriquere birora, tee jʉori ñañaro cʉ̃jare to ca bii earora, cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeemiriquere yerijãacãma. 14 Ote ape ca ñaarica yepa ca pota yucʉ cʉtiri yepa pea, añurije quetire ca tʉorã niima. Tʉo pacarã tʉgoeñarique pai, pairo apeye cʉorʉga tʉgoeña, ati yepare cati niirã cʉ̃ja upʉri ca boorore biro cʉ̃ja ca tii ʉjea niirije mena teere tii yaio batecãma. To biri dica manirora ca yairicarore birora biicãma. Bʉcʉa yapanotirora ca bii yairijere biro biima. 15 Ote ape ca ñaarica yepa ca jita añuri yepa pea, bojoca añuro yeri tʉgoeñarique cʉtiri, añurije quetire tʉo, tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjee, to birora tʉgoeña bayicõa nii, ca biirã niiri añuro ca dica cʉtiricarore biro biima —cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús. 16 —Jĩcʉ̃ peera jĩa boericagare jotʉ mena bʉato dopo, ñucã cãni pejarica tabe doca pee dopo, tiirʉgʉ méé jĩa boemi. Emʉaro pee peorʉgʉ, ca jãa doorãre to boejato ĩigʉ pee doca, jĩa boemi. 17 Teere birora yaioropʉ ca niirije, majiña manirijera biicã yerijãa waa, biiti. Ñucã jĩcãrãra majirique cãa niipetirãpʉ majiña manirijera niicã nʉnʉa waa, biiti. 18 To biri añuro tʉoya: Yʉ yee quetire aperãre ca wede majiogʉra, bʉaro jañuro cʉ̃ ca majipere tiicojorucumi Ʉmʉreco Pacʉ. To biro ca tiitigʉa, cʉ̃ ca majirʉga tʉgoeñamirijepʉra ẽma ecocoarucumi —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 19 Jesús paco, cʉ̃ bairã cʉ̃re ĩarã waamiupa. Paʉ bojoca cʉ̃ja ca niiro macã, cʉ̃ pʉtopʉ ea waa majitiupa. 20 To biri to ca niirã mena macʉ̃ jĩcʉ̃: —Mʉ paco, mʉ bairã mʉre ĩarʉgarã, macãpʉ mʉre yue niima —cʉ̃re ĩiupi. 21 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Yʉ paco, yʉ bairã, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire tʉori, tee ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã niima —ĩiupi. 22 Jĩcã rʉmʉ Jesús cʉ̃ buerã mena cũmua pairicapʉ ea jãa, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Jamʉ. Ʉtabʉcʉra ape nʉñapʉ mani tĩa waaco —ĩiupi. To biri tĩa waaupa. 23 Cʉ̃ja ca tĩa nʉnʉa waaro, Jesús pea cãnicoaupi. To biro cʉ̃ ca bii ditoye tiirare, bʉaro ca wino paa puu cõa pooro oco jabe nʉnʉa dooupe. To biro ca biiro, cũmua peera pairo oco ñaajãa duuropʉ tiicãupe. 24 To cõrora cʉ̃ buerã pea Jesús're wãcõrã, o biro ĩiupa: —¡Buegʉ, Buegʉ dua waarã mani bii nija! —cʉ̃re ĩiupa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea wãcã, winore, ca jaberijere, yerijãa dotiupi. To cõrora wino, oco ca jaberije añuropʉ yerijãa peticoaupa. 25 To biro ca biiro cʉ̃ buerãre o biro ĩiupi Jesús: —¿“Manire ametʉenecãrucumi” mʉja ca ĩi tʉgoeña bayirije do biro to biijãri? —ĩiupi. Cʉ̃ja pea to biro ca biirijere ĩa ʉcʉa, ñee pee ĩi majiticã, o biro ameri ĩi jãiñaupa: —¿Ñiru ʉno peti cʉ̃ niibuti ania, winopʉra, oco ca jaberijepʉra, cʉ̃ ca dotirore biro añuro cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeero ca tiigʉa? —ĩiupa. 26 Biirique peti Gerasa yepa, ʉtabʉcʉra ape nʉña peere Galilea yepa ãpõtĩñaro ca niiri yepapʉre tĩa ea waaupa. 27 Jesús cʉ̃ ca maa nʉcãrije menara, jĩcʉ̃ bojocʉ, tii macã macʉ̃, ca wãtĩa jãa ecoricʉ cʉ̃re ũmaa bocaupi. Mee, yoaro juti jãñati, wiipʉre niiti, maja operi watoaripʉ nii, ca biigʉ niiupi. 28 Jesús're ĩacãgʉpʉa, cʉ̃ ãjʉro jupeari mena cʉ̃ jʉguero ñaanuu waari, o biro ĩi acaro buiupi: lb00303b.tif 29 Wãtĩ atere to biro ĩiupi, “To cõrora cʉ̃re witi waagʉja,” Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro macã. Paʉ tiiri wãtĩ cʉ̃pʉre ñaajãa nʉcã earucuupi. To biri no ca booro biiremi ĩirã, cʉ̃ dʉporire, cʉ̃ amorire, come daari mena cʉ̃ja ca jiacãmijata cãare, teere tʉ̃a jude batecã, ca yucʉ maniri yeparipʉ cʉ̃ ca ũmaa duticã yai waarucuro, cʉ̃re tiirucuupi wãtĩ. 30 Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Do biro mʉ wãme cʉtiti? —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, cʉ̃ pea: —Yʉa, Legión yʉ wãme cʉti —cʉ̃re ĩi yʉʉupi. Atere o biro ĩiupi, paʉ wãtĩa cʉ̃pʉre cʉ̃ja ca jãarique ca niiro macã. 31 Cʉ̃ja pea: —Ca ʉ̃cʉ̃ari opepʉ jãare tiicojoticãña —ĩi jãiupa Jesús're. 32 Tii tabe macã buuro peere paʉ ecaricarã yejea baa niiupa. To biri wãtĩa pea: —Cʉ̃japʉre jãare jãa dotiya —ĩiupa. Jesús pea cʉ̃japʉre cʉ̃jare jãa dotiupi. 33 To cõrora wãtĩa pea bojocʉpʉre ca niiricarã witi waa, yejea peere ñaajãa nʉcã eaupa. Cʉ̃ja ca jãarora, yejea pea tii buuro macã tʉdipʉ ũmaa mecʉ̃ bua waa, tiirapʉ ñaañua, dua yaicoaupa. 34 Yejeare ca cotemiricarã pea to biro ca biirijere ĩari, ũmaa duti tua waa macã macãrãre, macã tʉjaro macãrãpʉ cãare teere cʉ̃jare wedeupa. 35 Bojoca pea to biro ca biiriquere ĩarã waaupa. Jesús pʉto earã, wãtĩa cʉ̃ja ca witi weoricʉ peera juti jãñacãricʉpʉre, ñucã añuro bojoca cati añugʉpʉ, Jesús pʉto ca duwigʉre cʉ̃re ĩaupa. To biro cʉ̃ ca biiro ĩarã, bʉaro uwiupa. 36 Ca wãtĩa jãa ecoricʉre Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca catioro ca ĩaricarã pea: —O biro tii catio ecojãwi —cʉ̃jare ĩi wedeupa. 37 Teere tʉorã, Gerasa yepa macãrã niipetirãpʉra uwima ĩirã: —Waacoagʉja. Anore niiticãña —ĩiupa. To biri Jesús cũmuapʉ ea jãa, waacoaupi. 38 To biro cʉ̃ ca biiro, ca wãtĩa jãñagʉre cʉ̃ ca catioricʉ pea: —Yʉ cãa, mʉ mena yʉ waarucu —bʉaro Jesús're ĩi jãimiupi. 39 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, o biro cʉ̃re ĩiupi Jesús: —Dooticãña. Mʉ yaa wii pee tua waari, Ʉmʉreco Pacʉ añuro mʉre cʉ̃ ca tiirije niipetirore mʉ yaarãre wedeya —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro waa, macã macãrã niipetirãre Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca catioriquere cʉ̃jare wede peticãupi. 40 Jesús, ʉtabʉcʉra ape nʉña peere cʉ̃ ca tua tĩa earo, bojoca pea ʉjea niirique mena cʉ̃re bocaupa, niipetirã cʉ̃re ca yue niiricarã niiri. 41 To biro cʉ̃ ca bii tĩa eari tabera jĩcʉ̃, nea poo juu buerica wii wiogʉ Jairo ca wãme cʉtigʉ, Jesús pʉto eari, cʉ̃ dʉpori pʉto cʉ̃ ãjʉro jupea mena ea nuu waari: —Yʉ yaa wiipʉ dooya —cʉ̃re ĩiupi. 42 Cʉ̃ macõ jĩcõra ca niigo, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niiri cʉ̃mari ca cʉogo bii yaigopʉ biiupo. Toopʉ waagʉ cʉ̃ ca bii nʉnʉa waaro Jesús mena paʉ bojoca ʉta bijaroacã tuutu nʉnʉa waaupa. 43 Cʉ̃ja watoare niiupo jĩcõ, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niiri cʉ̃mari peti ca díi waa yerijãatirije ca diarique cʉtigo. Cõre ʉco tiiri majare wapa tiima ĩigo, cõ ca cʉomirique niipetirije tiicojo peoticãupo. Jĩcʉ̃ peera cõre ʉco tii catioticãupa. 44 To biri Jesús jiro pee doo, cʉ̃ jutiro yapare padeñaupo. Cõ ca padeñarora, cõre ca díi waa niirije jĩcãto díi taticoaupe. 45 To cõrora o biro ĩi jãiñaupi Jesús: —¿Ñiru yʉre cʉ̃ padeñajãri? —ĩiupi. Niipetirãpʉra: “Jãa padeñatijãwʉ,” cʉ̃ja ca ĩiro macã, o biro cʉ̃re ĩiupi Pedro pea: —Buegʉ, paʉ bojoca mʉre ca nʉnʉrã, ʉta bijaroacã cʉ̃ja ca tuumicõa nʉnʉa waa pacaro, “¿Ñiru yʉre cʉ̃ padeñajãri mʉ ĩi jãiñati?” —cʉ̃re ĩiupi. 46 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi pacaro Jesús pea: —Yee méé yʉ ĩi nija, jĩcʉ̃ yʉre padeñabujãwi. Yʉ ca tʉgoeña tutua maji niirije to ca waa ũmaa waaro yʉ tʉgoeñajãwʉ —ĩiupi. 47 Nomio pea to biro cʉ̃ ca ĩiro, do biro bii duti majitima ĩigo, nanagora cʉ̃ pʉto pee waa, cʉ̃ dʉpori pʉtopʉ cõ ãjʉro jupeari mena tuetuu ea nuu waari, niipetirã cʉ̃ja ca tʉoropʉ: —O biirije diarique cʉtima ĩigo, mʉ jutirore yʉ padeñajãwʉ. Yʉ ca padeñarora, yʉ ca diarique cʉtirije yʉre ametʉacoa —ĩi wedeupo. 48 To biro cõ ca ĩiro, Jesús pea o biro cõre ĩiupi: —Macõ, “Yʉre catiocãrucumi,” mʉ ca ĩi tʉgoeña bayirijera mʉ ca diarique cʉtirijere mʉre ametʉene. Tʉgoeñarique paitigora waagoja —ĩiupi. 49 Ména, Jesús to biro cʉ̃ ca ĩi niiri tabera, nea poo juu buerica wii wiogʉ Jairo yaa wii macʉ̃ ea, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Mee, mʉ macõ bii yaicoajãwo. Buegʉre pato wãcõ nemoticãña —cʉ̃re ĩiupi. 50 Jesús pea teere tʉori, o biro ĩiupi Jairore: —Uwiticãña. Díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjeeya, mʉ macõ ametʉacãrucumo —cʉ̃re ĩiupi. 51 Jairo yaa wiipʉ eagʉ, ca bii yairico pacʉ, cõ paco menare, Pedro, Juan, Santiago jãari wadore jãa waa dotiupi Jesús. 52 Niipetirã bʉaro tʉgoeñarique pairique mena cõre oti niiupa. Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Otiticãña. Daquego bii yaigo méé biimo. Cãnigo tiimo —ĩiupi. 53 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, niipetirã cʉ̃re boca buicãupa Jesús're: —Mee, bii yaicoajãwo —ĩima ĩirã. 54 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi bui pacaro, cõ amore ñeeri, tutuaro wederique mena o biro ĩiupi Jesús: —Daquego, wãmʉ nʉcãña —cõre ĩiupi. 55 To biro cʉ̃ ca ĩirora, cõ pea cati tua eaupo; cati tua eagora wãmʉ nʉcã cõ ca biiro Jesús pea: —Cõre baarique ecaya —cʉ̃jare ĩiupi. 56 Ca bii yaicoaricopʉra cõ ca cati tuaro ĩarã, cõ pacʉa pea ĩa ʉcʉa yaicoa, ñee pee ĩiticãupa. Jesús pea, to biro ca biiriquere: “Jĩcʉ̃ peerena wedeticãña,” cʉ̃jare ĩiupi.

Lucas 9

1 Jesús cʉ̃ buerã, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirãre neori, yeri tutuarique, doti majirique cʉ̃jare tiicojoupi, wãtĩa cʉ̃ja ca niiro cõrorena cõa wiene maji, diariquere ametʉene maji, cʉ̃ja ca tii majipere biro ĩigʉ. 2 To biro tii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽre wede, ca diarãre cʉ̃ja diarique ametʉene, cʉ̃jare tii dotigʉ tiicojoupi. 3 O biro cʉ̃jare ĩiupi: —Maa waarã mʉja ca cʉo waape ʉnora jee waaticãña: tuericagʉ ʉnora, wajopoa ʉnora, baarique ʉnora, wapa tiirica tiiri ʉnora, to biri juti mʉja ca wajoa jãñape ʉnorena, jee waaticãña. 4 Noo mʉja ca eari wiira niicãña. Tii wiira nii, apero waarãpʉ ñucã tii wiire mʉja witirucu. 5 Jĩcã macã macãrã ʉno mʉjare cʉ̃ja ca bootijata, tii macãre witi waarãra, tii macã maquẽ jita mʉja dʉporipʉre ca ea tuarijere paa bate cũu, waacoarãja, “Mʉjare jãa ca wederijere mʉja ca tʉorʉgatirije jʉori, mʉja yee wapa ñañaro mʉja tamʉorucu,” cʉ̃jare ĩi majiorã —cʉ̃jare ĩi cojoupi Jesús. 6 To biri cʉ̃ja pea, macãri niipetirijepʉ waa, añurije quetire wede, ca diarique cʉtirãre cʉ̃ja diarique ametʉene, tii yujuupa. 7 Wiogʉ Herodes, Jesús cʉ̃ ca tii niirije niipetirijere queti tʉoupi. Teere tʉogʉ, do biro ĩi majitiupi: “Jĩcãrã Juan niiquĩricʉ cati tuajapi,” 8 aperã pea: “Elías baua eagʉ biijapi,” ñucã aperã: “Tĩrʉmʉpʉ macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja niiquĩricarã mena macʉ̃ cati tuagʉ biijapi,” cʉ̃ja ca ĩiro macã. 9 To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉori, o biro ĩiupi Herodes pea: —Yʉra, Juan dʉpʉgare yʉ paa taa dotiwʉ doca. To docare, ¿ñiru peti cʉ̃ niigajati, to cõro paʉ cʉ̃ ca tii niirijere cʉ̃ja ca wederucurijere yʉ ca tʉogʉ pea? —ĩiupi. To biri Jesús're bʉaro cʉ̃re ĩarʉgarucumiupi Herodes. 10 Cʉ̃ buerã tua earã, cʉ̃ja ca tiiriquere wedeupa Jesús're. Cʉ̃ pea cʉ̃ja wadore jʉo cojo, Betsaida ca wãme cʉtiri macã pee cʉ̃jare jʉo waacoaupi. 11 Bojoca pea toopʉ cʉ̃ ca waariquere majiri, cʉ̃re nʉnʉcoaupa. Toopʉ cʉ̃ja ca ẽmʉ ea waaro, añuro cʉ̃jare boca, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽre cʉ̃jare wede, ca diarique cʉtirãre cʉ̃jare catio, cʉ̃jare tiiupi Jesús. 12 Ca naio waaro ĩarã, cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã pea Jesús pʉto waa, o biro cʉ̃re ĩiupa: —Bojocare “Waarãja,” cʉ̃jare ĩiña. Waa, pʉto jañuri ca niiri macãri pee cʉ̃ja ca cãnipa taberi, cʉ̃ja ca baapere, cʉ̃ja amarã waajato ĩigʉ. Ano mani ca niiri tabera ñee ʉno mani —cʉ̃re ĩiupa. 13 To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —Mʉjara cʉ̃jare baarique ecaya —cʉ̃jare boca ĩiupi Jesús. Cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩiupa: hk00155b.tif 14 Ʉmʉa wadora jĩcã amo cõro mil peti niiupa. To cõro paʉ cʉ̃ja ca niiro ĩa pacagʉ: —Cincuenta niirãri wado cʉ̃jare duwi dotiya —ĩiupi Jesús, cʉ̃ buerãre. 15 Cʉ̃ja pea cʉ̃ ca tii dotirore birora bojocare cʉ̃jare duwi dotiupa. 16 To biro cʉ̃ja ca tii yapanoro ĩa, jĩcã amo cõro ca niirije pan'gaarire, wai pʉarãre ami, ʉmʉreco tuti pee ĩa mʉeneri, “Ate jãare mʉ ca baarique tiicojorijere añurije jãare ĩa cõa peo bojaya” ĩi jãi yapano, teere pee bato, cʉ̃ buerãre tiicojoupi bojocare cʉ̃ja bato cojojato ĩigʉ. 17 Bojoca niipetirã pea teere baa yapi peticoaupa. Ca dʉjarije peera pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niiri pijeeri peti jeeupa ñucã cʉ̃ buerã pea. 18 Jĩcã rʉmʉ, Jesús bojoricaro cʉ̃ ca juu bue niiro cʉ̃ buerã cãa cʉ̃ mena niiupa. Cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —¿Bojoca, “Ñiru niimi,” yʉre cʉ̃ja ĩirucuti? —ĩiupi. 19 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupa cʉ̃ja pea: —Jĩcãrã, bojocare Uwo Coeri majʉ Juan niimi; aperã Elías niimi; ñucã aperã pea, “Tĩrʉmʉpʉ macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja ca niiquĩricarã mena macʉ̃ ca cati tuaricʉ niimi,” mʉre ĩima —cʉ̃re ĩiupa. 20 To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —Mʉja pea ¿“Ñiru niimi,” yʉre mʉja ĩiti? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi. To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, Pedro pea: —Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ, Cristo mʉ nii —cʉ̃re ĩiupi Jesús're. 21 Jesús pea: —Atere jĩcʉ̃ peerena wedeti majuropeecãña —cʉ̃jare ĩiupi. 22 To biro ĩicã ñucã: —Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃a, paʉ ñañarije tamʉo, judíos're ca jʉo niirãre, paia ʉparãre, doti cũuriquere ca jʉo buerãre, ĩa juna eco, jĩa cõa eco, yʉ ca biipera niicãro bii. To biro cʉ̃ja ca tiimijata cãare, itia rʉmʉ jiro yʉ cati tuacoarucu ñucã —ĩi wedeupi Jesús, cʉ̃ buerãre. 23 Jiro niipetirãre o biro ĩiupi Jesús: —Jĩcʉ̃, yʉ buegʉ ca niirʉgʉ ʉnoa, mʉ majurope mʉ ca tiirʉgarijere yerijãari, to cãnacã rʉmʉra yʉ yee jʉori ñañaro tamʉo pacagʉ, to birora tʉgoeña bayicõa niiña. 24 Cʉ̃ ca cati niirijere ca maigʉa, cʉ̃ ca catipere bʉatirucumi. Yʉ yee jʉori ñañaro ca tamʉo yaigʉa, ametʉarucumi. 25 ¿Bojocʉre ñee pee añurije to tiiti, ati yepa maquẽ apeye niipetirijepʉrena cʉocã pacagʉ, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ ca cati niirijere cʉ̃ ca tii yaio nʉcõcãjata? 26 Jĩcʉ̃ yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ nii pacagʉ, yʉ yee maquẽre, yʉ yee quetire, wederʉgatigʉ ca bobo nucũ yujugʉra, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa, yʉ ca boe baterije, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca boe baterije mena, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca boe baterije mena, yʉ ca doori rʉmʉre yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ cʉ̃ ca niirijere wederʉgʉ, yʉ bobo jañurucu. 27 Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Jĩcãrã ano ca niirã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirijere ĩatirãra bii yaitirucuma —ĩi wedeupi. 28 Atere cʉ̃ ca ĩiricaro jiro, jĩcã amo peti, ape amore itiaga penituaro ca niiri rʉmʉri ca nii waaro, ʉ̃tãgʉpʉ juu buegʉ waagʉ, Pedro, Santiago, Juan jãare bapa cʉti waaupi Jesús. 29 Toopʉ cʉ̃ ca juu bue niirora, cʉ̃ diámacʉ̃ cʉ̃ ca bojoca baurije wajoacoaupe. Cʉ̃ jutiro cãa bʉaro boti ajiyaarito biicoaupe. 30 To biro cʉ̃ ca bii niiri tabera, ʉmʉa pʉarã baua ea nʉcã, Jesús mena wede peni niiupa. Cʉ̃ja pea Moisés, Elías niiupa. 31 Bʉaro ca ajiyaa boe baterije watoapʉ niicãri, ñañaro Jerusalén'pʉ Jesús cʉ̃ ca bii yaipere wede peni niiupa. 32 Pedro, to biri cʉ̃ mena macãrã pea bʉaro cʉ̃jare ca wʉgoa eyo pacaro, to birora ĩacã niima ĩirã, Jesús cʉ̃ ca boe baterijere, ñucã ʉmʉa pʉarã cʉ̃ mena ca niirãre ĩaupa. 33 Cʉ̃re cʉ̃ja ca camotati waarora, Pedro pea cʉ̃ ca ĩirijere “To biirije yʉ ĩicu” ĩiti pacagʉ, o biro ĩiupi Jesús're: —Buegʉ, anopʉ mani ca niijata, añu majuropeecã. To biri itia wii, wii pĩiri mani tiico. Mʉ yaa wii jĩcã wii, ape wii Moisés yaa wii, Elías yaa wii, mani tiirucu —ĩiupi. 34 To biro cʉ̃ ca ĩi niirora, bueri bʉrʉa cʉ̃jare duwi ñaapea ea, paa ũmaa nʉcõcãupa. Bueri bʉrʉa watoapʉ niirã, bʉaro uwiupa. 35 To biro cʉ̃jare ca biiri tabera, bueri bʉrʉa watoapʉ wederique o biro ĩi cojoupa: —Ani niimi yʉ Macʉ̃, yʉ ca beje amiricʉ. Cʉ̃re tʉoya —ĩi wedeoupa. 36 Tee wederiquere cʉ̃ja ca tʉoro jiro, Jesús jĩcʉ̃ra tua nʉcãcãupi. Cʉ̃ja pea atere cʉ̃ja wado majicã niiupa. Jĩcã cuu, to biro ca biirijere cʉ̃ja ca ĩariquere, jĩcʉ̃ ʉno peerena jĩcã wãme ʉnora wederucu tiitiupa. 37 Ape rʉmʉ, ʉ̃tãgʉ jotoapʉ ca niiricarã cʉ̃ja ca duwi waaro, paʉ bojoca Jesús're bocarã waaupa. 38 Jĩcʉ̃ bojoca watoapʉ, Jesús're o biro ĩi cojoupi: —Buegʉ, yʉ macʉ̃ jĩcʉ̃ra ca niigʉre, cʉ̃re ĩaña petopʉra. 39 Wãtĩ cʉ̃pʉre ñaajãa nʉcã eari, cʉ̃ ca acaro bui mecʉ̃ro tii, cʉ̃ ca dia ñaaro tii, ñucã cʉ̃ ʉjeropʉ jopo witi, cʉ̃ ca biro cʉ̃re tiimi. Ñañaro peti cʉ̃re tiicãmi. Cʉ̃re pitirʉgati majuropeecãmi. 40 Mʉ buerã cãare, “Wãtĩre cõa wiene bojaya,” cʉ̃jare yʉ ĩimijãwʉ. Cʉ̃re cõa wiene majitijãwa —cʉ̃re ĩiupi. 41 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩi yʉʉupi: —¡Agó nija, díámacʉ̃ tʉoti, ca bojoca ñañarã peti nii, ca biirã! ¿No cõro yoaro mʉja mena nii, to biro mʉja ca bii niirijere nʉcã, yʉ bii niigʉti? Ano pee mʉ macʉ̃re ami dooya —ĩiupi. 42 Jesús pʉto cʉ̃ ca ea nʉnʉa waarora, wãtĩ pea ñucã yepapʉ cʉ̃re tii cõa cũu cojori, tutuaro cʉ̃ ca yugui mecʉ̃ro tiiupi. To biro cʉ̃ ca tii pacaro, Jesús pea wãtĩre tuti cõa wiene, cʉ̃re tii catio yapano, cʉ̃ pacʉre cʉ̃re tueneupi. 43 To ca niirã niipetirãpʉra Ʉmʉreco Pacʉ do biro ca tiiya manigʉ cʉ̃ ca niirijere ĩa ʉcʉa, do biro pee ĩiticãupa. 44 —Atere añuro tʉori, acoboticãña. Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re jĩa dotirã, aperãpʉre yʉre tiicojorucuma —ĩiupi. 45 Cʉ̃ja pea to biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉo majitiupa, cʉ̃ja ca tʉo majitipere biro ĩiro, cʉ̃ja ca tʉo puoborijere tii acoboriquere biro cʉ̃jare ca niicãro macã. Ñucã apeyera “To biro mʉ ca ĩirijere jãare wede majioña,” Jesús're ĩi jãiñarʉgarã cãa, uwi jañuupa. 46 Ñucã Jesús buerã cʉ̃ja majurope: —¿Niipe mani mena macʉ̃ ca nii majuropeegʉ cʉ̃ niigʉti? —ameri ĩi wede pai niiupa. 47 Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeña wede pai niirijere majiri, jĩcʉ̃ wimagʉre cʉ̃re ami, cʉ̃ pʉto nʉcõri, o biro cʉ̃jare ĩiupi: 48 —No ca boogʉ yʉ wãme mena ani wimagʉre ca ñeegʉa yʉrena ñeegʉ tiimi. Ñucã yʉre ca ñeegʉa, yʉre ca tiicojoricʉ cãare ñeegʉ tiimi. To biri mʉja niipetirã watoare, watoa macʉ̃re biro ca niigʉ pee, ca nii majuropeegʉ niimi —ĩiupi Jesús, cʉ̃ buerãre. 49 Juan pea o biro ĩiupi: —Buegʉ, jĩcʉ̃ mʉ wãme mena ĩicãri, ca wãtĩa cõa wiene niigʉre jãa ĩajãwʉ. Mani mena macʉ̃ méé cʉ̃ ca niiro macã, to biro cʉ̃ ca tiirijere, “To biro tiiticãña” cʉ̃re jãa ĩimijãwʉ —ĩiupi. 50 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Cʉ̃re camotaaticãña. Manire ca junatigʉa, mani mena macʉ̃ niimi —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 51 Mee, Jesús ʉmʉreco tutipʉ cʉ̃ ca tua mʉa waapa tabe ea waaro ca biiro tʉgoeña tutuarique mena Jerusalén'pʉ waagʉ, waa jʉo waaupi. 52 To waa nʉnʉa waagʉ, cʉ̃ja jʉguero tiicojoupi queti wede jʉgueri majare. Cʉ̃ja pea Samaria yepa macã macãpʉ waaupa, cãnirica tabe ama yuerã waarã. 53 To biro cʉ̃ja ca biiro, samaritanos pea “Jerusalén'pʉ waari maja niima,” ĩi ĩa majiri, cʉ̃jare ñeerʉgatiupa. 54 To biro cʉ̃ja ca biirijere ĩari, Jesús buerã Juan, Santiago jãa, o biro ĩiupa Jesús're: —Wiogʉ, ¿Elías cʉ̃ ca tiiquĩricarore biro ʉmʉreco tutipʉ maquẽ ca ʉ̃ʉrijere duwi doo dotiri, cʉ̃jare to ca joe batero jãa ca tiiro mʉ booti? —ĩiupa. 55 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea amojode nʉcãri, o biro cʉ̃jare ĩi tutiupi: —Mʉja, wãtĩ cʉ̃ ca tʉgoeñari wãmerena ĩicãrã mʉja ca ĩirijere mʉja majiti. 56 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃a bojocare jĩagʉ doogʉ méé yʉ doowʉ. Cʉ̃jare ametʉenegʉ doogʉ pee yʉ doowʉ —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. To biro cʉ̃jare ĩi, ape macã pee waacoaupa ñucã. 57 Maapʉ cʉ̃ja ca waa nʉnʉa waaro, jĩcʉ̃ o biro ĩiupi Jesús're: —Wiogʉ, noo mʉ ca waari taberi cõro mʉ mena yʉ waarucu —cʉ̃re ĩiupi. 58 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús: —Buu yairoa, cʉ̃ja cãniri operi cʉoma. Minia cãa, cʉ̃ja die batiri cʉoma. Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ pea cãnirica tabe ʉnora yʉ cʉoti —cʉ̃re ĩiupi. 59 Apĩ peera: —Yʉ mena pee dooya —cʉ̃re ĩiupi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Wiogʉ, yʉ pacʉre yʉ yaa jʉogʉ waarʉga ména —cʉ̃re ĩiupi. 60 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús: —“Ca bii yairã majuropeera, ca bii yairãre cʉ̃ja yaajato” ĩicãña. Mʉ pea waari, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri tabe maquẽ quetire wede yujugʉja —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 61 Apĩ o biro ĩiupi ñucã: —Wiogʉ, mʉ mena yʉ waarʉga. Ména, yʉ yaa wii macãrãre yʉ waarique wui jʉogʉ waarʉga —ĩiupi. 62 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús: —Ca jee cũu nʉnʉa waagʉ nii pacagʉ, cʉ̃ jiro pee wado ca ĩa tuenecã niigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri tabe maquẽre ca tiipʉ ʉno méé niimi —cʉ̃re ĩiupi.

Lucas 10

1 Ate jiro ñucã Wiogʉ, setenta y dos peti beje jeeri, pʉarãri wado cʉ̃ ca waapa taberi macã macãripʉ cʉ̃jare tiicojo jʉgueupi. 2 O biro cʉ̃jare ĩiupi: —Díámacʉ̃ petira ote ca bʉcʉa yapanorije paʉ peti niicã. To ca bii pacaro, paderi maja pea petoacã niima. To biri oterique Ʉpʉre ca dicare ca jeerã dooparã paderi majare cʉ̃ tiicojojato ĩirã, mʉja cʉ̃re jãiña. 3 Waarãja mʉja. Tʉoya. Ecaricarã oveja punare biro ca niirãre, macãnʉcʉ̃ yaia ca wiorã watoapʉre mʉjare yʉ tiicojo. 4 Wajopoa ʉnora, wapa tiirica tiiri mʉja ca jãari poari ʉnora, dʉpo juti mʉja ca wajoa jãña pee ʉnora, jee waaticãña. Ñucã maapʉ cãare jĩcʉ̃ peerena jãiña tua nʉcã, tiiticãña. 5 ”Jĩcã wiire jãa waarã, o biro cʉ̃jare ĩi añu doti jʉoya: “Ati wii macãrãre añuro niirique to niijato,” ĩiña. 6 Tii wiire jĩcãri cõro añuro ca niirã cʉ̃ja ca niijata, añuro cʉ̃ja ca niiro mʉja ca boorije mʉja ca boorore birora cʉ̃jare biirucu. Teere ca bootirã cʉ̃ja ca niijata, añuro niirique mʉja peera yai nʉcãtirucu. 7 Mʉjare cʉ̃ja ca nii dotiri wiira niicãña. Tii wii macãrã cʉ̃ja ca cʉorijera baa, jini, tiicã niiña. Paderi majʉa, cʉ̃ ca paderije wapare wapa ñee majimi. Wiijeri cõro waa nucũ yuju tiiticãña. 8 ”Jĩcã macãre mʉja ca earo, añuro mʉjare cʉ̃ja ca bocajata, baarique mʉjare cʉ̃ja ca ecarijera baa, 9 tii macã macãrã ca diarique cʉtirãre catio, ñucã o biro cʉ̃jare ĩi wedeya: “Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije mʉja pʉtora nii yerijãa,” cʉ̃jare ĩiña. 10 Jĩcã macãre mʉja ca earo, tii macã macãrã mʉjare cʉ̃ja ca bootijata, macã yepa pee waari, o biro cʉ̃jare ĩiña: 11 “Mʉjare jãa ca wederijere mʉja ca tʉorʉgatirije jʉori mʉja yee wapa ñañaro mʉja tamʉorucu, mʉjare ĩirã, mʉja yaa macã maquẽ jita, jãa dʉporipʉre ca ea tuarique menapʉrena jãa paa bate. Biirãpʉa atere majiña, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije mee mʉja pʉtora nii yerijãa,” cʉ̃jare mʉja ĩi wederucu. 12 Yʉ pea o biro mʉjare yʉ ĩi: “Ñañaro tamʉorica rʉmʉ ca niiro, Sodoma macãrã ametʉenero ñañaro tamʉorucuma tii macã macãrã,” yʉ ĩi —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 13 —¡Abé nija mʉja Corazín, Betsaida macãrã! Mʉja watoare ca ĩa ñaaña manirije yʉ ca tii bau niiriquere Tiro, Sidón macãrã peere cʉ̃jare yʉ ca tii ĩñojata, tĩrʉmʉpʉra ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere tʉgoeña yeri wajoari, Ʉmʉreco Pacʉ peere tʉo nʉnʉjeebojacupa. Cʉ̃ja ca tʉgoeña wajoarijere ĩñorã, boori juti jãña, õwarena duwi, biibojacupa. 14 To biri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niirore, Tiro, Sidón macãrã ametʉenero ñañaro mʉja ca tamʉope niirucu. 15 Mʉja Capernaúm macãrã, “¿Ʉmʉreco tutipʉ jãa ami mʉa waa ecorucu,” mʉja ĩi tʉgoeñati? Mʉja biiticu. Ca ʉ̃cʉ̃ari opere bʉaro ca ʉ̃cʉ̃a majuropeeri tabepʉ mʉja duwi nʉcãcoarucu. 16 ”Mʉja ca wederijere ca tʉorã, yʉrena tʉorã tiima. Mʉjare ca junarã, yʉrena junacãrã tiima. Yʉre ca junarã, yʉre ca tiicojoricʉpʉre cʉ̃re junarã tiima —cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús. 17 Jiro, setenta y dos niirã, bʉaro ʉjea niirique mena o biro ĩi tua eaupa: —Wiogʉ, mʉ wãme mena jãa ca ĩijata, wãtĩapʉ cãa, jãa ca dotirore biro biicãma —ĩiupa. 18 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: —Satanás, ʉmʉreco tutipʉ ca niimiricʉ, bʉpo cʉ̃ ca yaberore biro cʉ̃ ca bii ñaaduwi dooro cʉ̃re yʉ ĩajãwʉ. 19 Tʉgoeña yeri tutuariquere mʉjare yʉ tiicojowʉ, aña, cotiapa jotoara waa, ñucã mani waparã yʉʉ wãtĩ cʉ̃ ca tutuarijere ñañaro tamʉoricaro maniro, mʉja ca bii ametʉa nʉcãpere biro ĩigʉ. 20 Wãtĩa yeri mʉja ca dotirore biro cʉ̃ja ca biirijerena ĩa ʉjea niiticãña. Mee, mʉja wãme Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉ owa tuurique ca niirije pee docare ʉjea niiña —ĩiupi. 21 Tii nimarora, Añuri Yeri jʉori bʉaro ʉjea niirique mena o biro ĩiupi Jesús: —Mʉre yʉ baja peo nʉcʉ̃ bʉo Cáacʉ, ati ʉmʉreco, ati yepa Ʉpʉre. Ca majirãre, ca tʉo puorãre, mʉ ca yaioriquere watoa macãrã peere mʉ ĩño. Ʉ̃gjá, añu Cáacʉ, o biirijera ca biiro mʉ boowʉ. 22 ”Yʉ Pacʉ, niipetirijepʉrena yʉre tiicojowi. Jĩcʉ̃ ʉno peera, cʉ̃ Macʉ̃ yʉ ca niirijere majitima. Yʉ Pacʉ wado majimi. Ñucã jĩcʉ̃ ʉno peera, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca niirijere majitimi. Yʉ cʉ̃ Macʉ̃, to biri cʉ̃ Macʉ̃ yʉ ca boorã wadore cʉ̃ja ca majiro yʉ ca tiirã wado majima —ĩi ʉjea niiupi. 23 To biro ĩi yapano, amojode nʉcã, cʉ̃ buerã wadore o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Ʉjea niiña mʉja, ano mʉja ca ĩarijere ca ĩarã. 24 Paʉ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, wiorã, ate mʉja ca ĩarijere ĩarʉgamiupa. To biro bii pacarã ĩatiupa. Ñucã ate mʉja ca tʉorijere tʉorʉgamiupa. To biro bii pacarã tʉotiupa —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 25 Jĩcʉ̃ doti cũuriquere ca jʉo bueri majʉ Jesús mena wede penigʉ waaupi. Cʉ̃ pea, “¿Do biirije peti yʉre cʉ̃ yʉʉgʉti?” ĩigʉ, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —Buegʉ, ¿ñee yʉ tiigajati, to birora caticõa niiriquere cʉorʉgʉ? —ĩiupi. 26 To biro cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —¿Doti cũuriquepʉre do biro ĩi owarique to niiti? ¿Mʉa teere, “Do biirije ĩi,” mʉ ĩi bue tʉo jeeñoti? —ĩiupi. 27 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro, doti cũuriquere jʉo bueri majʉ pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —“Ʉpʉ, mʉ Ʉmʉreco Pacʉre mʉ yeri niipetiro mena, mʉ ca catirije niipetiro mena, mʉ ca tutuarije niipetiro mena, mʉ ca tʉgoeñarije niipetiro mena, cʉ̃re maiña. Ñucã mʉ pʉto macãrã cãare mʉ upʉre mʉ ca mairore birora cʉ̃jare maiña,” ĩi owarique nii —cʉ̃re ĩi yʉʉupi. 28 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, o biro cʉ̃re ĩiupi Jesús: —Díámacʉ̃ra mʉ ĩi. Teere mʉ ca tiijata, to birora caticõa niiriquere mʉ cʉorucu —ĩiupi. 29 Cʉ̃ pea, “Ca bojoca añugʉ niimi” yʉre cʉ̃ ĩijato ĩigʉ, o biro cʉ̃re ĩi jãiña nemoupi ñucã Jesús're: —¿Ñiru cʉ̃ niiti, yʉ pʉto macʉ̃? —ĩiupi. 30 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús: —Jĩcʉ̃ bojocʉ Jerusalén ca niiricʉ Jericó pee waagʉ bua nʉnʉa waaupʉ. Toopʉ cʉ̃ ca waaro, jĩcãrã jee dutiri maja cʉ̃re ñeeri, cʉ̃ ca cʉomiriquere, to biri cʉ̃ juti menapʉra ẽma peti, cʉ̃re paa, ca bii yaibogʉpʉ cʉ̃re tii cõa cũu, waacoauparã. 31 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tii cõa cũu waaro jiro, jĩcʉ̃ pai tii maarena waaupʉ. Cʉ̃re ĩagʉra, woa ametʉa waacoaupʉ. 32 Cʉ̃ ca ametʉa waaro jiro ñucã levita cãa cʉ̃ ca niiri tabere eaupʉ. Cʉ̃ cãa cʉ̃re ĩagʉra, woa ametʉa waacoaupʉ. 33 Cʉ̃ja jiro, Samaria macʉ̃ cãa tii maarena ca waagʉ, cʉ̃re ĩagʉra, bʉaro cʉ̃re boo paca ĩaupʉ. 34 To biri cʉ̃ pʉto pee waa, cʉ̃ camire ʉje oco, to biri ʉje mena cʉ̃re ʉco tiiupʉ. Cʉ̃re ʉco tii yapano, jutiro daa mena cʉ̃ camire dʉdʉa, jiro cʉ̃ yʉʉ burro jotoara cʉ̃re ami peo, amicoaupʉ, waa yujuri maja cʉ̃ja ca cãniri wiipʉ. Toopʉ cʉ̃re ami eari, cʉ̃re coteupʉ. 35 Ape rʉmʉ Samaria macʉ̃ pea waa yujuri maja cʉ̃ja ca cãniri wii ʉpʉre pʉa rʉmʉ pade wapa taaricaro cõro wapa tiirica tiiri cʉ̃re tiicojo, o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Anire añuro cʉ̃re coteya. Apeye cʉ̃ jʉori mʉ yeere mʉ ca tii batejata, tua doogʉ mʉre yʉ wapa tiirucu,” ĩiupʉ. 36 To biicãri yua, ¿anija itiarã watoare, jee dutiri maja cʉ̃ja ca paa jĩa cõa cũuricʉre, niipe cʉ̃ pʉto macʉ̃re biro cʉ̃ tiijapari? —cʉ̃re ĩi jãiñaupi Jesús. 37 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, doti cũuriquere ca jʉo buegʉ pea: —Cʉ̃re ca boo paca ĩaricʉ pee —cʉ̃re ĩi yʉʉupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Mʉ cãa, waa, cʉ̃ ca tiiricarore birora tiigʉja —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 38 Jesús cʉ̃ buerã mena waa nʉnʉa waagʉ, jĩcã macãpʉ cʉ̃ ca earo, Marta ca wãme cʉtigo, cõ yaa wiipʉ cʉ̃re cãni dotiupo. 39 Marta, jĩcõ baio cʉtiupo, María ca wãme cʉtigo. Cõ pea Jesús pʉto ea nuuri, cʉ̃ ca ĩirijere tʉocã duwiupo. 40 Marta pea paʉ paderique cõ ca tiirije pee wadore ĩa nʉnʉjee pade niima ĩigo, cõ baio to biro cõ ca bii weoro ĩari, Jesús pʉto pee waa, o biro cʉ̃re ĩiupo: —Wiogʉ, ¿mʉra, yʉ baio ate niipetirije paderiquere yʉre tii nemori méé, yʉ jĩcõrena cõ ca cũujata, to añucãti? “Cõre tii nemogoja,” cõre ĩiña petopʉra —cʉ̃re ĩiupo. 41 To biro cõ ca ĩiro tʉogʉ, o biro cõre ĩi yʉʉupi Jesús: —Marta, mʉa paʉ peti paderique cʉoma ĩigo, bʉaro mʉ tʉgoeñarique pai. 42 Jĩcã wãmera tiiricaro añu. Ca nii majuropeerije peere bʉamo María. To biri jĩcʉ̃ ʉno peera cõre ẽmatirucumi —cõre ĩiupi.

Lucas 11

1 Jĩcãti, jĩcã tabepʉ juu bue niiupi Jesús. Cʉ̃ ca juu bue yapanoro, jĩcʉ̃ cʉ̃ buegʉ o biro cʉ̃re ĩiupi: —Wiogʉ, Juan cʉ̃ buerãre cʉ̃ ca buericarore biro jãa cãare juu bue bueya —ĩiupi. 2 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: —Juu buerã o biro ĩiña: “Cáacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ, mʉ wãme ĩi nʉcʉ̃ bʉorica wãme to niijato. Mʉ ca dotirije to doojato. Ʉmʉreco tutipʉre mʉ ca boori wãme mʉ ca tiirore birora tiiya ati yepa cãare. 3 Jãa ca baapere to cãnacã rʉmʉra jãare tiicojoya. 4 Ñañarije jãa ca tiiriquere jãare acoboya, jãa cãa, niipetirãpʉrena ñañaro jãare cʉ̃ja ca tiirijere jãa ca acoborucurore birora. Ñañarije ca bii bui yeerijere jãa ca tiiro jãare tiiticãña; tiitigʉra ñañarijere jãare ametʉeneña,” ĩi juu bueya —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 5 O biro cʉ̃jare ĩiupi ñucã: —Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃, cʉ̃ mena macʉ̃ cʉ̃ ca cʉojata, ñami decomacã cʉ̃ pʉto waari, o biro cʉ̃re ĩibocumi: Yʉ mena macʉ̃, itiaga pan'gaari yʉre wajoya. 6 Yʉ mena macʉ̃ yoaropʉ ca dooricʉ yʉ yaa wiire eami, yʉ pea cʉ̃re yʉ ca ecape ʉno yʉ cʉoticã. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro, wii jupeapʉ ca niigʉ pea: “Yʉre pato wãcõticãña. Mee, jope biaricaropʉ nii. Yʉ puna, yʉ cãa, cãnirã jãa tii. Wãcãñaari mʉre yʉ tiicojogʉ waa majiti,” cʉ̃re ĩi yʉʉbocumi. 8 Cʉ̃ mena macʉ̃ nii pacagʉ, wãcãri cʉ̃ ca tiicojorʉgatirije ca nii pacaro, to birora cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi pato wãcõcã niirije ca niiro macã, wãcãri, cʉ̃ ca boorije cõro cʉ̃re tiicojocumi. 9 ”To biri o biro mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉre jãiña, mʉja ca jãirijere mʉjare tiicojorucumi. Amaña; amarã mʉja bʉarucu. Jopepʉ eari jʉoya, mʉja pãa ecorucu. 10 To biri ca jãigʉ cõrora, cʉ̃ ca jãirijere tiicojo ecomi; ca amagʉ cãa, cʉ̃ ca amarijere bʉami. To biri ñucã jopere eari ca jʉogʉ cãa, jope pãa ecomi. 11 ”¿To docare mʉja, ca puna cʉtirã, mʉja puna, baarique cʉ̃ja ca jãijata, ʉ̃tãgarena mʉja tiicojocãgajati? ¿Wai cʉ̃ja ca jãijata, añarena mʉja tiicojocãgajati? 12 ¿Ñucã ãbocʉ die cʉ̃ja ca jãijata, cotiaparena cʉ̃jare mʉja tiicojocãgajati? 13 Mʉja, ca bojoca ñañarã nii pacarã, mʉja punare añurije cʉ̃jare mʉja tiicojo maji. Mʉja Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ doca, ametʉenero Añuri Yerire mʉjare tiicojorucumi, cʉ̃re ca jãirãre —cʉ̃jare ĩiupi Jesús, cʉ̃ buerãre. 14 Jĩcãti Jesús, jĩcʉ̃ ʉmʉre ca wedetigʉ cʉ̃ ca tuaro ca tiiricʉ wãtĩre cõa wienegʉ tiiupi. Wãtĩ cʉ̃ ca witi waarora, ca wedetimiricʉ wedecoaupi. To biro cʉ̃ ca biiro, bojoca pea ĩa ʉcʉa, ñee pee ĩiticãupa. 15 To cʉ̃ ca biiro, jĩcãrã o biro ĩiupa: —Anira, Beelzebú, wãtĩa wiogʉ majuropeera cʉ̃ ca yeri tutuarijere cʉ̃re tiicojojapi. To biri wãtĩare cõa wiene majimi —ameri ĩiupa. 16 Aperã pea, “¿No cõro majicãri cʉ̃ tiiti?” ĩirã, cʉ̃re ĩi ñaarã, “Ʉmʉreco tutipʉ maquẽ ca bii ĩñorije ca ĩa ñaaña manirije jãare tii bau nii ĩñoña,” ĩiupa Jesús're. 17 Cʉ̃ pea to biirije cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñarijere ca majicãgʉ niiri, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Jĩcã yepa macãrãra, cʉ̃ja majuropeera camotaticãri cʉ̃ja ca ameri ĩa tuti niijata, cʉ̃ja majuropeera ameri jĩa peticã yai waacuma. Ñucã jĩcã wii macãrãra cʉ̃ja ca ameri tutijata, jĩcã wiira nii majiticuma. 18 To birora Satanás cãa cʉ̃ majuropeera cʉ̃ yaarã menara cʉ̃ ca ameri quẽejata, ¿to docare do biro pee tiicãri, yoaro cʉ̃ doti tutua maji niibogajati? Atere o biirije mʉjare yʉ ĩi: “Beelzebú cʉ̃ ca yeri tutuarije mena wãtĩare cõa wienemi,” yʉre mʉja ca ĩiro macã. 19 To docare to biro to ca biijata, “Mʉja ca buerijere ca tʉo nʉnʉjeerã peera, ¿ñiru cʉ̃ tiicojoti wãtĩare cʉ̃ja ca cõa wiene tutua majipere?” To biri cʉ̃jara, ñañaro mʉjare tiicãrucuma. 20 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije mena wãtĩare yʉ ca cõa wienerije to ca niijata, “Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije mʉjapʉre ca ea yerijãarijere ĩiro bii.” 21 ”Jĩcʉ̃ ʉmʉ ca tutuagʉ, añuro beju cʉticãri, cʉ̃ yaa wiire cʉ̃ ca cotejata, cʉ̃ yee añuro niicã. 22 To ca bii pacaro, apĩ cʉ̃ ametʉenero ca tutuagʉ ea, cʉ̃re cʉ̃ ca quẽe ametʉene nʉcãcãjata, cʉ̃ beju, “Tee jʉori yʉ ametʉarucu,” cʉ̃ ca ĩi tʉgoeña bayimiriquere ẽma, cʉ̃ yee ca niimirique niipetiro menara tuacãcumi. 23 ”Yʉ mena ca niitigʉa, yʉre ca junagʉ niimi. Yʉ mena ca jee neo niitigʉa, no ca boorora dee batecãmi. 24 ”Jĩcʉ̃ wãtĩ bojocʉpʉre ca niiricʉ witi waagʉ, ca bopori yeparipʉ waa yujucumi, cʉ̃ ca yerijãa niipa tabere ama yujugʉ. Tii tabe bʉatigʉ, o biro ĩi tʉgoeñacumi: “Jaʉ, yʉ yaa wii yʉ ca witi weorica wiipʉra yʉ tua waarucu ñucã,” ĩicumi. 25 Tua eagʉ, jĩcã wii añuro owa batecã, añuro quenocã, tiirica wiire biro cʉ̃ ca niiro cʉ̃re ĩacumi. 26 To biri waa, aperã wãtĩa jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã cʉ̃ ametʉenero ñañarã petire cʉ̃jare jʉo neo, cʉ̃ja mena jĩcãri bojocʉpʉre jãacuma, cʉ̃pʉre niirã waarã. To biri jʉguero cʉ̃ ca biiricaro ametʉenero ñañaro peti tamʉocumi yua —cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús. 27 Atere Jesús cʉ̃ ca ĩi niiro, jĩcõ nomio bojoca watoapʉ o biro ĩi acaro buiupo: —Bʉaro ʉjea niicumo, mʉre macʉ̃ cʉtiri, mʉre ca ũpũo majorico —ĩiupo. 28 Jesús pea o biro cõre ĩi yʉʉupi: —Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere tʉori, tee ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã pee doca ʉjea niima —cõre ĩiupi. 29 Paʉ bojoca Jesús pʉtopʉ cʉ̃ja ca nea poo nʉnʉa dooro ĩa, o biro cʉ̃jare ĩi wede jʉo waaupi: —Ati rʉmʉri macãrã bojoca ñañarã peti niima. Jĩcã wãme ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii ĩñorique booma. To biro cʉ̃ja ca ĩimijata cãare, ape wãme tii ĩño nemoña manirucuma, Jonás cʉ̃ ca biirique ʉno wadore ĩarucuma. 30 Jonás, Nínive macãrãre cʉ̃ ca bii ĩñoricarore birora, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa ati cuu macãrãre yʉ bii ĩñorucu. 31 Ʉmʉreco Pacʉ ati cuu macãrãre cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro, ʉpo Sabá macõ cati tuari, ñañaro mʉjare tiirucumo. Cõ pea, ca yoaropʉ ca niiricora dooupo, Salomón cʉ̃ ca majirijere tʉorʉgo. Mʉja pea, Salomón ametʉenero ca majigʉre mʉja pʉto yʉre mʉja cʉo. 32 Nínive macãrã cãa, ati cuu macãrãre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro cati tuari, ñañaro mʉjare tiirucuma. Nínive macãrã pea Jonás cʉ̃ ca wederijere tʉo, ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere tʉgoeña yeri wajoari, Ʉmʉreco Pacʉ peere tʉo nʉnʉjeeupa. Mʉja, Jonás ametʉenero ca niigʉre mʉja pʉto yʉre mʉja cʉo —cʉ̃jare ĩiupi. 33 —Jĩcʉ̃ peera jĩa boericagare, yaioropʉ cũu, upa coro docapʉ cũu, tiirʉga méé jĩa tuami. Emʉaro pee peomi, bojoca ca jãa doorãre to ʉ̃ʉ boejato ĩigʉ. 34 Mʉja cape mʉja upʉre ca jĩa boerije nii, mʉja cape añurije pee wadore ca ĩa majirije to ca niijata, mʉja upʉ niipetiro añurije wadore tii niirucu. Mʉja cape ñañarije to ca niijata, mʉja upʉ niipetiro ñañarije wado tiirucu. Mʉja yeri Ʉmʉreco Pacʉ mena añuro to ca niitijata, añurijere mʉja tii majitirucu. 35 Bojoca catiri niiña, Ʉmʉreco Pacʉ yee mʉ ca majirije jĩa boeriquere biro mʉpʉre ca niirije ca naitĩarije peere biro biire ĩigʉ. 36 To biri mʉ upʉ niipetiropʉra, ca naitĩarije ʉnoacã cʉoricaro maniro ca boerijere to ca cʉojata, ca ʉ̃ʉ boerica añuro mʉre ca ʉ̃ʉ boero añuro mʉ ca ĩacãrore birora añurije wadore mʉ tii maji niirucu —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 37 Jesús to biro cʉ̃ ca ĩi wede yapanoro, jĩcʉ̃ fariseo: “Yʉ yaa wiipʉ baagʉ dooya,” cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ mena waa, cʉ̃ yaa wiipʉ jãa waa, baarique peorica pĩi pʉto ea nuu waaupi. 38 To biro cʉ̃ ca biiro fariseo pea, baarʉgarã jʉguero cʉ̃ja ca amo coerucurore biro cʉ̃ ca tiitiro ĩari, “¿Ñee tiigʉ to biro cʉ̃ biiti?” cʉ̃re ĩi ĩa muiupi. 39 Wiogʉ pea, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Mʉja fariseos, bau niiro niirã wado, añuro mʉja tiirique cʉti. Jotʉ baparire jotoare coecã pacarã, jupea peere ca coeya manirijere biro mʉja bii. To biri mʉja yeri peera mʉja ca boo tʉgoeñarije, ñañarije mʉja ca tiirʉgarije pee wado nii ametʉene nʉcãcã. 40 ¡Ca tʉgoeña bojoca catitirã! ¿“Jotoare ca tiiricʉra, jupea cãare tiijacupi,” mʉja ĩi majititi? 41 Ca boo pacarãre tii nemorã, mʉja yeripʉ cʉ̃jare mʉja ca mai ĩarije mena tiiya. To biro tiirã, niipetirijepʉrena añurã mʉja niirucu. 42 ”Ñañaro mʉja biirucu mʉja fariseos, Ʉmʉreco Pacʉre, pũu ca jʉti añurije menta, ruda, ñucã mʉja ote ca niiro cõrorena pʉa amo cõro ca niirijere jĩcã tabe wado jee dica woori ca tiicojorã nii pacarã, añurije peera tii nʉnʉjeeti, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mai dotirique peera tiiti, mʉja ca biirije jʉori. Atere ca tii niiparã mʉja nii, apeye mʉja ca tii niirucurije cãare tii yerijãatirãra. 43 ”Ñañaro mʉja biirucu mʉja fariseos, nea poo juu buerica wiijeripʉre añuri taberipʉ wado duwirʉga, ñucã wiije watoa macã yepari waarã cãa, bojoca añuro nʉcʉ̃ bʉorique mena mʉjare añu doti, cʉ̃ja ca tiiro ca boorãre. 44 ”Ñañaro mʉja biirucu mʉja, mʉja ca ĩirore biro ca tiitirã, maja ope ca bautiro bojoca tii ope jotoara waa pacarã, “Tii ope niicu,” ĩi majiri méé cʉ̃ja ca ʉta ametʉa waarore biro ca biirãre —ĩiupi Jesús. 45 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcʉ̃, doti cũuriquere ca jʉo buegʉ o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús're: —Buegʉ, atere o biro ĩigʉ jãa menapʉrena ajienerije mʉ ĩi jĩi —cʉ̃re ĩiupi. 46 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —Ñañaro mʉja biirucu mʉja, doti cũuriquere ca jʉo buerã cãa. Aperãre tii dotirã, mʉja ca ĩirore biro ca tii peoti majiña manirijepʉre ca tii dotirã nii pacarã, mʉja pea mʉja ca dotirijere petoacã tiirʉgarucu, mʉja tiiti majuropeecã. 47 ”Ñañaro mʉja biirucu, mʉja ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare cʉ̃ja ca jĩaricarã maja operi jotoarire wiijeri ca tii peo nʉnʉjeerã. 48 To biro mʉja ca tiirije mena mʉja ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tiiriquere “ ‘Añu majuropeecã,’ ca ĩirã niima,” ĩi ĩa majiricaro mʉja tii. Cʉ̃ja, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare jĩaupa. Mʉja pea cʉ̃ja maja operire mʉja queno nʉnʉjee. 49 To birira Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majirije mena o biro ĩiupi: “Yʉ yee quetire ca wede jʉgueparã, yʉ yee añurije quetire ca wedeparãre yʉ tiicojorucu. To biro yʉ ca tiirãre jĩcãrãre cʉ̃jare jĩa, aperãra ñañaro tiirʉgarã cʉ̃jare nʉnʉ, tiirucuma,” ĩiupi. 50 To biri Ʉmʉreco Pacʉ, ati yepare cʉ̃ ca tii jʉori tabepʉra ca biipere wede jʉgueri majare cʉ̃ja ca jĩa díi tii bate nʉnʉa dooricarã niipetirã yee wapa, 51 Abel niiquĩricʉ díi wapa menapʉ, to biri Zacarías're waibʉcʉrã joe mʉenerica tutu mena, to biri ca ñañarije maniri jawi watoare cʉ̃ja ca jĩaquĩricʉ díi menapʉ, ati cuu macãrã bojocare wapa jãirucumi. To biri cʉ̃ja, cʉ̃ja ca bii yairique wapare ati cuu macãrãpʉre wapa jãirucumi Ʉmʉreco Pacʉ,” mʉjare yʉ ĩi. 52 ”Ñañaro mʉja biirucu mʉja doti cũuriquere ca jʉo buerã majiriquere ca jee uparicarã. Mʉja majuropeecã tʉo majiti, ñucã ca tʉo majirʉgarãre díámacʉ̃ wede majioti, mʉja biicã —ĩiupi Jesús. 53 Atere to biirije cʉ̃jare ĩi, to ca niiricʉ cʉ̃ ca witi waaro, doti cũuriquere ca jʉo buerã, to biri fariseos bʉaro ajiari, paʉ wãmeri cʉ̃re jãiña pato wãcõ jʉo waaupa, 54 “Bojoricaro cʉ̃ ca ĩi bui cʉtiro, cʉ̃re mani wedejãajaco,” ĩirã.

Lucas 12

1 To biro cʉ̃ ca ĩi niiri tabera, paʉ bojoca cʉ̃ja majuropeera ameri waa doca jañuripʉ Jesús pʉtore bii nea poo nʉnʉa dooupa. To biro cʉ̃ja ca biiro Jesús pea, cʉ̃ buerã peere o biro cʉ̃jare ĩi wede jʉoupi: —Tʉo majiña fariseos yee baarique ca wauaro ca tiirije cʉ̃ja ca cʉorije menare, o biro pee ĩijata, watoara cʉ̃ja ca bii dito niirijere. 2 Jĩcã wãme ʉno peera, jĩcãrãra majirique majiña manirijera biicã yerijãawa, ca biirije mani. Ñucã yaioropʉ ca niirije cãa, majiña manirijera biicã yerijãa waa, biiti. 3 To biri niipetirije ca naitĩaropʉ mʉja ca ĩiriquere, añuro ʉmʉreco ca boeropʉ tʉorique niirucu. Ñucã mʉja wado jope bia jãa waari yaioroacã mʉja ca ĩirique cãare, wii jotoa pee mʉa peari acaro bui wede baterucuma —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 4 —Mʉja, yʉ mena macãrã peera o biro mʉjare yʉ ĩi: Ca jĩarãre uwiticãña; upʉ petira jĩacã pacarã, jiropʉra do biro tii majiticuma. 5 “¿Ñiru peere ca uwipe to niiti?” Jĩacãri jiropʉ cãare, catiro jãñariquepʉ cãare pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ ñañaro ca tii yaiogʉ docare cʉ̃re uwiya. Ʉ̃gjá. Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Cʉ̃ docare uwiya. 6 ”¿Wapa tiirica tiiri pʉa tiiacã wapara jĩcã amo cõropʉ miniare to noniña maniti? To biro tiicãrique to ca nii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ pea jĩcʉ̃ ʉnorena cʉ̃jare acoborucu tiitimi. 7 Mʉja cãare, mʉja dʉpʉga maquẽ poare cõo peotiriquepʉ cʉomi. To biri uwiticãña. Mʉja doca paʉ minia ametʉenero ca wapa cʉtirã mʉja nii —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 8 —No ca boogʉ yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ yʉ yee maquẽre bojocare cʉ̃ ca wedejata, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre cʉ̃ yee maquẽre yʉ wede bojarucu. 9 Yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ nii pacagʉ, bojocare yʉ yee maquẽre ca wede junagʉra, cʉ̃ cãa to birora cʉ̃ yee maquẽre Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre wede boja ecotirucumi. 10 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, jĩcʉ̃ ñañarije cʉ̃ ca ĩicãmijata cãare, to biro cʉ̃ ca ĩiriquere acobocãrucumi Ʉmʉreco Pacʉ. To ca bii pacaro, Añuri Yerire ñañarije ca ĩi wede paigʉ doca, ñañaro cʉ̃ ca ĩiriquere acobo ecotirucumi. 11 ”Mʉjare, nea poo juu buerica wiijeripʉ, ʉparã pʉtoripʉ cʉ̃ja ca ñee waaro, “¿Do biri wãme mani ĩi ametʉarãti? ¿Do biro cʉ̃jare mani ĩi yʉʉrãti?” ĩi tʉgoeñarique paiticãña. 12 Mʉja ca wedepa tabe ca earo, mʉja ca wedepere mʉjare majiorucumi Añuri Yeri —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 13 To biro cʉ̃ ca ĩi niiro, jĩcʉ̃, bojoca watoapʉ ca niigʉ, o biro ĩiupi Jesús're: —Buegʉ, jãa pacʉ niiquĩricʉ cʉ̃ ca cũu yairije yʉ jũwʉ cʉ̃ ca cʉorijere “Cʉ̃ yee ca niirijere cʉ̃re noniña,” yʉre ĩi bojaya —ĩiupi. 14 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Yʉ mena macʉ̃, “¿Ñiru yʉre, mʉja watoare, mʉja ca tii niirijere ĩa beje, mʉja ca cʉorijere dica woo, tii niiña,” yʉre cʉ̃ ĩijapari? —ĩiupi. 15 To biro ĩi, bojocare o biro cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús: “Bojoca catiya, niipetirije boo tʉgoeñarique menare. Mani ca cati niirijea paʉ mani ca apeye jee cũu cʉo niirije jʉori méé nii.” 16 To biro cʉ̃jare ĩi, ati wãme ĩi cõoñari cʉ̃jare wedeupi: —Niiupʉ jĩcʉ̃, ca apeye paigʉ. Cʉ̃ yaa yeparire, cʉ̃ oterique pairo cʉ̃re dica cʉti bojaupe. 17 To biro ca biiro, “¿Do biro yʉ tiigʉti? Yʉ otere yʉ ca queno cũupa tabe yʉ cʉoti,” ĩi tʉgoeñaupʉ. 18 “Jaʉ. Mee yʉ maji yʉ ca tiipere. Yʉ ote dicare yʉ ca queno cũuri wiijerire wee bateri, ape wiijeri, paca wiijeri jañuro yʉ tiigʉda, tii wiijeripʉ yʉ ote dica niipetirore, yʉ ca cʉorije niipetirijere cũurʉgʉ. 19 To biro tii yapano, o biro yʉ ĩirucu, yʉ ca cati niirijere: ‘Yʉ mena macʉ̃, paʉ cʉ̃mari mʉ ca cʉo niipere mee pairo queno cũurique mʉ cʉo. To biri yerijãa, baa, jini, mʉ ca catiri rʉmʉrire ʉjea nii, tiicã niiña,’ yʉ ĩirucu,” ĩiupʉ. 20 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, Ʉmʉreco Pacʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Ca tʉgoeña bojoca catitigʉ, ati ñamira mʉ yerire ẽmacãrã doorã tiima. Mʉ ca queno cũu cʉo niirije pea ¿ñiru yee to niiroti?” cʉ̃re ĩiupʉ. 21 ”O biirije bii, pairo apeye cʉti pacagʉ, pai jañuro cʉ̃ yee ca niipe wadore ca apeye jee cũu niigʉra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro peera ca boo pacagʉ niimi —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 22 To biro ĩi yapano, cʉ̃ buerãre o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: —To biri o biro mʉjare yʉ ĩi: Baarique mʉja ca baa cati niipere, juti mʉja ca jãñaperena tʉgoeñarique paiticãña. 23 Mani ca cati niirijea baarique ametʉenero wapa cʉti, mani upʉ cãa juti ametʉenero wapa cʉti. 24 Minia, wai aare ĩaña. Otere oteti, ote dicare jeeti, baarique queno cũurica wii cʉoti, ote dica queno cũurica tabe ʉnora cʉoti, biima. To biro cʉ̃ja ca bii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ja ca baapere cʉ̃jare tiicojomi. ¡Mʉja pee doca minia ametʉenero ca wapa cʉtirã mʉja nii! 25 ¿Nii pee mʉja mena macʉ̃, cʉ̃ ca tʉgoeña ama pato wãcãrije menara, jĩcã cuu cʉ̃ bʉcʉa mʉa nemo majicãgajati? 26 Õo ca biirije ʉnoacãrena bii majiti pacarã, ¿ñee tiirã apeye peere to cõro bʉaro mʉja tʉgoeña ama pato wãcãti? 27 ”Oorire ĩaña. ¿Do biirije to bʉcʉati? Padeti, tee ca jãñape juti juati, bii pacaro ĩaricaro añurije bʉcʉa. Wiogʉ Salomón niiquĩricʉ niipetirije añurije ca cʉocãgʉpʉ cãa, tee ametʉenero añurijepʉra juti jãña, tiitiquĩupi. 28 Ʉmʉreco Pacʉ, taa mecʉ̃re nii, ñucã boero ʉnora joe bate ecocã yai waa, ca biirije cãare, ĩaricaro añurije juti jãami. ¡Mʉja docare tee ametʉenero cʉ̃ tiitibogajati, petoacã peti díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorã! 29 To biri mʉja ca baapere, mʉja ca jinipere, tʉgoeñarique pai ama nucũ yujuticãña. 30 Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã niima, ate niipetirijere ca ama nucũ yujurã. Mee, mʉja pea jĩcʉ̃ mʉja Pacʉ cʉti, mʉja ca boorijere ca majigʉre. 31 To biri mʉja Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije peere amaña. To biro biirã, ate cãare mʉja tiicojo ecorucu —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 32 —Yʉ yaarã oveja, uwiticãña. Mʉja, paʉacã méé mʉja nii. To biro mʉja ca bii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ pea ca bojoca añugʉ niiri, cʉ̃ ca doti niiri tabere mʉjare tiicojorʉgami. 33 Mʉja apeyere noni wapa jeeri, ca apeye boo pacarãre tiicojoya. Ati yepa maquẽ apeye boacoa, ca biirijerena jee cũuticãña. Ʉmʉreco tutipʉ apeye ca petitipe jee dutiri maja eati, õpẽcõa ʉnora baati, cʉ̃ja ca biiri tabepʉ maquẽ docare apeye queno cũuña. 34 To biri mʉja apeye ca niiri tabera niirucu mʉja yeri cãa —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 35 —To biri, mee juti jãñaricarãpʉ, jĩa boericagaari cãare jĩa tuariquepʉ, cʉo yue niiña. 36 Paderi maja, cʉ̃ja wiogʉ amo jiarica boje rʉmʉre ca waaricʉ tua eagʉ, jopere cʉ̃ ca paarije menara cʉ̃re boca pãa jõene, ca tiiparã cʉ̃ja ca nii yuerore biro biiya. 37 Bʉaro ʉjea niima, cʉ̃ja wiogʉ cʉ̃ ca eapere ca yue niirãrena cʉ̃ ca bʉa earã. Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Wiogʉ majuropeera, baarique peorica pĩi pʉto cʉ̃jare duwi doti yapano, cʉ̃jare baarique peorucumi. 38 Cʉ̃ja, bʉaro ʉjea niima, ñami decomacã, ca boeparo jʉguero to ca nii pacaro, ca cãnitirãrena cʉ̃ ca bʉa earã. 39 Atere majiña: Jĩcʉ̃ wii ʉpʉ, “To cõro earucumi jee dutiri majʉ,” cʉ̃ ca ĩi majijata, cʉ̃ yaa wiire pãa jãa doori, cʉ̃ ca jee dutiro, cʉ̃re tiiticumi. 40 Mʉja cãa to birora añuro queno yue niiña. “Doocumi,” mʉja ca ĩitiri tabe ʉnore earucumi Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 41 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, Jesús're o biro ĩi jãiñaupi Pedro: —Wiogʉ, ¿ate mʉ ca ĩi cõoña wederijere jãa wadore ĩigʉ mʉ ĩiti, niipetirãre ĩigʉ mʉ ĩitiqué? —cʉ̃re ĩiupi. 42 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩiupi: —¿Ñiru cʉ̃ niiti, cʉ̃ wiogʉ yeere ĩa nʉnʉjee bojari majʉ, ĩiricarore biro ca tiigʉ, ca tʉgoeña bojoca catigʉ, cʉ̃ wiogʉ, cʉ̃ yaa wii macãrãre ĩa cote, baarica tabe ca earo cʉ̃jare baarique eca, cʉ̃ ca tii dotigʉ pea? 43 Bʉaro ʉjea niimi pade coteri majʉ, cʉ̃ wiogʉ tua eagʉ, cʉ̃ ca tiipe cʉ̃ paderiquere ca tii niigʉrena cʉ̃ ca bʉa eagʉa. 44 Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Cʉ̃ wiogʉ pea cʉ̃ yee niipetirijere ca ĩa cotegʉ cʉ̃re cũurucumi. 45 Cʉ̃ pade coteri majʉ pea, “Yʉ wiogʉ yoari méé tua eatirucumi,” ĩi tʉgoeñari, paderi maja aperã peere, ʉmʉa, nomiare ñañaro cʉ̃jare tii, baarique wado baa, jini, cũmu nucũ yuju, biicumi. 46 Cʉ̃ wiogʉ pea tii rʉmʉ, to cõro ca niiro, earucumi cʉ̃ ca ĩi tʉgoeña yuetiri tabere eari, bʉaropʉra ñañaro cʉ̃re tii, ĩiricarore biro ca tiitirã cʉ̃ja ca tamʉorore biropʉ cʉ̃ ca biiro cʉ̃re tiirucumi. 47 ”Pade coteri majʉ, cʉ̃ wiogʉ cʉ̃ ca boorijere maji pacagʉ, queno yueti, cʉ̃ ca boorore biro tiiti, cʉ̃ ca biijata, paʉ tiiri bape ecorucumi. 48 Pade coteri majʉ, majitima ĩigʉ ñañaro cʉ̃ ca tii ecope ʉnore cʉ̃ ca tii bui cʉtijata, peeto jañurora bape ecorucumi. To biri paʉ ca tiicojo ecogʉa, bʉaropʉra tii doti ecorucumi. Ñucã, cʉ̃ ca ĩa nʉnʉjeepere paʉpʉra ca tiicojo ecogʉa, ametʉeneropʉ doti ecorucumi —ĩiupi Jesús. 49 —Yʉa, ati yepapʉre peca jĩa tuagʉ doogʉ yʉ doowʉ. Mee ca ʉ̃ʉcoaropʉ yʉ boocãmi. 50 Biigʉpʉa, ñañaro peti yʉ bii ametʉarucu. To biro yʉ ca biipere ñañaro yʉ tʉgoeña. 51 ¿“Ati yepare jĩcãri mena añuro niiriquere jee doogʉ biijacupi,” mʉja ĩiti? Teere jee doogʉ méé yʉ biiwʉ. Ameri camotatirique peere jee doogʉ yʉ doowʉ. 52 Mecʉ̃ mena, jĩcã wii macãrã jĩcã amo cõro ca niirã, ĩtiarã pʉarãre ĩa tuti, ñucã pʉarã, itiarã ca niirã peere ĩa tuti, biirucuma. 53 Ñucã cʉ̃ pacʉ cʉ̃ macʉ̃rena ĩa juna, cʉ̃ macʉ̃ pee cãa cʉ̃ pacʉrena ĩa juna, cõ paco cãa cõ macõrena ĩa juna, cõ macõ pee cãa cõ pacorena ĩa juna, ñucã cõ mañico cãa cõ macʉ̃ nʉmorena ĩa juna, cõ macʉ̃ nʉmo pee cãa cõ mañicõrena ĩa juna, ameri biirucuma —ĩiupi Jesús. 54 Jiro bojoca peere o biro cʉ̃jare ĩiupi ñucã Jesús: —Muipũ cʉ̃ ca ñaajãa waari nʉña pee, bueri bʉrʉri to ca mʉa dooro ĩarã, “Oco pearʉgaro bii,” mʉja ĩi ĩa maji. Mʉja ca ĩirore birora bii. 55 Ñucã jõcʉ̃ jiro macã nʉña pee wino to ca paa puu dooro ĩarã, “Ajirʉgaro bii,” mʉja ĩi ĩa maji. Mʉja ca ĩirore birora bii. 56 ¡Watoara ca bii dito pairã! Ʉmʉrecori, yepari ca biirijere añuropʉ, “To biirije biirʉgaro bii,” ca ĩi majĩcãrã nii pacarã, ¿ñee tiirã ano mʉja watoa ca biirije peera “To biirije biirʉgaro bii,” mʉja ĩi ĩa majititi? —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 57 —¿Ñee tiirã mʉja majuropeera, añurijere mʉja ĩa cõoña majititi? 58 Jĩcʉ̃ mʉre cʉ̃ ca wedejãaro, wiorã pʉtopʉ cʉ̃ mena waa nʉnʉa waagʉpʉra, jĩcãto cʉ̃ mena ameri wederique quenoña. To biro mʉ ca tiitijata, ca jãiña bejegʉ pʉtopʉ mʉre ami waa, cʉ̃ pee cãa uwamarãpʉre mʉre tiicojo, cʉ̃ja pea tia cũurica wiipʉ mʉre tia cũu, cʉ̃ja ca tiitipere biro ĩigʉ. 59 Tia cũurica wiipʉra yua, mʉ ca wapa tii peotitijata, mʉ wititirucu,” mʉre yʉ ĩi —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.

Lucas 13

1 O biro cʉ̃ ca ĩi niiri taberirena, jĩcãrã Jesús're ĩarã waari, Pilato, jĩcãrã Galilea macãrã waibʉcʉrã jĩari, Ʉmʉreco Pacʉre ca tiicojo nʉcʉ̃ bʉo niirãre jĩari, cʉ̃ja díire waibʉcʉrã díi mena cʉ̃ ca ayiariquere cʉ̃re wedeupa. 2 Teere tʉogʉ, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —¿“Mʉja, aperã cʉ̃ja yaa yepa Galilea macãrã ametʉenero ñañarije ca tiirã niima ĩirã, to biro tamʉojacupa,” mʉja ĩi tʉgoeñati? 3 “Biitijacupa,” mʉjare yʉ ĩi. Mʉja cãa, tʉgoeña yeri wajoari ñañarije mʉja ca tii niirijere mʉja ca tii yerijãatijata, cʉ̃jare birora mʉja bii yairucu. 4 Ñucã, Siloére cʉ̃ja ca wee nʉcõrica tutu pee ñaawaaro, dieciocho niirã ca tãni yairicarã, Jerusalén macãrã ametʉenero ñañarije cʉ̃ja ca tii bui cʉtirique jʉori, tãni yaijacupa, ¿mʉja ĩi tʉgoeñati? 5 “Biitijacupa,” mʉjare yʉ ĩi. Mʉja cãa, tʉgoeña yeri wajoari ñañarije mʉja ca tii niirijere mʉja ca tii yerijãatijata, cʉ̃jare birora mʉja bii yairucu —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 6 To biro cʉ̃jare ĩi, ati wãme ĩi cõoñari wedeupi ñucã Jesús: —Jĩcʉ̃ cʉ̃ ʉje wejepʉre higueragʉ cʉ̃ ca otericagʉre cʉoupʉ. “Mee dica cʉticoacu,” ĩigʉ, ĩagʉ waamiupʉ. Jĩcãga ʉnora bʉaticãupʉ. 7 To biri, cʉ̃ ʉje wejere ca ĩa nʉnʉjeegʉre o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Mee, itia cʉ̃ma waa, atigʉ dicare jeerʉgʉ yʉ ca amagʉ doorucu niimirije, jĩcãga ʉnoacãra bʉarucu, yʉ tiiti. Queti cõacãña. Ñee tiiro cõro watoa petira nucũ cotero niiticu,” cʉ̃re ĩiupʉ. 8 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ ʉje wejere coteri majʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Wiogʉ, ati cʉ̃mara mani quetiticãjaco ména. Jita ca jʉti añurije mena ayiari, tiigʉ pʉtore yʉ jita coa tuu ñaarucu. 9 Ape tabera tee mena dica cʉticãbocu. To ca dica manicãjata docare mʉ queti cõacãrucu yua,” cʉ̃re ĩiupʉ —ĩi wedeupi Jesús. 10 Jĩcã rʉmʉ yerijãarica rʉmʉ ca niiro, nea poo juu buerica wiipʉ bojocare buegʉ tiiupi Jesús. 11 Toopʉre niiupo jĩcõ nomio, dieciocho cʉ̃mari peti ca diarique cʉti niigo. Wãtĩ cõre cʉ̃ ca tʉ̃a mutĩarico niiri, petoacã wãmʉ poo majiri méé ca biigo niiupo. 12 Jesús pea cõre ĩari, cõre jʉo cojo, o biro cõre ĩiupi: —Nomio, mee diarique manigo mʉ tua —ĩiupi. 13 To biro ĩigʉra cʉ̃ amori mena cõre cʉ̃ ca ñia peorije menara, cõ pea díámacʉ̃ wãmʉ poocoaupo. To biro biigora, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉoupo. 14 Yerijãarica rʉmʉrena, ca diarique cʉtigore Jesús cʉ̃ ca catiorijere ĩari, nea poo juu buerica wii wiogʉ pea ajiacoaupi. To biri bojocare o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Jĩcã amo peti, ape amore jĩcãga penituaro niiri rʉmʉrira nii paderica rʉmʉri. Tii rʉmʉri ʉnore mʉja diariquere ametʉene dotirã dooya. Yerijãarica rʉmʉ petira to biro tiiticãña —ĩiupi. 15 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Watoara ca bii dito pairã, ¿mʉja jĩcʉ̃ ʉno peera yerijãarica rʉmʉrena, mʉja burrore, mʉja yʉʉ buey're, mʉja ca jia tuu nʉcõricʉre cʉ̃re popiori mʉja oco tĩarã waatirucuti? 16 Atio, Abraham pãrameore, Satanás dieciocho cʉ̃mari peti ate diarique mena cʉ̃ ca jia nʉcõ epego peera, ¿yerijãarica rʉmʉrena cõ popio ecotibogajati? —cʉ̃re ĩiupi. 17 O biirije Jesús cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃re ca ĩa tutirã pea boboro tamʉoupa. To ca bii pacaro, niipetirã to cõro do biro ca tiiya manirije Jesús cʉ̃ ca tiirijere bʉaro ĩa ʉjea niiupa. 18 O biro ĩi nʉnʉa waaupi Jesús: —¿Ñeere biro to biiti, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirije? ¿Ñee mena yʉ ĩi cõoñagʉti? 19 Jĩcãga mostaza apegaacãre jĩcʉ̃ cʉ̃ yaa wejepʉ ote, cʉ̃ ca tiiro jiro wii mʉa waaro, jĩcãgʉ yucʉgʉ pairicʉ bʉcʉa, to ca biiro tiigʉ dʉpʉripʉre minia yerijãa peja cʉ̃ja ca biirore biro bii —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 20 Ñucã o biro ĩiupi: —¿Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirijere ñee mena yʉ ĩi cõoñagʉti? 21 Jĩcõ nomio harinare itia bapa cõori, niipetiri bʉrʉapʉra to wauacoajato ĩigo, ca wauaro ca tiirijere cõ ca ayiarore biro bii —ĩiupi Jesús. 22 Jesús, Jerusalén'pʉ waa nʉnʉa waagʉ, cʉ̃ ca ametʉa waari tabe macã macãri macãrãre bue ametʉa waaupi. 23 To biro cʉ̃ ca ĩi nʉnʉa waaro, jĩcʉ̃ Jesús're o biro ĩi jãiñaupi: —Wiogʉ, ¿ca ametʉarã petoacã cʉ̃ja niiti? —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús: 24 —“Ca ejatiri jope peere jãa waarʉga niiña. Paʉ jãa waarʉgamirucuma. To bii pacarã jãa majitirucuma,” mʉjare yʉ ĩi. 25 Tii wii wiogʉ wãcãri, jopere cʉ̃ ca biaro jiro, mʉja macãpʉ ca niirã pea, “Wiogʉ, jãare jope pãaña,” cʉ̃re mʉja ĩi jʉomirucu. To biro mʉja ca ĩiro cʉ̃ pea, “Baa, mʉjare yʉ majiti. Noo macãrã niirã mʉja niicu,” mʉjare ĩi yʉʉrucumi. 26 To biro cʉ̃ ca ĩiro, mʉja pea: “Mʉ menara baa, jini, jãa tiiwʉ. Jãa macã yeparira bojocare mʉ bue yujurucuwʉ,” cʉ̃re mʉja ĩimirucu. 27 ”To biro mʉja ca ĩiro, “ ‘Mee mʉjare yʉ majiti,’ mʉjare yʉ ĩijãwʉ. Yʉre camotatiya mʉja, ñañarije ca tiirã,” mʉjare ĩirucumi. 28 ”To cõrora otirique, bʉaro tʉgoeña pairique, mʉjare niirucu, Abraham, Isaac, Jacob, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja niiquĩricarã niipetirã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉ cʉ̃ja ca niicãro, mʉja pea macãpʉ cõa wiene ecoma ĩirã. 29 Bojoca niipetiropʉ macãrã, muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña macãrã, cʉ̃ ca ñaa jãari nʉña macãrã, jõcʉ̃ jiro macã yepa macãrã, ñucã díámacʉ̃ macã yepa macãrã doorucuma, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉ baa duwirã doorã. 30 To biri mecʉ̃rire watoa macãrã ca niirã, ca nii majuropeerã niirucuma. Ñucã mecʉ̃rire ca nii majuropeerã ca niirã, watoa macãrã tuarucuma —ĩiupi. 31 Tii rʉmʉrena jĩcãrã fariseos eari, o biro ĩiupa Jesús're: —Anore waacoagʉja. Herodes mʉre jĩacãrʉgami —cʉ̃re ĩiupa. 32 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Jesús: —Waari, o biro ĩirãja, ca bojoca ñañagʉre: “Mecʉ̃, boero ca diarique cʉtirãre catio, wãtĩare cõa wiene, yʉ tiirucu. Boero ape rʉmʉra yʉ paderiquere yʉ yapanorucu. 33 Mecʉ̃, boero, boero ape rʉmʉ, yʉ waa nʉnʉa waarucu. Jĩcʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ, Jerusalén ca niitiropʉra cʉ̃ ca bii yaijata añuti.” 34 ”Jerusalén, Jerusalén, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare jĩa, mʉre Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca wede doti cojorãre ʉ̃tã mena dee jĩa, ca tiiri macã mʉ nii. Jĩcãti méé, ãboco cõ punare cõ quedʉpʉ doca cõ ca jee neorore biro yʉ tiirʉgamiwʉ mʉ bojocare. Mʉja pea mʉja bootiwʉ. 35 To biri, mʉja ca niiri tabe, bojoca maniri tabe tuarucu. Yʉre mʉja ĩa nemotirucu, “ ‘Añuro ca biigʉ niimi, Ʉmʉreco Pacʉ wãme mena ca doogʉ,’ mʉja ca ĩiri rʉmʉ ca earopʉ,” mʉjare yʉ ĩi —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.

Lucas 14

1 Jĩcã rʉmʉ, yerijãarica rʉmʉ ca niiro, ʉpʉ fariseo yaa wiipʉ baagʉ waaupi Jesús. Aperã fariseos pea Jesús're ĩa duti cote niiupa. 2 Ñucã toopʉre niiupi jĩcʉ̃ mipĩrique ca diarique cʉtigʉ. 3 To biri Jesús pea, doti cũuriquere ca jʉo buerãre, fariseos're, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —¿Doti cũurique, yerijãarica rʉmʉre ca diarique cʉtirãre to catio dotiti? ¿To dotititiqué? —ĩiupi. 4 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea wedetiupa. To cõrora ca diagʉre catio yapano, “Tua waagʉja,” cʉ̃re ĩiupi Jesús. 5 To biro tii yapano, fariseos peera o biro cʉ̃jare ĩiupi: —¿Nii mʉja mena macʉ̃, yerijãarica rʉmʉrena cʉ̃ macʉ̃ ʉno, cʉ̃ buey ʉno opepʉ cʉ̃ ca ñaajãaro, yoari méé cʉ̃re cʉ̃ ami wienetiti? —ĩiupi. 6 Jesús to biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea do biro cʉ̃re ĩi yʉʉ majitiupa. 7 Cʉ̃ ca jʉo cojoricarã duwiriquere añuri taberipʉ wado cʉ̃ja ca beje ea nuuro ĩagʉ, o biro cʉ̃jare ĩi wede majioupi Jesús: 8 —Noo jĩcʉ̃, amo jiarica boje rʉmʉre mʉjare cʉ̃ja ca jʉo cojoro, duwirique añurijepʉ wado beje ea nuuticãña. Mʉja ametʉenero ca nii majuropeegʉ eabocumi. 9 To biro cʉ̃ ca biiro, mʉja pʉarãpʉrena ca jʉo cojoricʉ doori: “Mʉ ca duwiri tabere ani peere duwi dotiya,” mʉjare ĩibocumi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, aperã cʉ̃ja ca ĩa cojoro, boboro cʉ̃ja jiropʉ mʉja duwirã waabocu yua. 10 To biro biitirãra, mʉjare cʉ̃ja ca jʉoro, jiro macã pĩiropʉ ea nuu eaya, to biro mʉja ca biiro mʉjare ca jʉoricʉ pea, “Yʉ mena macʉ̃, ano añuri tabe pee duwigʉ dooya,” mʉjare cʉ̃ ca ĩipere biro ĩirã. To biro biirã, mʉja mena ca baa duwirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro, mʉjare ca jʉo cojoricʉre añuro mʉja ĩi ecorucu. 11 Cʉ̃ majuropeera, “Ca nii majuropeegʉ yʉ nii,” ca ĩigʉa, watoa macʉ̃ tuarucumi. “Watoa macʉ̃ yʉ nii,” ca ĩigʉ pea, ca nii majuropeegʉ tuarucumi —cʉ̃jare ĩiupi. 12 Ñucã cʉ̃re ca jʉoricʉ cãare o biro cʉ̃re ĩiupi Jesús: —Baarique jʉo baagʉ, mʉ mena macãrãre, mʉ yee wederãre, mʉ yaarã ca nii cojorãre, ñucã mʉ ca niiri tabe pʉto macãrã ca apeye pairãre, jʉoticãña. Cʉ̃jare mʉ ca jʉojata, ñucã cʉ̃ja pee cãa mʉre jʉorucuma, mʉre amerʉgarã. Mee, to biro mʉre cʉ̃ja ca tiirije menara mʉ wapa taacãrucu. 13 To biro tiitigʉra, boje rʉmʉ tiigʉ, ca boo pacarãre, ca waa majitirãre, dʉpo yuririre, ca ĩatirãre, jʉoya. 14 To biro tiigʉ, bʉaro mʉ ʉjea niirucu. Cʉ̃ja pea jĩcã rʉmʉ ʉnora, to biro mʉre tii ametirucuma. To biro mʉre cʉ̃ja ca tiiti pacaro, mʉ pea ca añurã cʉ̃ja ca cati tuari rʉmʉre tee wapa mʉ tiicojo ecorucu —cʉ̃re ĩiupi. 15 Atere to biro cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, jĩcʉ̃ Jesús mena ca duwirã mena macʉ̃, o biro ĩiupi: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ca baapʉ doca ʉjea niiña —ĩiupi. 16 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩiupi: —Jĩcʉ̃, pairo baarique quenori, paʉ bojocare jʉoupʉ. 17 Baarica tabe ca earo, cʉ̃re pade coteri majʉre, “Dooya. Mee, baarique queno yapanoriquepʉ nii,” ĩigʉja yʉ ca jʉoricarãre, cʉ̃re ĩi cojoupʉ. 18 ”To biro ĩi cojojãwi, cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, niipetirãpʉra ate jʉori jãa waati, cʉ̃re boca ĩiuparã. Ca nii jʉogʉ, o biro ĩiupʉ: “Mecʉ̃acãra jĩcã yepa yʉ wapa tii yerijãawa. To biri tii yepare ĩagʉ waagʉ yʉ tii, teere ĩima ĩigʉ yʉ waati,” cʉ̃re ĩiupʉ. 19 Apĩ cãa, “Pʉa amo cõro niirã wecʉa yʉ wapa tii yapano. Cʉ̃jare ĩa ñaagʉ waagʉ yʉ bii ména, ‘teere ĩima ĩigʉ yʉ waati,’ ĩijãwi cʉ̃re ĩiña,” ĩicãupʉ. 20 Apĩ cãa ñucã, “Mecʉ̃acãra yʉ amo jĩa yapano. To biri yʉ waa majiti,” cʉ̃re ĩiupʉ. 21 ”Cʉ̃re pade coteri majʉ pea tua ea, ate to biro cʉ̃ja ca ĩiriquere wedeupʉ cʉ̃ wiogʉre. Wii ʉpʉ pea teere tʉo ajia, o biro ĩiupʉ cʉ̃re pade coteri majʉre: “Yoari méé, macã macã yeparipʉ, wiije watoa macã maaripʉ waari, ca boo pacarãre, ca waa majitirãre, ca ĩatirãre, upa yuririre, cʉ̃jare jʉo dooya,” ĩiupʉ. 22 To biro cʉ̃ ca ĩi cojoricʉ waa tua eagʉ: “Wiogʉ, yʉre mʉ ca dotijãrore birora yʉ tii yerijãajãwʉ mee. To ca bii pacaro, wii pee dadati ména,” cʉ̃re ĩiupʉ. 23 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ wiogʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Maaripʉ, metã macãriacãpʉ waari, noo mʉ ca bʉa earãre ca doorʉgatirãrena cʉ̃jare jʉocã dooya, yʉ yaa wii ca dadacoapere biro ĩigʉ. 24 ‘Jĩcʉ̃ ʉno peera, yʉ ca jʉomiricarã yʉ mena baatirucuma,’ mʉjare yʉ ĩi,” ĩiupʉ —ĩi wedeupi Jesús. 25 Bojoca paʉ Jesús're nʉnʉupa. To biro cʉ̃ja ca biiro, cʉ̃ pea cʉ̃ja peere amojode nʉcãri, o biro cʉ̃jare ĩiupi: 26 —Jĩcʉ̃ yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ, cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore, cʉ̃ nʉmore, cʉ̃ punaare, cʉ̃ yaarãre, cʉ̃ yaarã romirire, ñucã cʉ̃ majuropeera cʉ̃ ca mairo ametʉenero yʉre cʉ̃ ca maitijata, yʉ buegʉ nii majitimi. 27 Ñucã yʉ yee jʉori, cʉ̃ majuropeera ñañaro tamʉori, yʉre ca nʉnʉtigʉa, yʉ buegʉ nii majitimi. 28 ”¿Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃, emʉari wii weerʉgʉ, “¿Wapa tiirica tiiri yʉ ca cʉorije menara yʉ wee yapanocãrʉgamiti?” ĩigʉ, ea nuu waa, tee ca wapa cʉtipere cʉ̃ cõoña jʉotigajati? 29 To biro tiitigʉra, tii wii ca niipa yepa wadore wee cũu pacagʉ, peoti majitigʉ cʉ̃ ca bii niiro niipetirã tii tabere ca ĩarã, o biro cʉ̃re ĩi buicuma: 30 “Ania, wii queno jʉocãmijapi táá biigʉpʉa. Tii yapano majitimi béé,” ĩi buicuma. 31 ”Ñucã jĩcʉ̃ wiogʉ, apĩ wiogʉ mena cʉ̃ ca ameri jĩagʉ waape to ca niijata: ¿Yʉ uwamarã diez mil menara, veinte mil uwamarã mena yʉre ca jĩagʉ doogʉre yʉ ãpõtĩocãrʉgamiti? ĩigʉ, ea nuu waa, ¿cʉ̃ cõoña jʉotigajati? 32 Yʉ ãpõtĩoricaro mani cʉ̃ ca ĩijata, apĩ wiogʉ pea ména yoaropʉra cʉ̃ ca niiro, “Añurucu. Mani ameri jĩaticãjato,” ĩi cojocumi, queti wederi maja mena. 33 To biri wãmera no ca boogʉ mʉja mena macʉ̃ cʉ̃ ca cʉorije niipetirore cʉ̃ ca waa weo majitijata, yʉ buegʉ nii majitimi —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 34 —Moa añurijera nii. Bii pacaro ca ocarije to ca peticoajata, ¿do biro pee bii, ñucã ca poarije to nii eabogajati? 35 Yepa cãare añuti, otepʉre maa tuujata cãare añuti, biicã yua. To biri díámacʉ̃ra cõa cũu batecãma. Ca amoperi cʉtirã tʉoya yʉ ca ĩirijere —ĩiupi Jesús.

Lucas 15

1 Paʉ, Roma maquẽre wapa jee bojari maja, ñañarije ca tiirã, Jesús're nea poo eaupa cʉ̃ ca wederijere tʉorʉgarã. 2 O biro cʉ̃re cʉ̃ja ca biirije jʉori, fariseos, doti cũuquĩriquere ca jʉo buerã, o biro ĩi wede paiupa Jesús're: —Ania, ñañarije ca tiirãre añuro tii, cʉ̃ja menara baa, tiimi déé —ĩiupa. 3 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea ati wãme ĩi cõoñari cʉ̃jare wedeupi: 4 —¿Nii mʉja mena macʉ̃ pee cien ovejas ca cʉogʉ, jĩcʉ̃ cʉ̃ ca yairo, ca yairicʉre amagʉ waagʉ, noventa y nueve ca niirãre toora cũucã, cʉ̃re bʉacãripʉ cʉ̃ ama yerijãatiti? 5 Cʉ̃re bʉagʉ, bʉaro ʉjea niirique mena cʉ̃re ami pʉja, 6 cʉ̃ yaa wii tua eagʉ, cʉ̃ mena macãrãre, cʉ̃ ca niiri tabe macãrãre, jʉo neo, o biro ĩicumi: “Yʉ mena ʉjea niiña. Mee, yʉ oveja ca yairicʉre yʉ bʉajãwʉ,” ĩicumi. 7 To biiri wãmera bii ʉmʉreco tutipʉre: Jĩcʉ̃ ñañarije ca tiigʉ cʉ̃ ca tʉgoeña yeri wajoaro, mee añurã noventa y nueve ca niirã ca tʉgoeña yeri wajoarique bootirã menare ʉjea niiricaro ametʉenero ʉjea niirique nii —cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús. lb00001b.tif 8 —¿Dico ʉno nomio wapa tiirica tiiri, pʉa amo cõro niiri tiiri ca cʉogo, jĩcã tii ca yairo, jĩa boericaga mena jĩa boeri, to cãnacã tabepʉra añuro owa ama, tii tiire bʉacãripʉ cõ ama yerijãatiti? 9 Tii tiire bʉago, cõ mena macãrã romirire, cõ ca niiri tabe pʉto macãrãre, o biro ĩicumo: “Yʉ mena ʉjea niiña. Mee, yʉ wapa tiirica tii, ca yairica tiire yʉ bʉajãwʉ,” cʉ̃jare ĩicumo. 10 To biri wãmera ʉjea niirique nii Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre, jĩcʉ̃ ñañarije ca tiigʉ cʉ̃ ca tʉgoeña yeri wajoaro —cʉ̃jare ĩiupi. 11 O biro cʉ̃jare ĩi wedeupi ñucã Jesús: —Jĩcʉ̃, pʉarã puna cʉtiupʉ. 12 Ca bai pee o biro ĩiupʉ cʉ̃ pacʉre: “Cáacʉ, yʉ yee ca niipe mʉ ca cʉorijere yʉre tiicojoya,” ĩiupʉ. To biro cʉ̃ ca ĩiro, pʉarãpʉrena cʉ̃jare dica woocãupʉ. 13 ”No cãnacã rʉmʉ jiro mééra, ca bai pea, cʉ̃ pacʉ cʉ̃ ca dica wooriquere jee neo, ape yepapʉ, ca yoaropʉ, waacoaupʉ. Toopʉ, noo ca boorora tii niima ĩigʉ, cʉ̃ yee, cʉ̃ pacʉ cʉ̃ ca dica woomiriquere tii bate peoticãupʉ. 14 Cʉ̃ ca jee waamiriquere cʉ̃ ca tii bate peotiro jiro, tii yepapʉre baarique peticoaupe. To biro ca biiro, cʉ̃ pea bʉaro aʉa tamʉo jʉo waaupʉ. 15 To biri tii yepa macʉ̃re paderique jãigʉ waaupʉ. Cʉ̃ pea, cʉ̃ yaa wejeripʉ cʉ̃ yejeare cʉ̃re eca cote doti cojoupʉ. 16 Bʉaro queyama ĩigʉ, yejea cʉ̃ja ca baarijerena baarʉgamiupʉ. To biro cʉ̃ ca biicã pacaro, jĩcʉ̃ peera jĩcã wãme ʉnora cʉ̃re baarique eca, tiiticãuparã. CN01761B.tif 17 ”Biirique peti tʉgoeña bojoca cati, o biro ĩiupʉ: —¿Yʉ pacʉre pade coteri maja paʉ baarique cʉ̃ja ca cʉocãro, yʉ pea anopʉ yʉ aʉa boa duwi yujuti? 18 Yʉ pacʉ pʉtopʉra tua waari, o biro cʉ̃re yʉ ĩirucu: “Cáacʉ, Ʉmʉreco Pacʉ menare, mʉ menare ñañarijere yʉ tiijapa. 19 To biri ‘Yʉ macʉ̃,’ yʉre ĩiticãña. Jĩcʉ̃ mʉre ca pade coteri majʉre biro pee yʉre tiiya,” yʉ ĩirucu —ĩiupʉ. 20 ”To biro ĩicã cʉ̃ pacʉ pʉtopʉra tuacoaupʉ ñucã. Ména yoaropʉra cʉ̃ ca niiro, cʉ̃ pacʉ pea cʉ̃re ĩa maji, cʉ̃re ĩa boo pacaupʉ. To biri cʉ̃re ũmaa boca, cʉ̃re paabario, cʉ̃ wajopuare ũpũ, cʉ̃re tiiupʉ. 21 To biro cʉ̃ ca tiiro, cʉ̃ macʉ̃ pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Cáacʉ, Ʉmʉreco Pacʉ menare, mʉ menare ñañarijere yʉ tiijapa. To biri, ‘Yʉ macʉ̃,’ yʉre ĩiticãña,” cʉ̃re ĩiupʉ. 22 ”To biro cʉ̃ ca ĩi pacaro, cʉ̃ pacʉ pea cʉ̃re pade coteri majare: “Yoari méé, jutiro añurito ami doori cʉ̃re jãa, amo jũa jãarica beto cãare jãa, dʉpo juti cãare jãa, cʉ̃re tiiya. 23 Ñucã wecʉ añuro ca díí cʉtigʉre, ami doori, cʉ̃re jĩaña. Yʉ macʉ̃ cʉ̃ ca tua eari boje rʉmʉ mani tii ʉjea nii baaco. 24 Ani, yʉ macʉ̃re, ‘Bii yaicoajacupi,’ yʉ ĩi tʉgoeñarucumijãwʉ. Bii yaitijapi. Waa yaicoamiwi, cʉ̃re mani bʉa ñucã,” ĩiupʉ. To cõrora boje rʉmʉ tiicã jʉo waauparã mee yua. 25 ”To biro cʉ̃ja ca tii niicãro, cʉ̃ macʉ̃ ca jũwʉ pea wejepʉ niiupʉ. Ca pade niiricʉ tua doogʉ, wii pʉto ea doogʉ, cʉ̃ja ca baja wedeo niirijere tʉoupʉ. 26 To biri jĩcʉ̃ pade coteri majʉre jʉo cojo, “¿Ñee to biijãri yua?” cʉ̃re ĩi jãiñaupʉ. 27 To biro cʉ̃ ca ĩiro, pade coteri majʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Mʉ bai tua eajãwi. To biri mʉ pacʉ pea wecʉ añuro ca díí cʉtigʉre jĩa dotijãwi. Cʉ̃ macʉ̃re añuro ca cati añugʉrena, yʉ bʉa, ĩima ĩigʉ boje rʉmʉ tiirʉgʉ,” cʉ̃re ĩiupʉ. 28 ”Cʉ̃ jũwʉ pea teere bʉaro tʉo ajiari, jãa waarʉgatiupʉ. To biri cʉ̃ pacʉ pea cʉ̃re jʉogʉ witi waaupʉ. 29 Cʉ̃ pea o biro ĩiupʉ cʉ̃ pacʉre: “Cáacʉ, paʉ cʉ̃mari, jĩcãti ʉno peera mʉre ametʉene nʉcãri méé yʉ ca pade niirijere mʉ maji. To biro yʉ ca bii pacaro, ‘Cʉ̃ mena macãrã mena cʉ̃ jĩa baajato’ ĩigʉ, jĩcʉ̃ cabra macʉ̃ ʉnoacãrena jĩcãti ʉno peera yʉre tiicojorucu, mʉ tii ñaati. 30 Ani mʉ macʉ̃, mʉ yeere ʉmʉa cʉ̃ja ca tii eperã romiri mena tii epe nucũ yuju, tii bate peoticãri ca tua eagʉ peera, wecʉ añuro ca díí cʉtigʉre jĩacãri, cʉ̃re mʉ boje rʉmʉ tii peo,” cʉ̃re ĩiupʉ cʉ̃ pacʉre. 31 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ pacʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Macʉ̃, mʉa yʉ menara mʉ niicõa nii. Yʉ ca cʉorije niipetirije mʉ yee wado niiro bii. 32 Ani, mʉ bai, ‘Bii yaicoajacupi,’ yʉ ca ĩi tʉgoeñarucumigʉ, catijapi. Ca waa yairicʉre mani bʉa ñucã. To biri cʉ̃re ca boje rʉmʉ tii peo ʉjea niipera niiro bii,” cʉ̃re ĩiupʉ cʉ̃ pacʉ —ĩi wedeupi Jesús bojocare.

Lucas 16

1 Ñucã cʉ̃ buerãre o biro ĩi cõoñari wedeupi Jesús: —Jĩcʉ̃ ca apeye paigʉ, cʉ̃ yeere ca ĩa nʉnʉjee bojagʉre cʉoupʉ. Aperã pea, “Mʉ yeere tii bategʉ tiimi,” cʉ̃re ĩi wedejãarã waauparã. 2 To biri cʉ̃re jʉo cojori, o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “¿Ñee to niiti mʉ ca tiirijere yʉre cʉ̃ja ca wederijea? To biri mʉ ca paderiquere cõoñari, yʉre owa tuu cojoya. To cõrora yʉ yeere ĩa nʉnʉjee bojari majʉ mʉ nii yerijãarucu,” cʉ̃re ĩiupʉ. 3 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ wiogʉ yeere ĩa nʉnʉjee bojari majʉ pea o biro ĩi tʉgoeñaupʉ: “Agó nija, ¿ñeere yʉ tiigʉti yua? Yʉ wiogʉ paderique manigʉ yʉre cũugʉ doogʉ tiimi. Yeparire ca padepʉ ʉno méé yʉ nii. Yʉ tutuati. Wapa tiirica tiiri jãirʉgʉ cãa, yʉ bobo jañu. 4 Jaʉ, mee yʉ maji, paderique manigʉ yʉ ca tuaro, aperã yʉre cʉ̃ja ca ñeepere biro ĩigʉ yʉ ca tiipere,” ĩiupʉ. 5 ”To biri cʉ̃ wiogʉre ca wapa moorãre jʉo cojoupʉ. Ca nii jʉogʉre o biro ĩi jãiñaupʉ: “¿Mʉa, no cõro yʉ wiogʉre mʉ wapa mooti?” cʉ̃re ĩi jãiñaupʉ. 6 Cʉ̃ pea: “Cien daperi peti ʉje daperi yʉ wapa moo,” cʉ̃re ĩiupʉ. To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ wiogʉ yeere ĩa nʉnʉjee bojari majʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Jaʉ, ano duwiya. Ate nii mʉ ca wapa moorije. Yʉ wiogʉre cien mʉ ca wapa moorijere, cincuenta niirijera owa tuuya yua,” cʉ̃re ĩiupʉ. 7 ”To biro cʉ̃re ĩi yapano, apĩre jʉo cojo, “¿Mʉa, no cõro mʉ wapa mooti?” cʉ̃re ĩi jãiñaupʉ. “Trigo cien poari ca eape cõro yʉ wapa moo,” cʉ̃re ĩi yʉʉupʉ. To biro cʉ̃ ca ĩiro: “Jaʉ, ano duwiya. Ate nii mʉ ca wapa moorije, cien poari mʉ ca wapa moorijere, ochenta poarira owa tuuya yua,” cʉ̃re ĩiupʉ. 8 ”Cʉ̃ yeere ĩa nʉnʉjee bojari majʉ ca añutigʉ cʉ̃ ca tiiriquere majiri, cʉ̃ wiogʉ pea, “Ca tii majigʉ peti niijapi,” ĩiupʉ. Ati yepa macãrã, cʉ̃jare biro ca biirã mena cʉ̃ja ca ameri tii niijata, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca boeropʉ ca niirã ametʉenero tii majima. 9 To biri mʉja pea, ati yepa maquẽ apeye menara, mʉja mena macãrã bʉarʉgarã, cʉ̃jare tii nemoña. Ati yepa maquẽ apeye ca petiro to birora ca niicõa niiri wiijeripʉ mʉjare ca ñeerã ʉno cʉ̃ja ca niipere biro ĩirã. 10 ”Petoacãrena añuro ca ĩa nʉnʉjee majigʉa, pairopʉ cãare añuro ĩa nʉnʉjee majimi. Petoacã cãare ca ĩa nʉnʉjee majitigʉa, pairo cãare ĩa nʉnʉjee majitimi. 11 To biri ati yepa maquẽ apeye cʉti niirique ca bii ditorije cãare añuro mʉja ca ĩa nʉnʉjee majitijata, ¿apeye cʉti niirique ca nii majuropeerije peera, ñiru peti “Atere ĩa nʉnʉjeeya” mʉjare cʉ̃ ĩibogajati? 12 Mʉja yee ca niitirije cãare añuro mʉja ca ĩa nʉnʉjee boja majitijata, ¿ñiru pee mʉja yee ca niirijere mʉjare cʉ̃ tiicojobogajati? 13 ”Jĩcʉ̃ pade bojari majʉ ʉno peera pʉarã wiorãpʉre pade cote majitimi. To biro cʉ̃ ca biijata, jĩcʉ̃re ĩa tuti, apĩ peere mai, biicãcumi. Ñucã jĩcʉ̃ cʉ̃ ca dotirijere tii, apĩ cʉ̃ ca dotirije peera tiiti, biicãcumi. To biri mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ peere pade nʉnʉjee pacarã ñucã, pairo apeye cʉti niirʉgarã tee pee cãare pade nʉnʉjee, mʉja tii majiti —ĩiupi. 14 Fariseos wapa tiirica tiirire bʉaro ca boorã cãa, ate niipetirijere tʉori, boborije ĩi bui tutiupa Jesús're. 15 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Mʉja, bojoca cʉ̃ja ca ĩaro ca bojoca añurãre biro mʉja bii dito. Biigʉpʉa, Ʉmʉreco Pacʉ pea mʉja yeripʉ mʉja ca biirijere majimi. Bojoca pea “Añurije nii,” cʉ̃ja ca ĩirijere, Ʉmʉreco Pacʉ peera ñañarije niiro bii —ĩiupi. 16 —Doti cũurique, to biri Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, Juan menara bii yapano eaupa. Tii tabe mena wãma wãme añurije queti Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije maquẽre wederique nii. Niipetirã toopʉre jãa waarʉgarã bii niima. 17 Ati yepa, ati ʉmʉreco, ca petipe pea popiye méé ca nii pacaro, doti cũurique pea jĩcã wãme ʉnoacãra ca ĩirore biro biitirora yaicoa, biitirucu —ĩiupi. 18 —Jĩcʉ̃ cʉ̃ nʉmore cõacãri, apeo peere cʉ̃ ca nʉmo cʉtijata, cʉ̃ nʉmo ca niitigo menapʉ niigʉ tiimi. Ñucã ca manʉ cõaricore ca nʉmo cʉtigʉ cãa, cʉ̃ nʉmo mena méé niigʉ tiimi —ĩiupi. 19 —Niiupʉ jĩcʉ̃ ca apeye paigʉ, añurije juti jãña, to cãnacã rʉmʉra ĩaricaro añuro boje rʉmʉri queno, ca tii niirucugʉ. 20 Niiupʉ ñucã, jĩcʉ̃ boo pacoro ca biigʉ, Lázaro ca wãme cʉtigʉ, cʉ̃ upʉ niipetiropʉra ca cami boagʉ. Ca apeye paigʉ yaa wii jope pʉtore duwirucuupʉ. 21 Cʉ̃ pea, ca apeye paigʉ, cʉ̃ ca baa bate ñoorijere baarʉgarucumiupʉ. Ñucã yaia menapʉra cʉ̃ camire nenirã earucuuparã. 22 ”To biro biirucu, jĩcã rʉmʉ bii yaicoaupʉ Lázaro. Cʉ̃ ca bii yairo, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã pea Abraham pʉto añuri tabepʉ cʉ̃ niijato ĩirã, cʉ̃re amicoauparã. Ca apeye paigʉ cãa bii yaicoaupʉ. Cʉ̃ ca bii yairo, cʉ̃re yaa cõa, tiicãuparã. 23 Ca apeye paigʉ pea bojoca ñañarã cʉ̃ja ca waari tabepʉre ñañaro bii niigʉ, ĩa mʉene cojoma ĩigʉ, yoaropʉ Abraham're, ñucã Lázaro cãare cʉ̃ mena ca duwigʉre ĩaupʉ. 24 ”To biri cʉ̃re ĩacãgʉpʉa, o biro ĩi acaro buiupʉ: “Ñicʉ̃ Abraham, yʉre boo paca ĩaña nija petopʉra. Lázarore yʉ pʉtopʉ cʉ̃re tiicojoya. Cʉ̃ amo jũa yapa mena oco ñia bia doori, yʉ ñemerore cʉ̃ weyogʉ doojato. Ati pecamepʉre bʉaropʉra ñañaro peti yʉ tamʉocã,” cʉ̃re ĩiupʉ. 25 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, Abraham pea o biro cʉ̃re boca ĩi yʉʉupʉ: “Yʉ pãrami, atere tʉgoeñaña. Mʉa, mʉ ca cati niiri rʉmʉre añuro peti mʉ niiwʉ, Lázaro pea ñañaro cʉ̃ ca biicãro. To biri cʉ̃ pea mecʉ̃ra anopʉre añuro niigʉ tiimi. Mʉ pea ñañaro mʉ tamʉo. 26 Ñucã pairi ope nii mani watoare. To biri ano ca niirã toopʉre ca waarʉgarã do biro bii waa majiti, ñucã too macãrã pee cãa anopʉre do biro bii doo majiti, biicãma,” cʉ̃re ĩiupʉ. 27 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupʉ: “Ñicʉ̃ Abraham, yʉ pacʉ yaa wiipʉ Lázarore cʉ̃re tiicojoya. 28 Yʉ yaarã jĩcã amo cõro ca niirãre cʉ̃ wede majiogʉ waajato, cʉ̃ja cãa, ati tabe ñañaro tamʉorica tabe pee cʉ̃ja ca dootipere biro ĩigʉ,” cʉ̃re ĩiupʉ. 29 ”Ñucã Abraham pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupʉ: “Mee cʉ̃ja, Moisés cʉ̃ ca owariquere, to biri Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare, cʉ̃jare cʉoma. Cʉ̃jare cʉ̃ja tʉo nʉnʉjeejato,” cʉ̃re ĩiupʉ. 30 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, ca apeye paigʉ pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupʉ: “Tʉo nʉnʉjeeticuma, ñicʉ̃ Abraham. Jĩcʉ̃ ca bii yairicʉpʉ cati tuari cʉ̃jare cʉ̃ ca wedejata docare, tʉo nʉnʉjeeri ñañarije cʉ̃ja ca tiirucurijere tii yerijãabocuma,” cʉ̃re ĩiupʉ. 31 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, Abraham pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ ñucã: “Moisés cʉ̃ ca ĩirijere tʉo nʉnʉjeeti, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca ĩirije cãare tʉorʉgati, cʉ̃ja ca biijata, ca bii yairicʉ cati tuari cʉ̃ ca wedejata cãare, tʉo nʉnʉjeeticuma,” cʉ̃re ĩiupʉ —cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús.

Lucas 17

1 Cʉ̃ buerãre o biro ĩiupi Jesús: —Bojoca ñañaro cʉ̃ja ca tiiro ca bii buiyeerijea, do biro pee ca bii ametʉa nʉcã majiña manirije niiro bii. Aperãre ñañarije cʉ̃ja ca tiiro ca tii buiyeegʉa, ñañaro peti tamʉorucumi. 2 To biro ca tiigʉra, cʉ̃ amʉtuture ʉ̃tãga jia yoori, dia pairi yaapʉ cʉ̃re cõañua cõacãjata añubocu, yʉre ca tʉo nʉnʉjee jʉo doorãre ñañarijere cʉ̃ja ca tiiro cʉ̃ ca tii buiyeerije jʉori. 3 ¡To biri, bojoca catiya! Mʉja yee wedegʉ ñañarijere cʉ̃ ca tiijata, cʉ̃re tuti bojoca catioya, cʉ̃ ca tʉgoeña wajoajata, ñañarije cʉ̃ ca tiiriquere acoboya. 4 Jĩcã rʉmʉre jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirije peti ñañaro mʉre tiicãri, ñucã ñañaro mʉre cʉ̃ ca tiirije cõrora mʉ pʉto doori, “Ñañaro mʉre yʉ ca tiijãrijere acoboya, yʉ tii nemotirucu,” mʉre cʉ̃ ca ĩigʉ eajata, ñañaro mʉre cʉ̃ ca tiiriquere acoboya —ĩiupi. 5 Cʉ̃ buerã pea o biro ĩiupa Jesús're: —¡Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo bayiriquere pai jañuro jãare tiicojoya! —cʉ̃re ĩiupa. 6 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: —Díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije mostaza apega cõroacã to ca nii pacaro, atigʉ sicómorogʉre, “Wẽe waari, dia pairi yaapʉ ea nʉcãña,” mʉja ca ĩijata, mʉja ca ĩirore birora biicãbocu —cʉ̃jare ĩiupi. 7 —Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃, cʉ̃re ca pade cotegʉre ca cʉogʉ, wejepʉ ca jee cũu niiricʉ, ape tabera wecʉare ca cote niiricʉ, cʉ̃ ca tua earo, ¿“Baagʉ dooya ména,” cʉ̃re mʉja ĩi bocati? 8 Mʉja ĩiticu. O biro pee mʉja ĩicu: “Yʉ ca baapere quenoña ména, baa, jini, tii niigʉ yʉ ca boorijere jee cojo coterʉgʉ, juti wajoagʉ waari, toora nucũ coteya. Jiro, ‘Baa, jini, mʉ tiirucu mʉa,’ ” cʉ̃re mʉja ĩicu. 9 Ñucã mʉja ca dotiriquere cʉ̃ ca tiiricaro jiro to ca niimijata cãare, “Añu majuropeecã,” cʉ̃re mʉja ĩiticu. 10 Mʉja cãa to biri wãmera, mʉjare tii dotiriquere tii yapanorã, o biro ca ĩiparã mʉja nii: “Pade coteri maja ca añutirã mani nii. Apeyepʉra tiiricaro maniro, manire cʉ̃ja ca tii dotirijeacã wadore mani tii,” ca ĩiparã mʉja nii —ĩiupi Jesús. 11 Jesús, Jerusalén'pʉ waa nʉnʉa waagʉ, Galilea yepa, to biri Samaria yepare ametʉa waaupi. 12 Jĩcã macãre cʉ̃ ca ea waarora, pʉa amo cõro niirã peti ca cami boa diarique cʉtirã cʉ̃re bocarã doori, yoaropʉra tua nʉcã, o biro ĩi acaro bui cojoupa: 13 —Jesús, Buegʉ, jãare boo paca ĩaña —ĩiupa. 14 Jesús pea cʉ̃jare ĩa, o biro cʉ̃jare ĩi cojoupi: —Paia pʉtopʉ waari cʉ̃jare ĩñorãja —cʉ̃jare ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja ca waa nʉnʉa waarora, cʉ̃ja ca cami boa diarique cʉtimirique yati peticoaupe. 15 Jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃, cami manigʉpʉ cʉ̃ ca niirijere ĩari, õopʉra tʉoricʉ Ʉmʉreco Pacʉre baja nʉcʉ̃ bʉo tua doo, 16 Jesús pʉto yepapʉ muu bia cũmu waaupi: —Añu majuropeecã —Jesús're ĩigʉ. Cʉ̃ pea Samaria macʉ̃ niiupi. 17 Jesús pea, o biro ĩiupi: —¿Mʉja ca cami boa diarique cʉtirijere ca ametʉene ecojãrã, pʉa amo cõro méé mʉja niijãri? ¿Jĩcã amo peti, ape amore baparica penituaro ca niirã pea, noo cʉ̃ja niiti? 18 ¿Ani judío ca niitigʉ wado Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉorʉgʉ cʉ̃ tua doojapari? —ĩiupi. 19 To biro ĩicã, cʉ̃ peera o biro cʉ̃re ĩiupi: —Wãmʉ nʉcãri, waagʉja. “Jesús yʉre catiocãrucumi,” díámacʉ̃ mʉ ca ĩi tʉgoeña bayirique jʉori, mʉ diarique ametʉene eco —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 20 Fariseos “¿Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije no cõropʉ to earoti?” Jesús're ĩi jãiñaupa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijea bau niiro ca eape ʉno méé niiro bii. 21 “Ano nii.” “Õo pee nii,” ĩiña manirucu. Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijea, mʉja watoara nii yerijãa —cʉ̃jare ĩiupi. 22 To biro ĩicã, cʉ̃ buerã peere o biro ĩiupi Jesús: —Earucu jĩcã cuu, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ ca doori rʉmʉre mʉja ca ĩarʉgamirije. Bii pacarã, mʉja ĩatirucu. 23 Jĩcãrã o biro mʉjare ĩirucuma: “Ani niimi,” “Ĩi pee niimi,” ĩirucuma. To biro cʉ̃ja ca ĩi pacaro, waa, cʉ̃jare tʉo nʉnʉjee, tiiticãña. 24 Ʉmʉreco quejeropʉre, jĩcã nʉña bʉpo cʉ̃ ca yabe cojorijera ape nʉñapʉ cãare ca boe ãpõtĩocã cojorore birora biirucu yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ ca tua doori rʉmʉre. 25 Ména to biro yʉ ca biiparo jʉguero, bʉaropʉra ñañaro tamʉo, ati cuu macãrãre ĩa juna eco, yʉ biirucu. 26 ”Noé cʉ̃ ca niiri cuupʉre ca biiquĩricarore birora biirucu, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ yʉ ca tua doori rʉmʉ cãare. 27 Baa, jini, amo jia, cʉ̃ja puna romiare nomi cũu, tii niiupa. Cũmuapʉ Noé cʉ̃ ca ea jãa waari rʉmʉpʉ to biro tii yerijãaupa. To biro ca tii niirãre ca duurije doo, cʉ̃jare duu yaio bate peoticãquĩupa. 28 ”To birora biiupa Lot cʉ̃ ca niiri cuu cãare. Baa, jini, apeye wapa tii, cʉ̃ja ca cʉorijere noni wapa taa, otere ote, wiijeri bʉa, tii niiquĩupa. 29 Sodoma ca niiricʉ, Lot cʉ̃ ca witiri rʉmʉra, ʉmʉreco tutipʉ maquẽ ca ʉ̃ʉrije, azufre cʉ̃ja ca ĩirije, oco pearore biro cʉ̃jare ñaapea, tii jĩa bate peoticãquĩupa niipetirãpʉrena. 30 ”To birora biirucu, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ yʉ ca doori rʉmʉre. 31 Tii rʉmʉre wii jotoapʉ ca niigʉa, cʉ̃ yee apeye wii jupeapʉ cʉ̃ ca cʉorijere cʉ̃ jeegʉ duwi waaticãjato. Ñucã wejepʉ ca niigʉ cãa, cʉ̃ yaa wii pee cʉ̃ tua waaticãjato. 32 Lot nʉmo ñañaro cõ ca biiriquere tʉgoeñaña. 33 Cʉ̃ ca catirijere ñañaro yʉ tii yaiore ca ĩigʉa, cʉ̃ ca cati niirijere díámacʉ̃ra tii yaio nʉcõcãrucumi. Cʉ̃ ca catirijere ca maitigʉa, cʉ̃ ca caticõa niipere bʉarucumi. 34 Tii ñamire, pũugʉ jĩcãgʉrena pʉarã ca cãni yojarã, jĩcʉ̃ ami waa eco, apĩra toora cũu, tii ecorucuma. 35 Pʉarã nomia ca wãñia niirã, jĩcõ ami waa eco, apeora toora cũu, tii ecorucuma. 36 Ʉmʉa pʉarã wejepʉre ca niirã, jĩcʉ̃ ami waa eco, apĩ toora cũu, tii ecorucuma —cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús. lb00133b.tif 37 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —¿Wiogʉ, tea noopʉ to biiroti? —ĩiupa. Cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Ca bii yairicʉ cʉ̃ ca niiri tabere wʉʉ nea poorucuma yucáá —cʉ̃jare ĩiupi.

Lucas 18

1 Jĩcã wãme ĩi cõoñari wedeupi Jesús, jʉtiricaro maniro, to birora cʉ̃ja ca juu buecõa niipere wede majiorʉgʉ. 2 O biro ĩiupi: —Jĩcã macãpʉre niiupʉ jĩcʉ̃, bojoca cʉ̃ja ca tii niirijere ca jãiña bejegʉ, Ʉmʉreco Pacʉra nʉcʉ̃ bʉoti, bojoca cãare ĩa nʉcʉ̃ bʉoti ca biigʉ. 3 Ñucã tii macãrena niiupo jĩcõ, ca manʉ bii yai weo ecorico, bojoca cʉ̃ja ca tii niirijere ca jãiña bejegʉ pʉtopʉ waari, “Yʉre ca ĩa tutigʉre, ñañaro cõre tiiticãña,” cʉ̃re ĩiña, cʉ̃re ca ĩi niigo. 4 Jĩcã cuu, yoaro cõre tii nemorʉgatiupʉ. To biro biiñami, o biro ĩi tʉgoeñaupʉ: “Ʉmʉreco Pacʉra nʉcʉ̃ bʉoti, bojoca cãare ĩa nʉcʉ̃ bʉoti, 5 ca biigʉ yʉ ca nii pacaro, atio, ca manʉ bii yai weo ecorico pea, yʉre pato wãcõ yerijãatimo. Cõre yʉ tii nemocãgʉda. To cãnacã tiira doori, añuro yʉ ca niicãboro yʉre pato wãcõ niibocumo,” ĩiupʉ —ĩi wedeupi Jesús. 6 To biro ĩicã, o biro ĩi nemoupi ñucã Jesús: —O biirije ĩiupi jãiña bejeri majʉ, ca añutigʉ. 7 “¿To docare Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ yaarã, cʉ̃ ca beje jeericarã, ñamiri, ʉmʉrecori cʉ̃re cʉ̃ja ca jãijata, cʉ̃jare cʉ̃ tii nemotigajati? ¿Yoaro cʉ̃ja ca yue mani waaro cʉ̃ tiigajati? 8 Yoari mééra cʉ̃jare tii nemorucumi,” mʉjare yʉ ĩi. ¿To docare yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ yʉ ca tua doori rʉmʉre, ména ati yepapʉre díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique to niicãroti? —ĩiupi cʉ̃ buerãre. 9 Jĩcãrã cʉ̃ja majuropeera, “Añurã jãa nii” ĩi tʉgoeñari, aperãre ca ĩa junarãre ĩima ĩigʉ, ati wãme ĩi cõoñari cʉ̃jare wedeupi Jesús: 10 —Pʉarã ʉmʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre juu buerã waauparã. Jĩcʉ̃ fariseo, apĩ pea Roma maquẽre wapa jee bojari maja mena macʉ̃ niiuparã. 11 Fariseo pea o biro ĩi juu bue nucũupʉ: “ ‘Ʉmʉreco Pacʉ, añu majuropeecã,’ mʉre yʉ ĩi. Yʉa, aperã, ca jee duti pairã, ca tii dito pairã, ca tii epericarã cʉti pairã, ñucã ani wapa jee bojari majʉre biro, yʉ biiti. 12 Yʉa, jĩcã semanare pʉati wado betiri yʉ juu bue, yʉ ca wapa taarije cõrora pʉa amo coro ca niirijere jĩcã tabe mʉre yʉ tiicojorucu,” ĩi juu bueupʉ. 13 Roma maquẽre wapa jee bojari majʉ pea, yoaropʉra tua nʉcã, ʉmʉreco peere ĩa mʉeneri méé, cʉ̃ cotiare paagʉra, o biro ĩi juu bueupʉ: “Ʉmʉreco Pacʉ, yʉre boo paca ĩaña. Yʉa, ñañarije ca tiigʉ yʉ nii,” ĩiupʉ. 14 ”To biri wapa jee bojari majʉ pea, ñañarije manigʉpʉ cʉ̃ yaa wiire tua waaupʉ. Fariseo pea biitiupʉ. To biri cʉ̃ majuropeera, “Ca nii majuropeegʉ yʉ nii,” ca ĩigʉa, watoa macʉ̃ tuarucumi. “Watoa macʉ̃ yʉ nii,” ca ĩigʉ peera, ca nii majuropeegʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiirucumi Ʉmʉreco Pacʉ —ĩiupi. 15 Ñucã wimarãre Jesús pʉto jee waaupa, cʉ̃jare cʉ̃ padeñajato ĩirã. To biro cʉ̃ja ca tiiro ĩarã, cʉ̃ buerã pea wimarãre ca jee doorãre boca tuti camotaupa. 16 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea wimarãre jʉo cojo, o biro ĩiupi: —Wimarãre yʉ pʉto pee cʉ̃jare tiicojoya. Cʉ̃jare camotaaticãña. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, cʉ̃jare biro ca niirã cʉ̃ja ca niipa tabe nii. 17 Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Wimagʉre biro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijere ca tʉo nʉnʉjeetigʉa, toopʉre ea waatirucumi —cʉ̃jare ĩiupi. 18 Jĩcʉ̃ judíos're ca jʉo niirã mena macʉ̃, o biro ĩi jãiñaupi Jesús're: —Buegʉ añugʉ, ¿ñee yʉ tiigajati, caticõa niiriquere bʉarʉgʉ? —cʉ̃re ĩiupi. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —¿Ñee tiigʉ “Añugʉ,” yʉre mʉ ĩiti? Jĩcʉ̃ ʉno peera ca añugʉ manimi; ca añugʉa jĩcʉ̃ra niimi, Ʉmʉreco Pacʉ wado. 20 Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũuriquere mʉ maji: Nʉmo cʉti, manʉ cʉti, bii pacarã tii epericarã cʉtiticãña. Jĩaticãña. Jee dutiticãña. Jĩcʉ̃ peerena watoara ĩi dito buiyeeticãña. Mʉ pacʉre, mʉ pacore nʉcʉ̃ bʉoya —cʉ̃re ĩiupi. 21 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —Mee, wãmʉ niigʉpʉra tee niipetirijepʉrena tee ca ĩirore biro yʉ tii peticãwʉ —cʉ̃re ĩiupi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús: —Jĩcã wãme mʉre dʉjacã ména. Mʉ ca cʉorijere noni peoticã, tee wapa mʉ ca jeerijere ca boo pacarãre cʉ̃jare tiicojoya. To biro tiigʉ, ʉmʉreco tutipʉre pairo mʉ apeye cʉtirucu. To biro tii yapano, yʉ mena dooya —cʉ̃re ĩiupi. 23 Cʉ̃ pea ca apeye paigʉ niiri to biro Jesús cʉ̃ ca ĩirijere tʉogʉ, bʉaro tʉgoeñarique paiupi. 24 To biro cʉ̃ ca biiro ĩa, o biro ĩiupi Jesús: —¡No cõro peti ca bii majiña manirije to niicãti, ca apeye pairã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre cʉ̃ja ca ea waape! 25 Popiye méé niicã, jĩcʉ̃ camello ãjipõa potaga opeacãre cʉ̃ ca ame witi waaro, jĩcʉ̃ ca apeye paigʉ pea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre, do biro cʉ̃ ca bii ea waatirije to ca nii pacaro —ĩiupi. 26 To biro cʉ̃ ca ĩirijere ca tʉorã pea, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —¿To docare ñiru pee cʉ̃ ametʉagʉti? —ĩiupa. 27 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Bojocara do biro ca bii majiña manirije cãa, Ʉmʉreco Pacʉ peera popiye méé niicã —cʉ̃jare ĩiupi. 28 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea o biro ĩiupi Jesús're: —Wiogʉ, jãa, jãa yee niipetirije cũu peticã, mʉre jãa nʉnʉ doowʉ —cʉ̃re ĩiupi. 29 Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi. No ca boogʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije peere tii nʉnʉjeerʉgʉ, cʉ̃ yaa wii, cʉ̃ nʉmo, cʉ̃ yaarã, cʉ̃ pacʉa, cʉ̃ punaare, cʉ̃ ca waa weojata, ati yepare cati niigʉra, cʉ̃ ca waa weorique ametʉenero tiicojo ecorucumi. Ñucã cʉ̃ ca bii yairo jiropʉra, to birora caticõa niiriquere tiicojo ecorucumi —ĩiupi. 31 Jesús, cʉ̃ buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã wadore jʉo cojori, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Mecʉ̃ra Jerusalén'pʉ mani waa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ yʉ ca biipere cʉ̃ja ca owarique ca ĩirore biro ca biipa tabepʉre. 32 Toopʉ apero macãrãpʉre yʉre noni cõarucuma. Cʉ̃ja pea yʉre bui epe, yʉre acaro bui tuti, yʉre ʉjeco eo tuu, tiirucuma. 33 To biro tiicã, yʉre bape yapanori jiro, yʉre jĩa cõa, tiicãrucuma. To biro cʉ̃ja ca tiicãmijata cãare, itia rʉmʉ jiro yʉ cati tuacoarucu ñucã —cʉ̃jare ĩiupi. 34 Cʉ̃ja pea ate to biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉo majitiupa. Ñucã, “To biro ĩirʉgʉ ĩigajami,” ĩi majiticãupa, do biro tii ca tʉo majiña manirije ca niiro macã. 35 Jesús, Jericó macãre ea nʉnʉa waagʉ cʉ̃ ca biiro, jĩcʉ̃, ca ĩatigʉ, maa pʉtore wapa tiirica tiiri ca jãi duwigʉ, 36 paʉ bojoca cʉ̃ja ca ametʉa waarijere tʉori: —¿Do biro to biiti? —ĩi jãiñaupi. 37 To biro cʉ̃ ca ĩiro: —¡Jesús, Nazaret macʉ̃ ametʉa waagʉ biimi! —cʉ̃re ĩi wedeupa. 38 Teere tʉocãgʉpʉa, o biro ĩi acaro buiupi: —¡Jesús, David Pãrami, yʉre boo paca ĩaña! —ĩiupi. 39 Cʉ̃ jʉguero ca waa nʉnʉa waarã pea, cʉ̃ yerijãa waajato ĩirã, cʉ̃re tutimiupa. To biro cʉ̃ja ca ĩi pacaro, cʉ̃ pea bʉaro jañuro: —¡Jesús, David Pãrami, yʉre boo paca ĩaña! —ĩi acaro buiupi. 40 Jesús pea, to biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, tua nʉcãri, “Cʉ̃re ami dooya,” ĩiupi. Ca ĩatigʉ cʉ̃ pʉto cʉ̃ ca earo, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi Jesús: 41 —¿Ñee ʉno mʉre yʉ ca tiiro mʉ booti? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, ca ĩatigʉ pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Wiogʉ, yʉ cape ca ĩaro yʉ boo —cʉ̃re ĩiupi Jesús're. 42 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —¡Ĩaña! “Jesús yʉre catiocãrucumi,” díámacʉ̃ mʉ ca ĩi tʉgoeña bayirije jʉori mʉ ametʉene eco —cʉ̃re ĩiupi. 43 To biro cʉ̃ ca ĩirije menara, ca ĩatimiricʉ añuro ĩacoari, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peo nʉnʉa waaupi Jesús mena waagʉ. Bojoca niipetirã atere ca ĩarã cãa, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉoupa.

Lucas 19

1 Jesús Jericóre ea, tii macãre tẽo taa nʉnʉa waaupi. 2 Tii macãre niiupi jĩcʉ̃ ca apeye paigʉ Zaqueo ca wãme cʉtigʉ, Roma maquẽre wapa jee bojari maja wiogʉ. 3 Cʉ̃, Jesús're ĩarʉgamiupi. Ca emʉatigʉacã niima ĩigʉ, bojoca paʉ cʉ̃ja ca niiro macã, do biro tii ĩa eyotiupi. 4 To biri cʉ̃ja jʉguero ũmaa waa, Jesús're ĩarʉgʉ, cʉ̃ ca ametʉa waapa tabe pʉto ca niiricʉ yucʉgʉpʉ mʉacoaupi. lb00313b.tif 5 Jesús tii tabere ametʉa waagʉ, emʉaro pee ĩa mʉene, Zaqueore ĩari, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Zaqueo, yoari méé duwi dooya. Mecʉ̃ra mʉ yaa wiira yʉ earucu —cʉ̃re ĩiupi Jesús. 6 To biro cʉ̃ ca ĩiro Zaqueo pea yoari méé duwi doo, ʉjea niirique mena cʉ̃ yaa wiipʉ jʉocoaupi Jesús're. 7 Teere ĩarã, niipetirã: —Ñañarije ca tiigʉ yaa wiipʉ cãnigʉ waami —ĩi wede paiupa. 8 Jiro Zaqueo cʉ̃ yaa wiipʉ niigʉ, wãmʉ nʉcã, o biro ĩiupi Jesús're: —Wiogʉ, yʉ ca cʉorije niipetirore, ca boo pacarãre decomacã yʉ tiicojorucu. Jĩcãrãre yʉ ca jee dutijata, bapari niirije cʉ̃jare yʉ tuene nemorucu —ĩiupi. 9 Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —Mecʉ̃ ati wii macãrãre cʉ̃ja ca ametʉarije ea. Ani cãa, Abraham pãramira niimi. 10 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃a, ca yairicarãre ama, cʉ̃jare ametʉene, tiigʉ doogʉ yʉ doowʉ —ĩiupi. 11 Bojoca to biro cʉ̃ ca ĩirijere cʉ̃ja ca tʉo niiro macã, Jesús pea jĩcã wãme ĩi cõoñari, cʉ̃jare wedeupi. Mee, Jerusalén pʉtoacã niiupa. To biri bojoca pea, “Mee Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotipa cuu ea waaro biicu,” ĩi tʉgoeñaupa. 12 To biri o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: —Niiupʉ jĩcʉ̃, ca nii majuropeegʉ ca niigʉ, ca yoaropʉ ape yepapʉ ca waaricʉ, toopʉ wiogʉ jõene eco yapanori jiro ca tua doopʉ. 13 Cʉ̃ ca waaparo jʉguero, cʉ̃re ca pade coterãre, pʉa amo cõro niirã jʉo cojo, cʉ̃ja cõrorena wapa tiirica tiirire pairo cʉ̃jare tiicojo, o biro cʉ̃jare ĩiupʉ: “Ate, wapa tiirica tiiri mena apeye wapa tiiri, noni wapa taa niiña, yʉ ca tua earopʉ,” cʉ̃jare ĩiupʉ. 14 Cʉ̃ yaa yepa macãrã pea cʉ̃re ĩa tuti jañuuparã. To biri cʉ̃ jiro, cʉ̃ja mena macãrã jĩcãrãre tiicojouparã: “Ani, jãa wiogʉ cʉ̃ ca niiro jãa booti,” ca ĩiparãre. 15 ”To biro cʉ̃ja ca ĩirije ca nii pacaro, wiogʉ jõene eco yapano, cʉ̃ yaa yepapʉ tuacoaupʉ ñucã. Tua ea, cʉ̃re ca pade coterãre wapa tiirica tiiri cʉ̃ ca tiicojoricarãre jʉo doti cojoupʉ, cʉ̃ja ca niiro cõro cʉ̃ja ca wapa taa nemoriquere majirʉgʉ. 16 Ca ea jʉogʉ, o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Wiogʉ, mʉ yee wapa tiirica tiirire pʉa amo cõro niirije yʉ wapa taa nemojãwʉ,” cʉ̃re ĩiupʉ. 17 To biro cʉ̃ ca ĩiro: “Añu majuropeecã. Paderi majʉ añugʉ mʉ nii. Mee, petoacã cãare añuro ca ĩa nʉnʉjee majiricʉ mʉ ca niiro macã, pʉa amo cõro niiri macãrire ca dotipʉ mʉre yʉ cũu,” cʉ̃re ĩiupʉ cʉ̃ wiogʉ. 18 ”Cʉ̃ jiro apĩ eaupʉ ñucã. “Wiogʉ, mʉ yee wapa tiirica tiirire, jĩcã amo cõro niirije yʉ wapa taa nemojãwʉ,” cʉ̃re ĩiupʉ. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ cãare o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Jĩcã amo cõro niiri macãrire ca dotipʉ mʉre yʉ cũu,” cʉ̃re ĩiupʉ. 20 ”Cʉ̃ jiro apĩ o biro ĩi eaupʉ: “Wiogʉ, ate nii, mʉ wapa tiirica tiiri. Jutiro quejero mena ũmaari, yʉ queno cũu cʉo niirucujãwʉ. 21 Mʉre yʉ uwi jañuwʉ. Mʉa do biro ca tiiya manigʉ, mʉ ca cũutirica taberena ca jeegʉ, mʉ ca otetirica taberena ote dicare jee, ca tiigʉ mʉ nii,” cʉ̃re ĩiupʉ. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro, wiogʉ pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupʉ: “Paderi majʉ ca añutigʉ, mʉ majuropeera mʉ ca ĩirije menara, ñañarije mʉ ca tiirique cʉtirijere yʉ ĩa bejerucu. Do biro ca tiiya manigʉ, yʉ ca cũutirica taberena ca jeegʉ, yʉ ca otetirica taberena ote dicare ca jeegʉ, yʉ ca niirijere maji pacagʉ, 23 ¿ñee tiigʉ yʉ yee wapa tiirica tiirire, wapa tiirica tiiri queno cũurica wiipʉ mʉ cũutiri, yʉ ca tua earo, tee ca wapa taa nemorique mena yʉre tuenerʉgʉ?” cʉ̃re ĩiupʉ. 24 To biro cʉ̃re ĩi, too ca niirãre o biro cʉ̃jare ĩiupʉ: “Anire, wapa tiirica tiirire ẽmari, pʉa amo cõro niirije ca wapa taa nemoricʉ peere cʉ̃re tiicojoya,” cʉ̃jare ĩiupʉ. 25 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩiuparã: “Wiogʉ, mee cʉ̃a pʉa amo cõro niirijepʉ cʉomi doca,” ĩiuparã. 26 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, wiogʉ pea o biro ĩi yʉʉupʉ: “Ca cʉogʉa, pai jañuro tiicojo nemo ecorucumi. Ca cʉotigʉ pea, petoacã cʉ̃ ca cʉorije menapʉra, ẽma ecocoarucumi. 27 Yʉre ca ĩa junarã, cʉ̃ja wiogʉ yʉ ca niiro ca bootiricarã peera, ano pee cʉ̃jare jee doori, yʉ ca ĩa cojoro cʉ̃jare jĩa batecãña,” ĩiupʉ —ĩi wedeupi Jesús bojocare. 28 Atere ĩi yapano, Jerusalén'pʉ waagʉ, waacã nʉnʉa waaupi ñucã Jesús. 29 Macãnʉcʉ̃ Olivos ca wãme cʉtiri buuro pʉto ca niiri macãri Betfagé, Betania, macãri pʉto ea waagʉ, cʉ̃ buerã pʉarãre tiicojori, 30 o biro cʉ̃jare ĩi cojoupi: —Ano díámacʉ̃ ca niiri macãpʉ waarãja. Tii macãre earã, jĩcʉ̃ burro jĩcʉ̃ peera cʉ̃ja ca peja ñaatigʉ cʉ̃ja ca jia tuu nʉcõricʉre mʉja bʉarucu. Cʉ̃re popiori, ano pee mʉja ami doowa. 31 Jĩcãrã, “¿Ñee tiirã cʉ̃re mʉja popioti?” mʉjare cʉ̃ja ca ĩi jãiñajata, “Wiogʉ cʉ̃re boomi,” cʉ̃jare mʉja ĩiwa —cʉ̃jare ĩi cojoupi Jesús. 32 Cʉ̃ buerã pea waa, cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiricarore birora bʉa eaupa. 33 Burrore cʉ̃ja ca popio niiro, cʉ̃ ʉparã pea: —¿Ñee tiirã cʉ̃re mʉja popioti? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupa. 34 To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —Wiogʉ cʉ̃re boomi —cʉ̃jare ĩiupa cʉ̃ja pea. 35 Jesús pʉto cʉ̃re ami ea, jotoa cʉ̃ja ca jãñarije jutire burro jotoa peori, cʉ̃re ami peoupa. 36 Jesús cʉ̃ ca waa nʉnʉa waaro cõrora, bojoca pea cʉ̃ja juti, jotoa cʉ̃ja ca jãñarijere maare cũu jʉgue nʉnʉa waaupa. 37 Macãnʉcʉ̃ Olivos Buuro ca nii bua waari tabere cʉ̃ ca ea waarora, niipetirã cʉ̃re ca nʉnʉrã bʉaro ʉjea nii acaro bui, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo jʉo waaupa, niipetirije ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tii bau nii ĩñoriquere ca ĩaricarã niiri. 38 O biro ĩiupa: —Añuro ca biigʉ niimi, Wiogʉ, Ʉmʉreco Pacʉ wãme mena ca doogʉ. Ʉmʉreco tutipʉre jĩcãri cõro niirique to niijato. Cʉ̃ ca añu majuropeerije niipetiropʉ to niijato —ĩiupa. 39 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, jĩcãrã fariseos, bojoca watoare ca niirã, o biro ĩiupa Jesús're: —Buegʉ, mʉre ca nʉnʉrãre, to cõrora cʉ̃jare yerijãa dotiya —cʉ̃re ĩiupa. 40 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Anija cʉ̃ja ca yerijãajata, ʉ̃tãgaarira acaro buirucu —cʉ̃jare ĩiupi. 41 Jerusalén macãre ea waagʉra, tii macãre ĩari, o biro ĩi otiupi Jesús: hk00379b.tif 42 —¡Mʉ cãare, ati rʉmʉ, añuro mʉ ca niipere ca jee doori rʉmʉ petira ca ĩa majicãpe niimi! Mecʉ̃ra, teere mʉ ca ĩa majiborique yaioropʉ mʉre niicã. 43 Doorucu ñañaro mʉ ca biipa rʉmʉri, mʉ waparã, mʉ wejare camota nʉcã eari, niipetiri taberipʉ noo pee duti waa majiña maniro cʉ̃ja ca jĩa jãa doopa rʉmʉri. 44 Díámacʉ̃ra mʉre tii yaiocã, mʉ bojocara jĩa peoticã, ñucã ʉ̃tãga apega jotoa pejaricaro maniropʉ tii yaiocã, tiirucuma. Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ mʉre cʉ̃ ca ametʉenegʉ doori tabere mʉ ĩa majiti —ĩi otiupi. 45 Jiro Jesús Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waari, toopʉ ca noni wapa taa niirãre cʉ̃jare cõa wiene jʉo waaupi. 46 O biro ĩiupi: —O biro ĩi owarique nii: “Yʉ yaa wii, juu buerica wii niirucu,” ĩi, mʉja pea tii wiire, jee dutiri maja cʉ̃ja ca niiri ope mʉja jeeñocãjapa —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 47 To cãnacã rʉmʉra Jesús Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ bojocare buerucuupi. Paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo buerã, to biri bojocare ca jʉo niirã pea, “¿Do biro pee tiiri cʉ̃re ca jĩa cõape to niimiti?” ĩi ama niiupa. 48 Biirãpʉa, cʉ̃re cʉ̃ja ca jĩapa wãmere bʉa majitiupa, bojoca niipetirã cʉ̃ ca wederijere cʉ̃ja ca tʉo niiro macã.

Lucas 20

1 Jĩcã rʉmʉ Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ bojocare bue, añurije quetire wede, cʉ̃ ca tii niiro, paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo buerã, bojocare ca jʉo niirã mena eari, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: 2 —Jãare wedeya: ¿Ñee doti majirique cʉocãri, to biro mʉ tii niiti? ¿Tee doti majiriquere ñiru mʉre cʉ̃ tiicojojãri? —cʉ̃re ĩiupa. 3 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pee cãa o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Yʉ cãa, jĩcã wãme mʉjare yʉ jãiñarucu. Mʉja cãa yʉre yʉʉya. 4 ¿Ñiru Juan're, cʉ̃ uwo coe doti cojoupari? ¿Ʉmʉreco Pacʉ, bojoca pee cʉ̃re cʉ̃ja doti cojoupari? —ĩiupi. 5 To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ja pea, cʉ̃ja majurope o biro ameri ĩiupa: —“Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re doti cojoupi,” mani ca ĩi yʉʉjata, “¿Ñee tiirã cʉ̃ ca wederijere díámacʉ̃ mʉja tʉo nʉnʉjeetiri?” manire ĩirucumi. 6 Ñucã, “Bojoca cʉ̃re doti cojoupa,” mani ca ĩijata, bojoca ʉ̃tã mena manire dee jĩa cõacãrucuma. Mee niipetirã, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cojoricʉ niiwi Juan,” ca ĩirã wado niima —ĩiupa. 7 To biri o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupa Jesús're: —Baa. Jãa majiti. Ñiru cʉ̃re doti cojojacupi doca —ĩiupa. 8 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea: —To docare yʉ cãa, “Tee doti majirique mena to biro yʉ tii,” mʉjare yʉ ĩiticu —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Jesús. 9 Jiro bojocare ati wãme ĩi cõoñari cʉ̃jare wedeupi Jesús: —Jĩcʉ̃, jĩcã weje, ʉje weje ote, paderi majare pade doti cũu, yoaro bii yujugʉ waagʉ, waacoaupʉ. 10 Ʉje ca dica cʉtiri cuu ca earo, jĩcʉ̃ cʉ̃re pade coteri majʉre, paderi maja pʉtopʉ cʉ̃re tiicojoupʉ cʉ̃ yee ca niirijere cʉ̃ja dica woo cojojato ĩigʉ. Cʉ̃ ca earo, paderi maja pea cʉ̃re paa, ñee jãa manigʉ cʉ̃re tii ãcũ tuenecã cojouparã. 11 Jiro tii weje ʉpʉ apĩre tiicojomiupʉ ñucã. Cʉ̃ cãare cʉ̃re paa, ñañaro cʉ̃re ĩi tuti, ñee jãa manigʉ cʉ̃re tii ãcũ tuenecã cojouparã. 12 Apĩre tiicojo nemomiupʉ ñucã. Cʉ̃ cãare to birora, cʉ̃re cami tuu, tii weje tʉjaropʉ cʉ̃re tii ãcũ wooenecã cojouparã. 13 ”To biro tii ñami waagʉ, ʉje weje ʉpʉ o biro ĩi tʉgoeñaupʉ: “¿Do biro yʉ tiigʉti? Jaʉ. Yʉ macʉ̃, yʉ ca maigʉre, yʉ tiicojorucu. Ape tabera cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉocãbocuma,” ĩi tʉgoeñaupʉ. To biro ĩi, cʉ̃re tiicojoupʉ. 14 ”Paderi maja pea cʉ̃re ĩacãrãpʉa, o biro ameri ĩiuparã: “Ani niimi, ati wejere ca cʉo nʉnʉjeepʉ, cʉ̃re mani jĩa cõacãco, ati weje mani yaa weje ca tuapere biro ĩirã,” ĩiuparã. 15 To biri ʉje weje tʉjaropʉ cʉ̃re ami witi waa, cʉ̃re jĩa cõacãuparã. ”¿“Mʉja, ʉje weje ʉpʉ do biro cʉ̃jare tiirucumi,” mʉja ĩi tʉgoeñati? 16 Cʉ̃ majuropeera waa, paderi majare jĩa bate, aperã peere tii wejere cʉ̃jare tiicojorucumi —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉorã, bojoca pea o biro ĩiupa: —Biiticu tea —ĩiupa. 17 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea cʉ̃jare ĩari, o biro ĩiupi: —To docare ¿do biro ĩirʉgaro to ĩiti, Ʉmʉreco Pacʉ wederique: “Wii bʉari maja ʉ̃tãga cʉ̃ja ca beje cõamiricagara ca nii majuropeerica tua,” ca ĩirijea? 18 Tiiga ʉ̃tãga jotoare ca ñaapearã cõrora, doca jude batecã yai waarucuma. Ñucã tiiga pee no ca boogʉre to ca ñaapeajata, doca abo yaiocãrucu —ĩiupi. 19 Paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo buerã pea, ĩi cõoñari cʉ̃ ca wederijere, “Manirena ĩigʉ ĩimi,” ĩi tʉo majiri, jĩcãtora cʉ̃re ñeerʉgamiupa. Bii pacarã, bojocare uwi jañuupa. 20 To biri jĩcãrã ca bojoca añurãre biro bii ditori, Jesús jĩcã wãme cʉ̃ ca ĩi maa wijiaro cʉ̃ja tiijato ĩirã, ca ĩa duti coterãre tiicojoupa: “No ca booro cʉ̃ ca ĩijata, wiogʉpʉre mani wedejãajaco,” ĩirã. 21 To biri cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —Buegʉ, mʉ ca ĩirijere, mʉ ca buerijere, ca niirore biro díámacʉ̃ra mʉ ca ĩirijere jãa maji. Bojocare mʉ ĩa dica wooti. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro niiriquere díámacʉ̃ mʉ wede. 22 To biri: ¿Roma macʉ̃ wiogʉre niirique wapa, jãa ca wapa tiirije to añucãti? ¿To añutitiqué? —ĩiupa. 23 Jesús pea, ñañari wãme tʉgoeñacãri cʉ̃ja ca ĩirijere majiri, o biro cʉ̃jare ĩiupi: 24 —Jĩcã tii, wapa tiirica tii yʉre ĩñoña. ¿Ati tiipʉre owa tuurique ñiru wãme, ñiru diámacʉ̃ to niiti? —ĩi jãiñaupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea: —Wiogʉ César yee nii —ĩi yʉʉupa. 25 To biri Jesús pea: —To docare wiogʉ yee ca niirijere, wiogʉre tiicojoya. Ʉmʉreco Pacʉ yee ca niirijere Ʉmʉreco Pacʉre tiicojoya —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi. 26 Jĩcã wãme peerena bojoca cʉ̃ja ca tʉo cojoro cʉ̃ ca ĩirijere, cʉ̃re cʉ̃ja ca wedejãapa wãmere bʉatiupa. To biri cʉ̃ ca yʉʉ majirijere tʉo ʉcʉacoa, do biro pee ĩi majiti, wedeticã nʉcã waaupa. 27 Jiro, jĩcãrã saduceos, Jesús're ĩarã waaupa. Saduceos, “Ca bii yairicarãpʉa pʉati cati tuatima,” ca ĩirã niima. To biri o biro cʉ̃re ĩi eaupa: 28 —Buegʉ, Moisés o biro manire ĩi owa cũuquĩupi: “Jĩcʉ̃ nʉmo cʉti, puna manigʉra cʉ̃ ca bii yaijata, cʉ̃ yee wedegʉ nʉmo ca niiricore nʉmo cʉtiri, cʉ̃ yee wedegʉ ca bii yairicʉre, cʉ̃ puna cʉti wajoa bojajato,” ĩi owaupi. 29 To biri yua, jĩcãti niiupa jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã jĩcʉ̃ puna. Ca nii jʉogʉ nʉmo cʉti, puna manigʉra bii yaicoaupi. 30 Jiro macʉ̃, 31 ñucã jiro macʉ̃ cãa, cõrena nʉmo cʉti, puna manirãra bii yaicoaupa. Cʉ̃ja jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirãpʉra, cõ wadorena nʉmo cʉtiñami, puna manirã wado bii yai peticoaupa. 32 Cʉ̃ja jiro cõ cãa bii yaicoaupo. 33 To docare yua, cati tuarica tabepʉra, cʉ̃ja, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã nʉmo ca niirico, ¿nii nʉmo pee cõ niigoti yua? —ĩi jãiñaupa Jesús're. 34 To biro cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Bojoca, ati yepare cʉ̃ja ca cati niiri rʉmʉrire ʉmʉa nʉmo cʉti, nomia manʉ cʉti, tii niima. 35 To biri cati tuari, ape yepapʉre ca ea waaparã ʉnora ca niirã, ʉmʉa nʉmo cʉti, nomia manʉ cʉti, tiitirucuma, 36 ca bii yaitiparã niiri. Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre birã nii, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ puna nii, biirucuma, ca cati tuaricarãpʉ niiri. 37 Moisés majuropeera yucʉgʉ ca ʉ̃ʉ nucũricʉ quetire cʉ̃ ca owarique mena, ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarijere mani ca majiro tiimi. Tii tabere Ʉmʉreco Pacʉ: “Yʉa, Abraham, Isaac, Jacob, Ʉmʉreco Pacʉ yʉ nii,” ĩiupi. 38 Cʉ̃a, ca bii yairicarã Ʉmʉreco Pacʉ méé niimi. Ca catirã Ʉmʉreco Pacʉ niimi. Ʉmʉreco Pacʉra niipetirã ca catirã wado niicãma —ĩiupi. 39 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcãrã doti cũuriquere ca jʉo buerã o biro cʉ̃re ĩiupa: —Buegʉ, díámacʉ̃ peti mʉ ĩi —ĩiupa. 40 To biri cʉ̃re jãiña nemorʉgarucu, tiitiupa yua. 41 Jesús o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —¿Ñee tiirã Mesías're, “David pãrami niimi,” cʉ̃ja ĩirucuti? 42 David majuropeera Salmos pũuropʉre o biro ĩi owaupi: “Ʉmʉreco Pacʉ, yʉ Wiogʉre o biro ĩiwi: ‘Ano yʉ díámacʉ̃ nʉña pee duwiya, 43 mʉ waparãre cʉ̃ja ca doca cũmuro yʉ ca tiiropʉ,’ ĩiwi,” ĩiupi David. 44 ¿To docare do biro biicãri, David majuropeera “Yʉ Wiogʉ,” cʉ̃ ca ĩigʉ nii pacagʉ, cʉ̃ pãrami cʉ̃ niibogajati Mesías? —cʉ̃jare ĩiupi. 45 Bojoca niipetirã cʉ̃ja ca tʉo cojoro, o biro ĩiupi Jesús, cʉ̃ buerãre: 46 —Doti cũuriquere ca jʉo buerã cʉ̃ja ca biirique cʉtirijere ĩa maji, bojoca catiri niiña. Cʉ̃ja, juti yoerije jãñacãri waa yuju, apeye nonirica taberipʉ cʉ̃ja ca waa yujujata cãare, nʉcʉ̃ bʉorique mena jãi, tiirique booma. Nea poo juu buerica wiijeripʉre wiorã cʉ̃ja ca duwirijepʉ wado duwirʉga, baarica taberi cãare añuri taberi wado ama, biima. 47 Ñucã ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai weo ecoricarã romiri yaa wiijerire ẽmama. To biro ca tiirã nii pacarã, teere tii ditorã, “¡Ca bojoca añurã peti niima!” jãare cʉ̃ja ĩijato ĩirã, yoaro juu buema. Cʉ̃ja, ametʉenero ñañaro tii ecorucuma —ĩiupi Jesús.

Lucas 21

1 Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre, Ʉmʉreco Pacʉre tiicojo nʉcʉ̃ bʉorã jãarica cũmuaripʉre, ca apeye pairã wapa tiirica tiiri cʉ̃ja ca jãaro ĩaupi. 2 Ñucã ca manʉ bii yai weo ecorico ca apeye boo pacago cãa, pʉa tiiacã wapa tiirica tiiri cõ ca jãaro ĩaupi. 3 To cõrora o biro ĩiupi Jesús: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Atio, ca manʉ bii yai weo ecorico boo pacoro ca biigo pea, niipetirã ametʉenero tiicojomo. 4 Niipetirãpʉra, pairo ca cʉorã niiri, cʉ̃jare ca dʉjarijepʉre tiicojoma. Cõ pea, cõ ca boo pacarije menara cõ ca wapa tii baa catibopeacãrena tiicojo peoticãmo —ĩiupi Jesús. 5 Jĩcãrã cʉ̃ buerã mena macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire añurije ʉ̃tã mena, ñucã Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca tiicojo nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃ja ca wãmoriquere ĩari, ameri wede peni niiupa. Jesús pea o biro ĩiupi: 6 —Ano mʉja ca ĩarije niipetiro, jĩcãga ʉ̃tãga jotoare apega ca pejatiropʉ cʉ̃ja ca tiipa rʉmʉri earucu. Niipetirije tii yaio ecocoarucu —ĩiupi. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —Buegʉ, ¿tea no cõropʉ to biiroti? ¿Tee ca biiparo jʉguero, do biirije to bii ĩño jʉgueroti? —ĩiupa. 8 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Bojoca catiri niiña, jãa ĩi dito ecore ĩirã. Paʉ doorucuma yʉ wãme mena ĩicãri: “Yʉra yʉ nii Cristo. Mee, tii cuu eacoaro bii,” ca ĩiparã. To biro ca ĩirãre nʉnʉticãña. 9 Ñucã ameri jĩa, cʉ̃ja ca doti niirijere ameri bii ametʉene nʉcʉ̃, cʉ̃ja ca biirijere queti tʉorã uwiticãña. Ate bii jʉorucu. Biiropʉa ména ati ʉmʉreco ca petirije jĩcãto bii eatirucu —ĩiupi. 10 O biro ĩi nʉnʉa waaupi: —Jĩcã yepa macãrã, ape yepa macãrã mena ameri jĩa, ñucã jĩcã pooga macãrã, ape pooga macãrã mena ameri jĩa, tiirucuma. 11 Bʉaro jita jabe, niipetiri taberipʉrena aʉa boarique, diarique ca punirije, waarucu. Ʉmʉreco tutipʉre uwiorije, ca ĩa ñaaña manirije ca bii ĩño jʉguerije baurucu. 12 ”Ména ate ca biiparo jʉguero, mʉjare ñee, ñañaro mʉjare tiirʉga nʉnʉjee, biirucuma. Jãiña bejerʉgarã nea poo juu buerica wiijeripʉ mʉjare jee waa, tia cũurica wiijeripʉ mʉjare tia cũu, ñucã yʉ yee jʉori, ʉparã pʉtoripʉ, bojocare ca jʉo niirã pʉtoripʉ, mʉjare jee waarucuma. 13 To biro mʉjare cʉ̃ja ca tiiro, yʉ yee maquẽre cʉ̃jare mʉja ca wedepe niirucu. 14 “Ñee ʉno peere ñañarije jãa tiitijãwʉ,” cʉ̃jare mʉja ca ĩi ametʉapere, “O biirije cʉ̃jare mani ĩi yʉʉjaco,” ĩi tʉgoeña queno yueticãña. 15 Yʉ majuropeera, bʉaro majirique mena mʉja ca wedepere mʉjare yʉ tiicojorucu, jĩcʉ̃ peera mʉjare ca ĩa tutirã, do biro pee ĩi majiti, mʉjare boca yʉʉ majiti, cʉ̃ja ca biipere biro ĩigʉ. 16 Biirãpʉa, mʉja pacʉara, mʉja yaarãra, mʉja yee wederãra, mʉja mena macãrãra mʉjare wedejãa buiyeecãrucuma. Mʉja mena macãrã jĩcãrãre jĩarucuma. 17 Yʉ yee jʉori, bojoca niipetirã mʉjare ĩa tutirucuma. 18 Biiropʉa, mʉja dʉpʉga maquẽ poa jĩcã daa ʉnora yaicoa biitirucu. 19 To birora mʉja ca tʉgoeña bayicõa niijata, caticõa niiriquere mʉja bʉarucu. 20 ”Jerusalén macãre uwamarã cʉ̃ja ca nii amojodero ĩarã, “Mee, yoari mééra ati macã cõa ecoro dooro tii,” ĩi majiña. 21 To cõrora Judea yepare ca niirã, ʉ̃tã yucʉpʉ cʉ̃ja duticoajato. Jerusalén macãre ca niirã, tii macãre cʉ̃ja witicoajato. Ñucã macã tʉjaro ca niirã cãa, macã peere cʉ̃ja tua dooticãjato. 22 Ñañaro biirica rʉmʉri, Ʉmʉreco Pacʉ yee queti owarique ca ĩirore biro ca bii eari rʉmʉri niiro biirucu. 23 Ñañaro peti tamʉorucuma, to biro ca biiri rʉmʉrire, ʉtaaga pacoa ca niirã, ñucã ũpũrãacã ca puna cʉtirã romiri. Ati yepare ñañaro tamʉorique niirucu. Ñucã Israel yaa pooga menare ñañaro peti cʉ̃ ca tiirije niiro biirucu. 24 Jĩcãrã niipĩiri mena jĩa eco yairucuma. Aperãra, niipetiri yeparipʉ cʉ̃jare ñee waarucuma. Judíos ca niitirã Jerusalén're ñañaro tii yaiorã tiirucuma. “To cõro biirucu,” cʉ̃ ca ĩirica cuu ca earopʉ, tii yerijãarucuma. 25 ”Muipũ, ʉmʉreco macʉ̃re, ñami macʉ̃re, to biri ñocõare ca ĩa ñaaña manirije bii jʉorucu. Ati yepa peera bojoca poogaari niipetirãpʉra bʉaro tʉgoeñarique pai, dia pairiya ca jabero uwiorije ca bʉjʉrije jʉorira, do biro pee bii majiti, biicãrucuma. 26 Bojoca, ati yepare ca biipere tʉgoeña uwima ĩirãra, dia ñaacãrucuma. Ʉmʉreco tutipʉre ca niirã menapʉra yugui peticoarucuma. 27 To cõrora yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, yʉ ca tutuarije do biro ca tiiya manirije mena, bueri bʉrʉapʉ yʉ ca boe bate duwi dooro yʉre ĩarucuma. 28 Ate to ca bii jʉo dooro, tʉgoeña tutua, emʉaro pee ĩa mʉene, tiiya. Mee, yoari mééra mʉja ametʉene ecorucu —ĩiupi. 29 Ate mena ĩi cõoñari, cʉ̃jare wedeupi ñucã: —Higueragʉre to biri no ca booricʉ yucʉgʉre ĩañaaqué. 30 To ca pũu wajoaro ĩarã, “Mee, cʉ̃ma jʉguero niicã doo,” mʉja ĩi ĩa maji. 31 To biro mʉja ca ĩi ĩa majirore birora ano mʉjare yʉ ca ĩirije ca biiro ĩarã, “Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotipa cuu ea dooro bii,” ĩi ĩa majiña. 32 Díámacʉ̃ra mʉjare yʉ ĩi, ano mʉjare yʉ ca ĩirije niipetirije, ati cuu macãrã cʉ̃ja ca bii yaiparo jʉguero biirucu. 33 Ati ʉmʉreco, ati yepa, peticoarucu. Yʉ wederique pea yai nʉcãtirucu. 34 ”Bojoca catiya, ati yepare niirã tii niirique, cũmurique, ati yepare cati niirã bʉaro boo tʉgoeñarique jʉori, ca tʉo nʉnʉjeetirã mʉja ca niiro mʉjare ca tiitipere biro ĩirã. Mʉja ca bojoca catitijata, to biro ca biiri rʉmʉ, “To biro biibocu,” mʉja ca ĩitiri tabera mʉjare bii eacãrucu. 35 Ati yepa macãrã niipetirãpʉre, yoo yuerica tabe ca tiirore biro bii earo biirucu. 36 To biri añuro nii yueya. To birora juu buecõa niiña. Ate niipetirije ñañaro ca biipere ametʉa, ñucã yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re boboricaro maniro boca, mʉja ca biipere biro ĩirã —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 37 Jesús, ʉmʉrecora Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ bojocare bue, ñami peera Olivos ca wãme cʉtiri macãnʉcʉ̃ buuropʉ cãnigʉ waarucuupi. 38 Bojoca niipetirã, ca boerije mena, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ waarucuupa, Jesús cʉ̃ ca wederijere tʉorã waarucurã.

Lucas 22

1 Mee, pan're ca wauarije ca ayiaya manirijere cʉ̃ja ca baari boje rʉmʉ, Pascua ea waaro biiupa. 2 Paia ʉparã, doti cũuriquere ca jʉo buerã, bojocare uwima ĩirã, Jesús're cʉ̃ja ca jĩapa wãmere ama niiupa. 3 To biro cʉ̃ja ca ĩi niiri tabere, Judas Iscariote, Jesús buerã, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã mena macʉ̃rena, cʉ̃ yeripʉ ñaajãa nʉcãupi Satanás. 4 Cʉ̃ pea, paia ʉparãre, to biri Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire ca coterãre ĩagʉ waari, “Jesús're o biro tiiri cʉ̃re mʉja ca ñeero yʉ tiirucu,” ĩi wede peniupi. 5 Cʉ̃ja pea teere tʉo ʉjea nii: —Wapa tiirica tiiri mʉre jãa tiicojorucu —cʉ̃re ĩiupa. 6 To biri cʉ̃ pea, teere ñeecãri, bojoca cʉ̃ja ca maniri tabe ʉnore ama jʉo waaupi, Jesús're ñee dotirʉgʉ. 7 Pan're ca wauarije ca ayiaya manirije baarica boje rʉmʉre, Pascua macʉ̃ oveja macʉ̃re cʉ̃ja ca jĩari rʉmʉ ca earo, 8 Jesús pea Pedrore, Juan're, o biro cʉ̃jare ĩi cojoupi: —Pascua boje rʉmʉ mani ca baapere queno yuerãja —ĩiupi. 9 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro: —¿Noopʉ jãa ca queno yuero mʉ booti? —cʉ̃re ĩi jãiñaupa. 10 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Jesús: —Macãre piya waarãra mʉja bʉarucu jĩcʉ̃, ocorʉ ca ami waagʉre. Cʉ̃re nʉnʉ waa, cʉ̃ ca jãa waari wiipʉ eari, 11 tii wii ʉpʉre o biro cʉ̃re mʉja ĩirucu: “Buegʉ o biro ĩi jãiñami: ‘¿Dii jawi to niiti, yʉ buerã mena Pascua boje rʉmʉre yʉ ca baapa jawi?’ ĩimi,” cʉ̃re mʉja ĩirucu. 12 To biro mʉja ca ĩiro, jotoa macã jawi, pairi jawi, mee queno yuerica jawipʉre, mʉjare ĩñorucumi. Toopʉ mani ca baapere mʉja quenowa —ĩiupi. 13 To biro cʉ̃ ca ĩi yapanoro waarã, Jesús cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiricarore birora bʉa eaupa. Toopʉ Pascua cʉ̃ja ca baapere quenoupa. 14 Baarica tabe ca earo, Jesús, cʉ̃ buerã, baarique peorica pĩi pʉto ea nuu waaupa. 15 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —“¡Yʉ ca bii yaiparo jʉguero bʉaro peti mʉja mena ati Pascua boje rʉmʉre yʉ baarʉgarucuwʉ! 16 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri cuu ca eaparo jʉguero pʉati yʉ baa nemotirucu,” mʉjare yʉ ĩi —ĩiupi. 17 To biro ĩi, jinirica bapare ami, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã,” ĩi yapano, o biro cʉ̃jare ĩiupi cʉ̃ buerãre: —“Atere amiri, mʉja majurope ameri bato cojoya. 18 Ʉje ocore, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri cuu ca eaparo jʉguero yʉ jini nemotirucu,” mʉjare yʉ ĩi —ĩiupi. 19 To biro ĩicã ñucã, pan'gare ami, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” ĩi yapano pee bato noni cojogʉra, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Atea yʉ upʉri nii, mʉja yee ca niipere ĩima ĩigʉ, yʉ ca bii yai bojarije. Yʉre tʉgoeñarã atere tiiya —ĩiupi Jesús. 20 Ñucã baa yapano, cʉ̃ ca tiiricarore birora jinirica bapa cãare amiri, o biro ĩiupi: —Ati bapa, yʉ díi mena, “Ʉmʉreco Pacʉ wãma wãme yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiricarore biro to biijato ĩigʉ, mʉja yee ca niipere yʉ ca bii yai bojape nii. 21 Yʉre ca wedejãa buiyee cõapʉ cãa, ano yʉ menara baa duwimi. 22 Biigʉpʉa, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃a, “To biro biirucumi,” cʉ̃ ca ĩiricarore birora biigʉ doogʉ yʉ tii. Yʉre ca wedejãa buiyee cõagʉ pea, ñañaro peti biigʉ doogʉ tiimi —ĩiupi Jesús. 23 To biro cʉ̃ ca ĩirora, cʉ̃ja majurope: —¿Ñiru peti cʉ̃ niigʉti, cʉ̃re ca wedejãa buiyee cõapʉ? —ameri ĩi jãiña jʉo waaupa. 24 Cʉ̃ buerã pea ñucã: —¿Niipe mani mena macʉ̃ ca nii majuropeegʉ cʉ̃ niigʉti? —ameri ĩi wede pai niiupa. 25 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã watoare, ati yepa macãrã ʉparã, cʉ̃ja bojocare tutuaro mena doti epema, cʉ̃jare ca doti niirã peera, “Añurijere ca tiirã niima,” cʉ̃jare ĩi wãmeo tiima. 26 Mʉja pea, to biro ca biitiparã mʉja nii. To biro biitirãra, mʉja watoare ca nii majuropeegʉ ca niigʉa, ca wãma maja doogʉre biro cʉ̃ biijato. Ñucã ca dotigʉ cãa, pade bojari majʉre biro pee cʉ̃ niijato. 27 To docare: ¿Ñiru pee cʉ̃ niiti, ca nii majuropeegʉ, ca baa ea nuu waagʉ pee, baariquere ca peo cotegʉ pee? ¿Baariquere peorica pĩi pʉto ca baa duwigʉ pee méé cʉ̃ niiti? Yʉ pea mʉja watoare baarique ca peo cotegʉre biro yʉ nii. 28 Mʉja, ñañaro yʉre ca biiri taberi cãare yʉ menara mʉja niicõa niiwʉ. 29 To biri yʉ Pacʉ, wiogʉ yʉre cʉ̃ ca tiiricarore birora, yʉ cãa, wiorã mʉja ca niiro mʉjare yʉ tiirucu, 30 yʉ ca doti niiri tabepʉ, yʉ mena baa, jini, ñucã Israel yaa pooga macãrã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niiri punaarire jãiña bejerʉgarã, wiorã cʉ̃ja ca duwiri cũmuroripʉ ea nuu waa, mʉja ca biipere biro ĩigʉ —cʉ̃jare ĩiupi Jesús cʉ̃ buerãre. 31 Ñucã o biro ĩiupi Jesús: —Simón, Simón, tʉoya. Yʉre mʉja ca tʉo nʉnʉjeerijere mʉja ca yerijãaro tiiri, ñañaro tiirʉgʉ jãijãwi Satanás. 32 To biro cʉ̃ ca ĩi pacaro, yʉ pea mʉre yʉ juu bue bojajãwʉ, mʉ ca tʉo nʉnʉjee yerijãatipere biro ĩigʉ. Mʉ pea ñucã tʉgoeña yeri wajoa, yʉre tʉo nʉnʉjee, biigʉ, mʉ yaarãre cʉ̃ja ca tʉgoeña bayiro cʉ̃jare mʉ tiiwa —cʉ̃re ĩiupi. 33 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Simón pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —Wiogʉ, yʉa mʉ menara tia cũurica wiipʉ waa, mʉ menara bii yai, ca biipʉra niicãgʉ yʉ bii —ĩiupi. 34 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Pedro, mecʉ̃ra, ãbocʉ cʉ̃ ca wãcãparo jʉguero itiati peti, “ ‘Jesús're yʉ majiti,’ mʉ ĩi ditorucu,” mʉre yʉ ĩi —ĩiupi. 35 Jiro Jesús o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —Wajopoari, wapa tiirica tiiri, dʉpo juti, jeericaro maniro mʉjare yʉ ca tiicojo cojoriquere, ¿jĩcã wãme mʉjare to dʉjacãri? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ja pea: —Dʉjatiwʉ —cʉ̃re ĩi yʉʉupa. 36 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Mecʉ̃ docare yua, wajopoa ca cʉogʉa, cʉ̃ ami waajato. Wapa tiirica tiiri ca cʉogʉ cãa cʉ̃ jee waajato. Niipĩi ca cʉotigʉa, mʉ jutiro jotoa macãrore noni wapa jeeri, niipĩi wapa tiiya. 37 O biro cʉ̃ja ca ĩi owarique, cʉ̃ja ca ĩiricarore birora yʉrena biirucu: Ñañarã watoapʉ biicã yai waawi. Niipetirije yʉ yee maquẽre cʉ̃ja ca owarique tee ca ĩirore biro ca biipe niiro bii —ĩiupi Jesús. 38 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea o biro ĩiupa: —Wiogʉ, ano pʉa pĩi niipĩiri nii —ĩiupa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —To cõrora ĩiña —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 39 Witi, cʉ̃ ca biirucuricarore biro, Olivos ca wãme cʉtiri buuropʉ waacoaupi Jesús. Cʉ̃ buerã cãa cʉ̃re nʉnʉ waaupa. 40 Toopʉ eagʉ, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Ñañarije ca bii buiyeerijere jãa tiire ĩirã, juu bueya —cʉ̃jare ĩiupi. 41 Cʉ̃ pea, ʉ̃tãga dee cojoricaro ca ñaacũmuro cõro yoaro cʉ̃ja jʉguero waa, juu buegʉ doogʉ, cʉ̃ ãjʉro jupea ména tuetuu ea nuu waaupi. 42 O biro ĩi juu bueupi: CN01810B.tif 43 To biro cʉ̃ ca ĩi juu bue niiri tabera, cʉ̃ ca tʉgoeña tutuaro cʉ̃re tiigʉ eagʉ, jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ cʉ̃re baua eaupi. 44 Jesús pea ñañaro cʉ̃ ca bii tʉgoeñarique pairije watoara, bʉaro jañuri juu bueupi. Cʉ̃ ca aji puarije oco pea díire biirije bʉcʉ ñaaupe yepapʉre. 45 Juu bue yapano, wãmʉ nʉcã, cʉ̃ buerã pʉto pee waagʉ, bʉaro tʉgoeñarique paima ĩirã ca cãni cũmu waaricarãpʉre eaupi. 46 To biro bii, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —¿Ñee tiirã mʉja cãniti? Wãcãri juu bueya, ñañarije ca bii buiyeerijere jãa tiire ĩirã —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 47 Ména Jesús to biro cʉ̃ ca ĩi niirora, paʉ bojoca eaupa. Judas ca wãme cʉtigʉ, cʉ̃ buerã, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã mena macʉ̃ra cʉ̃jare maa jʉgueupi. Cʉ̃ pea, cʉ̃ wajopuare ũpũrʉgʉ Jesús pʉto waaupi. 48 To biro cʉ̃ ca biiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Judas, wajopuare ũpũrique mena, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re mʉ wedejãa cõati? —ĩiupi. 49 Jesús mena ca niirã pea to biro ca biirije ĩari, o biro ĩiupa: —¿Wiogʉ, niipĩiri mena cʉ̃jare jãa quẽeti? —ĩiupa. 50 To cõrora jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃, paia wiogʉre pade bojari majʉ amopero díámacʉ̃ nʉña peere paa taa ñoocã cojoupi. 51 To biro cʉ̃ ca tiiro, o biro ĩiupi Jesús: —Tiiticãña. To cõrora tiiya —ĩiupi. To biro ĩi cʉ̃ amoperore padeña, cʉ̃re yʉjʉo, tiicãupi ñucã. 52 To biro tiicã, cʉ̃re ca ñeerã dooricarã paia ʉparã, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii coteri majare, aperã judíos're ca jʉo niirãre, o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús: —¿Ñee tiirã, jĩcʉ̃ jee dutiri majʉre ca ñeerã waarãre biro niipĩiri, yucʉ dʉcari, jeecãri mʉja doojãri? 53 Ʉmʉrecori cõro, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ mʉja mena yʉ niirucujãwʉ. Yʉre ñeerʉgarucu mʉja tiitirucujãwʉ. Biiropʉa, mecʉ̃ to biro mʉja ca tiipa tabe ñañarije wiogʉ cʉ̃ ca dotirijere mʉja ca tiiri tabe mʉjare ea —ĩiupi. 54 To cõrora Jesús're cʉ̃re ñee, paia wiogʉ yaa wiipʉ cʉ̃re amicoaupa. Pedro pea yoaropʉ cʉ̃jare nʉnʉupi. 55 Jiro cʉ̃ja pea toopʉre, macã yepa decomacãre pecame cʉ̃ja ca dioro tii pecame pʉto juma ea nuu waaupa. Pedro cãa cʉ̃ja watoa juma ea nuu waaupi. 56 Too cʉ̃ ca juma duwirucuro, jĩcõ pade coteri majo añuro cʉ̃re ĩa, o biro ĩiupo: —Ani cãa, cʉ̃ menara niirucuwi —ĩiupo. 57 To biro cõ ca ĩiro, Pedro pea o biro ĩi ditoupi: —Nomio, yʉa cʉ̃re yʉ majiti —ĩiupi. 58 Ca yoa waatirora ñucã apĩ Pedrore ĩari, o biro ĩiupi: —Mʉ cãa, cʉ̃ja mena macʉ̃ra mʉ nii cã́jí —ĩiupi. Pedro pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Cʉ̃ méé yʉ nii nija —ĩiupi. 59 Peeto ca yoa waaro jiro apĩ ñucã o biro cʉ̃re ĩicãupi: —Yee méé yʉ ĩi jĩi, “Ani cãa cʉ̃ menara niijãwi. Ĩañaaqué. Galilea macʉ̃ra niimi” —ĩiupi. 60 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea o biro ĩiupi: —¡Ñee ʉnore ĩigʉ mʉ ĩiti nija! Yʉ majiti —ĩiupi. Pedro, to biro cʉ̃ ca ĩi niirora, ãbocʉ wedeupi. 61 To cõrora Jesús pea cʉ̃re amojode ĩaupi Pedrore. Cʉ̃re cʉ̃ ca ĩarora, Pedro pea: “Ati ñami, ãbocʉ cʉ̃ ca wedeparo jʉguero, itia tii, ‘Cʉ̃re yʉ majiti,’ mʉ ĩi ditorucu,” cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiriquere tʉgoeña bʉaupi. 62 To cõrora too ca niiricʉ witi waa, bʉaro otiupi. 63 Jesús're ca cote niirã pea, ñañaro cʉ̃re ĩi epe, cʉ̃re paa, tii niiupa. 64 Cʉ̃ capere jutiro quejero mena jia biatori, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —Ĩi bʉaya. ¿Nii mʉre cʉ̃ paajãri? —cʉ̃re ĩi epeupa. 65 Ape wãmeri paʉ ñañarije ĩi tutiupa Jesús're. 66 Boeri tabe ca niiro, judíos're ca jʉo niirã, paia ʉparã, to biri doti cũuriquere ca jʉo buerã, nea poori, ʉparã pʉtopʉ Jesús're ami waaupa. Cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: 67 —Jãare wedeya. ¿Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ Mesías mʉ niiti? —cʉ̃re ĩiupa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —“Cʉ̃ra yʉ nii” yʉ ca ĩimijata cãare, díámacʉ̃ mʉja tʉoticu. 68 Mʉjare yʉ ca jãiñamijata cãare, yʉre yʉʉti, yʉre pititi, mʉja biicãcu. 69 Biigʉpʉa, mecʉ̃ mena, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutua niigʉ díámacʉ̃ nʉña pee yʉ duwirucu —cʉ̃jare ĩiupi. 70 To biro cʉ̃ ca ĩiro niipetirãpʉra: —¿To docare mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ mʉ niiti? —cʉ̃re ĩi jãiñaupa. Jesús pea: —Mee, mʉjara “Cʉ̃ mʉ nii,” mʉja ĩi —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi. 71 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã: —Ñee peere ĩirã cõro paʉ cʉ̃ja ca wede nemorije mani booticu. Mee mani majuropeera, cʉ̃ ca ĩirijere mani tʉo —ameri ĩiupa.

Lucas 23

1 To cõrora cʉ̃ja niipetirã wãmʉ nʉcã, Pilato pʉtopʉ Jesús're amicoaupa. 2 Toopʉ cʉ̃re ami eari, cʉ̃ ca tʉo cojoro o biro cʉ̃re ĩi wedejãa jʉo waaupa: —Ani, jãa yaarãre ca ĩi mecʉ̃o niigʉre jãa bʉajãwʉ. “Wiogʉ romanore niirique wapare ca wapa tiiticãpe nii,” ĩimi. Ñucã apeyera: “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ Cristo, ‘Wiogʉ yʉ nii,’ ” ĩimi —ĩiupa. 3 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea o biro ĩi jãiñaupi Jesús're: —¿Mʉ, mʉ niiti, judíos wiogʉ? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Mee, mʉra mʉ ĩi —cʉ̃re ĩi yʉʉupi Jesús. 4 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pilato pea paia ʉparãre, to biri to ca niirã bojocare o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Anire jĩcã wãme peera cʉ̃ ca jĩa ecope ʉnopʉ ñañarije cʉ̃ ca tii bui cʉtiriquepʉra yʉ bʉati —cʉ̃jare ĩiupi. 5 To biro cʉ̃ ca ĩi pacaro, cʉ̃ja pea bʉaro jañuro o biro ĩi wedejãaupa: —Cʉ̃ ca buerije mena bojoca niipetirãpʉre ĩi mecʉ̃ogʉ tiimi. Galileapʉ tii jʉoupi. Mecʉ̃ra ano Judea yepapʉ tiicã ea doomi —ĩiupa. 6 Atere tʉogʉ, Pilato pea: —¿Galilea macʉ̃ cʉ̃ niiti? —ĩi jãiñaupi. 7 Jesús, Herodes cʉ̃ ca doti niiri yepa macʉ̃ cʉ̃ ca niirijere majiri, Herodes pʉtopʉ cʉ̃re tiicojoupi. Cʉ̃ cãa tii rʉmʉrire Jerusalén'pʉra niiupi. 8 Herodes pea Jesús're ĩagʉ, bʉaro ʉjea niiupi. Cʉ̃ yee maquẽre cʉ̃ja ca wedero macã cʉ̃re cʉ̃ ca ĩarʉgarije, ñucã jĩcã wãme ca ĩa ñaaña manirije Jesús cʉ̃ ca tii bau niirijere cʉ̃ ca ĩarʉga niirije, yoacoaupe. 9 Herodes pea Jesús're paʉ cʉ̃re jãiñamiupi. Jesús pea cʉ̃re yʉʉrucu tiitiupi. 10 Paia ʉparã, doti cũuriquere jʉo bueri maja cãa, toora, yerijãaricaro maniro cʉ̃re wedejãa niiupa. 11 To cõrora Herodes, cʉ̃ uwamarã mena, Jesús're ñañari wãme tii, cʉ̃re buigʉ, wiogʉre biro juti añurije cʉ̃re jãa, Pilato pʉto peera cʉ̃re tuenecã cojoupi ñucã. 12 Ména jʉguero peera ca ameri ĩarʉgati niimirucuricarã, tii rʉmʉre Herodes, Pilato ameri bapa bʉaupa. 13 Pilato pea, paia ʉparã, bojocare ca jʉo niirãre, bojoca cãare neori, 14 o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Mʉja anire, “ ‘Wiogʉ cʉ̃ ca dotirijere tii nʉnʉjeeticãña,’ bojocare ĩi mecʉ̃omi,” ĩicãri yʉ pʉto mʉja ami doojapa. Mʉja ca tʉorora, cʉ̃re yʉ jãiñami. Cʉ̃re mʉja ca wedejãarijere jĩcã wãme peera ñañaro cʉ̃ ca tii bui cʉtiriquere yʉ bʉati. 15 Herodes cãa bʉatijapi. Ñucã mani pʉto peera cʉ̃re tuenecã cojojapi. Mee, mʉja ĩa, jĩcã wãme peera cʉ̃ ca jĩa ecope ʉnora tii bui cʉtitijapi. 16 To biri bape doti yapano, cʉ̃re yʉ pitirucu —cʉ̃jare ĩiupi. 17 Pilato pea, Pascua boje rʉmʉri cõrora jĩcʉ̃ tia cũurica wiipʉ ca niigʉre wienerucuupi. 18 To biro cʉ̃ ca ĩirora, niipetirãpʉra jĩcãri o biro ĩi acaro buiupa: —¡Jĩa cõacãña cʉ̃ra! ¡Barrabás peere jãare wiene bojaya! —ĩi acaro buiupa. 19 Ména ani Barrabás peera, wiorã cʉ̃ja ca dotirijere junagʉ ametʉene nʉcã, ñucã bojocʉre jĩacã, cʉ̃ ca tiirique jʉori cʉ̃ja ca tia cũuricʉ niiupi. 20 Pilato pea Jesús're ca wienerʉga niigʉ niiri, ĩi nemomiupi ñucã bojocare. 21 Cʉ̃ja pea bʉaro jañuri, o biro ĩi acaro buiupa: —¡Paa pua tuu cõacãña! ¡Paa pua tuu cõacãña! —ĩiupa. 22 Ñucã itiati peti o biro cʉ̃jare ĩimiupi Pilato: —¿Ñee ʉno ñañarije cʉ̃ tiijãri? Yʉa, jĩcã wãme peera ca jĩa ecopʉ cʉ̃ ca niipe cʉ̃ ca tii bui cʉtiriquere yʉ bʉati. Cʉ̃re bape doti yapano, cʉ̃re yʉ wienerucu —cʉ̃jare ĩimiupi. 23 Cʉ̃ja pea, “Cʉ̃re paa pua tuu cõacãña,” ĩirã, yerijãaricaro maniro bʉaro acaro bui niiupa. To biro ĩi acaro bui bayicãri bʉaupa cʉ̃ja ca tiirʉgarijere. 24 To biri Pilato pea, “Cʉ̃ja ca jãiri wãme ca tiipe niicu,” ĩicãupi yua. 25 To biri cʉ̃ja ca boogʉ, wiorã cʉ̃ja ca dotirijere junagʉ ametʉene nʉcã, ñucã bojocʉre jĩa, cʉ̃ ca tiirique jʉori, tia cũurica wiipʉ ca niigʉ peere wiene, Jesús peera cʉ̃ja ca boorore biro cʉ̃ja tiijato ĩigʉ, cʉ̃re cʉ̃jare nonicãupi. 26 Jesús're paa pua tuu cõarʉgarã cʉ̃re ami nʉnʉa waarã, jĩcʉ̃ Cirene macʉ̃ Simón ca wãme cʉtigʉ, macã tʉjaropʉ ca niiricʉ ca doogʉre ñeeri, Jesús're cʉ̃ja ca paa pua tuupagʉ yucʉgʉ cʉ̃re ami peori, Jesús jiro pʉja nʉnʉjee dotiupa. 27 Paʉ bojoca, ñucã paʉ nomia to biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tiiro ĩarã, cʉ̃ jiro oti, tʉgoeñarique pai, acaro bui nʉnʉjeeupa. 28 To biro cʉ̃ja ca biiro, Jesús pea amojode nʉcã, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Jerusalén macãrã romiri, yʉ yee jʉorira otiticãña. Mʉja majurope, mʉja puna yee ca niipe peere tʉgoeñari otiya. 29 Doorucu: “Ca puna manirã romiri, jĩcãti ʉno peera ca puna cʉti ñaatiricarã romiri, cʉ̃ja ca ũpũo bʉcʉoparã ca puna cʉtitiricarã romiri, ʉjea niima,” cʉ̃ja ca ĩipa rʉmʉri. 30 To cõrora bojoca ʉ̃tã yucʉrena: “ ‘¡Jãare ñaapeaya!’ ñucã, ca emʉari buurorirena ‘¡Jãare yaioya!’ ĩirucuma.” 31 Ñañarije ca tiitigʉrena o biirije yʉre cʉ̃ja ca tiicãjata, ¿ñañarije ca tiirã docare do biro pee biicãri ñañarije cʉ̃jare to biitibogajati? —cʉ̃jare ĩiupi. 32 Ñucã Jesús menare, pʉarã ñañarije ca tiiricarãre jee waaupa, cʉ̃ mena jĩcãri cʉ̃jare jĩarʉgarã. 33 Dʉpʉga Õaro ca wãme cʉtiri buuro earã, Jesús're, ñañarije ca tii bui cʉtiricarã mena jĩcãri, jĩcʉ̃re cʉ̃ díámacʉ̃ nʉña pee, apĩ peera cʉ̃ ãcõ nʉña pee, cʉ̃jare paa pua tuu nʉcõupa. CN01836B.tif 34 Jesús pea o biro ĩiupi: —Cáacʉ, cʉ̃jare acoboya. Cʉ̃ja ca tiirijere majitima —ĩiupi. Uwamarã cãa cʉ̃ja majurope cʉ̃ jutirore ameri dica woorʉgarã, ĩi bʉarique mena tii niiupa. 35 Bojoca pea toora ĩacã niiupa. Ñucã ʉparã menapʉra o biro cʉ̃re ĩi buiupa: —Aperã cãare ametʉenewi. Mecʉ̃ docare, díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca beje amiricʉ Mesías'ra cʉ̃ ca niijata, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ ametʉajato —ĩi buiupa. 36 Uwamarã cãa, cʉ̃re buiupa. Cʉ̃ pʉto waari, ʉje oco ca piyarijere cʉ̃re tĩari, 37 o biro cʉ̃re ĩi epeupa: —Mʉa, judíos wiogʉ mʉ ca niijata, mʉ majuropeera ametʉaya —ĩiupa. 38 Ñucã cʉ̃ dʉpʉga jotoare, cʉ̃ja ca ĩi owa tuurica pĩi tujaupa. 39 Jĩcʉ̃, ñañarije ca tii bui cʉtiricʉ, too cʉ̃ja ca paa pua tuu nʉcõricʉ cãa, o biro cʉ̃re ĩi tutiupi: —Mesías'ra mʉ ca niijata, mʉ majuropeera ametʉa, jãa cãare ametʉene, tiiya —ĩi tutiupi. 40 To biro cʉ̃ ca ĩiro, apĩ ñañarije ca tii bui cʉtiricʉ pea, o biro cʉ̃re ĩi tutiupi: —¿Mʉ cãa, to birora ñañaro ca tamʉogʉ nii pacagʉ, Ʉmʉreco Pacʉre mʉ uwititi? 41 Mani doca ñañarije mani ca tiirique jʉori, díámacʉ̃ra ñañaro tamʉorã mani tii. Ani pea, jĩcã wãme ʉno peera ñañarije tiitijapi —ĩiupi. 42 To biro cʉ̃re ĩi, o biro ĩiupi Jesús're: —Jesús, mʉ ca doti jʉo waari tabe, yʉ cãare mʉ tʉgoeñawa —ĩiupi. 43 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Yee méé mʉre yʉ ĩi: Mecʉ̃ra yʉ mena ca añu majuropeeri tabepʉ mʉ niirucu —cʉ̃re ĩiupi. 44 Muipũ jotoa decomacã cʉ̃ ca niiro, to biri bʉaro cʉ̃ ca aji cõa cũu duwi waari tabe menapʉ, ati yepa niipetiropʉra naitĩa peticoaupa. 45 Muipũ cãa, ajiticoaupi. Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre, ca ñañarije maniri jawire cʉ̃ja ca yoo camotaarica quejero cãa decomacã yegacã duwi waaupa. 46 To cõrora Jesús pea tutuaro o biro ĩi acaro buiupi: —Cáacʉ, yʉ ca cati niirijere mʉpʉre yʉ ĩa nʉnʉjee doti —ĩiupi. To biro ĩigʉra, bii yaicoaupi Jesús. 47 Uwamarã wiogʉ romano pea to biro ca biirijere ĩagʉ, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉo: —Díámacʉ̃ra ania ñañarije ca tiitigʉ niijapi —ĩiupi. 48 Bojoca niipetirã to biro ca biirijere ĩarʉgarã ca nea pooricarã pea, to biro ca biirijere ĩari, cʉ̃ja cotiarire paa, tiicã tua waaupa. 49 Niipetirã Jesús cʉ̃ ca majirã pea, ñucã nomia Galileapʉra cʉ̃re ca nʉnʉ waaricarã romiri cãa, teere yoaropʉra ĩa cojocã niiupa. 50 Niiupi jĩcʉ̃, ca bojoca añugʉ, ñañarije ca tiitigʉ, José ca wãme cʉtigʉ, wiorã ca nii majuropeerã mena macʉ̃, Judea yepa macã macã Arimatea macʉ̃. 51 José, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotipa cuu ca eapere ca yue niirucuricʉ, cʉ̃ mena macãrã ʉparã cʉ̃ja ca tiirʉgarijere, ñucã cʉ̃ja ca biirique cʉti niirije mena cãare ca bootiricʉ pea, 52 Pilatore ĩagʉ waari, Jesús upʉri niiquĩriquere jãiupi. 53 Cʉ̃ja ca paa pua tuuricʉre ami duwio yapano, juti quejero lino quejero mena cʉ̃re ũmaa, ʉ̃tãgapʉ maja ope cʉ̃ja ca quenorica toti, ména jĩcʉ̃ ʉno peerena ca yaaya maniri totipʉ cʉ̃re cũuupi. 54 Yerijãarica rʉmʉ maquẽre cʉ̃ja ca queno yue niiri rʉmʉ niiupa. Yerijãarica rʉmʉ pea mee, ea waaropʉ biiupa. CN01847B.tif 55 Galileapʉra Jesús're ca bapa cʉti waaricarã romiri pea, maja opere ĩa, ñucã cʉ̃ upʉri niiquĩriquere, “To biro pee cũuma,” ĩi ĩa, tiiupa. 56 Jiro wiipʉ tua waa, cʉ̃ upʉri niiquĩriquere cʉ̃ja ca wadape ca jʉti añurijere queno, tiiupa. To biri nomia pea doti cũurique ca ĩirore biro, yerijãarica rʉmʉre yerijãaupa.

Lucas 24

1 Nomia pea ape semana ca nii jʉori rʉmʉre ca boerije mena, ca jʉti añurije cʉ̃ja ca quenoriquere jee, waacoaupa maja opepʉ ĩarã waarã. 2 Toopʉ earã, maja opere cʉ̃ja ca biaricaga ʉ̃tãga aperopʉ ca niiro bʉa eaupa. 3 Tii opepʉre jãa waarã, Wiogʉ Jesús niiquĩricʉ upʉri peera bʉatiupa. 4 To biri do biro to biibujapari, cʉ̃ja ca ĩi ameri jãiña niiri tabera, ʉmʉa pʉarã, bʉaro ca ajiyaa boe baterije ca juti jãñarã, cʉ̃ja pʉto baua ea nʉcãcãupa. 5 Cʉ̃ja pea ʉcʉa yaicoama ĩirã, yepapʉ muu bia ñaacũmucoaupa. To biro cʉ̃ja ca biiro, cʉ̃ja pea o biro cʉ̃jare ĩiupa: —¿Ñee tiirã mʉja, ca catigʉrena ca bii yairicarã watoapʉ mʉja amaati? 6 Manimi anora. Mee, cati tuacoajãwi. Ména, Galileapʉ mʉja mena niigʉ, o biro mʉjare cʉ̃ ca ĩiriquere 7 tʉgoeñaña: “Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, ñañarije ca tiirãpʉre tiicojo eco, yucʉ tenipʉ paa pua tuu cõa eco, itia rʉmʉ jiro cati tua, biirucumi,” mʉjare cʉ̃ ca ĩiriquere —cʉ̃jare ĩiupa. CN01851B.tif 8 To biro cʉ̃ja ca ĩiropʉ, Jesús cʉ̃ja mena niigʉ cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiriquere tʉgoeña bʉaupa. 9 Toopʉ ca niiricarã tua earã, niipetiro cʉ̃ja ca ĩariquere Jesús buerã, pʉa amo peti, dʉpore jĩcãga penituaro ca niirãre, ñucã aperã cãare, cʉ̃jare wedeupa. 10 Teere ca queti wedericarã romiri pea: María Magdalena, Juana, Santiago paco María, to biri aperã cʉ̃jare ca bapa cʉti waaricarã romiri niiupa. 11 To biro cʉ̃ja ca ĩirije cʉ̃ buerã peera, ĩi mecʉ̃riquere biro cʉ̃jare biicãupa. To biri díámacʉ̃ cʉ̃jare tʉorʉgatiupa. 12 To biro cʉ̃jare to ca bii pacaro, Pedro pea, maja opepʉ waagʉ ũmaacoaupi. Toopʉ ea, jagueña jõene cojogʉ, cʉ̃re cʉ̃ja ca ũmaarica quejeri wadore ĩaupi. Jiro wii pee tua waagʉ, to biro ca biiriquere “¿Do biro peti to biibujapari yéé?” ĩi tʉgoeñarique paicã tua waaupi. 13 Tii rʉmʉrena, pʉarã cʉ̃ja mena macãrã, Emaús macã Jerusalén menare, once kilómetros'pʉ ca niiri macãpʉ waarã waaupa. 14 Too waarã, niipetirije ca biiriquere wede peni nʉnʉa waaupa. 15 Teere wede peni, ameri wede majio cʉ̃ja ca ĩi nʉnʉa waarucuro, Jesús'ra cʉ̃jare ẽmʉri, cʉ̃ja mena waacã nʉnʉa waaupi. 16 Cʉ̃ja peera cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩacã pacaro, jĩcã wãmeacã cʉ̃jare ca bii camotaro macã, “Cʉ̃ niicumi,” ĩi ĩa majitiupa. 17 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi: —¿Ñee ʉnore mʉja ameri wede peni nʉnʉa waati? —ĩiupi. Cʉ̃ja pea tʉgoeñarique pairãra tua nʉcãupa. 18 To biro cʉ̃ ca ĩiro jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃ Cleofas ca wãme cʉtigʉ, o biro ĩi yʉʉupi: —¿Mʉ jĩcʉ̃ra mʉ niiti, Jerusalén'ra nii pacagʉ, tii macãre ati rʉmʉrire ca biijãrijere ca majitigʉ? —cʉ̃re ĩiupi. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiro: —¿Do biro to biijãri? —ĩi jãiñaupi Jesús. Cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupa: —Jesús, Nazaret macʉ̃re ca biijãrijere jãa ĩi. Cʉ̃a, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ, Ʉmʉreco Pacʉ, ñucã bojoca cʉ̃ja ca ĩa cojorore cʉ̃ ca tiirije, cʉ̃ ca wederije ména cãare, do biro ca tiiya manigʉ niimiwi. 20 Paia ʉparã, to biri manire ca jʉo niirã, cʉ̃re cʉ̃ja jĩa cõacãjato ĩirã aperãpʉre cʉ̃re noni cõacãjãwa; cʉ̃ja pea yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu, tii jĩa cõacãjãwa. 21 Jãa pea, “Israelitas're ca doti epe niirãre ametʉenerucumi,” jãa ĩi yuemiwʉ. Ate niipetirije ca biijãro jiro, mee itia rʉmʉ ametʉacoa. 22 To ca bii pacaro, jĩcãrã jãa mena macãrã romiri ʉcʉeneri wãme jãare wedejãwa tee peere. Meepʉ boeri tabere, meepʉacã maja opepʉ ĩarã waamijapa. 23 Cʉ̃ upʉri niiquĩrique peera bʉatijapa. Tua earã, jĩcãrã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã baua eari, “ ‘Jesús catimi,’ jãare ĩijãwa,” jãare ĩi wede tua eajãwa. 24 Jiro jĩcãrã jãa mena macãrã maja opepʉ ĩarã waamijapa ñucã. Nomia cʉ̃ja ca wedejãrore birora ĩajapa cʉ̃ja cãa, Jesús upʉ peera ĩatijãna —cʉ̃re ĩi wedeupa. 25 To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉo, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —¿No cõro peti tʉo puoti, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca ĩirique niipetirorena tʉo nʉnʉjee jeeñoti, ca biirã peti mʉja niicãti? 26 ¿Too docare Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojogʉ Mesías, Wiogʉ cʉ̃ ca niiparo jʉguero, ñañaro cʉ̃ tamʉoricaro maniupari? —ĩiupi. 27 To biro cʉ̃jare ĩi, Ʉmʉreco Pacʉ wederique cʉ̃ ca biipe maquẽre cʉ̃ja ca owarique niipetirije, Moisés cʉ̃ ca owaquĩrique mena cʉ̃jare wede jʉo waa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca owariquepʉ mena cʉ̃jare wede majio nʉnʉa waaupi. 28 Cʉ̃ja ca waarica macãre cʉ̃ja ca ea waarora, Jesús pea ca ametʉacoapʉre biro boca biiupi. 29 To biro cʉ̃ ca biiro cʉ̃ja pea: —Waaticãña. Anora jãa mena tuaya. Mee, ñamipʉ nii. Naitĩacoaropʉ bii —cʉ̃re ĩiupa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro cʉ̃ja mena tuarʉgʉ jãa waaupi. 30 Jiro, cʉ̃ja mena baarique peorica pĩi pʉtopʉ duwigʉ, pan're ami, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” ĩi juu bue, pan're pee batori cʉ̃jare tiicojoupi. 31 To biro cʉ̃ ca tiirije menara, cʉ̃re ĩa majiupa. Cʉ̃ pea yaicã ũmaa waaupi. 32 To cõrora cʉ̃ja pea o biro ameri ĩiupa: —¿To birira maapʉ mani mena wede peni, Ʉmʉreco Pacʉ yee cʉ̃ja ca owa cũuriquere manire wede majio, cʉ̃ ca ĩi nʉnʉa dooro, mani yeripʉre to cõro ʉcʉeneri wãme manire to boca bii niitijapari? —ĩiupa. 33 To biro ĩi, jĩcãtora tuacoaupa ñucã Jerusalén peera. Toopʉ earã, Jesús buerã pʉa amo peti, dʉpore jĩcãga penituaro ca niirã, aperã cʉ̃ja mena macãrã, ca nea pooricarãre bʉa eaupa. 34 Cʉ̃ja pea o biro cʉ̃jare ĩi bocaupa: —Díámacʉ̃ra Wiogʉ cati tuagʉra biijapi. Simón Pedrore baua eajapi —cʉ̃jare ĩiupa. 35 Cʉ̃ja pee cãa ñucã maapʉ cʉ̃ja ca waaro cʉ̃jare ca biiriquere, ñucã Jesús pan'gare cʉ̃ ca pee batoro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩa majiriquere, cʉ̃jare wedeupa. 36 Cʉ̃ja pea ména atere cʉ̃ja ca wede niirora, Jesús pea cʉ̃ja watoa baua ea nʉcãri, o biro cʉ̃jare ĩi añu dotiupi: “Añuro niirique mʉjare to niijato,” ĩiupi. 37 Cʉ̃ja pea, “Ca bii yairicʉ wãtĩ niicumi” ĩi tʉgoeñari, ʉcʉacã yai waaupa. 38 To biro cʉ̃ja ca biiro Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: —¿Ñee tiirã mʉja ʉcʉacoati? ¿Ñee tiirã “Cʉ̃ra niimi,” yʉre mʉja ĩititi? 39 Yʉ amorire, yʉ dʉporire ĩaña. Yʉra yʉ nii. Yʉre padeña, ĩa, tii ñaaqué. Jĩcʉ̃ ca bii yairicʉ wãtĩa, yʉ ca biiro yʉre mʉja ca ĩarore biro díí cʉti, õa cʉti, biitimi —ĩiupi. 40 To biro ĩigʉra, cʉ̃ amorire, cʉ̃ dʉporire cʉ̃jare ĩñoupi. 41 Cʉ̃ja pea bʉaro ʉjea nii, ʉcʉa, biima ĩirã, “Cʉ̃ra niimi,” cʉ̃ja ca ĩitiro macã, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupi Jesús: —¿Anore baarique ʉno mʉja cʉoti? —ĩiupi. 42 To biro cʉ̃ ca ĩiro, wai pʉ̃oricʉ dʉcare cʉ̃re tiicojoupa. 43 Cʉ̃ pea tii dʉcare amiri, cʉ̃ja ca ĩa cojorora baaupi. 44 Baa yapano, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —“Yʉre ca biijãrijea, mʉja mena niigʉ, Moisés niiquĩricʉ cʉ̃ ca owarique, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, to biri Ʉmʉreco Pacʉre baja nʉcʉ̃ bʉorica pũuripʉ yʉ yee maquẽre cʉ̃ja ca owarique ca ĩirore biro biirucu,” mʉjare yʉ ca ĩi wederique biro biijãwʉ —ĩiupi. 45 To biro ĩi, cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijepʉre pãaupi, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere cʉ̃ja ca tʉo majipere biro ĩigʉ. 46 O biro cʉ̃jare ĩiupi: —O biro ĩi owarique nii: “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ Mesías bii yai, ñucã itia rʉmʉ jiro cati tua, biirucumi. 47 Cʉ̃ ca dotirije mena, bojoca poogaari cõrorena, ‘Ñañarije mʉja ca tiirijere tii yerijãa tʉgoeña wajoaya, ñañarije mʉja ca tiirijere Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ acobojato ĩirã,’ ĩi wede jʉorique niirucu Jerusalén ména,” ĩi. 48 Mʉjara mʉja nii, atere “To birora biiwʉ,” ca ĩi wedeparã. 49 Yʉ pea, yʉ Pacʉ, “Yʉ tiicojorucu” cʉ̃ ca ĩiricʉ Añuri Yerire mʉjare yʉ tiicojorucu. Mʉja pea ména, Jerusalén macãrã niicãña, ʉmʉreco tutipʉ maquẽ yeri tutuarique ca doorijere mʉja ca boca amiparo jʉguero —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 50 Jiro Jesús, Betaniapʉ cʉ̃jare jʉo waa, toopʉ cʉ̃ amorire juu mʉene, añuro cʉ̃jare ca bii mʉa nʉcãpere cʉ̃jare jãi bojaupi. 51 Añuro cʉ̃jare ca bii mʉa nʉcãpere cʉ̃jare jãi boja niigʉra, cʉ̃jare camotati, ʉmʉreco tutipʉ amicã mʉa waa ecoupi. 52 Cʉ̃ja pea cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉo yapano, bʉaro ʉjea niirique mena Jerusalén'pʉ tuacoaupa. 53 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ to birora Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉo, tiicõa niirucuupa. To biro to biijato. Lucas

Juan 1

1 Mee, jĩcãtopʉra, Ʉmʉreco Pacʉ Wederiquera niicã jʉoupi Cristo. Ʉmʉreco Pacʉ menara niicãupi; ñucã Ʉmʉreco Pacʉra niicãgʉ biiupi. 2 Cristoa, mee jĩcãtopʉra Ʉmʉreco Pacʉ mena nii yerijãaupi. 3 Cristo menara niipetirije tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ. Jĩcã wãme ʉno peera cʉ̃ ca manirora cʉ̃ ca tiirique mani. 4 Cʉ̃ menara catirique bii jʉoupa. Tee catiriquera ati yepa macãrã bojocare Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca majiro ca tiipe niiupa. 5 Cristo, ca boerije ca biirore birora, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã, ca naitĩaropʉ ca niirãre biro ca niirãre, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca majiro ca tiigʉ niiupi. To biri ca naitĩaropʉ ca niirãre biro ca niirã pea, ca boerijere ametʉa nʉcã majitima. 6 Niiwi jĩcʉ̃ ʉmʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ, Juan ca wãme cʉtigʉ. 7 Cʉ̃a, ca boegʉ Cristore cʉ̃ ca ĩariquere ca wedegʉ dooricʉ niiwi, cʉ̃ ca wederijere tʉori, niipetirã díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeepere biro ĩigʉ. 8 Biigʉpʉa, bojocare Uwo Coeri majʉ Juan, ati yepa macãrãre ca boegʉ dooricʉ méé niiwi. Juan, ca boegʉ Cristore cʉ̃ ca ĩariquere cʉ̃ ca wede doti cojoricʉ niiwi. 9 Cristo ca boerije ca nii majuropeegʉ, bojoca niipetirãre ca boegʉra dooupi, ati yepapʉre. 10 Cristo, wederique ca niiricʉra, ati yepapʉre niiwi. Cristo menara Ʉmʉreco Pacʉ ati yepare cʉ̃ ca jeeñorique to ca niicã pacaro, ati yepa macãrã pea cʉ̃re ĩa majitiwa. 11 Cʉ̃ yaarã pʉtore doomiupi. Cʉ̃ja pea cʉ̃re bootiwa. 12 To biro cʉ̃ja ca bii pacaro, añuro cʉ̃re ñee, cʉ̃re tʉo nʉnʉjee, ca tiirã peera, Ʉmʉreco Pacʉ puna peti cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare tiiwi. 13 Ʉmʉreco Pacʉ puna niiriquea, bojoca cʉ̃ja ca boorije jʉori méé, mani pacʉa manire cʉ̃ja ca puna cʉtirije ʉno méé, nii. Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ puna cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare tiimi. 14 Ʉmʉreco Pacʉ Wederique ca niiricʉra manire biigʉ bojocʉ jeeñari, mani watoare niiwi. Cʉ̃ ca doti tutua niirijere, cʉ̃ macʉ̃ jĩcʉ̃ra ca niigʉ niiri doti tutuarique cʉ̃ Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca tiicojorijere cʉ̃ ca ñeeriquere, jãa ĩawʉ. Bʉaropʉra mairiquere cʉocã, díámacʉ̃ ca niirijere cʉocã, ca biigʉ niiwi. 15 To biri cʉ̃re cʉ̃ ca ĩariquerena wedegʉ, o biro ĩi acaro bui wedewi Juan: “Anira niimi: ‘Yʉ jiro ca doogʉ pea, yʉ ametʉenero ca nii majuropeegʉ niimi, yʉ jʉgueropʉra ca nii jʉo dooricʉ niiri,’ yʉ ca ĩi wedericʉa,” ĩiwi. 16 Cristo niipetirije cʉ̃ ca añu majuropeerijere, mani niipetirãpʉrena bʉaro jañuro añurijere manire tii boja nʉnʉa waami. 17 Doti cũuriquea Moisés'pʉre tiicojo ecoupa. Ʉmʉreco Pacʉ añuro manire cʉ̃ ca tii bojarique, to biri díámacʉ̃ ca niirije, Jesucristo mena pee manire bii bau nii eawʉ. 18 Ʉmʉreco Pacʉra jĩcʉ̃ ʉno peera jĩcãti ʉnora cʉ̃re ĩa ñaatiupa. Cʉ̃ Macʉ̃ jĩcʉ̃ra ca niigʉ, Ʉmʉreco Pacʉra ca niigʉ, cʉ̃ Pacʉ menara ca niicõa niigʉ wado, cʉ̃re mani ca majiro manire tiiwi. 19 Ate nii, Jerusalén macãrã judíos ʉparã, paia, to biri levitare, “¿Ñiru mʉ niiti?” Juan're ĩi jãiña dotirã cʉ̃ja ca tiicojoricarã cʉ̃ja ca jãiña earo, cʉ̃ ca niirijere Juan cʉ̃jare cʉ̃ ca wederique. 20 Cʉ̃re cʉ̃ja ca jãiñaro, ĩi ditoricaro maniro o biro cʉ̃jare ĩi wedewi Juan: —Yʉa, Mesías méé yʉ nii —cʉ̃jare ĩiwi. 21 Cʉ̃re jãiña nemowa ñucã: —¿To docare ñiru peti mʉ niiti? ¿Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Elías mʉ niiti? —cʉ̃re ĩi jãiñawa. Cʉ̃ pea: —Cʉ̃ méé yʉ nii —cʉ̃jare ĩiwi Juan. Cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa ñucã: —Too docare, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ doorucumi cʉ̃ja ca ĩiricʉ mʉ niitiqué —cʉ̃re ĩiwa. To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro, Juan pea: —Yʉ niiti —cʉ̃jare ĩiwi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi jãiña nemowa ñucã: —¿Too docare, ñiru peti mʉ niiti? Jãare ca jãiña doti cojojãrãre jãa ca wedepere jãa majirʉga, ¿mʉ majurope pea “Ñiru yʉ nii,” mʉ ĩiti? —cʉ̃re ĩiwa. 23 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Juan: —Yʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías niiquĩricʉ: “Ca yucʉ maniri yeparipʉ, ‘Wiogʉ cʉ̃ ca doopa maare díámacʉ̃ maa queno yueya,’ ĩi acaro bui wedeorucumi,” cʉ̃ ca ĩiricʉ yʉ nii —cʉ̃jare ĩiwi. 24 Fariseos cʉ̃ja ca jãiña doti cojoricarã pea ñucã Juan're, 25 o biro cʉ̃re ĩi jãiña nemowa: —Too docare Mesías méé nii, Elías méé nii, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire ca wede jʉgueri majʉ méé nii, bii pacagʉ, ¿ñee tiigʉ bojocare mʉ uwo coeti? —cʉ̃re ĩi jãiñawa. 26 Juan pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Yʉa, bojocare oco mena yʉ uwo coe. Ména apĩ niimi mʉja watoare, mʉja ca majitigʉ. 27 Cʉ̃ niimi, yʉ jiro ca doopʉ. Cʉ̃a, yʉ ametʉenero ca nii majuropeegʉ niigʉ biimi, cʉ̃ dʉpo juti jiarica daa cãare ca popiopʉ méé yʉ nii yʉa —cʉ̃jare ĩiwi Juan. 28 Ate niipetirije biiwʉ Betaniapʉre, dia Jordán ape nʉña muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña peere bojocare Juan cʉ̃ ca uwo coe niiri tabere. 29 Ape rʉmʉ peere Juan, cʉ̃ pʉto pee Jesús cʉ̃ ca doo nʉnʉa dooro ĩari, o biro ĩiwi: “Ĩaña. Ĩira niimi Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Oveja Macʉ̃re biro bojoca cʉ̃ja ca ñañarije wapare ametʉenegʉ ca bii yai bojapʉ. 30 Anirena ĩigʉ: ‘Yʉ jiro doorucumi jĩcʉ̃, yʉ jʉgueropʉra ca nii jʉo dooricʉ niiri, yʉ ametʉenero ca nii majuropeegʉ,’ mʉjare yʉ ĩi wedewʉ. 31 Yʉ majurope cãa, ‘Cʉ̃ niicumi Mesías,’ yʉ ĩi majitiwʉ. To biro bii pacagʉ, Israel yaa pooga macãrã cʉ̃re cʉ̃ja majijato ĩigʉ, oco mena bojocare yʉ uwo coewʉ,” ĩiwi Juan. CN01660B.tif 32 Cʉ̃ ca ĩariquere o biro ĩi wede majio nemowi ñucã Juan: “Yʉ majuropeera yʉ ĩawʉ. Añuri Yeri, ʉmʉreco tutipʉ buare biigʉ bau duwi doori, Jesús jotoare cʉ̃ ca ñaapea earo. 33 Yʉ cãa ména, Mesías'ra cʉ̃ ca niirijere yʉ majitiwʉ. Oco mena yʉre ca uwo coe doti cojoricʉ pee o biro yʉre ĩiwi: ‘Añuri Yeri, buare biigʉ bau duwi doori, cʉ̃ jotoapʉre cʉ̃ ca ñaapea earo mʉ ca ĩagʉ niirucumi, bojoca yeripʉre, Añuri Yeri cʉ̃ ca ñaajãa nʉcã earo ca tiipʉ,’ yʉre ĩi wedewi. 34 To biri yʉ majuropeera ca ĩaricʉ niiri, díámacʉ̃ra: ‘Anira niimi Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃,’ mʉjare yʉ ĩi wedewʉ,” ĩi wedewi Juan. 35 Ape rʉmʉre, cʉ̃ buerã pʉarã mena tii tabera niiwi ñucã Juan. 36 Jesús, too cʉ̃ ca ametʉa waaro ĩari, o biro ĩiwi: —Ĩaña, ĩira niimi Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Oveja Macʉ̃ —ĩiwi Juan. 37 To biro Juan cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, pʉarãpʉra cʉ̃ buerã ca niimiricarã Jesús're jãa nʉnʉcoawʉ. 38 Cʉ̃ jiro jãa ca nʉnʉ waaro, jãare amojode nʉcã ĩari, Jesús pea o biro jãare ĩi jãiñawi: —¿Ñeere mʉja amaati? —jãare ĩiwi. To biro jãare cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, o biro cʉ̃re jãa ĩi yʉʉwʉ: —Buegʉ, ¿noopʉ mʉ ca cãniri tabe to niiti? —cʉ̃re jãa ĩiwʉ. 39 To biro cʉ̃re jãa ca ĩiro: —Doori, ĩarã dooya —jãare ĩiwi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ mena waa, cʉ̃ ca niirica tabepʉre earã, toopʉra cʉ̃ mena jãa niicã naio waawʉ yua, mee naiori tabeacãpʉ ca niiro macã. 40 Jĩcʉ̃, Juan cʉ̃ ca wedero tʉori, pʉarã Jesús're ca nʉnʉ waaricarã mena macʉ̃ pea Simón Pedro yee wedegʉ Andrés niiwi. 41 To biri Andrés pea cʉ̃ yee wedegʉ Simón'rena bʉa ea jʉori, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Mesías're jãa bʉajãwʉ —ĩiupi. (Mesías ĩiro, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ Ca Beje Amiricʉ,” ĩirʉgaro ĩi.) 42 Jiro Andrés pea, cʉ̃ yee wedegʉ Simón're Jesús pʉtopʉ jʉo dooupi. Jesús pea Simón're ĩari, o biro cʉ̃re ĩiwi: —Mʉa, Juan macʉ̃ Simón mʉ nii; mecʉ̃ra Cefas mʉ wãme cʉtirucu yua. (Cefas ĩiro, Pedro, ĩirʉgaro ĩi.) 43 Ape rʉmʉ peere ñucã, Jesús pea, “Galilea yepa pee ca waape niicu,” ĩiwi. To biri toopʉ cʉ̃ ca waaparo jʉguero, Felipere bʉa eari, o biro cʉ̃re ĩiwi Jesús: —Dooya yʉ mena —cʉ̃re ĩiwi. 44 Felipe cãa, Pedro, Andrés jãari cʉ̃ja ca niirica macã Betsaida macʉ̃ra niiwi cʉ̃ cãa. 45 To biri Felipe pea, Natanael're amagʉ waa, cʉ̃re bʉa eari, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Moisés niiquĩricʉ, cʉ̃ yee maquẽre doti cũuriquepʉ owa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cãa cʉ̃ yee maquẽre owa, cʉ̃ja ca tiiricʉ Jesús, Nazaret macʉ̃, José macʉ̃re jãa bʉajãwʉ —cʉ̃re ĩiupi. 46 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro Natanael pea, o biro cʉ̃re ĩiupi Felipere: —¿Mʉ ca tʉgoeñajata, Nazaret macãre jĩcʉ̃ añugʉ ʉno cʉ̃ nii baʉabogajati? —cʉ̃re ĩiupi. Felipe pea Natanael to biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Dooya. Mʉ majurope doori ĩagʉ doo ñaaqué —cʉ̃re ĩiupi. 47 Jesús pea, Natanael cʉ̃ ca doo nʉnʉa dooro ĩari, o biro ĩiwi: —Ani doomi, israelita bojocʉ peti, jĩcã wãme ʉnora ĩi ditorique ʉnore ca cʉotigʉ —ĩiwi. 48 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩiro: —¿Do biro biicãri to cõro añuro yʉre mʉ majiti? —cʉ̃re ĩi jãiñawi Natanael. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Felipe mʉre cʉ̃ ca jʉoparo jʉguero, higueragʉ doca mʉ ca niiro mʉre yʉ ĩajãwʉ —cʉ̃re ĩiwi Jesús pea. 49 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Natanael pea o biro cʉ̃re ĩiwi Jesús're: —Buegʉ, Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ mʉ nii; Israel yaa yepare ca dotipʉ Wiogʉ peti mʉ nii —cʉ̃re ĩiwi. 50 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩi nemowi Natanael're: —¿“Higueragʉ doca mʉ ca niiro mʉre yʉ ĩajãwʉ,” yʉ ca ĩirijere tʉorira, “Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ mʉ nii,” yʉre mʉ ĩi nʉcʉ̃ bʉoti? Jiropʉ docare o biro yʉ ca ĩirije ametʉenero añurijere mʉ ĩarucu —cʉ̃re ĩiwi Jesús. 51 To biro cʉ̃re ĩi, o biro ĩi nemowi ñucã Jesús: —Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco quejero pãa nʉcãcoa, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ jotoare duwicã doorucu, mʉacoarucu, cʉ̃ja ca biirijere mʉja ĩarucu —ĩiwi Jesús.

Juan 2

1 Itia rʉmʉ ca nii waaro, Galilea yepa macã macã Canáre amo jiarica boje rʉmʉ niiwʉ. Jesús paco cãa toopʉ niiwo. 2 Jesús, to biri jãa cʉ̃ buerã, tii boje rʉmʉre cʉ̃ja ca jʉo cojoricarã niiri, toopʉ jãa niiwʉ. 3 To biri yua, tii boje rʉmʉre ʉje oco ca petiro, cʉ̃ paco pea o biro cʉ̃re ĩiwo Jesús're: —Ʉje oco peticoajãwʉ. Cʉotima yua —cʉ̃re ĩiwo. 4 To biro cõ ca ĩiro Jesús pea, o biro cõre ĩiwi cʉ̃ pacore: —¿Nomio, ñee tiigo teere yʉre mʉ wedeti? Yʉ ca niirije cʉtirijere yʉ ca tii bau niipa tabe eati ména —cõre ĩiwi. 5 To biro cʉ̃ ca ĩimijata cãare, cõ pea, ʉje oco tĩa coteri majare o biro cʉ̃jare ĩiwo: —Niipetiro mʉjare cʉ̃ ca tii dotirore biro tiiya —cʉ̃jare ĩiwo. 6 Toore niiwʉ, jĩcã amo peti, ape amore jĩcãga penituaro ca niirije jotʉ bʉcʉrʉʉri, pacarʉʉri, ʉ̃tã mena cʉ̃ja ca tiirique. Tee pea to cãnacãrʉʉpʉra 75 to biri 115 litros cõro ca oco jeerirʉʉri niiwʉ; judíos're ca dotirore biro tiirã, cʉ̃ja ca uwa coerirʉʉri niiwʉ. 7 Jesús pea o biro ĩiwi, ʉje oco ca tĩa coterãre: lb00135b.tif 8 To biro cʉ̃ja ca tii yapanoro, o biro cʉ̃jare ĩiwi ñucã Jesús: —Peeto tii rʉʉ maquẽre jeeri ami waarãja yua, boje rʉmʉ ca jʉo tii niigʉ pʉtopʉ —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. Cʉ̃ja pea cʉ̃ ca ĩirore biro tiiwa. 9 Boje rʉmʉ ca jʉo tiigʉ pea, ocora, ʉje oco ca jeeñariquere jini ñaawi, “To biro ca biirique niicu,” ĩi majiri méé. Ca tĩa coterã wado majiwa, ca oco waaricarã niiri. To biri teere jini ñaacãri, boje rʉmʉ ca jʉo tiigʉ pea, ca amo jiaricʉre cʉ̃re jʉo cojori, 10 o biro cʉ̃re ĩiupi: —Niipetirãpʉra ʉje oco añurije peere tĩa jʉoma. Mee, jʉo cojoricarã cʉ̃ja ca jini yapicoaro jiropʉ docare ca pãmʉti jañurije peere tĩa yapano cojoma. Mʉ pea, ʉje oco añurije peere mʉ dʉajapa —cʉ̃re ĩiupi. 11 Ate, Galilea yepa macã macã Caná ca wãme cʉtiri macãre Jesús cʉ̃ ca tiirique pea, ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tii bau nii jʉorije niiro biiwʉ. Tee mena ĩñowi Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ ca tutua majuropeegʉ cʉ̃ ca niirijere. To biri jãa, cʉ̃ buerã pea, díámacʉ̃ cʉ̃re jãa tʉo nʉnʉjee jʉowʉ. 12 Ate jiro waacoawi ñucã Jesús Capernaúm ca wãme cʉtiri macã pee. Cʉ̃ paco, cʉ̃ bairã, jãa cʉ̃ buerã cãa, cʉ̃ mena jãa waawʉ. Tii macãpʉre no cãnacã rʉmʉ mééra jãa niiwʉ. 13 Judíos boje rʉmʉ Pascua ea waaro ca biiro, Jerusalén macãpʉ maa waawi Jesús. 14 Toopʉ ea, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre jãa waagʉ, wecʉa, ovejas, búáá, noni wapa taari maja to biri wapa tiirica tiirire ca wajoarã cʉ̃ja ca duwiri taberi ca duwirãre, cʉ̃jare bʉa eawi. 15 To biro ca tii niirãre ĩari, Jesús pea upa daari jeeri, baperica daa quenori, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre ca niirã niipetirãre cʉ̃ja wecʉa, cʉ̃ja oveja niipetiro menara cʉ̃jare bape ãcũ wiene peoticã cojowi. Wapa tiirica tiiri ca wajoarã yee wapa tiirica tiiri cãare maa dee batecã, ñucã cʉ̃ja ca peori pĩiri cãare tuu puu cũu bate peoticãwi Jesús. 16 To biro tiicã, buare ca noni wapa taarãra: —¡Atere to cõrora jee witi waarãja! Yʉ Pacʉ yaa wiire apeye noni wapa taarica wii jeeñoticãña —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 17 To biro cʉ̃ ca tiiro ĩarã, jãa, cʉ̃ buerã pea, Ʉmʉreco Pacʉ yee wederiquere cʉ̃ja ca owarica pũuropʉre: “Mʉ yaa wiire yʉ ca mai uwa jeorijera yʉre yaiocãrucu,” cʉ̃ja ca ĩi owa cũuriquepʉre jãa tʉgoeña bʉawʉ. 18 To biro Jesús cʉ̃ ca tiiro ĩarã, judíos pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa: —O biro mʉ ca tiirijera ca doti majigʉ mʉ ca niirijere jãa ca majipere biro ĩigʉ, ¿ñee ʉno jãare mʉ tii bau nii ĩñogʉti? —cʉ̃re ĩiwa. 19 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Ati wii Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire wee batecãña, yʉ pea itia rʉmʉ jirora yʉ queno yapanocãrucu ñucã —ĩiwi. 20 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro judíos pea o biro cʉ̃re ĩiwa ñucã: —Cuarenta y seis cʉ̃mari peti waawʉ ati wiire quenoricaro. ¿Mʉ pea do biro tiicãri itia rʉmʉ jirora mʉ queno yapanocãgʉti? —cʉ̃re ĩiwa Jesús're. 21 Jesús pea Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire cʉ̃ ca ĩijata, cʉ̃ upʉri majuro ca biiperena ĩigʉ cʉ̃jare ĩimiwi. 22 To biri jãa cʉ̃ buerã pea, cʉ̃ ca cati tuari tabepʉ o biro cʉ̃ ca ĩiriquere tʉgoeña bʉa, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere, to biri ñucã Jesús cʉ̃ ca ĩiriquere, díámacʉ̃ jãa tʉo nʉnʉjeewʉ yua. 23 Ména Jesús, Jerusalén'pʉ Pascua boje rʉmʉ niigʉ, ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tiirijere ĩari, paʉ bojoca cʉ̃re tʉo nʉnʉjeewa. 24 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca biimijata cãare, Jesús pea “Díámacʉ̃ra yʉre tʉo nʉnʉjeerã tiima,” cʉ̃jare ĩitiwi, niipetirãpʉrena cʉ̃ja yeripʉ cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijepʉre ca majigʉ niiri. 25 To biri jĩcʉ̃ ʉno peera, bojoca cʉ̃ja ca bii niirijere, aperã cʉ̃re cʉ̃ja ca wedero bootiwi, mee cʉ̃ majuropeera cʉ̃ja yeripʉ cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijepʉre ca ĩa maji peoticãgʉ niiri.

Juan 3

1 Niiupi jĩcʉ̃ fariseo, judíos're ca jʉo niigʉ ca nii majuropeegʉ ca niigʉ, Nicodemo ca wãme cʉtigʉ. 2 Cʉ̃ pea jĩcã ñami Jesús pʉto ĩagʉ doori, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi: —Buegʉ, jãare ca bue majiopʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ mʉ ca niirijere jãa maji. Jĩcʉ̃ ʉno peera Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ mena cʉ̃ ca niitijata, ca ĩa ñaaña manirije mʉ ca tii bau niirije ʉnore tii majiticumi —cʉ̃re ĩiwi. CN01670B.tif 3 To biro cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Díámacʉ̃ mʉre yʉ ĩi: Nemo ca wãma baʉatigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirijere do biro ĩa majitimi —ĩiwi. 4 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Nicodemo pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi ñucã: —¿Do biro pee biicãri ñucã mania, bʉcʉ niigʉpʉra nemo baʉacãrique to niigajati? ¿To docare mani paco paa totipʉre pʉatiri cõro jãacoarique to niigajati, nemo wãma baʉarʉgʉ? —cʉ̃re ĩiwi. 5 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Díámacʉ̃ mʉre yʉ ĩi: Oco mena, ñucã Añuri Yeri cʉ̃ ca tii niirije jʉori mena nemo baʉa, ca biitigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre eatirucumi. 6 Bojoca cʉ̃ja ca puna cʉtirã, bojoca puna niima. Añuri Yeri cʉ̃ ca ñaajãa nʉcãrã pea, Ʉmʉreco Pacʉ puna niima. 7 To biri, “Bojoca wãma baʉa jʉorã cʉ̃ja ca baʉaricarore birora, ca baʉa nemoparã niima,” mʉre yʉ ca ĩirijere tʉo ʉcʉaticãña. 8 Atere tʉgoeñañaqué: Wino no ca booro paa puucã. To biri tee ca bʉjʉrijere tʉocã pacarã, too maquẽ paa puu doo, ñucã too pee waaro bii, ĩi majiña mani. Tee ca biirore birora biima, niipetirã Añuri Yeri cʉ̃ ca tii niirije jʉori nemo ca baʉarã cãa —ĩiwi Nicodemore. 9 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Nicodemo pea ñucã: —¿Atea do biro biicãri to biro to biigajati? —cʉ̃re ĩiwi. 10 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi Jesús: —¿Mʉa, Israel yepa macãrãre Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire ca buegʉ nii pacagʉ, atere mʉ majititi? 11 Yee méé mʉre yʉ ĩi: Jãa, jãa ca majirijere, jãa ca ĩariquere, mʉjare jãa wederucu. To biro jãa ca ĩimijata cãare, mʉja pea teere díámacʉ̃ mʉja tʉo nʉnʉjeeti. 12 Ati yepa maquẽrena mʉjare yʉ ca wederijere díámacʉ̃ mʉja ca tʉotijata, ¿do biro pee biicãri ʉmʉreco tutipʉ maquẽ yʉ ca wederije peera díámacʉ̃ mʉja tʉobogajati? 13 ”Jĩcʉ̃ ʉno peera ʉmʉreco tutipʉre mʉa waatiupi. Yʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca duwi dooricʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ wado yʉ nii. 14 To biri Moisés niiquĩricʉ, ca yucʉ maniri yepapʉ cʉ̃ yee wederãre añaa cʉ̃ja ca bacaro “Cʉ̃re ca ĩarã catirucuma,” ĩigʉ, añare biigʉ cʉ̃ ca quenoricʉre, yucʉgʉ mena cʉ̃re mʉene nʉcõupi. To biri wãmera, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa, bojoca ñañaro cʉ̃ja ca bii yaiboriquere ametʉenerʉgʉ yucʉ tenipʉ yʉ ami mʉene nʉcõ ecorucu, 15 niipetirã bojoca yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã to birora caticõa niiriquere cʉ̃ja ca cʉopere biro ĩigʉ —cʉ̃re ĩiwi Jesús, Nicodemore. 16 Ʉmʉreco Pacʉ, bojocare bʉaropʉra maima ĩigʉ, cʉ̃ Macʉ̃ jĩcʉ̃ra ca niigʉre, díámacʉ̃ cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirã cʉ̃ja bii yaiticãjato, caticõa niirique peere cʉ̃ja cʉojato ĩigʉ cʉ̃re tiicojoupi. 17 Ʉmʉreco Pacʉa, bojocare ñañaro tiirʉgʉ méé, cʉ̃ Macʉ̃re tiicojoupi. Cʉ̃ jʉori bojocare ametʉenerʉgʉ pee cʉ̃re tiicojoupi. 18 Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeegʉa, ñañaro tii yaio ecotirucumi. Díámacʉ̃ cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeetigʉ doca, mee ñañaro ca tii ecoricʉpʉ nii yerijãami, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ jĩcʉ̃ra ca niigʉre díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetirije wapa. 19 Díámacʉ̃ cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeetirã pea mee ñañaro tiiricarãpʉ nii yerijãama. Ñañarije wado ca tii niirucurã niiri, Jesucristo añurije wado ca tiigʉ ati yepapʉre cʉ̃ ca doori tabere, Jesucristo peere boorica tabe ʉnora ca naitĩarije peere boo ametʉenecãupa. 20 Niipetirã ñañarije ca tii niirã, ca boerijere ĩa juna jañuma, yaioropʉ ñañarije cʉ̃ja ca tii niirucurije bau niiropʉ bii bau niire ĩirã, teere juna jañuma. 21 Ʉmʉreco Pacʉ yee díámacʉ̃ ca niirije queti ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã pea, ca boerije pʉto pee dooma, cʉ̃ja ca tii niirije niipetiro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro cʉ̃ja ca tii niirije añuropʉ ca bii bau nii ĩñocãpere biro ĩirã. 22 Ate jiro Jesús, jãa cʉ̃ buerã mena Judea yepapʉ waawi ñucã. Toopʉre jãa mena yoa jañuropʉra nii, bojocare uwo coe, tii niiwi. 23 Ñucã Juan cãa, Enón'pʉ bojocare uwo coe niiupi, Salim ca wãme cʉtiri macã pʉtore, tii tabere pairo oco ca niiro macã. To biri bojoca toopʉ waari, cʉ̃re uwo coe ecorucuupa. 24 (Ména ate pea, Juan're cʉ̃ja ca tia cũuparo jʉguero biiwʉ.) 25 To biri jĩcã rʉmʉ jĩcãrã Juan buerã pea, jĩcʉ̃ judío mena wede peniupa, ñañarije cʉ̃ja ca tiiricaro jiro, teere coerã cʉ̃ja ca uwa coerucurije maquẽre. 26 To biro ĩi yapano, o biro ĩirã waaupa Juan're: —Buegʉ, tii rʉmʉ mʉ mena dia Jordán ape nʉña ca niiricʉ jãare mʉ ca wedericʉ pea, mecʉ̃ra bojocare uwo coegʉ tiijãwi. Niipetirã cʉ̃ peere tʉo nʉnʉjeema —cʉ̃re ĩiupa. 27 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiupi Juan: —Jĩcʉ̃ ʉno peera to biro tii majiriquere cʉo majitimi, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojotijata. 28 Mee mʉja majuropeera: “Yʉa, Mesías méé yʉ nii. Jĩcʉ̃ cʉ̃ jʉguero cʉ̃ ca tiicojo jʉguericʉ pee yʉ nii,” yʉ ca ĩirijere mʉja tʉowʉ. 29 Amo jiarica rʉmʉre cʉ̃ nʉmo ca niipore ca cʉogʉa, cõ manʉ ca niipʉ cõre cʉomi. Co manʉ ca niipʉ mena macʉ̃ too ca niigʉ, cʉ̃ ca wederijere tʉogʉ bʉaro ʉjea niimi. To biri yʉ cãa Jesús mena macʉ̃ niiri, bʉaro yʉ ʉjea nii. 30 To biri cʉ̃ pea, bʉaro jañuri ca nii majuropeegʉ nii nʉnʉa waarucumi. Yʉ pea, watoa macʉ̃re biro bii nʉnʉa waagʉ yʉ tii. 31 ”Emʉaropʉ ca dooricʉa, niipetirã ametʉenero ca nii majuropeegʉ niimi. Ati yepare ca niigʉa, ati yepa macʉ̃ niigʉ biimi. To biri ati yepa maquẽ wadore wedemi. Ʉmʉreco tutipʉ ca dooricʉ pea, niipetirã ametʉenero ca nii majuropeegʉ niiri, 32 cʉ̃ ca ĩariquere, cʉ̃ ca tʉoriquere, wedemi. To biro cʉ̃ ca ĩimijata cãare, jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ ca wederijere díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjeetima. 33 To biro cʉ̃ja ca bii pacaro, jĩcʉ̃, cʉ̃ yee quetire díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeegʉ pea, “Díámacʉ̃ra nii Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wederije,” ĩigʉ ĩimi. 34 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yee wadore wedemi, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ Añuri Yerire dʉjaricaro maniro cʉ̃ ca tiicojoricʉ niiri. 35 Cʉ̃ Pacʉ, cʉ̃ Macʉ̃re maimi. To biri niipetirijepʉrena cʉ̃ ca doti maji niirijere cʉ̃re tiicojoupi. 36 To biri cʉ̃ Macʉ̃re díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeegʉa, to birora caticõa niiriquere cʉomi. Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeerʉgatigʉ pea, tee caticõa niiriquere cʉotirucumi. Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiirije peere ñañaro peti tamʉorucumi —ĩiupi.

Juan 4

1 Jiro, paʉ peti bojoca Jesús're cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeerijere, ñucã Juan ametʉenero cʉ̃ ca uwo coerijere queti tʉoupa fariseos. 2 (Biigʉpʉa añuro petira Jesús méé cʉ̃jare uwo coewi; jãa, cʉ̃ buerã pee bojocare jãa uwo coewʉ.) 3 To biri Jesús teere majiri, Judea yepa ca niiricʉ, Galilea yepa pee jãare jʉo tuacoawi ñucã. 4 To biro bii tua waagʉ, Samaria yepare cʉ̃ ca waa nʉnʉa waape niiwʉ. 5 To biri tii yepare eagʉ, Sicar ca wãme cʉtiri macã, Jacob cʉ̃ macʉ̃ Josére cʉ̃ ca cũu yaiquĩrica yepa pʉto ca niiri macãre jãare jʉo eawi. 6 Tii yepare niiwʉ Jacob niiquĩricʉ oco ope. Jesús pea, maa doogʉ ca boga yaicoaricʉ niiri, tii ope pʉtora ea nuucoawi. Muipũ jotoa decomacã ea doogʉ cʉ̃ ca biiri tabe niiwʉ. 7 Jãa, cʉ̃ buerã pea, macãpʉ baarique jãa wapa tiirã waacoawʉ. To biro jãa ca bii waa ditoyere, jĩcõ nomio, Samaria macõ, tii opere oco waago doogo cõ ca earo, o biro cõre ĩiupi Jesús: —Petoacã yʉ cãare oco tiicojoya —cõre ĩiupi. 9 Jãa judíos pea, Samaria yepa macãrã mena añuro jãa ca ameri tiitirije ca maniro macã, o biro cʉ̃re ĩiupo Jesús're: —¿Ñee tiigʉ mʉa judío nii pacagʉ, yʉ Samaria macõre mʉ oco jãiti? —cʉ̃re ĩiupo. 10 To biro cʉ̃re cõ ca ĩiro, o biro cõre ĩi yʉʉupi Jesús: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorijere mʉ ca majijata, ñucã “Yʉre oco tĩaña,” mʉre ca ĩigʉre, “Cʉ̃ niicumi,” mʉ ca ĩi ĩa majijata, cʉ̃ peere mʉ jãibojacupa. To biri cʉ̃ pea oco catirique ca tiicojorijere mʉre tiicojobojacupi —cõre ĩiupi. 11 To biro cõre cʉ̃ ca ĩiro, cõ pea o biro cʉ̃re ĩiupo: —Wiogʉ, ati opea ʉ̃cʉ̃a jañu doca, oco waarique ʉno cʉoti pacagʉ, ¿noo maquẽpʉ bʉacãri oco ca catirijere yʉre mʉ tiicojogʉti? 12 Mani ñicʉ̃ Jacob niiquĩricʉ ati ope maquẽre oco jini, cʉ̃ puna cãa jini, ñucã cʉ̃ ecaricarã cãare oco tĩa, cʉ̃ ca tiirucurica operena jãare cũuquĩupi. ¿To docare mʉa, cʉ̃ ametʉenero ca nii majuropeegʉ mʉ niiti? —cʉ̃re ĩi jãiñaupo Jesús're. 13 To biro cõ ca ĩi jãiñaro, o biro cõre ĩi yʉʉupi Jesús: —Niipetirã ati ope maquẽre ca oco jinirã, to birora oco jinirʉgacõa niirucuma ñucã. 14 Oco yʉ ca tiicojorijere ca jinigʉ pea, pʉati oco jinirʉga, biitirucumi. Oco yʉ ca tiicojorije pea, to birora caticõa niirique cʉ̃ yeripʉre, oco ca witi yerijãatirore birora cʉ̃re biicõa niirucu —cõre ĩiupi Jesús. 15 To biri cõ pea o biro cʉ̃re ĩiupo: —Wiogʉ, to docare tee pee yʉre oco tiicojoya, pʉati oco jinirʉga, ati opepʉre oco waago doorucu, yʉ ca bii nemotipere biro ĩigʉ —cʉ̃re ĩiupo Jesús're. 16 To biro cʉ̃re cõ ca ĩiro, o biro cõre ĩiupi Jesús: —To docare tua waa, mʉ manʉre jʉo, anopʉra mʉ doowa ñucã —cõre ĩiupi. 17 To biro cõre cʉ̃ ca ĩiro: —Ca manʉ manigo yʉ nii yʉa —cʉ̃re ĩi yʉʉupo cõ pea. Jesús pea o biro cõre ĩiupi: —“Yʉa ca manʉ manigo yʉ nii,” mʉ ca ĩijata, díámacʉ̃ra mʉ ĩi. 18 Mʉa, jĩcã amo cõro peti ca manʉ jʉ̃mʉa cʉtirico mʉ nii. To biri mecʉ̃ mʉ mena ca niigʉ cãa, mʉ manʉ majurope méé niimi, díámacʉ̃ra mʉ ĩi, to biro mʉ ca ĩijata —cõre ĩiupi. 19 To biro cõre cʉ̃ ca ĩiro, cõ pea o biro cʉ̃re ĩiupo: —Wiogʉ, yʉa mʉre yʉ ĩa maji. Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ mʉ nii. 20 Jãa ñicʉ̃ jʉ̃mʉa Samaria yepa macãrã ca niiquĩricarã ati buuropʉ Ʉmʉreco Pacʉre juu bue nʉcʉ̃ bʉorucuupa. Mʉja judíos pea, “Jerusalén'pʉ wado nii Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉorica tabe,” mʉja ĩirucu —cʉ̃re ĩiupo. 21 To biro cõ ca ĩiro, o biro cõre ĩiupi Jesús: —Nomio, yʉ ca ĩirijere yʉre tʉo nʉnʉjeeya: Ati buuropʉ doo, ñucã Jerusalén macãpʉ waa, biitirãra Ʉmʉreco Pacʉre mʉja ca jãi juu bue nʉcʉ̃ bʉopa tabe ea. 22 Mʉja Samaria macãrã, mʉja ca majitirijerena mʉja ĩi nʉcʉ̃ bʉocã. Jãa judíos pea jãa ca tii nʉcʉ̃ bʉogʉre jãa maji. To biri, jãa judíos jʉori bojocare ametʉenerucumi Ʉmʉreco Pacʉ. 23 Mee ea, mecʉ̃ra nii mee, díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉre ca tii nʉcʉ̃ bʉorã, ca niirore biro, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri cʉ̃ ca boorore biro cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉopa tabe, to biirije cʉ̃ja ca tiiro boomi Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃re ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorãra. 24 Ʉmʉreco Pacʉa, yeri ca bautigʉ niimi. To biri cʉ̃re ca tii nʉcʉ̃ bʉorã, cʉ̃ja yeripʉ, ĩi ditoricaro maniro Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri cʉ̃ ca boori wãmere biro ca tiiparã niima —cõre ĩiupi Jesús. 25 To biro cõre cʉ̃ ca ĩiro, nomio pea o biro cʉ̃re ĩiupo Jesús're: —Yʉ maji, Mesías, Cristo ca wãme cʉtigʉ cʉ̃ ca eapere. Cʉ̃ eagʉpʉ niipetirije manire wede majiorucumi —cʉ̃re ĩiupo. 26 To biro cʉ̃re cõ ca ĩiro, o biro cõre ĩiupi Jesús pea: —Mʉ mena ca wede penigʉa, cʉ̃ra yʉ nii yʉa —cõre ĩiupi. 27 To biro cõre cʉ̃ ca ĩi niiri tabera jãa, cʉ̃ buerã, macãpʉ baarique ca wapa tiirã waaricarã jãa eawʉ. Cʉ̃ pʉto earã, Jesús pea nomio mena cʉ̃ ca wede peni niirijere ĩarã, do biro pee jãa ĩi majiticãwʉ. Bii pacarã jĩcʉ̃ peera, ¿ñee ʉnore cõ booti? ¿Ñee ʉnore cõ mena mʉ wede peniti? jãa ĩi jãiña majiticãwʉ ñucã. 28 Jãa ca eari tabera, nomio pea cõ jotʉre toora piti dopo, macã pee tuacoawo. Toopʉ eari, o biro bojocare cʉ̃jare ĩi wedeupo: 29 —Ĩarã dooña mʉja cãa. Õo, jĩcʉ̃ bojocʉ niijãwi, yʉ ca tiiriquere ca maji peoticãgʉ. ¿Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojopʉ Mesías cʉ̃ja ca ĩigʉ méé cʉ̃ niicã tiimijapari? —ĩiupo. 30 To cõrora tii macã macãrã pea, Jesús cʉ̃ ca niiri tabepʉ ĩarã dooupa. 31 To biro cõ ca bii ditoyeacã: “Buegʉ, baaya petopʉra,” cʉ̃re jãa ĩimiwʉ Jesús're. 32 To biro cʉ̃re jãa ca ĩiro: —Yʉa, mʉja ca majitirije baarique yʉ cʉo —jãare boca ĩiwi Jesús pea. 33 To biro jãare cʉ̃ ca ĩiro, o biro jãa ameri ĩi jãiñawʉ: —¿Mee jĩcãrã cʉ̃re cʉ̃ja baarique jee doobujapari? —jãa ĩiwʉ. 34 To biro jãa ca ameri ĩiro, Jesús pea o biro jãare ĩiwi: —Yʉ baariquea, yʉre ca tiicojo cojoricʉ cʉ̃ ca boorore biro tiirique, to biri cʉ̃ ca dotiriquere yʉ ca tii yapanope, nii. 35 Mʉja pea: “Bapari muipũa dʉja ména ote ca bʉcʉa yapanopa tabe,” mʉja ĩi. Yʉ pea o biro yʉ ĩi: “Ote wejerire ĩañaaqué, mee bʉcʉa yapanocoa, jeeriquepʉ nii,” yʉ ĩi. 36 Ote dicare ca jeegʉa, cʉ̃ ca paderije wapare wapa taami. Cʉ̃ ca jeerije pea, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorije to birora cʉ̃ ca caticõa niipe nii. To biri ote ca otegʉ, ñucã ca dicare ca jeegʉ cãa, cʉ̃ja pʉarãpʉra jĩcãri cõro ʉjea niima. 37 O biro ĩirica wãme díámacʉ̃ra nii: “Jĩcʉ̃ niimi ca otegʉ. Apĩpʉ niimi ñucã ca dicare ca jeegʉ,” ĩiriquea. 38 Mʉja yʉ buerã ca niirã, to biro cʉ̃ja ca ĩirucuri wãmere birora mʉja bii. Mee aperã cʉ̃ja ca wede majio jʉoricarã pʉtopʉre, yʉ yee añurije quetire mʉjare yʉ wede doti cojowʉ, añuro cʉ̃ja ca tʉo ame wio peoti majiro cʉ̃ja tiijato ĩigʉ. Aperã popiye bii jʉoupa añurije quetire wederã, cʉ̃ja ca pade jʉoriquepʉre ca pade boja yapanorãre biro mʉjare yʉ tii doti cojo. To biri mʉjara popiye méé jañuro nii, yʉ ca wede doti cojorije —jãare ĩiwi Jesús. 39 Sicar macã macãrã samaritanos, “Yʉ ca tiiriquere, niipetiro yʉre ĩijãwi,” nomio cõ ca ĩirijere ca tʉoricarã, paʉ Jesús're tʉo nʉnʉjeewa. 40 To biri Samaria macãrã Jesús pʉto earã, “Waaticãña, jãa mena tuaya ména,” cʉ̃re ĩiwa Jesús're. To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro macã, tii macãre pʉa rʉmʉ niiwi Jesús. 41 To biri ñucã Jesús cʉ̃jare cʉ̃ ca wederijere tʉorã, paʉ jañuro cʉ̃re tʉo nʉnʉjee nʉnʉa waawa. 42 To biro biirã, o biro cõre ĩiwa: —Mecʉ̃ra yua, jãare mʉ ca ĩijãrije jʉori wado méé jãa tʉo nʉnʉjee, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ ca ĩijãrijere jãa majuropeera tʉori, díámacʉ̃ra bojocare Ca Ametʉenegʉ cʉ̃ ca niirijere jãa maji —cõre ĩiwa. 43 Pʉa rʉmʉ jiro Jesús, Samaria yepa ca niiricʉ, Galilea yepa pee waa nʉnʉa waawi ñucã. 44 Ména, Jesús majuropeera: “Jĩcʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉre cʉ̃ yaa yepa macãrã cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉotima,” ĩiwi. 45 Galilea yepapʉre Jesús cʉ̃ ca earo, too macãrã bojoca pea añuro cʉ̃re jãi bocawa, Jerusalén'pʉ Pascua boje rʉmʉ ĩarã earã, niipetirije tii boje rʉmʉre cʉ̃ ca tiiriquere ca ĩaricarã niiri. 46 Jesús, Galilea yepare waa yuju jañucã, ocorena ʉje oco cʉ̃ ca jeeñorica macã Canápʉra tuacoawi ñucã. Tii macãre niiupi jĩcʉ̃, wiogʉ yeere pade nemori majʉ ʉpʉ ca niigʉ Capernaúm'pʉ cʉ̃ macʉ̃ bʉaro ca diagʉre ca cʉogʉ. 47 To biri, “Jesús Judea yepapʉ ca niiricʉ, Galilea yepare eajagʉ,” cʉ̃ja ca ĩirijere queti tʉori, Jesús're ĩagʉ eari, “Yʉ macʉ̃ bii yaigʉpʉ ca biigʉre, yʉ yaa wiipʉ waari cʉ̃re catiogʉja,” bʉaro cʉ̃re ĩiwi cʉ̃ pacʉ pea. 48 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro: —Ca bii ĩñorijere, ca ĩa ñaaña manirije tii jeeñoriquere, mʉja ca ĩatijata, mʉja tʉo nʉnʉjeeti mʉja —cʉ̃re ĩiwi Jesús. 49 To biro cʉ̃ ca ĩi pacaro, wiogʉre pade nemori majʉ ʉpʉ pea: —Wiogʉ, yʉ macʉ̃ cʉ̃ ca bii yaitirora yoari méé dooya —cʉ̃re ĩiwi Jesús're. 50 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Mʉ yaa wiipʉ tua waagʉja. Mee mʉ macʉ̃ caticoami —cʉ̃re ĩiwi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirijere díámacʉ̃ tʉori, cʉ̃ yaa wiipʉ tuacoawi. 51 To biro cʉ̃ ca bii tua waaro, cʉ̃re pade coteri maja pea cʉ̃re bocarã doori: —¡Mʉ macʉ̃ caticoajãwi mee! —cʉ̃re ĩi bocaupa. 52 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi bocaro tʉogʉ, “¿Di tabe muipũ cʉ̃ ca niiro peti cʉ̃ cati jʉojãri yʉ macʉ̃?” cʉ̃jare ĩi jãiñaupi. To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro: —Ñamica, jotoa decomacã jiroacã muipũ cʉ̃ ca niirije mena cʉ̃re wiorique tatijãwʉ —cʉ̃re ĩiupa. 53 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pacʉ pea: “ ‘Mee mʉ macʉ̃ caticoami,’ Jesús yʉre cʉ̃ ca ĩijãri tabe peti biijapa,” ĩi majicãupi. To biri teere cʉ̃jare cʉ̃ ca wedero tʉorã, cʉ̃ yaa wii macãrã niipetirã Jesús're cʉ̃re tʉo nʉnʉjeeupa. 54 Ate, Judea yepa ca niiricʉ, Galilea yepare tua eagʉ cʉ̃ ca tiirije pea, pʉati ca ĩa ñaaña manirije Jesús cʉ̃ ca tii bau nii ĩño tʉja waarije niiwʉ.

Juan 5

1 Ate jiro, judíos boje rʉmʉ cʉ̃ja ca quenoro ĩagʉ waawi ñucã Jesús, Jerusalén macãpʉ. 2 Jerusalén macãre “Ovejas” ca wãme cʉtiri jope pʉtore nii, arameo wederique menara Betzatá ca wãme cʉtiri raa, jĩcã amo cõro niiri wiijeriacã ca nii amojoderi raa. 3 Teepʉre, paʉ bojoca ca diarique cʉtirã, ca ĩatirã, ca waa majitirã, ca bʉʉricarã, cũa cojowa, oco ca jaberijere yuerã. 4 Ména Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ pea majiña maniro no ca boori tabe eari, tiira maquẽ ocore tii jaberucuupi. Cʉ̃ ca tii jabero jiroacã ca ñaañua jʉogʉ ʉno, no ca boorije cʉ̃ ca diarique cʉtirijere ametʉene ecorucuupi. 5 Cʉ̃ja watoare niiupi jĩcʉ̃, treinta y ocho cʉ̃mari peti ca diarique cʉti niigʉ. 6 To biri Jesús pea, too ca cũagʉre ĩa, mee yoaro peti cʉ̃ ca diarique cʉti cũa yujurijere majiri, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi: —¿Mʉ diarique ca ametʉaro mʉ booti? —cʉ̃re ĩiwi Jesús. 7 Ca diagʉ pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi Jesús're: —Wiogʉ, oco ca jaberi tabere ocorapʉ yʉre ca ami cõañuagʉ ʉno manimi. To cãnacã tiira oco ca jabero jiro tiirapʉ yʉ ca ñaañuarʉgaro, aperã pee wado yʉ jʉguero ñaañua weocãrucuma —cʉ̃re ĩiwi. 8 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩiwi Jesús: —Wãmʉ nʉcã, mʉ ca cũari quejerore ami, waagʉja —cʉ̃re ĩiwi. 9 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirije menara, diarique manigʉpʉ yua, cʉ̃ ca cũarucurica quejerore ami pʉja, waacã nʉnʉa waawi. Yerijãarica rʉmʉ ca niiro macã, 10 judíos ʉparã pea Jesús cʉ̃ ca catioricʉ cʉ̃ ca cũarica quejerore cʉ̃ ca ami waaro ĩari, o biro cʉ̃re ĩiupa: —Mecʉ̃a yerijãarica rʉmʉ nii; paderica rʉmʉ méé nii. Tii quejerore ami waagʉa padegʉ mʉ tii —cʉ̃re ĩiupa. 11 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiupi cʉ̃ pea: —Yʉre ca diarique ametʉenejãgʉ, “Mʉ ca cũari quejerore ami, waagʉja,” yʉre ĩijãwi —cʉ̃jare ĩiupi. 12 To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —¿Ñiru cʉ̃ niijãri, “Mʉ ca cũari quejerore amiri waagʉja,” mʉre ca ĩiricʉa? —cʉ̃re ĩiupa. 13 Cʉ̃ pea cʉ̃re ca diarique ametʉenericʉre majitiupi, Jesús pea to ca niirã paʉ bojoca watoapʉ waa, cʉ̃ ca yaicoaro macã. 14 Jiro ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ cʉ̃re bʉa eari, o biro cʉ̃re ĩiwi Jesús: —Tʉoya. Mecʉ̃ra diarique manigʉ mʉ nii yua. To biri ñañarijere tii nemoticãña, tee ametʉene jañuro ñañaro mʉ ca tamʉotipere biro ĩigʉ —cʉ̃re ĩiwi Jesús. 15 To biro cʉ̃ ca ĩiro jiro cʉ̃ pea judíos pʉtopʉ waari, “Yʉre ca diarique ametʉenericʉa, ‘Jesús’ niijapi,” cʉ̃jare ĩi wedeupi. 16 Ate jʉori judíos, yerijãarica rʉmʉrena to biirije peti cʉ̃ ca tiicãrije jʉori, Jesús're ĩi pato wãcõ nʉnʉjee, cʉ̃re jĩarʉga cote, biirucuwa. 17 To biro cʉ̃ja ca biiro ĩari, Jesús pea o biro ĩiwi: —Yʉ Pacʉ cãa to birora padecõa niimi. To biri yʉ cãa, to birora yʉ padecõa nii —ĩiwi. 18 Ate jʉori judíos pea, yerijãarica rʉmʉre ca dotirijere cʉ̃ ca ametʉene nʉcãrije jʉori wado méé, ñucã Ʉmʉreco Pacʉre, “Yʉ Pacʉ niimi,” cʉ̃ ca ĩirije mena, Ʉmʉreco Pacʉ jĩcãripʉ cʉ̃ ca biicãrije jʉori, nemo jañuro cʉ̃re jĩarʉga cotewa Jesús're. 19 To biri Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Yʉ, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ nii pacagʉ, yʉ ca boori wãme yʉ tii majiti. Yʉ Pacʉ cʉ̃ ca tiirijere ĩari wado yʉ tii. Yʉ, cʉ̃ Macʉ̃ cãa, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca tiirije niipetirije yʉ tii. 20 Yʉ Pacʉ yʉre ca maigʉ niiri, niipetirije cʉ̃ ca tiirijere yʉre ĩñomi. Ména, ate ametʉene jañuro do biro ca tiiya manirijepʉ tii bau nii majiriquere yʉre ĩñorucumi, ametʉene jañuro do biro pee mʉja ca ĩiticãpere. 21 Ñucã yʉ Pacʉ, ca bii yaicoaricarãre cʉ̃jare catiori, catiriquere cʉ̃jare tiicojo, cʉ̃ ca tiirore birora yʉ, cʉ̃ Macʉ̃ cãa, yʉ ca tiicojorʉgarãre catiriquere yʉ tiicojo. 22 Yʉ Pacʉa, jĩcʉ̃ ʉno peerena ĩa bejetimi. Cʉ̃ Macʉ̃ pee docare niipetirije yʉ ca ĩa beje majipere yʉre tiicojowi, 23 niipetirã yʉ Pacʉre cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorore birora, yʉ, cʉ̃ Macʉ̃ cãare cʉ̃ja ĩi nʉcʉ̃ bʉojato ĩigʉ. Yʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉotigʉa, yʉ Pacʉ yʉre ca tiicojo cojoricʉ cãare ĩi nʉcʉ̃ bʉotimi. 24 ”Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Yʉ ca wederijere tʉo, yʉre ca tiicojo cojoricʉre tʉo nʉnʉjee, ca tiigʉa, to birora caticõa niiriquere cʉomi. Ñañaro tii yaio ecotirucumi, mee cʉ̃ ca bii yaiboriquere ametʉari caticõa niirique peere ca bʉaricʉ niiri. 25 Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Tee ca biipa tabe ea dooro bii, mee mecʉ̃ra nii yerijãa, ca bii yairãre biro ca niirã, yʉ, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ wederiquere cʉ̃ja ca tʉopa tabe, yʉ ca wederijere ca tʉo nʉnʉjeerã catirucuma. 26 Yʉ Pacʉ, cʉ̃ majuropeera catirique cʉ̃ ca cʉorore birora, yʉ, cʉ̃ Macʉ̃ cãare, yʉ majuropeera catirique yʉ ca cʉoro yʉre tiiwi. 27 To biri ñucã, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ yʉ ca niirije jʉori, bojoca niipetirãre yʉ ca ĩa beje majipe cãare yʉre tiicojowi. 28 Atere tʉo ʉcʉaticãña. Earucu niipetirã ca bii yaiquĩricarã yʉ wederiquere tʉori, 29 maja operipʉ ca niiricarãra cʉ̃ja ca witipa tabe. Añurijere ca tii niiricarã to birora caticõa niirʉgarã cati tuarucuma. Ñañarijere ca tiirucuricarã pea ñañaro tii ecorʉgarã cati tuarucuma. 30 ”Yʉa, yʉ majurope yʉ ca boorora yʉ tiiti. Yʉ Pacʉ cʉ̃ ca dotiro mena yʉ ĩa beje. Yʉ ca ĩa bejerije díámacʉ̃ra nii. Yʉ majurope yʉ ca booro, yʉ ca tiirʉgarijere yʉ tiiti. Yʉ Pacʉ, yʉre ca tiicojo cojoricʉ cʉ̃ ca boorore biro wado yʉ tii. 31 ”Yʉ majuropeera yʉ yee maquẽre yʉ ca wedejata, yʉ yee maquẽre yʉ ca wederijere díámacʉ̃ méére biro yʉre mʉja tʉocãbocu. 32 To biri apĩpʉ niimi, yʉ yee maquẽre ca wede bojagʉ. To biri “Yʉ yee maquẽre cʉ̃ ca ĩi bojarije pee doca díámacʉ̃ra nii,” yʉ ĩi maji. 33 Mʉja, “Juan're jãiñarãja,” mʉja ĩi cojoupa. Cʉ̃ ca wederique pea díámacʉ̃ra cʉ̃ ca ĩirique nii. 34 Yʉa, bojocʉra yʉ yee maquẽre cʉ̃ ca wede bojarijerena “Añu majuropeecã” yʉ ĩi, ĩigʉ méé yʉ ĩi; ñañaro cʉ̃ja ca biiboriquere cʉ̃ja ametʉajato ĩima ĩigʉ mʉjare yʉ ĩi atera. 35 Juan, jĩcãga jĩa boericaga ca boe baterore biro ca biigʉ niiupi, añurije quetire ca wedegʉ niiri. Mʉja pea tee cʉ̃ ca wederijere tʉorã, no cõro meeacãra teere mʉja tʉo ʉjea nii niirʉgamiupa. 36 Yʉ pea Juan cʉ̃ ca wederique ametʉenero, yʉ yee maquẽre ca wede bojarijere yʉ cʉo. Yʉ ca tiirije, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca doti cojoriquere yʉ ca tiirijera, cʉ̃ ca tiicojoricʉra yʉ ca niirijere ĩa majiricaro tii. 37 Yʉ Pacʉ, yʉre ca tiicojo cojoricʉ cãa, yʉ yee maquẽre wede bojami, jĩcãti ʉno peera cʉ̃ ca wederijere tʉo, cʉ̃re ĩa, mʉja ca tiitirije ca nii pacaro. 38 Cʉ̃ wederique cãa mʉjapʉre niiticã, yʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉre díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉnʉjeetirije jʉori. 39 ”Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere cʉ̃ja ca owariquepʉre añuropʉ mʉja buecãrucu, “Teepʉre caticõa niiriquere jãa bʉarucu” ĩi tʉgoeñari. Tee pea yʉ yee maquẽrena to ca wedecãmijata cãare, 40 mʉja pea yʉre mʉja tʉo nʉnʉjeerʉgati, caticõa niiriquere cʉorʉga pacarã. 41 ”Yʉa bojocara, “Añuro peti ca tiigʉ niimi,” yʉre cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorijere yʉ amaati. 42 Apeyera ñucã, yʉa mʉjara yʉ ĩa majicã, Ʉmʉreco Pacʉre mʉja ca maitirijere yʉ maji. 43 Yʉa, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoro yʉ doowʉ. Mʉja pea yʉre mʉja booti. Apĩ cʉ̃ majuropeera ca doogʉ ʉno peera añuro mʉja tʉo nʉnʉjeebocu. 44 Ʉmʉreco Pacʉ jĩcʉ̃ra ca niigʉ, “Añurã mʉja nii,” mʉjare cʉ̃ ca ĩi nʉcʉ̃ bʉope peera amari méé, mʉja majuropeera “Añurã mʉja nii,” mʉja ca ameri ĩi nʉcʉ̃ bʉorije wado ca amarã, ¿do biro pee tiicãri díámacʉ̃ mʉja tʉo nʉnʉjeebogajati? 45 ” “Cʉ̃ Pacʉpʉre ñañaro manire wedejãa buiyeerucumi,” yʉre ĩi tʉgoeñaticãña, “Moisés cʉ̃ ca doti cũurique niipetiro tii nʉnʉjeerãra catiriquere mani bʉarucu,” mʉja ca ĩi yue niigʉra niimi mʉjare ca wedejãagʉ. 46 Moisés niiquĩricʉ cʉ̃ ca ĩiriquere díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉnʉjeejata, yʉ cãare díámacʉ̃ mʉja tʉo nʉnʉjeebocu. Moisés niiquĩricʉa yʉ yee maquẽrena owa cũu jʉguequĩupi. 47 Cʉ̃ ca owa cũuriquere díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetirã nii pacarã, ¿do biro pee biicãri yʉ ca ĩirije peera, díámacʉ̃ mʉja tʉo nʉnʉjeebogajati? —cʉ̃jare ĩiwi Jesús.

Juan 6

1 Ate jiro, Galilea ʉtabʉcʉra, ñucã tiirarena Tiberias cʉ̃ja ca ĩiri raa ape nʉña pee Jesús mena jãa tĩacoawʉ. 2 Bojoca ca diarique cʉtirãre catiogʉ ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tiirijere ca ĩaricarã niiri, paʉ bojoca cʉ̃re nʉnʉwa. 3 To biri Jesús pea upa buuropʉ maa waa, jãa, cʉ̃ buerã mena ea nuu eawi. 4 Mee judíos boje rʉmʉ Pascua ea waaro biiwʉ. 5 To biri Jesús pea ĩa cojogʉ, paʉ bojoca cʉ̃re ca nʉnʉ doorãre ĩari, o biro ĩiwi Felipere: —¿Noopʉ baarique mani wapa tiirãti, anija patoacã cʉ̃ja ca baapere? —ĩiwi. 6 Mee Jesús pea cʉ̃ ca tiipere añuro majicã pacagʉ, “¿Felipe, do biro yʉre cʉ̃ ĩi yʉʉgʉti?” ĩima ĩigʉ, to biro cʉ̃re ĩi jãiñawi Jesús. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Felipe pea o biro ĩi yʉʉwi Jesús're: —¡Agó nija! Doscientos rʉmʉri padegʉ wapa taaricaro cõro mena baarique wapa tiiri petoriacã eca batomijata cãare earicaro mani —cʉ̃re ĩiwi. 8 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jãa mena macʉ̃ Andrés, Simón Pedro yee wedegʉ pea, o biro cʉ̃re ĩiwi Jesús're: 9 —Anore niijãwi jĩcʉ̃ wimagʉ, jĩcã amo cõro niirije pan cebada mena cʉ̃ja ca tiirique, ñucã wai pʉarã ca cʉogʉ. Ate baarique paʉ bojocapʉre earicaro mani —cʉ̃re ĩiwi Andrés. 10 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩiwi: —Niipetirãre duwi dotiya —ĩiwi. Tii tabe pea añuro ca taa cʉtiri yepa niiwʉ, to biri ʉmʉa wado niirã jĩcã amo cõro mil niirã cõro peti niiwa. 11 To biro cʉ̃ja ca biro, Jesús pea baariquere ami, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã,” cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉo yapano, cʉ̃ buerãre tiicojowi. Jãa pea too ca duwirã bojocare jãa bato cojowʉ. Wai cãare to birora tiiwi ñucã. To biro cʉ̃ ca tiirijere baarã, no cʉ̃ja ca baarʉgaro cõro baawa. 12 Teere niipetirãpʉra cʉ̃ja ca baa yapi peticoaro, o biro jãare ĩiwi Jesús: —Ca dʉjarijere jee neoña, no ca booro ca bii batetipere biro ĩirã —jãare ĩiwi. 13 To biri jãa pea jĩcã amo cõro niiricari pan ca niirique ca dʉjarijere pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niiri pijeeri peti jãa jee jãa dadowʉ. 14 Bojoca pea, ca ĩa ñaaña manirije Jesús cʉ̃ ca tiirijere ĩacãri, o biro ĩiwa: —Díámacʉ̃ra ania, “Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ ati yepapʉre doorucumi,” cʉ̃ja ca ĩiricʉra niimi —ameri ĩiwa. 15 Jesús pea tutuaro mena ami waari, cʉ̃re cʉ̃ja ca wiogʉ jõenerʉgarijere ĩa majiri, jĩcʉ̃ra niirʉgʉ ʉ̃tãgʉ bʉaro ca emʉaricʉ jotoapʉ mʉacoawi. 16 Ca naio ñaacũmuri tabe ca niiro, jãa, Jesús buerã pea, ʉtabʉcʉrapʉ bua waari, 17 cũmuapʉ ea jãa, ʉtabʉcʉrare jãa tĩa nʉnʉa waawʉ, Capernaúm macãpʉ waarã. Mee naitĩa peticoawʉ. Jesús pea tua eatiwi ména. 18 To biro jãa ca bii tĩa waaro, bʉaro ca wino paa puuro macã, oco ca jaberije paca bii nʉnʉa doowʉ. To biro ca biiro paca jabewʉ. 19 Mee cinco, seis kilómetros cõro jãa ca tʉja tĩa waaro, Jesús pea jãa pʉto pee doogʉ, oco jotoara cʉ̃ ca doo nʉnʉa dooro ĩari, bʉaro jãa uwiwʉ jãa pea. 20 To biri Jesús pea o biro ĩi cojowi: —Yʉra yʉ nii. Uwiticãña —jãare ĩi cojowi. 21 To biro jãare cʉ̃ ca ĩiro, ʉjea niirique mena cũmuapʉ cʉ̃re jãa ea jãa dotiwʉ. Cũmuapʉ cʉ̃ ca ea jãaro jiroacãra, jãa ca waari tabepʉ jãa eacoawʉ. 22 Ape rʉmʉ peere, ʉtabʉcʉra ape nʉñapʉra ca tuaricarã bojoca pea, cũmua jĩcãga ca niiricarena jãa ca tĩa waaro jãa mena Jesús cʉ̃ ca waatiriquere majicãupa. 23 To biro cʉ̃ja ca ĩi niiri tabere ape cũmuari, Tiberias macã pee ca doorique, Jesús cʉ̃ Pacʉre, “Jãa mena mʉ añujañu,” ĩi yapanori, baarique cʉ̃ ca jʉo baarica tabe pʉtore eaupa. 24 To biri Jesús, jãa cʉ̃ buerã cãa, too jãa ca maniro ĩa, tii cũmuari menara ea jãa, Capernaúm'pʉ cʉ̃re amarã doocã dooupa. 25 Cʉ̃ja pea ʉtabʉcʉra ape nʉña tĩa ea, Jesús're bʉa eari, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa: —Buegʉ, ¿no cõropʉ anopʉre mʉ doojãri? —cʉ̃re ĩiwa. 26 To biro cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro, o biro cʉ̃jare ĩiwi Jesús: —Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Mʉja, yʉ ca tii bau niijãrijere mʉja ca tʉo jeeñorije jʉori méé yʉre mʉja ama, baarique mʉja ca baa yapicoajãrijere ĩima ĩirã yʉre mʉja ama. 27 Baarique ca petirijerena bʉarʉgarã, popiye pade bʉañaaticãña. Baarique to birora ca niicõa niirije, caticõa niirique ca tiicojorije peere, bʉarʉgarã pee doca padeya. Tee pee nii, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ baarique mʉjare yʉ ca tiicojope. Ʉmʉreco Pacʉ, yʉ Pacʉ, yeri caticõa niiriquere, bojocare yʉ ca tiicojopere yʉre tiicojowi —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 28 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa Jesús're: —¿Ñee ʉno jãa tiigajati, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirore biro tiirʉgarã? —cʉ̃re ĩiwa. 29 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús: —Ate wado nii Ʉmʉreco Pacʉ, mʉja ca tiiro cʉ̃ ca boorije. Cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉre díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉnʉjeerije wadore boomi —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 30 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa ñucã: —¿Teere ĩari, díámacʉ̃ mʉre jãa ca tʉo nʉnʉjeepere biro ĩigʉ, ñee ca ĩa ñaaña manirije jãare mʉ tii ĩñogʉti? ¿Dije to niiti mʉ ca tii niirije? 31 Mani ñicʉ̃ jãari niiquĩricarã ca yucʉ maniri yepapʉ niirã, ʉmʉreco tutipʉ maquẽ baarique maná cʉ̃ja ca ĩirijere baaupa, Ʉmʉreco Pacʉ wederique: “Ʉmʉreco tutipʉ maquẽ baarique cʉ̃jare ecaupi,” ca ĩirore birora —cʉ̃re ĩiwa Jesús're. 32 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús: —Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi. Moisés niiquĩricʉ méé ʉmʉreco tutipʉ maquẽ baariquere mʉjare ecaupi. Yʉ Pacʉ pee niimi baarique ca nii majuropeerije emʉaropʉ maquẽre ca tiicojogʉ. 33 Ʉmʉreco Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ maquẽ baarique cʉ̃ ca tiicojoriquere biro ca niigʉ ʉmʉreco tutipʉ ca duwi dooricʉ ati yepa macãrãre to birora caticõa niiriquere ca tiicojogʉ niimi —cʉ̃jare ĩiwi. 34 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩiwa: —Wiogʉ, tee wadore jãare baarique tiicojocõa niiña —cʉ̃re ĩiwa. 35 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Yʉra yʉ nii, baarique baa catiricarore birora catiriquere ca tiicojogʉ. To biri yʉ pʉto ca doogʉa, jĩcãti ʉno peera aʉa boa, biitirucumi. Ñucã díámacʉ̃ yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉa, jĩcãti ʉno peera oco jinirʉga, biitirucumi. 36 Mee mʉjare yʉ wedejãwʉ: mʉja, yʉ ca tii niirijere ĩa pacarã, díámacʉ̃ yʉre mʉja tʉoti. 37 Yʉ Pacʉ yʉre cʉ̃ ca tiicojorã niipetirã yʉ pʉtore dooma; yʉ pʉto ca doorãre jĩcãti ʉno peera cʉ̃jare cõa wiene, yʉ tiitirucu. 38 Yʉa, ʉmʉreco tutipʉ ca niiricʉ ati yepapʉre duwi doogʉa, yʉ ca boorore biro tiigʉ doogʉ méé yʉ doowʉ. Yʉre ca tiicojo cojoricʉ yʉ Pacʉ cʉ̃ ca tii dotirije wadore tiigʉ doogʉ yʉ doowʉ. 39 Yʉre ca tiicojo cojoricʉ yʉ Pacʉ cʉ̃ ca boorijea, yʉre cʉ̃ ca tiicojoricarãre jĩcʉ̃ ʉno peerena tii yaioricaro maniro, ca tʉjari rʉmʉ ca niiro, cʉ̃ja ca cati tuaro yʉ ca tiipe nii. 40 Yʉ Pacʉ cʉ̃ ca boorijea, yʉ, cʉ̃ Macʉ̃re ca ĩa majirã niipetirã yʉ ca wederijere díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjeeri, caticõa niirique cʉ̃ja ca bʉape nii. Yʉ pea ca tʉjari rʉmʉ ca niiro, cʉ̃ja ca cati tuaro yʉ tiirucu —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 41 To biro cʉ̃ ca ĩiro judíos pea, yaioroacã Jesús're wede pai niiwa “Yʉ, yʉ nii, ʉmʉreco tutipʉ maquẽ baariquere biro ca duwi dooricʉ,” cʉ̃ ca ĩirijere tʉori. 42 To biri o biro ĩiwa: —¿Ania, José macʉ̃ Jesús méé cʉ̃ niiti? Mania cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore mani maji. ¿Ñee tiigʉ “Ʉmʉreco tutipʉ ca niiricʉ yʉ duwi doowʉ,” cʉ̃ ĩiti? —ĩiwa. 43 To biro cʉ̃ja ca ameri ĩiro, o biro ĩiwi Jesús: —To cõrora wede pai yerijãaña. 44 Yʉre ca tiicojo cojoricʉ yʉ Pacʉ, cʉ̃ yeripʉ cʉ̃ ca tʉgoeña wajoaro cʉ̃ ca tiitijata, jĩcʉ̃ ʉno peera yʉre tʉo nʉnʉjee majitimi. Cʉ̃ ca tʉgoeña wajoaro cʉ̃ ca tiirã wado yʉre tʉo nʉnʉjeema. Yʉ pea ca tʉjari rʉmʉ ca niiro, cʉ̃ja ca cati tuaro yʉ tiirucu. 45 Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca owarica pũuroripʉ o biro ĩi: “Niipetirãre wede majiorucumi Ʉmʉreco Pacʉ,” ĩi. To biri yʉ Pacʉ wederiquere tʉo, cʉ̃ yee maquẽre maji, ca tiirã niipetirã, yʉ pʉto dooma. 46 Biigʉpʉa yʉ Pacʉre ca ĩaricarã jĩcãrã niima ĩigʉ méé yʉ ĩi. Yʉ, cʉ̃ mena ca nii jʉo dooricʉ wado cʉ̃re ca ĩaricʉ yʉ nii. 47 Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Díámacʉ̃ yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã, to birora caticõa niiriquere cʉo yerijãama. 48 Yʉ yʉ nii, baariquere baa catiricarore birora catiriquere ca tiicojogʉ. 49 Mʉja ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã, ca yucʉ maniri yepapʉ niirã, baarique maná cʉ̃ja ca ĩirijere baaquĩupa. Teere ca baaricarã nii pacarã, bii yaicoaquĩupa. 50 Yʉ pea, baarique ʉmʉreco tutipʉ ca duwi doorijere yʉ wede. Teere ca baarã, to birora caticõa niirucuma. 51 Yʉ yʉ nii, baarique ca catirije ʉmʉreco tutipʉ ca duwi doorique ca niigʉ. Tee baariquere ca baagʉa, to birora caticõa niirucumi. Baarique yʉ ca tiicojope pea yʉ upʉrira nii. Ati yepa macãrã cʉ̃ja ca caticõa niipere biro ĩigʉ, cʉ̃jare yʉ bii yai bojarucu —ĩiwi. 52 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, judíos pea cʉ̃ja majurope o biro ameri ĩi tutiwa: —¿Ania, do biro tiicãri, cʉ̃ upʉrirena manire cʉ̃ baa dotigʉti? —ĩiwa. 53 To biro cʉ̃ja ca ameri ĩiro, cʉ̃ ca bii yaipepʉre tʉgoeñari, o biro cʉ̃jare ĩiwi Jesús: —Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ dííre baa, ñucã yʉ díire jini, mʉja ca tiitijata, caticõa niiriquere mʉja cʉoti. 54 Yʉ dííre baa, ñucã yʉ díi cãare jini, ca tiigʉa, to birora caticõa niiriquere cʉo yerijãami. Yʉ pea, ca tʉjari rʉmʉ ca niiro cʉ̃ ca cati tuaro yʉ tiirucu. 55 Yʉ díía, baarique ca nii majuropeerije nii. Ñucã yʉ díi cãa, jinirique ca nii majuropeerije nii. 56 To biri yʉ dííre baa, yʉ díi cãare jini, ca tiigʉa, yʉ mena cati niimi. Yʉ pee cãa, cʉ̃ mena yʉ nii. 57 Yʉ Pacʉ, to birora ca caticõa niigʉ yʉre cʉ̃ ca tiicojo cojoricarore birora, yʉ cãa cʉ̃ jʉori yʉ ca caticõa niirore birora, yʉ dííre ca baagʉ cãa, yʉ jʉorira caticõa niirucumi. 58 Ate baarique ʉmʉreco tutipʉ ca duwi dooriquere yʉ wede. Ate baarique pea mʉja ñicʉ̃ jãari niiquĩricarã cʉ̃ja ca baarique manáre biro biiti. Teere ca baaricarã nii pacarã, bii yaicoaquĩupa. Baarique ʉmʉreco tutipʉ ca duwi dooriquere ca baarã pee doca, to birora caticõa niirucuma —cʉ̃jare ĩi wedewi Jesús. 59 Ate niipetirijere nea poo juu buerica wii, Capernaúm macã macã wiipʉre cʉ̃jare wede majiowi Jesús. 60 O biro cʉ̃ ca ĩi wederijere tʉorã, paʉ Jesús're ca tʉo nʉnʉjeemiricarã o biro ameri ĩiwa: —Ate cʉ̃ ca buerijea do biro ca tii majiña manirije peti niicã. Ñiru pee teere tii nʉnʉjee majiricaro manimi —ĩiwa. 61 To biro cʉ̃ja ca ĩi wede pairijere majiri, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi: —¿Atera mʉjare to ajienecãti? 62 ¿Do biro to biibogajati, to docare yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ ca nii jʉorica tabepʉra yʉ ca tua mʉa waaro mʉja ca ĩajata? 63 Yeri jãñarique pee nii, cati niiriquere ca tiicojorije. Mani upʉria, yeri jãñarique to ca manijata, wapa mani. Mʉjare yʉ ca ĩijãrijea, yeri jãñarique, catirique, niiro bii. 64 To ca bii pacaro, jĩcãrã mʉja mena macãrã díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetirã niicãma ména —ĩiwi. Mee Jesús pea, jĩcãtopʉra, díámacʉ̃ cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeetirãre, ñucã cʉ̃re ca wedejãa buiyee cõapʉ cãare, maji yerijãaupi. 65 To biri o biro cʉ̃jare ĩi nemowi ñucã: —Aterena ĩigʉ, “Yʉ Pacʉ cʉ̃ ca tiicojotigʉa jĩcʉ̃ ʉno peera yʉ pʉto doo majitimi,” mʉjare yʉ ĩi wedejãwʉ —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 66 Tii tabe mena paʉ bojoca Jesús're ca nʉnʉmiricarã, cʉ̃re waa weo, cʉ̃re bapa cʉti waa yujuticãwa yua. 67 To biro cʉ̃ja ca biiro ĩa, Jesús pea, jãa cʉ̃ buerãre o biro ĩi jãiñawi: —¿Mʉja cãa yʉre mʉja waa weocoarʉgati? —ĩiwi. 68 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Simón Pedro pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Wiogʉ, ¿noa mena pee jãa waabogajati? Mʉ jĩcʉ̃ra mʉ nii, to birora caticõa niirique maquẽre ca wedegʉ. 69 Jãa, mee mʉ ca wederijere díámacʉ̃ jãa tʉo nʉnʉjeewʉ. Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Ca Ñañarije Manigʉ mʉ ca niirijere jãa maji —ĩiwi Jesús're. 70 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro jãare ĩi yʉʉwi: —¿Yʉa, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niirã mʉjare yʉ beje jeetiri? To biro yʉ ca tiiricarã mʉja ca nii pacaro, jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ Satanás'ra niicãmi —jãare ĩiwi Jesús. 71 Atere o biro cʉ̃ ca ĩijata, Simón Iscariote macʉ̃ Judas're ĩigʉ ĩiwi Jesús. Judas pea jãa mena macʉ̃ nii pacagʉ, Jesús're ca wedejãa buiyee cõapʉ niiupi.

Juan 7

1 Ate jiro Galilea yepa pee waa yujuwi Jesús. Judea yepapera niirʉgatiwi, too macãrã judíos ʉparã cʉ̃re jĩarʉgarã cʉ̃ja ca ama niiro macã. 2 Judíos yaa boje rʉmʉ, yucʉ dʉpʉri mena wiijeriacã cʉ̃ja quenori boje rʉmʉ ea nʉnʉa dooro ca biiro, 3 cʉ̃ bairã pea o biro cʉ̃re ĩiwa Jesús're: —Anore tuaticãña. Waagʉja Judea yepapʉ, too macãrã mʉre ca tʉo nʉnʉjeerã cãa, mʉ ca tii niirijere cʉ̃ja ca ĩapere biiro ĩigʉ. 4 Manire cʉ̃ja ca majiro boogʉa, apeye ʉnore yaioropʉ tiiya mani. Anore atere mʉ ca tiirore birora toopʉ cãare niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro, ca ĩa ñaaña manirije mʉ ca tii bau niirijere cʉ̃jare tii ĩñogʉja —cʉ̃re ĩiwa. 5 Cʉ̃ bairã peti cãa, cʉ̃re tʉo nʉnʉjeeticãwa. 6 To biri Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Yʉra toopʉ yʉ ca waapa rʉmʉ eati ména. Mʉjara no ca boori rʉmʉ mʉja ca waajata cãare añujañu. 7 Mʉjara, ati yepa macãrã Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeetirã mʉjare ĩa tutitima. Yʉra ĩa tuti jañuma, cʉ̃ja ca tii niirije ñañarije ca niirijere, “Ñañarije nii” cʉ̃jare yʉ ca ĩi bau niirije jʉori. 8 Mʉja tii boje rʉmʉre waarãja. Yʉa, yʉ waati, yʉ Pacʉ yʉ ca biipere cʉ̃ ca cũurica tabe eati ména —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 9 To biro cʉ̃jare ĩi, Galileapʉra tuacãwi Jesús. 10 To biro ĩi pacagʉ, cʉ̃ bairã cʉ̃ja ca waaricaro jiro, cʉ̃ cãa tii boje rʉmʉre waawi. Toopʉre bau niiro biitigʉra, yaioro biicã yujuwi. 11 Tii boje rʉmʉre judíos ʉparã pea cʉ̃re amarã: —¿Õo ca niigʉa noopʉ cʉ̃ niigajati? —ameri ĩi yujuupa. 12 Ména too peera bojoca pea, Jesús cʉ̃ ca tiirijere ca ĩaricarã, bʉaro ameri wede peni niiupa. Jĩcãrã, o biro ĩiupa: “Ca bojoca añugʉ niiwi,” ĩiupa. Aperã pea: “Añutimi. Cʉ̃ ca buerije mena bojocare ĩi ditomi,” ĩiupa. 13 Biirãpʉa, to biro ĩi pacarã, judíos ʉparãre uwima ĩirã cʉ̃ yee maquẽre bau niiro ameri wedetiupa. 14 To biri Jesús pea cʉ̃ja ca boje rʉmʉ tii decomacã cʉti waari tabepʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waari, bojocare wede majio jʉo waawi ñucã. 15 To biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉorã, judíos ʉparã pea do biro pee ĩi majiticã, o biro ameri ĩiwa: —¿Ania ca buetiricʉ nii pacagʉ, do biro pee biicãri to cõro paʉ cʉ̃ majiti? —ĩiwa. 16 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Mʉjare yʉ ca buerijea yʉ yee méé nii. Yʉre ca tiicojo cojoricʉ yee niiro bii. 17 Jĩcʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro ca tiirʉgʉ ca niigʉ ʉnoa, yʉ ca buerijere: “Ʉmʉreco Pacʉ yeera nii,” ĩi maji, ñucã, “Biiti, cʉ̃ majurope cʉ̃ ca booro cʉ̃ ca wederije nii,” ĩi tʉo majirucumi. 18 Cʉ̃ ca boori wãme ca wedegʉa, bojoca cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorijere amagʉ ĩimi. Cʉ̃re ca tiicojo cojoricʉpʉre cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorijere ca boojãgʉa, díámacʉ̃ wedemi, dije ʉno peera cʉ̃ ca wederije watoara cʉ̃ ca ĩirije mani. 19 ¿Doti cũuriquere Moisés niiquĩricʉ méé mʉjare cʉ̃ cũuquĩupari? Mʉjarena cʉ̃ ca cũu pacaro, jĩcʉ̃ ʉno peera doti cũurique ca ĩirore biro mʉja tii nʉnʉjeeti. To biro ca biirã nii pacarã, ¿ñee tiirã yʉre mʉja jĩarʉgati? —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 20 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã: —¿Noa mʉre cʉ̃ja jĩarʉgati yee? ¡To docare ca wãtĩ jãa ecoricʉ mʉ niicu! —cʉ̃re boca ĩi yʉʉwa bojoca pea. 21 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Mʉja niipetirãpʉra, jĩcãatiacã yerijãarica rʉmʉ ca niirore, ca diarique cʉtigʉre yʉ ca catioriquerena mʉja ĩa ʉcʉa wede paicã maniwa. 22 Moisés niiquĩricʉ, jeyua quejero yapa wide taariquere mʉjare tii dotiupi. Biiropʉa, tee pea Moisés niiquĩricʉ cʉ̃ ca tii doti cũuparo jʉgueropʉra mʉja ñicʉ̃a niiquĩricarãpʉra teere tii jʉo dooquĩupa. Mʉja pea, “Teere tii nʉnʉjeerã jãa tii,” ĩirã, yerijãarica rʉmʉrena wimagʉre cʉ̃ jeyua quejero yapare mʉja wide taarucu. 23 To biri, Moisés niiquĩricʉ cʉ̃ ca doti cũuquĩriquere “Jãa bii ametʉene nʉcãre” ĩirã, yerijãarica rʉmʉrena mʉja puna jeyua quejeri yaparire ca wide taarã nii pacarã ¿ñee tiirã mʉja pea ca diarique cʉtigʉre yerijãarica rʉmʉ ca niiro yʉ ca catioriquerena, yʉ mena mʉja ajiacãti? 24 Mʉja, añuro tʉgoeñatirãra, bau niiro ca biirijerena ĩari, “To biirije mʉja biirique cʉti,” ĩi ĩa bejeticãña. Mʉja ca ĩa bejerʉgajata, añuro díámacʉ̃ tʉgoeñari ca niirore biro ĩa bejeya —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 25 To biro cʉ̃ ca ĩi niiro, jĩcãrã Jerusalén macãrã o biro ameri ĩiwa Jesús're ĩacãri: —¿Ania, jĩa cõarʉgarã cʉ̃ja ca amarucujãgʉ méé cʉ̃ niiti? 26 Ĩira, niipetirã cʉ̃ja ca tʉo cojoro wede niimi doca. To biro cʉ̃ ca bii pacaro, jĩcʉ̃ ʉno peera jĩcã wãme ʉnora cʉ̃re ĩirucu tiitima. ¿Bojocare ca jʉo niirãpʉra, “Ania díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ Mesías niimi,” cʉ̃re cʉ̃ja ĩi tʉgoeña nʉcʉ̃ bʉocãbutiqué? 27 Mee, mania anira, too macʉ̃ cʉ̃ ca niirijere mani maji. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojogʉ Mesías peti cʉ̃ ca doojata docare, jĩcʉ̃ ʉno peera: “Too macʉ̃ niimi” cʉ̃re ĩi majitirucuma —ameri ĩiwa. 28 Teere tʉori, Jesús pea Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉra ca bue niigʉ niiri, tutuaro o biro ĩi wedewi: —¿To docare mʉja yʉre maji, tii macã macʉ̃ yʉ ca niirijere maji, mʉja biiti cã́jí? Yʉa yʉ ca boorora doogʉ méé yʉ biiwʉ. Jĩcʉ̃ mʉja ca majitigʉ “Yee méé ĩimi,” ĩi tʉo nʉnʉjeericʉ ʉnora ca niigʉ cʉ̃ ca doti cojoro yʉ doowʉ. 29 Yʉ doca, cʉ̃ mena ca nii jʉo dooricʉ niiri cʉ̃re yʉ maji, cʉ̃ra anopʉre yʉre tiicojo cojowi —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 30 To biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉo ajiari, jĩcãto cʉ̃re ñeerʉgamiwa. To biro tiirʉga pacarã, ména cʉ̃ ca bii yaipa tabe ca eatiro macã cʉ̃re ñee majitiwa. 31 Biirãpʉa, paʉ bojoca cʉ̃re tʉo nʉnʉjee, o biro ameri ĩiwa: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojogʉ Mesías, ati yepapʉre doogʉ, ¿ani Jesús, ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tii bau nii ĩñorije ametʉenero cʉ̃ tiigʉti? —ĩiwa. 32 To biri fariseos pea, to biirije Jesús're bojoca cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorijere tʉori, paia ʉparã mena Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire ca coterã uwamarãre tiicojoupa, Jesús're ñee doti cojorã. 33 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Mʉja menare yoaro yʉ niitirucu. Jiro, yʉre ca tiicojo cojoricʉ pʉtopʉra yʉ tuacoarucu ñucã. 34 Yʉre mʉja amamirucu. Yʉre ama pacarã, yʉre mʉja bʉatirucu, yʉ ca niiri tabepʉre ca ea waa majitirã niiri —cʉ̃jare ĩiwi. 35 To biro cʉ̃ ca ĩiro, judíos pea o biro ameri ĩi jãiñawa: —¿Ania, cʉ̃re mani ca bʉatipa tabepʉra, noopʉ cʉ̃ waarʉgabuti? ¿Mani yaarã judíos ape yepari ca waa batericarã pʉtopʉre, ñucã Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirãpʉre, wede yujugʉ waagʉ cʉ̃ biigajati? 36 ¿Do biro ĩirʉgʉ, “Yʉre mʉja amamirucu. Yʉre ama pacarã, yʉre mʉja bʉatirucu, yʉ ca niiri tabepʉre ca ea waa majitirã niiri,” manire cʉ̃ ĩijapari? —ameri ĩiwa. 37 Boje rʉmʉ ca nii tʉjari rʉmʉ, ca nii majuropeeri rʉmʉ niiwʉ. Tii rʉmʉre Jesús pea wãmʉ nʉcãri, tutuaro o biro ĩi wedewi: —Jĩcʉ̃ ʉno cʉ̃ ca oco jinirʉgajata, yʉ pʉto doori cʉ̃ oco jinijato. 38 Ʉmʉreco Pacʉ wederique ca ĩirore birora, díámacʉ̃ yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉra, oco, catirique ca tiicojorije diari to birora oco ca ũmaa yuucõa niirore birora cʉ̃re biirucu cʉ̃ yeripʉre —cʉ̃jare ĩi wedewi Jesús. 39 Atere Jesús to biro cʉ̃ ca ĩijata: Díámacʉ̃ cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã, Añuri Yerire cʉ̃ja ca ñeepere ĩigʉ ĩiupi. Añuri Yeri pea bojoca yeripʉre ñaajãa eatiwi ména, Jesús, cʉ̃ Pacʉ pʉtopʉ cʉ̃ ca tua mʉa waatirije ca niiro macã. 40 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩirijere tʉorã, niiwa jĩcãrã bojoca watoare o biro ca ĩirã: —Díámacʉ̃ra ania Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ peti niimi —ĩiwa. 41 To biro cʉ̃ja ca ĩiri tabere, aperã pea o biro ĩiwa: —Ania Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ Mesías peti niimi —ĩiwa. Ñucã aperã pea o biro ĩiwa: —Cʉ̃ méé niimi. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojogʉ Mesías cʉ̃ ca niijata, Galilea yepa macʉ̃ niitibocumi. 42 Ʉmʉreco Pacʉ wederiquea, “Mesías, wiogʉ David niiquĩricʉ pãrami, ñucã David niiquĩricʉ yaa macã Belén macʉ̃, niirucumi,” ĩi doca —ĩiwa. 43 To biro ĩirãra, bojoca pea Jesús yee jʉori ameri dica waticoawa. 44 To biro biima ĩirã, cʉ̃re ami waari cʉ̃re tia cũurʉgamiwa. To biro cʉ̃re tiirʉga pacarã jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃re ami waatiwa. 45 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire coteri maja uwamarã pea, fariseos, to biri paia ʉparã, cʉ̃ja ca niiropʉ tuacoaupa. Cʉ̃ja pea o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupa: —¿Ñee tiirã cʉ̃re mʉja ami dootijãri? —cʉ̃jare ĩiupa. 46 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, uwamarã pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupa: —Jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃re biro wede ñaatimi —ĩiupa. 47 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, fariseos pea o biro cʉ̃jare ĩiupa ñucã: —¿Mʉja cãa ñucã, mʉja menara cʉ̃re mʉja ĩi dito ecocoajãri? 48 ¿To docare mʉjara, manire ca jʉo niirã, ñucã fariseos cãa, díámacʉ̃ cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja niiti? 49 Anija bojoca doti cũuquĩriquere ca majitirã, bʉena, Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiiparã peti niirã biima —cʉ̃jare ĩiupa. 50 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, fariseos mena macʉ̃ Nicodemo, jĩcãti Jesús're ca wede penigʉ earicʉ pea, o biro cʉ̃jare ĩiupi: 51 —¿To docare manire ca dotirijea, jĩcʉ̃ bojocʉre, cʉ̃ ca ĩirijere tʉo jʉoti, ñañarije cʉ̃ ca tiiriquere añuro majiti, bii pacarã, ñañaro to tii doticãti? —cʉ̃jare ĩiupi. 52 Cʉ̃ja pea to biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupa: —¿Mʉ cãa Galilea macʉ̃ra mʉ niicãtimiti? Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere cʉ̃ja ca owarica pũuropʉre bueñaaqué jĩcãti ʉno peera Galilea macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ nii ñaatiupi —cʉ̃re ĩi tutiupa Nicodemore. 53 To biro ĩi, cʉ̃ja ca niiro cõro cʉ̃ja yaa wiijeripʉ tuacoaupa yua.

Juan 8

1 Jesús pea ʉ̃tãgʉ, Olivos yucʉ ca niiri buuro pee waacoawi. 2 Ape rʉmʉ boeri tabe, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ waawi ñucã Jesús. Tii wiipʉre paʉ bojoca cʉ̃ pʉto cʉ̃ja ca nea pooro ĩari, jĩcã tabepʉ ea nuu waa, cʉ̃jare bue jʉo waawi. 3 Cʉ̃jare cʉ̃ ca bue niiri tabera, Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere ca jʉo buerã, to biri fariseos, jĩcõ nomio apĩ mena ca tii niigore cʉ̃ja ca bʉa earicore ami doori, too ca niirã niipetirã watoapʉ cõre nʉcõri, Jesús're o biro cʉ̃re ĩiwa: 4 —Buegʉ, atiore, cõ manʉ mena mééra cõ ca tii niiri tabera cõre jãa bʉa eajãwʉ. 5 Doti cũuriquepʉ, Moisés, atiore biro ca tiirãra, “Ʉ̃tã mena dee jĩa cõacãña,” manire ĩi cũuupi. ¿Mʉa do biro mʉ ĩiti teere? —cʉ̃re ĩi jãiñawa. 6 “No ca boori wãme manire cʉ̃ ca yʉʉro, mani ʉparãpʉre cʉ̃re mani wedejãajaco,” ĩi tʉgoeñarique mena atere to biro cʉ̃re ĩi jãiñawa Jesús're. To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro, Jesús pea muu bia ea nuu waa, cʉ̃ amo jũa mena yepapʉ owa jʉo waawi. 7 Bʉaro jañuro cʉ̃re cʉ̃ja ca jãiña nʉnʉa waaro macã, muu biari ca owa duwiricʉ wãmʉ nʉcã: —Mʉja mena macʉ̃ ñañarije ca tiitigʉ, ʉ̃tãga amiri, cõre cʉ̃ dee jʉojato —cʉ̃jare ĩiwi. 8 To biro cʉ̃jare ĩi, muu bia nuu waari yepapʉra owacã nʉnʉa waawi ñucã. 9 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, ñañarije ca tiirã cʉ̃ja ca niirijere tʉgoeña majiri, jĩcʉ̃ri, jĩcʉ̃ri waa batecã jʉo waawa. Bʉcʉrã waa bate jʉo waa, waa peticoawa. To biro cʉ̃ja ca bii weogʉ Jesús pea, fariseos cʉ̃ja ca ami doorico nomio mena jĩcʉ̃ra tuacãwi yua. 10 Wãmʉ nʉcã, nomio jĩcõra cõ ca nucũro ĩa, o biro cõre ĩi jãiñawi Jesús: —¿Nomio, mʉre ca wedejãajãrã pea noo cʉ̃ja waati? ¿Jĩcʉ̃ ʉno peera ʉ̃tã mena mʉre cʉ̃ dee jĩatijãri? —cõre ĩi jãiñawi. 11 To biro cõre cʉ̃ ca ĩiro: —Jĩcʉ̃ peera yʉre dee jĩatima —cʉ̃re ĩi yʉʉwo cõ pea. To biro cõ ca ĩiro Jesús pea o biro cõre ĩiwi: —Yʉ cãa ñañaro mʉre yʉ tiiticu. Tua waagoja. Jiro ñañarije tii nemoticãña yua —cõre ĩiwi Jesús. 12 Jiro ñucã Jesús, bojocare o biro cʉ̃jare ĩi wedewi: —Yʉ yʉ nii, ati yepa macãrãre ca jĩa boegʉ. Yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ, catirique ca tiicojorije ca boerijere cʉorucumi. To biro biigʉ, jĩcãti ʉno peera ca naitĩari tabepʉre niigʉre biro biitirucumi —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. hk00151b.tif 13 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩiwa fariseos pea: —Mʉa, mʉ majuropeera mʉ yee maquẽre wedegʉ mʉ tii. To biro mʉ ca ĩirije wapa mani —cʉ̃re ĩiwa. 14 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Yʉ majuropeera yʉ yee maquẽre yʉ ca wedemijata cãare, yʉ yee maquẽre yʉ ca wederijea díámacʉ̃ nii. Yʉa, “Toopʉ yʉ doowʉ, ñucã ‘Toopʉ waagʉ yʉ bii,’ ” yʉ ĩi maji. Mʉja pea atere mʉja majiti. 15 Mʉja, bojoca cʉ̃ja ca tiiri wãme mʉja ĩa bejerique cʉti. Yʉa jĩcʉ̃ ʉno peerena yʉ ĩa bejeti. 16 Yʉ ca ĩa bejejata, yʉ ca ĩa bejerijea díámacʉ̃ nii, yʉ jĩcʉ̃ra yʉ ca ĩa bejetirije ca niiro macã. Yʉ Pacʉ yʉre ca tiicojo cojoricʉ cãa yʉ mena ĩa bejemi. 17 Mʉjare ca dotirije, o biro ĩi owa tuurique nii: “Pʉarã ca ĩaricarã, ca ĩi jʉoricʉ cʉ̃ ca wedericarore birora cʉ̃ jiro macʉ̃ cãa cʉ̃ ca wedejata, cʉ̃ja ca ĩirije wapa cʉti,” ĩi. 18 Yʉa, yʉ majuropeera yʉ yee maquẽre ca wedegʉ yʉ nii. Apĩ yʉ yee maquẽre ca wedegʉa, yʉ Pacʉ yʉre ca tiicojo cojoricʉ niimi —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 19 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro: —¿Too docare mʉ pacʉ noopʉ cʉ̃ niiti? —cʉ̃re ĩi jãiñawa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Mʉja, yʉre mʉja majiti, to biri yʉ Pacʉ docare ametʉenero cʉ̃re mʉja majiticu. Yʉre mʉja ca majijata, yʉ Pacʉ cãare mʉja majibocu —cʉ̃jare ĩiwi. 20 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ, wapa tiirica tiiri jãarica cũmuari pʉto bojocare bue niigʉ atere to biro ĩiwi Jesús. Biirãpʉa, jĩcʉ̃ ʉno peera Jesús're ñee, tiitiwa, ména cʉ̃ ca bii yaipa tabe ca eatiro macã. 21 To biro cʉ̃jare ĩi yapano, o biro ĩi nemowi ñucã Jesús: —Yʉa waagʉ yʉ bii. Yʉre mʉja amamirucu. Yʉre ama pacarã, mʉja ca ñañarijere acobo ecoya manirãra mʉja bii yaicãrucu. Yʉ ca waari tabepʉre mʉja waa majiti mʉja —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 22 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, judíos ʉparã pea o biro ameri ĩiwa: —“Yʉ ca waari tabepʉre mʉja waa majiti,” cʉ̃ ca ĩijata, ¿cʉ̃ majuropeera jĩa yairʉgʉ cʉ̃ ĩibuti? —ĩiwa. 23 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Mʉja, ano, doca macãrã mʉja nii. Yʉa emʉaropʉ macʉ̃ yʉ nii. Mʉja ati yepa macãrã mʉja nii. Yʉa ati yepa macʉ̃ méé yʉ nii. 24 To biri, “Mʉja ca ñañarijere acobo ecoya manirãra, mʉja bii yaicãrucu,” mʉjare yʉ ĩijãwʉ. To birora ca niicõa niigʉ, “Yʉ, yʉ nii,” ca ĩigʉre yʉre díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉnʉjeetijata, mʉja ca ñañarije menara mʉja bii yaicãrucu —ĩiwi. 25 To cõrora o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa: —¿Mʉa ñiru ʉno peti mʉ niiti? —ĩiwa Jesús're. To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Mʉjare bue jʉogʉpʉra, “Cʉ̃, yʉ nii,” mʉjare yʉ ĩimiwʉ. 26 Mʉja yee maquẽre wede, ĩa beje, yʉ ca tiipe paʉ niicã biiropʉa. To ca bii pacaro yʉre ca tiicojoricʉ pea, díámacʉ̃ ca ĩigʉ niimi. Ati yepa macãrãre yʉ ca wederijera, cʉ̃ ca ĩiro yʉ ca tʉoriquerena cʉ̃jare yʉ wede —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 27 Cʉ̃ Pacʉ yeere cʉ̃jare wedegʉ cʉ̃ ca ĩirijerena tʉo majiticãwa cʉ̃ja pea. 28 To biri o biro cʉ̃jare ĩiwi Jesús: —Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, yucʉ tenipʉ paa pua tuu ami mʉene nʉcõrãpʉ, to birora ca niicõa niigʉ, yʉ, yʉ ca niirijere, ñucã yʉ, yʉ ca boorore biro tiitigʉra, yʉ Pacʉ, yʉre cʉ̃ ca wede majiorique wadore yʉ ca wederijere, mʉja ĩa majirucu. 29 Yʉ Pacʉ yʉre ca tiicojoricʉ yʉ menara niicõa niimi. Yʉ Pacʉa, jĩcʉ̃ra yʉre cũutimi, cʉ̃ ca ĩa ʉjea niirije wado yʉ ca tiiro macã —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 30 Atere Jesús cʉ̃ ca ĩiro, paʉ bojoca cʉ̃re tʉo nʉnʉjeewa. 31 Jiro o biro ĩiwi Jesús, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeericarã judíos're: —Yʉ ca wederijere to birora mʉja ca tʉo nʉnʉjeecõa niijata, díámacʉ̃ra yʉ buerã peti mʉja niirucu. 32 Díámacʉ̃ maquẽre mʉja majirucu. Díámacʉ̃ maquẽra, aperãre ca pade coterãre biro mʉja ca niimiriquere, mʉja ca witiro tiirucu —cʉ̃jare ĩiwi. 33 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwa: —Jãa, Abraham pãramerã jãa nii. Jĩcãti ʉnora, jĩcʉ̃ ʉno peerena ca pade coterã jãa nii ñaati. ¿Ñee tiigʉ mʉ pea, “Ca pade coterã méé mʉja niirucu yua,” jãare mʉ ĩiti? —ĩiwa Jesús're. 34 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiwi Jesús: —Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Niipetirã bojoca ñañarije ca tiirã, ñañarije tiiriquere ca pade cote yai waarã niirã biima. 35 Pade coteri majʉa, cʉ̃ ca pade cotegʉ menara niicõa niitimi. Cʉ̃ja macʉ̃ díámacʉ̃ wado, cʉ̃ pacʉa mena to birora cʉ̃ja mena niicõa niimi. 36 To biri yʉ, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃, pade coteri majare biro mʉja ca niirijere yʉ ca ametʉene bojajata, díámacʉ̃ra pade coteri maja mʉja niiticãrucu. 37 Yʉa, Abraham pãramerã mʉja ca niirijera yʉ maji mee. Cʉ̃ pãramerã nii pacarã, yʉ ca wederijere bootima ĩirã, yʉre mʉja jĩarʉga cote. 38 Yʉa yʉ Pacʉ yʉre cʉ̃ ca ĩñoriquere mʉjare yʉ wede. Mʉja cãa, mʉja pacʉ cʉ̃ ca ĩirijere mʉja ca tʉoriquere mʉja tii —ĩiwi. 39 Cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwa: —Jãa pacʉa Abraham niimi —ĩiwa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús pea: —Abraham punaa peti mʉja ca niijata, cʉ̃ ca tii niiquĩricarore birora mʉja tii niibocu doca. 40 Ʉmʉreco Pacʉ yʉre cʉ̃ ca wederiquere, díámacʉ̃ ca niirijere mʉjare yʉ ca wede pacaro, mʉja pea yʉre mʉja jĩacãrʉga. ¡Abraham, jĩcãti ʉno peera o biirije tiitiquĩupi! 41 Mʉja ca tii niirijea mʉja pacʉ cʉ̃ ca tiirore biro mʉja ca tiirije nii —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩiwa ñucã: —Jãa, cʉ̃ja ca puna jãa batericarã méé jãa nii. Jĩcʉ̃ra ca Pacʉ cʉtirã jãa nii, Ʉmʉreco Pacʉ wadore —ĩiwa Jesús're. 42 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Díámacʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉra mʉja pacʉ cʉ̃ ca niijata, yʉ cãare mʉja maibocu doca. Yʉa, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto ca dooricʉra yʉ nii anora. Yʉ majuropeera doogʉ méé yʉ biiwʉ. Ʉmʉreco Pacʉ yʉre cʉ̃ ca tiicojoro macã yʉ doowʉ. 43 ¿Ñee tiirã, yʉ ca wederijere mʉja tʉo jeeño majititi? Mʉjare yʉ ca wederijere tʉo junama ĩirã, to biro mʉja bii. 44 Mʉja pacʉa Satanás niimi. Cʉ̃ yaarã mʉja nii mʉja. To biri mʉjare cʉ̃ ca tii dotirijere mʉja tiirʉgarucu. Cʉ̃a, jĩcãtopʉra ca añutigʉ, bojocare ca jĩagʉ, nii jʉo dooupi. Díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore biro tii nʉnʉjeecõa nii, jĩcãti ʉno peera díámacʉ̃ ĩi, ca ĩigʉ méé niimi cʉ̃a. Cʉ̃ ca ĩi ditojata, cʉ̃ ca niirique cʉtirijerena ĩigʉ tiimi, ca ĩi ditorique paigʉ, ĩi ditorique pacʉ, niiri. 45 Yʉ pea, díámacʉ̃ yʉ ca ĩirije to ca niiro macã, yʉ ca ĩirije peera díámacʉ̃ mʉja tʉorʉgati. 46 ¿To biri mʉja mena macʉ̃ niipe, “Ati wãme ñañarije mʉ tiiwʉ,” yʉre cʉ̃ ĩi majiti? Díámacʉ̃ yʉ ca wedemijata cãare, ¿ñee tiirã díámacʉ̃ yʉre mʉja tʉotiti? 47 Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ ca niigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wederijere tʉomi. Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã méé niiri, Ʉmʉreco Pacʉ yeere mʉja tʉorʉgati —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 48 To biro cʉ̃ ca ĩiro, judíos ʉparã pea o biro cʉ̃re ĩiwa: —“Mʉa Samaria macʉ̃ mʉ nii; ñucã ca wãtĩ jãa ecoricʉ mʉ nii,” mʉre jãa ca ĩijata, díámacʉ̃ra ĩirã jãa tii —cʉ̃re ĩi tutiwa Jesús're. 49 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Yʉa ca wãtĩ jãa ecoricʉ méé yʉ nii. Yʉa, yʉ Pacʉre tii nʉcʉ̃ bʉorique wado yʉ tii. Mʉja pea yʉre mʉja nʉcʉ̃ bʉoti. 50 Yʉa, yʉ majuropeera nʉcʉ̃ bʉorique ʉnore yʉ amaati. Biigʉpʉa niimi jĩcʉ̃, yʉre cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorijere ca boogʉ. Cʉ̃ niimi, ca ĩa bejegʉ. 51 Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Yʉ ca wederijere tee ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã, bii yaitirucuma —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 52 To biro cʉ̃ ca ĩiro, judíos ʉparã pea o biro cʉ̃re ĩiwa ñucã: —Mecʉ̃ docare díámacʉ̃ra ca wãtĩ jãa ecoricʉ peti mʉ ca niirijere jãa maji. Abraham, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cãa, bii yai peticoaupa. Mʉ pea, ¿ñee tiigʉ, “Yʉ ca wederijere tee ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã bii yaitirucuma,” mʉ ĩicãti? 53 ¿To docare mʉa, jãa ñicʉ̃ Abraham niiquĩricʉ ametʉenero ca nii majuropeegʉ mʉ niiti? Cʉ̃a bii yaicoa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cãa bii yai peticoa, biicãupa. Mʉ pea, ¿ñiru ʉno peti niicãri, to biirije mʉ ĩi docuoti? —ĩiwa Jesús're. 54 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús: —Yʉ majuropeera, “Ca nii majuropeegʉ niigʉ yʉ bii,” yʉ ca ĩi nʉcʉ̃ bʉo nucũ yujujata, yʉ ca ĩirije wapa mani. Yʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉa, yʉ Pacʉ niimi, “Jãa Ʉmʉreco Pacʉ niimi,” mʉja ca ĩigʉra. 55 Mʉja cʉ̃re mʉja ĩa ñaati. Yʉ doca cʉ̃re yʉ maji. Cʉ̃re maji pacagʉ, “Cʉ̃re yʉ majiti,” yʉ ca ĩijata docare, mʉjare birora yʉ cãa, ca ĩi ditorique paigʉ yʉ niibocu. Yʉa, díámacʉ̃ra cʉ̃re yʉ maji. To biri cʉ̃ ca dotirijere cʉ̃ ca ĩirore biro yʉ tii. 56 Mʉja ñicʉ̃ Abraham niiquĩricʉa, yʉ yaa rʉmʉre cʉ̃ ca ĩapere tʉgoeñari ʉjea niiwi. To biri tii rʉmʉ ca earo ĩari, bʉaro ʉjea niiwi —ĩiwi. 57 To biro cʉ̃ ca ĩiro, judíos pea o biro ĩiwa Jesús're: —¿Ména cincuenta cʉ̃mari cʉoti pacagʉ, “Abraham're yʉ ĩawʉ,” mʉ ĩicãti? —cʉ̃re ĩiwa. 58 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús: —Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Yʉa, Abraham niiquĩricʉ cʉ̃ ca baʉaparo jʉgueropʉra ca nii jʉo dooricʉ yʉ nii —cʉ̃jare ĩiwi. 59 To biro cʉ̃ ca ĩirora, cʉ̃re deerʉgarã ʉ̃tãgaari jeewa. Jesús pea Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ ca niiricʉ, “To biro biicumi” ĩiña manigʉra cʉ̃ja watoara duti witi, waacoawi.

Juan 9

1 Jesús pea waa nʉnʉa waagʉ, jĩcʉ̃ ʉmʉ ca ĩatigʉ ca baʉaricʉre ĩa bʉawi. 2 Cʉ̃re ĩari, jãa, cʉ̃ buerã pea o biro cʉ̃re jãa ĩi jãiñawʉ: —Buegʉ, ¿ñee tiigʉ ania ca ĩatigʉ cʉ̃ baʉajapari? ¿Cʉ̃ pacʉa ñañarije cʉ̃ja ca tiirique wapa cʉ̃ biijapari? ¿Cʉ̃ majurope cʉ̃ ca ñañarije wapa pee cʉ̃ biijapariqué? —cʉ̃re jãa ĩiwʉ. 3 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩi yʉʉwi Jesús: —Cʉ̃ majurope cʉ̃ ca ñañarije jʉori méé, ñucã cʉ̃ pacʉa cʉ̃ja ca ñañarije jʉori méé, ca ĩatigʉ baʉajacupi. Añuro petira, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tii majirije, cʉ̃pʉre to bii bau niijato ĩiro to biro cʉ̃re biijapa. 4 Ména mʉja mena yʉ ca niirora yʉre ca doti cojoricʉ yeere ca padeparã mani nii. Yʉ ca waacoaro jiropʉ docare, jĩcʉ̃ ʉno peera ape wãme tii nemo majitirucumi. 5 Ména ati yepapʉre niigʉ, ati yepa macãrãre ca boe bate niigʉ yʉ nii —ĩiwi. 6 To biro ĩi yapano, yepapʉ ʉjeco eo cũu, jita mena paa ayia, ca ĩatigʉ capere wadawi. 7 To biro tiicã, o biro cʉ̃re ĩiwi Jesús: —Waa, ocora Siloé macãarapʉ mʉ capere waa coegʉja —cʉ̃re ĩi cojowi. (Siloé ĩiro: “Tiicojo cojoricʉ,” ĩirʉgaro ĩi.) To biro cʉ̃ ca ĩiro, ca ĩatigʉ pea waa, tiirapʉ cʉ̃ capere waa coe yapano, tua doogʉ, añuro ca ĩagʉpʉ tua dooupi. 8 To biro cʉ̃ ca biiro ĩarã, cʉ̃ ca niiri tabe pʉto macãrã, wapa tiirica tiiri cʉ̃ ca jãi duwiro ca ĩarucuricarã pea o biro ameri ĩiupa: —¿Ania wapa tiirica tiiri ca jãi duwirucujãgʉ méé cʉ̃ niiti? —ĩiupa. 9 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, jĩcãrã o biro ĩiupa: —Cʉ̃ra niimi. Aperã pea: —Cʉ̃ méé niimi. Cʉ̃re biigʉra baumi biigʉpʉa —ĩiupa. To biro cʉ̃ja ca ĩimijata cãare, cʉ̃ pea: —Cʉ̃ra yʉ nii —cʉ̃jare ĩiupi. 10 To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Too docare mecʉ̃ra, ¿do biro biicãri añuro mʉ ĩacãti? —cʉ̃re ĩiupa. 11 Cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Jĩcʉ̃ ʉmʉ, Jesús ca wãme cʉtigʉ, cʉ̃ ʉjecore yepapʉ eo cũu, jita mena paa ayiari, yʉ capere wadari: “Ocora Siloé macãrapʉ mʉ capere waa coegʉja,” yʉre ĩijãwi. To biro cʉ̃ ca ĩigʉ, toopʉ waa, yʉ capere waa coegʉra, añuro yʉ ĩacoajãwʉ yua —cʉ̃jare ĩi wedeupi. 12 Cʉ̃ja pea to biro cʉ̃ ca ĩiro: —To biro mʉre ca tiiricʉ pea, ¿noopʉ cʉ̃ niiti? —cʉ̃re ĩi jãiñaupa. Cʉ̃ pea: —¡Baa! yʉ majiti —cʉ̃jare ĩicãupi. 13 Jesús, jitare cʉ̃ ʉjeco mena ayiari ca ĩatigʉ capere wadari cʉ̃ ca ĩaro cʉ̃ ca tiirica rʉmʉ pea, yerijãarica rʉmʉ niiwʉ. To biri cʉ̃ pʉto macãrã pea ca ĩatigʉ ca niimiricʉre, fariseos pʉtopʉ cʉ̃re ami waaupa. 15 Fariseos pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: “¿Do biro biicãri añuro mʉ ĩacoajãri?” cʉ̃re ĩiupa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Jita ca weyarique mena yʉ capere cʉ̃ ca wadaro jiro, yʉ capere oco mena waa coe, yʉ ca tiijãro jirora añuro yʉ ĩacã yua —cʉ̃jare ĩi wedeupi. 16 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcãrã fariseos pea o biro ĩiupa: —Anire o biirije ca tiiricʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ méé niicumi, yerijãarica rʉmʉre ca nʉcʉ̃ bʉotigʉa —ĩiupa. To biro cʉ̃ja ca ĩiri tabere aperã pea o biro ĩiupa: —¿Ñañarije ca tiigʉ nii pacagʉ, do biro pee tiicãri, ate ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ tii bau nii majibogajati? —ĩiupa. To biro ĩima ĩirãra, cʉ̃ja majuropeera ameri dica waticoaupa. 17 To biro mani ameri biicã ĩima ĩirã, ca ĩatigʉ ca niimiricʉre cʉ̃re jãiña nemoupa ñucã: —Mʉa, mʉ ca ĩaro ca tiiricʉre, ¿“Ñiru peti niicumi,” cʉ̃re mʉ ĩi tʉgoeñati? —cʉ̃re ĩiupa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi cʉ̃ pea: —Yʉa, “Jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ niimi,” yʉ ĩi —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi. 18 Judíos ʉparã pea, jʉguero peera ca ĩatigʉ cʉ̃ ca niiriquere, ñucã añuro cʉ̃ ca ĩaro cʉ̃ ca tii ecoriquere, díámacʉ̃ tʉorʉgatiupa. To biri cʉ̃ pacʉapʉre cʉ̃jare jʉo cojori, 19 o biro cʉ̃jare ĩi jãiñaupa: —¿Ania mʉja macʉ̃, “Ca ĩatigʉ baʉawi,” mʉja ca ĩigʉra cʉ̃ niiti? ¿Do biro biicãri mecʉ̃ra yua añuro cʉ̃ ĩacãti? —cʉ̃jare ĩiupa. 20 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pacʉa pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupa: —Jãa, anira, jãa macʉ̃ra nii, ca ĩatigʉra baʉa, cʉ̃ ca biiriquere jãa maji. 21 “Tee docare to biro biicãri añuro ĩacãmi. Ñucã cʉ̃, añuro cʉ̃ ca ĩaro cʉ̃re tiijapi,” ĩirique docare jãa majiti. Mʉja majurope cʉ̃re jãiñañaqué, mee, ca maja tua waaricʉpʉ niimi. Cʉ̃ majurope, cʉ̃ ca biiriquere díámacʉ̃ mʉjare wede majimi —cʉ̃jare ĩiupa. 22 Cʉ̃ pacʉa pea judíos're uwima ĩirã, o biirijera cʉ̃jare ĩicãupa. Mee cʉ̃ja pea, ameri wede peni, “ ‘Jesús're, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ Mesías niimi,’ ca ĩigʉra, nea poo juu buerica wiipʉra cʉ̃re mani cõa wienecãjaco,” ameri ĩi yerijãaupa. 23 To biri cʉ̃ pacʉa pea: “Mʉja majurope cʉ̃re jãiñaña. Mee, ca maja tua peti waaricʉpʉ niimi,” cʉ̃jare ĩicãupa. 24 To biro ĩicãri, judíos ʉparã pea ca ĩatigʉ ca niimiricʉre jʉo cojori, o biro cʉ̃re ĩiupa ñucã: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore díámacʉ̃ jãare wedeya. Jãa, cʉ̃ra, ñañarije ca tiigʉ cʉ̃ ca niirijere jãa maji —cʉ̃re ĩiupa. 25 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea o biro ĩi yʉʉupi: —Yʉa, “Ñañarije ca tiigʉ niicumi,” cʉ̃re yʉ ĩi majiti. Jʉgueropʉra ména ca ĩatigʉ yʉ niiwʉ. Mecʉ̃ra añuro yʉ ĩacã yua. Tee wadore yʉ maji —cʉ̃jare ĩiupi. 26 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo pacarã, o biro cʉ̃re ĩi jãiña nemocãupa ñucã: —¿Ñee mʉre cʉ̃ tiijãri? ¿Do biro peti tiicãri, mʉ ca ĩaro cʉ̃ tiijãri? —cʉ̃re ĩiupa. 27 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi cʉ̃ pea: —Mee, mʉjare yʉ wede yerijãajãwʉ doca. Yʉ ca wedemijata cãare, yʉ ca ĩirijere díámacʉ̃ mʉja tʉorʉgati. ¿Ñee tiirã pʉatiri cõro yʉ ca wedero mʉja booti? ¿Mʉja cãa, cʉ̃re tʉo nʉnʉjeerʉgarã mʉja ĩitiqué? —cʉ̃jare ĩicãupi. 28 To biro cʉ̃ ca ĩiro ñañarije cʉ̃re ĩi tuti, o biro cʉ̃re ĩiupa: —Mʉ mʉ nii cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeegʉa. Jãa, Moisés're ca tʉo nʉnʉjeerã jãa nii. 29 Jãa, Moisés niiquĩricʉre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wederiquere jãa maji. Cʉ̃ peera jãa majiti, “Noopʉ macʉ̃ doogʉ doojacupi” —cʉ̃re ĩiupa. 30 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro tʉo, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi cʉ̃ pea: —¡Agó nija! Teera nii, do biro pee ca ĩi majiña manirije, mʉja, “Too macʉ̃ doojacupi,” mʉja ca ĩi majiticãrije, yʉ peera ca ĩatimiricʉrena yʉ ca ĩaro tiijãwi doca. 31 Ñañarije ca tiirãra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tii nemotirijere añuro mani maji. Cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉo, cʉ̃ ca boorore biro tii, ca tiirã wadore tii nemomi. 32 Jĩcãti ʉno peera, jĩcʉ̃ ʉno peerena, “Ca ĩatigʉ ca baʉaricʉre cʉ̃ ca ĩaro cʉ̃re tiijagʉ,” ĩiriquere tʉo ñaaña mani. 33 Ania, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ méé cʉ̃ ca niijata, jĩcã wãme ʉno peera tiiticãbocumi —cʉ̃jare ĩiupi. 34 To cõrora o biro cʉ̃re ĩi tutiupa: —Mʉ, bʉaropʉra ñañarije ca tiigʉ ca baʉaricʉra, ¿jãa peere mʉ wede majiorʉgati? —ĩiupa. To biro cʉ̃re ĩi tuti, nea poo juu buerica wiipʉ ca niigʉre ãcũ wienecã cojoupa. 35 Jesús pea, ca ĩatigʉ ca niimiricʉre cʉ̃ja ca tuti ãcũ wieneriquere queti tʉowi. To biri cʉ̃re bʉa eagʉ, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi: —¿Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re mʉ tʉo nʉnʉjeeti? —cʉ̃re ĩiwi. 36 Cʉ̃ pea o biro ĩi yʉʉwi: —¿Wiogʉ, nii cʉ̃ niiti? Yʉre wedeya, cʉ̃re yʉ ca tʉo nʉnʉjeepere biro ĩigʉ —cʉ̃re ĩiwi. 37 Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Mee cʉ̃re mʉ ĩa, yʉ, mʉ mena ca wedegʉa, cʉ̃ra yʉ nii —ĩiwi. 38 To biro cʉ̃ ca ĩirora, cʉ̃ pea Jesús jʉguerore cʉ̃ ãjʉro jupeari mena ea nuu waa, o biro cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉowi: —Wiogʉ, díámacʉ̃ mʉre yʉ tʉo nʉnʉjee —cʉ̃re ĩiwi. 39 To biro cʉ̃ ca ĩirora, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Yʉa ati yepapʉre bojoca cʉ̃ja ca biirijere ĩa bejegʉ doogʉ yʉ doowʉ. Ati yepa macãrã ca ĩatirãre biro ca niirã, añurije quetire tʉo nʉnʉjeeri añuro ca ĩarã cʉ̃ja ca niiro tii, “Ʉmʉreco Pacʉ yeere ca majirã jãa nii,” ca ĩi ditorucurã pea, ca majiti majuropeerã tua, cʉ̃ja biijato ĩigʉ anopʉre yʉ doowʉ —ĩiwi Jesús. 40 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, jĩcãrã fariseos cʉ̃ mena ca niiricarã o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa: —¿Too docare jãa cãa, ca ĩatirã jãa niicãti? —cʉ̃re ĩiwa. 41 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Ca ĩatirã mʉja ca niijata, ñañarije mʉja ca tiirijere wapa tuatirã mʉja niibocu. “Jãa, ca ĩa majirã jãa nii,” mʉja ca ĩirije ca niiro macã, ñañarije ca tii wapa tuarã mʉja niicã —cʉ̃jare ĩiwi Jesús.

Juan 10

1 To biro cʉ̃jare ĩi yapano, o biro cʉ̃jare ĩiwi ñucã Jesús: —Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Jĩcʉ̃, ecaricarã ovejas cʉ̃ja ca niiri janirore, jopera jãa waatigʉra aperopʉ ca mʉa ametʉa jãa waagʉa, jĩari majʉ, jee dutiri majʉ, niigʉ biimi. 2 Jopera ca jãa waagʉa, ecaricarã ovejas're ca cotegʉ niimi. 3 Jope pãa coteri majʉ cʉ̃re cʉ̃ ca jope pãaro, ovejas're ca cotegʉ pea, cʉ̃ ecaricarã ovejas're cʉ̃ja wãmeri mena wado cʉ̃jare cʉ̃ ca jʉoro, ovejas pea cʉ̃ wederiquepʉrena tʉo majicãma. To biri tii janiropʉ ca niirãre jʉo wiene cojo, 4 niipetirã cʉ̃ja ca witi ea petiro ĩa, cʉ̃jare cʉ̃ ca jʉgue waaro cʉ̃ jiro nʉnʉcoama, cʉ̃ wederiquepʉrena ca tʉo majĩcãrã niiri. 5 Cʉ̃ja ca majitigʉ peera cʉ̃re nʉnʉtima. Cʉ̃re nʉnʉricaro ʉnora ũmaa duticãma, ca ĩa ñaaña manigʉ cʉ̃ ca wederijere ca tʉo ñaatirã niiri —cʉ̃jare ĩiwi. 6 Ate cʉ̃jare ĩi cõoña wedewi Jesús. Cʉ̃ja pea, to biro cʉ̃ ca ĩirije ca ĩirʉgarijere tʉo majiticãwa. 7 To biri o biro cʉ̃jare ĩi nemowi ñucã Jesús: —Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Yʉ yʉ nii ovejas cʉ̃ja ca jãa waari jopere biro ca niigʉ. 8 Niipetirã yʉ jʉguero ca dooricarã, jee dutiri maja, jĩari maja, niiupa. To biri yʉ yaarã, ecaricarã ovejas're biro ca niirã pea, cʉ̃ja ca ĩirijere tʉo nʉnʉjeetiupa. 9 Yʉ yʉ nii jope. Yʉ, jopere biro ca niigʉre díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeegʉa, yʉ jʉori ametʉarucumi. Jĩcʉ̃ oveja, jãa waa, ñucã macã pee witi waa, añuro taa bʉa baa, cʉ̃ ca biirore biro biirucumi. 10 Jee dutiri majʉa, jee duti, jĩa, tii yaio bate, tiigʉ doogʉ wado doomi. Yʉ pea catirique pee cʉ̃ja cʉojato, pairopʉra catirique peere cʉ̃ja cʉo ametʉenecãjato ĩigʉ yʉ doowʉ. 11 ”Yʉ yʉ nii, ecaricarã ovejas're añuro ca ĩa nʉnʉjeegʉ. Cʉ̃ ovejare añuro ca ĩa nʉnʉjeegʉa, cʉ̃jare ametʉenerʉgʉ bii yai boja majimi. 12 Wapa taarique wadore boo tʉgoeñari ca padegʉ pea, yai cʉ̃ ca dooro ĩa, ovejare toora cʉ̃jare cũu, duti weocoami, ovejas're ca ĩa nʉnʉjeegʉ méé nii, ovejas cʉ̃ yaarã méé nii, cʉ̃ja ca biiro macã. To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca bii weoro, yai pea cʉ̃jare ñee, cʉ̃jare tii ãcũ batecã cojomi. 13 Cʉ̃a, ovejas're ĩa nʉnʉjeerʉgʉ méé, wapa taarique wadore boogʉ ca padegʉ niiri, to biro cʉ̃jare bii weocãmi. hk00009b.tif 14 ”Yʉ yʉ nii, ecaricarã ovejas're añuro ca ĩa nʉnʉjeegʉ; yʉ Pacʉ yʉre ĩa maji, yʉ pee cãa yʉ Pacʉre ĩa maji, yʉ ca biirore birora, yʉa yʉ yaarã ecaricarã ovejas're ĩa maji, ñucã cʉ̃ja pee cãa yʉre ĩa maji, biima. To biri yʉa yʉ yaarã ovejas're biro ca niirãre cʉ̃jare ametʉenegʉ, cʉ̃jare yʉ bii yai boja maji. 16 Ati janiro macãrã ca niitirã cãare aperã ovejas yʉ cʉo. Cʉ̃ja cãare yʉ jee cojorucu. Cʉ̃ja pea yʉre tʉo nʉnʉjee, jĩcã puna macãrãra nii ea, jĩcʉ̃ra cʉ̃jare ca ĩa cotegʉ cʉo, biirucuma. 17 ”Yʉ majuropeera bojoca cʉ̃ja ca ñañarije wapa bii yai bojari, ñucã ca cati tuapʉ yʉ ca niiro macã, yʉ Pacʉ yʉre mai jañumi. 18 Jĩcʉ̃ ʉno peera yʉre jĩa cõa majitimi. Yʉ majuro yʉ ca booro mena bojoca cʉ̃ja ca ñañarije wapare yʉ bii yai boja maji. To biri yʉ majuropeera bii yai boja, ñucã yʉ majuropeera cati tua, yʉ biicã maji. Ate nii, yʉ Pacʉ yʉre cʉ̃ ca tii doti cojorique —cʉ̃jare ĩi wedewi Jesús. 19 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩirijere tʉori, judíos pea, no ca boorora ameri ĩi maa wijiacoawa ñucã. 20 To biro biima ĩirã, cʉ̃ja mena macãrã paʉ o biro ĩiwa: —¿Ñee tiirã, wãtĩ jãa ecocãri ca ĩi mecʉ̃gʉre cʉ̃re mʉja tʉo nʉnʉjeeti? —ĩiwa. 21 Aperã pea to biro cʉ̃ja ca ĩicãro o biro ĩiwa: —Ca wãtĩ jãa ecoricʉa jĩcʉ̃ ʉno peera, o biirije ĩiticumi. Mʉjara, ¿wãtĩra, ca ĩatirãre cʉ̃ja ca ĩaro cʉ̃ tii majicãgajati? —ameri ĩiwa. 22 Jerusalén macã peera Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire queno yapanorã cʉ̃ja ca boje rʉmʉ tii peo jʉorica rʉmʉ ʉno ca earo, tii wiire cʉ̃ja ca boje rʉmʉ tii peori rʉmʉri niiwʉ. Pue bʉcʉ rʉmʉri niiwʉ. 23 Jesús pea Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre, Pórtico de Salomón cʉ̃ja ca ĩiri tabe pee waa yujuwi. 24 Tii tabepʉ cʉ̃ ca waa yujuro, judíos ʉparã pea cʉ̃re waa amojode nʉcãri, o biro cʉ̃re ĩi jãiñawa: —¿No cõro yoaro, “Cʉ̃ niicumi,” ĩi majiri méé jãa ca bii niiro mʉ tiigʉti? Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ Mesías'ra mʉ ca niijata, jĩcãtora “Cʉ̃ra yʉ nii,” jãare ĩicãña —cʉ̃re ĩiwa. 25 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Mee, mʉjare yʉ wede yerijãajãwʉ. Mʉja pee díámacʉ̃ mʉja tʉoti. Yʉ Pacʉ cʉ̃ ca dotiro ména yʉ ca tii niirijera, Mesías yʉ ca niirijere ĩa majiricarora bii ĩñocã doca. 26 Mʉja pea díámacʉ̃ mʉja tʉoti, yʉ yaarã ovejas mena macãrã méé niiri. 27 Yʉ yaarã ecaricarã ovejas're biro ca niirã pea, yʉ wederiquere tʉo majima. Yʉ pee cãa, cʉ̃jare yʉ maji. Cʉ̃ja pea añuro yʉre tʉo nʉnʉjeema. 28 To biri yʉa, to birora caticõa niiriquere cʉ̃jare yʉ tiicojo, jĩcãti ʉno peera bii yaicoa, jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃jare yʉre ẽma, tiitirucumi. 29 Yʉ Pacʉ, cʉ̃jare yʉre ca tiicojoricʉa, niipetirã ametʉenero do biro ca tiiya manigʉ niimi. To biri yʉ Pacʉ cʉ̃ ca ĩa nʉnʉjeerãpʉra, jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃re ẽma majiticãmi. 30 Yʉ, yʉ Pacʉ, jĩcʉ̃ra niirã jãa bii —cʉ̃jare ĩiwi. 31 To biro cʉ̃ ca ĩirora ñucã, judíos ʉparã pea cʉ̃re deerʉgarã ʉ̃tã jeewa ñucã. 32 To biro cʉ̃ja ca tiiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Yʉ Pacʉ yee ca doorijere, mʉja ca ĩaro paʉ añurije mʉjare yʉ tii ĩñorucujãwʉ. ¿Di wãme jʉori pee ʉ̃tã mena yʉre mʉja deerãti? —cʉ̃jare ĩiwi. 33 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, judíos ʉparã pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwa: —Añurije mʉ ca tii niirije jʉori méé ʉ̃tã mena mʉre jãa deerucu. Ʉmʉreco Pacʉre ñañari wãme mʉ ca ĩi tutirije jʉori pee mʉre jãa deerucu. Mʉa, bojocʉ nii pacagʉ, mʉ majuropeera “Ʉmʉreco Pacʉ yʉ nii,” mʉ ĩicã —cʉ̃re ĩiwa Jesús're. 34 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩiwi ñucã: —Mʉjare ca dotirijepʉre o biro ĩi owarique nii: “ ‘Mʉja, jʉ̃guẽa mʉja nii,’ mʉjare yʉ ĩijãwʉ,” ĩi. 35 Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉ ca ĩirijepʉra, “To biro ĩicãro ĩi,” mani ĩi majiti. Ʉmʉreco Pacʉa, cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wedericarãre, “Jʉ̃guẽa mʉja nii,” cʉ̃jare ĩiupi. 36 Ʉmʉreco Pacʉra yʉre beje amiri, ati yepapʉre cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉrena, “Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ yʉ nii” yʉ ca ĩirijerena, ¿ñee tiirã Ʉmʉreco Pacʉre ñañarije mʉ ĩi tuti, yʉre mʉja ĩicãti? 37 Yʉ Pacʉ cʉ̃ ca tiirijere yʉ ca tiitijata, díámacʉ̃ yʉre tʉoticãña. 38 Yʉ Pacʉ cʉ̃ ca tiirijere yʉ ca tiijata, díámacʉ̃ yʉre tʉoti pacarã, yʉ ca tii niirije peere “Díámacʉ̃ra nii,” ĩi ĩa nʉcʉ̃ bʉoya petopʉra, mee jĩcãtora “Yʉ Pacʉ yʉpʉre nii, yʉ pee cãa yʉ Pacʉpʉre nii,” yʉ ca biirijere mʉja ca maji peoticãpere biro ĩirã —cʉ̃jare ĩiwi Jesús. 39 To biro Jesús cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩi wedero, judíos ʉparã pea Jesús're cʉ̃re ñeerʉgamiwa ñucã. Jesús pea cʉ̃jare duticoawi. 40 Jesús pea ñucã, dia Jordán ape nʉña muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña peere, jʉgueropʉ, Juan bojocare cʉ̃ ca uwo coe niirica tabepʉ waa, too jãare jʉo tua nʉcãwi. 41 Toopʉ paʉ bojoca cʉ̃re ĩarã eari, o biro ĩiwa: —Díámacʉ̃ra Juan, jĩcã wãme ʉno peera ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii ĩñoti pacagʉ, niipetirije ani cʉ̃ ca biipe maquẽre cʉ̃ ca ĩijata, díámacʉ̃ra ĩijapi —ĩiwa. 42 To biri tii tabepʉre paʉ Jesús're tʉo nʉnʉjeewa.

Juan 11

1 Niiupi jĩcʉ̃, diarique wai Lázaro ca wãme cʉtigʉ, María cõ yee wedego Marta jãari yaa macã Betania macʉ̃. 2 Atio María, Lázaro yee wedego pea ména jʉguero peere, Jesús're ca jʉti añurije mena cʉ̃ dʉporire pio peori, cõ poa ñapõ menara ca ñia boporicora niiwo. 3 To biri cʉ̃ yaarã romiri pea, Jesús're o biro ĩi cojoupa: —Wiogʉ, mʉ mena macʉ̃, mʉ ca maigʉ, bʉaro diami —ĩiupa. 4 Jesús pea to biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, o biro ĩiwi: —Ate cʉ̃ ca diarique cʉti niirijea, to birora cʉ̃ ca bii yaicã yerijãa waape méé niirucu. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutua majuropeerijere, ñucã yʉ Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ yʉ ca tutua majuropeerijere, yʉ ca ĩñope niiro biirucu —ĩiwi. 5 Jesús pea María, Marta, Lázarore bʉaro cʉ̃jare mai pacagʉ, 6 “Lázaro bʉaro diajãwi,” cʉ̃ja ca ĩirijere tʉo pacagʉ, toora pʉa rʉmʉ jãare jʉo nii nemocãwi ména. 7 Jiro jañuro o biro jãare ĩiwi Jesús: —Jamʉ. Judea yepapʉ mani waaco ñucã —ĩiwi. 8 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jãa, cʉ̃ buerã pea o biro cʉ̃re jãa ĩiwʉ: —Buegʉ, tii rʉmʉ jañuriacãra tii yepa macãrã judíos, ʉ̃tã mena mʉre dee jĩa cõarʉgawa doca. To biro cʉ̃ja ca tiirʉgaricʉ nii pacagʉ, ¿toopʉre mʉ waarʉgati ñucã? —cʉ̃re jãa ĩiwʉ. 9 To biro jãa ca ĩiro, Jesús pea: —Tʉgoeñarique paiticãña. ¿Jĩcã rʉmʉ doce horas to cʉotiti? Ʉmʉrecora jĩcʉ̃ ʉno peera pʉa taatima, ati yepare ca boerijere ĩari ca waarã niiri. 10 Ñami ca waagʉ doca pʉa taacoami, ca boetiro macã —jãare ĩiwi. 11 O biro ĩi nemowi ñucã: —Mani mena macʉ̃ Lázaro cãnicoajapi. Cʉ̃ ca cãnicoamijata cãare, cʉ̃re yʉ wãcõgʉ waarucu —ĩiwi. 12 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jãa cʉ̃ buerã pea o biro cʉ̃re jãa ĩiwʉ: —Wiogʉ, cʉ̃ ca cãnijata, cʉ̃ ca catipe biicu —cʉ̃re jãa ĩiwʉ. 13 Jesús pea, Lázaro cʉ̃ ca bii yaicoariquere ĩigʉ ĩimiupi. Jãa, cʉ̃ buerã pea, “Ca catirã mani ca cãnirucurore biro cãnigʉ biicumi,” jãa ĩi tʉgoeñacãwʉ. 14 To biri Jesús pea, jãa ca tʉo majitiro macã o biro jãare ĩi wede majiowi: —Lázaro bii yaicoajapi. 15 To biri yʉ pea cʉ̃ pʉtopʉre yʉ ca niitirique ca niiro macã, bʉaro yʉ ʉjea nii. To biro peera añu biiropʉa, mʉjare yʉ ca tii ĩñorijepʉre ĩari díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉnʉjeepere biro ĩiro. Jamʉ, cʉ̃re mani ĩaco —ĩiwi. 16 To biro jãare cʉ̃ ca ĩiro, Tomás, apeyera ca Sʉ̃rʉaricʉ cʉ̃ja ca ĩigʉ pea, o biro jãare ĩiwi: —Jamʉ, mani cãa cʉ̃ mena jĩcãri bii yairʉgarã —ĩiwi. 17 Jesús pea, Lázarore cʉ̃ja ca yaa cõaricaro jiro bapari rʉmʉ ca nii waaropʉ jãare jʉo eacãwi. 18 Betania macã pea, Jerusalén pʉtoacãra itia kilómetros waaricarora niiwʉ. 19 Paʉ judíos, Marta, María jãarire ĩarã waaupa, cʉ̃ja yee wedegʉ Lázaro cʉ̃ ca bii yairo cʉ̃ja ca tʉgoeñarique pairijere cʉ̃ja ca tʉgoeña bayiro tiirã waarã. 20 Marta pea, “Mee, Jesús doomi,” cʉ̃ja ca ĩiro tʉori, cʉ̃re bocago dooupo. María pea wiipʉra tuacãupo. 21 To biri toopʉ jãare bocari, Marta pea o biro ĩiwo Jesús're: —Wiogʉ, anora mʉ ca niijata, yʉ yee wedegʉ bii yaitibojacupi. 22 Biigopʉa yʉ maji. Mecʉ̃pʉ cãare cʉ̃ mʉ ca jãirije niipetirijere, mʉre tiicojocãrucumi Ʉmʉreco Pacʉ —ĩiwo. 23 To biro cõ ca ĩiro, Jesús pea o biro cõre ĩiwi: —Mʉ yee wedegʉ cati tuacoarucumi —cõre ĩiwi. 24 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩiwo Marta pea: —Mee yʉ maji. Ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuari rʉmʉ, ca tʉjari rʉmʉ ca niiropʉ cati tuarucumi —cʉ̃re ĩiwo. 25 To biro cõ ca ĩiro, Jesús pea o biro cõre ĩiwi: —Yʉ yʉ nii, cati tuarique, to birora caticõa niirique, ca niigʉ. Yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉa, ca bii yaicoaricʉ nii pacagʉ, caticãrucumi. 26 Ca cati niirã, yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã cõrora, jĩcãti ʉno peera bii yaicoa, biitirucuma. ¿Atere díámacʉ̃ mʉ tʉoti? —cõre ĩiwi Jesús. CN01768B.tif 27 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cõ pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwo: —Ʉ̃gjá Wiogʉ, yʉa díámacʉ̃ra, “Cristo, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ ati yepapʉre ca dooricʉ niimi,” mʉre yʉ ĩi nʉcʉ̃ bʉo —ĩiwo Marta. 28 Marta pea, to biro cʉ̃re ĩi yapano, wiipʉ tua waa, cõ yee wedego Maríare jʉo cojori, yaioroacã o biro cõre ĩiupo: —María, manire Ca Buegʉ ea yerijãami. Mʉre jʉomi —ĩiupo. 29 To biro cõ ca ĩiro tʉogo, María pea jĩcãtora wãmʉ nʉcã, Jesús're cʉ̃re ĩago doocã dooupo. 30 Ména Jesús pea tii macãpʉre piya waatigʉra, tii macã tʉjaropʉra, Marta cʉ̃re cõ ca bocarica tabepʉra niicãwi. 31 Judíos, cõ yee wedegʉ cʉ̃ ca bii yairo cõ ca tʉgoeñarique pairijere cõ tʉgueña bayijato ĩirã cõ yaa wiipʉ Maríare ca bapa cʉti niiricarã pea, yoari méé wãmʉ nʉcã cõ ca witi waaro ĩari, “Cõ yee wedegʉ niiquĩricʉ maja ope pʉtopʉ otigo waago biicumo” ĩi tʉgoeñari, cõre nʉnʉcã dooupa. 32 María pea, Jesús pʉto eago, Jesús ñicãri pʉtoacã cõ ãjʉro jupeari mena ea nuu eari, o biro cʉ̃re ĩiwo: —Wiogʉ, anora mʉ ca niijata, yʉ yee wedegʉ bii yaitibojacupi —cʉ̃re ĩiwo. 33 Jesús pea yua, María, to biri judíos cõ mena ca dooricarã cʉ̃ja ca otiro ĩari, cʉ̃ yeripʉ bʉaropʉra tʉgoeñarique pai, biima ĩigʉ 34 o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi: —¿Noopʉ cʉ̃re mʉja yaajãri? —cʉ̃jare ĩiwi. Cʉ̃ja pea o biro ĩiwa: —Wiogʉ, doori ĩagʉ dooya —cʉ̃re ĩiwa. 35 Jesús pea otiwi. 36 To biro cʉ̃ ca biro ĩarã, judíos pea o biro ameri ĩiwa: —¡Ĩañaaqué, no cõro bʉaro peti cʉ̃re cʉ̃ maicãmijapari! —ĩiwa. 37 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, jĩcãrã cʉ̃ja mena macãrã pea o biro ĩiwa: —Ani, ca ĩatigʉre cʉ̃ ca ĩaro ca tiiricʉa, ¿jĩcã wãme ʉnora cʉ̃ tiitibojapari, Lázaro cʉ̃ bii yaiticãjato ĩigʉ? —ĩiwa. 38 Jesús pea ñucã cʉ̃ yeripʉ bʉaro tʉgoeñarique paigʉra, cʉ̃ niiquĩricʉ maja ope pʉto pee waawi. Tii ope pea ʉ̃tã ope niiwʉ. Ñucã tii ope jope pee cãa ʉ̃tãga mena biaricaro niiwʉ. 39 Tii jope pʉto eagʉra, o biro ĩiwi Jesús: —Ʉ̃tãgare ami wooya —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, ca bii yairicʉ yee wedego Marta pea, o biro ĩiwo Jesús're: —Wiogʉ, docuoro ʉ̃nicumi, mee bapari rʉmʉ peti ametʉa cʉ̃ ca bii yaijãro jiro —cʉ̃re ĩiwo. 40 To biro cõ ca ĩiro Jesús pea o biro cõre ĩi yʉʉwi: —Mee, “Díámacʉ̃ yʉre mʉ ca tʉo nʉnʉjeejata, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti tutua majuropeerijere mʉ ĩarucu,” ¿mʉre yʉ ĩitijãri? —cõre ĩiwi. 41 Maja ope tiaricaga ʉ̃tãgare cʉ̃ja ca ami wooro ĩa, Jesús pea ʉmʉreco pee ĩa mʉene cojori, o biro ĩiwi: —Cáacʉ, yʉ ca jãirijere mʉ ca tʉoro macã, “Añu majuropeecã,” mʉre yʉ ĩi. 42 To cãnacã tiira yʉre mʉ ca tʉorucurijere yʉ maji biigʉpʉa. Atera, anija bojoca ano ca niirãre añurije boojãma ĩigʉ to biro mʉre yʉ ĩi, mʉ, mʉ ca tiicojo cojoricʉ yʉ ca niirijere: “Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ niimi,” cʉ̃ja ca ĩi ĩa majipere biro ĩigʉ —ĩiwi Jesús. 43 To biro ĩi yapanogʉra, bʉaro acaro buirique mena o biro ĩiwi: —¡Lázaro, ano pee witi dooya! —ĩiwi. 44 To biro cʉ̃ ca ĩirora, ca bii yaicoamiricʉ pea, cʉ̃ amori, cʉ̃ dʉporire juti quejeri mena dʉdʉaricʉ, ñucã cʉ̃ dʉpʉga peera lienzo quejero mena dʉdʉaricʉ, witicã doowi. To biro cʉ̃ ca biiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Teere cʉ̃re popioya. Cʉ̃ waajato —ĩiwi. 45 To biro cʉ̃ ca tiirijere ĩarã, paʉ judíos Maríare ca bapa cʉtirã waaricarã, Jesús're tʉo nʉnʉjeewa. 46 To biri, jĩcãrã cʉ̃ja mena macãrã pea fariseos pʉtopʉ waari, niipetirije Jesús cʉ̃ ca tiiriquere cʉ̃jare wedeupa. 47 To biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, fariseos, paia ʉparã pea, tii macãre ca jʉo nii majuropeerãre neori, o biro ĩiupa. —¿Do biro cʉ̃re mani tiirãti? Cʉ̃a, paʉ wãmeri peti ca ĩa ñaaña manirije tii bau niicãgʉ tiimi. 48 To birora cʉ̃re mani ca ĩacãjata, niipetirã cʉ̃re tʉo nʉnʉjeerucuma. To biro cʉ̃ja ca biijata, Roma macãrã ʉparã doori, mani Ʉmʉreco Pacʉ wiire, ñucã mani yaa yepa menapʉrena díámacʉ̃ra tii yaiocãrucuma —ĩiupa. 49 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃ Caifás ca wãme cʉtigʉ, tii cʉ̃mare paia wiogʉ ca niigʉ pea, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Mʉja, mʉja majiti majuropeecã. 50 “Bojoca niipetirãre jĩcʉ̃ra cʉ̃ ca bii yai bojaro añu, jĩcã yepa macãrã niipetirãpʉra ñañaro mani ca tii yaio ecotipere biro ĩirã,” mʉja ĩi tʉgoeña majiti majuropeecã tee cãare —ĩiupi. 51 Caifás pea, atera cʉ̃ majurope cʉ̃ ca tʉgoeñarije mena méé to biro ĩiupi. Tii cʉ̃mare paia wiogʉ ca niigʉ niiri, Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro ĩiña,” cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi cõa jãaro macã, judíos're ametʉenerʉgʉ Jesús cʉ̃ ca bii yai bojapere ĩigʉ to biro ĩiupi. 52 Ñucã judíos wadore ametʉenetigʉra, niipetirã Ʉmʉreco Pacʉ puna, ape yeparipʉ ca nii bate cojorãre jĩcã punaarã cʉ̃ja ca nii earo cʉ̃ ca tiipere wede jʉguegʉ ĩiupi Caifás. 53 To biro cʉ̃ja ca ĩirica rʉmʉra, “Jesús're mani jĩacãjaco,” ĩi yerijãaupa judíos ʉparã. 54 To biri Jesús pea judíos watoare bau niiro waa yujutigʉra, Judea yepare ca niiricʉ, jĩcã tabe ca yucʉ maniri yepa pʉtoacã pee, Efraín ca wãme cʉtiri macãpʉ jãare jʉo waacoawi. Toopʉra jãare jʉo niicãwi yua. 55 Peeto dʉjawʉ yua, judíos yaa boje rʉmʉ Pascua ca earo. To biri tii boje rʉmʉ ca eaparo jʉguerore, paʉ bojoca, macãri macãrã cõrora Jerusalén macãpʉ maa waawa, Ʉmʉreco Pacʉre añuro cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉo majipere biro ĩirã, Pascua boje rʉmʉ jʉguero cʉ̃ja ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tii jʉo dooricarore biro tiirã, ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere coe jʉguerã waarã. 56 To biro biirã, Jesús're ama yujurã, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ niirã cʉ̃ja majurope o biro ameri ĩi jãiña niiupa: —¿Do biro mʉja ĩi tʉgoeñati mʉja? ¿Boje rʉmʉre cʉ̃ doogajati? ¿Cʉ̃ dootigajatiqué? —ĩiupa. 57 Mee fariseos, to biri paia ʉparã pea: —Jĩcʉ̃ ʉno Jesús're cʉ̃ ca ĩajata, jĩcãto “Too niijãwi,” cʉ̃ ĩi wedejato, cʉ̃re mani ca ñeepere biro ĩirã —ĩi wede majio yerijãaupa.

Juan 12

1 Pascua boje rʉmʉ ca eaparo jʉguero, seis niiri rʉmʉri ca dʉjaro, ca bii yairicʉpʉre cʉ̃ ca catioricʉ Lázaro cʉ̃ ca niiri macã Betaniapʉ jãare jʉo waawi Jesús. 2 Toopʉ, Jesús're tii nʉcʉ̃ bʉorã, baarique jãare jʉo baawa. Marta niiwo baarique ca batogo. Jesús mena ca baa duwirã watoare ca baa duwigʉ, Lázaro niiwi. 3 Too jãa ca baa duwirucuro, María pea, ca jʉti añurije, nardogʉ maquẽ ca dia peti ca niirije ca wapa pacarijere, pʉa waaga oco waa amiricaro cõro Jesús dʉporire pio peori, cõ poa ñapõ menara tuu bopowo. To biro cõ ca tiiro, tii wiire jʉti añu dadacoawʉ. 4 To biro Jesús're cõ ca tiirijere ĩagʉ, Judas Iscariote, jãa mena macʉ̃, Jesús're ca wedejãa buiyee cõapʉ pea, o biro ĩiwi: 5 —¿Ñee tiigo ate ca jʉti añurijere jĩcã cʉ̃ma pade wapa taaricaro cõro mʉ noni wapa jeetijãri, ca boo pacarãre tii nemorʉgo? —ĩiwi. 6 Judas pea ca boo pacarãrare tii nemorʉgʉ méé to biro ĩiwi. Ca jee duti paigʉ niiri ĩiwi atera. Cʉ̃ pea, wapa tiirica tiiri ca jãñari poare ca ĩa nʉnʉjeegʉ niiri, tii poare jãa ca jãarucurijere jee duticãrucuupi. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —To birora cõre ĩacãña. Yʉre cʉ̃ja ca yaari rʉmʉ maquẽpʉre tii yuego tiimo. 8 Ca boo pacarã to birora mʉja mena niicõa niirucuma. Yʉ pea to cãnacã rʉmʉra mʉja menare yʉ niicõa niitirucu —ĩiwi Judas're. 9 Betaniapʉ Jesús cʉ̃ ca niirijere majiri, paʉ judíos, Jesús wadore ĩarʉgarã méé, Lázaro ca bii yaicoaricʉpʉrena Jesús cʉ̃ ca catioricʉ cãare ĩarʉgarã dooupa. 10 To biri paia ʉparã pea, Lázaro cãare jĩarʉgarã 11 ameri wede peni yerijãaupa, cʉ̃ jʉorira paʉ judíos cʉ̃jare camotatiri, Jesús peere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero macã. 12 Ape rʉmʉ peere, paʉ bojoca Jerusalén'pʉ Pascua boje rʉmʉ ca waaricarã, Jesús tii macãpʉre cʉ̃ ca eapere majiupa. 13 To biri ĩiquĩ queeri paa jude jeeri, cʉ̃re bocarã doorã o biro ĩi acaro bui nʉnʉa doowa: —¡Añu majuropeecã, jãare ametʉeneña Wiogʉ David pãrami! ¡Añuro ca biigʉ niimi Ʉmʉreco Pacʉ wãme mena ca doogʉ! ¡Añuro ca biigʉ niimi Israel Wiogʉ! —ĩi ʉjea nii bocawa Jesús're. 14 Jesús pea, jĩcʉ̃ burro bʉari, cʉ̃re mʉa peawi, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉ o biro ca ĩirore birora: 15 “Uwiticãña Sión macã macãrã. Ĩaña. Mʉja Wiogʉ burro jotoapʉ pejari doomi,” ca ĩirore birora. 16 Ména jĩcãtoacãra, jãa cʉ̃ buerã pea, atere jãa tʉo majitiwʉ. Ca bii yaicoaricʉ nii pacagʉ Jesús cʉ̃ ca cati tuaro jiropʉ docare, ate niipetirije cʉ̃re cʉ̃ja ca tiiriquere, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉ cʉ̃ ca biiperena cʉ̃ja ca owarique ca niirijere jãa tʉo majiwʉ. 17 Bojoca, Lázarore maja opepʉ ca niigʉre jʉo wiene cojo, ca bii yairicarã watoare cʉ̃ ca cati tuaro cʉ̃re tii, Jesús cʉ̃ ca tiiri tabere cʉ̃ mena ca niiricarã pea cʉ̃ja ca ĩariquere aperãre wederucuwa. 18 To biri paʉ bojoca Jesús're bocarã doowa, ca ĩa ñaaña maniri wãme cʉ̃jare cʉ̃ ca tii ĩñoriquere cʉ̃jare cʉ̃ja ca wederiquere ca tʉoricarã niiri. 19 To biro cʉ̃ja ca biirijere ĩarã, fariseos pea o biro ameri ĩiupa: —Mee, mʉja ĩati: O biro cʉ̃ja ca biirijere mani ca camotaaticãjata, do biro mani tiiricaro mani. Ĩañaaqué, bojoca niipetirã cʉ̃ jĩcʉ̃rena tʉo nʉnʉjeecãma —ĩiupa. 20 Tii boje rʉmʉre Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã Jerusalén'pʉ ca maa waaricarã watoare niiupa jĩcãrã griegos. 21 Cʉ̃ja pea Galilea yepare ca niiri macã Betsaida macʉ̃ Felipe pʉto eari, o biro cʉ̃re ĩi jãiupa: —Jãa Jesús're jãa ĩacãrʉgamijapa —ĩiupa. 22 To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉori, Felipe pea, Andrés peere wedegʉ waaupi. To biri cʉ̃ja pʉarãpʉ Jesús're wederã eawa. 23 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi: —Mee, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ bii yairi jiro yʉ ca cati tuapa tabe eacoa. 24 Yee méé yʉ ĩi: Trigo apega, oteya maniricara to ca boacoajata, tiiga wado biicã yerijãa waa. Tiigare otejata docare, wii, bʉcʉa, pairo dica cʉti. 25 Cʉ̃ ca catirijere ca maigʉa, cʉ̃ ca cati niirijere tii yaiocãrucumi. Ati yepare cʉ̃ ca cati niirijere bʉaro ca maitigʉ pea, cʉ̃ ca caticõa niipere bʉarucumi. 26 Jĩcʉ̃ yʉ yeere ca tii nʉnʉjeerʉgʉ ʉno, yʉ mena cʉ̃ doojato. Yʉ yeere ca tii nʉnʉjeegʉa, yʉ ca niiri tabera niirucumi cʉ̃ cãa. Yʉ yeere ca tii nʉnʉjeegʉre, yʉ Pacʉ añuro cʉ̃re tii nʉcʉ̃ bʉorucumi —ĩiwi Jesús. 27 To biro ĩicã, o biro ĩiwi: —“Mecʉ̃acãre bʉaro peti yʉ tʉgoeñarique paicã,” ¿Do biro yʉ ĩigʉti? ¿“Cáacʉ, ate yʉ ca tʉgoeña pairijere yʉre ametʉeneña,” yʉ ĩigʉti? ¡Yʉ ĩiticu! Aterena ĩigʉ yʉ doowʉ. 28 Cáacʉ, do biro ca tiiya manigʉ mʉ ca niirijere bojocare ĩñoña —ĩiwi Jesús. To biro cʉ̃ ca ĩirora, ʉmʉreco tutipʉ o biro ĩi wedeo cojowʉ: —Mee, do biro ca tiiya manigʉ yʉ ca niirijere yʉ ĩño yerijãawʉ. Yʉ ĩño nemorucu ñucã —ĩi wedeowʉ. 29 Bojoca too ca tʉo niirã pea: —Bʉpo niibujãwi —ĩiwa. Aperã pea: —Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ Jesús mena wedegʉ ĩibujãwi —ĩiwa. 30 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Ano ca wederijere mʉja ca tʉorijea yʉre ĩiro méé ĩi. Mʉjare ĩima ĩiro ĩi. 31 Mee mecʉ̃ra nii, ati yepa macãrã Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca ĩa beje ecopa tabe. Ñucã mecʉ̃ra ati yepare ca doti niigʉ Satanás cãa, Ʉmʉreco Pacʉre cõa wiene ecorucumi. 32 To biri yucʉ tenipʉ yʉre paa pua tuuri, cʉ̃ja ca ami mʉene nʉcõrije mena, ati yepa macãrã paʉ cʉ̃ja ca ñañarije wapare tʉgoeña wajoari, yʉ peere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero yʉ tiirucu —ĩiwi. 33 Atere ĩigʉa, “O biri wãme yʉ bii yairucu,” ĩigʉ ĩiwi. 34 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩirijere tʉorã, bojoca pea o biro cʉ̃re ĩiwa: —Jãa, doti cũurique: “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojogʉ Mesías, to birora caticõa niirucumi,” ca ĩirijere jãa maji. ¿Ñee tiigʉ mʉ pea, “Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yucʉ tenipʉ paa pua tuuri ami mʉene nʉcõ ecorucumi,” mʉ ĩiti? ¿Nii cʉ̃ niiti Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃? —cʉ̃re ĩi jãiñawa. 35 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro ĩiwi Jesús: —Ména yʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro niiriquere ca wede majiogʉ, no cõro mééacãra mʉja watoare yʉ ca niiro ʉno, yʉ ca wederijere añuro yʉre tʉo nʉnʉjeeya, “To biro biibocu,” mʉja ca ĩitiri tabere ca naitĩarije mʉjare ca bii ñaapea eatipere biro ĩirã. Ca naitĩaro jĩa boeri méé ca waagʉa, “Too pee yʉ waacu,” ĩi majitimi. 36 Yʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro niiriquere ca wede majiogʉ yʉ ca niirora, díámacʉ̃ yʉre tʉo nʉnʉjeeya, yʉ yaarã mʉja ca niipere biro ĩirã —ĩiwi. To biro atere ĩi yapano, waa, cʉ̃jare duticoawi Jesús. 37 Cʉ̃ja ca ĩarora to cõro paʉ ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tii bau niirije ca nii pacaro, Jesús're tʉo nʉnʉjeeticãwa. 38 Biiropʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías niiquĩricʉ: “Ʉpʉ, ¿noa pee jãa ca wederijere cʉ̃ja tʉo nʉnʉjeeti? ¿Ʉpʉa, noa peere cʉ̃ ca tutuarijere cʉ̃ tii bau nii ĩñomijapari?” cʉ̃ ca ĩiquĩricarore biro bii earo biiwʉ. 39 To biri Jesús cʉ̃ ca wederijere tʉo nʉnʉjee majitiwa. Ñucã teerena ĩigʉ: 40 “Ca ĩatirãre biro cʉ̃jare tii, ca tʉo jeeño majitirã cʉ̃jare tii, cʉ̃jare tiijapi Ʉmʉreco Pacʉ. Ĩa maji, tʉo puo, tʉgoeña yeri wajoa, biicãri yʉ peere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero, yʉ pee cãa cʉ̃jare ametʉene, yʉ ca tiitipere biro ĩigʉ,” ĩi owaquĩupi Isaías. 41 Isaías, atere to biro ĩiupi, Jesús yee ca añu majuropeerijere ca ĩaricʉ niiri. To biri Jesús cʉ̃ ca biipere wedeupi. 42 To biirije to ca ĩicã pacaro, paʉ judíos, to biri jĩcãrã bojocare ca jʉo niirã menapʉra, díámacʉ̃ Jesús're tʉo nʉnʉjeewa. Cʉ̃ja pea Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã niicã pacarã, fariseos're uwima ĩirã bau niiro, “Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã jãa nii,” ĩitiwa, nea poo juu buerica wiijeripʉra cʉ̃jare cʉ̃ja ca cõa wienetipere biro ĩirã. 43 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃jare cʉ̃ ca nʉcʉ̃ bʉorije ametʉenero, bojoca cʉ̃ja ca nʉcʉ̃ bʉorije peere ca boorã niiri, to biro biiwa. 44 Jesús pea tutuaro wederique mena o biro ĩiwi: —Díámacʉ̃ yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉa, yʉ jĩcʉ̃rena tʉo nʉnʉjeegʉ méé tiimi. Yʉ Pacʉ yʉre ca tiicojo cojoricʉ cãare tʉo nʉnʉjeegʉ tiimi. 45 Yʉre ca ĩagʉ cãa, yʉre ca tiicojo cojoricʉ cãare ĩami. 46 Yʉ, ca boerije ca niigʉra ati yepapʉre yʉ doowʉ, díámacʉ̃ yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã, ca naitĩaropʉ cʉ̃ja tuaticãjato ĩigʉ. 47 To ca bii pacaro yʉ ca wederijere tʉocã pacagʉ, tee ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeetigʉra, yʉ méé yʉ nii, ñañaro cʉ̃re ca tiipʉ. Yʉa bojocare ñañaro tiigʉ doogʉ méé yʉ doowʉ. Cʉ̃jare ametʉenegʉ doogʉ yʉ doowʉ. 48 Yʉre booti, yʉ ca wederijere tʉorʉgati, ca biigʉa mee, ñañaro cʉ̃re ca tiipʉre cʉo yerijãami. Yʉ ca wedejãrijera ca tʉjari rʉmʉ ca niiropʉre ñañaro cʉ̃re tiicãrucu. 49 Yʉa, yʉ majurope yʉ ca boori wãmera wedegʉ méé yʉ ĩi. Yʉ Pacʉ yʉre ca tiicojo cojoricʉpʉra, “Ate mʉ wederucu; atere mʉ bue majiorucu,” yʉre ĩi cojowi. 50 Yʉa, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca tii dotirijera, to birora caticõa niirique maquẽ ca niirijere añuro yʉ maji. To biri, yʉ ca ĩirije cõrorena yʉ Pacʉ yʉre cʉ̃ ca wede doti cojoricarore birora yʉ wede —ĩiwi.

Juan 13

1 Mee Pascua boje rʉmʉ ea waaro biiwʉ. Jesús pea, cʉ̃ Pacʉ mena niigʉ waarʉgʉ, ati yepare cʉ̃ ca waa weopa tabe ca ea waarijere majiupi. Cʉ̃a, ati yepa macãrã cʉ̃ yaarã cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre to birora ca maicã jʉo dooricʉ niiri, bʉaropʉra cʉ̃ ca mairijere ĩñowi. 2 Baarica tabe eacoawʉ yua. Mee Satanás pea, Simón macʉ̃ Judas Iscariote peera, Jesús're cʉ̃ ca wedejãapere cʉ̃ ca tʉgoeñarijepʉre cʉ̃re tʉgoeña cõa jãacãupi. 3 Jesús pea, Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉ cʉ̃ ca dooriquere, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉra cʉ̃ ca tua waapere, to biri cʉ̃ Pacʉ, niipetirijepʉrena ca doti niigʉ cʉ̃re cʉ̃ ca tiiriquere, majiwi. 4 To biri ca baa duwiricʉra wãmʉ nʉcã, cʉ̃ jutiro jotoa macãrore tuu wee cũu, jutiro quejero amiri cʉ̃ wẽñarica daa cʉtiri tabe jia tuuwi. 5 To biro tiicã, jotʉ bapapʉ oco waa piori, tee mena jãa, cʉ̃ buerã dʉporire coeri, jutiro quejero cʉ̃ wẽñarica daa cʉtiri tabe cʉ̃ ca jia tuuricaro mena tuu bopo nʉnʉa waawi Jesús. 6 Simón Pedro dʉporire coegʉ doogʉ cʉ̃ ca tiirora, cʉ̃ pea o biro ĩicãwi Jesús're: —Wiogʉ, ¿mʉ, yʉ dʉporire coegʉ doogʉ mʉ tiiti? —ĩiwi. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea: —Mecʉ̃acãra ména o biro yʉ ca tiirijere mʉ tʉo puoti; jiro jañuri mʉ tʉo puorucu ména —cʉ̃re ĩiwi. 8 Pedro pea o biro cʉ̃re ĩiwi ñucã: —Mʉra, jĩcãti ʉno peera yʉ dʉporire mʉre yʉ coe dotiti majuropeecãrucu —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩi yʉʉwi Pedrore: —Mʉ dʉporire yʉ ca coetijata, yʉ yaarã mena macʉ̃ mʉ niiticãrucu —cʉ̃re ĩiwi. 9 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea ñucã o biro cʉ̃re ĩiwi: —Wiogʉ, to docare yʉ dʉpori wadorena yʉre coeeto. Yʉ amori, yʉ dʉpʉga cãare coeya —ĩiwi Jesús're. 10 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea: —Mee, ca uwa coe yapanoricʉpʉra, õweri manigʉ cʉ̃ ca niiro macã, cʉ̃ dʉpori wadore coerique boo. Mʉja, ca õweri manirãre biropʉ mʉja nii mee. Biirãpʉa, niipetirãpʉra to biro mʉja biiti. Niimi jĩcʉ̃ ñañarije ca tʉgoeñarique cʉtigʉ; cʉ̃ niimi mʉja watoare ca õweri cʉtigʉre biro ca niigʉ —cʉ̃re ĩi yʉʉwi Pedrore. 11 Niipetirãpʉra, “Õweri manirã wado mʉja niiti” cʉ̃ ca ĩijata, cʉ̃re ca wedejãa buiyeecõapʉre cʉ̃re majiri to biro jãare ĩiwi Jesús. 12 Jãa, cʉ̃ buerã dʉporire coe yapano, cʉ̃ jutiro jotoa macãro cʉ̃ ca tuu wee cũuricarore ami jãña, cʉ̃ ca duwirica tabepʉra ea nuu waa, o biro jãare ĩiwi Jesús: —¿Mʉjare yʉ ca tiijãrijere mʉja tʉo puoti? 13 Mʉja, yʉre “Jãare Ca Buegʉ,” “Jãa Wiogʉ,” yʉre mʉja ĩi. Díámacʉ̃ra mʉja ĩi: “Cʉ̃ra yʉ nii”. 14 To biri yʉ, mʉjare ca Buegʉra, mʉja Wiogʉra, jĩcʉ̃ pade coteri majʉre biro mʉja dʉporire yʉ ca coejãrore birora mʉja cãa, mʉja majurope mʉja dʉporire ca ameri coeparã mʉja nii. 15 Jĩcã wãme mʉjare yʉ tii ĩñojãwʉ, mʉjare yʉ ca tiijãrore birora mʉja ca tiipere biro ĩigʉ. 16 Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Pade coteri majʉ jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ wiogʉ ametʉenero niitimi. Ñucã jĩcʉ̃ ca doti cojo ecoricʉ cãa, cʉ̃re ca doti cojogʉ ametʉenero niitimi. 17 To biri atere tʉo jeeñori teere mʉja ca tii niijata, añuro ʉjea niirã mʉja niirucu. 18 ” “Mʉja niipetirãpʉre ĩigʉ méé” yʉ ĩi, biigʉpʉa. Yʉa, yʉ ca beje jeericarãre yʉ maji. Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere owarica pũuropʉ: “Yʉ mena ca baa duwigʉra yʉre ca ĩa tutigʉ nii eacãmi,” cʉ̃ja ca ĩi owarique ca ĩirore birora ca biipe niiro bii. 19 Mee, tee ca biiparo jʉguero atere mʉjare yʉ wede majio jʉguecã, yʉ ca ĩiricarore biro ca biiro ĩarã, to birora ca niicõa niigʉ yʉ, yʉ ca niirijere mʉja ca tʉo nʉnʉjeepere biro ĩigʉ. 20 Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Yʉ yee quetire yʉ ca wede doti cojogʉre añuro ca tʉo nʉnʉjeegʉa, yʉrena tʉo nʉnʉjeegʉ tiimi. Ñucã yʉ ca wederijere ca tʉo nʉnʉjeegʉ cãa, yʉre ca tiicojoricʉrena tʉo nʉnʉjeegʉ tiimi —jãare ĩi wedewi Jesús. 21 Teere to biro jãare ĩi wede yapanogʉra, Jesús pea cʉ̃ ca cati niirijepʉ bʉaro tʉgoeña yapa pua, díámacʉ̃ o biro jãare ĩi wede majiowi: —Atere díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ra yʉre wedejãa buiyee cõacãgʉ doogʉ tiimi —jãare ĩiwi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jãa, cʉ̃ buerã pea: “Cʉ̃re ĩigʉ ĩicumi” ĩi majitima ĩirã, jãa majuropeera jãa ameri ĩacã duwi yujuwʉ yua. 23 Ména yʉ, bʉaro Jesús cʉ̃ ca maigʉ pea, baarica tabere cʉ̃ pʉtoacã yʉ duwiwʉ. 24 Simón Pedro pea yʉre ĩa cojori, “ ‘¿Ñirure mʉ ĩiti?’ cʉ̃re ĩi jãiñaña” ĩigʉ, cʉ̃ amori mena tii cõoñari, yaioroacã yʉre jãiña doti cojowi. 25 To biro yʉre cʉ̃ ca ĩi jãiña dotiro ĩari, yʉ pea Jesús pʉto jañuriacã waari: —Wiogʉ, ¿nii peti cʉ̃ niiti? —cʉ̃re yʉ ĩiwʉ. 26 To biro yʉ ca ĩiro, Jesús pea o biro yʉre ĩi yʉʉwi: —Pan tabere weyori yʉ ca tiicojogʉ niimi —ĩiwi. To biro ĩigʉra, pan quire weyori, Simón macʉ̃ Judas Iscariote petire cʉ̃re tiicojocãwi. 27 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca tiiro, pan quire cʉ̃ ca ñeerije menara, Judas Iscariote yeripʉre Satanás ñaajãa nʉcãcoaupi mee. To biri Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Mʉ ca tiipere yoari méé tiiya —ĩiwi. 28 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩirijere, jãa, cʉ̃ buerã to ca duwirã pea, jĩcʉ̃ peera jãa tʉo majiticãwʉ. 29 Judas pea jãa yee wapa tiirica tiiri ca jãñari poare ca ĩa nʉnʉjeegʉ cʉ̃ ca niiro macã, jĩcãrã jãa mena macãrã pea: “ ‘Boje rʉmʉ maquẽ apeye ʉno wapa tiigʉja,’ ĩigʉ ĩicumi,” ĩiupa. “Ape tabera, ‘Ca boo pacarãre apeye ʉno cʉ̃jare tiicojogʉja,’ ĩigʉ ĩicumi Jesús,” ĩi tʉgoeñacãupa. 30 To biri Judas pea, pan quire cʉ̃re cʉ̃ ca joa noniro, ami baa, witicoawi. To biro cʉ̃ ca bii witi waari tabere mee ñamipʉ niiwʉ yua. 31 Judas cʉ̃ ca witi waaro jiro, Jesús pea o biro jãare ĩiwi: —Mecʉ̃ra yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ yee ca añu majuropeerijere mʉjare yʉ ĩñorucu. Ñucã yʉ menara mʉjare bii ĩñorucu, Ʉmʉreco Pacʉ yee ca añu majuropeerije cãa. 32 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutua majuropeerijere yʉ ca ĩñorore birora, Ʉmʉreco Pacʉ pee cãa, yʉ ca nii majuropeerijere ĩñorucumi. Yoari mééra teere tiirucumi. 33 Yʉ puna yʉ ca mairã, mʉja menare yoaro yʉ niitirucu. Mʉja pea yʉre mʉja amamirucu, judíos're yʉ ca ĩirore birora mʉjare yʉ ĩi mecʉ̃ra: Yʉ ca waari tabepʉre mʉja waatirucu. 34 To biri ati wãme wãma wãmere mʉjare yʉ tii doti: “Mʉja ca niiro cõrora ameri maiña.” Mʉjare yʉ ca mairore birora mʉja cãa, mʉja ca niiro cõrora ameri mai niiña. 35 Mʉja ca niiro cõrora mʉja ca ameri mairo ĩarã, yʉ buerã mʉja ca niirijere niipetirã ĩa majirucuma —ĩiwi. 36 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Simón Pedro pea o biro ĩi jãiñawi Jesús're: —Wiogʉ, ¿noopʉ waagʉ mʉ tiiti? —cʉ̃re ĩiwi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea: —Mecʉ̃ra, yʉ ca waari tabepʉre yʉre mʉ nʉnʉ waa majiti ména. Jiropʉ docare, yʉ ca waari tabepʉre yʉre mʉ nʉnʉ waarucu —ĩiwi. 37 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —Wiogʉ, ¿ñee tiigʉ mecʉ̃ra mʉre yʉ nʉnʉ waa majitigajati? Mʉ ca bii yaipa tabe ʉnorena, mʉre ca bii yai bojapʉra niicãgʉ yʉ bii yʉa —ĩiwi Jesús're. 38 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea: —Mʉa, ¿díámacʉ̃ra yʉre mʉ bii yai bojagʉti? Díámacʉ̃ mʉre yʉ ĩi: Ãbocʉ cʉ̃ ca wedeparo jʉguero, itiati peti, “Jesús're yʉ majiti,” mʉ ĩi ditorucu —ĩiwi Pedrore.

Juan 14

1 Ñucã o biro jãare ĩi nʉnʉa waawi Jesús: —Tʉgoeñarique paiticãña mʉja. Tʉgoeñarique paitirãra, Ʉmʉreco Pacʉ peere díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjee, ñucã yʉ cãare díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjee, tiicã niiña. 2 Yʉ Pacʉ cʉ̃ ca niiri tabepʉre niirica taberi paʉ nii. To biro to ca biitijata, mee mʉjare yʉ wede yerijãabojacupa. To biri mʉja ca niipa taberire mʉjare queno yuegʉ waagʉ yʉ bii. 3 Toopʉ waa, mʉja ca niipa tabere queno yapano, yʉ doorucu ñucã, yʉ mena mʉjare jee waarʉgʉ. O biro yʉ ca tiiro, yʉ ca niiri tabera mʉja niirucu mʉja cãa. 4 Mee, mʉja maji yʉ ca waari tabepʉre ca nii eari maare —ĩiwi. 5 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩiro, Tomás pea: —Wiogʉ, “Toopʉ waacumi,” mʉre jãa ĩi majiti. ¿Do biro pee tiicãri, tii maare jãa majibogajati? —ĩiwi Jesús're. 6 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Yʉ yʉ nii, tii maa, díámacʉ̃ wado ca ĩigʉ, caticõa niiriquere ca tiicojogʉ, yʉ jʉori wado yʉ Pacʉ pʉtopʉre ea waa majirique nii. 7 Díámacʉ̃ra yʉre mʉja ca majijata, yʉ Pacʉ cãare mʉja majirucu. Mee mecʉ̃ menapʉra cʉ̃re mʉja maji yerijãa, cʉ̃re ca ĩa niirucujãrã niiri —cʉ̃re ĩiwi Jesús. 8 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Felipe pea o biro ĩiwi ñucã Jesús're: —Wiogʉ, mʉ Pacʉre jãare ĩñoña. Tee menara jãare añucãrucu —cʉ̃re ĩiwi. 9 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro: —Felipe, yoaro mʉja mena yʉ ca nii pacaro, ¿ména yʉre mʉ majiticãti? Mee yʉre ca ĩagʉa, yʉ Pacʉ cãare ĩami. ¿Ñee tiigʉ mʉ pea, “Mʉ Pacʉre jãare ĩñoña,” yʉre mʉ ĩiti? 10 ¿Yʉ Pacʉ yʉpʉre nii, ñucã yʉ cãa yʉ Pacʉpʉre nii, jãa ca biirijere díámacʉ̃ mʉ tʉo nʉnʉjeeticãti? Mʉjare yʉ ca ĩirijere, yʉ ca tʉgoeñarora mʉjare ĩigʉ méé yʉ tii. Yʉ Pacʉ yʉpʉre ca niigʉra, cʉ̃ paderiquere tiimi. 11 Yʉa, yʉ Pacʉpʉre nii, yʉ Pacʉ pee cãa yʉpʉre nii, jãa bii, mʉjare yʉ ca ĩi wederijere díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjeeya. Atere díámacʉ̃ mʉja ca tʉotijata, yʉ ca tii niirije jʉori pee yʉre tʉo nʉnʉjeeya petopʉra. 12 ”Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Díámacʉ̃ yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉa, yʉ ca tiirije cãare tiirucumi. Ñucã yʉ ca tiirije ametʉene jañuro tiirucumi. Mee, yʉ pea yʉ Pacʉ pʉto waacoagʉ yʉ bii. 13 Mʉja ca jãirije cõrorena jãirã, “Jesús cʉ̃ ca dotiro mena teere yʉ ĩi” ĩicãri, Ʉmʉreco Pacʉre mʉja ca jãirijere, mʉja ca jãirore biro yʉ tiirucu, yʉ, cʉ̃ Macʉ̃ menapʉ, yʉ Pacʉ yee ca añu majuropeerijere to bii ĩñojato ĩigʉ. 14 “Jesús cʉ̃ ca dotiro mena teere yʉ ĩi,” ĩiri mʉja ca jãirije cõrorena, mʉja ca jãirore biro yʉ tiirucu. 15 ”Yʉre mʉja ca maijata, mʉjare yʉ ca tii doti cũurijere, yʉ ca dotirore biro mʉja tii nʉnʉjeerucu. 16 Yʉ pea, yʉ Pacʉpʉre apĩ yʉ jãirucu, mʉja ca tʉgoeña bayiro ca tiipʉ, mʉja mena to birora ca niicõa niipʉ, Añuri Yeri díámacʉ̃ ca ĩigʉre mʉjare cʉ̃ tiicojojato ĩigʉ. 17 Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã, cʉ̃re ĩati, cʉ̃re majiti, ca biicãrã niiri cʉ̃re ñee majitima. Mʉja pea cʉ̃re mʉja maji, cʉ̃a, mʉja mena to birora niicõa niimi. Ñucã to birora mʉjapʉre niicõa niirucumi. 18 Biigʉpʉa, ca pacʉ dia weo ecoricarãre biro mʉjare yʉ cũutirucu. Yʉ doorucu ñucã, mʉja mena niigʉ doogʉ. 19 Ca yoa waatirora, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã yʉre ĩa nemotirucuma. Mʉja pea yʉre mʉja ĩarucu, mʉja mena yʉ ca niirijere. Ca catigʉ niigʉ yʉ bii yʉa. To biri mʉja cãa, yʉre birora ca catirã mʉja niirucu. 20 Tii rʉmʉ ca earo, yʉ, yʉ Pacʉpʉre yʉ ca niirijere, mʉja cãa yʉpʉre mʉja ca niirijere, ñucã yʉ pee cãa mʉjapʉre yʉ ca niirijere, mʉja ĩa majirucu. 21 Yʉ ca dotirijere tʉori, tee ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeegʉ niimi, díámacʉ̃ra yʉre ca maigʉ. Yʉre ca maigʉre, yʉ Pacʉ cãa cʉ̃re mairucumi. Yʉ cãa cʉ̃re mai, cʉ̃re yʉ ca mairijere cʉ̃re ĩño, yʉ tiirucu —jãare ĩi wedewi Jesús. 22 To biro jãare cʉ̃ ca ĩiro, Judas (Iscariote méé pea) Jesús're o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi: —Wiogʉ, mʉa ¿ñee tiigʉ Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirãre, mʉ ca niirique cʉtirijere ĩñotigʉra jãa wadore mʉ ĩñogʉti? —cʉ̃re ĩiwi. 23 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Yʉre ca maigʉa, yʉ wederique ca ĩirore biro tii nʉnʉjeemi. To biro ca biigʉre, yʉ Pacʉ cʉ̃re mairucumi. To biri jãa pʉarãpʉra yʉ Pacʉ mena cʉ̃ pʉtopʉ doo, cʉ̃ mena jãa niirucu. 24 Yʉre ca maitigʉa, yʉ wederique ca ĩirore biro tii nʉnʉjeetimi. Ano mʉjare yʉ ca ĩirijere mʉja ca tʉorijea, yʉ majurope tʉgoeñari yʉ ca wederije méé nii. Yʉ Pacʉ, yʉre ca tiicojo cojoricʉ yʉre cʉ̃ ca wede dotirije niiro bii. 25 Ména mʉja mena niigʉra, ate niipetirije mʉjare yʉ wede. 26 Jiropʉra, tʉgoeña bayiricaro ca tiigʉ Añuri Yeri yʉre ca wajoagʉ, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca tiicojogʉ niipetirije mʉjare wede majio, ñucã mʉjare yʉ ca ĩirique niipetirijere mʉja ca majiro mʉjare tii, tiirucumi. 27 ”Añuro niiriquere mʉjare yʉ cũu. Yʉ yee añuro niiriquere mʉjare yʉ tiicojo, yʉa, ati yepa macãrã cʉ̃ja ca tiicojorore biro méé mʉjare yʉ tiicojo. To biri tʉgoeñarique pai, uwi, biiticãña. 28 “Mee, waagʉ yʉ bii, mʉja mena niigʉ doogʉ yʉ doorucu ñucã,” yʉ ca ĩirijere mʉja tʉojãwʉ. Díámacʉ̃ra yʉre mʉja ca maijata, “Yʉ Pacʉ pʉtopʉ waagʉ yʉ tii,” yʉ ca ĩirijere tʉorã, bʉaro mʉja ʉjea niibojacupa. Cʉ̃a, yʉ ametʉenero do biro ca tiiya manigʉ niimi. 29 Mee atere, tee ca biiparo jʉguero mʉjare yʉ wede majio jʉguecã, yʉ ca ĩiricarore biro to ca biiro ĩarã, “Díámacʉ̃ra manire ĩijapi,” mʉja ĩirucu. 30 ”To cõrora mʉja mena yʉ wederucu. Mee, doo yerijãami ati yepa macãrãre ca doti niigʉ Satanás. Cʉ̃a, yʉre ca doti ametʉa nʉcãgʉ méé niimi biigʉpʉa. 31 Biiropʉa o birora ca biipe niiro bii, ati yepa macãrã bojoca niipetirã, yʉ Pacʉre mai, yʉre cʉ̃ ca tii doti cojoricarore birora tii, yʉ ca tiirijere cʉ̃ja ca majipere biro ĩiro —jãare ĩiwi Jesús. To biro jãare ĩi yapano: —Wãmʉ nʉcãña. Jamʉ, mani waaco —jãare ĩiwi.

Juan 15

1 O biro ĩi cõoña wedewi ñucã Jesús: hk00112b.tif 2 To biri jĩcã dʉpʉ ca dica maniri dʉpʉ to ca niijata, tii dʉpʉre paa taa cõacãmi. To ca dica cʉtijata, tii dʉpʉri ca añutirijere paa jude bate, jee woo, tiimi, paʉ jañuro to dica cʉtijato ĩigʉ. 3 Mee mʉja pea yʉ ca wederijere ca tʉo nʉnʉjeerã niiri, ca ñañarije manirãpʉ mʉja nii. 4 Yʉ mena to birora niicõa niiña. Yʉ cãa, mʉja menara to birora yʉ niicõa niirucu. Ca dʉpʉ, ʉje daapʉre pʉto cʉtitirora, tii dʉpʉ wadora dica cʉti majiti. Tii dʉpʉ ca biirore birora, mʉja cãa yʉ mena to birora mʉja ca niicõa niitijata, añurijere mʉja tii majiticu. 5 ”Yʉ yʉ nii ʉje daa ca nii majuropeeri daa. Mʉja pea ca dʉpʉrire biro ca biirã mʉja nii. Yʉ menara ca niicõa niigʉa, ñucã yʉ pee cãa cʉ̃ menara nii, yʉ ca biigʉa, paʉ añurijere tii niirucumi. Yʉ mena niitirã, do biro mʉja tiiticu. 6 Yʉ mena ca niitigʉa, paa taa cõa ecori, pecamepʉ cʉ̃ja ca joepa dʉpʉ ca jini cũa yujuri dʉpʉre biiro niimi. 7 Mʉja, yʉ mena to birora niicõa nii, yʉ ca wederijere yʉ ca ĩirore biiro tii nʉnʉjeecõa nii, mʉja ca biijata, mʉja ca boorijere jãiña. Mʉja tiicojo ecorucu. 8 Paʉ añurije mʉja ca tii niirije mena, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca nii majuropeerijere tii nʉcʉ̃ bʉo ecomi. O biro tiirã, yʉ buerã peti mʉja ca niirijere mʉja ĩño. 9 ”Yʉ Pacʉ yʉre cʉ̃ ca mairore birora mʉjare yʉ mai. To biri mʉjare yʉ ca mairijere camotatiiticãña. 10 Yʉ ca doti cũurijere yʉ ca dotirore biro mʉja ca tiicõa niijata, yʉ ca mairã mʉja niirucu, yʉ cãa, yʉ Pacʉ cʉ̃ ca dotirijere tii nʉnʉjeeri, cʉ̃ ca maigʉ yʉ ca niirore birora. 11 ”Atere o biro mʉjare yʉ ĩi, yʉ ca ʉjea niirore birora cʉ̃ja ʉjea niijato ĩigʉ. To biri bʉaro mʉja ʉjea niirucu. 12 Ate nii yʉ ca dotirije: Mʉjare yʉ ca mairore birora, mʉja cãa ameri maiña. 13 Bʉaropʉra ca maigʉ niiriquea, mani mena macãrãre bii yai bojarique niiro bii. 14 Yʉ ca dotirijere mʉja ca tiijata, yʉ mena macãrã niirã mʉja bii. 15 Pade coteri maja mʉjare yʉ ĩiti yua. Pade coteri majʉa, cʉ̃ wiogʉ cʉ̃ ca tiirijere majitimi. Yʉ mena macãrã mʉjare yʉ ĩi, yʉ Pacʉ yʉre cʉ̃ ca ĩirique niipetirore mʉjare yʉ ca wede peoticãrique ca niiro macã. 16 Mʉja méé yʉre mʉja beje amiwʉ. Yʉ pee mʉjare beje jeeri, añurijere cʉ̃ja tiirã waajato ĩigʉ, mʉjare yʉ tiicojo cojowʉ, añurije mʉja ca tii niirije to birora to niicõa niijato ĩigʉ. O biro mʉja ca tiiro, “Jesús cʉ̃ ca dotiro mena atere yʉ ĩi,” ĩicãri cʉ̃re mʉja ca jãiro, mʉja ca jãirije niipetiro mʉjare tiicojorucumi yʉ Pacʉ. 17 Atere mʉjare yʉ tii doti: “Mʉja ca niiro cõrora ameri maiña”. 18 ”Ati yepa macãrã mʉjare cʉ̃ja ca ĩa tutiro, yʉpʉrena cʉ̃ja ca ĩa tuti jʉoriquere majiña. 19 Ati yepa macãrã mʉja ca niijata, ati yepa macãrã mʉjare maibocuma, cʉ̃ja yaarãre cʉ̃ja ca mairore birora. Yʉ pea ati yepa macãrã watoa ca niirãre, mʉjare yʉ beje jeewʉ. To biri ati yepa macãrã mʉjare ĩa tuti jañuma, ati yepa macãrã méé mʉja ca niiro macã. 20 “Pade coteri majʉ jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ wiogʉ ametʉenero niitimi,” mʉjare yʉ ca ĩijãrijere tʉgoeñaña. Ñañaro tiirʉgarã yʉre cʉ̃ja ca nʉnʉricarore birora mʉja cãare ñañaro tiirʉgarã mʉjare nʉnʉrucuma. Yʉ ca wederijere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeericarore birora mʉja ca ĩirije cãare tʉo nʉnʉjeerucuma. 21 Yʉre ca tiicojo cojoricʉre ca majitirã niiri, ate niipetirije mʉjare tiirucuma, yʉ yee quetire cʉ̃jare mʉja ca wederije jʉori. 22 Ati yepapʉ dooti, cʉ̃jare wede majioti, yʉ ca biijata, ñañarije ca tii wapa tuatirã niicãbojacupa. Mecʉ̃ra, cʉ̃jare yʉ ca wede majiorije ca niiro macã, “Ñañarije ca tiirã méé jãa nii,” ĩi majitima yua. 23 Yʉre ca ĩa tutirã, yʉ Pacʉ cãare cʉ̃re ĩa tutirã tiima. 24 Cʉ̃ja watoare, jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ ca tiitirique ʉnore cʉ̃jare yʉ ca tii ĩñotijata, jĩcã wãme ʉno peera ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere wapa tuatibojacupa. Mecʉ̃ra yʉ ca tii niirijere ĩa yerijãama, teere ĩacã pacarã yʉre ĩa tuti, yʉ Pacʉ cãare ĩa tuti, tiima. 25 Atea biiropʉa cʉ̃ja yee doti cũurique: “Ñee ʉno ñañarije ca tiitigʉrena yʉre ĩa tutiwa,” cʉ̃ja ca ĩi owarique ca ĩirore biro ca biipe niiro bii. 26 ”Mʉjare ca wede majiopʉ díámacʉ̃ wado ca ĩigʉ, Añuri Yeri yʉ Pacʉ cʉ̃ ca tiicojogʉre yʉ ca tiicojo cojogʉ, yʉ Pacʉ mena ca nii jʉo dooricʉ eagʉpʉ, yʉ yee maquẽre wede majiorucumi. 27 Mʉja cãa, jĩcãtopʉra yʉ mena ca nii jʉoricarã niiri, yʉ yee maquẽre mʉja wederucu.

Juan 16

1 ”Díámacʉ̃ yʉre mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere to birora mʉja ca tʉgoeña bayicõa niipere biro ĩigʉ, atere to biro mʉjare yʉ ĩi. 2 Juu buerica wiijeripʉra mʉjare ãcũ wienerucuma. Niirucu ñucã, no ca boorã mʉjare jĩacõari, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro tiirã mani tii,” cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñapa cuu. 3 Atere to biro tiirucuma, yʉre majiti, yʉ Pacʉ cãare majiti, ca biirã niiri. 4 Atere mʉjare yʉ wede majio, bojoca ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiiri tabe ca earo, mʉjare yʉ ca wede majio yerijãariquere mʉja ca tʉgoeñapere biro ĩigʉ. ”Ate o biro mʉjare yʉ ca ĩi wederijere jĩcãtopʉre mʉjare yʉ wedetiwʉ, mʉja menara niima ĩigʉ. 5 Mecʉ̃ra yʉre ca tiicojo cojoricʉ mena niigʉ waagʉ yʉ bii, mʉja pea jĩcʉ̃ ʉno peera, “¿Noopʉ mʉ waati?” yʉre mʉja ĩi jãiñati. 6 Yʉre jãiñaricaro ʉnora, o biro mʉjare yʉ ca ĩi wederijerena mʉja tʉgoeñarique paicoa. 7 Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Mʉja peera mʉjare yʉ ca waa weocoaro peera añu. Yʉ ca waatijata, tʉgoeña bayiricaro ca tiigʉ mʉja mena niigʉ dootibocumi. Yʉ ca waacoajata docare, yʉ majuropeera cʉ̃re mʉjare yʉ tiicojo cojorucu. 8 Cʉ̃ eagʉpʉ, ati yepa macãrãre ĩa majiricarora, cʉ̃ niimi ñañarije ca tiigʉ, cʉ̃ niimi ñañarije ca tiitigʉ, ñucã cʉ̃ niimi Ʉmʉreco Pacʉre ñañaro ca tii ecogʉ, ĩi wede majiorucumi: 9 Ñiru cʉ̃ niiti ñañarije ca tiigʉ: Yʉre ca tʉo nʉnʉjeetigʉ. 10 Ñiru cʉ̃ niiti ñañarije ca tiitigʉ: Yʉ, yʉ Pacʉ pʉto ca waagʉ, mʉja pea yʉre mʉja ĩa nemotirucu yua. 11 Ñiru cʉ̃ niiti Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiigʉ: Ati yepare ca doti niigʉ Satanás, mee ñañaro cʉ̃ ca tiiricʉpʉ ca niigʉ. 12 ”Paʉ mʉjare yʉ ca ĩirʉgarije nii biiropʉa. Bʉari, mecʉ̃acãra mʉja peera paʉ peti niirore biro mʉjare biibocu. 13 Añuri Yeri díámacʉ̃ ca ĩigʉ eagʉpʉ, niipetirijere díámacʉ̃ mʉjare wede majiorucumi. Cʉ̃a, cʉ̃ ca tʉgoeñari wãme wedetirucumi. Niipetirije Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ ca tʉorije wadore wederucumi. To biri ñucã, jiro ca biipe cãare mʉjare wede majiorucumi. 14 Yʉ yee ca niirijere jee upari mʉjare wede majio niigʉ, yʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo niigʉ tiirucumi. 15 Niipetirije yʉ Pacʉ cʉ̃ ca cʉorije yʉ yee nii. To biri, “Añuri Yeri yʉ yeere jee upari mʉjare wede majiorucumi,” mʉjare yʉ ĩijãwʉ. 16 ”Ca yoa waatirora yʉre mʉja ĩa nemotirucu. Biirãpʉa ñucã jiro jañuroacã yʉre mʉja ĩarucu ñucã —jãare ĩi wedewi Jesús. 17 To biirije Jesús cʉ̃ ca ĩi wederijere tʉorã, jĩcãrã jãa mena macãrã o biro ameri ĩi jãiñawa: —¿Do biro ĩirʉgʉ atere: “Ca yoa waatirora yʉre mʉja ĩa nemotirucu yua, manire ca ĩigʉ nii pacagʉ ñucã, jiro jañuropʉ yʉre mʉja ĩarucu ñucã, yʉ Pacʉ pʉtopʉ waagʉ yʉ ca biiro macã,” manire cʉ̃ ĩiti? 18 ¿Do biro ĩirʉgʉ, “Ca yoa waatirora,” cʉ̃ ĩiti? To biro cʉ̃ ca ĩirijere mani tʉo majiti majuropeecã —ĩiwa. 19 Jesús pea teere cʉ̃re cʉ̃ja ca jãiñarʉga niirijere majiri, o biro ĩiwi: —Yʉa, o biro mʉjare yʉ ĩi wedejãwʉ: “Ca yoa waatirora yʉre mʉja ĩa nemotirucu. Biirãpʉa, jiro jañuroacã yʉre mʉja ĩarucu ñucã,” mʉjare yʉ ĩijãwʉ. ¿Atere mʉja ameri jãiña niiti? 20 Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: Bʉaro tʉgoeñarique pai, oti, mʉja biirucu, ati yepa macãrã pea cʉ̃ja ca ʉjea niicãro. Biiropʉa mʉja ca tʉgoeñarique paimijata cãare, mʉja ca tʉgoeñarique pairijera ʉjea niirique pee mʉjare wajoarucu. 21 Jĩcõ nomio macʉ̃ cʉtirʉgo, bʉaro peti wijiomo, cõ ca macʉ̃ cʉtiri tabe ca earo. To biro bii pacago, cõ macʉ̃ cʉ̃ ca baʉaro jiropʉra, ca punirijere tʉgoeñatimo yua, jĩcʉ̃ bojocʉ ati yepapʉre cʉ̃ ca baʉarijere ĩa ʉjea niima ĩigo. 22 Cõre birora mʉja cãa mecʉ̃acãre, ñañaro mʉja bii tʉgoeñarique pai. To biro mʉja ca biimijata cãare, yʉ pea jiro mʉjare yʉ ĩa nemorucu ñucã. To biro yʉ ca biiro ĩarã, mʉja yeripʉ bʉaro mʉja tʉgoeña ʉjea niirucu. Mʉja ca ʉjea niirijere jĩcʉ̃ ʉno peera mʉja ca ʉjea nii yerijãaro mʉjare tii majitirucumi. 23 Tii rʉmʉ ca earopʉra, bʉaro ʉjea niima ĩirã, jĩcã wãme ʉno peera yʉre jãiñarucu, mʉja tiiticãrucu. Díámacʉ̃ mʉjare yʉ ĩi: “Jesús cʉ̃ ca dotiro mena atere yʉ ĩi,” mʉja ca ĩi jãirije cõrorena, yʉ Pacʉ mʉjare tiicojorucumi. 24 Ména jĩcã wãme ʉno peera, “Jesús cʉ̃ ca dotiro mena atere yʉ ĩi,” mʉja ĩi jãiti. Jãiña. Jãirã mʉja bʉarucu, bʉaro ʉjea niirã mʉja ca niipere biro ĩirã. 25 ”Atere ĩi cõoñarique mena wado mʉjare yʉ wederucujãwʉ. Biiropʉa mee ea dooro bii, ĩi cõoñarique mena mʉjare wedericaro maniro, tʉo majiricarora yʉ Pacʉ yee maquẽre mʉjare yʉ ca wede majiopa tabe. 26 Tii rʉmʉre, “Jesús cʉ̃ ca dotiro mena atere yʉ ĩi,” ĩicãri, yʉ Pacʉre mʉja jãirucu yua. “Yʉ, yʉ Pacʉpʉre mʉjare yʉ jãi bojarucu,” ĩigʉ méé yʉ ĩi, 27 mee yʉ Pacʉ majuropeera mʉjare maimi. Yʉre mai, ñucã díámacʉ̃ra “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉra niimi,” yʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã mʉja ca niiro macã. 28 Yʉa, yʉ Pacʉ pʉto ca niiricʉ yʉ doowʉ, ati yepapʉre. To biri mecʉ̃ra ñucã yʉ Pacʉ pʉtopʉra tua waagʉ, ati yepa macãrãre waa weo waagʉ yʉ tii —jãare ĩiwi Jesús. 29 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jãa, cʉ̃ buerã pea o biro cʉ̃re jãa ĩiwʉ: —Mecʉ̃ docare yua, ĩi cõoñaricaro maniro díámacʉ̃ jãare mʉ wede. 30 Mecʉ̃ra, niipetirijepʉrena mʉ ca majirijere jãa ĩa maji. To biri jĩcʉ̃ ʉno peera mʉre jãa ca jãiña bʉa ñaaro mʉ booti. Ate jʉori, “Ʉmʉreco Pacʉ pʉto ca dooricʉra niimi,” díámacʉ̃ra mʉre jãa ĩi tʉo nʉnʉjee —jãa ĩiwʉ. 31 To biro jãa ca ĩiro, Jesús pea o biro jãare ĩi yʉʉwi: —To docare, ¿mecʉ̃pʉ díámacʉ̃ yʉre mʉja tʉoti? 32 Mee earopʉ bii, mecʉ̃ra nii, mʉja niipetirãpʉra no ca boorora yʉre mʉja ca ũmaa weocoapa tabe. To biro yʉre mʉja ca bii weocãmijata cãare, yʉ jĩcʉ̃ra yʉ tuatirucu, yʉ Pacʉ yʉ menara cʉ̃ ca niicãro macã. 33 Ate niipetirijere to biro mʉjare yʉ ĩi wede, yʉ mena niima ĩirã, añuro niiriquere mʉja ca bʉa eapere biro ĩigʉ. Ati yepapʉre niirã, ñañaro mʉja tamʉorucu. To biro bii pacarã, tʉgoeña bayicãña. Mee, yʉa ati yepa maquẽ ñañarijere yʉ bii ametʉa nʉcãcãwʉ —jãare ĩi wedewi Jesús.

Juan 17

1 To biro ĩi yapano, emʉaro pee ĩa mʉene, o biro ĩi juu buewi Jesús: —Cáacʉ, mee yʉre mʉ ca cõorica tabe eacoa. Yʉ, mʉ Macʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉoya. Yʉ, mʉ Macʉ̃ pee cãa, mʉre yʉ ĩi nʉcʉ̃ bʉorucu. 2 Yʉ, mʉ Macʉ̃re, bojoca niipetirã ametʉenero doti majiriquere yʉre mʉ tiicojowʉ, yʉre mʉ ca tiicojoricarãre to birora caticõa niiriquere cʉ̃ tiicojojato ĩigʉ. 3 To birora caticõa niiriquere bʉariquea ate nii: Mʉ, díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ jĩcʉ̃ra ca niigʉre, ñucã yʉ, Jesucristo, mʉ ca tiicojo cojoricʉ cãare ca majirã, caticõa niiriquere bʉarucuma. 4 Mee ati yepapʉre niigʉ, mʉre yʉ tii nʉcʉ̃ bʉo niiwʉ. Yʉre mʉ ca tii doti cojoriquere, mʉ ca tii dotirore birora yʉ tii yapano. 5 Cáacʉ, mecʉ̃ra ñucã ati yepa ca niiparo jʉgueropʉra mʉ mena niigʉ ca nii majuropeegʉ yʉ ca niiricarore birora, mʉ pʉtopʉ ca nii majuropeegʉ yʉ ca niiro yʉre tiiya ñucã. 6 ”Ati yepa macãrãre beje jeeri, yʉre mʉ ca tiicojoricarãre mʉre cʉ̃ja ca majiro yʉ tiiwʉ. Mʉ yaarã niiwa, mʉ, cʉ̃jare yʉre mʉ tiicojowʉ, cʉ̃ja pea mʉ wederiquere tʉo nʉnʉjeewa. 7 Mecʉ̃ra, niipetirije yʉre mʉ ca tiicojoriquere, mʉpʉ mʉ ca tiicojorije ca niirijere majima. 8 Yʉre mʉ ca wede dotiriquere cʉ̃jare yʉ wedewʉ. Cʉ̃ja pee cãa teere yʉre tʉo nʉnʉjeewa. Mʉ pʉtopʉ ca niiricʉra yʉ ca dooriquere añuro majima. Ñucã mʉ ca tiicojo cojoricʉ yʉ ca niirije cãare díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjeema. 9 ”Cʉ̃ja yee maquẽre jãi bojagʉ yʉ ĩi. Yʉre ca tʉo nʉnʉjeetirãre jãi bojagʉ méé yʉ ĩi. Yʉre mʉ ca tiicojoricarãre yʉ jãi boja, mʉ yaarã cʉ̃ja ca niiro macã. 10 Niipetirã yʉre ca tʉo nʉnʉjeerã, mʉ yaarã niima. Ñucã niipetirã mʉ ca cʉorã, yʉ yaarã niima. Ca nii majuropeegʉ yʉ ca niirijere cʉ̃ja menapʉ bojocare bii ĩño nii. 11 Yʉa, ati yepara yʉ niicõa niitirucu. Cʉ̃ja pee doca ati yepara tuarucuma. Yʉa, mʉ pʉtopʉ waagʉ yʉ tii. Cáacʉ ca ñañarije manigʉ, mʉ ca doti tutua niirije mena, doti tutua niirique yʉre mʉ ca tiicojorique mena, cʉ̃jare ĩa nʉnʉjeeya, jĩcʉ̃re biro mani ca niirore birora, cʉ̃ja cãa jĩcʉ̃re biro cʉ̃ja ca niipere biro ĩigʉ. 12 Ména ati yepare cʉ̃ja mena niigʉ, doti tutuarique yʉre mʉ ca tiicojorique mena cʉ̃jare ĩa nʉnʉjee, ñañarije cʉ̃jare ca biirʉgarijere cʉ̃jare camota boja, yʉ tii niiwʉ yʉre mʉ ca tiicojoricarãre. Cʉ̃ja mena macʉ̃ jĩcʉ̃ ʉno peera yaitiwi. Biigʉpʉa, mʉ yee quetire cʉ̃ja ca owarique ca ĩirore biro to biijato ĩigʉ, ca yaipʉ ca baʉaricʉ wado yairucumi. 13 ”Mecʉ̃ra mʉ pʉtopʉra tua waagʉ yʉ tii. Biigʉpʉa atera, ati yepapʉ cʉ̃ja mena niigʉra atere to biro yʉ ĩi, cʉ̃ja cãa, yʉ ca ʉjea niirore birora cʉ̃ja ʉjea niijato ĩigʉ. 14 Yʉre mʉ ca wede doti cojorijere cʉ̃jare yʉ wedewʉ. Yʉ cãa ati yepa macʉ̃ méé yʉ ca niirore birora, cʉ̃ja cãa ati yepa macãrã méé cʉ̃ja ca niiro macã, ati yepa macãrã mʉre ca majitirã pea cʉ̃jare ĩa tuti jañuma. 15 “Ati yepare ca niirãre mʉ pʉtopʉ yoari méé cʉ̃jare jee cojocãña,” ĩigʉ méé yʉ ĩi biigʉpʉa. “Ñañarije cʉ̃jare ca biirʉgarijere cʉ̃jare camota bojaya,” ĩigʉ pee doca, to biro mʉre yʉ ĩi. 16 Ati yepa macʉ̃ méé yʉ ca niirore birora, cʉ̃ja cãa ati yepa macãrã méé niima. 17 Mʉ majuropeera mʉ yaarãre jee dica wooya, mʉ yee díámacʉ̃ ca niirijere ca padeparãre. Mʉ wederiquea, díámacʉ̃ ca niirije nii. 18 Ati yepapʉre yʉre mʉ ca tiicojo cojoricarore birora, yʉ cãa anijare cʉ̃jare yʉ tiicojo cojo, ati yepa macãrãre mʉ yeere cʉ̃ja wede majiorã waajato ĩigʉ. 19 Cʉ̃jare ĩima ĩigʉ yʉ majuropeera, mʉ ca tii dotiricarore biro tiirʉgʉ, ca ñañarije manigʉ ami dica wooricʉ yʉ nii ea, cʉ̃ja cãa díámacʉ̃ ca niirije queti jʉori, ca ñañarije manirã nii ea, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorije peere ca tiirã nii, cʉ̃ja ca biipere biro ĩigʉ. 20 ”Anija wadore jãi bojagʉ méé, to biro mʉre yʉ ĩi. Niipetirã bojoca, yʉ yee quetire cʉ̃jare cʉ̃ja ca wedero tʉori, yʉre ca tʉo nʉnʉjeeparãpʉ cãare cʉ̃jare yʉ jãi boja. 21 Cʉ̃ja niipetirãpʉre, “Añuro jĩcãri cõro cʉ̃ja niijato” ĩigʉ, atere to biro mʉre yʉ ĩi. “Cáacʉ, yʉ, mʉ mena nii, mʉ pee cãa yʉ mena nii, mani ca bii niirore birora, cʉ̃ja cãa jĩcãri cõro añuro mani mena cʉ̃ja ca niiro tiiya,” yʉ ĩi, ati yepa macãrã mʉre ca tʉo nʉnʉjeetirã, mʉ ca tiicojo cojoricʉ yʉ ca niirijere díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeepere biro ĩigʉ. 22 ”Ca nii majuropeegʉ yʉ ca niiro yʉre mʉ ca tiiricarore birora, yʉ cãa ca nii majuropeera cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare yʉ tiiwʉ, jĩcʉ̃re birora mani ca niirore birora, cʉ̃ja cãa jĩcʉ̃re birora cʉ̃ja niijato ĩigʉ. 23 Yʉ pea, cʉ̃japʉre nii, mʉ pea, yʉpʉre nii, mani bii. Añuropʉra jĩcãri cõro cʉ̃ja ca nii earo cʉ̃jare tiiya. To biro mʉ ca tiiro ati yepa macãrã, mʉ ca tiicojo cojoricʉ yʉ ca niirijere, ñucã yʉre mʉ ca mairore birora cʉ̃jare mʉ ca mairijere, ĩa majirucuma. 24 Cáacʉ, mʉ, yʉre mʉ ca tiicojoricarã cãa, yʉ ca niipa tabepʉra yʉ mena cʉ̃ja ca niiro yʉ boo, ca nii majuropeegʉ yʉ ca niirijere yʉre mʉ ca tiicojoriquere cʉ̃ja ĩajato ĩigʉ; mee, mʉa ati yepare mʉ ca tiiparo jʉgueropʉra yʉre mʉ mai jʉo doowʉ. 25 Cáacʉ añugʉ, ména ati yepa macãrã mʉre cʉ̃ja ca majiti pacaro, yʉ pea mʉre yʉ maji. Anija yʉ mena ca niirã cãa, mʉ ca tiicojo cojoricʉ yʉ ca niirijere majima. 26 Mʉ ca niirique cʉtirijere cʉ̃jare yʉ ĩñowʉ. Ñucã to birora yʉ ĩñocã nʉnʉa waarucu, yʉre mʉ ca mairije cʉ̃japʉre nii, ñucã yʉ majuropeecã cʉ̃japʉrena niicã, yʉ ca biipere biro ĩigʉ —ĩi juu buewi Jesús.

Juan 18

1 Atere ĩi yapano, Jesús, jãa, cʉ̃ buerãre, dia maa Cedrón ape nʉñapʉ jãare jʉo waacoawi. Toopʉre niiwʉ jĩcã yepa ote yucʉ ca niiri yepa. Tii tabepʉ jãare jʉo owa waawi. 2 Judas, Jesús're ca wedejãa buiyee cõagʉ cãa, tii tabere majiwi, paʉ tiiri Jesús jãare cʉ̃ ca jʉo waarucurique ca niiro macã. 3 To biri Judas, jĩcã puna uwamarã, paia ʉparã, fariseos, cʉ̃ja ca doti cojoricarã, jĩcãrã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire coteri maja mena, beju cʉticãri, jĩcãrã, ʉje pio jãari jĩa boerica coori mena jĩa boe, aperã yucʉgʉ yapa upa bʉrʉa jia tuuri jĩa boerique mena jĩa boe, ca tii dooricarã mena toopʉ eawi. 4 Mee Jesús pea niipetirije cʉ̃re cʉ̃ja ca tiipere ca maji peoticãgʉ niiri, cʉ̃jare boca nʉcãri, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi: —¿Ñirure mʉja amaati? —ĩiwi. 5 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro: —Jesús, Nazaret macʉ̃re jãa ama —ĩiwa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro Jesús pea: —Yʉ yʉ nii —cʉ̃jare ĩiwi. Judas, Jesús're ca wedejãa buiyee cõagʉ cãa toora cʉ̃ja mena niiwi. 6 “Yʉ yʉ nii,” Jesús cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩirora duwi tua tua waa, yepapʉ ñaacũmucoawa. 7 Jesús pea ñucã: —¿Ñirure mʉja amaati? —cʉ̃jare ĩi jãiña nemowi. Cʉ̃ja pea: —Jesús, Nazaret macʉ̃re jãa ama —cʉ̃re ĩiwa ñucã. 8 Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi ñucã: —Mee, “Yʉ yʉ nii” mʉjare yʉ ĩijãwʉ. Yʉre mʉja ca amajata, anija yʉ mena macãrã peera ñeeticãña —ĩiwi Jesús. 9 Ate pea cʉ̃ majuropeera: “Cáacʉ, yʉre mʉ ca tiicojoricarã jĩcʉ̃ ʉno peera yaitiwa,” cʉ̃ ca ĩiricarore biro to biijato ĩiro biiwʉ. 10 To cõrora Simón Pedro pea niipĩi ca cʉoricʉ niiri yoo wee amiri, paia wiogʉre ca pade cotegʉ Malco ca wãme cʉtigʉ amopero díámacʉ̃ nʉña peere paa taa ñoocã cojowi. 11 To biro cʉ̃ ca tiiro ĩari, Jesús pea: —Ca niirica tabepʉra niipĩire queno cũuña. Yʉ Pacʉra, ñañaro yʉ ca tamʉoro cʉ̃ ca boojata, cʉ̃ ca dotirore birora ñañaro yʉ ca biipera niicãro bii —ĩiwi Jesús. 12 Uwamarã cʉ̃jare dotiri majʉ mena, to biri judíos yaarã uwamarã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire coteri maja mena, Jesús're ñeeri cʉ̃re jia, 13 Anás yaa wii pee cʉ̃re ami waa jʉowa. Cʉ̃ pea tii cʉ̃mare paia wiogʉ ca niigʉ Caifás mañicʉ niiwi. 14 Ani Caifás pea, judíos're: “Bojoca niipetirãpʉre jĩcʉ̃ra cʉ̃ ca bii yai bojaro añu,” ca ĩi wede majioricʉra niiupi. 15 Jesús're cʉ̃ja ca ami waaro, Simón Pedro mena cʉ̃re jãa nʉnʉ waawʉ. Yʉ pea paia ʉpʉ cʉ̃ ca majigʉ niiri, Jesús menara paia ʉpʉ yaa wii macã yepapʉ yʉ jãacoawʉ. 16 Simón Pedro pea, macã yepapʉra tii wiire camotaarica janiro macã jopepʉra tua nʉcãcãwi. To biri yʉ pea, paia ʉpʉ cʉ̃ ca majigʉ niiri, jopere ca cotegore cõre yʉ wedegʉ waawʉ. To biro cõre yʉ ca ĩiro, Simón Pedro cãare cʉ̃re jõene cojowo. 17 Jopere ca cotego pea cʉ̃ ca jãa dooro o biro cʉ̃re ĩi jãiñawo Simón Pedrore: —¿Mʉa, Jesús buerã mena macʉ̃ méé mʉ niiti? —cʉ̃re ĩiwo. To biro cõ ca ĩiro, Simón Pedro pea: —Cʉ̃ méé yʉ nii yʉa —cõre ĩicãwi. 18 Tii ñamire bʉaro ca yʉjʉaro macã, paia wiogʉre pade bojari maja, to biri Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire coteri maja mena pecame diori, to juma nucũ cojowa. To biro cʉ̃ja ca biiro, Pedro cãa cʉ̃ja mena peca juma niiwi. 19 Paia wiogʉ pea Jesús're o biro cʉ̃re ĩi jãiña jʉoupi: —¿Noa ʉno peti cʉ̃ja niiti, mʉ buerã? ¿Ñee ʉnore cʉ̃jare mʉ buerucuti? —cʉ̃re ĩi jãiñaupi. 20 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —Niipetirã bojoca cʉ̃ja ca tʉo cojoropʉ yʉ wederucujãwʉ. To cãnacã tiira, nea poo juu buerica wiijeripʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ, judíos niipetirã cʉ̃ja ca nea pooropʉ yʉ wederucujãwʉ. Jĩcãti ʉno peera yairopʉ wede, yʉ tiitirucujãwʉ. 21 ¿Ñee tiigʉ yʉre mʉ jãiñati? Yʉ ca wederijere ca tʉorucujãrã peere cʉ̃jare jãiñaña. Cʉ̃ja, “To biirije ĩirucujãwi,” mʉre cʉ̃ja ĩijato, cʉ̃ja majima cʉ̃jare yʉ ca wederucujãrijere —ĩiupi. 22 O biro Jesús cʉ̃ ca ĩirije menara, jĩcʉ̃ uwamʉ Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire ca coterã mena macʉ̃ cʉ̃ pʉto ca nucũricʉ cʉ̃ diámacʉ̃re paari, o biro ĩiupi: —¿Paia wiogʉrena o biirijera cʉ̃re mʉ ĩi yʉʉcãti? —ĩiupi. 23 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca tiiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —¿Ñañarije yʉ ca ĩijata, ñee ʉno pee ñañarije yʉ ĩijãri? Yʉre wedeya. Díámacʉ̃ yʉ ca ĩirije to ca nii pacaro, ¿ñee tiigʉ yʉre mʉ paati? —ĩiupi. 24 To cõrora Anás pea Jesús're cʉ̃re jiari, paia wiogʉ Caifás pʉtopʉ ami waa dotiupi. 25 Ména Pedro pea, toora peca jumacã nucũwi. Too cʉ̃ ca juma nucũrucuro: —¿Mʉ cãa, ĩi buerã mena macʉ̃ méé mʉ niicãtimiti? —cʉ̃re ĩi jãiñawa. Pedro pea: —Cʉ̃ méé yʉ nii —cʉ̃jare ĩi ditocãwi. 26 To biro cʉ̃ ca ĩiri tabera, jĩcʉ̃ paia ʉpʉre pade coteri maja mena macʉ̃ Pedro cʉ̃ ca amopero pataricʉ yee wedegʉ peti: —¿Jesús mena ote wejepʉ mʉ ca niiro, yʉ ca ĩajãgʉ méé mʉ niicãtimiti? —cʉ̃re jãiñawi. 27 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea cʉ̃re ĩi ditocãwi ñucã. To biro cʉ̃ ca ĩi niiri tabera, ãbocʉ wedecoawi yua. 28 Jiro, Caifás yaa wii ca niiricʉre tii yepa macãrã ʉpʉ romano cʉ̃ ca niiri wiipʉ ami waawa ñucã Jesús're. Mee ca boe mʉa doori tabepʉ ca niiro macã, judíos pea tii wiipʉ mani ca jãacoajata, mani ñicʉ̃ jãa cʉ̃ja ca biitiriquere mani biibocu, to biro biicãri Pascua boje rʉmʉ mani ca tii niirucurijere cʉ̃ja ca tiiro ñañarã nii cote, baarique cãare baati, mani biibocu ĩima ĩirã, jãa waatiupa. 29 To biro cʉ̃ja ca biiro macã, Pilato pea cʉ̃ja mena wede penigʉ doogʉ witi doori, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi: —¿Anire, ñee ʉno ñañarije cʉ̃ ca tiirique jʉori cʉ̃re mʉja wedejãarã doojãri? —cʉ̃jare ĩiwi. 30 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwa: —Ñañarije ca tiitigʉ cʉ̃ ca niijata, mʉ pʉtopʉ cʉ̃re jãa ami dootibojacupa —cʉ̃re ĩiwa. 31 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Mʉjara cʉ̃re ami waari, mʉjare ca dotirije ca ĩirore biro cʉ̃re jãiña bejeya —ĩiwi. To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, judíos ʉparã pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwa: —Jãa, judíos'ra, jĩcʉ̃ ʉno peerena jãa ca jĩa cõa dotirije mani —ĩiwa. 32 O biro bii eawʉ, “O biri wãme yʉ tii yaio ecorucu,” Jesús cʉ̃ ca ĩirique. 33 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, ñucã Pilato pea cʉ̃ yaa wiipʉ jãa waa, Jesús're jʉo cojo, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Mʉa judíos wiogʉra mʉ niiti? —cʉ̃re ĩiupi. 34 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —¿Teere mʉ majurope jãiñagʉ mʉ ĩiti, aperã yʉ yee maquẽre mʉre cʉ̃ja ca wederije jʉori, to biro yʉre mʉ ĩi jãiñatiqué? —ĩiupi. 35 To biro Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro, Pilato pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —¿To docare yʉa judío yʉ niiti? Cʉ̃ méé yʉ nii nija yʉa. Mʉ yaarãra, paia ʉparãra, yʉpʉre mʉre nonirã dooma. ¿Ñee ʉno mʉ tii bui cʉtijãri? —cʉ̃re ĩiupi. 36 Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Ati yepa macʉ̃ wiogʉ méé yʉ nii yʉa. Ati yepa macʉ̃ wiogʉ yʉ ca niijata, yʉre ca jĩarãre cʉ̃jare ca jĩa camotaparãre yʉ cʉobocu, judíos'pʉre yʉre cʉ̃ja ca tiicojo cõatipere biro ĩigʉ. Yʉ ca doti niiri tabea ano méé nii —ĩiupi. 37 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩiro, Pilato pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi ñucã: —¿To docare mʉa wiogʉ mʉ niiti? —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Mʉra, “Wiogʉ mʉ nii,” yʉre mʉ ĩi doca. Yʉa, aterena biirʉgʉ yʉ baʉawʉ. Ñucã aterena biirʉgʉ ati yepapʉre yʉ doowʉ, díámacʉ̃ maquẽre wede majiogʉ doogʉ. To biri díámacʉ̃ maquẽre ca amarã niipetirã, yʉ ca wederijere tʉo nʉnʉjeema —cʉ̃re ĩiupi. 38 To biro cʉ̃ ca ĩiro Pilato pea: —¿Ñee to niiti, díámacʉ̃ maquẽ mʉ ca ĩirije? —cʉ̃re ĩi jãiñaupi Jesús're. 39 Biirãpʉa mʉja pea Pascua boje rʉmʉ ca niiro, tia cũurica wiipʉ ca niigʉre jĩcʉ̃ yʉ ca wienero mʉja ca boorucurije nii, ¿to biri ani “Ani Judíos Wiogʉre” yʉ ca wienero mʉja booti? —cʉ̃jare ĩiwi. 40 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñarora niipetirãpʉra o biro ĩi acaro buiwa ñucã: —¡Wieneticãña cʉ̃ra! ¡Barrabás peere wieneña! —ĩi acaro buiwa. (Barrabás pea jee dutiri majʉ niiwi.)

Juan 19

1 To cõrora Pilato pea Jesús're ami waari, cʉ̃re bape dotiupi. 2 Uwamarã pea cʉ̃re bape yapano, pota mena upa beto cʉ̃ja ca quenorica betore Jesús dʉpʉgare peo, jutiro bʉaro ca jũarito, wiogʉ cʉ̃ ca jãñarito ʉno cʉ̃re jãa, tiiupa. 3 To biro tiicãri cʉ̃ díámacʉ̃re paarãra: —¡Judíos Wiogʉ to birora cʉ̃ caticõa niijato! —cʉ̃re ĩi bui epeupa. 4 Pilato pea ñucã witi doo, o biro ĩiwi judíos're: —Maa, ĩaña. Ani cʉ̃re yʉ ami witi doo, jĩcã wãme ʉno peera ñañarije cʉ̃ ca tiiriquere bʉatijapi, mʉja ca ĩi ĩa majipere biro ĩigʉ —cʉ̃jare ĩiwi. 5 Jesús pea pota beto cʉ̃ dʉpʉgare cʉ̃ja ca peoricʉ, ñucã jutiro ca jũarito cʉ̃ja ca jãaricʉ witi eawi. To biro cʉ̃ ca biiro, Pilato pea: —Ani niimi —cʉ̃jare ĩiwi. 6 Paia ʉparã, to biri uwamarã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire coteri maja cʉ̃re ĩarãra, o biro ĩi acaro bui jʉo waawa: —¡Yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu cõacãña! ¡Yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu cõacãña! —ĩiwa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro Pilato pea: —Mʉja majurope cʉ̃re ami waari, yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuurãja. Yʉa, anira, jĩcã wãme ʉno peera ñañarije cʉ̃ ca tii bui cʉtirica wãmere yʉ bʉati —cʉ̃jare ĩiwi. 7 To biro cʉ̃ ca ĩiro, judíos ʉparã pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwa: —Jãa, jĩcã wãme jãare ca dotirije jãa cʉo. To biri ca dotirije ca ĩirore biro ca boapʉ niimi, cʉ̃ majuropeera, “Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ yʉ nii,” jãare cʉ̃ ca ĩi ditorije jʉori —cʉ̃re ĩiwa. 8 To biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, Pilato pea bʉaro jañuro uwi tʉgoeñaupi. 9 To biri Pilato pea ñucã cʉ̃ ca niiri tabepʉ jãa waari, o biro ĩi jãiñaupi Jesús're: —¿Mʉa, noo macʉ̃ peti mʉ niiti? —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñamijata cãare, Jesús pea cʉ̃re yʉʉtiupi. 10 To biro cʉ̃ ca biiro, Pilato pea: —¿Ñee tiigʉ yʉre mʉ yʉʉtiti? ¿Mʉa, yucʉ tenipʉ paa pua tuu cõa doticã, ñucã ñañaro cʉ̃ja ca tiirʉgarijere camota bojacã, ca tii doti majigʉ yʉ ca niirijere mʉ majititi? —cʉ̃re ĩiupi. 11 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Jĩcã wãme ʉno peera yʉre mʉ ca doti majirijere mʉ cʉotibojacupa, Ʉmʉreco Pacʉ mʉre cʉ̃ ca tiicojoticãjata. To biri mʉpʉre yʉre ca wedejãa buiyee cõaricʉ pee doca, mʉ ametʉenero ñañarije ca tii bui cʉtiricʉ niimi —ĩiupi. 12 To biro cʉ̃ ca ĩiri tabepʉra, Pilato pea Jesús're wienerʉgʉ bʉaro tʉgoeña ama peoticãmiupi. Judíos pea yerijãari méé, o biro cʉ̃re ĩi acaro buiwa: —Cʉ̃re mʉ ca wienecãjata, César mena macʉ̃ méé mʉ nii. No ca boogʉ, cʉ̃ ca boorora wiogʉ ca jãagʉa, wiogʉ romano César waparã yʉʉ peti niigʉ biimi —cʉ̃re ĩiwa. 13 Pilato pea o biirije cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro tʉori, Jesús're ami witi waari ʉparã cʉ̃ja ca duwiri tabepʉ ea nuucoawi, ʉ̃tã mena cʉ̃ja ca tiirica tabe, arameo wederique menara Gabatá cʉ̃ja ca ĩiri tabepʉ. 14 Tii rʉmʉ pea Pascua boje rʉmʉ jʉguero macã rʉmʉre jotoa decomacã cõro niiwʉ. Pilato pea o biro cʉ̃jare ĩiwi judíos're: —Ani niimi mʉja wiogʉ —cʉ̃jare ĩiwi. 15 To biro Pilato cʉ̃ ca ĩirora, cʉ̃ja pea o biro ĩi acaro buiwa: —¡Cʉ̃ boajato! ¡Cʉ̃ boajato! ¡Yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu cõacãña! —ĩiwa. To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro tʉogʉ, Pilato pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —¿Ñee tiigʉ mʉja wiogʉrena yucʉ tenipʉ cʉ̃re yʉ paa pua tuu cõa dotibogajati? —cʉ̃jare ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, paia ʉparã pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwa: —Jãa, jĩcʉ̃ra jãare ca dotigʉ wiogʉ César wadore jãa cʉo —ĩiwa. 16 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea Jesús're cʉ̃ja paa pua tuu cõarã waajato ĩigʉ cʉ̃jare tiicojocãwi. To biri cʉ̃ja pea Jesús're amicoawa yua. 17 Jesús pea cʉ̃re cʉ̃ja ca paa pua tuupa teni yucʉ tenire pʉjaricʉ witi waawi, “Dʉpʉga Õaro” (hebreo wederique menara “Gólgota”) ca wãme cʉtiri tabepʉ waagʉ. 18 Toopʉ cʉ̃re ami eari, pʉarã watoa cʉ̃re paa pua tuu nʉcõwa. Jĩcʉ̃ cʉ̃ díámacʉ̃ nʉña pee, apĩre cʉ̃ ãcõ nʉña pee, cʉ̃jare paa pua tuu nʉcõwa. 19 Ñucã Pilato pea: —ĩi owa tuurique ca tujari pĩire cʉ̃ jotoare paa pua tuu doti cojoupi. 20 To biro ĩi owa tuurique ca tujari pĩire paʉ judíos buewa, Jesús're cʉ̃ja ca paa pua tuu nʉcõrica buuro macã pʉtoacã ca niiro macã. Tii pĩire owarique pea hebreo wederique mena, griego wederique mena, romano wederique mena, owarique niiwʉ. 21 To biri paia ʉparã judíos pea o biro ĩiupa Pilatore: —“Judíos Wiogʉ niimi,” ĩi owa tuuticãña. “Ani niimi, cʉ̃ majuropeera, ‘Yʉ yʉ nii Judíos Wiogʉ,’ ca ĩirucugʉ,” ĩi owa tuuya —cʉ̃re ĩiupa. 22 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pilato pea: —Mee, yʉ ca owariquepʉa to birora tuaro bii —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi. 23 Uwamarã pea Jesús're paa pua tuu yapanori, cʉ̃ jutirore amiri, bapari quejeri yega batori, cʉ̃ja ca niiro cõro ameri dica woowa. Ñucã cʉ̃ jutiro doca macãro cãare ami, tiiro pea ee ãpõtĩoña maniro jĩcã daara cʉ̃ja ca juaricaro ca niiro macã, 24 uwamarã pea cʉ̃ja majurope o biro ameri ĩiwa: —Atirora mani yega bateticãjaco, “Ĩi bʉarique mena pee mani ĩijaco, ñiru peti tiirore cʉ̃ ca ĩi bʉaro,” ĩirã —ĩiwa. O biro bii eawʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaa pũuropʉre: “Yʉ jutiro jotoa macãrore cʉ̃ja majurope ameri dica woo, ñucã doca macãro cãare ĩi bʉarique mena ĩi bʉa, tiiwa,” cʉ̃ja ca ĩi owarique. Uwamarã o biri wãme peti tiicãwa. 25 Jesús're cʉ̃ja ca paa pua tuu nʉcõricaro pʉtore, cʉ̃ paco, cʉ̃ paco yee wedego Cleofas nʉmo María, to biri apeo María Magdalena, niiwa. 26 Jesús pea cʉ̃ pacore ĩa, to biri yʉ, cʉ̃ buegʉ, bʉaro cʉ̃ ca maigʉ cõ pʉto yʉ ca niiro ĩari, o biro cõre ĩiwi cʉ̃ pacore: —Nomio, mee toora niimi mʉ macʉ̃ —ĩiwi. 27 To biro cõre ĩi yapano, yʉ, cʉ̃ buegʉ peere: —Mee toora niimo mʉ paco —yʉre ĩiwi. O biro yʉre cʉ̃ ca ĩiricaro jiro, yʉ pea, yʉ yaa wiipʉ cõre yʉ amicoawʉ. 28 Ate jiro Jesús pea, mee niipetirije Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiriquere cʉ̃ ca tii yapanocãrijere majiri, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere cʉ̃ja ca owa tuurica pũuropʉ ca ĩirore biro to bii yapano eajato ĩigʉ, o biro ĩiwi: —Yʉ oco jinirʉga —ĩiwi. 29 Toore niiwʉ jotʉ urua ʉje oco ca piyarije ca niiri rʉ. To biri cʉ̃ja pea to biro cʉ̃ ca ĩiro tʉori, ʉje oco ca piyarijere upa jitia mena weyo, yucʉgʉ hisopogʉ dʉpʉpʉ jia tuu, Jesús ʉjerore juu tuu waa, cʉ̃ jinijato ĩirã. 30 To biro cʉ̃ja ca tiiro, Jesús pea tee ʉje oco ca piyarijere neniña yapano, o biro ĩiwi: —Mee niipetirijepʉrena yʉ tii yapano peoticã —ĩiwi. To biro ĩi yapano cʉ̃ dʉpʉgare muu cõa yoo, bii yaicã yerijãa waawi Jesús. 31 To biro Jesús're cʉ̃ja ca tii cõari rʉmʉ pea, Pascua boje rʉmʉ jʉguero macã rʉmʉ niiwʉ. Judíos pea cʉ̃ja ca yerijãari rʉmʉre cʉ̃ja upʉri niiquĩrique yucʉ teniripʉra ca tujaro bootiupa, cʉ̃ja ca yerijãari rʉmʉ ca nii majuropeeri rʉmʉ peti ca niiro macã. To biri, “ ‘Mʉ uwamarãre, cʉ̃ja ñicãrire paa pee, ñucã cʉ̃ja upʉri niiquĩrique cãare yoari méé jee duwio, tiirãja’ cʉ̃jare ĩi cojoya,” cʉ̃re ĩirã waaupa Pilatore. 32 To biri uwamarã cʉ̃ja pʉtopʉ doori, Jesús mena cʉ̃ja ca paa pua tuuricarã ñicãrire, ca nii jʉogʉ ñicãrire paa pee, jiro ñucã apĩ cãare paa pee, tiiwa. 33 Jesús pʉto earã pea, ca bii yaicoaricʉpʉre cʉ̃re ĩawa. To biri cʉ̃ ñicãrire paa peetiwa. 34 To biro bii pacarã, jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃ cʉ̃ jadericaro mena Jesús warure jadeocãwi. To biro cʉ̃ ca tiiro díi, oco, witiwʉ. 35 Ate yʉ ca wederijere yʉ majuropeera yʉ ĩawʉ. To biri mʉjare yʉ ca wederijea díámacʉ̃ niiro bii. Ñucã yʉ ca ĩirijea, díámacʉ̃ra ca niirijere yʉ maji, mʉja cãa, teere mʉja ca tʉo nʉnʉjeepere biro ĩigʉ. 36 Atea, Ʉmʉreco Pacʉ yee wederiquere cʉ̃ja ca owa tuurica pũuropʉre: “Jĩcã õaro ʉno peerena cʉ̃re paa peetirucuma,” cʉ̃ja ca ĩi owa jʉguequĩrique ca ĩirore biro to bii eajato ĩiro to biro biiwʉ. 37 To biri ñucã ape tabe peera Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Jĩcʉ̃, cʉ̃ja ca jadeoricʉre ĩarucuma,” ĩi. Tee bii earo biiupa. 38 Ate niipetirije ca biiro jiro José Arimatea macã macʉ̃, Jesús upʉri niiquĩriquere ami waarʉgʉ, Pilatore jãiupi. José cãa Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ niiupi. Bii pacagʉ, bau niiro bii ĩñotiupi, ʉparã judíos're uwima ĩigʉ. Pilato, Jesús upʉrire cʉ̃ ca ami waa dotiro, José pea waa, Jesús upʉrire amicoaupi. 39 Ñucã Nicodemo, jĩcãti Jesús mena ñamipʉ ca wede penigʉ earicʉ cãa, treinta y cuatro kilos cõro ca jʉti añurijere, mirrare áloe mena ayiariquere jeecãri eaupi. 40 To biri José, Nicodemo mena, juti quejerire ca jʉti añurije cʉ̃ja ca wadarique mena Jesús upʉri niiquĩriquere ũmaaupa, judíos, ca bii yairicʉre yaa cõarã cʉ̃ja ca tiirucurore biro tiirã. 41 Jesús're cʉ̃ja ca paa pua tuu nʉcõrica tabere jĩcã weje ote weje niiwʉ. Tii wejepʉre niiwʉ maja ope wãma ope, ména jĩcʉ̃ ʉno peerena ca yaaya maniri ope. 42 Judíos cʉ̃ja ca yerijãari rʉmʉ ea waaropʉ ca biiro macã, ñucã maja ope pee cãa pʉtoacãra ca niiro macã, tii opera Jesús're cʉ̃re yaawa.

Juan 20

1 Ape semana ca nii jʉori rʉmʉ boeri tabere, meepʉ ca naitĩa jañuropʉra María Magdalena pea Jesús're cʉ̃ja ca yaaricaro maja opepʉ ĩago waacoaupo. Toopʉ eago, maja ope jãa waarica tabere cʉ̃ja ca biaricaga ʉ̃tãga ami wooricaropʉ ca niiro ĩaupo. 2 To cõrora ũmaa tua doo, Simón Pedro, yʉ, Jesús bʉaro cʉ̃ ca mairicʉ mena jãa ca niiropʉ ũmaa eari, o biro jãare ĩiwo: —Mani Wiogʉ niiquĩricʉ upʉrire amicoajapa. “Too pee cʉ̃re cũujacupa,” ĩi majiña mani —jãare ĩi wedewo. 3 To biro cõ ca ĩiro tʉori, jãa pʉarãpʉra Simón Pedro mena, Jesús're cʉ̃ja ca yaarica opepʉre jãa ĩarã waacoawʉ. 4 Pʉarãpʉra ũmaarique mena jãa waawʉ. Yʉ pea Simón Pedro ametʉene jañuro yʉ ũmaa bayiwʉ. To biri cʉ̃ jʉguero, Jesús're cʉ̃ja ca yaarica opepʉ yʉ ũmaa eacoawʉ. 5 Tii opepʉre eagʉ, jãa waatigʉra muu bia ĩa jõene cojogʉ, juti quejeri Jesús're cʉ̃ja ca dʉdʉarica quejeri wado ca pejaro yʉ ĩawʉ. 6 Yʉ jiro Simón Pedro ũmaa eawi. Ũmaa ea, cʉ̃ pea díámacʉ̃ jãacoawi maja opepʉre. Cʉ̃ cãa, Jesús're cʉ̃ja ca dʉdʉarique juti quejeri wadore ĩawi. 7 Jesús dʉpʉgare cʉ̃ja ca ũmaarica quejero cãa, cʉ̃ upʉre cʉ̃ja ca ũmaarica quejero menara pejatiwʉ. Bojoricaropʉ tunuo peoricaro pejacãwʉ. 8 Jiro yʉ, Simón Pedro jʉguero ca earicʉ cãa, tii ope jupeapʉre yʉ jãa waawʉ. To biro biigʉ, to biro ca biirique niipetirijere ĩa, “To birora bii,” yʉ ĩi ĩawʉ yʉ cãa. 9 Teere ĩa pacarã, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere owa cũurica pũuropʉre, “Mesías, cʉ̃ja ca jĩa cõaricʉpʉra ca bii yairicarã watoare cati tuarucumi,” cʉ̃ja ca ĩi owaquĩriquere jãa tʉo puotiwʉ ména. 10 Teere ĩa yapano, jãa yaa wiipʉ jãa tuacoawʉ ñucã. 11 Ména, María Magdalena pea, Jesús're cʉ̃ja ca yaarica ope pʉtopʉra oti tua nʉcãcãupo. Otigora, maja ope peere muu bia ĩa jõene cojoupo. 12 Ĩa jõene cojogo, pʉarã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã, juti ca botirije jãñacãricarã, Jesús upʉri niiquĩriquere cʉ̃ja ca cũurica tabepʉ jĩcʉ̃ cʉ̃ dʉpʉga ca niirica tua pee, apĩ cʉ̃ dʉpori ca niirica tua pee, ca duwirãre ĩaupo. 13 Cʉ̃ja pea toopʉ duwirãra: —Nomio, ¿ñee tiigo mʉ otiti? —cõre ĩi jãiñaupa. To biro cʉ̃ja ca ĩiro: —Yʉ Wiogʉ upʉri niiquĩriquere amicoajapa. “Toopʉ ami waajacupa,” yʉ ĩi majiti. To biri yʉ oti —cʉ̃jare ĩiupo. 14 To biro cʉ̃jare ĩi yapano, amojode ĩagora, cõ pʉtora Jesús cʉ̃ ca nucũro ĩaupo. Cʉ̃re ĩa pacago, “Cʉ̃ra niicumi,” ĩi ĩa majiticãupo. 15 Cõre ĩa, Jesús pea o biro cõre ĩi jãiñaupi: —Nomio, ¿ñee tiigo mʉ otiti? ¿Ñirure mʉ amaati? —cõre ĩiupi. Cõ pea, “Ote wejere ca cotegʉ niicumi” ĩi tʉgoeñari, o biro cʉ̃re ĩiupo: —Mʉra, Jesús upʉrire mʉ ca ami waajata, yʉre wedeya. Noopʉ mʉ cũujãri, yʉ cʉ̃re yʉ amigo waarucu —cʉ̃re ĩiupo. 16 To biro cõ ca ĩiro Jesús pea: —¡María! —cõre ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩirora, María Magdalena pea cʉ̃ peere amojode ĩa, o biro cʉ̃re ĩiupo judíos wederique mena: —¡Raboni! —ĩiupo. (“Buegʉ,” ĩigo ĩiupo.) 17 To biro cʉ̃re cõ ca ĩirora, Jesús pea o biro cõre ĩiupi María Magdalenare: —Yʉre ñee tueneticãña. Yʉ Pacʉ pʉtopʉ yʉ tua mʉa waati ména. To biro tiitigora tua waari: “ ‘Yʉ Pacʉ, mʉja Pacʉ ca niigʉ, yʉ Ʉmʉreco Pacʉ, mʉja Ʉmʉreco Pacʉ ca niigʉ pʉtopʉ tua mʉa waagʉ yʉ bii,’ ĩijãwi,” ĩi wedegoja yʉ buerãre —ĩiupi. 18 To biro cʉ̃ ca ĩirico niiri, jãa cʉ̃ buerã ca niiricarã pʉtopʉ teere jãare queti wedego dooupo. Bʉaro ʉjea niirique mena, “¡Wiogʉre yʉ ĩajãwʉ!” jãare ĩi wede, cõre cʉ̃ ca ĩiriquere jãare wedewo María Magdalena. 19 Tii rʉmʉrena, tii semanare ca nii jʉori rʉmʉ, ca naio waari tabere jãa, Jesús buerã ca niiricarã pea, judíos're uwima ĩirã, joperi biacãri jãa niiwʉ. To biro jãa ca bii niiri tabere jãa watoapʉ: —¡Añuro niirique mʉjare to niijato! —jãare ĩi añu doti, jãa nʉcã eawi Jesús. 20 To biro ĩigʉra cʉ̃ amorire, cʉ̃ warure cʉ̃ ca jadeorica opere, jãare ĩñowi Jesús. Jãa pea, Wiogʉre cʉ̃re ĩarã, bʉaro jãa ʉjea niiwʉ. 21 To biro ĩicã, o biro jãare ĩiwi ñucã Jesús: —¡Añuro niirique mʉjare to niijato! Yʉ Pacʉ yʉre cʉ̃ ca tiicojo cojoricarore birora, yʉ cãa mʉjare yʉ tiicojo cojo —jãare ĩiwi. 22 To biro ĩi, jãa jotoare puticõa peo cojogʉra: —Maa, Añuri Yerire ñeeña. 23 Ñañaro mʉjare ca tiirãre, to biro cʉ̃ja ca tiirijere mʉja ca acobojata, ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere acoborucumi Ʉmʉreco Pacʉ. Ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere mʉja ca acobotijata, Ʉmʉreco Pacʉ cãa to biro cʉ̃ja ca tiirijere acobotirucumi —jãare ĩiwi Jesús. 24 Jãa, Jesús buerã, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã mena macʉ̃ Tomás ca wãme cʉtigʉ, Ca Sʉ̃rʉaricʉ cʉ̃ja ca ĩigʉ pea, Jesús jãare cʉ̃ ca baua eari tabere maniwi. 25 Jiro, Tomás jãa mena cʉ̃ ca niiro, aperã Jesús buerã pea o biro cʉ̃re ĩimiwa: —Wiogʉre jãa ĩajãwʉ —cʉ̃re ĩiwa. To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi wedero, Tomás pea o biro ĩi yʉʉwi: —Jesús amorire cʉ̃ja ca paa puarica operire ĩa, yʉ amo jũa mena tii operire juu jõene ñaati, ñucã cʉ̃ warure cʉ̃ja ca jadeorica opere yʉ amo mena juu jõene ñaati, yʉ ca biijata, “Yee méé ĩima,” mʉjare yʉ ĩi tʉo nʉcʉ̃ bʉoti majuropeecãrucu —cʉ̃jare boca ĩicãwi. 26 Jĩcã amo peti, ape amore itiaga penituaro ca niiri rʉmʉri jiro jãa, cʉ̃ buerã ca niiricarã pea, jĩcã wiipʉ jãa neawʉ ñucã. Tii tabere Tomás cãa jãa mena niiwi yua. Jesús pea joperi biarique ca nii pacaro jãa doori, jãa decomacãpʉ baua ea nʉcãri: “Añuro niirique mʉjare to niijato,” jãare ĩi añu doti jãa nʉcã eawi. 27 To biro ĩi yapano, Tomás're o biro ĩiwi Jesús: —Ano mʉ amo jũa mena juu jõeneri, yʉ amorire ĩaña. Ñucã mʉ amo mena yʉ warure cʉ̃ja ca jadeorica tabere juu jõenegʉ dooya. “Yee mʉja ĩi” ca ĩigʉ niiticãña. Díámacʉ̃ ca tʉogʉ niiña —cʉ̃re ĩiwi. 28 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩiro, Tomás pea: —¡Yʉ Wiogʉ, yʉ Ʉmʉreco Pacʉ! —cʉ̃re ĩiwi. 29 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩiwi Jesús pea: —¿Yʉre ĩacãripʉ “Yee méé ĩijapa” mʉ ĩiti? Ʉjea niima, ĩati pacarã díámacʉ̃ ca tʉorã —ĩiwi. 30 Biigʉpʉa Jesús, jãa cʉ̃ buerã jãa ca ĩaro, paʉ apeye ca ĩa ñaaña manirije tii bau niiwi. Tee niipetirije ati pũurore owa tuu peotiya mani. 31 Atera, Jesús're, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ Mesías, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra niimi,” ĩi tʉo nʉnʉjee, ñucã cʉ̃re tʉo nʉnʉjeeri, cʉ̃ jʉori to birora caticõa niiriquere cʉo, cʉ̃ja biijato ĩigʉ owarique nii.

Juan 21

1 Jiro ñucã, jãa, cʉ̃ buerãre, Tiberias ca wãme cʉtiri ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ jãare baua eawi Jesús. O biri wãme biiwʉ. 2 Simón Pedro mena ano cãnacãrã jãa niiwʉ: Tomás, apeyera Ca Sʉ̃rʉaricʉ cʉ̃ja ca ĩi jʉorucugʉ, Galilea yepa macã macã Caná ca wãme cʉtiri macã macʉ̃ Natanael, Zebedeo puna, to biri aperã jãa mena macãrã pʉarã, jãa niiwʉ. 3 Tii tabere, Simón Pedro pea o biro jãare ĩiwi: —Wai ñeegʉ waagʉ yʉ bii yʉa —ĩiwi. To biro jãare cʉ̃ ca ĩiro: —Jãa cãa mʉ mena jãa waarucu —cʉ̃re jãa ĩiwʉ. To biro ĩi, cʉ̃ mena waa, cũmuapʉ ea jãa, jãa waacoawʉ wai ñeerã waarã. Tii ñamire wai jĩari méé jãa biicãwʉ. 4 Ca boe mʉa doori tabe, Jesús pea, tiira, ʉtabʉcʉra tʉjaro baua eawi. Jãa, cʉ̃ buerã pea, “Jesús niicumi” jãa ĩi ĩa majitiwʉ. 5 Jesús pea o biro jãare ĩi jãiñawi: —Yʉ yaarã, ¿mʉja wai cʉoti téé? —jãare ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro: —Jãa cʉotiéé —cʉ̃re jãa ĩi yʉʉwʉ. 6 To biro jãa ca ĩiro, Jesús pea: —Cũmua díámacʉ̃ nʉña pee bapigʉre cõañua cojoya. To biro tiirã mʉja wai jĩarucu —jãare ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ ca tii dotirore biro jãa tiiwʉ jãa pea. To biro tiirã, bapigʉre paʉ wai cʉ̃ja ca yoorique ca niiro macã, do biro pee jãa tii wee pãmʉo cojo bayiticãwʉ. 7 To biro cʉ̃ja ca biiro ĩagʉ yʉ, cʉ̃ buegʉ, bʉaro Jesús cʉ̃ ca maigʉ pea: —¡Mani Wiogʉra niimi yʉra! —yʉ ĩiwʉ Pedrore. “Mani Wiogʉra niimi yʉra,” cʉ̃re yʉ ca ĩiro tʉogʉra, Pedro pea, cʉ̃ jutiro cʉ̃ ca tuu wee jãaricarore ami jãña, diapʉ bupu ñaañuacoawi. 8 Aperã Jesús buerã pea, jita dupari yepapʉre bapigʉ paʉ wai cʉ̃ja ca niiricʉre cũmua mena jãa wee pãa waawʉ. Tiira tʉjaro pʉto jañurora noventa metros yoarora jãa niiwʉ. 9 To biro bii pãa ea, maa nʉcãrã, pecame diorica pecame jotoare wai cʉ̃ja ca jʉ̃jo peoricarã, to biri pan, ca pejaro jãa ĩawʉ. 10 Jesús pea o biro jãare ĩiwi: —Mecʉ̃acã wai mʉja ca jĩa yapanorãre jĩcãrã jee dooya —jãare ĩiwi. 11 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩiro, Simón Pedro pea cũmuapʉ ea jãa waa, bapigʉpʉ paʉ wai pacarã, ciento cincuenta y tres peti cʉ̃ja ca niiricʉre jita dupari yepapʉ weecã maa waawi. To cõro paʉ wai pacarã cʉ̃ja ca jãamijata cãare, bapigʉ pea yegatiwʉ. 12 To biro cʉ̃ ca tiiro, Jesús pea o biro jãare ĩiwi: —Baa wãcãrã dooya mʉja cãa ména —ĩiwi. Jãa, cʉ̃ buerã pea, “Wiogʉ Jesús'ra niimi,” ca ĩi majicãra niiri, jĩcʉ̃ jãa mena macʉ̃ ʉno peera, “¿Ñiru peti mʉ niiti?” cʉ̃re ĩi jãiñaticãwa. 13 Jiro Jesús pea doo, pan're amiri, jãare tiicojowi. Ñucã wai cãare to birora tiiwi. 14 Ate pea cʉ̃ ca cati tuaricaro jirore, itiati jãare cʉ̃ ca baua ea ĩñorije niiro biiwʉ. 15 Baa wãcã yapanori jiro, Jesús pea Simón Pedrore o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi: —Juan macʉ̃ Simón, ¿anija ametʉenero yʉre mʉ maiti? —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, Simón Pedro pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Wiogʉ, ʉ̃gjá. Mee mʉ maji mʉre yʉ ca mairijere —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi: —To docare, yʉre ca tʉo nʉnʉjeerãre añuro cʉ̃jare ĩa nʉnʉjeeya —cʉ̃re ĩiwi. 16 Jiro ñucã: —Juan macʉ̃ Simón, ¿yʉre mʉ maiti? —cʉ̃re ĩi jãiñawi. Cʉ̃ pea: —Wiogʉ, ʉ̃gjá, mee mʉ maji mʉre yʉ ca mairijere —cʉ̃re ĩiwi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea ñucã: —To docare yʉre ca tʉo nʉnʉjeerãre añuro cʉ̃jare ĩa nʉnʉjeeya —ĩiwi Pedrore. 17 Pʉati jiro o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi ñucã Jesús: —Juan macʉ̃ Simón, ¿yʉre mʉ maiti? —ĩiwi. Itiati peti, “¿Yʉre mʉ maiti?” Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi jãiñarije ca niiro macã, Pedro pea tʉgoeñarique paicoawi. To biri o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Wiogʉ, mʉa niipetirije mʉ maji. Mʉre yʉ ca mairijere mʉ maji mee —cʉ̃re ĩiwi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro Jesús pea o biro cʉ̃re ĩiwi ñucã: —To docare yʉre ca tʉo nʉnʉjeerãre añuro cʉ̃jare ĩa nʉnʉjeeya. 18 Díámacʉ̃ mʉre yʉ ĩi. Wãmʉ jañuri niigʉ, mʉ majuropeera juti jãñari noo mʉ ca waarʉgari tabe mʉ waarucuwʉ. Bʉcʉ nii waagʉpʉa yua, mʉ dicarire mʉ ca juu mʉenero, aperãpʉ mʉre juti jãari, mʉ ca waarʉgatiri taberena mʉre amicoarucuma —ĩiwi Pedrore. 19 Jesús atere ĩigʉ, “O biri wãme bii yairi, mʉ ca bii yairije mena Ʉmʉreco Pacʉre mʉ tii nʉcʉ̃ bʉorucu” ĩigʉ, to biro cʉ̃re ĩiwi Pedrore. To biro ĩi yapano: —Yʉre nʉnʉña —cʉ̃re ĩiwi Jesús. 20 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro pea amojode nʉcã ĩa tuenecojogʉ, yʉ, Jesús bʉaro cʉ̃ ca maigʉ, Jesús mena jĩcãri jãa ca baa duwi tʉjari tabere Jesús pʉtoacã ca duwigʉ niiri: “Wiogʉ, ¿nii peti mʉre cʉ̃ wedejãagʉti?” Jesús're ca ĩi jãiñaricʉra cʉ̃ja jiro yʉ ca nʉnʉ waaro yʉre ĩawi. 21 Yʉre ĩa, Jesús're o biro cʉ̃re ĩi jãiñawi Pedro: —Wiogʉ, ani peera ¿do biro to biiroti? —cʉ̃re ĩiwi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi: —Nemo yʉ ca tua doori tabepʉ to birora cʉ̃ ca caticõa niiro yʉ ca boojata, mʉ yee maquẽ méé nii. Mʉa teere tʉgoeñatigʉra yʉre nʉnʉña —cʉ̃re ĩiwi. 23 Ate jʉori, Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirã watoapʉre, “Cʉ̃a, bii yairicaro manijagʉ,” cʉ̃ja ca ĩi niirije bate cũmucoawʉ. Jesús pea, “Cʉ̃a bii yaitirucumi” ĩigʉ méé, to biro yʉre ĩiwi. O biirije pee ĩigʉ ĩiwi: “Nemo yʉ ca tua doori tabepʉ to birora cʉ̃ ca caticõa niiro yʉ ca boojata, mʉ yee maquẽ méé nii,” ĩigʉ ĩiwi. 24 Atere, “To birora biiwʉ” ĩi wede, teere owa, ca tiigʉa, cʉ̃ra yʉ nii yʉa. To biri yʉ ca ĩariquere yʉ ca wederije díámacʉ̃ra ca niirijere mani maji. 25 Biigʉpʉa Jesús, apeye paʉ tiicãwi. Cʉ̃ ca tiirique cõrorena owa nʉnʉa waajata, yʉ ca tʉgoeñajata teere owarica pũurori ati ʉmʉreco niipetiropʉrena dada ametʉacoabocu. To birora to biijato. Juan

Hechos 1

1 Yʉ ca maigʉ Teófilo, yʉ ca owa jʉorica pũurore niipetirije Jesús cʉ̃ ca tii jʉoriquere, cʉ̃ ca bue majio jʉoriquere, 2 cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoparã cʉ̃ ca bejericarãre, Añuri Yeri jʉori cʉ̃jare wede majiori jiro, ʉmʉreco tutipʉ cʉ̃ ca ami mʉa waa ecoriquepʉ yʉ owa yapano eawʉ. 3 Cʉ̃ ca bii yairicaro jiro ca nii pacaro, cʉ̃ ca catirijere ĩñogʉ cʉ̃ majuropeera ĩa majiricarora bau niigʉra paʉ tiiri, cuarenta rʉmʉri peti cʉ̃jare baua ĩño nii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽre cʉ̃jare wede, tii niiupi. 4 Ména, cʉ̃ja mena niigʉ, Jerusalén macãrã cʉ̃jare niicã dotiupi. O biro cʉ̃jare ĩiupi: —Yʉ Pacʉ “Yʉ tiicojorucu” cʉ̃ ca ĩiriquere, mʉjare yʉ ca wederiquere yueya ména. 5 Yee mééra Juan, oco mena uwo coeupi. Mʉja pea, no cãnacã rʉmʉ jiro mééra, Añuri Yeri mena uwo coe ecorã doorã mʉja tii —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 6 Jesús mena ca nea pooricarã pea, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupa: —Wiogʉ, ¿mecʉ̃ to niiti yua, Israel yepare, ñucã cʉ̃ja majuro cʉ̃ja ca doti niiro mʉ ca tiipa rʉmʉ? —cʉ̃re ĩiupa. 7 To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉogʉ, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Jesús: —Mʉjara, tii tabe ca niiro, tii rʉmʉ ca niiro, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ majuro ca doti majigʉ niiri cʉ̃ ca tiipere, mʉja ca majipe méé nii. 8 Biirãpʉa, Añuri Yeri mʉjapʉre cʉ̃ ca ñaajãa nʉcã earo, mʉja ca yeri tutuapere ñee yapanori, yʉ yee maquẽre mʉja wede yujurã waarucu. Jerusalén'ra mʉja wede jʉorucu, jiro Judea yepa, to biri Samaria yepa, jiro ati yepa niipetiropʉ yʉ yee quetire mʉja wede yuju peticã cojorucu —cʉ̃jare ĩiupi Jesús. 9 Atere ĩi yapanogʉra, cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩarucurora, ʉmʉreco tutipʉ ami mʉa waa eco, bueri bʉrʉa cʉ̃re ca paa ũmaarora, bauticã yerijãa waaupi Jesús. 10 Jesús cʉ̃ ca mʉa waaro, emʉaro pee wado cʉ̃ja ca ĩa mʉene nucũrucuro, pʉarã juti botirije jãñaricarã cʉ̃ja pʉto baua ea nʉcã eari, o biro cʉ̃jare ĩiupa: CN01883B.tif 11 —Galilea macãrã, ¿ñee tiirã ʉmʉreco tuti pee mʉja ĩa mʉenecã nucũti? Ano mʉja mena ca niijãgʉ Jesús, ʉmʉreco tutipʉ ca ami mʉa waa ecojãgʉra, cʉ̃ ca mʉa waaro mʉja ca ĩajãri wãmera doorucumi ñucã —cʉ̃jare ĩiupa. 12 To cõrora Jesús cʉ̃ ca tua mʉa waaro jiro, Olivos Buuropʉ ca niiricarã, ca yoati jañuri maa pee tuacoaupa Jerusalén pee, doti cũurique yerijãarica rʉmʉre ca dotirore biro. 13 Macãpʉ tua ea, wiipʉre earã, jotoa macã jawi cʉ̃ja ca niirica jawipʉ mʉa waaupa. Pedro, Santiago, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Alfeo macʉ̃ Santiago, Zelote yaa puna macʉ̃ Símon, to biri Santiago yee wedegʉ Judas, niiupa. 14 Cʉ̃ja niipetirã, Jesús bairã, cʉ̃ paco María, to biri aperã romiri mena to cãnacã tiira nea poori, jĩcã wãmera tʉgoeña yeri cʉtiri, to birora juu buecõa niirucuupa. 15 Tii rʉmʉrire Pedro, ciento veinte cõro ca niirã bojoca Jesús yee quetire ca tʉo nʉnʉjeerã watoapʉ ca niiricʉ wãmʉ nʉcã, o biro cʉ̃jare ĩi wedeupi: 16 —Yʉ yaarã, David niiquĩricʉ, Añuri Yeri cʉ̃ ca majiorije mena Judas, Jesús're ca ñeeparãre maa jʉgue waa, cʉ̃ ca tiipere, “O biro biirucu,” cʉ̃ ca ĩi owaricarore birora ca biipe niiupa mee. 17 Judas cãa mani mena macʉ̃ra nii, mani ca pade niirijerena tii nemo, tii niimiwi biigʉpʉa. 18 To biro bii pacagʉ, Jesús're cʉ̃ ca wedejãarije wapa, wapa tiirica tiiri cʉ̃re cʉ̃ja ca tiicojorique mena waa, jĩcã yepa wapa tiiupi. Jiro cʉ̃ dʉpʉga pee ñaaduwi waa, cʉ̃ paaga yiga, cʉ̃ ʉta miji witi bate, biicã yai waaupi. 19 Jerusalén macãrã to biro cʉ̃ ca bii yai waariquere queti tʉori, tii yepare Acéldama wãmeo tiiupa. Cʉ̃ja wederique menara, “Díi Yepa,” ĩirʉgaro ĩi. 20 Mee, to biro cʉ̃ ca biipere Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peorica pũuropʉre o biro ĩi owa tuurique niiupa: “Cʉ̃ yaa wii, yucʉ mani, ca bopori yepa jeeña, to biicã yai waajato. Jĩcʉ̃ ʉno peera tii yepare cʉ̃ niiticãjato.” Ñucã, “Cʉ̃ ca pademiriquera apĩpʉ cʉ̃ pade wajoajato,” ĩi. 21 To biri, Jesús mani mena cʉ̃ ca niiri cuu cõrora mani mena bapa cʉti nii, 22 Jesús're, Juan cʉ̃ ca uwo coeri tabepʉra nii, ʉmʉreco tutipʉ cʉ̃ ca mʉa waari tabepʉ, mani mena ca niiricarã ano niima. To biri jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃ mani mena Jesús cʉ̃ ca cati tuaro cʉ̃ ca ĩariquere manire ca wede nemopʉre bejerique booro bii —cʉ̃jare ĩiupi Pedro. 23 To biro cʉ̃ ca ĩiro, pʉarãre, José cʉ̃rena ñucã Barsabás (cʉ̃ buirica wãme peera Ca Añugʉ) cʉ̃ja ca ĩigʉ, apĩ Matías're jeeupa. 24 To biro tiicã, o biro ĩi juu bueupa: —Ʉpʉ, mʉ, niipetirãre cʉ̃ja yeripʉ cʉ̃ja ca tʉgoeñarijere ca majigʉ, mʉ majuropeera anija pʉarãre, mʉ ca beje amiricʉre jãare ĩñoña, 25 cʉ̃ ca ñañarije wapa, cʉ̃ ca waapa tabepʉra waa, cʉ̃ ca bii yai weorique Judas paderique ca niimiriquere ca ĩa nʉnʉjee wajoapʉre —ĩi juu bueupa. 26 To biro ĩi yapano, “¿Niipe cʉ̃ niiti Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca amiricʉ?” ĩi majirʉgarã, cõa peo bʉarique mena tiirã, Matías're to ca ñaapea bʉaro tiiupa. To biri Jesús buerã pʉa amo peti, dʉpore jĩcãga penituaro ca niirã mena macʉ̃ nii eaupi Matías.

Hechos 2

1 Pentecostés boje rʉmʉ ca earo, niipetirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã jĩcã tabera nea poori niiupa. 2 Ca niiro tʉjarora, ʉmʉrecopʉ bʉaro wino paa puu duwi doorore biro bʉjʉ duwi doo, cʉ̃ja ca niiri wiire paa puu ame jãa dadacoaupa. 3 To biro biirora, cʉ̃ja ca niiro cõrorena cʉ̃ja jotoarire pecame ca ʉ̃ʉrore biro ʉ̃ʉ ñaapea eaupa. 4 To biro ca biiri tabera, cʉ̃ja niipetirãpʉrena Añuri Yeri cʉ̃ja yeripʉre ñaajãa nʉcã eaupi. To biro cʉ̃ ca biirora, Añuri Yeri cʉ̃ ca boorore biro cʉ̃ja ca niiro cõrora apeye wederiquere wede jʉo waaupa. CN01890B.tif 5 Tii rʉmʉrire Jerusalén macãre, judíos, boje rʉmʉri cõrorena ca juu buerã earucurã, niipetiri yeparipʉ macãrã ca dooricarã niiupa. 6 Bojoca pea ca bʉjʉrijere tʉori, nea pooma ĩirã, Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã cõrora, cʉ̃ja wederiquerena cʉ̃ja ca wederijere tʉori, do biro pee ĩi majitiupa. 7 Do biro pee ĩi majiti, tʉo ʉcʉa biima ĩirã, o biro ameri ĩiupa: —¿Anija ano ca wede niirã niipetirã, Galilea macãrã méé cʉ̃ja niiti? 8 ¿Do biro pee biicãri, mani yee wederiquere añuro cʉ̃ja ca wedero mani tʉoti? 9 Anora Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Judea, Capadocia, Ponto, Asia yepare ca niiri macãri macãrã, 10 to biri Frigia, Panfilia, Egipto, Africa macã yepari macãrã, Cirene õo peepʉ macãrã, ñucã Roma macãrã ati macãre ca niirã, jĩcãrã judíos, aperã judíos yee pee ca bii wajoaricarã, 11 Creta macãrã, to biri Arabia macãrãpʉ, mani nii anora. ¡Niipetirãpʉra mani ca wederije mena Ʉmʉreco Pacʉ añurije cʉ̃ ca tiirique quetire cʉ̃ja ca wedero mani tʉo! —ameri ĩiupa. 12 Niipetirãpʉra to biro ca biirijere ĩa ʉcʉari, do biro ĩi majitima ĩirã, o biro ameri ĩi jãiñaupa: —¿O biro cʉ̃ja ca biirijea do biirije peti biro to biiti? —ĩiupa. 13 Aperã pea: —Cũmurã biima —cʉ̃jare ĩi buicãupa. 14 To cõrora Pedro pea, cʉ̃ mena macãrã pʉa amo peti, dʉpore jĩcãga penituaro ca niirã mena wãmʉ nʉcã, tutuaro wederique mena o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Mʉja judíos, to biri mʉja Jerusalén macãre ca niirã niipetirã, ano ca biirije mʉja ca ĩarijere mʉjare yʉ wede majiorʉga. To biri añuro tʉoya, ano mʉjare yʉ ca ĩipere. 15 ”Anija, “Cũmurã tiima” mʉja ca ĩirã, “Cũmurã méé tiima,” cũmurica tabe ʉno méé nii, boeri tabe jiroacãra niicã ména. 16 Ano mʉja ca ĩarijea, ca biipere wede jʉgueri majʉ Joel, “O biro biirucu,” cʉ̃ ca ĩi owaquĩrique bii earo bii: 17 “ ‘Ca tʉjari rʉmʉrire o biro biirucu,’ ĩimi Ʉmʉreco Pacʉ. Yʉ Añuri Yerire bojoca niipetirãpʉrena yʉ tiicojorucu. Mʉja puna: ʉmʉa, nomia ca biipere wede jʉguerucuma. Wãmarã, ca bii ĩñorijere ĩarucuma. Bʉcʉrã pea cʉ̃ja ca biirʉga tʉgoeñarijere quẽñarucuma. 18 Ñucã tii rʉmʉrire yʉre ca pade bojarã, ʉmʉa, nomia cãare yʉ Añuri Yerire yʉ tiicojorucu. To biro yʉ ca tiiro ca biipere wede jʉguerucuma. 19 Ʉmʉreco tutipʉre, ati yepare, uwiorije, díi, ca ʉ̃ʉrije, ca bue mʉenerije, yʉ ĩñorucu. 20 Muipũ ʉmʉreco macʉ̃ naitĩacoarucumi. Ñami macʉ̃ pea, díire biro jeeñacoarucumi, Wiogʉ yaa rʉmʉ, ca nii majuropeeri rʉmʉ, ca añuri rʉmʉ ca eaparo jʉguerore. 21 To ca bii pacaro, ‘Wiogʉ wãme mena ĩicãri tii nemorique ca jãirã niipetirã ametʉarucuma,’ ĩimi Ʉmʉreco Pacʉ,” ĩiupi Joel. 22 Israelitas, atere añuro tʉoya: Mʉja ca ĩarora, Jesús, Nazaret macʉ̃ cʉ̃ ca doti majirijere, cʉ̃ menapʉ do biro ca tiiya manirijepʉ ĩaricaro añurije tii, ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii, mʉja watoare cʉ̃ ca tiirije mena mʉjare ĩñowi Ʉmʉreco Pacʉ, teere añuro mʉja ca majirore birora. 23 Cʉ̃re, Ʉmʉreco Pacʉ “To biro biirucumi,” cʉ̃ ca ĩiricarore birora wedejãa eco, ca biigʉre mʉja pea bojoca ñañarã jʉoripʉ cʉ̃re mʉja jĩawʉ, yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuuri. 24 To biro mʉja ca tiicã pacaro Ʉmʉreco Pacʉ pee cʉ̃ ca cati tuaro cʉ̃re tiiri, ñañaro peti puniro bii yairiquere cʉ̃re ametʉeneupi. Bii yairique cãa, do biro pee cʉ̃re bii ametʉa nʉcã majiticãupa. 25 Wiogʉ David cãa, Jesús'rena ĩigʉ, o biro ĩiquĩupi: “Ʉpʉ to birora yʉ mena cʉ̃ ca niicõa niiro yʉ ĩawʉ. Cʉ̃, yʉre cʉ̃ ca tii nemoro jĩcã wãme ʉno peera ñañaro yʉ ca biiro yʉre tiitirucu. 26 To biri yʉ yeri ʉjea nii. Bʉaro ʉjea niirique mena yʉ baja ʉjea nii. Yʉ upʉripʉ cãa, uwiricaro maniro cʉ̃pʉre yuecõa niirucu. 27 Yʉ ca cati niirijere, ca bii yairicarã cʉ̃ja ca niiri tabepʉra cũu cõacã, tiitirucumi; ñucã cʉ̃re pade bojari majʉ ca ñañarije manigʉ upʉri niiquĩrique cãare ca boa yairo tiitirucumi. 28 Mʉ ca boorore biro nii nʉnʉa waariquere yʉre mʉ ĩñowʉ; yʉ pʉtora mʉ ca bojoca cʉti niirije mena, bʉaro yʉ ca ʉjea niiro mʉ tiirucu,” ĩiquĩupi David, Jesús cʉ̃ ca biipere. 29 Yʉ yaarã, díámacʉ̃ mʉjare yʉ wede majiorʉga, mani ñicʉ̃ David niiquĩricʉ, bii yaicoa, yaa cõa eco, cʉ̃ ca biiriquere. Mecʉ̃ripʉ cãare cʉ̃ maja ope mani watoara niicã ména. 30 David niiquĩricʉa, ca biipere wede jʉgueri majʉ niiquĩupi. To biri Ʉmʉreco Pacʉ: “Yee méé mʉre yʉ ĩi,” ĩirique mena, “Mʉ pãramerã ca nii cojorãpʉre jĩcʉ̃ wiogʉ cʉ̃ ca niiro yʉ tiirucu,” cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirijere majicãquĩupi mee. 31 To biri, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ Mesías, ca bii yaicoaricʉpʉra cʉ̃ ca cati tuarijere ĩa jʉgueri, o biro cʉ̃ ca biiperena ĩigʉ: “Mesías, cʉ̃re cʉ̃ja ca yaa cõarica opepʉra biicã yerijãa waa, cʉ̃ upʉri niiquĩriquea tii opepʉra boa yaicoa, biitirucu,” ĩi wedequĩupi David. 32 To biri, ani Jesús'rena cʉ̃ ca cati tuaro cʉ̃re tiiwi Ʉmʉreco Pacʉ. Teere mani niipetirãpʉra “To birora biiwʉ,” ca ĩirã wado mani nii. 33 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije jʉori, ca nii majuropeegʉ tii eco, cʉ̃ díámacʉ̃ nʉña pee cũu eco, biiri jiro, ñucã, “Añuri Yerire mʉjare yʉ tiicojorucu,” jãare cʉ̃ ca ĩiricʉre cʉ̃ Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca tiicojogʉre ñeeri jiro, cʉ̃ pea jãa niipetirãpʉre tiicojomi. Atere mecʉ̃re ĩa, tʉo, mʉja tii. 34 David'ra ʉmʉreco tutipʉ mʉa waatiupi. Biiti pacagʉ o biro ĩiupi: “O biro ĩiwi Ʉpʉ yʉ Wiogʉre, ‘Yʉ díámacʉ̃ nʉña pee duwiya, 35 mʉ waparãre cʉ̃ja ca doca cũmuro yʉ ca tiiropʉ,’ ĩiupi.” 36 Mʉja Israel yaa pooga niipetirã, atere añuro majiña, yucʉ tenipʉ mʉja ca paa pua tuu jĩa cõajãgʉ Jesús'rena, Wiogʉ, Mesías, cʉ̃ ca niiro tiimi Ʉmʉreco Pacʉ —cʉ̃jare ĩiupi Pedro. 37 To biirije Pedro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, too ca nea pooricarã pea, niipetirãpʉra bʉaro tʉgoeñarique pai ametʉacoari, Pedrore, ñucã cʉ̃ mena macãrãre o biro ĩiupa: —Jãa yaarã, ¿ñee ca tiiparã jãa niiti? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupa. 38 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Pedro: —Ñañarije mʉja ca tiirucurijere tʉgoeña yeri wajoari Ʉmʉreco Pacʉ peere tʉo nʉnʉjee, mʉja ca niiro cõrora Jesucristo wãme mena uwo coe dotiya, mʉja ca ñañarijere Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca acobopere biro ĩirã. To biro mʉja ca tiiro, cʉ̃ pea Añuri Yerire mʉjare tiicojorucumi. 39 Ate, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquea, mʉja yee, mʉja puna yee, ñucã yoaroripʉ ca niirã niipetirã Ʉpʉ mani Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉorʉgarã yee, niiro bii atea —cʉ̃jare ĩiupi Pedro. 40 Ate, ñucã apeye paʉ wãmeri mena cʉ̃jare wede majio, o biro cʉ̃jare ĩi wedeupi Pedro: —¡Anija bojoca ñañarãre camotatiya! —cʉ̃jare ĩiupi. 41 To biri, Pedro cʉ̃ ca wederijere ca tʉo nʉnʉjeericarã, uwo coe ecoupa. Tii rʉmʉre Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, itia mil peti nii nemo waaupa. 42 Cʉ̃ja niipetirã, Jesús, cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricarã cʉ̃jare cʉ̃ja ca bue majiorijere añuro tʉo nʉnʉjee, cʉ̃ja ca cʉorijere ameri dica woo, ñucã jĩcãri mena juu bue, pan dica woo baa, tiirʉgarã nea poo, biicã niirucuupa. 43 Jesús, cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricarã, paʉ wãmeri ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ja ca tii bau niirijere ĩarã, niipetirãpʉra do biro pee ĩi majiticãupa. 44 Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirãpʉra jĩcãri mena nii, cʉ̃ja ca cʉorije mena cʉ̃ja majurope ameri dica woo, tii niirucuupa. 45 Cʉ̃ja yee ca niirijere, cʉ̃ja ca apeye cʉti niirijere, noni wapa jeeri, cʉ̃ja ca boorije ea tuaro, wapa tiirica tiirire ameri dica woorucuupa. 46 To cãnacã rʉmʉra Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ neacõa niirucuupa. Ñucã cʉ̃ja yaa wiijeri cõro añuro yeri ʉjea niirique mena pan're baa, baarique cʉ̃ja ca cʉorijere jĩcãri mena ameri dica woo baa, 47 Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peo, ñucã niipetirã bojoca cʉ̃jare añuro cʉ̃ ca ĩa mairijere bii ʉjea nii, bii niirucuupa. To cãnacã rʉmʉra aperã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, cʉ̃ja ca nii nemo nʉnʉa waaro cʉ̃jare tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ.

Hechos 3

1 Jĩcã rʉmʉ, Pedro, Juan, yucʉ jotoa muipũ cʉ̃ ca tʉja duwi waaro juu buerica tabe ca niiro, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ juu buerã waaupa. 2 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii jope, Añuri Jope ca wãme cʉtiri jope pʉtore, baʉagʉpʉra ca bʉʉricʉ ca niiricʉre to cãnacã rʉmʉra cʉ̃re ami waari, tii wii ca jãa waarãre wapa tiirica tiiri cʉ̃ jãijato ĩirã, cʉ̃ja ca cũuricʉ niiupi. 3 Cʉ̃ pea Pedro, Juan, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre jãa waarã doorã cʉ̃ja ca biiro ĩari, wapa tiirica tiire cʉ̃jare jãiupi. 4 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea añuro cʉ̃re ĩa ãpõtĩo, o biro cʉ̃re ĩiupi Pedro: —Jãare ĩaña —ĩiupi. 5 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro, ca bʉʉricʉ pea: “Apeye ʉno yʉre tiicojorã doorã tiicuma,” ĩigʉ, cʉ̃jare ĩaupi. 6 To cõrora Pedro pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —Wapa tiirica tiiri ʉnora, oro ʉnora, yʉ cʉoti. Biigʉpʉa, yʉ ca cʉorijera mʉre yʉ tiicojorucu: “Jesucristo, Nazaret macʉ̃ cʉ̃ ca dotiro mena, ‘Wãmʉ nʉcã waagʉja,’ mʉre yʉ ĩi” —cʉ̃re ĩiupi. CN01897B.tif 7 To biro cʉ̃re ĩigʉra, cʉ̃ amo díámacʉ̃ nʉñare ñeeri, cʉ̃re tʉ̃a wãmʉo nʉcõcãupi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca tiirije menara, cʉ̃ ñicãri, cʉ̃ aña tĩigaari cãa, tutuacoaupa. 8 To cõrora ca bʉʉricʉ pea bupu wãmʉ nʉcã waari, waa jʉo waaupi. Jiro, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ cʉ̃ja mena jãa waagʉ cʉ̃ majurope bupurique mena jãa nʉnʉa waa, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo, ĩi jãa waaupi. 9 Niipetirã, ca waatimiricʉra waa, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peo, cʉ̃ ca tiiro ĩarã: 10 —Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii jope, “Añuri Jope” ca wãme cʉtiri jope pʉto wapa tiirica tiiri ca jãi duwirucujãgʉra niimi —ĩi ĩa majiri, bʉaro ĩa ʉcʉa do biro pee ĩi majiticãupa, to biro cʉ̃re ca biirique jʉori. 11 Ca bʉʉricʉre cʉ̃ja ca catioricʉ pea, Pedro, Juan're camotatiitiupi. Niipetirã bojoca to biro ca biirijere ĩa ʉcʉa niirãra, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii, Salomón yaa tabe Pórtico de Salomón Pedro, Juan, cʉ̃ja ca niiri tabe cʉ̃ja pʉto pee ũmaa nea poo waaupa. 12 To biro cʉ̃ja ca biiro ĩari, o biro cʉ̃jare ĩiupi Pedro: —Mʉja israelitas, ¿ñee tiirã mʉja ĩa ʉcʉati? ¿Ñee tiirã jãa majuropeera jãa ca yeri tutuarije mena, ñucã cʉ̃re mai ĩama ĩirã ani ca bʉʉricʉre cʉ̃ ca waa majiro jãa ca tiirore biro, jãare mʉja ĩati? 13 Abraham, Isaac, Jacob jãa, Ʉmʉreco Pacʉ, mani ñicʉ̃ jãa Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ paderi majʉ Jesús, ʉparãpʉre mʉja ca tiicojo cõagʉre, ñucã Pilato pee cʉ̃ ca wienerʉga pacaro mʉja ca bootigʉre ca nii majuropeegʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiijapi. 14 Ca añugʉ, ca ñañarije manigʉ, ca niigʉ peere junacãri, bojoca ca jĩagʉ peere mʉja wiene dotiwʉ. 15 To biro tiiri mʉja jĩa cõawʉ, catirique manire ca tiicojogʉre. To biro mʉja ca tiimijata cãare, Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃re catiocãwi, to biro cʉ̃ ca tiirijere ca ĩaricarã, “Jãara jãa nii.” 16 Ano mʉja ca ĩagʉ, mʉja ca majigʉre, cʉ̃ upʉri ca tutuaro ca tiirijea, Jesucristore díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquera to biro tii. Ate Jesucristore díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique ca doorijera, añuro diarique manigʉpʉ cʉ̃ ca niiro tii, ano mʉja niipetirã mʉja ca ĩarore birora. 17 ”Yʉ yaarã, mee yʉ maji. Mʉja, mʉja wiorã, Jesús're jĩarã, to biro mʉja ca tiirijere majiti pacarã to biro cʉ̃re mʉja tiicãwʉ. 18 Biiropʉa, ate mena, mee tĩrʉmʉpʉra cʉ̃ yee quetire wede jʉgueri maja niipetirã mena, “Yʉ ca tiicojo cojogʉ Mesías bii yaicoarucumi,” Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩi jʉguericarore birora bii earo biiupa. 19 To biri ñañarije mʉja ca tiirijere to cõrora tii yerijãa tʉgoeña wajoa, Ʉmʉreco Pacʉre tʉo nʉnʉjeeya, mʉja ca ñañarijere cʉ̃ acobojato ĩirã. To cõro docare Ʉpʉ, añuro niirica yʉteari tiicojorucumi, 20 mʉjare ĩima ĩigʉ mee jĩcãtopʉra cʉ̃ ca ami dica wooricʉ Mesías're cʉ̃ra Jesús ca niigʉre mʉjare tiicojori. 21 Ména mecʉ̃ra Jesucristo, ʉmʉreco tutipʉra cʉ̃ ca niipera niicãro bii, tĩrʉmʉ macã yʉtearipʉre ca dooquĩricarã, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ yeere wederi maja ca ñañarije manirã mena, “To biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiricarore birora, niipetirijepʉrena añuro ca nii earo cʉ̃ ca tiiri tabepʉ. 22 Mani ñicʉ̃ jʉ̃mʉare o biro ĩi wedequĩupi Moisés: “Ʉpʉ mʉja Ʉmʉreco Pacʉ, jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ, yʉre biro ca biigʉre mʉja watoare cʉ̃ ca nii earo tiirucumi. Mʉjare cʉ̃ ca wederije niipetirije cʉ̃re tʉo nʉnʉjeeya. 23 Cʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ cʉ̃ ca ĩirijere ca tʉo nʉnʉjeetigʉra, jĩa cõacãrique niirucu” ĩiquĩupi Moisés. 24 ”Ñucã niipetirã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja niiquĩricarã, Samuel jiro macãrã niipetirãpʉra ati rʉmʉri o biro ca biiperena wedequĩupa cʉ̃ja cãa. 25 Mʉjara mʉja nii, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ yee quetire wede jʉgueri maja mena: “To biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉo nʉnʉjee, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ mʉja ñicʉ̃ jʉ̃mʉa niiquĩricarãpʉre: “O biro mani tii niijaco” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉo nʉnʉjee, ca tiirã. Ʉmʉreco Pacʉ o biro ĩiupi Abraham're: “Mʉ pãrami jʉori niipetirã ati yepa macãrã bojoca poogaari añuro tii ecorucuma,” ĩiupi. 26 To biro ca ĩiricʉ niiri, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ Macʉ̃re cʉ̃ ca cati tuaro tiiri, mʉjare tiicojo jʉoupi, añuro mʉjare tii, mʉja cõrorena ñañaro mʉja ca tiirucuriquere to cõrora tii yerijãa, tʉgoeña wajoa mʉja ca biipere biro ĩigʉ —cʉ̃jare ĩi wedeupi Pedro.

Hechos 4

1 Ména, Juan, Pedro, bojocare o biro cʉ̃ja ca wede niirora, paia, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire ca coterã uwamarã wiogʉ mena, to biri Saduceos mena eaupa. 2 Pedro, Juan, “Ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarije Jesucristo menara bii bau niicãupa,” bojocare cʉ̃ja ca ĩi wederije jʉori bʉaro ajiaupa. 3 To biri cʉ̃jare ñee, ñamipʉ ca niiro macã, ape rʉmʉpʉ cʉ̃jare jãiñarʉgarã tia cũurica wiipʉ cʉ̃jare tia cũucãupa. 4 To ca bii pacaro, Pedro cʉ̃ ca wederijere ca tʉoricarã paʉ tʉo nʉnʉjeeupa. To biri Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã ʉmʉa wadora, jĩcã amo cõro mil cõro peti eacoaupa. 5 Ape rʉmʉ peere Jerusalén're judíos wiorã, bʉcʉrã ca jʉo niirã, doti cũuriquere ca jʉo buerã, neaupa. 6 Paia wiorã Anás, Caifás, Juan, Alejandro, to biri paia ʉparã yaarã ca niirã niipetirã, toore niiupa. 7 Nea poo yapano, tia cũurica wiipʉ ca niirã, Pedro, Juan're ami doo doti, cʉ̃ja jʉguero cʉ̃jare nʉcõri, o biro ĩi jãiña jʉo waaupa: —¿Ñee doti majirique mena, ñiru wãme mena, atere to biro mʉja tiijãri? —cʉ̃jare ĩiupa. 8 To biro cʉ̃ja ca ĩi jãiñaro Pedro pea, Añuri Yeri cʉ̃re cʉ̃ ca majiorije mena, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi: —Bojocare ca doti niirã, to biri Israel macãrãre ca jʉo niirã: 9 Mʉja, mecʉ̃re, ca diarique cʉtigʉre añuro jãa ca tiirique jʉorira jãare jãiña, “¿Do biro cʉ̃ tii catio ecojãri?” jãare ĩi jãiña, mʉja ĩi. 10 To biri mʉja niipetirã mʉja ca tʉo cojoro, ñucã Israel yepa macãrã niipetirã cʉ̃ja ca majipere biro ĩirã, ani ca bʉʉricʉ ca niimiricʉ, mʉja niipetirã mʉja ca ĩa cojoro ca niigʉa, Jesucristo Nazaret macʉ̃, yucʉ tenipʉ mʉja ca paa pua tuu cõaricʉrena, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca cati tuaro cʉ̃ ca tiiricʉ cʉ̃ ca doti tutuarije mena catio ecojãwi. 11 Jesucristoa, “Mʉja, wiijeri tiiri maja, ʉ̃tãga ca añutiricare mʉja ca beje cõamiricagara, mecʉ̃ra yua ʉ̃tãga ca nii majuropeerica ca nii earicʉ, niimi.” 12 To biri apĩ jĩcʉ̃ ʉno peera ñañaro mani ca biipere manire ca ametʉenegʉ manimi. “Ñañaro cʉ̃ja ca bii yaiboriquere cʉ̃ jʉori ametʉarucuma,” ĩigʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ, ati yepa niipetiropʉrena apĩ manicãmi —cʉ̃jare ĩi yʉʉupi Pedro. 13 Ʉparã pea, Pedro, Juan, uwi tʉgoeñaricaro maniro cʉ̃ja ca wedero ĩarã, ca buetiricarã nii, watoa macãrãra niicã, cʉ̃ja ca biirijere ĩa maji, ñee pee ĩi majiticã, biima ĩirã, “Jesús buerãra niima,” ĩi majiupa. 14 Ñucã ca bʉʉricʉre cʉ̃ja ca catioricʉ pee cãa cʉ̃ja menara cʉ̃ ca niiro macã do biro pee cʉ̃jare ĩi boca yʉʉ majiticãupa. 15 Do biro pee cʉ̃jare ĩi majitima ĩirã, cʉ̃jare witi waa doti, too ca nearicarã wado o biro ameri ĩi wede peni niiupa: 16 —¿Anijare do biro mani tiirãti? Jerusalén macãrã niipetirãpʉra ca bʉʉricʉre cʉ̃ja ca catioriquere maji peticãma. “To biro biicãro bii, yee ĩima,” mani ĩi majiti. 17 Ate bojoca watoare õo jañuro bii jeja nʉcã waare ĩirã, Jesús yeere jĩcʉ̃ peerena cʉ̃ja ca wedetipere biro ĩirã, “Ñañaro mʉjare jãa tiirucu,” cʉ̃jare mani ĩi uwiojaco —ameri ĩi wede peniupa. 18 To biro ĩicãri, cʉ̃jare jʉo cojo: —Jesús yee maquẽre jĩcã wãme ʉno peera bue, wede majio, tii nemoticãña yua —cʉ̃jare ĩiupa. 19 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pedro jãa pea o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupa: —¿Mʉjara, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirije peere tʉo nʉnʉjeetirãra, mʉja ca dotirije peere jãa ca tʉo nʉnʉjeero, to añucãgajati? Mʉja majuropeera tʉgoeña bejeya. 20 Jãa, jãa ca ĩariquere, jãa ca tʉoriquere, jãa wede yerijãa majiti —cʉ̃jare ĩi yʉʉupa. 21 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩi yʉʉrijere tʉorã, ʉparã pea ñucã: —Teere mʉja ca wedejata, ñañaro mʉja tii ecorucu —cʉ̃jare ĩi nemo, cʉ̃jare piticãupa. Ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ja ca tiipa wãmere do biro pee tii bʉaticãupa, niipetirã bojoca ca biirique cʉ̃ja ca ĩariquere Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉo niiro macã. 22 Ca bʉʉricʉre cʉ̃ja ca catioricʉ pea, cuarenta cʉ̃mari ametʉenero ca cʉogʉ niiupi. 23 Pedro, Juan jãa cʉ̃jare cʉ̃ja ca wienero jiro, ñucã cʉ̃ja mena macãrã pʉtopʉ tua waari, niipetirije paia wiorã, to biri bʉcʉrã bojocare ca jʉo niirã cʉ̃jare cʉ̃ja ca ĩirique niipetirije cʉ̃jare wedeupa. 24 Teere cʉ̃ja ca wedero tʉori jiro, jĩcãri mena o biro Ʉmʉreco Pacʉre ĩi juu bueupa: —Niipetirije Ʉpʉ, ati ʉmʉrecore, ati yepare, dia pairi yaare, to biri teepʉre ca niirije niipetirije ca tiiricʉ, 25 Añuri Yeri menapʉ, mʉre pade bojari majʉ jãa ñicʉ̃ David menapʉ, o biro mʉ ĩiupa: “¿Ñee tiirã bojoca poogaari to cõro peti cʉ̃ja wede mecʉ̃ti? ¿Ñee tiirã bojoca, watoa petira “O biro mani tiijaco,” cʉ̃ja ĩiti? 26 Wiorã, ati yepare ca doti niirã, jĩcãri mena Ʉmʉreco Pacʉ menare to biri mʉ ca beje amiricʉ Mesías menare, ĩa junama.” 27 To birira Herodes, Poncio Pilato, judíos, judíos ca niitirã mena, ati macãre nea pooupa, mʉ ca beje amiricʉ Jesús, ca ñañarije manigʉ, mʉre pade bojari majʉre ĩa junari, 28 tĩrʉmʉpʉra “To biro biirucu,” mʉ ca ĩiricarore birora, to biijato ĩirã. 29 Ʉpʉ, mecʉ̃ra ñañaro jãare cʉ̃ja ca tiirʉgarijere ĩaña. Mʉ paderi majare uwiricaro maniro mʉ yeere jãa ca wede yujuro jãare tiiya. 30 To biri mʉ ca yeri tutuarije mena ca diarique cʉtirãre catio, ñucã mʉre pade bojari majʉ ca ñañarije manigʉ Jesús wãme mena, ca ĩa ñaaña manirije jãa ca tii maji niiro tiiya —ĩi juu bueupa. 31 Cʉ̃ja ca juu bue yapanorora, cʉ̃ja ca niiri tabe bʉaro nanaupe. To biro ca biiro, niipetirãpʉra Añuri Yeri cʉ̃ja yeripʉre cʉ̃ ca ñaajãa nʉcã earo, uwiricaro maniro Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere wede yujuupa. 32 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirã jĩcʉ̃ peere birora bii, jĩcãri cõro tʉgoeña biiupa. Jĩcʉ̃ peera cʉ̃ja ca cʉorijere, “Yʉ yee wado nii,” ĩiricaro maniro, “Mani niipetirã yee niiro bii,” ameri ĩiupa. 33 Jesús yee quetire wederi maja pea, Wiogʉ Jesús cʉ̃ ca cati tuarique quetire do biro tiiya maniro to birora wedecã nʉnʉa waaupa. Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ja niipetirãpʉrena bʉaro jañuro, añuro cʉ̃jare tii nemo nʉnʉa waaupi. 34 Cʉ̃ja watoare jĩcʉ̃ ʉnora ca boo pacagʉ maniupi. Yepari ca cʉorã, ñucã wiijeri ca cʉorã, aperãre noni wapa jeeri, 35 wapa tiirica tiirire Jesús buerãre tiicojori, bate dotirucuupa cʉ̃ja ca niiro cõrorena, cʉ̃ja ca cʉotirijere cʉ̃ja jeejato ĩirã. 36 To birora tiiupi, Leví yaa puna macʉ̃ José ca wãme cʉtigʉ, Chipre yucʉ pooga macʉ̃, Jesucristo yee quetire wederi maja, Bernabé cʉ̃ja ca wãmeo tiiricʉ cãa, (Bernabé ĩiro, “Tʉgoeña bayiricaro ca tiigʉ,” ĩirʉgaro ĩi), 37 cʉ̃ yaa yepare aperãre noni wapa jeeri, wapa tiirica tiirire Jesús buerãpʉre tiicojoupi.

Hechos 5

1 Ananías, cʉ̃ nʉmo Safira mena, cʉ̃ja cãa, cʉ̃ja yaa yepare noniupa. 2 Cʉ̃ nʉmo Safira mena, “To biro mani tiijaco,” ameri ĩi wede peniri, wapa tiirica tiirire jee dʉori, ca dʉjarijere Jesús buerãre noniupa. 3 Pedro pea o biro ĩi jãiñaupi Ananías're: —Ananías, ¿ñee tiigʉ Satanás mʉ yeripʉ ñaajãa nʉcãri mʉre doti ametʉene nʉcã, Añuri Yerire ĩi dito, mʉ yaa yepare mʉ ca noni wapa taarique wapa tiirica tiirire jee dʉo, tee mena tua, mʉ ca tiiro cʉ̃ tiijãri? 4 ¿Mʉ ca noniparo jʉguero, mʉ yaa yepa méé to niijãri? ¿Mʉ ca noniro jiro, wapa tiirica tiiri mʉ yee méé to niijãri? ¿Ñee tiigʉ to biirije peti mʉ tiicãjãri? Bojocare ĩi ditogʉ méé mʉ tii. Ʉmʉreco Pacʉre ĩi ditogʉ mʉ tii —cʉ̃re ĩiupi. 5 O biirije Pedro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirijere tʉogʉra, dia ñaacũmucoaupi Ananías. Niipetirã to biro ca biiriquere ca tʉorã, bʉaro uwiupa. 6 To biro cʉ̃ ca biiro ĩa, wãmarã doo, cʉ̃ upʉri niiquĩriquere jutiro quejero mena paa ũmaa, cʉ̃re yaarã waarã amicoaupa. 7 No cõro mee itia horas jiro, ca biiriquere majiricaro maniro jãa dooupo Ananías niiquĩricʉ nʉmo. 8 Cõ cãare o biro cõre ĩi jãiñaupi Pedro: —Safira, yʉre wedeya: ¿Jãare wapa tiirica tiiri mʉja ca noni jãaro cõrora mʉja yaa yepare mʉja noni wapa jeejãri? —cõre ĩi jãiñaupi. —Ʉ̃gjá. To cõrora jãa noni wapa jeejãwʉ —cʉ̃re ĩi yʉʉupo. 9 To biro cʉ̃re cõ ca ĩi yʉʉrora: —¿Ñee tiirã mʉja pʉarãpʉra, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yerire “O biro cʉ̃re mani ĩi ñaajaco” mʉja ameri ĩi wede penijãri? ¡Ĩaña! Ĩijã tua dooma, mʉ manʉ niiquĩricʉre ca yaarã waaricarã. Mʉ cãare ñucã ami waarã doorã tiima —cõre ĩiupi Pedro. 10 To biro cõre cʉ̃ ca ĩirije menara, Safira cãa Pedro pʉtora dia ñaacũmucoaupo. Cõ manʉ niiquĩricʉre ca yaarã waaricarã wãmarã jãa earã, cõ cãare ca bii yairicopʉre bʉa ea, cõre ami waa, cõ manʉ niiquĩricʉ pʉtora cõre yaaupa. 11 To biri niipetirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, ñucã niipetirã teere ca tʉoricarã, bʉaro uwiupa. 12 Jesús buerã menapʉ, paʉ wãmeri bojoca watoare ca ĩa ñaaña manirije tii bau niirique niiupa. Ñucã niipetirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, jĩcʉ̃ peere biro tʉgoeñarique cʉtiri, Pórtico de Salomón cʉ̃ja ca ĩiri tabere nea poorucuupa. 13 Aperã pea bʉaropʉra cʉ̃jare nʉcʉ̃ bʉocã pacarã, jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ja mena niirucu biitiupa. 14 Wiogʉre ca tʉo nʉnʉjeerã pea, paʉ jañuro nomia, ʉmʉa, nii nʉnʉa waaupa. 15 To biri, ca diarique cʉtirãre wiijeri watoa waarica maaripʉ jee wieneri, cãni pejaricaro jotoarira, diari majare ami waaricaro jotoarira, cũu cojoupa, Pedro cʉ̃ ca ametʉa waaro petopʉra, cʉ̃ja mena macãrã jĩcãrãre cʉ̃ wãtĩ cʉti ñaapeajato ĩirã. 16 Ñucã Jerusalén pʉto macã macãri macãrã cãa, ca diarique cʉtirãre, wãtĩa jʉori ñañaro ca biirãre, cʉ̃jare jee doorã paʉ tii macãre earucuupa. Niipetirãpʉra catio ecoupa. 17 Paia ʉpʉ, cʉ̃ mena ca niirã saduceos're ca tʉo nʉnʉjeerã, bʉaro ajiaupa. 18 To biri Jesús buerãre ñeeri, tia cũurica wii, macã macã wiipʉ cʉ̃jare tia cũucãupa. 19 To biro cʉ̃ja ca tiimijata cãare, jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ ñamira cʉ̃jare pãa wiene, o biro ĩiupi: 20 —Waa, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ ea nʉcãri, niipetirije ate catirique quetire bojocare wederãja —cʉ̃jare ĩiupi. 21 Cʉ̃ja pea to biro cʉ̃ ca ĩirijere cʉ̃ja ca tʉoricarore birora, ape rʉmʉ meepʉ, ca boerije mena Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waari, wede jʉo waaupa. To biro cʉ̃ja ca ĩi nii ditoye, paia ʉpʉ, to biri cʉ̃ mena ca niirã mena doo, israelitas're ca jʉo niirã niipetirãre jʉo neo, Jesús buerã tia cũurica wiipʉ ca niirãre jʉo doti cojoupa. 22 Cʉ̃ja ca jʉo doti cojoricarã uwamarã pea, tia cũurica wiipʉ earã cʉ̃jare bʉatiupa. To biri o biro ĩi wede tua eaupa: 23 —Tia cũurica wii niipetiri joperipʉra añuro biarica joperi wado nii, ñucã tii wiire coteri maja uwamarã cãa tii joperi cõrorena cote, bii niijapa. To biro cʉ̃ja ca bii pacaro, jãa pea tii wiire jope pãarã, tii wii jupeapʉra jĩcʉ̃ ʉnora jãa bʉaticãjãwʉ —cʉ̃jare ĩi tua eaupa. 24 Teere tʉorã, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire ca coterã uwamarã wiogʉ, ñucã paia ca nii majuropeerã, do biro pee ĩi majiti: —¿Tee niipetirije ñeepʉ to bii yapanorʉgabuti? —ameri ĩiupa. 25 To biro cʉ̃ja ca ĩi niiri tabera, jĩcʉ̃ o biro cʉ̃jare ĩi eaupi: —Tia cũurica wiipʉ mʉja ca tia cũuquĩjãrã, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ bojocare buerã tiima ñucã —ĩiupi. 26 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, uwamarã wiogʉ cʉ̃ uwamarã mena waa, bojocare ʉ̃tã mena dee jĩa ecorʉgatigʉ uwima ĩigʉ, Jesús buerãre ñañaro cʉ̃jare tiitigʉra cʉ̃jare jeecoaupi. 27 Ea, wiorã pʉtopʉ cʉ̃jare jee waaupa. Paia ʉpʉ pea o biro cʉ̃jare ĩiupi: 28 —“Jĩcãti ʉno peera cʉ̃ yee maquẽre wede nemoeto,” mʉjare jãa ĩijãwʉ doca. Mʉja pea, to biro mʉjare jãa ca ĩicã pacaro mʉja ca bue majiorije mena Jerusalén macãre ca jeja nʉcã peticoaro mʉja tii, ñucã to biro mʉja ca ĩi niirije watoara, cʉ̃ ca bii yairiquere, jãarena, “Cʉ̃re mʉja jĩawʉ,” mʉja ĩi nii —ĩiupi. 29 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pedro, to biri cʉ̃ mena macãrã: —Jãara, bojoca cʉ̃ja ca ĩirije peere tii nʉnʉjee jʉorica tabe ʉnora, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tii dotirije peere jãa ca tii nʉnʉjee jʉopera niicãro bii. 30 Mani ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã Ʉmʉreco Pacʉra, Jesús're, yucʉ tenipʉ mʉja ca paa pua tuu cõagʉre cʉ̃ ca cati tuaro tiiwi. 31 Cʉ̃rena, Ʉmʉreco Pacʉ, ca nii majuropeegʉ cʉ̃re tii, cʉ̃ díámacʉ̃ nʉña pee cʉ̃re cũuri, Wiogʉ, manire Ca Ametʉenegʉ, cʉ̃ ca niiro tiijapi, Israel bojoca ñañarije cʉ̃ja ca tii niirijere to cõrora tii yerijãa, Ʉmʉreco Pacʉ mena pee nii ea, ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere acobo eco, cʉ̃ja ca biipere biro ĩigʉ. 32 Jãara jãa nii, atere ca ĩaricarã, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ ca tiicojoricʉ Añuri Yeri cãa, ate to biro ca biiriquere, “To birora biiwʉ” ca ĩigʉ niimi —cʉ̃jare ĩiupa. 33 Cʉ̃ja pea atere tʉorã, bʉaropʉra ajia ametʉacoari, cʉ̃jare jĩacãrʉgaupa. 34 To biro cʉ̃ja ca biiro, jĩcʉ̃ fariseo, Gamaliel ca wãme cʉtigʉ, doti cũuriquere jʉo bueri majʉ bojoca niipetirã cʉ̃ja ca nʉcʉ̃ bʉogʉ, ʉparã cʉ̃ja ca nea poori tabepʉre wãmʉ nʉcãri, Jesús buerãre jĩcã nimaro cʉ̃jare wiene cojo doticãupi. 35 Cʉ̃ja ca witi waaro jiro o biro ĩiupi: —Israelitas, anijare mʉja ca tiirʉgarijere tʉgoeña bojoca catiya. 36 Tʉgoeñaña tĩrʉmʉpʉre Teudas ca wãme cʉtigʉ, “Yʉ yʉ nii ca nii majuropeegʉ,” cʉ̃ ca ĩiro, cuatrocientos peti cʉ̃ ca ĩirijere tʉo nʉnʉjeeupa. To ca bii pacaro cʉ̃re jĩacãupa. Cʉ̃re cʉ̃ja ca jĩarora, cʉ̃re ca nʉnʉmiricarã waa bate peti, to cõrora niipetiro peti nʉcãcoaupa. 37 Jiro jañuro ñucã, cʉ̃ja wãme cʉ̃ja ca owa peori rʉmʉrire, Galilea macʉ̃ Judas cãa, to birora ĩiri, bojoca cʉ̃re cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiimiupi. Ñucã cʉ̃ cãare jĩa cõacãupa. To biro cʉ̃ja ca tiirora, cʉ̃re ca nʉnʉmiricarã cãa waa bate peticoaupa. 38 “Mecʉ̃ peera, anijare to birora cʉ̃jare ĩacãña,” mʉjare yʉ ĩi wede majio. ¡Cʉ̃jare piticãña! Ano ca biirije bojoca cʉ̃ja ca dotirije to ca niijata, peticoarucu. 39 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirije to ca niijata docare, do biiro pee mʉja tii ametʉa nʉcã majitirucu. Bojoca catiya, Ʉmʉreco Pacʉ menara mʉja ameri quẽecã niire —cʉ̃jare ĩiupi Gamaliel, cʉ̃ mena macãrã wiorãre. To biro cʉ̃ ca ĩirije mena, cʉ̃ mena macãrãre cʉ̃ja ca tʉgoeña wajoaro tiiupi. 40 To biri Jesús buerãre jʉo cojo, cʉ̃jare bape yapano, “Jesús yee maquẽre wede nemoticãña,” cʉ̃jare ĩiupa. Jiro cʉ̃jare piticãupa. 41 Jesús buerã pea, ʉparã pʉto ca niiricarã witi waarã: “Jesús yee quetire mani ca wederije jʉori, manire cʉ̃ja ca bapero manire tiimi Ʉmʉreco Pacʉ,” ĩi ʉjea niicã witi waaupa. 42 To cãnacã rʉmʉra, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ, wiijeripʉ, bojocare bue, Jesús'ra Mesías ca niigʉ yee maquẽ añurije quetire wede, tiicã niirucuupa.

Hechos 6

1 Tii cʉ̃marire Jesús yee quetire ca tʉo nʉnʉjeerã paʉ nii nʉnʉa waama ĩirã, griego bojoca pee, hebreo bojocare: —Jãa yee wederã romiri ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai ecoricarã griega romirire, manire cʉ̃ja ca tii nemorijere baarique dica woorã, “Añuro cʉ̃jare tiitima” —ĩi wede pai jʉo waaupa. 2 To biri Jesús buerã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niiricarã pea, niipetirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre neori, o biro cʉ̃jare ĩiupa: —Jãa Jesús buerã ca niiricarã, baarique bato coterʉgarãra, Ʉmʉreco Pacʉ yeere jãa ca wede yerijãaro añuti. 3 Jãa yaarã, mʉja majuropeera mʉja mena ca niirãre, “Anijarã añuma” mʉja ca ĩirã, ca majirãre, Añuri Yeri ca cʉorãre, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã ʉmʉa tee paderiquere ca tii niiparãre cʉ̃jare amaña. 4 Jãa pea, juu bue, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirijere bojocare wede, jãa tiicã nʉnʉa waarucu —cʉ̃jare ĩiupa. 5 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, niipetirãpʉra “To birora mani tiijaco” ĩi, bʉaropʉra díámacʉ̃ tʉgoeña tutua, Añuri Yeri cʉo, ca biigʉ Esteban're, Felipere, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, to biri Antioquía macʉ̃ Nicolás, jʉguero peera judíos yee peere ca tii nʉcʉ̃ bʉorucuricʉre, jʉoupa. 6 Cʉ̃jare beje yapano, Jesús buerã pʉtopʉ cʉ̃jare jee waaupa. Cʉ̃ja pea Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃jare jãi boja, cʉ̃ja amori mena cʉ̃jare ñia peo, cʉ̃jare tiiupa. 7 Ʉmʉreco Pacʉ yee queti pea bʉaro jañuri jeja nʉcã waaupa. To biri Jesús yee quetire ca tʉo nʉnʉjee waarã paʉ jañuro nii nʉnʉa waaupa Jerusalén're. Ñucã paiapʉ cãa, paʉ Jesús yee añurije quetire tʉo nʉnʉjeeupa. 8 Esteban, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tiirije, cʉ̃ ca yeri tutuarije cʉocãri, bojoca watoare ca ĩa ñaaña maniri wãmeri tii bau nii niiupi. 9 Jĩcãrã nea poo juu buerica wii, Pade Coteri Maja Ca Ametʉaricarã, ca wãme cʉtiri wii macãrã, jĩcãrã Cirene, Alejandría, Cilicia, to biri Asia yepa macã macãri macãrã mena, Esteban mena ameri tuti jʉo waaupa. 10 To biro ĩi pacarã, Esteban're do biro pee cʉ̃re ĩi ametʉa nʉcã majitiupa, Añuri Yeri cʉ̃ ca majiorije mena cʉ̃ ca wedero macã. 11 Do biro ĩi majitima ĩirã, jĩcãrãre wapa tiiupa, watoara, “Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere, Ʉmʉreco Pacʉre, Esteban ñañarije cʉ̃ ca ĩi tutiro jãa tʉojãwʉ,” cʉ̃ja ĩijato ĩirã. 12 To biro cʉ̃ja ca tiiricarã niiri, bojocare, bojocare ca jʉo niirãre, doti cũuriquere ca jʉo buerãre, cʉ̃jare wede mecʉ̃o peticã cojoupa. To biri Esteban're ũmaa nea poo, cʉ̃re ñee, ʉparã cʉ̃ja ca nea pooropʉ cʉ̃re amicoaupa. 13 Ñucã yeera, “ ‘Ania Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere, to biri ati wii Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii ca ñañarije maniri wiire ñañaro ĩi yerijãati majuropeecãmi.’ 14 ‘Ñucã Jesús, Nazaret macʉ̃, ati wii Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire cõacã, mani ca tii niirije Moisés manire cʉ̃ ca cũuriquere wajoacã, tiirucumi’ cʉ̃ ca ĩirijere jãa tʉojãwʉ,” ca ĩi dito wedejãa nemoparãre amaupa. 15 To cõrora ʉparã, to ca duwirã niipetirãpʉra, Esteban're ĩarã, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃re biro cʉ̃ ca diámacʉ̃ cʉtiro ĩaupa.

Hechos 7

1 To cõrora paia wiogʉ pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Ano mʉre cʉ̃ja ca wedejãarije díámacʉ̃ra to niiti? —ĩiupi. 2 Cʉ̃ pea o biro ĩi yʉʉupi: —Yʉ yaarã, yʉ pacʉa, yʉre tʉoya. Mani Ʉmʉreco Pacʉ do biro ca tiiya manigʉ, mani ñicʉ̃ Abraham're, Harán pee cʉ̃ ca niigʉ waaparo jʉguero, ména Mesopotamiapʉra cʉ̃ ca niiro cʉ̃re baua eari, 3 “Mʉ yaa yepare, mʉ yaarãre witi weori, mʉre yʉ ca ĩñopa yepapʉ waagʉja,” cʉ̃re ĩiupi. 4 To biri caldeos yaa yepare witiri, Harán yepa pee niigʉ waaupi. Toopʉ cʉ̃ ca niiro, cʉ̃ pacʉ cʉ̃ ca bii yairo jiro, Ʉmʉreco Pacʉ ati yepa, mecʉ̃re mʉja ca niiri yepare, cʉ̃re ami dooupi. 5 To biro cʉ̃re tii pacagʉ, ati yepare cʉ̃ yee ca niipe cʉ̃re tiicojo, ñucã jĩcã tabe ʉnoacã cʉ̃ ca niipa tabe ʉnora cʉ̃re tiicojorucu, tiitiupi. Biigʉpʉa, “Mʉre yʉ tiicojorucu mʉ ca bii yairo jiro mʉ pãramerã yaa yepa ca niipere biro ĩigʉ,” cʉ̃re ĩiupi, ména Abraham tii tabepʉra cʉ̃ ca puna mani pacaro. 6 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ o biro cʉ̃re ĩiupi: “Mʉ pãramerã ca nii nʉnʉa waarã, cʉ̃ja yaa yepa ca niitiropʉ ape yepa macãrãre biro niirucuma, cuatrocientos cʉ̃mari peti pade coteri maja nii, ñañaro tii eco, cʉ̃ja ca bii niiparopʉre. 7 Yʉ pea cʉ̃jare ca pade doti eperãre ñañaro cʉ̃jare yʉ tiirucu. Jiro mʉ pãramerã tii yepare witi weori, ati yepapʉ yʉre tii nʉcʉ̃ bʉorucuma,” ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ Abraham're. 8 Ʉmʉreco Pacʉ, Abraham're, “O biro mani tii niirucu,” cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirijere ca bii ĩñorije to niijato ĩigʉ, jeyua quejero yapare wide taatiriquere cʉ̃re tii dotiupi. To biri cʉ̃ macʉ̃ Isaac cʉ̃ ca baʉaro jiro jĩcã amo peti, ape amore itiaga penituaro ca niiri rʉmʉri ca nii waaro, cʉ̃ jeyua quejero yapare wide taaupi. Ñucã Isaac cãa cʉ̃ macʉ̃ Jacob're to birora tiiupi. Jacob cãa to birora tiiupi, cʉ̃ puna Israel macãrã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niiri poogaari ca niiparã pacʉa cãare. 9 ”Anija Jacob puna mani ñicʉ̃ jãa ca niiricarã cʉ̃ja bai Josére ĩa tutiri, pade coteri majʉre biro cʉ̃ja ca noni cõagʉre, Egiptopʉ cʉ̃re ami waaupa. To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ menara niiri, 10 niipetirije cʉ̃ ca tʉgoeñarique pairijere cʉ̃re tii nemo ametʉeneupi. To biro tii, bʉaro ca majigʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiiri, Faraón, Egipto macʉ̃ ʉpʉ, Josére Egipto macãrã wiogʉ cʉ̃ ca niiro, ñucã ʉpʉ cʉ̃ ca niiri wiire ca dotigʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiiupi. 11 ”Tii tabere, Egiptore, to biri Canaán yepare aʉa nii, ñañaro tamʉorique nii, biiupa. To biri mani ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã pea cʉ̃ja ca baape ʉno cʉoticãupa. 12 Jacob, “Egiptore baarique niijato,” cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, cʉ̃ puna, mani ñicʉ̃ jãa niiquĩricarãre toopʉ cʉ̃jare tiicojo jʉoupi. 13 Jiro cʉ̃ja ca waa nemoro, José pea cʉ̃ jũwʉ jãarire cʉ̃re cʉ̃ja ca majiro tiiupi. To biri Faraón pea Josére “Tii pooga macʉ̃ niijapi,” ĩi majiupi. 14 Tee jiro José, cʉ̃ pacʉ Jacob, cʉ̃ puna niipetirã, setenta y cinco bojoca ca niirãre, Egipto pee cʉ̃jare jee doo dotiupi. 15 To biro biima ĩigʉ, Egipto yepapʉ niigʉ waaupi Jacob. Toopʉ bii yaiupi. Ñucã cʉ̃ puna, mani ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã cãa, tii yepapʉra bii yaiupa. 16 Jacob niiquĩricʉ cʉ̃ ca bii yairo cʉ̃ upʉri niiquĩriquere Siquem'pʉ ami waa, Abraham, Hamor punare cʉ̃ ca wapa tiirica maja opepʉ cʉ̃re yaacõaupa. 17 ”Ʉmʉreco Pacʉ Abraham're, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirica cuu ca ea nʉnʉa waaro, Israel yaa pooga macãrã Egipto yepapʉ niirã paʉ bojoca bʉʉupa. 18 To biro cʉ̃ja ca biiri cʉ̃marire, Josére ca majitigʉ, Egipto yepare wiogʉ jãaupi. 19 To biri cʉ̃ pea, mani yaa pooga macãrãre ĩi dito, mani ñicʉ̃ jãare ñañaro cʉ̃jare tii epe, cʉ̃ja puna wãma ca baʉarã cãare ĩa nʉnʉjee dotiti, cʉ̃ja ca bii yairo tiiupi. 20 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca tiiri cuurena baʉaupi Moisés. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejagʉ añugʉ niiupi. Cʉ̃ pacʉa pea itiarã muipũa peti cʉ̃ja yaa wiira cʉ̃re majo niiupa. 21 Jiro cʉ̃re jĩarema ĩima ĩirã, diapʉ cʉ̃ja ca poo yuu cojogʉre, faraón macõ cʉ̃re amiri cõ macʉ̃ majuro peere biro cʉ̃re majoupo. 22 To biro cõ ca tiiricʉ niiri, Egipto macãrã yee majiriquere bue majio ecori, cʉ̃ ca wederije, cʉ̃ ca tiirije cãare bʉaro ĩi bayi, niipetirije ca tii maji petigʉ bii maja nʉcãupi Moisés. 23 ”Cuarenta cʉ̃mari cʉogʉ, cʉ̃ yaarã israelitas're: “Ca ĩagʉ waape niicu,” ĩiupi Moisés. 24 Cʉ̃jare ĩagʉ waagʉ, jĩcʉ̃ Egipto macʉ̃, jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃re ñañaro cʉ̃ ca tiiro ĩari, cʉ̃re camotagʉ waama ĩigʉra, Egipto macʉ̃re quẽe jĩacãquĩupi. 25 “Cʉ̃ jʉori, ‘Ʉmʉreco Pacʉ manire ametʉenerucumi,’ ĩi tʉgoeñarucuma yʉ yaarã,” ĩi tʉgoeñamiupi Moisés. Cʉ̃ja pea to biri wãme tʉgoeñatiupa. 26 Ñucã ape rʉmʉ cʉ̃ yaarã pʉarã israelitas wado cʉ̃ja ca ameri quẽe niiro ĩari, añuro cʉ̃ja ca niiro tiirʉgama ĩigʉ, “Mʉja jĩcã majara mʉja nii, ¿ñee tiirã ñañaro mʉja ameri tiiti?” cʉ̃jare ĩimiupi. 27 To biro cʉ̃ ca ĩirora, cʉ̃ mena macʉ̃re ca quẽe niijãgʉ pea, Moisés're tumicõa cojo, o biro cʉ̃re ĩiupi: “¿Ñiru jãare ca dotipʉ, jãare ca ĩa bejepʉ, mʉre cʉ̃ tiijãri? 28 ¿Ñamica, egipcio bojocʉre mʉ ca jĩajãrore birora, yʉ cãare jĩarʉgʉ mʉ tiiti?” cʉ̃re ĩiupi. 29 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirijere tʉo uwima ĩigʉ, Madián yepapʉ duticoaupi Moisés. Tii yepapʉre ape yepa macʉ̃re biro niirucuupi. Toopʉ niigʉ, pʉarã puna cʉtiupi. 30 ”Cuarenta cʉ̃mari jiro, ca yucʉ maniri yepa Sinaí ʉ̃tãgʉ pʉto, jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃, yucʉgʉ ca pota cʉtiricʉ ca ʉ̃ʉrije watoapʉ cʉ̃re baua eaupi. 31 Moisés pea to biro ca biirijere ĩagʉ, ĩa ʉcʉacoa, añuro ĩa quenorʉgʉ pʉto jañuro waa nʉnʉa waagʉ, Ʉmʉreco Pacʉ o biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro tʉoupi: 32 “Yʉa, mʉ ñicʉ̃ jãa Ʉmʉreco Pacʉ yʉ nii. Abraham, Isaac, Jacob jãari Ʉmʉreco Pacʉ yʉ nii,” cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, cʉ̃ pea uwi nana yai waama ĩigʉ, ĩa cojori méé biicãupi. 33 To biro cʉ̃ ca biiro, Moisés're o biro cʉ̃re ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ: “Mʉ dʉpo jutire tuu weeya. Mʉ ca nucũri yepa ca ñañarije maniri yepa nii. 34 Yʉ yaarã Israel yaa pooga macãrã Egiptopʉ ca niirã, ñañaro cʉ̃ja ca biirijere ĩa, ‘Ñañaro peti mani tamʉocã anore niirã,’ cʉ̃ja ca ĩirijere yʉ tʉo, to biri cʉ̃jare ametʉenerʉgʉ yʉ duwi doojãwʉ. ‘Dooya. Ñucã Egiptopʉra mʉre tiicojogʉ doogʉ yʉ tii,’ ” cʉ̃re ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ. 35 ”Ani Moisés, “¿Ñiru jãare ca dotipʉ, jãare ca ĩa bejepʉ, mʉre cʉ̃ tiijãri?” cʉ̃ja ca ĩi ĩa junaricʉrena ñucã, Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃jare ca ametʉenepʉ, cʉ̃jare ca jʉo niipʉ, cʉ̃re tiicojoupi Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃, potagʉ ca ʉ̃ʉricʉ watoapʉ ca baua earicʉ cʉ̃ ca doti tutuarije jʉori. 36 To biri Moisés'ra tii yepare ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii, Dia Pairiya Ca Jũari yaare jʉo tĩa, ñucã ca bopori yepapʉ cãare cuarenta cʉ̃mari peti ca ĩa ñaanã manirije tii bau nii, ca tiiricʉra, mani ñicʉ̃ jãa niiquĩricarãre cʉ̃jare jʉo witi nʉcãupi. 37 Ñucã cʉ̃ra, israelitas're: “Mʉja watoare jĩcʉ̃ cʉ̃ yee quetire wede jʉgueri majʉ yʉre biro ca biigʉ cʉ̃ ca nii earo tiirucumi Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃re mʉja tʉo nʉnʉjeerucu,” cʉ̃jare ĩiupi. 38 Ñucã ani, Moisés'ra, ca yucʉ maniri yepapʉ Israel bojocare jʉo niigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃, Sinaí buuropʉ niigʉ cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirijere, mani ñicʉ̃ jãa peere wedecojo niiupi. Ñucã cʉ̃ra, catirique maquẽ wederiquere Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorije cãare ñeeupi, manipʉre cʉ̃ ca wede ametʉenepere. 39 ”Mani ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã pea, cʉ̃jare cʉ̃ ca wederijere tʉo nʉnʉjeerʉgati, teere tʉo juna, ñucã Egipto peera tuacoarʉgaupa. 40 To biri: “Jʉ̃guẽa, manire ca jʉo waparãre quenoña. Ani Moisés, Egiptopʉ mani ca niiro manire ca jʉo witimiricʉ cãare mani majiti. Do biro peti biicãbumi doca,” ĩiupa Aarón're. 41 To biro ĩicãri jĩcʉ̃ wecʉ macʉ̃re biigʉ weeri, waibʉcʉrã jĩa, cʉ̃re tiicojo nʉcʉ̃ bʉo, boje rʉmʉ queno peo, tii ʉjea nii niiupa, cʉ̃ja majuropeera cʉ̃ja ca quenoricʉrena. 42 Ate jʉori Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃jare camotati, ʉmʉreco tuti macãrã ñocõarena cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉoro cʉ̃jare tiiupi. O biirijera ĩi owarique nii Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca owarica pũuropʉre: “Israelitas, ¿mʉja, ca yucʉ maniri yepapʉre cuarenta cʉ̃mari peti niirã, oveja jĩari joe jʉti añu mʉene, mʉja ca cʉorijere tiicojo, yʉre mʉja tii nʉcʉ̃ bʉo niiri? 43 ”Mʉja tiitiwʉ. To biro tii nʉcʉ̃ bʉoricaro ʉno, jʉ̃guẽ Moloc peere cʉ̃ yaa wii menara cʉ̃re pʉja waarucu, ñucã jʉ̃guẽ Refán yʉʉ ñocõ cãare to birora tii, ĩi nʉcʉ̃ bʉorʉgarã mʉja majuropeera mʉja ca weericarãrena tii nʉcʉ̃ bʉo, mʉja tiicõa niiwʉ. To biri Babilonia õo peepʉ mʉjare yʉ tiicojo batecãrucu,” ĩi. 44 ”Mani ñicʉ̃ jãa ca bopori yepare niirã, Ʉmʉreco Pacʉ, bojoca watoare cʉ̃ ca niirijere ca bii ĩñori wiire, Moisés're, “Mʉ ca ĩarica wiire biiri wii tiiya,” Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirica wiire biiri wii cʉ̃ ca tiirica wiire cʉoupa. 45 Mani ñicʉ̃ jãa pea tii wiire ñeeri jiro, ape poogaari macãrã yaa yepare Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃jare tiicojorʉgʉ, cʉ̃ja ca ĩa cojorora cʉ̃jare cõa wiene, cʉ̃ ca tiiri yepare Josué cʉ̃jare cʉ̃ ca doti niiro mena ẽmarã, cʉ̃ja menara tii wiire ami nʉnʉa waaupa. David cʉ̃ ca niiri cuupʉ, tii wii toora niicãupa. 46 David pea, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tiirijere bʉa eaupi. To biri, Jacob cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeericʉ Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire quenorʉgʉ cʉ̃re jãiupi. 47 Biigʉpʉa, Salomón'pʉ quenoquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire. 48 Ʉmʉreco Pacʉ ati ʉmʉreco niipetiropʉre Ca Doti Niigʉa, bojoca cʉ̃ja ca quenorica wiijeri ʉnorena niitimi, ca biipere wede jʉgueri majʉ cʉ̃ ca ĩiricarore birora: 49 “Ʉmʉreco quejeroa, yʉ ca doti duwiri cũmuro nii. Ati yepa pea yʉ dʉpori yʉ ca ʉta cũuri tabe nii. ¿To docare do biri wii ʉno pee yʉre mʉja queno bojarãti? ¿Noo pee yʉ ca yerijãa niipa tabe to niiroti? 50 ¿Ate niipetirije yʉ, yʉ ca tiirique méé to niiti?” ĩimi Ʉpʉ. 51 ”¡Mʉja pea ca ametʉene nʉcã pairã, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirãre biro amoperi cʉti, yeri cʉti, mʉja bii! To cãnacã tiira, Añuri Yerire mʉja junacã. Mʉja ñicʉ̃ jʉ̃mʉa niiquĩricarãre birora mʉja biicã. 52 Mʉja ñicʉ̃ jʉ̃mʉa niiquĩricarã, niipere Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉre, ¿ñañaro cʉ̃ja tiitiupari? Ca ñañarije manigʉ cʉ̃ ca doopere ca wede jʉguerã dooricarãre, cʉ̃jara jĩa bateupa. Mecʉ̃ra yua, ca ñañarije manigʉra ca dooricʉrena, mʉja pea cʉ̃re wedejãa, jĩa cõa, mʉja tii yerijãawa. 53 Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã menapʉ doti cũuriquere ca ñeericarã, teere mʉja tii nʉnʉjeeti tee cãare” —cʉ̃jare ĩiupi Esteban. 54 Atere tʉorã, cʉ̃ja upire baca dʉpo tuuri nʉcʉ̃ripʉ ajiaupa Esteban menare. 55 Esteban pea, Añuri Yerire cʉo ametʉene nʉcãcoa, ʉmʉreco pee ĩa mʉene cojogʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boe baterijere, ñucã Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ díámacʉ̃ nʉña pee ca nucũgʉre, ĩaupi. 56 To cõrora o biro ĩiupi Esteban: —¡Ĩaña. Ʉmʉreco tuti pãa nʉcãcoa! ¡Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ díámacʉ̃ nʉña pee ca niigʉre yʉ ĩa! —cʉ̃jare ĩiupi. CN02154B.tif 57 Cʉ̃ja pea bʉaro acaro bui, cʉ̃ja amoperire paa biato, tiicãri, to ca niirã niipetirãpʉra ũmaa nea poori cʉ̃re ñeeupa. 58 Cʉ̃re ñee, macã tʉjaropʉ ami witi waari, ʉ̃tã mena cʉ̃re dee jʉo waaupa. Cʉ̃re ca wedejãarã pea, jĩcʉ̃ wãmʉ Saulo ca wãme cʉtigʉre, cʉ̃ja juti jotoa cʉ̃ja ca jãñarijere cote dotiupa. 59 Cʉ̃re cʉ̃ja ca deero watoara, o biro ĩi juu bueupi Esteban: —Wiogʉ Jesús, yʉ yerire ñeeña —ĩiupi. 60 To biro ĩi ñaanuu waa, o biro ĩi acaro buiupi: “Wiogʉ, o biro ñañaro yʉre cʉ̃ja ca tiirijere cʉ̃jare acoboya.” Atere ĩi yapanogʉra, bii yaicoaupi Esteban.

Hechos 8

1 Saulo cãa, toora Esteban're cʉ̃ja ca jĩaro, “Mee añuro tiima,” ĩi cote niiupi. Tii rʉmʉra Jerusalén macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã menare ñañaro tiirʉgarã, cʉ̃ja ca nʉnʉrije bii jʉoupa. To biri niipetirã Judea, Samaria yeparipʉ waa batecoaupa. Jesús buerã ca niiricarã wado ametʉaupa. 2 Jĩcãrã ʉmʉa ca bojoca añurã, Esteban niiquĩgʉre bʉaro oti, cʉ̃re yaa cõa, tiicã yerijãa waaupa. 3 Saulo pea wiijeri cõro waari Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ja yaa wiijeripʉra, nomia, ʉmʉare ñee, wee nʉnʉa waari, cʉ̃jare tia cũu doti niiupi. 4 Jerusalén ca niimiricarã ca waa batericarã pea, noo cʉ̃ja ca waari taberi cõro añurije quetire wedecã nʉnʉa waaupa. 5 Felipe pea, Samaria yepa pee waari, ca nii majuropeeri macãre Jesús yee quetire cʉ̃jare wede jʉo waaupi. 6 Felipe cʉ̃ ca ĩirijere tʉo, ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tii bau niirijere ĩari, paʉ bojoca cʉ̃ ca wederijere añuro tʉo nʉnʉjeeupa. 7 Paʉ bojoca ca wãtĩa jãa ecoricarã ametʉene eco, wãtĩa cʉ̃japʉre ca niirã, cʉ̃jare witi waarucurã bʉaro acaro bui, ñucã paʉ ca bʉʉricarã, ñicã yuriri cãa catio eco, biiupa. 8 Ate jʉori, tii macãre bʉaro ʉjea niirique niiupa. 9 Tii macãre niiupi jĩcʉ̃, mee, jʉgueropʉra cũmu niiri ca nii majuropeegʉre biro biicãri, Samaria macãrãre ca ĩi dito epe niirucuricʉ Simón ca wãme cʉtigʉ. 10 To biri niipetirã, ca nii majuropeerã, ñucã ca nii coterã cãa, cʉ̃ ca ĩirijere añuro cʉ̃re tʉo nʉnʉjeeri, “Ania Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca yeri tutuarije niimi,” cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉorucuupa. 11 Cũmu cʉ̃ ca niirije mena paʉ cʉ̃mari cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩi dito niiro macã, cʉ̃ ca ĩirore biro cʉ̃re tii nʉnʉjeerucuupa. 12 Felipe, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ, to biri Jesucristo yee añurije quetire cʉ̃ ca wederije peere tʉo nʉnʉjeema ĩirã, ʉmʉa, nomia, uwo coe dotiupa. 13 Ñucã Simón cũmupʉra, Felipe cʉ̃ ca wederijere tʉo nʉnʉjee, uwo coe dotiri jiro, ca ĩa ñaaña manirije Felipe cʉ̃ ca tii bau niirijere ĩa ʉjea niiri, cʉ̃re camotatiri méé cʉ̃re bapa cʉti yujuupi. 14 Jesús buerã Jerusalén ca niirã, Samaria macãrã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeerijere queti tʉori, Pedrore, Juan're cʉ̃ja pʉtopʉ cʉ̃jare tiicojoupa. 15 Cʉ̃ja pea toopʉ earã, Samaria macãrã Cristo yee quetire ca tʉo nʉnʉjeericarã Añuri Yerire cʉ̃ja ñeejato ĩirã, cʉ̃jare juu bue bojaupa, 16 ména, jĩcʉ̃ ʉno peerena Añuri Yeri cʉ̃japʉre cʉ̃ ca ñaajãa nʉcã eatirique ca niiro macã. Wiogʉ Jesús wãme mena wado uwo coe ecoupa ména. 17 To biri Pedro, Juan, cʉ̃ja amori mena cʉ̃jare ñia peo, Añuri Yeri cʉ̃japʉre cʉ̃ ca ñaajãa nʉcã earo cʉ̃jare tiiupa. 18 Ñucã Simón pea Jesús buerã cʉ̃ja amorire bojocare cʉ̃ja ca ñia peorora, Añuri Yeri cʉ̃ ca dooro cʉ̃ja ca tiirijere ĩari, wapa tiirica tiiri cʉ̃jare tiicojo, 19 o biro cʉ̃jare ĩiupi: —To biro tii majiriquere yʉ cãare tiicojoya, niipetirã yʉ amori mena yʉ ca ñia peorã Añuri Yerire cʉ̃ja ca ñeepere biro ĩirã —cʉ̃jare ĩiupi. 20 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, Pedro pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Ʉmʉreco Pacʉ wapa maniro cʉ̃ ca tiicojorijere mʉ ca wapa tii amirʉgarije wapa, mʉ yee wapa tiirica tiiri mʉ menara ñañaro to tii yaio ecocãjato. 21 Jãa ca majirije ʉnore ca cʉopʉ méé mʉ nii mʉa. Ʉmʉreco Pacʉ ca ĩaro, mʉ yeri añuti majuropeecã. 22 Ate ñañarije mʉ ca cʉorijere to cõrora tii yerijãari, Ʉmʉreco Pacʉre jãiña. Ape tabera o biirije mʉ ca tʉgoeñarijere mʉre acobocãbocumi. 23 Yʉ ca ĩajata, ñañarije wado tʉgoeña, ñañarije pee wadore tii nʉnʉjeecã yai waa, biirique wado mʉre niicã —cʉ̃re ĩiupi Simón cũmure. 24 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Simón: —Mʉjara Ʉmʉreco Pacʉre yʉre jãi bojaya, ano yʉre mʉja ca ĩirije jĩcã wãme ʉno peera yʉre ca biiticãpere biro ĩirã —cʉ̃jare ĩiupi. 25 Pedro, Juan, Jesús cʉ̃ ca tiirijere cʉ̃ja ca ĩariquere wede, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere cʉ̃jare bue, tii yapanorã, Jerusalén pee tuacoaupa. To biro bii, tua nʉnʉa waarã Samaria yepare ca niiri macãri paʉ macãripʉre añurije quetire cʉ̃jare wede, ĩi nʉnʉa waaupa. 26 Ate jiro jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ o biro ĩiupi Felipere: “Jõcʉ̃ jiro macã nʉña peere, Jerusalén mena Gaza pee ca nii bua waari maa, ca yucʉ maniri yepare ca nii waari maare waagʉja,” cʉ̃re ĩiupi. 27 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, waacoaupi Felipe. Too waa nʉnʉa waagʉ bʉa eaupi jĩcʉ̃ Etiopía macʉ̃, tii yepa macãrã wiogo Candace ca wãme cʉtigo yee wapa tiirica tiirire ĩa nʉnʉjeeri majʉ ca niigʉre. Cʉ̃ pea Jerusalén'pʉ, Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉ earicʉ niiupi. 28 To biro bii tua waagʉ, cʉ̃ tunurica caballoa cʉ̃ja ca tʉ̃ari coropʉ duwiri, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías cʉ̃ ca owariquere bue nʉnʉa waaupi. 29 Añuri Yeri pea o biro ĩiupi Felipere: CN01932B.tif 30 To biro cʉ̃ ca ĩiro Felipe tii coro pʉtoacã eagʉ, Etiopía macʉ̃ pea Isaías cʉ̃ ca owaquĩrica pũurore cʉ̃ ca bue nʉnʉa waarijere tʉori, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Too mʉ ca buerijere mʉ tʉo puoti? —ĩiupi. 31 To biro Felipe cʉ̃ ca ĩi jãiñaro: —¿Jĩcʉ̃ ʉno peera yʉre cʉ̃ja ca wede majioro cõro, do biro tiicãri yʉ tʉo puobogajati? —cʉ̃re ĩi yʉʉupi. To biro ĩi, Etiopía macʉ̃ pea cʉ̃ pʉto Felipere ea jãa dotiupi. 32 Etiopía macʉ̃ cʉ̃ ca bue nʉnʉa waarije pea o biro ĩi owarique niiupa: “Jĩcʉ̃ ovejare biro, cʉ̃ja ca jĩapa tabepʉ ami waa ecowi. Jĩcʉ̃ oveja macʉ̃re cʉ̃ja ca poa juaro, cʉ̃ ca acaro buitirore birora wederucu, tiitiwi. 33 Ñañaro tii epe ecowi. Ñañaro cʉ̃re ca tiirãre ñañaro cʉ̃jare tiitiwi. ¿Ñiru pee cʉ̃ ca bii jʉo dooriquere cʉ̃ wede peotibogajati? Ati yepare cʉ̃ ca cati niimirije ẽma ecocoawʉ,” ca ĩirijere bue jãñaupi. 34 Etiopía macʉ̃ pea Felipere o biro ĩi jãiñaupi: —Yʉre wedeya petopʉra. ¿Atera, ñiru pee cʉ̃ ca biipere cʉ̃ ĩiupari Isaías? ¿Cʉ̃ majuropeera cʉ̃ ca biipere ĩigʉ cʉ̃ ĩijapari? ¿Apĩpʉ cʉ̃ ca biipere ĩigʉ pee cʉ̃ ĩijapari? —cʉ̃re ĩi jãiñaupi. 35 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, Felipe pea cʉ̃ ca bue nʉnʉa dooriquere cʉ̃re wede jʉo waa, añurije queti Jesús yeepʉ cʉ̃re wede yapano eaupi. 36 To waa nʉnʉa waarã, jĩcã tabe oco ca niiri tabe eagʉra, o biro ĩiupi Etiopía macʉ̃, Felipere: —Ĩaña, anore oco nii. ¿Ca bii camotarije ʉno to niibogajati yʉre mʉ ca uwo coejata? —cʉ̃re ĩiupi. 37 To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Mʉ yeri niipetiro menapʉra mʉ ca tʉo nʉnʉjeejata, mʉre yʉ uwo coe maji —cʉ̃re ĩiupi Felipe. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Jesucristoa, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra niimi; cʉ̃re yʉ tʉo nʉnʉjee —cʉ̃re ĩi yʉʉupi. 38 To biro ĩi, cʉ̃ja tunuricare tua nʉcã doti, cʉ̃ja pʉarãpʉra duwi ñaanʉcã, diapʉ wau wia waa, Etiopía macʉ̃re uwo coeupi Felipe. 39 Cʉ̃re uwo coe yapano, cʉ̃ja ca maa nʉcãri tabera, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri pea Felipere amicoaupi ñucã. Etiopía macʉ̃ pea pʉati cʉ̃re ĩa nemotiupi yua. To biro bii pacagʉ, bʉaro ʉjea niirique mena waacã nʉnʉa waaupi. 40 Felipe pea, Azoto cʉ̃ja ca ĩiri macãpʉ nii yerijãaupi ñucã. To ca niiri macãri cõro añurije quetire wede nʉnʉa waagʉ, Cesarea macãpʉ wede eacoaupi.

Hechos 9

1 Ména Saulo pea, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre yerijãari méé jĩarʉga nʉnʉjee niigʉra, paia wiogʉ pʉtopʉ eari, 2 cʉ̃re cʉ̃ ca doti cojori pũurorire “Yʉre owa bojaya” cʉ̃re ĩi jãigʉ eaupi, Damascopʉ nea poo juu buerica wiijeripʉ, Wãma Maa maquẽre ca tʉo nʉnʉjeerã, nomia, ʉmʉare, cʉ̃jare ama bʉari, Jerusalén'pʉ cʉ̃jare ami waagʉda ĩigʉ. 3 Teere tii yapano, waagʉ, mee Damasco macãre ea waagʉ doogʉ cʉ̃ ca biiro, ca niiro tʉjarora ʉmʉrecopʉ ca doorije bʉaro ca boe ajiyaarije cʉ̃ wejare boe ñaacũmu eaupe. 4 To biro ca biiro Saulo, yepapʉ ñaacũmu waagʉ: —Saulo, Saulo, ¿ñee tiigʉ yʉre mʉ nʉnʉti? —cʉ̃re ca ĩirijere tʉoupi. 5 To biro ca ĩirijere tʉori: —¿Wiogʉ, ñiru mʉ niiti? —ĩi jãiñaupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, too ca wederije pea: —Yʉa Jesús, ñañaro mʉ ca tiirʉga nʉnʉjeegʉra yʉ nii. Mʉ majuropeera potagare natẽ puagʉre biro tiigʉ mʉ tii —ĩiupa. 6 Cʉ̃ pea nanagʉra bʉaro uwirique mena o biro ĩiupi: “¿Wiogʉ, ñee yʉ ca tiiro mʉ booti?” cʉ̃re ĩiupi. To cʉ̃ ca ĩiro Jesús'pea: “Wãmʉ nʉcãri, macã pee piya waagʉja. Toopʉ mʉ ca earo, mʉ ca tiipere mʉre wederucuma,” ĩi yʉʉupi. 7 Saulo mena ca waaricarã pea, bojoca bauti pacaro ca wederijere tʉori, bʉaro ʉcʉa uwirãra tua nʉcãupa. 8 Jiro, Saulo wãmʉ nʉcã, cʉ̃ capere ĩa pãagʉ, ĩaticãupi. To biri cʉ̃ amoripʉ ñee, Damascopʉ cʉ̃re amicoaupa. 9 Tii macãre itia rʉmʉ peti ĩati, baati, jiniti, bii niiupi Saulo. 10 Damascore niiupi jĩcʉ̃ Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ, Ananías ca wãme cʉtigʉ. Quẽñagʉre biro cʉ̃ ca bii oto wetiropʉ, Wiogʉ cʉ̃re baua eari, o biro cʉ̃re ĩiupi: —¡Ananías! —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro: —Anora yʉ nii Wiogʉ —cʉ̃re ĩi yʉʉupi cʉ̃ pea. 11 To biro cʉ̃ ca ĩi yʉʉro, o biro cʉ̃re ĩiupi Wiogʉ: —Wiijeri caa, Díámacʉ̃ Maa ca wãme cʉtiri maapʉ, Judas yaa wiipʉ waari, “¿Tarso macʉ̃ Saulo ca wãme cʉtigʉ cʉ̃ niiti?” ĩi jãiñaña. Juu buegʉ tiimi. 12 Quẽñaricarore biro bii oto weti waagʉ, jĩcʉ̃ Ananías ca wãme cʉtigʉ, cʉ̃ pʉtopʉ jãa eari, ñucã cʉ̃ ĩajato ĩigʉ cʉ̃ amori mena cʉ̃re ca ñia peo ea nʉcãgʉre ĩami —cʉ̃re ĩiupi. 13 Teere tʉogʉ, o biro ĩiupi Ananías: —Wiogʉ, paʉ cʉ̃ yee maquẽre, ñucã mʉ yaarã ca ñañarije manirã Jerusalén ca niirãre, niipetirije ñañaro cʉ̃ja ca biiro cʉ̃ ca tiirijere yʉre wederucuma. 14 Mecʉ̃ra ano pee doojapi, mʉ wãmere ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã niipetirãre, paia wiorã cʉ̃ja ca doti cojoro mena tia cũurica wiipʉ cʉ̃jare jee waarʉgʉ —ĩi yʉʉupi. 15 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Wiogʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupi ñucã: —Waagʉja. Bojoca, ape yepari macãrãpʉre, ñucã cʉ̃ja wiorãre, to biri israelitas bojocare, yʉ yee quetire ca wede yujupʉ yʉ ca ami dica woojãgʉ niimi. 16 Yʉ yee jʉori, bʉaropʉra ñañaro tamʉoriquere cʉ̃re yʉ ĩñorucu —ĩiupi Ananías're. 17 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, Saulo cʉ̃ ca niiri wiipʉ waacoaupi Ananías. Cʉ̃ pʉtopʉ jãa ea, cʉ̃ amori mena cʉ̃re ñia peo, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Yʉ yee wedegʉ Saulo, Wiogʉ Jesús, maa mʉ ca dooro mʉre ca baua earicʉ, ano mʉ pʉtopʉ yʉre tiicojojãwi, ñucã ĩa, Añuri Yerire boca ami, mʉ ca biipere biro ĩigʉ —cʉ̃re ĩiupi. 18 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirora wai nʉtʉ̃re biirije cʉ̃ capepʉre ca niirique ca ñaarora, añuro ĩacoaupi ñucã Saulo. To cõrora wãmʉ nʉcã, uwo coe ecoupi. 19 Jiro, baa, upʉ tutua, biicoaupi ñucã Saulo. To biro bii cati, Damasco macãrã Jesús yee quetire ca tʉo nʉnʉjeerã mena jĩcã rʉmʉri niiupi. 20 Jiro Saulo cʉ̃ja ca nea poo juu bueri wiijeripʉ, “Jesús Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra niimi” ĩi wede jʉo waaupi. 21 To biro cʉ̃ ca ĩi wedero ca tʉorã niipetirã do biro pee ĩi majiticã, o biro ĩi jãiñarucuupa: —¿Ania Jerusalén'pʉ Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jĩarʉga nʉnʉjeerucujãgʉ méé cʉ̃ niiti? ¿Ano macãrã cãare ñee waari, paia wiorãpʉre tiicojorʉgʉ ca dooricʉ méé cʉ̃ niiti? —ameri ĩiupa. 22 Saulo pea cʉ̃jare cʉ̃ ca wederije cõrora õo pee jañuro uwiricaro maniro cʉ̃jare wede nʉnʉa waa, “Jesús Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉra niimi” cʉ̃ ca ĩirije mena Damasco macãrã judíos're, do biro pee cʉ̃ja ca ĩi majitiropʉ cʉ̃jare tiicãupi Saulo. 23 Paʉ rʉmʉri jiro judíos, Saulore jĩarʉgarã ameri wede peniupa. 24 Cʉ̃ pea teere queti tʉoupi. Cʉ̃re jĩarʉgarã, ñamiri, ʉmʉrecori tii macãre witi waarica joperi cõrorena cʉ̃re cũmurucuupa. 25 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tiirʉgarijere majiri, Saulo cʉ̃ ca wederijere ca tʉo nʉnʉjeerã pea, piiwʉpʉ cʉ̃re jãari, ñamira tii macãre cʉ̃ja ca wee camota amojoderica tʉdipʉra cʉ̃re yoo duwiocã cojoupa. To biro bii, duticoaupi Saulo. 26 Saulo, Jerusalén'pʉ eagʉ, Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã mena niirʉgamiupi. Cʉ̃ja pea niipetirãpʉra cʉ̃re uwi jañuupa. “Bii ditogʉ biimi. Jesús're ca tʉo nʉnʉjeegʉ méé niicumi,” cʉ̃re ĩi uwi tʉgoeñari. 27 To biro cʉ̃ja ca ĩi pacaro, Bernabé pea, Jesús buerã pʉtopʉ cʉ̃re ami waaupi. Toopʉ cʉ̃re ami ea, “Maapʉ, Wiogʉ Jesús cʉ̃re cʉ̃ ca baua earo cʉ̃ ca ĩariquere cʉ̃re cʉ̃ ca wederiquere, Damascopʉ Jesús yee quetire uwiricaro maniro cʉ̃ ca wederiquere, yʉre wedejãwi ani Saulo,” cʉ̃jare ĩi wedeupi Bernabé. 28 O biro bii, cʉ̃ja mena Jerusalén macãre tuari, ape tabe pee waacoarucu, uwiricaro maniro, Wiogʉ Jesús yee quetire wede, 29 judíos, griego ca wederã mena wede peni, tutuaro mena cʉ̃jare wede majio, tii niiupi; cʉ̃ja pea cʉ̃re jĩacãrʉgaupa. 30 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea to biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tiirʉgarijere majiri, Cesareapʉ cʉ̃re ami bʉa waa, Tarso pee cʉ̃re tiicojocã cojoupa. 31 To cõrore Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, Judea, Galilea, to biri Samaria yepari macãrã niipetirãpʉ añuro jĩcãri cõro nii, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire bʉaro jañuro tʉgoeña bayi, bii mʉa nʉcã nʉnʉa waa, Wiogʉre añuro tii nʉcʉ̃ bʉorique mena, Añuri Yeri cʉ̃ ca tii nemoro mena, paʉ Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã nii nʉnʉa waaupa. 32 Pedro, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca ĩa yuju waarucugʉ niiri, Lidapʉ ca niirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cãare ĩagʉ waaupi. 33 Toopʉre bʉa eaupi jĩcʉ̃, Eneas ca wãme cʉtigʉ, bʉʉcãri waari méé, jĩcã amo peti, ape amore itiaga penituaro ca niiri cʉ̃mari peti, cãni pejarica tabepʉ ca peja yai waagʉre. 34 Cʉ̃re o biro ĩiupi Pedro: —Eneas, mʉ ca diarique cʉtirijere Jesucristo mʉre ametʉenemi. Wãmʉ nʉcãri, mʉ ca pejaritore quenoña —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩirije menara, wãmʉ nʉcãcoaupi Eneas. 35 Niipetirã Lida, Sarón macãrã Eneas cʉ̃ ca catirijere ĩari, Jesucristo peere tʉo nʉnʉjeeupa. 36 Ñucã tii cʉ̃marirena Jope macãpʉre niiupo jĩcõ, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeego Tabita, ca wãme cʉtigo. Griego wederique menara Dorcas wãme cʉtiupo. Cõ pea añurijere tii, ca boo pacarãre tii nemo, tii niirucuupo. 37 Tii rʉmʉrira diarique tamʉo bii yaicoaupo Dorcas. Cõ ca bii yairo ĩa, cõ upʉri niiquĩriquere coe yapano, jotoa macã jawi pee peocãupa. 38 Pedro cʉ̃ ca earica macã Lida pea, Jope macã pʉtoacãra niiupa. To biri Jope macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, “Lida macãrã niijagʉ Pedro,” cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori, “ ‘Yoari méé Jopepʉ dooya,’ cʉ̃re ĩirãja ĩirã,” pʉarã ʉmʉare tiicojo cojoupa. 39 To biri Pedro pea yue mani waaricaro maniro cʉ̃ja mena waacoaupi. Tii macãpʉ cʉ̃ ca earo, cõ upʉri niiquĩriquere cʉ̃ja ca peorica jawipʉ cʉ̃re jʉo waaupa. Toopʉ cʉ̃ ca earo, niipetirã ca manʉ jʉ̃mʉa dia weo ecoricarã romiri, Dorcas catigo juti, jotoa jãñarique cʉ̃jare cõ ca tii bojariquere Pedrore ĩñori, oti amojodeupa. 40 Pedro pea too ca niirã niipetirãre cʉ̃jare witi waa doti, cʉ̃ ãjʉro jupeari mena ea nuu waa, juu bueupi. Juu bue yapano, ca bii yairico peere amojode ĩa cojo, o biro ĩiupi: —¡Tabita, wãmʉ nʉcãña! —cõre ĩiupi. To biro cõre cʉ̃ ca ĩirora, cõ capere ĩa pãa, Pedrore ĩagora wãmʉ nuucoaupo. 41 To cõrora Pedro pea cõ amorire ñee, cõre tʉ̃a wãmʉo nʉcõcãupi. To biro cõre tii, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre, ca manʉ jʉ̃mʉa dia weo ecoricarã romirire jʉo cojo, ca catigopʉre cʉ̃jare ĩñoupi. 42 Teere Jope macãrã niipetirã queti tʉo, paʉ bojoca Jesús're tʉo nʉnʉjeeupa. 43 Pedro pea paʉ rʉmʉri Jope macãre, Simón, ca wãme cʉtigʉ, waibʉcʉrã quejeri paderi majʉ yaa wiipʉ niicãupi.

Hechos 10

1 Cesarea macãre niiupi jĩcʉ̃, cien niirã uwamarã ʉpʉ, uwamarã cʉ̃ja ca niiri tabe Italiano ca wãme cʉtiri tabe mena ca padegʉ Cornelio ca wãme cʉtigʉ. 2 Cʉ̃a, cʉ̃ yaa wii macãrã niipetirã menara, ca bojoca añugʉ, Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉ, judíos cʉ̃ja ca boo pacarijere tii nemogʉ pairo wapa tiirica tiiri tiicojo, Ʉmʉreco Pacʉre to birora juu buecõa nii, ca tiigʉ niiupi. 3 Jĩcã rʉmʉ, muipũ bʉaro cʉ̃ ca aji cõa cũu duwi waari tabe ca niiro, quẽñaricarore biro bii oto weti waagʉ, jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ cʉ̃re queti wede bojari majʉ, bau niiro cʉ̃ ca niiri tabepʉ jãa eari: —Cornelio —cʉ̃re ca ĩi jãiñagʉre ĩaupi. 4 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, Cornelio pea Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃re ĩa, bʉaro uwirique menara: —¿Wiogʉ, ñeere mʉ booti? —cʉ̃re ĩi jãiñupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Mʉ ca juu buerucurijere, ca boo pacarãre mʉ ca tii nemorijere, cʉ̃re mʉ ca tiicojo nʉcʉ̃ bʉorijere biro ĩami Ʉmʉreco Pacʉ. 5 To biri Jope macãpʉ jĩcãrãre tiicojoya, Simón ape wãme Pedro ca wãme cʉtigʉre cʉ̃ja jʉorã waajato ĩigʉ. 6 Waibʉcʉrã quejeri ca padegʉ dia tʉjaro ca niigʉ, cʉ̃re birora Simón ca wãme cʉtigʉ yaa wiire niimi —ĩiupi. 7 Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ cʉ̃ mena ca wede niiricʉ cʉ̃ ca waaro jiro, Cornelio pea cʉ̃ paderi maja pʉarãre, to biri jĩcʉ̃ uwamʉ to birora cʉ̃ mena ca niicõa niigʉ Ʉmʉreco Pacʉre ca nʉcʉ̃ bʉogʉre, jʉo cojori, 8 ca biirique niipetirije cʉ̃jare wede yapano, Jope macãpʉ cʉ̃jare tiicojocã cojoupi. 9 Ape rʉmʉ cʉ̃ja pea maapʉ waa nʉnʉa waarã, Jope macãre cʉ̃ja ca ea nʉnʉa waaro, Pedro pea, muipũ jotoa decomacã eagʉ doogʉ cʉ̃ ca biiro, juu buegʉ waagʉ, wii jotoa macã yepa pee mʉa waaupi. 10 Bʉaro queyari, baarʉgaupi. Cʉ̃re cʉ̃ja ca baarique queno boja ditoye, jĩcã wãme quẽñaricarore biro bii oto weori cʉ̃re ca bii ĩñorijere ĩaupi. 11 Ʉmʉreco quejero ca pãa nʉcãro juti quejerore biiri quejero pairi quejero, tii quejero yaparire bapari taberi jiarica quejero yepa pee ca ñaañumu duwi dooro ĩaupi. 12 Tii quejeropʉre, bapari dʉpori ca cʉorã waibʉcʉrã cʉ̃ja ca niiro cõro, yepa cũari ca waarã, ca wʉʉrã, niiupa. 13 To biro cʉ̃re ca biiri tabera o biro ca ĩirijere tʉoupi Pedro: CN01945B.tif 14 To biro ca ĩiro, Pedro pea o biro ĩi yʉʉupi: —Biiticu níja, Ʉpʉ. Yʉa jĩcãti ʉnora ñañarãre, docuorãre, yʉ baa ñaati —ĩiupi. 15 To biro cʉ̃ ca ĩiro, wederique pea o biro cʉ̃re ĩi nemoupe ñucã: —Ʉmʉreco Pacʉ añurã cʉ̃ ca tiiricarãre, “Ñañarã niima,” ĩiticãña mʉa —ĩiupe. 16 Itiati peti to biro biiupe. Jiro tii quejero ʉmʉrecopʉ mʉacoaupe ñucã. 17 Pedro pea to biro cʉ̃re ca bii ĩñorijere, “¿Ñee ʉno petire ĩirʉgaro to biibuti yéé?” cʉ̃ ca ĩi tʉgoeñarique pai niirucurora, Cornelio cʉ̃ ca jʉo doti cojoricarã pea Simón yaa wiire ca jãiña ama nʉnʉa waaricarã, cʉ̃ yaa wii jope petire ea yerijãaupa. 18 To earãra, tutuaro mena: —¡Cã́jí! ¿Ati wiira to niiti Simón Pedro cʉ̃ ca cãniri wii? —ĩi jãiñaupa. 19 Ména Pedro pea, cʉ̃re ca bii ĩñorijere cʉ̃ ca tʉgoeña niirora, Añuri Yeri pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Ĩaña. Ʉmʉa itiarã mʉre amarã eama. 20 Wãmʉ nʉcã duwi waa, ‘Yʉ waati,’ ĩitigʉra, cʉ̃ja mena waagʉja. Yʉra yʉ ca tiicojojãrã niima,” cʉ̃re ĩiupi. 21 To biro cʉ̃ ca ĩiro Pedro pea duwi waa: —Anora yʉ nii. Yʉra yʉ nii, mʉja ca amagʉ. ¿Ñeere mʉja ĩi doojãri? —cʉ̃jare ĩiupi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupa: —Uwamarã wiogʉ Cornelio, ca bojoca añugʉ, Ʉmʉreco Pacʉre ca nʉcʉ̃ bʉogʉ, judíos niipetirã cʉ̃ja ca nʉcʉ̃ bʉogʉ cʉ̃ ca doti cojoro jãa doojãwʉ. Jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ, cʉ̃re queti wede bojari majʉ cʉ̃re baua eari, cʉ̃re jʉo doti cojoya ĩijapi mʉre, cʉ̃ yaa wiipʉ waari, mʉ ca ĩirijere cʉ̃ ca tʉopere biro ĩigʉ —cʉ̃re ĩiupa Pedrore. 23 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩirijere tʉo, “Jãa dooya” cʉ̃jare ĩi, tii ñamire toora cãni, ape rʉmʉ cʉ̃ja mena waacoaupi Pedro. Jĩcãrã Jope macã macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃re bapa cʉti waaupa. 24 Jĩcã rʉmʉ jiro Cesareare ea waaupa, Cornelio pea cʉ̃ yaarã, cʉ̃ mena macãrã majurope cʉ̃ ca jʉo neoricarã mena yue niiupi. 25 Pedro, wiipʉ cʉ̃ ca earo, Cornelio cʉ̃re jãi bocagʉ witi waagʉ, cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉorʉgʉ, cʉ̃ ãjʉro jupeari mena ea nuu waaupi. 26 To biro cʉ̃ ca biiro ĩa, Pedro pea cʉ̃re wãmʉ nʉcã dotiri, o biro ĩiupi: —Wãmʉ nʉcãña. Yʉ cãa mʉre birora bojocʉ yʉ nii —cʉ̃re ĩiupi. 27 To biro ĩi, cʉ̃ mena wede peni jãa waagʉ, paʉ bojoca ca nea pooricarãre bʉa eaupi. 28 Jãa ea, o biro ĩiupi Pedro: —Mʉja añuro mʉja maji, jãare ca dotirije, judíos ca niitirã mena nii dotiti, cʉ̃jare ĩa yuju dotiti, jãare ca biirijere. Ʉmʉreco Pacʉ pea jĩcʉ̃ ʉno peerena, “ ‘Ñañagʉ, docuogʉ niimi,’ ĩiticãña,” yʉre ĩi majiojãwi. 29 To biri yʉre ca jʉorã waaricarãre, “To biro mʉre ĩi cojojãwi,” yʉre cʉ̃ja ca ĩirijere tʉogʉ, “Yʉ waati” ĩitigʉra, yʉ doocã doojãwʉ. To biri yʉ majirʉga ¿ñeere ĩirã yʉre mʉja jʉojãri? —cʉ̃jare ĩiupi Pedro. 30 To biro Pedro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Cornelio: —Mee bapari rʉmʉ ametʉa, ano cõrora muipũ bʉaro cʉ̃ ca aji cõa cũu duwi waari tabe ca niiro, ano yʉ yaa wiira juu buegʉ yʉ tiiwʉ. Tee jãa ca ĩiña maniri tabera jĩcʉ̃ ʉmʉ yʉ jʉguerore juti ca ajiyaa boe baterije jãñacãricʉ baua ea, 31 o biro yʉre ĩiwi: “Cornelio, Ʉmʉreco Pacʉ mʉ ca juu buerijere tʉo, ca boo pacarãre mʉ ca tii nemorijere majimi. 32 To biri Jope macãpʉ jĩcãrãre tiicojoya Simón, cʉ̃ buirica wãme peera Pedro cʉ̃ja ca ĩigʉ, apĩ Simón, waibʉcʉrã quejeri ca padegʉ dia tʉjaro ca niigʉ yaa wiipʉ ca niigʉre cʉ̃ja jʉorã waajato ĩigʉ,” yʉre ĩiwi. 33 To biri yue mani waaricaro maniro mʉre yʉ jʉo doti cojojãwʉ. Mʉ pea añuro mʉ doojapa. Mecʉ̃ra anore, niipetirã Ʉmʉreco Pacʉ jʉguerore mani nii, to biri Ʉpʉ mʉre cʉ̃ ca ĩi doti cojorique niipetirije jãare mʉ ca wedero jãa tʉorʉga —cʉ̃re ĩi yʉʉupi Pedrore. 34 To cõrora Pedro o biro ĩi wede jʉoupi: —Mecʉ̃ra díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ bojocare cʉ̃ ca ĩa dica wootirijere yʉ maji. 35 Niipetiri poogaari macãrã cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉo, ca niirore biro añurijere tii, ca tiirãre añuro cʉ̃jare ĩami. 36 Ʉmʉreco Pacʉ, niipetirã Wiogʉ ca niigʉ Jesucristo mena, Israel yaa pooga macãrãre jĩcãri cõro añuro niirique añurije quetire tiicojoupi. 37 Mʉja maji ate añurije queti, uwo coerique maquẽre Juan cʉ̃ ca wedero jiro Galilea mena bii jʉo waaro, Judea yepa niipetiropʉ ca bii jeja nʉcã waariquere. 38 Ʉmʉreco Pacʉ, Jesús Nazaret macʉ̃re Añuri Yeri jʉori, niipetirije cʉ̃ ca tii majipere cʉ̃ ca tiicojoricʉ niiri, ñucã cʉ̃ menara Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca niiro macã añurije maquẽre bojocare tii boja, niipetirã Satanás ñañaro cʉ̃ ca tiirã cãare ametʉene, cʉ̃ ca tii yujurique cãare mʉja maji. 39 Jãara jãa nii, niipetirije Judea yepare, to biri Jeusalén'pʉre Jesús cʉ̃ ca tiiriquere ca ĩaricarã. Jiro yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu, cʉ̃re tii jĩa cõacãwa. 40 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tii cõacãmijata cãare, Ʉmʉreco Pacʉ pee itia rʉmʉ jiro cʉ̃ ca cati tuaro tiiri, jãare cʉ̃ ca baua ĩñoro tiiwi. 41 Biigʉpʉa niipetirãpʉrena baua ĩñotiwi. Mee jʉgueropʉra Ʉmʉreco Pacʉ, to biro ca biiriquere ca wedeparã jãare cʉ̃ ca beje jeericarã wadore baua ea ĩñowi. Cʉ̃ ca cati tuaricaro jiro, cʉ̃ mena baa, jini, jãa tiiwʉ. 42 To biri cʉ̃ra, “Bojoca ca catirãre, ca bii yairicarã cãare ca ĩa bejepʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiimi Ʉmʉreco Pacʉ,” ĩi wede dotigʉ jãare tiicojowi. 43 Ca biipere wede jʉgueri maja niipetirã, mee Jesús yee maquẽrena wede, “Cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã cõrora cʉ̃ jʉorira ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere acobo eco, biirucuma,” ĩiupa —cʉ̃jare ĩi wedeupi Pedro. 44 Ména, Pedro to biro cʉ̃ ca ĩi wede niirora, cʉ̃ ca wederijere ca tʉo niirã niipetirãpʉre Añuri Yeri cʉ̃jare ñaajãa nʉcã eaupi. 45 To biri Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã judíos Pedro mena ca waaricarã, Añuri Yeri judíos ca niitirãpʉ cãare cʉ̃ ca ñaajãa nʉcã earijere ĩarã, ĩa ʉcʉacoaupa, 46 ca tʉoya manirije wederique wede, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉo, cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori. 47 To cõrora Pedro pea o biro ĩiupi: —¿Anija manire birora Añuri Yeri ca ñaajãa nʉcã ecorã, oco mena uwo coericaro cʉ̃ja bootibogajati? —ĩiupi. 48 To biro ĩi, Jesucristo wãme mena cʉ̃ja ca uwo coe dotiro tiiupi. Jiro, “Jĩcã rʉmʉri jãa mena tuaya mena,” cʉ̃re ĩiupa Pedrore.

Hechos 11

1 Jesús buerã, to biri Judea yepa niipetiro macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, judíos ca niitirã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeerijere queti tʉoupa. 2 To biri Pedro Jerusalén'pʉ cʉ̃ ca tua earo, judíos cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉo niirucuriquere ca tʉo nʉnʉjee niirucuricarã, 3 o biro cʉ̃re ĩi wede pai jãiñaupa: —¿Ñee tiirã judíos ca niitirã yaa wiipʉ jãa waa, cʉ̃ja mena baa, mʉja tiijãri? —cʉ̃re ĩiupa. 4 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, Pedro pea ca bii nʉnʉa waaricarore biro cʉ̃jare wede jʉo waaupi: 5 —Jope macãpʉ yʉ ca juu bue niiro, jĩcã wãme quẽñaricarore biro yʉre bii oto weo ĩñowʉ: Ʉmʉreco tutipʉ jutiro quejerorore biro bapari taberi peti jiarica quejero ñaañumu duwi doo, yʉ pʉto ca earo yʉ ĩawʉ. 6 ¿Ñee ʉno peti to niiti tii quejero pupeapʉre? ĩigʉ, añuropʉ yʉ ĩacãwʉ. Tii quejeropʉre waibʉcʉrã bapari dʉpori ca dʉpori cʉtirã, waibʉcʉrã macãnʉcʉ̃ macãrã, ca pairã, ca wʉʉrã, niiwa. 7 Jiro o biro yʉre ca ĩirijere yʉ tʉowʉ: “Wãmʉ nʉcãña Pedro. Waibʉcʉrãre jĩari baaya,” ĩiwʉ. 8 ”To biirije yʉre ca ĩiro yʉ pea o biro yʉ ĩi yʉʉwʉ: “Ʉpʉ, biiticu. Yʉa, jĩcãti ʉno peera ñañarãre, ca docuorãre yʉ baa ñaati majuropeecã,” yʉ ĩiwʉ. 9 To cõrora ʉmʉrecopʉ ca wederije pea o biro yʉre ĩi nemowʉ ñucã: “Ʉmʉreco Pacʉ añurã cʉ̃ ca tiiricarãre ‘Ñañarã niima,’ ĩiticãña mʉa,” yʉre ĩiwʉ. 10 Itiati peti to biro bii, jiro tee niipetirijepʉra ʉmʉrecopʉ tuacã mʉa waawʉ ñucã. 11 ”To biro yʉre ca bii niiri tabera, itiarã Cesarea macãrã yʉre cʉ̃ja ca ama doti cojoricarã, wii peera ea yerijãaupa. 12 Añuri Yeri pea, “ ‘Yʉ waati,’ ĩitigʉra cʉ̃ja mena waagʉja,” yʉre ĩiwi. Ñucã anija mani yaarã jĩcã amo peti, ape amore jĩcãga penituaro ca niirã cãa yʉ mena waawa. Niipetirãpʉra cʉ̃ yaa wiire jãa jãa waawʉ. 13 Cʉ̃ pea Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ cʉ̃ yaa wiire to biro bii baua eari, “Jope macãpʉ jĩcãrãre tiicojoya Simón, buirica wãme peera Pedro, ca wãme cʉtigʉre cʉ̃ja jʉorã waajato ĩigʉ. 14 Cʉ̃, mʉre wederucumi, mʉ, mʉ yaa wii macãrã mʉja ca ametʉapere,” cʉ̃ ca ĩiriquere jãare wedewi. 15 ”Cʉ̃jare yʉ ca wede jʉo waarora, Añuri Yeri manire cʉ̃ ca bii jʉoricarore birora cʉ̃ja cãare cʉ̃japʉre ñaajãa nʉcã eawi. 16 To cõrora Wiogʉ Jesús: “Juan, oco mena uwo coeupi, mʉja pea Añuri Yeri mena mʉja uwo coe ecorucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere yʉ tʉgoeña bʉawʉ. 17 To biri, Ʉmʉreco Pacʉ, mani, Wiogʉ Jesucristore díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeericarãre, Añuri Yerire manire cʉ̃ ca tiicojoricarore birora cʉ̃ja cãare cʉ̃ ca tiicojorijere ĩa pacagʉ, ¿ñiru yʉ niiti yʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiirijere ca ĩi camotapʉ? —cʉ̃jare ĩiupi. 18 To biro Pedro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩirijere tʉorã, Jerusalén macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea wedetirãra, Ʉmʉreco Pacʉre o biro ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peoupa: —¡Judíos ca niitirã cãare Ʉmʉreco Pacʉ, ñañarije cʉ̃ja ca tii niirijere tʉgoeña wajoa, cʉ̃ peere tʉo nʉnʉjeeri ca ametʉaparã cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare tiicãjapi! —ĩiupa. 19 Esteban cʉ̃ ca bii yairo jiro, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ñañaro cʉ̃ja ca tiirʉgarã ca waa batericarã jĩcãrã, Fenicia, Chipre yucʉ poogapʉ, aperã Antioquíapʉ, duti waaupa. Tii macãripʉre, aperãpʉra wedetirãra judíos wadore añurije quetire wede eaupa. 20 To biro cʉ̃ja ca bii pacaro, cʉ̃ja watoare niiupa jĩcãrã, Chipre to biri Cirene macãrã, Antioquíapʉ earã, judíos ca niitirãre Wiogʉ Jesús yee añurije quetire ca wederã. 21 Wiogʉ cʉ̃ ca yeri tutuarije cʉ̃ja mena niiupa. To biri paʉ, cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjee jʉo dooriquere camotatiri, Wiogʉ peere tʉo nʉnʉjee jʉoupa. 22 Jerusalén macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã tee quetire tʉorã, Bernabére tiicojo cojoupa Antioquíapʉ. 23 Bernabé pea toopʉ eagʉ, bʉaropʉra Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃jare cʉ̃ ca tiirijere ĩari bʉaro ʉjea niiupi. To biri cʉ̃ja niipetirãre: —Mʉja yeripʉ mena “O biro mani biijaco” ĩi tʉgoeña bayi, mani Wiogʉre to birora tʉo nʉnʉjeecõa niiña —cʉ̃jare ĩi wede majioupi. 24 Cʉ̃a, ca bojoca añugʉ, Añuri Yeri ca cʉogʉ, díámacʉ̃ ca tʉgoeña tutuagʉ, niiupi. To biri paʉ bojoca Jesús're tʉo nʉnʉjeeupa. 25 Ate jiro Bernabé, Tarsopʉ waaupi Saulore amagʉ waagʉ. 26 Cʉ̃re bʉa ea, Antioquíapʉ cʉ̃re amicoaupi. Toopʉre jĩcã cʉ̃mapʉ Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã mena nea poori, paʉ bojocare bue majio niiupa. Antioquíara Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre, “Cristo yaarã,” cʉ̃jare ĩi wãmeo tii jʉoupa. 27 Tii rʉmʉrirena jĩcãrã ca biipere wede jʉgueri maja Jerusalén macãrã waaupa Antioquíapʉ. 28 Jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃ Agabo ca wãme cʉtigʉ wãmʉ nʉcã, Añuri Yeri cʉ̃ ca majioro mena, “Ati yepa niipetiropʉ bʉaro aʉa niirucu,” cʉ̃jare ĩi wedeupi, wiogʉ Claudio cʉ̃ ca doti niiri cuure ca biiriquere. 29 To biri Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã Antioquía macãrã, cʉ̃ja ca niiro cõro tii nemorã cʉ̃ja ca tiicojorijere, “Mani ca tiicojoro cõro ca tiicojoparã mani niicu Judea macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre tii nemorã,” ĩiupa. 30 To birora tiiupa, tii nemorã cʉ̃ja ca tiicojorijere, Bernabé to biri Saulo jãa mena tiicojo cojoupa Cristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niirã Judea macãrãpʉre.

Hechos 12

1 Tii cuurena wiogʉ Herodes, jĩcãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃jare jĩarʉgʉ, nʉnʉ jʉo waaupi. 2 Juan yee wedegʉ Santiago peera niipĩi mena cʉ̃re paa taa cõacã dotiupi. 3 To biro cʉ̃ ca tiirijere judíos cʉ̃ja ca ʉjea niiro ĩari, Pedro cãare ñee dotiupi. Atea, pan're ca wauarije ca ayiaya manirijere cʉ̃ja ca baari boje rʉmʉrire to biro biiupa. 4 Cʉ̃re ñeeri jiro Herodes, Pedrore tia cũurica wiipʉ uwamarã bapari puna peti, jĩcã punare bapari niirã wado ca niiri punari cʉ̃ja ca ĩa cote niiri wiipʉ Pedrore cũuupi. Pascua boje rʉmʉri jiro, “Bojocare yʉ ĩñorucu,” ĩi tʉgoeñaupi. 5 O biro tiiri, Pedrore tia cũurica wiipʉ cʉo niiupa. Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea yerijãaricaro maniro Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃re jãi boja niiupa. 6 Herodes, Pedrore bojoca menapʉ jãiña bejerʉgʉ cʉ̃ ca ami wienepa rʉmʉ macã ñamire, pʉarã uwamarã watoapʉ, pʉa daa come daari mena cʉ̃ja ca jiacãricʉ cãni cũaupi Pedro, aperã uwamarã pea jope peere cʉ̃ja ca cote niiro ʉno. 7 Ca niiro tʉjarora jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ, cʉ̃re queti wede bojari majʉ baua eaupi. Tia cũurica wii pea añuro boe peticoaupa. Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ pea Pedro warure padeña wãcõri, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Yoari méé wãmʉ nʉcãña —ĩiupi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirije menara, Pedro amorire come daari cʉ̃ja ca jiarique ñaacoaupa. CN01953B.tif 8 Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ pea o biro cʉ̃re ĩiupi ñucã: —Juti jãña, dʉpo juti jãña, tiiya —ĩiupi. Pedro pea cʉ̃ ca ĩirore biro tiiupi. Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ pea o biro cʉ̃re ĩi nemoupi ñucã: —Jotoa mʉ ca jãñarito cãare jãña, yʉre nʉnʉ dooya —cʉ̃re ĩiupi. 9 Pedro, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ to biro cʉ̃ ca tiirijere, “To biro yʉ biicu,” ĩi majiti pacagʉ, cʉ̃ jiro nʉnʉ witi waaupi. Quẽñaricaro ca biirore biro pee cʉ̃re biicãupe. 10 Too witi waarã, ca nii jʉorã, ñucã jiro macãrã ca coterã uwamarãre ametʉa, come jope wiije watoa macã maare ca niiri jopere eaupa. Tii jope pea tee majuropeera pãacoaupe. Tii jopere witi, jĩcã caa wiijeri caare waa yapano eagʉra, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ pea ca niiro tʉjarora jĩcʉ̃ra cʉ̃re cũu, waa weocoaupi. 11 To cõropʉ Pedro pea tʉgoeña maji bojoca cati ea: —Mecʉ̃ docare díámacʉ̃ra, Herodes, to biri judíos, ñañarije yʉre cʉ̃ja ca tiirʉgarijere yʉre ametʉenerʉgʉ cʉ̃ pʉto macʉ̃re tiicojojapi Ʉmʉreco Pacʉ —ĩiupi Pedro. 12 Teere ĩa maji, Juan Marcos cʉ̃ja ca ĩigʉ paco María yaa wii, paʉ bojoca nea poocãri cʉ̃ja ca juu bue niiri wii pee waacoaupi. 13 Tii wiipʉ eagʉ, wiijeri caa pee ca niiri jope pee eari, jʉoupi. Cʉ̃ ca jʉoro tʉori, jĩcõ wãmo Rode ca wãme cʉtigo, ĩago witi waaupo. 14 Cõ pea, Pedro cʉ̃ ca wederijere tʉo majiri, bʉaro ʉjea niima ĩigo jope pãatigora, “Jope niimi Pedro,” cʉ̃jare ĩigo waago toopʉra ũmaacã jãa waaupo. To biro cõ ca ĩiro, cʉ̃ja pea: 15 —Mecʉ̃go mʉ ĩi —cõre boca ĩicãupa. Cõ pea: —Yee méé yʉ ĩi. Cʉ̃ra niijãwi —cʉ̃jare ĩimiupo. Cʉ̃ja pea ñucã: —Cʉ̃ méé niicumi. Cʉ̃ yʉʉ cʉ̃re coteri majʉ niicumi —cõre ĩiupa. 16 To biro cʉ̃ja ca ĩi niiro ʉno, Pedro pea jope peera jʉogʉ tiiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, cʉ̃re jope pãama ĩirã, ĩa ʉcʉacoaupa. 17 Cʉ̃ pea wedeticãña ĩigʉ, cʉ̃ amori mena tii cõoña, tia cũurica wiipʉ ca niigʉre Wiogʉ cʉ̃re cʉ̃ ca ami wieneriquere cʉ̃jare wede, ñucã “Santiagore, to biri Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cãare, atere cʉ̃jare wedeya,” ĩiupi. Teere cʉ̃jare ĩi yapano witi, aperopʉ waacoaupi Pedro. 18 Boeri tabe ca niiro uwamarã, Pedrore ca cotericarã pea Pedro cʉ̃ ca biiriquere majitima ĩirã, no ca boorora ameri ĩi mecʉ̃cãupa. 19 Herodes pea jãiña ama dotiñami Pedrore bʉatima ĩigʉ, cʉ̃re ca cotemiricarãrena tee jʉori cʉ̃jare jĩa batecã dotiupi. Ate jiro Herodes, Judea yepa ca niiricʉ waari, Cesarea pee niigʉ waacoaupi. 20 Herodes, Tiro, Sidón macãri macãrã mena bʉaro ajiaupi. To biri cʉ̃ja pea cʉ̃ pʉtopʉ cʉ̃ja ca waapere ameri wede peni, “O biro mani biijaco” ameri ĩi, cʉ̃re ĩarã waaupa. Wiogʉ Herodes're pade nemori majʉ Blastore, “Jãare mʉ ĩi nemowa,” cʉ̃re ĩi, cʉ̃ jʉoripʉ wiogʉ Herodes're, “Añuro mani niijaco” cʉ̃re ĩi jãiupa, cʉ̃ ca doti niiri yepa maquẽ baariquere ca baa niirã niiri. 21 To biri Herodes: —Tii rʉmʉ ca niiro, cʉ̃ja mena yʉ wede penirucu —cʉ̃ ca ĩirica rʉmʉre, cʉ̃ wiogʉ jutire jãñacãri, cʉ̃ ca doti duwiri cũmuropʉ ea nuu ea, bojocare wedeupi. 22 To cõrora, bojoca pea o biro ĩi acaro buiupa: —¡Ano ca wedegʉa bojocʉ méé niimi. Jʉ̃guẽ niimi! —ĩiupa. 23 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉori nimarora, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ, cʉ̃re queti wede bojari majʉ pea cʉ̃ ca dia ñaaro cʉ̃re tiicãupi, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ ca ĩi nʉcʉ̃ bʉotirije jʉori. To biri becoa baa eco biicã yai waaupi. 24 Ʉmʉreco Pacʉ yee queti pea õo jañuri bate nʉcã nʉnʉa waa, niipetiri taberipʉ wede bato nʉnʉa waarique nii, biiupa. 25 Bernabé, Saulo, Jerusalén're cʉ̃ja paderique yapanori, too ca niiricarã Antioquía pee tuacoaupa ñucã. Juan, ñucã cʉ̃rena Marcos cʉ̃ja ca ĩigʉ cãare, cʉ̃ja mena cʉ̃re ami waaupa.

Hechos 13

1 Antioquíare Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, ca biipere wede jʉgue, bue majio, ca tii niirã, Bernabé, “Ca ñiigʉ” cʉ̃ja ca ĩigʉ Simón, Cirene macʉ̃ Lucio, Galilea yepa wiogʉ ca niiricʉ Herodes ména ca bʉcʉaricʉ Menahem, to biri Saulo, niiupa. 2 Jĩcã rʉmʉ betiri, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo juu bue, cʉ̃ja ca tii niiri rʉmʉre: —“Tee ca tiiparã niirucuma” ĩigʉ, yʉ ca jʉojãrã Bernabére to biri Saulore, yʉre jee dica woo bojaya —cʉ̃jare ĩiupi Añuri Yeri. 3 To biri betiri juu bue yapano, cʉ̃ja amori mena cʉ̃jare ñia peo, cʉ̃jare waarique uwicã cojoupa. 4 Añuri Yeri cʉ̃ ca doti cojorã, Bernabé, Saulo, Seleucia pee bua waa, too menara cũmua mena Chipre yucʉ poogapʉ waaupa. 5 Salamina macãre earã, judíos cʉ̃ja ca nea poo juu bueri wiijeripʉ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire cʉ̃jare wede jʉo waaupa. Juan Marcos cãa cʉ̃jare tii nemo yujurʉgʉ, cʉ̃ja mena waaupi. 6 Tii yucʉ poogare waa yuju peticã, Pafos cʉ̃ja ca ĩiri macãpʉ eaupa. Tii macãre bʉa eaupa jĩcʉ̃ majiri majʉ judíos bojocʉ, watoara “O biro biirʉga,” ĩi ditori majʉ Barjesús ca wãme cʉtigʉre. 7 Cʉ̃, cũmu pea, wiogʉ Sergio Paulo ca wãme cʉtigʉ, bʉaro ca tʉgoeña majigʉ mena niiupi. Wiogʉ pea, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire tʉorʉgʉ, Bernabé, Saulore jʉo doti cojoupi. 8 Cũmu, griego wederique mena peera Elimas ca wãme cʉtigʉ pea, “Cʉ̃ja ca wederijere wiogʉ tʉo nʉnʉjeeremi” ĩigʉ, cʉ̃jare ĩi camotaupi. 9 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Saulo, romano wederique mena peera Pablo ca wãme cʉtigʉ pea Añuri Yerire ca cʉogʉ niiri, añuro cʉ̃re ĩa ãpõtĩo, 10 o biro cʉ̃re ĩiupi: —¡Ca ĩi dito paigʉ, ñañagʉ, Satanás macʉ̃, niipetirije añurijere ca junagʉ! ¿Ñee tiigʉ Ʉmʉreco Pacʉ díámacʉ̃ cʉ̃ ca wederijere mʉ ĩi maa wijio niiti? 11 Mecʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro mʉ ca biiro mʉre tiirucumi. Ca ĩatigʉ mʉ tuarucu. Jĩcã cuu cõro muipũ cʉ̃ ca boerijere mʉ ĩatirucu —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirije menara, cũmu Elimas pea díámacʉ̃ra ca ĩatigʉpʉ tuacãupi. To biri ca ĩatigʉ niima ĩigʉ, cʉ̃re ca tʉ̃a waapʉre amaupi. 12 To biro ca biirijere ĩari, Wiogʉ yee maquẽre cʉ̃ ca buerijere tʉo ʉjea nii, díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjeeupi wiogʉ Sergio Paulo. 13 Pablo cʉ̃ mena macãrã mena, Pafos ca niiricarã bua jãa, waarã, Panfilia yepare ca niiri macã, Perge cʉ̃ja ca ĩiri macãpʉ eaupa. Cʉ̃ja mena ca waamiricʉ Juan Marcos pea, toora cʉ̃jare camotati, Jerusalén pee tuacoaupi. 14 Cʉ̃ja pea, Perge ca niiricarã waarãra, Pisidia yepa macã macã Antioquíapʉ eaupa. Yerijãarica rʉmʉ ca niiro, nea poo juu buerica wiipʉ jãa waa, ea nuu waaupa. 15 Doti cũuriquere, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca owariquere bue yapano, nea poo juu buerica wii wiorã pea o biro cʉ̃jare ĩi jʉo cojoupa: —Jãa yaarã, bojoca cʉ̃ja ca tʉgoeña bayiro tiirʉgarã mʉja ca wederʉgajata, mecʉ̃ra ĩiña —cʉ̃jare ĩiupa. 16 To biro cʉ̃ja ca ĩiro Pablo wãmʉ nʉcã, “Wedeticãña,” ĩigʉ, cʉ̃ amori mena tii cõoña, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Mʉja, israelitas, ñucã judíos ca niitirã Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã, tʉoya. 17 Israel yaa pooga macãrã mani ñicʉ̃ jãaripʉre beje jeeupi Ʉmʉreco Pacʉ. Ména Egiptopʉre ape yepa macãrãre biro cʉ̃ja ca niiro, paʉ cʉ̃ja ca bojoca bʉʉro tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ. Jiro, cʉ̃ ca tutuarije mena, tii yepa ca niiricarãre jʉo witiri, 18 ñañari wãme cʉ̃ja ca biirique cʉti nii pacaro, ca yucʉ maniri yepapʉre cuarenta cʉ̃mari peti cʉ̃jare ĩa nʉnʉjee nʉcã niiupi. 19 Canaán yepare jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri poogaari tii yaiori jiro, cʉ̃ yaarãre tii yepare cʉ̃jare tiicojoupi. 20 Ate niipetirije cuatrocientos cincuenta cʉ̃mari peti, to biro bii niiupa. Jiro ñucã cʉ̃jare ca jʉo niiparãre cʉ̃jare tiicojoupi. Cʉ̃ja pea Samuel, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ cʉ̃ ca niiri rʉmʉripʉ cʉ̃jare jʉo nii eyoupa. 21 Cʉ̃ja pea jĩcʉ̃ cʉ̃jare ca jʉo niipʉ wiogʉre jãiupa. Ʉmʉreco Pacʉ pea, Quis macʉ̃ Saúl, Benjamín yaa puna macʉ̃ cuarenta cʉ̃mari peti cʉ̃jare ca jʉo niiricʉre cʉ̃jare tiicojoupi. 22 Jiro Ʉmʉreco Pacʉ, Saúl're, wiogʉ cʉ̃ ca niirijere ẽmari, David peere cʉ̃ja wiogʉ cʉ̃re jõeneupi, o biro cʉ̃ ca ĩiricʉre: “Isaí macʉ̃ David're yʉ bʉa, yʉre birora ca yeri cʉtigʉre, cʉ̃, yʉ ca boorije niipetirore tiirucumi,” cʉ̃ ca ĩiricʉre. 23 ”Ani David niiquĩricʉ pãramirena, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiricarore birora Ʉmʉreco Pacʉ, Israel bojocare ca ametʉenepʉre tiicojoupi Jesucristore. 24 Jesús cʉ̃ ca dooparo jʉguero, Juan, niipetirã Israel bojocare, “Ñañarije mʉja ca tii niirijere tii yerijãa tʉgoeña wajoa, Ʉmʉreco Pacʉ peere tʉo nʉnʉjee, uwo coe dotiya,” cʉ̃jare ĩi wedeupi. 25 Cʉ̃ ca bii yaipa tabe ca ea nʉnʉa waaro, o biro ĩiupi Juan: “¿Mʉja, ‘Ñiru niicumi,’ yʉre mʉja ĩiti? ‘Cʉ̃ niicumi,’ mʉja ca ĩi tʉgoeñagʉ méé yʉ nii. Ĩaña. Yʉ jiro doomi jĩcʉ̃, yʉa cʉ̃ dʉpo juti ʉnorena ca tuu weepʉ méé yʉ nii,” ĩiupi. 26 ”Yʉ yaarã Abraham pãramerã, mʉja judíos ca niitirã Ʉmʉreco Pacʉre ca nʉcʉ̃ bʉorã, ate ametʉarique queti mani yee nii. 27 Jerusalén macãrã, to biri cʉ̃ja wiorã, Jesús're ĩa majitiupa. To biri cʉ̃re jĩa cõarã ca biipere wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca ĩirique, yerijãarica rʉmʉri cõrora cʉ̃ja ca buerije ca ĩirore birora tiirã tiiupa. 28 Jĩcã wãme ʉnora ca jĩa ecopʉ cʉ̃ ca niipe ñañaro cʉ̃ ca tii bui cʉtiriquere bʉati pacarã, Pilato cʉ̃re cʉ̃ ca jĩa cõa dotiro booupa. 29 Cʉ̃ yee maquẽ niipetiro cʉ̃ja ca owarique ca ĩirore biro cʉ̃ja ca tii yapano peotiro jiro, yucʉ tenipʉ cʉ̃ja ca paa pua tuu cõaricʉre ami duwio, cʉ̃re yaa cõacãupa. 30 Ʉmʉreco Pacʉ pea ca bii yairicarã watoare cʉ̃re catiocãupi. 31 Galilea ca niiricʉ, Jerusalén pee cʉ̃ ca dooro cʉ̃re ca bapa cʉti dooricarãre paʉ rʉmʉri cʉ̃jare baua ea ĩño niiupi. Mecʉ̃ra, cʉ̃jara niima, “To birora biiwʉ,” bojocare ca ĩi wederã. 32 ”To biri ate añurije quetire mʉjare jãa wede, mani ñicʉ̃ jãapʉre, “O biro yʉ tiirucu,” Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩi cũurique maquẽrena. 33 Ʉmʉreco Pacʉa, mani, cʉ̃ja pãramerãre, cʉ̃ ca ĩiricarore birora tiimi, Jesús cʉ̃ ca cati tuaro tiigʉ. Salmos ca nii jʉori pũuro jiro macã pũuro o biro ĩi owarique ca ĩirore biro: “Mʉa, yʉ macʉ̃ mʉ nii, mecʉ̃ra mʉre yʉ macʉ̃ jãa,” ca ĩirore biro. 34 Jĩcãti ʉno peera cʉ̃ upʉri ca boa yaitipere biro ĩigʉ ca bii yairicarã watoare cʉ̃ ca cati tuaro cʉ̃ ca tiipe peera o biro ĩiupi: “David're, ca ñañarije manirije, díámacʉ̃ ca niirijere, mʉre yʉ tiicojorucu yʉ ca ĩiriquere, yʉ ca ĩiricarore biro yʉ tiirucu,” ĩiupi. 35 To biri ape tabe o biro ĩi owarique nii: “Cʉ̃re pade bojari majʉ, ca ñañarije manigʉ upʉrire, ca boa yairo tiitirucumi,” ĩi. 36 ”Díámacʉ̃ petira David, cʉ̃ ca niiri cuu macãrãre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca dotiricarore biro cʉ̃jare jʉo niiri jiro bii yai, cʉ̃ ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã mena yaa cõa eco, cʉ̃ upʉri pea boa, biicã yai waaupa. 37 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca cati tuaro cʉ̃ ca tiiricʉ upʉri pea boatiupa. 38 To biri yʉ yaarã, Jesucristo jʉori, ñañarije tiirique wapare acobo ecoriquere mʉjare jãa ca wederijere majiña. 39 Cʉ̃ jʉori, niipetirã cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã, ca ñañarije manirã tii ecoma, niipetirije Moisés cʉ̃ ca doti cũurique jʉori, ca ñañarije manirã mʉja ca tii ecotiriquere. 40 Ca biipere wede jʉgueri maja o biro cʉ̃ja ca ĩirique, mʉjarena ca biitipere biro ĩirã, bojoca catiri niiña: 41 “Tʉoya mʉja, boborije ca ĩi bui tutirã. Ĩa ʉcʉa yaicoa, yai nʉcãcoarãja. Ati rʉmʉrire, jĩcã wãme tiigʉ doogʉpʉ yʉ tii, jĩcʉ̃ mʉjare cʉ̃ ca wedemijata cãare, díámacʉ̃ mʉja ca tʉotipere,” ĩi —cʉ̃jare ĩiupi Pablo. 42 Pablo, cʉ̃ mena macãrã mena, nea poo juu buerica wiire cʉ̃ja ca witi waaro, “Ano jiro macã rʉmʉ yerijãarica rʉmʉ cãare ate maquẽrena jãare mʉja wedewa ñucã,” cʉ̃jare ĩiupa. 43 Nea poo juu buerica wiipʉ cʉ̃ja ca nea poo juu buerije ca petiro, paʉ judíos, to biri judíos cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉorijere ca tii nʉnʉjeerã, Pablo, Bernabé jãare nʉnʉ waaupa. Cʉ̃ja pea: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairije jʉori ca jʉo ecoricarã mʉja ca niirijere, to birora tʉo nʉnʉjeecõa niiña —cʉ̃jare ĩi wede majioupa. 44 Ñucã tii semana yapare yerijãarica rʉmʉ ca niiro, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire tʉorʉgarã tii macã macãrã niipetirã jañuripʉra neaupa. 45 To cõro paʉ bojoca cʉ̃ja ca nearo ĩarã, judíos pea bʉaro ĩa ajiari, Pablo cʉ̃ ca ĩirijere ĩi camota, cʉ̃re acaro bui tuti, ĩi jʉo waaupa. 46 To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉo, Pablo, Bernabé jãa pea cʉ̃jare uwi tʉgoeñaricaro maniro wede, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupa: —Mʉja judíos'rena, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire jãa ca wede jʉopera niimiwʉ. Teere booti, to birora caticõa niirique ca cʉorʉgarã ʉno méé nii, mʉja ca biirije jʉori, mecʉ̃ra judíos ca niitirã peere jãa wederã waarucu. 47 Mee, to birora jãare doti cojowi Wiogʉ o biro ĩiri: “Bojoca poogaarire ca boeparã mʉjare yʉ cũu, ati yepa niipetiropʉ yʉ ca ametʉenerije quetire mʉja ca wedepere biro ĩigʉ, jãare ĩiwi” —ĩiupa. 48 To biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉorã, judíos ca niitirã pea, “Wiogʉ yee queti añurije nii,” ĩi ʉjea niiupa. “Caticõa niiriquere ca bʉa eaparã niirucuma,” cʉ̃ ca ĩiricarã niipetirã tʉo nʉnʉjeeupa. 49 To biri tii yepa macãrã niipetirãpʉre, Wiogʉ yee quetire wedeupa. 50 Judíos pea cʉ̃ja ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã romirire, cʉ̃ja ca ĩa nʉcʉ̃ bʉorã romirire, to biri tii macã macãrã ʉmʉa ʉparã ca niirã mena wede peniri, Pablo, to biri Bernabére ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeero cʉ̃jare tiiupa. To biro tiicãri, tii yepare cʉ̃jare cõa wienecãupa. 51 Cʉ̃ja pea, “Mʉja yee wapa ñañaro mʉja tamʉorucu,” ĩirã, cʉ̃ja dʉporire jita ca ea tuariquere paa bate cũu, Iconio pee waacoaupa. 52 Jesús yee quetire ca tʉo nʉnʉjeericarã pea, Añuri Yerire cʉo, bʉaro ʉjea nii, bii niiupa.

Hechos 14

1 Iconiore Pablo, Bernabé, cʉ̃ja ca biirucuricarore birora judíos cʉ̃ja ca nea poo juu bueri wiipʉ jãa waari, añurije quetire cʉ̃ ca wedero judíos, judíos ca niitirã, paʉ tʉo nʉnʉjeeupa. 2 Judíos Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirã pea, judíos ca niitirãre, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã menare cʉ̃ja ca ajiaro cʉ̃jare tiiupa. 3 To ca bii pacaro, Pablo, Bernabé jãa pea Wiogʉ cʉ̃ ca tii nemorijepʉre tʉgoeña tutuari uwiricaro maniro, toora yoaro añurije quetire wede, tiicã niiupa. Wiogʉ pea, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairije maquẽre cʉ̃ja ca wede niirijere, “To birora nii,” cʉ̃jare ĩi majiogʉ, cʉ̃ja jʉoripʉ ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii, tii niiupi. 4 Tii macã macãrã bojoca pea, jĩcãrã judíos cʉ̃ja ca ĩirijere tʉo nʉnʉjee, aperã Pablo jãa cʉ̃ja ca ĩirije peere tʉo nʉnʉjee, ameri bii dica waticã niiupa. 5 To biri judíos, judíos ca niitirã, cʉ̃jare ca dotirã mena neari, Pablo jãare ʉ̃tã mena dee, ñañaro cʉ̃jare tii, tiirʉgarã, ameri wede peniupa. 6 Pablo, Bernabé jãa pea teere majiri, Listra, Derbe, Licaonia yepa macã macãripʉ, to weja ca niiri macãri pee duticoaupa, 7 añurije quetire to birora cʉ̃ja ca wedecã nʉnʉa waaricaropʉre. 8 Listrare niiupi jĩcʉ̃ ʉmʉ ca waa majitigʉ, upa suquẽro ca baʉaricʉ, waari méé, to birora ca duwi yai waagʉ. 9 Cʉ̃ pea Pablo cʉ̃ ca wederijere añuro tʉo duwiupi. Pablo pea, “Jesús yʉre catiocãrucumi,” díámacʉ̃ cʉ̃ ca ĩi tʉgoeñarijere ĩa majiri, 10 tutuaro wederique mena o biro cʉ̃re ĩiupi: —Wãmʉ nʉcã, díámacʉ̃ ea nʉcã waagʉja —ĩiupi. Cʉ̃ pea to biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirije menara bupu wãmʉ nʉcã, waa jʉo waaupi. 11 Pablo to biro cʉ̃ ca tiirijere ĩarã, bojoca pea Licaonia macãrã wederique mena o biro ĩi acaro bui jʉo waaupa: —¡Jʉ̃guẽa, bojocare biirã jeeñacãri manire ĩarã duwi doojapa yéé! —ĩi acaro buiupa. 12 To biri Bernabére cʉ̃ja jʉ̃guẽ Zeus wãmere cʉ̃re wãmeo tii, Pablo peera, bojocare ca wedegʉ cʉ̃ ca niiro macã apĩ cʉ̃ja jʉ̃guẽ Hermes wãmere cʉ̃re wãmeo tii, tiiupa. 13 Zeus yʉʉ pai, macã piya waarica tabera Zeus're ĩi nʉcʉ̃ bʉorica wiire ca cʉogʉ pea, wecʉa, oori daari jee dooupi. Cʉ̃ pea cʉ̃ bojoca mena, Pablo jãarire tii nʉcʉ̃ bʉogʉ, wecʉare jĩari joe jʉti añu mʉene nʉcʉ̃ bʉorʉgaupi. 14 Pablo, Bernabé jãa pea to biro cʉ̃jare cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉorʉgarijere ĩa majiri, cʉ̃ja jutire yega, bojoca watoara o biro ĩi acaro bui jãa waaupa: 15 —¿Ñee tiirã atere to biro mʉja tiiti? Jãa cãa, mʉjare birora bojoca jãa nii. Ano añurije queti mʉjare jãa ca wederijea, ate ca wapa manirije mʉja ca tii niirijere tii yerijãari, to birora ca caticõa niigʉ Ʉmʉreco Pacʉ, ati yepare, diare, teepʉre ca niirije niipetirije ca tiiricʉ peere cʉ̃ja tʉo nʉnʉjeejato ĩirã, jãa ca wederije nii. 16 Ména jʉguero macã cuupʉra, bojoca poogaari cʉ̃ja ca niiro cõrorena cʉ̃ja ca tiirʉgarijere biro cʉ̃ja tiijato ĩicãupi Ʉmʉreco Pacʉ. 17 To biro bii pacagʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca niirijere ĩñogʉ, añurije tii yerijãatiupi, ʉmʉreco tutipʉ ca niirijere oco tiicojo, yucʉ ca dica cʉtiri yʉteari tii, baarique tiicojo, ñucã yeri ʉjea niirique tiicojo, cʉ̃ ca tii niirije mena —cʉ̃jare ĩiupa. 18 Ate niipetirije cʉ̃jare cʉ̃ja ca ĩi wederije mena do biro tii majiña maniro ca bii pacaro, cʉ̃jare cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉorʉgarijere biirique peti cʉ̃jare ĩi camotaupa. 19 To biro cʉ̃ja ca bii niiri tabere jĩcãrã judíos, Antioquía, Iconio macãrã eari, bojocare cʉ̃ja ca tʉgoeña wajoaro tiiupa. To biri Pablore ʉ̃tã mena dee, “Mee, cʉ̃re mani jĩacãcu” ĩi tʉgoeñari, macã tʉjaropʉ cʉ̃re wee witi waa cõacãupa. 20 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tiiro, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea, cʉ̃re cʉ̃ja ca nea poo amojoderora, cati wãmʉ nʉcã, macã peera piyacoaupi ñucã. Ape rʉmʉra Bernabé mena Derbe macã pee waacoaupi. 21 Tii macãre añurije quetire wede, paʉ cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiiri jiro, Listra, Iconio, Antioquía macãrire 22 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ja ca tʉgoeña tutuaro tii, “Díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere to birora tʉgoeña tutuacõa niiña” cʉ̃jare ĩi, ñucã “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ea waarʉgarã, ñañaro tamʉoriquera niiro bii,” cʉ̃jare ĩi, ĩi tua waaupa. 23 Ñucã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca niiri taberi cõrora, cʉ̃jare ca jʉo niiparãre beje, betirique mena juu bue, Wiogʉ cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeericʉpʉre cʉ̃jare ĩa nʉnʉjee doti, tii tua waaupa Pablo jãa. 24 Pisidia yepare ametʉa waarãra, Panfilia yepapʉre eaupa. 25 Perge macãrãre añurije quetire wede yapano, Atalía macã pee bua waaupa. 26 Tii macãre bua ea, cũmuapʉ ea jãa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairije quetire ca wedeparã niirucuma ĩigʉ, Añuri Yeri cʉ̃jare cʉ̃ ca jee dica woo dotirica macã Antioquía peera, tee añurije quetire wede yuju yapano, tuacoaupa ñucã. 27 Antioquíare tua earã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre neori, niipetirije Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ja mena cʉ̃ ca tiiriquere, ñucã judíos ca niitirã cãa díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero cʉ̃ ca tiiriquere, wedeupa. 28 Tii macãrã Pablo, Bernabé jãa Jesús yee quetire ca tʉo nʉnʉjeerã mena yoaro niicãupa.

Hechos 15

1 Tii cuure Judea macãrã, Antioquía pee ca waaricarã: “Moisés cʉ̃ ca doti cũurique ca ĩirore biro, jeyua quejero yapare mʉja ca wide taa dotitijata, mʉja ametʉatirucu,” cʉ̃jare ĩi bueupa Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre. 2 Ate jʉori, Pablo, Bernabé, añurora ĩiricaro maniro cʉ̃ja mena ameri tuti jãñuripʉ tee maquẽre ameri wede peniupa. To biri, “Pablo, Bernabé, aperã jĩcãrã cʉ̃ja mena macãrã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã mena Jerusalén'pʉ cʉ̃ja waajato, Jesús buerã ca niiricarã mena, to biri Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niirã mena, ate maquẽre wede penirʉgarã,” ĩiupa. 3 To biri Antioquía macãrã Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca tiicojo cojoricarã, Fenicia, to biri Samaria yeparire ametʉa waarã, judíos ca niitirã, añurije quetire tʉorã Ʉmʉreco Pacʉ peere tʉo nʉnʉjeerʉgarã, tĩrʉmʉpʉ cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjee jʉo dooriquere cʉ̃ja ca tii yerijãariquere, cʉ̃jare wede ametʉa waaupa. Tii yepari macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea teere tʉorã, bʉaro ʉjea niiupa. 4 Pablo, Bernabé Jerusalén'pʉ cʉ̃ja ca earo, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, Jesús buerã ca niiricarã, to biri cʉ̃jare ca jʉo niirã, cʉ̃jare bocaupa. Cʉ̃ja pea niipetirije Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃jare cʉ̃ ca tii nemoriquere cʉ̃jare wedeupa. 5 Teere cʉ̃ja ca wedero tʉorã, jĩcãrã fariseos Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeericarã wãmʉ nʉcãri, o biro ĩiupa: —Judíos ca niitirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cãare, cʉ̃ja jeyua quejero yapare wide taa, Moisés cʉ̃ ca doti cũurique ca ĩirore biro cʉ̃jare tii nʉnʉjee doti, ca tiipera niiro bii —ĩiupa. 6 To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉo, tee maquẽre wede penirʉgarã, Jesús buerã ca niiricarã, to biri Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niirã, neaupa. 7 Tee maquẽre yoaro ameri wede peniri jiro, Pedro pea wãmʉ nʉcã, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Yʉ yaarã, mʉja maji, mʉja mena ca niigʉre jĩcãtopʉra Ʉmʉreco Pacʉ yʉre beje amiwi, judíos ca niitirã, añurije quetire yʉ ca wedero tʉori, díámacʉ̃ cʉ̃ja tʉo nʉnʉjeejato ĩigʉ. 8 Ʉmʉreco Pacʉ, yeri cʉtiriquepʉre ca majigʉ, “Yʉ yaarã niima,” cʉ̃ ca ĩirijere ĩñogʉ, manire cʉ̃ ca tiiricarore birora cʉ̃ja cãare Añuri Yerire tiicojowi. 9 Ʉmʉreco Pacʉa, jĩcã wãme ʉno peerena, manire, cʉ̃ja menare ĩa dica wooricaro maniro, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, cʉ̃ja yeripʉre ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca niiro tiiwi. 10 Too docare mʉja pea ¿ñee tiirã Ʉmʉreco Pacʉre mʉja ĩi ametʉa nʉcãrʉgati, anija Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre, mani majuropeecã, ñucã mani ñicʉ̃ jãa cãa, cʉ̃ja ca tii nʉnʉjee bayitiriquerena cʉ̃jare tii dotirã? 11 To biro méé bii. Cʉ̃jare birora mani cãa, mani Wiogʉ Jesús wapa manirora cʉ̃ ca tii bojarique jʉori, mani ametʉene eco, mani ĩi maji —cʉ̃jare ĩi wedeupi Pedro. 12 Niipetirãpʉra, Pablo, Bernabé, cʉ̃ja jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ judíos ca niitirã watoapʉre ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tii bau niiriquere cʉ̃ja ca wedero, wederucuri méé tʉocã duwiupa. 13 Cʉ̃ja ca wede yapanoro, Santiago cãa o biro ĩiupi: —Tʉoya yʉ yaarã. 14 Ʉmʉreco Pacʉ, judíos ca niitirãre, cʉ̃re ca ĩi nʉcʉ̃ bʉoparãre jeegʉ añuro cʉ̃jare cʉ̃ ca tii jʉoriquere manire wedemi Pedro. 15 Ate mena, ca biipere wede jʉgueri maja o biro cʉ̃ja ca ĩi owarique ca ĩirore birora bii: 16 “ ‘David cʉ̃ ca doti niirije ca petiro jiro, cʉ̃ pãramerã ca nii nʉnʉa waarã cʉ̃ja ca doti niimirije ca petiro jiropʉre ñucã, jĩcʉ̃, David pãrami ca nii nʉnʉa waagʉpʉre ca doti niigʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re yʉ tiirucu, 17 aperã bojoca ca nii cojorã, ati yepa macãrã bojoca poogaari niipetirã, yʉ wãmere ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã mena Ʉpʉre cʉ̃ja amajato ĩigʉa,’ ĩimi Ʉpʉ, 18 tĩrʉmʉpʉ macã yʉtearipʉra, atere, ‘To biro yʉ tiirucu’ ca ĩiricʉ,” ĩi. 19 ”To biri judíos ca niitirã, Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ja ca tiitipe ʉnorena cʉ̃jare ca ĩi maa wijiotiparã mani nii. 20 “Waibʉcʉrã díí weericarãre cʉ̃ja ca tiicojo nʉcʉ̃ bʉoriquere, mʉja nʉmoa ca niitirãpʉrena tii epericarã cʉtiriquere, waibʉcʉrã ñee taa jĩaricarã dííre, díire, baarique docare to cõrora tii yerijãaña,” cʉ̃jare ca ĩi owa cojoparã mani nii. 21 Mee, tĩrʉmʉpʉra macãri cõrorena nea poo juu buerica wiijeripʉre Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere wede majio, yerijãarica rʉmʉri ca niiro cõro teere jʉo bue, ca tiirã nii jʉo dooupa —cʉ̃jare ĩi wedeupi Santiago. 22 To biri Jesús buerã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niirã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirã mena wede peniri, “Jĩcãrã mani mena macãrãre jeeri, Pablo, Bernabé jãa mena Antioquíapʉ cʉ̃jare ca tiicojope niicu,” ameri ĩi wede peniupa. To biri, cʉ̃ja mena macãrã ca nii majuropeerã ca niirã Judas, ape wãme Barsabás cʉ̃ja ca ĩigʉre, apĩ Silas're jeeupa. 23 Cʉ̃ja mena o biro ĩi owarica pũuro tiicojo cojoupa: “Jãa, Jesús buerã, to biri Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niirã, 24 Jĩcãrã jãa mena macãrã jãa ca doti cojotirã nii pacarã, mʉja pʉtopʉ waacãri, mʉjare cʉ̃ja ca wede maa wijio pato wãcõriquere jãa tʉo. 25 To biri ameri wede peni yapano, jĩcãrã jãa mena macãrãre jeeri, mʉja pʉtopʉ mani yaarã Bernabé, Pablo, 26 mani Wiogʉ Jesucristo yee jʉori, bii yairicaro uwioro ñañaro ca tamʉoricarã mena mʉjare cʉ̃ja ĩarã waajato ĩirã, cʉ̃jare ca tiicojope niicu,” jãa ĩi. 27 To biri Judas, Silas jãare, mʉja pʉtopʉ cʉ̃jare jãa tiicojo cojo, mʉjare jãa ca owa cojorijere cʉ̃ja majuropeerã mʉjare cʉ̃ja wede majiojato ĩirã. 28 Añuri Yerire, to biri jãa cãare, mee paʉ wãmeri mʉjare tii dotitirãra, ano mʉjare jãa ca tii dotirije wadora mʉjare jãa ca tii doti cojoro añucã: 29 “Waibʉcʉrã díí weericarãre cʉ̃ja ca tiicojo nʉcʉ̃ bʉoriquere baati, waibʉcʉrã ñee taa jĩaricarã dííre, ñucã cʉ̃ja díi cãare baati, mʉja nʉmoa ca niitirãpʉrena tii epericarã cʉtiti, biiya,” mʉjare jãa ĩi cojo tee docare. Ate mʉjare jãa ca tii doti cojorijere mʉja ca tii nʉnʉjeejata, añuro tiirã mʉja tiirucu. Añuro mʉjare to biijato, ĩi owa cojoupa. 30 To biri jĩcãtora cʉ̃jare waarique wui, Antioquía pee bua waa, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre neori, tii pũurore cʉ̃jare tiicojoupa. 31 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea, tii pũurore buerã, bʉaro ʉjea niiupa, cʉ̃ja ca tʉgoeña bayiro ca tiiro macã. 32 To biri Judas, Silas jãa cãa, ca biipere wede jʉgueri maja niiri, cʉ̃jare cʉ̃ja ca wederije mena, bʉaropʉra tʉgoeña bayi ʉjea nii, cʉ̃ja ca biiro cʉ̃jare tiiupa. 33 Toore jĩcã cuu cʉ̃ja ca niiro jiro, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea, cʉ̃jare ca tiicojo cojoricarã pʉtopʉra cʉ̃ja tua waajato ĩirã, añuro mena cʉ̃jare waarique wui tuenecojoupa. 34 Silas pea: “Anora yʉ tuarucu,” ĩiupi. 35 Pablo, Bernabé jãa pea aperã paʉ mena, Antioquíara Wiogʉ yee añurije quetire wede, bue majio, tiicõa niiupa. 36 Ca yoa waaro jiro, ñucã Pablo, Bernabére o biro cʉ̃re ĩiupi: “Jamʉ, Wiogʉ yee añurije quetire mani ca wederica macãri niipetiropʉre mani ĩa yujuco, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, ‘Do biro cʉ̃ja bii niimiti,’ ĩirã” cʉ̃re ĩiupi. 37 Bernabé pea, cʉ̃ja mena Juan Marcos're ami waarʉgaupi. 38 Pablo pea, cʉ̃jare pade nemo bapa cʉti yapanotigʉra, Panfilia macãrã cʉ̃ ca tua weocã doorique ca niiro macã, cʉ̃re cʉ̃ ca ami waaro bootiupi. 39 To biri jĩcãri cõro cʉ̃ja ca tʉgoeñatirije ca niiro macã, ameri camotaticoaupa. Bernabé pea Juan Marcos mena cũmuapʉ ea jãa, Chipre pee waacoaupi. 40 Pablo pea, Silas're jʉo, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, “Ʉmʉreco Pacʉ añuro mʉjare cʉ̃ cotejato,” cʉ̃jare cʉ̃ja ca ĩiro jiro, 41 Siria, to biri Cilicia yepari ca niirã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre wede majio queno, cʉ̃ja ca yeri tʉgoeña bayi ʉjea niiro cʉ̃jare tii, tiicã nʉnʉa waaupa.

Hechos 16

1 Pablo, Derbere eari jiro, Listra macãre eagʉ, jĩcʉ̃ Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ Timoteo ca wãme cʉtigʉ, judío bojoco Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeego macʉ̃, griego bojocʉre ca pacʉ cʉtigʉre bʉa eaupi. 2 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã Listra macãrã, Iconio macãrã, Timoteo cʉ̃ ca biirijere, “Ca bojoca añugʉ peti niimi,” ĩi nʉcʉ̃ bʉorucuupa. 3 To biri Pablo, cʉ̃re cʉ̃ ca bapa cʉti waaro booupi. Ména cʉ̃re ami waarʉgʉ jʉguero judíos tii taberi macãrã ñañaro ĩi wede pairema ĩigʉ, cʉ̃ jeyua quejero yapare wide taa doticãupi, mee niipetirãpʉra, griego bojocʉ macʉ̃ cʉ̃ ca niirijere cʉ̃ja ca maji peticãrije ca niiro macã. 4 Waa nʉnʉa waarã cʉ̃ja ca ametʉa waari macãri cõrorena, Jesús buerã ca niiricarã to biri Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niirã Jerusalén macãrã, “O biro mani tiijaco,” cʉ̃ja ca ĩiriquere cʉ̃jare wede majio nʉnʉa waaupa, tee ca ĩirore biro cʉ̃ja tii niijato ĩirã. 5 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere bʉaro jañuri tʉgoeña bayi, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã to cãnacã rʉmʉra paʉ jañuri bʉʉ nʉnʉa waaupa. 6 Añuri Yeri, Asia yepa macã macãri macãrãre añurije quetire cʉ̃ja ca wedero cʉ̃ ca bootiro macã, Frigia, Galacia yepari pee tẽo taa waaupa. 7 Misia yepa pʉto ea waarã, Bitinia yepa pee ametʉa waarʉgamiupa; Jesús yʉʉ Añuri Yeri pea bootiupi. 8 To biri Misia yepare to birora ametʉa waari, Troas macã pee buacoaupa. 9 Tii macãre ñamipʉ cʉ̃ ca quẽñaro jĩcʉ̃ Macedonia macʉ̃ cʉ̃ pʉto nucũcãri: “Macedonia pee doori, jãare tii nemoña,” cʉ̃re ca ĩigʉre ĩaupi Pablo. 10 Teere cʉ̃ ca ĩaricaro jirora, “Macedonia macãrãre añurije quetire cʉ̃ja wedejato ĩigʉ, manire jʉomi Ʉmʉreco Pacʉ,” ĩi majiri, Macedonia pee tĩa waarʉgarã, jãa yee apeyere jãa jeyowʉ. 11 Troas ca niiricarãra cũmuapʉ ea jãa, díámacʉ̃ Samotraciapʉ jãa tĩacoawʉ. Ape rʉmʉpʉ Neápolis jãa ea waawʉ. 12 Too macãrãra Filipos macã, Roma macãrã cʉ̃ja ca doti niiri macã, Macedonia yepare ca nii majuropeeri macãpʉ jãa waawʉ. Tii macãre jĩcã rʉmʉri jãa niiwʉ. 13 Yerijãarica rʉmʉ ca niiro, macã tʉjaropʉ jãa waawʉ, “Dia pʉtore judíos cʉ̃ja ca nea poo juu bueri tabe niibocu,” ĩi tʉgoeñari. Toopʉ ea, ea nuu waari, nomia too ca nea pooricarã romirire añurije quetire jãa wedewʉ. 14 Jĩcõ cʉ̃ja mena macõ Lidia ca wãme cʉtigo, Tiatira macã macõ, juti pĩiri ca wapa pacarije jũari moñiri ca niirijere ca noni wapa taago, Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorucugo niiupo. Añurije quetire cʉ̃ ca wedero cõ ca tʉorucuro, Wiogʉ pea, Pablo cʉ̃ ca ĩirijere cõ tʉo nʉnʉjeejato ĩigʉ, teere añuro cõ ca tʉo ñeero cõre tiiwi. 15 To biri cõ yaa wii macãrã niipetirã mena uwo coe doti ecori jiro, o biro jãare ĩiwo: —“Díámacʉ̃ra, Wiogʉ Jesús're ca tʉo nʉnʉjeego niimo,” yʉre mʉja ca ĩijata, yʉ yaa wiipʉ cãnirã dooya —jãare ĩi, jãa ca booti pacaro, “Yʉ yaa wii pee dooya,” jãare ĩicoawo. 16 Jĩcãti jãa ca juu buerucuri tabepʉ jãa ca waaro, jĩcõ wãmo, pade coteri majo ca biipere ĩi bʉa majiriquere ca yeri cʉtigo, jãare bocawo. To biro cõ ca ĩi bʉa majirije mena, cõ wiorã peera pairo cʉ̃ja ca wapa taaro tiirucuupo. 17 Cõ, Pablore to biri jãare, o biro ĩi acaro bui nʉnʉjeewo: —Anija Ʉmʉreco Pacʉ ati ʉmʉreco niipetiropʉre Ca Doti Niigʉre pade coteri maja niima. To biri ametʉarique maquẽ quetire mʉjare wedema —ĩiwo. 18 Paʉ rʉmʉri to biro jãare ĩi nʉnʉjee niiwo. Teere tʉo jʉtima ĩigʉ, Pablo pea amojode nʉcãri, to biro cõ ca ĩi yeri tutua niigʉre o biro ĩiwi: —Jesucristo cʉ̃ ca dotiro mena, “Cõre witi waagʉja” mʉre yʉ ĩi —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩirije menara, cõpʉre ca niigʉ to biirije cõ ca ĩi yeri tutua niigʉ pea cõre witi weocoawi. 19 To biri cõ ʉparã pea teere majiri, “Do biro pee tiiri mani wapa taa nʉnʉa waaricaro mani,” ĩima ĩirã, Pablo, Silas jãare ñeeri, macã decomacãre ca niiri yepa bojocare cʉ̃ja ca jãiña bejeri tabe ʉparã pʉtopʉ cʉ̃jare jeecoawa. 20 Ca jãiña bejerã pʉto cʉ̃jare jee eari, o biro ĩiwa: —Anija judíos nii pacarã, mani yaa macã macãrãre wede mecʉ̃o, 21 cʉ̃ja ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tii jʉo doorique peere bue, tiima, mani romanos niiri teere booti, tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeti mani ca biirijerena —ĩiwa. 22 To cõrora bojoca pea Pablo, Silas jãari menare ajiacoawa. Wiorã jãiña bejeri maja pea cʉ̃jare juti tuu wee dotiri, wãjori mena cʉ̃jare bape dotiwa. 23 Bʉaro cʉ̃jare bape yapanori jiro, tia cũurica wiipʉ cʉ̃jare tia cũuri, tii wiire ca cotegʉre añuro cʉ̃jare, cʉ̃re ĩa cote dotiwa. 24 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro macã, tii wiire ca cotegʉ pea jupea macã jawipʉ cʉ̃jare jee jãa waari, cʉ̃ja dʉporire yucʉ pĩi, pʉa pĩi watoa cũu dʉpori, cʉ̃jare jia tuu cũuupi. CN02132b.tif 25 Tii ñamire ñami decomacã ca niiro, Pablo, Silas jãa, Ʉmʉreco Pacʉre jãi juu bue, baja, cʉ̃ja ca tii niiro, aperã cʉ̃ja ca tia cũuricarã cãa teere tʉo niiupa. 26 To biro cʉ̃ja ĩi niiro, ca niiro tʉjarora bʉaro yepa nanaupa, tii wiire cʉ̃ja ca wee ñeerica yepa menapʉra cagueri nʉcʉ̃pʉ. To biro ca biirije menara, joperi niipetirijepʉra pãa peticoa, ñucã cʉ̃ja ca jia cũuricarã cãare niipetirãpʉrena come daari popi ñaa peticoa, biiupa. 27 Tii wiire ca cotegʉ pea wãcã eagʉ, tii wii joperi niipetirijepʉra pãarica joperi ca niiro ĩari, “Cʉ̃ja ca tia cũuricarã duti witi peticoajacupa,” ĩi tʉgoeñari, cʉ̃ niipĩire tʉ̃a wee amiri cʉ̃ majuropeera jade puacã yai waagʉ doogʉ tiimiupi. 28 To biro cʉ̃ ca tiiro Pablo pea o biro cʉ̃re ĩi acaro buiupi: —Mʉ majuropeera ñañaro tiieto. Anora jãa niipeticã —ĩiupi. 29 To cõrora tia cũurica wiire ca cotegʉ pea jĩa boericaga jãi, ũmaa jãa waa, uwigʉ nanagʉra Pablo, Silas jãa pʉto ñaanuu waaupi. 30 Jiro, cʉ̃jare jʉo witi waa: —¿Ñee yʉ tiigʉti, ametʉarʉgʉ? —cʉ̃jare ĩi jãiñaupi. 31 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩi jãiñaro: —Wiogʉ Jesús're díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjeeya. To biro tiigʉ, mʉ, mʉ yaa wii macãrã cãa, mʉja ametʉarucu —cʉ̃re ĩi yʉʉupa. 32 Jiro cʉ̃re, cʉ̃ yaa wii macãrã niipetirãre Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire cʉ̃jare wedeupa. 33 Tii ñamira tia cũurica wiire ca cotegʉ pea Pablo jãare jʉo waa, cʉ̃ja camire coeupi. Jiro cʉ̃, cʉ̃ yaa wii macãrã, uwo coe ecoupa. 34 Uwo coe doti yapanori jiro tia cũurica wiire ca cotegʉ pea cʉ̃ yaa wiipʉ cʉ̃jare jʉo waari, cʉ̃jare baarique eca, cʉ̃ yaa wii macãrã niipetirã mena bʉaro ʉjea niiupi, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeerije jʉori. 35 Ape rʉmʉ boeri tabe, wiorã pea, jĩcãrã uwamarã coteri majare, tia cũurica wiire ca cotegʉre, “ ‘Pablo, Silas jãare wieneña,’ cʉ̃re ĩirãja,” cʉ̃jare ĩi cojoupa. 36 To biri tia cũurica wiire ca cotegʉ o biro ĩiupi Pablore: “Cʉ̃jare wienecãña yʉre ĩi cojojapa ʉparã; to biri uwiricaro maniro witi, waacoarãja,” cʉ̃re ĩiupi. 37 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, Pablo pea o biro ĩiupi uwamarãre: —¿Do biro? Jãa romanos jãa ca nii pacaro, paʉ bojoca cʉ̃ja ca ĩa cojoro jãare bape dotiri, jãare tia cũu dotijãwa, ñañarije jãa ca tiiriquere jãare jãiña beje jʉoti pacarã. To biro tii pacarã, mecʉ̃ra: ¿Bojoca cʉ̃ja ca ĩatiropʉ jãare cʉ̃ja wienerʉgati? Jãa waaticu. Cʉ̃ja majuropeera doori, jãare cʉ̃ja jee wienerã doojato —cʉ̃jare ĩiupi. 38 Uwamarã pea atere wiorãpʉre cʉ̃jare wedeupa. Cʉ̃ja pea Pablo, Silas jãa romanos cʉ̃ja ca niirijere majirã, tʉo ʉcʉacoaupa. 39 To biri, bojoca cʉ̃ja ca ameri tii niirijere ca jãiña bejerã pea waa, “Ñañaro mʉjare jãa tiijapa; teere jãare ajiaticãña,” cʉ̃jare ĩi, cʉ̃jare wiene, “Ati macãre waacoarãja,” cʉ̃jare ĩiupa. 40 Pablo, Silas jãa pea, tia cũurica wii ca niiricarã witi waarã, Lidia yaa wii pee waacoawa. Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerãre ĩa, cʉ̃ja ca tʉgoeña ʉjea niiro cʉ̃jare tii yapano, to ca niiricarã waacoawa.

Hechos 17

1 Pablo, Silas, Anfípolis, Apolonia yeparire ametʉa waa, Tesalónica macãre earã, judíos cʉ̃ja ca nea poo juu bueri wii ca niiri tabere eawa. 2 Pablo pea cʉ̃ ca biirucuricarore birora nea poo juu buerica wiipʉ waa, yerijãarica rʉmʉri itia rʉmʉpʉrena, cʉ̃ja mena wede peniwi. 3 Ʉmʉreco Pacʉ wederique cʉ̃ja ca owarique menapʉ ĩicãri, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ bii yai, ñucã ca bii yaicoaricʉpʉra cati tua, cʉ̃ ca biipera niiupa,” cʉ̃jare ĩi wede niiwi. O biro ĩiwi: —Ano mʉjare yʉ ca wedegʉ Jesús'ra niimi, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ —cʉ̃jare ĩi wedewi. 4 Jĩcãrã judíos teere tʉo nʉnʉjeeri, Pablo, Silas jãa mena neawa. Ñucã paʉ griegos Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorucuricarã, to biri aperã ca nii majuropeerã romiri cãa paʉ romiri tʉo nʉnʉjeewa. 5 To biro cʉ̃ja ca biiro, judíos ca tʉo nʉnʉjeetirã pea, cʉ̃ja mena bʉaro ajiari, jĩcãrã ca bojoca ñañarã ñee tiiri méé macãre ca bii amojoderãre jʉo neori, macãre acaro bui amojode, bojocare ĩi mecʉ̃o, cʉ̃ja ca tiiro tiiwa. Ñucã Pablo, Silas jãare bojocapʉre cʉ̃jare tiicojorʉgarã, cʉ̃jare amarã, Jasón yaa wiire ũmaa jãawa. 6 Tii wiire cʉ̃jare bʉatima ĩirã, Jasón're to biri aperã jĩcãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ñeeri, wiorã pʉtopʉ cʉ̃jare jee waarã: —Anija, ati ʉmʉreco niipetiropʉ waacãri bojocare ca ĩi mecʉ̃o yujurã, anopʉ cãare eacã dooma. 7 To biro ca ĩi mecʉ̃o nʉnʉa doorãre, “Yʉ pʉto niiña,” cʉ̃jare ĩijapi Jasón. Cʉ̃ja niipetirãpʉra, wiogʉ apĩ niimi Jesús ca wãme cʉtigʉ ĩicãri, Roma macʉ̃ wiogʉ César cʉ̃ ca dotirijere bii ametʉene nʉcã niima —ĩi acaro bui, cʉ̃jare wee nʉnʉa waawa. 8 To biro cʉ̃ja ca ĩiro tʉorã, bojoca, wiorãpʉ cãa, tʉo mecʉ̃coawa. 9 To cõrora Jasón're, ñucã aperã cãare cʉ̃jare pitirʉgarã wapa tiirica tiiri cʉ̃jare jãiwa. 10 Ca naiorije menara Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, Pablo, Silas jãare Berea pee cʉ̃jare tiicojocã cojowa. Tii macãre ea biirã, judíos cʉ̃ja ca nea poo juu bueri wiipʉ waacãwa. 11 Berea macãrã pea Tesalónica macãrã ametʉenero añuro ca tʉgoeñarique cʉtirã niiwa. To biri Pablo jãa cʉ̃jare cʉ̃ja ca wederijere añuro tʉo nʉnʉjee, “Cʉ̃ja ca buerije díámacʉ̃ra to niimiti,” ĩirã, to cãnacã rʉmʉra Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere bue niirucuwa. 12 To biri paʉ judíos, ca nii majuropeera ca niirã griega romiri, paʉ ʉmʉa, tʉo nʉnʉjeewa. 13 Ñucã Tesalónica macãrã judíos, Berea macãrãre Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire cʉ̃jare wedegʉ tiijagʉ Pablo cʉ̃ja ca ĩirijere tʉocãrãpʉa toopʉ waari, too macãrã bojocare cʉ̃jare ĩi mecʉ̃o ajienecãwa. 14 To biro cʉ̃ja ca ĩi earo, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea Silas, Timoteo jãa tii macã cʉ̃ja ca tuaro ʉno, yoari mééra, Pablo peera dia pairi yaa pʉto pee cʉ̃re tiicojocã cojowa. 15 Pablore ca bapa cʉti waaricarã pea, Atenas macãpʉ cʉ̃re jʉo eacoawa. Jiro “Timoteo, Silas yoari méé jañurira cʉ̃ja doojato,” cʉ̃ ca ĩi cojoriquere queti cʉti tua eawa. 16 Pablo, Atenas'pʉ, Silas, Timoteo jãare yue niigʉ, tii macãre cʉ̃ja ca weericarã cʉ̃ja ca dadacãrijere ĩari, cʉ̃ yeripʉ bʉaro tʉgoeñarique paiwi. 17 To biri nea poo juu buerica wiipʉ, judíos, griegos, Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã mena bʉaro wede penirucuwi. Ñucã to cãnacã rʉmʉra wiijeri watoa macã yepare ca nearã mena, bʉaro wede penirucuwi. 18 Ñucã jĩcãrã filósofos epicúreos, to biri estoicos, Pablo mena wede peni jʉo waawa. Jĩcãrã o biro ĩiwa: —¿Ani ca wederique peti majitigʉa ñee ʉnore ĩirʉgʉ cʉ̃ ĩibuti? —cʉ̃re ĩiwa. Aperã ñucã: —Jʉ̃guẽa apero macãrãpʉre wede boja yujuri yéé majʉ niibumi —cʉ̃re ĩiwa. Atere to biro ĩiwa, Pablo, añurije queti Jesús yee maquẽre, cʉ̃ ca cati tuarique maquẽre, cʉ̃jare cʉ̃ ca wedero macã. 19 To biri cʉ̃ja ca nearo Areópagopʉ cʉ̃re ami waari, o biro ĩi jãiñawa Pablore: —¿Ano jãare mʉ ca wederijea, ñee wãma wãme buerique to niiti? ¿Jãa teere jãa majitibogajati? 20 ¿Jãa ca tʉo ñaatirijere mʉ wede, jãa cãa, jãa majirʉga, do biro ĩirʉgaro to ĩiti? —ĩiwa. 21 Atenas macãrã niipetirãpʉra, ñucã aperori macãrã tii macãre ca niirã cãa, apeyepʉra tiiricaro maniro, wãma queti ca biirijerena tʉo, teerena ameri wede peni, tiicã duwi yujurucuupa. 22 Pablo pea, dotiri maja Areópago watoapʉ wãmʉ nʉcã, o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Atenas macãrã, yʉ ca ĩajata, mʉja paʉ wãmerire ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã peti mʉja niicã. 23 Mʉja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉori taberire ĩa waarucugʉ, jĩcã tutu wee nʉcõrica tutupʉre: ĩi owa tuurique ca niiri tuture yʉ bʉa eajãwʉ. To biri majiti pacarã mʉja ca tii nʉcʉ̃ bʉogʉ yee maquẽrena mʉjare yʉ wedegʉ doo. CN01996B.tif 24 ”Ʉmʉreco Pacʉ ati yepare, to biri ati yepare ca niirije niipetiro ca tiiricʉra niimi, ati yepa, ati ʉmʉreco, Ʉpʉ. Bojoca cʉ̃ja ca tiirica wiijerirena niitimi, 25 ñucã jĩcʉ̃ ʉno peera jĩcã wãme ʉno peerena cʉ̃re cʉ̃ ca tii bojarije ʉno cãare ama bʉa ñaatimi. Cʉ̃ra niimi, niipetirãpʉrena catirique, yeri jãñarique, ñucã apeye niipetirije manire ca tiicojogʉ. 26 ”Ñucã jĩcʉ̃ bojocʉ menara, bojoca poogaari niipetirãpʉrena tiiupi, ati yepa niipetiropʉre cʉ̃ja niijato ĩigʉ. Ñucã cʉ̃ja ca nii mʉa nʉcãpa yʉtearire cũu, cʉ̃ja yaa yepari ca nii eyopa taberire cũu, tiiupi. 27 Atere to biro tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ, niipetirã cʉ̃re ama, ape tabera cʉ̃re padeña jañuripʉ bʉacãbocuma ĩima ĩigʉ. Añuro petira Ʉmʉreco Pacʉa, mani niipetirãpʉrena mani pʉtoacãra niicãmi. 28 Cʉ̃ jʉorira cati, cʉ̃ jʉorira ãcũ, cʉ̃ jʉorira nii, mani bii. Jĩcãrã griego mʉja mena macãrã cʉ̃ja ca tʉgoeñarijere ca owarã, o biro ĩi owaupa: “Ʉmʉreco Pacʉ pãramerã mani nii,” ĩiupa. 29 To biri, Ʉmʉreco Pacʉ pãramerã nii pacarã, “Ʉmʉreco Pacʉa, oro, plata, ʉ̃tã mena, bojoca cʉ̃ja ca tʉgoeñari wãmere biro cʉ̃ja ca tiiricʉ niicumi,” ca ĩi tʉgoeñatiparã mani nii. 30 Tĩrʉmʉpʉra Ʉmʉreco Pacʉ, bojoca cʉ̃ja ca majitirije jʉori, to birora cʉ̃jare ĩacãupi. Mecʉ̃ peera, niipetirãre niipetiro macãrãpʉre yeri tʉgoeña wajoari, cʉ̃ peere tʉo nʉnʉjee dotimi. 31 Mee jĩcã rʉmʉ ati yepa macãrã niipetirãre ca niirore biro, jĩcʉ̃ cʉ̃ ca beje amiricʉ menapʉ, cʉ̃ ca ĩa bejepa rʉmʉ cãare cũu yerijãaupi. To biro cʉ̃ ca tiipere niipetirãpʉre ĩñoupi, ca bii yaicoaricʉpʉrena cʉ̃ ca cati tuaro cʉ̃re tiigʉ —cʉ̃jare ĩi wedewi. 32 Ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarije maquẽre cʉ̃ ca wedero tʉorãra, jĩcãrã cʉ̃re buiwa. Aperã pea, “Jiro ate maquẽre mʉ ca wedero tʉorique niirucu ñucã,” cʉ̃re ĩiwa. 33 To cõrora toopʉ ca niiricʉ witi waacoawi Pablo. 34 Jĩcãrã cʉ̃ mena waa, cʉ̃ ca wederijere tʉo nʉnʉjeewa. Cʉ̃ja menare niiwa: Dionisio, Areópago ca nearucurã mena macʉ̃, ñucã jĩcõ nomio Dámaris ca wãme cʉtigo, to biri aperã niiwa.

Hechos 18

1 Ate jiro, Pablo, Atenas ca niiricʉ, Corinto macã pee waacoawi. 2 Tii macãpʉre jĩcʉ̃ judío Aquila, ca wãme cʉtigʉ, Ponto yepa macʉ̃, cʉ̃ nʉmo Priscila menare bʉa eawi. Italiapʉ ca niiricʉ, wiogʉ Claudio, judíos niipetirãre, “Roma ca niirã cʉ̃ja waacoajato,” cʉ̃ ca ĩirique ca niiro macã, ca dooricarã Pablo jʉgueroacãra ca earicarã niiupa. Pablo cʉ̃jare ĩagʉ waawi. 3 Cʉ̃ cãa, cʉ̃jare birora waa yujurã cʉ̃ja ca wiijeri bʉari quejeri tiiriquere ca paderique cʉtigʉ niiri, cʉ̃ja mena tuawi, cʉ̃ja mena jĩcãri paderʉgʉ. 4 Yerijãarica rʉmʉri ca niiro cõrora, nea poo juu buerica wiipʉ waari, judíos're, ñucã griegos cãare, tʉgoeña wajoa cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiirʉgʉ cʉ̃jare wederucuwi Pablo. 5 Silas, Timoteo, Macedonia ca niiricarã cʉ̃ja ca earo, Jesús yee queti wadore to macãrãre wede, ñucã judíos're: —Jesús'ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ niimi —cʉ̃jare ĩi wede majio niiwi Pablo. 6 Cʉ̃ja pea cʉ̃ ca ĩirijere ĩi camota, cʉ̃re acaro bui tuti, cʉ̃ja ca ĩiro Pablo pea “Mʉja yee jʉori ñañaro mʉja biirucu,” cʉ̃jare ĩigʉ, cʉ̃ jutire paa bate, o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Mʉja yee wapa mʉja majuropeera ñañaro mʉja ca bii yaipe niirucu. Yʉ yee wapa méé, to biro mʉja biirucu. Mecʉ̃ ména judíos ca niitirã peere añurije quetire yʉ wedegʉ waarucu —cʉ̃jare ĩiwi Pablo. 7 To biro ĩi, tii wii ca niiricʉ witi waa, Ticio Justo ca wãme cʉtigʉ, Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉ, nea poo juu buerica wii pʉto ca wii cʉtigʉ yaa wii pee waacoawi. 8 Nea poo juu buerica wii wiogʉ Crispo pea, cʉ̃ yaa wii macãrã niipetirã menara Wiogʉ Jesús yee quetire tʉo nʉnʉjeewi. Ñucã paʉ Corinto macãrã Pablo cʉ̃ ca wederijere ca tʉoricarã, tʉo nʉnʉjee, uwo coe ecowa. 9 Jĩcã ñami, quẽñaricarore biropʉ bii oto weti waagʉ cʉ̃ ca ĩaro, Pablore o biro cʉ̃re ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ: —Uwiticãña. Yerijãatigʉra, añurije quetire to birora wedecã nʉnʉa waagʉja. 10 Yʉa mʉ menara yʉ niicã. Jĩcʉ̃ ʉno peera ñañaro tiirʉgarã mʉre ñaatuatirucuma. Paʉ yʉre ca tʉo nʉnʉjeerãre yʉ cʉo, ati macãre —cʉ̃re ĩiupi. 11 To biri Pablo jĩcã cʉ̃ma decomacã Corinto macãrãre Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede, tiicã niiwi. 12 Acaya macã wiogʉ, Galión cʉ̃ ca niiri rʉmʉrire, judíos nea poo, Pablore ñee, wiorã pʉtopʉ cʉ̃re ami waari, o biro cʉ̃re ĩi wedejãawa: 13 —Ania, doti cũurique ca tii dotitiri wãmepʉ, “Ʉmʉreco Pacʉre ca nʉcʉ̃ bʉoparã mʉja nii,” bojocare ĩiri, tee peere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tii yujumi —ĩiwa. 14 Mee, Pablo wedegʉ doogʉ cʉ̃ ca tiirora, o biro ĩiwi Galión, judíos're: —Mʉja judíos, ñañaro cʉ̃ ca tiiriquere, cʉ̃ ca jĩarique ʉnore, mʉja ca wedejãajata, mʉjare yʉ tʉobojacupa. 15 Wederiquerena, bojoca wãmerena, mʉjare ca dotirije maquẽrena, mʉja ca ĩicãrije ca niiro macã, mʉja majurope ameri quenoña; yʉa tee ʉnorena ca jãiña bejegʉ yʉ niirʉgati —cʉ̃jare ĩicãwi. 16 To biro ĩi, bojoca cʉ̃ja ca tii bui cʉtiriquere ca jãiña bejerã cʉ̃ja ca nea poori wiipʉ ca niirãre Galión cʉ̃jare wienecã cojowi. 17 To cõrora, nea poo juu buerica wii wiogʉ Sóstenes're cʉ̃re ñeeri, jãiña bejeri maja cʉ̃ja ca ĩa cojorora cʉ̃re quẽewa. To biro cʉ̃ja ca tiirije Galión peera ñeacãpe cʉ̃re biiticãwʉ. 18 Ména, Pablo, Corintora yoaro niicãwi. Jiro Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre waarique wui, Priscila, Aquila jãa mena cũmuapʉ ea jãa waacoawi Siria yepa pee waagʉ. Ména, Cencreapʉ niigʉ, waarʉgʉ jʉguero, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉ̃ ca ĩiricarore biro tiigʉ, cʉ̃ dʉpʉgare poa pedecãwi. 19 Éfeso earã, Pablo pea Aquila, Priscila jãare camotati, nea poo juu buerica wiipʉ waa, judíos too ca nea poorã mena wede peniwi. 20 Cʉ̃ja pea, “Yoa jañuro jãa mena niiña,” cʉ̃re ĩimiwa. Cʉ̃ pea bootiwi. 21 Biigʉpʉa, cʉ̃jare waarique wuigʉ, o biro cʉ̃jare ĩiwi: “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boojata, jiro mʉjare yʉ ĩagʉ doorucu ñucã,” cʉ̃jare ĩiwi. To biro ĩi, Éfeso ca niiricʉ waacoawi. 22 Cesarea yepare tĩa eagʉ, Jerusalén pee Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃jare ĩagʉ waa, jiro Antioquía pee waacoawi. 23 Toore jĩcã cuu niiri jiro, Galacia, Frigia yepari macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca niiri macãri cõrorena cʉ̃ja ca tʉgoeña tutuaro cʉ̃jare tii, ĩa yujugʉ waagʉ waacoawi ñucã. 24 Tii rʉmʉrire Éfesore eaupi judío bojocʉ Apolos ca wãme cʉtigʉ, Alejandría macʉ̃. Añuro tʉo yeri jãñaricaro ca wedegʉ, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere añuro ca majigʉ, niiupi. 25 Cʉ̃a Ʉmʉreco Pacʉ yeere cʉ̃ja ca bue majioricʉ niiupi. To biri ʉjea niirique mena ca niirore biro, Jesucristo yee añurije quetire wedeupi, Juan cʉ̃ ca uwo coerique queti wadore ca majigʉ nii pacagʉ. 26 Nea poo juu buerica wiipʉre, uwiricaro maniro añurije quetire wedeupi Apolos. To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, Aquila, Priscila jãa pea apero pee cʉ̃re ami waari, bʉaro jañuri Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire ca niirore biro cʉ̃re wede majio nemoupa. 27 Jiro Apolos, Acaya cʉ̃ja ca ĩiri yepa pee cʉ̃ ca waarʉgaro, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea, cʉ̃ ca tʉgoeña ʉjea niiro cʉ̃re tii, ñucã Acaya macãrã Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerãre, “Añuro cʉ̃re ñeeña,” ĩi owa cojoupa. Acaya macãpʉ eagʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añurije jʉori Jesús're ca tʉo nʉnʉjeericarãre bʉaro cʉ̃jare tii nemoupi. 28 Niipetirã cʉ̃ja ca tʉo cojoro, judíos “Yee ĩimi,” cʉ̃ja ca ĩi majitiri wãmeri mena, Ʉmʉreco Pacʉ wederique menapʉ ĩiri, “Jesús'ra niimi, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojo cojoricʉ,” cʉ̃jare ĩi wede majio niiupi Apolos.

Hechos 19

1 Apolos Corinto macã pee cʉ̃ ca nii ditoye, Pablo pea, ca ʉ̃tã yucʉ cʉtiri yepa macã macãrire waa yuju peticã, tẽo taa waa, Éfeso macãre eawi. Tii macãre paʉ Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre bʉa ea, 2 o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi: —¿Jesucristore tʉo nʉnʉjeerã, Añuri Yerire mʉja ñeeri? —ĩiwi. Cʉ̃ja pea: —Jãa ñeetiwʉ; jãa jĩcãti ʉno peera Añuri Yeri yee maquẽre cʉ̃ja ca wedero jãa tʉo ñaati —cʉ̃re ĩi yʉʉwa. 3 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pablo pea o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi: —To docare ¿ñee ʉno uwo coeriquere mʉja tii dotiri? —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro cʉ̃ja pea: —Juan cʉ̃ ca uwo coerique ʉnore jãa tii dotiwʉ —cʉ̃re ĩi yʉʉwa. 4 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiwi Pablo: —Juan, ñañarije cʉ̃ja ca tii niirijere ca tʉgoeña yeri wajoarãre uwo coeupi. To biro tii pacagʉ, cʉ̃ jiro ca doopʉ, “Jesús peere tʉo nʉnʉjeeya,” cʉ̃jare ĩiupi —cʉ̃jare ĩiwi. 5 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, Wiogʉ Jesús wãme mena uwo coe ecowa. 6 Pablo cʉ̃ amori mena cʉ̃jare cʉ̃ ca ñia peoro, Añuri Yeri cʉ̃jare ñaajãa nʉcã eawi. To biro cʉ̃ ca biiro, cʉ̃ja pea wederique ca tʉoya manirije wede, ca biipere wede jʉgue, tiiwa. 7 Cʉ̃ja niipetirã niirã, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ʉmʉa niiwa. 8 Pablo pea itiarã muipũa peti nea poo juu buerica wiipʉ waari, uwiricaro maniro añurije quetire wede, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽre wede, ĩirucuwi bojocare, tʉgoeña wajoa tʉo nʉnʉjee, cʉ̃ja ca biiro tiirʉgʉ. 9 Jĩcãrã teere junarã, ametʉene nʉcã, tʉo nʉnʉjeerʉgati, biicãri bojoca cʉ̃ja ca tʉo cojoro Wãma Maa maquẽre tʉo nʉnʉjeeriquere ñañaro ĩi tutiwa. To biri Pablo cʉ̃jare camotati, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre buerica wii Tirano ca wãme cʉtigʉ yaa wiipʉ cʉ̃jare jee waari, to cãnacã rʉmʉra cʉ̃jare bue majiocã niirucuwi. 10 Pʉa cʉ̃ma peti to biro tii niiwi. To biri niipetirã Asia yepa macãrã, judíos, judíos ca niitirã, Wiogʉ yee quetire tʉo peticãwa. 11 Ʉmʉreco Pacʉ pea Pablo menapʉ, do biro ca tiiya manirijepʉ ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii niiwi. 12 Tuu coerica quejeri, juti cʉ̃ upʉre ca cʉ̃orique menapʉra, ca diarique cʉtirãre teere jee waari, cʉ̃ja ca padeña dotiro cʉ̃ja diarique ametʉa, ñucã wãtĩa cʉ̃japʉre ca niirã cãa witi, biicãwa. 13 Jĩcãrã judíos, wiije watoa waarica maaripʉ bojocapʉre ca niirã wãtĩare ca cõa wiene amojoderã cãa, bojocapʉre ca niirã wãtĩare cõa wienerʉgarã, Wiogʉ Jesús wãme mena ĩicãri, o biro ĩimiupa: “ ‘Pablo cʉ̃ ca wedegʉ Jesús cʉ̃ ca dotiro mena witi waagʉja,’ mʉre yʉ ĩi,” ĩirucuupa. 14 Atere to biro tiirucuupa, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã, judío bojocʉ paia ʉpʉ Esceva puna. 15 To biro cʉ̃ja ca ĩi waarucuro, jĩcã rʉmʉ o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉupi wãtĩ yeri pea: —Yʉa Jesús're yʉ maji, Pablo cãare yʉ maji, mʉja pea, ¿ñirua ʉno mʉja niiti? —cʉ̃jare ĩiupi. 16 To biro ĩigʉra, ca wãtĩ jãa ecori pea cʉ̃jare quẽegʉ waa yerijãaupi, bʉaro cʉ̃ ca tutuarije mena, cʉ̃ja niipetirãre quẽe yaiocã, tii wii ca niiricarã juti manirã, ca cami paca waaricarã cʉ̃ja ca duti waari nʉcʉ̃pʉ cʉ̃jare tiicãupi. 17 Éfeso macãrã niipetirã judíos, judíos ca niitirã tee quetire tʉorã, bʉaro uwiupa. O biro ca biirije jʉori, Wiogʉ Jesús wãme bʉaro jañuri ĩi nʉcʉ̃ bʉorique nii nʉnʉa waaupa. 18 Ñucã paʉ Jesús're ca tʉo nʉnʉjeericarã, jʉgueropʉre ñañarije cʉ̃ja ca tii niirucuriquere paʉ bojoca cʉ̃ja ca tʉo cojoro, wede ametʉenerã eawa. 19 Ñucã paʉ majiri maja bajeriquere ca tiirucuricarã cãa, cʉ̃ja ca bue bajeri yaiarica pũurire jee neori, paʉ bojoca cʉ̃ja ca ĩa cojoropʉ teere joe batewa. Tii pũurori ca wapa cʉtirijere cʉ̃ja ca cõoñajata peera yua, wapatirica tiiri plata tiiri cincuenta mil niiri tiiri cõro peti ca wapa cʉtirije ca niiriquere majiwa. CN02002B.tif 20 O biro bii, Wiogʉ Jesús yee queti õo pee jañuri bii jeja nʉcã nʉnʉa waa, cʉ̃ ca tutuarijere bii ĩño, bii nʉnʉa waawʉ. 21 Ate niipetirije ca biiricaro jiro, Pablo, “Macedonia, Acaya yepari macãrãre ĩa ametʉa waa, Jerusalén'pʉ ca waapʉ yʉ niicu,” ĩiwi. Ñucã, “Jerusalén waari jiro Roma cãare ca waapʉ yʉ nii,” ĩiwi. 22 To biri cʉ̃ pea jĩcã cuu cõro Asiapʉ tua nʉcã nʉnʉa waagʉ ʉnora, cʉ̃re pade nemori maja pʉarã, Timoteo, Erasto jãare, Macedoniapʉ cʉ̃jare tiicojo cojowi. 23 Tii rʉmʉrire Éfesopʉre Wãma Maa maquẽre tʉo nʉnʉjeerique jʉori, peetora biiricaro maniro añutiri wãmepʉ cʉ̃ja ca acaro bui wede mecʉ̃ro tiiupa, 24 to macʉ̃ jĩcʉ̃ Demetrio ca wãme cʉtigʉ, plata mena paderi majʉ yee jʉori. Ani Demetrio pea plata mena Artemisare ĩi nʉcʉ̃ bʉorã cʉ̃ja ca neari wiire biiri wiijeriacã cʉ̃ ca tiirije mena, cʉ̃ mena paderi majare pairo cʉ̃ja ca wapa taaro tiirucuupi. 25 To biri cʉ̃ mena ca paderãre, ñucã aperã cʉ̃jare birora ca paderique cʉtirãre jʉo neori, o biro ĩiupi: —Yʉ mena macãrã, ate mani ca paderije mena añuro mani ca wapa taarijere mʉja maji. 26 Tʉo, ĩa, mʉja ca tiirora ani Pablo, “Jʉ̃guẽa, bojoca cʉ̃ja ca weericarã, tii nʉcʉ̃ bʉoricarã méé niima,” ĩi wede majiori, paʉ bojocare ano Éfeso wado méére, Asia yepa niipetiro macãrãpʉre cʉ̃ja ca tʉgoeña wajoaro tii yujumi. 27 To biri mecʉ̃ra mani paderique wado méé manire yairʉga, do biro ca tiiya manigo jʉ̃guẽo Artemisare ĩi nʉcʉ̃ bʉorica wii cãa, ñucã jʉ̃guẽo, Asia yepa niipetiropʉ macãrã, to biri ati yepa niipetiropʉ ca niirã cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogo menapʉra, cõre cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorije menapʉra yai nʉcãcoarʉga —cʉ̃jare ĩiupi. 28 Atere o biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, bʉaro ajia, o biro ĩi acaro buiwa: —Éfeso macãrã yoo Artemisa do biro ca tiiya manigo niimo —ĩiwa. 29 To cõrora tii macã macãrã niipetirãpʉra, “¿Ñee tiirã cʉ̃ja ĩiti?” ĩi mecʉ̃cãupa. To biri Macedonia macãrã Pablore ca bapa cʉti waaricarã, Gayo, Aristarco jãare ñeeri, bojoca cʉ̃ja ca neari tabepʉ cʉ̃jare wee waawa. 30 To biro cʉ̃ja ca tiiro, Pablo pea bojocare wederʉgʉ toopʉ jãa waarʉgamiwi; Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pee bootiwa. 31 Ñucã Asia yepa macãrã wiorã Pablo mena macãrã menapʉra, “Cʉ̃ dooticãjato,” cʉ̃re ĩi wede doti cojoupa. 32 Too ca nearicarã pea, mecʉ̃cãwa. Cʉ̃ja ca niiro cõrora bojorica wãmeri wado acaro bui biicãri, to ca nearicarã niipetirã jañuripʉra, “Teere ĩirã mani neajacupa,” ĩi majiticãwa. 33 To biri judíos pea bojoca watoa ca niigʉ Alejandrore decomacã pee cʉ̃re tumicõa wiene nʉcõwa. Cʉ̃ pea to biro cʉ̃ja ca tii nʉcõgʉ bojoca cʉ̃ja ca tʉo cojoro judíos're wede bojarʉgʉ, cʉ̃ amori mena tii cõoñari, “Wedeticãña,” cʉ̃jare ĩiwi. 34 Cʉ̃ja pea cʉ̃ cãa judíos bojocʉra cʉ̃ ca niirijere majiri, niipetirãpʉra jĩcãri cõro pʉa horas cõro peti: —¡Éfeso macãrã yoo Artemisa do biro ca tiiya manigo niimo! —ĩi acaro bui niiwa. 35 To cõrora tii macã macãrã wiorã cʉ̃ja ca ĩirijere owa coteri majʉ pea cʉ̃ja ca acaro bui yerijãaro tiiri, o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Éfeso macãrã, ati yepa macãrã niipetirãpʉra, Éfeso macãrã yoo jʉ̃guẽo do biro ca tiiya manigo Artemisa yaa wii nea poo juu buerica wiire, ñucã cõre biigo ca baugo ʉmʉreco tutipʉ ca duwi dooricore ca ĩa nʉnʉjeerã mani ca niirijere majima. 36 Mee atera jĩcʉ̃ ʉno peera, “Yee ĩima,” ĩi majitima. To biri to cõrora yerijãa waarãja. Añuro tʉgoeñati pacarã, to biro tiiticãña. 37 Mʉja, anija, mani jʉ̃guẽo Artemisare ñañarije cõre ĩi wede pai, cõre ĩi nʉcʉ̃ bʉorica wii maquẽ cãare ca tiiya manirijera tii, ca tiitirãrena mʉja jee doojapa. 38 Demetrio, cʉ̃ mena ca paderã, jĩcãrã mena cʉ̃ja ca ajiarije to ca niijata, mee teerena ĩirã, jãiña bejeri maja, ʉparã macãri jʉo niiri maja, niima. Cʉ̃ja pʉtopʉ waari, mʉja ca ameri wedejãarijere quenorãja. 39 Ape wãme mʉja ca ĩirʉgarije to ca niijata, wiorã cʉ̃ja ca nea poori tabepʉ wede quenoña. 40 Ano mecʉ̃ ca biijãrije menare, ʉparã cʉ̃ja ca dotirijere junari ca bii ametʉene nʉcãrã niima, manire cʉ̃ja ca ĩi wedejãaro uwioro tiirã mani tii. Manire cʉ̃ja ca jãiñajata, “Tee jʉori to biro jãa tiijãwʉ,” mani ca ĩipe mani majuropeecã —ĩiwi. 41 To biro cʉ̃jare ĩi yapano, to ca nea pooricarãre: “Waarãja,” cʉ̃jare ĩicãwi.

Hechos 20

1 Cʉ̃ja ca wede mecʉ̃ yerijãa waaro, Pablo pea Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerãre jʉo cojo doti, jĩcã wãmeri cʉ̃jare wede majio, cʉ̃jare paabario tʉja yapano, waarique wui, Macedonia pee waacoawi. 2 Tii yepa macã yepari macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre bʉaro cʉ̃jare wede majio waa yuju yapanori jiro, Greciapʉ eawi, 3 itiarã muipũa cʉ̃ ca niiricaropʉre. Mee, Siria pee waagʉ doogʉ cũmuapʉ ea jãa waarʉgʉ bii niigʉra, judíos ñañaro cʉ̃re cʉ̃ja ca tiirʉgarijere majiri, “Macedonia peera ca tuacoapʉ yʉ niicu,” ĩiwi. 4 Cʉ̃ ca waaro, Berea macʉ̃ Sópater macʉ̃ Pirro, Tesalónica macãrã Segundo, Aristarco, Derbe macʉ̃ Gayo, apĩ Timoteo, aperã Asia macãrã, Tíquico, Trófimo, cʉ̃re bapa cʉti waawa. 5 Anija, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea jãa jʉguero waa, Troas'pʉ jãare yueupa. 6 Jãa pea pan're ca wauarije ca ayiaya manirije baarica boje rʉmʉ jiro, Filipos ca niiricarã cũmua mena waarã, jĩcã amo cõro niiri rʉmʉri jiro Troas'pʉ cʉ̃jare ẽmʉ ea, toopʉre jĩcã semana jãa niiwʉ. 7 Ape semana ca nii jʉori rʉmʉre pan bato baarʉgarã jãa neawʉ. Pablo pea ape rʉmʉra ca waapʉ niiri, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre wedegʉ, ñami decomacã eyocãwi. 8 Ca emʉari wiipʉre ca niiri jawi, paʉ jĩa boericagaari ca niiri jawipʉre jãa neawʉ. 9 Toopʉre jĩcʉ̃ wãmʉ, Eutico ca wãme cʉtigʉ, tii jawire to boe jõenejato ĩirã cʉ̃ja ca tiirica jopere duwiwi. Pablo yoaro cʉ̃ ca wedero macã, cʉ̃ ca wedero tʉorucuñami, wʉgoa cʉ̃re ca earo cãnicã nuu waarucuwi. To biima ĩigʉ, itia cajawo jotoapʉra cãni ametʉacã ñaaduwi waawi yua. Ca dia waaricʉpʉre cʉ̃re ami wãmʉowa. 10 To biro cʉ̃ ca biiro, Pablo pea duwi waa, cʉ̃ jotoa ea pea waa, cʉ̃re paabario, o biro ĩiwi Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre: —Ĩa ʉcʉaticãña. Caticãmi —cʉ̃jare ĩiwi. 11 Jiro ñucã Pablo mʉa waa, pan're pee bato, jãare jʉo baa yapano, wedecã nʉnʉa waawi ñucã. Ca boerije mena wede yapano, waacoawi. 12 Wãmʉ, ca ñaapaa jĩaricʉ peera, ca catigʉre ami waawa. To biro cʉ̃ ca biirije pea, niipetirãpʉrena cʉ̃ja ca ʉjea niiro tiiwʉ. 13 Jãa pea, Pablore jãa ca jãaparopʉre cʉ̃ jʉguero cũmua mena Asón macãpʉ jãa waacoawʉ. Mee, “To biro yʉ biirucu,” cʉ̃ ca ĩirique ca niiro macã, tii tabeacãre maapʉ waarʉgawi. 14 Asón'pʉ ameri bʉa ea, cʉ̃re jãa, Mitilene macã pee jãa waacoawʉ. 15 Too ca niiricarã waarã, ape rʉmʉre Quío ãpõtĩñaro jãa eawʉ. Ñucã ape rʉmʉre, Samos pee tĩa waa, jĩcã rʉmʉ jiropʉ Mileto macãre jãa ea waawʉ yua. 16 Pablo, Éfesore díámacʉ̃ra ametʉacoarʉgawi, Asia yepare yoaro bii nʉnʉa waarʉgatigʉ. Ape tabera yʉ ca bii bayijata, “Jerusalén'pʉre Pentecostés boje rʉmʉre yʉ eacoabocu” ĩima ĩigʉ, pato wãcã jañuwi. 17 Pablo pea Miletopʉra niigʉ, Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niirã Éfeso macãrãre jʉo doti cojowi. 18 Cʉ̃ja ca earo ĩa, o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Mʉja maji, mʉja mena yʉ ca niiri rʉmʉri cõro Asia yepare yʉ ca ea jʉori rʉmʉpʉra yʉ ca biirique cʉti niiriquere. 19 “Ca nii majuropeegʉ yʉ nii” ĩiricaro maniro, yacó menara mʉja watoare Wiogʉ yeere yʉ pade niiwʉ, paʉ tiiri judíos ñañaro yʉre cʉ̃ja ca tiirʉga cote pacaro. 20 Añuro mʉja ca niipe maquẽ peera jĩcã wãme ʉno peerena mʉjare wedeticã, yʉ biitiwʉ. Noo mʉja ca nea poori taberipʉ, mʉja yaa wiijeripʉ, mʉjare yʉ wederucuwʉ. 21 Judíos're, judíos ca niitirã cãare, “Tʉgoeña yeri wajoa, Ʉmʉreco Pacʉ mena pee nii, mani Wiogʉ Jesucristore tʉo nʉnʉjee, tiiya,” yʉ ĩiwʉ. 22 Mecʉ̃ra Añuri Yeri yʉre cʉ̃ ca dotiro macã, toopʉ yʉre ca biipere majiti pacagʉ Jerusalén'pʉ yʉ waa. 23 Yʉ ca waari macãri cõrora, Añuri Yeri, “Tia cũu ecocoa, ñañaro tii eco, biirique mʉre yue,” yʉre cʉ̃ ca ĩirije wadore yʉ maji. 24 To biro cʉ̃ ca ĩicã pacaro jĩcã wãme ʉno peerena tʉo nʉnʉjee, yʉ ca cati niirije cãare, “ ‘Yʉ, yʉ ca cati niirije nii,’ ĩi mai,” yʉ ĩiti, yʉ ca tii niirijere añuro ʉjea niirique mena tii yapano nʉcã, ñucã Wiogʉ Jesús añurije queti Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca mairije quetire yʉre cʉ̃ ca wede dotiricarore biro tii, yʉ ca tii yapano earʉgarijera ca niicãro macã. 25 ”Tʉoya. Mecʉ̃ docare Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri tabe maquẽ quetire yʉ ca wede yujurica taberi macãrã jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ ʉno peera yʉre ĩa nemotirucuma. 26 To biri mecʉ̃ra “Yʉ yee wapa méé ñañaro biirucuma,” yʉ ĩi. 27 Mee, jĩcã wãme ʉno peera wede dʉaricaro maniro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiirʉgarijere yʉ wede peoticãwʉ. 28 To biri mʉja majurope cãa, bojoca catiri nii, Añuri Yeri, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ majuropeera cʉ̃ ca bii yai boja ametʉenericarãre ca ĩa nʉnʉjeeparã mʉjare cʉ̃ ca cũuricarore birora añuro cʉ̃jare ĩa nʉnʉjee, tiicõa niiña. 29 Yee méé yʉ ĩi. Yʉ ca waaro jiro, ca bojoca ñañarã mʉja watoare earucuma, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca ĩa nʉcʉ̃ bʉotiparã. 30 Ñucã jĩcãrã mʉja mena macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãra, jãa peere cʉ̃ja tʉo nʉnʉjeejato ĩirã, ca ĩi dito buerã nii bau nii earucuma. 31 To biri bojoca catiri niiña. Tʉgoeñaña, itia cʉ̃ma peti yacó cape cʉticãri, yerijãari méé ñamiri, ʉmʉrecori mʉja ca niiro cõrorena, mʉjare yʉ ca wede majio niiriquere. 32 ”Yʉ yaarã, mecʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ ca mairije maquẽ añurije quetire, ca tʉgoeña bayirã mʉja ca niiro tii, ñucã niipetirã ca ñañarije manirã cʉ̃ ca tiiricarãre cʉ̃ja yee ca niipere cʉ̃ja ca bʉaro ca tiirijepʉre mʉjare ca ĩa cote niiro yʉ tii. 33 Oro, juti, wapa tiirica tiirire, jĩcʉ̃ ʉno yee peerena ĩa ʉgo, yʉ tiitiwʉ. 34 Mʉja majuropeera mʉja maji, yʉ yee yʉ ca boorijere, ñucã yʉ mena macãrã cʉ̃ja ca boorijere, bʉarʉgʉ yʉ majuropeera ati amori mena yʉ padewʉ. 35 To biro yʉ ca tii niirije mena, ca boo pacarãre tii nemorʉgʉa, tutuaro ca padepe nii mʉjare yʉ ĩi wede majiowʉ, Wiogʉ Jesús: “Ca tiicojogʉ pee, ca ñeegʉ ametʉenero ʉjea niimi” cʉ̃ ca ĩiriquere tʉgoeñacãri —cʉ̃jare ĩiwi Pablo. 36 Ate cʉ̃jare ĩi yapano, Pablo cʉ̃ja niipetirã mena, cʉ̃ ãjʉro jupearipʉ ea nuu waa, juu buewi. 37 Cʉ̃ja niipetirãpʉra Pablore paabario, yerijãari méé do biro tiiya maniro otiwa. 38 “Yʉre mʉja ĩa nemotirucu,” cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩirique ca niiro macã, bʉaro tʉgoeñarique paiwa. Jiro petapʉ cʉ̃re bapa cʉti bua waa, cũmuapʉ cʉ̃re waarique wui tʉja cojo, tiicãwa.

Hechos 21

1 Cʉ̃jare camotatiri jiro bua jãa, díámacʉ̃ra Cos'pʉ jãa waacoawʉ. Ñucã ape rʉmʉ Rodas'pʉ waa, to macãrãra Pátarapʉ jãa waawʉ. 2 Pátara earãra, Fenicia pee ca waari cũmuare bʉa ea, tiigara ea jãa, jãa waacoawʉ. 3 Too waarã, Chipre yucʉ poogare ca ãcõ nʉña pee ĩa ametʉa waarã, díámacʉ̃ra Siria yepapʉ waa, cũmua pea Tiro macãre ca apeye cũupe ca niiro macã tii macã pee jãa pãa waawʉ. 4 Tii macãre Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre bʉa ea, cʉ̃ja mena jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri rʉmʉri jãa niiwʉ. Cʉ̃ja pea Añuri Yeri cʉ̃jare cʉ̃ ca wede majioro macã, “Jerusalén'pʉre waaticãña,” ĩimiwa Pablore. 5 To biro cʉ̃ja ca ĩi pacaro, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niiri rʉmʉri jiro jãa waacoawʉ ñucã. Niipetirã cʉ̃ja nʉmoa, cʉ̃ja puna mena, tii macã tʉjaropʉ jãare bapa cʉti tʉja cojowa. Toopʉ jita dupari yepapʉ ãjʉro jupeari mena ea nuu waari, jãa juu buewʉ. 6 Jiro cʉ̃jare waarique wui, cũmuapʉ jãa ea jãacoawʉ. Cʉ̃ja pea cʉ̃ja yaa wiijeripʉ tuacoawa ñucã. hk00216b.tif 7 Tiro macã mena bua jãa waa nʉnʉa waarã, Tolemaida macãpʉ jãa eawʉ. Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ĩarã waa, cʉ̃ja mena jĩcã rʉmʉ jãa niiwʉ. 8 Ape rʉmʉ waarãra, Cesarea macãre ea, Felipe añurije queti wederi majʉ, jĩcʉ̃ Jesús buerã ca niiricarãre pade nemori majʉ, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã mena macʉ̃ yaa wiire jãa cãniwʉ. 9 Felipe pea wãmarã romiri bapari peti ca manʉ jʉ̃mʉa manirã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirijere wede jʉgueri maja romiri puna cʉtiwi. 10 Mee, toore paʉ rʉmʉri jãa ca nii waaropʉ, Judea macʉ̃ ca biipere wede jʉgueri majʉ Agabo ca wãme cʉtigʉ, eawi. 11 Cʉ̃ pea jãare ĩagʉ eari, Pablo wẽñarica daare ami, cʉ̃ amorire, cʉ̃ dʉporire jia, tiicãri, o biro ĩiwi: —Ate ĩimi Añuri Yeri: “Ati daa wẽñarica daa ʉpʉre Jerusalén macãrã judíos o biro cʉ̃re tii jiari, aperã bojocapʉre tiicojorucuma,” ĩimi —ĩiwi Agabo. 12 Atere tʉori, jãa, to biri Cesarea macãrã: —Jerusalén'pʉre waaticãña —jãa ĩimiwʉ Pablore. 13 To biro cʉ̃re jãa ca ĩicã pacaro Pablo pea o biro ĩi yʉʉwi: —¿Ñee tiirã mʉja otiti? Yʉ ca cati niirijepʉra bʉaro yʉ ca tʉgoeñarique pairo mʉja tii. Yʉa, Wiogʉ Jesús yee jʉori, jia ecorique wado méé, bii yairique cãare Jerusalén'pʉra ca bii yaipʉra niicãgʉ yʉ tii —ĩiwi. 14 Do biro pee tii, cʉ̃ ca tʉgoeña wajoaro tii majitima ĩirã, o biro cʉ̃re jãa ĩiwʉ: “Wiogʉ cʉ̃ ca boorore biro mʉre to biijato,” jãa ĩiwʉ. 15 Ate jiro jãa yee apeyere jeyo jãa yapano, Jerusalén pee jãa waacoawʉ yua. 16 Jĩcãrã Cesarea macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã jãare bapa cʉti waari, Mnasón ca wãme cʉtigʉ yaa wii jãa ca cãniparopʉ jãare jʉo waawa. Cʉ̃a Chipre macʉ̃, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjee jʉoricarã mena macʉ̃ niiwi. 17 Jerusalén'pʉ jãa ca earo, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã ʉjea niirique mena jãare bocawa. 18 Ape rʉmʉ Pablo, jãa mena Santiagore ĩagʉ waawi. Ñucã toopʉre, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niirã niipetirã niiupa. 19 Pablo pea cʉ̃jare jãi yapano, judíos ca niitirã watoapʉre cʉ̃ mena Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiiriquere, ca bii nʉnʉa waaricarore biro cʉ̃jare wede nʉnʉa waawi. 20 Teere cʉ̃jare cʉ̃ ca wedero tʉorã, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peo, o biro ĩiwa Pablore: —Jãa yee wedegʉ, mee mʉ ĩa, paʉ miles peti judíos Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã niima; bii pacarã cʉ̃ja niipetirãpʉra Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere tii nʉnʉjee yerijãarʉgati majuropeecãma. 21 Ñucã apeyera, niipetirã judíos, judíos ca niitirã watoapʉ ca niirãre, “ ‘Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere tii nʉnʉjeeticãña. Mʉja puna jeyua quejero yapare wide taa dotieto. Ñucã mani ca tii niirucurije cãare tiiticãña,’ cʉ̃jare ĩi buemi,” cʉ̃ja ca ĩi wederijere tʉojapa. 22 ¿Ñee mani tiirãti? Mʉ ca earijere queti tʉo majuropeecãrucuma bojoca. 23 To biri jãa ca wede majiorore biro tiiya. Ano jãa watoare niima bapari, “O biro jãa tiirucu,” cʉ̃ja ca ĩiriquere ca tiiparã. 24 Cʉ̃jare jʉo waari, cʉ̃ja mena jĩcãri ñañarijere coe, to biro mʉja ca tiirijere wapa tii, tiiya, cʉ̃ja ca poa jua dotiparore biro ĩigʉ. To biro mʉ ca tiiro ĩarã, mʉre cʉ̃ja ca ĩiriquere: “Yeera ĩicãjapa. Cʉ̃ cãa, Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere tii nʉnʉjeecã niimi,” ĩirucuma. 25 Judíos ca niitirã, ca tʉo nʉnʉjeerã peera, “ ‘Waibʉcʉrã díí weericarãre cʉ̃ja ca tiicojo nʉcʉ̃ bʉoriquere baati, díire baati, waibʉcʉrã ñee taa jĩaricarã dííre baati, ñucã mʉja nʉmoa ca niitirãpʉrena tii epericarã cʉtiti, biiya,’ cʉ̃jare ca ĩipe niicu,” jãa ca ĩiriquera jãa owa cojo yerijãawʉ mee —ĩiwa Pablore. 26 Ape rʉmʉ Pablo, cʉ̃jare jʉowa, cʉ̃ja mena cʉ̃ja ca ñañarijere coe yapanori, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ jãa waaupi, “To biro jãa tiirucu” jãa ca ĩirique, ñucã jãa ca niiro cõrora Ʉmʉreco Pacʉre tii nʉcʉ̃ bʉorã jãa ca tii niirije “To cõro petirucu” ĩi wedegʉ waagʉ. 27 To biro cʉ̃ja ca tii niiri semana ca petiparo jʉgueroacã, jĩcãrã judíos Asia yepa macãrã, Pablore Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ cʉ̃ ca niiro ĩari, bojocare cʉ̃jare wede mecʉ̃ocãupa. To biro ĩicãri, 28 o biro ĩi acaro bui, ñeewa Pablore: —¡Israelitas, jãare tii nemoña! Ani niimi, niipetiri taberipʉ waacãri, mani yaa poogare, Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire, “Añuti,” bojocare ca ĩi bue amojodegʉ. To biro ca ĩigʉ niiri mecʉ̃ra, griego bojocare Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre jʉo jãa waacãri, ca Ñañarije Maniri jawire ca tiiya manirije tiimi —ĩi acaro buiwa. 29 Ména jʉguero peere Pablo, Éfeso macʉ̃ Trófimore cʉ̃ ca bapa cʉtiro ca ĩaricarã niiri, “Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ cʉ̃re amicã jãa waajacupi,” ĩi tʉgoeñama ĩirãra to biro ĩi mecʉ̃cãwa. 30 To biri tii macã macãrã niipetirãpʉra wede mecʉ̃coari, bojoca pea Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ ũmaa eari, Pablore cʉ̃re ñee, cʉ̃re wee witi waari, yoari mééra tii wii joperire bia peticã cojowa. 31 Mee, Pablore jĩarãpʉ cʉ̃ja ca tiiro, uwamarã romanos cʉ̃ja ca niiri tabe ca dotigʉre, “Niipetirã Jerusalén macãrã acaro bui mecʉ̃ peticoama,” cʉ̃ja ca ĩirije queti eaupa. 32 Tee queti tʉocãgʉpʉa, cʉ̃ uwamarã, uwamarãre ca dotirãre jʉo neo, bojoca cʉ̃ja ca niiropʉ ũmaa dooupi. Uwamarãre ca dotigʉ, cʉ̃ uwamarã mena cʉ̃ ca dooro ĩarãpʉ, Pablore quẽe yerijãawa. 33 To cõrora uwamarã wiogʉ pea cʉ̃ pʉto pee waa, Pablore ñee, pʉa daa come daari mena cʉ̃re jia dotiwi. To biro tii yapano: —¿Ñiru cʉ̃ niiti? ¿Ñeere cʉ̃ tiijapari? —ĩi jãiñawi. 34 To biro cʉ̃ ca ĩiro, bojoca pea jĩcãrã ape wãme acaro bui, aperã ape wãme ĩi acaro bui, biicãwa. To biri to biiro cʉ̃ja ca ĩi acaro buirijere, uwamarã wiogʉ pea “Tee jʉori, to biro biijapa,” ĩi majiticãwi. To biri uwamarã cʉ̃ja ca niiri tabepʉ cʉ̃re ami waa doticãwi. 35 Uwamarã cʉ̃ja ca niiri wii mʉa waarica tabere earãra, bojoca uwiori wãmepʉ cʉ̃ja ca tii nʉnʉjeero macã cʉ̃re wee ñee, tiicã mʉa waawa, 36 niipetirã cʉ̃ jiro, “Jĩacãña, jĩacãña,” cʉ̃ja ca ĩi acaro bui nʉnʉjeero macã. 37 Uwamarã cʉ̃ja ca niiri wiipʉ cʉ̃re ami jãa waarã doorã cʉ̃ja ca tiirora, Pablo pea uwamarã ʉpʉre o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Jĩcã wãme mʉre yʉ ca ĩiro mʉ bootiti? —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ pea: —¿Griego yeere mʉ wede majiti? 38 ¿To docare mʉa, egipcio bojocʉ, tĩrʉmʉ jañurore wiorã cʉ̃ja ca dotirijere junari, bii ametʉene nʉcã, bapari mil jĩari maja uwamarãre ca yucʉ maniri yepapʉ ca jʉo waaricʉ méé mʉ niicãtimiti? —cʉ̃re ĩiupi. 39 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩiupi Pablo: —Cʉ̃ méé yʉ nii. Yʉa, judío bojocʉ, Tarso macʉ̃, Cilicia yepare ca nii majuropeeri macã macʉ̃ yʉ nii. Petopʉra anija bojocare yʉre wede dotiya —cʉ̃re ĩiupi. 40 Uwamarã ʉpʉ cʉ̃re cʉ̃ ca wede dotiro macã Pablo pea, mʉa waarica tabe ea nʉcãri, cʉ̃ja wede yerijãa waajato ĩigʉ cʉ̃ amori mena, “Wedeticãña,” cʉ̃jare ĩiwi. Niipetirã cʉ̃ja ca yerijãa waaro, arameo wederique mena o biro ĩiwi:

Hechos 22

1 —Yʉ yaarã, yʉ pacʉa ca nii cojorã, ñañarije ca tiitigʉ yʉ ca niirijere mʉja ca majipere biro ĩigʉ, yʉ yee maquẽre mʉjare yʉ ca wederijere tʉoya —ĩiwi. 2 Arameo wederique mena cʉ̃ ca wedero tʉorã, bʉaro jañuro wederi méé tʉowa. O biro ĩi nʉnʉa waawi Pablo: 3 —Yʉa, judío bojocʉ, Cilicia yepare, Tarso ca wãme cʉtiri macã ca baʉaricʉ yʉ nii. To biro bii pacagʉ, ati macã ca majaricʉ yʉ nii. Gamaliel cʉ̃ ca buero mena mani ñicʉ̃ jãa cʉ̃ja ca doti cũurique ca niirore biro bue, ñucã yʉ yeri yʉ ca cati tʉgoeñarije niipetiropʉ mena Ʉmʉreco Pacʉre yʉ tii nʉcʉ̃ bʉowʉ, mecʉ̃rire mʉja ca tii niirore birora. 4 Yʉa, ate Wãma Maa maquẽre ca tʉo nʉnʉjeerãre nʉnʉri, yʉ jĩacãrucuwʉ; ʉmʉare, nomiare, ñeeri, tia cũurica wiipʉ cʉ̃jare yʉ tia cũurucuwʉ. 5 Paia wiogʉ, judíos're ca jʉo niirã niipetirãpʉra atere majicuma. Cʉ̃jara mani yaarã judíos Damasco ca niirãre ñee doti cojorã, cʉ̃ja ca doti cojori pũurore yʉre tiicojowa. Toopʉ yʉ waawʉ, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre amagʉ waagʉ, ano Jerusalén'pʉ cʉ̃jare ñee doori, ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ja ca tiipere biro ĩigʉ. 6 ”Maapʉ yʉ ca waa nʉnʉa waaro, jotoa decomacã muipũ cʉ̃ ca niiro Damasco ea nʉnʉa waagʉ yʉ ca biirora, ca niiro tʉjarora, ʉmʉreco maquẽ ca boerije yʉ wejare boe ñaacũmu eawʉ. 7 To biro ca biiro, yepapʉ ñaacũmu waagʉ, o biro yʉre ca ĩirijere yʉ tʉowʉ: “¡Saulo! ¡Saulo! ¿Ñee tiigʉ yʉre mʉ nʉnʉti?” ca ĩirijere. 8 To biro ca ĩiro tʉo, “¿Wiogʉ, ñiru mʉ niiti?” yʉ ĩi jãiñawʉ. Cʉ̃ pea, “Yʉa Jesús, Nazaret macʉ̃, ñañaro mʉ ca tiirʉga nʉnʉjeegʉra yʉ nii,” yʉre ĩiwi. 9 Yʉre ca bapa cʉti waaricarã cãa, ca boe ajiyaarijere ĩawa. Biirãpʉa yʉre ca wederije peera tʉotiupa. 10 Yʉ pea o biro yʉ ĩi jãiñawʉ, “Wiogʉ, ¿ñee yʉ tiigajati?” yʉ ĩiwʉ. To biro yʉ ca ĩiro: “Wãmʉ nʉcã, Damascopʉ waagʉja. Mʉ ca tiipe niipetirijere toopʉ mʉre wederique niirucu,” yʉre ĩiwi. 11 Tee ca boe baterije, ca ĩatigʉ yʉ ca tuaro yʉre ca tiirique jʉori, yʉ mena macãrã yʉ amopʉ ñeeri, Damascopʉ yʉre tʉ̃a waaupa. 12 ”Tii macãre niiupi jĩcʉ̃, Ananías ca wãme cʉtigʉ, Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere tee ca ĩirore biro añuro ca tii nʉnʉjeegʉ, tii macã ca niirã judíos añuro cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉ. 13 Yʉre ĩagʉ eagʉ, yʉ pʉto ea nʉcã, o biro yʉre ĩiwi: “Yʉ yee wedegʉ Saulo ĩa pãaña ñucã,” yʉre ĩiwi. To biro yʉre cʉ̃ ca ĩirora ĩa pãa, añuro yʉ ĩacoawʉ ñucã. 14 To biro ĩicã, “Mani ñicʉ̃ jãa Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca boori wãmere maji, Ca Añugʉre ĩa, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ ca ĩirijere tʉo, mʉ ca tiipere biro ĩigʉ mʉre beje amijapi. 15 Mʉ, mʉ niirucu cʉ̃ yʉʉ, mʉ ca ĩariquere, mʉ ca tʉoriquere bojoca niipetirãpʉre ca wedepʉ. 16 Mecʉ̃ra, ¿ñeere yuegʉ mʉ tiiti? Wãmʉ nʉcã, uwo coe doti Wiogʉ wãmere ĩi nʉcʉ̃ bʉori, mʉ ca ñañarijere coe, tiiya,” yʉre ĩiwi. 17 ”Ñucã Jerusalén'pʉ tua ea, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ juu bue niigʉ, jĩcã wãme quẽñaricarore biro yʉre ca bii oto weo ĩñorijere ĩa, 18 ñucã Wiogʉ o biro yʉre ca ĩigʉre yʉ ĩawʉ: “Yoari méé Jerusalén're waacoagʉja. Ano macãrã, yʉ yee maquẽre cʉ̃jare mʉ ca wedero mʉre tʉo nʉnʉjeetirucuma,” yʉre ĩiwi. 19 Yʉ pea o biro cʉ̃re yʉ ĩiwʉ: “Wiogʉ, nea poo juu buerica wiijeri cõrorena waari, mʉre ca tʉo nʉnʉjeerãre ñee, tia cũurica wiipʉ cʉ̃jare tia cũu, cʉ̃jare quẽe, 20 ñucã mʉ yee quetire wederi majʉ Esteban're cʉ̃ja ca jĩaro cãare toora yʉ niiwʉ, cʉ̃re ca jĩarã jutire cʉo cote, cʉ̃re cʉ̃ja ca jĩaro, ‘Añu majuropeecã,’ ĩi niigʉ,” cʉ̃re yʉ ĩiwʉ. 21 To biro yʉ ca ĩiro, Wiogʉ pea o biro yʉre ĩiwi: “Waagʉja. Ca yoaroripʉ ca niirã judíos ca niitirã pʉtopʉ mʉre yʉ tiicojo cojorucu” —yʉre ĩiwi. 22 Bojoca pea ate wãmere cʉ̃ ca ĩi wameo tii wederoa, añuro cʉ̃re tʉo eyowa. To cõrora wede jʉo waa, o biro ĩi acaro buiwa: —Ania ca catitipʉ niimi. Cʉ̃re ca jĩa cõacãpe nii —ĩiwa. 23 Yerijãari méé acaro bui, cʉ̃ja juti dee bate, jita maa dee bate mʉene, cʉ̃ja ca tii nʉnʉa waaro ĩagʉ, 24 uwamarã ʉpʉ pea uwamarã cʉ̃ja ca niiri wiipʉ Pablore ami jãa waa dotiri, cʉ̃re bape dotiupi, “Tee jʉori, bojoca yʉ mena ajiarã to biro ĩi acaro buima,” cʉ̃ ĩi wedejato ĩigʉ. 25 Cʉ̃re baperʉgarã come daari mena cʉ̃re cʉ̃ja ca jia niirora, o biro ĩiupi Pablo: —¿Ca dotirijea, romano bojocʉre ñañaro cʉ̃ ca tiiriquere jãiñarʉgarã jʉguero peera mʉjare to bape doticãti? —ĩi jãiñaupi. 26 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, uwamarãre ca dotigʉ pea, cʉ̃ja ʉpʉpʉre o biro ĩi wedegʉ waaupi: —Pabloa romano niijãwi. ¿Do biro cʉ̃re mʉ tiigʉti? —ĩiupi. 27 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉo, uwamarã ʉpʉ pea cʉ̃ pʉto waa: —¿Yee mééra romano mʉ niiti? —cʉ̃re ĩi jãiñaupi. Cʉ̃ pea: —Ʉ̃jʉ, cʉ̃ra yʉ nii —cʉ̃re ĩiupi. 28 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro uwamarã ʉpʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —Yʉa, romano niirʉgʉ, pairo yʉ wapa tiiwʉ —cʉ̃re ĩiupi. Pablo pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Yʉa baʉagʉpʉra romano ca niiricʉ yʉ nii —cʉ̃re ĩiupi. 29 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃re ca bapeboricarã pea camotati, ñucã uwamarã wiogʉpʉ cãa, romano bojocʉrena come daari mena cʉ̃ ca jia dotirique jʉori uwicoaupi. 30 Ape rʉmʉ uwamarã ʉpʉ pea, “¿Ñee ʉno jʉori peti judíos Pablore cʉ̃ja wedejãajapari?” ĩi majirʉgama ĩigʉ, come daari cʉ̃ja ca jiariquere popio, paia wiorãre, to biri niipetirã ʉparãre nea dotiupi. To biro tii, Pablore ami wieneri cʉ̃ja pʉtopʉ cʉ̃re ami waaupi.

Hechos 23

1 Pablo pea ʉparã ca nii majuropeera ca nearicarãre ĩa, o biro cʉ̃jare ĩiupi: —Yʉ yaarã, yʉa yʉ ca catiri rʉmʉri cõrorena ati rʉmʉ menapʉre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro añuro tʉgoeñarique mena yʉ tii nii —ĩiupi. 2 To biro cʉ̃ ca ĩirora, paia wiogʉ Ananías pea, Pablo pʉto ca niigʉre, cʉ̃ ʉjerore cʉ̃re paa dotiupi. 3 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pablo pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —¡Watoara ca bii dito paigʉ, mʉ cãare Ʉmʉreco Pacʉ mʉre paarucumi! Mʉa ca dotirije ca ĩirore biro yʉre tiirʉgʉ, too bii duwi pacagʉ, ¿ñee tiigʉ doti cũuriquere ca tii dotitiri wãme peere yʉre mʉ paa dotiti? —cʉ̃re ĩiupi. 4 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiro, too ca niirã pea o biro cʉ̃re ĩiupa: —¿Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ paia wiogʉre, o biirijera mʉ ĩi tuticãti? —ĩiupa. 5 Pablo pea o biro ĩiupi: —“Yʉ yaarã, yʉa paia wiogʉ niicumi,” cʉ̃re yʉ ĩitijãwʉ. Ʉmʉreco Pacʉ wederique cãa to birora ĩi: “Mʉ yaarãre ca jʉo niigʉre ñañarije cʉ̃re ĩi tutiticãña,” ĩi —cʉ̃jare ĩiupi. 6 Pablo pea ʉparã to ca niirã jĩcãrã saduceos, aperã fariseos, cʉ̃ja ca niirijere ĩa majiri, tutuaro mena o biro ĩi wedeupi: —Yʉ yaarã, yʉa fariseo, fariseo macʉ̃ yʉ nii, ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarijere yʉ ca tʉgoeña yue niirije jʉorira yʉre mʉja jãiña beje —ĩiupi. 7 Pablo ate cʉ̃ ca ĩirije menara fariseos, saduceos cʉ̃ja majurope ameri tuti, jĩcãri ca neamiricarã dica waticoaupa. 8 Saduceos, “Ca bii yairicarã cati tuati, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja mani, bojoca yeri cãa mani bii,” ca ĩirã niima. Fariseos pea, ate niipetirijepʉrena “Niipeticã” ca ĩirã niima. 9 To biri niipetirãpʉra acaro buicãupa. To cõrora jĩcãrã doti cũuriquere jʉo bueri maja fariseos yaa puna macãrã ca niirã pea wãmʉ nʉcã, o biro ĩiupa: —Ania, jĩcã wãme ʉno peera ñañarije tiitijapi. Ape tabera Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃, bojocʉ yeri ʉno, cʉ̃re wedebujapi, to biri Ʉmʉreco Pacʉrena mani ĩi ametʉene nʉcãticãjaco —ĩiupa. 10 Cʉ̃ja ca acaro bui niirije pea bʉaro jañuro uwiori nʉcʉ̃pʉ cʉ̃ja ca ĩi nʉnʉa waarije ca niiro macã, uwamarã wiogʉ pea, “Pablore paa jude batecãbocuma,” ĩi uwima ĩigʉ, jĩcãrã uwamarãre jʉo doti cojoupi, Pablore ami wieneri uwamarã cʉ̃ja ca niiri tabe pee cʉ̃re cʉ̃ja ami waajato ĩigʉ. 11 Ape ñami peere Wiogʉ Jesús, Pablore baua eari, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Tʉgoeña bayiya Pablo. Ano Jerusalén're yʉ yee maquẽre mʉ ca wederore birora Roma macãrã cãare ca wedepʉ mʉ nii —cʉ̃re ĩiupi. 12 Boerije mena jĩcãrã judíos Pablore jĩarʉgarã, “Ména cʉ̃re jĩatirã baati, jiniti, mani biirucu,” ĩirique mena, cʉ̃ja majurope ñañaro cʉ̃ja ca biipere ĩicãri, ameri wede peni niiupa. 13 To biro ca ĩiricarã cuarenta ametʉenero peti ʉmʉa niiupa. 14 To biri paia wiorã, judíos're ca jʉo niirã pʉtopʉ waari, o biro cʉ̃jare ĩiupa: —Ména Pablore jĩatirãra baarique mani ca baajata, “Mani majuropeera ñañaro mani biirucu,” jãa ĩi wede penijãwʉ. 15 Mecʉ̃ra mʉja, ʉparã ca nii majuropeerãpʉ cʉ̃ja ca tii nemoro mena uwamarã wiogʉre, “Jãa pʉtopʉ Pablore ami dooya, ñañaro cʉ̃ ca tiiriquere añuro cʉ̃re jãiña quenorã doorã jãa tii,” ĩi ditorique mena cʉ̃re ami doo dotiya. Jãa pea cʉ̃ ca eaparo jʉguero maapʉra cʉ̃re jĩa cõarʉgarã toopʉ jãa nii yerijãarucu —cʉ̃jare ĩiupa. 16 Pablo yee wedego macʉ̃ pea to biro cʉ̃ja ca ĩirijere tʉori uwamarã cʉ̃ja ca niiri wiipʉ jãa waari, Pablore wedeupi. 17 Teere tʉori, Pablo pea jĩcʉ̃ uwamarã wiorã mena macʉ̃re jʉo cojori, o biro cʉ̃re ĩiupi: —Ani wãmʉre mʉja wiogʉ pʉtopʉ cʉ̃re ami waagʉja. Jĩcã wãme cʉ̃re wederʉgami —ĩiupi. 18 To biro cʉ̃ ca ĩiro, uwamarã wiogʉ pea cʉ̃re ami waa, o biro ĩiupi: —Pablo, tia cũuricʉ mani ca cʉogʉ yʉre jʉo cojori, anire mʉ pʉtopʉ yʉre ami doo dotijãwi, mʉre cʉ̃ ca wedepa wãme jĩcã wãme cʉojagʉ —cʉ̃re ĩiupi. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiro, uwamarã ʉpʉ pea apero jañuroacã cʉ̃re tʉ̃a waari, o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Ñeere yʉre mʉ ĩirʉgajãri? —ĩiupi. 20 Cʉ̃ pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —“Boerore judíos, Pablore ʉparã ca nii majuropeerã pʉtopʉ ami dooya, ñañaro cʉ̃ ca tiiriquere añuro cʉ̃re jãiña quenorã doorã jãa tii,” ĩi ditorique mena cʉ̃re, mʉre jʉo doo dotirʉgarã ameri wede penijãwa. 21 Teere díámacʉ̃ cʉ̃jare tʉoticãña, cʉ̃re jĩarʉgarã cʉ̃ja mena macãrã cuarenta ametʉenero peti yaicãri yue niirã tiima. “Ména Pablore jĩatirãra, baa, jini, mani ca tiijata, ñañaro manire to biijato,” ĩirique mena ameri wede penijãwa. To biri mecʉ̃ra cʉ̃jare mʉ ca doti cojorije wadore yuerã tiima —cʉ̃re ĩiupi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro, uwamarã ʉpʉ pea: —Ano yʉre mʉ ca wederijere aperãre wedeticãña —cʉ̃re ĩi tuenecojoupi. 23 To biri uwamarã wiogʉ pea cʉ̃ yaarã uwamarãre ca dotirã mena macãrã pʉarãre jʉo cojori, o biro tii dotiupi: —Doscientos peti uwamarã dʉpora ca waaparã, setenta peti caballoa mena ca waaparã, ñucã doscientos peti jaderica pĩiri ca cʉorãre, cʉ̃jare neoña, ñami decomacã jʉguero Cesareapʉ ca waaparãre, 24 ñucã Pablore cati añugʉra wiogʉ Félix pʉtopʉ ami waarʉgarã caballoa cʉ̃ ca peja waaparã cãare queno bojaya —ĩiupi. 25 Cʉ̃ja mena o biro ĩi owarica pũurore tiicojo cojoupi: 26 Claudio Lisias, 27 Judíos anire ñeeri, cʉ̃re jĩarʉgarã tiimiwa. Yʉ pea, romano bojocʉ cʉ̃ ca niirijere majiri, yʉ uwamarã mena waari, cʉ̃re cʉ̃ja ca jĩarʉgaro yʉ camotawʉ. 28 Cʉ̃re cʉ̃ja ca wedejãarijere majirʉgʉ, judíos wiorã pʉtopʉ cʉ̃re yʉ ami waawʉ. 29 Cʉ̃ja yee doti cũurique maquẽrena ĩicãri, cʉ̃re wedejãacãupa. Biiropʉa jĩcã wãme ʉno jʉori peera, jĩa cõa eco, tia cũu eco, cʉ̃re ca tiipe ʉnopʉa manicãmiwʉ. 30 Judíos cʉ̃re cʉ̃ja ca jĩarʉga coterijere yʉre cʉ̃ja ca wedero, “Jĩcãtora mʉ pʉtopʉ cʉ̃re ca tiicojope niicu,” yʉ ĩijãwʉ. Ñucã cʉ̃re ca wedejãarã cãare: “Cʉ̃re mʉja ca wedejãarʉgarijere Félix cʉ̃ ca tʉo cojoro ĩiña,” cʉ̃jare yʉ ĩijãwʉ —ĩi owa cojoupi. 31 To biri uwamarã pea cʉ̃ ca dotiricarore birora, tii ñamira Pablore jʉo, Antípatris macãpʉ cʉ̃re ami waaupa. 32 Uwamarã, dʉpo mena ca waaricarã pea ape rʉmʉra uwamarã cʉ̃ja ca niiri tabepʉ cʉ̃ja ca tua dooro ʉno, caballoa mena ca waaricarã pea Pablo mena waacã nʉnʉa waaupa. 33 Cesareapʉ earã, cʉ̃ja ʉpʉ cʉ̃ ca owarica pũurore, Félix're cʉ̃re tiicojo, ñucã Pablo cãare cʉ̃re wiyo, tii eaupa. 34 Félix pea tii pũurore bue yapano, Pablore “¿Noo macʉ̃ mʉ niiti?” cʉ̃re ĩi jãiñaupi. Cilicia macʉ̃ cʉ̃ ca niirijere majiri, 35 o biro cʉ̃re ĩiupi: —Mʉre ca wedejãaricarã cʉ̃ja ca earopʉ, mʉ ca wederijere yʉ tʉorucu —cʉ̃re ĩiupi. To biro cʉ̃re ĩi yapano, wiogʉ Herodes cʉ̃ ca doti niirica wiipʉ Pablore cũuri, cʉ̃ uwamarãre cote dotiupi.

Hechos 24

1 Jĩcã amo cõro niiri rʉmʉri jiro, paia wiogʉ Ananías, jĩcãrã judíos're ca jʉo niirã, ñucã ca wedejãa ecoricarãre ca ĩi nemogʉ Tértulo ca wãme cʉtigʉ mena eaupi Cesareapʉre. Anija eaupa wiogʉ Félix pʉtopʉre, Pablore wedejãarã earã. 2 Pablore cʉ̃ja ca ami earo cʉ̃re wedejãagʉ, Félix're o biro ĩi wede jʉo waaupi Tértulo: —Mʉ, jãa wiogʉ mʉ ca niirije, añu majuropeecã. Tʉgoeña majiri jãare mʉ ca jʉo niirije jʉori, añuro nii, jãa yaa yepare paʉ queno ea, bii nʉnʉa waa. 3 Niipetiri taberipʉra, ñucã niipetirijepʉrena, “Añu majuropeecã,” ĩirique mena atere jãa ĩa, ca añu majuropeegʉ Félix. 4 Yoaro mʉre yʉ ca wede pato wãcõ nʉnʉa waatipere biro ĩigʉ, ca bojoca añugʉ mʉ ca niirije mena jĩcã nimaro jãare tʉoya mʉre yʉ ĩi. 5 ”Ani Pablo, diarique ca punirijere biro, niipetiri taberipʉre, judíos watoapʉre, cʉ̃ja ca ameri camotatiro ca tii yujugʉre jãa bʉajãwʉ. Ñucã nazarenos're ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niigʉ niimi. 6 Ñucã, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ cãare ca tiiya manirijepʉ tiirʉga niijãwi. Tee jʉori cʉ̃re ñeeri, jãare ca dotirije ca ĩirore biro ñañarije cʉ̃ ca tiiriquere jãa jãiña bejerʉgamijãwʉ. 7 To biro jãa ca tiirʉgagʉre, uwamarã wiogʉ Lisias pea jãa watoa ñaajua eari, cʉ̃ uwamarã mena jãare ẽmari, “Cʉ̃re ca wedejãarã cãa ano mʉ pʉtopʉre waarucuma,” jãare ĩiwi. 8 Ano mʉre jãa ca wederijere díámacʉ̃ mʉ ca majirʉgajata, mʉ majuropeera cʉ̃re jãiñañaqué —cʉ̃re ĩiupi. 9 ”Aperã judíos too ca niirã cãa, “To biro petira biiwʉ,” ĩi quenoupa. 10 To cõrora wiogʉ, tii cõoñari Pablore cʉ̃ ca wede dotiro cʉ̃ pea o biro ĩi yʉʉupi: —Paʉ cʉ̃mari judíos're ca niirore biro cʉ̃jare jãiña beje, cʉ̃jare mʉ ca jʉo tii niirijere majiri, ʉjea niirique mena mʉre yʉ wederucu yʉ ca tiiriquere. 11 Mʉ majuropeera añuro mʉ ca majirore birora, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niiri rʉmʉrira waa, ano Jerusalén'pʉ Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉ doogʉ yʉ ca earicaro jiro. 12 Jĩcãrã ʉno mena peera ameri tuti, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ, nea poo juu buerica wiijeripʉre, ñucã ati macãre jĩcã tabe ʉno peera bojocare wede mecʉ̃o, yʉ ca tiiro yʉre ĩatiwa. 13 Anija mecʉ̃ yʉre cʉ̃ja ca wedejãarijere jĩcã wãme ʉno peerena, “Díámacʉ̃ nii,” mʉre ĩi majiticuma. 14 Ate docare mʉre yʉ wederucu: Yʉa yʉ ñicʉ̃ jãa Ʉmʉreco Pacʉre, Wãma Maa maquẽre ca ĩirore biro yʉ tii nʉcʉ̃ bʉo nii, anija yʉre ca wedejãarã, “Bojorica wãme tʉo nʉnʉjeemi,” yʉre cʉ̃ja ca ĩirijera. Doti cũurique ca ĩirije niipetirijere tʉo nʉnʉjee, ca biipere wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca owarique cãare niipetirije yʉ tʉo nʉnʉjee. 15 Yʉ cãa cʉ̃jare birora, ca bii yairicarã, “Añurãre, ñañarãre, cʉ̃ja ca cati tuaro tiirucumi Ʉmʉreco Pacʉ,” cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeña yue niirore birora yʉ tʉgoeña yue. 16 To biri, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore, ñucã bojoca mena cãare, añuri wãme yʉ tʉgoeñarique cʉti niirʉga. 17 ”Paʉ cʉ̃mari ape taberipʉ waa yujuri jiro, yʉ tua eawʉ ñucã yʉ yaa yepare, yʉ yaarã ca boo pacarãre cʉ̃ja ca tiicojorijere jee doo, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo, tiigʉ doogʉ. 18 Atere tiigʉ yʉ tiiwʉ, ñañarije tiiriquere coeri jiropʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ yʉre cʉ̃ja ca bʉa earica tabera. Paʉ bojoca ʉnora yʉre bapa cʉtitiwa. Ñucã bojocare wede mecʉ̃orucu, yʉ tiitiwʉ. 19 Yʉre ca ĩaricarã jĩcãrã judíos Asia yepa macãrã niiwa. Cʉ̃ja niima, yʉ menare cʉ̃ja ca ajiarije to ca niijata, ano mʉ pʉtopʉ doori, yʉre ca wedejãaparã. 20 To biro to ca biitijata, anija ano ca niirã, judíos yaarã ʉparã ca nii majuropeerã cʉ̃ja ca nea pooropʉre ñañaro yʉ ca tiiriquere cʉ̃ja ca bʉarique to ca niijata, mʉre cʉ̃ja wedejato, 21 cʉ̃ja watoapʉre tutuaro mena, “Mecʉ̃ra, ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarije maquẽre yʉ ca tʉo nʉnʉjeerije jʉorira yʉ ca tii bui cʉtiriquere yʉre mʉja jãiña beje,” yʉ ca ĩirique méé to ca niijata —ĩiupi Pablo. 22 Félix pea atere tʉogʉ, Wãma Maa maquẽre añuro ca majicãgʉ niiri, “Jiro ca ĩipe niicu ñucã,” ĩi: —Uwamarã wiogʉ Lisias cʉ̃ ca earopʉ, ano mʉja ca ĩi niirije maquẽre añuro yʉ tʉo petirucu —cʉ̃jare ĩicãupi. 23 To biro cʉ̃jare ĩi, uwamarãre dotiri majʉre, “Pablore añuro ĩa coteya. Biigʉpʉa apero ʉnoacã cʉ̃re waa doti, cʉ̃ mena macãrã cʉ̃re cʉ̃ja ca tii nemoro cʉ̃jare camotaati, biiya,” ĩiupi. 24 Jĩcã rʉmʉri jiro eaupi ñucã Félix, cʉ̃ nʉmo Drusila judío bojoco mena. Ea, Pablore jʉo doti cojori, Jesucristore díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique maquẽre cʉ̃ ca wederijere tʉoupa. 25 Félix pea, atere tʉogʉ, Wãma Maa maquẽre añuro ca majicãgʉ niiri, ca niirore biro tii niirique maquẽre, tʉgoeña bayiriquere, to biri jiropʉre ñañaro tii yaio ecorique ca niipe maquẽre, Pablo cʉ̃ ca wederora teere tʉori uwima ĩigʉ, o biro cʉ̃re ĩiupi: —¡Mee, mecʉ̃ra to cõrora añu! Waagʉja. Jiro apeye ʉno yʉ ca tiitiri tabe ʉno mʉre yʉ jʉorucu ñucã —cʉ̃re ĩiupi. 26 Apeyera ñucã Félix, wapa tiirica tiiri Pablo cʉ̃re cʉ̃ ca tiicojorijere yuerucumiupi. To biri paʉ tiiri cʉ̃re jʉo cojori, cʉ̃ mena wede penirucuupi. 27 Pʉa cʉ̃ma jiro Félix, wiogʉ cʉ̃ ca niirijere witicãupi; cʉ̃ wajoa yee jãaupi Porcio Festo. Félix pea judíos mena añuro tuarʉgama ĩigʉ, Pablore tia cũurica wiipʉra cʉ̃re cũucãupi.

Hechos 25

1 Festo tii yepa macãrãre ca doti niipʉ cʉ̃ ca jõene ecoricaro jiro tii yepare eari, itia rʉmʉ jirora Cesarea ca niiricʉ, Jerusalén pee maacoaupi. 2 Toopʉ cʉ̃ ca earo, paia wiorã, judíos ʉparã ca nii majuropeerã, Pablore wedejãaupa. 3 Ñucã, “Pablore Jerusalén pee yoari méé cʉ̃re, jãare ami cojo doti bojaya,” ĩiupa. Cʉ̃ja ca tʉgoeñarije pea, Pablore maapʉra cʉ̃re cʉ̃ja ca jĩa cõacãro tiirʉgarã ĩimiupa. 4 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩiro, Festo pea: —Cesareapʉra tia cũuricʉ niicãrucumi. Jiro jañuroacã yʉ majuropeera toopʉ yʉ waarʉga tʉgoeña. 5 To biri jĩcãrã mʉja wiorã yʉ mena Cesareapʉ waari, ñañarije cʉ̃ ca tii bui cʉtirique to ca niijata, toopʉ cʉ̃re mʉja ca wedejãarijere cʉ̃ja wedejato —cʉ̃jare ĩi yʉʉcãupi. 6 Festo pea, Jerusalén're jĩcã semana cõro, pʉa amo cõro niiri rʉmʉri cõro nii nemo, Cesarea peera tuacoaupi ñucã. Ape rʉmʉ, wiorã cʉ̃ja ca nearopʉ ea nuu eari, Pablore jʉo doti cojoupi. 7 Toopʉ Pablo cʉ̃ ca jãa earo, Jerusalén macãrã toopʉ ca bua waaricarã cʉ̃re neari, jĩcã wãme ʉno peera díámacʉ̃ ca niitirijerena paʉ wãmeri ñañarijepʉ cʉ̃re wedejãaupa. 8 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Pablo pee cãa o biro ĩiupi: —Yʉa, jĩcã wãme ʉno peera judíos're ca dotirije menare, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii menare, ñucã ʉpʉ Roma macʉ̃ mena cãare ñañarije ʉnora tiirucu, yʉ tiiti —ĩi yʉʉupi. 9 Festo pea judíos mena añuro tuarʉgama ĩigʉ: —¿Mʉre cʉ̃ja ca ĩirijere yʉ ca jãiña petiparore biro ĩigʉ, Jerusalén'pʉ mʉ waarʉgati? —ĩiupi. 10 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pablo pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Mee, Roma macʉ̃ ʉpʉ yʉre ca jãiña bejepʉ pʉtora yʉ nii. Mee mʉ majuropeera, judíos menare jĩcã wãme ʉno peera ñañarije yʉ ca tiitiriquere añuro mʉ maji. 11 Jĩa cõa ecorique ʉnopʉ ñañarije yʉ ca tii bui cʉtiricaro jiro to ca niijata cãare, bii yairiquera yʉ uwiti yʉa. Anija yʉre cʉ̃ja ca wedejãarije díámacʉ̃ to ca niitijata, jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃japʉre yʉre tiicojo majitima. ¡Roma macʉ̃ ʉpʉ César majuropeera yʉre cʉ̃ jãiña bejejato! —ĩiupi Festore. 12 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Festo, cʉ̃re ca tii nemorã mena wede peni yapano, o biro ĩiupi Pablore: —Mee mʉ majuropeera wiogʉ romano César mʉ ca biirijere cʉ̃ ca jãiña bejero mʉ ca boorije ca niiro macã, César pʉtopʉ mʉ waarucu —cʉ̃re ĩiupi Festo. 13 Jĩcã rʉmʉri jiro wiogʉ Agripa, Berenice mena Cesareapʉ, Festore cʉ̃re añu dotirã waaupa. 14 Toopʉre paʉ rʉmʉri cʉ̃ja ca niiro macã, Festo pea Pablo yee maquẽre wiogʉre wedeupi. O biro ĩiupi: —Anore jĩcʉ̃, Félix cʉ̃ ca tia cũuricʉ niimi. 15 Jerusalén'pʉ yʉ ca earo, paia wiorã, judíos're ca jʉo niirã, cʉ̃re wedejãari, “Cʉ̃re jĩa cõacãña,” yʉre ĩi jãiwa. 16 Yʉ pea, to biro cʉ̃ja ca ĩiro: “Jãa romanos jĩcʉ̃ ʉno peerena cʉ̃re ca wedejãarã mena ameri ĩati, cʉ̃re cʉ̃ja ca wedejãarijere cʉ̃ yee maquẽre cʉ̃ ca wedero tʉotirãra, cʉ̃re cʉ̃ja ca jĩa cõaro jãa tii ñaati,” cʉ̃jare yʉ ĩi yʉʉcãwʉ. 17 To biri cʉ̃re wedejãari maja anopʉ cʉ̃ja ca earo, yoaro yue mani waatigʉra, ape rʉmʉra wiorã cʉ̃ja ca nearopʉ ea nuu eari, cʉ̃re yʉ ami doo dotiwʉ. 18 Cʉ̃re ca wedejãarã dooricarã pea, “Tee tii bui cʉtijacupi,” yʉ ca ĩi tʉgoeñamirique peera jĩcã wãme ʉnora ĩirucu, tiiticãwa. 19 Cʉ̃re cʉ̃ja ca wedejãarije pea, cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorije maquẽrena, ñucã Jesús ca bii yaicoaricʉpʉrena, “ ‘Caticãmi,’ ĩimi Pablo,” ĩi wedejãacãwa. 20 Yʉa, tee ʉno maquẽre do biro pee ĩi jãiña beje majitima ĩigʉ, “¿To biro mʉre cʉ̃ja ca ĩirijere Jerusalén'pʉ mʉre cʉ̃ja jãiña bejejato ĩigʉ, toopʉ mʉ waarʉgatiti?” cʉ̃re yʉ ĩi jãiñamiwʉ. 21 Cʉ̃ pea ñañaro yʉ ca tii bui cʉtirique to ca niijata, romanos ʉpʉ majuropeera yʉ ca biirijere cʉ̃ jãiña bejejato ĩiwi. To biri, “Anora tia cũurica wiipʉ cʉ̃ niicãjato mena, Romapʉ cʉ̃re yʉ ca tiicojoparo jʉguero,” yʉ ĩiwʉ —ĩiupi Agripare. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Agripa pea, o biro cʉ̃re ĩiupi Festore: —Yʉ cãa, cʉ̃ ca wederijere yʉ tʉorʉga —ĩiupi. Festo pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Jaʉ, mee boerora cʉ̃re mʉ tʉorucu —cʉ̃re ĩiupi. 23 Ape rʉmʉre Agripa, Berenice mena, añurije juti jãñacãricarã añuro cʉ̃jare cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉorije watoa, uwamarã ʉparã, macã wiorã ca nii majuropeera mena nea poorica jawipʉ jãa eaupa. To biri Festo pea Pablore ami doo dotiri, 24 o biro ĩiupi: —Ʉpʉ Agripa, mʉja ano jãa mena ca niirã niipetirã: Ani mʉja pʉto niimi. Judíos niipetirã cʉ̃re yʉre wedejãrã, Jerusalén cãare ano Cesarea cãare, to birora: “¡Cʉ̃re jĩacãña!” yʉre ĩi jãi acaro bui yerijãatima. 25 Yʉra, cʉ̃ ca jĩa cõa ecope ʉnopʉra jĩcã wãme ʉnora ñañarije cʉ̃ ca tii bui cʉtirique mani. To ca bii pacaro, cʉ̃ majuropeera, “Romanos ʉpʉ majuropeera yʉre cʉ̃ jãiña bejejato” cʉ̃ ca ĩiro macã, “Romapʉ ca tiicojope niicu,” yʉ ĩiwʉ. 26 Jĩcã wãme ʉno peera ani ñañaro cʉ̃ ca tii bui cʉtirique, wiogʉpʉre yʉ ca owa cojopere yʉ cʉoti. To biri ano mʉja pʉtopʉ cʉ̃re yʉ ami doo, añuro petira mʉ, ʉpʉ Agripa pʉtore, cʉ̃re jãiña bejeri jiro jĩcã wãme cʉ̃re yʉ ca owa cojopere yʉ cʉobocu ĩima ĩigʉ. 27 Jĩcʉ̃, tia cũuricʉ ca niigʉre, “Ate jʉori wedejãa ecojapi,” ĩitigʉra tiicojojata, watoara ñee ca tii bui cʉtitigʉrena tiicojorica wãmera niicã yʉra —ĩiupi.

Hechos 26

1 To cõrora Agripa pea, o biro ĩiupi Pablore: —Mʉ ca biirijere mʉ wede maji yua —ĩiupi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pablo pea cʉ̃ amore juu mʉene, o biro ĩi wede jʉo waaupi: 2 —Ʉpʉ Agripa, mecʉ̃ra bʉaro yʉ ʉjea nii, niipetirije judíos yʉre cʉ̃ja ca wedejãarijere mʉre wederʉgʉ. 3 Añuro petira mʉa, judíos cʉ̃ja ca tii jʉo doorique niipetirijere, ñucã jãa ca ameri wede penirucurije cãare añuro mʉ maji. “To biri pato wãcãricaro maniro yʉre tʉoya,” mʉre yʉ ĩi. 4 ”Judíos niipetirãpʉra, wimagʉ niigʉpʉra, yʉ yaarã watoare, ñucã Jerusalén're yʉ ca bii niiriquere añuro majima. 5 Cʉ̃ja, tĩrʉmʉpʉra yʉ ca bii jʉo dooriquere majima. Cʉ̃ja ca boojata, fariseos cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉo niirijere jĩcã wãme dʉjaricaro maniro ca tii nʉnʉjeegʉ yʉ ca niiriquere mʉre wede majima. 6 Mecʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ mani ñicʉ̃ jãapʉre, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere yʉ ca yue niirije jʉorira yʉre wedejãama. 7 Mani yaarã Israel yaa pooga macãrã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niiri punari, ate “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirique ca bii eapere ĩarʉgarã yuema. To biri ʉmʉrecori, ñamiri, yerijãari méé Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo niima. Atere yʉ ca yue niirije jʉorira mecʉ̃ra, judíos yʉre wedejãama, wiogʉ Agripa. 8 ¿Ñee tiirã mʉja, ca bii yairicarãre cʉ̃ja ca cati tuaro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiirijere, díámacʉ̃ mʉja tʉo nʉnʉjeetiti? 9 ”Yʉ majuropeera jʉgueropʉre, “Jesús Nazaret macʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre, ñañaro ca tiipe niicu,” yʉ ĩi tʉgoeñarucuwʉ. 10 To biri ñañaro cʉ̃jare yʉ tiirucuwʉ, Jerusalén'pʉ niigʉ. Paia wiorã cʉ̃ja ca dotiro mena, paʉ Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre tia cũurica wiipʉ cʉ̃jare tia cũu, ñucã cʉ̃jare cʉ̃ja ca jĩajata cãare “Añu majuropeecã,” yʉ ĩirucuwʉ. 11 Paʉ tiiri nea poo juu buerica wiijeri cõrora waari, ñañaro cʉ̃jare yʉ tiirucuwʉ, cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere ñañarije cʉ̃ja ĩi tutijato ĩigʉ. Cʉ̃ja mena yʉ ca ajiarije bii ametʉene nʉcãcoari, ñañaro cʉ̃jare tiirʉgʉ, ape macãripʉ cʉ̃jare yʉ ca nʉnʉ yujuropʉ yʉre tiicãwʉ. 12 ”To biro tii yujugʉ, jĩcãti Damasco macãpʉ paia wiorã yʉre cʉ̃ja ca doti cojoro mena yʉ waa bui cʉtiwʉ. 13 Yʉ wiogʉ, to biro biigʉ, jotoa decomacã muipũ cʉ̃ ca niiro maapʉ yʉ ca waaro, ʉmʉrecopʉ maquẽ muipũ cʉ̃ ca boerije ametʉenero ca boerijere yʉ ĩawʉ. Tee ca ajiyaa boe baterijera yʉ, yʉ mena macãrãre, boe bate ñaacũmu ea, jãare paa ũmaa nʉcãcoawʉ. 14 To biro ca biiro, niipetirãpʉra yepapʉ jãa ñaacũmucoawʉ. Yʉ pea hebreo wederique mena: “Saulo, Saulo ¿ñee tiigʉ yʉre mʉ nʉnʉti? Mʉ majuropeera ca joo yoori wacare natẽ puagʉre biro tiiri, mʉ majuropeera ñañaro tiigʉ mʉ tii,” yʉre ca ĩirijere yʉ tʉowʉ. 15 To biro ca ĩiro yʉ pea: “¿Wiogʉ, ñiru mʉ niiti?” yʉ ĩiwʉ. To biro yʉ ca ĩiro Wiogʉ pea o biro yʉre ĩi yʉʉwi: “Yʉa Jesús, ñañaro tiirʉgʉ mʉ ca nʉnʉgʉra yʉ nii. 16 Wãmʉ nʉcãri, yʉre tʉoya. Yʉ yeere ca padegʉ mʉre tii, ñucã yʉ yee maquẽ mʉ ca ĩarijere wede, mʉre yʉ ca ĩñope cãare wede, ca tiipʉ mʉre tiirʉgʉ, mʉre yʉ baua ea. 17 Judíos, to biri judíos ca niitirã pʉtopʉ mʉre tiicojo cojogʉ, ñañaro mʉre cʉ̃ja ca tiirʉgarijere mʉre yʉ ametʉenerucu. 18 Cʉ̃japʉre mʉre yʉ tiicojo cojo, añuro ĩa maji, ñañarije cʉ̃ja ca tii niirijere to cõrora tii yerijãari añurije pee tii, ñucã Satanás cʉ̃ ca dotirore biro cʉ̃ja ca tii niirucurijere tii yerijãari, Ʉmʉreco Pacʉ peere tʉo nʉnʉjee, díámacʉ̃ yʉre cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeerije jʉori ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere acobo eco, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca ñañarije manirã watoapʉ cʉ̃ja yee ca niirijere bʉa ea, cʉ̃ja ca biro cʉ̃ tiijato ĩigʉ,” yʉre ĩiwi. 19 ”To biri wiogʉ Agripa, ʉmʉrecopʉ maquẽ yʉre ca bii ĩñorijere yʉ ametʉene nʉcãtiwʉ. 20 To biro biitigʉra, mee jĩcãtora Damasco macãrãre añurije quetire cʉ̃jare wede jʉo, jiro Jerusalén macãrãre, Judea yepa niipetiro macãrãre, ñucã judíos ca niitirãpʉ cãare, “Tʉgoeña yeri wajoa, Ʉmʉreco Pacʉre tʉo nʉnʉjee, mʉja ca biirijere ĩñorã añurije tii niiña,” cʉ̃jare yʉ ĩiwʉ. 21 To biro yʉ ca ĩi wede yujurije jʉori, judíos Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ yʉre ñeeri, yʉre jĩarʉgawa. 22 To biro yʉre cʉ̃ja ca tiirʉgarije to ca nii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ pea mecʉ̃ menapʉra yʉre tii nemocõa niimi. To biri tʉgoeña tutuarique mena, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire, ca jʉo niirãre, ca nii coterãre, yʉ wede nʉnʉa waa. Ca biipere wede jʉgueri maja, to biri Moisés “O biro biirucu,” cʉ̃ja ca ĩirique ca niitirijepʉra jĩcãti ʉno peera wede, yʉ tiiti. 23 Mesías, ñañaro tamʉo bii yairi jiro, ñucã ca bii yairicarãre cati tua jʉgue biicãri, añurije ametʉarique quetire cʉ̃ yaarãre wede, griego cãare wede tiirucumi, cʉ̃ja ca ĩi cũu jʉgueriquepʉ wadore yʉ wede —ĩiupi Pablo, Agripare. 24 Pablo atere cʉ̃ ca wede tʉja waarora, Festo pea o biro cʉ̃re ĩi camotacãupi: —¡Pablo, mʉ mecʉ̃coa! Bʉaro buema ĩigʉ, mecʉ̃cã yai waagʉ mʉ tii —cʉ̃re ĩi acaro buiupi. 25 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Pablo pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Yʉ mecʉ̃ti, ca nii majuropeegʉ Festo. Añuro tʉgoeñacãri, díámacʉ̃ra ca niirore biro ĩigʉ yʉ tii. 26 Ʉpʉ Agripa atere añuro ca majigʉ cãa anora niimi. To biri uwiri méé, cʉ̃ ca tʉo cojoro yʉ wede. Yee méé yʉ ĩi, cʉ̃ cãa ate niipetirijere añuro majicumi, atea yaioropʉ biitiwʉ. 27 Ʉpʉ Agripa, ¿Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca ĩiquĩriquere díámacʉ̃ mʉ tʉoti? Díámacʉ̃ mʉ tʉocu. Teere yʉ maji —cʉ̃re ĩiupi. 28 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi Agripa: —Petoacã mena, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ yʉ ca niiro mʉ tiicã boo —ĩiupi. 29 Pablo pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —Yoari mééra, jiro jañuripʉ, mʉ wado méére, ano mecʉ̃ yʉ ca ĩirijere ca tʉo niirã niipetirãpʉra yʉre biro Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja niijato ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉre yʉ jãi, biirãpʉa come daari manirãra —ĩiupi. 30 To cõrora ʉpʉ, macã wiogʉ cãa, Berenice mena, to biri too cʉ̃ja mena ca duwiricarã niipetirã wãmʉ nʉcã, 31 apero pee waari, cʉ̃ja majurope o biro ameri ĩiupa: —Ania, ca jĩa ecopʉ cʉ̃ ca niipe ʉnopʉra tii bui cʉtitijapi. Yeera tia cũuricʉ niicãmi —ĩiupa. 32 Agripa pea o biro ĩiupi Festore: —Cʉ̃ majuropeera, “Roma macʉ̃ wiogʉ majurope yʉre cʉ̃ jãiña bejejato,” cʉ̃ ca ĩitijata, cʉ̃re ca wienecãpe niimijapa —ĩiupi.

Hechos 27

1 “Italiapʉ ca tiicojo cojope niicu” ĩiri jiro, Pablore to biri aperã tia cũurica wiipʉ ca niirãre uwamarã cʉ̃ja ca niiri tabe, Emperador ca wãme cʉtiri tabe macʉ̃, uwamarã wiogʉ Julio ca wãme cʉtigʉpʉre cʉ̃jare wiyowa. 2 To biri Adramitio macãga cũmua Asia yepa macã petaripʉ ca waarica mena ea jãa, jãa waawʉ. Tesalónica yepa macã macã Macedonia macʉ̃ Aristarco cãa jãa mena waawi. 3 Ape rʉmʉ Sidón macãre jãa ea waawʉ. Tii macãre uwamarã wiogʉ Julio pea Pablore añuro cʉ̃re tiiwi. Cʉ̃ mena macãrãre ĩa yuju, cʉ̃ja pee cãa cʉ̃re tii nemo, cʉ̃ja tiijato ĩigʉ, to birora cʉ̃re ĩacãwi. 4 Sidón bua jãa waarãra, Chipre yucʉ pooga ditoye pee jãa ametʉa waawʉ, jãa ca waaro díámacʉ̃ peera wino ca paa puu ãpõtĩoro macã. 5 Tii yaare Cilicia, Panfilia yepari ãpõtĩñaro ametʉa, waa nʉnʉa waarã, Licia yepa macã macã Mira ca wãme cʉtiri macãre jãa eawʉ. 6 Tii macãrã uwamarã wiogʉ jĩcãga cũmua Alejandría macãga, Italiapʉ ca waaricare bʉari waa nʉnʉa waarʉgarã, tiiga pee jãare ea jãa dotiwi. 7 Too waa nʉnʉa waarã paʉ rʉmʉri, añuroacã jãa bii nʉnʉa waawʉ. Biirique peti, Gnido ca wãme cʉtiri macã ãpõtĩñarore jãa eawʉ. Ména, wino to birora ca paa puu ãpõtĩocã niiro macã, Salmona ãpõtĩñarore, Creta yucʉ poogare amojode ametʉa waarã, 8 tii yucʉ pooga tʉjarore ca yoacãro wioro bii paja yuju nʉnʉa waa, Añuri Petari ca wãme cʉtiri tabe, Lasea macã pʉtoacã ca niiri tabere jãa eawʉ. 9 To biroacã bii nʉnʉa waama ĩirã, yoaro peti biirã jãa biiwʉ. Pue bʉcʉ eacoaro ca biiro macã, waaricaro bʉaro uwioro dooro tiiwʉ, mee baarique betiri juu buerica boje rʉmʉ ca ametʉacoarique ca niiro macã. To biri Pablo pea o biro cʉ̃jare ĩi wede majiowi: 10 —Yʉ mena macãrã, yʉ ca ĩajata, ano mani ca waape uwio majuropeecãro dooro tii, cũmuare cõacã, apeyera cõacã, ñucã mani majuropeecã bii yaicoa mani biicãrʉga —cʉ̃jare ĩimiwi. 11 To biro cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩi pacaro, uwamarã wiogʉ pea, Pablo cʉ̃ ca ĩirijere tʉoricaro ʉno, tii cũmua wiogʉ, ñucã tii cũmuare ca waa tuugʉ peere boca tʉo nʉnʉjeewi. 12 Tii peta pea, pue bʉcʉ ametʉenerica tabe ʉno méé ca niiro macã, niipetirã jañuripʉra, “Creta macã peta jotoa pee cãare doca pee cãare, muipũ cʉ̃ ca ñaajãa waari nʉña peere ca nii cojori peta Fenicepʉ, pue bʉcʉ ca ametʉenepe niicu,” ĩi tʉgoeñawa. 13 Jõcʉ̃ jiro macã nʉña peere añuroacã wino ca paa puu jʉo dooro ĩarã, “Mee mani ca boorore birora bii,” ĩi tʉgoeñari, cʉ̃ja ca cũu ñeerique come pĩirire jee mʉene jãa, Creta yucʉ pooga wejare jãa waa nʉnʉa waawʉ. 14 Ca yoa waatirora, muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña to biri jotoa macã nʉña watoare wino ca paa puu doorije pea tutuaro paa puu ñaatua eawʉ cũmuare. 15 To biri wino ca paa puu dooro díámacʉ̃ pee, cũmuare do biro tii waa queno poo majitima ĩirã, tee ca paa puu cojoro peera jãa waacã yai waawʉ. 16 Cauda ca wãme cʉtiri yucʉ pooga wejare bʉaro ca wino ca paa puuti jañuri tabe pee ametʉa waarã, biirique peti, duarã ea jãaricaga cũmuare jãa ami jãawʉ. 17 Tiigare ami jãa yapano, cũmua pairica peere pũugʉ dʉpo daari mena jia ñee nemowa. Jiro, “Jita dupari buari Sirte maquẽpʉ mani ñaapeabocu,” ĩi uwima ĩirã, juti quejeri cʉ̃ja ca tʉ̃a mʉene nʉcõriquere jee duwio, ca paja ñeeri pĩire ami cõa poori, ca wino paa puurije menara jãa waacã yai waawʉ. 18 Ména ape rʉmʉ pee cãare to birora wino bʉaro jãare ca paa puu cõa tuucõa niiro macã, cũmuapʉ ca niirije apeyere diapʉ jee cõañua jʉo waawa. 19 Itia rʉmʉ ca waaro, cʉ̃ja majuropeera cũmua maquẽre jee cõañua peticãwa. 20 Paʉ rʉmʉri muipũ ʉnora, ñocõa ʉnora bauri méé, bʉaro jañuro too ca wino paa puu nʉnʉa waaro ĩarã, “Mani caticãrucu,” ĩirique ʉnopʉa jãare manicãwʉ yua. 21 Paʉ rʉmʉri baari méé jãa ca biiro macã, Pablo pea niipetirã watoa wãmʉ nʉcã, o biro ĩiwi: CN02042B.tif 22 To ca bii pacaro mecʉ̃ra jʉtirititicãña, jĩcʉ̃ ʉno peera mani bii yaitirucu biirãpʉa. Cũmua wado yairucu. 23 Meepʉ macã ñami, cʉ̃ yʉʉ nii, cʉ̃ yeere pade cote, yʉ ca tiigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ jĩcʉ̃ cʉ̃ pʉto macʉ̃ yʉre baua eari, 24 o biro yʉre ĩijãwi: “Uwiticãña Pablo. Roma macʉ̃ wiogʉ pʉtopʉ mʉ eacoarucu. Mʉ jʉori, mʉ mena cũmua ca niirã niipetirãre cʉ̃jare ametʉenerucumi Ʉmʉreco Pacʉ,” yʉre ĩijãwi. 25 To biri, tʉgoeña tutuaya yʉ mena macãrã. Yʉa Ʉmʉreco Pacʉre, “Cʉ̃ ca ĩirore birora ca tiigʉ niimi,” yʉ ĩi, to biri “Cʉ̃ pʉto macʉ̃ yʉre cʉ̃ ca ĩijãrore birora biirucu,” yʉ ĩicã. 26 Biirãpʉa, yucʉ poogapʉ mani ñaapearucu —ĩiwi Pablo. 27 Jãa ca waari tabe díámacʉ̃ waatirãra apero pee jãare ca wino paa puu cojocãro macã, pʉa semana peti dia pairi yaa Adriaticopʉre bii paja yuju ñami waarã, ñami decomacã peti cũmua waatuuri maja pea, “Mee, yepa ea waarã mani tii,” ĩi majiupa. 28 To biri, ¿no cõro to ʉ̃cʉ̃ati? ĩirã, cõoñarica daa mena cõoñawa. Treinta y siete metros ʉ̃cʉ̃awʉ tii tabe. Jʉguero jañuro cõoñawa ñucã, too pea veintisiete metros'ra ʉ̃cʉ̃acãwʉ yua. 29 “Ʉ̃tãgaaripʉ mani ñaatuare,” ĩi uwima ĩirã, cũmuare to nʉcʉ̃ ñee poojato ĩirã, come pĩiri bapari pĩi cũmua ca waa tuuro pee jee cõañuari, “Yoari méé ca boero tiiya Ʉmʉreco Pacʉ,” ĩi jãi niiwa. 30 Cũmua waa tuuri maja pea, “Ca duticoape niicu” ĩi tʉgoeñari, cũmua ĩquĩa pee, come pĩiri jee cõañuarãre biro tii ditori, ca duaro ea jãaricaga cũmuare ami duwio jʉo waawa. 31 To biro cʉ̃ja ca tiiro, Pablo pea uwamarã wiogʉre, cʉ̃ uwamarãre, o biro cʉ̃jare ĩi wedewi: —Anija cũmuapʉra cʉ̃ja ca tuatijata, mʉja cãa mʉja catitirucu —ĩiwi. 32 To cõrora uwamarã pea tii cũmuare jia ñeerica daarire paa jude, diapʉ tii cõañua weocãwa. 33 Tii ñami ca boe doori tabere, Pablo pea niipetirãpʉrena petopʉra apeye ʉno baaya ĩigʉ, o biro ĩiwi: —Pʉa amo peti, dʉpore baparica penituaro ca niiri rʉmʉri peti, do biro manire to ca biiro, mani ĩajaco ména ĩirã, petoacã baarucuri méé mʉja biijãwʉ. 34 Apeye ʉno baaya petopʉra, mʉjare yʉ ĩi: Catirʉgarã ca baaparã mʉja nii, jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ ʉno peerena, mʉja dʉpʉga maquẽ poa jĩcã daacã ʉnora mʉjare yai weotirucu —cʉ̃jare ĩiwi. 35 To biro ĩigʉra, pan'gare ami, niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” ĩi juu bue yapano, pee ami, baawi. 36 To biro cʉ̃ ca tiiro ĩarã, niipetirã tʉgoeña tutua, cʉ̃ja cãa, ʉjea niirique mena baawa. 37 Tii cũmuapʉre ca niirã niipetirã, doscientos setenta y seis peti jãa niiwʉ. 38 Cʉ̃ja ca baarʉgaro cõro baa yapano cũmuare to nʉcʉ̃ti jañujato ĩirã, trigo poarire jee cõañua bate dʉowa. 39 Ca boe waaro cũmuare ca waa tuurã pea, tii yepare ĩa majitiwa. To bii pacarã, jita dupari yepapʉre ca nii pãa waari jawire ĩari, “Tii jawi pee cũmuare mani waa pãa waa ñaaco,” ĩiwa. 40 To biro ĩi, cũmuare to paja ñeejato ĩirã, come pĩiri cʉ̃ja ca jia yoo duwio cojorica daarire diapʉra paa jude cõañua cojo, ñucã waa tuurica pĩirire popio duwio cojori jiro cũmua ĩquĩa pee ca niiri quejerore wino ca paa puu cojoro pee tʉ̃a mʉene nʉcõ, jita dupari yepa pee waa pãa nʉnʉa waawa. 41 Cũmua pea jita dupari yepa ca nii wia dooro pee waa, tii yepapʉ ñaapea peyacã cũmu waawʉ. Cũmua ĩquĩa pea, dia jupea jita dupari yepapʉ ñaapeacãri ãcũrucuri méé ca biiro, cũmua waa tuurica tua pee oco ca jaberije ñaatuarora wati batecã nʉnʉa doowʉ. 42 To biro ca biiro, uwamarã pea cʉ̃ja ca ñee waaricarã jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ja ca baa dutitipere biro ĩirã, jĩa batecãrʉga tʉgoeñamiupa. 43 Cʉ̃ja wiogʉ pea Pablo menarena jĩa cõacãbocuma ĩima ĩigʉ, cʉ̃jare jĩa dotitiwi. Dotitigʉra, “Ca baa majirã ʉno ñaañua jʉgue baa pãa waarãja; 44 aperã yucʉ pĩiri, ñucã cũmua ca wati bateri pĩiri mena peja pãa waarãja,” ĩiwi. To biro tiirã, niipetirãpʉra añuro cati añurãra tii yucʉ poogare jãa eawʉ.

Hechos 28

1 Mee, niipetirãpʉra tii yucʉ poogare pãa earã, “Malta ca wãme cʉtiri yucʉ pooga niijapa,” jãa ĩi majiwʉ. 2 Bojoca too ca nii jʉo dooricarã pea, jãa niipetirãpʉrena añuro jãare tiiwa. Oco rʉmʉri niima ĩiro, bʉaro ca yʉjʉaro macã too macãrã pea, pairi pecame dio yapano, “Jumarã dooya,” jãare ĩiwa. 3 Pablo cãa peca ca boporijere ca jeericʉ niiri, teere jee tĩagʉ tii niiwi. To cʉ̃ ca tiiro, aña ca ajirijere duti witi waagʉra, Pablo amopʉ bacacã ñaañumu waawi. 4 Cʉ̃re cʉ̃ ca baca ñaañumu waaro ĩarã, too macãrã pea o biro ameri ĩiwa: CN02049B.tif 5 Pablo pea pecamepʉ añare wẽe yaye cõa joecã cojowi. Cʉ̃ peera bojoricaro biirucu, biitiwʉ. 6 Bojoca pea, cʉ̃re mipi, ñucã ca niiro tʉjarora dia ñaacoa, cʉ̃ ca biiro ĩarʉgarã yuemiwa. Yoaro yuerucuñami, bojoricaro biirucu cʉ̃ ca biitiro ĩari, tʉgoeña wajoari, “Biiti, jʉ̃guẽ niibumi ania,” ameri ĩiwa. 7 Tii tabe pʉtore niiwʉ jĩcʉ̃, tii yucʉ pooga macʉ̃ ca nii majuropeegʉ, Publio ca wãme cʉtigʉ yaa yepa. Cʉ̃ pea añuro jãare boca, cʉ̃ yaa wiipʉ itia rʉmʉ peti jãare cʉo niiwi. 8 To biro jãa ca biiri tabere, Publio pacʉ pea wiorique, díi yoopote mena diagʉ tiiupi. To biro ca bii yojagʉre Pablo pea cʉ̃re ĩagʉ waari, juu bue yapano, cʉ̃ amori mena cʉ̃re ñia peo, cʉ̃re tii catiocãwi. 9 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca tii catiorije jʉori, aperã tii yucʉ pooga macãrã ca diarique cʉtirã cãa, cʉ̃ pʉto doori, cʉ̃ja ca diarique cʉtirijere ametʉene ecowa. 10 Paʉ apeye jãare tiicojo, waa nʉnʉa waarã jãa ca cʉope niipetiro jãare tiicojo, tiiwa. 11 Tii yucʉ poogapʉre itiarã muipũa niiri jiro, pue bʉcʉ ca niiro tii yucʉ poogara ca tua nʉcãricagara ea jãa, jãa waacoawʉ. Tii cũmua pea, Alejandría macãga, cʉ̃ja jʉ̃guẽa Cástor, Pólux're ĩa cõori cʉ̃ja ca owa tuuricarã ca tujarica niiwʉ. 12 Too ca waaricarãra Siracusa macãre ea, itia rʉmʉ peti jãa niiwʉ. 13 Too ca niiricarã, tii tabere weja jañuroacã waa nʉnʉa waa, Regio macãpʉ jãa eawʉ. Ape rʉmʉ peera, jãa jiro pee wino ca paa puu doorije ca earo, ape rʉmʉra Puteoli macãpʉ jãa eacoawʉ. 14 Tii macãre jĩcãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre jãa bʉa eawʉ. Cʉ̃ja pea, “Jãa mena jĩcã semana tuaya,” jãare ĩiwa. Too bii nʉnʉa waarãpʉ, jãa ea waawʉ Romare. 15 Roma macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea to biro jãa ca bii nʉnʉa waarijere queti tʉori, Foro de Apio, ñucã Tres Tabernas ca wãme cʉtiri tabepʉ jãare bocarã dooupa. Pablo pea cʉ̃jare ĩari, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” ĩi, tʉgoeña bayi, biiwi ñucã. 16 Romapʉ jãa ca earo, Pablo peera bojoricaropʉ cʉ̃re cũuri, uwamʉ jĩcʉ̃rena cʉ̃re cote dotiwa. 17 Itia rʉmʉ jiro Pablo pea, judíos're ca jʉo niirãre jʉo neowi. Cʉ̃ja ca nea petiro ĩa, o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Yʉ yaarã, yʉa, mani yaa pooga macãrã menare ñañaro tiiti, ñucã mani ñicʉ̃ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca tii jʉo doorique mena cãare ñañarije ĩiti, yʉ ca bii pacaro Jerusalén'pʉ yʉre ñeeri, romanos'pʉre yʉre tiicojowa. 18 Cʉ̃ja pea yʉre jãiñari jiro, ca jĩa ecopepʉ ñañarije yʉ ca tii bui cʉtitiriquere ĩa majiri, yʉre wienecãrʉgamiwa. 19 To biro cʉ̃ja ca tiirʉga pacaro, judíos pee cʉ̃ja ca bootiro macã, yʉ majuropeera, “Ʉpʉ Roma macʉ̃ majuropeera yʉre cʉ̃ jãiña bejejato,” yʉ ĩiwʉ. Biigʉpʉa, yʉ yaa pooga macãrãre wedejãarʉgʉ méé to biro yʉ ĩiwʉ. 20 Atere ĩima ĩigʉ, mʉjare ĩa, mʉja mena wede peni, tiirʉgʉ mʉjare yʉ jʉo cojojãwʉ. Mani israelitas bojoca mani ca yue niirije jʉorira, anopʉre come daari mena jiacãricʉ yʉ nii —ĩiwi Pablo. 21 To biro cʉ̃ ca ĩiro, cʉ̃ja pea o biro cʉ̃re ĩiwa: —Jãa jĩcãti ʉno peera mʉ yee maquẽ quetire Judea macãrã jãare cʉ̃ja ca owa cojorijere ñeerucu, jãa tiiti. Ñucã mani yaarã judíos, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã toopʉ macãrã ca earã cãa, jĩcʉ̃ ʉno peera mʉ yee maquẽ ñañarije queti cʉti, ñañaro mʉre wede ama, tiitiwa. 22 To biri mʉ ca tʉgoeñari wãmere jãa tʉorʉga. Ate wãma wãme ĩi nʉcʉ̃ bʉoriquere niipetiri taberi macãrãpʉra ñañaro cʉ̃ja ca wede pairije wadore jãa maji —ĩiwa Pablore. 23 To biri Pablo mena nearʉgarã, “Tii rʉmʉ ca niiro mani neajaco” ĩi, tii rʉmʉ ca earo, cʉ̃ ca niiri wiipʉre paʉ bojoca nea poowa. Pablo pea boeri tabe ména Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ quetire ca wede jʉoricʉ, tii rʉmʉ ca naiori tabepʉ cʉ̃jare wede yerijãawi. Moisés cʉ̃ ca doti cũurique, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca owarique mena ĩiri, Jesucristore cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiirʉgʉ, cʉ̃jare wedemiwi. 24 Pablo cʉ̃ ca ĩirijere, jĩcãrã tʉo nʉnʉjee, aperã tʉo nʉnʉjeerʉgati, biicãwa. 25 Cʉ̃ja majuropeera jĩcãri cõro tʉgoeñatima ĩirã, waa batecã jʉo waawa. To biro cʉ̃ja ca biro Pablo pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Díámacʉ̃ra Añuri Yeri mʉja ñicʉ̃ jãa niiquĩricarãpʉre Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías menapʉ o biro ĩiquĩupi: 26 “Waari, o biro ĩiña anijare: Bʉaro tʉocã pacarã, tʉo puotirucuma; Ca ĩacãrã nii pacarã, ĩa jeeñotirucuma. 27 Ati pooga macãrã, cʉ̃ja yeripʉra ca tʉo nʉnʉjeerʉgatirã jeeñacã yai waama. Cʉ̃ja amoperire tiarique cʉocãma. Cʉ̃ja capegaarire biaricarãre biro biima. To biro cʉ̃ja ca biitijata, cʉ̃ja cape mena ĩa, cʉ̃ja amoperi mena tʉo, cʉ̃ja yeri menapʉ tʉo puo, tʉgoeña yeri wajoa, biibocuma. Yʉ pea cʉ̃jare yʉ catiobocu,” ĩiupi. 28 ”To biri atere mʉja ca majiro yʉ boo: Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ametʉenerije judíos ca niitirã peere wederique nii, cʉ̃ja pea teere añuro tʉo nʉnʉjeerucuma —ĩiwi Pablo. 29 Pablo atere o biro cʉ̃ ca ĩiro, judíos pea, cʉ̃ja majuropeera ameri acaro bui tuti, ĩicã tua waawa. 30 Pʉa cʉ̃ma peti cʉ̃re cʉ̃ja ca wajorica wiire niiwi Pablo. Niipetirã cʉ̃re ca ĩarã earucurãre, ʉjea niirique mena cʉ̃jare jãi bocarucuwi. 31 Uwi tʉgoeñaricaro maniro, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri tabe maquẽ quetire wede, ñucã Wiogʉ Jesucristo yee maquẽre jĩcãrã peerena ĩi camota ecoricaro maniro bue, tiicõa niirucuwi. To biro to biijato. Lucas

Romanos 1

1 Yʉ Pablo, Cristo Jesús yeere ca paderi majʉ, cʉ̃ yee quetire ca wede yujupʉ cʉ̃ niijato ĩigʉ cʉ̃ ca jʉoricʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije quetire ca wedepʉ cʉ̃ ca ami dica wooricʉ, mʉjare yʉ añu doti. 2 Mee, cʉ̃ yeere wede jʉgueri maja menapʉra añurije queti cʉ̃ja ca owariquepʉ, “To biro yʉ tiirucu,” ĩi cũucãquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ. 3 Tee añurije queti, mani Wiogʉ Jesucristo bojocʉre biro ca baʉaricʉ cʉ̃ ca niirije peera, David yaa puna macʉ̃ cʉ̃ ca niirijere wede. 4 Añuri Yeri ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca niiro ca tiigʉ mena peera, cʉ̃ ca doti tutuarije mena Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ nii eaupi, ca bii yairicarã watoare cʉ̃ ca cati tuari tabe mena. 5 Jesucristo jʉorira, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ wãmere cʉ̃ja ĩi nʉcʉ̃ bʉojato ĩigʉ, añurije quetire wede yujuri majʉ niiriquere mani ca bʉa earo jãare tiiwi, bojoca poogaari niipetirãpʉra cʉ̃re tʉo nʉnʉjee, cʉ̃ ca ĩirore biro tii, ca tiirã cʉ̃ja niijato ĩigʉ. 6 Mʉja, Jesucristo yaarã cʉ̃ja niijato ĩigʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉoricarã cãa, cʉ̃ja menara mʉja nii. 7 Mʉja niipetirã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairã, cʉ̃ yaarã cʉ̃ja niijato ĩigʉ cʉ̃ ca jʉoricarã Roma ca niirãre yʉ owa cojo. Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, Wiogʉ Jesucristo, cʉ̃ ca añu majuropeerije, jĩcãri cõro añuro niiriquere, mʉjare cʉ̃ tiicojojato. 8 Ca nii jʉori tabere, Jesucristo jʉoripʉ, mʉja niipetirã yee jʉori, yʉ Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” yʉ ĩi, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere niipetiri taberipʉ macãrã cʉ̃ja ca wede bato nʉnʉa waarije ca niiro macã. 9 Ʉmʉreco Pacʉ, yʉ ca cati niirije niipetiropʉ mena, cʉ̃ Macʉ̃ yee añurije quetire yʉ ca wede boja niigʉ niimi, to birora mʉjare yʉ ca tʉgoeñacõa niirijere ca majigʉ. 10 Mʉja pʉtopʉ yʉ ca ĩagʉ waapere, Ʉmʉreco Pacʉre “Mʉ ca boorije to ca niijata, toopʉ yʉ ca waaro yʉre tiiya,” yʉ ĩi juu buerucu to cãnacã tiira. 11 Jĩcã wãme mʉja ca yeri tʉgoeña bayipere mʉjare wede majiorʉgama ĩigʉ, bʉaro mʉjare yʉ ĩarʉga. 12 Añuro petira díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo niirijere ameri wede ʉjea nii, tʉgoeña tutua, mani ca ameri tiipere ĩima ĩigʉ. 13 Yʉ yaarã, atere mʉja ca majiro yʉ boo: Paʉ tiiri “ca ĩagʉ waape niicu,” ĩi pacagʉ, yʉ waa majiti, paʉacã yʉre bii camotacõa niirucu. Ape poogaari macãrã judíos ca niitirã, Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca niiro yʉ ca tiiricarore birora, mʉja mena macãrã Jesucristore cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiirʉgama ĩigʉ, yʉ waarʉgami. 14 “To biri bojoca cõrorena griego ca niirã, griego ca niitirã cãare, yʉ ca wedepe dʉjacã mena,” yʉ ĩi tʉgoeña. 15 To biri mʉja Roma macãrã cãare, bʉaro mʉjare Jesús yee añurije quetire yʉ ca wederʉgarije nii. 16 Añurije queti Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca yeri tutuarije ca niirije, teere ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirãre cʉ̃ja ca ametʉaro ca tiirijere wedegʉ yʉ boboti, ca nii jʉori tabere judíos, ñucã judíos ca niitirã cãa, cʉ̃ja ca ametʉapere. 17 Tee añurije queti pea, mee tĩrʉmʉpʉra díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira Ʉmʉreco Pacʉ añurã cʉ̃ ca tiiriquera, mecʉ̃ cãare ñucã díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira añurã manire cʉ̃ ca tiirijere wede majio, Ʉmʉreco Pacʉ wederique: “Añugʉa, díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira catirucumi,” ca ĩirore birora. 18 Niipetirã bojoca ñañarã, ñañarije cʉ̃ja ca tiirije mena, Ʉmʉreco Pacʉ yee majiriquere, díámacʉ̃ ca niirijere, ca tii camota niirãre, ʉmʉreco tutipʉ niigʉra ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ ca tiirije mena cʉ̃ ca ajiarijere ĩñomi Ʉmʉreco Pacʉ. 19 Ʉmʉreco Pacʉ yee maquẽ cʉ̃ja ca majipere añuro majima, cʉ̃ majuropeera cʉ̃jare majioupi. 20 Ʉmʉreco Pacʉ ca ĩaña manigʉ cʉ̃ ca nii pacaro, cʉ̃ ca tiiriquerena ĩari, cʉ̃re majirique nii. Ati yepare cʉ̃ ca tiirica tabe menapʉra, Ʉmʉreco Pacʉra cʉ̃ ca niirijere, cʉ̃ ca doti tutuarije ca peti nʉcãtirijere, ĩa majirique nii. To biri ca ñañarã, “Majitima ĩirã, to biro jãa biiwʉ,” ĩi majitima. 21 Ʉmʉreco Pacʉre ca majirã nii pacarã, Ʉmʉreco Pacʉre birora cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉo, “Mʉ añu majuropeecã,” cʉ̃re ĩi, ĩitima. Ĩitirãra ñañarije pee wado tʉgoeña, ñañarije cʉ̃ja ca tʉgoeñarijera ca naitĩaropʉ ca niirãre biro, cʉ̃ja ca nii yai waaro cʉ̃jare tiicã. 22 “Ca majirã jãa nii,” ĩi pacarã, ca majitirã jeeñacã yai waama. 23 To biro ca biirã niiri, Ʉmʉreco Pacʉ to birora ca caticõa niigʉ cʉ̃ ca tutuarijere, bojocʉ yoaro ca catitigʉre biigʉ pee weeri, ñucã ca wʉʉrã, waibʉcʉrã bapari dʉpori ca dʉpori cʉtirã, añaa, pinoare biirã cʉ̃ja ca wee jeeñoricarã peere, tii nʉcʉ̃ bʉo wajoama tee cãare. 24 Tee jʉori Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ja yeripʉ ñañarije cʉ̃ja ca tiirʉga tʉgoeñarije pee, cʉ̃jare cũucãupi. To biri cʉ̃ja majuropeera boborije ameri tiicã yai waaupa. 25 Ʉmʉreco Pacʉ yee díámacʉ̃ ca niirijere tii nʉnʉjeericaro ʉnora, ca bii ditorije peere tii nʉnʉjee, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉopa tabe ʉnora, cʉ̃ ca tii jeeñorique peere tii nʉcʉ̃ bʉo, tii niiupa, Ʉmʉreco Pacʉ teere ca tii jeeñoricʉ to birora baja peo nʉcʉ̃ bʉocõa niiricʉ peere tii nʉcʉ̃ bʉotirãra. To biro to biijato. 26 To birira Ʉmʉreco Pacʉ, boborije cʉ̃ja ca tiirije peere cʉ̃ja ca tiiro cʉ̃jare tiiupi. Nomia menapʉra añuro manʉ cʉti niirica wãmere tiitirãra, cʉ̃ja majuropeera, nomia wado ameri manʉ cʉti, tii wajoa niiupa. 27 Ʉmʉa cãa to birora nomia mena añuro nʉmo cʉti niirica wãme cõrora tiitirãra, cʉ̃ja majuropeera, ʉmʉa wadora ameri tii epe niirucuupa, cʉ̃ja upʉri ca boorore biro aperã mena cʉ̃ja ca tiirʉga ametʉarije ca niiro macã. Ca tiiya manirijere cʉ̃ja ca tiirije jʉori cʉ̃ja majuropeera cʉ̃ja upʉ menara cʉ̃ja ca ñañarije wapare ñañaro tamʉoupa. 28 Ʉmʉreco Pacʉre majirʉgati, ñañarije wado tʉgoeña, cʉ̃ja ca biirije jʉori, cʉ̃ pea cʉ̃jare camotaticãupi, ca tiitipe ʉno peere cʉ̃ja tii niijato ĩigʉ. 29 To cãnacã wãmera ñañarijere tiicãma: ñañaro cʉ̃ja ca tʉgoeñarije, apeye ʉnore cʉ̃ja ca ĩa ʉgorije, aperãre ñañaro cʉ̃ja ca tiirʉga tʉgoeñarije, ca bojoca jĩarã, ca ĩa tutirique pairã, ca ajia pairã, ca ameri quẽe pairã, ca ĩi dito pairã, ca wede pairã, 30 aperãre ñañarije ca ĩi wede coterã, Ʉmʉreco Pacʉre ca junarã, “Ñañaro jãa tiibocu” ca ĩi bojoca catitirã, ca nii majuropeerãre biro ca tʉgoeñarã, ñañarije ca ĩi jeeñorique pairã, cʉ̃ja pacʉare ca ametʉene nʉcãrã, 31 ca tʉgoeña bojoca catitirã, cʉ̃ja ca ĩirore biro ca tiitirã, ca bojoca ĩa maitirã, ca ĩa boo pacatirã, niima. 32 Mee Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro ca tii niirã, ñañaro biirica tabepʉ ca bii yaiparã niicãrã biima,” cʉ̃ ca ĩi cũuriquere añuro majima. Teere maji pacarã, to birora tiicã nʉnʉa waa, cʉ̃ja ca tiirijere ĩa cõori, cʉ̃jare biro ca tii nʉnʉjeerã cãare “Añu majuropeecã,” ĩima.

Romanos 2

1 To biri mʉ, no ca boogʉ, aperãre, “To biro biima,” ca ĩi ĩa bejegʉa, “Cʉ̃jare biro yʉ biiti,” mʉ ĩi majiti. Aperãre, “To biro biima,” ĩi ĩa bejegʉ mʉ majuropeera ñañaro mʉ bii yaicã, cʉ̃jare birora ca tiigʉ niiri. 2 Ʉmʉreco Pacʉ, ñañarije ca tiirãre ñañaro cʉ̃ ca tiijata, díámacʉ̃ra cʉ̃ ca tiirijere mani maji. 3 Mʉ, aperãre, “To biro biima,” ca ĩi ĩa bejegʉ, cʉ̃jare birora ca tiigʉ nii pacagʉ, “Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiirijere yʉ duticãrucu,” ¿mʉ ĩi tʉgoeñacãti? 4 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerijera mʉ ca tʉgoeña wajoaro ca tiirʉgarijere majirʉgatima ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ, ca añu majuropeegʉ niiri, ca tʉgoeña bayigʉ niiri, ca boo paca ĩagʉ niiri, añurije ca peti nʉcãtirije cʉ̃ ca tiicojorijere mʉ juna. 5 Ca bii ametʉene nʉcãgʉ niiri, Ʉmʉreco Pacʉ peere mʉ ca tʉo nʉnʉjeerʉgatirije jʉori, ñañaro tamʉorica rʉmʉ, ca niirore biro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niirore, mʉ majuropeera ñañaro mʉ ca tamʉopere bʉaro jañuro mʉ tii bui cʉti nʉnʉa waa. 6 To cãnacãrãpʉrena, cʉ̃ja ca tiirica wãmeri ca niirore biro ĩa cõoñari, ñañarije ca tiiricarãra ñañaro tii, añurije ca tii niiricarãre añuro cʉ̃jare tii, tiirucumi. 7 Ca añu majuropeerije, ĩi nʉcʉ̃ bʉorique, to birora caticõa niiriquere, amarã, añurijere to birora ca tiicõa niiricarã peera, to birora caticõa niiriquere cʉ̃jare tiicojorucumi Ʉmʉreco Pacʉ. 8 Cʉ̃ja ca bii ametʉene nʉcãrije mena, díámacʉ̃ ca niirijere juna, ñañarije peere tii, ca tiirã, Ʉmʉreco Pacʉ, ajiarique mena ñañaro cʉ̃ ca tiirijere tamʉorucuma. 9 Niipetirã ñañarije ca tiirã, ñañaro tamʉo, tʉgoeñarique pai, biirucuma. Ca nii jʉori tabere judíos, ñucã judíos ca niitirã cãa, to birora biirucuma. 10 To ca bii pacaro, niipetirã añurije ca tiirã peera, ca añu majuropeerije, ĩi nʉcʉ̃ bʉorique, añuro niirique, cʉ̃jare tiicojorucumi Ʉmʉreco Pacʉ; judíos're tiicojo jʉo, ñucã judíos ca niitirã cãare to birora tiirucumi. 11 Ʉmʉreco Pacʉ menara bojocare cʉ̃ ca ĩa dica woorije mani. 12 Niipetirã Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere majitirãra ñañarije ca tiiricarã, ñañarije cʉ̃ja ca tiirique jʉorira ñañaro biirica tabepʉ waarucuma. Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere ca majirã nii pacarã ñañarije ca tiirã, doti cũurique ca ĩirore biro ñañaro tii ecorucuma. 13 Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere cʉ̃ja ca tʉorije jʉorira, “Añurã niima,” cʉ̃jare ĩitimi Ʉmʉreco Pacʉ. Doti cũurique ca ĩirore biro ca tiirã peere, “Añurã niima,” cʉ̃jare ĩi ĩami. 14 Judíos ca niitirã, doti cũurique ca cʉotirã nii pacarã, cʉ̃ja majuropeera cʉ̃ja ca tii niirijere doti cũurique ca ĩirore biro cʉ̃ja ca tiijata, cʉ̃ja majuropeera doti cũurique niicãma. 15 To biro cʉ̃ja ca bii bojoca cʉti niirijera, cʉ̃ja yeripʉ doti cũurique ca niirijere ĩñoma. Teera cʉ̃ ca tʉgoeña bojoca cati niirijepʉre cʉ̃ ca majiro tii, ñucã cʉ̃ ca tʉgoeña niirijera cʉ̃re wede majio, teera cʉ̃re wedejãa buiyee, tiirucu, 16 Jesucristo jʉori, jĩcãrãra majiriquere añurije queti yʉ ca wederije ca ĩirore biro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niirore. 17 “Jãa judíos, doti cũuriquere ca cʉorã, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã, 18 cʉ̃ ca boorijere ca majirã, doti cũurique jʉori añurije beje majiriquere ca bue majio ecorã, 19 ca ĩatirãre biro ca niirãre ca jʉo waa majirãre biro ca tʉgoeña niirã, ca naitĩaropʉ niirãre biro ca niirãre ca boe baterãre biro ca niirã, 20 ñucã, ca majitirãre ca wede majiorã, ca tʉgoeña bayitirã cãare ca bue majiorã, doti cũuriquerena, majirique, díámacʉ̃ ca niirijere, ca cʉorã jãa nii,” mʉja ĩi ʉjero bayi. 21 To docare mʉja, aperãre ca bue majiorã nii pacarã, ¿ñee tiirã mʉja majuropeera mʉja wede majio majititi? “Jee dutieto,” ca ĩi buerã nii pacarã, ¿ñee tiirã mʉja jee dutirucuti? 22 Ñucã, “Ñee epeticãña,” ca ĩirã nii pacarã, ¿ñee tiirã mʉja pea mʉja ñee epeti? Cʉ̃ja ca weericarãre ca junarã nii pacarã, ¿ñee tiirã cʉ̃jare ĩi nʉcʉ̃ bʉorica wii maquẽre mʉja jee dutirucuti? 23 “Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere ca cʉorã niirã jãa bii,” ca ĩi ʉjero bayirã nii pacarã, doti cũurique ca ĩirore biro mʉja ca tiitirije mena Ʉmʉreco Pacʉre mʉja nʉcʉ̃ bʉoticã. 24 To birira Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Mʉja yee jʉorira, judíos ca niitirã, Ʉmʉreco Pacʉre ñañaro cʉ̃re ĩi tutima,” ĩi. 25 Moisés cʉ̃ ca doti cũurique ca ĩirore biro mʉ ca tii nʉnʉjeejata, jeyua quejero yapare wide taariquea ca wapa cʉtirijera niiro bii; tee ca ĩirore biro mʉ ca tii nʉnʉjeetijata, jeyua quejero yapare ca wide taaya manigʉre birora mʉ niicã. 26 To biicãri, cʉ̃ jeyua quejero yapare ca wide taaya manigʉ nii pacagʉ, doti cũurique ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeegʉra, jeyua quejero yapare wide taaricʉre biro ĩaricʉ niirucumi. 27 Cʉ̃ upʉ macã tabere ca wide taaya manigʉ nii pacagʉ, doti cũurique ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeegʉ pea mʉ, doti cũuriquere cʉocã, mʉ jeyua quejero yapare wide taaricʉ niicã, bii pacagʉ doti cũurique ca ĩirore biro mʉ ca tii nʉnʉjeetirije jʉori, ñañaro mʉre tiirucumi. 28 Judío niiriquea, jotoa wado biirique méé nii. Jeyua quejero yapare wide taarique cãa, jotoa wado tii niirique méé nii. 29 Díámacʉ̃ra judío nii majuropeeriquea, mani ca tʉgoeña niirijepʉ biirique nii. Ñucã jeyua quejero yapare wide taaricʉ peti niiriquea, yeri jãñariquepʉ tʉgoeña wajoarique nii, doti cũurique cʉ̃ja ca owa tuurique jʉori méé, Añuri Yeri jʉori mani ca tʉgoeña wajoarije nii. To biro ca biigʉ judío docare, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉomi, bojoca méé to biro ĩima.

Romanos 3

1 ¿To docare judío niirique mena, ñee peere nii ametʉene nʉcã, ñucã jeyua quejero yapare wide taariquea, ñee pee wapa cʉti, to biiti? 2 Paʉ wãmeripʉrena biicã, ca nii jʉori tabere judíos're cʉ̃ wederiquere cʉ̃jare tiicojoupi Ʉmʉreco Pacʉ. 3 ¿To docare yua, Ʉmʉreco Pacʉa, jĩcãrã cʉ̃ yee ca niitirije peere tii nʉnʉjee, cʉ̃re cʉ̃ja ca bii weorora, cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉ cʉ̃ ca niirijere cʉ̃ yerijãacãgajati? 4 ¡Biiticumi! Ʉmʉreco Pacʉa, to birora díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore biro tiicõa niimi, bojoca niipetirãpʉra ca ĩi dito pairã wado cʉ̃ja ca niicã pacaro. O biro ĩi owarique nii: “Mʉ ca ĩirijere ‘Añugʉ niimi,’ ĩi eco, ñucã mʉre cʉ̃ja ca wedejãajata cãare bii ametʉa nʉcãcã, mʉ biicãrucu,” ĩi. 5 Mani ca ñañarijera, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añurijere ca bii bau niiro to ca tii pacaro, ¿do biro pee mani ĩirãti? ¿Ʉmʉreco Pacʉ ñañagʉ cʉ̃ niiti, to biro ñañaro manire tiigʉ? Bojoca cʉ̃ja ca tʉgoeñari wãmere biro yʉ ĩi. 6 ¡Biitimi! Ʉmʉreco Pacʉ ñañagʉ cʉ̃ ca niijata, ¿do biro tiicãri bojoca ñañaro cʉ̃ja ca tiirije wapare ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ tiibogajati? 7 Jĩcʉ̃ o biro ĩibocumi: Yʉ ca ĩi ditorijera, Ʉmʉreco Pacʉ yee díámacʉ̃ ca niirijere to ca bii bau niiro, cʉ̃ ca añu majuropeerijere bʉaro jañuro to ca bii nʉnʉa waaro ca tii pacaro, ¿ñee tiigʉ Ʉmʉreco Pacʉ, ñañagʉre biro yʉre cʉ̃ tiiti? 8 To biro to ca biijata: “¿Ñee tiirã ñañarije peere mani tiititi, añurije maquẽ pee to nii eajato ĩirã?” ĩicumi. O biirije peti jãa ca ĩitirijerena, “O biirije ĩi buema,” jãare ĩi wede paima jĩcãrã. To biro ca ĩirã ñañaro ca tii ecoparã niirucuma. 9 “¿Do biro mani ĩi yapanorãti? ¿To docare mani judíos mani ca niirije jʉorira, aperã ametʉenero añurã mani niiti? ¡Mani biiti! Mee, mani judíos, judíos ca niitirã cãa, jĩcãri cõro ñañarije ca tiirã mani niicãupa,” mani ĩi yerijãajãwʉ. 10 To birira owarique o biro ĩi: “Jĩcʉ̃ ʉno peera añugʉ ca niigʉ manimi; jĩcʉ̃ ʉno mani majuropeecãmi. 11 Ca tʉgoeña majigʉ ʉno manicãmi. Ʉmʉreco Pacʉre ca majirʉgagʉ ʉno cãa, jĩcʉ̃ ʉno peera manicãmi. 12 Niipetirãpʉra cʉ̃re camotaticoama. Niipetirãpʉra ñañarije pee wadore tiicã yai waama. Jĩcʉ̃ ʉno peera añurije ca tiigʉ ʉno manicãmi. ¡Jĩcʉ̃ ʉnoacã niirucu biiti majuropeecãmi!” 13 “Mʉja wedericagaaria, maja ope ca tujurore biro nii. Mʉja ñemerori, ca ĩi dito pairije nii.” “¡Mʉja ʉjeroripʉ cãare aña nimara niicã!” 14 “Ñañaro mʉja ca ĩi tutirije wado mʉja ʉjerorire dadacã.” 15 “Jĩa díi tii baterʉgaropʉa, mʉja dʉpori tutua añuro ũmaa nucũ yujucã. 16 Mʉja ca tii niirijea, tii yaio baterique, ñeeja manirã tuaricaro ca tiirije wado niicã. 17 Añuro jĩcãri mena nii nʉnʉa waariquere majitima.” 18 “Ʉmʉreco Pacʉre nʉcʉ̃ bʉorique ʉno cãare tʉgoeñati majuropeecãma, cʉ̃ ca ĩa cojorore,” ĩi. 19 Niipetirije doti cũurique ca ĩirijea, teere ca tii nʉnʉjeerãre ĩi, niipetirã do biro ĩi wede majitiri, niipetirãpʉra Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiirijere, ñañaro ca biiparã cʉ̃ja niijato ĩiro, mani ĩi maji. 20 To biri jĩcʉ̃ ʉno peera doti cũurique ca ĩirore biro cʉ̃ ca tiirije jʉorira, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore “Añugʉ niimi,” ĩi ecotirucumi. Doti cũuriquea, ñañarije ca tiirã mani ca niirijere mani ca majiro ca tiirije pee nii. 21 To biri mecʉ̃ra doti cũurique manirora, Ʉmʉreco Pacʉ, añurã mani ca niiro cʉ̃ ca tiirije bii bau nii ea, doti cũurique, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, cʉ̃ja ca wederique. 22 Ate, Ʉmʉreco Pacʉ añurã mani ca niiro cʉ̃ ca tiirijea, Jesucristore díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori ea, niipetirã cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre. Ĩa dica woorique mani, 23 niipetirãpʉra ñañarijere tiicãma. To biri Ʉmʉreco Pacʉ añurije cʉ̃ ca boo jãarore biro mani tii eaticã. 24 Biirãpʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añurije jʉori, wapa manirora añuro tii ecoma, ñañaro mani ca biiboriquere Cristo Jesús cʉ̃ ca ametʉene bojarique jʉori. 25 Ʉmʉreco Pacʉ, Cristo cʉ̃ ca bii yairo tiiri, ñañarije tiiriquere cʉ̃ ca ametʉene bojaro tiiupi. Ate ñañarije tiiriquere ametʉene ecoriquera, Cristo cʉ̃ ca bii yai bojariquere díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori bʉarique nii. O biro tiiri, añurã mani ca niiro cʉ̃ ca tiirijere ĩñorʉgaupi Ʉmʉreco Pacʉ, ména jʉgueropʉra ñañarije mani ca tiirijere to birora cʉ̃ ca ĩa ametʉacãriquere manire ametʉenegʉ. 26 Cʉ̃a ca tʉgoeña bayigʉ niimi. Ati cuupʉre añurã mani ca niiro cʉ̃ ca tiiri wãmere ĩñorʉgaupi; cʉ̃a añugʉ cʉ̃ ca niirore birora, Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerãre añurã cʉ̃ja ca niiro tiimi. 27 To docare, “¿Bojocʉ, ‘o biro ca biigʉ yʉ nii,’ cʉ̃ ca ĩirije noopʉ to niiti? ¡Tea peticoa! ¿Ñee jʉori to biiti? ¿Doti cũurique ca ĩirore biro tii nʉnʉjeerique jʉori to biiti? Tee jʉori méé bii. Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori pee to biro bii. 28 Doti cũurique ca ĩirore biro tiirique jʉori méé, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori pee, bojocʉre añugʉ cʉ̃ ca niiro tiimi Ʉmʉreco Pacʉ,” mani ĩi yapano ea. 29 To docare ¿Ʉmʉreco Pacʉa, judíos Ʉmʉreco Pacʉ wado cʉ̃ niiti? ¿Bojoca poogaari niipetirã Ʉmʉreco Pacʉ méé cʉ̃ niiti? Ati yepa macãrã niipetirã bojoca poogaari Ʉmʉreco Pacʉ niimi. 30 Apĩ Ʉmʉreco Pacʉ manimi. Cʉ̃ra, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, jeyua quejero yapare wide taaricarãre, ca wide taaya manirã cãare, añurã cʉ̃ja ca niiro tiirucumi. 31 To docare, ¿díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira, doti cũurique ca wapa maniro mani tiicãti? Mani tiiti. Doti cũurique ca ĩirore biro pee tiirã mani tii.

Romanos 4

1 To docare ¿mani ñicʉ̃ Abraham cʉ̃ ca biirique peera, do biro mani ĩirãti? 2 Yee mééra Abraham cʉ̃, cʉ̃ ca tiirije jʉorira, añugʉ cʉ̃ ca tii ecojata, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” cʉ̃ ca ĩi ʉjero bayirijere díámacʉ̃ra ĩibojacupi, biigʉpʉa Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro méére. 3 Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Ʉmʉreco Pacʉre tʉo nʉnʉjeeupi Abraham, tee jʉori, ‘Añugʉ niimi,’ ĩi ecoupi,” ĩi. 4 Jĩcʉ̃ cʉ̃ ca padejata, cʉ̃ ca wapa taarije wapa manirora cʉ̃ ca tiicojo ecorije méé nii, cʉ̃ ca paderique wapapʉ cʉ̃ ca wapa taarije nii. 5 To ca bii pacaro, jĩcʉ̃ ʉno, Ʉmʉreco Pacʉ, ñañarãre, ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca niiro ca tiigʉre cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeejata, díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, “Añugʉ niimi,” ĩi ecomi, teere bʉarʉgʉ cʉ̃ ca pade bʉa ñaati pacaro. 6 David cãa to birora ĩiupi, bojocʉ cʉ̃ ca tii niirije jʉori méé, Ʉmʉreco Pacʉ añugʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃ ca tiigʉ ca ʉjea niigʉ yee maquẽre, o biro ĩigʉ: 7 “Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ja ca ñañarijere ametʉene, ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere to birora ĩa ametʉa, cʉ̃ ca biirã, ʉjea niima. 8 Ca ñañarije manigʉre biro wiogʉ cʉ̃ ca ĩagʉ, ʉjea niimi,” ĩiupi. 9 ¿To docare ate ʉjea niiriquea, jeyua quejero yapare wide taaricarã wadore ĩiro to ĩiti? ¿Ca wide taaya manirã cãare ĩiro méé to ĩiti? To birira Ʉmʉreco Pacʉ, Abraham're “Añugʉ niimi,” ĩirʉgʉ, díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijepʉre ĩaupi, mani ĩijãwʉ mee. 10 ¿No cõropʉ, “Añugʉ,” cʉ̃re cʉ̃ ĩaupari? Cʉ̃ jeyua quejero yapare cʉ̃ ca wide taa ecoro jiro pee, ¿jʉgueropʉra añugʉ cʉ̃re cʉ̃ ĩaupari? Jiro méé, jʉgueropʉra añugʉ cʉ̃re ĩaupi. 11 Cʉ̃ jeyua quejero yapare wide taaya manigʉpʉra, díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉori, “Añugʉ niimi,” ĩi ecoupi Ʉmʉreco Pacʉre. Añugʉ cʉ̃ ca niirijere to bii ĩñojato ĩigʉ, jiropʉ cʉ̃ jeyua quejero yapare wide taa ecoupi Abraham. To biri Abraham, cʉ̃ja jeyua quejero yapare ca wide taaya manirã nii pacarã, ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirã pacʉ niimi. O biro cʉ̃ja ca biiro macã cʉ̃ja cãare cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeerije jʉori, “Añurã niima,” ĩimi Ʉmʉreco Pacʉ. 12 Ñucã, cʉ̃ja jeyua quejero yapare ca wide taaricarã nii pacarã, mani ñicʉ̃ Abraham cʉ̃ jeyua quejero yapare ca wide taaya manigʉ niigʉpʉra cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeericarore biro ca tʉo nʉnʉjeerã cãare cʉ̃ja pacʉra niimi. 13 Doti cũurique jʉori méé, Abraham're, cʉ̃ pãramerãre, “Ati yepare mʉ cʉo earucu,” Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩiriquere ñeeupa. Tʉo nʉnʉjeerique jʉori, añugʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃ ca tiirique jʉori pee, to biro ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ. 14 Doti cũuriquere ca tii nʉnʉjeerã pee teere ca cʉo eaparã cʉ̃ja ca niijata, tʉo nʉnʉjeerique pea watoa maquẽ nii, Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirique cãa wapa mani, biicãbojacupa. 15 Doti cũuriquea, ñañaro tii ecoricaro tii. Ñucã doti cũurique ca manicãjata, teere bii ametʉene nʉcãrique cãa mani. 16 To biri Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjeerique jʉori bʉa earique nii, Abraham pãramerã niipetirãpʉre to biro wapa manirora bʉa earique to niicõa niijato ĩiro. “Yʉ tiicojorucu,” cʉ̃ ca ĩiriquea, doti cũuriquere ca tii nʉnʉjeerã yee wado méé nii, ñucã niipetirã Abraham're biro ca tʉo nʉnʉjeerã cãare to birora biicã. Cʉ̃a to biro biima ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore mani niipetirã pacʉ niimi. 17 Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ca ĩirore birora: “Paʉ bojoca poogaari pacʉ mʉre yʉ tii.” Cʉ̃ niimi Ʉmʉreco Pacʉ, Abraham díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeericʉ, ca bii yaicoaricarãpʉrena cʉ̃ja ca catiro tii, ca manirijerena tii jeeño, ca tiigʉ. 18 Abraham, cʉ̃ ca yue niirije ca peticoa pacaro, to birora tʉo nʉnʉjee yuecã niiupi. O biro biima ĩigʉ, paʉ bojoca poogaari pacʉ nii eaupi, “Mʉ pãramerã ano cõro paʉ niirucuma,” Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiricarore birora. 19 Mee, Abraham cien cʉ̃mari peti ca cʉogʉ niiri cʉ̃ upʉrire ca bii yaicoariquere biirijepʉ ca niirijere ĩa maji, ñucã Sara cõ ca macʉ̃ cʉtiborique ʉno cãa peticoa, ca biicã pacaro, cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiriquere cʉ̃ ca tʉgoeña yue niirije pea daquecoa, cʉ̃re biiticãupa. 20 Ʉmʉreco Pacʉ “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiriquere, ca tʉo nʉnʉjeetigʉ cʉ̃ ca biirore biro “Yeera yʉre ĩicãjacupi,” ĩitiupi. To biro ĩitigʉra, cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiriquere bʉaro jañuri díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉo, tiiupi, 21 “Ʉmʉreco Pacʉa ‘To biro yʉ tiirucu,’ cʉ̃ ca ĩiriquere cʉ̃ ca ĩiricarore birora ca tii tutuagʉ niicumi,” ĩi majiri. 22 Tee jʉori Ʉmʉreco Pacʉ, to biro cʉ̃ ca biirijere ĩa, “Añugʉ niimi,” cʉ̃re ĩiupi. 23 Ate to biro cʉ̃ ca biirijere Ʉmʉreco Pacʉ, “Añugʉ niimi,” cʉ̃ ca ĩiriquere, Abraham yee wado méére owarique niiupa. 24 Mani yee maquẽpʉ cãare owarique niiupa. Mani cãare, cʉ̃ ca ĩiriquere díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, añurãre biro manire ĩarucumi Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesús're ca bii yairicarã watoare cʉ̃ ca cati tuaro ca tiiricʉre díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉnʉjeerije jʉori. 25 Cʉ̃ra mani ca ñañarije wapare manire bii yai bojarʉgʉ, wedejãa buiyee cõa eco, jĩcãti ʉno peera ñañarije ca tiitiricarãre biro mani ca niipere ĩigʉ cati tua, biiupi.

Romanos 5

1 Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori añurã tii ecori, Ʉmʉreco Pacʉ mena añuro mani nii, mani Wiogʉ Jesucristo jʉori. 2 Ñucã Jesucristo jʉorira, cʉ̃ ca ĩiriquere díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, ate añurijere ca bʉa eaparã mani ca niirijere mani cʉo, teepʉre to birora mani ca tʉgoeña bayicõa niirijere. To biri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerije mani ca bʉa eapepʉre ĩirã, bʉaro mani ʉjea nii. 3 Biirãpʉa ate wado méére, ñañaro tamʉorã cãa, “O biro ca biirã jãa nii,” mani ĩi ʉjero bayirucu, ñañaro mani ca tamʉorijea ca tʉgoeña bayirã mani ca niiro ca tiirijere ca majirã niiri. 4 Tʉgoeña bayiriquera, ca bojoca añurã mani ca nii earo tii, ca bojoca añurã mani ca nii earo ca tiirijera, to birora ca yuecõa niirã manire tii. 5 Mani ca yue niirije pea boboro mani ca tamʉoro tiiti, Ʉmʉreco Pacʉ, Añuri Yeri manire cʉ̃ ca tiicojoricʉ mena, cʉ̃ ca mairijere mani yeripʉre pairo manire cʉ̃ ca tiicojorije ca niiro macã. 6 Ména ñañarije wapare do biro mani ca bii ametʉa majitiri tabere, “To biro biirucu,” cʉ̃ ca ĩirica yʉtea ca earo, ñañarije ca tiirãre bii yai ametʉene bojaupi Cristo. 7 Jĩcʉ̃ ʉno peera apĩpʉ cʉ̃ ca bii yaiborica tabe ʉnorena, “Yʉ, yʉ bii yai bojarucu” ĩirique, popiye mééra niicã biiti. Ca bojoca añugʉ petipʉ cãare bii bojaya manicu. Ape tabera niicãbocumi biigʉpʉa, jĩcʉ̃ bʉaropʉra añuro cʉ̃re ca tiiricʉ ʉnore ca bii yai bojagʉ ʉno. 8 Ʉmʉreco Pacʉ pea manire cʉ̃ ca mairijere ate mena ĩñomi: Ména ñañarijere ca tiirã mani ca niirora, mani yee jʉori bii yaiupi Cristo. 9 Mecʉ̃ra Cristo cʉ̃ ca bii yai bojarique jʉori, añurã ca tii ecoricarã niiri, cʉ̃ jʉorira, Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiirijere mani ametʉarucu. 10 Ména Ʉmʉreco Pacʉ waparã mani ca niirora, cʉ̃ Macʉ̃ cʉ̃ ca bii yai bojarique mena, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ mena añuro mani ca nii earo tiiupi. To biri mecʉ̃ docare cʉ̃ mena añuro ca niirã niiri, ametʉenero cʉ̃ ca catirije jʉori mani ametʉarucu. 11 Ate wado méé, mani Wiogʉ Jesucristo jʉori, Ʉmʉreco Pacʉre bʉaro mani ʉjea nii, cʉ̃ jʉori cʉ̃ mena añuro nii eariquere ca tiicojo ecoricarã niiri. 12 Jĩcʉ̃ bojocʉ Adán jʉori, ñañarije tiirique bojocapʉre bii ñaajãa nʉcã eaupa; tee tiiro ñañarije tiirique jʉorira bii yairique cãa nii eaupa. O biro biima ĩiro, niipetirãpʉre bii yairique niicã nʉnʉa dooupa, niipetirãpʉra ñañarije cʉ̃ja ca tiicãro macã. 13 Doti cũurique ca niiparo jʉgueropʉra, ati yepapʉre ñañarije tiirique nii yerijãaupa. Doti cũurique ca manijata, ñañarije tiiriquere majiña mani. 14 To ca bii pacaro, Adán cʉ̃ ca niiri cuu mena, Moisés cʉ̃ ca niiri cuupʉ, ñañarije ca tiiricarãre bii yairique to birora biicõa niiupa. Biiropʉa cʉ̃jara, Adán, ca doopʉre ca bii jʉguegʉ, dotiriquere cʉ̃ ca bii ametʉa nʉcãricarore biro méé, ñañarije cʉ̃ja ca tiirije jʉori, to biro biiupa. 15 Adán ñañarije cʉ̃ ca tiiriquea, Ʉmʉreco Pacʉ wapa manirora añurije cʉ̃ ca tiicojorijere biro méé nii. Jĩcʉ̃ra ñañarije cʉ̃ ca tiirique jʉorira, niipetirãpʉra bii yaicãupa. Jĩcʉ̃, Jesucristo jʉori wadora, wapa manirora Ʉmʉreco Pacʉ añurije cʉ̃ ca tiicojorije pea, tee ametʉeneropʉ nii eacãupa, paʉpʉ añuro cʉ̃ja ca niipere biro ĩiro. 16 Jĩcʉ̃ ñañarije cʉ̃ ca tii buiyeerique jʉori ca bii nʉnʉa waarijere, Ʉmʉreco Pacʉ, wapa manirora añurije cʉ̃ ca tiicojorije menare cõoñarique ʉno méé nii. Ñañaro biiriquea, jĩcã wãme ñañarije tiirique jʉorira ñañaro bii yairicaro tiiupa. Ʉmʉreco Pacʉ, wapa manirora cʉ̃ ca tiicojorije pea, paʉ wãmeri ñañarije tiirique jʉori bii eari, añurã niiricaro tiiupa. 17 Jĩcʉ̃ ñañarije cʉ̃ ca tiirique jʉorira niipetirãpʉre bii yairique ca bii niiricarore biro ametʉenero, Ʉmʉreco Pacʉ ca bojoca añugʉ cʉ̃ ca niirijepʉ, wapa manirora añurã cʉ̃ ca tiirã doca, jĩcʉ̃ bojocʉ Jesucristo jʉori wadora, catirãra wãma wãme cati niirucuma. 18 Adán wado ñañarije cʉ̃ ca tiirique jʉorira, niipetirãpʉre ñañaro ca bii yaiparã cʉ̃ja ca niiro ca tiiricarore birora, Jesucristo wadora añurije cʉ̃ ca tiirique jʉorira, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre añurã cʉ̃ja ca niiro tii, to birora cʉ̃ja ca caticõa niipere biro ĩiro. 19 O biro ĩi: Jĩcʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ ca ametʉene nʉcãrique jʉorira, paʉ ñañarije ca tiirã cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare tiicãupa. Ñucã tee ca biiricarore birora, jĩcʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeerique jʉorira, paʉ añurã tii ecorucuma. 20 Doti cũurique pea, ñañarije tiirique bʉaro jañuro to bii bau nii nʉnʉa waajato ĩiro tiicojorique niiupa. Ñañaro tiirique bʉaro jañuro ca bii nʉnʉa waarora, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añurije pea tee ametʉeneropʉ nii nemocãupa. 21 Ñañarije tiirique bii yairicaro ca tii tutua niiricarore birora, Ʉmʉreco Pacʉ wapa manirora añuro cʉ̃ ca tii bojarique añurã mani ca niiro tii, mani Wiogʉ Jesucristo jʉori to birora caticõa niiriquere manire tiicojo, tii doti tutua niiupa.

Romanos 6

1 ¿To docare ñee mani ĩirãti? ¿Ñañarijera mani tiicõa niirãti, Ʉmʉreco Pacʉ bʉaro jañuro cʉ̃ ĩa mai nʉnʉa waajato ĩirã? 2 ¡Mani tiiti majuropeecãrucu! Mee ñañarijere ca bii yai weoricarãpʉ mani nii. ¿Ñee tiirã, ñañarijera mani tiicõa niibogajati? 3 ¿Mʉja, Cristo Jesús mena niirʉgarã ca uwo coe ecoricarã niipetirã, cʉ̃ ca bii yairicarore birora biirã, mani ca uwo coe ecoriquere mʉja majititi? 4 To biri uwo coerique jʉori, Jesucristo menara yaa cõa eco, cʉ̃ ca bii yairicarore biro mani biiwʉ. O biro biicãri, Cristo, cʉ̃ Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije mena cati tua, cʉ̃ ca biiricarore birora mani cãa, wãma wãme catirique mena mani bii niico. 5 Cʉ̃ menara, cʉ̃ ca bii yairicarore biro ca biiricarã mani ca niijata, ñucã cʉ̃ menara mani cati tuarucu. 6 Jʉguero mani ca bii niirucurique Cristo menara yucʉ tenipʉ paa pua tuu yaio ecoupa, mani upʉ ñañarije ca tiirʉga niirije ca tii yaio ecoro, ñañarije tiiriquere ca tii nʉnʉjeerã mani ca nii nʉnʉa waatipere biro ĩirã, mani ĩi maji. 7 Bii yaicoarãpʉa, ñañarije mani tiiticu. 8 “Cristo mena mani ca bii yaijata, cʉ̃ menara mani catirucu,” mani ĩi. 9 Cristoa, ca bii yairicarã watoare ca cati tuaricʉpʉ niiri, cʉ̃ ca bii yai nemotipere mani maji. Cʉ̃ra, bii yairiquea do biro cʉ̃re bii ametʉene nʉcã majiti yua. 10 Cʉ̃ ca bii yairije mena, jĩcãti bii yaigʉra, ñañarije tiiriquere bii yai ametʉene peoticã cojoupi mee. Cʉ̃ ca catirije peera Ʉmʉreco Pacʉ yeere tiirʉgʉ catimi. 11 To biri wãmera mʉja cãa, ñañarije tiiriquere ca bii yai weoricarãpʉre biro nii tʉgoeñaña. Bii pacarã Cristo Jesús jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ yee peere ca tiiparã ca catirã niiña. 12 To biicãri, mʉja upʉ ca bii yaipa upʉre ñañarije tiirique pee ca bii ametʉene nʉcãro tii, ñucã ñañarije ca tiirʉgarije cãare tii nʉnʉjee, tiiticãña. 13 Mʉja upʉ maquẽre ñañarije peere ca tiirije ca niiro tiicãri, ñañarije tiirique maquẽ ca niiro tiiticãña. To biro tiitirãra, Ʉmʉreco Pacʉ yee peere ca tiirije ca niiro tiiya, ca bii yaicoaricarãpʉra, ca cati tuaricarãre birora mʉja upʉri maquẽre añurije peere ca tiirije pee ca niiro tiiri. 14 O biro mʉja ca tiiro, ñañarije tiirique mʉjare bii ametʉenetirucu, doti cũurique ca ĩirore biro tii nʉnʉa waatirãra, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tiirije mena pee mʉja ca niiro macã. 15 ¿To docare ñee mani ĩirãti? ¿Doti cũurique ca ĩirore biro tii nʉnʉa waatirãra, Ʉmʉreco Pacʉ wapa manirora añuro cʉ̃ ca tii bojarique mena pee ca niirã niiri, ñañarije mani tiirãti? ¡Mani tiiti majuropeecãrucu! 16 ¿Jĩcʉ̃re, cʉ̃ ca dotirijere tii nʉnʉjeerʉgarã cʉ̃re pade coteri maja mʉja ca niijata, mʉja ca pade bojagʉre wapa manirora pade coteri maja niiriquere mʉja majititi? Atea teere birora bii, bii yairicaro ca tiirije ñañarijere ca tii nʉnʉjeerã, añurije maquẽre ca tii nʉnʉjeerã cãa, teere ca pade coterã niima. 17 Añu majuropeecã Ʉmʉreco Pacʉ, ñañarijere ca tii nʉnʉjeerã ca niimiricarã, mee mʉja ca yeri tʉgoeña niirije menapʉ, añurije queti mʉja ca bue majio ecoriquere mʉja tʉo nʉnʉjeeupa. 18 Ñañarije tiiriquere ametʉene ecori, mecʉ̃ra añurije peere pade coteri maja mʉja nii yua. 19 Bojoca bii niiriquerena yʉ wede, tʉgoeña bayitima ĩirã, atere añuro tʉo puotibocuma mʉjare ĩima ĩigʉ. Jʉgueropʉre, mʉja upʉri maquẽre, õo pee jañuro ñañarije tii yai waaricaro ca tiirije peere ca tiirije ca niiro mʉja ca tiiricarore birora, mecʉ̃ cãare mʉja upʉri maquẽre añurije, ca ñañarije manirã niiricaro ca tiirije peere ca tii nʉnʉjeerije ca niiro tiiya. 20 Ména, ñañarije peere tii nʉnʉjee niirã, añurije peere mʉja tii nʉnʉjeetiupa. 21 ¿Mecʉ̃re mʉja ca bobo tʉgoeñarije ñañarijere tii niirã, ñee mʉja bʉari? Mʉja bʉatiupa. Tea bii yairicaro ca tiirije wado nii. 22 Mecʉ̃ra ñañarijere ca tii nʉnʉjee yerijãaricarã niiri, Ʉmʉreco Pacʉ peere ca pade coterã nii eari, ca ñañarije manirã nii, caticõa niiriquere bʉa earicaro tii, ca tiirijere mʉja bʉa. 23 Ñañarije tiirique wapa, bii yairique nii. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorije pea, mani Wiogʉ Cristo Jesús jʉori caticõa niirique nii.

Romanos 7

1 ¿Yʉ yaarã, to docare mʉja majititi (doti cũurique ca majirãre mʉjare yʉ ĩi) doti cũurique bojocʉre cʉ̃ ca cati niiro wado cʉ̃re ca doti niirijere? 2 O biro ĩijata: Nomio ca manʉ cʉtigo, ca dotirije jʉori cõ manʉ cʉ̃ ca cati niirore ĩigo, cʉ̃ mena niimo. Cõ manʉ cʉ̃ ca bii yaicoajata, ca manʉ cʉtigo cõ ca niirijere ca dotirijere ca doti ecotigo tuamo. 3 O biro ca biirije jʉori, cõ manʉ cʉ̃ ca cati pacaro apĩ cõ ca manʉ cʉtijata, ca manʉ cʉtigo cõ ca niirijere ca dotirijere ametʉene nʉcãgo tiimo. Cõ manʉ cʉ̃ ca bii yaicoajata docare, tee ca dotirijere ca doti ecotigo tuamo. To biri apĩ cõ ca manʉ cʉtijata cãare, ca ʉmʉa epe paigo méé niimo. 4 Yʉ yaarã, mʉja cãa to birora Cristo mena nii earã, cʉ̃ menara doti cũuriquere mʉja bii yai weocãupa, apĩ ca bii yairicarã watoare ca cati tuaricʉ yaarã pee niirʉgarã. O biro biicãri, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarije añurije mani tii niirucu. 5 Ména ñañarije ca tii niirã mani ca niiro, doti cũuriquea, mani upʉpʉre ñañarije tiirʉgarique ca niirijere ca tii bau niiro ca tii niirije niiupa. To biri bii yairicaro ca tiirije wadore mani tiicã niirucuupa. 6 Mecʉ̃ra, doti cũurique manire ca doti niirucumiriquere ca bii yai weoricarã niiri, jʉgueropʉ doti cũurique ca nii jʉoriquere ca tii nʉnʉjeerã méé mani nii, Añuri Yeri wãma wãme cʉ̃ ca doti niirije mena pee Ʉmʉreco Pacʉre tii nʉnʉjeerʉgarã. 7 ¿To docare ñee mani ĩirãti? ¿“Doti cũurique ñañarije nii,” mani ĩirãti? ¡Mani ĩiti majuropeecãrucu! Doti cũurique ca manijata, ñañarije ca niirijere yʉ majitibojacupa. Ĩa ʉgoriquere yʉ majitibojacupa, doti cũurique, “Ĩa ʉgoticãña,” to ca ĩitijata. 8 Ñañarije pea, doti cũurique to biro ca ĩirije jʉori, niipetirije ĩa ʉgoriquere yʉre tii bau niiwʉ. Doti cũurique ca manijata, ñañaro tiirique manirore biro biicã. 9 Doti cũuriquere ca majitigʉ yʉ ca niiri cuupʉre cati añugʉ yʉ niiwʉ. Doti cũuriquere yʉ ca majiro, ñañarije yʉ ca tiirique bii bau nii eacãwʉ. To biri ca bii yaipʉra yʉ niicãwʉ yua. 10 To biri doti cũurique, catirique yʉre ca tiicojoboriquera, ca bii yaipʉ yʉ ca niiro yʉre tiicãwʉ. 11 Ñañarije pea, doti cũuriquerena nii eari, ñañaro yʉ ca tii bui cʉtiro yʉre tiiwʉ. Tee jʉori ca bii yaipʉra yʉ niicãwʉ. 12 O biro mani ĩi yapano, añuro petira doti cũuriquea, ca ñañarije manirije nii, ca doti niirije cãa ca ñañarije manirije, díámacʉ̃ ca niirije, añurije, nii. 13 To docare, ate añurijera, ¿ca bii yaipʉ yʉ ca niiro yʉre to tiicãjapari? ¡Tiitijacupa! Ñañarije, ñañarijera ca niirijere ĩñorʉgaro, añurije jʉorira, ca bii yaipʉ yʉ ca niiro yʉre tiiwʉ. O biro biiri, doti cũurique jʉori, ñañarije, díámacʉ̃ra ñañarije peti ca niirijere bii bau nii eacãwʉ. 14 Doti cũuriquea Ʉmʉreco Pacʉ yee nii. Yʉ pea, bojocʉ ca tʉgoeña tutuatigʉ, ñañarijere ca tii nʉnʉjeepʉ noniricʉ yʉ niicã. 15 Yʉ ca tiirijere yʉ tʉo majiti. Yʉ ca tiirʉgarijere tiitigʉra, yʉ ca junarije peere yʉ tiicã. 16 To biri yʉ ca junarije peere ca tiigʉ niiri, “Doti cũurique, añurijera nii,” yʉ ĩi. 17 To biri yua yʉ méé yʉ nii, teere ca tiigʉ. Yʉpʉre ñañarije ca niirije pee to biro tii. 18 Yʉpʉre ca tʉgoeña bayitigʉ yʉ ca niiri upʉre añurije ʉnora ca manicãrijere yʉ maji; añurije ca tiicãrʉgagʉ nii pacagʉ, yʉ tii jeeño majiticã. 19 To biri yʉ ca tiirijea, añurije yʉ ca tiirʉgarije méére yʉ tii, ñañarije yʉ ca junarije peere yʉ tii. 20 To biri yua, yʉ ca junarijerena yʉ ca tiijata, yʉ méé yʉ tii. Yʉpʉre ñañarije ca niirije to biro tii. 21 O biro ca biirije jʉori atere yʉ maji: Añurijere yʉ ca tiicãrʉga pacaro, ñañarije mena wado biicã. 22 Yʉ ca tʉgoeñarijepʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijere bʉaro boo tʉgoeña. 23 To ca bii pacaro, yʉ upʉpʉre apeye ca doti niirijere yʉ ĩa, ñañarijere ca doti niirije ca niirijere. Ate ca dotirije, yʉ ca tʉgoeñarije ca dotirije menare ameri quẽe niima ĩiro, ñañarijerena yʉ ca tii nʉnʉjeecõa niiro yʉre tii. 24 ¡Abé nija yʉ niiquĩgʉ! ¿Ati upʉ mena ñañarije tiicãri yʉ ca bii yaipere ñiru peti yʉre cʉ̃ ametʉenegʉti? 25 Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo jʉori, “Añu majuropeecã,” yʉ ca ĩigʉ wado ametʉene majimi. O biirije ca biiro macã, yʉ ca tʉgoeña niirije mena peera, yʉ majuropeera Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijere yʉ tii nʉnʉjee, yʉ upʉ ñañarije ca tii niiri upʉ mena peera, ñañarije ca tii dotirije peere yʉ tii nʉnʉjeecã.

Romanos 8

1 To biri mecʉ̃ra yua, Cristo Jesús mena ca niirãra ñañaro cʉ̃ja ca bii yaipe ʉno mani. 2 Jesucristo jʉori, Añuri Yeri catirique ca tiicojogʉ cʉ̃ ca dotirije, ñañarijere, bii yairiquere, ca doti tutua niirijere yʉre ametʉenewʉ. 3 Ʉmʉreco Pacʉ pea, Moisés cʉ̃ ca doti cũurique do biro ca tii majitirijere tiiupi. Do biro ca tiipe méé niiupa, bojoca tʉgoeña bayitima ĩirã ñañarije cʉ̃ja ca tii niirije niima ĩiro. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ Macʉ̃re, bojocʉ ñañarijere ca tii niigʉ ca tʉgoeña bayitigʉre biro ca niigʉ cʉ̃re tiicojoupi, ñañarije tii niiriquere cʉ̃ ametʉene bojajato ĩigʉ. Bojocʉ ca tʉgoeña bayitigʉre biro cʉ̃re tiiri, ñañarijere tii yaioupi Ʉmʉreco Pacʉ. 4 Atere to biro tiiupi, doti cũurique añurije ca dotirore biro cʉ̃ja tii niijato ĩigʉ. Mee ñañarije tiirʉga tʉgoeñariquere ca tii nʉnʉjeerã méé mani nii, Añuri Yeri cʉ̃ ca ĩirore biro pee ca tii niirã mani nii yua. 5 Ñañarije ca tiirã, tee pee wadore tiirʉga nʉnʉjeecã niima. Añuri Yeri cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiirã pea, Añuri Yeri cʉ̃ ca boorije pee wadore tiirʉga tʉgoeñama. 6 Ñañarije tiirʉga tʉgoeñariquere nʉcãtima ĩirã, tee pee wadore tiirʉga nʉnʉjeecã niiriquea, bii yairicaro ca tiirije nii. Añuri Yeri yee peere tiijata, añuro nii, cati, biiricaro tii. 7 Ñañarije cʉ̃ja ca tiirʉga tʉgoeñarijere nʉcãtima ĩirã, tee pee wadore ca tiirʉga nʉnʉjeecõa niirã, Ʉmʉreco Pacʉre ca junarã niima. Cʉ̃ ca dotirijere booti, tii nʉnʉjee majiti, biicãma. 8 To biri ñañarije cʉ̃ja ca tiirʉga tʉgoeñarijere ca nʉcãtirã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa ʉjea niirijere tii majitima. 9 Mʉja pea, ñañarije ca tiirã méé mʉja nii yua. Añuri Yeri cʉ̃ ca boorore biro pee ca tiirã mʉja nii, díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri mʉjapʉre cʉ̃ ca niijata. Cristo yʉʉ Añuri Yerire ca cʉotigʉa, Jesucristo yʉʉ méé niimi. 10 Cristo mʉjapʉre cʉ̃ ca niijata, mʉja upʉ pea ñañarije jʉori ca bii yaipa upʉ to ca nii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri pea mʉja ca catirije niimi, añurã cʉ̃ ca tiirije jʉori. 11 Cristo cʉ̃ ca cati tuaro ca tiiricʉ yʉʉ Añuri Yeri mʉjapʉre cʉ̃ ca niijata, Cristo cʉ̃ ca cati tuaro ca tiiricʉ Ʉmʉreco Pacʉra mʉja upʉri ca bii yairijere wãma catirique tiicojorucumi, cʉ̃ yʉʉ Añuri Yeri mʉjapʉre cʉ̃ ca niirije jʉori. 12 To biri yʉ yaarã, jĩcã wãme mani ca tii niipe nii. Biiropʉa mani upʉ ñañarije ca tiirʉgarije peere mani ca tii niipe méé nii. 13 Tee ñañarijere mʉja ca tii niijata, ñañaro tamʉo yairica tabepʉ mʉja waarucu. Añuri Yeri jʉori, ñañarije tiiriquere mʉja ca tii yaiojata, mʉja caticõa niirucu. 14 Niipetirã, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri cʉ̃ ca majiorore biro ca tii niirã, Ʉmʉreco Pacʉ puna niima. 15 Mʉja, ñucã ca uwi duwi yujurã mʉja ca niiro ca tiipa yeri méére mʉja ñeeupa. Añuri Yeri, Ʉmʉreco Pacʉ puna niiricaro ca tiigʉre mʉja ñeeupa. Cʉ̃ jʉorira, Ʉmʉreco Pacʉre, “¡Abbá! ¡Cáacʉ!” mani ĩi. 16 Cʉ̃, Añuri Yerira mani ca yeri cʉtirijepʉre, Ʉmʉreco Pacʉ puna mani ca niirijere wede majiomi. 17 Cʉ̃ puna mani ca niijata, cʉ̃ yeere ca cʉo nʉnʉjeerã niirã mani bii; Ʉmʉreco Pacʉ yeere ca cʉo nʉnʉjeerã, Cristo mena jĩcãri cʉ̃ yeere ca cʉo nʉnʉjeerã, niirã mani bii, cʉ̃ mena jĩcãri ñañaro mani ca tamʉojata, ñucã cʉ̃ mena jĩcãrira añuro mani ca tii nʉcʉ̃ bʉo ecopere biro ĩirã. 18 Ati rʉmʉrire ñañaro tamʉoriquea, añurije manire ca bii eape menare mani ca ĩa cõoñajata, mani majuropeecã. 19 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jeeñorique, díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ puna mani ca niirijere ca bii ĩño eapa tabere pato wãcãrique mena yue nii, 20 ñañaro ca biipe ca niiro ca tii ecorique niiri. Biiropʉa tee majuropeera to biro biitiupa. Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro biirucu,” cʉ̃ ca ĩirique niima ĩiro to biro biiupa. Bii pacaro nii, 21 cʉ̃ ca jeeñorique majuropeera ñañaro ca tii eco niirijere ametʉene ecori, Ʉmʉreco Pacʉ puna añurijepʉ cʉ̃ja ca ametʉene ecori tabere cʉ̃ja mena ca nii earo ca tiipe. 22 Cʉ̃ ca jeeñorique niipetirijepʉra, jĩcõ nomio macʉ̃ cʉtigo puniro cõ ca tʉgoeñarore biro ca biirijere mani maji. 23 Tee wado méé ñañaro tamʉo, mani, jiro mani ca bʉapepʉre ĩigʉ, Añuri Yerire cʉ̃ ca tiicojo jʉoricarãpʉ cãa to birora ñañaro mani tamʉo, Ʉmʉreco Pacʉ punare biro tii ecori, ñañaro mani ca tamʉori upʉre cʉ̃ ca ametʉenepa tabere yue niirã ʉno. 24 Tee, mani ca yue niirijerena ĩirã, mani ametʉene ecowʉ. Yuerique ca bii earijepʉa, yue nemorique méé nii. ¿Ñiru cʉ̃ ca cʉorijepʉrena cʉ̃ yuecõa niigajati? 25 Mani ca cʉotirijere mani ca yue niijata, tʉgoeña bayirique mena to birora mani yuecõa nii. 26 O biri wãmera, mani ca tʉgoeña bayitirijere manire tii nemomi Añuri Yeri. Jãi juu buerica wãme ʉnora mani ĩi majiticã, to biro mani ca biiro Añuri Yeri majuropeera do biro ca ĩi wede majiña manirije mena, otirique mena, Ʉmʉreco Pacʉre manire jãi bojami. 27 Ʉmʉreco Pacʉ, yeripʉ tʉgoeñariquere ca majigʉ niiri, Añuri Yeri cʉ̃ ca ĩirʉgarijere majicãmi, Añuri Yeria, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro cʉ̃ yaarãre cʉ̃ ca jãi bojarije ca niiro macã. 28 Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃re ca mairãre añurije boojãgʉ, niipetiri wãmeri cʉ̃jare ca biiro tiimi, cʉ̃ ca ĩiricarore biro to biijato ĩigʉ cʉ̃ ca jʉoricarãre, mani ĩi maji. 29 Ʉmʉreco Pacʉ, jʉgueropʉra cʉ̃ ca beje jeericarãre cʉ̃ Macʉ̃re biro ca niiparã cʉ̃jare tiiupi, cʉ̃ Macʉ̃ pea paʉ ca tʉo nʉnʉjeerã watoare cʉ̃ja jũwʉ cʉ̃ niijato ĩigʉ. 30 To biro biirucuma, cʉ̃ ca ĩiricarãrena jʉo, cʉ̃ ca jʉoricarãrena, añurã cʉ̃ja ca niiro tii, añurã cʉ̃ ca tiiricarãrena, cʉ̃ ca añu majuropeerijere ca cʉo eaparã cʉ̃ja ca niiro tii, tiimi. 31 ¿Atere ñee mani ĩirãti? Ʉmʉreco Pacʉ mani mena cʉ̃ ca niijata, ¿ñiru ʉno pee ñañaro manire cʉ̃ tiibogajati? 32 Cʉ̃ Macʉ̃ majurope cãare maitigʉra, mani niipetirã mani ca ñañarije jʉori cʉ̃ ca bii yairo ca tiiricʉ, ¿do biro ĩigʉ, cʉ̃ Macʉ̃ mena jĩcãrira niipetirije manire cʉ̃ tiicojotibogajati? 33 ¿Ñiru, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca beje jeericarãre “Ñañarije ca tiirã niima,” cʉ̃ ĩibogajati? Ʉmʉreco Pacʉ niimi, ca ñañarije manirã ca tiigʉ. 34 ¿Ñiru ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ tiibogajati? Cristo Jesús manire bii yai bojaupi. Ñucã cati tua biicãri, Ʉmʉreco Pacʉ díámacʉ̃ nʉña pee niiri, manire jãi boja niimi. 35 ¿Jesucristo manire cʉ̃ ca mairijere, ñiru manire cʉ̃ tuu dica woogʉti? Ñañaro tamʉorique, do biro ca bii majiña manirije, ñañaro cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeerije, aʉa boarique, juti boo pacarique, ca uwiorije, ñañaro jĩa eco yairique cãa, manire tuu dica woo majiti. 36 O biro ĩi owarique: “Mʉ yee jʉori, to cãnacã rʉmʉra ca bii yaiparã jãa niicã. Oveja cʉ̃ja ca jĩaparãre biro jãare ĩama,” ca ĩirore birora. 37 To ca bii pacaro, manire ca mairicʉ jʉori, ate niipetirijere ca ametʉa nʉcãrã peti mani nii. 38 “Díámacʉ̃ra, bii yairique ʉnora, catirique ʉnora, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã ʉnora, wãtĩa ʉnora, mecʉ̃re ca biirije ʉnora, jiro ca biipe ʉnora, ca yeri tutuarã ʉnora, 39 emʉaropʉ ʉnora, ñañaro bii yairica tabe ʉnora, jĩcã wãme Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jeeñorique ʉnora, mani Wiogʉ Cristo Jesús jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca mairijere manire tuu dica woo majiti,” yʉ ĩi.

Romanos 9

1 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeegʉre birora ĩi ditoricaro maniro, díámacʉ̃ yʉ ĩi. Yʉ ca tʉgoeñarije, Añuri Yeri cʉ̃ ca majiorije jʉori, “To birora bii,” yʉre ĩi. 2 Yʉ yeripʉ bʉaro tʉgoeñarique pai, to birora puniro tʉgoeña cõa nii, yʉ bii. 3 Yʉ majuropeera, “Ñañaro biirucumi,” ĩiricʉ nii, Jesucristore ca majitigʉ nii, yʉ biicãrʉgami, yʉ yaarã, yʉ yaa pooga macãrã 4 israelitas're ĩima ĩigʉ. Cʉ̃ja, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ami dica wooricarã niiupa. Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ puna peti cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare tiiupi. Cʉ̃ja menara nii, cʉ̃ ca doti tutuarijere cʉ̃jare ĩño, tiiupi. “Mʉja menare o biro yʉ tii niirucu,” cʉ̃jare ĩi, cʉ̃ ca dotirijere cʉ̃jare cũu, díámacʉ̃ tii nʉcʉ̃ bʉorica wãmere cʉ̃jare wede majio, ñucã “O biro mʉjare yʉ tiirucu,” cʉ̃jare ĩiupi. 5 Jãa ñicʉ̃ jʉ̃mʉara niiupa, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã. Cʉ̃ja yaa puna macʉ̃ra bojoca mani ca bii nʉnʉa doorica wãmere biro ĩijata, baʉaupi Cristo, niipetirije jotoa Ʉmʉreco Pacʉ ca niigʉ. To birora ĩi nʉcʉ̃ bʉocã niiricʉ cʉ̃ niijato. To biro to biijato. 6 Ʉmʉreco Pacʉ, Israel yaa pooga macãrãre, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirique, to birora biicã yerijãa waaro méé bii. Niipetirãpʉ Israel pãramerã ca niirã israelitas méé niima. 7 Ñucã Abraham pãramerã cʉ̃ja ca niirije jʉorira, niipetirãpʉra cʉ̃ puna niitima. Ʉmʉreco Pacʉ o biro cʉ̃re ĩiupi: “Isaac jʉori, mʉ pãramerã cʉtirucu,” ĩiupi. 8 O biro ĩijata: “Ʉmʉreco Pacʉ puna ca niirã, tii puna macãrã cʉ̃ja ca niirije jʉorira cʉ̃ puna niitima. ‘O biro yʉ tiirucu,’ cʉ̃ ca ĩiricʉ puna pee doca, Abraham pãramerã niima,” ĩiricarã niima. 9 Ate nii Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirique: “Ape cʉ̃mare ati cuu ʉnora yʉ doorucu, to cõrore Sara jĩcʉ̃ macʉ̃ cʉtirucumo,” cʉ̃ ca ĩirique. 10 Tee wado méé nii ñucã, Rebeca puna cãa jĩcʉ̃ra pacʉ cʉtiupa, mani ñicʉ̃ Isaac wadore. 11 Cʉ̃ja ca baʉaparo jʉguero, añurije, ñañarije, cʉ̃ja ca tiitiropʉra, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca boorore biro cʉ̃ majuropeera cʉ̃ ca beje amirijere díámacʉ̃ra to nii eajato ĩigʉ, 12 bojoca tii niirique jʉori méé, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉogʉ niiriquere ĩigʉ, o biro cõre ĩiupi Rebecare: “Cʉ̃ jũwʉ pee cʉ̃ baire pade coterucumi,” ĩiupi, 13 o biro ĩi owarique ca ĩirore birora: “Jacob're yʉ maiwʉ. Esaú peera yʉ juna jañuwʉ.” 14 ¿Ñee mani ĩirãti? ¿To docare Ʉmʉreco Pacʉ ñañagʉ cʉ̃ niiti? ¡Niitimi! 15 Ʉmʉreco Pacʉ o biro cʉ̃re ĩiupi Moisés're: “Yʉ ca ĩa mairʉgagʉre yʉ ĩa mairucu. Yʉ ca boo paca ĩarʉgagʉre yʉ boo paca ĩarucu,” ĩiupi. 16 To biri cʉ̃ ca jʉorijea, bojocʉ cʉ̃ ca boorije jʉori méé; ñucã cʉ̃ ca tii bayi niirije jʉori méé, bii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boo paca ĩarije jʉori pee bii. 17 Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉ, Egipto macʉ̃ wiogʉre o biro ĩi: “Aterena ĩigʉ, mʉ mena yʉ ca tutuarijere ĩñorʉgʉ, wiogʉ mʉre yʉ tiiwʉ, niipetiri yepapʉ yʉ wãmere wede batorique ca niipere biro ĩigʉ,” ĩi. 18 Tee tiigʉ Ʉmʉreco Pacʉa, cʉ̃ ca ĩa maigʉre ĩa mai, ca ametʉene nʉcãgʉra bʉaro jañuro to birora cʉ̃ ca biicã nʉnʉa waaro tiicãmi. 19 Mʉ pea yʉre mʉ ĩicu: “To docare, ¿ñee tiigʉ Ʉmʉreco Pacʉ, ‘To biro tiima,’ manire cʉ̃ ĩiti? ¿Ñiru pee cʉ̃ ca boorijere cʉ̃ ĩi camotabogajati?” mʉ ĩicu. 20 Yʉ pea o biro mʉre yʉ ĩi: Mʉa, ¿“Ñiru mʉ niiti, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiirijere to biro mʉ tii,” cʉ̃re ĩirʉgʉ? Mʉja ca tʉgoeñajata, ¿diirʉ, tiirʉ ca weericʉre ñee tiigʉ to biri jotʉ yʉre mʉ tiiri, to ĩigajati? 21 Jotʉri weeri majʉa, dii jĩcã bʉrʉa maquẽrena ca nii majuropeerijere tiirã cʉorique, niipetirijere tiirã cʉ̃ja ca cʉori jotʉri, wee majimi. hk00139b.tif 22 Ʉmʉreco Pacʉ, ñañaro cʉ̃ ca tiirijere, cʉ̃ ca tutuarijere, ĩñorʉga pacagʉ, ñañaro tii eco, ñañaro bii yairica tabepʉ waa, ca biiparãre tʉgoeña bayirique mena to birora cʉ̃jare ĩacãupi. 23 Ñucã to biro biigʉa, manire ametʉenerʉgʉ, bʉaro manire cʉ̃ ca mairijere, cʉ̃ ca añu majuropeerijere, ĩñoupi. Jĩcãtopʉra manire boo paca ĩari, cʉ̃ mena mani ca niipere biro ĩigʉ manire beje jeeupi. 24 Mania cʉ̃jara mani nii, judíos watoare, judíos ca niitirã watoa cãare, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉoricarã. 25 Oseas cʉ̃ ca owarica pũuropʉ Ʉmʉreco Pacʉ: “Yʉ yaa pooga ca niitiricarãre, ‘Yʉ yaa pooga,’ yʉ ĩirucu. Yʉ ca maitimiricarãrena, ‘Yʉ ca mairã,’ yʉ ĩirucu.” 26 “ ‘Yʉ yaa pooga méé mʉja nii,’ cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩirica tabera, ‘Ʉmʉreco Pacʉ ca caticõa niigʉ puna mʉja nii, ĩiricarã niirucuma,’ ” cʉ̃ ca ĩiricarore birora. 27 Israelitas cʉ̃ja ca biipe peera o biro ĩimi Isaías: “Israel yaa pooga macãrã jita duparire biro paʉ nii pacarã, paʉacã mééra ametʉarucuma; 28 Wiogʉa, cʉ̃ ca ĩiricarore birora, yoari mééra ati yepa macãrãre ñañaro tiirucumi,” ĩimi. 29 Isaías'ra o biro ĩiupi ñucã: “Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉrena ca doti tutua niigʉ, mani Israel yaa pooga macãrãre cʉ̃ ca dʉaticãjata, Sodoma, Gomorra macãrãre biro mani bii yaicã yerijãa waabojacupa,” ĩiupi. 30 Atere ¿ñee mani ĩirãti? Judíos ca niitirã, añurã cʉ̃re tii ecorʉgarã añurije ca tiitirucuricarãrena, díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉori, añurã cʉ̃jare tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ. 31 Israelitas, doti cũurique jʉori añurã nii eariquere ca amamiricarã pea, añurã nii eariquere bʉa eatiupa. 32 ¿Ñee tiirã cʉ̃ja bʉa eatijapari? Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique mena méé teere amaupa, cʉ̃ja ca tii nʉnʉjeerije jʉori pee, teere amaupa, “Tee menara mani bʉa eacãrucu” ca ĩi tʉgoeñarãre biro. To biro biima ĩirã, ʉ̃tãgare pʉa taarãre biro biiupa. 33 O biro ĩi owarique ca ĩirore birora: “Ĩaña, Sión're jĩcãga ʉ̃tãga yʉ cũu, jĩcãga ʉ̃tãga bojoca cʉ̃ja ca pʉata ñaaro ca tiipagare. Cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeegʉa boboro tamʉotirucumi.”

Romanos 10

1 Yʉ yaarã, yʉ yeri ca boorije, israelitas're Ʉmʉreco Pacʉre yʉ ca jãi bojarije, “Cʉ̃ja ametʉajato” ĩigʉ yʉ ca ĩirije nii. 2 “Ʉmʉreco Pacʉre bʉaropʉra ca tii nʉcʉ̃ bʉorʉgarã niima biirãpʉa” yʉ ĩi, cʉ̃ja yee maquẽre. Tee peere to biro ca biicãrã nii pacarã, Ʉmʉreco Pacʉ yee díámacʉ̃ ca niirijere biro tiitima. 3 Ʉmʉreco Pacʉ añurã cʉ̃ ca tiirijere majitima ĩirã, cʉ̃ja majuro cʉ̃ja ca tiirije jʉorira añurã niirʉgama ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉ añurã cʉ̃ ca tiirijere junaupa. 4 Doti cũurique, Jesucristorena bii yapano ea, díámacʉ̃ cʉ̃re ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorã niipetirã añurã cʉ̃ja ca nii eapere biro ĩiro. 5 Doti cũurique jʉori añurã niiriquere o biro ĩi owaupi Moisés: “Doti cũurique ca ĩirore biro ca tii niigʉa, tee jʉorira caticõa niiriquere bʉarucumi,” ĩiupi. 6 Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori añurã nii earique peera o biro ĩi: “Mʉja yeripʉ o biro ĩi tʉgoeñaticãña, ¿ñiru ʉmʉreco tutipʉ cʉ̃ mʉa waa majigajati, ñucã Jesucristo cʉ̃ ca duwi dooro tiirʉgʉ? 7 ¿Ñiru ca ʉ̃cʉ̃ari opepʉ cʉ̃ duwi nʉcã waagʉti, Jesucristore ca bii yairicarã watoapʉ cʉ̃ ca tua mʉa dooro tiirʉgʉ?” ĩi. 8 To docare, “¿Ñeere to ĩiti? Ʉmʉreco Pacʉ wederique mʉ pʉtora nii, mʉ yeripʉ nii, mʉ ʉjerorena nii, bii,” ĩi doca. Ate nii díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique maquẽre jãa ca wederije. 9 Mʉ ʉjero mena, “Wiogʉ niimi Jesucristo” ĩi, mʉ ca tʉgoeña niirijepʉ, “Ca bii yairicarã watoare cʉ̃ ca cati tuaro tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ,” mʉ ca ĩi tʉo nʉnʉjeejata, mʉ ametʉarucu. 10 Añurã niiriquere bʉa earʉgarã, yeripʉ mena díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjee, ametʉariquere bʉa earʉgarã, ʉjero mena, “Wiogʉ niimi Jesucristo,” ĩi, ĩirique nii. 11 Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Niipetirã cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã, boboro tamʉotirucuma” ĩi. 12 To biri judíos, judíos ca niitirã menare, ameri ĩa dica woorique mani. Cʉ̃, Wiogʉra, niipetirã Wiogʉ niimi, tii nemorique cʉ̃re ca jãirã niipetirãre, niipetiro añurije cʉ̃ja ca bʉa earo tiimi. 13 To biri: “ ‘Wiogʉ jãare ametʉeneña,’ cʉ̃re ca ĩi jãirã niipetirã ametʉarucuma,” ĩi. 14 ¿Do biro pee biicãri, cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeetiricʉrena, “Jãare tii nemoña,” cʉ̃ja ĩibogajati? ¿Cʉ̃ yeere tʉo ñaati pacarã, do biro pee tiicãri cʉ̃re cʉ̃ja tʉo nʉnʉjeebogajati? ¿Cʉ̃ yee maquẽre cʉ̃jare wederi maja cʉ̃ja ca mani pacaro, do biro pee tiicãri cʉ̃ja tʉobogajati? ¿Cʉ̃ ca wede doti cojoricarã niiti pacarã, 15 do biro tiicãri añurije quetire cʉ̃ja wedebogajati? O biro ĩi owarique nii: “Añurije peti nii, queti wederi majʉ añurije queti ca jee doogʉre jãi bocarique,” ĩi. 16 To ca bii pacaro, israelitas niipetirãpʉra añurije quetire tʉo nʉnʉjee, tiitiupa, Isaías o biro cʉ̃ ca ĩi owaquĩricarore birora: “Wiogʉ, jãa ca wederijere, ¿ñiru pee cʉ̃ tʉo nʉnʉjeejapari?” 17 To biri díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquea, añurije quetire tʉorique jʉori nii ea. Queti tʉorique pea, Jesucristo yee maquẽre wederique nii. 18 Yʉ pea o biro yʉ ĩi jãiña: ¿Añurije quetire cʉ̃ja tʉotibujapari? ¡Tʉojacupa! Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Añurije quetire, niipetiri taberipʉ wedeupa. Cʉ̃ja ca wederije ati yepa ca nii eyori taberipʉ ea peticoa,” ĩi. 19 Yʉ jãiña nemo ñucã: ¿To docare israelitas, teere cʉ̃ja tʉo puotibujapari? Ca nii jʉori tabere o biro ĩimi Moisés: “Yʉ yaa pooga macãrã ca niitirãre mʉja ca ĩa tutiro yʉ tiirucu; ca tʉo jeeñotiri pooga macãrã mena mʉja ca ajiaro yʉ tiirucu,” ĩimi. 20 Ñucã Isaías pea o biirije ĩimi: “Yʉre ca amaatimiricarã yʉre cʉ̃ja ca bʉaro yʉ tiiwʉ. Yʉre ca jãiña amaatiricarãre yʉre cʉ̃ja ca majiro yʉ tiiwʉ,” ĩimi. 21 Israelitas yee peera o biro ĩimi: “Tʉo nʉnʉjeeti, ametʉene nʉcã, ca biiri poogare ʉmʉreco yoari rʉmʉ yʉ amorire yʉ juu cojo niimiwʉ,” ĩimi.

Romanos 11

1 To biri yʉ jãiña: ¿Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ yaa poogare junagʉ cʉ̃ tiibujapari? ¡Junatijacupi! Yʉ cãa, israelitara, Abraham pãrami, Benjamín yaa puna macʉ̃, yʉ nii. 2 Mee jĩcãtopʉra Ʉmʉreco Pacʉ, “Yʉ yaa pooga macãrã niirucuma,” cʉ̃ ca ĩiricarãre junatiupi. ¿Mʉja, Elías, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ ca jãi juu buerije mena, israelitas're cʉ̃ ca wedejãarique, o biro ĩi owarique ca ĩirijere mʉja majititi? O biro ĩiupi: 3 “Ʉpʉ, mʉ yaarã mʉ yee queti wede jʉgueri majare jĩa bate, mʉre tii nʉcʉ̃ bʉorã waibʉcʉrã joe mʉenerica tuturi cãare paa abo bate, tiima. Yʉ jĩcʉ̃ra yʉ cati dʉja. Ñucã yʉ cãare jĩarʉgama,” ĩiupi Elías. 4 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Ʉmʉreco Pacʉ pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: “Yʉ yaarã ca niiparãre siete mil peti Baal're jĩcãti ʉno peera ca ĩi nʉcʉ̃ bʉotiricarãre yʉ jee dica woowʉ,” ĩiupi. 5 To biri wãmera mecʉ̃ri cãare, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca mairije mena cʉ̃ ca beje jeericarã israelitas jĩcãrã dʉjama. 6 Cʉ̃ ca ĩa mairije jʉori cʉ̃ ca beje amijata, añurije tii niirique jʉori méé bii. Too to ca biijata, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairije, cʉ̃ ca mairije méé niicãbojacupa. 7 To docare ¿do biro mani ĩirãti? Israelitas, cʉ̃ja ca amariquere bʉa eatiupa. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca beje jeericarã pea bʉa eaupa. Ca tʉorʉgatirã pea to birora cʉ̃ja biicãjato ĩi ecocãupa. 8 O biro ĩi owarique ca ĩirore birora: “Cʉ̃ja ca cati tʉgoeña niirijepʉ ca tʉo jeeño majitirã cʉ̃jare tii, ca ĩa jeeñotirije cʉ̃ja capere tii, ñucã cʉ̃ja amoperi cãa ca tʉo jeeñotirije ca niiro tii, cʉ̃jare tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ. To biri ati rʉmʉripʉ cãare to birora biicãma,” ĩi. 9 David cãa o biro ĩiupi: “Cʉ̃ja boje rʉmʉrira yoo yuericarore biro cʉ̃jare ca bii buiyeerije to jeeñacãjato, teerena tii bui cʉti, ñañaro cʉ̃ja ca tii ecopere biro ĩiro. 10 Cʉ̃ja ca ĩatipere biro ĩiro, cʉ̃ja cape macʉ̃ri to yati nʉ̃cãcoajato. Cʉ̃ja jõcʉ̃ri cãa ca tʉ̃a mutĩariquera to niicõa niijato,” ĩi. 11 Mecʉ̃ra o biro yʉ ĩi jãiña: ¿Judíos, to birora tʉo nʉnʉjeeticã yerijãa waarã cʉ̃ja biijapari? Biitijacupa. Cʉ̃ja ca bii ametʉene nʉcãrije jʉorira, judíos ca niitirã peere cʉ̃ja ca ametʉape nii eaupa, israelitas teere cʉ̃ja ca uwa jeoro tiirʉgaro. 12 Cʉ̃ja ca bii ametʉene nʉcãrijera, niipetirãpʉre cʉ̃ja ca tʉgoeña wajoaro tii, cʉ̃ja ca junariquera judíos ca niitirãre cʉ̃ja ca ametʉaro to ca tiijata, ñucã cʉ̃ yaarã cʉ̃ja ca nii eajata docare, ametʉenero añurije cʉ̃jare biirucu. 13 Mecʉ̃ra, mʉja judíos ca niitirãre yʉ ĩi: Mʉja yʉʉ, añurije quetire wederi majʉre birora yʉ paderiquere nʉcʉ̃ bʉorique mena yʉ tii, 14 ape tabera yʉ yaarã mʉjare ĩa peju cʉti, tʉo nʉnʉjeema ĩirã, jĩcãrã cʉ̃ja ca ametʉaro yʉ tiibocu ĩima ĩigʉ. 15 Cʉ̃re cʉ̃ja ca junariquera, bojoca, Ʉmʉreco Pacʉ menare añuro cʉ̃ja ca nii earo tiiupa. Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjee eajata, ca bii yairicarã cati tuarãre biro biirucuma. 16 Trigo weta bʉrʉare jĩcã tabe, “Ʉmʉreco Pacʉ yee niirucu,” ĩi ami dica woo jʉojata, niipetiropʉra añuri bʉrʉa niipeticoa. “Yucʉgʉ nʉcõ Ʉmʉreco Pacʉ yaa nʉcõ niirucu,” ĩi ami dica woorique to ca niijata, ca dʉpʉri cãa jee dica wooriquepʉ tuacã. 17 To biicãri yua, añuro petira jĩcã dʉpʉri paa taa cõa ecoupa. Mʉ pea olivogʉ macãnʉcʉ̃ macãgʉ nii pacagʉ, ape dʉpʉri watoare mʉ tuu ecoupa. O biro biicãri, olivogʉ majuropeepʉre pʉto cʉti, tiigʉ ca cati niirore birora catiro jãña, mʉ bii eaupa. 18 To biri olivogʉ dʉpʉri majurope ametʉenero ca nii majuropeegʉre biro tʉgoeñaticãña. To biro mʉ ca ĩijata, “Ca dʉpʉri méé ca nʉcõrire jʉo cati nii, ca nʉcõri pee yʉ ca cati niiro yʉre tii,” ĩi majiña. 19 Ape tabera o biro mʉ ĩicu: “Jĩcã dʉpʉrire paa jude cõaupi, yʉ peere tuu wajoarʉgʉ,” mʉ ĩicu. 20 To birora bii. Cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeetirije jʉori paa jude cõa ecoupa. Mʉ pea díámacʉ̃ mʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉori tii tabere mʉ nii. To biri “O biro ca biigʉ yʉ nii,” ĩitigʉra, Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉ niiña. 21 Ʉmʉreco Pacʉa, cʉ̃ yaarã majurope cãare cʉ̃ ca ĩa boo pacatijata, mʉja cãare ĩa boo pacatirucumi. 22 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca añurijere, ñucã ñañaro ca tiigʉ cʉ̃ ca niirijere, majiña. Cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeetiricarãre ñañaro ca tiigʉ nii, mʉja mena peera ca bojoca añugʉ nii, biimi. Cʉ̃ ca bojoca añurijere to birora mʉja ca tʉo nʉnʉjeecõa niitijata, mʉja cãa, mʉja paa taa cõa ecocoarucu. 23 Judíos, ca tʉo nʉnʉjeerʉgatirã cʉ̃ja ca niirijere cʉ̃ja ca yerijãajata, ñucã cʉ̃ yaarã cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare tiicãrucumi. Ʉmʉreco Pacʉa, paa taa cõarica dʉpʉre ca tuu queno majigʉ niimi. 24 Mʉja, macãnʉcʉ̃ macãgʉ olivogʉ dʉpʉre paa taari, otericagʉ olivogʉpʉre, tiigʉ dʉpʉ niiti pacarã mʉja ca tuu ecojata, judíos tiigʉ dʉpʉ majurope ca niirã doca, amaricaro maniro tiigʉ dʉpʉ ca niiro tii ecorucuma. 25 Yʉ yaarã, ate ca majiña maniriquere, “O biro ca biirã jãa nii” mʉja ca ĩitipere biro ĩigʉ, mʉja ca majiro yʉ boo. Israelitas jĩcãrã Ʉmʉreco Pacʉre tʉo nʉnʉjeetiupa. Ména to birora biicõa niirucuma, judíos ca niitirã, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjee petiropʉ. 26 O biro cʉ̃ja ca biiro, israelitas niipetirã ametʉene ecorucuma, o biro ĩi owarique ca niirore birora: “Bojocare ca ametʉenegʉ Sión macʉ̃ doorucumi, Jacob pãramerã ñañarije cʉ̃ja ca tii niirijere cõa bojacãrucumi. 27 Ate niirucu cʉ̃ja menare yʉ ca tiipe, cʉ̃ja ca ñañarijere yʉ ca ametʉeneri tabere,” ĩi. 28 Añurije queti mena peera, israelitas, Ʉmʉreco Pacʉ waparã niima, mʉja pee añuro mʉja ca niipere ĩirã. Beje jeericarã cʉ̃ja ca niirije peera, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairã niima, cʉ̃ja ñicʉ̃apʉ cʉ̃ ca jʉoricarã pãramerã niiri. 29 Ʉmʉreco Pacʉa, cʉ̃ ca tiicojorijera ẽmatimi. Ñucã cʉ̃ ca jʉoricarã niirique cãare wajoatimi. 30 Jʉgueropʉre mʉja cãa, Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeetirã mʉja niiupa. Mecʉ̃ri peera israelitas cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeetirije jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa mairã mʉja nii ea. 31 To birora anija cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeetirã cãa, mecʉ̃ra ĩa mai ecorucuma, Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca mairore birora. 32 Ʉmʉreco Pacʉ, niipetirãpʉrena ca tʉo nʉnʉjeetirã cʉ̃ja ca niiro tiiupi, niipetirãpʉrena ĩa mairʉgʉ. 33 ¡Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije maquẽ ca niirije, cʉ̃ yee majirique, tʉo puorique, do biro ca tiiya manirije peti to niicãti! ¡No cõro peti cʉ̃ ca tiirʉgarijere wede majio majiña mani, cʉ̃ ca tiirijere tʉo puoti, biirique to niiti! 34 ¿Ñiru pee Wiogʉ cʉ̃ ca tʉgoeñarijere cʉ̃ majiti? ¿Ñiru cʉ̃ niiupari, cʉ̃re ca wede majioricʉ? 35 ¿Ñiru pee Ʉmʉreco Pacʉre apeye ʉno cʉ̃re cʉ̃ tiicojo jʉojapari, jiro cʉ̃re tuene ecorʉgʉ? 36 Niipetirije cʉ̃ ca jeeñorique cʉ̃ jʉorira nii, cʉ̃ yeera nii, bii. ¡To biri to birora cʉ̃re mani baja peo nʉcʉ̃ bʉocõa niico! To biro to biijato.

Romanos 12

1 To biri yʉ yaarã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa mairije jʉori, mʉja upʉrire ca catirijerena cʉ̃re tiicojo nʉcʉ̃ bʉorãre biro, ca ñañarije manirije, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarije, “Cʉ̃re tiicojo nʉcʉ̃ bʉoya,” mʉjare yʉ ĩi jãi. Ate nii díámacʉ̃ra cʉ̃re tii nʉcʉ̃ bʉorã peti mʉja ca tiimiirije. 2 Ati cuu macãrãre biro biiticãña. Biitirãra, mʉja ca tʉgoeñarijere wajoaya, mʉja ca biirique cʉti niirije ca wajoapere biro ĩirã. O biro biirã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorije añurije, ĩa biijejarique, díámacʉ̃ ca niirijere, mʉja majirucu. 3 Cʉ̃ ca añurije jʉori, yʉre cʉ̃ ca wede doti cojorique ca niiro macã, mʉja niipetirãre: “Jĩcʉ̃ ʉno peera, cʉ̃ ca biirijere cʉ̃ ca tʉgoeña niirijere, ametʉeneropʉ cʉ̃ tʉgoeñaticãjato,” yʉ ĩi. Biitirãra, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, tii maji niiriquere Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca tiicojorique ca niiro cõrora cʉ̃ja tʉgoeñajato. 4 Mani ca niiro cõrora jĩcã upʉrena paʉ taberi ca niiri upʉ mani cʉo. Bii pacaro tee niipetirijepʉra jĩcã wãmera tiiti. 5 To birora mani cãa, paʉ nii pacarã Jesucristo wadore jĩcã upʉra mani nii ea. Mani ca niiro cõrora jĩcãri mena añuro mani ameri tii nemo. 6 Bojorica wãmeri wado tii majiriquere mani cʉo, Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca tiicojorʉgaricarore birora. To biri jĩcʉ̃re, ca biipere wede jʉguerique to ca niijata, díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorore biro cʉ̃ wedejato. 7 Tii nemo majiriquere cʉ̃ ca tiicojo ecojata, añuro mena cʉ̃ tii nemojato. Bue majioriquere cʉ̃ ca tiicojo ecojata, cʉ̃ bue majiojato. 8 Aperãre cʉ̃ja ca tʉgoeña bayiro tii majiriquere cʉ̃ ca tiicojo ecojata, cʉ̃ja ca tʉgoeña bayiro cʉ̃ tiijato. Ca boo pacarãre tii nemo majiriquere cʉ̃ ca tiicojo ecojata, añuro tʉgoeñarique mena cʉ̃ tiicojojato. Jʉo niiriquere cʉ̃ ca tiicojo ecojata, añuro cʉ̃ jʉo niijato. Ĩa boo pacariquere cʉ̃ ca tiicojo ecojata, ʉjea niirique mena cʉ̃ tiijato. 9 Mʉja ca niiro cõrora mai ditoricaro maniro ameri mai niiña. Ñañarijere juna, añurije peere tii nʉnʉjeeya. 10 Mʉja ca niiro cõrora jĩcʉ̃ punare biro ameri mai niiña, nʉcʉ̃ bʉorique mena añuro ameri ĩi nʉcʉ̃ bʉo niiri. 11 Junañe bʉcʉrã niiticãña. To biro biitirãra, añuro yeri cʉticãri Wiogʉre to birora cʉ̃re tii nʉcʉ̃ bʉocõa niiña. 12 Mʉja ca yue niirijere ĩirã, añuro ʉjea niiña. Ñañaro tamʉorã, tʉgoeña bayi ametʉene nʉcãcãña. Juu bue yerijãaticãña. 13 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca boo pacarijere cʉ̃jare tii nemoña. Mʉja pʉto ca earãre añuro cʉ̃jare ñeeña. 14 Ñañaro mʉjare ca tiirʉga nʉnʉjeerãre, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃jare cʉ̃ tiijato ĩirã, cʉ̃jare jãi juu bue bojaya. “Ñañaro mʉja biirucu,” ĩitirãra, “Añuro mʉjare to biijato,” cʉ̃jare ĩiña. 15 Ca ʉjea niirã mena ʉjea niiña. Ca otirã menare otiya. 16 Jĩcã majare biro añuro niirique cʉti niiña. “Do biro ca tiiya manirã jãa nii,” ĩi tʉgoeñatirãra, watoa macãrã cʉ̃ja ca niirique cʉtirijere biro niiña. “Ca majirã jãa nii,” ĩi tʉgoeñaticãña. 17 Jĩcʉ̃ peerena, ñañaro cʉ̃ ca tiiricarore birora, ñañaro cʉ̃re tii ameticãña. Niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro añurijere tiirʉga niiña. 18 Tiirique ʉnora to ca niijata, no mʉja ca tii bayiro cõro niipetirã mena añuro niiña. 19 Yʉ yaarã, mʉja majuropeera ñañaro tii ameticãña. Tiitirãra, “Ʉmʉreco Pacʉ pee ñañaro cʉ̃ tii amejato,” ĩicãña, owarique o biro ĩi: “Yʉ yee nii ñañaro tii amerique; yʉ, yʉ ame bojarucu,” ĩimi Ʉmʉreco Pacʉ. 20 O biro ĩi: “Mʉre ca ĩa tutigʉ cʉ̃ ca aʉa boajata, cʉ̃re baarique ecaya. Cʉ̃ ca oco jinirʉgajata cãare, cʉ̃re oco tĩaña. To biro tiigʉ cʉ̃ ca biirique cʉtirijere bʉaro cʉ̃ ca bobo tʉgoeñaro mʉ tiirucu,” ĩi. 21 Ñañarije pee mʉre ca bii ametʉa nʉcãro tiiticãña. To biro biitigʉra, añurije mena pee ñañarijere ca bii ametʉa nʉcãro tiiya.

Romanos 13

1 Ʉparã cʉ̃ja ca dotirijere niipetirã ca tii nʉnʉjeepe nii. Doti maji niiriquea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorije nii. Ʉparã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca cũurã niima. 2 To biri ʉparãre ca ametʉene nʉcãgʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijere bii ametʉene nʉcãgʉ tiimi. To biro ca biirã, cʉ̃ja majuropeera ñañaro cʉ̃ja ca biipere bii bui cʉtirã tiima. 3 Ʉparã, añurije ca tii niirãre cʉ̃ja ca uwi tʉgoeñaro ca tiirã méé niima. Ñañarije ca tiirã peere biima. ¿Ʉparãre uwi tʉgoeñaricaro maniro mʉ niirʉgati? Añurijere tii niiña. To biro biigʉ, añuro cʉ̃jare mʉ ĩi ecorucu. 4 Cʉ̃a, añuro mʉ ca niipere ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ paderi majʉ niimi. Ñañarije mʉ ca tiijata docare, ca uwipʉ mʉ nii. Watoara ñañaro ca tiirã méé niima. Ʉmʉreco Pacʉ yeere paderi majʉ niiri, ñañaro ca tiigʉre, ajiarique mena ñañaro ca tiipʉ niigʉ tiimi. 5 Tee jʉori, ʉparãre ca tʉo nʉnʉjeepera niiro bii, bʉari ñañaro cʉ̃ja ca tiirijere tamʉorʉgatirã wado méé, tʉgoeña niiriquepʉ ca biirije jʉori. 6 Teerena ĩirã, niirique wapare mʉja wapa tii. Ʉparã, Ʉmʉreco Pacʉ yeere tiiri maja niima. Teera nii cʉ̃ja ca tii niirije. 7 Mʉja ca niiro cõrora mʉja ca wapa moorijere wapa tiiya. Tii nemorique maquẽre wiogʉre mʉja ca wapa moojata, wapa tiiya. Niirique wapare mʉja ca wapa moojata cãare wapa tiiya. Mʉja ca nʉcʉ̃ bʉoparã cʉ̃ja ca niiro macã, cʉ̃jare nʉcʉ̃ bʉoya. Cʉ̃ja ca tiirije cãare ĩa nʉcʉ̃ bʉoya. 8 Mʉja ca ameri maitirije watoarena, jĩcʉ̃ ʉno mena peerena wapa mooticãña. Cʉ̃ pʉto ca niigʉre ca maigʉa, doti cũuriquere tii peoticãmi. 9 Doti cũurique o biro ĩi: “Nʉmo cʉti, manʉ cʉti, bii pacarã, tii epericarã cʉtiticãña; jĩaticãña; jee dutiticãña; ĩa ʉgoticãña,” ĩi. Ate, to biri apeye doti cũurique ca niirije, ate wadorena nii ea: “Mʉ pʉto ca niigʉre, mʉ upʉre mʉ ca mairore birora maiña.” 10 Mairiquea, bojocare ñañaro tiiti. Mairiquea, doti cũurique ca ĩirore biro tii peoticã. 11 Tee tiirã, mani ca niiri cuure majiri ate niipetirijere tii niiña. Mee, ca cãnirãre biro mani ca biirijere wãcãrica tabe niicoa. Mecʉ̃ra, añurije quetire mani ca tʉo nʉnʉjee jʉorica tabe menare mani ca ametʉape cõñacã doo. 12 Ñami ca niimijãrije boecoaro bii. To biri naitĩaropʉ niirãre biro mani ca tii niirucurijere tii yerijãari, ca boero beju cʉtirique peere mani jee ʉpaco. 13 Ʉmʉrecore ca tii niirãre birora, bojoca catiri mani bii niico. Baa paca duwi yuju, cũmu cũa yuju, ʉmʉa, nomia, tiirica wãme cõro méé tii epericarã cʉti, ñañarije tii jeyaariquere, jĩcãri cõro ca nii majiña manirijere, ĩa tutiriquere, ca tii niitiparã mani nii. 14 To biro biitirãra, Wiogʉ Jesucristore biro pee biiya, upʉ, ñañarije tiirique ca boorijere tiirʉga tʉgoeñatirãra.

Romanos 14

1 Díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo bayitigʉre wede pairʉgarã méé añuro tii quenoña. 2 Jĩcãrãre, díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije, niipetirije cʉ̃jare baa doti. To biro ca bii pacaro niima, díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo bayitirã, ote wado ca baarã. 3 Niipetirije ca baagʉa, niipetirije ca baatigʉ peere cʉ̃ ĩa junaticãjato. Niipetirije ca baatigʉ pee cãa, niipetirije ca baagʉ peere cʉ̃ wede paiticãjato. Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairicʉ niimi. 4 ¿Mʉa ñiru mʉ niiti, apĩre ca pade cotegʉpʉre wede pairʉgʉ? Añurije, ñañarije, cʉ̃ ca tiijata cãare, cʉ̃ wiogʉ majimi. Biigʉpʉa tʉgoeña tutuacõa niirucumi. Wiogʉa, tʉgoeña tutuacõa niiricaro ca tii majigʉ niimi. 5 Niima, jĩcã rʉmʉre ape rʉmʉri ametʉenero, “Ca nii majuropeeri rʉmʉ nii,” ca ĩirã. Niima ñucã, “Niipetiri rʉmʉripʉra, jĩcã rʉmʉre birora biicã,” ca ĩirã. Mʉja ca niiro cõro, mʉja ca tʉgoeñari wãmere biro tii niiña. 6 No ca niiri rʉmʉrena “Ca nii majuropeeri rʉmʉ nii” cʉ̃ ca ĩijata, Wiogʉre tii nʉcʉ̃ bʉorʉgʉ tiimi. Ñucã ca ĩitigʉ cãa, Wiogʉrena tii nʉcʉ̃ bʉogʉ tiimi. Niipetirije ca baagʉ cãa, Wiogʉre nʉcʉ̃ bʉogʉ tiimi. To biri Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” ĩimi. Niipetirije ca baatigʉ cãa, Wiogʉre tii nʉcʉ̃ bʉogʉra tiimi. Cʉ̃ cãa, Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” ĩimi. 7 Jĩcʉ̃ mani mena macʉ̃ ʉno peera cʉ̃ yeere cati, ñucã cʉ̃ yee majuro peere bii yai, biitimi. 8 Mani ca cati niijata, Wiogʉ yaarã mani nii. Ñucã bii yairã cãa, Wiogʉ yaarãra mani niicã. To biri cati niirã cãa, bii yairãpʉ cãa, Wiogʉ yaarãra mani niicã. 9 Teere ĩigʉra, bii yai, cati tua, biiupi Cristo, ca catirãre, ca bii yairicarã cãare, cʉ̃ja Wiogʉ niirʉgʉ. 10 Mʉa, to docare, ¿ñee tiigʉ mʉ yee wedegʉre mʉ wede paiti? ¿Ñee tiigʉ cʉ̃re mʉ ĩa junati? Mani niipetirãpʉra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri tabere mani ca eapera niiro bii. 11 O biro ĩi owarique nii: “ ‘Yʉ ca catirore birora biirucu,’ yʉ ĩi,” ĩimi Wiogʉ. “Yʉ jʉguerore niipetirã ãjʉro jupeari mena ea nuurucuma. Ñucã bojoca poogaari cõrora Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉorucuma,” ĩi. 12 To biri mani ca niiro cõrora, niipetirije mani ca tii niiriquere Ʉmʉreco Pacʉre mani wederucu. 13 To biri ca ameri wede paitiparã mani nii. To biro ĩitirãra, mʉja yee wedegʉ ñañaro cʉ̃ ca biiro ca tiirijere tii buiyeeti, díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere ca bii camotarijere tiiti, biiya. 14 Yʉ, Wiogʉ Jesús're ca tʉo nʉnʉjeegʉre birora, jĩcã wãme ʉnora tee majuropeera ñañarije ca niitirijere yʉ maji. Jĩcã wãme ʉnore, “Ñañarije nii,” ca ĩi tʉgoeñagʉra, to biirijera biicu, to biirije ca tʉgoeñagʉ wadore. 15 Mʉ ca baarije jʉorira, mʉ yee wedegʉ cʉ̃ ca tʉgoeñarique pairo mʉ ca tiijata, ameri maĩrica wãme méére tiigʉ mʉ tii. Mʉ ca baarije jʉorira mʉ yee wedegʉ, Cristo cʉ̃ ca bii yai bojaricʉ cʉ̃ ca yairo tiiticãña. 16 Añurijere mʉja ca tiirijerena, ñañaro cʉ̃ja ca wede pairo tiiticãña. 17 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirijea, baa, jini, tiirique jʉori méé bii. Añurije, añuro niirique, ʉjea niirique, Añuri Yeri jʉori bii niirique pee nii. 18 O biri wãme Jesucristore ca tii nʉnʉjeegʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejaro tii, bojoca cãare, “Añugʉ niimi,” ĩi eco, biimi. 19 Tee tiirã añuro niirique, añuro nii nʉnʉa waaricaro ca tiirije peere mani tii niico. 20 Baarique jʉorira, Ʉmʉreco Pacʉ, ca ametʉaparã cʉ̃ja ca niiro cʉ̃ ca tii niirijere ca yai nʉcãro tiiticãña. Baariquea, niipetirijepʉra añurije wado nii. Ñañarijea, mani ca baarije jʉorira aperãre ñañaro cʉ̃ja ca biiro mani ca tiirije pee nii. 21 Waibʉcʉ dííre baati, ʉje ocore jiniti, mʉ yee wedegʉ ñañaro cʉ̃ ca tiiro tii buiyeetirique pee añu. 22 Tee tiigʉ, díámacʉ̃ mʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo niirijere, mʉ, Ʉmʉreco Pacʉ mena wadore bii niiña. Ʉjea niimi, cʉ̃ ca tii niirijere, cʉ̃ ca tʉgoeña niirijepʉ, “To biro mʉ tii,” ca ĩi ecotigʉ. 23 Cʉ̃ ca baarijere tʉgoeñarique pairi ca baagʉa, tee jʉorira wapa tuami, díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorore biro tiitima ĩigʉ. Niipetirije, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoricarore biro ca tiiya manirijea, ñañarije nii.

Romanos 15

1 Mani, ca tʉgoeña tutuarã, manire ca biijejarije peere tiirica tabe ʉnora, ca tʉgoeña tutuatirãre ca tii nemoparã mani nii. 2 Mani ca niiro cõrora, mani pʉto macãrã cʉ̃ja ĩa biijejaro ca tiiparã mani nii, cʉ̃ja yee añurije, añuro cʉ̃ja ca nii nʉnʉa waaro tiirʉgarã. 3 Jesucristo cãa, cʉ̃re ca biijejarije wadore amaatiupi. O biro ĩi owarique ca ĩirore birora: “Ñañarije ca ĩi tutirã ñañarije mʉre cʉ̃ja ca ĩi tutirije, yʉpʉ wadore ñaatuawʉ” ca ĩirore biro. 4 Jʉgueropʉ cʉ̃ja ca owarique niipetirijere, manire ca wede majiopere owaupa, tee, ca tʉgoeña tutuarã manire ca tiirije jʉori, mani ca yue niirijere pato wãcãricaro maniro mani ca yue niipere biro ĩirã. 5 Ʉmʉreco Pacʉ, tʉgoeña bayi, pato wãcãti, biiricaro ca tiigʉ, jĩcãri mena añuro nii, Cristo cʉ̃ ca biiricarore biro mʉja ca biiro cʉ̃ tiijato, 6 jĩcʉ̃ peere biro yeri cʉti, jĩcãri mena Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo Pacʉre baja peo, mʉja ca tii nʉcʉ̃ bʉopere biro ĩigʉ. 7 To biri mʉja ca niiro cõro añura, añuro ameri tiiya, Ʉmʉreco Pacʉ añuro ĩi nʉcʉ̃ bʉoricʉ cʉ̃ ca niipere ĩigʉ, Jesucristo añuro mʉjare cʉ̃ ca tiiricarore birora. 8 Jesucristoa, judíos're pade coteri majʉ niiupi, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉ cʉ̃ ca niirijere ĩñori mani ñicʉ̃pʉre, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉ̃ ca ĩiricarore birora to biijato ĩigʉ. 9 Ñucã judíos ca niitirã cãa Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa mairije jʉori, cʉ̃re cʉ̃ja ca baja nʉcʉ̃ bʉopere biro ĩigʉ dooupi, o biro ĩi owarique ca ĩirore birora: “Tee tiigʉ judíos ca niitirã watoare mʉre yʉ ĩi nʉcʉ̃ bʉorucu. Mʉ wãmere yʉ baja peorucu.” 10 Ñucã ape tabe o biro ĩi: “Ʉmʉreco Pacʉ yaarã mena ʉjea niiña judíos ca niitirã.” 11 Ñucã o biro ĩi: “Niipetirã bojoca poogaari, Ʉpʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉoya. Bojoca cõrora Ʉpʉre baja peoya.” 12 Isaías cãa o biro ĩi owaupi: “Isaí yaa punare jĩcʉ̃ baʉarucumi, niipetirã bojoca poogaarire ca jʉo niipʉ. Bojoca cõrora, ‘Manire ca ametʉenepʉ niimi,’ ĩi yuerucuma,” ĩi. 13 Ʉmʉreco Pacʉ, yue niiricaro ca tiigʉ, mʉja, díámacʉ̃ cʉ̃re ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorãre, ʉjea niirique, añuro niirique, mʉjare cʉ̃ tiicojojato, Añuri Yeri cʉ̃ ca tutuarije jʉori, nemo jañuro ca tʉgoeña tutua yue niirã mʉja ca niipere biro ĩigʉ. 14 Yʉ yaarã, yʉa díámacʉ̃ra, “Ca bojoca añurã, niipetirije ca majirã, ca ameri wede majio majirã niima,” mʉjare yʉ ĩi. 15 To biro mʉja ca bii pacaro jĩcã wãmeri mʉjare ca dʉjarije jʉori, “Yʉ ĩicãre,” ĩiri méé, díámacʉ̃ yʉ ĩi owa cojo, mʉja ca acobotipere biro ĩigʉ. Atere to biro yʉ tii, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca añu majuropeerijere cʉ̃ ca tiicojoricʉ, 16 judíos ca niitirãre, añurijere boojãgʉ Cristo Jesús're pade bojari majʉ cʉ̃ ca tiiricʉ niiri. Pai niigʉ yʉ ca paderijea, Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije quetire yʉ ca wederije nii, judíos ca niitirãre Añuri Yeri, ca ñañarije manirã cʉ̃jare cʉ̃ ca tiirije jʉori, Ʉmʉreco Pacʉre tiicojo nʉcʉ̃ bʉorique cʉ̃ ca ĩa biijejarijere biro cʉ̃jare tiirʉgʉ. 17 To biri yʉra, Ʉmʉreco Pacʉ yeere yʉ ca pade niirijea, Cristo Jesús jʉori, “To biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ca ĩirije nii. 18 Judíos ca niitirã Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiirʉgʉ, Jesucristo yʉre cʉ̃ ca tiirique ca niitirijepʉra yʉ wedeti. To biri wederique, yʉ ca tii niirije mena, 19 ca bii ĩñorije, ca ĩa ñaaña manirije tii bau niirique, ca doti tutua niirije mena, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri cʉ̃ ca doti tutua niirije mena, yʉ tiiwʉ. O biro tiiri, Jerusalén mena Jesucristo yee añurije quetire wede jʉo waa, niipetiri taberipʉ wede, Iliria yepapʉ yʉ wede eacoawʉ. 20 Yʉ ca tiirʉgarijea, Jesucristo yee añurije quetire ca tʉo ñaatirãpʉre yʉ ca wederʉgarije niiwʉ, aperã cʉ̃ja ca wedericarãpʉrena yʉ ca wedetipere biro ĩigʉ. 21 O biro owarique ca ĩirore birora: “Cʉ̃ yee maquẽre cʉ̃ja ca wederijere jĩcãti ʉno peera ca tʉo ñaatiricarã, cʉ̃re ĩarucuma. Jĩcãti ʉno peera cʉ̃ yee maquẽre ca tʉo ñaatiricarã, tʉo puorucuma.” 22 Ate paderique, paʉ tiiri mʉjare yʉ ca ĩagʉ waa majitiro yʉre bii camota niiwʉ. 23 Mecʉ̃ra ati yeparire jĩcã tabe ʉno peera yʉ ca padepa tabe ca dʉjatiro macã, paʉ cʉ̃mari mʉjare ca ĩagʉ waarʉga niirucuricʉ niiri, 24 España waagʉ mʉjare yʉ ca ĩagʉ waarʉgarije nii. Jĩcã cuu cõro mʉjare ĩa bapa cʉti, yʉ ca biiro jiro, yʉ ca waa nʉnʉa waaro yʉre mʉja ca tii nemoro yʉ boo. 25 Mecʉ̃ra Jerusalén pee, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ja ca tii nemorije wapa tiirica tiirire jee waagʉ yʉ waa ména. 26 Macedonia macãrã, Acaya macãri macãrã, cʉ̃ja majuropeera, “Jerusalén macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã ca boo pacarãre ca tii nemope niicu,” ĩiri, teere neoupa. 27 Añuro tiirʉgarique mena tiiupa. Biiropʉa, to birora ca tiiparã cʉ̃ja ca niirije niiro biiupa. Judíos ca niitirã, judíos yee añurije yeri tutuariquere cʉ̃ja ca bʉa earicarore birora, cʉ̃ja cãa, apeye cʉ̃ja ca cʉorije mena cʉ̃jare cʉ̃ja ca tii nemopera niiro bii. 28 O biro atere tii yapano, ate wapa tiirica tiirire cʉ̃jare noni yapanori jiro, España waagʉ mʉjare yʉ ĩa ametʉa waarucu. 29 Mʉjare ĩagʉ waagʉ, “Cristo añurije cʉ̃ ca tiirije niipetiro mena mʉjare yʉ earucu,” yʉ ĩi maji. 30 Yʉ yaarã, mani Wiogʉ Jesucristo yee jʉori, Añuri Yeri, ca mairã mani ca niiro cʉ̃ ca tiirije jʉori, “Ʉmʉreco Pacʉre yʉre mʉja ca juu bue bojarije mena ate yʉ ca tii niirijere yʉre tii nemoña,” mʉjare yʉ ĩi. 31 Judea macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirã, ñañaro yʉre cʉ̃ja ca tiirʉgarijere cʉ̃ ca camotaapere jãiña, ñucã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, Jerusalén macãrãre cʉ̃ja ca tii nemorijere yʉ ca jee waarijere añuro cʉ̃ja ca ñeepe cãare jãi bojaya. 32 O biro mʉja ca tiiro, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorije jʉori, ʉjea niirique mena mʉjare yʉ bapa cʉti yerijãa niibocu. 33 Ʉmʉreco Pacʉ, añuro mani ca niiro ca tiigʉ, mʉja niipetirã mena cʉ̃ niijato. To biro to biijato.

Romanos 16

1 Mani yee wedego Febe, Cencrea macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca tii nemogore, “Añuro cõre tiiya,” mʉjare yʉ ĩi cojo. 2 Wiogʉ wãme mena añuro cõre jãi bocaya, ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca tii yaarã cʉti niirore biro tiiya. Ñucã niipetirije tii nemorique cõ ca boorijere cõre tii nemoña. Cõ pea paʉre tii nemo, ñucã yʉ cãare tii nemo, tiiwo. 3 Priscila, Aquila, Cristo yeere yʉ ca pade bapa cʉtirãre añu dotiya. 4 Cʉ̃ja pea, “Cʉ̃re mani ca tii nemojata, mani cãare jĩacãrucuma,” ĩi uwi tʉgoeña pacarã yʉre tii nemowa. Yʉ, judíos ca niitirã Cristo Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirã, “Añu majuropeecã,” cʉ̃jare jãa ĩi. 5 Ñucã to birora Priscila, Aquila yaa wiire ca nea poo juu buerã cãare añu dotiya. Ñucã yʉ yee wedegʉ Epéneto Asia macʉ̃, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjee jʉoricʉ cãare añu dotiya. 6 Mʉja yee maquẽre ĩigo, bʉaro ca paderico María cãare añu dotiya. 7 Ñucã yʉ yaarã tia cũurica wiipʉ, yʉ baparã ca niiricarã, Andrónico, Junias jãarire añu dotiya. Cʉ̃ja pea Jesucristo buerã watoare ca nii majuropeerã ca niiricarã, Jesucristore yʉ jʉguero ca tʉo nʉnʉjee jʉoricarã, niima. 8 Jesucristo jʉori yʉ ca maigʉ Ampliato cãare añu dotiya. 9 Urbano, Jesucristo yeere jãare ca pade bapa cʉtigʉ, ñucã yʉ ca maigʉ Estaquis cãare añu dotiya. 10 Cʉ̃ añujato Apeles, Jesucristore díámacʉ̃ra díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere mani ca majiro ca tiiricʉ cãa. Ñucã Aristóbulo yaa wii macãrã cãa cʉ̃ja añujato. 11 Yʉ yee wedegʉ Herodión cãa cʉ̃ añujato. Ñucã Narciso yee wederã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cãa cʉ̃ja añujato. 12 Mani Wiogʉ yee maquẽre bʉaro ca pade bojarucurã romiri, Trifena, Trifosa, cʉ̃ja añujato. To biri apeo, yʉ yee wedego yʉ ca maigo, Pérsida, Wiogʉ yeere bʉaro ca paderucurico cãa, cõ añujato. 13 Rufo, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ, ñucã cʉ̃ paco, yʉ pacore biro ca niirico, cʉ̃ja añujato. 14 Asíncrito, Flegonte, Hermes, Patrobas, Hermas, to biri mani yaarã cʉ̃ja mena ca niirã cãa, cʉ̃ja añujato. 15 Añu dotiya, Filólogo, Julia, Nereo, cʉ̃ yee wedego Olimpas, niipetirã mani yaarã Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja mena ca niirã cãare. 16 Ñucã to cãnacãrãpʉrena nʉcʉ̃ bʉorique mena añuro ameri añu dotiya. Niipetirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã mʉjare añu doti cojoma. 17 Yʉ yaarã, dica watiricaro tii, añurije queti mʉja ca wede ecoriquere ĩi camota, ca tiirã menare ĩa majiri niiña. Cʉ̃jare camotaticãña. 18 Cʉ̃ja, mani Wiogʉ Jesucristo yeere ca tiirã méé niima. Cʉ̃ja majurope, cʉ̃ja ca boorore biro cʉ̃ja ca tiirʉgarijere ca tiirã niima. To biri añuro tʉoricaro añurije wede ditori, bojoca ca yeri tʉgoeña tutuatirãre cʉ̃jare ĩi ditoma. 19 Niipetirã, añuro Jesucristo yee quetire mʉja ca tʉo nʉnʉjeerijere majima. To biro mʉja ca biirijere bʉaro yʉ ʉjea nii. Añurije maquẽre ca tii majirã nii, ñañarije peera ca tii majitirã nii, mʉja ca biiro yʉ boo. 20 Yoari mééra, Ʉmʉreco Pacʉ añuro mani ca niiro ca tiigʉ, Satanás're mʉja dʉpori docapʉ cʉ̃re ʉta abo cũucãrucumi. Mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca añurije mʉja mena to niijato. 21 Yʉ paderique bapa Timoteo, ñucã yʉ yaarã, Lucio, Jasón, Sosípater jãari cãa, mʉjare añu doti cojoma. 22 Yʉ, Tercio ati pũurore ca owagʉ, mani Wiogʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ, mʉjare yʉ añu doti cojo. 23 Gayo cãa, mʉjare añu doti cojomi. Yʉ, niipetirã ano macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, cʉ̃ yaa wiira jãa nea poo nii. Erasto, macã maquẽ wapa tiirica tiirire ca ĩa nʉnʉjee bojagʉ, mani yee wedegʉ Cuarto, mʉjare añu doti cojoma. 24 Mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca añu majuropeerije mʉja niipetirã mena to niijato. To biro to biijato. 25 Ʉmʉreco Pacʉre mani baja peoco, añurije queti Jesucristo yee maquẽ yʉ ca wederije ca ĩirore biro añuro ca tʉgoeña tutuarã mʉja ca niiro ca tii majigʉre. Ʉmʉreco Pacʉ to birora ca niicõa niigʉ, ati yepa ca niiparo jʉgueropʉra ca majiña maniriquere, 26 mecʉ̃ra, ca biipere wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca owa cũurique mena mani ca majiro tiimi. Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiricarore biro bojoca poogaari cõrora, díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjee, tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjee, cʉ̃ja ca tiipere biro ĩigʉ cʉ̃ja ca majiro tiimi. 27 Ʉmʉreco Pacʉ, jĩcʉ̃ra ca niigʉ, ca majigʉre, Jesucristo jʉori, “Ca añu majuropeegʉ niimi,” ĩi nʉcʉ̃ bʉorique to niijato. To biro to biijato. Pablo

1 Corintios 1

1 Yʉ Pablo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro, Cristo Jesús yee quetire wederi majʉ cʉ̃ niijato ĩigʉ cʉ̃ ca jʉoricʉ, to biri mani yee wedegʉ Sóstenes mena, 2 Corintos macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã, Cristo Jesús jʉori ca ñañarije manirã, ñucã cʉ̃ yaarã ca ñañarije manirã cʉ̃ja niijato ĩigʉ cʉ̃ ca jʉoricarã niipetirã, niipetiri taberipʉ mani Wiogʉ Jesucristo, mani Wiogʉ cʉ̃ja Wiogʉ wãmere ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã niipetirãre, mʉjare jãa owa cojo. 3 Ʉmʉreco Pacʉ mani Pacʉ, Wiogʉ Jesucristo añurijere, jĩcãri mena añuro niiriquere, mʉjare cʉ̃ tiicojojato. 4 Mʉja jʉori, to cãnacã tiira Ʉmʉreco Pacʉre “Añu majuropeecã,” yʉ ĩi, Ʉmʉreco Pacʉ, Cristo Jesús jʉori, añuro mʉjare cʉ̃ ca tiirique jʉori. 5 Cristo jʉorira mʉja ca tʉgoeña niirijepʉre, niipetirije mʉja ca wedepe, niipetirije mʉja ca majipe, mʉjare tiicojoupi Ʉmʉreco Pacʉ. 6 To biro biima ĩiro, Cristo yee queti mʉjare jãa ca wederique ca niirore biro mʉjare bii eaupa. 7 To biri mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca doopa rʉmʉre yue niirã ʉno, Ʉmʉreco Pacʉ yeere añuro mʉja ca pade maji niipa wãmeri mʉjare dʉjati. 8 Ca tʉjari rʉmʉpʉ, to birora mʉja ca tʉgoeña bayicõa niiro mʉjare tii, ĩa nʉnʉjee yapano earucumi Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca doori rʉmʉre, añurã, ca ñañarije manirã mʉja ca niipere biro ĩigʉ. 9 Cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉ niimi Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ Macʉ mani Wiogʉ Jesucristo mena cʉ̃ja niijato ĩigʉ, manire ca jʉoricʉ. 10 “Yʉ yaarã, niipetirãpʉra jĩcãri mena nii, mʉja watoare ameri dica wati nii biitirãra, añuro jĩcãri mena jĩcã wãmera tʉgoeñari, jĩcã wãmera yeri cʉti bii niiña, mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca dotiro mena,” mʉjare yʉ ĩi. 11 Yʉ yaarã, jĩcãrã Cloé yee wederã mʉja ca ameri ĩarʉgati niirijere yʉre cʉ̃ja ca wedero macã, atere to biro mʉjare yʉ ĩi. 12 Mʉja ca niiro cõrora o biro mʉja ĩi: “ ‘Yʉa, Pablo yʉʉ yʉ nii,’ apĩ pea ‘Yʉa, Apolos yʉʉ yʉ nii,’ apĩ ñucã ‘Cefas yʉʉ yʉ nii,’ apĩ, ‘Yʉa, Cristo yʉʉ yʉ nii,’ mʉja ĩi,” ĩigʉ mʉjare yʉ ĩi. 13 ¿To docare Cristo, bojoricarori wado cʉ̃ niiti? ¿Pablo, mʉja yee jʉori yucʉ tenipʉ cʉ̃ paa pua tuu ecoupari? ¿Pablo wãme mena ĩiri, mʉja uwo coe ecori? 14 “Añu majuropeecã,” yʉ ĩi Ʉmʉreco Pacʉre, majigʉra Crispo, to biri Gayo jãa jirore jĩcʉ̃ ʉno peerena mʉjare yʉ uwo coetiwʉ. 15 To biri jĩcʉ̃ ʉno peera, “Pablo wãme mena jãa uwo coe ecowʉ,” ĩi majitima. 16 Estéfanas yaarã cãare, yʉ uwo coewʉ, anija jirore aperã jĩcʉ̃ ʉno peerena yʉ ca uwo coeriquepʉra yʉ majiti. 17 Biigʉpʉa Cristo, “Uwo coe yujugʉja,” yʉre ĩi cojotiwi. Bojoca majiriquerena wede nucũ yujutigʉra, añurije queti, yucʉ tenipʉ Cristo cʉ̃ ca bii yairique ca wapa cʉtirije ca yai nʉcãtipere biro ĩigʉ, teere yʉre wede doti cojowi. 18 Ñañaro ca bii yaiparãra, Cristo yucʉ tenipʉ cʉ̃ ca bii yairique queti, ĩi mecʉ̃riquera niicã, mani, ñañaro biiriquere ca ametʉarã peera, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije niiro bii. 19 O biro ĩi owarique ca niirore birora: “Ca majirã cʉ̃ja ca majirijere yʉ tii yaio nʉcõcãrucu, ca tʉgoeña majirã cʉ̃ja ca tʉgoeña majirijere yʉ maa wijio nʉcõcãrucu,” ĩirique nii. 20 ¿Ñee ʉno, ca majigʉre, bue majiori majʉre, ati yepa maquẽ ca bii niirijere ca majigʉre, cʉ̃ ca tʉgoeña tua nʉcãro to tiijapari? ¿Ʉmʉreco Pacʉ ati yepa macãrã cʉ̃ja ca maji niirijere ĩi mecʉ̃riquere biro ca biiro cʉ̃ tiitiupari? 21 Ati yepa macãrã, cʉ̃ja ca maji niirije mena, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majirijere ĩa majitiupa. To biri cʉ̃ ca majirijepʉ, díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorãre cʉ̃ yee añurije queti ĩi mecʉ̃riquere biro cʉ̃ja ca wederije menara cʉ̃jare ametʉenerʉgaupi. 22 Judíos, ca bii ĩñorije ca ĩañaña manirije tii bau niiriquere jãima; griegos pea majiriquere amama. 23 Jãa pea Cristo yucʉ tenipʉ cʉ̃ja ca paa pua tuu cõaricʉ yee queti peere jãa wede. Ate añurije queti judíos peera ĩi tutiriquere biro pee cʉ̃jare biicã, judíos ca niitirã peera ĩi mecʉ̃riquere biro pee cʉ̃jare biicã. 24 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉoricarã judíos, judíos ca niitirã pea, Cristoa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije, cʉ̃ ca majirije, cʉ̃ ca niirijere majima. 25 Ati yepa macãrã peera Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩi mecʉ̃rijere biro bii pacaro, ati yepa macãrã cʉ̃ja ca majirije ametʉenero majirique nii. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuatirijere biro cʉ̃ja ca ĩarije pea, ati yepa macãrã cʉ̃ja ca tutuarije ametʉenero ca tutuarije nii. 26 Yʉ yaarã, bojoca cʉ̃ja ca ĩirore birora, paʉacã méé mʉja mena macãrã ca majirã, ñucã jĩcãrãacã ca nii majuropeera ʉparã yee wederã, paʉacã méé ca niirãre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉoriquere majiña. 27 Ʉmʉreco Pacʉ, ca majirãre boboro cʉ̃ja ca tamʉoro tiirʉgʉ, ati yepa macãrã “Ca tʉgoeña majitirã niima,” cʉ̃ja ca ĩirãre bejeupi; ñucã ca tutuarãre boboro cʉ̃ja ca tamʉoro tiirʉgʉ, ati yepa macãrã “Ca tutuatirã niima,” cʉ̃ja ca ĩirãre bejeupi. 28 Ñucã cʉ̃ja ca ĩiña manirãre, cʉ̃ja ca ĩarʉgatirãre, watoa macãrã petire bejeupi Ʉmʉreco Pacʉ, ca nii majuropeerã peere, watoa macãrã cʉ̃ja ca tuaro tiirʉgʉ. 29 To biri cʉ̃ ca ĩa cojorore, jĩcʉ̃ ʉno peera “O biro ca biirã jãa nii,” ĩi majitima. 30 Ʉmʉreco Pacʉra, Cristo Jesús mena mʉja ca niiro tiiupi, ñucã Cristora, mani ca majirije nii, añurã mani ca niirije nii, ca ñañarije manirã nii, mani ca ametʉarije nii, cʉ̃re tiiupi. 31 Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉ o biro ca ĩirore birora: “Jĩcʉ̃ ʉno ‘O biro ca biigʉ yʉ nii’ ca ĩigʉa, Wiogʉ yee jʉori peere ‘O biro ca biigʉ yʉ nii,’ cʉ̃ ĩijato.”

1 Corintios 2

1 Yʉ yaarã, Ʉmʉreco Pacʉ yeere mʉjare wedegʉ waagʉ, bʉaro majirique mena, do biro tii tʉo puo majiña manirije mena yʉ ĩitiwʉ. 2 Mʉja pʉtopʉ niigʉ, Jesucristo yee, añuro petira yucʉ tenipʉ cʉ̃ja ca paa pua tuuricʉ yee queti ca niitirijepʉra yʉ wedetiwʉ. 3 Mʉja pʉtopʉre, ca tutuatigʉ, bʉaro uwi, yʉ bii nana eawʉ. 4 Mʉjare wede, añurije quetire mʉjare bue majio tiigʉ, mʉja ca tʉo nʉnʉjeero tiirʉgʉ, majirique, tʉoricaro añurije mena yʉ ĩitiwʉ. Añuri Yeri cʉ̃ ca tutuarije mena tii bau nii ĩñori, mʉja ca tʉgoeña wajoaro yʉ tiiwʉ, 5 díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije, bojoca cʉ̃ja ca majirije jʉori niitirora, Ʉmʉreco Pacʉ wado cʉ̃ ca tii majirije jʉori pee ca niipere biro ĩigʉ. 6 To ca bii pacaro díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo bayicoaricarãpʉra bʉaro majirique mena jãa wede, biirãpʉa, ati yepa maquẽ majirique ati yepare ca doti niirã cʉ̃ja ca majirije ca peti nʉnʉa waarije mena méére. 7 Añuro petira Ʉmʉreco Pacʉ yee majirique ca majiña maniriquere jãa wede. Majirique yaioropʉ ca niirucurique, Ʉmʉreco Pacʉ, ati yepare cʉ̃ ca jeeñoparo jʉgueropʉra manipʉre añuro cʉ̃ ca tiipe maquẽre cʉ̃ ca queno yue yerijãariquere jãa wede. 8 Ati wãmere jĩcʉ̃ ʉno peera ati yepa macãrã wiorã tʉo puotiupa. Teere cʉ̃ja ca tʉo puocãjata, añurije Wiogʉre, yucʉ tenipʉ paa pua tuu cõatibojacupa. 9 Owarique o biro ca ĩirore birora: “Jĩcʉ̃ ʉno peera ĩa, jĩcʉ̃ ʉno peera tʉo, jĩcʉ̃ ʉno peera tʉgoeña tiitiupa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re ca mairãre cʉ̃ ca queno yueriquere,” ĩi. 10 Ate nii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yʉʉ Añuri Yeri jʉori jãa ca majiro cʉ̃ ca tiirique. Añuri Yeri, niipetirije ĩa beje, Ʉmʉreco Pacʉ yee ca majiña manirijepʉ cãare mani ca majiro tiimi. 11 ¿Ñiru pee apĩpʉ cʉ̃ ca tʉgoeñarijere cʉ̃ majiti? Cʉ̃ ca yeri cʉtirije wado cʉ̃ ca tʉgoeña niirijere maji. To biri wãmera, jĩcʉ̃ ʉno peera Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tʉgoeña niirijere majitimi, cʉ̃ yʉʉ Añuri Yeri wado majimi. 12 Mania, ati yepa maquẽ yeri tʉgoeña tutuarique méére mani ñeewʉ. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairije jʉori, wapa manirora cʉ̃ ca tii bojariquere mani ca tʉo majipere biro ĩirã, cʉ̃ yʉʉ Añuri Yeri ca doogʉ peere mani ñeewʉ. 13 Atera nii, jãa ca wederucurije. Bojoca cʉ̃ja ca majirije jãare ca majiorije jʉori méé, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri jãare cʉ̃ ca majiorijere jãa wede. To biri díámacʉ̃ ca niirijere, yeri jãñariquepʉ ca biirijere ca tʉo majirãra, yeri jãñariquepʉ ca biirije mena jãa wede majio. 14 Añuri Yeri ca cʉotigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri yee maquẽre tʉorʉgatimi. Cʉ̃ra, ĩi mecʉ̃riquera niicã. Ñucã tʉo jeeño majitimi, yeri tʉgoeña niirique menapʉ ĩa majirique ca niiro macã. 15 Añuri Yerire ca cʉogʉa, niipetirijere ĩa cõoña maji peticãmi. Cʉ̃ peera jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ ca biirijere ĩa cõoña majitimi. 16 To birira Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “¿Ñiru, Ʉpʉ cʉ̃ ca tʉgoeñarijepʉre cʉ̃ majiti? ¿Ñiru, cʉ̃re cʉ̃ wede majiobogajati?” ĩi. Mani pea Cristo cʉ̃ ca tʉgoeñarore birora mani tʉgoeña.

1 Corintios 3

1 Yʉ yaarã, yʉa, ca tʉgoeña tutua waaricarãpʉre biro mʉjare yʉ wede majitiwʉ. Ca tʉgoeña tutuatirã, Cristore wãmaacã ca tʉo nʉnʉjee jʉo waarãre ĩigʉre biro pee mʉjare yʉ wedewʉ. 2 Añuro tʉo jeeñoriquera mʉjare yʉ buewʉ, jĩcʉ̃ wimagʉ ca ũpũgʉre baarique ecarica tabe ʉnorena, õpẽcõa cʉ̃ja ca ũpũorore birora. Mecʉ̃ cãare mʉja tʉo puoticã. 3 Ca tʉgoeña maji tutuatirã mʉja niicã ména. ¿Mʉja majuropeera ameri tuti, ameri ĩarʉgati, mʉja ca ameri bii niirijea Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã mʉja ca niirije méé to biiti? 4 “Yʉa, Pablo yʉʉ yʉ nii,” apĩ ñucã “Yʉa, Apolos yʉʉ yʉ nii,” ĩirã, ¿bojoca cʉ̃ja ca ĩi niirore biro méé ĩirã mʉja ĩiti? 5 To docare, ¿Ñiru cʉ̃ niiti Apolos? ¿Ñiru cʉ̃ niiti Pablo? Wiogʉ, cʉ̃ja ca tiipere cʉ̃ ca tii dotiricarore biro ca tii nʉnʉjeerã wado niima. Cʉ̃ja jʉori, mʉja pea teere mʉja tʉo nʉnʉjeeupa. 6 Yʉ, añurije quetire yʉ wede jʉowʉ. Apolos wede bato nemo cojoupi. Ʉmʉreco Pacʉ bʉaro jañuro mʉja ca tʉo puo nʉnʉa waaro tiiupi. 7 To biri ca wede jʉogʉ, ca wede bato nemo cojogʉ cãa, ca nii majuropeerã méé niima. Ʉmʉreco Pacʉ bʉaro jañuro tʉo puo nʉnʉa waaricaro ca tiigʉ wado niimi ca nii majuropeegʉ. 8 Teere ca wede jʉogʉ, jiro ca wede nemogʉ cãa, jĩcã wãmerena ĩima, cʉ̃ja ca niiro cõrorena Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ja ca paderique ca niirore biro cʉ̃ ca wapa tiipe ca nii pacaro. 9 Jãa, Ʉmʉreco Pacʉre tii nemori maja jãa nii. Mʉja pea Ʉmʉreco Pacʉ yaa yepa ote yepa nii, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii, wii queno mʉa waarica wii nii, mʉja bii. 10 Ʉmʉreco Pacʉ yee, cʉ̃ ca mairije ca niirore biro yʉre tii dotigʉ cʉ̃ ca tiicojoriquere, wii bʉari majʉ cʉ̃ ca cũu ñee jʉorore birora añurije quetire yʉ wede jʉowʉ, aperã pea yʉ ca wederiquepʉre wede majio nʉnʉa waama. Biirãpʉa, to cãnacãrãpʉra, “Ca niirore birora yʉ wedemiti,” ĩi ĩa cõoña majiña. 11 Jĩcʉ̃ ʉno peera Jesucristo yee quetire wederiquepʉrena bojorica wãme wede jʉo majitimi. 12 Jĩcʉ̃ ʉno, ati yepa, wii bʉarʉgarã cũu ñee jʉorica yepa jotoare, oro, plata, ʉ̃tã añurije, yucʉ, mui, taa mena, cʉ̃ ca queno mʉa waajata, 13 cʉ̃ paderiquera cʉ̃ ca biirique cʉtirijere ĩñorucu. Cʉ̃ja ca tiiriquere cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro teere majirique niirucu. Pecame ca joerije mena bii bau nii ĩñorucu. Cʉ̃ja ca niiro cõrora cʉ̃ja ca paderica wãmeri ca niirijere pecame joe ñaarucu. 14 Jĩcʉ̃ ʉno cʉ̃ ca queno mʉa waarique peca mena cãare to ca ʉ̃ʉticãjata, tee wapa, wapa ñeerucumi. 15 Cʉ̃ paderiquere pecamera to ca joe yaiocãjata, cʉ̃ paderique yaicoarucu. Cʉ̃ pea biirique peti ca ʉ̃ʉrijere ca duti bayigʉre biro bii ametʉarucumi. 16 ¿Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii nii, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri mʉjapʉre nii, cʉ̃ ca biirã mʉja ca niirijere mʉja majititi? 17 Jĩcʉ̃ ʉno Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre díámacʉ̃ ca niitirije pee cʉ̃jare cʉ̃ ca wede maa wijiojata, Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃re tiirucumi. Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiia, ca ñañarije maniri wii nii. Mʉja tii wiira mʉja nii. 18 Jĩcʉ̃ ʉno peera mʉja majuropeera ĩi ditoticãña. Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ ati yepa maquẽrena majicãri, ca majigʉre biro cʉ̃ ca tʉgoeñajata, ca majitigʉre biro pee cʉ̃ biijato, to biro biicãri díámacʉ̃ra ca maji majuropeegʉ nii earʉgʉ. 19 Ʉmʉreco Pacʉra, ati yepa maquẽ majiriquea ĩi mecʉ̃riquera niicãro bii. O biro ĩi owarique ca niirore birora: “Ʉmʉreco Pacʉa, ca majirãre cʉ̃ja ca ĩi maji niirijerena cʉ̃jare tii maa wijiocãmi.” 20 Ñucã o biro ĩi: “Ʉmʉreco Pacʉ, ca majirã cʉ̃ja ca tʉgoeñarije, watoa maquẽ ca niirijere majimi,” ĩi. 21 To biri jĩcʉ̃ ʉno peera, bojoca jʉorira, ca nii majuropeegʉre biro ca tʉgoeñaticãpe nii. Niipetirije mʉja yee nii. 22 Pablo, Apolos, Pedro, ati yepa, catirique, bii yairique, mecʉ̃ri ca niirije, jiropʉ ca niipe, niipetirije mʉja yee wado nii. 23 Mʉja Cristo yaarã mʉja nii. Cristo pea Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ niimi.

1 Corintios 4

1 Mʉja, jãare, Cristore pade nemori maja, Ʉmʉreco Pacʉ yee ca majiña maniriquere wede majio niiri majare biro pee jãare ĩaña. 2 To biri jĩcã wãme cʉ̃ ca tiipere ca doti ecogʉa cʉ̃ ca doti ecoricarore birora ca tiigʉ ca niipe nii. 3 Yʉra bʉaro biiti, yʉ ca biirijere, mʉja, ape tabera no ca boorã ʉparã, mʉja ca ĩa cõoña beje niirije; yʉ majuropeecã yʉ ca biirijere yʉ ĩa bejeti. 4 Yʉ ca tʉgoeña niirijepʉ ñañarije yʉ ca tiirijere yʉre majioti, tee jʉorira, “Añugʉ yʉ nii” yʉ ĩiti. Wiogʉ pee niimi, yʉ ca biirijere ca ĩa bejegʉ. 5 To biri mʉja majuropeera cʉ̃ ca ĩa bejepa cuu ca eatirora ĩa bejeticãña. Wiogʉ cʉ̃ ca eari rʉmʉpʉ yueya. Cʉ̃ pea yaioro ca naitĩaropʉ ca niirijere ca boeropʉ ĩi bau nii, ñucã bojoca cõrora cʉ̃ja yeripʉ cʉ̃ja ca tiirʉga tʉgoeñarijere majiricaro tiirucumi. To cõro docare cʉ̃ja ca niiro cõrora cʉ̃ja ca tii niirique ca niirore biro Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo ecorucuma. 6 Yʉ yaarã, atera añuro mʉja ca niipere ĩigʉ, yʉ, Apolos, jãa ca bii niirije mena ĩiri, yʉ wede, jãa ca biirique cʉti niirijere ĩa cõori, owarique ca ĩirije ca niitirijepʉrena mʉja ca ĩitipere biro ĩigʉ. Ate jʉori, jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ ʉno peera, jĩcʉ̃re añuro ĩi, apĩre juna, cʉ̃ja ca bii uwa jeorijere biitirucuma. 7 To docare, ¿ñiru aperã ametʉenero añugʉ mʉ ca niiro cʉ̃ tiiti? ¿Ñee mʉ cʉoti, Ʉmʉreco Pacʉ mʉre cʉ̃ ca tii cojotiriquere? Cʉ̃re ca tiicojo ecoricʉ nii pacagʉ, ¿ñee tiigʉ mʉ majuropeera ca bʉaricʉre biro mʉ tʉgoeñati? 8 Mʉja ca boorije niipetirore mʉja cʉo peticã. Mee, ca apeye pairãpʉ mʉja nii. Jãa ca tii nemotirora, mee ʉparã mʉja niicoa. Díámacʉ̃ra ʉparã peti mʉja ca niicãjata, añu majuropeecã boo, jãa cãa mʉja mena ʉparã jãa ca niipere biro ĩirã. 9 Jãa, Cristo yee quetire wederi maja peera, “Jiro macãrãpʉ, ca jĩa eco yaiparãre biropʉ, jãare tiijapi Ʉmʉreco Pacʉ,” yʉ ĩi tʉgoeña. To biri ati ʉmʉreco niipetiropʉ, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã, bojoca, cʉ̃ja ca ĩa petiropʉ tii ĩñori majare biro jãa nii ea. 10 Jãa pea Cristo jʉori, ca tʉgoeña bojoca catitirã jãa nii, mʉja pea Cristo jʉori ca majirã mʉja ca niicãro. Ca tutuarã mʉja ca niicãro, jãa pea ca tutuatirã jãa nii. Jãara ĩa juna, mʉja peera ĩi nʉcʉ̃ bʉo, biima. 11 Mecʉ̃ cãare, to birora aʉa boa, oco jinirʉga, juti mani, ñañaro tii eco, ñucã jãa yaa wii majurope cʉoti jãa biicã. 12 Jãa majurope jãa amori mena paderã jãa jʉti yaicoa. Ñañaro jãare cʉ̃ja ca ĩi tutiro, “Añuro mʉjare to biijato,” jãa ĩi yʉʉ. Ñañaro jãare cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeero, to birora jãa tʉgoeña bayicã. 13 Watoara jãare cʉ̃ja ca wede pairo, mairique mena cʉ̃jare jãa yʉʉ. Ati yepa maquẽ ca bii baterije, bojoca cʉ̃ja ca tii baterijere ca tiirãre biro jãare tiima. 14 Mʉjare ĩi boborʉgʉ méé atere mʉjare yʉ owa cojo. Yʉ puna yʉ ca mairãre biro pee, mʉjare wede majiorʉgʉ yʉ ĩi. 15 Cristo yeere mʉjare bue majiori majare diez mil niirã cʉo pacarã, mʉja pacʉa peera paʉ mʉja cʉoti. Añurije queti mʉjare yʉ ca wedero, Cristo Jesús yaarã mʉja ca nii earique jʉori mʉja pacʉ yʉ nii. 16 To biri “Yʉre biro bii nʉnʉjeeya,” mʉjare yʉ ĩi. 17 Ate jʉori, yʉ ca maigʉ Timoteo, Wiogʉ yeere añuro ca tii nʉnʉjeegʉre mʉja pʉtore yʉ tiicojo cojowʉ. Cʉ̃, Cristo Jesús're ca tʉo nʉnʉjeegʉre birora yʉ ca biirique cʉti niirijere mʉjare wederucumi, niipetiri taberipʉ Cristo Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca niiri taberire ametʉa waagʉ, yʉ ca bue majiorucurore birora. 18 Jĩcãrã mʉja mena macãrã, ca nii majuropeerãre biropʉ tʉgoeñacuma, “Jãare ĩagʉ dooticumi” ĩi tʉgoeñari. 19 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boojata, yoari méé jañurora mʉjare yʉ ĩagʉ waarucu. To cõropʉ, “Ca nii majuropeerã jãa nii,” ca ĩirã, cʉ̃ja ca ĩi bayirije wado méére, cʉ̃ja ca ĩi bayi niirore birora cʉ̃ja ca tii niirije cãare yʉ ĩarucu. 20 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiri tabea wederique jʉori méé bii, cʉ̃ ca tutuarije jʉori pee bii. 21 ¿Ñee peere mʉja booti? ¿Baperica daa amicãri mʉjare yʉ ca ĩagʉ waarije peere mʉja booti? ¿Mairique mena, añuro tʉgoeñarique mena, mʉjare yʉ ca ĩagʉ waaro pee mʉja bootiqué?

1 Corintios 5

1 Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃re, “Cʉ̃ pacʉ nʉmorena nʉmo cʉtimi,” ĩiriquere jãa queti tʉo. To biro tiiriquea ñañari wãme peti niiro bii. Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã cãa, tii wãme ʉnopʉra tiitima. 2 To biro mʉja ca tiirijerena “O biro ca biirã jãa nii,” mʉja ĩi. ¿To biro ĩitirãra, teere tʉgoeña bobo, to biirije ca tiiricʉre cõa wienecã, ca tiiparã mʉja niititi? 3 Yʉ pea mʉja pʉtopʉre bau niigʉ niiti pacagʉ, yʉ yeri mena peera mʉja menara yʉ nii, ate ñañarije ca tiiricʉre mʉja mena niigʉre birora mee ñañaro ca biipʉ cʉ̃re yʉ tii yerijãa. 4 Mani Wiogʉ Jesús wãme mena mʉja ca neari tabere yʉ cãa, mani Wiogʉ Jesús cʉ̃ ca tutuarije mena yʉ ca tʉgoeñarijepʉ mʉja mena yʉ niirucu. 5 Cʉ̃ra Satanás'pʉre tii cojocãña, ñañarije cʉ̃ ca tii niiri upʉ tii yaio eco, cʉ̃ yeri pea Wiogʉ cʉ̃ ca doori rʉmʉre ametʉa, ca biipere biro ĩirã. 6 “O biro ca biirã jãa nii,” ca ĩirã nii pacarã, ñañaro mʉja tii. Ñañaro mʉja ca tiirijere niipetirãpʉ tii nʉnʉjee peticoama. 7 To biri, jʉguero mʉja ca tii niirucurique ñañaro mʉja ca tiiro ca tiirijere to cõrora tii yerijãaña, wãma trigo weta ca wauarije ca ayiaya manirije ca niirore biro niirʉgarã, díámacʉ̃ petira teere birora mʉja bii. Cristo, mani yʉʉ Oveja Macʉ̃, Pascua macʉ̃, mee jĩa ecocã yerijãa waaupi. 8 To biri mani Pascua boje rʉmʉre, ca wauaro ca tiirije, bʉcʉ, ñañarije tiirique, tiirica wãme cõro ca tiiya manirije ca niirijere tiitirãra, baarique ca wauarije ca ayiaya manirije, ca niirore biro ĩirique, díámacʉ̃ ca niirije, ca niirije mena pee mani boje rʉmʉ tii niico. 9 Mee to birira, “Ca nomia epe pairã mena bapa cʉti niiticãña,” mʉjare yʉ ĩi owa cojowʉ. 10 Biigʉpʉa, ati yepa macãrã, ca nomia epe pairãre, cʉo pacarã pai jañuro ca boo jãa waarãre, ca jee duti pairãre, weericarãrena ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorãre, “camotati majuropeecãña” ĩigʉ méé, to biro mʉjare yʉ ĩi cojowʉ. To biro mʉja ca biirʉgajata, ati yepare mʉja ca witicoaropʉ añubocu. 11 Ate mena jĩcʉ̃ ʉno peerena, “Cristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ yʉ nii,” ca ĩigʉ nii pacagʉ, nomia epe pai, cʉo pacagʉ pai jañuro boo jãa waa, weericarãrena ĩi nʉcʉ̃ bʉo, watoara wede pai, cũmu pai, jee duti pai, ca biirã menare, “ ‘Cʉ̃jare biro bii, bapa cʉti bii niiticãña,’ mʉjare ĩi wede majiogʉ pee,” mʉjare yʉ ĩiwʉ. To biro ca tiirã menara baa, bapa cʉtiticãña. 12 ¿Ñee tiigʉ cõro Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirãpʉre cʉ̃ja ca tii niirijere yʉ ĩa bejebogajati? ¿Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãrena ca ĩa bejeparã, mʉja méé mʉja niiti? 13 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirãra, Ʉmʉreco Pacʉ ĩa bejerucumi cʉ̃ja ca tii niirijere. To biri mʉja watoare ñañarije ca tii niigʉre cõa wienecãña.

1 Corintios 6

1 Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃, apĩ mena cʉ̃ ca ajia tʉgoeña niijata, ¿ñee tiigʉ Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre wedericaro ʉno, jãiña bejeri maja, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã peere cʉ̃ wedejãati? 2 ¿Ʉmʉreco Pacʉ yaarãra, “Ati yepa macãrã cʉ̃ja ca tii niirijere ĩa bejerucuma,” mʉja ĩi majititi? Ati yepa macãrã cʉ̃ja ca tii niirijere ca ĩa bejeparã nii pacarã, ¿ñee tiirã, õo ca biirije ʉnoacãrena ca ĩa beje majitirã mʉja niibogajati? 3 ¿Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãpʉ cãare mani ca ĩa bejepere mʉja majititi? Mani ca cati niiri rʉmʉrire ca biirijeacã docare ca ĩa beje maji niiparã mani nii. 4 To biri, cati niirã mani ca tii niirije jʉorira wedejãarique mʉja ca cʉojata, ¿ñee tiirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirãpʉre teere ca wederique quenoparã cʉ̃ja ca niiro mʉja tiiti? 5 Cʉ̃ja bobojato ĩigʉ, yʉ ĩi atera: ¿Mʉja watoare jĩcʉ̃ ʉno peera niipetirije ca majigʉ, mʉja, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã wado, mʉja ca ameri ĩi niirijere ca wederique quenopʉ ʉno cʉ̃ manicãti? 6 Mʉja majuropeera ameri wederique quenoricaro ʉnora, mʉja ca ameri quẽerijere aperã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirãpʉre mʉja ameri wedejãa nii. 7 Mee, mʉja majuropeera mʉja ca ameri wedejãa niirijera mʉja doca cũmucã yaiwa. ¿Ñee tiirã ñañarije mʉjare ca bii niirijere mʉja nʉcãtiti? ¿Mʉja yeere cʉ̃ja ca jee dutijata cãare, ñee tiirã, “To biro cʉ̃ja tii bʉañajato” mʉja ĩititi? 8 Mʉja biiti, mʉjara ñañarije tii, mʉjara mʉja yaarã yeerena jee duti, mʉja tiicã. 9 ¿Bojoca ñañarije ca tii niirã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre cʉ̃ja ca eatipere mʉja majititi? Ĩi dito ecoticãña, nʉmo mani, manʉ mani, bii pacarã ca epericarã cʉtirã, weericarãrena ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã, manʉ cʉti, nʉmo cʉti, bii pacarã ca epericarã cʉtirã, ʉmʉa wadora ca ameri ñee eperã, 10 ca jee dutirã, cʉo pacarã pai jañuro ca apeye boo jãa waarã, ca cũmu pairã, ñañarije ca ĩi tutirã, ĩi dito jee dutiri maja ʉnora, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre niirica tabe cʉotirucuma. 11 Mʉja mena macãrã jĩcãrã to biro ca tiirãra niiupa. Mee, mani Wiogʉ Jesucristo wãme mena mani Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri jʉori, tʉgoeña yeri wajoa, ca ñañarije manirã tii eco, añurã tii eco, ca biiricarãpʉ mʉja nii. 12 Niipetirije yʉ ca tiipe wado nii. Bʉari, niipetirije yʉ ca tiirije añurije wado méé nii. Niipetirije yʉ ca tiipe wado nii. Bʉari, jĩcã wãme ʉno peera yʉre ca doti ametʉene nʉcãro yʉ tiitirucu. 13 Baariquea, ʉtapoa maquẽ nii. Ʉtapoa pee cãa baarique ca jãñari poa nii. To birora bii biiropʉa, Ʉmʉreco Pacʉ pea pʉa wãmepʉrena tii yaiocãrucumi. Upʉa, nʉmo cʉti, manʉ cʉti tiirica wãme cõro méé, tiirica upʉ méé nii. Wiogʉ yaa upʉ nii, Wiogʉ pee cãa, upʉ macʉ̃ nii, biimi. 14 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije mena, Wiogʉre cʉ̃ ca cati tuaro ca tiiricʉ, mani cãare mani ca cati tuaro tiirucumi. 15 ¿Mʉja, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã mʉja ca niirijere mʉja majititi? ¿To docare yʉa, Cristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ nii pacagʉ, ʉmʉa mena ca tii epe wapa taago mena yʉ ñee epebogajati? Yʉ tiiti majuropeecãrucu. 16 ¿Ʉmʉa mena ca tii epe wapa taago mena ca tiigʉa, cõ mena jĩcã upʉra cʉ̃ja ca tuacãrijere mʉja majititi? Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Pʉarãpʉra jĩcã upʉra nii earucuma,” ĩi. 17 Wiogʉ Jesucristo mena ca niigʉa, cʉ̃ ca yeri jãñarijepʉ cʉ̃ mena jĩcã upʉra niimi. 18 Manʉ mani, nʉmo mani bii pacarã, tii eperiquere tiiticãña. Jĩcʉ̃ bojocʉ apeye no ca boorije ñañarije cʉ̃ ca tiijata, cʉ̃ upʉre ñañoti. To ca bii pacaro, nʉmo mani, manʉ mani bii pacarã, tiirica wãme cõro ca tiitirã, cʉ̃ja upʉrena ñañaro tiirã tiima. 19 ¿Mʉja upʉa, Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca tiicojoricʉ, mʉjapʉre ca niigʉ Añuri Yeri yaa wii ca niirijere mʉja majititi? Mʉja méé, mʉja upʉ ʉparã mʉja nii. 20 Jĩcã wãme ca wapa cʉtiri wãme mena Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare wapa tii jeeupi. To biri Ʉmʉreco Pacʉre mʉja upʉ mena tii nʉcʉ̃ bʉoya.

1 Corintios 7

1 Mecʉ̃ra, yʉre mʉja ca jãiña owa cojoriquere mʉjare yʉ wede cojorucu. Nʉmo maniricaro peera añu. 2 Bʉari, ñee eperique do biro tii majiña maniro ca bii niirije jʉori, ʉmʉa cãa, nomia cãa, cʉ̃ja ca niiro cõrora nʉmo cʉti, manʉ cʉti ca tiiparã niima. 3 Cõ manʉa, cʉ̃ nʉmo menare, ca nʉmo cʉtigʉ cʉ̃ ca niirije ca tii dotirije ca ĩirore biro ca tii niipʉ niimi; cʉ̃ nʉmo pee cãa, to birora ca tiipo niimo. 4 Cʉ̃ nʉmo yaa upʉ, cõ jĩcõ yaa upʉ méé nii. Cõ manʉ yaa upʉ cãa niiro bii. To birora cõ manʉ yaa upʉ cãa cʉ̃ jĩcʉ̃ yaa upʉ méé nii. Cʉ̃ nʉmo yaa upʉ cãa niiro bii. 5 Juu buerʉgarã, “To biro mani biijaco,” mʉja ca ĩirica cuu ca maniri taberira ameri junaticãña. Jiro pʉarã niiña ñucã, teere mʉja ca tʉgoeña bayitiri tabere Satanás ñañaro mʉja ca tiiro cʉ̃ ca tiitipere biro ĩirã. 6 Atera, “To biro pee mʉja ca biiro añurucu,” ĩigʉ yʉ ĩi. Mʉjare dotigʉ méé yʉ ĩi. 7 Yʉ majuropeepʉa, niipetirãpʉrena yʉre biro cʉ̃ja ca biiro yʉ boocãmi. Biirãpʉa, cʉ̃ja ca niiro cõrora cʉ̃ja majurope cʉ̃ja ca bii niipa wãme Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoriquere cʉoma, jĩcãrã jĩcã wãme, aperã ape wãme, cʉoma. 8 Nʉmo mani, manʉ mani ca biirãre, ca manʉ bii yai weoricarã romirire yʉre birora cʉ̃ja ca biicãjata, “Añucãbocu,” yʉ ĩi. 9 Biirãpʉa, mʉja ca nʉcãricaro manijata, nʉmo cʉticãña. Nʉcã nucũ yujurica tabe ʉnorena nʉmo cʉtiricaro peera añu. 10 Mee ca nʉmo cʉtirãpʉra o biro yʉ doti. Yʉ, yʉ ca dotirije méé nii, Wiogʉ cʉ̃ ca dotirije niiro bii: Cʉ̃ nʉmo cõ manʉre cõ waa weoticãjato. 11 Cʉ̃re cõ ca waa weojata, manʉ manigora niicã, cõ ca biirʉgatijata, cõ manʉ ca niiricʉ mena peera niigo waa, cõ biijato. Cõ manʉ pee cãa cõre cõa, cõre waa weo, cʉ̃ tiiticãjato. 12 Apeyera yʉ, yʉ ĩi, Wiogʉ cʉ̃ ca ĩirije méé nii. Jĩcʉ̃ Cristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ, Cristore ca tʉo nʉnʉjeetigore cʉ̃ ca nʉmo cʉtijata, cõ pea, “Cʉ̃ menara añuro yʉ niicãrucu,” cõ ca ĩijata, cõre cʉ̃ cõaticãjato. 13 Ñucã jĩcõ nomio Cristore ca tʉo nʉnʉjeego, Cristore ca tʉo nʉnʉjeetigʉre cõ ca manʉ cʉtijata, cʉ̃ pea: “Cõ menara añuro yʉ niicãrucu,” cʉ̃ ca ĩijata, cʉ̃re cõa, cʉ̃re waa weo, cõ biiticãjato. 14 Cõ manʉ Cristore ca tʉo nʉnʉjeetigʉ, cʉ̃ nʉmo jʉorira ca ñañarije manigʉ tii ecomi, ñucã cʉ̃ nʉmo Cristore ca tʉo nʉnʉjeetigo pee cãa, cõ manʉ Cristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ jʉorira, ca ñañarije manigo tii ecomo. To biro to ca biitijata, mʉja puna ñañarã niibocuma, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tiirijere ca bʉa eaparã nii pacarã. 15 To ca bii pacaro, Cristore ca tʉo nʉnʉjeetirã, cʉ̃ja nʉmoare, cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉare, cʉ̃ja ca cõarʉgajata, cʉ̃ja cõacãjato. To biro to ca biijata, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã añuro tuacãma. Añuro cʉ̃ja niijato ĩigʉ manire jʉoupi Ʉmʉreco Pacʉ. 16 ¿Nomio, do biro biicãri, “Yʉ manʉre yʉ ametʉenecãrucu,” mʉ ĩi majiti? ¿Mʉ, cõ manʉ pee cãa do biro biicãri, “Yʉ nʉmore yʉ ametʉenecãrucu,” mʉ ĩi majiti? 17 Mʉja ca niiro cõrora mʉja ca tii niipe Wiogʉ cʉ̃ ca tiicojoricarore birora, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉori rʉmʉre mʉja ca niiricarore birora, ca bii niiparã mʉja nii. Niipetirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ate yʉ tii doti. 18 Mee, jeyua quejero yapare wide taaricʉpʉre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉoricʉ mʉ ca niijata, teere boboticãña, ca wide taaya manigʉre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉoricʉ mʉ ca niijata cãare, wide taa dotiticãña. 19 Wide taaricʉ, ca wide taaya manigʉ niirique, do biro pee biiti. Ca nii majuropeerijea, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirije ca ĩirore biro tii nʉnʉjeerique pee nii. 20 Mʉja ca niiro cõrora, Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca jʉori rʉmʉre, mʉja ca niiricarore birora ca niicõa niiparã mʉja nii. 21 Pade coteri majʉ mʉ ca niiri tabere Ʉmʉreco Pacʉre ca jʉo ecoricʉ mʉ ca niijata, tʉgoeñarique paiticãña. Mee, añuro niicãriquere mʉ ca cʉo eacãjata, teere bʉaro jañuro tii nʉnʉa waagʉja. 22 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉori tabere pade coteri majʉ ca niiricʉa, Wiogʉ yeere ca tiipʉ añuro niicãgʉ biimi. Ñucã añuro ca niicãgʉra ca jʉo ecoricʉa, mecʉ̃ra Cristore pade coteri majʉ niimi yua. 23 Mʉja jĩcã wãme, ca wapa cʉtirije mena Ʉmʉreco Pacʉre mʉja wapa tii jee ecoupa. Jĩcʉ̃ ʉno peerena pade coteri maja niiticãña. 24 Yʉ yaarã, mʉja ca niiro cõrora Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca jʉori rʉmʉre mʉja ca niiricarore birora niicãña, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore. 25 Wãmarã romiri ca manʉ manirã peera, jĩcã wãme ʉno peera Wiogʉ cʉ̃ ca dotirijere yʉ cʉoti. Biigʉpʉa, Wiogʉ cʉ̃ ca mairije jʉori, yee méé ĩimi ĩiricʉre birora yʉ ca tʉgoeñari wãmere mʉjare yʉ wede majio cojo. 26 Mani ca cati niiri rʉmʉrire do biro tii majiña maniro ca bii niirije jʉori, mʉja ca niiro cõrora, “Mʉja ca niirore birora mʉja ca niiro añucã,” yʉ ĩi tʉgoeña. 27 Ca nʉmo cʉtigʉ mʉ ca niijata, mʉ nʉmore cõarʉga tʉgoeñaticãña. Mʉ ca nʉmo manijata, nʉmo amaaticãña. 28 Biigʉpʉa, mʉ ca nʉmo cʉtijata, ñañarije tiigʉ méé mʉ tii. Ñucã jĩcõ wãmo, cõ ca manʉ cʉtijata cãare, ñañarije tiigo méé tiimo. To ca bii pacaro, nʉmo cʉticoarãpʉ cʉ̃ja ca cati niiri rʉmʉrire paʉacã cʉ̃ja ca boorije jʉori, “Ñañaro cʉ̃jare biirique niibocu” ĩima ĩigʉ, yʉ camotarʉgami. 29 Yʉ yaarã, atere ĩirʉgʉ yʉ ĩi: Ʉmʉrecori yoeti. To biri mecʉ̃ menare ca nʉmo cʉtirã, ca nʉmo manirãre birora ca bii niiparã niima. 30 Ca otirã, ca otitirãre biro ca niiparã niima. Ca ʉjea niirã cãa, ca ʉjea niitirãre biro ca bii niiparã niima. Apeye ca wapa tiirã cãa, cʉ̃ja yee ca niitirijere ca ĩarãre biro ca bii niiparã niima. 31 Ati yepa maquẽre ca cʉo ʉjea nii niirã, teere ca cʉo ʉjea nii niitirãre biro ca biiparã niima. Ati yepa maquẽ ca bii niirije mani ca ĩarijea ca peti nʉnʉa waarije nii. 32 To biri tʉgoeña pato wãcãrique maniro mʉja ca niiro yʉ boomi. Ca nʉmo manigʉa Wiogʉ yeere cʉ̃ ca ĩa biijejaro cʉ̃ ca tiipe peere tʉgoeña niimi. 33 Ca nʉmo cʉtigʉ pea, ati yepa maquẽ peere tʉgoeña, cʉ̃ nʉmore cõ ca ʉjea niiro cʉ̃ ca tiipe peere tʉgoeña, biimi. Cʉ̃ja ca tii niirʉgarije, 34 o birora bii dica waticã. Nomio, ca manʉ manigo, wãmo cãa, Wiogʉ yee wadore tʉgoeña, cʉ̃ja upʉri, cʉ̃ja yeripʉ cãare ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca niipe peere tʉgoeña, ca manʉ cʉtigo pea, ati yepa maquẽ peere tʉgoeña, cõ manʉ cʉ̃ ca ʉjea niiro cõ ca tiipe peere tʉgoeña, biima. 35 Atera mʉjare ĩi camotagʉ méé yʉ ĩi, mʉjara añuro nii, bii pato wãcõ ecoricaro maniro añuro tʉgoeñarique mena Wiogʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo mʉja ca biipere ĩigʉ yʉ ĩi. 36 Jĩcʉ̃ cʉ̃ nʉmo ca niipore, “Tiirica wãmere biro cõ yʉ tiiti,” cʉ̃ ca ĩi tʉgoeñajata, mee cõ pee cãa maja nʉcãcoa cõ ca biiro, ca nʉmo cʉtipe niicu, cʉ̃ ca ĩijata, cʉ̃ nʉmo cʉticãjato. Tee menara ñañarije tiigʉ méé tiimi, cʉ̃ nʉmo cʉticãjato. 37 Cʉ̃ ca tʉgoeña niiri wãmere to birora tʉgoeña bayicã nii, ñucã cʉ̃ ca tiirʉgarijere bii ametʉene nʉcã ecoti, cʉ̃ ca tiirʉgarijere cʉ̃ pee bii ametʉene nʉcãri, cʉ̃ nʉmo ca niiboricore, “Ca nʉmo cʉtiticãpʉ yʉ niicu,” cʉ̃ ca ĩijata, cʉ̃ cãa añuro tiigʉ tiimi. 38 To biri cʉ̃ nʉmo ca niipo mena cʉ̃ ca nʉmo cʉtijata, añuro tiigʉ tiimi. Ca nʉmo cʉtitigʉ pea, añuro peti tiigʉ tiimi. 39 Nomio, ca manʉ cʉtirico, cõ manʉ cʉ̃ ca catiro cʉ̃ mena ca niipo niimo. Cʉ̃ ca bii yai weojata docare, noo cõ ca boogʉ mena manʉ cʉti majimo ñucã, bʉari, Cristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ ʉnore. 40 Yʉ ca tʉgoeñajata, “Manʉ manigo peera ʉjea niigo niirucumo,” yʉ ĩi. Yʉ cãa, “Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri yʉ cʉobu,” yʉ ĩi.

1 Corintios 8

1 Weericarãre tii nʉcʉ̃ bʉorã baarique tiicojo nʉcʉ̃ bʉorique maquẽre mʉja ca jãiñarique peera o biro mʉjare yʉ ĩi, yee mééra díámacʉ̃ ca niirijere niipetirãpʉra mani maji. Majiriquea watoara ca bii ditorije nii. Mairique pea añuro nii nʉnʉa waaricaro tii. 2 Jĩcʉ̃, “Ca majigʉ yʉ nii,” ca ĩirʉga niigʉ ʉnoa, ména majirica wãme ʉno peera majitimi. 3 To ca bii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉre ca maigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majigʉ niimi. 4 Weericarãre tii nʉcʉ̃ bʉorã waibʉcʉrã díí cʉ̃ja ca tiicojo dʉarijere baarique maquẽre, jĩcʉ̃ weericʉ ʉno peera ati yepapʉre wapa mani, jĩcʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ nii, cʉ̃ ca biirijere mani maji, 5 ʉmʉreco tutipʉre, ati yepa cãare, “Jʉ̃guẽa niima” ĩiricarã cʉ̃ja ca nii pacaro. Teere ĩijata, paʉ jʉ̃guẽa nii, paʉ ʉparã nii biima. 6 Mani peera, jĩcʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ, mani Pacʉ, niipetirije ca tiiricʉ, ñucã cʉ̃ yaarã nii, mani ca biigʉ wado niimi. Ñucã jĩcʉ̃ra Wiogʉ niimi Jesucristo wado, cʉ̃ jʉorira niipetirije nii, manipʉ cãa nii, mani ca biigʉ wado. 7 Biirãpʉa, niipetirãpʉra ate maquẽre majitima. Jĩcãrã, weericarãre ca nʉcʉ̃ bʉo jeya waaricarã, “Jʉ̃guẽare cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉo dʉarique niicu,” ĩi tʉgoeñari, tee baariquere baama. Cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijepʉ tʉgoeña bayitima ĩirã, cʉ̃ja majuropeera, “Ñañarijere mani tiijapa,” cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñarique pairo tii. 8 Biiropʉa, mani ca baarijera Ʉmʉreco Pacʉ yaarã mani ca niiro tiiti. Mani ca baarije jʉorira, añurã nii, mani ca baatirije jʉorira ñañarã nii, mani biiticu. 9 To ca bii pacaro bojoca catiya, mʉja peera añurije ca niiro macã mʉja ca tii niirijera, ca tʉgoeña bayitirã peere ñañarije cʉ̃ja ca tiiro, mʉja ca tii buiyeetipere biro ĩirã. 10 Jĩcʉ̃ ca tʉgoeña tutuatigʉ, mʉ, atere ca majigʉ niiri, weericarãre cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉori tabepʉ mʉ ca baa duwiro ĩagʉ, ¿“Weericarãre cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉo dʉariquera ca baacãpʉ yʉ niicu yʉ cãa,” cʉ̃ ĩi tʉgoeñatibogajati? 11 Mʉ, teere ca majigʉ mʉ ca niirije jʉorira, mʉ yee wedegʉ ca tʉgoeña tutuatigʉ, Cristo cʉ̃ ca bii yai bojaricʉ yairucumi. 12 Mʉja yaarã ca tʉgoeña bayitirã menare o biro ñañaro tiirã, Cristo menarena ñañaro tiicãrã mʉja tii. 13 To biri yʉ ca baarije jʉorira, yʉ yee wedegʉ ñañaro cʉ̃ ca tiiro ca tiirije to ca niijata, yʉ baa nemotirucu, ñañaro cʉ̃ ca tiiro yʉ tiire ĩigʉ.

1 Corintios 9

1 ¿Yʉ ca tiirʉgarije ca tiipʉ ʉno méé yʉ niiti? ¿Jesús cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricʉ méé yʉ niiti? ¿Mani Wiogʉ Jesús're yʉ ĩatijapari? ¿Mʉja méé mʉja niiti, yʉ paderique, Wiogʉ yee yʉ ca paderijere ca nii jeeña waarã? 2 Aperã pea Jesús cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricʉre biro yʉre cʉ̃ja ca ĩatimijata cãare, “¡Mʉja peera, cʉ̃ peti yʉ nii!” Mʉjara, Jesucristo mena mʉja ca niirijera cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricʉra yʉ ca niirijere bii ĩño. 3 Ate nii, yʉre ca wede pairãre yʉ ca yʉʉrije: 4 ¿Jãara baa, jini, jãa ca tiipe ʉno to maniti? 5 ¿Aperã, Jesucristo cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricarã, Wiogʉ bairã, to biri Cefas jãa, cʉ̃ja ca tiirore biro jãa pea, jĩcõ Cristore ca tʉo nʉnʉjeegore nʉmo cʉti, cõ mena bapa cʉti, jãa waa yuju majititi? 6 ¿To docare jãa wado yʉʉ, Bernabé mena, jãa majuropeera ca pade wapa taa baa niiparã jãa niiti? 7 ¿Niipe uwamʉ, uwamʉ cʉ̃ ca niirijere pade niigʉ, cʉ̃ ca tii niirijere cʉ̃ yee menara cʉ̃ wapa tii niibogajati? ¿Niipe oteri majʉ ʉje ote pacagʉ, tee dicare cʉ̃ baatibogajati? ¿Niipe oveja coteri majʉ cʉ̃ja õpẽcõa cʉ̃ ca diperije jinitigʉra cʉ̃ cote niibogajati? 8 “Atere cʉ̃ra ĩigʉ ĩimi” ĩi tʉgoeñaticãña. Doti cũurique cãa to birora ĩi. 9 Moisés cʉ̃ ca doti cũurique o biro ĩi owarique nii: “Buey trigo quejerire cʉ̃ ca ʉta code niiro, cʉ̃ ʉjerore jia biatoticãña,” ĩi. ¿Ʉmʉreco Pacʉ bueyes're ĩa nʉnʉjeegʉ cʉ̃ ĩiupari? 10 ¿Añuro petira mani yee maquẽ peere ĩigʉ méé cʉ̃ ĩijapari? Mani yee maquẽ ca niipe maquẽrena ĩigʉ ĩijapi. To biri paderi maja, ca jee cũu nʉnʉ waagʉ, ca dica jee, tee quejerire weo bate ca tiigʉ, ca dicare mani jeerucu, ĩi tʉgoeña yuerique mena padema. 11 Mʉja watoare añurije quetire wederã, añuro yeri cʉtiriquere oterãre biro mʉjare jãa ca tiirique to ca niijata, ¿mʉja ca cʉorijere jãa ca jãiro jãare mʉja ca tii nemoro to añutibogajati? 12 Aperã cãa, mʉjare cʉ̃ja ca tii nemo ecojata, jãa pee doca cʉ̃ja ametʉenero mʉja ca tii nemoparã jãa nii. To ca bii pacaro mʉja ca tii nemoparã jãa ca niirijere bʉaro jãa ĩiti. To biro ĩitirãra, Cristo yee añurije quetire jĩcã wãme ʉno peera ca bii camotaatipere biro ĩirã, niipetirijepʉrena jãa nʉcãcã. 13 ¿Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire ca pade niirã, tii wii maquẽra baa, joe jʉti añu mʉenerica tuture ca ĩa nʉnʉjee pade niirã cãa, tiicojo nʉcʉ̃ bʉorã cʉ̃ja ca jee earije waibʉcʉrã díírena baa, cʉ̃ja ca tiirijere mʉja majititi? 14 O biri wãmera dotiupi Wiogʉ: “Añurije quetire ca wederã tee cʉ̃ja ca wede niirije jʉorira baa cati niirucuma,” ĩiupi. 15 Yʉ pea atere to biro ca tiipʉ niicã pacagʉ, jĩcã wãme ʉno peera mʉjare yʉ jãitiwʉ. Ñucã atera, teere mʉjare jãigʉ méé o biri wãme yʉ ĩi owa. Ate to biro yʉ ca ĩi bayi niirijere yeera ĩicãmi, yʉre cʉ̃ ca ĩiparo jʉguero yʉ bii yaicoarʉgami. 16 Añurije quetire yʉ ca wedejata, ñee peere ĩigʉ cõro, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ĩi majiti. Tea yʉ ca wedepera niicãro bii, “¡Abé nija yʉ niiquĩricʉ añurije quetire yʉ ca wedetijata!” 17 Yʉ majuropeera tiirʉgarique mena yʉ ca tiijata, yʉ yee ca niipere ca tiicojo ecopʉra yʉ niibocu. Dotiriquepʉre yʉ ca tiijata, “Tee mʉ tiirucu,” Ʉmʉreco Pacʉ yʉre cʉ̃ ca ĩiriquepʉre tiigʉ yʉ tii. 18 ¿To docare dije to niiti, yʉ ca wapa taarije? Añurije quetire wedegʉ wapa manirora wede, mʉjare ca tii nemo ecopʉ yʉ ca niirijere ca wapa manirijere biro ĩa, yʉ ca biirije nii. 19 Añuro niicã, jĩcʉ̃ ʉno peerena ca pade cotegʉ niiti bii pacagʉ, niipetirãre pade coteri majʉre biro yʉ bii, paʉ jañuri Cristo yaarã cʉ̃ja ca niiro tiirʉgʉ. 20 Judíos mena niigʉ, cʉ̃jare biro yʉ bii, judíos Cristore cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiirʉgʉ. Doti cũurique ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã mena niigʉ cãa, cʉ̃jare birora yʉ bii, yʉ majurope pea doti cũuriquere ca tii nʉnʉjeetigʉ nii pacagʉ, teere ca tii nʉnʉjeerãre Cristo peere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiirʉgʉ. 21 Ñucã doti cũuriquere ca cʉotirã menara, doti cũuriquere ca cʉotigʉre biro yʉ bii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijere cʉocã, Cristo cʉ̃ ca dotirijere tii nʉnʉjeecã bii pacagʉ, doti cũurique ca cʉotirã Cristore cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiirʉgʉ. 22 Ca tʉgoeña tutuatirã mena niigʉ cʉ̃jare biro yʉ bii, ca tʉgoeña tutuatirãre Cristore cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiirʉgʉ. Niipetirã menapʉrena, niipetirijepʉrena cʉ̃jare biro yʉ bii, yʉ ca tii niirije mena jĩcãrã cʉ̃ja ca ametʉaro yʉ tiibocu ĩigʉ. 23 Ate niipetirijere añurije queti jʉori yʉ tii, tee añurije ca jee doorijere bʉa earʉgʉ. bk00157b.tif 24 ¿Ũmaari maja, niipetirãpʉra wapa taarʉgarã ũmaa pacarã, jĩcʉ̃ ca ũmaa ametʉa nʉcãgʉ wado cʉ̃ ca wapa ñeerijere mʉja majititi? To biri wãmera mʉja cãa, wapa ñeerʉgarã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro pee tii niiña. 25 Eperi maja niipetirãpʉra tee ca tii dotirore birora epe bue niima. Cʉ̃ja, yoari méé ca yairijerena epe wapa taarʉgarã to biro tiima. Mani pea to birora ca niicõa niipe peere wapa taarʉgarã mani tii. 26 To biri yʉa, cʉ̃ ca ũmaa yapano eapa tabe ca mani pacaro ca ũmaagʉre biro yʉ ũmaati. Ñucã ñeeja manirora ca ñoje amagʉre biro yʉ tiiti. 27 Tiitigʉra yʉ upʉrirena ñañaro tii, yʉre ca tʉo nʉnʉjeero tii, yʉ tii, aperãre añurije queti yʉ ca wedericaro jiro ca nii pacaro yʉ majuropeera teere ca tii nʉnʉjeetigʉre biro yʉ tuare ĩigʉ.

1 Corintios 10

1 Yʉ yaarã, mani ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã niipetirãpʉra bueri bʉrʉa doca nii, niipetirã dia pairi yaare tĩa, cʉ̃ja ca biiriquere mʉja ca acoboro yʉ booti. 2 Cʉ̃ja niipetirãpʉra bueripʉ, dia pairi yaapʉ uwo coe ecoupa, Moisés cʉ̃ ca biirore biro nii earʉgarã. 3 Niipetirãpʉra tee wado baarique yeri tutuarique ca niirijere baa, 4 ñucã niipetirãpʉra tee wadorena yeri tutuarique ca niirije, ʉ̃tãga cʉ̃ja mena ca niirica maquẽ ocore jini, tiiupa, tiiga ʉ̃tãga pea Cristora cʉ̃ ca niirijere. 5 To ca bii pacaro, niipetirã jañuripʉrena cʉ̃ja ca tii niirijere ĩa biijejatiupi Ʉmʉreco Pacʉ. To biri cʉ̃ja upʉri niiquĩrique ca yucʉ maniri yepapʉra cũa batecã yai waaupa. 6 Ate niipetirije biiupa, ñañarije tiirique mani ca tiirʉgarijere cʉ̃jare biro tiiti, mani ca biipere manire bii majioro. 7 To biri jĩcãrã cʉ̃ja mena macãrã cʉ̃ja ca tiiricarore biro weericarãre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã niiticãña. O biro ĩi owarique ca niirore biro: “Bojoca, baa, jini, tii ea nuu waa, jiro wʉmʉ nʉcã, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirãre biro tiirica wãme cõro méépʉ tii ʉjea nii niiupa.” 8 Jĩcãrã cʉ̃ja mena macãrã tiirica wãme cõro méé, cʉ̃ja ca ñee epericarã cʉtiricarore biro ca tiitiparã mani nii, tee jʉori jĩcã rʉmʉrena veintitrés mil niirã peti bii yaiupa. 9 Ñucã Wiogʉre, jĩcãrã cʉ̃ja mena macãrã cʉ̃ja ca ĩiquĩricarore biro, “Ñañari wãme mani ĩi ñaaco,” ca ĩitiparã mani nii. Tee jʉori añaare baca jĩa ecoupa. 10 Jĩcãrã cʉ̃ja mena macãrã Ʉmʉreco Pacʉre yairoacã cʉ̃ja ca wede pai cotericarore biro ĩiticãña. Tee jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ jĩari majʉre jĩa eco yaiupa. 11 Ate niipetirije cʉ̃jare biiupa, ca bii majiorijere biro bii jʉguero. Mani ati cuure ca niirãre ca wede majiopere birora owa tuurique nii eaupa. 12 To biri “Ca tʉgoeña bayigʉ yʉ nii,” ca ĩi tʉgoeñagʉa, “Ñañarijere yʉ tiibocu,” ĩi, bojoca catiri niiña. 13 Mʉja, ca bii buiyeerije bojocare ca biitirije ʉnopʉra ñañaro mʉja tamʉo ñaati. Biigʉpʉa Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉ niiri, mʉja ca tʉgoeña bayiro ametʉeneropʉ mʉjare ca bii buiyee earijere mʉja ca tamʉoro tiitirucumi. Tiitigʉra, ca bii buiyeerije mʉjare ca bii earo, mʉja ca bii ametʉa bayipe cãare mʉjare tiicojorucumi, mʉja ca tʉgoeña bayipere biro ĩigʉ. 14 To biri yʉ yaarã yʉ ca mairã, weericarãre ĩi nʉcʉ̃ bʉoriquere to cõrora tii yerijãaña. 15 Bojoca ca tʉo maji waaricarãpʉre yʉ ĩi. Yʉ ca ĩirijere mʉja majurope ĩa beje cõoñaña. 16 Cristo manire cʉ̃ ca bii yai bojariquere tʉgoeñari, tii nʉcʉ̃ bʉorã ʉje oco bapare jinirʉgarã jʉguero Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã,” ĩiri jinirã, ¿Cristo manire cʉ̃ ca díi bate yai waa bojariquerena tiirã méé mani tiiti? Pan'gare bato baarã, ¿Cristo cʉ̃ upʉ mena manire cʉ̃ ca bii yai bojariquerena tiirã méé mani tiiti? 17 Pan'ga jĩcãgara nii, niipetirã mani ca baarica. To biri paʉ nii pacarã, jĩcã upʉ macãrãra mani nii. 18 Israelitas cʉ̃ja ca tii niiriquere ĩañaaqué: Waibʉcʉrã díí cʉ̃ja ca joe jʉti añu mʉeneri tutu maquẽ waibʉcʉrã dííre baarã, tii tutu maquẽrena baarã tiima. 19 Ate menare waibʉcʉrã díí, weericarãre tii nʉcʉ̃ bʉorã cʉ̃ja ca joe mʉenerije pee “Apeye ca tii nʉcʉ̃ bʉoya manirije ametʉenero ca nii majuropeerije nii,” ñucã “Weericʉ pee cãa, ca wapa cʉti jañugʉ nii biimi,” ĩirʉgʉ méé yʉ ĩi. 20 Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã, waibʉcʉrã díí mena joe jʉti añu mʉene niirã, wãtĩare tii nʉcʉ̃ bʉorã tiima. “Ʉmʉreco Pacʉre tii nʉcʉ̃ bʉorã méé tiima,” ĩigʉ yʉ ĩi. Yʉ pea wãtĩare cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉo niirijere, cʉ̃jare mʉja ca baa bapa cʉti niiro yʉ booti. 21 Wiogʉ manire cʉ̃ ca bii yai bojariquere tʉgoeña tii nʉcʉ̃ bʉo niirã, ʉje oco bapare jini, ñucã wãtĩare tii nʉcʉ̃ bʉorã cʉ̃ja ca jiniri bapari peere jini, mʉja tii majiti. Ñucã Wiogʉre tii nʉcʉ̃ bʉorã baarique peere baacã pacarã, wãtĩare cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉo baarije peere baa, mʉja tii majiti. 22 ¿To docare Wiogʉ cʉ̃ ca uwa jeoro mani tiirãti? ¿Cʉ̃ ametʉenero ca tutuarã mani niiti? 23 Niipetirije yʉ ca tiipera nii. Biiropʉa niipetirijepʉra añuti. Niipetirije yʉ ca tiipera nii. Biiropʉa niipetirijepʉra añuro nii nʉnʉa waaricaro tiiti. 24 Jĩcʉ̃ ʉno peera, mʉja majurope, añuro mʉja ca niipe wadore amaaticãña. Aperã añuro cʉ̃ja ca niipe peere amaña. 25 Niipetirije waibʉcʉrã díí cʉ̃ja ca noniri jawi maquẽre mʉja ca tʉgoeña niirijepʉ ca biirije jʉori, jãiñatirãra baacãña. 26 Ati yepa niipetiro, to biri, tii yepare ca niirije, niipetirijepʉra Ʉmʉreco Pacʉ yee nii. 27 Jĩcʉ̃ Cristore ca tʉo nʉnʉjeetigʉ, “Baarã dooya,” mʉjare cʉ̃ ca ĩi jʉoro mʉja ca yʉʉjata, mʉja ca tʉgoeña niirijepʉ ca biirije jʉori jãiñatirãra, mʉjare cʉ̃ ca ecarije niipetirora baacãña. 28 To biri jĩcʉ̃, “Ate waibʉcʉ díí weericarãre tii nʉcʉ̃ bʉorã cʉ̃ja ca joe mʉenejãrije nii,” mʉjare cʉ̃ ca ĩijata, to biro ca ĩiricʉre tʉo nʉnʉjee, ñucã mʉja ca tʉgoeña niirijepʉ ca biirije jʉori baaticãña. 29 Mʉja ca tʉgoeña niirijerena ĩigʉ méé yʉ ĩi. “Apĩ cʉ̃ ca tʉgoeña niirije peere mʉja ñañore,” ĩigʉ yʉ ĩi. ¿Ñee tiigʉ yʉ ca tii niirijere, aperã cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijepʉre, “To biro tiimi,” cʉ̃ja ca ĩi ĩa bejero yʉ tiibogajati? 30 Baariquere, Ʉmʉreco Pacʉre “Añu majuropeecã,” yʉ ca ĩi baarijere, ¿ñee tiigʉ Ʉmʉreco Pacʉre “Añu majuropeecã,” yʉ ca ĩi baarije jʉorira cʉ̃ja ca wede pairo yʉ tiibogajati? 31 To biri baa, jini, ñucã apeye noo mʉja ca tiirijere tiirã niipetirijepʉrena Ʉmʉreco Pacʉre tii nʉcʉ̃ bʉorique mena wado tiiya. 32 Jĩcʉ̃ ʉno peerena, judíos're, judíos ca niitirãre, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre, ñañarije cʉ̃ja ca tiiro tiiticãña. 33 Yʉre biro tiiya, niipetirijepʉrena niipetirãre cʉ̃ja ca ĩa ʉjea niirijere yʉ ca tiirore birora. Yʉ majuropeera añuro yʉ ca biiperena yʉ amaati, paʉ yee maquẽ peere yʉ ama, cʉ̃ja ca ametʉapere biro ĩigʉ.

1 Corintios 11

1 Mʉja cãa, yʉ ca biirore biro bii nʉnʉjeeya, yʉ cãa Cristore yʉ ca bii nʉnʉjeerore birora. 2 Mʉjare yʉ ʉjea nii peo, to birora yʉre tʉgoeñacã nii, mʉjare yʉ ca bue majioriquere, mʉjare yʉ ca wedericarore birora tii nʉnʉjee, mʉja tii. 3 To biri Cristo, ʉmʉare ca jʉo niigʉ nii, ʉmʉa pea nomiare ca jʉo niirã nii, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ pea Cristore ca jʉo niigʉ nii, cʉ̃ja ca bii niirijere mʉja ca majiro yʉ boo. 4 Niipetirã ʉmʉa juu bue, ca biipere wede jʉgue, ca tiirã cʉ̃ja dʉpʉgare cʉ̃ja ca bʉatojata, cʉ̃jare ca jʉo niigʉ cʉ̃ja dʉpʉgare nʉcʉ̃ bʉotirã tiima. 5 Ñucã nomia cõrora juu bue, ca biipere wede jʉgue, tiirã, cʉ̃ja dʉpʉgare bʉatotirãra ca tiirã, cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉare nʉcʉ̃ bʉotirã tiima. Cʉ̃ja poare ca pede batecãricarãre biro biima. 6 Nomio, cõ dʉpʉgare cõ ca bʉatoticãjata, cõ poa cãare cõ taacãjato. Nomiore, poa yoetirijeacã cʉo, poa pede batericagapʉ dʉpʉga cʉti biirique ca boborije to ca niijata, cõ peo ditojato. 7 Ʉmʉ pea cʉ̃ dʉpʉgare ca bʉatotipʉ niimi. Mee cʉ̃a Ʉmʉreco Pacʉ bauriquera nii, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ do biro ca tiiya manigʉ cʉ̃ ca niirijere nii bau nii, ca biigʉ niimi. Nomio pea ʉmʉ cʉ̃ ca niirijere ca nii bau niigo niimo. 8 Ʉmʉa nomio macã tabere amiri, cʉ̃ ca tiiricʉ méé niimi. Nomio pee ʉmʉ macã tabere amiri, cʉ̃ ca quenorico niimo. 9 Ʉmʉa, nomio yee jʉori méé jeeño ecoupi. Nomio pee ʉmʉ yee jʉori jeeño ecoupo. 10 Atere ĩima ĩigo, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre ĩima ĩigo, nomio cõ dʉpʉga jotoare jʉti quejero ca peopo niimo cõre ca jʉo niigʉre ca bii cõoñari quejerore. 11 To ca bii pacaro, Cristore tʉo nʉnʉjeejata peera, ʉmʉ jĩcʉ̃ra bojoricaro nii, nomio cãa jĩcõra bojoricaro nii, bii majitima. 12 Nomio, ʉmʉ upʉ macã tabe mena cʉ̃ ca tiiricarore birora, ʉmʉ cãa nomiopʉre baʉami; bii pacarã niipetirã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tii jeeñorã wado niima. 13 Mʉja majuropeera ĩa beje cõoñaña, nomio cõ dʉpʉgare peo ditotigora, Ʉmʉreco Pacʉre cõ ca juu buerije, ca añurijera to niiti. 14 Bii bojoca cʉti niirique majuropeera, ʉmʉ cʉ̃ ca poa ñapõ cʉtijata ca boborije nii, mʉja ca ĩi majiro tii, 15 bii pacaro, ¿nomio peera pairo cõ ca poa ũmarije ca añurije nii, mʉja ca ĩi majiro to tiititi? Nomiora jʉti quejero ʉnora poa yoerije cõre tiicojoupi. 16 Jĩcʉ̃ ʉno ate maquẽre bʉaro cʉ̃ ca ĩi uwa jeo wederʉgajata, jãa, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ape wãme jãa ca tii niitirijere ca majipʉ niimi. 17 Ano mʉjare yʉ ca wede majio nʉnʉa waape peera mʉjare yʉ ʉjea nii peoti, mʉja ca nea poorucurijera, añuro nii nʉnʉa waaricaro ʉnora bʉaro jañuro mʉjare ñañocã. 18 Ca nii jʉori tabere, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerãre birora nea poorã, cʉ̃ja majuropeera ameri dica watima ĩiriquere yʉ tʉo. “Díámacʉ̃ra biicu,” yʉ ĩi. 19 Yee méé yʉ ĩi, mʉja watoare ĩa dica woori maja manicã biiticuma, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã peti ca niirã cʉ̃ja ca niirijere ca majirʉgarã. 20 To biro mʉja ca bii niirije niima ĩiro, mʉja ca nea poo baarije, Wiogʉ cʉ̃ ca biiriquere mʉja ca tʉgoeña tii nʉcʉ̃ bʉo baarije méé nii. 21 Baarica tabe ca earo, to cãnacãrãpʉra jĩcʉ̃ ʉno peerena yue nemoricaro maniro mʉja baa jʉguecã. Jĩcãrã aʉa menara nii cʉ̃ja ca biicãro, aperã pea ca cũmurãpʉ niicãma. 22 ¿To docare mʉja, baa, jini, mʉja ca tii niipa wiijeri mʉja cʉotiti? ¿Ñee tiirã Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre nʉcʉ̃ bʉoti, ca cʉotirãre boboro cʉ̃ja ca tamʉoro tii, mʉja tiiti? ¿Ñee mʉjare yʉ ĩigʉti? ¿Ate jʉori mʉjare yʉ ʉjea nii peogʉti? Yʉ ĩiti majuropeecãrucu. 23 Wiogʉ yeere yʉ ñeewʉ, mʉja cãare yʉ ca bue majioriquere: Wiogʉ Jesús cʉ̃ ca wedejãa cõa ecorica ñamire pan'ga ami, 24 Ʉmʉreco Pacʉre “Añu majuropeecã,” ĩiri jiro tiigare pee bato, o biro ĩiupi: “Atiga pan'ga yʉ upʉ nii. Mʉja yee jʉori yʉ ca bii yai bojarije, yʉ ca biiriquere tʉgoeñarã atere tiiya.” 25 Ñucã to biiri wãmera, baa yapanori jiro, jinirica bapare ami, o biro ĩiupi: “Ati bapa wãma wãme yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉ̃ ca ĩiricarore birora yʉ ca díi cõa yai waarije nii. Tii bapa maquẽre jinirã cõrora yʉ ca biiriquere tʉgoeñari tiiya. 26 Atiga pan'gare baa, ati bapa maquẽre jini, mʉja ca tiiri taberi cõrora Wiogʉ cʉ̃ ca bii yairiquere mʉja wede, cʉ̃ ca dooropʉ mʉja wede yerijãarucu. 27 To biri no ca boogʉ, teere nʉcʉ̃ bʉoti pacagʉ pan'gare baa, Wiogʉ yaa bapa maquẽre jini, ca tiigʉa, Wiogʉ upʉre, cʉ̃ díi menare ñañarije tiigʉ tiimi. 28 Teere ĩirã, cʉ̃ja cõrora pan'gare baa, jinirica bapa maquẽre jini, cʉ̃ja ca tiiparo jʉguero cʉ̃ja majuropeera ca tʉgoeña beje ñaaparã niima. 29 Wiogʉ upʉri ca biiriquere ĩa cõoña maji petiti pacagʉ, pan're baa, jinirica bapa maquẽre jini, ca tiigʉa, cʉ̃ majurope ñañaro cʉ̃ ca biiperena baa, jini, tii bui cʉtigʉ tiimi. 30 Tee jʉori, paʉ mʉja mena macãrã diarique pairã, yeri tutuatirã niima. Ñucã paʉ bii yaiupa. 31 Mani majuropeera mani ca tʉgoeña cõoña majijata, Wiogʉre ñañaro mani tii ecotibocu. 32 Wiogʉ ñañaro manire cʉ̃ ca tiijata, cʉ̃ja tʉgoeña majijato ĩigʉ, to biro manire tiimi, ati yepa macãrã menara ñañaro mani ca tii yaio ecotipere biro ĩigʉ. 33 To biri yʉ yaarã, baarʉgarã nea poorã ameri yueya. 34 Jĩcãrã cʉ̃ja ca queyajata, cʉ̃ja yaa wiijeripʉra cʉ̃ja baajato, mʉja ca nea poo baarijera ñañaro ca tii yaio ecoparã mʉja ca niiro ca tiirije to ca nii eatipere biro ĩirã. Apeye peera mʉjare ĩagʉ waagʉpʉ yʉ wede quenorucu.

1 Corintios 12

1 Yʉ yaarã, mani ca tii maji niipere Añuri Yeri manire cʉ̃ ca tiicojorije maquẽre añuro mʉja ca majiro yʉ boo. 2 Ména Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirã niirã, weericarã ca wedetirã peere mʉja ca tii nʉcʉ̃ bʉo nʉnʉjeerucuriquere mʉja maji. 3 To biri Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri jʉori ca wedegʉa: “ ‘Bʉecʉ niimi Jesús,’ ĩi majitimi. Ñucã jĩcʉ̃ ʉno peera Añuri Yeri jʉori méé ca wedegʉa: ‘Wiogʉ niimi Jesús,’ ĩi majitimi,” mʉjare yʉ ĩi wede majio. 4 Biiropʉa, Jesucristo yaarãre bojorica wãmeri cʉ̃ja ca tii maji niipe nii, Añuri Yeri pea jĩcʉ̃ra niimi. 5 Bojorica wãmeri wado ameri tii nemo niirique nii, jĩcãri mena Jesucristore mani ca tii nʉcʉ̃ bʉo niipere biro ĩigʉ. Niipetirijepʉrena Wiogʉ wadora dotimi. 6 Bojorica wãmeri wado tii niirique nii, to ca bii pacaro jĩcʉ̃ra niimi Ʉmʉreco Pacʉ, niipetiropʉre niipetirije ca tii niigʉ. 7 To cãnacãrãpʉrena, Añuri Yeri cʉ̃ ca niirijere jĩcã wãme to ca bii bau niiro tiimi, niipetirãpʉ añuro cʉ̃ja ca niipere ĩigʉ. 8 Jĩcãrãre Ʉmʉreco Pacʉ Añuri Yeri jʉori, majirique mena cʉ̃ja ca wedepere tiicojomi. Aperãre, cʉ̃ Añuri Yeri jʉorira, añuro tʉo puorique mena cʉ̃ja ca wede majipere tiicojomi. 9 Aperã, cʉ̃ Añuri Yeri jʉorira, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere tiicojo ecoma, aperã ñucã, cʉ̃ Añuri Yeri jʉorira, diari majare cʉ̃ja ca diarique ametʉenepere tiicojo ecoma. 10 Aperã, ca ĩa ñaaña manirijere tii bau nii maji tutuariquere, aperã ca biipere wede jʉgue majiriquere, aperã yeri tʉgoeña niiriquepʉre ĩa beje majiriquere, aperã apeye wederiquere, aperã apeye wederique ca ĩirʉgarijere wede majio majiriquere, tiicojo ecoma. 11 Ate niipetirijere jĩcʉ̃ra, jĩcʉ̃ Añuri Yeri menara to cãnacãrãpʉrena cʉ̃ ca boori wãmerire biro cʉ̃jare tiicojomi. 12 Ñucã ape wãme mʉja ca jãiñarique peera o biro mʉjare yʉ ĩi: Upʉ jĩcã upʉra nii pacaro, paʉ taberi nii. Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã mena cãare to birora bii. 13 Jĩcʉ̃ Añuri Yeri jʉorira, mani uwo coe ecowʉ, jĩcã upʉra nii earʉgarã, judíos, judíos ca niitirã, ca pade coterã, añuro ca niicãrã cãa, jĩcʉ̃ Añuri Yeri yeerena niipetirãpʉra mani cʉo eawʉ. 14 Upʉa, jĩcã tabe menara upʉ niiti, paʉ taberi mena upʉ nii ea. 15 Dʉpo, amo méé niiri, “Upʉ macã tabe méé yʉ nii,” to ca ĩijata, tee jʉorira upʉ macã tabe niiticoa biiticu. 16 Amopero, capega méé niiri, “Upʉ macã tabe méé yʉ nii,” to ca ĩijata, tee jʉorira upʉ macã tabe niiticoa biiticu. 17 Upʉ niipetiropʉra capega to ca niicãjata, ¿do biro pee tii tʉorique to niibojapari? Upʉ niipetiropʉra amopero wado to ca niicãjata, ¿do biro pee tii wĩni majirique to niibojapari? 18 Ʉmʉreco Pacʉ, upʉ macã taberire tee cõrorena tee ca niipa taberira tiiupi. 19 Niipetirijepʉra jĩcã tabera to ca niicãjata, ¿upʉ pea noopʉ to niibojapari? 20 Díámacʉ̃ra paʉ taberi nii, bii pacaro jĩcã upʉra nii. 21 Capega, amore: “Mʉre yʉ booti,” ñucã dʉpʉga, dʉporire: “Mʉjare yʉ booti,” ĩi majiti. 22 O biro pee bii: Upʉ macã tabe ca tutuatiri tabe peerena bʉaro boorique nii. 23 Upʉ macã tabe ca maioti jañuri tabe peere añuropʉ ĩa nʉnʉjee mani juti jãña bʉato nii. Upʉ maquẽ ca bau niitirije peere añuropʉ mani tii padeocã, 24 bau niiro ca niirije peera to biirije tiirique ca booti pacaro. O birora tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ mani upʉ maquẽre ca maioti jañurije peere, añuro tii padeorique to niijato ĩigʉ. 25 Upʉre dica watiricaro maniro niiri, ape taberire añuro jĩcãri cõro to ca ĩa nʉnʉjee niipere biro ĩigʉ. 26 To biri jĩcã tabe upʉ macã tabe ñañaro to ca tamʉoro, niipetirijepʉra ñañaro tamʉocã. Ñucã jĩcã tabe añuro to ca tii ecojata, ape taberi cãa, tii tabe menara ʉjea nii. 27 Mʉja, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ upʉre biro mʉja nii, mʉja ca niiro cõrora tii upʉ macã taberi ca niiro cõro, bojorica wãmeri wado ca tii niirije ca niirore birora mʉja bii. 28 Jesucristo yaarãre, Ʉmʉreco Pacʉ pea ca nii jʉori tabere, añurije quetire wederi maja, cʉ̃ja jirore, ca biipere wede jʉgueri maja, cʉ̃ja jirore bue majiori maja, cʉ̃ja jirore, ca ĩa ñaaña manirije ca tii bau nii majirã, cʉ̃ja jirore, ca diarique cʉtirãre ca diarique ametʉene majirã, aperãre ca tii nemorã, ca jʉo niirã, apeye wederiquere ca wede majiparãre cʉ̃jare cũuupi. 29 ¿Niipetirãpʉra añurije quetire wederi maja cʉ̃ja niiti? ¿Niipetirãpʉra ca biipere wede jʉgueri maja cʉ̃ja niiti? ¿Niipetirãpʉra bue majiori maja cʉ̃ja niiti? ¿Niipetirãpʉra ca ĩa ñaaña manirije tii bau niiriquere cʉ̃ja tiiti? 30 ¿Niipetirãpʉra diarique ametʉene majiriquere cʉ̃ja cʉoti? ¿Niipetirãpʉra ape wãme wederiquere cʉ̃ja wedeti? To docare ¿niipetirãpʉra apeye wederique ca ĩirʉgarijere cʉ̃ja wede majio majiti? 31 Mʉja pea tii majirique añurije ca niirije peere cʉorʉga niiña. Mecʉ̃ra añurije tii niirique petire mʉjare yʉ wede majiorucu.

1 Corintios 13

1 Bojoca yeere wedecã, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã yeere wedecã, tii pacagʉ yʉ ca maitijata, come pĩi, ñucã come tiiri paa bʉjʉo pato wãcõricarore biro yʉ bii. 2 Ca biipere wede jʉgue majiriquere cʉocã, niipetirije ca majiña manimiriquere tʉo puo peticã, niipetirije majirique cʉocã, ñucã díámacʉ̃ yʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije macãnʉcʉ̃ buurorire aperopʉ ca wẽe waaropʉ ca tiiro ca tiirije cʉocã, yʉ ca bii pacaro, mairique pee yʉre to ca manicãjata, yʉ mani majuropeecã. 3 Yʉ ca cʉorije niipetirore ca boo pacarãre bato peoticã, ñucã yʉ majuropeera yʉ upʉrire cʉ̃ja ca joe cõaro tiicã pacagʉ yʉ ca maitijata, tee menare ñeacãpe yʉ bʉati. 4 Mairiquea tʉgoeña bayi, ca bojoca añugʉ nii, biirique nii. Mairiquea ĩa tutiti, yʉ majuropeera ca nii majuropeegʉre biro tʉgoeñati, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” ĩiti, 5 ñañari wãme bii tuti, jĩcʉ̃ra boocã ca biiya manirije, õo ca biirijeacãrena ajia, yoaro ajia tʉgoeñacõa nii, biiricaro tiiti. 6 Mairiquea ñañaro tiicãrira ʉjea niirique méé nii; díámacʉ̃ maquẽ peere ʉjea niiricaro tii. 7 Mairiquea niipetirijepʉrena tʉgoeña bayi, niipetirijepʉrena tʉo nʉnʉjee, niipetirijepʉrena yue, niipetirijepʉrena nʉcã, bii. 8 Mairiquea jĩcãti ʉno peera yai nʉcãcoa, biitirucu. Ca biipere wede jʉgue majiriquea peti nʉcãcoa, apeye wederique peticoa, maji niirique yai nʉcãcoa, biicãrucu. 9 Jĩcã wãmerira maji, jĩcã wãmerira ca biipere wede jʉgue, mani bii. 10 To biri ca nii majuropeegʉ cʉ̃ ca earora, jĩcã wãmeri maji niimirique yai nʉcãcoarucu. 11 Wimagʉ niigʉ wimagʉre biro wede, wimagʉre biro tʉgoeña, wimagʉre biro tʉgoeña beje, yʉ biiwʉ. Bʉcʉa maja nʉcã waagʉ, wimagʉ yʉ ca niirica wãmere yʉ yerijãacãwʉ. 12 Mecʉ̃ra ca niirore biro ĩatirãra, eñoro añuro ca bauti jañuro ca ĩarãre biro mani ĩa, to ca bii pacaro jĩcã rʉmʉ bau niiro mani ĩarucu. Mecʉ̃ra jĩcã wãmeri yʉ maji, to ca bii pacaro jĩcã rʉmʉ yʉre cʉ̃ ca ĩarucuricarore biro cʉ̃re yʉ ĩarucu. 13 Mecʉ̃ra ate itia wãme nii: Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique, tʉgoeña yue niirique, mairique, nii. Tee itia wãme menare ca nii majuropeeri wãme, mairique nii.

1 Corintios 14

1 Mairique peere tii nʉnʉjee niiña. Ñucã Añuri Yeri jʉori mʉja ca tii majipe cʉ̃ ca tiicojopere ama niiña, añuro petira ca biipere mʉja ca wede jʉgue majipere. 2 Apeye wederiquere ca wedegʉa, bojoca mena wedegʉ méé tiimi. Ʉmʉreco Pacʉ mena wedegʉ tiimi. Jĩcʉ̃ ʉno peera teere tʉo puotima. Añuri Yeri cʉ̃ ca majioro macã, ca majiña manirijere wedemi. 3 Ca biipere wede jʉgueri majʉ pea aperã peere añuro cʉ̃ja ca nii nʉnʉa waaro tii, cʉ̃ja ca tʉgoeña ʉjea niiro tii, cʉ̃ja ca tʉgoeña bayiro tii, tiigʉ wedemi. 4 Apeye wederiquere ca wedegʉa, cʉ̃ majuropeera añuro cʉ̃ ca nii nʉnʉa waapere ĩigʉ tiimi. Ca biipere wede jʉgueri majʉ pea, Jesucristo yaarã añuro cʉ̃ja ca nii nʉnʉa waaro tiigʉ tiimi. 5 Yʉ pea mʉja niipetirãpʉra apeye wederiquere mʉja ca wedero yʉ boomi. Biigʉpʉa, ca biipere ca wede jʉguerã mʉja ca niirije peere bʉaro yʉ boo. Ca biipere wede jʉgueri majʉ pee apeye wederique ca wedegʉ ametʉenero niimi, cʉ̃, Jesucristo yaarã añuro cʉ̃ja nii nʉnʉa waajato ĩigʉ, tee ca ĩirʉgarijere cʉ̃ ca wede majiorije ca nii pacaro. 6 Yʉ yaarã, mecʉ̃ra mʉjare ĩagʉ waari, jĩcã wãme ca bii ĩñoriquere wede, majiriquere wede, ca biipere wede jʉgue, mʉjare bue majio, tiiricaro ʉnora apeye wederiquepʉ mʉjare yʉ ca wede eajata, ¿ñee pee mʉjare to tii nemobogajati? 7 Baja apeye ca catitirije, tõroga, bʉa pʉ̃tẽ bajaricarore cʉ̃ja ca tii bʉjʉorije bojorica wãme to ca bʉjʉcõa jãatijata, ¿do biro pee tiicãri, baja wãmere tʉo majirique to niibogajati? 8 Ñucã putirica wʉʉre tʉo majirica wãme cʉ̃ja ca puti bʉjʉotijata, ¿ñiru pee cʉ̃ ca ameri jĩagʉ waapere cʉ̃ queno yue majibogajati? 9 To birora bii mʉja mena cãare, apeye wederique wederã, tʉo puoriquera mʉja ca wedetijata, ¿do biro biicãri, mʉ ca ĩirijere tʉo puorique to niibogajati? Wĩnorena wederãre biro mʉja ĩirucu. 10 Ati yepapʉre paʉ wederique nii, niipetirijepʉrena teere ca wederã tʉo majima. 11 Jĩcʉ̃ yʉre cʉ̃ ca wederijere yʉ ca tʉo majitijata, cʉ̃ peera apero macʉ̃pʉ yʉ niicu. Yʉ pee cãare cʉ̃ pee cãa to birora biicãcumi. 12 To biri mʉja, mee yeri tutuariquepʉ tii maji niiriquere ca boo niirã niiri, Jesucristo yaarã añuro cʉ̃ja ca nii nʉnʉa waaro ca tiirije pee docare amaña. 13 O biro ca biirije jʉori, apeye wederique ca wedegʉa cʉ̃ ca ĩirijere cʉ̃ ca wede majio majipere cʉ̃ tiicojojato ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉre ca jãi juu buepʉ niimi. 14 Apeye wederique mena yʉ ca juu buejata, yʉ yeripʉ juu buegʉ yʉ tii, bii pacagʉ, yʉ ca tʉo majiborique pea manicã. 15 To docare, ¿do biro yʉ tiigʉti? Yʉ ca yeri jãñarije menapʉ juu bue, ñucã tʉo maji niirique mena cãare juu bue, yʉ tiirucu. Yʉ ca yeri jãñarijepʉ mena baja, ñucã tʉo maji niirique mena cãare baja, yʉ tiirucu. 16 Mʉ ca yeri jãñarijepʉ mena Ʉmʉreco Pacʉre mʉ ca baja peojata, ca bue majioña manigʉ pea añu majuropeecã mʉ ca ĩirijere, ¿do biro pee biicãri, “To biro to biijato,” mʉre cʉ̃ ĩi nemobogajati? 17 Biigʉpʉa, mʉ pea díámacʉ̃ra “Añu majuropeecã,” ĩigʉ mʉ tii, ca tʉorã peera ñee pee cʉ̃jare biiticã. 18 Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” yʉ ĩi, mʉja niipetirã ametʉenero apeye wederiquere ca wedegʉ niiri. 19 Bii pacagʉ, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre, jĩcã amo cõro niiri wãmerira yʉ wederʉga, cʉ̃ja ca tʉo majipere biro, aperã cãare wede majioricarore biro to biijato ĩigʉ, apeye wederique mena peera pʉa amo cõro mil niiri wãmeri wederica tabe ʉnorena. 20 Yʉ yaarã, mʉja ca tʉgoeña niirijere wimarãre biro biiticãña. Ñañarije tiirique pee docare wimarãre biro niiña. Tʉgoeña niirique mena peera bʉcʉrã niiña. 21 Doti cũuriquepʉ o biro ĩi owarique nii: “ ‘Ca tʉo ñaaña manirije ca wederã mena, ape yepari macãrã menapʉ, ati pooga macãrãre yʉ wederucu. To biirije yʉ ca ĩicã pacaro, yʉre tʉo nʉnʉjeetirucuma,’ ĩimi Ʉpʉ,” ĩi. 22 To biri apeye wederiquere wederiquea, Cristore ca tʉo nʉnʉjeetirãre ĩiro bii, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã méére bii, ca biipere wede jʉgueriquea, Cristore ca tʉo nʉnʉjeetirã méére bii, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã peere bii cõoñaro bii. 23 Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã neari, niipetirãpʉra apeye wederiquere wede, mʉja ca tii niiri tabere jĩcãrã tʉo puoti, tʉo nʉnʉjeeti, ca biirã jãa earã, ¿“Mecʉ̃ra tiima,” mʉjare cʉ̃ja ĩitigajati? 24 Niipetirã ca biipere mʉja ca wede jʉgue niiri tabere, jĩcʉ̃ tʉo puoti, tʉo nʉnʉjeeti, ca biigʉ jãa eagʉ, niipetirije mʉja ca ĩirijere tʉori, cʉ̃ majuropeera ñañagʉ cʉ̃ ca niirijere ĩa beje cõoña, tʉgoeña bojoca cati, 25 cʉ̃ yeripʉ cʉ̃ ca biirique cʉti niirijere majirucumi. To biri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore muu bia ea nuu waari, o biro ĩi nʉcʉ̃ bʉorucumi: “Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ mʉja mena niimi,” ĩirucumi. 26 Yʉ yaarã, ¿do biro mani ĩirãti? Nea poo juu buerã mʉja ca niiro cõrora, jĩcʉ̃ baja, apĩ bue majio, apĩ ca bii ĩñoriquere wede, ñucã apĩ apeye wederiquere wede, apĩ tee ca ĩirʉgarijere wede majio, ca tii niiparã mʉja nii. Ate niipetirijere Jesucristo yaarã añuro cʉ̃ja ca nii nʉnʉa waapere ĩirã ca tiiparã mʉja nii. 27 Apeye wederiquere wederã, pʉarã cõro, paʉ cʉ̃ja ca ĩirʉgajata, itiarã cõrora cʉ̃ja wedejato, bʉari jĩcʉ̃ jiro wado. Ñucã jĩcʉ̃ teere cʉ̃ wede majiojato. 28 Teere wede majiori majʉ ʉno cʉ̃ ca manijata, nea poorica tabepʉre cʉ̃ wedeticãjato. Cʉ̃ majuropeera wede, Ʉmʉreco Pacʉre wede, cʉ̃ tiijato. 29 Ñucã to biiri wãmera, ca biipere wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca niijata, pʉarã, itiarã cõrora cʉ̃ja wedejato. Aperã pea cʉ̃ja ca ĩirijere añuro mena cʉ̃ja tʉo cõoñajato. 30 Apĩ, to ca duwigʉre, Ʉmʉreco Pacʉ jĩcã wãme cʉ̃re cʉ̃ ca wede majiojata, ca wede niigʉ pea, cʉ̃ peere cʉ̃ wede dotijato. 31 O biro tiirã ca biipere wede jʉgueri maja, jĩcʉ̃ jiro wado wede nʉnʉa waarã niipetirãpʉra wederucuma, niipetirã tʉo maji, ʉjea nii, cʉ̃ja ca biipere biro ĩirã. 32 Ca biipere wede jʉgue majiriquea ca biipere wede jʉgueri majʉ cʉ̃ ca ĩa nʉnʉjeerije nii. 33 Ʉmʉreco Pacʉa, añuro niirique Ʉmʉreco Pacʉ niimi. No ca boorora tii maa wijio niirique Ʉmʉreco Pacʉ méé niimi. Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã nearã bii niirucuricarore birora, 34 nomia, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca nea poori tabepʉre ca wedetiparã niima. Cʉ̃jara wede dotiti, doti cũurique ca ĩirore birora cõ tʉo nʉnʉjeejato. 35 Jĩcã wãme ʉno cõ ca majirʉgajata, wiipʉ cõ manʉre cõ jãiñajato. Nea poo juu buerica tabere nomio cõ ca wedero añuti. 36 ¿To docare Ʉmʉreco Pacʉ wederiquea mʉja jʉori, to ame pea nʉcãupari, mʉja wado mʉja niiti, teere ca tʉo jʉoricarã? 37 Jĩcʉ̃ ca biipere wede jʉgueri majʉ, ñucã Añuri Yeri cʉ̃ ca majiogʉre biro tʉgoeña ca biigʉ, “Ate mʉjare yʉ ca owarijere Wiogʉ cʉ̃ ca dotirije nii,” ĩi majiña. 38 Cʉ̃ ca ĩa majitijata, Wiogʉ cãa cʉ̃re ĩa majitirucumi. 39 To biri yʉ yaarã, ca biipere wede jʉgue maji niirique peere boo tʉgoeñaña. Apeye wederiquere cʉ̃ja ca wedero camotaaticãña. 40 Biirãpʉa, niipetirijepʉrena, añuro mena, ca niirore biro tii nʉnʉa waarãja.

1 Corintios 15

1 Yʉ yaarã, mecʉ̃ra añurije queti mʉjare yʉ ca wederiquere mʉja ca tʉo nʉnʉjeerique, tee jʉori mʉja ca tʉgoeña bayi niirijere, mʉja ca tʉgoeñaro yʉ tii majiorʉga. 2 Ate añurije queti jʉorira mʉja ametʉarucu, mʉjare yʉ ca wederiquere mʉja ca tii nʉnʉjee niijata, to biro to ca biitijata, yee petira mʉja tʉo nʉnʉjeecãbojacupa. 3 Ca nii jʉori tabere, yʉ majurope yʉ ca tʉoriquerena mʉjare yʉ wede majiowʉ, Cristo mani ca ñañarije jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ wederique ca ĩirore birora cʉ̃ ca bii yairiquere. 4 Ʉmʉreco Pacʉ wederique ca ĩirore birora, yaa cõa eco, itia rʉmʉ jiro cati tua, cʉ̃ ca biiriquere. 5 Pedrore baua ea, jiro pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirãre baua ea, cʉ̃ ca biiriquere. 6 Jiro quinientos ametʉenero ca niirã Cristore ca tʉo nʉnʉjeerãre baua eaupi. Cʉ̃re ca ĩaricarã paʉ jañuripʉra catima, jĩcãrã cʉ̃ja ca bii yaicoa pacaro. 7 Jiro Santiagore baua ea, jiro jañuroacã cʉ̃ buerã ca niiricarã niipetirãpʉre baua ea, 8 ca tʉjari tabe cʉ̃ja niipetirã jirore, jĩcʉ̃ wimagʉ bʉcʉa yapanotigʉra ca baʉaricʉre biro ca biigʉre yʉ cãare baua eawi. 9 Yʉa Cristo cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricarã dʉaroacã ca niigʉ yʉ nii. Petoacã ʉnora, “Cristo yee quetire wederi majʉ niimi,” ĩiricʉ ʉno méé yʉ nii. Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre ñañaro yʉ tiirʉga nʉnʉjeewʉ. 10 Biigʉpʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añurije jʉori, yʉ ca biirijere yʉ bii. Yʉre cʉ̃ ca ĩa mairiquea, watoa méé biiupa. Cʉ̃ja niipetirã ametʉenero yʉ padewʉ. Biigʉpʉa yʉ méé yʉ tiiwʉ, Ʉmʉreco Pacʉ pee cʉ̃ ca añurije mena yʉre tii nemowi. 11 Yʉ, yʉ ca ĩijata cãare, cʉ̃ja, cʉ̃ja ca ĩijata cãare, atera nii jãa ca buerije, ñucã atera nii mʉja ca tʉo nʉnʉjerique. 12 “Cristo bii yaicoa pacagʉ, cati tuaupi,” ĩi wedericarã nii pacarã, ¿ñee tiirã jĩcãrã mʉja mena macãrã “Ca bii yairicarã cati tuatima,” cʉ̃ja ĩiti? 13 Ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarije to ca manicãjata, to docare Cristo cãa cati tuatijacupi. 14 Cristo cʉ̃ ca cati tuatijata, añurije queti jãa ca wederije wapa mani, teere díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije cãa wapa mani, biicu. 15 Ate to birora to ca biijata, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ĩi dito yujuri maja jãa niibocu, ca biitiriquerena, “Ʉmʉreco Pacʉ Cristore cʉ̃ ca cati tuaro tiiupi,” jãa ca ĩi wedejata, yee mééra ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuatijata. 16 Ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuatijata, to docare Cristo cãa cati tuatijacupi. 17 Cristo cʉ̃ ca cati tuatijata, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije cãa wapa mani; ména, ñañarije mʉja ca tii niirucuriquera mʉja tiicã niicu. 18 To biro to ca biijata, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã ca bii yairicarã cãa, to biro bii yaicã yerijãa waarãra biicãjacupa. 19 Cristo jʉori, mani ca yue niirije mani ca cati niiri rʉmʉri wadore, ca añurije to ca niijata, niipetirã ametʉenero añurije ca bʉa eatiparã peti mani niibocu. 20 Díámacʉ̃ra Cristoa, ca bii yaicoaricʉpʉra cati tuaupi, ca bii yairicarãre cati tua jʉguegʉ. 21 Bii yairique jĩcʉ̃ jʉorira ca bii earicarore birora, ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuape cãa, jĩcʉ̃ jʉorira nii eaupa. 22 To biri Adán jʉori niipetirã cʉ̃ja ca bii yairucurore birora, ñucã Cristo jʉori niipetirã catirucuma. 23 Bʉari, to cãnacãrãpʉra ca niirore biro: Mee Cristo cati tua jʉgueupi; jiro Cristo cʉ̃ ca dooro cʉ̃ yaarã ca niirã cati tuarucuma. 24 Cristo, Ʉmʉreco Pacʉre ca junarã niipetirãre cõa peoti, cʉ̃ Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ ca doti niirijere tuene, cʉ̃ ca tiiro jiro docare tee peti nʉcã waarucu. 25 Niipetirã cʉ̃ waparã cʉ̃ja ca doca cũmuropʉ Cristo cʉ̃ ca doti niipera niirucu. 26 Cʉ̃ waparãre cʉ̃ ca bii ametʉene nʉcãro, bojoca cʉ̃ja ca bii yairije manirucu. 27 Ʉmʉreco Pacʉ, niipetirije cʉ̃re ca yʉʉ nʉnʉjeero tiiupi. Biiropʉa, “Niipetirijepʉra cʉ̃re yʉʉ nʉnʉjeeupa” ĩiro, Ʉmʉreco Pacʉ, niipetirije Cristore ca yʉʉ nʉnʉjeero ca tiiricʉ menarena ĩiro méé ĩi. 28 Niipetirije Cristo wadore ca yʉʉ nʉnʉjee ea petiro, cʉ̃ majuropeera, niipetirije cʉ̃re ca yʉʉ nʉnʉjeero ca tiiricʉ Ʉmʉreco Pacʉre yʉʉ nʉnʉjee earucumi, Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijere niipetiropʉ cʉ̃ ca doti niipere biro ĩigʉ. 29 Ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarije to ca mani pacaro, ¿ñee peere ĩirã, ca bii yairicarã jʉori, cʉ̃ja uwo coeti? ¿Ñee tiirã ca bii yairicarã jʉori cʉ̃ja uwo coeti? 30 ¿Ñee tiirã jãa pea to cãnacã tiira ca uwiorije watoa jãa niiti? 31 Yʉ yaarã, to cãnacã rʉmʉra ca bii yaipʉra yʉ niicã, díámacʉ̃ra mani Wiogʉ Cristo Jesús jʉori mʉja ca bii niirije jʉori, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ca ĩi bayi niirore birora. 32 ¿Ñee yʉ bʉa boojapari Éfesopʉre bojoca bii niirique jʉorira bojoca ca uwiorã mena yʉ ca ameri quẽejata? Díámacʉ̃ra ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuatijata, “Baa, jini, mani tiico. Boerora mani bii yaicoarucu,” ca ĩirã, yee mééra ĩibocuma. 33 Ĩi dito ecoticãña. Ñañarãre bapa cʉtijata, añuro bojoca cʉti niiriquere tii yaio nʉcõcãma. 34 Añuro niirique cʉti niirique peere tii niiña, ñañarijere to cõrora tii yerijãaña, ména mʉja mena macãrã jĩcãrã Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã niicãma. Cʉ̃ja bobojato ĩigʉ mʉjare yʉ ĩi atera. 35 Jĩcʉ̃ o biro ĩi jãiñabocumi: Ca bii yairicarã, ¿do biro bii, cʉ̃ja cati tuarãti? ¿Do biri upʉ mena cʉ̃ja cati tuarãti? 36 ¡Do biirije peti jãiña mecʉ̃rique to niicãti! Ote ape, oterique ca quejeri to ca boa weotijata, wiiti. 37 Oterã, jiro ca wii mʉa waapagʉ peere otetima. Ca apega, trigo apega, apeye ote dica ape ʉno peere otema. 38 Ʉmʉreco Pacʉ pee cʉ̃ ca boori upʉre biro ca niiro tiimi. Ote ape wãme cõrorena tee ca niiriquera ca bʉcʉaro tiimi. 39 Niipetirije upʉripʉra jĩcã upʉre biirijera niiti. Bojoca upʉri, waibʉcʉrã upʉri, minia upʉri, wai upʉri nii, bii. 40 Teere birora ʉmʉreco macã upʉri, ati yepa macã upʉri nii, bii. Ʉmʉreco tutipʉ macãrã upʉri baurique ĩarique añurije cãa jĩcã wãme nii, ati yepa macãrã upʉri cãa ape wãme nii, bii. 41 Ʉmʉreco macʉ̃ muipũ cʉ̃ ca boerije jĩcã wãme nii, ñami macʉ̃ cʉ̃ ca boerije cãa ape wãme nii, ñocõa cãa bojorica wãme boema. Ñucã ñocõa cãa jĩcʉ̃ peere birora boetima. 42 To biirijera bii, ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuape cãa. Yaa cõariquea ca boarije nii. Ca cati tuarije pea ca boarije méé nii. 43 Yaa cõariquea, ca bii baterije nii, ca cati tuarije pea añurije nii. Yaa cõariquea ca tutuatirije nii, ca cati tuarije pea, ca tutuarije nii. 44 Ca bau niiri upʉre yaa cõa, yeri cati niirica upʉ pee cati tua, bii. Ca bau niiri upʉ nii, yeri cati niirica upʉ nii, bii. 45 O biro ĩi Ʉmʉreco Pacʉ wederique: “Bojocʉ ca nii jʉoricʉ Adán ca catigʉ nii eaupi.” Ca tʉjagʉ Adán pea yeri catirique ca tiicojogʉ nii eaupi. 46 Yeri cati niirique méé doo jʉoupa. Ca bii yaipe pee doo jʉoupa. Yeri cati niirique pea jiropʉ nii eaupa. 47 Bojocʉ ca nii jʉoricʉa jita mena tiiricʉ niiupi. Jiro macʉ̃ bojocʉ pea ʉmʉreco tutipʉ macʉ̃ niiupi. 48 Ati yepa maquẽ upʉri, jita mena cʉ̃ ca quenoricʉre birora nii. Ʉmʉreco tutipʉ maquẽ pea, ʉmʉreco tutipʉ macʉ̃ upʉrire birora nii. 49 Jita mena quenoricʉ bauriquere biro mani ca baurore birora, ʉmʉreco tutipʉ macʉ̃ baurique cãare cʉ̃re biirã mani baurucu. 50 O biro ĩigʉ yʉ ĩi, yʉ yaarã: Ca bii yaipa upʉra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ea waa majiti. Mani upʉri yoaro ca cati niitirijea, to birora caticõa niiriquere cʉo ea majiti. 51 Añuro tʉoya, ca majiña maniriquere mʉjare yʉ ca wedepere. Niipetirãpʉra mani bii yaitirucu. Bʉari, niipetirãpʉra mani upʉri wajoacoarucu, 52 jĩcã nimaro capega bibita ĩa pãaricarore biro, putirica wʉʉ puti tʉjarica tabera. Putirica wʉʉ bʉjʉrucu, ca bii yairicarã pea pʉati cʉ̃ja ca bii yaitipa upʉ mena cati tuarucuma. Mani pea, mani upʉri wajoacoarucu. 53 Mani upʉri ca boa yaicoarijera, to birora ca caticõa niipa upʉri pee juti weti waarucu. Ca bii yairi upʉrira, ca bii yaitipa upʉri pee juti wetirucu. 54 Mani upʉri ca boa yaicoarijera, to birora caticõa niipa upʉri pee juti weti ea, ca bii yairi upʉrira, ca bii yaitipa upʉri pee juti weti ea ca biiro, o biro ĩi owarique ca ĩirore biro bii earucu. Cristo cʉ̃ ca bii ametʉa nʉcãrije jʉori, bii yairique tii yaio eco. 55 Bii yairique, ¿noopʉ to niiti mʉ ca bii ametʉa nʉcãrucurique? Bii yairique ¿noopʉ to niiti, puniro tʉgoeñaricaro mʉ ca tii tutua niirucurique? 56 Bii yairicaro manire ca tiirijea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro mani ca tiitirije jʉori bii. Doti cũurique ca ĩirore biro tii nʉnʉjeetima ĩirã, ñañarije ca tiirã mani nii. 57 To ca bii pacaro, añu majuropeecã Ʉmʉreco Pacʉ mani Wiogʉ Jesucristo jʉori bii ametʉa nʉcãriquere manire cʉ̃ ca tiicojorije. 58 Yʉ yaarã, ate jʉori tʉgoeña bayi, yerijãaricaro maniro to birora bʉaro jañuri Wiogʉ yeere pade nʉnʉa waarãja, Wiogʉ mena jĩcãri mʉja ca pade niirijere watoa maquẽ méé ca niirijere ĩa majiri.

1 Corintios 16

1 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre tii nemorã neorique maquẽre, Galacia yepa macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre yʉ ca wede majioricarore birora tii nʉnʉjeeya. 2 Yerijãarica rʉmʉri cõrora mʉja ca niiro cõro mʉja ca wapa taaarijere ĩa cõoña, jee dica woo queno cũu, ca tiiparã mʉja nii, yʉ ca waari tabepʉre mʉja ca neo mani waatipere biro ĩirã. 3 Yʉ eagʉpʉ, queti owa tiicãri, mʉja ca neoriquere, mʉja ca bejericarã mena Jerusalén'pʉ cʉ̃jare yʉ tiicojo cojorucu, teere cʉ̃ja jee waajato ĩigʉ. 4 Yʉ cãa, yʉ ca waape to ca niijata, jĩcãri cõro jãa waarucu. 5 Waa nʉnʉa waagʉ, Macedonia yepare yʉ ametʉa waarucu. Macedoniare ametʉa waagʉ, Corintopʉre yʉ ea waarucu. 6 Yʉ ca biijata, mʉja mena yoa jañuro yʉ niicãbocu; ñucã ape tabera pue bʉcʉre toora yʉ ametʉenebocu, noo yʉ ca waari tabe yʉ ca waape maquẽre yʉre mʉja ca tii nemopere biro ĩigʉ. 7 Mecʉ̃ra mʉjare ĩa ametʉarique wado yʉ biirʉgati, biitigʉra Wiogʉ cʉ̃ ca boojata, jĩcã cuu mʉja mena yʉ niirʉga. 8 Biigʉpʉa, Pentecostés boje rʉmʉ ca earopʉ, Éfeso macãrã yʉ niicãrucu. 9 Wiogʉ yee paderiquere yʉ ca padepe añuro yʉre bii ea, paʉ yʉre ca ĩa tutirã cʉ̃ja ca nii pacaro. 10 Timoteo cʉ̃ ca earo, mʉja mena añuro cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiiya, cʉ̃a yʉre birora Wiogʉ yeere ca padegʉ niimi. 11 To biri mʉja mena macãrã jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃re cʉ̃ja junaticãjato. Añuro cʉ̃ ca waa nʉnʉa waapere biro ĩirã, cʉ̃re tii nemoña, yʉre cʉ̃ ca ĩagʉ ea doo majipere biro ĩirã. Aperã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã mena cʉ̃re yuegʉ yʉ tii. 12 Mani yee wedegʉ Apolos're, mani yee wederã mena waari, “Cʉ̃jare ĩagʉja,” yʉ ĩimiwʉ. Mecʉ̃ra waarʉgati majuropeecãmi. Biigʉpʉa cʉ̃ ca waarʉgari tabe ca earo waarucumi. 13 Bojoca catiri niiña. Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere to birora biicõa niiña. Bʉaro tʉgoeña bayi, ca tutuarã nii, biiya. 14 Mʉja ca tii niirijere mairique mena wado tiiya. 15 Yʉ yaarã, mʉja maji, Acaya macãrã Estéfanas yaarã añurije quetire ca tʉo nʉnʉjee jʉoricarã Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre ca tii nemo niirã cʉ̃ja ca niirijere. 16 To biri cʉ̃jare biro ca biirã, niipetirã ca tii nemorã, jãare birora pade bayi, ca tiirãre mʉja ca yʉʉ nʉnʉjeero yʉ boo. 17 Estéfanas, Fortunato, Acaico yʉ pʉto cʉ̃ja ca earo, yʉ ʉjea nii. Cʉ̃ja, mʉja ca maniri tabere yʉre nii nemowa. 18 Yʉ ca yeri tʉgoeña bayiro yʉre tiiwa. Mʉja cãare to birora tiima. Cʉ̃jare biro ca biirãre añuro ca tiipe nii. 19 Asia yepa macãrã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã mʉjare añu doti cojoma. Aquila, Priscila, to biri cʉ̃ja yaa wii ca nea poorucurã cãa, Wiogʉ Jesús wãme mena bʉaro mʉjare añu doti cojoma. 20 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, mani yaarã niipetirã, mʉjare añu doti cojoma. Mʉja ca niiro cõrora añuro ameri mairique mena ameri añu dotiya. 21 Yʉ Pablo majuropeera, ate añu doti cojoriquere yʉ amo mena yʉ owa. 22 Jĩcʉ̃ ʉno Wiogʉre cʉ̃ ca maitijata, ñañaro ca tii ecopʉ cʉ̃ niijato. Wiogʉ dooya. 23 Wiogʉ Jesús yee añurije mʉja mena to niijato. 24 Mʉja niipetirãre, Cristo Jesús mena bʉaro mʉjare yʉ mai. To biro to biijato. Pablo

2 Corintios 1

1 Yʉ Pablo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca booro mena, Cristo Jesús yee quetire wederi majʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã, Corinto macã macãrãre, ñucã Acaya yepa niipetiro ca nii cojorã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirãre, Timoteo mani yee wedegʉ mena, mʉjare jãa añu doti cojo. 2 Ʉmʉreco Pacʉ mani Pacʉ, Wiogʉ Jesucristo, cʉ̃ yee añurijere, añuro jĩcãri cõro niiriquere, mʉjare cʉ̃ja tiicojojato. 3 Ʉmʉreco Pacʉ mani Wiogʉ Jesucristo Pacʉ, mani Pacʉ ca ĩa maigʉ, to birora mani ca tʉgoeña tutuacõa niiro ca tiigʉ Ʉmʉreco Pacʉre mani baja peoco. 4 Cʉ̃ra niipetirije ñañaro mani ca tamʉoro mani ca tʉgoeña bayiro manire tiimi, mani cãa, ñañaro ca tamʉorãre Ʉmʉreco Pacʉ mani ca tʉgoeña bayiro manire cʉ̃ ca tiiricarore birora cʉ̃ja ca tʉgoeña bayiro cʉ̃jare mani ca tiipere biro ĩigʉ. 5 Cristo ñañaro cʉ̃ ca biiricarore biro ñañaro mani ca bii nʉnʉjeerore birora, ñucã to birora cʉ̃ jʉorira tʉgoeña bayirique cãare mani cʉo. 6 Ñañaro jãa ca tamʉojata, tʉgoeña bayi, mʉja ca bii ametʉa nʉcãpere ĩirã jãa bii. Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ jãa ca tʉgoeña bayiro cʉ̃ ca tiijata, mʉja cãa, jãa ca biirore biro ñañaro tamʉorã tʉgoeña bayi, nʉcã, mʉja ca biipere ĩiro bii. 7 To biri mʉja yee maquẽre jãa ca tʉgoeña yue niirijea, díámacʉ̃ra nii. “Jãare biro ñañaro cʉ̃ja ca tamʉorore birora, ñucã to birora Ʉmʉreco Pacʉ jãa ca tʉgoeña bayiro, cʉ̃ ca tiirije cãare cʉoma,” mʉjare jãa ĩi maji. 8 Yʉ yaarã, Asiapʉre ñañaro peti jãa ca biiriquere mʉja ca majiro jãa boo. Bʉaro peti ñañaro, do biro pee bii tʉgoeña bayiya maniro jãare biiwʉ. “Catirãra mani tua waarucu,” ĩirique maniropʉ jãare biicãwʉ. 9 Cʉ̃ja ca jĩa cõacãparãre biropʉ jãa tʉgoeñawʉ. Ate pea, jãa majuropeera “Ca tʉgoeña bayirã jãa nii,” jãa ca ĩi tʉgoeña niirijere, “Biiti, Ʉmʉreco Pacʉ ca bii yairicarãre cʉ̃ja ca cati tuaro ca tiigʉ peere ca tʉo nʉnʉjeeparã mani nii,” cʉ̃ja ĩi tʉgoeña majijato ĩiro jãare biiwʉ. 10 Ʉmʉreco Pacʉra jãare ametʉenewi. Ñucã jãare ametʉenerucumi, uwiorije ñañaro bii yairiquere, “To birora jãare ametʉenecã nʉnʉa waarucumi, 11 jãare mʉja ca juu bue nemojata,” jãa ĩi tʉgoeña yue. Paʉ jãare cʉ̃ja ca juu bue bojajata, Ʉmʉreco Pacʉ yeere añurije jãa ca ñeerije jʉori, ñucã paʉ “Añu majuropeecã,” cʉ̃re ĩirucuma. 12 Jãa peera jãa ca ʉjea niirije, jãa ca tʉgoeña niirijepʉ, ati yepare niirã, añuro petira mʉja mena niirã, Ʉmʉreco Pacʉ, añurije díámacʉ̃ ĩirique cʉ̃ ca tiicojorije jʉori, “Añuro mani bii niiupa,” jãa ca ĩi tʉgoeña majiro jãare ca tiirije jʉori, jãa ca ʉjea niirije nii. Jãa ca biirique cʉti niirijea, bojoca majirique jʉori menara ca biirije méé nii, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tii bojarije mena pee jãa ca bii niirije nii. 13 Bue majiti, tʉo puoti, mʉja ca biipe ʉnopʉra jãa owa cojoti. Teere añuro mʉja ca tʉo puo peticoapere yʉ yue, 14 mee jĩcã wãmeri jãa ca biirijere mʉja ca tʉo puocoarore birora, mani Wiogʉ Jesús cʉ̃ ca tua doori rʉmʉre, “Cʉ̃ja jʉori to biro ca biirã jãa nii,” mʉja ca ĩirore birora, jãa pee cãa, mʉja yee jʉori to birora jãa ĩi tʉgoeñarucu. 15 Atere, “To birora biirucu,” ĩiri, mʉja peere yʉ ĩa jʉogʉ waarʉga tʉgoeñamiwʉ, to biro biigʉ, pʉati mʉjare yʉ ca ĩapere biro ĩigʉ. 16 O biro jĩi, Macedoniapʉ waagʉ mʉjare ĩa ametʉa waa, ñucã Macedonia ca niiricʉ tua doogʉ cãa mʉjare ĩa, yʉ ca biipere biro ĩigʉ. To biro yʉ ca biiro, Judeapʉ yʉ ca waaro, yʉre mʉja tii nemo cojobojacupa. 17 Atere, “To biro yʉ biirucu,” ĩigʉ, ¿añuro tʉgoeñatigʉra yʉ ĩicãbujapari? “To biro yʉ biirucu,” cʉ̃ ca ĩirijere jĩcã wãmera tʉgoeñatigʉra, “ ‘Yʉ waarucu,’ ĩicã pacagʉ ñucã, ‘Yʉ waaticu,’ ĩimi,” ¿mʉja ĩi tʉgoeñati? 18 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉ cʉ̃ ca niirore birora, añurije queti mʉjare jãa ca wederique, “O biro nii,” ĩicã pacagʉ, “To biro méé nii,” ĩirique méé nii. 19 Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ Jesucristo, Silvano, Timoteo, to biri yʉ, mʉjare jãa ca wedericʉa ca wajoagʉ méé niimi. “Ʉ̃gjá,” ĩi pacagʉ, “Biiti,” ca ĩigʉ méé niiupi. Cristora to cãnacã tiira, “Ʉ̃gjá” wado niicã. 20 To biri, Ʉmʉreco Pacʉ “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirique, niipetirije Cristorena bii eaupa. Ate jʉori, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉorã, “To birora to biijato,” mani ĩi, Cristo jʉori. 21 Ʉmʉreco Pacʉra jãare, mʉjare, Cristo yaarã mani ca nii tutuacã niiro manire tiimi. Cʉ̃ra manire beje, 22 cʉ̃ yaarã mani ca niiro tiiri, Añuri Yerire mani yeripʉ cũuupi, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere mani ca bʉapere tiicojo jʉguegʉ. 23 Ʉmʉreco Pacʉ cãare yʉ ca biirijere cʉ̃ ca majiro tiiri, ca tʉgoeña bayigʉ niiri, “Ñañaro cʉ̃jare ĩigʉre biro yʉ ĩibocu” ĩima ĩigʉ, Corintopʉre yʉ waati ména. 24 Biirãpʉa jãa, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo niirijere dotirã méé jãa ĩi. Jãa ca boorijea añuro ʉjea niirique mena cʉ̃ja niijato ĩirã pee doca, mʉjare jãa ca tii nemorʉgarije nii. Mee, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira, mʉja tʉgoeña bayi nii.

2 Corintios 2

1 Ate jʉori, “ ‘Cʉ̃ja ca tʉgoeñarique pairo yʉ tiibocu,’ ĩima ĩigʉ, ca waatipe niicu,” yʉ ĩicãwʉ. 2 Mʉja, yʉ ca tʉgoeña ʉjea niiro ca tiirãre, mʉja ca tʉgoeñarique pairo yʉ ca tiijata, ¿noa pee yʉ ca tʉgoeña ʉjea niiro cʉ̃ja tiibogajati? 3 To biri, yʉ ca tiiricarore birora mʉjare yʉ owa cojowʉ, mʉja pʉto yʉ ca earo, yʉ ca ʉjea niiro ca tiiboricarã yʉ ca tʉgoeñarique pairo yʉre tiirema ĩigʉ, “Yʉ ca ʉjea niirije mʉja niipetirã mʉja ca ʉjea niirijera nii,” ĩi tʉgoeñari. 4 Bʉaro tʉgoeña pai yeri bate, otirique mena yʉ owawʉ. Biigʉpʉa mʉja ca tʉgoeñarique pairo tiirʉgʉ méé mʉjare yʉ owa cojowʉ. Bʉaro mʉjare yʉ ca mairije peere cʉ̃ja majijato ĩigʉ, to biro yʉ tiiwʉ. 5 Jĩcʉ̃, yʉ ca tʉgoeñarique pairo cʉ̃ ca tiijata, “Yʉ jĩcʉ̃rena tiigʉ méé tiijapi,” ĩi nemo jañuri yʉ ca ĩitijata, mʉja pee docare niipetirãpʉrena mʉja ca tʉgoeñarique pairo tiijapi. 6 Mee, mʉja paʉ jañuropʉra cʉ̃re mʉja ca tuti bojoca catiorique menara añucã. 7 Mecʉ̃ra, ñañaro cʉ̃re mʉja ca tiiriquere acobo, cʉ̃ ca tʉgoeña bayiro cʉ̃re tii nemo, tiiya, bʉaro jañuro cʉ̃ ca tʉgoeñarique pai yeri batetipere biro ĩirã. 8 To biri, “Cʉ̃re mʉja ca mairijere cʉ̃re ĩñoña ñucã,” mʉjare yʉ ĩi. 9 Mee, aterena ĩima ĩigʉ, mʉjare yʉ owa cojowʉ, “Yʉ ca tii dotirije niipetirore ca tii nʉnʉjeerãra cʉ̃ja niimiti,” ĩi majirʉgʉ. 10 Ñañaro ca tiigʉre, ñañaro cʉ̃ ca tiiriquere mʉja ca acobogʉre, yʉ cãa to biro cʉ̃ ca tiiriquere yʉ acoborucu. Jĩcã wãme acoborique to ca niijata, mʉjare ĩima ĩigʉ, Cristo cʉ̃ ca ĩa cojorore mee teere yʉ acobocãwʉ, 11 Satanás manire cʉ̃ ca tii camota niitipere biro ĩigʉ. Mee añuro mani maji, Satanás ñañaro mani ca tiiro cʉ̃ ca tii buiyee majirijere. 12 Troas macãpʉre Cristo yee añurije quetire wederʉgʉ yʉ ca earo, Wiogʉ yeere yʉ ca padepe añuro peti bii eamiwʉ. 13 To biro to ca bii pacaro, yʉ yee wedegʉ Titore yʉ ca bʉa eatirije niima ĩiro, yʉ yeri yʉ ca tʉgoeña niirijepʉ añuro nii majitiwʉ. To biro biima ĩigʉ cʉ̃jare waarique uwi, Macedonia pee yʉ doocã doowʉ. 14 Añu majuropeecã Ʉmʉreco Pacʉ Cristo jʉori, to cãnacã tiira ca bii ametʉa nʉcãrã mani ca niiro cʉ̃ ca tiirije, ñucã mani jʉori niipetiri taberipʉ ca jʉti añurije ca juju baterore birora, añurije quetire cʉ̃ja ca majiro bii nʉnʉa waa. 15 Mania, Ʉmʉreco Pacʉre ca jʉti añurije Cristo cʉ̃ ca joe jʉti añu mʉenerijere biro mani nii, ca bii yaiparã, ñucã ca ametʉaparã watoare. 16 Ñañaro ca bii yaiparãra, ate ca jʉti añurije ca juju baterijea, ca jujurije ca punirijere biro nii. Ca ametʉaparã peera caticõa niiriquere ca tiicojorije nii. ¿Ñiru peti cʉ̃ niiti, atere ca tiipʉ peti ca niigʉ? 17 Aperã paʉ cʉ̃ja ca tii nucũ yujurore biro, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire jãa noni wapa taa nucũ yujuti. To biro tiitirãra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricarã jãa ca niirore birora, cʉ̃ ca ĩa cojorore díámacʉ̃ jãa wede, Cristo mena ca niirã niiri.

2 Corintios 3

1 ¿Atere o biro ĩirã, jãa yee maquẽrena añuro ĩi jʉo waarã jãa ĩiti ñucã? ¿Jĩcãrã cʉ̃ja ca tiirucurore biro, “Añu majuropeecãma,” ĩi wede majio owa cojorica pũurore mʉjare tiicojo, ñucã mʉja pee cãare tii pũurore jãi, ca tiiparã jãa niiti? 2 Mee mʉjara jãa yeripʉ owariquere biro ca niirijere jãa ca wedericãra niiri, queti owa cojorica pũurore niipetirã bue, maji, cʉ̃ja ca tiirore birora niipetirã maji, bue, cʉ̃ja ca tiirã mʉja nii. 3 Añurije quetire jãa ca wederique jʉori, ĩa majiricarora Cristora cʉ̃ ca owa cojorica pũurore biro mʉja nii. Biirãpʉa, owaricagʉ mena owarica pũurore biro méé, Ʉmʉreco Pacʉ to birora ca caticõa niigʉ yʉʉ, Añuri Yeri mena, cʉ̃ ca owaricarã mʉja nii. Ñucã ʉ̃tã pĩipʉ doti cũuriquere owa tuurique ca niirore biro méé, bojoca yeripʉrena owa tuugʉre biro cʉ̃ ca tiiricarã mʉja nii. 4 Cristo jʉori, Ʉmʉreco Pacʉre “To birora tiirucumi,” ĩiri, atere “To birora biirucu,” jãa ĩi. 5 Jãa majuropeera, “Ca majirã jãa nii,” jãa ĩiti. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majiorije nii. 6 “Wãma wãme yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉ̃ja wedejato ĩigʉ manire majiowi, doti cũurique maquẽ méére, Añuri Yeri cʉ̃ ca tii niirije maquẽ peere cʉ̃ja wedejato ĩigʉ. Doti cũuriquea, “Bii yairicaro ca tiirije nii,” Añuri Yeri pea caticõa niiriquere tiicojomi. 7 Doti cũurique bii yairicaro ca tiirije, ʉ̃tã pĩipʉ owa tuurique ca niirique ca peti nʉnʉa waape nii pacaro, bʉaro ca boe baterije mena, tee ca boe baterije Moisés díámacʉ̃re ca boe cõa tuuro, israelitas cʉ̃ja ca ĩa ãpõtĩo majitiro ca bii earique to ca niijata, 8 ¿Añuri Yeri cʉ̃ ca queti jee doorije pea tee ametʉenero ca boe baterije mena to eatibogajati? 9 Bii yairicaro ca tiirije añuro ca boe baterije mena ca bii earique to ca niijata, añuro mani ca niiro ca tiirije pee doca tee ametʉenero ca boe baterije mena niirucu. 10 To cõro ca boe baterije mena ca nii earique nii pacaro, Jesucristo yee queti ca boe baterije ca nii majuropeerije menare ĩi cõoñajata, mani majuropeecã. 11 Ca peti nʉcãpe cãa, ca boe baterije mena ca nii earique to ca niijata, to birora ca niicõa niipe pee doca, ametʉene jañuro ca boe baterije mena niirucu. 12 “To biro biirucu,” ca ĩi yuerã niiri, Jesucristo yee quetire uwiricaro maniro jãa wede. 13 Ca boe baterije ca peti nʉnʉa waaro israelitas ĩarema ĩigʉ, Moisés cʉ̃ diámacʉ̃re juti quejero mena cʉ̃ ca bʉatoricarore biro jãa tiiti. 14 To ca bii pacaro, cʉ̃ja ca tʉo maji niimirijepʉ tʉo nʉnʉjeerʉgatiupa. To biri mecʉ̃ripʉ cãare ca nii jʉoriquere cʉ̃ja ca buemijata cãare, tii quejerora cʉ̃ja ca tʉo majitiro cʉ̃jare tiicõa nii. Cristo yee añurije queti jʉori wado tii quejerore ami cõa majirique nii. 15 Mecʉ̃ripʉ cãare, Moisés cʉ̃ ca owa cũurica pũurorire cʉ̃ja ca buemijata cãare, cʉ̃ja ca tʉo maji niimirijepʉre tii quejerora cʉ̃ja ca tʉo majitiro cʉ̃jare biicõa nii. 16 Biiropʉa, Jesucristore cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeerora, tii quejerore ami wooricarore biro cʉ̃jare biirucu. 17 Wiogʉa, Añuri Yeri niimi. Wiogʉ yʉʉ Añuri Yeri cʉ̃ ca niiri tabere añuro niirique nii. 18 To biri mani niipetirã, mani díámacʉ̃re ca bʉatori quejero ca cʉotirã niiri, eñoro ca biirore birora, Wiogʉ cʉ̃ ca añu majuropeerijere mani bau ĩño, Wiogʉ Añuri Yeri ca niigʉ cʉ̃ ca tii nemorije mena bʉaro jañuri, cʉ̃ yee ca añu majuropeerijere cʉ̃re biropʉ mani cʉo nʉnʉa waa.

2 Corintios 4

1 Atere ĩima ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa mairije jʉori, ate paderiquere cʉ̃ ca tii dotiricarã niiri jãa pade jʉtiiti. 2 Boboro, yaioropʉ tiirique niipetirore jãa booti. Ĩi ditorique mena tii, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere no ca boorijerena wede nucũ yuju jãa tiiti. Díámacʉ̃ maquẽre ca niirore biro wederi, niipetirã cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijepʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore, “Díámacʉ̃ra ĩima,” cʉ̃ja ca ĩi majiro jãa tii. 3 Añurije queti jãa ca wederije ca tʉo puo majiña manirije to ca niijata, ca tʉo puo majiña manirijera niiro bii, ñañaro ca bii yaiparãra. 4 Ati yepare ca doti niigʉ Satanás, ca tʉo nʉnʉjeetirãre cʉ̃ja ca tʉo maji niimirijepʉre tii maa wijio nʉcõcãupi, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca baurije ca niigʉ, Cristo do biro ca tiiya manigʉ yee añurije queti ca añu majuropeerije peere tʉo nʉnʉjeerema ĩigʉ. 5 Jãa, jãa yee maquẽrena jãa wedeti. Wiogʉ Jesucristo yeere jãa wede. Jãa, Jesús yee jʉori, mʉjare ca pade coterã jãa nii. 6 Ʉmʉreco Pacʉ, ca naitĩarijerena, “Boeya,” ca ĩiricʉra cʉ̃ ca boe baterijere jãa yeripʉ ca ñaajãa nʉcãro jãare tiiwi, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca nii majuropeerije Cristo menapʉ cʉ̃ ca boe baterijere jãa ca majipere biro ĩigʉ. 7 Ate añurije quetire, jãa upʉri diirʉrire biro ca niirijepʉ jãa cʉo, niipetirã, tee ca tutua majuropeerije jãa yee méé ca niirije, Ʉmʉreco Pacʉ yeepʉ ca doorijere cʉ̃ja ĩajato ĩirã. 8 Niipetirije ñañaro tamʉo pacarã, jãa tʉgoeñarique paiti. Tʉgoeñarique pai pacarã, “Do biro mani tii majiricaro mani,” jãa ĩiti. 9 Ñañaro cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeerã nii pacarã, jãa waa weo ecoti. Ñañaro jãare tiicã pacarã, jãare tii yaio majitima. 10 Noo jãa ca waari taberi cõro, Jesús ñañaro cʉ̃ ca biiricarore birora jãare bii, jãapʉre Jesús cʉ̃ ca cati niirije cãa to bii bau niijato ĩiro. 11 Jãa cati niirã, Jesús yee jʉori to birora cʉ̃ja ca jĩarʉga nʉnʉjeerã niicãrã jãa bii, jãa upʉri ca bii yaipa upʉ menara Jesús cʉ̃ ca cati niirije cãa to bii bau niijato ĩirã. 12 O biri wãme bii jãara, jãa ca bii yaipe. Mʉja peera mʉja ca caticõa niipe bii. 13 Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Yʉ tʉo nʉnʉjeewʉ; to biri yʉ wedewʉ,” ĩi. Jãa cãa, to biri wãmera díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo yeri cʉtiri, díámacʉ̃ jãa tʉo nʉnʉjee, to biri añurije quetire jãa wede, 14 Wiogʉ Jesús cʉ̃ ca cati tuaro ca tiiricʉra, mani cãare cʉ̃ menara mani ca cati tuaro tiiri mʉja mena jĩcãri cʉ̃ pʉtopʉ manire jee waarucumi, cʉ̃ pʉtopʉ manire cʉ̃ ca jee waapere majiri. 15 Añuro mʉja ca niipere ĩima ĩirã, ate niipetirije ñañaro jãa tamʉo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa mairije, paʉpʉre to ca bii ea nʉnʉa waaro paʉ bojoca, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerijere, “Añu majuropeecã,” cʉ̃ja ĩijato ĩirã. 16 To biri jãa tʉgoeña yapa puati. Jotoa peera ca upʉ tutuati nʉnʉa waarã nii pacarã, jãa ca yeri jãñarije peera bʉaro jañuro jãa tʉgoeña bayi nʉnʉa waa. 17 Ate ñañaro biirique jãa ca tamʉorije yoari méé ca ametʉarijea, ca añu majuropeerije, ametʉenero to birora ca niicõa niirijere ca bʉa eaparã jãa ca niiro tii. 18 To biri ñañaro jãare ca biirijerena jãa ĩa nʉnʉjeecõa niiti. Jiro jãa ca biipepʉre jãa ĩa cojo yue nii. Bau niiro ca bii niirijea ca ametʉarije nii. Ca bautirije pea to birora ca niicõa niirije nii.

2 Corintios 5

1 Mania, ati yepa macã wii, yoaro ca niitiri wiire biro ca biirã niiri, mani upʉ to ca bii yaicoajata, emʉaropʉ macã wii, bojoca méé cʉ̃ja ca tiirica wiire, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiirica wii, to birora ca niicõa niiri wiire mani ca cʉorijere mani maji. 2 To biri emʉaropʉ mani ca niipa upʉ peere bʉaro wajoarʉgama ĩirã, pato wãcãrique mena mani bii nii. 3 Ati upʉ ca juti wetiricarã nii pacarã, juti manirãra niicã, mani biitirucu. 4 Ati yepare yoaro ca niitiri wiire biro ca niiri upʉ mena nii pato wãcã niima ĩirã, mani jʉticoa. Biirãpʉa upʉre tii yaiocãriquepʉra mani booti. Biitirãra wãma upʉ pee juti weticãri, bii yairiquere, caticõa niirique pee ca bii wajoa nʉcãro mani boo. 5 Ʉmʉreco Pacʉra niimi, to biro ca biiparã mani ca niiro tii, ñucã “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere mani ca bʉa eapere biro ĩigʉ, cʉ̃ yʉʉ Añuri Yerire tiicojo jʉgue, ca tiiricʉ. 6 To biri, “To birora biirucu,” mani ĩi tʉgoeña bayicõa nii; ména, ati upʉ mena cati niirã, Wiogʉ pʉtore mani niiti. 7 To biri mani ca ĩarije jʉori méé, díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉori pee mani cati nii. 8 Biirãpʉa, “To birora biirucu,” mani ĩi, to biri Wiogʉ mena niirã waarʉgarã ati upʉre mani waa weorʉgami. 9 To biri cati niirã cãa, ñucã bii yairi jiropʉ cãare, Wiogʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarijere ca tii niiparã mani nii. 10 Niipetirã, Cristo cʉ̃ ca ĩa beje niiri tabepʉre mani ca eapera niiro bii, mani ca niiro cõrora ati upʉ mena cati niirã, añurije, ñañarije, mani ca tii niirique wapare bʉarʉgarã. 11 To biri, “Wiogʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉopera nii,” ĩi majiri, niipetirãre cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero jãa tiirʉga. Jãa ca niirique cʉtirijea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majirije nii. Mʉja cãare, “Teere majirucuma,” jãa ĩi yue. 12 Ñucã jãa yee maquẽrena, “O biro ca biirã jãa nii,” mʉjare ĩirã méé jãa ĩi. Mʉja peere, jãa jʉori, “O biro ca biirã jãa nii,” cʉ̃ja ĩijato ĩirã pee, to biro mʉjare jãa ĩi, yeripʉ tʉgoeñariquere majiti pacarã, bojoca bauriquerena ĩari, “To biro biima,” ca ĩirãre mʉja ca yʉʉ majipere biro ĩirã. 13 Ca mecʉ̃ra jãa ca niijata, Ʉmʉreco Pacʉ yee jʉori to biro jãa bii. Jãa ca mecʉ̃tijata, añuro mʉja ca niipere ĩirã jãa bii. 14 Jĩcʉ̃ra niipetirãpʉre cʉ̃ ca bii yai bojariquere, ñucã to biicãri niipetirãpʉra ñañarije cʉ̃ja ca tii niirucuriquere cʉ̃ja ca bii yai weoriquere mani ca tʉo majiri tabe mena, Cristo cʉ̃ ca mairije pee manire doti niiupa. 15 Cristo, niipetirãpʉre bii yai bojaupi, to birora ca caticõa niiparã, cʉ̃ja ca boorore biro tii niitirãra, cʉ̃ja yee jʉori bii yai, cati tua, ca biiricʉ yee peere cʉ̃ja tii niijato ĩigʉ. 16 To biri jãa pea, jĩcʉ̃ peerena ati yepa macãrã cʉ̃ja ca ĩirore biro jãa ĩiti. “Ména, jʉgueropʉre Cristore to biri wãmera jãa ĩirucumiwʉ,” mecʉ̃ra to biri wãme jãa ĩiti yua. 17 Jĩcʉ̃ ʉno Cristo mena ca niigʉa, ca tʉgoeña yeri wajoaricʉpʉ niimi. To biri jʉguero cʉ̃ ca tiirucuriquere wajoari, wãma, añurije wado tii niimi. 18 Ate niipetirije, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiirije nii, Cristo jʉori cʉ̃ mena añuro mani ca niiro tiiri, cʉ̃ mena añuro niirique quetire jãare wede dotiwi. 19 Ate nii, Cristo jʉori Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ majuropeera, ati yepa macãrã cʉ̃ja ca ñañarije wapare, “To biro bii,” ĩiricaro maniro cʉ̃ mena añuro cʉ̃ja ca nii earo cʉ̃ ca tiirique. Jãa peera, tee añuro nii earique quetire jãare wede majio dotiwi. 20 To biri Cristo yee quetire wede bojari maja ca niirã niiri, Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera, jãa menapʉ mʉjare cʉ̃ ca wede majio niirore birora Cristo wãme mena, “Ʉmʉreco Pacʉ mena pee niiña ñucã,” bʉaro mʉjare jãa ĩi. 21 Jesucristoa, jĩcã wãme ʉno peera ñañarije tiitiupi. To ca bii pacaro mani yee jʉori Ʉmʉreco Pacʉ pea ñañarije ca tiiricʉre ca tiigʉre biropʉ ñañaro cʉ̃ ca tamʉoro cʉ̃re tiiupi, cʉ̃ jʉoripʉ ñañarije manirã Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca ĩapere biro ĩigʉ.

2 Corintios 6

1 To biri jãa, Ʉmʉreco Pacʉ yeere pade nemori majare birora, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerijere cʉ̃ ca ĩñoriquere to birora tʉo ñami yaio, biiticãña,” mʉjare jãa ĩi. 2 Owariquepʉ o biro ĩimi: “Yʉ ca tii nemori tabe ca niiro mʉre yʉ tʉowʉ. Ametʉarica rʉmʉre mʉre yʉ tii nemowʉ,” ĩimi. “Mecʉ̃ra nii Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tii nemori tabe. ¡Mecʉ̃ra nii, ametʉarica rʉmʉ!” mʉjare yʉ ĩi. 3 Jãa paderiquere ñañaro ĩi wede paibocuma ĩirã, jĩcʉ̃ ʉnorena ñañarije tii ĩño nucũ yuju, jãa tiiti. 4 To biro tiitirãra, ñañaro tamʉo, apeye ʉno cʉorʉga, do biro bii majiña maniro jãare bii camota, 5 jãare bape, jãare tia cũu, ñañaro jãare ĩi acaro bui tuti, bʉaro pade bʉaña, aʉa boa, cãniri méé bii, jãa ca biirije niipetirijere tʉgoeña bayi, jãa ca bii niirije menara Ʉmʉreco Pacʉ yeere ca paderã jãa ca niirijere jãa ĩño. 6 Ñucã añuro jãa ca niirije, díámacʉ̃ maquẽre jãa ca majirije, jãa ca tʉgoeña bayirije, jãa ca bojoca añurije, Añuri Yeri jãapʉre cʉ̃ ca niirije, ĩi ditoricaro maniro jãa ca mairije, 7 díámacʉ̃ jãa ca wederije, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije jãapʉre ca niirije mena jãa tii nemo nii. Ñucã díámacʉ̃ ca niirije menara beju cʉti, bojoca tooye cʉti, jãa bii. 8 Jĩcãtiri jãare nʉcʉ̃ bʉo, ape tabera ñañaro jãare ĩi, jĩcãtiri jãa yee maquẽre añuro wede, ape tabera ñañaro jãare wede pai, ñucã ca ĩi dito pairãre ca ĩirãre biro jãare ĩima, díámacʉ̃ jãa ca ĩirije to ca nii pacaro. 9 Añuro cʉ̃ja ca majirã jãa ca nii pacaro, cʉ̃ja ca majitirãre ca tiirãre biro jãare tiima. Ca bii yairãre biro nii pacarã, jãa cati, paa ecocã pacarã jãa diati. 10 Tʉgoeñarique pairãre biro nii pacarã, to birora jãa ʉjea niicõa nii. Ca apeye manirãre biro nii pacarã, paʉre, ca apeye pairã cʉ̃ja ca niiro jãa tii. Ca apeye manirãre biro nii pacarã, niipetirije jãa cʉo. 11 Jãa yaarã Corinto macãrã, ca niirore biro mʉjare wede, ñucã bʉaro mʉjare mai, jãa biiwʉ. 12 Mʉjare jãa ca mairijere jãa yaioti, mʉja pee mʉja nii, to biro jãare ca biirã. 13 To biro wado mani ca ameri biipere biro ĩigʉ, yʉ punare ca ĩigʉre biro: “Mʉjare yʉ ca mairore birora, mʉja cãa yʉre maiña,” mʉjare yʉ ĩi. 14 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirã ñañaro tiirʉga tʉgoeñari cʉ̃ja ca tiirijere ameri tii nemo bapa cʉtiticãña. Añurije, ñañarije menare bapa cʉti majiti. Ñucã ca boerije cãa, ca naitĩarije mena nii majiti. 15 Cristo cãa Satanás mena wede peni bapa cʉti majitimi. Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirã, jĩcãro peere biro tʉgoeñatima. 16 Mani, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã, weericarãre mani nʉcʉ̃ bʉoti, Ʉmʉreco Pacʉ ca catigʉ, manipʉre cʉ̃ ca niiro macã. Ʉmʉreco Pacʉra: “ ‘Cʉ̃ja mena nii, cʉ̃ja watoara waa yuju, cʉ̃ja Ʉmʉreco Pacʉ nii, cʉ̃ja pee cãa yʉ yaa pooga macãrã nii, biirucuma,’ cʉ̃ ca ĩiricarore birora.” 17 To biri o biro ĩi nemomi: “Ñañarije ca tiirãre camotati, ñañarije cʉ̃ja ca tii niirijere tii nʉnʉjeeticãña. Ñañarijere tiiti majuropeecãña. To biro mʉja ca biiro, yʉ pea mʉjare yʉ ñeerucu. 18 ” ‘Yʉ pea mʉja Pacʉ yʉ niirucu. Mʉja pee cãa, yʉ puna, yʉ puna romiri, mʉja niirucu,’ ĩimi Ʉpʉ, niipetirijepʉre ca doti tutua niigʉ.”

2 Corintios 7

1 Yʉ yaarã, ate “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere ca cʉorã niiri, mani upʉre, mani ca cati niirijere, ca ñañorijere ca tiitiparã mani nii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijere tii nʉnʉjee, mani bii nʉnʉa waaco, ca ñañarije manirãpʉ nii earʉgarã. 2 Mʉja yeripʉ jãare tʉgoeñaña petopʉra. Jĩcãrã ʉno mena peera ñañaro tii, jĩcãrã ʉno peerena tii ñaño, jĩcãrã ʉno peerena ĩi dito, jãa tiitiwʉ. 3 Atere ĩigʉ, mʉjare wede pairʉgʉ méé yʉ ĩi. Mee jʉgueropʉra: “Jãa ca mairã mʉja nii, catirã cãa, bii yairã cãa, jĩcãri mani niirucu,” mʉjare yʉ ĩiwʉ. 4 Mʉja yee maquẽre wede boboti, mʉja yee jʉori bʉaro tʉgoeña tutua, yʉ bii. Niipetirije ñañaro jãa ca biirije watoara bʉaro ʉjea nii, yʉ ca ʉjea niirije peti nʉcãti, yʉre bii. 5 Macedoniare ea biirã, jĩcãti ʉno peera jãa yerijãatiwʉ. Niipetirijepʉra do biro tii majiña maniro jãare biiwʉ. Jotoa peera ñañaro jãare cʉ̃ja ca tiirʉga coterije, jãa yeri peera uwi tʉgoeñarique, jãare niiwʉ. 6 To biro jãa ca bii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ ca tʉgoeñarique pairãre, cʉ̃ja ca tʉgoeña tutuaro ca tiigʉ pee, Tito jãa pʉto cʉ̃ ca earije mena, jãa ca tʉgoeña tutuaro jãare tiiwi. 7 Cʉ̃ ca earije wado mena méé, mʉja jʉori cʉ̃ ca tʉgoeña tutuarije menare to biro jãa biiwʉ. Bʉaro jãare mʉja ca ĩarʉgarijere, mʉja ca tʉgoeñarique pairijere, yʉre mʉja ca tʉgoeñarije cãare, jãare wedewi. Ate niipetirije mena nemo jañuro yʉ ʉjea niiwʉ. 8 Yʉ ca owa cojorica pũuro mena mʉja ca tʉgoeñarique pairo tii pacagʉ, yʉ tʉgoeñarique paiti. Mʉjare yʉ ca owa cojorique jĩcã cuu mʉja ca tʉgoeñarique pairo ca tiiriquere majiri, yʉ tʉgoeñarique paiwʉ. 9 Bii pacagʉ, mecʉ̃ra yʉ ʉjea nii. Biigʉpʉa mʉja ca tʉgoeñarique pairo ca tiirique méére, mʉja ca tʉgoeña pairiquera, mʉja ca tʉgoeña wajoaro ca tiirique peere ĩima ĩigʉ, to biro yʉ bii. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore birora mʉja tʉgoeña paijacupa. To biri jĩcã wãme ʉno peera ñañaro mʉjare jãa tiitijacupa. 10 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro tʉgoeña pairiquea, tʉgoeña yeri wajoa mani ca ametʉaro ca tiirije nii. To biri tʉgoeña pairique ʉno méé nii. Ati yepa maquẽ jʉorira tʉgoeña pai nucũ yujuriquea, Ʉmʉreco Pacʉre camotati, bii yai nʉcãricaro ca tiirije nii. 11 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore birora mʉja ca tʉgoeña pairique mʉjare ca biiriquere ĩañaaqué. Tee maquẽre yʉ ca owa cojoricarore birora tii, to biro mʉja ca tiiriquere ameri queno, teere tʉgoeña ajia, tʉgoeña uwi, yʉre ĩarʉga, yʉre mai uwa jeo, ñañarije ca ĩiricʉre wede bojoca catio, mʉja ca tiiro mʉjare tiiupa. To biro mʉja ca tiirique niipetiro mena, mʉja menara mʉja ca ĩi ñaajuatiriquere mʉja ĩñoupa. 12 To biri tii pũurore mʉjare owa cojogʉ, ñañaro yʉre ca ĩiricʉre, ñucã ñañaro ca ĩi ecoricʉre tʉgoeñari méé, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore bʉaro jãare mʉja ca mairijere, cʉ̃ja majuropeera cʉ̃ja ĩa majijato ĩigʉ pee, yʉ owa cojowʉ. 13 Ate niipetirije bʉaro jañuro jãa ca tʉgoeña bayiro jãare tii. Jãa ca tʉgoeña bayiro jãare ca tiirique ametʉene jañuro jãa ʉjea niiwʉ, Tito cʉ̃ ca tʉgoeña bayiro mʉja ca tiirique jʉori cʉ̃ ca ʉjea niiro ĩarã. 14 Mee Titore, mʉja yee maquẽre, “Cʉ̃ja jʉori bʉaro yʉ ʉjea nii,” cʉ̃re yʉ ca ĩiriquere, ñañaro yʉ ca tuaro mʉja tiitijapa. Mʉjare jãa ca ĩirique díámacʉ̃ra ca niiricarore birora Titore mʉja yee maquẽre jãa ca ĩirique cãa, díámacʉ̃ra niijapa. 15 Mʉja niipetirã cʉ̃re tʉo nʉnʉjee, nʉcʉ̃ bʉorique mena añuro cʉ̃re boca, mʉja ca biiriquere tʉgoeñari, bʉaro mʉjare mai tʉgoeñami. 16 Mʉjare, “Ĩiricarore birora biirucuma,” ĩi tʉgoeñari, yʉ ʉjea nii jañu.

2 Corintios 8

1 Yʉ yaarã, mecʉ̃ra, Macedonia macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃jare cʉ̃ ca tii nemorijere mʉja ca majiro jãa boo. 2 Do biro bii majiña maniro, ñañaro cʉ̃ja ca tamʉorije watoara bʉaro ʉjea nii, apeye mani pacarã, ca apeye pairãre biro añuro yeri tʉgoeñari, cʉ̃ja ca tii nemorijere tiicojo niiupa. 3 Yʉ, yʉ nii, cʉ̃ja majuropeera, cʉ̃ja ca tii bayiro cõro, ñucã cʉ̃ja ca tii bayiro ametʉene jañuropʉ tiicojo, cʉ̃ja ca tiiriquere ca ĩaricʉ. 4 To biri cʉ̃ja majuropeera, “Jãa cãa, Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre jãa ca tii nemorʉgarijere jãare tii dotiya,” bʉaro jãare ĩi jãiwa. 5 “Tiirucuma,” jãa ca ĩi yuericaro ametʉenero tiiwa. Cʉ̃ja majuropeera Wiogʉ peere “Mʉre jãa pade nʉnʉjeerucu,” ĩi jʉo, jiro jãa peere “Mʉja ca ĩirijere jãa tii nʉnʉjeerucu, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro,” jãare ĩiwa. 6 To biri Titore mʉja pʉtopʉ añurije maquẽre tii nemorã, mʉja ca tiicojorijere, “Mʉ ca jee neo jʉoricarore birora jee neo yapanogʉja,” cʉ̃re jãa ĩi cojo. 7 Mee mʉja, aperã ametʉeneropʉ díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo, añurije quetire wede majio majiri maja nii, teere añuro maji, añuro ʉjea niirique mena tii, jãare mai, mʉja tii. Teere mʉja ca tiirore birora tiiya, añurije maquẽre tii nemorã mʉja ca tiicojorije cãare. 8 Mʉjare dotigʉ méé yʉ ĩi atera. “Aperã cʉ̃ja ca tii nemo niirije menare, mʉja cãare díámacʉ̃ra mʉja ca mairijere mʉja ca tii ĩñorijere, majirʉgʉ yʉ ĩi. 9 Mee mani Wiogʉ Jesucristo añuro cʉ̃ ca tii bojariquere mʉja maji. Mʉjare maima ĩigʉ, ca apeye paigʉ nii pacagʉ, mʉja yee jʉori ca boo pacagʉ nii eaupi, cʉ̃ ca boo pacarije menara mʉja pea ca apeye pairã mʉja ca nii eapere biro ĩigʉ. 10 Mʉja yee maquẽ añurije ca niipere ĩigʉ, ate maquẽre yʉ ca tʉgoeñari wãmere mʉjare yʉ wede majio. Mee jʉguero macã cʉ̃mapʉra, mʉja ca tii nemorijere tiicojorã, mʉjara mʉja tiicojo jʉoupa. Biirãpʉra to birora tiicojorã méé mʉja tiiupa. Tiirʉgarique mena mʉja tiiupa. 11 To biri, tiirʉgarique mena mʉja ca tii nemorʉga jʉoricarore birora, mʉja ca tii nemorʉgariquere to birora tiicõa niiña. 12 Jĩcʉ̃ añuro tiirʉgarique mena cʉ̃ ca cʉorije ʉnora cʉ̃ ca tiicojorijere añuro ĩa ʉjea niimi Ʉmʉreco Pacʉ. Mani ca cʉotirije ʉnopʉra jãitimi. 13 Aperã peere añuro cʉ̃ja ca niiro tiicãri, mʉja pea ñee jãa manirã niiña, ĩigʉ méé yʉ ĩi. Jĩcãro peere biro mʉja ca niipe peere ĩima ĩigʉ yʉ ĩi. 14 Mecʉ̃ra mʉja pea cʉ̃ja ca cʉotirijere mʉja ca tiicojopere mʉja cʉo, ñucã cʉ̃ja pee cãa mʉja ca cʉotiri tabere mʉja ca cʉotirijere cʉ̃ja ca tiicojopere cʉorucuma. To biri jĩcãro peere biro mʉja cʉorucu, 15 o biro ĩi owa tuurique: “Pairo ca jeericʉ cãa cʉo ametʉenetiwi. Petoacã ca jeericʉ cãare dʉjatiwʉ,” ca ĩirore birora. 16 Añu majuropeecã Ʉmʉreco Pacʉ, mʉja yee maquẽre yʉ ca tʉgoeñarore birora, Tito cãare yʉre birora cʉ̃ ca tʉgoeñaro ca tiiricʉ. 17 Tito, cʉ̃re jãa ca doti cojorije jʉori wado méé, cʉ̃ majuropeera bʉaro mʉjare ca ĩarʉga niigʉ niiri, ʉjea niirique mena mʉjare ĩagʉ waami. 18 Cʉ̃ mena, jĩcʉ̃ mani yee wedegʉ, niipetirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, añurije quetire añuro cʉ̃ ca paderije jʉori, “Añu majuropeecãmi,” cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉre mʉja pʉtopʉ jãa tiicojo. 19 Ñucã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãra, añurije maquẽre tii nemorã cʉ̃ja ca tiicojorijere jãa ca jee waaro, Wiogʉre nʉcʉ̃ bʉorʉgarã jãa ca tii niirije, bʉaro jãa ca tii nemorijere ĩñorʉgarã jãa ca tii niirijere, jãare cʉ̃ bapa cʉti waajato ĩirã, cʉ̃re bejeupa. 20 O biro jãa tii, ate maquẽ cʉ̃ja ca tii nemorije añurije jãa ca jee neorijere, “Cʉ̃jara jee cũucãcuma,” jãare cʉ̃ja ca ĩi wede paitipere biro ĩirã. 21 To biri añuri wãmera jãa tii nii, biirãpʉa, Wiogʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro wado méé, bojoca cʉ̃ja ca ĩa cojoro cãare to birora jãa tii. 22 Cʉ̃ja mena apĩ, mani yee wedegʉ añurije ca tiirʉgagʉ, paʉ wãmeri añuro jãare ca tii ĩño niigʉre, mecʉ̃ docare mʉjare, “To birora tiirucuma,” ca ĩigʉre jãa tiicojo. 23 Tito pea, yʉ mena macʉ̃ añuro mʉja ca niipere ĩigʉ, yʉ mena ca padegʉ niimi. Aperã mani yaarã pea, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca tiicojo cojorã, Cristore cʉ̃ja ca nʉcʉ̃ bʉoro ca tiirã niima. 24 To biri Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca majipere biro ĩirã, mʉja ca mairijere anijare ĩñoña, “To biro ca biirã niima,” mʉjare jãa ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorijere, “Díámacʉ̃ra ĩijapa,” cʉ̃ja ca ĩi majipere biro ĩirã.

2 Corintios 9

1 Manire biro Cristore ca tʉo nʉnʉjeerãre tii nemorã mʉja ca tiicojorije maquẽra mʉjare yʉ ca owa cojo nʉnʉa waape méé nii. 2 Mee, añuro tii nemorʉgarique mena mʉja ca tiirijere yʉ maji. Jʉguero macã cʉ̃mapʉra, mʉja Acaya macãrã, ca tii nemorʉga niirã mʉja ca niirijere, Macedonia macãrãre ʉjea niirique mena yʉ wedewʉ. To biro mʉja ca biirije, Macedonia macãrã niipetirã jañuropʉra, “Jãa cãa, jãa tii nemorucu,” cʉ̃ja ca ĩiro tiiwʉ. 3 To biro mʉja ca bii pacaro ate maquẽ, mʉja ca biirije yʉ ca wede bayi niirije watoa maquẽ peti tuabocu ĩigʉ, mani yaarãre mʉja pʉtopʉ yʉ tiicojo cojo, yʉ ca ĩiricarore birora añuro nii yue, 4 jĩcãrã Macedonia macãrã yʉ mena waari, “To biro biicu,” mʉja ca ĩitiri tabera cʉ̃ja ca eatipere biro ĩirã. To biro mʉja ca biijata, boboro mʉja tamʉore mʉjare ĩi wedetima ĩirã, “Tiicãrucuma,” ca ĩiricarã niiri, boboro jãa tamʉobocu. 5 To biri anija mani yaarãre, “ ‘Jãa cãa, jãa tii nemorʉga,’ cʉ̃ja ca ĩiriquere queno yuerãja,” cʉ̃jare yʉ ca ĩi cojopera nii. To biro mʉja ca tiiro, mʉja ca jee neorije añuro tii nemorʉgarique mena mʉja ca ĩñorijere biro, jãara mʉjare jãa ca tii dotirijere biro méé niirucu. 6 Atere tʉgoeñaña: “Petoacã ca otericʉa, ca dica cãare petoacã jeecumi. Pairo ca otericʉa, ca dica cãare pairo jeecumi.” 7 To biri mʉja ca tii nemorijere tiicojorã, tʉgoeña pairique mena, cʉ̃ja ca tiicojo dotiro mena tiicojo, tiiticãña. Mʉja ca niiro cõrora mʉja yeripʉ mʉja ca tiicojorʉga tʉgoeñaro cõro tiicojoya. Ʉjea niirique mena ca tiicojogʉre maimi Ʉmʉreco Pacʉ. 8 Ʉmʉreco Pacʉ mʉjapʉre añurije ca nii nʉnʉa waaro tii majimi, mʉja ca boorije niipetirore to cãnacã tiira ca cʉocõa niirã niiri, niipetirije añurije mʉja ca tii nemorije bʉaro jañuro mʉjare ca niipere biro ĩigʉ. 9 Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ca ĩirore birora: “Ca boo pacarãre cʉ̃ yee ca niirijere batewi. Añuro cʉ̃ ca tii niirije peti nʉcãtirucu.” 10 Oteri majʉre ote ape tiicojo, ñucã cʉ̃ ca baapere tiicojo, ca tiigʉ Ʉmʉreco Pacʉra mʉja ca boorijere tiicojo, mʉja oterique ca bʉʉ nʉnʉa waaro tii, tiiri añurije mʉja ca tii niirijere bʉaro jañuro mʉja ca tii nʉnʉa waaro tiirucumi. 11 To biro cʉ̃ ca tiirã niiri, niipetirije apeye cʉori, añuro mʉja tii nemo niirucu, jãa jʉoripʉ añuro mʉja ca tii nemorijere Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã Ʉmʉreco Pacʉre “Añu majuropeecã,” cʉ̃ja ca ĩipere biro ĩirã. 12 Ate añurije maquẽ tii nemoriquere jãa ca jee waarije, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca cʉotirije wadore tii nemoti, paʉ tiiri Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã,” cʉ̃ja ca ĩiro cãare tii. 13 Ca tii nemorã niiri, mʉja ca tiicojorije ca bii bau niiro, Cristo yee añurije quetire ca tʉo nʉnʉjeerã mʉja ca niirijere tee ca ĩirore biro mʉja ca tiirije mena ca bii bapa cʉtirijere, cʉ̃jare tii nemorã cʉ̃ja menare, to biri niipetirãpʉ menare, mairicaro maniro mʉja ca tiicojorijere ĩari, Ʉmʉreco Pacʉre añuro ĩi nʉcʉ̃ bʉorucuma. 14 Ñucã mʉjare cʉ̃ja ca juu bue bojarijepʉ, mʉjare cʉ̃ja ca mairijere Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tii bojarijere mʉja ca ñeerique jʉori, ĩi bau niirucuma. 15 “Añu majuropeecã Ʉmʉreco Pacʉ,” do biro pee ĩi wede majiña manirije cʉ̃ yee manire cʉ̃ ca tiicojorique.

2 Corintios 10

1 Yʉ Pablo, Cristo cʉ̃ ca añurije, cʉ̃ ca mairije mena, jĩcãrã cʉ̃ja ca ĩirucurore biro mʉja mena niigʉ ca uwi paigʉ nii, yoaropʉ niigʉ pea yʉ ĩicãre ĩiri méé ca ĩigʉ nii, yʉ bii. 2 To biri mʉja pʉtopʉ yʉ ca ĩagʉ earo, jĩcãrã, “Cristore ca majitirã cʉ̃ja ca tiirore biro tii nucũ yujuma,” jãare ca ĩirãre, “Yʉ ĩicãre ĩiri méé yʉ ca ĩiro tiiticãña,” mʉjare yʉ ĩi. 3 Bojocara jãa nii, bii pacarã ati yepa macãrã cʉ̃ja ca ameri quẽerore biro jãa tiiti. 4 Jãa ca beju cʉtirijea, ati yepa maquẽ méé nii. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca yeri tutuarije, Satanás cʉ̃ ca tii camota tutua niirijere ca tii yaio baterije nii. 5 To biri Ʉmʉreco Pacʉre tʉo nʉnʉjeerʉgaricaro mani ca tʉgoeñari wãmera ca bii camotaarijere ĩi camota, bojoca cʉ̃ja ca tʉgoeña niirije niipetirore Cristo peere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero jãa tii. 6 Añuro Cristore mʉja ca tʉo nʉnʉjee jeeño peticoaro, ca tʉo nʉnʉjeerʉgatirãre ñañaro cʉ̃jare ca tiiparã niicãrã mani bii. 7 Mʉja, bojoca baurique wadore mʉja ĩa. Jĩcʉ̃, “Cristo yʉʉ, yʉ nii,” cʉ̃ ca ĩijata, ate cãare ca tʉgoeñapʉ niimi, Cristo yʉʉ cʉ̃ ca niirore birora, jãa cãa Cristo yaarã jãa nii. 8 “Bʉaropʉra ca doti majirã jãa nii,” jãa ca ĩirije, mʉjare cʉ̃ja tii yaiojato ĩigʉ méé, añuro mʉja ca nii nʉnʉa waapere ĩigʉ, Wiogʉ jãare cʉ̃ ca tiicojoriquere ñee tiigʉ yʉ boboticu. 9 Yʉ ca owa cojori pũurori mena, mʉjare ĩi uwiogʉre biro yʉ ca ĩirije ca niiro yʉ booti. 10 Jĩcãrã o biro ĩima: “Do biro tiiya manirije tutuaro mena ĩi cojomi. Bii pacagʉ, cʉ̃ majurope ĩigʉ pea jĩcʉ̃ ʉno peerena uwaro ĩi, ‘Cʉ̃ ca wedejata cãare to biro ĩicumi,’ ĩi ecotiwi,” ĩima. 11 To biro ca ĩirã, atere ca majiparã niima: Yoaropʉ niirã tutuaro mena jãa ca ĩi owa cojorore birora, mʉja pʉtopʉ niirã cãa, “Jãa ĩicãre” ĩiri méé, tutuaro mena jãa wederucu. 12 Jĩcãrã cʉ̃ja majuropeera, “O biro ca biirã jãa nii,” ca ĩirãre biro bii, jãa ca bii niirijere cʉ̃ja ca bii niirije mena cõoña, jãa tiiti. Cʉ̃ja, cʉ̃ja majuropeera cʉ̃ja ca biirijerena ĩa cõoña, aperã cʉ̃ja ca biirijere cõoña, tiirã, to biro cʉ̃ja ca tiirijere majitima. 13 Jãa pea jãa ca tiitiriquepʉrena, “Jãa, jãa tii,” jãa ĩiti. Ʉmʉreco Pacʉ jãare cʉ̃ ca dotiricaro cõrora jãa tii nii. Cʉ̃ra mʉja pʉtopʉ jãa ca ea waa majiro jãare tiiwi. 14 Jʉguero mʉja pʉtopʉ ca waatiricarã nii pacarã, to biro jãa ca ĩijata, jãa ca tiitiriquepʉrena ĩirã jãa ĩibocu. Mee, jãara Cristo yee añurije quetire mʉjare jãa wede jʉorã eawʉ. 15 To biri aperã cʉ̃ja ca tiiriquepʉrena, jãa yeere biro, “Jãa, jãa ca tiirije nii,” jãa ĩiti. Ĩitirãra, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo bayi nʉnʉa waaro cõrora, jãa ca paderijere bʉaro jañuri jãa tii nʉnʉa waarucu mʉja watoare. Biirãpʉa jãa ca tiipe ca niiro cõrora, jãa ĩi yue, 16 mʉja ca niiri tabe õo pee macã yeparipʉ cãare, añurije quetire aperã cʉ̃ja ca tiiriquepʉrena, “Jãa, jãa ca tiirije nii,” ĩiricaro maniro. 17 “O biro ca biigʉ niigʉ yʉ bii,” ca ĩigʉa, Wiogʉ yee peere “O biro ca biigʉ yʉ nii,” cʉ̃ ĩijato. 18 Cʉ̃ majuropeera, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” ca ĩigʉ méé, “Añugʉ niimi,” ĩiricʉ niimi. Wiogʉ, “Añugʉ niimi,” cʉ̃ ca ĩigʉ pee, “Añugʉ niimi,” ĩiricʉ niimi.

2 Corintios 11

1 Ĩi mecʉ̃gʉre biro mʉjare yʉ ca ĩirijere nʉcãña. Ʉ̃gjá. Nʉcãcãña petopʉra. 2 Mʉjare yʉ ca mai uwa jeorijea, Ʉmʉreco Pacʉ yeepʉ doo. Jĩcʉ̃rena Cristo wadore ca tʉo nʉnʉjeeparã mʉjare yʉ cʉo, jĩcõ wãmo ʉmʉ mena ca nii ñaatigore biro ca niirãre mʉjare cʉ̃re ami earʉgʉ. 3 Biigʉpʉa, pino cʉ̃ ca ĩi dito majirije mena tĩrʉmʉpʉ Evare cʉ̃ ca ĩi ditoricarore birora, mʉja cãa ĩi dito ecori, Cristore añuro tʉo nʉnʉjee, ĩi nʉcʉ̃ bʉo, cʉ̃ja ca tii niirijere tʉgoeña maa wijia camotatibocuma,” yʉ ĩi uwi. 4 Jĩcãrã Cristo yee queti mʉjare jãa ca wedericarore biro méé mʉjare cʉ̃ja ca wedero, ñucã Añuri Yeri yee maquẽre bojorica wãme bue, añurije quetire mʉja ca tʉo jʉoriquere bojorica wãme pee mʉjare bue, cʉ̃ja ca tiirije peera popiye jĩcãto añuro mʉja tʉo nʉnʉjeecã. 5 Yʉ pea, jĩcãti ʉno peera, Jesucristo yee queti wederi maja ca nii majuropeerãre biro ca bii ditorãre yʉ doca cũmuti. 6 Yʉ ca wederije peera bʉaro ca ĩitigʉ nii pacagʉ, yʉ ca majirije peera do biro ca tiiya manigʉ yʉ nii. Atere paʉ wãmeri jãa ca tii niirije mena mʉjare jãa ĩñowʉ. 7 ¿Mʉja peere ca nii majuropeera mʉja ca niipere ĩigʉ, yʉ pea watoa macʉ̃re biro biicãri, wapa manirora Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije quetire mʉjare yʉ ca wedejata, ñañarije tiigʉ yʉ tiijapari? 8 Mʉjare tii nemorʉgʉ, aperã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, wapa tiirica tiiri yʉre cʉ̃ja ca tiicojorijere ñeegʉ, cʉ̃ja yeere ẽmagʉre biro yʉ tiiwʉ. 9 Mʉja pʉtopʉ niigʉ, apeye ʉno boo pacagʉ, jĩcʉ̃ ʉno peerena mʉjare yʉ jãi pato wãcõtiwʉ. Mani yaarã Macedonia macãrã ca dooricarã earã, yʉ ca boorijere yʉre tiicojowa. Niipetirijepʉra mʉjare yʉ jãi pato wãcõtiwʉ; to birora yʉ biicã nʉnʉa waarucu. 10 Díámacʉ̃ra Cristo yee díámacʉ̃ ca niirije yʉpʉre ca niirore birora, jĩcʉ̃ ʉno peera Acaya yepa macãrã, ate: “To biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ca ĩi tʉgoeña bayi niirijere, “Yee ĩimi,” yʉre ĩi majitima. 11 ¿Ñee tiigʉ o biirije yʉ wedeti? ¿Mʉjare ca maitigʉ niiri, to biro yʉ ĩigajati? Ʉmʉreco Pacʉ, mʉjare yʉ ca mairijere majimi. 12 “Yʉ ca tii niirijere to birora yʉ tiicõa niirucu,” ĩi ditori maja, jãare biro biirʉgarã, cʉ̃ja majuro cʉ̃ja ca tii niirijerena “O biro ca biirã jãa nii,” ca ĩirã, do biro cʉ̃ja ca tii majitipere biro ĩigʉ. 13 To biro ca ĩirã, añurije quetire wede doti cojoricarã majurope méé, ĩi ditori maja, Cristo cʉ̃ yee añurije quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricarãre biro ca bii ditorã niima. 14 Atea ca bii majiña manirije ʉno méé nii. Satanás'pʉra, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ añugʉre birora biicã majimi. 15 To biri cʉ̃re pade bojari maja cãa, añurije maquẽre paderi majare birora cʉ̃ja ca biirijea ca majiña manirije ʉno méé nii. To biri ñañaro cʉ̃ja ca tiiricarore birora, ñañaro tii ecorucuma. 16 Jĩcʉ̃ ʉno peera “ ‘Ca mecʉ̃gʉ niimi,’ yʉre cʉ̃ ĩiticãjato,” mʉjare yʉ ĩi ñucã. To biro yʉre mʉja ca ĩijata, “Ca mecʉ̃gʉre birora cʉ̃ ĩicãjato,” yʉre ĩicãña, yʉ cãa petopʉra, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ca ĩipere biro ĩirã. 17 O biri wãme biicãri, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ca ĩijata, Wiogʉ cʉ̃ ca boorije ʉno méére ĩigʉ yʉ ĩi. Yʉ ca ĩi yeerijere biro pee nii. 18 Paʉ, cʉ̃ja yee maquẽ cʉ̃ja ca bii niirijerena wederique paioma. Yʉ cãa to birora yʉ ĩirucu. 19 Bʉaro ca majirã mʉja nii. Bii pacarã ca ĩi mecʉ̃rãrena añuro mʉja tʉo nʉnʉjee. 20 Ñucã mʉjare doti epe, mʉjare pade doti epe, mʉja yeere jeecã, ñañaro mʉjare tii epe, mʉjare paacã, ca tiirãpʉ cãare añuro cʉ̃jare mʉja tʉo nʉnʉjee. 21 Atere ĩirʉga bobo pacagʉ, “Jãa pea to biro biirʉgarã ca tʉgoeña bayitirã peti jãa niicãwʉ,” yʉ ĩi. Aperã, “O biro ca biirã jãa nii,” cʉ̃ja ca ĩijata, yʉ cãa to birora yʉ ĩirucu, atea ĩi mecʉ̃riquere biro ca nii pacaro. 22 “Hebreos cʉ̃ja ca niijata, yʉ cãa hebreo bojocʉra yʉ nii. Israelitas cʉ̃ja ca niijata, yʉ cãa israelita bojocʉra yʉ nii. Abraham pãramerã cʉ̃ja ca niijata, yʉ cãa Abraham pãramira yʉ nii. 23 Cristore pade bojari maja cʉ̃ja ca niijata, yʉ doca cʉ̃ja ametʉenero Cristore pade bojari majʉ yʉ nii. Atere ĩigʉ, ca ĩi mecʉ̃gʉre biro ĩi pacagʉ, yʉa cʉ̃ja ametʉenero pade, cʉ̃ja ametʉenero paʉ tiiri tia cũu eco, cʉ̃ja ametʉenero ñañaropʉ bape eco, paʉ tiiri, cʉ̃ja ca jĩarʉgaro uwioro bii, yʉ biiwʉ. 24 Judíos baperã treinta y nueve niirije peti cʉ̃ja ca baperijere jĩcã amo cõro niirije peti yʉ bape ecowʉ. 25 Itiati peti yucʉgʉ mena yʉre paawa. Jĩcãti ʉ̃tãgaari mena yʉre deewa. Itiati peti yʉ duawʉ. Dia pairi yaapʉ jĩcã rʉmʉ, jĩcã ñami, bii paja yuju dua yai boo, yʉ biiwʉ. 26 Yʉ ca catiri rʉmʉrire to birora aperopʉ waacoarucu, doocã doorucu biigʉ, ca uwiocãro diaripʉ, jee dutiri maja cʉ̃ja ca uwiocãro, yʉ yaarã judíos'ra cʉ̃ja ca uwiocãro, judíos ca niitirã cʉ̃ja ca uwiocãro, macãpʉ cãare ca uwiocãro, ca bojoca maniropʉ cãare, dia pairi yaapʉ cãare, ñucã Jesucristo yaarãre biro ca bii ditorã cʉ̃ja ca uwiocãro yʉ waa yujuwʉ. 27 Bʉaro pade, ñañaro tamʉo, paʉ tiiri cãniri méé bii, queya, oco jinirʉga, paʉ tiiri baari méé bii, ñañaro yʉjʉa bʉʉ nucũ yuju, juti boo paca, yʉ biirucuwʉ. 28 Apeyera ñucã to cãnacã rʉmʉra niipetirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre tʉgoeñama ĩigʉ, bʉaro yʉ tʉgoeña yaja pua. 29 Jĩcʉ̃ cʉ̃ ca tʉgoeña bayitijata, yʉ cãa cʉ̃re birora yʉ bii. Jĩcʉ̃ ʉnore ñañaro cʉ̃ ca tiiro cʉ̃ja ca tiijata, cʉ̃ja menare bʉaro yʉ ajia. 30 “O biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ca ĩirʉgajata, ca tʉgoeña bayitigʉre biro yʉ ca niirije peere, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ĩirucu. 31 Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesús Pacʉ, to birora ĩi nʉcʉ̃ bʉocõa niiricʉ, yʉ ca ĩi ditotirijere majimi. 32 Damascopʉ yʉ ca niiro, wiogʉ Aretas cʉ̃ ca doti niiri yepapʉre ca niiri yepa macãrãre ca jʉo niigʉ, yʉre cʉ̃ja ñeejato ĩigʉ uwamarãre joperire cote dotiupi. 33 Yʉ peera piwʉpʉ ami jãari, tii macãre ca nii amojoderi tʉdi macã jopepʉ yʉre yoo duwiocã cojowa. O biro bii, yʉre ca ñeerʉgarãre yʉ duticoawʉ. hk00332b.tif

2 Corintios 12

1 Yʉ majuropeera, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” ĩirique menara, ñee ʉno bʉaña mani. To ca bii pacaro, Wiogʉ ca biipere yʉre ĩño, yʉre majio, cʉ̃ ca tiiriquere yʉ wederucu. 2 Jĩcʉ̃ Cristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca niiri tabepʉ ca ami waa ecoricʉre yʉ maji. Tee ca biiricaro jiro pʉa amo peti, dʉpore baparica penituaro ca niiri cʉ̃mari ametʉa. Yʉ majiti, ati upʉ menara ami waa ecogʉ, cʉ̃ yeri wadore ami waa ecogʉ, biijacupi. Ʉmʉreco Pacʉ wado majimi. 3 To biro ca biiricʉre yʉ maji, ati upʉ menara ami waa ecogʉ, cʉ̃ yeri wadore ami waa ecogʉ, biijacupi. Ʉmʉreco Pacʉ wado majimi. 4 Ca añu ametʉeneri tabepʉ ami waa ecori, to biro ĩirʉgaro ĩi, ca ĩi majiña manirije, jĩcʉ̃ bojocʉ ʉno peera ca wedeya manirijere tʉoupi. 5 Jĩcʉ̃ to biro ca biiricʉ docare, “To biro ca biigʉ niimi,” yʉ ĩi maji. Yʉ yee maquẽ peera jĩcã wãme ʉno peera, “To biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ĩiti, ca tʉgoeña bayitigʉ yʉ ca niirije pee docare, to birora yʉ ĩi. 6 “To biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ca ĩijata, watoara ĩi mecʉ̃gʉ méé, díámacʉ̃ra ĩigʉ yʉ ĩibocu. Bii pacagʉ yʉ ĩiti, jĩcʉ̃ ʉno peera, “Cʉ̃ ca bii niirije, cʉ̃ ca ĩirije, ametʉeneropʉ ĩicãmi,” yʉre cʉ̃ja ca ĩi tʉgoeñatipere biro ĩigʉ. 7 Ate añurije yʉre ca bii ĩñorijere yʉ ca ĩarique jʉori, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” ĩi ametʉene nʉcãremi ĩima ĩiro, potaga upʉre bʉaro ca puniro cõro ca punirijere yʉ tamʉowʉ, Satanás ñañaro yʉre tiirʉgʉ cʉ̃ ca tiirijere. 8 Itiati peti tee ñañaro yʉ ca tamʉorijere cʉ̃ ametʉenejato ĩigʉ, Wiogʉre yʉ jãimiwʉ. 9 Wiogʉ pea o biro yʉre ĩiwi: “Mʉre yʉ ca mairije menara añucã. Tʉgoeña bayitiricaro peera yʉ ca tutuarije añuropʉ bii bau nii ea.” To biri ca tʉgoeña bayitigʉ yʉ ca niirije peere, ʉjea niirique mena, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ĩi, Cristo cʉ̃ ca tutuarije yʉpʉre ca niicõa niipere biro ĩigʉ. 10 Tee jʉori, yʉ ca tʉgoeña bayitirijere, yʉre cʉ̃ja ca acaro bui tutirijere, yʉ ca apeye boo pacarijere, ñañaro yʉre cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeerijere, Cristo jʉori ñañaro yʉ ca tamʉorijere, bʉaro yʉ ʉjea nii. Ca tʉgoeña bayitigʉ niigʉ peera, bʉaro yʉ tutua. 11 Ca mecʉ̃gʉre biro yʉ biiwʉ; mʉjara to biro yʉ ca biiro yʉre mʉja tiiwʉ. Mʉja peera yʉ yee maquẽre añuro ca wedeparã mʉja niimiwʉ. Watoa macʉ̃ nii pacagʉ, jĩcã wãme ʉno peerena, “Jesucristo yee queti wederi maja ca nii majuropeerã jãa nii,” ca ĩirãre yʉ doca cũmuti. 12 Mʉja pʉtopʉre, ñañaro tamʉo pacagʉ tʉgoeña bayi, ca ĩa ñaaña manirijere tii bau nii yʉ ca tiirijera, Jesucristo yee queti wederi majʉ peti yʉ ca niirijere mʉjare bii ĩñowʉ. 13 Mʉja, ¿ñee peere aperã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã dʉaro mʉja biiri? Yʉ majuropeera mʉjare wapa jãi pato wãcõ yʉ tiitiwʉ. Ñañaro mʉjare yʉ ca ĩijata, teere yʉre acoboya. 14 Mee, itiati mʉjare ĩagʉ waarʉgʉ queno yuegʉ yʉ tii. Mecʉ̃ cãare yʉ jãi pato wãcõtirucu. Mʉja ca cʉorijere yʉ amaati, mʉjarena yʉ amacã. Cʉ̃ja pacʉa pee niima, cʉ̃ja puna yee ca niipe wapa tiirica tiirire ca jee neorã. Cʉ̃ja puna pee cʉ̃ja pacʉa yee ca niipere jee neotima. 15 Yʉ ca cʉorije niipetiro añuri wãme mena mʉjare yʉ tii nemorucu. Ñucã añuro mʉja ca niipere ĩima ĩigʉ, yʉ majuropeepʉ cãa, yʉ ca bayiro cõro mʉjare yʉ tii nemorucu. Bʉaro mʉjare yʉ ca mai pacaro, ¿mʉja pea petoacã yʉre mʉja mairãti? 16 Yʉa, jĩcãti ʉno peera mʉjare jãi pato wãcõ yʉ tiitiwʉ. ¿Ca ĩi dito majigʉ niiri, mʉja yeere jeerʉgʉ mʉjare yʉ ĩi ditori? 17 Jĩcãrã mʉja pʉto yʉ ca tiicojo cojoricarã mena, ¿mʉjare yʉ ĩi ditoupari? 18 Titore mʉja pʉtopʉ ĩa doti cojogʉ, cʉ̃ mena apĩ mani yʉʉ Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeegʉre yʉ tiicojowʉ. ¿To docare Tito, ĩi ditorique mena mʉja yee wapa tiirica tiirire cʉ̃ jeeri? ¿Jãa pʉarãpʉra, jĩcʉ̃ peere biro tʉgoeñarique cʉtiri, jĩcã wãmera jãa tii nʉnʉa waatiti? 19 Ape tabera, “Añuro jãare cʉ̃ja ĩijato ĩirã, to biro ĩima,” jãare mʉja ĩi tʉgoeñacu. To biro méé bii: Cristo yaarãre birora, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorora jãa wede. Yʉ yaarã yʉ ca mairã, niipetiro jãa ca tii niirijea, añuro mʉja ca nii nʉnʉa waape maquẽ niiro bii. 20 Mʉja pʉtopʉ yʉ ca ĩagʉ waaro, yʉ ca boorore biro bʉa eati, yʉ pee cãa mʉja ca boorore biro biiti, biibocu ĩima ĩigʉ, yʉ uwi jañu. Ñucã jĩcãri cõro ca nii majiña manirije, ĩa tutirique, ajiarique, ĩa ʉgorique, queti pairique, wede pairique, “O biro ca biirã jãa nii,” ĩirique, añuro ca nii majiña manirije, niibocu ĩima ĩigʉ, yʉ uwi jañu. 21 Ñucã jiro mʉjare yʉ ca ĩagʉ waaro, yʉ Ʉmʉreco Pacʉ, mʉja ca ĩa cojoro boboro yʉ ca tamʉoro yʉre tii, yʉ pea paʉ jʉgueropʉ ñañarije cʉ̃ja ca tiirucurique, tiirica wãme cõro méépʉ ñee epericarã cʉti yai waarique, cʉ̃ja ca tiirucuriquere cʉ̃ja ca tii niirijere, “Cʉ̃ja ca tʉgoeña yeri wajoatiro bʉaro yʉ otibocu,” yʉ ĩi uwi.

2 Corintios 13

1 Ano yʉ ca waape mena itiati mʉjare ĩagʉ waagʉ doogʉ yʉ tii. Pʉarã, itiarã ca ĩaricarã cʉ̃ja ca wede nemorije mena niipetirijepʉra, “To biro biirucu,” ĩirique niirucu. 2 Mʉjare pʉati yʉ ca ĩagʉ earica tabere, mee yʉ wede majio yerijãawʉ. Mecʉ̃ yoaropʉ niigʉ cãa, yʉ ĩi nemo cojo ñucã. Jiro mʉja pʉtopʉ waagʉ, jʉguero ñañarije ca tiiricarãre, ñucã jĩcʉ̃ ʉno peerena yʉ ĩa boo pacatirucu. 3 Mʉja, Cristo yʉ menapʉ cʉ̃ ca wederijere mʉja majirʉga. Cʉ̃a, mʉja mena cʉ̃ ca tii niirijere ca ĩi bayitigʉ méé niimi. Cʉ̃ ca yeri tutuarijere mʉja watoare tii niimi. 4 Díámacʉ̃ra nii, ca ĩi bayitigʉre biro yucʉ tenipʉ cʉ̃ ca paa pua tuu jĩa ecoriquea. Mecʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutua majuropeerije jʉori catimi. Jãa cãa cʉ̃ ca ĩi bayitiriquere to birora jãa bii nemo nii. To biro bii pacarã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije jʉori, Cristo mena jãa cati niirucu, mʉjare tii nemorʉgarã. 5 Díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo niirijere to birora jãa tii nʉnʉjeecõa niimiti ĩirã, mʉja majuropeera ĩa beje ñaaña. Mʉja majurope ĩa cõoñañaqué. ¿Jesucristora mʉjapʉre cʉ̃ ca niicãrijere mʉja majititi? To birora biimi, díámacʉ̃ra cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãra mʉja ca niijata. 6 Díámacʉ̃ra cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãra jãa ca niirijere mʉja ca ĩa majipere yʉ yue. 7 Ñañarijere jĩcã wãme ʉno peerena mʉja ca tiitipere biro ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉre mʉjare jãa jãi boja. “Añurije wado ca tiirã jãa nii” ĩirã méé jãa ĩi, mʉja peere, “Añurije peere cʉ̃ja tiijato” ĩirã pee jãa ĩi, “To biro ĩicãrã ĩima” cʉ̃ja ca ĩirã nii pacarã. 8 Díámacʉ̃ ca niirijera do biro pee jãa tii camota majiti. Teerena ca tii nemorã niirã jãa bii. 9 Jãa pea ca tʉgoeña tutuatirã jãa ca niicãro, mʉja pea ca tʉgoeña tutuarã mʉja ca niirijere, jãa ʉjea nii jañu. To biri añurã mʉja ca nii eapere ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉre mʉjare jãa juu bue bojacõa nii. 10 Ate jʉori, mʉjare ĩagʉ waarʉgʉ jʉguero yʉ owa cojo, toopʉ eagʉ, mʉja ca tʉo nʉnʉjeerijere cʉ̃ tii camotajato ĩigʉ méé, añuro mʉja ca bii nʉnʉa waapere ĩigʉ, doti majirique Wiogʉ yʉre cʉ̃ ca tiicojorique mena tutuaro mʉjare yʉ ca ĩi eatipere biro ĩigʉ. 11 Yʉ yaarã, to cõrora mʉjare yʉ ĩi. Ʉjea niiña. Añuro mʉja ca niipere amaña. Mʉjare yʉ ca wede majiorijere tʉo nʉnʉjeeya. Jĩcʉ̃ peere biro tʉgoeñarique cʉti, añuro nii, bii niiña. Ameri mairique, jĩcãri mena añuro niirique Ʉmʉreco Pacʉ, mʉja menara niirucumi. 12 Añuro ameri mairique mena ameri añu dotiya. 13 Mani yaarã Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirã mʉjare añu doti cojoma. 14 Mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca añurije, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairije, Añuri Yeri añuro mʉjare cʉ̃ ca bapa cʉti niirije, mʉja niipetirã mena to niijato. To biro to biijato. Pablo

Gálatas 1

1 Yʉ Pablo, bojoca cʉ̃ja ca wede doti cojoricʉ méé, Jesucristo majuropeera, ñucã cʉ̃ Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca cati tuaro ca tiiricʉra, cʉ̃ ca wede doti cojoricʉ, 2 mani yaarã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, yʉ mena ca niirã niipetirã mena, Galacia macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirãre yʉ añu doti cojo. 3 Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, Wiogʉ Jesucristo, añuro cʉ̃ ca tii bojarije, añuro jĩcãri mena niiriquere mʉjare cʉ̃ tiicojojato. 4 Jesucristo, mani ca ñañarije wapa bii yaiupi, mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore birora, ano mani ca cati niiri cuure ñañaro ca bii niirijere manire ametʉenerʉgʉ. 5 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerije to birora to niicõa niijato. To biro to biijato. 6 Yʉ tʉgoeñarique pai jañu, apeye añurije queti méé peere tʉo nʉnʉjeerʉgarã, yoari méé peti Cristo añuro cʉ̃ ca tii bojarique jʉori mʉjare ca jʉoricʉ Ʉmʉreco Pacʉre mʉja ca camotatirijere. 7 Biiropʉa, apeye añurije queti mani. To ca bii pacaro, niima jĩcãrã mʉjare no ca boorora ĩi maa wijiori, Cristo yee añurije quetire ñañarijere biro ca jeeñorʉgarã. 8 Ape tabera jãa mena macʉ̃ ʉnora, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ra, añurije queti mʉjare jãa ca wederique ʉno méérena mʉjare cʉ̃ja ca wedejata, ¡Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiirije cʉ̃jare to bii ñaapeajato! 9 Mee, jʉguero mʉjare yʉ ca ĩiriquerena mʉjare yʉ ĩi nemo ñucã: Jĩcʉ̃ ʉno añurije queti mʉja ca tʉo jʉorique ʉno méérena cʉ̃ ca wede yujujata, ¡Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiirijere ca tamʉo yaigʉ cʉ̃ niijato! 10 Yʉa, bojocara, “Añu majuropeecãmi,” yʉre cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorijere yʉ amaati. Ʉmʉreco Pacʉ pee, “Añujañu,” cʉ̃ ca ĩirije peere yʉ ama. Bojoca menara añuro tuarʉgʉ yʉ ca tiirije méé nii. Bojoca cʉ̃ja ca ĩa biijejarijere yʉ ca tiijata, Cristore pade bojari majʉ méé yʉ niibocu. 11 Yʉ yaarã, atere majiña: Añurije queti yʉ ca bue majiorijea, bojocara cʉ̃ja ca ĩi jeeñorique méé nii. 12 Jĩcʉ̃ bojocʉ ʉno peerena cʉ̃ ca majirijepʉre tiicojo eco, bue majio eco, ca biiricʉ méé yʉ nii. Jesucristo majuropeera teere yʉ ca majiro tiiwi. 13 Ména jʉgueropʉra judíos cʉ̃ja ca nʉcʉ̃ bʉorijere tii nʉcʉ̃ bʉo niigʉ yʉ ca biiriquere, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre yʉ ca jĩa peotirʉga yujuriquere, mʉja queti tʉojacupa. 14 Judíos cʉ̃ja ca nʉcʉ̃ bʉorijere tii nʉcʉ̃ bʉo niigʉ, yʉ mena ca maja nʉcãrã ametʉenero yʉ ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã cʉ̃ja ca tii jʉo dooriquere jĩcã wãme ʉnoacã tii dʉaricaro maniro ca tiigʉ yʉ niiwʉ. 15 To ca bii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ pea bʉaro ca maigʉ niiri, yʉ ca baʉaparo jʉgueropʉra yʉre beje amiupi. Cʉ̃ ca boori tabe ca niiro, 16 cʉ̃ Macʉ̃re yʉ ca majiro yʉre tiiwi, judíos ca niitirãre cʉ̃ yee añurije quetire yʉ ca wedepere biro ĩigʉ. Yʉ pea, jĩcʉ̃ ʉno peerena ate maquẽre yʉ jãiñatiwʉ. 17 Ñucã yʉ jʉguero Jesús buerã ca niiricarã Jerusalén'pʉ ca niirã cãare ĩagʉ waarucu, yʉ tiitiwʉ. Cʉ̃jare ĩagʉ waatigʉra, yoari mééra Arabia yepa pee yʉ waacoawʉ. Jiro yʉ tua doowʉ ñucã Damascopʉ. 18 Itia cʉ̃ma jiropʉ Jerusalén'pʉre, Pedrore yʉ ĩagʉ waawʉ. Cʉ̃ mena quince rʉmʉrira yʉ niiwʉ. 19 Aperã Jesús buerã ca niiricarã peera, jĩcʉ̃ ʉno peerena yʉ ĩatiwʉ. Wiogʉ Jesucristo bai Santiago wadore yʉ ĩawʉ. 20 Ano mʉjare yʉ ca owa cojorijera, ĩi ditogʉ méé yʉ ĩi. Ʉmʉreco Pacʉ cãa majimi. 21 Jiro Siria, to biri Cilicia yepari pee yʉ waawʉ ñucã. 22 Judea yepa macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã pea, yʉre ĩa ñaatiwa ména. 23 “Manire ñañaro ca tiirʉga nʉnʉjeericʉ, mecʉ̃ra añurije queti cʉ̃ ca tii yaio nʉcõrʉgariquerena wede yujujagʉ,” cʉ̃ja ca ĩirije queti wadore tʉorucuupa. 24 To biro yʉ ca biirije jʉori, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo ʉjea niirucuupa.

Gálatas 2

1 Pʉa amo peti, dʉpore baparica penituaro ca niiri cʉ̃mari jiro Bernabé mena yʉ waawʉ ñucã Jerusalén'pʉ. Tito cãare yʉ ami waawʉ. 2 Ʉmʉreco Pacʉ “Toopʉ ca waapʉ mʉ nii,” yʉre cʉ̃ ca ĩiro macã yʉ waawʉ. Toopʉ ea, cʉ̃jare ca jʉo niirãre biro ca niirã mena wado neari, judíos ca niitirãre añurije queti yʉ ca wederiquere yʉ wedewʉ, niipetirije yʉ ca bii yujurique watoa maquẽ peti tuare ĩigʉ. 3 Ñucã Tito, griego bojocʉ, yʉ ca bapa cʉti waaricʉ cãa, jeyua quejero yapare wide taariquere tii dotiya maniwi. 4 To biro jãa ca biiri tabere jĩcãrã, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre biro ca bii ditorã cʉ̃ja mena ĩiña manirã, jãa watoare jãa waaupa. Cristo Jesús jʉori doti cũurique ca ĩirore biro tii nʉnʉjeetirãra, añuro jãa ca niirijere ĩa duti coteupa, ñucã doti cũuriquere ca tii nʉnʉjeerã jãa ca niiro tiirʉgarã. 5 Jãa pea jĩcã nimaro ʉno peera cʉ̃jare jãa ĩi ametʉa nʉcã ecotiwʉ, díámacʉ̃ ca niirije añurije queti to birora mʉjapʉre ca niicõa niipere boojãma ĩirã. 6 Ca nii majuropeerãre biro bojoca cʉ̃ja ca ĩarã pea, apeye wãma wãme ʉnora yʉre wede majio nemorucu tiitiwa. (To biro ca biirã cʉ̃ja ca niirijere bʉaro yʉ ĩiti yʉa. Ʉmʉreco Pacʉa bojoca baurique jʉorira ca ĩa bejegʉ méé niimi.) 7 Ĩitirãra, “Ʉmʉreco Pacʉ, Pedrore, judíos're añurije quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricarore birora, judíos ca niitirãre añurije queti cʉ̃ ca wede dotiricʉ niimi,” yʉre ĩi ĩa majiwa. 8 Ʉmʉreco Pacʉ, Pedrore judíos're añurije quetire ca wede doti cojoricʉra, yʉ cãare judíos ca niitirãre añurije quetire yʉre wede doti cojowi. 9 To biri Santiago, Pedro, Juan, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo nii majuropeerã, añurije Ʉmʉreco Pacʉ yee maquẽre yʉ ca boca amiriquere majiri, Bernabére, yʉre, amo ñee, jãare tiiwa, “Jãa mena macãrãra mʉja niirucu,” cʉ̃ja ca ĩirijere ĩñorã. To biro tii, “Mʉja, judíos ca niitirãre añurije quetire mʉja ca wedero ʉno, jãa pea judíos're añurije quetire jãa wederucu,” jãare ĩiwa. 10 To biro ĩi, “Ca boo pacarãre mʉja ĩa peowa petopʉra,” jãare ĩiwa, tee wadore bʉaro yʉ ca tiirʉga tʉgoeñarije petire. 11 Pedro, Antioquíapʉ cʉ̃ ca waarica tabere, ñañaro biiricaro cʉ̃ ca tii niirije wapa cʉ̃re yʉ tutiwʉ. 12 Ména, Santiago cʉ̃ ca tiicojorã cʉ̃ja ca eaparo jʉguero, judíos ca niitirã mena baarucuupi. Cʉ̃ja ca earo, jeyua quejero yapare wide taariquere ca tii nʉnʉjeerãre uwima ĩigʉ, cʉ̃jare camotati, cʉ̃ja mena baa, bapa cʉti, tiitiupi. 13 Aperã judíos, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cãa, watoara Pedro cʉ̃ ca bii dito niirije peere cʉ̃re biro tii nʉnʉjeecoaupa. Ñucã Bernabé menapʉra to birije watoara cʉ̃ja ca bii dito niirije cʉ̃jare biro biro bii nʉnʉjeecoaupi. 14 To biri añurije queti ca ĩirore biro cʉ̃ ca tiitiro ĩagʉ, niipetirã cʉ̃ja ca tʉo cojoropʉ, o biro yʉ ĩiwʉ Pedrore: “Mʉa judío bojocʉ nii pacagʉ, judío bojocʉ méére biro mʉ bii nii. To bii pacagʉ, ¿ñee tiigʉ judíos ca niitirãre judíos're biro pee cʉ̃ja ca niiro mʉ tiirʉgati? 15 ”Mania baʉarãpʉra mee, judíos ca nii jʉo dooricarã mani nii. Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã ñañarije ca tiirã méé mani nii. 16 To ca bii pacaro jĩcʉ̃ ʉno peera doti cũurique ca ĩirore biro cʉ̃ja ca tii nʉnʉjeerije jʉori méé, Cristo Jesús're díámacʉ̃ tʉo ñʉcʉ bʉorique jʉori pee añurã mani ca tuaro ca tiirijere mani maji. Mani cãa, Jesucristorena díámacʉ̃ mani tʉo nʉcʉ̃ bʉowʉ, doti cũurique ca dotirore biro mani ca tii nʉnʉjeerije jʉori méé, cʉ̃re mani ca tʉo nʉnʉjeerije jʉori, ca ñañarije manirãre biro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ĩajato ĩirã. Doti cũurique ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeegʉa, jĩcʉ̃ ʉno peera, ‘Añugʉ niimi,’ ĩi ecotirucumi. 17 ”Cristo jʉori añurã mani ca niirʉgarije ca nii pacaro, ñañarije ca tiirã mani ca niirije nii bau nii eacã, ¿to docare atea, ‘Cristora ñañarije ca tiirã mani ca niiro tiimi,’ ĩirʉgaro to ĩiti? Biiti. 18 Jĩcʉ̃, cʉ̃ ca tii yaio bateriquepʉrena ñucã cʉ̃ ca tii jeeñocãjata, cʉ̃ majuropeera ñañarijere tii bui cʉtigʉ tiimi. 19 Doti cũuquĩrique jʉorira doti cũurique peera ca bii yai weoricʉ yʉ nii, Ʉmʉreco Pacʉ mena pee yʉ ca cati niipere biro ĩigʉ. 20 Cristo menara teere yʉ bii yai weowʉ. To biri yʉ majurope cati niigʉ méé yʉ bii. Cristo pee yʉpʉre niimi. Mecʉ̃ ati upʉ yʉ ca cati niirijera, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ yʉre mai, yʉre bii yai boja, ca biiricʉre díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori yʉ cati. 21 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mai ĩariquere yʉ junati. Doti cũurique jʉorira añurã niirique to ca niijata, Cristo watoa petira bii yaibojacupi.”

Gálatas 3

1 ¡Galacia macãrã wedericaro ca tʉotirã! ¿Ñiru mʉjare cʉ̃ doa mecʉ̃ori, Jesucristore yucʉ tenipʉ cʉ̃ja ca paa pua tuu jĩarique queti, díámacʉ̃ ca niirije mʉjare jãa ca wederiquere cʉ̃ja tʉo nʉnʉjeeticãjato ĩigʉ? 2 Ano mʉjare yʉ ca jãiña cojorije wadore yʉre mʉja ca yʉʉro yʉ boo. ¿Doti cũuriquere mʉja ca tii nʉnʉjeerije jʉori, Añuri Yerire mʉja ñeeri? ¿Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique mena añurije quetire mʉja ca tʉorique jʉori pee méé Añuri Yerire mʉja ñeeri? 3 ¿To cõro peti wedericaro ca tʉotirã mʉja niicãti? ¿Añuri Yeri mena pee ca bii nʉnʉa dooricarã nii pacarã, mecʉ̃ra yua, mʉja majurope mʉja ca tii niirije mena añurã mʉja niirʉga tʉgoeñati? 4 ¿Yee petira ñañaro mʉja bii bʉañaacãri? To cõro watoa peti mʉja biitijacupa. 5 Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ yʉʉ Añuri Yerire mʉjare tiicojo, mʉja watoare ca ĩa ñaaña maniri wãme tii, cʉ̃ ca tiijata, ¿doti cũurique ca ĩirore biro mʉja ca tiirije jʉori cʉ̃ tiiti? ¿Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique mena añurije quetire mʉja ca tʉo nʉnʉjeerije jʉori pee méé cʉ̃ tiiti? 6 Abraham menare o biro biiupa: Abraham, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirijere “Cʉ̃ ca ĩirore birora tiirucumi,” ĩi tʉoupi. Tee jʉorira, “Añugʉ niimi,” ĩi ecoupi. 7 To biri mʉja, díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorã, Abraham pãramerã ca nii majuropeerã cʉ̃ja ca niirijere ca majiparã mʉja nii. 8 Ʉmʉreco Pacʉ wederique, judíos ca niitirãre díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, Ʉmʉreco Pacʉ añurã cʉ̃ja ca niiro cʉ̃ ca tiipere ĩirora, o biro ĩi, ate añurije quetire wede jʉgueupa Abraham're: “Mʉ jʉori, bojoca poogaari cõrora añuro tii ecorucuma,” ĩiupa. 9 To biri díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorã, Abraham díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉoricʉ menara, añuro tii ecoma Ʉmʉreco Pacʉre. 10 Doti cũurique ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã, ñañaro ca tii ecoparã niima, Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Doti cũurique owarica pũuropʉ ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeetigʉa, ñañaro biirucumi,” ĩi. 11 To biri ĩa majiricarora, jĩcʉ̃ ʉno peera doti cũurique ca ĩirore biro cʉ̃ ca tii nʉnʉjeerije jʉorira, añugʉ tuatimi Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore. Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Añugʉa, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira cati niirucumi,” ĩi. 12 Doti cũuriquea, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique maquẽ méé nii. O biirije pee ĩi: “Doti cũurique ca ĩirore biro ca tii niigʉa, tee jʉorira cati niirucumi,” ĩi. 13 Cristo, doti cũurique ñañaro mani ca biiro ca tiiboriquere, cʉ̃ majuropeera mani yee jʉori ñañaro manire tamʉo yai bojaupi. O biro ĩi owarique nii: “Yucʉgʉpʉ ca paa pua tuu eco yaigʉa, ñañagʉ peti niimi,” ĩi. 14 Ate to biro biiupa, Ʉmʉreco Pacʉ Abraham're, “Añuro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirique Cristo Jesús jʉori bojoca poogaari niipetirore ca eapere biro ĩiro, ñucã díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiricarore biro Añuri Yerire ñee, mani ca tiipere biro ĩiro. 15 Yʉ yaarã jĩcã wãme mʉjare yʉ ĩi cõoña wederucu. Jĩcʉ̃ bojocʉ, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirijere, cʉ̃ wãme owa tuu nemocã cʉ̃ ca tiijata, jĩcʉ̃ ʉno peera, “Añuti,” ĩi majiti, ñucã ape wãme ĩi nemo, tii majitimi. 16 Tʉoya atere. Ʉmʉreco Pacʉ Abraham're, to biri cʉ̃ pãramire, “O biro yʉ tiirucu” ĩiupi. Ʉmʉreco Pacʉ wederique paʉpʉre: “Mʉ pãramerãre,” ĩiti. Jĩcʉ̃rena, “Mʉ pãramire,” ĩi, Cristo wadore. 17 Atere o biro mʉjare ĩirʉgʉ yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉ Abraham're, “O biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiriquere, cuatrocientos treinta cʉ̃mari jiropʉ doti cũurique ca bii earique pea, to biro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩi cũuriquere ca wapa manirije ca tuaro tii majiti. 18 Ʉmʉreco Pacʉ, “Yʉ tiicojorucu” cʉ̃ ca ĩiricʉ, Moisés cʉ̃ ca doti cũurique jʉorira cʉ̃ ca bii eajata, “O biro yʉ tiirucu,” Abraham're cʉ̃ ca ĩirique wapa manibojacupa. Ʉmʉreco Pacʉ pea Abraham're, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere, wapa manirora cʉ̃re tiicojoupi. 19 To docare, ¿doti cũuquĩrique pea ñee peere ĩiro to nii eaupari? Jiropʉ, bojoca cʉ̃ja ca ametʉene nʉcãrije jʉori bii eaupa. Tea “To biro yʉ tiirucu,” Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩiricʉ cʉ̃ ca earopʉ bii yapano eaupa. Doti cũuriquere Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã Moisés menapʉ bojocare wede majio cojoupa. 20 To ca bii pacaro jĩcʉ̃ra cʉ̃ ca ĩi niijata, ca ĩi bojari majʉre booti. Ʉmʉreco Pacʉa jĩcʉ̃ra niimi. 21 To biro to ca biijata, doti cũuriquea, Ʉmʉreco Pacʉ: “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere, “¿Ca bii camotarije to niiti?” Biiti. Doti cũuriquera caticõa niiriquere to ca tiicojojata, añurã mani ca niiro ca tiirije cãa doti cũurique jʉorira niibojacupa. 22 Ʉmʉreco Pacʉ wederique: “Niipetirãpʉra ñañarijere ca tii nʉnʉjeerã niima,” manire ĩi majio, Jesucristore díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre tiicojorique to niijato ĩima ĩiro. 23 Ate díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique ca eaparo jʉguero, doti cũurique pea, do biro mani ca bii majitiro manire tii niiupa; díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique ca bii bau nii earopʉ, to biro manire tii niiupa. 24 To biro biima ĩiro, doti cũurique pea manire ca jʉo waarije Cristore mani ca majiro ca tiirije niiupa, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori añurã mani ca niipere biro ĩiro. 25 To biri mecʉ̃ra, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique ca earicaro jiro, doti cũurique ca dotirijere ca tii nʉnʉjeerã méé mani nii yua. 26 To biri mʉja niipetirã, Cristo Jesús're díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ puna mʉja nii. 27 Cristore díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo, ca uwo coe dotiricarã niiri, Cristorena ca catiro jãña niirã mʉja nii. 28 To biri judío, griego, pade coteri majʉ, añuro ca niigʉ, ʉmʉ, nomio, “Yʉ nii” ĩirique mani, Cristo Jesús jʉori, mʉja niipetirãpʉra jĩcã upʉra niirã mʉja bii. 29 Cristo yaarã mʉja ca niijata, Abraham pãramerã peti niirã mʉja bii, Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiriquere ca cʉo eaparã peti.

Gálatas 4

1 Atere mʉjare ĩirʉgʉ yʉ ĩi: Cʉ̃ pacʉ cʉ̃ ca cʉorije niipetirijere ca cʉopʉ, wimagʉ cʉ̃ ca niijata, jĩcʉ̃ pade coteri majʉre birora biicãmi ména, niipetirije ca cʉo eapʉ nii pacagʉ. 2 Cʉ̃re ĩa nʉnʉjee, cʉ̃ yee maquẽre ĩa cote, ca tii niirã niima, cʉ̃ pacʉ cʉ̃ ca cõorica cuu ca earopʉ. 3 Mani cãa to biri wãmera ca tʉgoeña bayi maja nʉcãtirã niirã, ati yepa maquẽ ca doti niirijerena ca tii nʉnʉjeerã mani niirucuwʉ. 4 Cʉ̃ ca cõorica cuu ca earo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ Macʉ̃re tiicojoupi; jĩcõ nomio doti cũuriquere ca tii nʉnʉjee niigopʉre baʉaupi, 5 doti cũuriquere ca tii nʉnʉjeerãre ametʉeneri, Ʉmʉreco Pacʉ puna peti mani ca niiro manire tiirʉgʉ. 6 Mee mʉja, cʉ̃ punapʉ mʉja nii. To biri Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ Macʉ̃ yʉʉ Añuri Yerire mʉja yeripʉre tiicojoupi, o biro ca ĩigʉre: “¡Abbá! ¡Cáacʉ!” ca ĩigʉre. 7 To biri pade coteri majʉ méé mʉ nii. Ʉmʉreco Pacʉ macʉ̃ pee mʉ nii. Cʉ̃ macʉ̃ mʉ ca niiro macã, cʉ̃ ca tiicojopere ca cʉopʉ mʉ ca niiro mʉre tiimi. 8 Jʉgueropʉre Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã niirã, Ʉmʉreco Pacʉ méérena ĩi nʉcʉ̃ bʉori maja mʉja niiupa. 9 Mecʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉre ca majirã nii pacarã, o biro pee ĩijata, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majirã nii pacarã, ¿ñee tiirã ñucã, mʉja ca tii jʉo doorique añuro niiricaro ca tiitirije ca wapa manirije peerena mʉja tiirʉga tʉgoeña tuenecãti? ¿Teere tii nʉnʉjeeri majara mʉja nii yaicãrʉgati? 10 Mʉja boje rʉmʉrire, muipũare, ca wato cʉtiri yʉtearire, cʉ̃marire, to birora boje rʉmʉri mʉja tii nʉcʉ̃ bʉocã nʉnʉa waa tee cãare. 11 Mʉja watoare añurije quetire yʉ ca wederiquere, “¿Watoa petira yʉ ĩicãbujapari?” yʉ ĩi uwi jãa jañu. 12 Yʉ yaarã, mʉjare biro yʉ ca biiricarore birora mʉja cãa, “Yʉre biro biiya,” mʉjare yʉ ĩi. “Ñañaro yʉre mʉja tiiwʉ,” ĩigʉ méé yʉ ĩi biigʉpʉa. 13 Mee mʉja majicu, añurije quetire mʉjare wede jʉogʉ, diarique cʉti pacagʉ mʉjare yʉ ca wede yujuriquere. 14 Yʉ diarique pea, mʉja ca biirique cʉtirijere yʉ ca majipere biro ĩiro biiwʉ. “Docuoro diarique paimi” yʉre ĩi ĩa juna, yʉre doo, mʉja tiitiwʉ. To biro ĩitirãra, jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ cʉ̃re queti wede bojari majʉre ca tiirãre biro, ñucã Cristo Jesús'rena ca tiirãre biro, yʉre mʉja ñeewʉ. 15 ¿To biro mʉja ca bii ʉjea niirique pea do biro to biiri yua? Ca tiipe ʉno to ca niijata, mʉja capegaarire jade wee jeeri, yʉre ca tiicojocãparãre biropʉ mʉja biimiwʉ. 16 ¿Mecʉ̃ra, mʉja ca biirique cʉti niirijere ĩi bau niima ĩigʉra, mʉja ca ĩa tutigʉ yʉ niicãtimiti? 17 Ĩi dito yujuri maja bʉaro mʉjare mai uwa jeoma biirãpʉa. Bʉari, añuri wãme tʉgoeñarique mena méé to biro mʉjare ĩima. Añurije queti mʉjare jãa ca wederiquere camotatiri, “Jãa ca ĩirije peere cʉ̃ja tʉo nʉnʉjeejato,” ĩirã ĩima. 18 Aperãre mai uwa jeojata, añujañu biiropʉa, bʉari añuri wãme tʉgoeñari ĩijata. Mʉja mena yʉ ca niiro wado méé, yʉ ca manijata cãare to birora ca biicõa niipe nii. 19 Yʉ puna yʉ ca mairã, mʉja jʉori jĩcõ nomio macʉ̃ cʉtigo doogo, puniro cõ ca wijiorore biropʉ yʉ bii nii. Cristore díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo jeeñacoaropʉ to biro yʉ bii yerijãarucu. 20 Mecʉ̃ra mʉja mena yʉ niicãrʉgamijapa, añu jañuri wãmera mʉjare yʉ ca wedepere biro ĩigʉ. Mʉja ca bii niirijere ñee pee yʉ ĩi majiticã. 21 Mʉja, doti cũuriquere ca tii nʉnʉjeerʉgarã, jĩcã wãme yʉre ĩiña. ¿Ñee tiirã doti cũurique ca ĩirijere añuro mʉja tʉo ñeetiti? 22 O biro ĩi owarique nii: “Abraham pʉarã puna cʉtiupi; jĩcʉ̃ pade coteri majo macʉ̃, apĩ cʉ̃ nʉmo majurope macʉ̃, niiupa,” ĩi. 23 Cʉ̃re pade coteri majo macʉ̃ pea, bojoca boorica wãme jʉori baʉaupi. Cʉ̃ nʉmo majurope macʉ̃ pea, Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro yʉ tiirucu,” Abraham're cʉ̃ ca ĩirica wãmere biro to biijato ĩigʉ baʉaupi. 24 Ate to biro ca biiriquea, ca bii cõoñarije niiro bii. Cʉ̃ja pʉarã nomia, pʉa wãme ca niirijere bii cõoñarã biima. Jĩcõ Sinaí buuropʉ doti cũurique cʉ̃ja ca boca amiriquere nii cõoñago biimo. Agar puna teere ca tii nʉnʉjeerã ca niiparã niiupa. 25 Agar, Arabia yepapʉ ca niiri ʉ̃tã buuro, Sinaí Buurore ca bii cõoñago niimo, mecʉ̃rire Jerusalén macã ca niiri macãre. To biri tii macã, tii macã macãrã menapʉra doti cũuriquere tii nʉnʉjeema ĩirã, pade coteri majare biro biima. 26 Ʉmʉreco tutipʉ ca niiri macã Jerusalén pea añuro niicã, mania tii macã macãrã mani nii. 27 Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Ʉjea niiña mʉ, ca puna manigo, jĩcãti ʉno peera ca macʉ̃ cʉti ñaatigo. Di rʉmʉ ʉno peera macʉ̃ cʉti, punirije tamʉo, ca bii ñaatigo, acaro bui ʉjea niiña. Ca waa weo ecorico pea, ca manʉ cʉtigo ametʉenero puna cʉtirucumo,” ĩi. 28 Yʉ yaarã, mʉja cãa Sara macʉ̃ Isaac're birora, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirique jʉori, cʉ̃ punaarã mʉja nii. 29 Tii cuupʉre bojoca boorica wãme jʉori ca baʉaricʉ, Añuri Yeri jʉori ca baʉaricʉre ñañaro cʉ̃re tiirʉga nʉnʉjeeupi. Mecʉ̃ri cãare to birora bii. 30 To docare, ¿do biro to ĩiti Ʉmʉreco Pacʉ wederique? O biro ĩi: “Pade coteri majora, cõ macʉ̃ menara cõacãña. Cõ macʉ̃a, cʉ̃ nʉmo majurope macʉ̃ menara cʉ̃ pacʉ yeere cʉo nʉnʉjee majitimi,” ĩi. 31 Yʉ yaarã, to biri wãmera mani cãa, pade coteri majo puna méé mani nii; añuro ca niigo puna pee mani nii.

Gálatas 5

1 Cristo manire ametʉeneupi, añuro mani ca niipere ĩigʉ. To biri añuro mʉja ca niirijere añuro tʉgoeña bayi, niicãña. Ñucã doti cũuriquere tii nʉnʉjee peoti majitirã mʉja ca biiriquere tii nʉnʉjee nemoticãña. 2 Añuro tʉoya. Yʉ Pablo mʉjare yʉ ĩi, mʉja jeyua quejero yapare wide taariquere mʉja ca tiijata, Jesucristo mʉjare cʉ̃ ca ametʉenerique pea wapa manirucu. 3 Mʉjare yʉ ĩi nemorucu ñucã: No ca boogʉ jeyua quejero yapare ca wide taa dotigʉa, doti cũurique ca ĩirije niipetirora cʉ̃ ca tiipera niicãro bii. 4 Mʉja mena macãrã jĩcãrã añurã niirʉgama ĩirã, doti cũurique ca tii nʉnʉjeerã, Cristore ca camotatiricarãpʉ niima. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mai ĩarijere ca junarã niima. 5 Mani pea Añuri Yeri cʉ̃ ca tii nemoro mena, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, añurã mani ca nii eapere mani yue nii. 6 Cristo Jesús mena mani ca niijata, jeyua quejero yapa wide taaricarã, ñucã ca wide taaya manirã niiriquea wapa mani. Ca wapa cʉtirijea díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo, tee díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquera ameri mairicaro ca tiirije nii. 7 Mʉja, Jesucristo yee quetire añuro mʉja tʉo nʉnʉjee nʉnʉa waawʉ ména. ¿Ñiru díámacʉ̃ ca niirijere mʉja ca tʉo nʉnʉjee yerijãaro cʉ̃ tiiri? 8 Mʉjare ca jʉoricʉ Ʉmʉreco Pacʉ méé to biro mʉjare tiijacupi. 9 Petoacã, baariquere ca wauaro ca tiirijere baariquepʉre jãaricarora, teere jʉo waua peticoa. 10 Biigʉpʉa, “Bojorica wãme tʉgoeñatirucuma,” yʉ ĩi tʉgoeña bayicã mani Wiogʉ mena. No ca boori wãmera mʉjare ca ĩi maa wijio yujugʉ doca, “To biro ca biigʉ niimi,” ĩiricaro maniro, ñañaro tii ecorucumi. 11 Yʉ yaarã, ména, jeyua quejero yapare wide taarique maquẽrena yʉ ca wede majiocõa niijata, ñee peere ĩirã cõro judíos, ñañaro yʉre tiirʉga nʉnʉjeetibocuma. Teerena yʉ ca ĩicõa niijata, Jesucristo manire cʉ̃ ca bii yai bojarique queti to cõro peti cʉ̃jare ajienetibocu. 12 ¡Jeyua quejero yapare wide taarique maquẽre mʉjare ca wede mecʉ̃o yujurã, cʉ̃ja majuropeera añuropʉ cʉ̃ja ca wide weo peoticã yerijãa waajata, añucãbocu petopʉra! 13 Mʉja yʉ yaarã, doti cũuriquerena tii nʉnʉjeecã niirema ĩigʉra cʉ̃ ca jʉoricarã mʉja nii. Bʉari, doti cũuriquere tii nʉnʉjeetirãra añuro cʉ̃ja niijato ĩigʉ cʉ̃ ca jʉoriquerena mʉja upʉri ca boorore biro tiirique pee jeeñoticãña. To biro tiitirãra, mʉja ca niiro cõrora ameri mairique mena pee ameri tii nemo niiña. 14 Niipetirije doti cũuriquere ate: “Mʉja majurope mʉja ca mairore birora mʉja pʉto macãrã cãare maiña,” ca ĩirije wadora nii peoticã cojo. 15 Bojoca catiri niiña. Mʉja majuropeera ameri baca, ameri baa mʉja ca tiijata, mʉja majuropeera ñañaro mʉja ameri tii yaio yapari cʉtire. 16 To biri o biro yʉ ĩi: Añuri Yeri mʉjare cʉ̃ ca dotirije wadore tii niiña. Ñañarije mʉja upʉri ca boorore biro mʉja ca tiirʉga tʉgoeñarijere tii nʉnʉjeeticãña. 17 Ñañarije mani upʉri ca boorore biro mani ca tiirʉga tʉgoeñarijea, Añuri Yerire ca junarije nii. Ñucã, Añuri Yeri pee cãa, mani upʉri ca boorore biro mani ca tiirijere ca junagʉ niimi. Tea, pʉarã ameri ĩa junaricarore biro bii. To biri mʉja ca tiirʉgari wãme peere mʉja tii majiti. 18 Añuri Yeri pee mʉjare cʉ̃ ca majiojata, doti cũuriquere ca doti ecorã méé mʉja niirucu. 19 Ñañarije tiiriquere ca tii nʉnʉjeerãra ĩa majiriquera niicã: nʉmo cʉti, manʉ cʉti, bii pacarã epericarã cʉtirique, nʉmo mani, manʉ mani, bii pacarã tii eperique, tiirica wãme cõrora ca tiiya manirije, 20 weericarãrena ĩi nʉcʉ̃ bʉorique, doa eperique, ĩa tutirique, jĩcãri mena ca niiña manirije, doe peerique, ajia pairique, jĩcãri mena ca tii nii majiña manirije, bojorica wãme tʉgoeña dica watirique, 21 ĩa ʉgo ajiarique, jĩarique, cũmurique, baa pacarique, ñucã apeye tee ʉnore paʉ wãmeri tiicãma. Jʉguero mʉjare yʉ ca wede majioricarore birora mecʉ̃ cãare mʉjare yʉ ĩi nemo ñucã: Atere ca tii niirã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre eatirucuma. 22 Añuri Yeri cʉ̃ ca tii niirije pea: ameri mairique, ʉjea niirique, añuro niirique, tʉgoeña bayirique, bojoca añurique, añuro tiirique, to birora díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉocõa niirique, 23 ʉjero macʉ̃ ca niiña manirije, ca bii buiyeerijere tʉgoeña ametʉene bayirique, nii. Atera jĩcã wãme peera doti cũurique ca ĩi camotarije mani. 24 Cristo Jesús yaarã ca niirã, ñañarã cʉ̃ja ca niiro ca tiirijere, cʉ̃ja upʉri ca boorore biro ñañarije cʉ̃ja ca tiirije menara, Cristo menara teere ca bii yai weoricarãpʉ niima. 25 To biri Añuri Yeri mena mani ca niijata, Añuri Yerira manire cʉ̃ ca majiorijere ca tii nʉnʉjeeparã mani nii. 26 “Ca nii majuropeerã jãa nii,” ĩicãri, mani majuropeera ameri quẽe, ameri ĩa tuti, ca tiitiparã mani nii.

Gálatas 6

1 Yʉ yaarã, jĩcʉ̃ ʉnore ñañarije cʉ̃ ca tiiro mʉja ca ĩajata, mʉja añuro yeri tʉgoeña tutuarã ca niirã, puniro ĩiricaro maniro añuro cʉ̃re wede majio, ñucã cʉ̃ ca tʉgoeña yeri wajoaro cʉ̃re tiiya. Mʉja ca niiro cõrora tʉgoeña bojoca catiya tee peere, mʉja cãare ñañarije ca bii buiyeerije bii eare. 2 Mʉja ca niiro cõrora ca nʉcʉ̃rijere jeericarore biro, mʉjare ca bii niirijere ameri tii nemo niiña. To biro tiirã, Cristo cʉ̃ ca dotirijere tiirã mʉja tiirucu. 3 Ñucã jĩcʉ̃ ʉno watoara, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” ca ĩigʉa, cʉ̃ majuropeera ĩi ditogʉ tiimi. 4 Mʉja majuropeera, mʉja ca biirique cʉtirijere ĩa bejeya. Jĩcã wãme mʉja ca bii ametʉa nʉcãrije to ca niijata, aperã cʉ̃ja ca biirijepʉre cõoñaticãña. 5 Mani ca niiro cõrora mani ca biirique cʉtirijere ca ĩa maji nʉnʉa waaparã mani nii. 6 Añurije Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire ca bue majio ecogʉa, niipetirije mʉ ca cʉorije mena mʉre ca bue majiogʉre tii nemoña. 7 Mʉja majuropeera ĩi ditoticãña. Ʉmʉreco Pacʉra jĩcʉ̃ ʉno peera bui epe majitimi. Oterique cõrorena tee dicarena jeerique nii. 8 Ñañarije cʉ̃ ca tiirʉga tʉgoeñarijere ca tii nʉnʉjeegʉa, tee jʉorira ñañaro tamʉo yairucumi. Añuri Yeri cʉ̃ ca boorore biro ca tii nʉnʉjeegʉa, Añuri Yeri jʉorira caticõa niiriquere bʉarucumi. 9 To biri añurijere ca tii jʉtitiparã mani nii. Mani ca jʉtitijata, tii cuu ca earo añurije mani bʉarucu. 10 To biri mani ca tii nemopa tabe ʉno ca niiro, niipetirãre añuro ca tiiparã mani nii, añuro petira manire birora Cristore díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorãre. 11 Ĩaña, yʉ majuropeera paca owarique mena, mʉjare yʉ ca owa cojorijere. 12 Jeyua quejero yapare mʉjare ca wide taa dotirʉgarã, bojoca mena añuro tuarʉgarã wado to biro ĩima, “Cristo yucʉ tenipʉ manire cʉ̃ ca bii yai bojariquere mani ca wedejata, ñañaro tiirʉgarã mani cãare nʉnʉbocuma” ĩi uwima ĩirã. 13 Cʉ̃ja, jeyua quejero yapare ca wide taa dotirã cãa, doti cũuquĩriquere tii nʉnʉjee peotitima. Jeyua quejero yapare mʉjare ca wide taa dotirã, to biro mʉja upʉpʉre mʉja ca tiirijepʉre, “O biro ca tiirã niirã jãa bii,” ĩirʉgarã ĩima. 14 Yʉa mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca bii yai bojarique ca niitirijepʉra, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” yʉ ĩirʉgati majuropeecã. Cristo cʉ̃ ca bii yai bojarique jʉori, ati yepa maquẽ ñañarije tii niiriquea yʉre ca bii yai weoriquepʉ nii. Yʉ pee cãa teere ca bii yai weoricʉpʉ yʉ nii. 15 Jesucristo menara jeyua quejero yapare wide taaricʉ, wide taaya manigʉ, niiriquea wapa mani. Wãma yeri tʉgoeña wajoarique pee nii, ca wapa cʉtirije. 16 Ate ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã niipetirãre ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaarã Israel yaa pooga cãare, jĩcãri mena añuro niirique, ĩa mairique, to niijato. 17 Apeyera ñucã, jĩcʉ̃ ʉno peera ñañaro yʉ ca biiro cʉ̃ tii nemoticãjato, yʉa, Wiogʉ Jesús yee jʉori ca cami tujagʉ yʉ nii. 18 Yʉ yaarã, mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca ĩa mairije mʉja niipetirãre mʉja ca cati niirije menapʉ to niijato. To biro to biijato. Pablo

Efesios 1

1 Yʉ Pablo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro, Cristo Jesús yee quetire wederi majʉ, mʉja Éfeso macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca ñañarije manirã, Cristo Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerãre, mʉjare yʉ añu doti cojo. 2 Ʉmʉreco Pacʉ mani Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo, cʉ̃ja ca ĩa mairije, añuro niirique, mʉjare cʉ̃ja tiicojojato. 3 Baja peo nʉcʉ̃ bʉoricʉ cʉ̃ niijato Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo Pacʉ, Cristo jʉori, ʉmʉreco tutipʉ ca niirije niipetirije añurije mena, “Añuro cʉ̃jare to biijato” manire ca ĩiricʉ. 4 Ʉmʉreco Pacʉ ati yepare cʉ̃ ca tiiparo jʉgueropʉra, mani Cristore ca tʉo nʉnʉjeeparãre beje yerijãaupi, cʉ̃ ca ĩa cojorore ca ñañarije manirã, ñañarije ca tiitirã mani ca niipere biro ĩigʉ. 5 Maima ĩigʉ, Jesucristo jʉori cʉ̃ punare biro manire cʉ̃ ca tiipere jʉgueropʉra: “To biro yʉ tiirucu,” ĩiupi mee, cʉ̃ ca boorore biro, “Añuri wãme yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiricarore birora. 6 Atere to biro tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerije mena, cʉ̃ Macʉ̃ cʉ̃ ca maigʉ jʉori, añuro manire cʉ̃ ca tii bojariquere to birora mani ca baja peo nʉcʉ̃ bʉocõa niipere biro ĩigʉ. 7 Cristo mani yee jʉori bii yaigʉ cʉ̃ ca díi bate yairique jʉorira, do biro tiiya maniropʉ bʉaropʉra ca añu majuropeegʉ cʉ̃ ca niirije ca niiro biro, ñañarije mani ca tii niirijere cʉ̃ ca ametʉene bojariquere mani cʉo, 8 Ʉmʉreco Pacʉ niipetiro majirique, tʉo puorique, manire cʉ̃ ca tiicojoriquere. 9 Cʉ̃a, cʉ̃ ca boorore biro ca majiña maniriquere, mee jʉgueropʉra Cristo jʉori añuri wãme “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere mani ca majiro tiiupi, 10 tii cuu ca earo, niipetirije emʉaropʉ ca niirije, ati yepa maquẽre Cristo yee wado nii earucu, cʉ̃ ca ĩiricarore birora. 11 Ñucã Cristo jʉorira, cʉ̃ yeere ca cʉo nʉnʉa waaparã jãa ca niiro jãare tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ; mee jãarã jʉgueropʉra niipetirijepʉrena cʉ̃ ca boorore biro ca tiigʉ, cʉ̃ ca tiipa wãme ca niirore biro jãare beje ami yerijãaupi. 12 Cʉ̃ pea jãa, cʉ̃re ca yue jʉo niirucuricarã, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjee jʉorã jãa ca niiro booupi, cʉ̃ ca añu majuropeerijere niipetirã mani ca baja peo nʉcʉ̃ bʉopere biro ĩigʉ. 13 Ñucã mʉja cãa, díámacʉ̃ ca niirije queti manire cʉ̃ ca ametʉenerique añurije quetire tʉo nʉnʉjeema ĩirã, “Yʉ tiicojorucu,” cʉ̃ ca ĩiricʉ Añuri Yerire mʉjare cʉ̃ ca tiicojorique mena Ʉmʉreco Pacʉ yaarã peti mʉja ca niiro tiiupi. 14 Añuri Yerira, Ʉmʉreco Pacʉ: “Yʉ tiicojorucu,” manire cʉ̃ ca ĩiriquere, mani cʉ̃ yaarãre cʉ̃ ca ametʉene yapanori tabere teere ca cʉo eaparã mani ca niirijere ca bii jʉguegʉ niimi, cʉ̃ ca añu majuropeerijere mani ca baja peopere biro ĩigʉ. 15 To biri yʉ, Wiogʉ Jesús're díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaarã niipetirã mena añuro mʉja ca ameri mai niirijere, yʉ ca tʉorica tabepʉra, 16 juu buegʉ cõro mʉja jʉori, “Añu majuropeecã,” yʉ ĩi yerijãati Ʉmʉreco Pacʉre. 17 Mani Wiogʉ Jesucristo Ʉmʉreco Pacʉ, ca añu majuropeerije Pacʉre, añuro cʉ̃re mʉja ca majipere biro ĩigʉ, añuro majirique, cʉ̃ yee maquẽre majirique ca tiicojogʉ Añuri Yerire mʉjare cʉ̃ tiicojojato ĩigʉ, yʉ jãi. 18 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉre, mʉja ca tʉgoeñarijepʉre cʉ̃ majiojato, yʉ ĩi jãi boja, mʉja ca yue niirijere “Ate maquẽre ĩirã jãa jʉo ecojapa,” ĩi maji, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yaarãre cʉ̃ ca tiicojorije bʉaropʉra ca añu majuropeerije ca niirijere, 19 ñucã cʉ̃ ca yeri tutuarije ca peti nʉcãtirije, mani, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã menare ca bii bau nii niirijere mʉja ca majipere biro ĩigʉ. Ate yeri tutuariquea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije do biro ca tiiya manirije mena, 20 Cristore, ca bii yairicarã watoare cʉ̃ ca cati tuaro tii, ʉmʉreco tutipʉre cʉ̃ díámacʉ̃ nʉña pee cʉ̃ ca duwiro tiiri, 21 niipetirije ca yeri tutuarije, doti majirique, ĩa nʉnʉjeerique, doti niirique, ñucã ĩi nʉcʉ̃ bʉorica wãmeri ca niirije cõrorena ati cuu cãare, jiro macã cuupʉ cãare, 22 niipetirijepʉre ca doti niigʉ cũuupi Cristore. Ñucã cʉ̃rena, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niigʉ cʉ̃re cũuupi. 23 Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã, Cristo upʉ ca niirã pea, niipetiropʉ ca niigʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niirijere ñee dʉjaricaro maniro ca bii bau nii ĩñorã niima.

Efesios 2

1 Ména jʉgueropʉre, ñañarijere tiiri, mʉja ca ñañarije wapa ca bii yairicarãre biro mʉja niiupa, 2 ñañarijere tii nʉnʉjee, ñucã ñañarije yeri winopʉ ca yeri jãñagʉ cʉ̃ ca boorore biro tii, Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeetirãpʉre ca ĩi dito niigʉ cʉ̃ ca boori wãmere biro tii niima ĩirã. 3 Jãa cãa jʉgueropʉre, jãa niipetirãpʉra to birora jãa tii niirucuupa, jãa ca boorore biro ñañarije jãa ca tiirʉga tʉgoeñarije pee wadore tii niima ĩirã. Ate jʉori, aperã ñañaro cʉ̃ja ca tii ecoparore birora, jãa cãa, Ʉmʉreco Pacʉre ñañaro ca tii ecoparã peti jãa niiupa. 4 Ʉmʉreco Pacʉ pea bʉaropʉra ca ĩa maigʉ niiri, do biro tiiya maniropʉ manire mairi, 5 ñañarije mani ca tii niirucurije jʉori ca bii yairicarãre biro mani ca niimiriquere, Cristo jʉori catiriquere manire tiicojoupi. Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tii bojarique jʉori, mʉja ametʉaupa. 6 Cristo menara mani ca cati tuaro tiiri, ñucã cʉ̃ menara ʉmʉreco tutipʉ mani ca duwiro manire tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ. 7 Atere to biro tiiupi, jiro macã yʉtearipʉre, cʉ̃ ca bojoca añurijepʉ wapa manirora Cristo jʉori añurijere pairo manire cʉ̃ ca tii bojariquere ĩñorʉgʉ. 8 Ʉmʉreco Pacʉ ca bojoca añugʉ cʉ̃ ca niiro macã, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira mʉja ametʉene ecoupa. Atea mʉja majurope mʉja ca bʉarique méé nii. Ʉmʉreco Pacʉ wapa manirora cʉ̃ ca tiicojorije nii. 9 Añurije tii niirique jʉori méé bii. Jĩcʉ̃ ʉno peera, “O biro jãa ca tiirije jʉori, teere jãa bʉawʉ,” cʉ̃ja ca ĩi nucũ yujutipere biro ĩiro. 10 Mania, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiiricarã mani nii. Cristo jʉorira, wãma yeri manire wajoaupi, mee jʉgueropʉra añurije mani ca tii niipere cʉ̃ ca queno yueriquere mani ca tii nʉnʉa waapere biro ĩigʉ. 11 To biri mʉja judíos ca niitirã, (judíos, jeyua quejero yapare wide taacãrira, “Ʉmʉreco Pacʉ yaarã jãa nii,” ca ĩirã), “Ca jeyua quejero yapa wide taaya manirã,” cʉ̃ja ca ĩirã, 12 jʉgueropʉra Cristore ca majitirã, Israel yaa pooga macãrã méé, Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro mani tii niirucu,” ñucã “O biro mʉjare yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉoti, Ʉmʉreco Pacʉre majiti, tʉgoeña yue niirique mani, mʉja ca bii niiriquere tʉgoeñaña. 13 Mecʉ̃ra Cristo Jesús mena mʉja nii, ména jʉgueropʉra teere cʉoti, majiti, ca biimiricarãre Cristo cʉ̃ ca díi bate yai bojarique jʉori Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jee cojoricarã niiri. 14 Cristora niimi, añuro mani ca niiro manire ca tiigʉ. Cʉ̃ra, judíos, judíos ca niitirã mena ameri ĩarʉgati, mani ca bii niimiriquere, cʉ̃ ca bii yairique mena mani ca yeri wajoaro tii, jĩcã majare birora mani ca bojoca cʉti niiro manire tiiupi. 15 Ñucã doti cũurique ca dotirijere, tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeriquere, ca wapa maniro tiiupi. Atere to biro tiiupi, cʉ̃ majuropeera, pʉa poogapʉ ca niimiricarãre, jĩcã pooga macãrã cʉ̃ja ca niiro tii, tiicãri añuro jĩcãri mena niiriquere tiigʉ. 16 Ñucã cʉ̃ra, mani pʉa pooga macãrãpʉra mani ca ameri ĩarʉgati niimiriquere, Cristo cʉ̃ ca bii yairije menara tii yaio batecãupi, jĩcã majare birora Ʉmʉreco Pacʉ mena añuro cʉ̃ja nii eajato ĩigʉ. 17 Jesucristo doori, niipetirãpʉre añurije jĩcãri cõro niirique quetire, mʉja cʉ̃re ca majitirãre, jãa judíos cʉ̃re ca majirã cãare, wedeupi. 18 Cristo jʉori, mani ca niiro cõro, jĩcʉ̃ Añuri Yeri menara Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉre mani ca ea waarijere mani cʉo. 19 To biri mʉja, ca ĩa ñaaña manirã, ape yepari macãrãpʉ, mʉja niiti; ca ñañarije manirã Ʉmʉreco Pacʉ puna mena macãrã pee mʉja nii yua. 20 Mʉja, Cristo cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricarã, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majara, cũu ñee jʉorica yepare biro ca niirã jotoare, wii queno mʉa waariquere biro ca niirã mʉja nii. Cristora niicãmi tii wiire ʉ̃tãga ca jʉo tuu ñeericare biro ca niigʉ. 21 Cristo jʉorira, wii añuro jene peo ñeerica wiire biro mʉja bii nʉnʉa waa Wiogʉre tʉo nʉnʉjeema ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii, ca ñañarije maniri wii nii earʉgarã. 22 Ñucã, Jesucristo jʉorira jĩcã pooga macãrãra mʉja bii nea poo nʉnʉa waa, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ Añuri Yeri menapʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri wii nii earʉgarã.

Efesios 3

1 Ate jʉorira yʉ Pablo, Cristo yee jʉori tia cũurica wiipʉ yʉ nii, mʉja judíos ca niitirãre añuro mʉja ca niipere boo jãama ĩigʉ. 2 Mee, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tii bojariquere añuro mʉja ca niipere ĩigʉ, yʉre cʉ̃ ca wede dotiriquere mʉja majicu, 3 ca majiña manirije ca niiriquere Ʉmʉreco Pacʉ yʉre cʉ̃ ca majioriquere, mee, jʉguero peeto mʉjare yʉ ca owajãrore birora. 4 Atere buerã, Cristo yee maquẽ ca majiña manirije ca niiriquere yʉ ca majirijere mʉja majirucu: 5 tĩrʉmʉpʉre jĩcʉ̃ ʉno peerena ca wede majioña manirique, mecʉ̃ra yua ca ñañarije manirã Cristo yee quetire wederi maja, to biri Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja mena, cʉ̃ yʉʉ Añuri Yeri jʉori cʉ̃ ca majioriquere. 6 Ate nii ca majiña manirique: Ʉmʉreco Pacʉ, añurije queti jʉori bojoca poogaari niipetirore jʉomi, Cristore tʉo nʉnʉjeeri, israelitas're birora Ʉmʉreco Pacʉ yaarã nii, “To biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉo, jĩcã upʉra nii, cʉ̃ja biijato ĩigʉ. 7 Ate añurije quetire, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije ca niirore biro cʉ̃ ca mairije jʉori, yʉre cʉ̃ ca tiicojoriquere paderi majʉ yʉ nii eawʉ. 8 Niipetirã Ʉmʉreco Pacʉ yaarã watoare “Cʉ̃ ca ĩiña manigʉ,” nii pacagʉ, Cristo añuro cʉ̃ ca tiirije do biro tii, ca maji petiya manirijere bojoca poogaarire yʉ ca wedepe maquẽre yʉ boca amiwʉ. 9 To biro tiiri, Ʉmʉreco Pacʉ niipetirije ca tiiricʉ cʉ̃ ca tiipere, tĩrʉmʉpʉra ca majiña manirije ca nii jʉo dooriquere, niipetirã cʉ̃ja ca tʉo majiro yʉre tii dotiwi. 10 O biro tiiri mecʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majirijere bojorica wãmeri Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã menapʉ, ʉmʉreco tutipʉre ca yeri tutuarã, ca dotirã ca niirãre, cʉ̃ja ca majiro tiimi, 11 Cristo Jesús mani Wiogʉ jʉori, “To biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩirique ca peti nʉcãtipe cʉ̃ ca tiirique ca niirore biro. 12 Jesucristo yaarã niiri, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori uwiricaro maniro Ʉmʉreco Pacʉ pʉtore mani ea waa maji. 13 To biri mʉjare ĩima ĩigʉ, ñañaro yʉ ca biirijere tʉgoeñarique paiticãña. O biro mʉjare yʉ ĩi: “Ñañaro yʉ ca biirijea mʉja peera añurije maquẽ niiro bii.” 14 Ate jʉori, mani Wiogʉ Jesucristo Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niirã, ati yepa ca niirã, niipetirãre ca tiiricʉ jʉguerore yʉ ãjʉro jupea mena ea nuu waari, 16 Ʉmʉreco Pacʉre yʉ jãi, cʉ̃ ca añu majuropeerije pairopʉ ca niicãrijere cʉ̃ Añuri Yeri jʉori, mʉja ca cati niirijepʉre yeri tutuariquere tiicojo, 17 díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, Cristo mʉja yeripʉ nii, ñucã ameri mairiquera mʉja ca cati niirijere ca jʉo tutua niirije nii, to biijato ĩigʉ. 18 Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca ñañarije manirã niipetirã mena, Cristo cʉ̃ ca mairije ca peti nʉcãtirije, ca ejaro pee cãare, ca yoaro pee cãare, ca emʉaro pee cãare, ca ʉ̃cʉ̃aro pee cãare, to cõrora ca niicãrijere tʉo jeeño, 19 to biri cʉ̃ ca mairije mani ca tʉgoeñarije ametʉenero ca niirijere majicãri, Ʉmʉreco Pacʉ niipetiropʉ cʉ̃ ca niirije mʉjapʉre to ca niipere biro ĩigʉ, yʉ jãi boja. 20 Mani ca jãirije, mani ca tʉgoeñarije, ametʉeneropʉ ca tii majigʉ, cʉ̃ ca tutuarije ca niirore biro manipʉre ca tii niigʉ 21 Ʉmʉreco Pacʉre, Cristo Jesús jʉori, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã jʉori, cʉ̃ ca añu majuropeerijere bojoca cʉ̃ja ca nii mʉa nʉcã nʉnʉa waaro cõrora to birora ĩi nʉcʉ̃ bʉocõa niirique to niijato. To biro to biijato.

Efesios 4

1 Atere ĩima ĩigʉ, yʉ Wiogʉ yee jʉori tia cũurica wiipʉ ca niigʉ, “Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉoricarãre birora, tiirica wãmeri ʉno wadore tii niiña,” mʉjare yʉ ĩi. 2 “O biro ca biirã jãa nii,” ĩiti, ca bojoca añurã nii, ca nʉcãrã nii, mʉja ca niiro cõrora ñañaro ĩitirãra ameri mai, tiicõa niiña. 3 Añuro niirique, niipetirãpʉre jĩcã majare biro nii earicaro ca tiirije Añuri Yeri cʉ̃ ca tiirijere, to birora tiicõa niiña. 4 Ʉmʉreco Pacʉ jĩcã wãmerena ca yueparã cʉ̃ ca jʉoricarã mʉja ca niirore birora, jĩcã upʉra nii, jĩcʉ̃ Añuri Yerira nii, biimi. 5 Wiogʉ jĩcʉ̃ra, jĩcã wãmera díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique, uwo coerique cãa jĩcã wãmera, 6 ñucã jĩcʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ niipetirã Pacʉ nii, biimi. Niipetirã ametʉenero nii, niipetirãpʉre bojoca cʉti nii, niipetiropʉ nii, biimi. 7 To ca bii pacaro, manire mani ca niiro cõrorena, Cristo cʉ̃ ca booricarore biro mani ca tii maji niipe añurijere manire tiicojoupi. 8 To birira Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Ʉmʉreco tutipʉ tua mʉa waagʉ, ñañaro mani ca tiiro ca tii niirijere jeecoaupi. To biro tiicãri, bojocare añurije tii majiriquere tiicojoupi,” ĩi. 9 ¿Do biro ĩirʉgaro “Mʉa waaupi” to ĩiti? “Ména, ati yepapʉre duwi doo jʉoupi,” ĩirʉgaro ĩi. 10 Ati yepapʉ ca duwi dooricʉra ñucã, ʉmʉrecori õo pee jañuropʉ mʉa waaupi, niipetiropʉ bojoca cʉti peoticã cojorʉgʉ. 11 Cʉ̃ra jĩcãrãre cʉ̃ yee quetire ca wedeparã, aperãre Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, aperãra añurije quetire wede yujuri maja, aperãra Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre jʉo niiri maja, bue majiori maja, cʉ̃ja ca niiro tiiupi. 12 O biro tii majioupi Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre, añurije tiirique maquẽre cʉ̃jare wede majio, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca nii mʉa nʉcãro tii, cʉ̃ja tiijato ĩigʉ. 13 O biro biirã, niipetirãpʉra díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re majiriquere, jĩcã majara nii ea, Cristo cʉ̃ ca biirore biropʉ bojoca añurã peti, mani nii yapano earucu. 14 To biri wimarãre biro, yoari méé tʉgoeña wajoa, ca ĩi ditorã díámacʉ̃ ca niitirijerena díámacʉ̃re biro cʉ̃ja ca ĩi dito yujurijerena tʉo nʉnʉjee, mani biitirucu. 15 To biro biitirãra, ameri mairique mena díámacʉ̃ ca niirijere tii nʉnʉjeerã, niipetirijepʉrena mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca biirore biropʉ mani bii earucu. 16 To biro cʉ̃ ca tiirije jʉori, niipetiri upʉ ameri mairique mena añuro bʉcʉa nʉnʉa waa, upʉ macã taberi añuro nii tuu doo ñee biicãri, tee ca niiro cõrora tee ca tii niipe ca niirore biro ca tii niirije ca niiro macã. 17 To biri Wiogʉ wãme mena, o biro mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã, cʉ̃ja majuro cʉ̃ja ca tʉgoeñarijerena cʉ̃ja ca tii nʉnʉjeerore biro bii niiticãña. 18 Añuro maji ame wititi, cʉ̃ja yeri menapʉ tʉo jeeñorʉgati, cʉ̃ja ca biirije pee cʉ̃jare ca bii ametʉene nʉcãrije jʉori, cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijepʉre boe taati. Cʉ̃ja, Ʉmʉreco Pacʉ catirique cʉ̃ ca tiicojorijere cʉoti, biicãma. 19 To biro biicãri, ca bobo tʉgoeñarique manirã niiri, ñañarije tiirique peere tii nʉnʉjee pacarã, ñañaro cʉ̃ja ca tii niirijere tii tuati majuropeecãma. 20 Mʉja to biro tii niirique méére, Jesucristo yee quetire mʉja bue majio ecoupa, 21 yee mééra cʉ̃ yee maquẽ díámacʉ̃ ca niirije ca niirore birora wede, bue majio, tiiricarã mʉja ca niijata. 22 Jʉguero mʉja ca bii niirucurique peera to biro mʉja ca tii niirucurique ñañarije, añurore biro ca bii dito niirijere, “To cõrora tii yerijãaña,” ĩi bue majioricarã mʉja niiwʉ. 23 Mʉja ca tʉgoeña niirijere ca wajoa ecoricarã nii, 24 mʉjare ca jeeñoricʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca biirore biro díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore birora añurã nii, ca ñañarije manirã nii, wãma wãme niirique cʉtirique peere jee ʉpa, bii bojoca cʉti niiña. 25 To biri to cõrora ĩi dito yerijãaña. Mʉja ca niiro cõrora mʉja pʉto macãrãre díámacʉ̃ ca niirore biro wedeya, niipetirãpʉra jĩcã upʉ macãrãra mani nii. 26 Ajiarã cãa ñañarije tiieto. Jĩcã rʉmʉpʉ ajia naio waaticãña. 27 Satanás're bii bojaticãña. 28 Ca jee dutirucuricarã cãa, jee duti nemoeto. Jee dutitirãra añuro pade niiña, ca boo pacarãre mʉja ca tii nemopere mʉja ca cʉopere biro ĩirã. 29 Ñañarije wedeticãña. Añurije, añuro mani ca nii mʉa nʉcãro ca tiirije, ca tʉorã añuro cʉ̃ja ca tʉo yeri puna jãñaro ca tiirije pee wadore wedeya. 30 Cʉ̃ ca ametʉeneri rʉmʉ ca niiro cʉ̃ yaarãre ĩa majirʉgʉ, cʉ̃ ca tiicojoricʉ Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri cʉ̃ ca tʉgoeñarique pairo tiiticãña. 31 Mʉja ca ajia jini tuurucurijere, ñañaro tiirʉga ajia nucũ yujuriquere, ajiariquere, acaro buiriquere, ñañaro ĩi tutiriquere, to biri niipetirije ñañarijere to cõrora yerijãaña. 32 Mʉja ca niiro cõrora ca bojoca añurã, ca boo paca ĩarã, niiña. Ñucã ñañaro mʉja ca tiirijere ameri wede quenoña, Ʉmʉreco Pacʉ, Cristo jʉori mʉja ca ñañarijere mʉjare cʉ̃ ca acobo bojaricarore birora.

Efesios 5

1 Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ puna, cʉ̃ ca mairãre birora cʉ̃re biro tii nʉnʉjeeya. 2 Niipetirãre mairique mena tii niiña. Jesucristo manire maigʉ, mani yee jʉori bii yai boja, waibʉcʉ díí joe mʉenericaro Ʉmʉreco Pacʉre añuro ca jʉti añu mʉenerijere biro cʉ̃ ca biiricarore birora. 3 Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca niirã, tiirica wãme coro méépʉ ñee epericarã cʉti yai waarique ʉnorena, jĩcã wãme ñañarije ʉnora, ñucã apeye cʉocã pacarã pai jañuro boo nʉnʉa waarique ʉnorena, wede duwi yujuticãña. 4 Ñucã ca tʉorʉgaya manirije ʉno cãare, ca tʉo ʉjea niiña manirijerena, docuorijerena, ĩi bui wede peni duwi yuju, tiiticãña, atea añurije méé nii. Teere ĩitirãra, Ʉmʉreco Pacʉ peere baja peo nʉcʉ̃ bʉoya. 5 Jĩcʉ̃ ʉno peera nomiare ñee epe, ñañarije wadore tii, apeye cʉocã pacagʉ bʉaro jañuro boo nʉnʉa waa ca biigʉ, tee ʉnorena ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉa Ʉmʉreco Pacʉ, Cristo mena cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ca waatipʉ cʉ̃ ca niirijere ca majiparã mʉja nii. 6 Jĩcʉ̃ ʉno peerena ĩi dito ecoticãña. Ate jʉorira doo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re ca ametʉene nʉcãrãre ñañaro cʉ̃ ca tiipe. 7 To biri mʉja menapʉra cʉ̃jare biro bii bui cʉtiticãña. 8 Mʉja, jʉgueropʉre ñañarije wado tii niima ĩirã, ca naitĩaropʉ niirãre biro mʉja bii niimiupa. Mecʉ̃ra yua Wiogʉ yaarã niima ĩirã, ca boero pee mʉja nii. Ʉmʉreco Pacʉ punare birora bii niiña. 9 Ca boerije jʉori ca biirijea, ca bojoca añurã niirique, añurije maquẽ tiirique, díámacʉ̃ wado ĩi niirique nii. 10 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarije peere ĩa bejeri tii niiña. 11 Ca naitĩaropʉ niirãre biro ca niirã cʉ̃ja ca tiirijere tiiticãña. To biro tiitirãra, “Ñañarije niiro bii, to biro tiirique” cʉ̃jare ĩi wede majioña. 12 Yaioropʉ cʉ̃ja ca tiirijere bau niiropʉ wede batojata, ca boborije nii. 13 Niipetirijepʉre ca boerije to ca boe eyo peoticãjata, bau niirije nii eacã, 14 ca boerijea, niipetirijere ca bauro tii. To birira o biro ĩi: “Mʉ, ca cãnigʉre biro ca biigʉ wãcãña. Ca bii yairicarã watoapʉ niigʉre biro ca niigʉ wãmʉ nʉcã, bojoca catiya. To biro mʉ ca biiro, Cristo mʉre jĩa boerucumi,” ĩi. 15 To biri mʉja ca biirique cʉti niirijere añuro tʉgoeña majiri tii niiña. Ca tʉgoeña majitirãre biro niitirãra, añuro ca tʉgoeña majirãre biro pee niiña. 16 Ʉmʉrecori ñaña jañu, to biri añuro mʉjare ca bii eari taberira mʉja ca tiipere tiicãña. 17 Ca tʉgoeña bojoca catitirã niiticãña. “¿Dije pee to niiti, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorije?” ĩi tʉgoeña majiña petopʉra. 18 Cũmuticãña. Cũmuriquea añuro mani ca niirijere ca ñañorije nii. To biro biitirãra, Añuri Yeri cʉ̃ ca boorore biro, cʉ̃ ca dotirije peere tii nʉnʉjee niiña. 19 Mʉja ca niiro cõrora, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉorique mena, baja ʉjea niirique mena, añuro yeri tʉgoeñarique cʉti baja ʉjea niirique mena, ameri wede peni niiña. Mʉja ca yeri jãñarije niipetiro mena baja, ĩi nʉcʉ̃ bʉo, ĩi niiña mani Wiogʉre. 20 Niipetirijepʉrena mani Wiogʉ Jesucristo jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ, mani Pacʉre, “Añu majuropeecã” cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉocõa niiña. 21 Mʉja ca niiro cõrora ameri tʉo nʉnʉjee niiña, Cristore ca nʉcʉ̃ bʉorã niiri. 22 Nomia, ca manʉ jʉ̃mʉa cʉtirã, Wiogʉre mʉja ca tʉo nʉnʉjeerore birora mʉja manʉ jʉ̃mʉare tʉo nʉnʉjeeya. 23 Ca nʉmo cʉtigʉa, cʉ̃ nʉmore ca jʉo niigʉ niimi, Cristo cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ upʉre biro ca niirãre ca jʉo niigʉ cʉ̃ ca niirore birora. Ñucã cʉ̃ra niimi, cʉ̃jare ca ametʉenegʉ. 24 Cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã Cristore cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeerore biro, mʉja cʉ̃ja nʉmoa cãa mʉja manʉ jʉ̃mʉare niipetirijepʉrena ca tʉo nʉnʉjeeparã mʉja nii. 25 Ca nʉmoa cʉtirã, mʉja nʉmoare maiña, Cristo cʉ̃ yaarãre maigʉ, ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca niiro tiirʉgʉ, 26 cʉ̃jare cʉ̃ ca bii yai bojaricarore birora. Cʉ̃ra, oco, upʉre ca coerore birora, cʉ̃ yee wederique mena mani ca yeri tʉgoeña wajoaro tiiupi, 27 cʉ̃ yaarãre cʉ̃ majuropeera añurã, ca ñañarije manirã, ñañarijere ca tiitirã, cʉ̃ja ca niiro tiirʉgʉ. 28 O biri wãmera mʉja, cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉa, mʉja upʉre mʉja ca mairore birora mʉja nʉmoare ca maiparã mʉja nii. Cʉ̃ nʉmore ca maigʉa, cʉ̃ upʉrirena maigʉ tiimi. 29 Jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ upʉrena ĩa tutitimi. Tiitigʉra añuro baa, ĩa nʉnʉjee, tii niimi, Cristo cʉ̃ yaarãre cʉ̃ ca tiirore birora. Mania, cʉ̃ upʉ macã taberi niirã mani bii. 31 To biri, ʉmʉ cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore witi weorucumi, cʉ̃ nʉmo mena niirʉgʉ. Cʉ̃ja pʉarãpʉra jĩcã upʉra nii earucuma. 32 Atea ca majiña manirije ca niimiriquera nii. Yʉa, Cristo, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã menare ĩigʉ yʉ ĩi. 33 To biri mʉja ca niiro cõrora, mʉja upʉre mʉja ca mairore birora mʉja nʉmoare maiña. Mʉja, cʉ̃ja nʉmoa cãa, mʉja manʉ jʉ̃mʉare nʉcʉ̃ bʉoya.

Efesios 6

1 Mʉja, cʉ̃ja puna, Wiogʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarore biro mʉja pacʉare tʉo nʉnʉjeeya. Atea añurije nii. 2 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirique ca nii jʉorije, “To biro biirucu,” cʉ̃ ca ĩirique mena ca niirije ate nii: “Mʉ pacʉre, mʉ pacore, nʉcʉ̃ bʉoya, 3 añuro mʉjare bii, ati yepapʉre yoaro cati nii, mʉja ca bii ʉjea nii niipere biro ĩirã,” ĩi. 4 Mʉja, cʉ̃ja pacʉa, mʉja punare cʉ̃ja ca ajiaro tiiticãña. To biro tiitirãra, Wiogʉ cʉ̃ ca boorore biro pee añuro cʉ̃jare wede majio tii majoña. 5 Mʉja pade bojari maja, ati yepare mʉja ʉparã ca niirã cʉ̃ja ca ĩirore biro tiiya. Nʉcʉ̃ bʉorique mena añuro yeri tʉgoeñari, Cristorena pade bojarãre biro, cʉ̃jare pade bojaya. 6 Cʉ̃ja mena añuro tuarʉgarã, mʉja ʉparã cʉ̃ja ca ĩa cojoro wado añuro pade dito, tiiticãña. Cristore pade bojari majare birora Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro añuro yeri tʉgoeñarique mena padeya. 7 Bojocarena pade bojarãre biro méé, Wiogʉrena pade bojarãre biro, añuro tiirʉgarique mena padeya. 8 Mani ca niiro cõrora, pade coteri majʉ ca niigʉ, añuro ca niigʉ, “Añurije mani ca tiiricarore birora Wiogʉ cʉ̃ ca tiicojorijere mani ñeerucu,” ca ĩi majiparã mani nii. 9 Mʉja, cʉ̃ja ʉparã, mʉjare pade bojari majare ĩi uwiotirãra, añuro mʉjare cʉ̃ja ca pade nʉnʉjeerore birora añuro cʉ̃jare tiiya. Mʉja cʉ̃ja ʉparã, mʉja cʉ̃jare pade bojari maja cãa, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ Wiogʉ jĩcʉ̃rena ca pade nʉnʉjeerã mʉja ca niirijere majiña. Cʉ̃a bojocare ca ĩa dica woogʉ méé niimi. 10 Yʉ yaarã, mecʉ̃ra yua mʉja ca tʉgoeña tutuapere, Wiogʉ cʉ̃ ca tutuarije do biro ca tiiya manirijepʉre amaña. 11 Ʉmʉreco Pacʉ bojoca tooye cʉtirique niipetirije cʉ̃ ca tiicojorique mena, bojoca tooye cʉti niiña, ñañarije mani ca tiiro manire ca tiigʉ Satanás cʉ̃ ca ĩi ditorijerena jãa tii nʉnʉjeere ĩirã. 12 Bojoca mena ameri quẽe niirã méé mani tii. Ñañarije wiorã mena, ca dotirã mena, ati ʉmʉrecorire ñañarije tiiricaro ca tii niirã mena, emʉaropʉ macãrã mani waparã ñañarije ca tiirã mena, ameri quẽe niirã mani tii. 13 To biri niipetirije bojoca tooye Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca tiicojoriquere jee ʉpaya, ñañaro mʉjare ca bii eari rʉmʉre tʉgoeña bayi, bii ametʉa nʉcã, to birora mʉja ca tʉgoeña bayicõa niipere biro ĩirã. 14 To biri to birora tʉgoeña tutuacõa niiña. Díámacʉ̃ ca niirije mena wẽñarica daa cʉticãricarã nii, ca niirore biro tii niirique ca niiriro cõme jutiro jãña, 15 añurije queti añuro niiricaro ca tiirijere wederã waarʉgarã añuro queno yuericarãpʉ niiricaro ca tiirije dʉpo juti jãñaricarãpʉ nii yue, biiya. 16 Añuro petira, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijera, mʉja wapero to niijato, Satanás mʉjare cʉ̃ ca ĩi cõa jãarije niipetirijere ca camotaapere biro ĩiro. 17 Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca ametʉeneriquere mʉja dʉpʉgare ca camotaari coro, come corore biro cʉo, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ wederiquera, Añuri Yeri mʉjare cʉ̃ ca tiicojori pĩi niipĩire biro cʉo, tiiya. lb00196b.tif 18 Añuri Yeri cʉ̃ ca majiorije mena to birora juu buecõa niiña. To birora añuro tʉgoeña bojoca catiri nii, ca ñañarije manirã Ʉmʉreco Pacʉ yaarã niipetirãre Ʉmʉreco Pacʉre juu bue boja, tiicõa niiña. 19 Yʉ cãare juu bue bojaya, yʉ ca ĩipere Ʉmʉreco Pacʉ yʉre cʉ̃ majiojato ĩirã. Ñucã uwiricaro maniro, Ʉmʉreco Pacʉ yee ca majiña manirije ca niirique añurije quetipʉre ca niirijere, cʉ̃ja ca majiro yʉ ca tiipere biro ĩirã. 20 Ʉmʉreco Pacʉra ate añurije quetire yʉre wede yuju doti cojowi. Tee jʉorira mecʉ̃ra, come daari mena cʉ̃ja ca jiaricʉ yʉ nii. To biri Ʉmʉreco Pacʉre yʉre jãi juu bue bojaya, cʉ̃ yee quetire uwiricaro maniro yʉ ca wedepere biro ĩirã. 21 Tíquico mani yee wedegʉ, yʉ ca maigʉ, añuro mani Wiogʉ yeere yʉre pade nemori majʉ, yʉ ca bii niirijere, yʉ ca tii niirije niipetiro, mʉjare wederucumi. 22 To biri jãa ca bii niirijere mʉjare wede, mʉja pea teere tʉo ʉjea nii, mʉja ca biipere biro ĩigʉ, mʉja pʉtopʉ cʉ̃re yʉ tiicojo. 23 Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, Wiogʉ Jesucristo, añuro niirique, ameri mairique, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique, mani yaarãre cʉ̃ja tiicojojato. 24 Mani Wiogʉ Jesucristore ca mairã niipetirãre añuro cʉ̃ ca tii bojarique, cʉ̃ ca mairije ca peti nʉcãtirijere cʉ̃ tiicojojato. To biro to biijato. Pablo

Filipenses 1

1 Pablo, Timoteo, Cristo Jesús yeere paderi maja, mʉja niipetirã, Cristo Jesús jʉori, ca ñañarije manirã Filipos'pʉ ca niirã, ñucã nea poorica wiire tii nemori maja, to biri jʉo juu bue niiri maja menapʉrena, ati pũurore jãa owa cojo. 2 Ʉmʉreco Pacʉ, mani Pacʉ, to biri Wiogʉ Jesucristo, manire cʉ̃ja ca ĩa mairijere, to biri jĩcãri cõro añuro niiriquere mʉjare cʉ̃ja tiicojojato. 3 Mʉjare yʉ ca tʉgoeñarije cõrora, yʉ Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã,” yʉ ĩi. 4 Yʉ ca juu buerije cõrora ʉjea niirique mena wado mʉja niipetirãre yʉ juu bue boja, 5 Jesucristo yee quetire mʉja ca tʉo jʉori rʉmʉpʉra yʉre mʉja ca tii nemo nʉnʉa dooriquere, mecʉ̃pʉ cãare to birora yʉre mʉja tii nemocõa nii. 6 Yee méé yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yee añurijere mʉjapʉre ca tii jʉoricʉra, añuro mʉja ca niiro mʉjare tii nʉnʉa waarucumi, Cristo Jesús nemo cʉ̃ ca tua doori rʉmʉpʉ. 7 O biro mʉja niipetirãpʉre yʉ ca ĩi tʉgoeñarije añurijera nii, tia cũurica wiipʉ niigʉ cãa, ñucã wiorã pʉtopʉ añurije quetire ñañaro ca ĩi wede pairãre ĩi camota, díámacʉ̃ ca niirijera nii, ĩi wede majio niigʉ cãa, to birora mʉjare yʉ tʉgoeñacõa nii. Mʉja niipetirãpʉra Ʉmʉreco Pacʉ añurije yʉre cʉ̃ ca tiicojoriquere yʉ menara mʉja tii nemo nii. 8 Ʉmʉreco Pacʉ majimi mʉja niipetirãre, Cristo Jesús cʉ̃ ca mairije mena bʉaro mʉjare yʉ ca mai niirijere. 9 Ate nii yʉ ca jãi juu bue bojarije: Mʉja ca ameri mairijere bʉaro jañuro ameri mai nʉnʉa waa, ñucã bʉaro maji, niipetirijere tʉo jeeño maji, 10 añurije pee wadore ĩa maji, ñucã Jesucristo cʉ̃ ca doori rʉmʉre ca ñañarije manirã nii, ñañarije ca tiirã niima, ca ĩi ecotirã nii, 11 ñucã Jesucristo jʉori, añuro tiirique mʉja ca tii niirijere bʉaro jañuro tii nʉnʉa waa, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peo, cʉ̃ja ca tiiro mʉja ca tiipere ĩigʉ. 12 Yʉ yaarã, ano yʉre ca biirije, añurije quetire bʉaro jañuro ca jeja nʉcã nʉnʉa waaro ca tiirijere mʉja ca majiro yʉ boo. 13 To biri niipetirã macã wiogʉ yaa wiire ca coterã uwamarã, ñucã aperã cãa, Jesucristo jʉori tia cũurica wiipʉ yʉ ca niirijere cʉ̃ja ca majiro cʉ̃jare tii. 14 Tia cũurica wiipʉ yʉ ca niiro ĩarã, mani yaarã Jesucristo yee quetire ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirã jañuripʉra, Jesucristo peere bʉaro jañuri tʉo nʉnʉjee tʉgoeña bayicãri, uwiricaro maniro Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wedema. 15 Jĩcãrã Jesucristo yee quetire wederã, ĩa ʉgo ajiarique mena, ñucã “Jãape jãa ĩi ametʉa nʉcãrucu” ĩirique mena, cʉ̃ja ca wederijea díámacʉ̃ra nii. To ca bii pacaro aperã, añuri wãme tʉgoeñarique cʉtiri wedema. 16 Aperã, Jesucristo yee añurije quetire “Díámacʉ̃ra nii cʉ̃ ca ĩi wede niipere ĩima ĩigʉ, tia cũurica wiipʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiimi Ʉmʉreco Pacʉ,” ĩi majiri, mairique mena Jesucristo yee quetire wedema. 17 To biro cʉ̃ja ca ĩicãro aperã pea, añuro tʉgoeñarique cʉtiri méé, cʉ̃ja majurope cʉ̃ja ca boo tʉgoeñarijere ĩima ĩirã, wedema. “To biro mani ca ĩiro, tia cũurica wiipʉ niigʉ, ñañaro cʉ̃ ca tamʉorijere bʉaro jañuro ñañaro cʉ̃ tamʉo bʉañajato,” ĩi tʉgoeñacãri wedema. 18 Biiropʉa tee ʉnoa, “To biro ĩima” ĩirique méé nii. No ca boorora wede, ca niirore biro wede, cʉ̃ja ca ĩimijata cãare, mee Jesucristo yee quetirena wederã tiima. To biro cʉ̃ja ca tiirijere yʉ ʉjea nii jañu. Bʉaro jañuro yʉ ʉjea niicã nʉnʉa waarucu. 19 Ate niipetirije o biro cʉ̃ja ca tii niirijea, ñañaro yʉ ca biirijere yʉ ca ametʉaro ca tiipera ca niirijere yʉ maji. To biri Ʉmʉreco Pacʉre yʉre mʉja ca jãi bojarucurije, ñucã Jesucristo yʉʉ Añuri Yeri yʉre cʉ̃ ca tii nemorije cãa, añu majuropeecã. 20 “Ʉmʉreco Pacʉ pea, boboro yʉ ca tamʉoro yʉre tiitirucumi,” yʉ ĩi tʉgoeña bayicã. To biri niipetirã cʉ̃ja ca tʉo cojoro, “To biro yʉre biibocu” ĩiri méé, cʉ̃jare yʉ wederucu. Ñucã mecʉ̃ cãare yʉre ca biirucuricarore birora, bʉaro jañuro yʉ Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca nii majuropeerije yʉ mena ca niirijere, yʉ ca catijata cãare, ñucã yʉ ca bii yairo jiro to ca niimijata cãare, ĩarucuma. 21 To biri yʉ ca catijata, Cristo yee wadore yʉ wede. Ñucã bii yaigʉpʉ cãa cʉ̃ menara yʉ niirucu. 22 Yʉ ca caticã nʉnʉa waajata, ametʉene jañuro Jesucristo manire cʉ̃ ca doti cũuriquere, to birora yʉ tiicõa niibocu. To biri, “O biro pee yʉ biirucu,” yʉ ĩi majiti. 23 Ate pʉa wãmepʉrena yʉ ca tiirʉgarije ca niiro macã, “Tii wãme peere yʉ tiirucu” yʉ ĩi majiti. “Jesucristo mena niigʉ waarʉgʉ yʉ ca bii yaijata, añu majuropeecãbocu,” yʉ ca ĩirije nii. 24 Ñucã ape tabera añurije peere mʉjare boojãma ĩigʉ, bʉaro yʉ ca cati nʉnʉa waarʉgarije nii, yʉre bii. 25 “To biro ca biipʉ yʉ niicu,” yʉ ca ĩirore biro ca biipʉ niiri, mʉja menara yʉ tuarucu. Cristore díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere bʉaro jañuro tʉgoeña ʉjea nii, mʉja ca bii nʉnʉa waaro mʉjare tii nemorʉgʉ. 26 O biro biigʉ, jiro ñucã mʉja mena yʉ ca niiro, Cristo Jesús yaarã mʉja ca nii ʉjea niirije, yʉ jʉori bʉaro jañuro mʉja ca ʉjea niiro tiirucu. 27 Mʉja ca biirique cʉti niirije wadore Jesucristo yee añurije queti ca ĩirore biro bii niiña. To biro mʉja ca biiro, mʉjare yʉ ca ĩagʉ waajata cãare, ñucã yoaropʉ yʉ ca niijata cãare, mʉja ca biirijere queti tʉogʉra, jĩcãri cõro tʉgoeña bayi, añurije quetire jĩcãri cõro díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo bayi nʉnʉa waa, 28 ñucã “Cʉ̃jare ca ĩa junarãre uwi tʉgoeñaricaro maniro bii niijapa,” yʉ ĩi majirucu. Cʉ̃ja pea to biro cʉ̃ja ca ĩirijera ñañaro ca bii yaiparã cʉ̃ja ca niirijere ĩñoma. Ñucã mʉja peera ñañaro mʉja ca biiboriquere mʉja ca ametʉapere ĩñoro bii. Atea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiirije nii. 29 Mʉjara, Jesucristore tʉo nʉnʉjeerique wado méé nii, cʉ̃ jʉori ñañaro ca tamʉoparã mʉja ca niirije cãa niiro bii. 30 Mʉja, to biri yʉ cãa, Jesucristo yee quetire mani ca wederije jʉori ñañaro manire cʉ̃ja ca tii pacaro, jĩcãri cõro teere mani wede nʉnʉa waa. Jʉgueropʉ cãare to birora teere yʉ ca wedero mʉja ĩawʉ. Mecʉ̃ cãare to birora yʉ ca tiicã nʉnʉa waarije quetire mʉja tʉocu ñucã.

Filipenses 2

1 To biri Jesucristo, ca ʉjea niirã mʉja ca niiro tii, cʉ̃ ca mairijera mʉja ca tʉgoeña ʉjea niiro tii, Añuri Yeri mena añuro nii, ca ĩa ʉjea niirã, ñucã ca boo paca ĩarã, mʉjare cʉ̃ ca tiijata, 2 niipetirãpʉra añuro nii, jĩcʉ̃ peere biro ameri mai, jĩcʉ̃re birora tʉgoeñarique cʉti, mʉja ca bii niirije mena yʉ ca ʉjea niiro yʉre tiiya. 3 “Mani pee mani tii ametʉene nʉcãcãjaco,” ñucã, “Mania cʉ̃jare biro méé mani bii,” ĩirique mena tiiticãña. To biro ĩitirãra, watoa macãrãre biro pee niiri, “Cʉ̃ja pee doca mani ametʉenero ca nii majuropeera niima” ĩirique mena tiiya. 4 Jĩcʉ̃ ʉno peera mʉja wado añuro mʉja ca niipere amaaticãña. Aperã añuro cʉ̃ja ca niipe cãare amaña. 5 Mʉja ca tʉgoeñarijere Cristo Jesús cʉ̃ ca tʉgoeñaricarore biro ca tʉgoeñaparã mʉja nii: 6 Cʉ̃a, Ʉmʉreco Pacʉra nii pacagʉ, Ʉmʉreco Pacʉre biropʉ cʉ̃ ca niirijere, teerena ca waa weo majiña manirijere biro ĩa, tiitiupi. 7 To biro biitigʉra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca niirijere cʉ̃ majuropeera camotati, pade coteri majʉre biro pee bii, bojoca baʉaupi. 8 Bojocʉre biro baʉa eari, cʉ̃ majuropeera watoa macʉ̃re biro bii, cʉ̃ ca bii yairi rʉmʉpʉ cʉ̃ Pacʉ cʉ̃ ca dotirore biro ca tii nʉnʉjeegʉ, nii eyoupi. Yucʉ tenipʉ paa pua tuu eco, ñañaro cʉ̃ ca tamʉo yairi tabepʉ to biro bii eyoupi. 9 To biro cʉ̃ ca biirije jʉori, niipetirã ametʉeneropʉ ca nii majuropeegʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ. Ñucã cʉ̃ wãme cãare, niipetiri wãme ametʉenero ĩi nʉcʉ̃ bʉorica wãmere cʉ̃re tiicojoupi. 10 Niipetirã ʉmʉreco tutipʉ ca niirã, ati yepa macãrã, ati yepa doca macãrã, cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena tuetuu ea nuuri, cʉ̃ wãmere ĩi nʉcʉ̃ bʉo, 11 ñucã bojoca cʉ̃ja niiro cõrora, “Jesucristo, Wiogʉ peti niimi,” Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉorique ca niipere ĩigʉ, to biro cʉ̃re tiiupi. 12 To biri yʉ yaarã yʉ ca mairã, yʉ ca ĩirijere mʉja ca yʉʉ nʉnʉjeericarore birora, mʉja mena yʉ ca niiro wado to biro biitirãra, yoaropʉ yʉ ca niijata cãare añuro yʉʉ nʉnʉjeeya. Mʉja ca ametʉape maquẽre, añuro bojoca catiri ĩi nʉcʉ̃ bʉorique mena tii niiña. 13 Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera, mʉja yeripʉ añurijere mʉja ca tiirʉga tʉgoeñaro tii, mʉja ca tiirʉga tʉgoeñarijere cʉ̃ ca boorore biro añuro mʉja ca tiiro ca tiigʉ niimi. 14 Noo mʉja ca tiirije cõrorena, yaioroacã wede pai, ameri tuti, ĩitirãra tiiya. 15 Jĩcʉ̃ ʉno peera ñañaro mʉja ca tiiriquere bʉati, ñucã, “Ñañaro ca tiirã niima” ca ĩiña manirã, Ʉmʉreco Pacʉ puna ca ñañarije manirã niiña, ati yepa macãrã bojoca ñañarã tiirique ʉno méé ca tii yai waarã watoare. Cʉ̃ja watoare mʉja cãa, ñocõa ati yepare cʉ̃ja ca boe baterore birora boe bate niiña, 16 caticõa niirique maquẽ añurije quetire to birora tʉo nʉnʉjeecõa niirã. To biro mʉja ca biiro, Jesucristo cʉ̃ ca doori rʉmʉre “Añurije queti cʉ̃jare wede yujugʉ, yee méé yʉ biijapa,” yʉ ĩi tʉgoeña ʉjea niirucu. 17 Díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije mena Ʉmʉreco Pacʉre mʉja ca tii nʉcʉ̃ bʉo niirijere to bii yapano peoti eajato ĩigʉ, yʉ majuropeera yʉ ca bii yairʉgarijere ĩima ĩigʉ bʉaro yʉ ʉjea nii. Ñucã yʉ ca ʉjea niirijere mʉja niipetirã mena yʉ ʉjea nii. 18 Mʉja cãa to birora ʉjea niiri, mʉja ca ʉjea niirijere yʉ mena ʉjea niiña. 19 Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca boojata, yoari mééra Timoteore mʉja pʉtopʉ yʉ tiicojorʉga, mʉja ca bii niirije quetire tʉori, tʉo ʉjea niirʉgʉ. 20 Añurije maquẽre mʉjare boojãgʉ, bʉaro mʉjare yʉ ca tʉgoeñarucurore biro ca tʉgoeñagʉ ʉnore jĩcʉ̃ ʉno peera yʉ cʉoti. 21 Niipetirãpʉra cʉ̃ja yee ca niipe maquẽ wadore amacãma. Jesucristo yee peera “To biro bii,” ĩitima. 22 Mee mʉja, Timoteo cʉ̃ ca biirique cʉti niirijere añuro mʉja maji. Jĩcʉ̃ cʉ̃ macʉ̃, cʉ̃ pacʉ mena añuro cʉ̃ ca pade nemo niirore birora añurije quetire yʉre wede nemo niiwi. 23 To biri ano yʉre ca biirijere majicãri jiro, yoari mééra mʉja pʉtopʉ Timoteore yʉ tiicojorʉga. 24 “Biigʉpʉa, yoari mééra yʉ majuropeera mʉja pʉtopʉ yʉ ca waaro yʉre tiirucumi Ʉmʉreco Pacʉ,” yʉ ĩi. 25 Ñucã to birora yʉ yee wedegʉ Epafrodito, yʉre pade nemori majʉ, Jesucristo yee quetire tutuaro mena yʉre biro ca ĩi bayi niigʉ, yʉ ca boorijere cʉ̃ tii nemojato ĩirã mʉja ca tiicojoricʉ cãare, ñucã cʉ̃re ca tiicojopʉ yʉ nii, yʉ ĩi. 26 Cʉ̃ pea mʉja niipetirãre bʉaro amami; ñucã apeyera bʉaro tʉgoeñarique paimi, cʉ̃ ca diarique tamʉoriquere mʉja ca queti tʉoriquere majiri. 27 Díámacʉ̃ mʉja tʉojacupa. Dia jañuwi Epafrodito. Bii yaicoabowi. To biro cʉ̃ ca biimijata cãare, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re ĩa mairi, cʉ̃re catiowi. Cʉ̃ wado méére ĩa boo pacawi; yʉ cãare boo paca ĩawi yʉ ca tʉgoeñarique pairijere, tʉgoeñarique pai nemoremi ĩigʉ. 28 To biri yoari méé cʉ̃re yʉ tuenecojorucu mʉja pʉtopʉ, cʉ̃re mʉja ca ĩa ʉjea nii tʉgoeña tutuapere biro ĩigʉ. To biro tiigʉ, yʉ tʉgoeñarique paiti jañurucu. 29 Cʉ̃ ca earo, Wiogʉ yaarãre birora ʉjea niirique mena cʉ̃re bocaya. Ñucã cʉ̃re biro ca biirãre nʉcʉ̃ bʉoya, 30 Jesucristo yeere padema ĩigʉ, bii yaicoabowi. Mʉja majuropeera yʉre mʉja ca tii nemorã dootiriquere tii nemoma ĩigʉ, bii yairicaro pʉtoacãpʉ ametʉawi.

Filipenses 3

1 Apeyera ñucã yʉ yaarã yʉ ca mairã, Jesucristo mena ʉjea niiña. Yʉra, mʉjare yʉ ca owa cojoriquepʉrena yʉ ca owa cojo nemocã tua waarucujata, bojoricaro bii pato wãcõrucu biiti, mʉja peera añurije maquẽ ca niiro macã. 2 Ĩa biijejaya manirije ca tiirãre, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire ca wederã nii pacarã ñañarije ca tiirãre, “Ʉmʉreco Pacʉ yaarã mani nii,” ĩirã, cʉ̃ja jeyua quejerorire ca wide weo baterã menare, bojoca catiri niiña. 3 Mania, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri jʉori cʉ̃re ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã, Cristo Jesús yaarã niiri ca ʉjea niirã nii, bojoca cʉ̃ja majuropeera ñañarije manirã niirʉgarã, cʉ̃ja ca tii niirijere tʉo nʉnʉjeeti, ca biirã pee mani nii, jeyua quejero yapare wide taaricarã majurope ca niirã. 4 Yʉ majuropeera, atera, “Díámacʉ̃ra niiro bii,” ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉ peti niigʉ yʉ bii. Jĩcʉ̃ ʉno atere, “Díámacʉ̃ ca niirijera niiro bii,” cʉ̃ ca ĩi nʉcʉ̃ bʉojata: 5 Yʉ ca baʉaro jiro jĩcã amo peti, ape amore itiaga penituaro ca niiri rʉmʉre yʉ jeyua quejero yapare cʉ̃ja ca wide taaricʉ, israelita bojocʉ, Benjamín yaa puna macʉ̃, hebreo bojocʉ, ñucã hebreo macʉ̃, judíos, doti cũuriquere, “O biro ĩirʉgaro ĩi” cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorije peera fariseos yaa pooga macʉ̃, yʉ niiwʉ. 6 Ñucã doti cũurique ca ĩirijere ametʉene nʉcãriquere ca bootigʉ yʉ ca niirique peera, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ñañaro cʉ̃jare ca tiirʉga nʉnʉjeericʉ, doti cũurique peera jĩcã wãme dʉjaricaro maniro ca tii nʉnʉjeegʉ ca niiricʉ pee doca, cʉ̃ ametʉenero, “Díámacʉ̃ ca niirijera niiro bii,” ca ĩi nʉcʉ̃ bʉoricʉ peti niigʉ yʉ bii yʉ doca. 7 Ate niipetirije jʉgueropʉre yʉra, ca nii majuropeerije ca niimirique, mecʉ̃ra Jesucristo jʉori ca wapa manirije niiro bii yua. 8 O biro bii ñucã: Yʉ Wiogʉ Cristo Jesús cʉ̃ ca añu ametʉene majuropeerijere yʉ ca majirije mena, atere yʉ ca ĩa cõoñajata, jĩcã wãme ʉno peerena, “Ca nii majuropeerije nii,” yʉ ĩiti majuropeecã. Cristo jʉori tee niipetirijepʉra ca wapa manirijere biro tuacãwʉ. Mecʉ̃ra yua Cristo peere bʉa eari: “Ca bii bateriquepʉ nii,” yʉ ĩicã. 9 Cʉ̃ mena pee niirʉgama ĩigʉ, yʉ majuropeera doti cũurique ca ĩirore biro yʉ ca tii nʉnʉjeerije jʉori, ñañarije manigʉ niiriquere yʉ amaati. Jesucristore díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori pee Ʉmʉreco Pacʉ, ca ñañarije manigʉ yʉ ca niiro cʉ̃ ca tiirije peere yʉ ama. 10 Cristo cʉ̃ ca cati tuarique ca tutua majuropeerijere yʉ majuropeera biiñacã, ñañaro cʉ̃ ca tamʉoricarore birora tamʉo, cʉ̃ ca bii yairicarore birora bii yai, biirʉgama ĩigʉ, niipetirijepʉrena ca wapa manirijere biro yʉ ĩacãwʉ. 11 To biri yʉ cãa, ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuari rʉmʉre yʉ ca cati tuapere yʉ yue. 12 Mee niipetirije bʉa ea peoticã, ñucã “Ca ñañarije manigʉpʉ yʉ nii,” ĩigʉ méé yʉ ĩi. Teere ca bʉa eapʉ cʉ̃ niijato ĩigʉ Cristo Jesús cʉ̃ ca jʉoricʉ yʉ ca niirijere, cʉ̃ pee yʉre cʉ̃ ca maji jʉoricarore birora teere bʉa earʉgʉ, cʉ̃ yeere to birora yʉ tiicã nʉnʉa waa. 13 Yʉ yaarã, “Mee yʉ majuropeera teere yʉ bʉa eacãwʉ,” yʉ ĩi tʉgoeñati. Ate pee docare o biro yʉ tii. Jʉgueropʉ yʉ ca biirique cʉti niiriquere acobo, jiropʉ yʉ ca bʉa eape peere tʉgoeñari, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorije peere bʉaro jañuro yʉ tii nʉnʉa waa. 14 Ʉmʉreco Pacʉ, Cristo jʉori añurijere ʉmʉreco tutipʉ manire cʉ̃ ca tiicojopere yʉ ca ñeepere biro ĩigʉ, añurije peere tii yapano earʉgʉ yʉ tii. 15 To biri mani niipetirã, añuropʉ díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo bayicoarãpʉa, ano mʉjare yʉ ca ĩirore biro wado ca tʉgoeñaparã mani nii. Ñucã jĩcã wãme ʉnore bojoricaro mʉja ca tʉgoeñajata, tee cãare mʉja ca majiro mʉjare tiirucumi Ʉmʉreco Pacʉ. 16 Tee docare, jĩcã wãmera tii nʉnʉjee, jĩcʉ̃ peere biro tʉgoeña, biiriquere mani ca bʉa earique ca niirore biro ca tii nʉnʉjeeparã mani nii. 17 Yʉ yaarã, niipetirã yʉre biro bii nʉnʉjeeya. Mʉjare jãa ca bii ĩñoricarore biro ca bii niirã cãare ĩa cõoña. 18 Mee, paʉ tiiri mʉjare yʉ ĩiwʉ. Ñucã mecʉ̃ cãare teerena, yacó cape cʉtiri mʉjare yʉ ĩi nemo. Paʉ niicãma, Jesucristo yucʉ tenipʉ cʉ̃ ca bii yairiquere ca junarãre biro ca tii niirã. 19 Biirãpʉa cʉ̃ja, ñañaro ca bii yaiparã niirã biima. Cʉ̃ja upʉri ca boorore biro wado cʉ̃ja ca tii niirijera nii, cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉo niirije. To biro cʉ̃ja ca tii niirijere bobo tʉgoeñaricaro ʉno, “O biro ca biirã jãa nii,” ĩi docuorucuma. Ñucã ati yepa maquẽ pee wadore bʉaro amama tee cãare. 20 Mani pea ʉmʉreco tuti macã yepa macãrãpʉ mani nii. Manire Ca Ametʉenegʉ, Wiogʉ Jesucristo cãare toopʉ ca niigʉ ca doopʉrena mani yue nii. 21 Cʉ̃a mani upʉ ca añutiri upʉre, cʉ̃ upʉ ca añuri upʉre biro pee manire wajoarucumi. Niipetirijere cʉ̃ ca doti tutuarije mena to biro manire tiirucumi Jesucristo.

Filipenses 4

1 To biri mʉja, yʉ yaarã yʉ ca mairã, bʉaro yʉ ca ĩarʉgarã, ñucã yʉ ca tʉgoeña ʉjea niiro ca tiirã, yʉ paderique wapa ca niirã, Wiogʉre mʉja ca tʉo nʉnʉjeerijere, to birora tʉgoeña bayi tutuacã nʉnʉa waarãja. 2 Ñucã Evodia, to biri Síntique jãare, “Mani Wiogʉ yaarã romirire birora, jĩcõre biro cʉ̃ja tʉgoeñarique cʉtijato,” yʉ ĩi. 3 Mʉ, yʉre añuro ca pade bapa cʉtigʉ peera, anija mani yaarã romirire tii nemoña mʉre yʉ ĩi: cʉ̃ja, Clemente, to biri aperã yʉre ca tii nemoricarã mena, yʉ mena añurije quetire wede nemowa. Mee cʉ̃ja wãmea, caticõa niirique ca niiri pũuropʉ owa tuurique nii yerijãa. 4 To biri to cãnacã tiira mani Wiogʉ Jesucristo mena ʉjea niiña. Yʉ ĩi nemo ñucã: Ʉjea niicõa niiña. 5 Niipetirã, ca bojoca añurã mʉja ca niirijere cʉ̃ja ĩajato. Mee, Wiogʉ eagʉpʉ biimi. 6 No ca boorijeacã jʉorira tʉgoeñarique paiticãña. Tʉgoeñarique paitirãra, Ʉmʉreco Pacʉ peere “O biirije jãare bii,” cʉ̃re ĩi jãi juu bueya, niipetiro mʉjare ca biirijere. Ñucã tii nemorique cʉ̃re jãi, “Mʉ añu majuropeecã,” cʉ̃re ĩi, ĩiña. 7 To biro mʉja ca tiiro, Ʉmʉreco Pacʉ yee añuro niirique bojocʉ cʉ̃ ca tʉo jeeñorije ca niirije ametʉeneropʉ do biro ca tii tʉo jeeño majiña manirije ca niirije Cristo Jesús jʉori, mʉja yerire, mʉja ca tʉgoeña niirijere, añuro mʉjare ĩa nʉnʉjee niirucu. 8 Yʉ yaarã, niipetirije díámacʉ̃ ca niirije, niipetiro ĩa nʉcʉ̃ bʉoriquere, niipetiro añuro niiriquere, niipetiro añurije wado ca niirijere, niipetiro ca bojoca añurã niiriquere, añuro ĩa biijejarique ʉno pee wadore amaña. Niipetirije añurije wado, ñucã añuro ĩi nʉcʉ̃ bʉoricaro ca tiirijere, tʉgoeñaña. 9 Mʉjare yʉ ca buero mʉja ca majiriquere, “O biro tii niiña” mʉjare yʉ ca ĩi majioriquere, yʉ ca ĩirijere mʉja ca tʉoriquere, to biri yʉ ca tiirije mʉja ca ĩariquere, tii niiña. To biro mʉja ca tiiro, añuro niirique Ʉmʉreco Pacʉ mʉja mena niirucumi. 10 Wiogʉ mena bʉaro yʉ ʉjea nii, mee ñucã yʉre mʉja ca tʉgoeña bʉarique ca niiro macã. “Yʉre mʉja acobocoajacupa,” ĩirʉgʉ méé yʉ ĩi. “Yʉre mʉja ca tii nemopa tabe ʉno mʉjare manijacupa,” ĩigʉ pee yʉ ĩi. 11 Boo paca niigʉ méé yʉ ĩi atera. Mee noo yʉ ca cʉorije menara ʉjea nii, ca bii jeyaricʉpʉ yʉ nii. 12 Apeye mani, ñucã pairo apeye cʉti biigʉ cãa, nii majicã, biirique cãare yʉ maji. Ñucã aʉa boa, aʉa boati, ñee ʉno cʉoti, ñucã cʉo ametʉenecã bii niigʉ cãa, yʉre ca bii earije cõrora yʉ bii jeyacoawʉ. 13 Cristo yʉ ca tʉgoeña tutuaro ca tiigʉ jʉori, niipetirijere yʉ tii maji. 14 To ca bii pacaro mʉja pea do biro tii majiña maniro ñañaro yʉ ca biiri tabere, yʉre mʉja tii nemowʉ. 15 Añurije quetire wede jʉogʉ Macedonia ca niiricʉ yʉ ca waaro, mʉja Filipos macãrã wado Jesucristo yee quetire mʉjare yʉ ca wederiquere, “Añu majuropeecã” ĩirã, yʉre tii nemorã mʉja ca tiicojoriquere mʉja maji. 16 Ñucã Tesalónicapʉ yʉ ca niiro cãare, “Cʉ̃ ca boo niirijere cʉ̃ jeejato ĩirã” jĩcãti méé mʉja tiicojoupa. 17 Biigʉpʉa, bʉaro jañuro yʉre mʉja ca tii nemo nʉnʉa waarijere boogʉ méé, yʉ ĩi. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore, añuro mʉja ca tii niirijere bʉaro jañuro mʉja ca tii nʉnʉa waape peere boogʉ, yʉ ĩi. 18 Mee, niipetirije yʉ ca boorijere yʉ ñeewʉ, yʉ ca booro ametʉenero yʉ cʉo. Epafrodito mena yʉre mʉja ca tiicojo cojorique mena pairo peti yʉ cʉo. Yʉre mʉja ca tiicojo cojorique pea, añuro ca jʉti añurijere joe jʉti añu mʉene cojoricaro, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca ĩa biijejarijere biro nii. 19 To biicãri, yʉ Ʉmʉreco Pacʉ niipetirije mʉjare ca dʉjarijere, cʉ̃ yee ca añu majuropeerijere Cristo Jesús menapʉ pairo cʉ̃ ca cʉorije ca niirore biro mʉjare tiicojorucumi. 20 ¡Mani Ʉmʉreco Pacʉ mani Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerije to birora to niicõa niijato! To biro to biijato. 21 Añu dotiya niipetirã Cristo Jesús jʉori ca ñañarije manirã ca niirãre. Mani yaarã yʉ mena ca niirã cãa mʉjare añu doti cojoma. 22 Ñucã niipetirã ano macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, añuro petira ʉpʉ romano César're pade bojari maja, mʉjare añu doti cojoma. 23 Mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca ĩa mairije mʉja niipetirã mena to niijato. To biro to biijato. Pablo

Colosenses 1

1 Yʉ Pablo, Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera jʉori, Cristo Jesús yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricʉ, yʉ yee wedegʉ Timoteo mena, 2 mʉja Colosa macãpʉre ca niirã, ca ñañarije manirã, díámacʉ̃ra Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre jãa añu doti cojo. Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca añu majuropeerijere, to biri añuro niiriquere mʉjare cʉ̃ tiicojojato. 3 Mʉjare juu bue bojarã cõro, Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo Pacʉre, “Añu majuropeecã” cʉ̃re jãa ĩi nʉcʉ̃ bʉorucu. 4 Mani Wiogʉ Cristo Jesús're díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã niipetirãre mʉja ca mai niirijere, 5 ʉmʉreco tutipʉ mʉja ca niipere majima ĩirã, mʉja ca tii niirije cãare jãa queti tʉo. Ate to biro mʉja ca tʉgoeña yue niirijera añurije queti mʉjapʉre ca earique díámacʉ̃ ca niirijere tʉoma ĩirã, 6 mʉja majiupa. Ate añurije queti õo pee jañuro, niipetiri yeparipʉre teere cʉ̃ja ca majiro bii bau nii nʉnʉa waa, Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca mairijere jãa ca wedero tʉorã, “Díámacʉ̃ra nii,” mʉja ca ĩi majiricarore birora. 7 Aterena mʉjare wede majioupi jãa ca maigʉ Epafras, jãa mena ca paderucugʉ, ñucã mʉja yʉʉ, Cristo cʉ̃ ca ĩirore biro pade nʉnʉjeeri majʉ. 8 Cʉ̃, jãare queti jee dooupi mʉja ca bii niirijere, ñucã Añuri Yeri mʉjare cʉ̃ ca majiorije jʉori, añuro mʉja ca ameri mai niirije quetire. 9 To biri teere jãa ca tʉorica rʉmʉpʉra mʉjare jãa juu bue boja yerijãati, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro wado mʉja ca tiipere, ñucã niipetirije majirique mʉja ca cati tʉgoeña niirijepʉre añurije wado mʉjare majio, cʉ̃ ca tiipere biro ĩirã. 10 Atere mʉjare jãa jãi bojarucu, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerãre birora to cãnacã tiira cʉ̃ ca ĩa biijejarore biro tii, niipetirije añurije tii, Ʉmʉreco Pacʉ yeere bʉaro jañuro maji nʉnʉa waa, 11 ñucã niipetirije cʉ̃ ca yeri tutuarije, cʉ̃ ca añu majuropeerije mena, mʉja ca tʉgoeña bayiro mʉjare cʉ̃ tiijato ĩirã. To biro cʉ̃ ca tiiro, ñañaro tamʉo pacarã tʉgoeña bayiri, 12 ʉjea niirique mena, “Mʉ añu majuropeecã” mʉja ĩirucu, mani Pacʉ cʉ̃ yaarã ca ñañarije manirãre cʉ̃ ca tiicojopere mʉja cãare añuro ca boeropʉ mʉja yee ca niirijere ca tiicojo ecoparã mʉja ca niiro ca tiiricʉre. 13 Satanás ñañarije mani ca tiiro cʉ̃ ca tii niimiriquere Ʉmʉreco Pacʉ manire ametʉeneri, cʉ̃ Macʉ̃ cʉ̃ ca mai majuropeegʉ manire ametʉene, mani ca ñañarije wapare acobo boja, ca tiiricʉ cʉ̃ ca doti niiro watoa pee manire ami waaupi. 15 Cristora niimi, Ʉmʉreco Pacʉ mani ca ĩatigʉre, cʉ̃ ca bauri wãme ca nii ĩñogʉ. Cʉ̃ra niimi, niipetirije cʉ̃ ca jeeñorique jʉgueropʉra ca nii jʉo dooricʉ. 16 Cristo jʉorira ʉmʉreco tutipʉ ca niirije, ati yepa ca niirije, ca baurije, ca bautirije, to biri ñucã emʉaropʉre doti maji, tʉgoeña tutua majiriquere cʉo, ca biirã niipetirãre jeeñoupi Ʉmʉreco Pacʉ. Niipetirije cʉ̃ jʉorira jeeño ecoupa. Ñucã cʉ̃ yeera niiro biiupa. 17 Cristoa, niipetirije jʉgueropʉra ca nii jʉo dooricʉ niimi. Cʉ̃ jʉorira niipetirijepʉra to birora niicã nʉnʉa waa. 18 Apeyera ñucã, Cristora niimi cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ upʉre biro ca niirãre ca jʉo niigʉ. Cʉ̃ra niimi, jĩcãtopʉra ca nii jʉo dooricʉ. Ñucã cʉ̃ra niiupi ca cati tua jʉoricʉ. To biirije biiupi niipetirijepʉre ca doti niigʉ cʉ̃ ca tuapere biro ĩigʉ. 19 Cristorena cʉ̃ ca nii tʉgoeña tutua maji majuropeerije to ca niiro booupi Ʉmʉreco Pacʉ. 20 To biri Cristo jʉorira, ati ʉmʉreco niipetiropʉre, ñucã emʉaropʉ ca niirã, ati yepa ca niirã niipetirãre, cʉ̃re ca camotatimiricarãre ñucã cʉ̃ mena añuro nii ea, cʉ̃ja ca biiro tiiupʉ Ʉmʉreco Pacʉ, Cristo díi bate yaigʉ jĩcãri mena mani ca nii majipere biro ĩigʉ, manire cʉ̃ ca bii yai bojarique jʉori. 21 Jʉgueropʉre mʉja, cʉ̃ mena ca niitirã, cʉ̃re ca ĩa tutirã mʉja niirucuupa, mʉja yeripʉ ñañarije tʉgoeñacãri ñañarije wado ca tiirã niima ĩirã. 22 Mecʉ̃ra yua cʉ̃ pea, Cristo ati yepapʉre niigʉ ñañaro tamʉo, cʉ̃ ca bii yairique jʉori cʉ̃ mena macãrã mʉja ca niiro tiiupi, cʉ̃ pʉtopʉre añurã, ca ñañarije manirã, ñañarije ca tii wapa tuatirã, cʉ̃ja niijato ĩigʉ, cʉ̃ja niijato ĩigʉ. 23 Atere to biro biirʉgarã, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere to birora tʉgoeña bayicõa niiña. Añurije queti mʉja ca tʉoriquere mʉja ca yue niirijere camotatiricaro maniro niiña. Ate añurije quetia, ati yepa niipetiropʉ wederique nii, yʉ Pablo cãa yʉ ca wede nemorije. 24 Mecʉ̃ra mʉjare ĩima ĩigʉ, ñañaro tamʉo pacagʉ yʉ ʉjea nii jañu. Yʉ upʉ majurope upʉ menara Cristo ñañaro cʉ̃ ca tamʉoriquere yʉ bii yapano nʉnʉa waa, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ upʉre biro ca niirã jʉori. 25 Mee, Cristo yaarãre ca pade coteri majʉ yʉ nii ea, añuro mʉja ca biipere biro ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ añurije quetire niipetiropʉ yʉre cʉ̃ ca wede yuju doti cojoricarore birora. 26 Tĩrʉmʉpʉ bojoca ca nii nʉnʉa dooquĩricarã cõrora cʉ̃ja ca majitiquĩriquere, mecʉ̃ra cʉ̃ yaarã ca ñañarije manirãre cʉ̃ja ca majiro tiimi. 27 Cʉ̃jare bejeupi Ʉmʉreco Pacʉ, judíos ca niitirãre, añurije ca majiña manirije ate maquẽ ca niirijere cʉ̃jare majiorʉgʉ. Cʉ̃a Cristo mʉjapʉre ca niigʉ, añurije mʉja ca cʉopere mʉja ca yue niigʉ niimi. 28 Jãa, Cristo yee quetirena jãa wede. Añuro cʉ̃ja ca tii niipere wede majio, niipetirãpʉrena niipetirije majirique mena bue majio, jãa tii, Cristo jʉori ca ñañarije manirã cʉ̃ja niijato ĩirã. 29 Atere to biro ca biirã cʉ̃ja niijato ĩigʉra, tutuaro mena Cristo cʉ̃ ca tutuarije yʉpʉre cʉ̃ ca tiicojorije niipetiro mena yʉ pade.

Colosenses 2

1 To biri mʉja Laodicea macãrã, ñucã niipetirã yʉre ca ĩa ñaatirã cãare ĩima ĩigʉ, bʉaropʉra popiye yʉ ca pade niirijere mʉja ca majiro yʉ boo. 2 Cʉ̃ja yeripʉ tʉgoeña tutuariquere bʉa, jĩcʉ̃ peere birora ameri mai, niipetiro añuro tʉo jeeño majirique Ʉmʉreco Pacʉ jĩcʉ̃ra cʉ̃ ca maji niirique, Cristora cʉ̃ ca niirijere mʉja ca majiro ca tiirijere bʉa ea, cʉ̃ja biijato ĩigʉ, tutuaro mena yʉ pade nii, 3 niipetiro majirique, tʉo jeeño majirique, cʉ̃pʉre yaio cũurique niicã. 4 Atere mʉjare yʉ wede majio, jĩcʉ̃ ʉno peera añurijere ca ĩirãre birora díámacʉ̃ ca niitirijerena mʉjare cʉ̃ja ca ĩi dito epetipere biro ĩigʉ. 5 Mʉja watoare bau niiro niiti pacagʉ, yʉ ca tʉgoeñarijepʉ mʉja mena yʉ nii. Jĩcãri mena añuro mʉja ca niirijere, Cristore díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere camotatiricaro maniro mʉja ca niirijere tʉori, bʉaro yʉ ʉjea nii. 6 To biri Cristo Jesús're, mʉja Wiogʉre biro ca ñeericarã niiri, mecʉ̃ra Cristo yaarãre birora añuro niirique cʉti niiña. 7 Ñucã cʉ̃re camotatiricaro maniro, mʉja ca bue majio ecoricarore birora, Cristore díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere añuro tʉgoeñari, Ʉmʉreco Pacʉre to cãnacã tiira “Jãa mena mʉ añu majuropeecã,” cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉocõa niiña. 8 Añuro tʉgoeña majiri niiña, majirique watoa maquẽ, ca bii ditorije, Cristo yee méé bojoca cʉ̃ja ca bii jʉo doorique, ati yepare ca doti tutua niirije maquẽ cʉ̃ja ca majirijerena, cʉ̃ja ca wedero jãa tʉo nʉnʉjeere ĩirã. 9 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niirije niipetirijepʉra, bau niirora Cristorena upʉra niicãmi. 10 Mʉjara Cristo jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca tutua niirijere mʉja ca majiro tiimi. Cristora niimi, ca yeri tutuarã, ca doti tutuarã, niipetirãre ca jʉo niigʉ. 11 Mʉja cãa cʉ̃ jʉorira, judíos cʉ̃ yaa pooga macãrã cʉ̃ja ca niirijere ĩñorã, jeyua quejero yapare cʉ̃ja ca wide taa ecoricarore biro mʉja tuaupa. Biirãpʉa, bojoca cʉ̃ja ca wide taarucuricarore biro méé, Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera Jesucristo yaarã mʉja ca niiro mʉjare tii, ñucã cʉ̃ majuropeera ñañarije mʉja ca tiirucurique cãare mʉjare acobo boja, cʉ̃ ca tiiricarã niima ĩirã, ca jeyua quejero yapa wide taa ecoricarãre biro mʉja nii. 12 Ñucã mʉja ca uwo coe dotirije mena Jesucristo menara yaa cõa eco, ñucã cʉ̃ ca cati tuaricarore birora cʉ̃ menara cati tua, mʉja biiupa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije cʉ̃ ca cati tuaro cʉ̃ ca tiiriquere díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉori. 13 Ména jʉgueropʉre Ʉmʉreco Pacʉre majitima ĩirã, ñañaro mʉja ca tii niirijere tii yerijãatima ĩirã, mʉja ca ñañarije jʉori, mʉja ca cati niirijepʉre ca bii yaicoaricarãre biro mʉja ca niirijere, mecʉ̃ra Cristo jʉori wãma wãme catiriquere mʉjare tiicojoupi. Cʉ̃ra mani ca ñañarije wapare acobo boja peotiupi. 14 Ʉmʉreco Pacʉra, dotirique menapʉ ca doti niirije, ñañaro mani ca biro ca tiiboriquere, tee méére biro ca tuaro tiiupi. Cristo cʉ̃ ca bii yairje jʉori mena, ñañaro mani ca biiboriquere manire cõa peoti bojaupi. 15 To biri Ʉmʉreco Pacʉ, ca doti tutua niirãre, ca tutuarãre, Jesucristo cʉ̃ ca bii yai ametʉene nʉcãrije jʉori, niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoropʉ boboro cʉ̃ja ca tamʉoro cʉ̃jare tiiupi. 16 To biri jĩcʉ̃ ʉno peera baa, jini, boje rʉmʉri queno, muipũ wãma cʉ̃ ca bauari tabere nʉcʉ̃ bʉo, yerijãarica rʉmʉre nʉcʉ̃ bʉo, mʉja ca tiirije jʉorira mʉjare cʉ̃ja wede paiticãjato. 17 Ate niipetirije, jiro ca bii eapepʉre biro bii. Díámacʉ̃ ca nii majuropeerijea Cristora niimi. 18 To biri, watoa macãrãre biro bii dito, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãrena juu bue nʉcʉ̃ bʉo, ca biipere to biro biirʉga ca ĩirʉgarãre biro bii, ñucã bojoca cʉ̃ja ca tʉgoeñari wãme ʉno cʉ̃ja ca tʉgoeñarijerena, “O biro ca biirã jãa nii,” ca ĩi jini tuu duwi yujurãrena tʉo nʉnʉjee tiiticãña. 19 Cʉ̃ja, dʉpʉgare biro ca niigʉ Cristore ca tʉo nʉnʉjeecõa niirã méé niima. Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã, cʉ̃, cʉ̃ ca tiiro macã, upʉ ca biirore biro dʉpʉga mena niiri, upʉ niipetiropʉra tutua añuro bʉcʉa nʉnʉa waa, õa añuro juu ãpõtĩo, waa daari añuro nii tuu doo ñee, ca biirore biro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro ca tʉgoeña bayirã nii nʉnʉa waama. 20 Mee mʉja, Cristore tʉo nʉnʉjee jʉorãpʉra, ména cʉ̃re majitirãpʉ mʉja ca tii jʉo dooriquere ca bii yai weoricarãpʉ niirã mʉja bii. To biri ati yepa ca doti tutua niirijere ca doti ecorã méé mʉja nii yua. To biro ca biirã nii pacarã, ¿ñee tiirã mena ati yepa macãrãre birora: “Teere padeñaticãña. Teera baaeto. Teera mʉ amo mena amieto,” cʉ̃ja ca ĩirije ʉnorena mʉja tʉo nʉnʉjeecõa niiti? 22 Ate niipetirije ca dotirijea, tii niirique menara ca petipe, bojoca cʉ̃ja ca tii jʉo dooriquerena tii doti, bue majio, cʉ̃ja ca tiirije nii. 23 Biiropʉa tea, majiriquere birora bii dito, tii nʉcʉ̃ bʉoriquere tii nʉnʉjee doti, watoa macʉ̃re biro bii ditorique nii, upʉre ñañaro ca tamʉoro tii, tii doti. To biro ca biirije nii pacaro mani yeripʉ ñañarije tiirʉga tʉgoeñariquere camotaati.

Colosenses 3

1 Mee, Cristo mena ca cati tuaricarã niiri, emʉaropʉre Cristo, Ʉmʉreco Pacʉ díámacʉ̃ nʉña pee cʉ̃ ca duwiri tabe maquẽ añurije peere amaña. 2 Ati yepa maquẽre tʉgoeñatirãra, ʉmʉreco tutipʉ ca niirije peere tʉgoeñaña. 3 Mee mʉja, ñañarijere ca bii yai weoricarãpʉ mʉja nii. To biri Cristo mena mʉja ca niicõa niipa tabe Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca queno yuericaropʉ nii. 4 Cristora niigʉ biimi, mʉja ca cati niirije. To biri cʉ̃ ca boe baterije mena cʉ̃ ca bau eari tabere mʉja cãa cʉ̃ mena mʉja boe bate bau earucu. 5 Ati yepa maquẽ: tiirica wãme cõro méépʉ ñee epericarã cʉti yai waarique, ñañarije tiirique, booma ĩirã ñañaro tii nucũ yujurique, ñañarije tiirʉgarique, apeye cʉocã pacarã pai jañuro cʉorʉga nʉnʉa waarique, mʉjapʉre ca niirije tii nʉcʉ̃ bʉoriquere biro ca niirijere, to cõrora tii yaio bateya. 6 Ate jʉorira doo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re ca ametʉene nʉcãrãre ñañaro cʉ̃ja ca tamʉoro cʉ̃ ca tiipe. 7 Jʉgueropʉre mʉja cãa teere to birora mʉja tii niirucuupa. 8 To biri mecʉ̃ra ate cãare: ajiariquere, ñañaro tiirʉga tʉgoeñarique, ñañaro tiirique, ñañaro cʉ̃ja biijato ĩirã watoara wedejãa buiyeerique, ñañarije tʉorʉgaya manirije wederique, ca niirije niipetirijere to cõrora yerijãaña. 9 Mee, mecʉ̃ra yua jʉgueropʉre mʉja ca bii niirucuriquere, mʉja ca tii niirije menarena to cõrora tii yerijãari wãma añurije peere ca jee ʉparicarã niiri, to cõrora ameri ĩi dito yerijãaña. To biri wãma upʉ pee ca ami jãñaricarã niiri, mʉjare ca jeeñoricʉ Ʉmʉreco Pacʉre mʉja ca maji nʉnʉa waaro cõrora cʉ̃ ca biirore biro mʉja ca tʉgoeña niirijepʉ mʉja wajoa nʉnʉa waa. 11 Ati wãma upʉ mena peera yua, ñee peere ĩiro cõro griego niirique, judíos niirique, jeyua quejero yapa wide taaricʉ niirique, ca wide taaya manigʉ niirique, ape yepa macʉ̃pʉ niirique, ca buerique manigʉ niirique, ñucã to birora pade coteri majʉ niirique, ca pade cotetigʉ niiriquere, “To biro ca biirã mʉja nii,” ĩi ĩa dica woorique mani. Jesucristo jĩcʉ̃ra niimi niipetiri wãme manipʉre ca tiigʉ, ñucã niipetiropʉ mani mena ca niigʉ. 12 To biri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bejericarã, ca ñañarije manirã, cʉ̃ ca mairãre birora, ĩa boo pacarique, bojoca añurique, ca nii majuropeegʉ méére biro niirique, bojoca añugʉ niirique, pato wãcãricaro maniro niirique peere jee ʉpa, bii bojoca cʉti niiña. 13 Mʉja majurope ameri tutitirãra nʉcã ametʉenecãña. Ñucã mʉja majurope mʉja ca ameri wede pai niirije cãare mʉja majuropeera ameri wede quenoña. Ʉpʉ, mʉja ca ñañarijere cʉ̃ ca acoboricarore birora mʉja cãa ñañarije mʉjare cʉ̃ja ca tiirijere acoboya. 14 Añuro petira ameri mairique, jĩcãri cõro añuro mani ca niiro ca tiirije peere tii niiña. 15 Cristo yee añuro niirique pee mʉja yerire to doti niijato, teere to biro cʉ̃ja biijato ĩigʉ jʉoupi Ʉmʉreco Pacʉ, jĩcã upʉre birora tiirʉgʉ. To biri “Añu majuropeecã” ĩiña. 16 Cristo yee queti, tee maquẽ niipetirije añurije mena mʉjare to niijato. Mʉja ca majiro cõro wede majio, ñucã “Teere tiiticãña, ñañarije niiro bii,” ameri ĩi wede, añuro yeri tʉgoeña ʉjea niirique mena Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉorique añurijere baja peo, tiiya. 17 Noo mʉja ca tiirije niipetirijepʉrena, mʉja ca ĩirijere, mʉja ca tiirijere, Wiogʉ Jesús cʉ̃ ca dotiro mena tiiya, cʉ̃ jʉori mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉre “Añu majuropeecã” ĩirique mena. 18 Mʉja nomia cʉ̃ja nʉmoa, mʉja manʉ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca ĩirore biro tiiya. Atera nii, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerãre birora mʉja ca tii niipe. 19 Mʉja cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉa, mʉja nʉmoare maiña. Ñañaro cʉ̃jare ĩi epe, tiiticãña. 20 Mʉja, cʉ̃ja puna cãa, mʉja pacʉa cʉ̃ja ca ĩirore biro tiiya. Ate nii, mani Wiogʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarije. 21 Mʉja, cʉ̃ja pacʉa, mʉja punare cʉ̃ja ca ajiaro tiiticãña, cʉ̃ja ca tʉgoeñarique paitipere biro ĩirã. 22 Mʉja, pade coteri maja cãa, mʉja ʉparã ati yepa macãrã cʉ̃ja ca dotirijere cʉ̃ja ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeya. Mʉja ʉparã mena añuro tuarʉgarã, cʉ̃ja ca ĩa cojoro wado añuro pade dito tiiticãña. Añuro yeri tʉgoeña, Wiogʉre nʉcʉ̃ bʉorique mena padeya. 23 Mʉja ca tiirije niipetirorena ati yepa macãrã yeere pade bojarãre biro méé, Wiogʉ yee peere pade bojarãre biro pee añuro yeri tʉgoeñarique mena padeya. 24 Mee mʉja, mʉja yee ca niipere, Wiogʉ mʉjare cʉ̃ ca tiicojopere mʉja maji yerijãa. Mʉja Cristo, Wiogʉ peti ca niigʉre pade nʉnʉjeerã mʉja tii. 25 To biri ñañarije ca tiigʉa, ñañaro cʉ̃ ca tiirique wapare ñañaro tii ecorucumi. Ʉmʉreco Pacʉa ĩa dica wooricaro maniro ca ĩa bejegʉ niimi.

Colosenses 4

1 Mʉja cʉ̃ja ʉparã cãa, mʉjare ca pade coterãre añuro tii, díámacʉ̃ ca niirore biro tii, tii niiña. Majiña mʉja cãa, ʉmʉreco tutipʉre jĩcʉ̃ mʉja Ʉpʉ cʉo. 2 To birora juu buecõa niiña: Ʉmʉreco Pacʉre “Añu majuropeecã” ĩirique mena, bojoca cati añurã niicãri, juu bueriquere to birora tiicõa niiña. 3 Jãa cãare juu bue bojaya, Wiogʉ, añurije quetire wede, Cristo yee ca majiña manirije ca niimiriquere wede yuju, jãa ca tii majiro cʉ̃ ca tiipere biro ĩirã. Biigʉpʉa tee jʉorira tia cũurica wiipʉ yʉ nii. 4 Yʉre juu bue bojaya, ca niirore biro añuro yʉ ca wede majiopere biro ĩirã. 5 Cristore ca tʉo nʉnʉjeetirã mena cãare añuro tʉgoeña majiri bii niiña. Cʉ̃ja mena mʉja ca niiri tabe ʉnore añuro cʉ̃jare wede majioña. 6 Mʉja ca wede penirije cãa añurije, añuro tʉo biijejarique to niijato, ñucã cʉ̃ja ca jãiñarijere mʉja ca yʉʉ majipe cãare añuro ca majiparã mʉja nii. 7 Jãa yee wedegʉ jãa ca maigʉ Tíquico, yʉre añuro ca pade nemogʉ, Cristore pade nʉnʉjeeri majʉ, yʉ ca biirijere mʉjare queti wederucumi. 8 Ate jʉorira, mʉja pʉtore cʉ̃re yʉ tiicojo, jãa ca bii niirijere mʉjare cʉ̃ ca wedero, mʉja ca tʉo ʉjea niipere biro ĩigʉ. 9 Cʉ̃re bapa cʉti waarucumi Onésimo, jĩcʉ̃ mʉja yee wedegʉ, jãa ca maigʉ, jãa yee wedegʉ ca bojoca añugʉ. Cʉ̃ja mʉjare wederucuma, anopʉre ca bii niirije niipetirore. 10 Aristarco yʉ mena tia cũurica wiipʉ ca niigʉ, mʉjare añu doti cojomi. Marcos, Bernabé yee wedegʉ cãa, mʉjare añu doti cojomi. Mee Marcos cʉ̃ ca biirije maquẽre wede majioricarãpʉ mʉja nii. To biri mʉjare cʉ̃ ca ĩagʉ waajata, añuro cʉ̃re mʉja bocawa. 11 Ñucã Jesús Justo, cʉ̃ja ca ĩigʉ cãa, mʉjare añu dotimi. Anija wadora niima, judíos yʉ mena Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽre pade nemori maja. Cʉ̃ja jʉori, yʉ tʉgoeña tutua. 12 Epafras, Cristore pade coteri majʉ, mʉja yee wedegʉ cãa, mʉjare añu doti cojomi. To cãnacã tiira juu buerique mena wado Ʉmʉreco Pacʉre mʉjare jãi bojarucumi, Cristore mʉja ca tʉo nʉnʉjeerijere camotatiricaro maniro, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro wado mʉja ca tii niipere biro ĩigʉ. 13 Yʉ, yʉ nii, mʉja, Laodicea macãrãre, to biri Herápolis macãrãre ĩima ĩigʉ, Epafras bʉaro Ʉmʉreco Pacʉre mʉjare cʉ̃ ca jãi bojarucurijere ca majigʉ. 14 Lucas, ʉco tiiri majʉ jãa ca maigʉ, to biri Demas, mʉjare añu doti cojoma. 15 Añu dotiya mani yaarã Laodicea macãrã, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerãre. To biri Ninfas cãa cõ añujato; ñucã cõ yaa wiipʉ ca nea poorucurã cãare añu dotiya. 16 Ano mʉjare yʉ ca owa cojori pũurore bue yapanori jiro, Laodicea macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cãare mʉja tiicojowa, cʉ̃ja cãa cʉ̃ja ca buepere biro ĩirã. Mʉja pee cãa, ñucã Laodicea macãrãre yʉ ca owa cojorica pũurore cʉ̃ja ca ami earo, mʉja buewa. 17 Arquípore o biro cʉ̃re ĩiña: “Wiogʉ mʉre cʉ̃ ca doti cũuriquere añuro pade yapano peoticãña,” cʉ̃re ĩiña. 18 Yʉ Pablo majuropeera, ano mʉjare yʉ ca añu doti cojo yapanorijere yʉ owa. Tʉgoeñaña tia cũurica wiipʉ yʉ ca niirijere. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerije mʉja mena to niijato. To biro to biijato. Pablo

1 Tesalonicenses 1

1 Yʉ Pablo, Silvano, Timoteo jãa mena, mʉja Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeerã, mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ mena, to biri cʉ̃ Macʉ̃ Jesucristo mena, ca niirã Tesalónica macã macãrãre jãa añu doti cojo. Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ yee añurije, añuro niirique, mʉjare cʉ̃ tiicojojato. 2 Jãa ca juu buerucuro cõrora mʉjare tʉgoeñari, mʉja niipetirã yee jʉori to cãnacã tiira, “Añu majuropeecã,” jãa ĩirucucã Ʉmʉreco Pacʉre. 3 To cãnacã tiira mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoma ĩirã mʉja ca pade niiriquere, to biri ñucã Cristore yuema ĩirã ñañaro tamʉo pacarã, to birora mʉja ca tʉgoeña bayicõa niirijere jãa tʉgoeña. 4 Jãa yaarã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairã, cʉ̃ majurope cʉ̃ ca beje amiricarã mʉja ca niirijere jãa maji. 5 Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije quetire mʉjare wede yujurã, wederique wadora mʉjare jãa ĩi yujutiwʉ. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca yeri tutuarije mena ca ĩa ñaaña manirije tii bau niirique mena, ñucã Añuri Yeri mʉja ca tʉgoeña wajoaro cʉ̃ ca tiirijere mena, mʉjare jãa wede yujuwʉ. Ñucã mʉjara añuro mʉja ca niipere boojãrã, mʉja pʉtopʉ niirã jãa ca biirique cãare añuro mʉja maji. 6 Mʉja pea, jãa ca biiricarore birora, ñucã mani Wiogʉ cʉ̃ ca biiricarore birora, Añuri Yeri cʉ̃ ca tii nemorije jʉori, ñañaro mʉja ca tamʉorije watoara, añurije quetire ʉjea niirique mena mʉja tʉo nʉnʉjeewʉ. 7 To biro biima ĩirã, Macedonia, to biri Acaya yepari macãrã mani Wiogʉ Jesucristo yee quetire ca tʉo nʉnʉjeerãre, “Mani cãa cʉ̃jare biro ca biiparã mani nii,” cʉ̃ja ca ĩi ĩaro mʉja bii ĩñoupa. 8 Mʉja jʉorira, mani Wiogʉ yee añurije queti Macedonia, to biri Acaya yepari wado méére bii jeja nʉcãwa. Niipetiri yeparipʉ jeja nʉcãcoa, ñucã to birora Ʉmʉreco Pacʉre díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije cãare, maji peticoama. To biri, mʉja ca bii niirijere cʉ̃ja ca ĩa maji peticoaro macã, ñee peere jãa wede majiti yua. 9 Mee, cʉ̃ja majuropeera mʉja pʉto jãa ca earo, añuro mena, “Ano niiña” jãare mʉja ca ĩiriquere, ñucã añurije quetire mʉjare jãa ca wedero jiro, weericarãrena mʉja ca nʉcʉ̃ bʉo niimiriquere yerijãari, Ʉmʉreco Pacʉ ca catigʉ, díámacʉ̃ ca nii majuropeegʉ peere mʉja ca tii nʉcʉ̃ bʉorique cãare wederucuma. 10 Ñucã to birora jãare ĩirucuma, cʉ̃ macʉ̃ Jesucristo ca bii yaicoaricʉpʉrena, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca yeri tutuarije mena cʉ̃ ca cati tuaro cʉ̃re cʉ̃ ca tiiro jiro, ʉmʉreco tutipʉ ca tua mʉa waaricʉ, ñucã nemo cʉ̃ ca duwi doopere mʉja ca yue niirucurije cãare. Jesucristora niimi, ñañaro mani ca biiboriquere manire ca ametʉene bojaricʉ.

1 Tesalonicenses 2

1 Yʉ yaarã, mʉjara mʉja maji, mʉjare ĩarã earã, watoa petira jãa ca biitiriquere. 2 Ñucã jʉguero Filipos'pʉ ñañaro ĩi tuti eco, ñañaro tii eco, bii pacarã, ñañaro jãare ca biiro watoara, Ʉmʉreco Pacʉ jãare cʉ̃ ca tii nemoro mena tʉgoeña tutua, ñañaro tamʉo pacarã añurije quetire mʉjare jãa ca wederique cãare mʉja maji. 3 Mʉjare jãa ca bue majiorijea, no ca boorora ĩi maa wijiarique nii, ñañaro mʉjare tiirʉgarique mena, ñucã jĩcʉ̃ ʉno peerena ĩi dito eperʉgarique mena, mʉjare jãa ĩitiwʉ. 4 To biro ĩitirãra, Ʉmʉreco Pacʉ, “Añu majuropeecãma,” ĩi ĩa beje yapanori jiro, añurije quetire cʉ̃ ca wede dotiricarãre birora jãa wedewʉ. Jãa, bojocara “Añu majuropeecã to biro mʉja ca tiirije,” jãare cʉ̃ja ca ĩipe ʉnore jãa amaati. Ʉmʉreco Pacʉ mani ca tʉgoeña niirijepʉre ca ĩa majigʉ pee, “Añu majuropeecã,” cʉ̃ ca ĩipe peere jãa ama. 5 Ñucã wapa tiirica tiiri wapa taarʉgama ĩirãra, tʉoricaro añurije mʉjare ĩi mecʉ̃o, no ca boori wãme ĩi dito nucũ yuju, jãa ca tiitirique cãare mʉja maji. Ʉmʉreco Pacʉ niimi atere ca majigʉ. 6 Ñucã jĩcãti ʉnora, jĩcãrã ʉnorena, mʉjarena, ñucã aperã ʉnorena, “O biro ca biirã mʉja nii,” jãare ĩi nʉcʉ̃ bʉorique ʉnore jãa amaatiwʉ. 7 Jesucristo yaarã, cʉ̃ yee quetire ca wede yujurãre birora, ca doti majirã jãa ca niirijere, “Jãa ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeya,” mʉjare ca ĩicãboricarã niicã pacarã, mʉja watoapʉre wimarãre biro jãa bii yujuwʉ. Jĩcõ nomio cõ punare ũpũo majo, ĩa nʉnʉjee, cõ ca tii niirore birora, 8 bʉaro peti mʉjare maima ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉ yee queti wadorena mʉjare wedetirãra, jãa ca cati niirijepʉ cãare mʉjare jãa tiicojocãrʉgamiwʉ. ¡Ano cõro bʉaropʉ jãa ca mairã mʉja nii eacãwʉ! 9 Jãa yaarã, Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije quetire mʉjare wede niirã, jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ ʉno peerena mʉja ca cʉorijere, “Jãa cãare tiicojoya,” ĩi pato wãcõricaro maniro, jãa ca boorijere wapa taarʉgarã jãa majurope, maniro ca bii waaricarã ʉmʉrecori, ñamiri jãa ca pade bʉa ñaarucuriquere mʉja majicu. 10 Ʉmʉreco Pacʉ to biri mʉja, mʉja nii, mʉja Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã menare, ñañarije maniro, añuri wãme mena, “To biirije biima,” ĩi ecoricaro maniro, jãa ca biirique cʉti niirijere ca majirã. 11 Ñucã mʉja ca niiro cõrorena, jĩcʉ̃ cʉ̃ja pacʉ cʉ̃ punaare cʉ̃ ca tiirore biro mʉjare jãa tii niiwʉ. 12 Mʉjare wede bojoca catio, mʉja ca tʉgoeña bayiro tii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉ, to biri cʉ̃ yee añurijepʉ ca niiparã, mʉjare ca jʉogʉ yaarã ca niirãre birora añuro niirique cʉti niiña, mʉjare jãa ca ĩi wederique cãare mʉja majicu. 13 To biri jãa pea, to birora, “Añu majuropeecã,” Ʉmʉreco Pacʉre jãa ĩicõa nii, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire mʉjare jãa ca wedero, “Bojoca cʉ̃ja ca ĩirijerena mani tʉo nʉnʉjeeticu,” ĩitirãra, teere mʉja ca tʉo nʉnʉjeerique ca niiro macã. Tea, díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wede majiorije peti niiro bii. Teera, mʉja Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre, añuro mʉja ca niirique cʉti niiro tii. 14 Mʉja yʉ yaarã, mʉja yaarã ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeero ñañaro tamʉorã, Judea macãrã Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeerã Cristo Jesús yaarã ca niirã cʉ̃ja ca biiricarore birora mʉja tamʉoupa. Cʉ̃ja cãa cʉ̃ja yaarã judíos'rena ñañaro tiirʉga nʉnʉjee ecoupa. 15 Anija judíos'ra, Wiogʉ Jesús're jĩawa, jʉgueropʉ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja niiquĩricarãre cʉ̃ja ca jĩaricarore birora. Jãa peera jãare cõa wienewa. Ʉmʉreco Pacʉre ca bootirã niima. Bojoca niipetirãrena ajia tuticãma. 16 Judíos ca niitirãre, ñañaro cʉ̃ja ca biiboriquere cʉ̃ja cãa cʉ̃ja ametʉajato ĩirã, añurije quetire cʉ̃jare jãa ca wedero cãare bootima. O biro tii niirã, õo pee jañuri ñañarijere tii nʉnʉa waacãma. To cʉ̃ja ca biicã pacaro, teere peotirʉgaro, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ajiarije pea, cʉ̃jare bii ñaapea ea yerijãajapa. 17 Yʉ yaarã, jĩcã cuu mʉjare camotati waarã, mʉjare ĩati pacarã, to birora jãa yeripʉra mʉjare tʉgoeñari, bʉaro mʉjare jãa ĩarã waarʉgarucumiwʉ. 18 Jãa waarʉgamiwʉ. Yʉ Pablo majuropeera, paʉ tiiri yʉ waarʉgamiwʉ. Satanás pee, “To biro ca biipe niicu” ĩi majiña maniro, jãare boca tii camota niiwi. 19 To docare: ¿Noa pee cʉ̃ja niiti, mani Wiogʉ Jesucristo nemo ati yepapʉ cʉ̃ ca dooro, “Anija niima, mʉ yee quetire jãa ca wedero jãare ca tʉo nʉnʉjeericarã,” cʉ̃re jãa ca ĩi ʉjea nii bocaparã? ¿Mʉja méé mʉja niiti? 20 Mʉjara mʉja nii, wederique paio, ʉjea nii, jãa ca biiro ca tii niirã.

1 Tesalonicenses 3

1 To biri mʉjare ĩarʉgarã nʉcãtima ĩirã, “Atenas macãrã mani ca tuaro añurucu,” jãa ĩi tʉgoeñawʉ. 2 To biro ĩiri, Timoteo, jãa yee wedegʉ, Ʉmʉreco Pacʉre pade nemori majʉ añurije queti Cristo yeere wederi majʉre jãa tiicojo cojowʉ, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere “Díámacʉ̃ra nii,” mʉjare ĩi, mʉja ca tʉgoeña tutuaro tii, 3 ñucã jĩcʉ̃ ʉno peerena ate do biro tii majiña maniro ñañaro biiriquera tii maa wijio, ca biitipere biro ĩirã cʉ̃re jãa tiicojo cojowʉ. Mee mʉja majuropeera o biro ñañaro ca tamʉoparãra mani ca niirijere mʉja maji. 4 Ñucã apeyera mʉja mena niirã, “Ñañaro mani biirucu” mʉjare jãa ĩi wede majiowʉ. To birora biijapa. Mee mʉja maji. 5 To biri nʉcãti wãma ĩigʉ, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere “Do biro cʉ̃ja biibuti,” ĩima ĩigʉ, Timoteore yʉ jãiña doti cojowʉ, Satanás ñañarije peere cʉ̃ja ca tiiro cʉ̃ ca tiijata, “Jãa paderique watoa maquẽ peti tuabocu” ĩi tʉgoeña uwima ĩigʉ. 6 Mecʉ̃ra Timoteo, Tesalónicapʉ ca niiricʉ, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere, mʉja ca ameri mairijere, añurije queti cʉti tua eami. Ñucã añuro ʉjea niirique mena mʉjare tʉgoeña, ñucã mʉjare jãa ca ĩarʉgarore birora, cʉ̃ja pee cãa manire ĩarʉgama jãare ĩi wedemi. 7 Jãa yaarã, niipetirije ñañaro tʉgoeñarique pai, ñañaro tamʉo, jãa ca bii niirije watoare, to birora díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉocõa niirije jʉori, jãa ca tʉgoeña tutuaro jãare mʉja tiiwʉ. 8 Wiogʉre to birora mʉja ca tʉgoeña tutuacõa niirijere queti tʉori, añuro cati añurã jãa nii mecʉ̃ra. 9 ¿Do biro pee tiicãri, mʉja yee jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore, bʉaro ca ʉjea niirã jãa ca niiro mʉja ca tiirije jʉori, jãa Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã,” jãa ĩi boja majibogajati? 10 Jãa majuropeera mʉjare ĩarã waari, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije ca dʉjarijere, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo peotiro jãa ca tiirã waaro jãare cʉ̃ tiijato ĩirã, ʉmʉrecori, ñamiri, Ʉmʉreco Pacʉre jãa jãi juu bue niirucu. 11 Mani Pacʉ, Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera, to biri mani Wiogʉ Jesucristo, mʉjare jãa ca ĩarã waaro, jãare cʉ̃ja tii nemojato. 12 Wiogʉ, mʉjare jãa ca mairore birora, mʉja ca niiro cõrora bʉaro jañuri ameri mai, ñucã niipetirãre mai, mʉja ca tii nʉnʉa waaro cʉ̃ tiijato. 13 Añuro ca yeri tʉgoeña bayi niirã mʉja ca niiro cʉ̃ tiijato, mani Wiogʉ Jesucristo niipetirã cʉ̃ yaarã ca ñañarije manirã mena cʉ̃ ca doori rʉmʉre, mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore, ca ñañarije manirã mʉja ca niipere biro ĩigʉ. To biro to biijato.

1 Tesalonicenses 4

1 Yʉ yaarã, mecʉ̃ra Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca dotiro mena “O biro biiya,” mʉjare jãa ĩi wede majio: “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarije mʉja ca biirique cʉti niirijere bʉaro jañuri tii jeeño nʉnʉa waarãja, jãa ca biirijere mʉja ca ĩa cõoricarore birora mʉjare jãa ĩi.” Biirãpʉa mee to birora mʉja tii nii. 2 Mee mʉja maji, Wiogʉ Jesús cʉ̃ ca dotiro mena mʉjare jãa ca wede majioriquere. 3 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorijea, ca ñañarije manirã, nʉmo mani, manʉ mani bii pacarã, tii epericarã cʉtiti, ñucã 4 mʉja ca niiro cõrora añuri wãme nʉcʉ̃ bʉorique mena nʉmo cʉti, mʉja ca tiiro boomi, 5 Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã cʉ̃ja ca tiirore biro ñañaro mʉja ca tiirʉgarije peere tiitirãra. 6 Ate mena jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ yee wedegʉ ñañaro cʉ̃ ca biiro tii, cʉ̃re ĩi dito epe, cʉ̃ tiiticãjato. Ʉmʉreco Pacʉa, mʉjare jãa ca wede majioricarore birora ate niipetirije ca tiirãre, bʉaropʉra ñañaro cʉ̃ja ca tamʉoro ca tiigʉ niimi. 7 Ʉmʉreco Pacʉa, “Ñañarije ca tiirã cʉ̃ja niijato” ĩigʉ méé, “Ca ñañarije manirã cʉ̃ja niijato” ĩigʉ, manire jʉoupi. 8 To biri ate jãa ca wede majiorijere ca junagʉa, bojocʉrena tʉo junagʉ méé tiimi. Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ Añuri Yeri mʉjare ca tiicojoricʉre junagʉ tiimi. 9 Mani yaarãre ameri mairique peera, ñee peere ĩirã cõro mʉjare jãa ca owa cojorije mʉja booticu, mee Ʉmʉreco Pacʉ majuropeepʉra mʉja ca niiro cõro ameri maiña, cʉ̃ ca ĩiriquere mʉja majiupa. 10 Mee, to birora mʉja ameri mai nii, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã Macedonia yepa niipetiro ca nii cojorãre. Jãa yaarã, to biro mʉja ca bii pacaro, “Ameri mairiquere bʉaro jañuro tii nʉnʉa waarãja,” mʉjare jãa ĩi. 11 Niipetirã mena añuro nii jañuña petopʉra, mʉja ca tiipe ca niirijerena tii, ñucã mʉjare jãa ca tii dotiricarore biro mʉja majuropeera pade, tii niiña, 12 mʉja ca bii niirije mena Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirãre ĩa nʉcʉ̃ bʉo eco, ñucã jĩcãrã ʉno peerena cʉ̃ja ca tii nemorã nii, mʉja ca biitipere biro ĩirã. 13 Yʉ yaarã, ca bii yairicarã cʉ̃ja ca biipere majitirãra mʉja ca niiro jãa booti, aperã “To biro mani biirucu” ca ĩi tʉgoeña yuetirã cʉ̃ja ca tʉgoeñarique pairore biro mʉja ca biitipere biro ĩirã. 14 Mania, “ ‘Jesucristo ca bii yaicoaricʉ nii pacagʉ, cati tuaupi,’ ca ĩi tʉo nʉnʉjeerã, to biiri wãmera ñucã, Jesucristore tʉo nʉnʉjeeri ca bii yairicarã cãare cʉ̃ menara cʉ̃ja ca cati tuaro tiirucumi Ʉmʉreco Pacʉ,” mani ĩi tʉo nʉnʉjee. 15 To biri Wiogʉ cʉ̃ ca ĩiricarore birora, mani Wiogʉ Jesucristo nemo ati yepapʉ cʉ̃ ca tua doori rʉmʉpʉre ca cati niirã, ca bii yairicarãre mani bii jʉguetirucu. 16 Wiogʉ majuropeera, dotirique mena, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ cʉ̃ ca wederije mena, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wʉʉ putirica wʉʉ putiricaro ca bʉjʉrije mena, ʉmʉreco tutipʉ ca niiricʉ duwi doorucumi. To biro cʉ̃ ca bii doori tabera, Cristore tʉo nʉnʉjeeri ca bii yairicarã cati tua jʉorucuma. 17 Jiro, mani ca catirã ca tuaricarã, bueri bʉrʉripʉ cʉ̃ja menara mani ami mʉa waa ecorucu, mani Wiogʉre bueri bʉrʉripʉ cʉ̃re bocarã waarã. O biro biicãri, Wiogʉ mena to birora mani niicõa niirucu. 18 To biri ate mena mʉja ca niiro cõrora, “To biro mani biirucu” ameri ĩi, tʉgoeña bayi, tii niiña.

1 Tesalonicenses 5

1 Yʉ yaarã, “Mani Wiogʉ, tii rʉmʉ, tii cuu ca niiro doorucumi,” ĩiriquepʉra owa cojorique mʉja booti. 2 Mee, añuro mʉja maji, mani Wiogʉ cʉ̃ ca doori rʉmʉa, “Cʉ̃ doocumi,” ca ĩi majiña maniri tabe ʉnore, “Jĩcʉ̃ jee dutiri majʉ ñamipʉ cʉ̃ ca earore birora bii earucumi,” ĩiriquere. 3 “Mee, niipetiropʉra añucã, ñañaro ca biirucurique cãa mani,” cʉ̃ja ca ĩi niiri tabere, jĩcõ nomio cõ ca macʉ̃ cʉtiri tabe ca earo puniro cõ ca tʉgoeñarore birora, ñañaro cʉ̃ja ca bii yaipe cʉ̃jare bii earucu. Do biro pee bii, duti majitirucuma. 4 Yʉ yaarã, mʉja, ca naitĩarije watoapʉ mʉja niiti, Wiogʉ cʉ̃ ca tua doori rʉmʉ, jee dutiri majʉre biro jãare bii ʉcʉene eare ĩirã. 5 Mʉja niipetirãpʉra ca boeri tabe, ñucã ʉmʉreco macãrã mʉja nii. Ñami macãrã, ca naitĩari tabe macãrã mani niiti mania. 6 To biri aperãre biro ca cãnitiparã mani nii. Cãnitirãra, añuro ca cati añurã ca nii yueparã mani nii. 7 Ca cãnirã ñamire cãnima. Ca cũmurã, ñamire cũmuma. 8 Mani pea ʉmʉreco macãrã niiri, to cãnacã rʉmʉra añuro ca cati añurã ca niiparã mani nii. Ʉmʉreco Pacʉre díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije menara, mani ca ameri mairije menara, come jutiro mena mani upʉre jãña bojoca tooye cʉtirãre biro bii, Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca ametʉenepere mani ca yue niirijera come coro peja, bii bojoca tooye cʉti, ca bii yue niiparã mani nii. 9 Ñañaro cʉ̃ja biijato ĩigʉ méé, manire jʉoupi Ʉmʉreco Pacʉ. Mani Wiogʉ Jesucristo jʉori, ñañaro mani ca biiboriquere cʉ̃ja ametʉajato ĩima ĩigʉ, manire jʉoupi. 10 Manire ĩima ĩigʉra, bii yaiupi Jesucristo, catirã cãa, ñucã bii yairã cãa, cʉ̃ menara mani ca niipere ĩigʉ. 11 To biri, mee mʉja ca tii niirucurore birora, ameri wede majio ʉjea nii tʉgoeña bayi, tiicõa niiña. 12 Yʉ yaarã, mʉja watoa ca pade niirãre, mani Wiogʉ cʉ̃ ca boorore biro mʉjare ca wede majio jʉguerucurãre, nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃jare ĩaña. 13 Cʉ̃ja ca pade niirije jʉori, bʉaropʉra cʉ̃jare nʉcʉ̃ bʉo, bʉaro cʉ̃jare mai, cʉ̃jare tiiya. Mʉja ca niiro cõrora añuro niirique mena ameri yaarã cʉti niiña. 14 To biri ñucã yʉ yaarã, atere mʉjare jãa tii doti cojo: “Mʉja mena macãrã jĩcãrã ca biijaya manirije ca tiirãre tuti bojoca catio, ca tʉgoeñarique pairãre cʉ̃ja ca tʉgoeña tutuaro tii, ca tʉgoeña tutuatirãre cʉ̃ja ca tʉgoeña tutuaro cʉ̃jare tii, niipetirã menare pato wãcãricaro maniro añuro nii, biiya” mʉjare jãa ĩi. 15 Jĩcʉ̃ ʉno peera ñañaro ca tiigʉre, ñañaro cʉ̃ ca tii ametipere biro ĩirã, tʉo majiri niiña. To biro tiitirãra, añurije maquẽ pee wadore tii niiña. Mʉja wado méé, niipetirã mena to biro tii niiña. 16 To birora ʉjea niicõa niiña. 17 Juu bue yerijãaticãña. 18 Niipetirije mʉjare ca biirijere, “Añu majuropeecã” ĩiña Ʉmʉreco Pacʉre. To biro mʉja ca ĩirijere boomi Ʉmʉreco Pacʉ, mʉja, Cristo Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerãre. 19 Añuri Yeri mʉjare cʉ̃ ca majio niirijere camotaaticãña. 20 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majioro mena ca biipere ca wede jʉguerã cʉ̃ja ca wederijere tʉo junaticãña. 21 Niipetirijepʉrena ĩa beje cõoña peti, añurijere tii nʉnʉjeeya. 22 Niipetirije ñañarije tiiriquere tii nemoticãña. 23 Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera, añuro niirique Ʉmʉreco Pacʉ, niipetirijepʉrena ca ñañarije manirã mʉja ca niiro mʉjare tii, mʉja upʉ niipetirore, mʉja ca catiro jãñarijere, mʉja yerire, mʉja upʉre, ca pojarije manirã mʉjare cʉ̃ cʉo niijato, mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca tua doori rʉmʉre. 24 Mʉjare ca jʉogʉa, cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉ niimi, ate niipetirore cʉ̃ ca ĩiricarore biro tiirucumi. 25 Yʉ yaarã, jãa cãare Ʉmʉreco Pacʉre jãare jãi juu bue bojaya. 26 Mani yaarã, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirãre, bʉaro mairique mena cʉ̃jare añu dotiya. 27 Ñucã Wiogʉ cʉ̃ ca dotiro mena, mani yaarã niipetirãre ati pũuro yʉ ca owa cojorijere mʉjare yʉ bue ĩño doti. 28 Mani Wiogʉ Jesucristo mʉja niipetirãre cʉ̃ yee añurijere mʉjare cʉ̃ tiicojojato. To biro to biijato. Pablo

2 Tesalonicenses 1

1 Pablo, Silvano, Timoteo, mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ yee queti ca tʉo nʉnʉjeerã, mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ mena, ñucã Wiogʉ Jesucristo mena ca niirã Tesalónica macã macãrãre jãa añu doti cojo. 2 Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, to biri Wiogʉ Jesucristo, cʉ̃ja yee añurije, añuro niirique, pairo mʉjare cʉ̃ja tiicojojato. 3 Yʉ yaarã, mʉja yee jʉori to cãnacã tiira Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã,” jãa ca ĩirije nii. To biro jãa ca ĩiro añujañu, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo niirijere bʉaro jañuri tʉgoeña bayi nʉnʉa waa, ñucã mʉja ca niiro cõrora aperãre bʉaro jañuro mai nʉnʉa waa, mʉja ca bii nʉnʉa waaro macã. 4 To biri, niipetirije ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeerije, ñañaro mʉja ca tamʉorije watoara to birora tʉgoeña tutuacõa nii, to birora díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo tutuacõa nii, mʉja ca biirijere, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã nea poo juu bueri majare bʉaro ʉjea niirique mena, “O biro ca biirã niima,” cʉ̃jare jãa ĩi wede. 5 Ate niipetirije, Ʉmʉreco Pacʉ, díámacʉ̃ra ca niirore biro cʉ̃ ca ĩa bejerijere mani ca ĩa majiro manire tii. To biri mecʉ̃ ñañaro mʉja ca tamʉo niirije jʉori, cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ca niiparã peti cʉ̃ ca cʉorã mʉja nii. 6 Ʉmʉreco Pacʉ añugʉ ca niigʉ, ñañaro mʉjare ca tiirãre ñañaro tamʉorique menara cʉ̃jare tii amerucumi. 7 Mʉja ñañaro ca tamʉorã peera, jãare birora añuro mʉja ca yerijãa niiro mʉjare tiirucumi. Ate to biro biirucu, Wiogʉ Jesucristo, ʉmʉreco tutipʉ pecame ca ʉ̃ʉrije watoapʉ, cʉ̃re ca pade coterã ca tutuarã mena bau ea, 8 Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirãre, mani Wiogʉ Jesucristo yee añurije quetire ca tʉo nʉnʉjeetirãre, ñañaro cʉ̃ja ca biiro cʉ̃ ca tiigʉ doori rʉmʉre. 9 Cʉ̃ja, to birora ñañaro cʉ̃ja ca tamʉo yaicãpere ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ ca tiirijere ñañaro tamʉo, Wiogʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri tabe, cʉ̃ ca boe baterije, cʉ̃ ca doti tutuarije ca niiri tabe õo peepʉ cõa eco, 10 cʉ̃ yaarã ca ñañarije manirãre ĩi nʉcʉ̃ bʉo eco, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeericarã niipetirãre ĩa ʉjea nii eco, cʉ̃ ca biigʉ doori rʉmʉre to biro tamʉorucuma. Mʉja cãa, cʉ̃ja watoapʉra mʉja nii, añurije queti jãa ca wederiquere díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeericarã niiri. 11 Atere ĩima ĩirã, to birora mʉjare jãa jãi bojacõa niirucu, mani Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca jʉoricarãre birora mʉjare ĩa, ñucã cʉ̃ ca tutuarije mena cʉ̃ ca tii nemorije jʉori, niipetirije añurije mʉja ca tiirʉga tʉgoeñarore biro to ca biiro cʉ̃ tiijato, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique mena mʉja ca pade niirijere ĩirã. 12 O biro ca biiro, mani Wiogʉ Jesucristo mʉja jʉoripʉ ĩi nʉcʉ̃ bʉo eco, ñucã mʉja pee cãa, mani Ʉmʉreco Pacʉ, to biri Wiogʉ Jesucristo yee añurije ca niirore biro cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉo eco, mʉja biirucu.

2 Tesalonicenses 2

1 Yʉ yaarã ca nii cojorã, mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca doope, to biri cʉ̃ mena mani ca neape maquẽre o biro mʉjare jãa ĩi: 2 Mʉja ca tʉgoeña niirijere yoari mééra tʉgoeña wajoa, ñucã jĩcʉ̃ ʉno peerena, “Añuri Yeri yʉre wede majiojãwi” ĩi, ñucã jãarena “ ‘Cʉ̃ja jãare wede majiojãwa,’ ‘Jãare owa cojojapa,’ ‘Mee Wiogʉ cʉ̃ ca doori rʉmʉ ea yerijãa,’ ĩijãwa,” cʉ̃ja ca ĩirijerena tʉo ʉcʉa bojaticãña. 3 Jĩcã wãme ʉno mena peera cʉ̃jare ĩi dito ecoticãña. Ména tii rʉmʉ ca eaparo jʉguero, Ʉmʉreco Pacʉre ametʉene nʉcãrique bii ea jʉo, ñañarije ca jʉo tii niigʉ, ñañaro ca tii yaio ecopʉ baua ea, bii jʉorucumi. 4 Cʉ̃a waparã yʉʉ, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉorique niipetiro menare, ĩi nʉcʉ̃ bʉorique ʉno ca niirije menare, ca junagʉ peti niigʉ biimi. Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ cãare ami ʉpacoa, Ʉmʉreco Pacʉre biropʉ biirʉga, ca biigʉ niimi. 5 ¿Mʉja mena niigʉ, mee aterena mʉjare yʉ ca wederucurijere mʉja majititi? 6 Mee mʉja añuro mʉja maji, cʉ̃ ca baua eapa cuu ca eatirora cʉ̃ ca baua eatipere biro ĩiro, jĩcã wãme cʉ̃re ca bii camota niirijere. 7 To ca bii pacaro, ñañaro tiirique ca majiña manirije ca niirije pea biicã jʉowa mee. Mecʉ̃ra, cʉ̃re ca bii camota niigʉre ami woorique wado dʉja. 8 To cõro docare ñañagʉ baua earucumi, Wiogʉ Jesús cʉ̃ ca yeri tiicojorije menara cʉ̃re tii yaio cõa, cʉ̃ ca doori rʉmʉre cʉ̃ ca boe baterije menara ca tutuatigʉpʉ cʉ̃re tii cõacã, cʉ̃ ca tiipʉ. 9 Cʉ̃, ca ñaña majuropeegʉ pea Satanás cʉ̃ ca tii nemoro mena, niipetirije ca ĩa ñaaña manirije tii bau niirique, ca bii ĩñorije, tii bau nii ĩño dito, tii earucumi. 10 Díámacʉ̃ ca niirijere tʉo nʉnʉjee, tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeri, cʉ̃ja ca ametʉene eco booriquere junama ĩirã, ñañaro tamʉo yairica tabepʉ ca waarãre, ñañarije tiirique ca niirije cõro cʉ̃ ca tiirije mena cʉ̃jare ĩi dito niirucumi. 11 To biri Ʉmʉreco Pacʉ, ca bii dito tutua niirijere tiicojomi, ca bii ditorije peere cʉ̃ja tʉo nʉnʉjeejato ĩigʉ. 12 O biro biima ĩirã, díámacʉ̃ ca niirije peere tʉo nʉnʉjeeri méé, ñañarije peere ca tii ʉjea niiricarã niipetirã, ñañaro tii yaio ecorucuma. 13 Jãa pea, mʉja, jãa yaarã, Jesucristo jʉori jãa ca mairã mʉja ca niirije jʉori, to cãnacã tiira Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã,” ca ĩicõa niiparã jãa ca niirije nii. Mee mʉjara, jĩcãtopʉra beje jeeupi Ʉmʉreco Pacʉ, Añuri Yeri ca ñañarije manirã mʉja ca niiro tii, díámacʉ̃ ca niirije quetipʉre díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo tutuacõa nii, mʉja ca tiirije jʉori ca ametʉaparã mʉja ca niipere biro ĩigʉ. 14 Aterena mʉja ca biipere ĩigʉ, añurije queti mʉjare jãa ca wederije menapʉ mʉjare jʉoupi Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo yee ca añu majuropeerijere ca cʉo eaparã cʉ̃ja niijato ĩigʉ. 15 To biri yʉ yaarã, mʉjare jãa ca bue majiorique, jãa majuropeera mʉjare wede, owa cojorique mena mʉjare wede, jãa ca ĩiriquere acobotirãra, teere to birora añuro tʉo nʉnʉjeecõa niiña. 16 Mani Wiogʉ Jesucristo majuropeera, Ʉmʉreco Pacʉ mani Pacʉ manire ca mairicʉ, cʉ̃ ca añu majuropeerije jʉori ca yai nʉcãtirije tʉgoeña tutuarique, añurije yue niirique manire ca tiicojoricʉra, 17 mʉja ca tʉgoeña bayiro tii, mʉja yeripʉ mʉja ca tutuaro tii, cʉ̃ tiijato, noo mʉja ca wederije, noo mʉja ca tiirije, niipetirijepʉra añurije wado ca niipere biro ĩigʉ.

2 Tesalonicenses 3

1 Apeyera yʉ yaarã, jãare juu bue bojaya, Wiogʉ yee queti niipetiri taberipʉre yoari mééra bii jeja nʉcã waa, ca biiro mʉja ca biiricarore biro añuro nʉcʉ̃ bʉorique mena teere tʉo nʉnʉjee, cʉ̃ja ca biipere biro ĩirã. 2 Ñucã ca bojoca ñañarã, bojoca tiirica wãme ʉno méé ca tiirãre ñañaro jãa ca tii ecotipere biro ĩirã, jãare juu bue bojaya; niipetirãpʉra díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere cʉotima. 3 Biigʉpʉa Wiogʉa cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉ niimi. Cʉ̃, to birora ca tʉgoeña bayicõa niirã mʉja ca niiro tii, Satanás ñañaro tiiremi ĩigʉ mʉjare camota boja, tiirucumi. 4 Wiogʉre ca nʉcʉ̃ bʉorã niiri, mʉjare jãa ca bue majioriquere mʉja ca tii niirijere, “Cʉ̃ja ca tii niirore birora tiicã nʉnʉa waarucuma,” jãa ĩi. 5 Wiogʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairore biro ca mairã mʉja ca niiro tii, ñucã Cristo ñañaro tamʉo pacagʉ tʉgoeña bayi, cʉ̃ ca biiricarore birora ca tʉgoeña bayirã mʉja ca niiro cʉ̃ tiijato. 6 Yʉ yaarã, mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca dotiro mena, no ca boogʉ, mʉjare jãa ca bue majiorique mʉja ca tʉorique ca ĩirore biro tii nʉnʉjeetigʉra, no ca booro ca bii nucũ yujugʉ ʉnore, “Camotaticãña,” mʉjare jãa ĩi. 7 Mee mʉja majuropeera jãa ca tii niirucuricarore birora mʉja ca tii niipere mʉja maji. Jãa, mʉja watoare no ca booro ca bii nucũ yujurãre biro jãa biitiwʉ. 8 Jĩcãti ʉno peera baariquere jĩcʉ̃ yee peerena wapa tiitirãra baa, jãa tiitiwʉ. To biro tiitirãra, jĩcʉ̃ ʉno peerena jãa bii pato wãcõre ĩirã, ñamiri, ʉmʉrecori yerijãari méé jãa paderucuwʉ. 9 Jãa biirãpʉa, “Jãare tii nemoña,” mʉjare ca ĩiparãra jãa niimiwʉ. To biro bii pacarã, “Jãare ĩa cõori jãa ca tiirore biro cʉ̃ja tii nʉnʉjeejato” ĩirã, jãa majuropeera jãa padewʉ. 10 Ñucã mʉja mena niirãpʉra, “Ca paderʉgatigʉa, baarique cãare cʉ̃ baaticãjato,” mʉjare jãa ĩi wedewʉ. 11 Mʉja watoare “Paderi méé, noo ca booro bii nucũ yuju, cʉ̃ja ca tiitipe ʉno peere bii ñaajua nucũ yuju, biima,” ĩiriquere jãa tʉo. 12 To biro ca biirãre, Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca dotiro mena, cʉ̃ja ca baa catipe bʉarʉgarã, “Añuro pade, cʉ̃ja tiicã niijato,” jãa ĩi wede majio. 13 Mʉja, yʉ yaarã, jʉtitirãra añuro mʉja ca tii niirijere to birora tiicõa niiña. 14 Jĩcʉ̃ ʉno o biro mʉjare jãa ca ĩi wede majio owa cojorijere cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetijata, paʉ bojoca cʉ̃ja ca tʉo cojoropʉ, “To biro ca biigʉ niimi ania,” ĩi wede bate, cʉ̃re bapa cʉtiticãña, cʉ̃ ca bobo tʉgoeñapere biro ĩirã. 15 Biirãpʉa, mʉja pejure biro cʉ̃re ĩaticãña. Mʉja yee wedegʉre biro pee, añuro mena cʉ̃re wede majioña. 16 Añuro niirique Wiogʉ majuropeera, cʉ̃ yee añuro niiriquere to birora mʉjare cʉ̃ tiicojocõa niijato. Wiogʉ, mʉja niipetirã mena cʉ̃ niijato. 17 Yʉ, Pablo, ate yʉ ca añu doti cojorijere yʉ majuropeera yʉ owa. Yʉ ca queti owa cojori pũurori niipetirijepʉrena o biro wado yʉ owa “Cʉ̃ra owajapi,” mʉja ca ĩi majipere biro ĩigʉ. 18 Mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca añu majuropeerije mʉja niipetirã mena to niijato. To biro to biijato. Pablo

1 Timoteo 1

1 Yʉ Pablo, Cristo Jesús yee queti wederi majʉ, Ʉmʉreco Pacʉ manire Ca Ametʉenegʉ, to biri mani Wiogʉ Cristo Jesús mani ca yue niirucugʉ, cʉ̃ja ca dotiro mena, 2 Timoteo, Cristo Jesús yee quetire yʉ ca wede majio majoricʉ, yʉ macʉ̃ majuropeere biro ca niigʉre, mʉre yʉ añu doti cojo. Ʉmʉreco Pacʉ mani Pacʉ, ñucã mani Wiogʉ Cristo Jesús, cʉ̃ja yee añurijere, cʉ̃ja ca ĩa mairijere, añuro niiriquere, mʉre cʉ̃ja tiicojojato. 3 Macedonia pee waagʉ, “Éfesora tuaya,” mʉre yʉ ĩiwʉ. Too macãrã jĩcãrã, díámacʉ̃ ca niitirijerena ca ĩi dito bueri majare, “To cõrora ĩi yerijãaña,” cʉ̃jare ĩi, 4 ca biiquĩriquere cʉ̃ja ca queti wederucurijere, ca petitirije cʉ̃ja ñicʉ̃a yee maquẽpʉrena cʉ̃ja ca ĩicõa niirijepʉ cãare tʉo nʉnʉjee nʉnʉa waaticãña, teepʉ wadore mani ca ameri queti wede niijata, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori wadora Ʉmʉreco Pacʉ yeere mani ca tii nʉnʉjee nʉnʉa waaro tiitirora, mani majuropeera teerena ĩi uwa jeocãri ameri tuti niirique niiro bii tea, mʉ ca ĩi niipere biro ĩigʉ. 5 Añuro yeri cʉti, añuro tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere bii ditoricaro maniro díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo biicãri, mani ca ameri mai niipere ĩima ĩigʉ, atere yʉ doti. 6 Mee, jĩcãrã ano yʉ ca ĩirijere tiitirãra, apeye peere tii nʉnʉjee waa, ca ĩiña manirijerena ameri ĩi tuti, bii maa wijiacã yai waama. 7 To biro ca biirã nii pacarã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũuriquere ca jʉo buerã niirʉgama biirãpʉa. Añuro petira, cʉ̃ja ca wederijerena, “Tee maquẽre mani ĩi,” ĩi majiticã, díámacʉ̃ tʉgoeña ñee dopocãri cʉ̃ja ca buerijerena tʉo jeñoticã, biicãma. 8 Doti cũuriquea, tee ca ĩirʉgari wãmera bue majiojata, añurijera ca niirijere mani maji. 9 Doti cũuriquea jĩcã wãme ʉno peera, añurije ca tiirãre ĩirã méé tiicojorique ca niirijere ca majipe nii. Doti cũuriquea, ca tʉo nʉnʉjeetirãre, ca ametʉene nʉcãrãre, ca bojoca ñañarãre, ñañarije wado ca tiirãre, Ʉmʉreco Pacʉre ca nʉcʉ̃ bʉotirãre, nʉcʉ̃ bʉoriquere ca nʉcʉ̃ bʉotirãre, cʉ̃ja pacʉre, cʉ̃ja pacore ca jĩarãre, bojocare ca jĩarã niipetirãre, 10 ñucã niipetirã menapʉra ca ñee epe pairãre, ʉmʉa wadora, ñucã nomia wadora cʉ̃ja majuropeera ca ameri tiirãre, bojocare aperãpʉre ca noni wapa taarãre, ca ĩi dito pairãre, watoara “Yee méé jãa ĩi” ca ĩi dito pairãre, o biro pee ĩijata, añurije bue majiorique ca ĩitirije peere ca tiirãre ĩigʉ, cʉ̃ ca cũurique nii, doti cũuriquea. 11 Ʉmʉreco Pacʉ añuro ca biigʉ, yʉre cʉ̃ ca wede doti cojorique añurije queti ca añu majuropeerijea, ate maquẽrena bue majio. 12 “Añu majuropeecã” yʉ ĩi, yʉ ca tʉgoeña tutuaro ca tiigʉ mani Wiogʉ Cristo Jesús, “Ĩiricarore biro ca tiigʉra niimi” yʉre ĩiri, cʉ̃ yee maquẽre ca tiipʉ yʉre ca cũuricʉre. 13 Ména jʉgueropʉra, ñañari wãmeri cʉ̃re ĩi tuti, ñañaro tiirʉga nʉnʉjee, acaro bui tuti, ca tiigʉ yʉ ca nii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ pea yʉre ĩa maiupi, yʉ ca tiirijere “To biro tiigʉ yʉ tiicu” ĩi majiti, tʉo nʉnʉjeeti biima ĩigʉ yʉ ca tiirije ca niiro macã. 14 Mani Wiogʉ pea, añuro cʉ̃ ca tii bojariquere pairo yʉre tiicojo, Cristo jʉori díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo, mai, mani ca tiirijere yʉre tiicojowi. 15 Atea díámacʉ̃ ca niirije nii. To biri niipetirã díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeepe nii: Cristo Jesús dooupi ati yepapʉre, ñañarije ca tiirãre ametʉenegʉ doogʉ. Cʉ̃ja mena macʉ̃ bʉaropʉra ñañaro peti ca tii niirucumiricʉre Cristo cʉ̃ ca ametʉene jʉoricʉ petia, yʉra yʉ nii. 16 To biri Ʉmʉreco Pacʉ yʉre ĩa maiwi, yʉ, niipetirã ametʉenero ñañarije ca tiigʉ petire, Cristo Jesús cʉ̃ ca bojoca añurije ca peti nʉcãtirijere cʉ̃ ĩñojato ĩigʉ. O biro biima ĩigʉ cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã caticõa niiriquere ca bʉaparãre, “Pablore cʉ̃ ca tiiricarore birora tiirucumi mani cãare,” cʉ̃ja ca ĩi ĩapʉ yʉ nii eawʉ. 17 ¡To biri, Ʉpʉ to birora ca niicõa niigʉ, ca bii yaitigʉ, ca bautigʉ, jĩcʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ ca niigʉre, nʉcʉ̃ bʉorique, baja peorique, to birora to niicõa niijato! To biro to biijato. 18 Macʉ̃ Timoteo, atere mʉre yʉ tii doti, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique, añuri wãme tʉgoeñarique mena añurije maquẽre mʉ ca tii bayi niipere biro ĩigʉ, mʉ ca biipere cʉ̃ja ca ĩi jʉguericarore birora. Jĩcãrã cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijere tʉo nʉnʉjeetima ĩirã, díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉomirijere añuro waa boja ecoticãupa. 20 Himeneore, Alejandrore, ate to biro biiwʉ, “Ʉmʉreco Pacʉre ñañarije ca ĩi tutiticãpe nii,” cʉ̃ja ĩi bojoca catijato ĩigʉ, Satanás're yʉ ca tiicojoricarãre.

1 Timoteo 2

1 Atere yʉ tii doti jʉo, to birora Ʉmʉreco Pacʉre jãi juu buecõa nii, mʉja yee maquẽre jãi juu bue, aperãre tii nemorique jãi boja, niipetirã bojoca yee jʉori Ʉmʉreco Pacʉre “Añu majuropeecã,” ĩi tiiya. 2 Wiorãre, ca doti niirã niipetirãre, ca juu bue bojape nii, ca bii pato wãcõrije maniro añuro nii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro bii nii, añuro nʉcʉ̃ bʉorique mena nii, mani ca bii ʉjea nii niipere biro ĩirã. 3 Atea, añurije, Ʉmʉreco Pacʉ manire Ca Ametʉenegʉre cʉ̃ ca ʉjea niiro ca tiirije nii. 4 Cʉ̃a, niipetirã ametʉa, díámacʉ̃ ca niirijere maji, cʉ̃ja ca biiro boomi. 5 Jĩcʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ nii, ñucã bojocʉ, Ʉmʉreco Pacʉ mena añuro mani ca nii eapere biro ĩigʉ ca tii bojaricʉ cãa jĩcʉ̃ra niimi, Jesucristo, 6 niipetirãpʉre cʉ̃ majuropeera ca bii yai ametʉene bojaricʉ wado. Atera, “To biro biirucu” cʉ̃ ca ĩirica cuu ca earo wede majioupi Ʉmʉreco Pacʉ. 7 Atere cʉ̃ wedejato ĩigʉ, cʉ̃ yee quetire wede yujuri majʉ yʉre tiiwi. Yee méé yʉ ĩi; ĩi ditogʉ méé yʉ ĩi. Ʉmʉreco Pacʉ, judíos ca niitirãre ca bue majiopʉ yʉre tiiwi, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique díámacʉ̃ ca niirijere cʉ̃ wede majiojato ĩigʉ. 8 To biri ʉmʉare, niipetiri taberipʉ añuro yeri tʉgoeñarique mena, ajiarique manirã, ameri tutiricaro maniro, cʉ̃ja amorire ʉmʉreco pee juu mʉeneri, cʉ̃ja ca juu buero yʉ boo. 9 Nomia cãa, cʉ̃ja yaarorire ĩñorʉga tʉgoeñaricaro maniro añuri wãmera juti jãña, ñucã do biro ca tiiya manirãre biropʉ nii tʉgoeñatirãra añuri wame juti jãña, cʉ̃ja ca tiiro yʉ boo, wʉa peorã cãa, noo ca booro tii yeericaro maniro wʉa peo, juti ca wapa pacarije jãñacãri, oro mena, to biri perlas cʉ̃ja ca ĩirije mena, cʉ̃ja ca wãma yee nucũ yujurije docare yʉ booti. 10 Ʉmʉreco Pacʉre ca nʉcʉ̃ bʉorã romiri cʉ̃ja ca tiipe ca niirore birora, añurije tii niirique mena pee cʉ̃ja wãmajato. 11 Nomioa, wedetigora nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃ja ca wederijere ca tʉopo niimo. 12 Nomio cõ ca bue majioro, ʉmʉre cõ ca ĩi ametʉa nʉcãro yʉ booti. Wedetigora cõ ca niiro yʉ boo. 13 To birira Ʉmʉreco Pacʉ Adán're tii jʉoupi. Jiro Evare tiiupi. 14 Adán méé Satanás're ĩi dito ecoupi. Nomio pee ĩi dito ecoupo. Ĩi dito ecori, ñañarijere tiiupo. 15 Biigopʉa nomioa, puna cʉtima ĩigo, ametʉarucumo, ca bojoca añugo cõ ca niirije cʉtirije mena to birora díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉogo, ca maigo, ñañarije manigo, cõ ca niicõa niijata.

1 Timoteo 3

1 Atea díámacʉ̃ ca niirije nii: Jĩcʉ̃ ca jʉo niigʉ cʉ̃ ca niirʉgajata, añurije maquẽre tiirʉgʉ biimi. 2 To biri ca jʉo niigʉa, ñañarije ca tiitigʉ, jĩcõ manʉra, ca nʉcʉ̃ bʉja añugʉ, añuro niirique cʉti ca bii niigʉ, cʉ̃ja ca nʉcʉ̃ bʉogʉ, bojoca ca earãre cʉ̃ yaa wii ca cãni dotigʉ, ca bue majio majigʉ ʉno, 3 ca cũmutigʉ, ñañaro ca ĩitigʉ, ca bojoca añugʉ, añuro ca niigʉ, wapa tiirica tiirire ca ʉgari peatigʉ, ca niipʉ niimi. 4 Cʉ̃ yaa wii macãrãre añuro ca jʉo nii majigʉ, cʉ̃ puna cãare añuro ca tʉo nʉnʉjeerã, añuro ca niirique cʉtirã cʉ̃ja ca niiro ca tiigʉ, ca niipʉ niimi. 5 Cʉ̃ yaa wii macãrãrena ca ĩa nʉnʉjee majitigʉ nii pacagʉ, ¿do biro pee tiicãri, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã peera cʉ̃ ĩa nʉnʉjee majibogajati? 6 Ca jʉo niigʉa, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjee jʉo waagʉra ca niitipʉ niimi. “O biro ca biigʉ yʉ nii” ĩicãri, Satanás ñañaro cʉ̃ ca tii ecoricarore birora ñañaro cʉ̃ ca tii ecotipere biro ĩigʉ. 7 Ñucã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeetirã cãa cʉ̃ja ca nʉcʉ̃ bʉogʉ ca niipʉ niimi, nʉcʉ̃ bʉo ecoti biicãri, Satanás cʉ̃ ca tii buiyeerije ʉnore cʉ̃ ca tiitipere biro ĩigʉ. 8 Ca jʉo niigʉre ca tii nemorã cãa, nʉcʉ̃ bʉoricarã, cʉ̃ja ca ĩirore biro ca tiirã, ca cũmutirã, ñañari wãme tii wapa taariquere ca bootirã, 9 díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique ca majiña manirije ca niiriquere mani ca tʉo nʉnʉjeerijere añuro tʉgoeñarique mena ca tii nʉnʉjeerã, ca niiparã niima. 10 Biirãpʉa cʉ̃ja ca pade jʉoparo jʉguero, ĩa ñaaricarã niirucuma. Jiro, “Ñañarije ca tiirã niima” cʉ̃jare cʉ̃ja ca ĩi wede paitijata, pade nemori majara niirucuma yua. 11 Ñucã cʉ̃ja nʉmoa cãa, nʉcʉ̃ bʉoricarã, ca nʉcʉ̃ bʉjarã, ca queti paitirã, niipetiropʉra cʉ̃ja ca ĩirore biro ca tiirã, cʉ̃ja niijato. 12 Ca jʉo niigʉre ca tii nemori majʉa, jĩcõ manʉra, cʉ̃ punaare, cʉ̃ yaa wii macãrãre, añuro ca jʉo nii majigʉ cʉ̃ niijato. 13 Ca jʉo niirãre ca tii nemorã, añuro ca paderã, nʉcʉ̃ bʉoricarã peti nii ea biicãri, Cristo Jesús're díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere uwiricaro maniro wede majirucuma. 14 Yoari mééra mʉre yʉ ca ĩagʉ waape to ca nii pacaro, mʉ ca tiipere ate mʉre yʉ owa cojo, 15 yoaro yʉ ca biijata, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã Ʉmʉreco Pacʉ ca catigʉre ca tʉo nʉnʉjeerã, díámacʉ̃ maquẽre ca ĩa nʉnʉjee niirã menare, “O biri wãme ca niirique cʉti niipe nii” mʉ ca ĩi majipere biro ĩigʉ. 16 “ ‘Mani ca nʉcʉ̃ bʉorije díámacʉ̃ ca niirije ca bii bau niirique ca nii majuropeerijere,’ yee ĩirique nii,” ĩirique méé nii: Ʉmʉreco Pacʉa, manire biro upʉ cʉtigʉ baua eaupi. Cʉ̃ Ca Yeri jãñarijepʉ añugʉ tii ecoupi. Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã cʉ̃re ĩaupa. Bojoca poogaari niipetirãre wedericʉ nii, niipetiri taberi macãrãpʉ díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeegʉ nii, ʉmʉreco tutipʉ ami mʉa waa eco, biiupi.

1 Timoteo 4

1 Añuri Yeri pea, tʉo majiricarora, “Ca tʉjari yʉteari ca nii waarucuro, jĩcãrã díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere juna, biirucuma, ca ĩi dito yujurãre, to biri wãtĩa yee cʉ̃ja ca bue majiorije peere tʉo nʉnʉjeema ĩirã,” ĩimi. 2 Ca ĩi dito pairã watoara ca bii ditocãrã, ñañarije cʉ̃ja ca tiirije cʉ̃ja ca tʉgoeñarijepʉre comegʉ mena joe tuuricarore biro ca cʉorã peere tʉo nʉnʉjeerucuma. 3 Anija, nʉmo cʉtiriquere camota, baarique Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiiriquere Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, díámacʉ̃ maquẽre ca majirã, “Añu majuropeecã” ĩiri, cʉ̃ja baajato ĩigʉ cʉ̃ ca tiirique baariquere, jĩcã wãmeri baa dotiti, biima. 4 Niipetirije Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiirique añurije wado nii. To biri “Ate baarique añu majuropeecã,” Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉoriquepʉre, “Ñañarije nii atea,” ĩirique méé nii. 5 Ʉmʉreco Pacʉ wederique, juu buerique, añurije ca tuaro tii. 6 Atere Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre mʉ ca bue majiojata, Cristo Jesús yʉʉ añuro ca padegʉ, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique maquẽ díámacʉ̃ ca niirije, to biri añurije bue majiorique mʉ ca tʉo nʉnʉjee nʉnʉa doorique mena, ca tutua añugʉ mʉ niirucu. 7 Ati yepa maquẽ, ca biiquĩrique ca tʉo majiña manirijerena tʉo nʉnʉjeeticãña; Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro tiirique peere tii nʉnʉjeeya. 8 Upʉ tutuarʉgarã tiiriquea jĩcã wãme tii nemo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro tiirique pea niipetirijepʉre tii nemocã, ano mani ca catiri rʉmʉre, jiropʉ mani ca catipere, “O biro mʉja biirucu” ca ĩirije ca cʉorije niiri. 9 Atea díámacʉ̃ ca niirije nii; to biri niipetirã díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeepe nii. 10 Teerena ĩirã, pade, ñañaro tamʉo jãa bii, Ʉmʉreco Pacʉ ca catigʉ, niipetirãre Ca Ametʉenegʉ, añuro petira Jesucristore díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeerãre ca ametʉenegʉre, ca yuerã niiri. 11 Atere tii doti, bue majio, ca tiipʉ mʉ nii. 12 Wãmʉ mʉ ca niirije jʉorira, jĩcʉ̃ peera watoa macʉ̃re biro mʉre cʉ̃ja ĩaticãjato. To biro biitirãra, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, mʉ ca wederijere, mʉ ca biirije cʉtirijere, mʉ ca mairijere, díámacʉ̃ mʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere, añuro mʉ ca bii niirijere, cʉ̃ja ĩa cõo nʉnʉjeejato. 13 To biri yʉ ca eaparo jʉguero, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire niipetirã bojocare bue ĩño, cʉ̃jare wede majio, cʉ̃jare bue majio, tii niiña. 14 Mʉ ca tii majipe mʉ ca cʉorije, ca jʉo niirã cʉ̃ja amori mʉre ñia peo, cʉ̃ja ca tiiri tabere Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoriquere to birora tiicõa niiña. 15 Atere añuro ĩa nʉnʉjeeri tii niiña. Tee wadore añuro tii niiña niipetirã añuro mʉ ca bii nʉnʉa waarijere cʉ̃ja ca ĩapere biro ĩigʉ. 16 Mʉ ca niirique cʉtirijere, mʉ ca bue majiorijere, bojoca catiya. Tee niipetirijere to birora tiicõa niiña. To biro mʉ ca tiijata, mʉ majuropeecã ametʉa, ñucã mʉ ca buerijere ca tʉorã pee cãa ametʉa, biirucuma.

1 Timoteo 5

1 Bʉcʉre añuri wãmera cʉ̃re ĩiña. Mʉ pacʉre ca ĩigʉre biro añuro cʉ̃re wede majioña. Wãmarã cãare mʉ yee wederãre biro cʉ̃jare ĩaña. 2 Bʉcʉrã romirire, mʉ pacore ca tiigʉre biro añuro cʉ̃jare tiiya. Wãmarã romirira mʉ yaarã romirire ca tiigʉre biro ñañari wãme tʉgoeñaricaro maniro nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃jare ĩaña. 3 Ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai weo ecoricarã romirire, noa ʉno pee cʉ̃ja ca tii nemotirãre tii nemoña. 4 Jĩcõ, ca manʉ bii yai weo ecorico, puna cʉti, pãramerã cʉti, cõ ca biijata, cʉ̃ja, cʉ̃ja yaarãre ca ĩa mai jʉoparã niima, cʉ̃ja pacʉa, cʉ̃ja ñicʉ̃a, cʉ̃jare cʉ̃ja ca tii mairicarore birora cʉ̃jare mairã. Atea añurije, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarije nii. 5 Ca manʉ bii yai weo ecorico, jĩcõra ca tuarico, Ʉmʉreco Pacʉ wadore yue niimo. Ʉmʉrecori, ñamiri, jãi juu bue yerijãatimo. 6 Ca manʉ bii yai weo ecorico cõ ca tiirʉgari wãme ca tii niigoa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩajata peera, cati pacago ca bii yairico, niicãmo. 7 Ate cãare cʉ̃jare tii dotiya, wede paiya manirã cʉ̃ja ca niipere biro ĩigʉ. 8 Jĩcʉ̃ cʉ̃ yaarãre “To biro biicuma” ĩiti, añuro petira cʉ̃ yaa wii macãrãrena to biro bii ca biigʉa, Cristore ca tʉo nʉnʉjeegʉre biro méé biigʉ tiimi; Cristore díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetigʉ ametʉenero ñañagʉ niigʉ tiimi. 9 Ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai weo ecoricarã romirire owa tuurica pũuropʉre sesenta cʉ̃mari ametʉenero ca cʉorã, jĩcʉ̃ra ca manʉ cʉtiricarã romiri wado owa tuuricarã cʉ̃ja niijato. 10 Cõ punare añuro ca majorico, ca earãre cõ yaa wii ca cãni dotirico, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃ja dʉporire ca coerico, ñañaro ca biirãre ca tii nemorico, añurije cõrora ca tii niirico, owa tuurico cõ niijato. 11 Wãmarã romirira ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai weo ecoricarã docare owa tuuticãña. Cʉ̃ja ca tiirʉgarijera Cristore cʉ̃ja ca camotatiro tii, ñucã nemo manʉ cʉtirʉgama ĩirã, 12 “Jãa manʉ cʉti nemotirucu,” cʉ̃ja ca ĩimiriquere cʉ̃ja ca ĩiricarore biro tiitima ĩirã, ca bii bui cʉtirã tuabocuma. 13 Apeyera ñucã, wiijeri cõro waa nucũ yuju, ca junañe pairã jeeña, biima. Junañe wado méé, ca queti pairã, niipetiro ca ñaajua nucũ yujurã, ca ĩi tiipe ʉnorena ca ĩirã, niima. 14 To biri wãmarã romirira ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai weo ecoricarãra, manʉ jʉ̃mʉa cʉti, puna cʉti, wii macãrã romiri nii, cʉ̃ja ca biiro yʉ boo. Ĩa tutiri majʉ cʉ̃ ca wede pairo cʉ̃ja tiiticãjato. 15 Mee, jĩcãrã ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai weo ecoricarã romiri, Jesucristore díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere camotaticãri, Satanás peere cʉ̃re nʉnʉma. 16 Ʉmʉ ʉno, nomio ʉno, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã, cʉ̃ja yee wederã ca manʉ jʉ̃mʉa bii yai weo ecoricarã romiri cʉ̃ja ca cʉojata, cʉ̃jara cʉ̃jare ca tii nemoparã niima, juu bue nea poori maja peere popiye cʉ̃jare biire ĩima ĩirã. To biri juu bue nea poori maja pea cʉ̃jare ca tii nemorã ca cʉotirã ʉno wadore tii nemorucuma. 17 Ca jʉo niirã, Cristo yaarãre añuro ca jʉo nii nʉnʉa waarã, pʉatiri cõropʉ ĩi nʉcʉ̃ bʉoricarã niirucuma, añuro petira Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede, bue majio, ca tii niirã. 18 To birira Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Wecʉ, trigo quejerire ca ʉta code niigʉ ʉjerore, jia biatoticãña,” ĩi. Ñucã: “Paderi majʉa, cʉ̃ ca paderije wapa, wapa taa majimi,” ĩi. 19 Ca ĩaricarã pʉarã, itiarã ʉno cʉ̃ja ca ĩi nemotijata, jĩcʉ̃ bʉcʉre cʉ̃ja ca wedejãa niirore tʉo nʉnʉjeeticãña. 20 Ñañarijere to birora ca tiicã nʉnʉa waarãra, niipetirã cʉ̃ja ca tʉo cojoropʉ cʉ̃jare tutiya, aperã cãa, “Tee ʉnore ca tiitipe nii,” cʉ̃ja ca ĩi bojoca catipere biro ĩigʉ. 21 “Ʉmʉreco Pacʉ, Jesucristo, to biri cʉ̃ja pʉto macãrã cʉ̃ja ca bejericarã cʉ̃ja ca ĩa cojoro, jĩcãrãre ĩa dica woo, aperãre mai, tiiricaro maniro atere tii nʉnʉjeeya,” mʉre yʉ ĩi. 22 Jĩcʉ̃ ʉno peerena añuro cʉ̃re majitigʉra, amori ñia peorʉga pato wãcã, tiiticãña, aperã cʉ̃ja ca ñañarijepʉre yʉ wapa tua nemore ĩigʉ. Ñañarijere tiitigʉra niicãña. 23 Paaga diarique cʉti, ñucã to birora diarique cʉticõa nii, mʉ ca biirijere ĩigʉ, oco wado jinitigʉra, ʉje oco cãare peeto jiniña. 24 Jĩcãrã ñañarije cʉ̃ja ca tiirije, cʉ̃ja ca jãiña beje ecoparo jʉgueropʉra majirique niicã, aperãra ñañarije cʉ̃ja ca tiirique, jiropʉ bii bau nii. 25 Tii wãmere birora, añurije tiirique cãa bau niiro bii iñocã; ca añutirije cãa yaioropʉra biicõa nii, biitirucu.

1 Timoteo 6

1 Ca pade coterã, cʉ̃ja ʉparãre nʉcʉ̃ bʉorique mena ca ĩaparã niima, Ʉmʉreco Pacʉ wãmere, ñucã cʉ̃ yee queti mani ca wede majiorijere, ñañaro cʉ̃ja ca ĩi wede tutitipere biro ĩirã. 2 Cristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca ʉparã cʉtirã, cʉ̃jare birora Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca niiro macã, cʉ̃jare cʉ̃ja nʉcʉ̃ bʉo yerijãaticãjato. Bʉaro jañuro añuro cʉ̃re cʉ̃ pade cotejato, cʉ̃ ca pade bojarã Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã, cʉ̃ yaarã, cʉ̃ ca mairã, niima. Atere tii doti, wede majio, tiiya. 3 Jĩcʉ̃, ape wãmera mani Wiogʉ Jesucristo yee queti añurije, to biri mani ca nʉcʉ̃ bʉorije, ca niirore biro mééra ca bue majiogʉa, 4 jĩcʉ̃ ca majitigʉ nii pacagʉ, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” ca ĩigʉ niimi. Cʉ̃a, ca ĩitipe ʉno jʉorira cʉ̃ja ca ameri tutiro tii buiyee, tee jʉorira ameri ĩa ʉgo ajia, ameri dica wati, ñañarije ĩi tuti, “Yee méé ĩimi” ĩi tʉo nʉcʉ̃ bʉorique ʉno maniropʉ tiicã, 5 ñucã añuri wãme ca tʉgoeñatirã, díámacʉ̃ maquẽre ca majitirã, nʉcʉ̃ bʉo niiriquere wapa taariquere biro ca tʉgoeñarãre, cʉ̃ja ca ameri tuti yerijãatiro, cʉ̃jare tiimi. 6 To birora bii, nʉcʉ̃ bʉo niirique Ʉmʉreco Pacʉ yeere wede majioriquea, wapa taarique peti niiro bii, bʉari cʉ̃ja ca cʉorije menara ca ʉjea niirã ʉnora. 7 Ati yepapʉre jĩcã wãme ʉnoacãra jee doo, mani tiitiwʉ. Ñucã jĩcã wãme ʉnora ami waarucu mani tiitirucu. 8 To biri baarique, juti, cʉorã, tee menara ca ʉjea niicãparã mani nii. 9 Pairo ca apeye cʉtirʉgarã pea, ca bii buiyeerijerena bii bui cʉti, paʉ cʉ̃ja ca boo tʉgoeñarijerena pade coteri maja nii jeeñacã yai waama. Ate pairo cʉorʉga pato wãcãrique ca añutirije bojocare ca ñañorijera, ñeeja manirã, ñañaro bii yairique pee, cʉ̃jare tii yaio nʉcõcã. 10 Wapa tiirica tiirire pairo jañuro boo jãa waariquera nii, niipetirije ñañarije tiiriquere ca bii jʉorije. Jĩcãrã pai jañuro apeye boo jãa waama ĩirãra, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere camotati, cʉ̃ja majuropeera bʉaropʉra ñañaro tamʉocã yai waaupa. 11 Mʉ pea Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ niiri, ate niipetirijere tiiticãña. Díámacʉ̃ maquẽre, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro bii niiriquere, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere, mairiquere, tʉgoeña bayiriquere, to biri añuro yeri cʉti niirique peere, tii niiña. 12 Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere to birora tʉgoeña tutuacõa niiña. Caticõa niiriquere mʉ yeera ca niiro tiiya. Tee maquẽre ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ mʉre jʉoupi. Teere ĩigʉra, paʉ bojoca cʉ̃ja ca tʉo cojoropʉ díámacʉ̃ mʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere mʉ wedewʉ. 13 To biri mecʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ, niipetirijere ca catiro ca tiigʉ, ñucã Jesucristo, Poncio Pilatore, díámacʉ̃ ca ĩiricʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro, o biro mʉre yʉ tii doti: 14 Mʉre yʉ ca dotirijere yʉ ca ĩirore biro tiiya. Añuro niirique cʉti, tuti bojoca catio eco, biiricaro maniro bii niiña. Mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca doori rʉmʉpʉ to biro bii yerijãaña. 15 Cʉ̃ ca cõorica cuu ca earo, atere to biro tiirucumi Ʉmʉreco Pacʉ. Cʉ̃a jĩcʉ̃ra niimi añuro ca biigʉ niipetiropʉ Ca Doti Niigʉ, ʉparã Ʉpʉ, to biri wiorã Wiogʉ, ca niigʉ. 16 Cʉ̃ jĩcʉ̃ra niimi, ca bii yaitigʉ, ca boerije jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ja ca ea majitirijepʉre ca niigʉ. Jĩcʉ̃ peera cʉ̃re ĩatiupa. Ñucã ĩaricʉ ʉno méé niimi. Ĩi nʉcʉ̃ bʉorique, cʉ̃ ca doti tutuarije, cʉ̃ yee to birora ca niicõa niirije to niijato. To biro to biijato. 17 Ati yepare ca apeye pairãre: —“O biro ca biirã jãa nii. Dije ʉno manire dʉjati,” ĩi tʉgoeñaticãña —cʉ̃jare ĩiña. Pairo apeye cʉti niiriquea mani ca tʉgoeña yuepe ʉno méé nii. To biro biitirãra, Ʉmʉreco Pacʉ añuro mani ca niipere ĩigʉ, niipetirije pairo manire ca tiicojogʉ peere, cʉ̃ja tʉgoeña yue niijato. 18 Añurijere cʉ̃jare tii dotiya. Añurije tiirique mena pee ca apeye pairã nii, cʉ̃ja ca cʉorijere ca tiicojoparã, ameri dica woo ca tiirã, cʉ̃ja niijato. 19 O biro tiirã, jiropʉ cʉ̃ja ca cʉope ca nii yue majuropeerijere ca cʉorã cʉ̃ja ca niiro ca tiirijere cʉo, ñucã to birora caticõa niiriquere bʉa ea, biirucuma. 20 Timoteo, mʉre tii dotiriquere añuro ĩa nʉnʉjee, mʉ tii nʉnʉa waawa. Ati yepa maquẽre wederique, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro añuro nii nʉnʉa waa majiña maniro ca tiirije majirique ca bii ditorijere, cʉ̃ja ca majirije mena cʉ̃ja ca ĩi camotarijere, tʉoticãña. 21 Jĩcãrã tee majirique peere tʉo nʉnʉjeema ĩirã, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere camotaticãupa. Wiogʉ cʉ̃ yee añurijere mʉja niipetirãre pairo cʉ̃ tiicojojato. To biro to biijato. Pablo

2 Timoteo 1

1 Yʉ Pablo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro Jesucristo yeere wederi majʉ, Cristo Jesús jʉori catirique bʉarique niirucu cʉ̃ ca ĩirique ca niirore birora, wede dotigʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ, 2 yʉ macʉ̃re biro yʉ ca maigʉ Timoteore, mʉ yʉ añu doti cojo. Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo, cʉ̃ja ca añurijere, cʉ̃ja ca ĩa mairijere, cʉ̃ja yee jĩcãri cõro niiriquere, mʉre cʉ̃ja tiicojojato. 3 Ñamiri, ʉmʉrecori, yʉ ca juu buerije cõrora mʉre tʉgoeñari, Ʉmʉreco Pacʉre “Añu majuropeecã,” yʉ ĩi, yʉ ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã cʉ̃ja ca tii niiquĩricarore birora tiigʉ, añuro tʉgoeña yeri cʉtirique mena, yʉ ca tii nʉcʉ̃ bʉogʉre. 4 Mʉ ca otiriquere tʉgoeñari, mʉre yʉ ĩarʉgami, ʉjea niirʉgʉ. 5 Díámacʉ̃ra, díámacʉ̃ mʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere yʉ maji. Mʉ ñicõ Loida, to biri mʉ paco Eunice, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo jʉoupa. Mʉ cãare, “To birora biimi” yʉ ĩi. 6 To biri yʉ amori mʉre yʉ ca ñia peori tabere, mʉ ca tii maji niipere Ʉmʉreco Pacʉ mʉre cʉ̃ ca tiicojoriquere, “Uwitigʉra teere tiicõa niiña,” mʉre yʉ ĩi. Ʉmʉreco Pacʉ uwi tʉgoeña yeri cʉtirique méére, manire tiicojoupi. Mani ca ĩi bayipere, mani ca ameri maipere, tʉgoeña bayiriquere, manire tiicojoupi. 8 To biri mani Wiogʉ yeere wede niigʉ boboeto. Ñucã cʉ̃ yee jʉorira tia cũurica wiipʉ yʉ ca niirije cãare boboeto. Mʉ cãa añurije queti jʉori ñañaro tamʉogʉ, Ʉmʉreco Pacʉ tutuarique mʉre cʉ̃ ca tiicojorije mena, to birora tʉgoeña bayicõa niiña. 9 Ʉmʉreco Pacʉ manire ametʉene, ca ñañarije manirã mani ca niiro manire tiirʉgʉ, manire jʉoupi. Añurije mani ca tii niirije jʉori méé, mee ati ʉmʉrecorire cʉ̃ ca tiiparo jʉgueropʉra Cristo Jesús jʉori, atere to biro manire tii bojaupi. 10 Mecʉ̃ra Cristo Jesús manire Ca Ametʉenegʉ, bii yairiquere tii yaio, añurije queti mena to birora caticõa niirique ca peti nʉcãtirije peere añuro ca boeropʉ ami bau nii, ca tiiricʉ cʉ̃ ca doorique mena bii bau nii eaupa. 11 Ate añurije quetire, yʉre wede dotiwi Ʉmʉreco Pacʉ. Cristo yeere wederi majʉ, ñucã bue majiori majʉ, yʉre tiicojo cojowi. 12 Tee jʉorira ate niipetirijere ñañaro yʉ tamʉo. To biro yʉ ca biirijere yʉ boboti, díámacʉ̃ yʉ ca tʉo nʉnʉjeegʉre ca majigʉ niiri. Teere yʉre ca wede dotiricʉ ca tutuagʉ niiri, tii rʉmʉ ca earopʉ yʉre cʉ̃ ca ĩa nʉnʉjee yerijãapere yʉ maji. 13 Díámacʉ̃ bue majiorique yʉre mʉ ca tʉoriquere wajoatigʉra, tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjeecã nʉnʉa waagʉja. Ñucã Cristo mena niirã díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo, ameri mai, mani ca bii niirije mena niiña. 14 To biri Añuri Yeri manipʉre ca niigʉ cʉ̃ ca tii nemoro mena, díámacʉ̃ bue majioriquere mʉre cʉ̃ ca dotiriquere añuro ĩa nʉnʉjeeya. 15 Mee niipetirã Asia yepa macãrã, ñucã Figelo, Hermógenes jãa menapʉra yʉre cʉ̃ja ca waa weocoariquere mʉ maji. 16 Wiogʉ, Onesíforo yaa wii macãrãre cʉ̃ ĩa maijato. Cʉ̃ pea paʉ tiiri, yʉ ca tʉgoeña tutuaro tii, tia cũurica wiipʉ ñañaro yʉ ca bii duwi yujurije cãare bobo tʉgoeñati, biiwi. 17 To biro biitigʉra, Romare eacãgʉpʉa ama yerijãaricaro maniro yʉre ama, yʉre bʉacãripʉ yerijãawi. 18 To biri Wiogʉ, tii rʉmʉ ca earo, cʉ̃ ca ĩa mairijere cʉ̃ ca bʉa earo cʉ̃re cʉ̃ tiijato. Mee añuro mʉ maji, paʉ tiiri Éfesopʉre manire cʉ̃ ca tii nemoriquere.

2 Timoteo 2

1 Mʉ Timoteo, yʉ macʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerijere, Cristo jʉori mʉre cʉ̃ ca tiicojoriquere bʉaro jañuro teere tii nʉnʉjee nʉnʉa waagʉja. 2 Paʉ cʉ̃ja ca tʉo cojoropʉ yʉ ca wedero mʉ ca tʉoriquere, Cristore to birora ca tʉo nʉnʉjeecã niirã aperã cãare ca bue majio majiparã ʉnore, teere cʉ̃jare wede dotiya. 3 Cristo Jesús yʉʉ uwamʉ ca niigʉre birora ñañaro ca tamʉopʉra niiña mʉ cãa. 4 Jĩcʉ̃ peera uwamʉ, cʉ̃ wiogʉ cʉ̃ ca ĩa ʉjea niiro ca tiirʉgʉa, uwamarã niitirã tiirique peere tii maa wijiatimi. 5 Teere birora ũmaari majʉ cãa, ca ũmaa bayi ametʉenegʉ cʉ̃ ca wapa taari betore bʉatimi, tee ca dotirore biro cʉ̃ ca tiitijata. 6 Ñucã paderi majʉ tutuaro ca padegʉ niimi, ote dicare ca jee jʉopʉ. 7 Mʉre yʉ ca ĩirijere tʉgoeñaña. Wiogʉ ate niipetirijere mʉ ca tʉo puoro tiirucumi. 8 Tʉgoeñaña, Jesucristo, wiogʉ David pãrami ca bii yairicarã watoare ca cati tuaricʉre. Ate nii añurije queti yʉ ca wederije, 9 añurije queti jʉorira ñañarije tamʉo nʉcã duwi yuju, ñucã ñañagʉre biro come daari mena cʉ̃ja ca jiacãricʉ, yʉ nii. Biiropʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yee queti pea come daari mena jiarique niiti. 10 To biri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca beje jeericarã añuro cʉ̃ja ca niipere ĩima ĩigʉ, niipetiro ñañaro yʉ ca tamʉorijere yʉ nʉcã ametʉenecã, cʉ̃ja cãa, añurije ametʉarique to birora ca niicõa niirije, Cristo Jesús jʉori mani ca cʉorijere cʉ̃ja cʉojato ĩigʉ. 11 Díámacʉ̃ra ca niirije nii atea: Cʉ̃ menara ca bii yairicarã mani ca niijata, ñucã cʉ̃ menara mani cati niirucu. 12 Cʉ̃ yee jʉori ñañaro mani ca tamʉojata, ñucã cʉ̃ menara ca doti niirã mani niirucu. Cʉ̃ yee jʉori ñañaro biima ĩirã, “Cʉ̃re jãa majiti” mani ca ĩijata, cʉ̃ cãa, “Mʉjare yʉ majiti” manire ĩirucumi. 13 Mani ca ĩirore biro ca tiitirã mani ca nii pacaro, cʉ̃ pea cʉ̃ ca ĩirore birora tiicõa niimi, cʉ̃ majuropeera ca ĩi ditotigʉ niiri. 14 Atere to birora cʉ̃jare ĩi wede majiocõa niiña. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro, “Wede penirique ca añutirijere ĩiticaña,” cʉ̃jare ĩiña. Tea añuti. Ca tʉorãre ca ñañorije niiro bii. 15 Mʉ ca tii bayiro cõro tiiya. Ʉmʉreco Pacʉ jʉguerore jĩcʉ̃ paderi majʉ ñee ʉno jʉori pee ca bobotigʉre birora, “Añu majuropeecãmi” ĩiricʉ nii earʉgʉ, díámacʉ̃ ca niirije quetire ca niirore birora ca wedegʉ niiña. 16 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro añuro nii nʉnʉa waa majiña maniro ca tiirije ati yepa maquẽre wedeticãña. Tee ʉnore ca wederã, bʉaro jañuro ñañarije peere tii nʉnʉa waama. 17 Ñucã, cʉ̃ja ca bue majiorije cãa, diarique ca catiotirije ca boa nʉnʉa waarijere biro peni pea nʉnʉa waa. Teere biro biima Himeneo, Fileto jãa, 18 díámacʉ̃ ca niirije quetire ca camotatiricarã. “Mee, cati tuarique biicã yerijãa waaupa,” ĩicãri, jĩcãrã díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere cʉ̃ja ca tʉo maa wijiaro tiima. 19 To ca bii pacaro Ʉmʉreco Pacʉ yaarã peti ca niirã, cʉ̃ yaarã cʉ̃ja ca niirijere ĩñorã to birora cʉ̃re tʉo nʉnʉjeecõa niima, o biro ĩi owarique mena: “Ʉmʉreco Pacʉa, cʉ̃ yaarãre majimi,” ñucã “Nʉcʉ̃ bʉorique mena Ʉmʉreco Pacʉre tii nemorique ca jãirã niipetirã ñañarije tiiriquere cʉ̃ja camotatijato,” ca ĩirije mena. 20 Wii pairi wiipʉre, oro, plata mena tiirica bapari wado méé nii: yucʉ mena, dii mena, cʉ̃ja ca tiirique cãa nii. Jĩcã wãmeri ca nii majuropeerijere tiirã cʉ̃ja ca cʉorije, apeyea cʉ̃ja ca boorijere tiirã cʉ̃ja ca cʉorije, nii. 21 Jĩcʉ̃ ñañarije tiiri méé cʉ̃ ca niijata, jĩcã bapa añuri bapare biro ca ñañarije manigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ, niipetirije añurijere ca tiipʉ niirucumi. hk00143b.tif 22 Wãmarã niirã bʉaro ñañarije tiirique ca boorijere cʉ̃ja ca tii niirijere dutiri, ca niirore biro tii niirique, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique, ameri mairique, jĩcãri cõro añuro niirique peere amaña, añuro yeri tʉgoeñari, Wiogʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã mena. 23 Ca ĩitipe ʉno cʉ̃ja ca ĩirijerena tʉo nʉnʉjeeticãña. Mee ameri tutiriquepʉ ca bii yapanorijere mʉ maji. 24 Jĩcʉ̃ Wiogʉ yeere paderi majʉa, ca ameri tutigʉ méé ca niipʉ niimi. To biro biitigʉra, niipetirã mena ca bojoca añugʉ, ca bue majio majigʉ, ca tʉgoeña bayigʉ, 25 ca ametʉene nʉcãrãre, “Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ peere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tii, díámacʉ̃ ca niirijere maji, cʉ̃ja ca biiro cʉ̃ tiijato,” ĩi yuerique mena ca wede majio majigʉ ca niipʉ niimi, díámacʉ̃ ca niirijere maji 26 bii bojoca catiri, Satanás cʉ̃ ca tii buiyeerijere, cʉ̃ja ca boorore biro cʉ̃ja ca tiiro cʉ̃ ca tii niirijere cʉ̃ja ca tii yerijãaro tiirʉgʉ.

2 Timoteo 3

1 Ca tʉjari rʉmʉri ca nii waarucuro, do biro bii majiña maniro ñañarije ca tiirã cʉ̃ja ca niiri yʉteari ca bii eape cãare ca majipʉ mʉ nii. 2 Bojoca cʉ̃ja yee maquẽ wadore ca boorã, wapa tiirica tiirire bʉaro ca boorã, “O biro ca biirã jãa nii” ca ĩirã, ca manirijerena ca amarã, niirucuma. Ñañarije ca ĩi tutirã, cʉ̃ja pacʉare ca ametʉene nʉcãrã, “Añu” ca ĩitirã, nʉcʉ̃ bʉoriquere ca nʉcʉ̃ bʉotirã, 3 ca bojoca ĩa maitirã, ca ameri wede quenotirã, ca queti pairã, cʉ̃ja ca tiirʉgarijere ca nʉcãtirã, “Ñañaro jãa tiibocu” ca ĩi bojoca catitirã, niipetirije añurijere ca junarã, 4 ca wedejãa buiyeerã, jãa tiicãre ca ĩitirã, “O biro ca tiirã jãa nii” ca ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉre amaricaro ʉno cʉ̃ja ca tiirʉgarije peere bʉaro ca tiirã, niirucuma. 5 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro añuro ca tii nʉnʉjeerãre biro niirucuma. To biro bii pacarã, cʉ̃ja ca tii niirije mena díámacʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro tii niiriquere junarucuma. To biro ca biirã menara niiti majuropeecãña. 6 Cʉ̃ja mena macãrã niima wiijepʉ jãa waacãri, nomia ca tʉgoeña tutuatirã cʉ̃ja ca tiirʉgarije cõro ñañarije tiicãri, ca tʉgoeñarique pai niirãre, bʉaro jañuri ñañarijere cʉ̃ja ca tii yai waaro ca tiirã. 7 Biirãpʉa cʉ̃ja romiria to cãnacã tiira, bʉaro jañuro bue maji nʉnʉa waama. Bii pacarã, díámacʉ̃ ca niirije peera jĩcãti ʉno peera tʉo jeeño majicoa, biitima. 8 Moisés're, Janes, Jambres jãari cʉ̃ja ca ĩi camotaricarore birora cʉ̃ja cãa, díámacʉ̃ ca niirije quetire ĩi camotama. Ñañarije wado ca tʉgoeñarã, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere ca camotatiricarã niima. 9 Biirãpʉa pʉarã Moisés're ca ĩi camotaricarãre ca biiricarore birora, bʉaro ĩi nʉnʉa waatirucuma, niipetirã no ca boorora cʉ̃ja ca ĩirijere cʉ̃ja ca majicoaro macã. 10 Mʉ pea, yʉ ca bue majioriquere, yʉ ca niirique cʉtirijere, yʉ ca tiirʉgarijere, díámacʉ̃ yʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere, yʉ ca tʉgoeña bayirijere, yʉ ca mairijere, ñañaro tamʉogʉ yʉ ca tʉgoeña bayirijere, 11 ñañaro yʉre cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeerijere, ñañaro yʉ ca tamʉorijere, yʉ ca biirore birora mʉ bii nʉnʉjeewʉ. Ñucã Antioquía, Iconio, Listrapʉ niigʉ, ñañaro tiirʉga nʉnʉjee eco, yʉ ca biiriquere, ñucã tee niipetirijere Jesucristo yʉre ametʉene, cʉ̃ ca tiiriquere mʉ tʉoupa. 12 Niipetirã Cristo Jesús jʉori Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro ca tii niirʉgarã, ñañaro tii nʉnʉjee ecorucuma. 13 Ñañarã, ca ĩi ditorã pea, bʉaro jañuri ñañaro bii nʉnʉa waarucuma, ĩi dito, ĩi dito eco, biirã. 14 Mʉ pea, mʉ ca bue majirique cõrorena “Díámacʉ̃ra nii” mʉ ca ĩirijere, to birora tiicõa niiña. Mee mʉ maji, mʉre ca bue majioricarãre. 15 Mee, wimagʉ niigʉpʉra Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere mʉ majiupa, “Cristore díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, ametʉarique nii,” mʉ ca ĩi majiro ca tiirijere. 16 Ʉmʉreco Pacʉ wederique owarica tuti niipetiropʉra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majiorije mena cʉ̃ja ca owarique nii. Bue majio, tuti bojoca catio, wede majio, ca niirore biro tii niiriquere bue majio, tiirique maquẽ añurije nii, 17 Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ ca niigʉ cõrora niipetirije añurijere ca tii majigʉ añugʉ, cʉ̃ ca niipere biro ĩiro.

2 Timoteo 4

1 Ʉmʉreco Pacʉ, to biri Wiogʉ Cristo Jesús, Ʉpʉre biro cʉ̃ ca doti majirije mena doori, ca catirãre, ca bii yairicarãre, ca ĩa bejepʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro, atere mʉre yʉ tii doti: 2 Añurije quetire wedeya; mʉ ca wedepa tabe ʉno, mʉ ca wedetipa tabe ʉno cãare, to birora wedecõa niiña. Cʉ̃ja ca tʉgoeña wajoaro tii, bʉaro tʉgoeña bayirique mena cʉ̃jare wede majio bojoca catio, cʉ̃ja ca tʉgoeña bayiro tii, tiiya, cʉ̃jare bue yerijãaricaro maniro. 3 Earucu, añurije bueriquere bojoca cʉ̃ja ca tʉorʉgatiri yʉtea, cʉ̃ja ca boorije wadore ca tiirã niiri, paʉ cʉ̃jare ca bueri maja cʉ̃ja ca tʉorʉgarije ʉno wadore ca wederãre amarucuma. 4 Díámacʉ̃ ca niirijere tʉo nʉnʉjee yerijãari, ca biiquĩriquere cʉ̃ja ca wederije peere tʉo nʉnʉjeerucuma. 5 Mʉ pea niipetirijepʉrena ca tʉgoeña bojoca catigʉ nii, ñañaro tamʉoriquere nʉcã, añurije quetire wede, mʉ paderiquere añuro pade, tiicõa niiña. 6 Yʉra, peeto dʉja yʉre cʉ̃ja ca jĩape. Yʉ ca waapa yʉtea eacoaro bii. 7 Jesucristo yeere padegʉ ñañaro tamʉo pacagʉ, yʉ ca tii bayiro cõro to birora yʉ padecõa niiwʉ. 8 Mecʉ̃ra Wiogʉ ca niirore biro ca ĩa bejegʉ cʉ̃ ca doori rʉmʉre, cʉ̃ yeere ca niirore biro yʉ ca tii niirique wapare yʉre cʉ̃ ca tiicojo wapa tiipa beto yʉre yue; yʉ wado méére tiicojorucumi, niipetirã mairique mena cʉ̃ ca doorijere tʉgoeña bayirique mena ca yue niirã cãare cʉ̃jare tiicojorucumi. 9 Timoteo, yoari méé jañuro yʉre ĩagʉ dooya. 10 Demas pea, ati yepa maquẽ peere bʉaro ca boogʉ niiri, Tesalónicapʉ yʉre waa weocoawi. Cresente cãa Galaciapʉ waacoawi. Tito pea Dalmaciapʉ waacoawi. 11 Lucas jĩcʉ̃ra yʉ mena niimi. Marcos're jʉogʉ waari, cʉ̃re mʉ jʉo doowa; yʉ ca paderijere yʉre tii nemobocumi. 12 Tíquico peera Éfesopʉ cʉ̃re yʉ tiicojowʉ. 13 Doogʉ, Troas'pʉ, Carpo yaa wiipʉ yʉ jutiro jotoa jãñaricaro, yʉ ca cũuricarore yʉre mʉ ami doo bojawa. Ñucã apeyera, owarica tutirire, añuro petira owarique upa tunua ca niiri pũurorire mʉ jee doo bojawa. 14 Alejandro, come paderi majʉ, bʉaro peti ñañaro yʉ ca biiro yʉre tiiwi. To biri Wiogʉ cãa cʉ̃ ca tiiricarore birora ñañaro cʉ̃re tiirucumi. 15 Mʉ cãa cʉ̃re uwi bojoca ca tiiri niiña. Mani ca wederijere bʉaropʉra booti majuropeecãwi. 16 Ʉparã pʉtopʉ yʉ ca wede queno jʉogʉ waaro jĩcʉ̃ peera yʉre bapa cʉtiticãwa. Niipetirãpʉra yʉre waa weo peticoawa. To biri Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro cʉ̃ja ca biirique jʉori, ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ tiiticãjato,” yʉ ĩi yue. 17 To ca bii pacaro Wiogʉ pea yʉre tii nemo, tutuarique yʉre tiicojo, tiiwi, yʉ jʉori añurije quetire yʉ ca wedero, Cristore ca majitirã cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeepere biro ĩigʉ. To biro tiiri, yai jũagʉ ʉjeropʉ ca jãñagʉre biro yʉ ca niirijere yʉre ametʉenewi. 18 Wiogʉre díámacʉ̃ yʉ ca tʉo nʉnʉjeerijere cʉ̃ yerijãajato ĩirã, ñañaro yʉre cʉ̃ja ca tiimijata cãare, cʉ̃ra yʉre tii nemori, ca añuri tabe cʉ̃ ca doti niiri tabe ʉmʉreco tutipʉ yʉre amicoarucumi. Añurije to birora cʉ̃re to niicõa niijato. To biro to biijato. 19 Priscila, Aquila jãa, to biri ñucã Onesíforo yaa wii macãrã cʉ̃ja añujato. 20 Erasto, Corintopʉra tuacãwi. Trófimo peera ca diagʉre, Miletopʉra cʉ̃re yʉ cũuwʉ. 21 Ñucã pue bʉcʉ jʉguero, yoari méé jañuro mʉ doowa. Ñucã Eubulo, Pudente, Lino, Claudia, niipetirã mani yee wederã Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã mʉre añu doti cojoma. 22 Wiogʉ Jesucristo mʉ mena nii, Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ yee añurijere mʉja niipetirãre pairo tiicojo, cʉ̃ tiijato. To biro to biijato. Pablo

Tito 1

1 Yʉ Pablo, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ paderi majʉ, Jesucristo yeere wederi majʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bejericarã, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere bʉa ea, mani ca nʉcʉ̃ bʉorijepʉre ca niirije díámacʉ̃ ca niirijere maji, cʉ̃ja ca biiro cʉ̃ tiijato ĩigʉ, cʉ̃ ca tiicojoricʉ yʉ nii. 2 Mani ca yuerijea, to birora caticõa niirique, Ʉmʉreco Pacʉ ca ĩi ditotigʉ, ati yepare cʉ̃ ca tiiparo jʉgueropʉra “Mʉjare yʉ tiicojorucu,” cʉ̃ ca ĩirique nii. 3 Mecʉ̃ra, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirica tabe ca earo, cʉ̃ ca ĩiricarore birora mani ca majiro tiimi Ʉmʉreco Pacʉ manire Ca Ametʉenegʉ, yʉre cʉ̃ ca tii dotiriquere cʉ̃ ca dotiricarore birora añurije quetire yʉ ca wederije jʉori. 4 Tito, yʉ macʉ̃re biro ca niigʉ, yʉre birora díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉogʉre: Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, manire Ca Ametʉenegʉ Jesucristo, cʉ̃ja yee ca añu majuropeerijere, añuro niiriquere, mʉre cʉ̃ja tiicojojato. 5 Creta yucʉ poogapʉre mʉre cũugʉ, yʉ ca quenorique ca dʉjarijere queno peti, ñucã to cãnacã macãripʉrena Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niiparãre joene, mʉre yʉ ca dotiricarore biro cʉ̃ tiijato ĩigʉ, mʉre yʉ cũuwʉ. 6 Ca jʉo niigʉa, ñañarije ca tiitigʉ, jĩcõ manʉra ca niigʉ, cʉ̃ puna cãa Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã, ñañarije ca tiirã niima, ca ametʉene nʉcãrã niima, ca ĩi wedejãaña manirã ca niiparã niima. 7 Bojocare ca ĩa nʉnʉjee niigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yeere ca ĩa nʉnʉjee niigʉre birora ñañarije ca tiitigʉ ca niigʉ niimi; cʉ̃ jĩcʉ̃ra ca majigʉre biro ca nii tʉgoeñatigʉ, ca ajiarique manigʉ, ca cũmutigʉ, ca ameri quẽerã mena macʉ̃ ca niitigʉ, ñañaro tii wapa taariquere ca bootigʉ, ca niipʉ niimi. 8 Biitigʉra bojoca ca earãre cʉ̃ yaa wii ca cãni dotigʉ, añurije mena macʉ̃, ca bojoca catigʉ, añugʉ, ca ñañarije manigʉ, añuro ca niirique cʉtigʉ, ca niipʉ niimi. 9 Díámacʉ̃ ca niirije añurije queti cʉ̃ ca tʉoriquere cʉ̃ ca bue ecoricarore birora ca tʉo nʉnʉjeecã niipʉ niimi, aperã cãare añurije bue majiorique mena cʉ̃ja ca ʉjea niiro tii, teere ca junarãre cʉ̃ja ca tʉgoeña wajoaro tii, cʉ̃ ca tiipere biro ĩigʉ. 10 Paʉ ametʉene nʉcãri maja, noo ca boorora ca ĩi wede mecʉ̃orã, ca ĩi ditori maja, niima, añuro petira judíos cʉ̃ja ca tii niirijere ca tii nʉnʉjeerã. 11 Cʉ̃jara do biro cʉ̃ja ca ĩi majitiropʉ cʉ̃jare ca ĩicãpe nii. Mee jĩcʉ̃ puna niipetirãpʉre ñañaro cʉ̃jare ĩi mecʉ̃oma, ca bue majioña manipe ʉnorena cʉ̃jare buecãri. Ñañaro cʉ̃ja ca tii niirije menara wapa taarʉgarã to biro tiima. 12 Jĩcʉ̃, tii yucʉ pooga macʉ̃ ca biipere wede jʉgueri majʉ, cʉ̃ yee wederã cʉ̃ja ca biipere o biro ĩiquĩupi: “Creta macãrã ca ĩi dito pairã, waibʉcʉrãre biro ca biirã, ca baa pacarã, ca junañe pairã, niima,” ĩiquĩupi. 13 Díámacʉ̃ra ĩiquĩjapi. To biri tuti jañuri cʉ̃jare wede majioña, ñañarije tiiricaro maniro, ñañarije maniro díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo, 14 judíos cʉ̃ja majuropeera tʉgoeña jeeñori cʉ̃ja ca wederijere tʉo nʉnʉjeeti, díámacʉ̃ maquẽre ca junarã cʉ̃ja ca tii dotirijere tʉo nʉnʉjeeti, cʉ̃ja ca biipere biro ĩigʉ. 15 Añurãra, niipetirijepʉra añurije wado niicã. Bii pacaro, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere ca bootirã peera, jĩcã wãme peera añurije mani, niipetirijepʉra ñañarije wadora niicã, cʉ̃ja ca tʉgoeñarije, cʉ̃ja yeripʉ cãare ñañarije wado ca niicãro macã. 16 Ñucã “Ʉmʉreco Pacʉre ca majirã jãa nii” ca ĩirã nii pacarã, cʉ̃ja ca tii niirije mena pee ĩñoma, to biro ĩicãrã cʉ̃ja ca ĩirijere. Ca ĩa tutirique pairã, ametʉene nʉcãri maja niicãri, jĩcã wãme ʉnoacã añurijere tii majitima.

Tito 2

1 Mʉ pea díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore biro bue majioña. 2 Bʉcʉrãre, nʉcʉ̃ bʉjarã, nʉcʉ̃ bʉoricarã, ca tʉgoeña bojoca catirã, ñañarije maniro díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo niirã, ca ameri mairã, ca tʉgoeña bayi nʉcã ametʉenerã, niiriquere cʉ̃jare bue majioña. 3 To birora bʉcʉrã romiri cãare nʉcʉ̃ bʉoricaro biirique cʉti niiriquere, ca queti paitirã niiriquere, jiniriquere ca ʉgari peatirã niiriquere, cʉ̃jare wede majioña. To biro biitirãra, añurije peere ca tii ĩño niirã cʉ̃ja niijato. 4 O biro biirã, wãmarã romiri cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉare, cʉ̃ja punaare, cʉ̃ja ca maipere, 5 ñucã ca bojoca catirã, ñañarije manirã, wiire añuro ca ĩa nʉnʉjeerã, ca bojoca añurã, cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉare ca tʉo nʉnʉjeerã, cʉ̃ja ca niipere cʉ̃jare wede majiorucuma, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire jĩcʉ̃ ʉno peera ñañaro cʉ̃ja ca wede paitipere biro ĩirã. 6 Ʉmʉa wãmarã cãare, ca tʉgoeña bojoca catirã cʉ̃ja ca niipere wede majioña. 7 Niipetirijepʉrena mʉ majuropeera añuro mʉ ca bii niirije mena cʉ̃jare bii ĩñoña. Cʉ̃jare bue majiogʉ, niipetirã menapʉra añuro niirique mena, nʉcʉ̃ bʉjarique mena, cʉ̃jare bueya. 8 Ñañarije maniro, añurijere bueya. O biro mʉ ca ĩiro no ca boogʉ teere ca junagʉ, boborucumi. To biri mani yee maquẽre jĩcã wãme ʉno peerena ñañaro ĩi wede majitirucumi. 9 Pade coteri maja cãare, cʉ̃ja ʉparã cʉ̃ja ca ĩirije niipetiro ca tʉo nʉnʉjeerã, ca bojoca añurã, ca wede ãpõtĩotirã niiriquere, 10 jee dutitirãra, “Añuropʉ ca tiirã niima” ĩiricarã niiriquere, cʉ̃jare wede majioña, niipetiropʉrena Ʉmʉreco Pacʉ manire Ca Ametʉenegʉ yee bue majiorique añurije nii, cʉ̃ja ca ĩipere biro ĩigʉ. 11 Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerije mani ca ametʉaro ca tiirije, niipetirã bojocapʉre nii eaupa. 12 Tee añurijera, ñañarijere, ati yepa maquẽ tiirʉgariquere, mani ca tii yerijãaro manire tii majio. To biri ati yepare, ca niirore biro tii niirique mena, ĩa boo pacarique mena, tʉgoeña bayi ametʉenerique mena, mani bii niirucu, 13 añurije mani ca yue niirijere cote niirã ʉnora o biro ĩijata, ca nii majuropeegʉ mani Ʉmʉreco Pacʉ, manire Ca Ametʉenegʉ Jesucristo, cʉ̃ ca doorije ca añu majuropeerijere. 14 Cʉ̃ majuropeera, ñañarije mani ca tii niirije niipetirijere ametʉene, cʉ̃ yaarã ca ñañarije manirã, añurije wadore ca tiirã, mani ca niiro tiirʉgʉ jĩa eco, manire bii yai bojaupi. 15 Ate nii, mʉ ca bue majio niipe. Doti majirique mena wede majio, tuti bojoca catio, tiiya. Jĩcʉ̃ ʉno peera watoa macʉ̃re biro mʉre cʉ̃ja ĩaticãjato.

Tito 3

1 Niipetirãre, ca jʉo niirãre, ca doti niirãre, cʉ̃jare tʉo nʉnʉjee, añurijere bʉaro ca tiirʉga niirã nii, cʉ̃ja ca biipere wede majioña. 2 Jĩcʉ̃ ʉno peerena cʉ̃ja wede paiticãjato; añuro niirica wãme wadore ca amarã, ca bojoca añurã cʉ̃ja niijato; ñucã niipetirã mena añuro cʉ̃ja ca niirijere cʉ̃ja bii ĩño niijato. 3 Mani cãa ména jʉgueropʉra ca bojoca catitirã, ca ametʉene nʉcã pairã, mani niirucuwʉ. “To biro jãa biicu,” ĩi bojoca catiti, ca tiiya manirije peerena tii maa wijia yai waa, niipetirije ñañarijere tiirʉgariquere, ca tiitiperena tii ʉjea niiriquere, ca tii nʉnʉjee yai waarã, ñucã ñañarije wado ca tiirʉgarã, ca ĩa tutirique pairã, cʉ̃ja ca ĩa junarã ñañarã, mani majuropeera ca ameri ĩa tutirã, mani niirucuwʉ. 4 Ʉmʉreco Pacʉ manire Ca Ametʉenegʉ, cʉ̃ ca añurije, to biri bojocare cʉ̃ ca mairije, ca bii earo, 5 cʉ̃ra manire ametʉenewi. Mani majuropeera añurije mani ca tiirije jʉori méé, manire cʉ̃ ca ĩa mairije jʉori pee manire ametʉenewi. Mani ca ñañarijere cʉ̃ ca coerije mena, wãma ca baʉarãre biro manire cʉ̃ ca tiirije mena, to biicãri Añuri Yeri jʉori wãma catirique manire cʉ̃ ca tiicojorije mena, manire ametʉeneupi. 6 Manire Ca Ametʉenegʉ Jesucristo jʉori, Añuri Yerire pairo manire tiicojoupi, 7 cʉ̃ ca bojoca añurije jʉori ca ñañarije manirã manire cʉ̃ ca tiiro jiro, to birora caticõa niirique mani ca yue niirijere ca cʉorã mani ca nii eapere biro ĩigʉ. 8 Atea, tʉo nʉnʉjeerique ʉno peti niiro bii. To biri Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjee niirãre añurije wado cʉ̃ja tii niijato ĩigʉ, teere to birora mʉ ca wede majiocõa niiro yʉ boo. Ate nii ca añurije, niipetirãre añuro cʉ̃ja ca niiro ca tiirije. 9 Noo ca boorora wede amariquere, bʉcʉrã cʉ̃ja ca bii jʉo doorique maquẽre, doti cũurique jʉorira ĩi uwa jeo ameri quẽerique docare, mʉ menara ĩiticãña. Tea ca añutirije, watoara ĩi amarique, niiro bii. 10 Jĩcʉ̃ ʉno, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca dica watiro cʉ̃ ca tiijata, jĩcãti, pʉati cõro cʉ̃re wederucuñami, cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetijata, cʉ̃re cõa wienecãña. 11 To biro ca biigʉra, ca tiiya manirije pee ñañarije ca tiigʉ cʉ̃ ca niirije jʉori, cʉ̃ majuropeera ñañarije tii bui cʉticã yai waagʉ cʉ̃ ca tiirijere ca majipʉ mʉ nii. 12 Mʉ pʉto yʉ ca tiicojorã Artemas, ape tabera Tíquico cʉ̃ja ca ea biiro Nicópolis'pʉ yʉre mʉ ca ĩagʉ waapa tabe ʉnore amaña. “Toopʉ pue bʉcʉre ca ametʉenepʉ yʉ niicu,” yʉ ĩiwʉ. 13 Bojocare ca wede boja nemogʉ Zenas're, to biri Apolos're, mʉ ca tii bayiro cõro cʉ̃jare tii nemoña, waa nʉnʉa waarã, cʉ̃ja ca boorije ʉno cʉ̃jare ca dʉjatipere biro ĩigʉ. 14 Mani yaarã cãa añurijere cʉ̃ja tii maji jeyaajato. Aperã tii nemorique cʉ̃ja ca boori tabe ʉnore tii nemo, cʉ̃ja tiijato, cʉ̃ja ca cati niiri rʉmʉrire to biro petira cʉ̃ja ca niitipere biro ĩirã. 15 Niipetirã yʉ mena ca niirã, mʉre añu doti cojoma. Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, jãare ca mairã cʉ̃ja añujato. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añurijere mʉja niipetirãre cʉ̃ tiicojojato. To biro to biijato. Pablo

Filemón 1

1 Yʉ Pablo, Cristo Jesús yee jʉori tia cũurica wiipʉ ca niigʉ, jãa yee wedegʉ Timoteo mena, mʉ, jãa yee wedegʉ jãa ca maigʉre, jãa paderique bapa, 2 ñucã mʉ yaa wiire ca juu bue nea poorã, mani yee wedego Apia, to biri Arquipo manire birora Jesucristo yeere to birora ca padecõa niigʉre, mʉjare jãa añu doti cojo. 3 Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ja yee ca añurije, jĩcãri cõro niiriquere, mʉjare cʉ̃ja tiicojojato. 4 Juu buegʉ mʉre tʉgoeña bʉagʉ cõrora, yʉ Ʉmʉreco Pacʉre, “Añu majuropeecã” cʉ̃re yʉ ĩi. 5 Wiogʉ Jesucristore díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirãre mai, mʉ ca tiirijere yʉ queti tʉo. 6 Ʉmʉreco Pacʉre yʉ jãi, díámacʉ̃ mʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere ca bii bapa cʉtirije, añurije maquẽ Cristo jʉori mani ca cʉorijere mʉja ca majipere biro ĩigʉ. 7 Bʉaro ʉjea nii, tʉgoeña bayi, yʉ biiwʉ, mʉ ca mairije jʉori. Mʉ, yʉ yee wedegʉ, ca ñañarije manirãre cʉ̃ja ca tʉgoeña yeri tutuaro mʉ tiiupa. 8 To biri Cristo jʉori uwiricaro maniro mʉ ca tiipere mʉre ca tii dotipʉra niicã pacagʉ, 9 mairique mena pee mʉre yʉ ĩirʉga: Yʉ Pablo, bʉcʉ, mecʉ̃ra Cristo Jesús jʉori tia cũurica wiipʉ ca niigʉ, 10 yʉ macʉ̃ Onésimo, tia cũurica wii yʉ ca niiro, yʉ macʉ̃re biro ca bii earicʉ yee maquẽre mʉre yʉ jãi. 11 Ména, jʉgueropʉre pade coteri majʉ ñee ʉno mʉre ca tii nemotigʉ niiupi. Mecʉ̃ra, mʉ cãare añuro tii nemo, yʉ cãare tii nemo, ca tiigʉ niimi. 12 Ñucã cʉ̃re mʉre yʉ tuenecojo, cʉ̃ mena yʉ yeripʉ yʉ ca boo tʉgoeñarije waa. 13 Biigʉpʉa, mʉ wajoaye cʉ̃re yʉ ami tuenerʉgamijapa, Jesucristo yee jʉori tia cũurica wiipʉ yʉ ca niiro ʉno yʉre cʉ̃ tii nemojato ĩigʉ. 14 To biro tiirʉga pacagʉ mʉ ca booti pacaro yʉ tiirʉgati, yʉre mʉ ca tii nemopere dotiya manigʉra, mʉ majuropeera mʉ ca tiipere biro ĩigʉ. 15 Onésimo, jĩcã cuu mʉre cʉ̃ ca camotatijata, to birora cʉ̃re mʉ ca cʉocã niiperena ĩima ĩigʉ biijacupi cʉ̃ ca biijata. 16 To biri mʉre pade coteri majʉre biro méé, ca pade cotegʉ ametʉenero añugʉ, mʉ yee wedegʉ, mʉ ca maigʉre biro pee niirucumi. Bʉaro cʉ̃re yʉ mai. Mʉ pee doca ametʉenero cʉ̃re mʉ maicu. Bojocʉre mairicarore biro wado méé, Wiogʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉre biro pee cʉ̃re mʉ mairucu. 17 To biri mʉ bapare biro yʉre mʉ ca cʉojata, yʉrena bocagʉre biro cʉ̃re bocaya. 18 Jĩcã wãme ñañaro mʉre tii, apeye ʉno mʉre wapa moo, cʉ̃ ca biijata, yʉre wapa jãiña. 19 Yʉ Pablo majuropeera, yʉ amo mena atere yʉ owa, “Yʉ, yʉ wapa tii bojarucu, mʉ cãa, mʉ majuropeera mʉ ca niirije mena yʉre mʉ wapa moo,” mʉre ĩirʉgatigʉ. 20 Ʉ̃gjá yʉ yee wedegʉ, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ mʉ ca niirijere jĩcã wãme yʉre tii bojaya. Jesucristore tʉo nʉnʉjee yaarã cʉtiricʉre birora yʉ ca yeri ʉjea niiro tiiya. 21 Ca tʉo nʉnʉjeegʉ mʉ ca niirijere añuro majiri, mʉre yʉ owa cojo. Ñucã mʉre yʉ ca tii dotiro ametʉeneropʉ mʉ ca tiipere yʉ maji. 22 Apeyera ñucã, mʉ pʉto waagʉ yʉ ca cãnipa jawire yʉre queno yueya. Yʉre mʉja ca juu bue bojarije jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ mʉja pʉto yʉ ca ĩagʉ waaro cʉ̃ ca tiipere yʉ yue. 23 Yʉ mena macʉ̃ Epafras, Cristo Jesús yee jʉori tia cũurica wiipʉ ca niigʉ, mʉre añu doti cojomi. 24 Ñucã yʉre ca pade nemorã Marcos, Aristarco, Demas, Lucas jãa cãa mʉre añu doti cojoma. 25 Wiogʉ Jesucristo, cʉ̃ ca añu majuropeerije mʉja ca catiro jãña niirijepʉ mena to niijato. To biro to biijato. Pablo

Hebreos 1

1 Tĩrʉmʉpʉre mani ñicʉ̃ jãare paʉ tiiri, ñucã bojorica wãmeri wado, cʉ̃ yee quetire wede jʉgueri maja mena wedeupi Ʉmʉreco Pacʉ. 2 Ati rʉmʉri ca tʉjari rʉmʉripʉra, cʉ̃ Macʉ̃ mena manire wedeupi. Cʉ̃rena niipetirije ca cʉo nʉnʉjeepʉ cʉ̃re cũu, ñucã cʉ̃ jʉorira ati ʉmʉrecore jeeño, tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ. 3 Cʉ̃ra niimi Ʉmʉreco Pacʉ do biro ca tiiya manigʉ cʉ̃ ca niirijere ca boe bate niigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca baurijera nii, cʉ̃ ca wede tutuarije menara niipetirijere tuu ñee, ca tiigʉ. Mani ca ñañarije wapare coe yapanori jiro, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca duwiri tabe díámacʉ̃ nʉña pee duwi eaupi ʉmʉreco tutipʉre. 4 O biro biiri, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã ametʉenero ca niigʉ nii ea, ñucã cʉ̃ja ametʉenero ca nii majuropeeri wãme ca cʉogʉ nii eaupi. 5 Ʉmʉreco Pacʉa jĩcãti ʉno peera jĩcʉ̃ cʉ̃ pʉto macʉ̃ ʉno peerena: “Mʉ, yʉ macʉ̃ mʉ nii. Mecʉ̃ra mʉre yʉ macʉ̃ jãa,” cʉ̃re ĩitiupi. Ñucã jĩcʉ̃ ʉno peerena: “Yʉa cʉ̃ pacʉ yʉ niirucu. Cʉ̃ pea yʉ macʉ̃ niirucumi,” ĩitiupi cʉ̃ pʉto macãrãre. 6 Cʉ̃ Macʉ̃ jĩcʉ̃ra ca niigʉ ca nii majuropeegʉre ati yepapʉ cʉ̃re tiicojo cojogʉ, o biro ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ: “Niipetirã Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã cʉ̃re cʉ̃ja ĩi nʉcʉ̃ bʉojato.” 7 Cʉ̃re queti wede bojari maja peera, o biro ĩimi Ʉmʉreco Pacʉ: “Cʉ̃re ca queti wede bojarãra winore biro cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare tiimi. Ñucã cʉ̃re pade bojari majara pecamere biro cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare tiimi.” 8 Cʉ̃ Macʉ̃ peera o biro pee ĩiupi: “Mʉ, Ʉmʉreco Pacʉ, mʉ ca doti niirije peti nʉcãtirucu, mʉ ca doti niirijea ca niirore biro wado tiirique nii. 9 Añurijere mai, ñañarije peera juna, mʉ biiwʉ. To biri Ʉmʉreco Pacʉ mʉ Ʉmʉreco Pacʉ, mʉre beje amiri, mʉ mena macãrã ametʉenero ʉjea niiriquere mʉre tiicojoupi.” 10 Ñucã o biro ĩi: “Mʉ, ‘Wiogʉ,’ jĩcãtopʉre mʉra ati yepare mʉ tiiupa. Ʉmʉreco quejeroa, mʉra mʉ ca tiiriquera nii. 11 Mʉ ca jeeñorique niipetirije yai nʉcã peticoarucu. Tee niipetirije, jutiro ca boa nʉnʉa waarore biro peticã nʉnʉa waarucu. To biro to ca biimijata cãare, mʉ pea to birora mʉ niicõa nii. 12 Jutirore tuupe queno cũuricarore biro teere mʉ tiirucu; apeye wãma cʉ̃ ca juti wajoarore biro teere mʉ wajoarucu. Mʉ pea cʉ̃ra mʉ niicõa nii. Mʉ ca cati niirije peti nʉcãtirucu,” ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ Macʉ̃re. 13 Ʉmʉreco Pacʉa, jĩcãti ʉno peera jĩcʉ̃ cʉ̃ pʉto macʉ̃ ʉno peerena: “Ano yʉ díámacʉ̃ nʉña pee duwiya, mʉ waparãre cʉ̃ja ca doca cũmuro yʉ ca tiiropʉ,” ĩitiupi. 14 Cʉ̃ pʉto macãrã niipetirã ca bautirã niima, Ʉmʉreco Pacʉre pade bojari maja ametʉariquere ca cʉo eaparãre tii nemo dotigʉ cʉ̃ ca tiicojorã.

Hebreos 2

1 Ate jʉori, cʉ̃ yee queti mani ca tʉoriquere añuro ca tʉo nʉnʉjeeparã mani nii, apeye peere mani ca tʉo nʉnʉjeetipere biro ĩirã. 2 Tĩrʉmʉpʉre Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃re queti wede bojari maja mena doti cũurique cʉ̃ ca tiicojorique díámacʉ̃ra ca niirije nii, ametʉene nʉcã, ñañarijere tii, ca tiiricarãre ca niirore birora ñañaro cʉ̃jare ca tiirique to ca niijata, 3 to docare mania Jesucristo manire cʉ̃ ca ametʉene bojariquere mani ca tʉo nʉnʉjee yerijãacãjata, ¿do biro pee biicãri mani duti majirãti? Jesucristo majuropeera mee cʉ̃ ca ametʉenepe quetire ca nii jʉori tabepʉra wede jʉoupi. Jiro aperã, cʉ̃re ca tʉoricarã pee teere manire wede queno nemoupa. 4 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ pea teere, “Díámacʉ̃ra nii” ĩigʉ, paʉ wãmeri ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii ĩñoupi, Añuri Yeri jʉori, cʉ̃ ca boorore biro bojorica wãmeri wado mani ca tii majipere cʉ̃ ca tiicojorique mena. 5 Ʉmʉreco Pacʉa cʉ̃ pʉto macãrãre, ano jiro ca niipa yepa mani ca wede niiri yepare ca doti niiparã cʉ̃ja ca niiro tiitiupi. 6 Jĩcã tabe Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire owa tuurica pũuropʉre, jĩcʉ̃ o biro ĩiupi: “¿Ñirua ʉno cʉ̃ja niiti bojoca pea, to cõro cʉ̃jare cʉ̃ tʉgoeñajato ĩirã? ¿Ñirua cʉ̃ja niiti bojoca pea, cʉ̃jare mʉ ca ĩa cote niijata? 7 Ména jĩcã cuu Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã dʉaroacã ca niigʉ cʉ̃ ca niiro mʉ tiiupa. To biro cʉ̃re tii pacagʉ, ca nii majuropeegʉ, ĩi nʉcʉ̃ bʉoricʉ, cʉ̃ ca niiro mʉ tiiupa. 8 Niipetirije mʉ ca tiiriquere ca doti niirã cʉ̃ja ca niiro mʉ tiiupa,” ĩiupi. O biro tiiri, niipetirije ca doti niirã cʉ̃jare cũuri, jĩcã wãme peerena cʉ̃jare ca doti ecotirije ca niiro tiitiupi Ʉmʉreco Pacʉ. To biro cʉ̃ ca tiirique to ca nii pacaro, mani pea niipetirije cʉ̃ja ca dotirore biro to ca tii nʉnʉjeero mani ĩati ména. 9 To biro ca biimijata cãare Jesús're, Ʉmʉreco Pacʉ jĩcã cuu cʉ̃re queti wede bojari maja dʉaroacã ca niigʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃ ca tiiricʉre, ñañaro tamʉo cʉ̃ ca bii yairique jʉori, ca nii majuropeegʉ, ĩi nʉcʉ̃ bʉoricʉ, cʉ̃ ca niirijere mani ĩa. O biro biicãri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerije jʉori, ñañaro tamʉo cʉ̃ ca bii yairiquera niipetirãpʉra añuro cʉ̃ja ca niiro cʉ̃jare ca tiirije nii ea. 10 Niipetirije, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ puna niipetirãre ca añu majuropeeri tabepʉ cʉ̃ mena cʉ̃ja ca niiro ca boogʉ yee wadora nii, ñucã cʉ̃ jʉorira nii, bii. To biri ñañaro cʉ̃ ca bii yairije jʉori, Jesucristo cʉ̃jare ca ametʉenepʉre añugʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃ ca tiipera niiupa. 11 Ca ñañarije manirã ca tiigʉ, ñucã ca ñañarije manirã cʉ̃ ca tiiricarã cãa, jĩcʉ̃ punaarã niima. To biri Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃a, “Yʉ yaarã,” manire ĩi bobotimi, 12 o biro ĩigʉ: “Mʉ yee maquẽre, yʉ yaarãre yʉ wederucu. Cʉ̃ja ca juu bue nea pooro watoapʉ mʉre yʉ baja peo nʉcʉ̃ bʉorucu.” 13 Ñucã o biro ĩimi: “Yʉa, cʉ̃pʉre yʉ tʉgoeña yuerucu.” O biro ĩi nemomi ñucã: “Anora yʉ nii, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ punaa yʉre cʉ̃ ca tiicojoricarã mena,” ĩimi. 14 Jĩcʉ̃ puna ca niirã, cʉ̃ja pacʉre birora upʉ cʉti, díi cʉti, cʉ̃ja ca biirore birora Jesús cãa manire birora upʉ cʉti, díi cʉti, bii eaupi ati yepapʉre, cʉ̃ ca bii yairije mena ati yepare bii yairiquere ca doti tutua niigʉ ñañarije wiogʉ Satanás're ñañaro cʉ̃re tii yaio cõarʉgʉ. 15 To biro tiiri, bii yairiquere uwima ĩirã, mani ca catiri rʉmʉri cõrora, mani ca tʉgoeña pai niimiriquere ametʉene bojaupi. 16 Añuro petira Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre tii nemogʉ doogʉ méé dooupi. Abraham pãramerãre tii nemogʉ doogʉ dooupi. 17 Teere ĩima ĩigʉ, niipetirijepʉrena cʉ̃ yaarãre birora biiupi, Ʉmʉreco Pacʉre pade boja niigʉ, paia ʉpʉ nii eari cʉ̃ paderiquere añuro tiicõa nii, ca boo paca ĩagʉ nii, biicãri cʉ̃ ca bii yairije mena bojoca ñañarije cʉ̃ja ca tii niirijere ametʉenerʉgʉ. Ñucã cʉ̃ ca bii yairije menara, bojoca cʉ̃ja ca ñañarijere acobo bojarʉgʉ, 18 cʉ̃ majuropeera ñañaro tamʉo, ñañarijere tii doti eco pacagʉ ca bii ametʉa nʉcãricʉ niiri, mecʉ̃ri cãare ñañarije tiirʉgarique ca bii ea ecorãre, cʉ̃jare tii nemo majimi.

Hebreos 3

1 To biri yʉ yaarã, mʉja ca ñañarije manirã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉoricarã, Jesucristore, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricʉ, Paia Wiogʉ niimi,” ĩi majiña, díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo nʉnʉjeegʉre. 2 Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiriquere cʉ̃re cʉ̃ ca dotiricarore birora tiiupi, Moisés, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yaa pooga macãrãre cʉ̃ ca ĩa nʉnʉjee dotiro cʉ̃ ca ĩa nʉnʉjeericarore birora. 3 To biro ca biiricarã cʉ̃ja ca nii pacaro, Jesús peera Moisés ametʉenero ĩi nʉcʉ̃ bʉoricʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiiupi, jĩcʉ̃ wii bʉari majʉ, cʉ̃ ca quenorica wii ametʉenero cʉ̃ ca ĩi nʉcʉ̃ bʉo ecorore birora. 4 Niipetiri wiijeripʉrena jĩcʉ̃ niicumi teere ca tiiricʉ. To biro ca biimijata cãare, Ʉmʉreco Pacʉ pea ano ca niirije niipetirijere ca tiiricʉ niimi. 5 Moisés, pade bojari majʉre biro cʉ̃ ca niirijera, cʉ̃ ca dotiricarore birora Ʉmʉreco Pacʉ yaa pooga macãrã niipetirãre añuro ĩa nʉnʉjeeupi. Cʉ̃ paderique pea jiropʉre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wedepere bojocare cʉ̃ ca wede majiorije niiupa. 6 Cristo pea Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ cʉ̃ ca niirijera, Ʉmʉreco Pacʉ yaa pooga macãrã, manira mani ca niirijere añuro ĩa cotemi, ʉjea niirique mena mani ca yue niirijere to birora mani ca tʉgoeña bayicã niijata. 7 To biri, Añuri Yeri o biro cʉ̃ ca ĩirore birora: “Mecʉ̃re, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wederijere mʉja ca tʉojata, 8 tĩrʉmʉpʉ ca yucʉ maniri yepapʉ niirã yʉre tʉorʉgati, ñañaro yʉre bii ametʉene nʉcã, ca biiricarãre biro biiticãña. 9 Toopʉre mʉja ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã cuarenta cʉ̃mari peti, yʉ ca tii niirijere ĩa nii pacarã, yʉre bii ametʉene nʉcã niiwa. 10 To biri cʉ̃ja mena ajiari, ‘Noo ca boorora mʉja tʉgoeña maa wijiacã, mʉjare yʉ ca boojãrije peera mʉja majirʉgati,’ cʉ̃jare yʉ ĩiwʉ. 11 To biri cʉ̃ja mena ajiama ĩigʉ: Yee méé yʉ ĩi. ‘Añuro mʉja ca niipa yepare mʉjare yʉ tiicojorucu,’ yʉ ca ĩirica yepare, di rʉmʉ ʉno peera mʉja eatirucu,” yʉ ĩiwʉ. 12 Yʉ yaarã, jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ ʉno peera, cʉ̃ yeripʉ ñañarije wado tʉgoeña, tʉo nʉnʉjeeti biicãri, Ʉmʉreco Pacʉ to birora ca caticõa niigʉre cʉ̃ ca camotatiro ca tiirijere tʉo majiri niiña. 13 O biro pee tii niiña: To cãnacã rʉmʉra mʉja majuropeera, jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃, ñañarije pee cʉ̃re ca bii buiyeero tʉorʉgatiremi ĩima ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere mecʉ̃ mʉja ca tʉojãrijere maji niirãra ameri wede majio niiña. 14 Cʉ̃re tʉo nʉnʉjee jʉorãpʉra díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo jʉo dooricarore birora mani ca bii tutuacõa niijata, Jesucristo mena ca niiparã mani niirucu, 15 ano ca ĩi yerijãa waarore birora: “Mecʉ̃re, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wederijere mʉja ca tʉojata, tʉorʉgati, ca bii ametʉene nʉcãricarãre biro biiticãña.” 16 ¿Noa cʉ̃ja niiupari, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirijere tʉo pacarã, cʉ̃re ca bii ametʉene nʉcãricarã? ¿Niipetirãpʉra Egipto ca niiricarãre Moisés cʉ̃ ca jee wienericarã méé to biro cʉ̃ja biiupari? 17 ¿Noa menare Ʉmʉreco Pacʉ cuarenta cʉ̃mari peti cʉ̃ ajia niiupari? ¿Ñañarije tiima ĩirã, ca yucʉ maniri yepapʉra ca bii yairicarã mena méé cʉ̃ ajiaupari? 18 Ñucã, ¿noa peere yee méé yʉ ĩi: “ ‘Añuro mʉja ca niipa yepare mʉjare yʉ tiicojorucu,’ yʉ ca ĩirica yepare mʉja eatirucu,” cʉ̃ ĩiupari? Cʉ̃re ca ametʉene nʉcãricarãre to biro ĩiupi. 19 “Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeetirique jʉori, tii yepapʉre ea waatiupa,” mani ĩi maji.

Hebreos 4

1 To biri Ʉmʉreco Pacʉ yaa tabe yerijãarica tabepʉ mani ca eapere, ména ca yue niirã niiri, bojoca catiri ca niiparã mani nii, mʉja mena macʉ̃ jĩcʉ̃ ʉno peera toopʉre ca ea waa majitigʉ cʉ̃ ca niitipere biro ĩirã. 2 Mani cãa, cʉ̃jare birora añurije quetire cʉ̃ja ca wedero mani tʉowʉ. Cʉ̃ja peera cʉ̃ja ca tʉorije wapa maniupa, tee añurije quetire cʉ̃ja ca tʉoriquere díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉotirije jʉori. 3 Mani, ca tʉo nʉnʉjeericarã pea, tii tabe yerijãa niirica tabepʉre mani earucu, Ʉmʉreco Pacʉ o biro cʉ̃ ca ĩirica tabepʉre: Ajiama ĩigʉ, o biro yʉ ĩiwʉ: “Yee méé yʉ ĩi: ‘Añuro mʉja ca niipa yepare mʉjare yʉ tiicojorucu,’ yʉ ca ĩirica yepare mʉja ea waatirucu,” cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩirica tabere. Biigʉpʉa, Ʉmʉreco Pacʉ ati yepare jeeñogʉpʉra cʉ̃ paderiquere yapanocãupi. 4 Jĩcã taberi owa tuuriquepʉ o biro ĩi, ati ʉmʉrecore cʉ̃ ca tii yaponorica rʉmʉ jiro macã rʉmʉre: “Jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niiri rʉmʉre cʉ̃ paderiquere yerijãaupi Ʉmʉreco Pacʉ.” 5 Cʉ̃ja ca owa tuurique o biro ĩi ñucã: “ ‘Añuro mʉja ca niipa yepare mʉjare yʉ tiicojorucu,’ yʉ ca ĩirica yepare, di rʉmʉ ʉno peera mʉja eatirucu.” 6 To ca bii pacaro jĩcãrã, añuro yerijãa niirica tabepʉre ca eaparã dʉjacãma ména. Tee añurije quetire ca tʉo jʉguericarã pea tʉo nʉnʉjeetima ĩirã, “Añuro mʉja ca niipa yepare mʉjare yʉ tiicojorucu,” cʉ̃ ca ĩirica yepare eatiupa. 7 To biri Ʉmʉreco Pacʉ pea, “Jĩcã rʉmʉ niirucu,” ĩi nemoupi ñucã, “ati rʉmʉre”. To biri tĩrʉmʉpʉ David niiquĩricʉ o biro cʉ̃ ca ĩiquĩriquepʉ mena manire wede majiomi Ʉmʉreco Pacʉ, David cʉ̃ ca ĩiquĩriquere o biro mʉjare yʉ ca ĩijãrijere: “Mecʉ̃re Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wederijere mʉja ca tʉojata, teere tʉo nʉnʉjeeticã, biiticãña,” ĩiupi. 8 Mee Josuéra, israelitas're añuro yerijãarica tabepʉ cʉ̃ ca jʉo eacoajata, “Jĩcã rʉmʉ niirucu yerijãarique mʉja ca bʉapa rʉmʉ,” ĩi nemotibojacupi Ʉmʉreco Pacʉ. 9 To biri añuri tabe, yerijãarica tabe Ʉmʉreco Pacʉ yaa pooga macãrã cʉ̃ja ca niipa tabe niicã ména. 10 Ʉmʉreco Pacʉ pʉto ca ea waarã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ paderiquere yapanori cʉ̃ ca yerijãaricarore birora, cʉ̃ja paderiquere yerijãarucuma cʉ̃ja cãa. 11 To biri mani cãa tii tabe, yerijãarica tabepʉre ea waarʉgarã, bʉaro bii bayi, tʉgoeña tutua ca biiparã mani nii, jĩcʉ̃ ʉno peera ca tʉo nʉnʉjeetiquĩricarã cʉ̃ja ca biiricarore biro mani biire ĩirã. 12 Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ wederiquea ca catirije, do biro ca tiiya manirije niiro bii. Niipĩi no ca boori pĩi pʉa nʉñapʉra joo yoorica pĩi ametʉenero mani ca yeri jãña niirijepʉre, mani ca cati niirijepʉre, ñaajãa nʉcã peticoari, mani ca tʉgoeñarijere, mani yeripʉ mani ca tiirʉga tʉgoeñarijere, ĩa beje cõoña peoticã. 13 Ʉmʉreco Pacʉ mani ca tii niirijere ca ĩa bejepʉra, cʉ̃ ca tiirique, cʉ̃ ca ĩa eyotirije mani. Niipetirijepʉra cʉ̃ ca ĩarije wado niicã. 14 Jesús, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃, ʉmʉreco tutipʉrena ca ametʉacã jãa waaricʉ, mani yʉʉ Pai Ca Nii Majuropeegʉ niimi. To biri díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere, ca ĩirore biro ca tʉgoeña bayicõa niiparã mani nii. 15 Mani yʉʉ Pai Ca Nii Majuropeegʉ pea, mani ca tʉgoeña bayitirijere ĩa boo paca majimi. Cʉ̃ cãa, manire birora ñañaro tiirique cʉ̃re ca bii earo tamʉoupi. Cʉ̃a tee peere jĩcãti ʉno peera ñañarije ʉnora tiitiupi. 16 To biri “Jãare tii nemorucumi,” ĩi tʉgoeñari, Ʉmʉreco Pacʉ manire ca mai ĩagʉre mani jãico, manire boo paca ĩari manire maima ĩigʉ, tii nemorique mani ca boori tabe ʉnore manire cʉ̃ ca tii nemopere biro ĩirã.

Hebreos 5

1 Paia wiogʉ ca nii earã cõrora, bojoca, cʉ̃ja watoa ca niigʉre beje ami, bojoca yeere Ʉmʉreco Pacʉre ca jãi bojapʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yee cʉ̃ja ca jee dica wooriquere Ʉmʉreco Pacʉre tiicojo, bojoca ñañarije cʉ̃ja ca tii wapa tuariquere, waibʉcʉrã jĩari tiicojo ametʉene boja, ca tiiparã cʉ̃ja ca jõenerã niima. 2 To biri pai majuropeera manire biro ca tʉgoeña bayitigʉ niiri, Ʉmʉreco Pacʉ yeere ca majitirãre, ñañarije ca tii maa wijiarãre boo paca ĩa majimi. 3 To biro ca biigʉ niiri ñañarije cʉ̃ ca tiirije wapare, ñucã bojoca yee wapa cãare, waibʉcʉrã jĩari joe mʉene cojo majimi Ʉmʉreco Pacʉre, ñañaro cʉ̃ja ca tiiriquere cʉ̃ acobo bojajato ĩigʉ. 4 Jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ majuropeera, “Yʉ, paia wiogʉ yʉ niirucu,” cʉ̃ ca ĩirije jʉori méé, paia wiogʉ niimi. Ʉmʉreco Pacʉ, Aarón niiquĩricʉre, paia wiogʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃ ca tiiricarore birora, paia wiorã ca niiparãre bejeri, paia wiorã cʉ̃ja ca niiro tiimi Ʉmʉreco Pacʉ. 5 To biri wãmera Jesucristo cãa, cʉ̃ majuropeera paia Wiogʉ ca nii majuropeegʉ jãatiupi. Ʉmʉreco Pacʉ pee, to biro ca biigʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiiupi, o biro cʉ̃ ca ĩiricʉ cʉ̃ ca niiro macã: “Mʉ, yʉ macʉ̃ mʉ nii. Mecʉ̃ra mʉre yʉ macʉ̃ jãa.” 6 Ñucã ape tabepʉ o biro ĩi owarique nii: “Mʉa, pai to birora ca niicõa niigʉ mʉ niirucu, Melquisedec cʉ̃ ca biiquĩricarore birora,” ĩiupi. 7 Jesucristo cʉ̃ ca bii yaipa upʉ mena cʉ̃ ca cati niiri rʉmʉrire, bii yairiquere ca ametʉene majigʉre tutuaro wederique mena, ñucã otirique mena, cʉ̃re jãi juu bueupi. Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeegʉ cʉ̃ ca niiro macã, cʉ̃ ca juu buerijere tʉoupi. 8 Cʉ̃ Macʉ̃ nii pacagʉ, ñañaro cʉ̃ ca tamʉorije mena cʉ̃ ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeriquere majiupi. 9 To biro bii, ca ñañarije manigʉ nii eari, niipetirã cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre to birora caticõa niiriquere ca tiicojogʉ nii eaupi. 10 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ pea Melquisedec're biro paia wiogʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiiupi. 11 Paʉ nii biiropʉa, ate maquẽre wederʉgarique, to ca bii pacaro, yoari méé ca tʉo ñee bayitirã mʉja ca niirije jʉori, do biro pee mʉja ĩi wede majio majiña mani. 12 Añurije quetire tĩrʉmʉpʉra ca tʉo jʉoricarã niiri, aperãre ca bue majioparã ʉnopʉ mʉja niimi. To biro bii pacarã, Ʉmʉreco Pacʉ yeere mʉjare cʉ̃ja ca buerique mʉja ca tʉo majipe ʉnopʉrena, “O biro pee ĩirʉgaro ĩi Ʉmʉreco Pacʉ wederique,” ĩi wede majio nemoriquepʉ mʉja boocã ñucã. Ca tutuatirã, baariquere ca baatirã, õpẽcõacã wado ca jinirãre biropʉ mʉja biicã yai waajapa. 13 Õpẽcõacã wado ca ũpũrã, ca ũpũrãacã, “Ate añurije nii, atea ñañarije nii,” ca ĩi majitirãre biro niima. 14 Baarique ca bayirijepʉa, bʉcʉrã, “Ate añurije nii, atea ñañarije nii,” ca ĩi ĩa beje majirãpʉ cʉ̃ja ca baarije nii.

Hebreos 6

1 To biri, Cristo yee maquẽ mani ca tʉo jʉorique wadore maji niitirãra, bʉaro jañuro ca bue tʉgoeña maji nʉnʉa waparã mani nii. To biri ca nii majuropeerije mani ca maji jʉorique, ñañarijere tiima ĩirã ca bii yaiparã mani ca niiro ca tiirijere, mani ca tʉgoeña yeri wajoarique maquẽre, Ʉmʉreco Pacʉre díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique maquẽre, 2 uwo coerique maquẽ bue majioriquere, Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre amori mena cʉ̃jare ñia peori juu bue peoriquere, ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarije maquẽre, to biri to birora ñañaro tamʉo yairique maquẽ mani ca majirijepʉrena, ca wedecõa niitiparã mani nii. 3 Atere mani tii nʉnʉa waarucu, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boojata. 4 Jĩcãti Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire díámacʉ̃ ca tʉoricarã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorijere añuro ʉjea niirique mena ca jee ʉparicarã, Añuri Yeri mena ca nii ʉjea niimiricarã, 5 añuro ʉjea niirique mena Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire ca jee ʉparicarã, ñucã jiropʉre ca niipe maquẽ ca doti tutua niirijere, ca majiricarã nii pacarã, 6 ñañarije tiirique peerena cʉ̃ja ca tii amojodecã tua waajata, ñucã do biro pee tiicãri cʉ̃ja ca tʉgoeña yeri wajoaro tii majiña mani. Cʉ̃ja majuropeera, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re pʉatipʉ yucʉ tenipʉ cʉ̃re paa pua tuu, niipetirã bojoca cʉ̃ja ca ĩa cojoropʉ cʉ̃re bui epe, cʉ̃ja ca tiiricarore birora tiirã tiima ñucã. 7 Yepa, oco ca pearije cõrora tii yepare ca ñaacũmu earucurijere ca ũpũ jõene niiri yepa, tii yepare ca pade niirãre añurije cʉ̃jare to ca dica cʉti bojajata, Ʉmʉreco Pacʉre añuro tii eco. 8 To biro ca biimijata cãare pota yucʉ, wĩjõ, peca miji daari ca wii bojari yepa pea, wapa mani. Mee, Ʉmʉreco Pacʉre ñañaro tii eco, jiro pecame mena joe yaio eco, ca biipa yepa niiro bii. To biri wãmera Ʉmʉreco Pacʉ yeere ca jee ʉparicarã añuri wãmere ca tii niirã añuro cʉ̃re tii eco, ñañarije peere ca tii amojode tua waarã ñañaro cʉ̃re tii eco, ca biiparãra niicãma. 9 Yʉ yaarã, o biirije ĩi wede pacarã, “Añurije cʉ̃jare yue,” o biro pee ĩijata, “Cʉ̃ja ca ametʉapere ca bʉaparã peti niima,” mʉjare jãa ĩi. 10 Ʉmʉreco Pacʉa añugʉ niimi, mʉja ca tiiriquere, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre mairique mena mʉja ca tii nemoriquere, ñucã mecʉ̃ri mʉja ca tii niirije cãare, acobotirucumi. 11 To biri mʉja ca niiro cõrora, to biro mʉja ca tii niirijere to birora mʉja ca tii yapano nʉcãcãro jãa boo, mʉja ca yue niirijere mʉja ca cʉo eapere biro ĩirã. 12 Ca junañe pairã mʉja ca niiro jãa booti. To biro biitirãra, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo, to birora tii nʉnʉjeecõa nii, cʉ̃ja ca biirije jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ, “Yʉ tiicojorucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere ca tiicojo ecorãre ĩa cõori, cʉ̃ja ca bii niirore biro pee tii yue niiña. 13 Ʉmʉreco Pacʉ Abraham niiquĩricʉre, “O biro mʉre yʉ tiirucu” ĩigʉ, apĩ cʉ̃ ametʉenero ca nii majuropeegʉ cʉ̃ ca maniro macã, cʉ̃ majuropeera, cʉ̃ wãmerena wãmeo tii peori, “Yee méé yʉ ĩi,” ĩiri, 14 o biro cʉ̃re ĩiupi: “Bʉaropʉra añuro mʉre yʉ tiirucu. Mʉ pãramerã paʉ cʉ̃ja ca nii nʉnʉa waaro yʉ tiirucu.” 15 To biro cʉ̃ ca ĩiro jirore, Abraham pea, pato wãcãricaro maniro yue niima ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ: “To biro mʉre yʉ tiirucu,” cʉ̃re cʉ̃ ca ĩiriquere ñeeupi. 16 Bojoca pea, “Yee méé jãa ĩi,” cʉ̃ja ca ĩijata, cʉ̃ja ametʉenero ca nii majuropeegʉ wãme mena ĩima. Ñucã, “Yee méé jãa ĩi, jãa ca ĩirore birora jãa tiirucu,” cʉ̃ja ca ĩijata, ape wãme ĩi nemo majiña mani. 17 To biri Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiriquere wajoaricaro maniro, cʉ̃ ca ĩiricarore birora ca tiipʉ niiri, “O biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiriquere ca bʉaparãre cʉ̃ ca ĩiricarore birora cʉ̃jare ĩñorʉgʉ, cʉ̃ ca tiipere “ ‘Yee méé yʉ ĩi’ ĩirique mena,” ĩi cũucãupi. 18 Ate pʉa wãme ca wajoa majiña manirije, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩi ditotirije ca niirije menara mania, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa coterijere ca amaricarã, to biri mani ca yue niiro cʉ̃ ca tiiriquere to birora ca yuecõa niirã, añuro tʉgoeña tutua ʉjea niirã mani ca niiro manire tiimi Ʉmʉreco Pacʉ. 19 Ate mani ca yue niirijera mani ca catiro jãña niirijere, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri jawire cʉ̃ja ca yoo camotarica quejero jiro peere, cũmua pairicare come pĩi ca nʉcʉ̃ ñee poorore birora, añuro ca tʉgoeña bayi tutua niirã mani ca niiro manire ca tiirijere mani cʉo, 20 Jesucristo manire ĩima ĩigʉ, jãa waa jʉgue biicãri Melquisedec cʉ̃ ca biiquĩricarore biro pai ca nii majuropeegʉ cʉ̃ ca nii earicaropʉre.

Hebreos 7

1 Melquisedec'a, Salem macʉ̃ wiogʉ, Ʉmʉreco Pacʉ ati ʉmʉreco niipetiropʉ Ca Doti Niigʉ yʉʉ pai niiupi. Abraham, wiorãre jĩa bate yapano, cʉ̃ ca tua doori tabere Melquisedec pea cʉ̃re bocagʉ waari, “Añuro mʉre to biijato,” cʉ̃re ĩiupi. 2 To biro cʉ̃ ca ĩi jãi boca yapanoro, Abraham pea cʉ̃ waparãre jĩari cʉ̃ ca ẽmariquere pʉa amo cõro ca niirijere jĩcã tabe cʉ̃re tiicojoupi Melquisedec're. To biri Melquisedec wãmea, o biirije ĩirʉgaro ĩi: “Wiogʉ añugʉ ca niirore biro ca tii niigʉ,” ñucã Salem macʉ̃ wiogʉ cʉ̃ ca niirique pea, “Añuro niirique Wiogʉ,” ĩirʉgaro ĩi. 3 Pacʉ mani, paco mani, cʉ̃ ñicʉ̃ jʉ̃mʉa ca nii nʉnʉa dooricarãra cʉoti, biicãmi; ñucã cʉ̃ ca bii amepea jʉoriquere, cʉ̃ ca bii yapa cʉti nʉcãriquere, majiña manicã. To biri Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ to birora pai cʉ̃ ca niicõa niirore birora biicãmi. 4 Tʉgoeñañaqué. No cõro peti ca nii majuropeegʉ cʉ̃ niiquĩjapari Melquisedec, mani ñicʉ̃ Abraham majuropeepʉ cãare wiorãre jĩari cʉ̃ ca ẽmariquere pʉa amo cõro ca niirijere jĩcã tabe cʉ̃ ca tiicojo ecojata. 5 Moisés cʉ̃ ca doti cũurique pea o biro ĩi: “Leví yaa puna macãrã paia wado, bojoca cʉ̃ja ca cʉorijere pʉa amo cõro ca niirijere jĩcã tabe cʉ̃jare jãirucuma, jĩcã majara Abraham pãramerã wado nii pacarã,” ĩi. 6 Melquisedec pea Leví yaa puna macʉ̃ méé nii pacagʉ, Abraham're pʉa amo cõro ca niirijere jĩcã tabe cʉ̃re jãiupi, Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro mʉre yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiricʉre. To biro tiicãri, “Añuro mʉre to biijato,” cʉ̃re ĩi jãi bojaupi Melquisedec, Abraham're. 7 Jĩcʉ̃ ʉno peera: “Añuro mʉre to biijato” ca ĩigʉ pea, “Añuro mʉre to biijato,” cʉ̃ ca ĩigʉ ametʉenero ca nii majuropeegʉ niimi, ĩiriquere, “To biro méé bii,” ĩi majitimi. 8 Ati rʉmʉrire pʉa amo cõro ca niirijere jĩcã tabe ca jãi niirã, bojoca ca bii yaiparã niima. To biro to ca bii pacaro, cʉ̃ja ca owa tuurique pea Melquisedec peera, ména jĩcʉ̃ to birora ca caticõa niigʉre ĩirore biro wede. 9 To biri o biro mani ĩi maji: Leví yaa puna macãrã paia, mecʉ̃rire bojocare pʉa amo cõro ca niirijere jĩcã tabe ca jãi niirucurã cãa, Melquisedec're Abraham pʉa amo cõro ca niirijere jĩcã tabe cʉ̃ ca tiicojori tabera, cʉ̃ja cãa Abraham menara Melquisedec're tiicojoupa. 10 Melquisedec cʉ̃re cʉ̃ ca bocagʉ waari tabere, cʉ̃ pãramerã ca niiparã ca baʉatirã nii pacarã cʉ̃pʉre ca niirã niiri to biro tiiupa. 11 Israel yaa pooga macãrã, paia levitas jʉoripʉ, doti cũuriquere tiicojo ecoupa. To biri yua, anija paiara, bojocare ca ñañarije manirã cʉ̃jare cʉ̃ja ca tiicãjata, apĩ pai Aarón're biro ca biigʉ méére, Melquisedec're biro ca biigʉ paire booya manibojacupa. 12 Paia cʉ̃ja ca wajoarora, doti cũurique cãa wajoacã maji. 13 Mani Wiogʉ yee maquẽre o biro cʉ̃ja ca ĩi owaricʉ pea, Israel yaa poogare jĩcʉ̃ ʉno peera pai nii, cʉ̃ja ca biitirica puna macʉ̃ niiupi. 14 Mani Wiogʉ, Judá yaa puna macʉ̃ cʉ̃ ca niiriquera, mee añuro majirique nii. Moisés pea paia yee maquẽre wedegʉ, jĩcãti ʉno peera tii puna macãrãre, “To biro biirucuma” ĩitiupi. 15 Jĩcʉ̃ pai wãmʉ Melquisedec're biro cʉ̃ ca nii earijea majiriquera nii, 16 doti cũurique, “Tii puna macãrã paia niirucuma,” ca ĩirore biro méé pai ca niiricʉ, catirique do biro ca tii yaio majiña manirije ca doti tutua niirore biro pee pai ca niiricʉ cʉ̃ ca nii eariquere. 17 Ate nii Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yee maquẽre cʉ̃ ca ĩirije: “Mʉa pai to birora ca niicõa niigʉ mʉ niirucu, Melquisedec cʉ̃ ca biiquĩricarore birora,” ĩiupi. 18 O biro biima ĩiro, doti cũurique ca nii jʉoriquea wapa mani eaupa, õo ca biirijeacãra niicã, añuti, biima ĩiro. 19 Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquea jĩcã wãme ʉno peera añuro mani ca niiro manire tiiti majuropeecãupa. Mecʉ̃ra yua, doti cũurique ca niimirica taberena mani cʉo, ca nii majuropeerije mani ca yue niirije Ʉmʉreco Pacʉ pʉto mani ca ea majiro ca tiirijere. 20 Atera, “Yee méé yʉ ĩi,” ĩirique mena tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ. 21 Aperã paia pea, “Yee méé yʉ ĩi,” ĩirique mena paia nii eatiupa. Wiogʉ Jesucristo peera, “Yee méé yʉ ĩi,” ĩirique niiupa. Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro cʉ̃re ĩi: “Ʉmʉreco Pacʉ, ‘O biro yʉ tiirucu, yee méé yʉ ĩi,’ ĩiupi. Teere wajoatirucumi. Mʉa pai to birora ca niicõa niigʉ mʉ nii,” ĩi. 22 To biro biima ĩigʉ, Jesús'ra niimi bojoca menare Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩi jʉorique ametʉenero, cʉ̃ ca ĩiricarore birora to biijato ĩigʉ ca nii eagʉ. 23 Aperã paia pea paʉ niirucuupa, cʉ̃ja ca bii yairora paia cʉ̃ja ca niirije ca petiro macã. 24 Jesús pea ca bii yaitigʉ cʉ̃ ca niiro macã, pai cʉ̃ ca niirijere apĩ cʉ̃re wajoa majitimi. 25 To biro ca biigʉ niiri, cʉ̃ jʉori Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca nii earãre, to birora cʉ̃ja ca niicõa niipere biro ĩigʉ cʉ̃jare ametʉenemi. Cʉ̃a, Ʉmʉreco Pacʉpʉre cʉ̃jare jãi boja niirʉgʉ to birora ca caticõa niigʉ niimi. 26 Jesús'ra niimi pai ca nii majuropeegʉ mani ca booricʉ. Cʉ̃a, ca ñañarije manigʉ, ñañarije ca tiitigʉ, ñañarije ca tii wapa tuatigʉ, ñañarije ca tiirãre ami camotoricʉ, ʉmʉreco tuti jotoa macã yepapʉ ca cũu ecoricʉ, niimi. 27 Cʉ̃a, aperã paia, ʉmʉrecori cõro cʉ̃ja ca ñañarije wapare Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ acobojato ĩirã, cʉ̃ja majurope cʉ̃ja ca ñañarije wapare waibʉcʉrã jĩari joe mʉene jʉo, jiro ñucã bojoca cʉ̃ja ca ñañarije wapare joe mʉene boja, ca tii niirãre biro méé biimi. Cʉ̃ majuropeera, jĩcãti bii yaigʉra to birora ca niicõa niipere bii yai bojacãupi. 28 Moisés cʉ̃ ca doti cũurique pea, bojoca ca tʉgoeña tutuatirãrena paia wiorã cʉ̃ja ca niiro tiiupa. To biro cʉ̃ja ca biimijata cãare, Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ wãme majurope mena ĩiri, doti cũurique jiropʉ to ca niimijata cãare, cʉ̃ Macʉ̃re Pai cʉ̃ ca niiro cʉ̃re tiiupi, to birora ñañarije manigʉ ca niicõa niipʉ cʉ̃ ca tiiricʉre.

Hebreos 8

1 Mani ca ĩi nʉnʉa doojãrije ca nii majuropeerijea, mani yʉʉ pai ca nii majuropeegʉ, ʉmʉreco tutipʉre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca duwiri tabe díámacʉ̃ nʉña peere ca duwi earicʉ, 2 pai ca niigʉ niiri, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri jawire bojoca cʉ̃ja ca quenorica tabe méére, Wiogʉ majuropeera cʉ̃ ca quenorica jawipʉre ca pade niigʉ cʉ̃ ca niirije nii. 3 Niipetirã paia ca nii nʉnʉa waarã cõrora, “ ‘Ʉmʉreco Pacʉ yee niirucu,’ cʉ̃ja ca ĩirijere jee boja, waibʉcʉrã jĩari joe mʉene, ca tii bojaparã niirucuma,” cʉ̃ja ca ĩiricarã niima. To biri Jesucristo cãa, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ ca tiicojopere jĩcã wãme ca tiicojopʉ niiupi. 4 Jesucristo ati yepara cʉ̃ ca niicãjata, pai niitibojacupi. Mee, ati yepapʉre niima paia, Moisés cʉ̃ ca doti cũurique ca ĩirore biro Ʉmʉreco Pacʉpʉre bojoca cʉ̃ja ca tiicojorijere ca tiicojo ametʉene bojarã. 5 Ati yepa macãrã paia pea ʉmʉreco tutipʉ ca niiri wiire ĩa cõori cʉ̃ja ca tiirica wiipʉre pade niima. Ate jʉori, “Ĩa cõori cʉ̃ja ca tiiriquepʉ nii,” mani ĩi maji. Moisés tii wiire cʉ̃ ca tiirʉgaro, o biro cʉ̃re ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ: “Añuro tʉoya: Ʉ̃tãgʉpʉ mʉ ca niiro, mʉre yʉ ca ĩñorica wiire biiri wii tiiya,” cʉ̃re ĩiupi. 6 Mani yʉʉ pai ca nii majuropeegʉ, paia paderique ca nii majuropeerijere ca ñeericʉ pea, tĩrʉmʉpʉ Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirique ametʉenero añuri wãme ca tii bojaricʉ niimi. 7 Mee ca nii jʉorica wãmera, añuro mani ca niiro ca tiirije to ca niijata, jiro manire cʉ̃ ca tii bojapa wãme booya manibojacupa. 8 Ʉmʉreco Pacʉ pea, añuro cʉ̃ja ca tii peoti majitirijere ĩari, o biro ĩiupi: “O biro ĩimi Wiogʉ: ‘Niirucu, Israel bojoca menare, to biri Judá yaa puna macãrã menare wãma wãme cʉ̃jare yʉ ca tii bojapa rʉmʉri. 9 Tee pea mʉja ñicʉ̃ jãa Egipto yepapʉ ca niirãre, cʉ̃jare yʉ ca jee wieneri rʉmʉre cʉ̃jare yʉ ca doti cũu jʉorica wãmere biro méé niirucu. Cʉ̃ja pea, yʉ ca doti cũurije ca ĩirore biro cʉ̃ja ca tii nʉnʉjeetirije jʉori, cʉ̃jare yʉ waa weocoawʉ,’ ĩimi Wiogʉ. 10 Tii rʉmʉri jiro, Israel bojoca menare yʉ ca tii niipe pea, ‘Ate niirucu,’ ĩimi Wiogʉ. ‘Yʉ ca dotirijere cʉ̃ja ca tʉgoeñarijepʉ to ca earo yʉ tiirucu. Ñucã cʉ̃ja yeripʉre owa tuuricarore biro cʉ̃ja ca majiro yʉ tiirucu. Yʉ pea, cʉ̃ja Ʉmʉreco Pacʉ yʉ niirucu. Cʉ̃ja pea yʉ yaa puna macãrã niirucuma. 11 To biri jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ja ca niiro cõro cʉ̃ pʉto macʉ̃re, cʉ̃ mena macʉ̃re, yʉre cʉ̃ja ca majipere ameri wede majio tiitirucuma, mee niipetirã, ca nii majuropeera, ca nii coterã, yʉre cʉ̃ja ca maji peticãrije ca niiro macã. 12 Ñañarije cʉ̃ja ca tii bui cʉtiriquere cʉ̃jare yʉ ametʉenerucu. Pʉati ñucã teere yʉ tʉgoeña nemotirucu,’ ĩimi.” 13 Wãma wãme maquẽre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wedejata, ca nii jʉorique peera, “Bʉcʉ nii” ĩicãri, to biro ĩimi. To biro cʉ̃ ca ĩirije niima ĩiro, peeto dʉja tee ca yairo.

Hebreos 9

1 Cʉ̃ ca doti cũu jʉoriquea, Ʉmʉreco Pacʉre tii nʉcʉ̃ bʉorã, “O biro mʉja tiirucu,” ĩirique mena niiupa, biiropʉa ati yepa macã wiire. 2 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii, cʉ̃ja ca queno jʉorica wii pea, ano cõro paʉ jawiri cʉ̃ja ca tiirica wii niiupa. Ea jʉorica jawi, Ca Ñañarije Maniri Jawi ĩirica jawire, jĩa boerica tutu, Ʉmʉreco Pacʉ yee cʉ̃ja ca jee dica woorique pan ca pejari pĩi, niiupa. 3 Tii jawire ca yoja camotari quejero jiro macã jawi pea, Ca Ñañarije Mani Majuropeecãri Jawi, niiupa. 4 Tii jawipʉre niiupa, oro mena cʉ̃ja ca quenorica tutu, yucʉ díi ca jʉti añurijere joe mʉenerica tutu. Tii taberena niiupa ñucã Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirica cũmua. Tii cũmua niipetiropʉra oro mena cʉ̃ja ca wadarica cũmua niiupa. Tii cũmua jupeapʉre oro mena cʉ̃ja ca tiiricarʉ maná ca jãñarirʉ, Aarón tuericagʉ ca joori wiiquĩricagʉ, to biri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotiriquere cʉ̃ja ca owa tuurica pĩiri ʉ̃tã pĩiri, jãñaupa. 5 Tii cũmua jotoare Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niirijere ca bii cõoñarã pʉarã querubines pejaupa. Cʉ̃ja pea, bojoca cʉ̃ja ca ñañarijere tii ametʉene bojarã waibʉcʉrã díi mena cʉ̃ja ca wadarucurica pĩi, tii cũmuare bʉatorica pĩire cʉ̃ja quedʉpʉri mena juu camota pejaupa. Biiropʉa, mecʉ̃ra tee maquẽre ca niirore biro wede nʉnʉa waa majiña mani. bk00278b.tif 6 O biro cʉ̃ja ca quenorique ca niiropʉre, ca nii jʉori jawire to birora jãacõa niima paia, cʉ̃ja paderique Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca juu bue nʉcʉ̃ bʉorucurijere tiirã waarucurã. 7 Tii jawi jiro macã jawipʉra paia wiogʉ wado jĩcã cʉ̃mare jĩcãtira jãa waami. Tii jawipʉre jãa waagʉ cʉ̃ majurope ñañarije cʉ̃ ca tiirique wapare, to biri bojoca, “Ñañarijere tiirã jãa tiicu,” ĩi majiri méé, ñañarije cʉ̃ja ca tiirije wapare Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ acobo bojajato ĩigʉ, cʉ̃ ca tiicojope waibʉcʉrã díire jee waacumi. 8 Atere majima ĩirã, ca nii jʉori jawi, juu buerica jawi to ca niimijata cãare, ména tii jawi jiro macã jawi Ca Ñañarije Mani Majuropeecãri Jawipʉra ea waa majiña mani, mani ca ĩi tʉgoeña majiro manire tiimi Añuri Yeri. 9 Ate niipetirije, mecʉ̃rire ca bii cõoñarije nii. Toopʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yee ca niipe cʉ̃ja ca jee dica wooriquere tiicojo nʉcʉ̃ bʉo, waibʉcʉrã jĩari Ʉmʉreco Pacʉpʉre tiicojo nʉcʉ̃ bʉo, ca tii niirãre, to biro cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉo niirije añuro cʉ̃ja ca tʉgoeña wajoaro cʉ̃jare tiiti. 10 Tee pea baarique, jinirique, to biri cʉ̃ja ca ñañarijere coerã cʉ̃ja ca tiipere, dotirique jotoa maquẽ wadore Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wajoarora ca bii yapano eape wadore ĩi. lb00259b.tif 11 Mee Cristo pea doo yerijãaupi. To biri mecʉ̃ra cʉ̃ra niimi pai ca nii majuropeegʉ, niipetirije añurije manire ca jee dooricʉ. To biri paire biro cʉ̃ ca paderique cʉti niiri wii pea, ca añu ametʉeneri wii peti nii, bojoca cʉ̃ja ca tiirica wii méé, o biro ĩijata, ati yepa macã wii méé nii. 12 Jesucristo pea Ca Ñañarije Mani Majuropeecãri Jawipʉre chivoa díire, wecʉa díire, tiicojogʉ waagʉ méé, cʉ̃ díi majuropeerena tiicojogʉ waagʉ jãa waaupi. Toopʉre jĩcãtira jãa waagʉra, to birora ca niicõa niipere bii yai boja peoticã cojori, to birora caticõa niiriquere mani ca bʉapere ĩigʉ, to biro manire bii bojaupi. 13 Wecʉa díi, chivoa díi, to biri wecʉo wimagore joerique nitĩre jeeri oco mena aberi ñañarije ca tiirãre cʉ̃ja ca yaye tuurije pea, jotoa maquẽ petira ca coerije niiupa. 14 Tee cãa to biro ca tiirije to ca niijata, Jesucristo díi pee doca, waibʉcʉrã díi ametʉenero ca nii majuropeerije nii. Añuri Yeri to birora ca niicõa niigʉ jʉori, Jesucristo cʉ̃ majuropeera Ʉmʉreco Pacʉre añurije, ca ñañarije manirijere tiicojogʉre biro biiupi. Manire cʉ̃ ca bii yai bojarique pea, ñañarije ca tʉgoeñarã niiri, ñañaro tiima ĩirã ca bii yaiparã mani ca niiro ca tiirijere manire ametʉene boja, Ʉmʉreco Pacʉ to birora ca caticõa niigʉre mani ca pade nʉnʉjee niipere biro ĩiro. 15 To biri Jesucristo pea wãma wãme ca tii bojaricʉ niimi. Doti cũurique ca nii jʉoriquere tii nʉnʉjee peotitima ĩirã, ñañaro cʉ̃ja ca tiirique wapare ametʉenerʉgʉ bii yai bojaupi, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bejericarã, “O biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩirique, to birora ca niicõa niirijere cʉ̃ja ca cʉo eapere biro ĩigʉ. 16 “To biro yʉ tiirucu,” ĩirica wãme to ca niijata, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirique cʉ̃ ca ĩiricarore birora to bii eajato ĩigʉ, to biro ca ĩiricʉ cʉ̃ ca bii yai weoro jiropʉ añu. 17 Ména, “To biro yʉ tiirucu,” ca ĩiricʉ cʉ̃ ca catijata, “To biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩirique wapa mani. Cʉ̃ ca bii yairo jiropʉ docare wapa cʉti. 18 To birira Ʉmʉreco Pacʉ, ca nii jʉori wãme cãare, díi baterique mena cũu jʉoupi. 19 Niipetirã bojoca Israel macãrãre, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃jare cʉ̃ ca tii doti cũurique niipetirijere cʉ̃jare wedeupi Moisés. Cʉ̃jare wede yapano, chivoa, wecʉa puna cʉ̃ja ca jĩaricarã díire oco mena ayiari, yucʉgʉ hisopogʉ dʉpʉ mena oveja poa ca jũarije mena jia tuuri, díire joa ami, doti cũurique cʉ̃ja ca owarica pũurore, to biri bojoca cãare yaye tuu, 20 o biro cʉ̃jare ĩiupi: “Ate díi nii, Ʉmʉreco Pacʉ, ‘To biro yʉ tiirucu,’ cʉ̃ ca ĩiriquere cʉ̃ ca ĩiricarore biro mʉja ca tii nʉnʉjeepere cʉ̃ ca dotirique,” ĩiupi. 21 Ñucã tii wiire to biri Ʉmʉreco Pacʉre tii nʉcʉ̃ bʉorã cʉ̃ja ca cʉorucurije niipetiropʉ cãare díi mena yaye tuuupi. 22 Doti cũurique pea niipetirijepʉrena díi mena wado ñañarijere coe dotiupa. To biri díi bate yai waarique to ca manijata, ñañarije tiirique wapare acobo bojarique mani. 23 Ʉmʉreco tutipʉ ca niirijere ĩa cõori cʉ̃ja ca tiirique cãa añurije ca tuapere biro ĩirã, waibʉcʉrã jĩari joe mʉenerique boorucuupa. To biri emʉaropʉ ca niirije ca nii majuropeerije doca, tee ametʉenero añurijere jĩari tiicojo nʉcʉ̃ bʉorique boo. 24 Cristoa, bojoca cʉ̃ja ca tiirica wii, ca nii majuropeeri wiire ĩa cõori cʉ̃ja ca tiirica wii méére jãa waaupi. Ʉmʉreco tutipʉrena jãacoaupi, mecʉ̃rire Ʉmʉreco Pacʉre mani yee maquẽre cʉ̃ ca jãi boja niiri tabepʉre. 25 Cristo pea, ʉmʉreco tutipʉre jãa waagʉ, cʉ̃ upʉrirena jĩcãti méé, paia ʉparã ca nii earã niipetirãpʉra cʉ̃mari ca niiro cõro, aperã díipʉre Ca Ñañarije Mani Majuropeecãri Jawipʉre cʉ̃ja ca jee jãa waarore biro tiitiupi. 26 Paia ʉparã cʉ̃ja ca jee jãa waarucurique ʉno cʉ̃ ca niijata, Cristo ati ʉmʉreco ca nii jʉori tabe menapʉra to cãnacã cʉ̃mara cʉ̃ ca bii yaicõa niipe niibojacupa. Mecʉ̃ri ca tʉjari yʉteari peera, Cristo jĩcãtira baua eari, ñañarijere cõarʉgʉ, jĩcãtira cʉ̃ majuropeera bii yai boja peoticã cojoupi. 27 Niipetirãpʉra jĩcãtira bii yai, jiropʉra yua añurije ca tiiricarã añuro tii eco, ñañarije ca tiiricarã ñañaro biirica tabepʉ tiicojo eco, cʉ̃ja ca biipere birora, 28 Cristo cãa jĩcãtira bii yaiupi, paʉ bojoca ñañaro cʉ̃ja ca tiiriquere ametʉenegʉ. Jiro baua ea nemorucumi ñucã; biigʉpʉa, bojoca cʉ̃ja ca ñañarije wapare ametʉene bojagʉ doogʉ méé yua, cʉ̃re ca yue niiricarãre ametʉenegʉ doogʉ pee doorucumi.

Hebreos 10

1 Moisés cʉ̃ ca doti cũurique pea, bojocare añurije Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojope ca doopere ca nii cõoña jʉorije niiupa. Cʉ̃ ca bojoca cʉti nii majuropeerije méé niiupa. To biri doti cũuirique pea, to cãnacã cʉ̃mara waibʉcʉrã díí mena joe jʉti añu mʉenerique mena Ʉmʉreco Pacʉre ca tii nʉcʉ̃ bʉo niirãre, jĩcãti ʉno peera ñañarije manirã cʉ̃ja ca tuaro cʉ̃jare tiiti. 2 Doti cũuriquera ñañarije manirã cʉ̃ja ca tuaro ca tiirije to ca niijata, “Mee ñañarije manirãpʉ mani nii yua,” ĩi tʉgoeñari, waibʉcʉrãre Ʉmʉreco Pacʉpʉre cʉ̃ja ca joe jʉti añu mʉene niirucurijere to cõrora tii yerijãacãbojacupa. 3 Biiropʉa, ate waibʉcʉrã jĩari cʉ̃ja ca joe mʉene cojorucuriquea, ñañaro cʉ̃ja ca tiirucurijere cʉ̃mari cõrora tʉgoeñari cʉ̃ja ca tii niirije niiupa. 4 Wecʉa díi, to biri chivoa díi, ñañarije tiirique wapare coe majiti. 5 To birira Cristo ati yepapʉre doogʉ, o biro ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉre: “Waibʉcʉrã joe mʉeneriquere, ñucã ‘Cʉ̃ yee niirucu’ ĩirã cʉ̃ja ca jee dica woorijere, mʉ bootiwʉ. To birira bojocʉ yʉre mʉ tiiwʉ. 6 Bojoca ñañaro cʉ̃ja ca tiirijere ñañarije manirã tuarʉgarã, waibʉcʉrã jĩari cʉ̃ja ca joe mʉene cojorucurijere mʉ ĩa biijejati. 7 To biri o biro yʉ ĩiwʉ: Ʉmʉreco Pacʉ ‘Anora yʉ nii,’ mʉ yaa pũuropʉre yʉ yee maquẽre cʉ̃ja ca owa cũu jʉguericarore birora, mʉ ca dotirore biro tiirʉgʉ.” 8 O biro ĩi jʉoupi: Waibʉcʉrãre jĩari joe mʉeneriquere, waibʉcʉrãre cʉ̃re cʉ̃ja ca tiicojo nʉcʉ̃ bʉorijere booti, ĩa nʉcʉ̃ bʉoti, biimi Ʉmʉreco Pacʉ, dotirique to biro ca tii dotirije ca nii pacaro. 9 Jiro ĩi nemoupi ñucã: “Anora yʉ nii, mʉ ca dotirore biro tiirʉgʉ,” ĩiupi. O biro ĩiri, waibʉcʉrãre jĩari joe mʉene nʉcʉ̃ bʉo niirucuriquere cõaupi, wãma wãme pee wajoarʉgʉ. 10 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirore biro cʉ̃ ca tiirique jʉorira, ca ñañarije manirã mani ca niiro manire tiiupi, cʉ̃ majuropeera jĩcãtira cʉ̃ ca bii yai boja peoticã cojorique jʉori. 11 Niipetirã judíos, paia ca nii earã cõrora, tii wãme wadorena to cãnacã rʉmʉra waibʉcʉrã jĩari joe mʉene cojocõa niirucuma, cʉ̃ja ca ñañarije wapare jĩcãti ʉno peera ñañarije manirã cʉ̃ja ca tuaro ca tiitirije to ca niimijata cãare. 12 Jesucristo pea bojoca ñañaro cʉ̃ja ca tiirique wapare ametʉene bojagʉ, jĩcãtira bii yai boja yapano peoticã cojori, Ʉmʉreco Pacʉ díámacʉ̃ nʉña pee ea nuu eaupi. 13 Toopʉ yue niimi, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ waparãre cʉ̃ja ca doca cũmuro cʉ̃ ca tiiropʉ. 14 Jĩcãti bii yaigʉra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉorãre añurã cʉ̃ja ca nii nʉnʉa waapere cʉ̃jare tii boja peoticã cojoupi. 15 Añuri Yeri cãa o biro manire ĩi wede majio nemomi: CN02093b.tif 16 “Tii rʉmʉri jiro cʉ̃ja menare ‘O biro yʉ tiirucu,’ cʉ̃ ca ĩirije pea, ‘Ate niirucu,’ ĩimi Wiogʉ: ‘Yʉ ca dotirijere cʉ̃ja yeripʉ ca niiro yʉ tiirucu. Ñucã cʉ̃ja ca tʉgoeñarijepʉ, owa tuuricarore biro cʉ̃ja ca majiro yʉ tiirucu.’ ” 17 “Ñañarije cʉ̃ja ca tii bui cʉtirijere, to biri ñañaro cʉ̃ja ca tii niirijere, pʉati teere yʉ tʉgoeña nemotirucu,” ĩimi. 18 To biri ñañaro mani ca tiirique wapare cʉ̃ ca acobo bojacãrique ca niiro macã, ñee ʉno peere ĩirã cõro, ñañarije tii wapa tuarique wapare waibʉcʉrã jĩari tiicojo ametʉene nemo majiña mani yua. 19 Yʉ yaarã, mecʉ̃ra uwiricaro maniro, Ca Ñañarije Mani Majuropeecãri Jawipʉre mani jãa waa maji, Jesucristo manire cʉ̃ ca bii yai bojarique jʉori, 20 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri jawipʉre ea waa majiña maniro ca camota niirica quejerore, Jesucristo cʉ̃ majuropeera cʉ̃ ca bii yairije mena cʉ̃ ca pãa jãa waaricaropʉre. 21 Jesús'ra niimi mani yʉʉ pai ca nii majuropeegʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã jʉguerore ca niigʉ. 22 To biri añuro yeri cʉticãri, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique mena, “To birora mani biirucu,” ĩi tʉgoeña ñee dopocãri, mani yeripʉre ñañarije tʉgoeñaricaro maniro mani upʉre oco añurije mena ñañaro mani ca tiiriquere ca coe ecoricarã niiri, Ʉmʉreco Pacʉ pʉtore mani waaco. 23 Mani ca yue niirijere, “Yeera mani biicã” ĩiricaro maniro, to birora ca tʉgoeña bayicõa niiparã mani nii. Ʉmʉreco Pacʉ pea, “To biro yʉ tiirucu,” manire cʉ̃ ca ĩiricarore birora manire tiirucumi. 24 To biri mani ca niiro cõrora ameri tii nemo, bʉaro jañuro ameri mai, añurije wadore tii, tii niirica wãme peere mani amaco. 25 Jĩcãrã, Ʉmʉreco Pacʉre mani ca ĩi nʉcʉ̃ bʉo juu bue niiri taberire ca waatirãre biro ca biitiparã mani nii; biitirãra, mani ca niiro cõro, ameri wede majio tʉgoeña bayi, ca tii niiparã mani nii, mecʉ̃ docare Wiogʉ yaa rʉmʉ ca cõñacã doorijere ca ĩa majirã niiri. 26 Añurije queti díámacʉ̃ ca ĩirijere majicãri jiropʉra, tiirʉgarique mena ñañarijere mani ca tiicã nʉnʉa waajata, to biro mani ca tiirije wapare ca bii yai ametʉene bojapʉ manimi yua. 27 Ʉmʉreco Pacʉre ca junarãra, ñañaro cʉ̃ja ca biipe pecamepʉ ñañaro cʉ̃ja ca ʉ̃ʉ yaipe wado dʉja. 28 Noo ca boogʉ Moisés cʉ̃ ca doti cũuriquere ca ametʉene nʉcãgʉre, pʉarã, itiarã, cʉ̃ ca biirijere cʉ̃ja ca wedejãajata, ĩa mairicaro maniro cʉ̃re jĩa cõacãrucuupa. 29 Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re ca junarã, cʉ̃ ca bii yairiquera ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca niiro ca tiiriquere ca junarã, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri cʉ̃jare ca maigʉre ñañaro ca ĩirã doca, ¿ametʉenero ñañaro tamʉorucuma mʉja ĩi tʉgoeñatiti? 30 To biri Ʉpʉ o biro ca ĩiricʉre mani maji: “Yʉ yee nii ñañaro tii ameriquea, yʉ, yʉ ame bojarucu,” ĩiupi Ʉpʉ. Ñucã o biro ĩiupi: “Wiogʉ, cʉ̃ yaa puna macãrãre ĩa bejerucumi,” ĩiupi. 31 ¡Ñañarije peti niiro bii, Ʉmʉreco Pacʉ ca caticõa niigʉre ñañaro tii ecorique doca! 32 Mʉja pea Jesucristo yee quetire mʉja ca tʉo nʉnʉjeericaro jiro, ñañaro tamʉo pacarã mʉja ca tʉgoeña bayiriquere acoboticãña. 33 Jĩcãrã mʉja mena macãrã, niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoropʉ, ñañaro cʉ̃jare ĩi tuti eco, ñañaro tii eco, biiupa. Ñucã ape tabera mʉjare birora ñañaro ca tamʉorãre ĩarã, mʉja menara ñañaro ca tamʉorãre birora mʉja tʉgoeña nemoupa. 34 Tia cũurica wiipʉ ca niirã cãare cʉ̃jare mʉja ĩa maiupa. Mʉja ca cʉorijere cʉ̃ja ca ẽmajata cãare, ʉjea niirique mena mʉja niicãupa; ʉmʉreco tutipʉ mʉja ca cʉorije ca añu majuropeerije, to birora ca niicõa niirije peere majima ĩirã to biro mʉja biiupa. 35 To biri Jesucristore mʉja ca tʉo nʉnʉjee niirijere yerijãaticãña. Teera añurijere pairo mʉja ca tiicojo ecoro mʉjare tiirucu. 36 Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro tiirʉgarã ñañaro tamʉo pacarã, to birora ca tʉgoeña tutuacãparã mʉja nii, Ʉmʉreco Pacʉ “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere mʉja ca tiicojo ecopere biro ĩirã. 37 Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Yoari mééra doorucumi ca doopʉ. Yoaro bii mani waati majuropeecãrucumi. 38 ‘Añugʉ niimi’ yʉ ca ĩigʉa, díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo niirije jʉorira catirucumi. Yʉ mena ca niimiricʉ amojode nʉcã cʉ̃ ca tuacoajata docare, cʉ̃ ca biirijere yʉ ʉjea niitirucu.” 39 Mania, ñañaro bii yairica tabepʉ ñañaro bii yairʉgarã, añurije quetire ca tʉo nʉnʉjee yerijãarãre biro méé mani bii. Jesucristore díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorã niiri, ca ametʉarã pee niirã mani bii.

Hebreos 11

1 Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquea, “Mani ca yuerijere mani tiicojo eco majuropeecãrucu,” ĩi tʉgoeña bayi, ñucã mani ca ĩatirijerena, “To birora biirucu,” ĩi yue, biirique nii. 2 Mani ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorã niima ĩirã, “Añu majuropeecãma,” ĩi ecoquĩupa Ʉmʉreco Pacʉre. 3 Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira mani maji: Ʉmʉreco Pacʉ ati yepa niipetiro ca niirijepʉre cʉ̃ wederique menara ca bautirijerena mecʉ̃rire mani ca ĩarijere cʉ̃ ca tii jeeñoriquere. 4 Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira, Abel cãa, cʉ̃ ca cʉorijere Ʉmʉreco Pacʉre tiicojogʉ, Caín cʉ̃ ca tiicojorije ametʉenero añurije tiicojoupi. To biri Ʉmʉreco Pacʉ, “Añugʉ niimi” ĩiri, cʉ̃ ca tiicojorijere ĩa biijejaupi. To biri Abel cʉ̃ ca bii yairo jiro to ca niimijata cãare, díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorique pea mecʉ̃ripʉ cãare manire wede majiocõa nii. 5 Enoc cãa díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, cʉ̃ bii yaiticãjato ĩigʉ, ca catigʉrena cʉ̃re ami waaquĩupi. Ati yepare cʉ̃re ĩa nemotiupa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca amicoarique ca niiro macã. Ʉmʉreco Pacʉ yee cʉ̃ja ca owarique o biro ĩi: Enoc, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca ami waaparo jʉguero, “Añuro cʉ̃ ca ĩa biijejarijere tii niiupi,” ĩi. 6 Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique manigʉra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarijere tii majiña mani. Ʉmʉreco Pacʉ pʉto ea waarʉgarã, “Ʉmʉreco Pacʉ niimi, cʉ̃a cʉ̃re ca amarãre añurijere ca tiicojogʉ,” díámacʉ̃ ca ĩi tʉo nʉcʉ̃ bʉope nii. 7 Noé cãa díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, ĩati pacagʉ, Ʉmʉreco Pacʉ “To biro biirucu,” cʉ̃ ca ĩirijere tʉo nʉnʉjeeri, cũmua pairica quenoquĩupi, cʉ̃ yaarã mena ametʉarʉgʉ. Ñucã díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, bojoca ati yepa macãrã ñañarije ca tii niirãre, “Ñañaro bii yairique biro dooro tii,” ca ĩi majio niiricʉ niima ĩigʉ, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori añurije bʉarique Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorijere cʉo eaupi. 8 Díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, Abraham cãa Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca jʉoro, cʉ̃ ca ĩirijere tʉo nʉnʉjee, cʉ̃re yʉʉri, cʉ̃ ca tiicojopa yepapʉre waarʉgʉ majiti pacagʉ, cʉ̃ yaa yepare witi weoupi. 9 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca ĩirijere díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉogʉ niiri, “Mʉre yʉ tiicojorucu,” Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirica yepa, aperã yaa yepapʉre niirucuupi. Waibʉcʉrã quejeri menara wii pĩiri quenori, tii yepapʉre yoja amojoderucuupi. Isaac, Jacob jãari, Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere ca ñeericarã cãa to birora biiupa. 10 To biri Abraham pea, Ʉmʉreco Pacʉ majurope cʉ̃ ca quenorica macã, ca nii majuropeeri macã ca yai nʉcãtipa macãre yuegʉ biiupi. 11 Ñucã díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira, Abraham bʉcʉ peti nii, Sara cãa ca puna manigo cõ ca nii pacaro, tutuarique tiicojo ecori, “To biro yʉ tiirucu” ca ĩigʉ, cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉre, “Cʉ̃ ca ĩiricarore biro tiirucumi,” díámacʉ̃ ĩi tʉo nʉcʉ̃ bʉori, ca puna cʉtigʉ nii eaupi. 12 O biro biima ĩigʉ Abraham, puna manigʉra yai nʉcã waagʉ ca biimiricʉ, ñocõa ʉmʉreco quejeropʉ ca niirã cõro, ñucã dia pairi yaa tʉjarore jita dupari do biro ca tii, cõo peoti majiña manirijere biropʉ pãramerã cʉti eaupi. 13 Cʉ̃ja niipetirãpʉra, Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro yʉ tiirucu” cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiriquere bʉa eatirãra, bii yai peticoaupa. Biirãpʉa cʉ̃ ca ĩiriquere díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorã niiri, yoaropʉ ca baurijere ĩa, teere bocaña, ĩa ʉjea nii, biiupa. Ñucã, “Ati yepare to birora ca niicõa niiparã méé mani nii, ape yepapʉ ca waa nʉnʉa waari maja mani nii” ĩi, ĩa majiupa. 14 To biirije ca ĩirã, “Ape yepa, cʉ̃ja ca niipa yepare amarã tiima ména,” mani ca ĩi majiro tiima. 15 Cʉ̃ja ca doo weorica yepapʉrena cʉ̃ja ca tʉgoeñacõa niijata, tii yepapʉra tuacoabojacupa ñucã. 16 Cʉ̃ja pea añuri yepare boorã biiupa. O biro ĩijata, “Emʉaropʉ macã yepare.” To biri Ʉmʉreco Pacʉ, “Yʉ, cʉ̃ja Ʉmʉreco Pacʉ yʉ nii,” ĩi bobotimi, mee cʉ̃ja ca niipa macãre ca queno yuecãricʉ niiri. 17 Ñucã Abraham díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira, Ʉmʉreco Pacʉ: ¿Díámacʉ̃ra yʉre tʉo nʉnʉjeegʉra cʉ̃ tiiti? ĩigʉ cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi ñaaro, cʉ̃ macʉ̃ Isaac're ami, waacoaupi, cʉ̃re jĩari joe mʉene cojorʉgʉ. Cʉ̃ macʉ̃ jĩcʉ̃ra ca niigʉ, 18 Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiricʉrena jĩari, ca joe mʉenecãpʉra niicãgʉ biiupi: “Mʉ macʉ̃ Isaac jʉori, mʉ pãramerã cʉtirucu,” cʉ̃ ca ĩiricʉrena. 19 Abraham pea, “Ca bii yaicoaricarãpʉrena ca catio majigʉ niimi Ʉmʉreco Pacʉ,” ĩi majicãupi. To biri o biiro pee ĩijata, cʉ̃ macʉ̃ ca bii yaicoaricʉ ca cati tuagʉre biro ca niigʉpʉre, cʉ̃re tua amiupi ñucã. 20 Isaac cãa díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, cʉ̃ puna, Jacob, Esaú jãarire jiropʉ cʉ̃jare ca bii mʉa nʉcãpere, “Añuro mʉjare to biijato,” cʉ̃jare ĩi cũuquĩupi. 21 Jacob cãa díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, bii yaigʉ doogʉpʉra, cʉ̃ pãramerã José punare cʉ̃ja ca niiro cõrorena, “Añuro mʉjare to biijato,” cʉ̃jare ĩiri, cʉ̃ tuericagʉ mena tua ñee nucũri, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉoupi. 22 José cãa, díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira bii yairʉgʉ jʉguero, o biro cʉ̃jare ĩi tʉjaquĩupi israelitas're: “Jiro jañuro Egipto yepare mʉja witirucu. Mʉja ca witiri rʉmʉ ca niiro, yʉ upʉri ca nii dʉjarije cãare mʉja jeecoawa, mʉja ca waari yepapʉ,” cʉ̃jare ĩiquĩupi. 23 Moisés pacʉa cãa díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, Moisés cʉ̃ ca baʉaro jiro, itiarã muipũa peti yaiori cʉ̃re cʉoupa, wimagʉ añugʉacã cʉ̃ ca niiro macã. To biri Egipto yepa wiogʉ, wimarã ʉmʉare cʉ̃ ca jĩa bate dotirijere uwitiupa. 24 Ñucã díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira Moisés, bʉcʉa waagʉ, Faraón macõ macʉ̃ cʉ̃ ca niirijere bootiupi. 25 Jĩcã cuu cõro ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere cʉ̃ja mena tii ʉjea nii niiricaro ʉnora, Ʉmʉreco Pacʉ yaa puna israelitas mena pee ñañaro tamʉorʉgaupi. 26 “Cristo ñañaro cʉ̃ ca tamʉopere biro pee biirique pee nii, Egipto maquẽ apeyere cʉo ʉjea nii niirique ametʉenero ca nii majuropeerijea,” ĩi tʉgoeñaupi Moisés, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojope peere ca yuegʉ niiri. 27 Ñucã Moisés díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, Egipto macʉ̃ wiogʉ cʉ̃ mena cʉ̃ ca ajiarijere uwiricaro maniro, tii yepare witiupi. Ʉmʉreco Pacʉ ca bautigʉre ca ĩagʉre birora, to birora tʉgoeña tutuacõa niiupi. 28 Ñucã díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, Pascua boje rʉmʉ tiigʉ, ovejare jĩari, cʉ̃ díi mena cʉ̃ja yaa wiijeri jope pãmarire wada dotiupi, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ jĩari majʉ, israelitas puna ca nii jʉorã ʉmʉare cʉ̃ ca jĩatipere biro ĩigʉ. 29 Israelitas cãa díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, dia pairi yaa, Ca Jũari yaare, ca oco maniri yepare biro tĩacoaupa. Cʉ̃ja jiro egipcios cãa, cʉ̃jare biro biirʉgama ĩirãra, dua yaicoaupa. 30 Díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, Jericó macãre cʉ̃ja ca wee camota amojoderica tʉdiro cãa, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri rʉmʉri israelitas cʉ̃ja ca amojodero jiro wati batecã duwi waaupa. 31 Tii macã macõ Rajab, ʉmʉa epe wapa taari majo cãa, díámacʉ̃ cõ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeetirã mena bii yaitiupo. Cõ pea, Israel yaa pooga macãrã cõ yaa macãpʉre ca ĩa dutirã earãre, mairique mena cʉ̃jare boca, cõ yaa wiipʉ cʉ̃jare jee waaupo. 32 ¿Ñee pee yʉ ĩi nemogajati? Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeericarã Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel, to biri Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, cʉ̃ja ca biiquĩriquere yʉ ca wedejata, yʉ ĩi peotitibocu. 33 Ñucã díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira, ape yeparire jĩa taa ẽma, ca niirore biro añuro bojocare jʉo tii nii, Ʉmʉreco Pacʉ, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere ñee, yaia jũarã bʉcʉrã ʉjerorire paa biato, 34 pecameri uwioro ca ʉ̃ʉrijere yaa, cʉ̃ja waparã niipĩiri mena cʉ̃jare cʉ̃ja ca jĩa baterʉgaro duticã, ca tutuatirã ca niimiricarãra ca tutuarã nii ea, ñucã ameri jĩarica tabere do biro ca tiiya manirã nii, cʉ̃ja waparãre jĩa ametʉa nʉcãcã, biiupa. 35 Nomia cãa, cʉ̃ja yaarã ca bii yaicoaricarãpʉrena, ca cati tuaricarãpʉre yaarã cʉtiupa. Aperã ñañaro tii yaio ecoupa, “Ʉmʉreco Pacʉre mʉja ca tʉo nʉnʉjee yerijãajata, jãa jĩaticu,” cʉ̃ja ca ĩirijere bootiri, “Jiropʉ mani ca cati tuape doca añurije peti niiro bii,” ĩima ĩirã. 36 Aperã, boborije ĩi bui eco, bape jude eco, come daari menapʉ jia eco, tia cũu eco, biiupa. 37 Aperã ʉ̃tã mena dee jĩa eco, aperã cʉ̃ja upʉ decomacãrira wide waa eco yai, niipĩiri mena jĩa eco yai, biiupa. Ñucã oveja, cabra quejeri menara juti cʉticãri, apeye ʉno cʉori méé ñañaro cʉ̃ja ca tiicãricarã tʉgoeñarique pai nucũ yujurã, aperopʉ, aperopʉ, waa nucũ yujurucuupa. 38 ¡Cʉ̃ja, ati yepare cʉ̃ja ca niiro ca booya manirãpʉ niicãrã biiupa! “Toopʉ mani waa” ĩi majiricaro maniro, nucũ yujuri majara niicã, ca yucʉ maniri yeparipʉ, macãnʉcʉ̃ripʉ, ʉ̃tã totiripʉ, operipʉ, nii yujurucuupa. 39 Cʉ̃ja niipetirãpʉra díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉori Ʉmʉreco Pacʉre, “Añurã niima” ca ĩi ecoricarã nii pacarã, “Yʉ tiicojorucu” cʉ̃ ca ĩiriquere tiicojo ecoticãupa. 40 Ʉmʉreco Pacʉ pea manipʉre ĩima ĩigʉ, “Ametʉenero añurijere yʉ tiirucu,” ĩiupi, mani mena jĩcãripʉ añurã cʉ̃ja ca nii yapano eapere ĩima ĩigʉ.

Hebreos 12

1 To biri mani cãa, mani wejare to cõro paʉ díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere ca ĩñoricarã cʉ̃ja ca nii coterijere ca majirã niiri, añuro mani ca nii majitiro ca bii pato wãcõ niirijere, to biri ñañarije mani ca tiiro ca tii mecʉ̃orijere camotaticãri, tʉgoeña tutuarique mena Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca tii dotiriquere ca tii nʉnʉa waaparã mani nii. 2 Jesús cʉ̃ ca biiricarore biro ca bii nʉnʉjeeparã mani nii. Díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije cʉ̃ yeera bii jʉo, ñucã cʉ̃ra añurã mani ca nii earo tii, ca tiigʉ niimi. Jesús, ñañaro tamʉo ametʉari jiro, añuro ʉjea niirique cʉ̃ ca bʉapepʉre majiri, ñañaro yucʉ tenipʉ bii yaigʉ, ñañagʉre ca tiirãre biro cʉ̃re cʉ̃ja ca tii yaiorijere bobo tʉgoeñatiupi. To biro ca biiricʉ niiri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro díámacʉ̃ nʉña peere ea nuu eaupi. 3 Jesús cʉ̃ ca biiriquere tʉgoeñaña. Ñañarã cʉ̃re ca junarã cʉ̃ja ca ĩi tutirijere ñañaro peti tamʉoupi; to biri mʉja cãa jʉti, jʉtiriti biiticãña. 4 Ména, mʉja pea, ñañarijere junama ĩirã mʉja ca wede majiorije jʉori, ñañaro tamʉo, bii yairiquepʉra mʉja bii ñaati. 5 ¿Ʉmʉreco Pacʉ, mʉjare, cʉ̃ punare biro cʉ̃ ca wede majiorijere mee mʉja acobocoati? O biro ĩi owarique nii: “Macʉ̃, tʉo junaticãña, Wiogʉ cʉ̃ ca wede majiorijere. Tuti jañuri mʉre cʉ̃ ca wede majiorije cãare tʉgoeñarique paiticãña. 6 Wiogʉa cʉ̃ ca mairãre wede majiomi. Ñucã cʉ̃ punare biro cʉ̃ ca ĩarãre, ñañaro tiirique mena cʉ̃jare wede majiomi.” 7 Ñañaro mʉja ca tamʉorijere to birora nʉcãcãña, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ punare biro mʉjare tiigʉ tiimi. ¿Cʉ̃ niiti jĩcʉ̃ cʉ̃ macʉ̃ cʉ̃ pacʉ cʉ̃ ca wede majiotigʉ? To biri Ʉmʉreco Pacʉ cãa manire wede majio majimi. 8 Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare, mʉja punare mʉja ca wede majiorore biro cʉ̃ ca wede majioticãjata, cʉ̃ puna majurope méé mʉja nii. Cʉ̃ja ca puna jãa batericarãre biro pee mʉja nii. 9 Apeyera, wimarã mani ca niiro, mani pacʉa ati yepa macãrã manire wede majiorucuwa. To biro cʉ̃ja ca ĩirijere mani tʉo nʉcʉ̃ bʉorucuwʉ. To biro ca biiricarã niiri, caticõa niiriquere bʉarʉgarã, mani Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ, cʉ̃ ca wede majiorije pee docare ametʉenero nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃ ca ĩirijere ca tʉo nʉnʉjeeparã mani nii. 10 Mani pacʉa ati yepa macãrã, ati yepare yoaro ca cati niitiparã mani ca nii pacaro, “O biro pee yʉ ca wede majioro añu earʉgami yʉ macʉ̃,” cʉ̃ja ca ĩi majiro cõro manire wede majiorucuwa. Ʉmʉreco Pacʉ pea añuro mani ca niipere ĩima ĩigʉ, manire wede majiomi, cʉ̃re birora ca ñañarije manirã mani ca niipere biro ĩigʉ. 11 Biiropʉa ñañaro tiicãri manire cʉ̃ja ca wede majiori nimarore jĩcã wãme peera mani ca ʉjea niiro tiiti. Puniro tʉgoeñarique niiro bii. To biro manire cʉ̃ja ca tiirijere mani ca tʉo majijata, jiropʉra añuro nii, añuro niirique cʉti, mani ca bii nʉnʉa waaro ca tiirije niiro bii. 12 Tee tiirã, mʉja amori ca bogá yai waariquere ca tutuarije ca niiro tii queno, mʉja ãjʉro jupeari ca tutuati yai waarijere tutuarique jãa, tiiya. 13 Mʉja yaa maarire díámacʉ̃ maari quenoña, dʉpo upa yuria ca niiri dʉpo ca maa maniro peera ʉta ama woa waatirora to ca yʉjʉcoapere biro ĩirã. 14 Niipetirã mena jĩcãri cõro añuro niirique, ca ñañarije manirã niiriquere, amaña. Teere ca tiitirã, jĩcʉ̃ ʉno peera Ʉmʉreco Pacʉre ĩatirucuma. 15 Jĩcʉ̃ ʉno peerena Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tii nemorije ca dʉjatipere biro ĩirã, bojoca catiri niiña, jĩcʉ̃ ʉno peera, yucʉgʉ ca nʉcõri jʉ̃guẽricʉ ca biirore biro, paʉpʉre añuro nii majiña maniro cʉ̃jare tii camota nii, ñañarije cʉ̃ja ca tiiro tii, cʉ̃ ca tiitipere biro ĩirã. 16 Jĩcʉ̃ ʉno peera mʉja mena macãrã, nʉmo mani, manʉ mani, bii pacarã tii epericarã cʉti, tii nʉcʉ̃ bʉorique ca niirije ca tiiya manirjera tii epe, tiieto. O biiri wãmera tiiquĩupi Esaú. “Watoa maquẽ nii” ca ĩigʉre biro, jĩcã bapa baarica bapa jʉorira, ca jũwʉ cʉ̃ ca niimiriquere cʉ̃ bai peere nonicãquĩupi. 17 Mee mʉja maji, tee jiro cʉ̃ ca biiriquere. Añurije maquẽre cʉ̃ pacʉre cʉ̃ ca jãimijata cãare, tiicojo ecotiupi. Bʉaro otirique mena cʉ̃ ca ĩimijata cãare, do biro tii wajoa majiña maniupa to biro cʉ̃ ca tiiriquere. 18 Israelitas cʉ̃ja ca biiricarore biro, ʉ̃tãgʉ ca ʉ̃ʉ nucũricʉre, bʉaro ca naitĩarijere, bʉaro wino waa, bʉpo paa, ca bii amojodericʉ pʉtore mʉja waatiupa. 19 Ñucã putirica wʉʉ ca bʉjʉrijere, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wederije cãare mʉja tʉotiupa. Cʉ̃ ca wederijere ca tʉoricarã pea, to cõrora cʉ̃jare cʉ̃ wede yerijãajato ĩirã, “To cõrora wedeya,” bʉaro cʉ̃re ĩi jãiupa. 20 Waibʉcʉpʉ cãa ʉ̃tãgʉre cʉ̃ ca ʉtajata, ʉ̃tã mena dee jĩa, ñucã jadericaro mena jade jĩa, cʉ̃ tii ecojato, cʉ̃ ca ĩirijere, “Mani nʉcãricaro mani,” ĩima ĩirã, to biro ĩiupa. 21 Ʉcʉenerije peti niiupa, cʉ̃ja ca ĩarije pea. To biri Moisés majuropeecã: “Bʉaro uwirique mena yʉ nanagaja,” ĩiupi. 22 Mʉja pea Sión ca wãme cʉtiri buuropʉre, Ʉmʉreco Pacʉ ca caticõa niigʉ yaa macã, Jerusalén ʉmʉreco tutipʉ ca niiri macã, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja paʉ millares peti ca niirã Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉorʉgarã ca nea pooricarã pʉto pee, 23 to biri Ʉmʉreco Pacʉ puna ca nii jʉoricarã ʉmʉreco tutipʉ cʉ̃ja wãmere ca owa tuu ecoricarã pʉto pee, mʉja nea poo nʉnʉa waa. Ʉmʉreco Pacʉ, niipetirãpʉre ca Jãiña Bejegʉ pʉto pee, bojoca añurã ca niiquĩricarã yerire añurã peti Ʉmʉreco Paacʉ cʉ̃ ca tiiricarã pʉto pee, 24 Jesús, wãma wãme ca tiiricʉ pʉto pee, to biri cʉ̃ díi, mani ca ñañarijere manire ca coerique Abel niiquĩricʉ díi ametʉenero añurije ca wederije pʉto pee, mʉja nea poo nʉnʉa waa. 25 To biri manire ca wedegʉre jãa tʉo junare ĩirã tʉo majiña. Ʉmʉreco Pacʉ ati yepara niiri bau niiro, “Teere tiiticãña,” cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩirijere ca junaricarã cãa, do biro pee bii dutitiupa. Mani pee doca ʉmʉreco tutipʉ menara manire ca wede majio niigʉre mani ca junajata, do biro pee bii, ca dutiparã méé mani nii. 26 Tii cuupʉre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wederora ati yepa nanacoaupa. Mecʉ̃ peera o biro ĩimi: “Ñucã jita to ca nanaro yʉ tii nemorucu. Ati yepa wado méé, ʉmʉreco tuti menapʉra to ca nanacoaro yʉ tiirucu,” ĩimi. 27 “Ñucã jĩcãti yʉ tii nemorucu” ĩigʉa, cʉ̃ ca tiirique to birora ca niicõa niitipe pea yai peticoarucu, to birora ca niicõa niipe pee wado ca dʉja eapere biro ĩiro, ĩimi Ʉmʉreco Pacʉ, mani ĩi maji. 28 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe, mani ca niipa tabe pea yaitirucu. Ate jʉori, Ʉmʉreco Pacʉre, “Jãa mena mʉ añu majuropeecã” ĩi, ñucã nʉcʉ̃ bʉorique mena, cʉ̃ ca ĩa biijejarije mena, cʉ̃re mani tii nʉcʉ̃ bʉoco. 29 Mani Ʉmʉreco Pacʉa, pecame ca joe yaiori pecamere biro niimi.

Hebreos 13

1 Jĩcʉ̃ punare biro mʉja ca ameri mai niirijere to birora tiicõa niiña. 2 Mʉja yaa wiire ca earãre cãnirica tabe tiicojorique maquẽre acoboticãña. To biro tiima ĩirã, “Cʉ̃ja niicuma” ĩi majiri méé, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãrena cʉ̃ja yaa wiijerira cʉ̃jare cãni dotirucuquĩupa. 3 Mʉja cãa, tia cũurica wiipʉ ca niirãre, mʉja menara tii wiipʉ niirãre birora cʉ̃jare tʉgoeñaña. Ñañaro ca tii ecoricarã cãare cʉ̃jare tʉgoeñaña. Ape rʉmʉ ca niiro mʉja cãa, cʉ̃jare birora mʉja tamʉobocu. 4 Niipetirãpʉra nʉmo cʉtiriquere cʉ̃ja ĩa nʉcʉ̃ bʉojato. Mʉja ca nʉmoa cʉti niirijere, ñañarije tiicõa juaricaro maniro añuri wãme wadore tii niiña. Ca nʉmo cʉtirã nii pacarã aperã menapʉ ñee epe, ñucã niipetirije tiirica wãme cõro méépʉ ñee epericarã cʉti yai waa, ca tiirãra, ñañaro cʉ̃jare tiirucumi Ʉmʉreco Pacʉ. 5 Wapa tiirica tiirire cʉocã pacarã pairo jañuro boo jãa waaticãña. Mʉja ca cʉorije menara ʉjea niicãña. O biro ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ: “Di rʉmʉ ʉno peera mʉjare cũucã, mʉjare waa weocoa, yʉ biitirucu,” ĩiupi. 6 To biri, “To birora tiirucumi” cʉ̃re ca ĩirã niiri, o biro mani ĩi maji: “Wiogʉ niimi yʉre ca tii nemogʉ. To biri yʉ uwitirucu, ¿bojocʉa ñee ʉno pee yʉre cʉ̃ tiibogajati?” 7 Mʉjare ca jʉo niirã Ʉmʉreco Pacʉ yeere mʉjare ca wederucuricarã cʉ̃ja ca biiriquere tʉgoeñaña. Cʉ̃ja ca cati niiri rʉmʉrire añuro cʉ̃ja ca niirije cʉtirije mena, añuro mʉja ca nii nʉnʉa waaro ca tiiriquere ĩa cõoña, to birora díámacʉ̃ cʉ̃ja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo tutuacõa niiriquere, cʉ̃ja ca biiricarore biro bii nʉnʉjeeya. 8 Jesucristoa, ñamica cãare cʉ̃ra niicõa nii, mecʉ̃ cãare cʉ̃ra niicõa nii, to birora cʉ̃ra niicã nʉnʉa waa, ca biigʉ niicãgʉ biimi. 9 To biri mʉja, bojorique, ca tʉo ñaaña manirije bue majioriquerena tʉo nʉnʉjeeticãña. Baariquere, “Atere baaya; atera baaticãña,” ĩiriquerena tii nʉnʉjeerica tabe ʉnora, Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca mairije peere tʉgoeña tutua nʉnʉa waarique pee añu. Tea, teere ca tii nʉnʉjeericarã cãare, jĩcã wãme ʉno peera cʉ̃ja ca tʉgoeña tutuaro tiitiupa. 10 Mania, bojorica wãme waibʉcʉ joe mʉene cojorique ʉnore mani cʉo, tĩrʉmʉpʉ macã jawi, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri jawire ca pade niirã, paia cʉ̃ja ca baatirije ʉnore. 11 Paia wiogʉ pea, Ca Ñañarije Mani Majuropeecãri Jawipʉ waibʉcʉrã díire Ʉmʉreco Pacʉpʉre tiicojogʉ waagʉ jee jãa waarucuupi, bojoca cʉ̃ja ca ñañarije wapare cʉ̃ acobojato ĩigʉ. Waibʉcʉrã díí peera macã tʉjaropʉ joerucuupa. 12 To biri wãmera Jesucristo cãa, macã tʉjaropʉ ñañaro tamʉo bii yaiupi, bojoca ñañarije cʉ̃ja ca tii bui cʉtirique wapare cõa boja, ñañarije manirã cʉ̃ja ca niiro tiirʉgʉ. 13 To biri mani cãa, Jesucristo mena macã tʉjaropʉ witi waari, cʉ̃ ca biiricarore birora, ñañaro cʉ̃ja ca ĩirijere, ñañaro tamʉo pacarã mani tʉgoeña bayicõa niijaco. 14 Mania, ati yepapʉre jĩcã macã to birora ca niicõa niipa macãre mani cʉoti. To biri jiro ca niipa macã, to birora ca niicõa niipa macãre ama nʉnʉa waarã mani tii. 15 To biri Jesucristo jʉori, to cãnacã rʉmʉra Ʉmʉreco Pacʉre ca baja peocõa niiparã mani nii. Tee mani ca baja peorijera, waibʉcʉrã jĩari joe mʉenerãre biro mani ca tiirije nii. ¡To biri mani ʉjero mena cʉ̃re mani ĩi baja peoco! 16 Añuri wãme bojoca mena mʉja ca tii niirijere, ñucã mʉja ca cʉorije mena aperãre mʉja ca tii nemorijere, acoboticãña. Tee nii waibʉcʉrã jĩari joe mʉene cojorãre biro mʉja ca tii niirije Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarije. 17 Mʉjare ca jʉo niirãre, cʉ̃ja ca ĩirore biro añuro yʉʉ nʉnʉjeeya. Cʉ̃ja, mʉja ca cati niirije peere mai jãama ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉpʉre cʉ̃ja ca tiiriquere ca wedeparã niiri, yerijãari méé mʉjare wede majio niima. Añuro cʉ̃jare yʉʉ nʉnʉjeeya, cʉ̃ja ca tii niipe ca niirijere, wede pairicaro maniro ʉjea niirique mena cʉ̃ja ca tii niipere biro ĩirã, to biro mʉja ca tiitijata mʉja peera añuro mʉja ca niiro tiitirucu. 18 To biri apeyera ñucã, Ʉmʉreco Pacʉre jãare jãi bojaya. Mee jãa ca tʉgoeñarijepʉ, “Añuro mani nii,” jãa ĩi tʉgoeña, niipetirijepʉrena añuro ca tiirʉgarã niiri. 19 Añuro petira yoari méé jañurora Ʉmʉreco Pacʉ, mʉja pʉtopʉ mʉjare yʉ ca ĩagʉ waaro, cʉ̃ ca tiipere yʉre mʉja ca jãi bojaro yʉ boo. 20 Ʉmʉreco Pacʉ añuro niiriquere ca tiicojogʉ, ovejas're añuro ca ĩa nʉnʉjeegʉ do biro ca tiiya manigʉ, mani Wiogʉ Jesucristore ca bii yaicoaricʉpʉrena cʉ̃ ca cati tuaro tiiupi, cʉ̃ ca díi bate yairije mena “To biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiriquere, cʉ̃ ca ĩiricarore biro ca nii earo ca tiiricʉre. 21 Cʉ̃ ca boorore biro mʉja ca tiipere biro ĩigʉ, niipetirije añurijere tii niirique maquẽre, mʉjare cʉ̃ bue majiojato. Ñucã Jesucristo jʉori, mani menapʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarijere cʉ̃ tiijato Ʉmʉreco Pacʉ. Añuro cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peorique to petiticãjato. To biro to biijato. 22 Yʉ yaarã ate queti petoacã mʉja ca tʉgoeña bayipe mʉjare yʉ ca wede majio owa cojorijere añuro tʉgoeñarique mena tʉoya. 23 To biri apeyera, atere mʉja ca majiro yʉ boo: Mani yee wedegʉ, Timoteo cãa mee tia cũurica wiipʉ ca niiricʉ witijapi. To biri ano yʉ pʉto yoari méé cʉ̃ ca eajata, mʉjare yʉ ca ĩagʉ waari rʉmʉ ca niiro cʉ̃re yʉ ami waarucu. 24 Niipetirã mʉjare ca jʉo niirãre, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã niipetirãre, añu dotiya. Ati yepa Italia macãrã cãa bʉaro mʉjare añu doti cojoma. 25 Mʉja niipetirãre cʉ̃ yee añurije maquẽre cʉ̃ tiicojojato Ʉmʉreco Pacʉ. To biro to biijato.

Santiago 1

1 Santiago, Ʉmʉreco Pacʉre, to biri Wiogʉ Jesucristore pade bojari majʉ, Israel yaa pooga macãrã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã punaari ati yepa niipetiropʉ ca waa batericarãre yʉ añu doti cojo. 2 Yʉ yaarã, niipetirije ñañaro mʉjare ca bii earo, añuro ʉjea niirique mena ca niicõa niiparã mʉja nii. 3 Mee mʉja, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo niirijere ñañaro biirique mena mʉjare ca bii ñaaro, ñañaro tamʉo pacarã, to birora tʉgoeña tutuacõa niiriquere mʉja ca majiro ca tiirijere mʉja maji. 4 Tʉgoeña tutuariquera, añurã mʉja ca niiro tii, ca tʉgoeña majirã mʉja ca niiro mʉjare tiirucu, jĩcã wãme ʉno peera mʉjare dʉjaricaro maniro. 5 Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃re majirique to ca dʉjajata, Ʉmʉreco Pacʉre jãiña, cʉ̃, cʉ̃re tiicojorucumi. Ʉmʉreco Pacʉa, jĩcʉ̃ peerena ĩa dica wooricaro maniro niipetirãpʉre pairo majirique ca tiicojogʉ niimi. 6 Tee peere “Yeera yʉ ĩicãbocu” ĩitigʉra, díámacʉ̃ tʉgoeña bayirique mena jãiña. “Yeera yʉ ĩicãbocu” ca ĩigʉa, dia pairiya maquẽ oco ca jaberijere apero pee wino paa puu cojo, ñucã apero pee paa puu cojo, ca tiirore biro biimi. 7 To biro ca biigʉa, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorijere yʉ bʉarucu,” ĩi tʉgoeñaticãña. 8 To biri mecʉ̃ ʉnore jĩcã wãme tʉgoeña, boerore ape wãme tʉgoeña, ca biigʉa, jĩcã wãmera ca tʉgoeñatigʉ niimi. 9 Mʉjare birora Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ, watoa macʉ̃re biro ca niigʉa, “Ca nii majuropeegʉ yʉ nii” ca ĩi tʉgoeñapʉ niimi, Ʉmʉreco Pacʉ, “Añugʉ niimi” cʉ̃ ca ĩi ĩagʉ niiri. 10 Ca apeye paigʉ pea, Ʉmʉreco Pacʉ, watoa macʉ̃re biro cʉ̃ ca tuaro cʉ̃re cʉ̃ ca tiirije peere, “Ca nii majuropeegʉ yʉ nii” ca ĩipʉ niimi. Ca apeye paigʉa, taa jati oori yoaro ca niitirore birora biicã yerijãa waarucumi. 11 Taa jatia, muipũ bʉaro cʉ̃ ca aji mʉa doorora jini, ca oori pea ñaacoa, ĩaricaro añurije ca niimijãrije, to cõrora peticoa. O biiri wãmera ca apeye paigʉ cãa, pairo cʉ̃ ca apeye cʉti niirije watoara yai nʉcãcoarucumi. 12 Ʉjea niimi, ñañaro tiirique ca bii buiyee earo ca tʉgoeña bayi ametʉenegʉa. To biro bii tʉgoeña bayi ametʉene nʉcãgʉ, to birora caticõa niiriquere tiicojo ecorucumi, Ʉmʉreco Pacʉ: “Yʉre ca mairãre yʉ tiicojorucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere. 13 Jĩcʉ̃ ʉnore ñañaro tiirʉgarique cʉ̃re ca bii earo, “Ʉmʉreco Pacʉ to biro yʉre tiimi,” ĩi tʉgoeñaticãña. Ʉmʉreco Pacʉa, ñañarije tiirʉgarique cʉ̃re ca bii earije ʉnorena tamʉo, ñucã jĩcʉ̃ ʉno peerena ñañarije cʉ̃ ca tiiro cʉ̃re tii buiyee, ca tiigʉ méé niimi. 14 O biirije pee bii, bojoca cʉ̃ja niiro cõro, cʉ̃ja yee ñañarije tiirique cʉ̃jare ca boorijera cʉ̃jare wee waari, cʉ̃jare ca tii ʉgari peoro macã, ñañarije tiirʉgariquere bii buiyee ecoma. 15 Ate ñañarije mani ca tiirʉga tʉgoeñarijera, ñañarije mani ca tiiro manire tii. Ñañarije pee wado bii ametʉa nʉcã waarora, bii yairique manire ea. 16 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, mʉja majuropeera ĩi ditoticãña. 17 Niipetirije añurije, añurã mani ca niiro ca tiirijea, emʉaropʉ maquẽ, Ʉmʉreco Pacʉ, muipũare, ñocõare, ca jeeñoricʉ cʉ̃ ca tiicojorije doo. Ʉmʉreco Pacʉa cʉ̃ra niicã niimi. Cʉ̃ra cʉ̃ ca wajoarije mani, ñañarije cãa mani, biicã. 18 Cʉ̃ ca boorore biro, cʉ̃ wederique díámacʉ̃ ca niirijere mani ca tʉo nʉnʉjeerije jʉori catirique manire tiicojoupi, cʉ̃ puna ca nii jʉorã mani ca niipere biro ĩigʉ. 19 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, atere tʉgoeñaña. Mʉja niipetirãpʉra añuro ca tʉoparã mʉja nii. Tee peere jĩcãtora ca wedetirã, ñucã jĩcãtora ca ajiatirã, ca niiparã mʉja nii. 20 Bojocʉ ca ajiagʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore añurije méére tiigʉ tiimi. 21 To biri mʉja, niipetirije ñañarije tiirʉga tʉgoeñarique, ñañarije tiirique cʉti niirique, paʉ ca nii ametʉene nʉcãrijere to cõrora tii yerijãari, añurije queti mʉja ca tʉorique peere añuro yeri cʉtirique mena, teere tʉo nʉnʉjeeya. Tee añurije quetia, mʉja ca catiro jãñarijepʉre ametʉene maji. 22 To biri Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire tʉorique wado tʉoticãña. Tee ca ĩirije cãare ca ĩirore biro tiiya. To biro mʉja ca tiitijata, mʉja majuropeera mʉja ĩi ditorucu. 23 Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere tʉo pacagʉ, tee ca ĩirore biro ca tiitigʉa, jĩcʉ̃ eñoropʉ cʉ̃ diámacʉ̃re ĩa amojode nʉcãgʉra, to biigʉ cʉ̃ ca niirijere yoari mééra ca acobocoagʉre biro biimi. 25 Cʉ̃ ca tʉorijere acoboti, doti cũurique ñañarije manirã niiricaro ca tiirijere tʉgoeña maji, tee ca ĩirore biro to birora ca tii nʉnʉjeecõa niigʉa, to biro cʉ̃ ca tiirijere añuro ʉjea niirucumi. 26 Jĩcʉ̃ ʉno, “Tii nʉcʉ̃ bʉoriquere ca tii niigʉ yʉ nii,” ca ĩi tʉgoeñacãgʉ nii pacagʉ, ñañarije cʉ̃ ca ĩirijere cʉ̃ ca ĩi yerijãa majitijata, cʉ̃ majuropeera ĩi ditocãgʉ tiimi. To biri cʉ̃ ca tii nʉcʉ̃ bʉo niirije pea wapa mani. 27 Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore tii nʉcʉ̃ bʉo niirique ca ñañarije manirije añurije peti ca niirijea ate nii: Ca pacʉa dia weo ecoricarãre, ca manʉ jʉ̃mʉa dia weo ecoricarã romirire, ñañaro cʉ̃ja ca bii tʉgoeñarique pairo cʉ̃jare tii nemo, ñucã ati yepa macãrã ñañarije cʉ̃ja ca tii niirore biro tiiti, bii niirique nii.

Santiago 2

1 Mʉja, yʉ yee wederã, mani Wiogʉ Jesucristo ca añu majuropeegʉre ca tʉo nʉnʉjeerã, bojocare ĩa dica wootirãra jĩcʉ̃ peere biro cʉ̃jare ĩaña. 2 “O biro biibocu” ĩirã mani ca ĩijata, mʉja ca neari tabepʉre, jĩcʉ̃ ca apeye paigʉ, cʉ̃ amo jũa jãarica betori oro mena tiirique, to biri añurije juti jãñaricʉ cʉ̃ ca jãa eajata, añuro cʉ̃re tii, o biro cʉ̃re mʉja ĩibocu: “Ano añuri tabepʉ duwiya.” To biro mʉja ca ĩi niiri tabera, cʉ̃ jiro ca apeye boo pacagʉ bʉcʉ juti ca jãña dooricʉ cʉ̃ ca jãa eajata, 3 cʉ̃ peera o biro cʉ̃re mʉja ĩibocu: “Mʉa tii tabepʉra nucũcãña. Too yepara duwicãña,” cʉ̃re mʉja ĩibocu. 4 O biirije mʉja ca tiijata, bojocare ĩa dica woo, ñañari wãme tʉgoeñarique mena ĩa beje, tiirã mʉja tii. 5 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, atere tʉoya: Ʉmʉreco Pacʉa, ati yepa macãrã boo pacoro ca biirãre beje jeeupi, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique peere ca apeye pairã nii, cʉ̃re ca mairãre “Yʉ ca doti niiri tabepʉ niirucuma,” cʉ̃ ca ĩiriquere ca cʉo eaparã cʉ̃ja ca niipere biro ĩigʉ. 6 ¡Mʉja pea ca boo pacarãre, boborije cʉ̃jare mʉja tii epecã! ¿To docare ca apeye pairã méé, ñañaro mʉjare doti epe, mʉjare ñeeri, ʉparã pʉtoripʉ mʉjare wee waa, cʉ̃ja tiirucuti? 7 Ñucã ¿cʉ̃ja méé cʉ̃ja niiti, mʉja ca tʉo nʉnʉjeegʉ, mʉja ca wede ecoricʉ wãme añuri wãmere ñañarije ca ĩi tutirucurã? 8 Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉre ca niirije doti cũurique ca nii majuropeerije: “Mʉ upʉre mʉ ca mairore birora maiña mʉ pʉto macʉ̃ cãare,” ca ĩirijere tee ca ĩirore biro mʉja ca tiijata, añuro tiirã mʉja tii. 9 Bʉari, bojocare mʉja ca ameri ĩa dica woojata, ñañaro tiirã mʉja tii. To biri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũurique ca ĩirore biro tiitima ĩirã, mʉja ca ñañarije wapa ñañaro peti mʉja tamʉorucu. 10 To biri jĩcʉ̃ ʉno niipetirije doti cũurique ca ĩirore biro ca tii peoticãgʉ nii pacagʉ, jĩcã wãmeacãrena cʉ̃ ca tiiticãjata, doti cũurique ca dotirije niipetirijepʉrena ca ametʉene nʉcã bui cʉtigʉ tuacãmi. 11 Ʉmʉreco Pacʉ: “Mʉja nʉmoa méé ca niirãre ñee epeticãña,” ca ĩiricʉra, “Jĩaticãña,” ĩiupi. To biri apĩ nʉmo mena niiti pacagʉ, bojocare cʉ̃ ca jĩajata, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũuriquere ametʉene nʉcãgʉ tiimi. 12 To biri mʉja, doti cũurique añuro mani ca niiro ca tiirijere ca ĩa beje ecoparãre birora, añuro niirique cʉti, añurije wede, tii niiña. 13 Aperãre ca boo paca ĩatiricarã, boo paca ĩa ecoricaro maniro ĩa beje ecorucuma Ʉmʉreco Pacʉre. Aperãre ca boo paca ĩaricarã pea añuro ametʉarucuma, ĩa beje ecorica tabe ca eari tabere. 14 Yʉ yaarã, ¿“Jesucristore díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉogʉ yʉ nii,” ca ĩicãgʉ nii pacagʉ, añurijere mani ca tiitijata, ñeacãpe to wapa cʉtibogajati? ¿To docare tee díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉorira cʉ̃ ametʉacãgajati? Ametʉaticumi. 15 O biro mani ĩi ñaaco: Jĩcʉ̃ mʉja yee wedegʉ ʉno, mʉja yee wedego ʉno, juti cʉoti, baarique mani, ca biirã niibocuma. 16 To biri jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ cʉ̃jare o biro cʉ̃ ca ĩijata: “Añuro mʉja niiwa. Mʉja upʉrire ũmaaña. Mʉja ca baarʉgaro cõro baaya,” cʉ̃jare ĩibocumi. To biirije cʉ̃jare ĩicã pacagʉ, cʉ̃ja upʉ ca boo pacarijere cʉ̃ ca tiicojotijata, to biro cʉ̃ ca ĩirije wapa mani. 17 To biri wãmera bii díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije cãa, aperãre tii nemorique mena tii ĩñotigʉra wederique wado ĩijata, wapa mani. 18 To biri jĩcʉ̃ ĩibocumi: “Mʉa, díámacʉ̃ mʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere mʉ cʉo. Yʉ pea, yʉ ca tii niirijere yʉ cʉo. Díámacʉ̃ mʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije ca paderique bautirijere yʉre ĩñoña. Yʉ pea, díámacʉ̃ yʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere añuro yʉ ca tii niirije mena mʉre yʉ ĩñorucu,” ĩibocumi. 19 Mʉa, “Jĩcʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ niimi” mʉ ĩi nʉcʉ̃ bʉo, teera díámacʉ̃ra mʉ ĩi. Wãtĩapʉ cãa to birora ĩi nʉcʉ̃ bʉoma. Ĩi pacarã, cʉ̃re uwirã nanacãma. 20 Ca majitigʉ peti niitigʉra, díámacʉ̃ mʉ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije añurije tii niirique mena to ca bapa cʉtitijata, ca wapa manirijere ĩa majiña. 21 Mani ñicʉ̃ Abraham, cʉ̃ macʉ̃ Isaac're jĩari, Ʉmʉreco Pacʉpʉre cʉ̃ ca joe mʉene dotiricarore birora cʉ̃ ca tiirʉgaro ĩari, añugʉ peti cʉ̃re ĩaupi Ʉmʉreco Pacʉ. 22 Mee mʉ ĩa: Abraham díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere cʉ̃ ca tii niirije mena bapa cʉtiupa. Díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije pea, añurije cʉ̃ ca tii niirije mena añurije peti nii eaupa. 23 O biirije bii eaupa, Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro cʉ̃ja ca ĩi owarique: “Ʉmʉreco Pacʉre tʉo nʉnʉjeeupi Abraham. To biri jĩcãti ʉno peera ñañarije ca tiitiricʉre biro cʉ̃re ĩaupi Ʉmʉreco Pacʉ,” ca ĩirije. O biro biima ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ mena macʉ̃ niiupi Abraham. 24 Mee Ʉmʉreco Pacʉ, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori wado méé, añurije mani ca tiirije mena cãare, “Añurã niima,” manire cʉ̃ ca ĩirijere mʉja majicu yua. 25 Rajab, ca ʉmʉa ñee epe wapa taago mena cãare to birora biiupa. Ca ĩa duti yujurãre cãnirica tabe tiicojo, ape maa pee cʉ̃jare witi waa doti, cõ ca tiirique jʉori, “Añurije ca tiigo niimo” cõre ĩiupi Ʉmʉreco Pacʉ. 26 Mani ca cati niirije to ca manijata, mani upʉ ca diacoarore birora, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique cãa añurije mani ca tii niirije to ca bapa cʉtitijata, ca bii yairiquere biro niicã.

Santiago 3

1 Yʉ yaarã, paʉ peti ca bue majiori maja niiticãña. Mee mʉja maji: Mani, ca bue majiori majare, ametʉene jañuro mani ca tii niiriquere Ʉmʉreco Pacʉre mani ca jãiña beje ecopere. 2 Niipetirãpʉra jĩcãti méé ñañarije ca ĩi ajienerã mani niicã. Jĩcʉ̃ ʉno cʉ̃ ca ĩirije mena jĩcãti ʉno peera ca ĩi ajienetigʉa, bojocʉ añugʉ niimi. To biri cʉ̃ upʉ niipetiro ñañarije ca tiirʉgarije cãare, ca tʉgoeña ametʉene nʉcãcã majigʉ niimi. 3 To biri caballo cʉ̃ ca tua nʉcãpere biro ĩirã, cʉ̃ ʉjeropʉ come betore tʉ̃a juu jãari tii beto mena cʉ̃re mani ca tʉ̃a tuene nʉcõro, upʉra tua nʉcãcãmi. 4 Ĩañaaqué cũmuari pacagaari cãare. Pacagaari nii, wino teere ca paa puu cojorijea tutuaro paa puu, ca tiicã pacaro cũmuare ca waa tuurã pea, peti tabeacã waa tuurica ñacõacã menara, cʉ̃ja ca waarʉgaro pee tiigare waa queno jõa boo cojocã majima. 5 To biirijera bii mani ñemero cãa. Mani upʉpʉre peti ñemeroacã nii pacaro, pairopʉ ca ĩi wede buiyeeri ñemero nii. Pecame jĩcã wacaacã mani ca pẽo cõa cũurije nii pacaro, pairi macãnʉcʉ̃rena joe peticã yerijãa waa. 6 Mani ñemero cãa pecamere birora bii. Ati ʉmʉrecori maquẽ ñañarijere mani ca tʉgoeñarijere ĩi maji. Mani upʉre ca niirije mena macã tabera niicã pacaro, bojocʉ niipetiropʉre ñañocã. Satanás'ra ñañarije cʉ̃ ca ĩi cõa jãa niirijera ñañarije mani ca ĩi niirije bii jʉo, ñucã teera mani ca cati niiri rʉmʉri cõrorena, ñañarijera mani ca ĩi niiro tiicõa nii. 7 Bojoca, waibʉcʉrã ca uwiorã cʉ̃ja ca niiro cõrorena, minia, pinoa, dia pairi yaa macãrã cãare, ca uwatirã cʉ̃jare tii jeyocã majima. 8 To biro tiicã pacarã, jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ja ñemerore ĩa nʉnʉjee, ñañarije ca ĩitiri ñemero tii jeyo majiticãma. Ñañarijere ca ĩi yerijãatiri ñemero, do biro pee ca tii ametʉene nʉcã majiña maniri ñemero, nímá ca punirijere biro ca ĩiri ñemero nii. 9 Mani ñemero mena, mani Ʉpʉ mani Pacʉ ca niigʉre añuro cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉo, ñucã tii ñemero menara, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca baurijere biirã cʉ̃ ca tiiricarã bojocare ñañarije cʉ̃jare ĩi tuti, mani ĩi. 10 Tii ʉjero wadorena, “Añuro to biijato” ĩirique, ñucã, “Ñañaro bii bʉañarucuma” mani ca ĩi doa eperije cãa witi, biicã. Yʉ yaarã, o biirije peti ca ĩiticãparã mani nii. 11 Oco ca witiri opere jĩcã operena, jĩcãrira oco ca ipitirije, oco ca jʉ̃guẽrije, witi majiti. 12 Yʉ yaarã, to biri wãmera higuera yucʉra olivo dica cʉti, ñucã ʉje daara higos dica cʉti, ca biitirore birora, oco ca witiri ope cãare tii ope wadorena ca ipitirije witi, ca ocarije cãa witi, bii majiti. To biri ape rʉmʉ añurije wede, ape rʉmʉ ñañarije wede, mani ca ĩijata añuti. lb00035b.tif 13 Mʉja watoare, ca majigʉ, ca tʉo puo majigʉ, cʉ̃ ca niijata, cʉ̃ ca majirije cʉ̃re ca majiorije mena, “O biro ca biigʉ yʉ nii,” ĩiricaro maniro, añuro cʉ̃ ca niirique cʉti niirije mena cʉ̃ ĩñojato. 14 Mʉja yeripʉ ñañaro tiirʉga ĩa tutirique, “Mani pee mani tii ametʉene nʉcãcãjaco,” ĩi tʉgoeñarique mʉja ca cʉojata, ñee peere ĩirã cõro, “O biro ca biirã jãa nii,” mʉja ĩi majiti. Díámacʉ̃ maquẽre junarã mʉja tii. 15 To biri ate majiriquea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorije méé nii. Ati yepa macãrã bojoca cʉ̃ja ca tʉgoeñarije mena cʉ̃ja ca majirije Satanás yeera niicãro bii. 16 Ameri ĩa tutirique, “Mani pee mani tii ametʉene nʉcãcãjaco,” ĩi tʉgoeñarique cʉtirique ca niijata, añuro ca nii majiña manirije, niipetiri wãmeri ñañarije tii niirique, nii. 17 Majirique Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorijere ca cʉorã pea, ñañarije maniro niirique cʉti, añuro niiriquere ca boorã, ca bojoca añurã, añuro ca tʉo nʉnʉjeerã, ca boo paca ĩarã, niipetirãpʉrena añuro ca tiirã, cʉ̃ja ca ĩirore biro ca tiirã, niima. 18 Añuro niiricaro ca tiirʉga niirã, añuro niirique maquẽre wede majio niima, ca niirore biro tii niiriquere bʉa earʉgarã.

Santiago 4

1 ¿Noo maquẽpʉ to dooti mʉja majuropeera ameri quẽe, ameri jĩa, mʉja ca tii niirije? ¿Mʉja majuropeera mʉja yeripʉ ñañaro mʉja ca tiirʉga tʉgoeñarije méé to biro mʉja ca tiiro to tiiti? 2 Apeye ʉnore mʉja boomi. Bii pacarã mʉja bʉaticã, jĩa, apeye ʉno jʉorira ĩa tuti, mʉja tii. Mʉja ca boorijere bʉatima ĩirãra, ameri quẽe, ameri jĩa, mʉja tii. Mʉja ca boorijere Ʉmʉreco Pacʉre jãitima ĩirã, mʉja cʉoti. 3 Ʉmʉreco Pacʉre mʉja ca jãimijata cãare, mʉja tiicojo ecoticã, ñañari wãme tʉgoeñarique cʉticãri, mʉja majurope mʉja ca boorore biro tii ʉjea niirʉga tʉgoeñari, mʉja ca jãirije jʉori. 4 ¡Agó nija, manʉ cʉti, nʉmo cʉti, bii pacarã aperã mena ca tii epericarã cʉtirã peti mʉja niicã! Noo ca boogʉ ati yepare tii niirique mena macʉ̃ ca nii eagʉa, Ʉmʉreco Pacʉ waparã yʉʉ nii eacãmi. 5 ¿Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ wederique: “ ‘Añuri Yeri mani yeripʉ cʉ̃ ca cũuricʉ, bʉaro manire mai uwa jeomi,’ ca ĩirijea watoara ĩicãcu,” mʉja ĩi tʉgoeñacãti? 6 Biigʉpʉa Ʉmʉreco Pacʉ pea, cʉ̃ ca bojoca añurije mena bʉaro jañuro manire tii nemomi. To birira Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “ ‘O biro ca biirã jãa nii,’ ca ĩirãra cʉ̃ja ca tiirʉgarijere camotacãmi, to biro tiicã pacagʉ, watoa macãrã peera añuro cʉ̃jare tii nemomi,” ĩi. 7 To biri Ʉmʉreco Pacʉ peere cʉ̃ ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeya. Satanás mʉjare cʉ̃ ca ĩicõa jãarije peera tʉo nʉnʉjeeticãña. To biro mʉja ca biiro, Satanás pea mʉjare pato wãcõ yerijãa duticoarucumi. 8 Ʉmʉreco Pacʉ pʉto pee waarãja. Cʉ̃ pee cãa mʉja pʉto pee doorucumi. ¡Mʉja, ñañarije ca tiirã ñañarije mʉja ca tiirucurijere to cõrora tii yerijãaña! ¡Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ mena niicãrʉga pacarã, ati yepa maquẽ pee cãare bʉaro ca boorã, to biro mʉja ca bii yeri cʉtirijere tʉgoeña wajoaya! 9 Ñañaro mʉja ca bii yai waarijere ĩa majiri, tʉgoeña yapa pua, oti, tiiya. Mʉja ca buirijera yacó jeeña, mʉja ca ʉjea niirijera tʉgoeña pairique jeeña, to biicãjato. 10 Wiogʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore, watoa macãrãre biro biiya. To biro mʉja ca biiro, cʉ̃ pea ca nii majuropeera mʉja ca niiro tiirucumi. 11 Yʉ yaarã, mʉja majurope ñañarije ameri ĩi wede paieto. Cʉ̃ yee wedegʉre ñañarije ĩi wede pai, cʉ̃ ca tii niirijere ĩa beje, ca tiigʉa, doti cũuriquere ñañaro ĩi wede pai, teerena ĩa beje, tiigʉ tiimi. To biro cʉ̃ ca tiijata, doti cũurique ca ĩirore biro tii nʉnʉjeericaro ʉnora teerena ca ĩa bejegʉ niicãmi. 12 Jĩcʉ̃ra niimi doti cũuriquere ca tiicojoricʉ, ñucã cʉ̃ra Ca Jãiña Bejegʉ ca niicãgʉ, ametʉene, ñañaro tii yaio, ca tiigʉ wado. Mʉ pea, ¿ñiru mʉ niiti, apĩ cʉ̃ ca tii niirijepʉre ca ĩa beje niigʉa? 13 Mecʉ̃ra, mʉja o biro ca ĩirã atere tʉoya: “Mecʉ̃, boero, tii macãpʉ mani waajaco. Tii macãpʉre jĩcã cʉ̃ma nii, pade wapa taa, mani tiijaco,” ca ĩirã. 14 O biirijera mʉja ĩicã, boero mʉjare ca biipe peera majiticã pacarã. ¿Ñee to niiti mʉja ca cati niirije pea? Mʉja, bueri, jĩcã nimaroacã bau ea, jiroacãra yaicoa, ca bii ametʉa waarijere biro mʉja nii. 15 To biri o biro pee ca ĩiparã mʉja niimi: “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boojata, mani catirucu; to biri mani ca tiirʉgarije mani tii niirucu,” ca ĩiparã mʉja niimi. 16 To biri mʉja pea: “Jãa, jãa maji, jãa ca tiipere,” mʉja ĩi ametʉene nʉcãcã. To biro ĩiriquea ñañarije niiro bii. 17 Añurijere ca tii majicãgʉ nii pacagʉ cʉ̃ ca tiitijata, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore ñañarijere tiigʉ tiimi.

Santiago 5

1 Mecʉ̃ra, mʉja ca apeye pairã atere tʉoya. Ñañaro mʉja ca biipere tʉgoeñari, oti acaro buiya. 2 Paʉ mʉja ca apeye cʉtirije boacoa. Mʉja juti cãare butua baacãjapa. 3 Mʉja yee oro, plata cãa, ʉta witicoa. Tee ca ʉta witirije pea, ñañaro mʉja ca tii niiriquere mʉjare wedejãa, pecamere biro mʉja upʉrire joe yaiocãrucu. Ati rʉmʉri ca tʉjari rʉmʉrire pairo peti mʉja apeye jee cũu ametʉenecãjapa. 4 Mʉjare pade bojari maja, mʉja otere cʉ̃ja ca jee bojamirique wapare mʉja ca wapa tiitiriquere, “Jãare wapa tiitima,” mʉjare ĩima. Paderi maja to biro cʉ̃ja ca ĩirijere Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutua niigʉ tʉomi. 5 Mʉja ati yepapʉre añuro nii, mʉja ca tii ʉjea niirʉgarije cõro tii, mʉja tii nii. Cʉ̃ja ca jĩari rʉmʉ, cʉ̃ja ca jĩaparã wecʉare cʉ̃ja ca eca ʉcʉo niirãre biro mʉja bii. 6 Mʉja, ñee ʉno ñañarije ca tiitirãrena wedejãa buiyee cõa, cʉ̃jare jĩa, mʉja tiiupa, cʉ̃ja ca wederijere tʉoricaro maniro. 7 Yʉ yaarã, mʉja pea Wiogʉ cʉ̃ ca doori rʉmʉpʉ, to birora tʉgoeña bayicõa niiña. Weje paderi majʉ añurije cʉ̃ ote dicare jeerʉgʉ, oco ca peari cuure pato wãcãtigʉra yue niimi. 8 Mʉja cãa pato wãcãtirãra, tʉgoeña bayicõa niiña. Yoari mééra doorucumi Wiogʉ. 9 Yʉ yaarã, mʉja majuropeera ameri wede paiticãña, Ʉmʉreco Pacʉre ñañaro mʉja ca tii ecotipere biro ĩirã. Mee, ca ĩa bejegʉ ati yepapʉ cʉ̃ ca eapa rʉmʉ cõñacã nʉnʉa doo. Petoacã dʉja cʉ̃ ca eape. 10 Yʉ yaarã, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja ñañaro bii pacarã, to birora nʉcã tʉgoeña ametʉene, cʉ̃ja ca biiquĩricarore birora biiya mʉja cãa. 11 Mani pea ñañaro tamʉo pacarã, to birora cʉ̃ja ca tʉgoeña ametʉenecãriquere, “Ca ʉjea niirã niiupa,” cʉ̃jare mani ĩi. Mʉja, Job ñañaro tamʉo pacagʉ, to birora cʉ̃ ca tʉgoeña bayi ametʉene nʉcãcãriquere mʉja tʉojacupa. Ñucã jiropʉra Wiogʉ añuro cʉ̃re cʉ̃ ca tii nemorique cãare mʉja maji. Wiogʉa, ca ĩa maigʉ, ca boo paca ĩagʉ, niimi. 12 Yʉ yaarã, “ ‘Yee méé jãa ĩi,’ ĩieto: Ʉmʉreco mena jãa ĩi, ati yepa mena jãa ĩi, ñucã jĩcã wãme ʉno peerena tee mena jãa ĩi,” ĩiti majuropeecãña. To biri, “Jãa tiirucu,” mʉja ca ĩiricaro jiro to ca niijata, mʉja ca ĩiricarore birora tiiya. “Jãa tiiticu,” mʉja ca ĩiricaro jiro to ca niijata, mʉja ca ĩiricarore birora tiiya, Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro mʉjare cʉ̃ ca tiitipere biro ĩirã. 13 Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ ʉno bʉaro cʉ̃ ca tʉgoeñarique paijata, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ jãi juu buejato. Jĩcʉ̃ ʉno ʉjea niirique mena cʉ̃ ca niijata, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ baja nʉcʉ̃ bʉojato. 14 Ñucã jĩcʉ̃ ʉno cʉ̃ ca diajata, juu bueri majare ca jʉo niirãre jʉoya, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃re jãi bojari, Wiogʉ wãmere ĩi nʉcʉ̃ bʉori, ʉje mena cʉ̃ja ca wadapere biro ĩirã. 15 To biri ca diagʉre juu bue bojarã, “Jãa ca juu buero caticoarucumi,” díámacʉ̃ ĩi tʉgoeña bayiri, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃re mʉja ca jãi bojajata, caticoarucumi. Wiogʉ cʉ̃re catiorucumi. Ñañarije cʉ̃ ca tiirique to ca niijata cãare, teere cʉ̃re ametʉenerucumi Ʉmʉreco Pacʉ. 16 To biri ñañarije mʉja ca tiiriquere mʉja majuro ameri wede, mʉja majurope ameri juu bue boja, tiiya, Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca catiopere biro ĩirã. Añurije ca tii niigʉ juu bueriquere to birora ca ĩicõa niigʉ cʉ̃ ca juu buecõa niirijea tutua majuropeecã. 17 Tʉgoeñaña, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Elías niiquĩricʉ cʉ̃ ca tiiquĩriquere: Manire birora ca biigʉ nii pacagʉ, juu bueriquere to birora ca ĩicõa niigʉ niiri, “To oco peaticãjato” ĩigʉ cʉ̃ ca jãiro, itia cʉ̃ma decomacã peti ati yepare oco peatiupa. 18 Ñucã jiro cʉ̃ ca juu bueropʉ, oco pea, ati yepare ote bʉcʉa, biiupa. 19 Yʉ yaarã, jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ wederique díámacʉ̃ ca niirijere ca camotatiricʉre, apĩ, ñucã tee peere cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeero cʉ̃ ca tiijata, 20 no ca boogʉ, ñañarije peere ca tii niigʉre cʉ̃ ca tʉgoeña yeri wajoaro ca tiigʉa, ñañaro cʉ̃ ca bii yaiboriquere cʉ̃re ametʉene, ñucã paʉ ñañarije cʉ̃ ca tiirique cãare, Ʉmʉreco Pacʉ teere cʉ̃re cʉ̃ ca ametʉenero tiimi. To biro to biijato. Santiago

1 Pedro 1

1 Yʉ, Pedro, Jesucristo cʉ̃ ca queti wede doti cojoricʉ, mʉja yaa yepa ca niitiropʉ ca waa batericarã Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, to biri Bitinia yeparipʉ ca bii nucũ yujurãre, 2 Ʉmʉreco Pacʉ mani Pacʉ, mee tĩrʉmʉpʉra mʉjare cʉ̃ ca booricarore birora cʉ̃ ca bejericarãre, mʉjare yʉ añu doti cojo. Añuri Yeri jʉori, ca ñañarije manirã mʉja ca niiro mʉjare tiiupi, cʉ̃ ca boorore biro cʉ̃re tii nʉnʉjee, ñucã Jesucristo díi mena ca ñañarije manirã tii eco, cʉ̃ja biijato ĩigʉ. Jĩcãri cõro añuro niirique, wapa manirora añurije cʉ̃ ca tii bojarique, dʉjaricaro maniro pairo mʉjare to niijato. 3 ¡Mani baja peoco Ʉmʉreco Pacʉ mani Wiogʉ Jesucristo Pacʉre! Bʉaro manire ca maigʉ niiri, Jesucristo, ca bii yaicoaricʉpʉra nemo cʉ̃ ca cati tuarique jʉori, nemo baʉarãre biro mani ca biiro manire tiiupi. Atea, “Díámacʉ̃ra ca niirije nii,” mani ca ĩi yue niiro manire tii. 4 Ʉmʉreco Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ mʉja yee ca niipere cʉ̃ ca queno cũu yue niirijere mʉja ca tiicojo ecoro mʉjare tiirucumi, ñañacoa, õweri tuacoa, to birora biicã yerijãa waa, ca biitirijere. 5 Díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca doti tutuarije mena mʉjare ĩa nʉnʉjee niimi, mʉja ca ametʉapere cʉ̃ ca queno yueriquere mʉja ca ẽmʉ ea majipere biro ĩigʉ, ca tʉjari yʉtea ca niiropʉ mʉja ca majiro cʉ̃ ca tiipere. 6 Mʉja, ate jʉori bʉaro ca ʉjea niirã mʉja nii, mecʉ̃rire jĩcã cuuri ñañaro mʉjare ca bii earucurije ca nii pacaro. 7 Díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijea, ca wapa pacarije orore biro nii: “Orora to niimiti” ĩirã, pecame menapʉ doa ñaama; to biro tiicãri, ca wetapʉre jeema yua. To biri, to biri wãmera díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique, ñañarije ca bii earo ca bii ametʉene nʉcãrijea, oro ametʉenero ca wapa pacarije nii. Biiropʉa oro pea yoaro ca niirije méé nii. Díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije to biri wãme ca bii ametʉa nʉcãrique niiri, Jesucristo cʉ̃ ca earo, “Añu majuropeecã,” cʉ̃ ca ĩi ʉjea nii nʉcʉ̃ bʉorã mʉja ca niiro mʉjare tiirucu. 8 Mʉja, Jesucristore ca ĩatiricarã nii pacarã cʉ̃re mʉja mai. Ñucã mecʉ̃ cãare cʉ̃re ĩati pacarã cʉ̃re tʉo nʉnʉjee, ca biirã niiri, “Tee jʉori ʉjea niirã jãa tii,” ca ĩi wede majiña manirije ʉnopʉ mʉja ʉjea nii, 9 mʉja, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere bʉa ea yapano waarã mʉja tii, ñañaro mʉja yeri ca bii yaiboriquere mʉja ca ametʉarije ca niirijere jĩi. 10 Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, ate ametʉarique maquẽrena bue, añuropʉ ĩa cõoña peoticã, Ʉmʉreco Pacʉ añurije mʉjare cʉ̃ ca tii bojapere wedequĩupa. 11 Cristo yʉʉ Añuri Yeri, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare, ati yepapʉre Cristore ñañaro cʉ̃re cʉ̃ja ca tii cõapere, ñucã bii yairi jiro cati tua, cʉ̃ ca biiro jiro ca bii nʉnʉa waape cãare, cʉ̃jare wede majio jʉguecãupi. Cʉ̃ja pea, cʉ̃japʉre ca niigʉ Añuri Yeri, “To biro biirucu” cʉ̃ ca ĩirijere, to biro ca biipʉre, tee ca biipa cuure, majirʉgamiupa. 12 Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ja ca wederucurije, “Manira mani ca majipe méé nii, cʉ̃ja yee añuro cʉ̃ja ca niipepʉ niiro bii,” cʉ̃ja ca ĩi majiro cʉ̃jare tiiupi. To biicãri cʉ̃ja, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉre cʉ̃ ca tiicojo duwio cojoricʉ Añuri Yeri cʉ̃ ca tutuarije jʉori, añurije queti mʉjare cʉ̃ja ca wederiquerena wederucuupa. Atea, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãpʉra cʉ̃ja ca ĩarʉgamirije peti niiro bii. 13 To biri, tʉgoeña majirique mena ca tiiparã nii yueya; ca bii buiyeerijere ca tʉgoeña bayirã niiña; Jesucristo nemo cʉ̃ ca bau eari rʉmʉre Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojope wadorena tʉgoeña yue niiña. 14 Ʉmʉreco Pacʉ puna añuro ca tʉo nʉnʉjeerãre birora, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã niirãpʉ mʉja ca boorore biro mʉja ca tii niirucuriquere tii nemoticãña. 15 Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare ca jʉoricʉ, ca ñañarije manigʉ cʉ̃ ca niirore birora, mʉja cãa, mʉja ca niirije cʉtirije niipetiro mena ca ñañarije manirã niiña. 16 Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Mʉja cãa, ca ñañarije manirã niiña. Yʉa ca ñañarije manigʉ yʉ nii,” ĩi. 17 Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉre, jĩcʉ̃ ʉno peerena ĩa dica wooricaro maniro cʉ̃ja ca niiro cõrorena, cʉ̃ja ca tiirije ca niirore biro ca ĩa bejegʉre, “Cáacʉ,” cʉ̃re mʉja ca ĩijata, añuro nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃re bii ĩño niiña, ca waa nucũ yujuri majare biro ati yepare niirã apeopʉ macãrãre biro mʉja ca bii nucũ yujuri rʉmʉrire. 18 Mʉja maji, “To biro biicu,” ĩi tʉgoeña bojoca catiri méé, mʉja ñicʉ̃a niiquĩricarã cʉ̃ja ca tii niirucuricarore biro ca tii nʉnʉjee niirãre Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca ametʉeneriquere. Mʉjare ametʉenegʉ, yoari méé ca boa yairije, oro ʉno mena, ñucã plata ʉno mena, mʉjare wapa tii bojatiupi. 19 Cristo, oveja macʉ̃ ca ñañarije manigʉ díi ca nii majuropeerije mena mʉjare wapa tii boja ametʉeneupi. 20 Mee, Jesucristo pea ati yepa cʉ̃ ca tiiparo jʉgueropʉra, “Bojocare ca ametʉenegʉ niirucumi,” cʉ̃ ca ĩi beje cũuricʉ niiupi. To biro cʉ̃ ca tiiricʉ niiri, añuro mʉja ca niipere ĩima ĩigʉ, ate ca tʉjari yʉtearipʉre baua eaupi. 21 Mʉja, Jesucristo jʉori Ʉmʉreco Pacʉre mʉja tʉo nʉnʉjee, cʉ̃ ca cati tuaro tii, cʉ̃ pʉtopʉ ca nii majuropeegʉ cʉ̃ ca nii earo tii, ca tiiricʉre, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorije, mʉja ca yuerije, Ʉmʉreco Pacʉ mena pee to nii eajato ĩirã. 22 Mʉja, mecʉ̃ peera yua díámacʉ̃ ca niirije quetire tʉo nʉnʉjeema ĩirã, ca ñañarije manirã mʉja tua, to biri ĩi ditoricaro maniro mʉja yaarãre maiña. Mʉja ca niiro cõrora, mʉja ca tʉgoeña tutuarije niipetirije mena ameri maiña. 23 Mʉja mecʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ yaarã pee nii eama ĩirã, nemo ca baʉaricarãre biro mʉja nii. Biirãpʉa ca bii yaiparã punare biro méé, Ʉmʉreco Pacʉ yee wederique ca petitirije, to birora ca niicõa niirije mena, to biro ca biiricarã mʉja nii. 24 Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: “Bojoca niipetirã taare biro biima. Ca nii majuropeerã cʉ̃ja ca niirije cãa taa oorire birora biicã. Taa to ca jinirora, ñucã tee oori cãa jini ñaabatecoa, 25 Ʉmʉreco Pacʉ wederique pea to birora niicõa nii,” ĩi. Ate nii, Ʉmʉreco Pacʉ bojocare cʉ̃ ca ametʉenerique añurije queti mʉjare cʉ̃ja ca wederique.

1 Pedro 2

1 To biri ñañarije ca niirije cõro mʉja ca tii niirucurijere, ĩi ditorique ca niirije cõro mʉja ca ĩirucurijere, ca bojoca añurã cõropʉ bii ditoriquere, ĩa tutiriquere, queti pairique ca niirije cõro mʉja ca ĩirijere, to cõrora ĩi yerijãaña. 2 Wimarã ca wãma baʉarã bʉaro õpẽcõa cʉ̃ja ca amarore biro, mʉja cãa Ʉmʉreco Pacʉ wederique díámacʉ̃ ca niirijere bʉaro amaña, tee jʉori añuro yeri tutua añurã bʉcʉari, mʉja ca ametʉapere biro ĩirã, 3 mee, mani Wiogʉ añugʉ peti cʉ̃ ca niirijere ca majiricarãpʉ niiri. 4 Wiogʉ Jesucristore tʉo nʉnʉjeeya, ʉ̃tãga ca catiricare biro ca niigʉre, bojoca cʉ̃ja ca ĩa junaricʉre Ʉmʉreco Pacʉ peera ʉ̃tãga cʉ̃ ca beje amiricaga, ca wapa pacaricare biro ca niigʉre. 5 O biri wãmera mʉja cãare, Ʉmʉreco Pacʉ, ʉ̃tã ca catiricaarire biro mʉjare tii, jĩcã wii mʉjare tii, paia ca ñañarije manirã mʉjare tii, tiirucumi, Jesucristo jʉori, añurijere, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro mʉja ca tii niirije mena, ca joe jʉti añu mʉenerãre biro ca tiirã mʉja ca niipere biro ĩigʉ. 6 To birira Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉ o biro ĩi owaquĩupa: “Tʉoya. Sión ca wãme cʉtiri buuropʉre ʉ̃tãga ca nii majuropeerica, ca wapa pacaricare, yʉ ca beje amiricaga majuropere yʉ cũu. Tiigare ca tʉo nʉnʉjeegʉa, boboro tamʉo tʉgoeñatirucumi.” 7 Mʉja, ca tʉo nʉnʉjeerãra, atiga ʉ̃tãga pairo ca wapa cʉtirica niiro bii. Ca tʉo nʉnʉjeetirã peera o biro cʉ̃ja ca ĩi owa tuuricarore biro bii ea: “Wii bʉari maja, ʉ̃tãga cʉ̃ja ca bootimiricagara, ca nii majuropeerica nii eacã.” 8 Ñucã apeye o biro ĩi: “Ʉ̃tãga pʉa taaricaga, ʉ̃tãga bojoca cʉ̃ja ca ñaaro ca tiirica nii.” Cʉ̃ja, añurije quetire tʉo nʉnʉjeetima ĩirã pʉa taama; to biro ca biiparãra niirã biiupa mee. 9 Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca beje amirica pooga, Wiogʉ yaarã paia cʉ̃re pade coteri maja, jĩcã yepa macãrã ca ñañarije manirã, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ yaarã cʉ̃ ca jeericarã peti niirã mʉja bii. O biro mʉjare tiiupi, ñañarije tii niima ĩirã ca naitĩaropʉ niirãre biro ca niirãre, cʉ̃ yee quetire díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉnʉjeerije jʉori, añuro ca boeropʉ mʉjare ca jʉo cojoricʉ Ʉmʉreco Pacʉ, ca ĩa ñaaña manirije cʉ̃ ca tii jeeño niirijere cʉ̃ja wede batejato ĩigʉ. 10 Ména jʉgueropʉre, jĩcã pooga macãrã mʉja niitiupa. Mecʉ̃ra yua, Ʉmʉreco Pacʉ yaa pooga macãrã niirã mʉja bii. Jʉgueropʉre mʉjare boo paca ĩatiupi Ʉmʉreco Pacʉ. Mecʉ̃ra bʉaro mʉjare ĩa maimi yua. 11 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, ati yepare, ape yeparipʉ macãrã ca waa nucũ yujurãre biro ca biirãre o biro mʉjare yʉ ĩi: Ñañarije tiirʉga tʉgoeñarique ca tii doti niirije mʉja ca cati niirijepʉre ca doti niirijere tii nʉnʉjeeticãña. 12 Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã watoapʉre, añuro niirique cʉti ĩño niiña, ñañarije ca tiirãre ca ĩirãre biro mʉjare wede paicã pacarã añuro mʉja ca tii niirijere ĩari, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉorucuma, niipetirãpʉre cʉ̃ja ca tii niiriquere cʉ̃ ca jãiña bejeri rʉmʉ ca niirore. 13 Wiogʉ yee jʉori, ati yepa macãrã bojoca ca dotirã niipetirãre cʉ̃ja ca dotirore biro tii nʉnʉjeeya, ʉpʉre, niipetirã ʉparãre ca dotigʉ cʉ̃ ca niiro macã. 14 To biri macãrire ca dotirã, ñañarije ca tiirãre ñañaro cʉ̃jare tii, añurije ca tiirãre nʉcʉ̃ bʉo, cʉ̃ja tiijato ĩigʉ cʉ̃ ca doti cojorãre, cʉ̃ja ca dotiri wãmere biro cʉ̃jare tii nʉnʉjeeya. 15 Ate nii Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorije: Añurije mʉja ca tii niirije mena, ñañarã ca maji bojoca catitirã ñañaro cʉ̃ja ca ĩi wede pai cotetiropʉ mʉja ca tiirije. 16 Ca doti ecotirãre biro niirique cʉti niiña, tee peere añuro mʉja ca niirijerena, ñañarije tiirʉgarãra, “Ñee peere ca doti ecorã méé jãa nii, jãa ca booro jãa tii maji,” ĩitirãra. Ʉmʉreco Pacʉ yeere ca pade coteri majare biro pee niirique cʉti niiña. 17 Niipetirãre cʉ̃jare nʉcʉ̃ bʉoya. Mani yaarã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre maiña. Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉoya. Macã wiogʉ dotiri majʉ cãare nʉcʉ̃ bʉoya. 18 Mʉja, pade coteri maja, mʉja ʉparã ca bojoca añurã wadore, añuro mʉjare ca ĩirã wadore, cʉ̃ja ca dotirijere añuro nʉcʉ̃ bʉorique mena tii nʉnʉjeetirãra, ca bojoca ñañarã mena cãare to biri wãmera cʉ̃jare tii nʉnʉjeeya. 19 Ʉmʉreco Pacʉre ca majirã niiri, ñañarije tiiti pacarã ñañaro tii ecorã, to birora mani ca tʉgoeña ametʉenecãrijea, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarije niiro bii. 20 Ñañaro mʉja ca tiirique wapa, ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiiro to birora mʉja ca nʉcã ametʉenecãjata, ñee peere ĩirã cõro, “O biro ca biirã niima” mʉja ĩi nʉcʉ̃ bʉo ecoticu. Añurije mʉja ca tiirije jʉorira ñañaro tamʉo, ñucã to birora tʉgoeña ametʉenecã mʉja ca biijata, tee doca Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarije nii. 21 Aterena ĩigʉ mʉjare jʉoupi Ʉmʉreco Pacʉ, Cristoa mʉja yee wapa ñañaro tamʉoupi, “Cʉ̃ja cãa yʉre biro cʉ̃ja bii nʉnʉjeejato” ĩigʉ. 22 “Jesucristoa, jĩcã wãme ʉnoacãra ñañarije tiirucu, jĩcʉ̃ ʉno peerena jĩcã wãme ʉno peera ĩi ditorucu, tiitiupi.” 23 Ñañaro cʉ̃re cʉ̃ja ca ĩi tutimijata cãare, ñañaro cʉ̃jare ĩi ame, tiitiwi. Ñañaro cʉ̃ ca biiro cʉ̃re cʉ̃ja ca tiimijata cãare, “Yʉ cãa, ñañaro mʉjare yʉ tiirucu,” ĩitiwi. Ĩitigʉra, Ʉmʉreco Pacʉ, ca niirore biro ca ĩa bejegʉ peere, “Mʉ pee mʉ ca ĩa bejepe nii,” ĩicãwi. 24 Jesucristo majuropeera yucʉ tenipʉ bii yaigʉ, ñañarije mani ca tii bui cʉtirique wapare ametʉene bojacãupi, ñañarije mani ca tii niirijere ca bii yai weoricarãre biro niiri, añurije pee wadore mani ca tii nʉnʉjeepere biro ĩigʉ. Ñañaro cʉ̃ ca cami tuu ecorique jʉori, mʉja ametʉene ecoupa. 25 Ména jʉgueropʉra, ovejas ca maa wijiaricarãre biro mʉja ca booro mʉja bii nucũ yujurucuupa. To biro ca biimiricarã, mecʉ̃ peera yua, ovejas're coteri majʉre biro ca niigʉ, añuro mʉjare ca ĩa nʉnʉjee niigʉ, Jesucristo peere mʉja tʉo nʉnʉjee.

1 Pedro 3

1 To birora mʉja, cʉ̃ja nʉmoa cãa, mʉja manʉ jʉ̃mʉa cʉ̃ja ca ĩirore biro añuro cʉ̃jare tii nʉnʉjeeya, añurije quetire ca tʉo nʉnʉjeetirã, teere cʉ̃jare mʉja ca wedeti pacaro mʉja ca bii niirijere ĩarira, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero mʉja ca tiipere biro ĩirã. 2 Añuro nʉcʉ̃ bʉjaro mʉja ca niirique cʉtirijere ĩari, to biro biirucuma. 3 Añurã mʉja ca niirijea, tii nemo jañuri mʉja ca wʉa peorije, añurije juti mʉja ca jãñarije, oro mena cʉ̃ja ca tiirica daarire mʉja ca wãma niirijera to niiticãjato. 4 Añurã mʉja ca niirijea, ca peti nʉcãtipe, mʉja yeri mʉja ca tʉgoeñarijepʉre añuro yeri pato wãcãricaro maniro niirique pee to niijato. Ate nii Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore ca wapa cʉti majuropeerije. 5 Atera niiquĩupa tĩrʉmʉpʉ ca niiquĩricarã, ca ñañarije manirã romiri cʉ̃ja ca wãmarije. Cʉ̃ja romiria, Ʉmʉreco Pacʉre tʉo nʉnʉjee, ñucã cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉa cãare añuro tʉo nʉnʉjee, tiiquĩupa. 6 O biri wãme biiquĩupo Sara, cõ manʉ Abraham niiquĩricʉre añuro cʉ̃re tʉo nʉnʉjee, “Yʉ wiogʉ,” cʉ̃re ca ĩiquĩrico. Mʉja cõ puna romia mʉja nii, añurijere mʉja ca tiijata, jĩcã wãme ʉno peerena uwiricaro maniro mʉja niirucu. 7 Mʉja, cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉa cãa, jʉo nii majirica wãme ʉnora mʉja nʉmoare añuro jʉo niiña. Cʉ̃ja, mʉjare biro ca tutuatirã cʉ̃ja ca niirijere, ñucã mʉja menara Ʉmʉreco Pacʉ catirique cʉ̃ ca tiicojopere ca cʉo eaparã cʉ̃ ca jʉoricarã cʉ̃ja ca niirijere, ĩa majiri, nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃jare tii niiña. Atere to biro tiiya, mʉja ca juu bue niirijere ca bii maa wijio camotaatipere biro ĩirã. 8 To biicãri yua, mʉja niipetirã jĩcãri mena añuro nii, jĩcʉ̃ peere biro tʉgoeñarique cʉti, jĩcʉ̃ punare biro ameri mai, ca boo paca ĩarã nii, watoa macãrãre biro nii, biiya. 9 Ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiijata cãare, mʉja pee cãa ñañaro cʉ̃jare tii ame, mʉjare cʉ̃ja ca acaro bui tutijata cãare, mʉja pee cãa ñucã cʉ̃jare acaro bui tuti ame, ĩiticãña. To biro ĩitirãra: “Añuri wãme mʉjare to biijato,” cʉ̃jare ĩi ameña. Añuri wãmere cʉ̃ja bʉajato ĩigʉ mʉjare jʉoupi Ʉmʉreco Pacʉ. Tĩrʉmʉpʉ o biro ĩi owaquĩupa: 10 “Mʉ ca catirijere mai, añuro ʉjea niirique mena nii, ca biirʉgʉ ʉnoa, ñañarijere wedeti, ĩi ditoti, biiya. 11 Ñañarijere tii yerijãa, añurije peere tiiya; añuro niirique maquẽ peere amari, tee pee tii nʉnʉjeeya. 12 Añurãre cotemi Ʉmʉreco Pacʉ. Cʉ̃ja ca jãi juu buerije cãare cʉ̃jare tʉomi. Ñañarije ca tiirã peera cʉ̃jare juna jañumi.” 13 Añurije wadore mʉja ca tii niijata, ¿ñiru ʉno pee ñañaro mʉjare cʉ̃ tiibogajati? Ñañaro mʉjare tii majiticuma. 14 Añurijere mʉja ca tii niirije jʉori, ñañaro mʉja ca biiro cʉ̃ja ca tiijata, ʉjea niiña. Jĩcʉ̃ ʉno peerena uwiticãña. Ʉcʉaticãña. 15 Mʉja yeripʉ Cristo peere, “Jãa Wiogʉ ca nii majuropeegʉ,” cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉocõa niiña. Ñucã Cristo cʉ̃ ca tii bojariquere mʉja ca tʉgoeña yue niirijere, ca jãiñarã niipetirãre mʉja ca yʉʉ majipere biro ĩirã, añuro tʉgoeña yue niiña. 16 “Ca nii majuropeera jãa nii” ĩitirãra, añuro nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃jare wedeya. Añuro niirique cʉti niiña. Añuro tʉgoeñarique cʉti biicãri, mʉja, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã niiri añuro mʉja ca niirique cʉti niirijerena ñañaro mʉjare ca wede pairã cʉ̃ja majuropeera cʉ̃ja ca ĩirijerena cʉ̃ja ca bobo tʉgoeñapere biro ĩirã. 17 Ñañarijere tiicãri ñañaro tamʉorica tabe ʉnorena, añurijere tiima ĩirã ñañaro tamʉojata docare añujañu, Ʉmʉreco Pacʉ to biro cʉ̃ ca boojata. 18 To biri Cristo majuropeera, mani ca ñañarije wapare ametʉene bojagʉ, jĩcãtira ñañaro bii yai ametʉene boja peoticã cojoupi. Cʉ̃a, ñañarije ca tiitigʉ nii pacagʉ, ñañarije ca tiirã yee jʉori ñañaro tamʉoupi, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã mʉja ca niiro mʉjare tiirʉgʉ. Manire biro upʉ cʉtigʉ cʉ̃ ca niirijera, ñañaro bii yaiwi. Cʉ̃ yeri cʉ̃ ca cati niirije mena peera, cati tuacoaupi. 19 To biri tii upʉ cʉ̃ ca cati tuarica upʉ mena, ca bii yaiquĩricarã yeri, tia cũurica wiipʉ ca niirã pʉtopʉ waari, cʉ̃ ca bii ametʉa nʉcãrijere cʉ̃jare wedegʉ waaupi. 20 Cʉ̃ja pea tĩrʉmʉpʉre ca tʉo nʉnʉjeetiquĩricarã niiupa, Noé cʉ̃ ca niiquĩrica cuupʉre, Noé cʉ̃ ca cũmua queno niiro cõrora, cʉ̃ja tʉgoeña wajoajato ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ pato wãcãricaro maniro añuro cʉ̃ ca yue nii pacaro. Tiiga mena paʉacã méé ametʉaupa. Jĩcã amo peti, ape amore itiaga penituaro ca niirãra ametʉaupa, ati yepa ca duariquere. 21 Tee oco pea uwo coeriquere bii cõoñaro biiupa, mecʉ̃ri cãare tee jʉorira ca ametʉaparã mani ca niiro ca tiirijere. Uwo coeriquea, upʉ õweri coerique méé nii. Ʉmʉreco Pacʉ mena peere añurije pee tʉgoeña wajoari, “Añuro mʉ mena jãa niirucu,” ĩirã, mani ca uwo coe dotirije nii. To biri Jesucristo cʉ̃ ca cati tuarique jʉori manire ametʉene, 22 ʉmʉreco tutipʉ mʉa waari, Ʉmʉreco Pacʉ díámacʉ̃ nʉña pee ca niigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre, ca doti majirãre, ca tutuarãre, cʉ̃ja niipetirãre ca doti niigʉ niimi Cristo jʉori.

1 Pedro 4

1 To biri Jesucristo cʉ̃ upʉ menara ñañaro cʉ̃ ca tamʉoricarore birora ñañaro ca tamʉoparã niiña mʉja cãa. Mee, cʉ̃ upʉ menara ñañaro ca tamʉoricʉra, ñañarije tiiriquere cõa peoticã yerijãa waaupi. 2 To biri ati yepapʉre niirã mʉja ca cati dʉjari rʉmʉrire, ñañarije mʉja ca tiirʉga tʉgoeñarore biro tiirʉgarã méé, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro pee tiirʉgarã niiña. 3 Mee mʉja, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã cʉ̃ja ca tii niirucurije ʉno ñañarijere yoaro mʉja tii niiupa. Mʉja ca tiirʉga tʉgoeñarore biro wado tii, boje rʉmʉri tii, pairo jinicãri cũmu cũa yuju, ñucã cʉ̃ja ca weericarãrena baja peo nʉcʉ̃ bʉo, mʉja tii niirucuupa. 4 Mecʉ̃ra, cʉ̃ja mena ñañarije cʉ̃ja ca tiiro mʉja ca bapa cʉtitiro ĩari, mʉja mena macãrã ca niimiricarã pea, “Uwiorije ca biirã cʉ̃ja niiti” mʉjare ĩi ĩa, ñañaro mʉjare wede pairucuma. 5 Biirãpʉa cʉ̃ja, ñañarije cʉ̃ja ca tiirique wapare ĩa beje ecorucuma, ca catirãre, ñucã ca bii yaicoaricarãpʉ cãare, ca ĩa bejepʉ ca nii yue yerijãagʉre. 6 To birira mee ca bii yaiparã cãare añurije quetire wederique niiupa, ati yepa macãrã bojoca mena peera ñañaro cʉ̃ja ca tii yaio pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ mena peera ñucã cʉ̃ja yeripʉ cʉ̃ja ca catipere biro ĩiro. 7 Mee, niipetirije ca petipa tabe cõñacã dooro bii. To biri añuro niiña mʉja. Nʉcʉ̃ bʉorique mena to birora juu buecõa niiña. 8 Añuro petira, bʉaro ca ameri mairã niiña. Ameri mairiquea paʉ ñañarije tiiriquere mani ca acoboro manire tii. 9 Mʉja ca niiro cõrora, mʉja yaa wiire ca earãre, jĩcʉ̃ ʉno peerena wede pairicaro maniro, añuro mena cʉ̃jare jãi boca, cãnirica tabe tiicojo, cʉ̃jare tiiya. 10 Bojorica wãmeri wado mʉja ca tii majipere Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricarã niiri, mʉja ca niiro cõrora aperãre tii nemo niiña, mʉja ca tiicojo ecorica wãmeri ca niirore biro. 11 To biri jĩcʉ̃ ʉno cʉ̃ ca wedejata, Ʉmʉreco Pacʉ yee wederique ca ĩirore biro cʉ̃ wedejato. Ñucã ca tii nemogʉ ʉno cãa, Ʉmʉreco Pacʉ tutuarique cʉ̃ ca tiicojorije mena cʉ̃ tii nemojato. O biro mʉja ca tiiro niipetirijepʉrena, ca añu majuropeerijere, yeri tutuariquere, to birora ca cʉocõa niigʉ Jesucristo jʉori, baja peo nʉcʉ̃ bʉoricʉ niirucumi Ʉmʉreco Pacʉ. To biro to biijato. 12 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, do biro bii ametʉa majiña manirije ñañaro mʉjare to ca bii earo ĩarã, do biro ca tii majiña manirijere ca ĩirãre biro “¡Agó nija! Ñañaro peti manire bii,” ĩi tʉgoeñarique paiticãña. 13 To biro ĩitirãra Jesucristo ñañaro cʉ̃ ca tamʉoricarore birora ca bii nʉnʉjeerã niiri, ʉjea niiña, ñucã cʉ̃ ca tutua majuropeerije mena nemo cʉ̃ ca tua doori rʉmʉ ca niirore bʉaro ʉjea niirique mena mʉja ca niipere biro ĩirã. 14 Ʉjea niiña mʉja, Jesucristo wãme jʉori ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca ĩi tutiro, mee Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri ca tutua majuropeegʉ mʉja mena cʉ̃ ca niiro macã. 15 Jĩcʉ̃ mʉja mena macʉ̃ ʉno ñañaro cʉ̃ ca tamʉojata, bojocare cʉ̃ ca jĩarique jʉori, cʉ̃ ca jee dutirique jʉori, bojocare ñañaro cʉ̃ ca tiirique jʉori, ñucã cʉ̃re ca biitirijerena cʉ̃ ca bii ñaajua nucũ yujurije jʉori méé, to biro cʉ̃ biijato. 16 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeegʉ niima ĩigʉ, ñañaro cʉ̃ ca tamʉojata doca teere cʉ̃ boboticãjato. Bobotigʉra, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ baja peo nʉcʉ̃ bʉojato, Jesucristo yʉʉ niiri. 17 Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yaarã ca niirãre cʉ̃ ca ĩa beje jʉori rʉmʉ earopʉ bii. Mani, cʉ̃ yaarãrena cʉ̃ ca ĩa beje jʉo waarije to ca niijata, ¿Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije quetire ca tʉo nʉnʉjeetirã pea, do biro peti cʉ̃ja bii yapano nʉcãrãti? 18 Ca añugʉ cãa, do biro ĩitigʉ peti cʉ̃ ca ametʉarije ca niijata, ñañagʉ, ñañarije ca tiigʉ pea, ¿do biro peti cʉ̃ bii ametʉagʉti? 19 To biri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro ñañaro ca tamʉorã, mʉjare ca jeeñoricʉ Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉre, “Mʉ ca boori wãme jãare tiiya,” cʉ̃re ĩi, añurijere to birora tiicã nʉnʉa waarãja.

1 Pedro 5

1 Mecʉ̃ra, bʉcʉrã, mʉja Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niirãre, yʉ cãa cʉ̃jare birora bʉcʉ ca niigʉ, Jesucristo ñañaro cʉ̃ ca tamʉoriquere ca ĩaricʉ, to biri ñucã ca añu majuropeerije ca bii bau nii eapere cʉo, ca biipʉ niiri o biro cʉ̃jare yʉ ĩi wede majio: 2 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉoricarã ovejare biro ca niirãre, mʉjare cʉ̃ ca doti cũuricarore birora añuro cʉ̃jare ĩa nʉnʉjeeya. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro añuro tiirʉgarique mena tiiya. Tutuaro mena doti epeticãña. Ñucã wapa tiirica tiiri boo tʉgoeñarique mena tiiticãña. Añuri wãme tiirʉga tʉgoeñarique mena cʉ̃jare ĩa nʉnʉjeeya. 3 Mʉja ca ĩa nʉnʉjeerãre, mʉjara cʉ̃ja ʉparã ca niirãre biro, “Jãa, jãa doti” ĩitirãra, añuro jʉo niiña mʉja ca coterãre, mʉjare ĩa cõori añuro cʉ̃ja ca tii niipere biro ĩirã. 4 To biro tiirã, ca coterã Wiogʉ cʉ̃ ca eari rʉmʉre, pejarica beto ca añu majuropeeri beto, jinicoa, ca biitiri betore mʉja tiicojo ecorucu. 5 To biri wãmera mʉja wãmarã cãa, bʉcʉrã cʉ̃ja ca ĩirijere tʉo nʉnʉjeeya. Niipetirãpʉra nʉcʉ̃ bʉorique mena ameri yʉʉ, tii nemo niiña, “ ‘Ca nii majuropeerã jãa nii,’ ca ĩirãra, Ʉmʉreco Pacʉ ĩa juna jañumi, watoa macãrãre biro ca niirã peere añuro tii nemomi.” 6 Ʉmʉreco Pacʉ do biro ca tiiya manigʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro, ca nii majuropeerã méére biro biiya, to biro cʉ̃ ca tiipa cuu ca earo, ca nii majuropeerã mʉja ca niiro mʉjare cʉ̃ ca tiipere biro ĩirã. 7 Mʉja ca tʉgoeña pairije niipetirore Ʉmʉreco Pacʉpʉre cʉ̃re wedeya; cʉ̃ niimi mʉjare ca ĩa cotegʉ. 8 “Ca bii buiyeerijere jãa tiire” ĩirã, ca tʉgoeña tutuarã nii, ca tʉgoeña bojoca catirã nii, biiya. Mʉja waparã yʉʉ Satanás, macãnʉcʉ̃ yai waibʉcʉre ñeerʉgʉ cʉ̃ ca ĩa cote amojoderore biro biimi, ñañaro mani ca tiiro manire tiirʉgʉ. 9 Díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere to birora tʉgoeña tutuacõa niiri, cʉ̃ ca ĩi buiyee niirijere nʉcãcãña, ati yepare niipetiri taberipʉrena mʉja yaarã Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã, to biri wãmera ñañaro cʉ̃ja ca tamʉorijere majiri. hk00046b.tif 10 Jĩcã cuu ñañaro mʉja ca tamʉoro jiro, Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera, niipetirije ca añurije Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ yaa tabe ca añu majuropeeri tabepʉ cʉ̃ja niijato ĩigʉ, Jesucristo jʉori manire ca jʉoricʉra, ca tʉgoeña tutuarã, tutua añurã, ca ñañarije manirã, añuro ca niicãrã, mʉja ca niiro mʉjare tiirucumi. 11 Cʉ̃ ca añu majuropeerije, cʉ̃ ca doti tutua niirije, to peti nʉcãticãjato. To biro to biijato. 12 Yʉ yee wedegʉ Silvano, “Cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉ niimi,” yʉ ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉ cʉ̃ ca tii nemoro mena, pairo mʉjare ĩi mani waatigʉra mʉjare wede majio, añuro mʉja ca tii ecoriquera nii, díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairijere ca bii ĩñorije, mʉjare ĩi wede majio, tiirʉgʉ ati pũurore mʉjare yʉ owa cojo. To biri teere to birora tʉo nʉnʉjeecõa niiña. 13 Babilonia macãrã Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã, mʉjare birora Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bejericarã, mʉjare añu doti cojoma. Yʉ macʉ̃ Marcos cãa, añu doti cojomi. 14 Mʉja ca niiro cõrora bʉaro ameri mairique mena ameri añu doti cojoya. Mʉja, Cristo yaarã ca niirã niipetirãre jĩcãri cõro añuro niirique to niijato. To biro to biijato. Pedro

2 Pedro 1

1 Simón Pedro, Jesucristore pade coteri majʉ, cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricʉ, mani Ʉmʉreco Pacʉ, manire Ca Ametʉenegʉ Jesucristo, cʉ̃ ca añurije jʉori, jãare biro añuropʉ díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorãre yʉ añu doti. 2 Ʉmʉreco Pacʉre, mani Wiogʉ Jesucristore, mʉja ca majirije jʉori, añuro cʉ̃ ca tii bojarique, jĩcãri cõro niirique, bʉaro jañuro mʉjare to nii nʉnʉa waajato. 3 Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca doti tutuarije jʉori, cʉ̃ ca añu majuropeerije, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ ca tutuarije mena, manire ca jʉoricʉre mani ca majiro tiiri, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro mani ca tii niipe niipetirore manire tiicojoupi. 4 Ate jʉori, “To biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩirique ca añurije ca nii majuropeerijere manire tiicojoupi, mʉja pea tee jʉori ati yepa maquẽ ñañarije tii niiriquere camotatiri, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niirijere mʉja ca cʉo eapere biro ĩigʉ. 5 Atere ĩima ĩirã, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere tii jotoa peo cojorã, añuro niirique cʉti, añuro niirique cʉtiriquere tʉo puorique, 6 tʉo puoriquere ca bii buiyeerijere tʉgoeña bayirique, tʉgoeña bayiriquere Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉorique, 7 Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉoriquere añuro ameri tiirique, añuro ameri tiiriquere ameri mairique, tii niiña. 8 Ate mʉjapʉre to ca niijata, mani Wiogʉ Jesucristo yee maquẽre bʉaro jañuri mʉja ca maji nʉnʉa waaro tiiri, añurije tiiri méé watoa petira ca nii coterã mʉja ca niiro tiitirucu. 9 Atere ca cʉotigʉa, ca ĩatigʉ, yoaropʉre ca ĩa bʉatigʉre biro nii, jʉguero ñañarije cʉ̃ ca tiirique wapare cʉ̃ ca acobo ecoriquere acobocoa, biimi. 10 To biri yʉ yaarã, mee Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare jʉo, beje ami, cʉ̃ ca tiiricarãpʉ niiri, bʉaro jañuri ate mʉjapʉre to birora ca niicõa niiro tiiya. Atere mʉja ca tiijata, ñañarijere mʉja tiitirucu. 11 O biro mʉja ca biiro, mani Wiogʉ manire Ca Ametʉenericʉ Jesucristo cʉ̃ ca doti niiri tabe to birora ca niicõa niiri tabepʉre, niipetiro añurije mena añuro mʉja boca ecorucu. 12 To biri atere to birora mʉjare yʉ wede majiocõa niirucu, teere añuro majicã, mee díámacʉ̃ maquẽ mʉja ca bue majio ecoriquere to birora tʉgoeña tutuacõa nii, mʉja ca biicã pacaro. 13 Ména yʉ ca cati niiri rʉmʉrire, “Atere to birora cʉ̃jare ca wede majiocõa niipʉ yʉ niicu,” mʉjare yʉ ĩi. 14 Mani Wiogʉ Jesucristo, no cõro meeacãra yʉ ca bii yaipere yʉ ca majiro yʉre tiijãwi. 15 To biro ca bii pacaro, yʉ ca tii bayiro cõro yʉ tiirucu, yʉ ca bii yairo jiro atere mʉja ca tʉgoeña nʉnʉjeepere biro ĩigʉ. 16 Mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca doti tutua niirije niipetiro mena cʉ̃ ca doope maquẽre mʉjare jãa ca wederiquea, ca biiquĩriquepʉre queti wede bau niirique méére, cʉ̃ ca nii majuropeerijere jãa majuropeera jãa cape mena jãa ca ĩariquere jãa wedewʉ. 17 Cʉ̃ Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, nʉcʉ̃ bʉorique, ca añu majuropeerije, cʉ̃re cʉ̃ ca tiicojorijere, ʉmʉreco tutipʉ o biro ca ĩi wedeo cojorijere boca amiwi: “Ani niimi yʉ Macʉ̃, yʉ ca maigʉ, yʉ ca ĩa biijejagʉ.” 18 Jãa majuropeera ate wederique ʉmʉreco tutipʉ ca doorijere, cʉ̃ mena ʉ̃tãgʉ ca añuricʉ jotoapʉ niirã jãa tʉowʉ. 19 Atea Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca wederiquere cʉ̃ja ca ĩiricarore birora ca niiro tii, añuro mʉja ca tʉo nʉnʉjee niirijere. Tee añurije quetia, jĩa boericaga ca naitĩari tabere boe niiro, ca boeropʉ boeri ñocõ yeripʉre jĩa boe ñaajãa nʉcã ea, cʉ̃ ca tiirijere biro nii. 20 Tee peere atere añuro majiña: Jĩcã wãme ʉno peera ca biipere wede jʉguerique Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉre owariquea jĩcãrãra cʉ̃ja majuropeera o biro ĩirʉgaro ĩi, cʉ̃ja ca ĩirije méé nii jʉo dooupa. 21 Ca biipere wede jʉgueriquea, bojoca cʉ̃ja ca boorije jʉori méé bii jʉoupa. Ʉmʉreco Pacʉ yeere wederi maja ca ñañarije manirã Añuri Yeri cʉ̃ ca majiorije jʉori wedeupa.

2 Pedro 2

1 Israel yaa pooga cãare Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare biro ca bii ditorã niiupa. To biri wãmera mʉja watoa cãare ca ĩi dito bue yujuri maja niirucuma. Cʉ̃ja, añurijere ca buerãre birora, ĩa majiña manirãra cʉ̃ja ca tʉgoeñarije ñañaro ca tii yaiorijerena buerucuma, to biro cʉ̃ja ca ĩirije mena Wiogʉ cʉ̃jare ca ametʉenericʉrena junarica wãmepʉ. Atea yoari mééra ñañaro cʉ̃ja ca tii yaio ecoro cʉ̃jare tiicãrucu. 2 Boboro cʉ̃ja ca tii niirijere paʉ cʉ̃jare tii nʉnʉjeerucuma. Cʉ̃ja yee jʉori, díámacʉ̃ ca niirije quetire ñañaro wede pairucuma. 3 Pairo apeye cʉti nʉnʉa waarʉgama ĩirã, cʉ̃ja ca ĩi dito buerije mena mʉjare wede maa wijio, mʉja ca tʉo nʉnʉjeero tiiri mʉja yeere jeerucuma. Ñañaro cʉ̃ja ca bii yaipe pea mee tĩrʉmʉpʉra queno yuerique nii yerijãa. Ñañaro cʉ̃ja ca tii yaio ecopea to birora cʉ̃jare nii cotecã. 4 Ʉmʉreco Pacʉa, cʉ̃ pʉto macãrã ñañaro ca tiiricarãre, ñañaro cʉ̃ja ca tiiriquere to birora ĩacã, tiitiupi. Tiitigʉra, ñañaro biirica tabe bʉaro ca naitĩaropʉ cʉ̃jare cõa duwio cojo, come daari mena cʉ̃jare jia, bia cũucãupi, cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca earo ñañaro cʉ̃jare tiirʉgʉ. 5 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ, tĩrʉmʉpʉ macãrã ñañarã ca niiquĩricarã cãare, ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere to birora ĩa ñaami, tiitiupi. Tiitigʉra, cʉ̃ja ca ñañarije wapa cʉ̃jare duu bate peoticãquĩupi. Noé añurije maquẽ ca wederucuricʉ, aperã jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã wadore ametʉeneupi. 6 Ñucã to birora tii yaioupi Sodoma, Gomorra macãri cãare. Nitĩ wado ca cũaropʉ tii joe bate yaiocãquĩupi. Ca bojoca ñañarãre ca biipere cʉ̃ja ĩa majijato ĩigʉ, to biro tiiquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ. 7 Biigʉpʉa ca añugʉ Lot, Sodoma, Gomorra macãri macãrã ñañaro cʉ̃ja ca tii niirijere ca ĩa oti tʉgoeñarique pairicʉ wadore ametʉeneupi. 8 Ani bojocʉ añugʉ, cʉ̃ja watoa ca niirucuricʉ, to cãnacã rʉmʉra ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere ĩa, tʉo, bii niima ĩigʉ, cʉ̃ yeripʉ bʉaro tʉgoeña pairucuupi. 9 Ate niipetiro, Wiogʉ cʉ̃ ca boorore biro ca tii niirãre ñañaro ca bii earijere ametʉene maji, ñañarã peera cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca niiro ñañaro cʉ̃ ca tiiparã cʉ̃ja ca niiro tii, cʉ̃ ca tiirijere ĩño. 10 Cʉ̃ja yeripʉ ñañarije cʉ̃ja ca tiirʉga tʉgoeñarore biro tii, Wiogʉ cʉ̃ ca doti niirijere booti, ca biirãra, ñañaro biirique wado cʉ̃jare yue. Ca ametʉene nʉcã pairã, ca bojoca catitirã, niima. Ʉmʉreco tutipʉ maquẽ ca yeri tutua majuropeerije cãare, uwiricaro maniro ñañaro ĩi tutima. 11 Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã pea, cʉ̃ja ametʉenero ca tutuarã, ca doti majirã nii pacarã, cʉ̃ja ʉno ca yeri tutuarãre jĩcãti ʉno peera Ʉpʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore ñañaro ĩi tutirucu, tiitiupa. 12 Cʉ̃ja, waibʉcʉrã ca tʉgoeñarique manirã, cʉ̃ja ca wĩni majirije jʉori wado ca tii niirã, cʉ̃jare ñeeri cʉ̃jare jĩa, cʉ̃ja ca tiiparã ca baʉarãre biro biima. Cʉ̃ja ca tʉo puotirije cãare, ñañarije ĩi bui tutima. Cʉ̃ja cãa, to biri wãmera waibʉcʉrãre birora bii yaicãrucuma. 13 Aperãre ñañaro cʉ̃ja ca tiiricarore birora ñañaro tamʉo yairucuma. Ʉmʉrecorena boboro cʉ̃ja ca tii cũa yujurijerena añurije ca tii ʉjea niirãre biro tʉgoeñama. Boje rʉmʉri mʉja ca tiiro mʉjare bapa cʉtirã, pato wãcõro boborije, mʉja watoare ca tiiya manirijere tii ʉjea nii ñaajua nucũ yujuma tee cãare. 14 Ñucã jĩcõ nomio ʉno peerena tiirʉga tʉgoeñati jañurãra ĩa, tiitima. Ñañarijere tii jʉtitima. Ca yeri tʉgoeña tutuatirãre ĩi dito epema. Cʉo pacarã pai jañuro boo nʉnʉa waarique cãare, tii maji majuropeecãma. Ñañaro ca bii yaiparã niirã biima. 15 Díámacʉ̃ ca niirijere camotaticãri, no ca boorora bii maa wijiacãma Beor macʉ̃ Balaam, ñañarije tiicãri ca wapa taarʉgaricʉ cʉ̃ ca tiiricarore biro tii nʉnʉjeerʉgarã. 16 Ñañarije cʉ̃ ca tiirije wapa, waibʉcʉ ca wedetigʉ burrora bojocʉre biro wederi, to biro cʉ̃ ca ĩi mecʉ̃ nucũ yujurijere ĩi camota yerijõoupi, ca biipere wede jʉgueri majʉre. 17 Ca ĩi dito buerã, oco ope ca oco maniri opere biro, bueri bʉrʉa wino ca paa puu cojori bʉrʉare biro, niima. Cʉ̃ja, bʉaro ca naitĩari tabepʉ ca niiñami yaiparãra niicãrã biima. 18 Ca manirijerena tʉoricaro añuropʉ wedecãri, ñañarije ca tii niirãre camotaticãri añuro ca nii jʉo waarãacãre, upʉri ca boorijere tii niirique mena cʉ̃jare tii ʉgari peo mecʉ̃o niima. 19 Cʉ̃jara ñañarijere ca tii nʉnʉjeerã niicã pacarã, “Añuro mʉja niirucu,” cʉ̃jare ĩima. Bojoca cõrora, cʉ̃ja ca tii nʉnʉjeerijere ca tii niirã, teere ca doti epe ecorã niima. 20 Mani Wiogʉ manire Ca Ametʉenericʉ Jesucristo yee añurije quetire tʉori, ati yepa maquẽ ñañarijere ca tii yerijãaricarã nii pacarã, ñucã jʉguero cʉ̃ja ca tiirucurique pee cʉ̃jare ca bii ametʉene nʉcãro tee peere cʉ̃ja ca tii nʉnʉjee tua waajata, jʉguero cʉ̃ja ca biiricaro ametʉenero ñañaro biirucuma. 21 Cristo cʉ̃ ca doti cũurique ca ñañarije manirije cʉ̃ja ca wede ecoriquere majicãri jiropʉ, teere cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjee yerijãapa tabe ʉnorena Jesucristo yee añurije quetire cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeeticãjata, añucãbojapa cʉ̃jara. 22 O biro ĩirique cʉ̃jarena bii ea: “Yai, cʉ̃ ca ʉjeo tii cũurijerena amojode nʉcã baami. Yejeo cãa, uwo coe yapanoricora, ñaari tatapʉra yugui cũacãmo,” ĩi owarique.

2 Pedro 3

1 Yʉ yaarã, ati pũuro nii, pʉati mʉjare yʉ ca owa cojori pũuro. Pʉa pũuropʉrena mʉjare yʉ ca wede majiorije mena mʉja ca tʉgoeña niirijepʉ ca niirore biro mʉja ca tʉgoeñaro yʉ tiirʉgarucu. 2 Jʉgueropʉra ca ñañarije manirã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca ĩiquĩriquere, ñucã mani Wiogʉ manire Ca Ametʉenegʉ cʉ̃ ca doti cũuriquere, cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca bue doti cojoricarã cʉ̃ja ca wederiquere, tʉgoeñaña. 3 Añuro petira atere majiña: Ca tʉjari rʉmʉri ca nii waarucuro doorucuma, cʉ̃ja ca boorore biro ñañarije tii, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere ĩi bui eperi, 4 o biro ca ĩi jãiñaparã: “¿Cristo, ‘Yʉ tua doorucu,’ cʉ̃ ca ĩirique pea, do biro to biiti yua? Mee mani pacʉa bii yai peticoawa. Tĩrʉmʉpʉ ati yepare cʉ̃ ca tii jʉori tabepʉ ca niiquĩricarore birora niicõa nii ména, wajoarucu biiti,” ĩirucuma. 5 Cʉ̃ja, mee tĩrʉmʉpʉra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca wederora ati ʉmʉreco, ati yepa, cãa nii, oco watoa ca niiriquerena tii bau nii, ocora ca tuu ñeero tii, cʉ̃ ca tiiriquere, 6 ñucã cʉ̃ wederique menara ati yepare oco mena duu yaio, cʉ̃ ca tiiriquere majirʉgatima. 7 Ati yepa, ati ʉmʉrecori mecʉ̃ri ca niirije cãa, Ʉmʉreco Pacʉ bojocare ĩa beje, ñañarã ñañaro bii yai, cʉ̃ja ca biiri rʉmʉre cʉ̃ ca dotirije menara joe yaiorʉgʉ cʉ̃ ca queno cũu niirije nii. 8 Yʉ yaarã, atere acoboticãña: Ʉmʉreco Pacʉra jĩcã rʉmʉ, mil cʉ̃marire biro nii, ñucã mil cʉ̃mari cãa jĩcã rʉmʉre birora nii, biicã. 9 Jĩcãrã cʉ̃ja ca ĩirucurore biro, Ʉmʉreco Pacʉ “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere yoaro bii mani waagʉ méé biimi. Mʉja menare pato wãcãricaro maniro yuemi. Jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ ca bii yairo bootimi. Niipetirã cʉ̃ja tʉgoeña yeri wajoajato ĩigʉ pee biimi. 10 Biiropʉa, Wiogʉ cʉ̃ ca doori rʉmʉa, jee dutiri majʉre biro bii earucu. To biro cʉ̃ ca biiri tabera ʉmʉreco tuti uwiorije bʉjʉ, bii batecã yerijãa waarucu. Ʉmʉreco tutipʉ ca niirije cãa, ca ʉ̃ʉrije menara ʉ̃ʉ batecã yai waa, ñucã ati yepa pee cãa, tii yepare ca niirije niipetiro menara joe bate ecocã yai waa, biicãrucu. 11 Niipetirije to biro ca tii eco yaipe to ca niijata, ¿mʉja pea, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirore biro, ñañarije manirã, añurijere tii nii, biicãri pato wãcãrique mena, 12 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doopa rʉmʉre ca yue niitiparã mʉja niiti? Tii rʉmʉre, ʉmʉreco quejerori, ca ʉ̃ʉrije mena joe yaio ecorucu. Ʉmʉreco tutipʉre ca niirije cãa, ca ʉ̃ʉrije menara aba batecã yai waarucu. 13 To ca bii pacaro mani pea “Wãma ʉmʉreco, wãma yepa, yʉ tiirucu, añurije wado ca niipa tabere,” Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩiriquere mani yue. 14 To biri yʉ yaarã, atere yue niirã ʉnora, mʉja ca tii bayiro cõro tii niiña, Ʉmʉreco Pacʉ, ca ñañarije manirã, ñañarije ca tii bui cʉtitirã, añuro ca niirãre, mʉjare cʉ̃ ca bʉa eapere biro ĩirã. 15 Mani Ʉpʉ, pato wãcãricaro maniro manire cʉ̃ ca cote niirijea, mani ca ametʉapere ĩiro ca biirijere majiña. Ate maquẽrena mani yʉʉ Pablo, mani ca maigʉ cãa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca majiorije mena mʉjare owa cojoupi. 16 To cãnacã pũuroripʉrena queti cʉ̃ ca owa cojorijere ate maquẽrena mʉjare ĩi cojorucuupi. Biiropʉa, teepʉre jĩcã wãmeri ca tʉo puo majiña manirije nii, ca majitirã, díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo bayitirã, noo ca boorora teere ĩi maa wijiocãma, apeye Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere cʉ̃ja majuropeera ñañaro cʉ̃ja ca bii yaiperena, noo ca boorora cʉ̃ja ca ĩi maa wijia bui cʉtirore birora. 17 To biri mʉja yʉ yaarã, atere ca maji jʉguecãrã niiri, añuro tʉgoeña majiri niiña, ca bojoca ñañarã cʉ̃ja ca ĩi ditorijerena tʉo nʉnʉjeeri, añuro mʉja ca tʉo nʉnʉjee niirijere jãa camotatire ĩirã. 18 To biro mʉja ca biitipere biro ĩirã, mani Wiogʉ manire Ca Ametʉenegʉ Jesucristo yee maquẽ peere añuropʉ maji, cʉ̃ ca mairijere tii nʉnʉjee nʉnʉa waarãja. ¡Cʉ̃ ca nii majuropeerije, mecʉ̃re, ñucã to birora cʉ̃re to niicõa niijato! To biro to biijato. Pedro

1 Juan 1

1 Jĩcãtopʉra ca nii jʉo dooricʉ yee maquẽre jãa ca tʉoriquere, jãa cape mena jãa ca ĩariquere, añuropʉ jãa ca ĩa jeeñoriquere, jãa amori mena jãa ca padeñariquere, Ʉmʉreco Pacʉ Wederiquera Ca Niigʉ Catirique ca tiicojogʉ yee maquẽre mʉjare jãa owa cojo. 2 Ate catirique ca niigʉ Jesucristora bii bau nii eawi. Cʉ̃re jãa ĩawʉ. To biri tee maquẽre jãa wede. Ate to birora caticõa niirique ca tiicojogʉ, cʉ̃ Pacʉ mena ca niirucuricʉ, jãare ca bii bau nii earicʉ yee maquẽre mʉjare jãa wede. 3 Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, to biri cʉ̃ Macʉ̃ Jesucristo mena jãa ca niirore birora, mʉja cãare jãa mena cʉ̃ja niijato ĩirã, jãa ca ĩariquere, jãa ca tʉoriquere, mʉjare jãa wede. 4 Añuro ca ʉjea niirã mani ca niipere biro ĩirã, atere mʉjare jãa owa cojo. 5 Ate nii, Jesucristo jãare cʉ̃ ca bueriquere mʉjare jãa ca wederije: Ca boerije niimi Ʉmʉreco Pacʉ. Cʉ̃ra ca naitĩarije ʉno mani. 6 To biri “Ʉmʉreco Pacʉ yaarã jãa nii,” ca ĩirã nii pacarã, ca naitĩaropʉ ca niirã ñañarije ca tiirã mani ca niijata, ĩi ditorã mani ĩi. Díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore biro mani tiiti. 7 Ʉmʉreco Pacʉ ca boerijepʉre cʉ̃ ca niirore birora ca boerijepʉre mani ca niijata, to cõro docare jĩcã majare birora mani nii. Cʉ̃ Macʉ̃ Jesucristo díi pea, ñañarije mani ca tii niirije cõrorena manire coe. 8 “Ñañarije ca tiitirã jãa nii,” mani ca ĩijata, mani majuropeera mani ca cati niirijepʉre mani ĩi dito. Díámacʉ̃ ca niirije pea manipʉre manicã. 9 To ca bii pacaro, ñañarije mani ca tii bui cʉtiriquere mani ca wede ametʉenejata, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca ĩirore biro ca tiigʉ, ñucã ca añugʉ niiri, ñañarije mani ca tiiriquere manire acobo, niipetirije ñañarije mani ca tii bui cʉtiriquere manire coe, tiirucumi. 10 Ñucã, “Ñañarije ca tiitirã jãa nii” mani ca ĩijata, Ʉmʉreco Pacʉre ca ĩi dito paigʉre biro cʉ̃ ca niiro mani tii, cʉ̃ wederique pea manipʉre manicã, to biro ca ĩirã mani ca niijata.

1 Juan 2

1 Yʉ punaa yʉ ca mairã, atere mʉjare yʉ owa cojo, ñañarije mʉja ca tiitipere biro ĩigʉ. Jĩcãrã ʉno ñañarije cʉ̃ja ca tiijata, cʉ̃ Pacʉre mani yee maquẽre ca wede ametʉene bojagʉ Jesucristo, ca niirore biro ca tiigʉre mani cʉo. 2 Ñañarije mani ca tiiriquere manire ametʉene bojagʉ, manire bii yai bojaupi Jesucristo. Mani yee wadore ĩigʉ méé to biro biiupi. Niipetirã ati yepa macãrã yeepʉre biigʉ to biro biiupi. 3 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũurique ca ĩirore biro mani ca tiijata, cʉ̃re ca majirã mani ca niirijere mani maji. 4 Jĩcʉ̃ ʉno, “Ʉmʉreco Pacʉre ca majigʉ yʉ nii,” ca ĩigʉ nii pacagʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũurique ca ĩirore biro cʉ̃ ca tiitijata, ca ĩi dito paigʉ niimi. Cʉ̃ yeripʉre díámacʉ̃ ca niirije mani. 5 To ca bii pacaro, cʉ̃ ca dotirore biro ca tii nʉnʉjeegʉ pea, díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉre maigʉ tiimi. O biri wãme mani ca biirije mena, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã mani ca niirijere mani maji. 6 “Yʉa Ʉmʉreco Pacʉ mena yʉ niicõa nii” ca ĩigʉa, mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca biiricarore biro ca biipʉ niimi. 7 Yʉ yaarã, ano mʉjare yʉ ca owa cojorijea doti cũurique wãma wãme méé nii. Tĩrʉmʉpʉ, ca nii jʉori tabepʉra mʉja ca tʉorique quetira nii. Mee jʉgueropʉra mʉja ca tʉoquĩrique nii, ano yʉ ca tii doti cojorije. 8 To biro ca bii pacaro, jĩcã wãme dotirica wãme wãma wãme mʉjare yʉ owa cojo. Tee díámacʉ̃ ca ĩirije, Cristore, to biri mʉja cãare, ĩa majiricarora bii bau niicã. Ca naitĩarije pea mee ametʉacoaro bii, mee ca boerije ca nii majuropeerije pee boecã cojo. 9 Jĩcʉ̃, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro yʉ nii,” ca ĩigʉ nii pacagʉ, cʉ̃ yee wedegʉre cʉ̃ ca ĩa tutijata, ména ca naitĩaropʉra niicãmi. 10 Cʉ̃ yee wedegʉre ca maigʉ pea añuro ca boeropʉ niimi, jĩcã wãme ñañarije cʉ̃ ca tii bui cʉtiro ca tiirije mani. 11 Cʉ̃ yee wedegʉre ca ĩa tutigʉa, ca naitĩaropʉ nii, ca naitĩaropʉ waa nucũ yuju, “Toopʉ yʉ waa” ĩi majiti, biicãmi, ca naitĩarije ca ĩatigʉ cʉ̃ ca tuaro cʉ̃re ca tiicãrije ca niiro macã. 12 Yʉ punaacã, mʉjare yʉ owa cojo, Jesucristore mʉja ca tʉo nʉnʉjeerije jʉori, ñañarije mʉja ca tii bui cʉtiriquere acobocãupi Ʉmʉreco Pacʉ. 13 Mʉja cʉ̃ja pacʉare, mee jĩcãtopʉra ca nii jʉo dooricʉre ca majiricarã mʉja ca niiro macã mʉjare yʉ owa cojo. Mʉja wãmarãre, wãtĩa wiogʉre ca bii ametʉene nʉcãricarã mʉja ca niiro macã mʉjare yʉ owa cojo. Mʉja, yʉ punaare biro ca niirãre, mani Pacʉre mʉja ca majirique jʉori mʉjare yʉ owa cojo. 14 Mʉja, cʉ̃ja pacʉare, jĩcãtopʉra ca nii jʉo dooricʉre ca majiricarã mʉja ca niiro macã mʉjare yʉ owa cojo. Mʉja wãmarã cãare, ca tʉgoeña tutuarã nii, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere mʉja yeripʉ cʉo, ñucã wãtĩa wiogʉ ca ñañagʉre bii ametʉa nʉcã, ca biiricarã mʉja ca niiro macã mʉjare yʉ owa cojo. 15 Ati yepare, ñucã ati yepare ca niirije cãare, maiticãña. Jĩcʉ̃ ʉno ati yepare cʉ̃ ca maijata, Ʉmʉreco Pacʉ peere maitimi. 16 Niipetirije ati yepapʉre ca niirije, ñañarije mani ca tiirʉga tʉgoeñarije, mani ca ĩa ʉgorije, mani majuropeera “Do biro ca tiiya manigʉ yʉ nii” mani ca ĩi yee nucũ yujurije, mani Pacʉ yee méé nii tea. Ati yepa maquẽ niiro bii. 17 Ati yepa, niipetirije ati yepa maquẽre tiirʉga tʉgoeñarique mena jĩcãrira peti nʉcãcoaro bii. To ca bii pacaro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boori wãmere ca tii niigʉ pea, to birora ca caticõa niirucumi. 18 Yʉ punaa yʉ ca mairã, ati cuu, ca tʉjari cuu niiro bii. “Jĩcʉ̃, Jesucristore ca junagʉ doorucumi,” ĩiriquere mʉja tʉojacupa. Mee mecʉ̃rire paʉ peti Jesucristore ca junarã nii eacãma. To biro cʉ̃ja ca biiro macã, ca tʉjari cuupʉ ca niirijere mani ĩa maji. 19 Mani mena ca niiricarãra to biro biicãwa. Díámacʉ̃ petira, mani yaarã majurope méé niiupa. Mani yaarã peti cʉ̃ja ca niijata, mani menara niicãbojacupa. Añuro petira mani mena ca niirã, niipetirãpʉra mani mena macãrã wado cʉ̃ja ca niitirijere ĩa majirique ca niipere ĩirã, to biro bii witiupa. 20 Mʉja, ca ñañarije manigʉ Cristo, Añuri Yerire cʉ̃ ca tiicojoricarã mʉja nii. To biri mʉja niipetirãpʉra díámacʉ̃ maquẽre mʉja maji. 21 Ʉmʉreco Pacʉ wederique díámacʉ̃ ca niirijere mʉja ca majitirije jʉori méé mʉjare yʉ owa cojo. Teere ca majirã mʉja ca niiro macã mʉjare yʉ owa cojo. Ĩi ditorique jĩcã wãme ʉno peera díámacʉ̃ ca niitirijere mʉja maji mee. 22 ¿Ñiru cʉ̃ niiti, ca ĩi ditogʉ? Ca ĩi ditogʉa, Jesús're, “Mesías méé niimi” ca ĩigʉ niimi. Cʉ̃ niimi Jesús're ca junagʉ, cʉ̃a, cʉ̃ Pacʉre, to biri cʉ̃ Macʉ̃ cãare, ca junagʉ niimi. 23 Jĩcʉ̃ ʉno peera, Jesús're ca junagʉa cʉ̃ Pacʉ cãare cʉotimi. “Jesús'ra niimi manire ca ametʉenegʉ,” ca ĩi wedegʉa, cʉ̃ Pacʉ cãare cʉomi. 24 To biri añurije queti jĩcãtopʉra mʉja ca tʉoriquere to birora tʉo nʉnʉjeecõa niiña. To biro biirã, Ʉmʉreco Pacʉ mena, ñucã cʉ̃ Macʉ̃ Jesucristo mena, mʉja niirucu. 25 Ate nii, “Mʉjare yʉ tiicojorucu,” manire cʉ̃ ca ĩi cũurique: “To birora caticõa niirique.” 26 Atera, mʉjare ca ĩi ditorʉgarãre ĩima ĩigʉ yʉ owa cojo. 27 Mʉja pea Jesucristo cʉ̃ ca tiicojoricʉ Añuri Yerire mʉja cʉo mʉja yeripʉ. To biri aperã mʉjare cʉ̃ja ca bue majiope ʉnore mʉja amaati. Añuri Yeri majuropeera niipetirije mʉjare majiomi. Mʉjare cʉ̃ ca majiorijea díámacʉ̃ ca niirije niiro bii. Ĩi ditorique méé nii. To biri cʉ̃ wadore tʉo nʉnʉjeeya, mʉjare cʉ̃ ca majioricarore birora. 28 Yʉ punaa, mecʉ̃ra Cristore to birora tʉo nʉnʉjeecõa niiña, cʉ̃ ca baua earo, tʉgoeña bayi, cʉ̃ ca doori tabere bobo tʉgoeñaricaro maniro, mani ca niipere biro ĩirã. 29 Mee, Jesucristo añugʉ cʉ̃ ca niirijere ca majirã niiri, ñucã niipetirã añurije ca tiirã cãa Ʉmʉreco Pacʉ punaarã cʉ̃ja ca niirijere ca majiparã mʉja nii.

1 Juan 3

1 ¡Ĩaña! ¡No cõro peti mani Pacʉ manire cʉ̃ maijapari, Ʉmʉreco Pacʉ puna manire ĩirʉgʉ! ¡Cʉ̃ punaarã mani nii! Ati yepa macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ puna mani ca niirijere majitima, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitiricarã niiri. 2 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, mecʉ̃ra “Ʉmʉreco Pacʉ punaa mani nii,” biiropʉa jiro mani ca bii niipere manire ĩñoti. Biirãpʉa, Jesucristo cʉ̃ ca baua earo, cʉ̃re biirãra mani ca niipere mani maji, to biigʉ cʉ̃ ca bojoca baurijere ca ĩaparã niiri. 3 To biri atere, “To birora biirucumi” ca ĩi yue niigʉa, cʉ̃ majuropeera ñañarije tii yerijãari, ca ñañarije manigʉ niimi, Jesucristo ca ñañarije manigʉ cʉ̃ ca niirore birora. 4 Ñañarijere ca tiirã cõrora, doti cũurique ca ĩirijere bii ametʉene nʉcãrã tiima. Ñañarije tiiriquea doti cũuriquere bii ametʉene nʉcãrique niiro bii. 5 Mee mʉja, Jesucristo, mani ca ñañarijere cõa bojagʉ doogʉ cʉ̃ ca dooriquere mʉja maji. Cʉ̃a, ca ñañarije manigʉ niimi. 6 To biri Jesucristo mena to birora ca niicõa niirã, ñañarijere tiitima. Ñañarijere ca tiirã niipetirãpʉra Jesucristore ĩati, cʉ̃re majiti, ca biiricarã niima. 7 Yʉ punaacã, jĩcʉ̃ ʉno peera mʉjare cʉ̃ja ĩi ditoticãjato. Añurije ca tiirã, Jesucristo añugʉ cʉ̃ ca niirore birora añurã niima. 8 Ñañarijere ca tiirã, Satanás yaarã niima. Mee, tĩrʉmʉpʉra ñañarije ca tii jʉo dooricʉ niigʉ biimi Satanás. To biri Satanás cʉ̃ ca pade niirijere cõagʉ doogʉra dooupi Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ Jesús, ati yepapʉre. 9 Jĩcãrã ʉno peera Ʉmʉreco Pacʉ punaa ca niirã, ñañarijere tiitima, Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera cʉ̃ ca catiro jãaricarã niiri. To biri ñañarijere tii nʉnʉa waa majitima Ʉmʉreco Pacʉ punaa niiri. 10 Ʉmʉreco Pacʉ punare, to biri Satanás puna menare, ate mena mani ĩa maji: Añurije tiiti, cʉ̃ja yaarãre maiti, ca biirã, Ʉmʉreco Pacʉ punaa méé niima. 11 Jĩcãtopʉre añurije queti mʉja ca tʉorique ate nii: “Mani ameri maico,” ĩirique. 12 Caín're biro ca biitiparã mani nii. Satanás yʉʉ niima ĩigʉ, cʉ̃ baire jĩaupi. ¿Ñee jʉori cʉ̃ baire cʉ̃ jĩaupari? Caín cʉ̃ ca tii niirijea ñañarije peti niiupa; cʉ̃ bai cʉ̃ ca tiirije pea añurije niiupa. 13 Yʉ yaarã, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã mʉjare cʉ̃ja ca ĩa tutiro, “¿Ñee tiirã manire cʉ̃ja ĩa tutiti?” ĩieto. 14 Mee mania, mani yaarãre ca mairã niiri, ñañaro mani ca bii yaiboriquere ca ametʉaricarã mani ca niirijere mani maji, cʉ̃ja yaarãre ca maitirã ca bii yairicarãre birora niicãma ména. 15 Cʉ̃ja yaarãre ca ĩa tutirã, bojoca jĩari maja niima. Jĩari majʉ jĩcʉ̃ ʉno peerena, to birora caticõa niirique cʉ̃pʉre ca niitirijere mʉja maji. 16 Jesucristo manire maima ĩigʉ, cʉ̃ majuropeera manire cʉ̃ ca bii yai bojariquere ca majirã niiri mani maji, ameri mairiquera. To biri mani cãa mani yaarãre maima ĩirã, ñañaro manire to ca bii pacaro “Ñañaro manire bii” ĩitirãra, cʉ̃jare ca tii nemoparã mani nii. 17 Jĩcʉ̃ pairo ca apeye cʉtigʉ nii pacagʉ, cʉ̃ yee wedegʉ tii nemorique ca boogʉre ĩa pacagʉ cʉ̃ ca tii nemotijata, Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca ĩa mairiquere ca majitigʉ niimi. 18 Yʉ punaacã, aperãre mani ca mairijea, mani ʉjero wadora: “Mʉre yʉ mai” mani ca ĩirije wado to niiticãjato, biitirora, díámacʉ̃ra mani ca mairijea, tii nemorique mena mani tii niirije to niijato. 19 To biro tiirã, díámacʉ̃ maquẽ mena ca niirã mani ca niirijere majiri, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore uwiricaro maniro mani niirucu. 20 Apeye ʉno mani ca tii bui cʉtiriquere mani yeri manire to ca wedejãajata cãare, Ʉmʉreco Pacʉ pee niimi, mani yeri ametʉenero ca nii majuropeegʉ, niipetirije ca majigʉ. 21 Yʉ yaarã, apeye ʉno mani ca tii bui cʉtiriquere mani yeri manire to ca wedejãatijata, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore uwiricaro maniro mani nii. 22 To biri niipetirije cʉ̃re mani ca jãirijere manire tiicojorucumi, cʉ̃ ca dotirore biro tii, ñucã cʉ̃ ca ĩa ʉjea niirijere tii, ca tiirã mani ca niiro macã. 23 Ate nii cʉ̃ ca dotirique: Cʉ̃ Macʉ̃ Jesucristore díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjee, ñucã manire cʉ̃ ca tii dotiricarore birora ameri mai, mani ca tii niipe nii. 24 Cʉ̃ ca dotiriquere ca tii nʉnʉjeegʉa, Ʉmʉreco Pacʉpʉre to birora niicõa nii, ñucã cʉ̃ pee cãa cʉ̃ menara niicõa nii, biimi. Manire cʉ̃ ca tiicojoricʉ Añuri Yeri menapʉ Ʉmʉreco Pacʉ manipʉre cʉ̃ ca niirijere mani maji.

1 Juan 4

1 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majiorije mena jãa wede” ca ĩirãre, niipetirãpʉrena tʉo nʉnʉjeeticãña. Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majiorije mena cʉ̃ja ĩimiti ĩirã, cʉ̃ja ca wederijere añuro tʉoya. Ati yepapʉre paʉ peti niicãma, “Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire ca wederã jãa nii,” ca ĩi dito yujurã. 2 Ati wãme nii, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri cʉ̃ ca majiorije mena ca wederãre ĩa majirica wãme: “Jesucristo manire biigʉ dooupi” ca ĩigʉ niimi, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yerire ca cʉogʉ. 3 “Jesucristo manire biigʉ dooupi” ca ĩitigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yerire cʉotimi. “Cristore ca ĩa junagʉ doorucumi,” cʉ̃ja ca ĩiro mʉja ca tʉoricʉ, mee ati yepapʉre ca nii yerijãagʉ yeri peere ca cʉogʉ niimi. 4 Yʉ yaarã, mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã mʉja nii. “Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire ca wederã jãa nii,” ca ĩi ditorãre mʉja bii ametʉa nʉcãcãupa. Mʉjapʉre ca niigʉa, ati yepa macãrã mena ca niigʉ ametʉenero do biro ca tiiya manigʉ niimi. 5 Cʉ̃ja ati yepa macãrã niima; to biri ati yepa maquẽ cʉ̃ja ca majirije wadore wedema. Teere cʉ̃jare tʉo nʉnʉjeema ati yepa macãrã. 6 Mania, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã pee mani nii. To biri, Ʉmʉreco Pacʉre ca majirã manire tʉo nʉnʉjeema. Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca niitirã, manire tʉotima. Ate mena mani ĩa maji Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yerire ca cʉorãre, to biri ca ĩi ditogʉ yerire ca cʉorã cʉ̃ja ca niirijere. 7 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, mani ameri maico, ameri mairiquea Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca dotirije niiro bii. Bojocare ca mairã niipetirã, Ʉmʉreco Pacʉ puna nii, Ʉmʉreco Pacʉre ca majirã nii, biima. 8 Ca bojoca maitirã, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã niima; Ʉmʉreco Pacʉa ca maigʉ niimi. 9 Ʉmʉreco Pacʉ o biri wãme manire ĩñoupi, manire cʉ̃ ca mairijere: Cʉ̃ Macʉ̃ jĩcʉ̃ra ca niigʉre ati yepapʉre cʉ̃re tiicojoupi, cʉ̃ jʉori mani ca catipere biro ĩigʉ. 10 O biri wãme manire maiupi: Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃re mani ca mairije jʉori méé, cʉ̃ pee manire maima ĩigʉ cʉ̃ Macʉ̃re tiicojori, mani ca ñañarije wapare cʉ̃ majuropeera ñañaro cʉ̃ ca bii yai ametʉene bojaro manire tii bojaupi. 11 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, o biri wãme Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca mairique ca niiro macã, mani cãa ca ameri maiparã mani nii. 12 Jĩcʉ̃ ʉnora jĩcãti ʉno peera Ʉmʉreco Pacʉre ĩatiupa. Mani ca maijata, mani menara niimi Ʉmʉreco Pacʉ. Ñucã manire cʉ̃ ca mairije cãa, ĩa majiricarora manire bii nʉnʉa waa. 13 Ʉmʉreco Pacʉ mena mani ca niirijere, ñucã cʉ̃ pee cãa mani mena cʉ̃ ca niirijere, mani maji cʉ̃ Añuri Yerire cʉ̃ ca tiicojoricarã niiri. 14 Jãa majuropeera jãa ĩawʉ. To biri “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ Macʉ̃re tiicojoupi, bojocare Ca Ametʉenepʉre,” jãa ĩi wede. 15 Jĩcʉ̃ ʉno, “Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ra niimi Jesús” ca ĩigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ mena nii, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ cãa cʉ̃ mena nii, biimi. 16 Ate mena Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca mairijere maji, díámacʉ̃ tʉo nʉnʉjee, mani bii eawʉ. Ʉmʉreco Pacʉa ca maigʉ niimi; ca bojoca maigʉa Ʉmʉreco Pacʉ mena niimi; ñucã Ʉmʉreco Pacʉ pee cãa cʉ̃ mena niimi. 17 Ameri mairique o biri wãme manipʉre bii bau nii ea, mania ati yepapʉre, Jesucristo cʉ̃ ca biiricarore birora ca bii niiricarã niiri, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri rʉmʉ ca earo uwiricaro maniro mani ca niipere biro ĩiro. 18 Ameri mairique ca niiri tabera uwirique mani. Díámacʉ̃ra ca bojoca mairã mani ca niijata, uwirique cãa manire camotaticoa. Uwiriquea, ñañaro mani ca biiro ca tiirije niiro bii. To biri ca uwi tʉgoeñarã, ameri mairiquere añuro majitima ména. 19 Mania, Ʉmʉreco Pacʉre mani mai, cʉ̃ pee manire cʉ̃ ca mai jʉorique ca niiro macã. 20 Jĩcʉ̃ ʉno: “Yʉa Ʉmʉreco Pacʉre yʉ mai” ca ĩigʉ nii pacagʉ, cʉ̃ yee wedegʉre cʉ̃ ca ĩa tutijata, to biro ĩi ditocãgʉ ĩimi. ¿Cʉ̃ yee wedegʉ cʉ̃ ca ĩagʉrena ca maitigʉ nii pacagʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩatigʉ peera do biro pee tiicãri cʉ̃ maibogajati? 21 Jesucristo ate manire tii doti cũuupi: “Ʉmʉreco Pacʉre ca maigʉa, cʉ̃ yee wedegʉ cãare cʉ̃ maijato,” manire ĩiupi.

1 Juan 5

1 Díámacʉ̃ra Jesús're, “Mesías niimi,” ca ĩi tʉo nʉnʉjee nʉcʉ̃ bʉorã niipetirã, Ʉmʉreco Pacʉ punaa niima. Ca pacʉre ca maigʉa, cʉ̃ puna cãare maimi. 2 Ʉmʉreco Pacʉre mai, cʉ̃ ca dotirique cãare tii nʉnʉjee, tiirã, Ʉmʉreco Pacʉ punaa cãare mani ca mairijere mani maji. 3 Ʉmʉreco Pacʉre mairiquea, cʉ̃ ca dotiriquere tii nʉnʉjeerique niiro bii. Biiropʉa, cʉ̃ ca dotiriquea do biro ca tii jeeño majiña manirije ʉnopʉ niiti. 4 Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ punaa ca niirã, ati yepa maquẽ ñañarije tii niiriquere ca bii ametʉa nʉcã majirã niima. Díámacʉ̃ mani ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijera, ati yepa maquẽ ñañarije tii niiriquere ca bii ametʉa nʉcãricarã mani ca niiro tii. 5 Jesús're, “Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ niimi” ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉa, ati yepa maquẽ ñañarije tii niiriquere bii ametʉa nʉcãcãmi. 6 Jesucristora niimi, oco mena, to biri díi mena, ca dooricʉ. Oco mena wado méé dooupi. Oco mena, díi mena, dooupi. Añuri Yeri niimi ate cʉ̃ ca ĩariquere ca wedegʉ. Añuri Yeria, díámacʉ̃ ca ĩigʉ niimi. 7 Ʉmʉreco tutipʉre itiarã niima ate cʉ̃ja ca ĩariquere ca wederã: Cʉ̃ Pacʉ, cʉ̃ Macʉ̃ Jesucristo, Añuri Yeri niima. Anija itiarãpʉra jĩcʉ̃ra niima. 8 Ati yepa pee cãare itiarã niima, cʉ̃ja ca ĩariquere ca wederã: Añuri Yeri, oco, díi, niima. Anija itiarãpʉra jĩcã wãmera ca ĩirã niima. 9 Bojoca, cʉ̃ja ca ĩariquere manire cʉ̃ja ca wederije cãare mani tʉo nʉnʉjee. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩariquere manire cʉ̃ ca wederije pee doca ca nii majuropeerije nii, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ Macʉ̃ yee maquẽre cʉ̃ ca wederique niiri. 10 Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeegʉa, atere cʉ̃ yeripʉ cʉocãmi. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirijere díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetigʉa, ca ĩi ditogʉre biro cʉ̃ ca tuaro cʉ̃re tiimi, cʉ̃ majuropeera cʉ̃ Macʉ̃ yee maquẽ cʉ̃ ca ĩariquere cʉ̃ ca wederijere díámacʉ̃ cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetirije mena. 11 Ate nii, cʉ̃ ca ĩariquere Ʉmʉreco Pacʉ manire cʉ̃ ca wederije: To birora caticõa niiriquere manire tiicojoupi Ʉmʉreco Pacʉ. Tee to birora caticõa niirique pea cʉ̃ Macʉ̃pʉre nii. 12 Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeegʉ cãa to birora caticõa niiriquere cʉomi, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetigʉa, ate to birora caticõa niirique cãare cʉotimi. 13 Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re díámacʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeerãre ate mʉjare yʉ owa cojo, to birora caticõa niiriquere ca cʉorã mʉja ca niirijere maji, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re to birora tʉo nʉnʉjeecõa nii, mʉja ca biipere biro ĩigʉ. 14 Ʉmʉreco Pacʉre, “To birora tiirucumi” mani ĩi yue, cʉ̃ ca boorore biro apeye ʉno cʉ̃re mani ca jãirijere manire cʉ̃ ca tʉorijere ca majirã niiri. 15 Mani ca jãi juu buerijere Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tʉorijere ca majirã niiri, cʉ̃re mani ca jãirijere mee ca cʉo yerijãarã mani ca niirijere mani maji. 16 Jĩcʉ̃ ʉno, cʉ̃ yee wedegʉ ñañarije, ñañaro bii yairicaropʉ ca ami waatirije ñañarijere cʉ̃ ca tiiro cʉ̃ ca ĩajata, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃re cʉ̃ jãi juu bue bojajato, to biro cʉ̃ ca tiiro, Ʉmʉreco Pacʉ pee catiriquere cʉ̃re tiicojorucumi, ñañarije, ñañaro bii yairicaropʉ ca ami waatirijere cʉ̃ ca tiijata, yʉ ĩi. Nii jĩcã wãme ñañarije, ñañaro bii yairicaropʉ ca ami waarije, tee jʉori docare, Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃re jãi juu bue bojaya yʉ ĩiti. 17 Niipetirije ñañarije tiirique cõrora ñañarije wado niicãro bii; bii pacaro nii ñañarije tiirique ñañaro bii yairicaropʉ ca ami waatirije. 18 Díámacʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉ punaa ca niirã, ñañarijere cʉ̃ja ca tii nʉnʉa waatirijere mani maji. Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ cʉ̃jare cotemi. To biri Satanás ñañaro cʉ̃jare tii pato wãcõtimi. 19 Ʉmʉreco Pacʉ punaa mani ca niirijere mani maji. Ati yepa niipetiropʉre Satanás cʉ̃ ca dotirije cãare mani maji. 20 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ doori, díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ ca niigʉre cʉ̃ja majijato ĩigʉ, tʉo puoriquere manire cʉ̃ ca tiicojorique cãare mani maji. To biri cʉ̃ Macʉ̃ Jesucristo díámacʉ̃ ca ĩigʉ mena mani nii. Anira niimi Ʉmʉreco Pacʉ ca nii majuropeegʉ, to birora caticõa niiriquere ca tiicojogʉ. 21 Yʉ punaa, tii nʉcʉ̃ bʉoricarã ca bii ditorã menare bojoca catiri niiña. Juan

2 Juan 1

1 Yʉ, bʉcʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca beje amiricore, to biri cõ punaa cãare, yʉ jĩcʉ̃ wado méé yʉ ca mairãre, niipetirã díámacʉ̃ maquẽ Jesucristo yee añurije quetire ca majirã cãa cʉ̃ja ca mairãre, 2 díámacʉ̃ maquẽre majima ĩirã jãa mena ca niirãre, ñucã jãa mena to cãnacã rʉmʉra ca niicõa niiparãre, ati pũuro mena mʉjare yʉ añu doti owa cojo. 3 Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ Macʉ̃ Jesucristo, cʉ̃ ca añu majuropeerije, cʉ̃ ca ĩa mairije, jĩcãri cõro añuro niirique, díámacʉ̃ ca niirije, to biri ameri mairique mena, mʉja mena to niijato. 4 Bʉaro yʉ ʉjea niiwʉ, jĩcãrã mʉja punaa, mani Pacʉ manire cʉ̃ ca dotiricarore biro cʉ̃ja ca tii niirijere ĩagʉ. 5 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, “Mani ameri maico” mʉjare yʉ ĩi jãi. Ate mʉjare yʉ ca owa cojorijea, dotirique wãma wãme méé nii. Mee, jĩcãtopʉra mani ca tʉo jʉo dooriquera nii. 6 Ameri mairiquea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti cũurique ca ĩirore biro tii niirique nii. Ate nii doti cũurique: Ameri maiña, mee jĩcãtopʉra mʉja ca tʉoricarore birora. 7 Ati yepapʉre paʉ peti niicãma, bojocare ca ĩi dito amejuarã. Mani Wiogʉ Jesucristo manire biro upʉ cʉtigʉ cʉ̃ ca doorique díámacʉ̃ ca niirijere ca majirʉgatirã niima. To biro ca biigʉa, ca ĩi ditogʉ, Cristore ca junagʉ, niigʉ biimi. 8 To biri añuro tʉgoeña bojoca catiri niiña, añuro mʉja ca pade niirique wapa ca niipe to yaiticãjato ĩirã. To biro mʉja ca tii niirije wapa Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojopere niipetiro mʉja ca tiicojo ecope peere tii niiña. 9 Noo ca boogʉ, apeyera bii maa wijia, Jesucristo cʉ̃ ca bue majioriquere to birora tʉo nʉnʉjeecõa nii, ca biitigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ mena ca niitigʉ niimi. Jesucristo cʉ̃ ca bue majiorique ca niirore biro teere to birora ca tʉo nʉnʉjeecõa niigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ mena, to biri cʉ̃ Macʉ̃ mena, ca niigʉ niimi. 10 Noo jĩcʉ̃ ʉno mʉjare ca ĩa yujugʉ eagʉ, ate bue majiorique méérena cʉ̃ ca wedejata, mʉja yaa wiire, “Ano niiña” cʉ̃re ĩi, añuro cʉ̃re jãi boca, tiiticãña. 11 Cʉ̃ ʉnore añuro ca jãi bocagʉa, cʉ̃ menara, ñañarije cʉ̃ ca tii niirijere ñañarije ca tii nemogʉ tuacãmi. 12 Paʉ mʉjare yʉ ca ĩi cojorʉgarije niimi biiropʉa. Bʉari, owa cojorique mena yʉ ĩirʉgati. Yʉ majuropeera mʉjare ĩagʉ waari, mʉja mena yʉ wede penirʉga, añuro yeri ʉjea nii añurã mani ca niipere biro ĩigʉ. 13 To biri Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã mʉja yaarã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca beje amiricarã, mʉjare añu doti cojoma. To biro to biijato. Juan

3 Juan 1

1 Ati pũuro mena, yʉ, bʉcʉ, yʉ mena macʉ̃ Gayore, díámacʉ̃ra yʉ ca maigʉre, yʉ añu doti cojo. 2 Yʉ yee wedegʉ yʉ ca maigʉ, mʉ ca yeri jãñarijepʉ añuro ca cati añugʉ mʉ ca niirore birora, mʉ ca tiirije niipetirijepʉra añuro mʉre waa boja, diarique manigʉ nii, mʉ ca bii nʉnʉa waapere biro ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉre mʉre yʉ jãi boja. 3 Jĩcãrã mani yee wederã yʉre ĩarã earã, Jesucristo yee añurije queti díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore biro mʉ ca tii nʉnʉjeecõa niirijere yʉre cʉ̃ja ca wede earo tʉogʉ, bʉaro yʉ ʉjea niiwʉ. 4 Yʉ punaare biro ca niirã, añurije queti díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore biro cʉ̃ja ca tii nʉnʉjeecõa niirijere queti tʉogʉ yʉ ca ʉjea niiro ametʉenero, yʉ ca ʉjea niiro ca tiirije ʉno apeye mani. 5 Yʉ yee wedegʉ yʉ ca maigʉ, aperã mani yaarãre, añuro petira aperori macãrã ca earãre mʉ ca tii nemo niirijere, añuro peti tiigʉ mʉ tii. 6 Cʉ̃ja pea Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca tʉo cojoropʉ, bʉaro cʉ̃jare ca maigʉ mʉ ca niirijere wedewa. To biri waa nʉnʉa waarã cʉ̃ja ca cʉope, tii nemorique cʉ̃ja ca boorijere cʉ̃jare tii nemoña, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejari wãme ʉnopʉ, mʉre yʉ ĩi. 7 Cʉ̃ja pea Jesucristo yee quetire bue yujurã waarã, Cristore ca majitirã cʉ̃ja ca tii nemorijere ca bootiricarã niima. 8 To biri mani, cʉ̃jare ca tii nemoparã mani nii, díámacʉ̃ ca niirije añurije quetire cʉ̃ja ca wede yujuro cʉ̃jare ca tii nemorã mani ca niipere biro ĩirã. 9 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre jĩcã pũuro yʉ owa cojomiwʉ. To biro yʉ ca tiiriquere Diótrefes cʉ̃ja watoare ca jʉo niigʉre biro wado ca niirʉga niigʉ pea jãa ca dotirijere tʉo nʉnʉjeerʉgatimi. 10 To biri mʉja pʉtopʉ yʉ ca waajata, cʉ̃re jʉo cojori, to biro cʉ̃ ca biirique cʉtirijere cʉ̃re yʉ tuti bojoca catiorucu; watoara ĩi dito queti pai nucũ yujumi manire. Ñucã tee wado méé ĩimi. Mani yaarã ca earã cãare, “Ano cãniña,” cʉ̃jare ĩiti, ñucã “Ano cãniña,” ca ĩirʉgarã cãare cʉ̃jare camota, cʉ̃ja mena cʉ̃ja ca niimirijere cʉ̃jare cõa wiene, cʉ̃jare tiimi. 11 To biri yʉ yee wedegʉ yʉ ca maigʉ, ñañarijere ĩa cõo nʉnʉjeeticãña. Añurije peere ĩa cõoña. Añurije peere ca tiigʉa, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ niimi. Ñañarije ca tiigʉa, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitigʉ niimi. 12 Demetrio yee maquẽ peera niipetirãpʉra añuro wederucuma. Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ díámacʉ̃ ca ĩigʉ cãa majimi, Demetrio cʉ̃ ca tii niirijere. Jãa cãa, cʉ̃ yee maquẽre añuro jãa wede, mʉ cãa díámacʉ̃ra jãa ca ĩirijere mʉ maji. 13 Paʉ mʉre yʉ ca ĩirʉgarije nii biiropʉa. Bʉari, owa cojorique mena mʉre yʉ ĩirʉgati. 14 Yoari méé yʉ waarucu biigʉpʉa. To cõropʉ añuro mʉ mena mani wede penijaco. 15 Añuro niirique mʉ mena to niijato. Mani mena macãrã mʉre añu doti cojoma. Ñucã mani mena macãrã cãa cʉ̃ja añujato. To biro to biijato. Juan

Judas 1

1 Yʉ Judas, Santiago yee wedegʉ, Jesucristore pade bojari majʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairã, cʉ̃ ca bejericarã, Jesucristo cʉ̃ ca ĩa cote niirãre yʉ owa cojo. 2 Bʉaro mʉjare cʉ̃ ca ĩa mairije, añuro jĩcãri ameri mairique, to biri ameri mairique, mʉja mena to niijato. 3 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, ametʉarique mʉja, yʉ cãa, mani ca cʉorije maquẽre bʉaro yʉ ca owarʉga niirucuriquere, mecʉ̃ra díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca niirãre jĩcãtira cʉ̃ ca tiicojo peoticãriquere, to birora ĩa nʉnʉjee wede bayi, tiicõa niiña ĩigʉ, atere o biro mʉjare yʉ ĩi owa cojo. 4 Mee tĩrʉmʉpʉra Ʉmʉreco Pacʉ wederiquepʉ, ñañaro ca tii eco yaiparãre “To biro biirucuma” cʉ̃ja ca ĩi owa cũu jʉguequĩricarã, jĩcãrã bojoca bau niiro biitirãra ĩa majiña manirã mʉja watoapʉre nii yerijãama. Cʉ̃ja, ca bojoca ñañara, mani Ʉmʉreco Pacʉ añuro manire cʉ̃ ca tii bojariquerena noo ca booro ñañarije tii nucũ yujurique pee jeeño, jĩcʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ ca niigʉ niipetirije jotoa ca niigʉre booti, mani Wiogʉ Jesucristore booti, ca biirã niima. 5 Mee ate niipetirijere añuro mʉja ca maji pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ yaa puna macãrã Egiptopʉ ca pade coterã cʉ̃ja ca niimiriquere cʉ̃jare jee wiene, tiicãri jiro cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeetirãre cʉ̃ ca tii yaio bateriquere mʉja ca majiro yʉ boo. 6 Ʉmʉreco Pacʉa, cʉ̃ pʉto macãrã cãare, cʉ̃ja ca doti niipe cõrora tiiri méé cʉ̃ja yaa taberena witi weo, ca biiricarãre, ca naitĩari tabe to birora ca niicõa niiri tabepʉ cʉ̃jare bia dopocãri cʉomi, cʉ̃ ca ĩa beje majuropeeri rʉmʉ ca niiro ĩa bejeri ñañaro cʉ̃jare tiirʉgʉ. 7 Cʉ̃jare birora Sodoma, Gomorra, to biri tii macã wejari macãrã cãa, tiirica wãme cõro méépʉ niipetirã mena tii epericarã cʉti, ca tiiya manirije ñañarijepʉ tii ametʉene nʉcã, tiiupa. Tee jʉori, pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ ñañaro tamʉori, niipetirãpʉre “Ñañaro tamʉoupa cʉ̃ja cãa,” cʉ̃ja ca ĩi majipere biro ĩirã to biro biiupa. 8 Cʉ̃jare birora anija, cʉ̃ja ca quẽñarijerena “To biro biirʉga,” ca ĩi dito nucũ yujurã, cʉ̃ja upʉrire ñañaro ca biiro tii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijere booti, ñucã ʉmʉrecopʉ ca doti tutuarãrena ñañaro ĩi tuti epe, tiima. 9 Ʉmʉreco Pacʉre pade bojari majʉ Miguel majuropeepʉ cãa, Moisés upʉri niiquĩrique jʉori Satanás mena ameri tutigʉ, “Ñañaro mʉ bii yai ʉcʉarucu,” ĩi tutiricaro maniro, “Ʉmʉreco Pacʉ pee mʉre cʉ̃ tutijato,” cʉ̃re ĩicãupi. 10 Cʉ̃ja, cʉ̃ja ca majitirijerena ñañaro ĩi wede paicãma. Waibʉcʉrã ca tʉo puorique manirã cʉ̃ja ca biirore biro cʉ̃ja ca tʉgoeña majirijeacã wado menara cʉ̃ja ca maji bʉarije peera, cʉ̃ja majuropeera ñañaro cʉ̃ja ca bii yaiperena ĩi bui cʉticãma. 11 ¡Abé nija cʉ̃ja, Caín niiquĩricʉ cʉ̃ ca tiiquĩricarore biro ca tii nʉnʉjeerã! Wapa tiirica tiiri booma ĩirã, Balaam cʉ̃ ca biiricarore birora Ʉmʉreco Pacʉ peera tʉo nʉnʉjeerʉgatima. Ñucã Coré niiquĩricʉ cʉ̃ wiorãre ametʉene nʉcãma ĩigʉ, cʉ̃ ca bii yairicarore birora bii yaicãma. 12 Ameri mai nʉcʉ̃ bʉo mʉja ca tii boje rʉmʉri queno nea poo baa niiri taberire cʉ̃ja menara, bobori méé mʉja watoare bii ñaajuacãri, nʉcʉ̃ bʉo jañuri méé baa, jini, bii ʉjea nii niima. Cʉ̃ja yee maquẽ wado ca amarã niima. Bueri bʉrʉa, ca oco maniri bʉrʉare wino ca paa puu cojori bʉrʉare biro biima. Yucʉ, tee ca dica cʉtiri cuu ca ea pacaro, ca dica maniri yucʉre biro biima. Pʉatipʉ jinicã yai waa, tiigʉʉrire ca nʉcõ menapʉra wẽe yaiocã, tiiricagʉʉrire biro biima. 13 Cʉ̃ja majuropeera boborije cʉ̃ja ca tii nucũ yujurije mena, dia pairiya uwioro ca jaberije tee majuropeera jopo ca jabe wienerijere biro biima. Ñocõa noo ca boorora ca waa nucũ yujurãre biro niima ĩirã, bʉaro ca naitĩari tabepʉ ñañaro ca bii yai waaparã peti niirã biima. 14 Enoc, Adán jirore jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã jiro macʉ̃ cãa cʉ̃jarena ĩigʉra: “Ʉpʉ, cʉ̃ yaarã cʉ̃re queti wede bojari maja paʉ millares mena, 15 bojoca niipetirãre niipetirije ñañarije cʉ̃ja ca tiirique wapa, bojoca ñañarã niiri, niipetirije ñañari wãmeri Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca ĩi buirique wapa, ñañaro cʉ̃jare tiigʉ doogʉ doomi,” ĩi jʉguequĩupi. 16 Anija, niipetirijepʉrena túáticã, niipetirijepʉrena wede pai, cʉ̃ja upʉri ca tiirʉgarije wado tii, “O biro ca biirã jãa nii” ĩi tʉgoeñarique cʉticãri wede, jãa peere cʉ̃ja tʉo nʉnʉjeejato ĩirã bojocare añuro cʉ̃jare ĩi nʉcʉ̃ bʉo, tii dito nucũ yujuma. 17 Yʉ yaarã yʉ ca mairã, mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricarã mʉjare cʉ̃ja ca ĩiriquere tʉgoeñaña. 18 O biro mʉjare ĩiupa: “Ca tʉjari yʉteari ca nii waarucuro, bojoca, ñañarije ca ĩi bui eperã nii, cʉ̃ja upʉri ca boorore biro wado ca tiirã nii, biirucuma,” mʉjare ĩi wedeupa. 19 Cʉ̃ja niima, añuro jĩcãri mena nii majiña maniro tii, ñañarije cʉ̃ja ca tiirʉga tʉgoeñarijera tii, ca tiirã. Tee tiirã cʉ̃ja, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yerire cʉotima. 20 Mʉja, yʉ yaarã yʉ ca mairã, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique ca ñañarije manirijere to birora tʉgoeña bayicõa niiña. Añuri Yeri mʉjare cʉ̃ ca majiorije mena juu bueya. 21 Mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca mai ĩarije jʉori, to birora caticõa niirique Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojopere mʉja ca yue niiro cõrora, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca mairijere acoboticãña. 22 “Yee méé ĩima,” ca ĩi tʉgoeña bayitirãre ĩa maiña. 23 Aperãra ñañaro ca ʉ̃ʉ yaiborãre, añurije queti cʉ̃jare wede majio, cʉ̃ja ca ametʉaro tiiya. Aperãra cʉ̃jare boo paca ĩa, tii nemoña. Tee peere, tʉgoeña bojoca catiri cʉ̃jare tii nemoña. Ñañarije cʉ̃ja ca tii niirije mena cʉ̃ja jutire ñañarije cʉ̃ja ca tii paa jĩorique menapʉrena ĩa junacãña. 24 ¡Ʉmʉreco Pacʉ jĩcʉ̃ra ca niigʉ, manire Ca Ametʉenegʉ, ñañarije mʉja ca tiitipere biro ĩigʉ cʉ̃ ca doti tutuarije mena teere mʉjare ca tii camota niigʉ, cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri tabe ca añu majuropeeri tabepʉre bʉaro ʉjea niirique mena ca ñañarije manirã mʉjare ca cũupʉre, ĩi nʉcʉ̃ bʉorique, do biro ca tiiya manigʉ niirique, niipetirijepʉre ca doti niigʉ niirique, doti maji niirique, mecʉ̃re, ñucã to birora, cʉ̃re to niicõa niijato mani Wiogʉ Jesucristo jʉori! To biro to biijato. Judas

Apocalipsis 1

1 Ate nii, Jesucristo, cʉ̃re ca pade bojarãre, yoari mééra ca biipere cʉ̃ ĩñojato ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca ĩñorique. Jesucristo, yʉ cʉ̃re pade bojari majʉ Juan're ate cʉ̃ ca ĩariquere yʉ ca majipere biro ĩigʉ, cʉ̃ yʉʉ queti wederi majʉ mena wede doti cojoupi. 2 To biro cʉ̃ ca ĩiricʉ niiri, yʉ ca ĩarique niipetirore “Díámacʉ̃ra nii” yʉ ĩi. Ñucã cʉ̃ majuropeera Ʉmʉreco Pacʉ yee añurije quetire Jesucristo cʉ̃ ca wede majioricʉ niiri, “To birora biiwʉ” ca ĩigʉ yʉ nii. 3 Ʉjea niiña, ate quetire ca buegʉ. Ʉjea niiña, ate “O biro biirucu” ĩirique quetire tʉo, ñucã ano owarique ca niirije ca ĩirore biro tii nʉnʉjee, ca biirã. Mee, “To biro biirucu” ĩirique ca biipa cuu ea dooro bii. 4 Yʉ, Juan, Asia yepapʉre jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri macãri macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre yʉ añu doti owa cojo: Ʉmʉreco Pacʉ jĩcãtopʉra ca nii jʉo dooricʉ, mecʉ̃ cãare ca niigʉ, ñucã ca doopʉ, to biri cʉ̃ ca doti duwiri tabe jʉguerore jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro yeri ca niirã, 5 ñucã Jesucristo Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire díámacʉ̃ ca wede ametʉenegʉ, ca bii yaicoaricʉ nii pacagʉ, ca cati tua jʉguericʉ, ati yepa macãrã niipetirã ʉparãre ca dotigʉ cãa, añurije, jĩcãri mena añuro niiriquere, mʉjare cʉ̃ tiicojojato. Jesucristo manire mai, cʉ̃ ca díi bate yai waarique mena mani ca ñañarijere acobo, 6 ñucã cʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ Pacʉ yaarã wiorã, paia, mani ca niiro manire tiiupi. ¡Do biro ca tiiya manigʉ cʉ̃ ca niirije, cʉ ca doti tutuarije, cʉ̃ yee to birora ca niicõa niirije to niijato! To biro to biijato. 7 ¡Ĩaña! Jesucristo, bueri bʉrʉripʉ doomi. Niipetirã cʉ̃re ĩarucuma. Cʉ̃re ca paa pua tuuricarã, cʉ̃re ca jadericarãpʉ cãa, cʉ̃re ĩarucuma. Ati yepa macãrã bojoca poogaari niipetirãpʉra cʉ̃ ca dooro ĩa ʉcʉari, bʉaro otirucuma. Ʉ̃gjá, to biro to biijato. 8 “Yʉ, yʉ nii Ca Nii Jʉogʉ, ñucã Ca Tʉjagʉ, Ʉmʉreco Pacʉ Ca Doti Tutua Majuropeegʉ, cʉ̃ra ca niicõa niigʉ, ca nii jʉo dooricʉ, ñucã ca doopʉ,” ĩimi Ʉpʉ. 9 Yʉ, Juan, mʉja yee wedegʉ, Jesucristo mena ca niigʉ niiri, mʉjare birora ñañaro tamʉo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabere nii, Jesucristo tʉgoeña bayirique cʉ̃ ca tiicojorije cãare cʉo, yʉ bii. Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere, Jesucristo yeere yʉ ca ĩariquere, yʉ ca wederije jʉori, Patmos ca wãme cʉtiri yucʉ poogapʉ cʉ̃ja ca cũu cõaricʉ yʉ niiwʉ. 10 Toopʉ yʉ ca niiro, Wiogʉre juu bue nʉcʉ̃ bʉorica rʉmʉ ca niiro, Añuri Yeri cʉ̃ ca tutuarije yʉre ca bii ote weo nʉcõropʉ, yʉ jiro pee tutuaro wederique, putirica wʉʉ mena putiricaro ca bʉjʉro cõro, 11 o biro yʉre ca ĩirijere yʉ tʉowʉ: —Mʉ ca ĩarijere jĩcã pũuropʉ owari, Asia yepa macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niiri macãri macãrãre tiicojoya: Éfeso, Esmirna, Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia, Laodicea, ca wãme cʉtiri macãrire —ĩiwʉ. 12 To biro ca ĩi wedeoro tʉo, “¿Ñiru peti to biro cʉ̃ ĩiti?” ĩigʉ, cʉ̃re ĩarʉgʉ yʉ amojode nʉcãwʉ. To biro bii amojode nʉcã ĩa cojogʉ, jĩa boerica tuturi oro mena cʉ̃ja ca quenorique jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri tuturire yʉ ĩawʉ. 13 Tee jĩa boerica tuturi watoare, jĩcʉ̃ Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re biigʉ, cʉ̃ dʉporipʉ ca nii eyorito jutiro jãña, ñucã oro mena tiirica quejero, cʉ̃ cotiapʉ ca nii eyori quejerore jia tuucãricʉ ca niigʉre yʉ ĩawʉ. 14 Cʉ̃ poa cãa oveja poare biro, ñucã oco wetare biro ca botirije, niiwʉ. Cʉ̃ capegaari cãa pecame ca ʉ̃ʉ nucũri punare biro bauwʉ. 15 Cʉ̃ dʉpori cãa ãjipõa pĩirire añuro wate aji yooricarore biro, ñucã pecamepʉ joericaro ca jũarore biro ajiyaawʉ. Cʉ̃ ca wederije cãa poea oco bʉaro ca bʉjʉ ñaajãa nʉcãrore biro bʉjʉwʉ. 16 Cʉ̃ amo díámacʉ̃ nʉñare jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã ñocõa cʉowi. To biri ñucã cʉ̃ ʉjeropʉre jĩcã pĩi, niipĩi pʉa nʉñapʉra joo yoorica pĩi witiwʉ. Ñucã cʉ̃ diámacʉ̃ cãa, muipũ ʉmʉreco macʉ̃ cʉ̃ ca aji boe bate niiro cõro boe batewʉ. 17 Cʉ̃re ĩagʉra, cʉ̃ pʉtora yʉ dia ñaacũmucoawʉ. To biro yʉ ca biiro, cʉ̃ pea cʉ̃ amo díámacʉ̃ nʉña mena yʉre ñia peori, o biro yʉre ĩiwi: bk00154b.tif 18 Ca Catigʉ yʉ nii. Yʉ bii yaicoawʉ ména. Ca bii yaicoaricʉ nii pacagʉ, mecʉ̃ra to birora ca caticõa niigʉ yʉ nii. Yʉa, bii yairiquere, ñucã to birora ñañaro ca bii yairã cʉ̃ja ca niiropʉ cãare, doti majiriquere yʉ cʉo. 19 ” “To biri mʉ ca ĩajãrijere, mecʉ̃ ca biirijere, ñucã jiropʉ ca biipe cãare, owaya.” 20 To biri ate nii, yʉ amo díámacʉ̃ nʉña peere ñocõa jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã, ñucã jĩa boerica tuturi cãare jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirije mʉ ca ĩajãrije, bojoca cʉ̃ja ca majitirijere yʉ ca wede majiorije: Jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã ñocõa, Ʉmʉreco Pacʉ yee queti wederi maja, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri macãri macãrã niima. Ñucã, jĩa boerica tuturi jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri tuturi cãa Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri macãrire nii cõoñaro bii —yʉre ĩi wede majiowi.

Apocalipsis 2

1 —Éfeso macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre queti wederi majʉre o biro ĩi owa cojoya: “Cʉ̃ amo díámacʉ̃ nʉñare ñocõa jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã ca cʉogʉ, ñucã jĩa boerica tuturi jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri tuturi oro mena cʉ̃ja ca tiirica tuturi watoapʉ ca waa yujugʉ, o biro ĩimi: 2 Niipetirije mʉja ca tii niirije, niipetirije tutuaro mena pade, pato wãcãricaro maniro to birora tiicõa nii, mʉja ca biirijere yʉ maji. Ñucã, ñañarije ca tiirãre booti, Jesucristo cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede dotiricarã niiti pacarã, ‘Cʉ̃ ca wede dotiricarã jãa nii,’ ca ĩirʉgarãre, ‘Ca ĩi ditori maja niima,’ mʉja ca ĩi ĩa majirije cãare yʉ maji. 3 ‘Ñañaro manire biicã,’ ĩi tʉgoeñarique pairicaro maniro yʉ yee jʉori yerijãari méé, ñañaro tamʉo pacarã to birora mʉja pade bayicõa nii. 4 ”To biro ca biirã nii pacarã, jĩcã wãme mʉja ca tiitirije nii: Jĩcãto yʉre mʉja ca mai jʉoricaro cõro yʉre mʉja maiti. 5 Tʉgoeñaña, no cõropʉ to biro mʉja biiri: Teere tʉgoeña wajoari, ñucã jʉguero mʉja ca tiiricarore biro tii niiña. Mʉja ca tʉgoeña wajoatijata, yoari mééra waari, jĩa boerica tutu too ca niiri tuture yʉ ami weocãrucu. 6 Biirãpʉa, jĩcã wãme yʉ ca ĩa biijejari wãme mʉja tii. Yʉ ca junarore birora mʉja cãa, Nicolaítas cʉ̃ja ca tii niirijere mʉja juna. 7 ”¡Ca amoperi cʉtirã tʉoya, Añuri Yeri, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ ca ĩirijere! Ñañaro bii pacarã, to birora ca tʉgoeña bayi tutua ametʉene nʉcãrãre, catirique ca niiricʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca niiri tabe macãgʉ dicare ca baapʉ cʉ̃ ca niiro yʉ tiirucu” —ĩimi. 8 —Esmirna macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre queti wederi majʉ cãare o biro ĩi owa cojoya. Ate ĩimi, Ca Nii Jʉogʉ, ñucã Ca Tʉjagʉ, bii yaicoa, ñucã cati tua, ca biiricʉ: 9 “Ñañaro tamʉo, ca apeye manirã nii, mʉja ca biirije cãare yʉ maji. To biro bii pacarã añurije queti mena peera, ca apeye pairã mʉja nii. Ñucã judíos niiti pacarã, ‘Judíos jãa nii,’ ca ĩirã, Satanás'rena ca tii nʉcʉ̃ bʉorã ca niirã, ñañarije cʉ̃ja ca ĩi tutirijere yʉ maji. 10 To biri ñañaro ca tamʉoparã mʉja ca niirijere uwiticãña. Mʉja mena macãrã jĩcãrãre ‘Jesucristo yaarãra cʉ̃ja niimiti,’ ĩigʉ, tia cũurica wiipʉ cʉ̃jare tia cũurucumi Satanás. Ñucã ñañaro mʉjare cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeero, pʉa amo cõro niiri rʉmʉri ñañaro mʉja tamʉorucu. Bii yairãpʉ tʉgoeña bayi yerijãaña. Yʉ pea tee wapare, catiriquere mʉjare yʉ tiicojorucu. 11 ”¡Ca amoperi cʉtirã tʉoya, Añuri Yeri, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ ca ĩirijere! Ñañaro bii pacarã, to birora ca tʉgoeña bayi tutua ametʉene nʉcãra, pʉati bii yairiquere jĩcã wãme ʉnopeera ñañaro tamʉotirucuma” —ĩimi. 12 —Pérgamo macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre queti wederi majʉ cãare o biro ĩi owa cojoya. Ate ĩimi ñiipĩi pʉa nʉñapʉra añuro ca joo yoori pĩi niipĩi ca cʉogʉ: 13 “Mʉja ca tii niirijere yʉ maji. Satanás cʉ̃ ca doti niiri tabe pʉto mʉja ca niirije cãare yʉ maji. To biro bii pacarã, to birora añuro yʉre mʉja tʉo nʉnʉjeecõa nii. Yʉ yee jʉori mʉjare cʉ̃ja ca jĩarʉgamijata cãare, díámacʉ̃ yʉre mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere mʉja yerijãatiupa. Antipas, yʉ yee quetire ca niirore biro añuro queti wederi majʉre, tii macã Satanás cʉ̃ ca niiri macãpʉre ñañaro tii ecori, cʉ̃ ca jĩa eco yairi tabe cãare mʉja uwitiupa. 14 To biro ca biirã mʉja ca nii pacaro, jĩcã wãmeri mʉjare yʉ ca ĩipere yʉ cʉo: Balaam niiquĩricʉ, weericarãre tii nʉcʉ̃ bʉorã baarique cʉ̃ja ca tiicojorijere baa, ñucã ʉmʉa, nomia, ca tiiya maniri wãmepʉ ñee epe nucũ yuju, cʉ̃ja ca tiiro tiicãri, israelitas ñañarije cʉ̃ja ca tiiro tiiya, Balac're ca ĩi wede majioquĩricʉ cʉ̃ ca bue majioriquere jĩcãrã teere ca tii nʉnʉjeerãre wede majioricaro ʉnora, to birora cʉ̃jare mʉja ĩacã. 15 Ñucã, jĩcãrã Nicolaítas cʉ̃ja ca bue majioriquere ca tii nʉnʉjeerã cãare, to birora mʉja ĩacã. 16 To biri to cõrora tʉgoeña yeri wajoaya. To biro mʉja ca biitijata, yoari méé waari, niipĩi yʉ ʉjeropʉ ca witiri pĩi mena, cʉ̃ja mena yʉ ameri quẽegʉ waarucu. 17 ”¡Ca amoperi cʉtirã tʉoya, Añuri Yeri, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ ca ĩirijere! Ñañaro bii pacagʉ, to birora ca tʉgoeña bayi tutua ametʉene nʉcãcãgʉre maná yaioropʉ ca niirijere cʉ̃re yʉ ecarucu, ñucã jĩcãga ʉ̃tãga añuro ca botirica wãma wãme owa tuuricaga, tiigare yʉ ca tiicojogʉ wado cʉ̃ ca majipagare yʉ tiicojorucu” —ĩimi. 18 —Tiatira macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre queti wederi majʉ cãare o biro ĩi owa cojoya. Ate ĩimi Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃ pecame ca ʉ̃ʉ nucũri punare biro cape cʉti, ñucã ãjipõa pĩiri añuro ca jũa ajiyaarijere biro dʉpori cʉti, ca biigʉ: 19 “Mʉja ca tii niirijere, mʉja ca mairijere, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere, bojocare añuro ca tii nemorã mʉja ca niirijere, pato wãcãtirãra mʉja ca tʉgoeña bayi niirijere, yʉ maji. Ñucã mecʉ̃ mʉja ca tii niirijere, tii jʉorã mʉja ca tiiricaro ametʉenero mʉja ca tii niirije cãare yʉ maji. 20 ”To biro ca biirã nii pacarã, Jezabel, cõ majuropeera, ‘Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majo yʉ nii,’ ca ĩi yeego, mʉja watoare ca niigore wede majiori méé to birora cõre mʉja ĩacã. Cõ pea cõ ca bue majiorije mena, yʉ yaarã yʉre pade bojari majare ĩi ditori, ʉmʉa, nomia ca tiiya maniri wãmepʉ ñee epe nucũ yuju, ñucã weericarãre ĩi nʉcʉ̃ bʉorã baarique cʉ̃ja ca tiicojorijere baa, cʉ̃ja ca tiiro tiimo. 21 Ñañaro cõ ca tii niirijere tii yerijãari, tʉgoeña yeri wajoa cõ biijato ĩigʉ, jĩcã cuu cõre yʉ cũumiwʉ. Cõ pea to biro ñañaro cõ ca tii niirijere tʉgoeña, yeri wajoarʉgatimo. 22 To biri puniro cõ ca diarique tamʉoro yʉ tiirucu. Cõ ca bue majiorijere cõ ca tiirore biro ca tii nʉnʉjeerã cãa, to biro cʉ̃ja ca tii niirijere cʉ̃ja ca tʉgoeña wajoatijata, ñañaro cʉ̃ja ca tamʉoro yʉ tiirucu. 23 Cõ puna cãare yʉ jĩa batecãrucu. To biro yʉ ca tiiro niipetirã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã, bojoca cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijere, yeri cati tʉgoeñariquepʉre, ca majigʉ yʉ ca niirijere majirucuma. Ñucã mʉja ca niiro cõrorena, mʉja ca tiirique ca niirore biro tee wapare yʉ tiicojorucu. 24 Mʉja Tiatira ca niirã, mʉjare ĩi ditori cõ ca bue majioriquere tiiti, ñucã, ‘Satanás cʉ̃ ca yeri tutuarije cʉ̃ jĩcʉ̃ra cʉ̃ ca majirije nii,’ cʉ̃ja ca ĩirije cãare majiti, ca biirãra ‘Apeye mʉjare yʉ tii doti nemotirucu,’ yʉ ĩi. 25 Mee, mʉja ca tii maji niirije docare yʉ ca doori rʉmʉpʉ to birora añuro tiicõa niiña. 26 ”Ñañaro bii pacarã, to birora tʉgoeña bayi tutua ametʉene nʉcã, ñucã yʉ ca boori wãmere to birora tii yapano nʉcã ca biirãre, bojocare cʉ̃ja ca doti maji niipere yʉ tiicojorucu, 27 yʉ Pacʉ doti majiriquere yʉre cʉ̃ ca tiicojoro yʉ ca ñeericarore birora. To biri cʉ̃ja pea, cõmegʉ cʉocãricarã bojoca poogaarire doti niirucuma. Ñucã diirʉrire paa waa baterãre biro cʉ̃jare tiirucuma. 28 ”Ñucã boeri ñocõre cʉ̃jare yʉ tiicojorucu. 29 ¡Ca amoperi cʉtirã tʉoya, Añuri Yeri, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ ca ĩirijere!” —ĩimi.

Apocalipsis 3

1 —Sardis macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre queti wederi majʉ cãare o biro ĩi owa cojoya. Ate ĩimi Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojoricarã, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro yeri ca niirã cʉo, ñucã to cãnacã ñocõare cʉogʉ: “Mʉja ca tiirije niipetirijere yʉ maji. Ca catirãre birora mʉja wedeo nii; biirãpʉa añuro petira ca bii yairicarãre biropʉ mʉja niicã. 2 ‘Wãcã, bojoca catiya nija’ yai nʉcã waaropʉ ca biirijere cati tua, ca maja nʉcãro tiiya petopʉra. Yʉa, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore añurije mʉja ca tii niirijere yʉ bʉati. 3 Mʉjare cʉ̃ja ca wede majiorique mʉja ca tʉoriquere tʉgoeñari, tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeya. Ñucã ñañaro mʉja ca tiirijere tʉgoeña wajoaya. Tʉgoeña bojoca cati, mʉja ca bii yue niitijata, ‘Cʉ̃ doocumi’ mʉja ca ĩitiri tabe ʉnore, jĩcʉ̃ jee dutiri majʉre biro yʉ earucu. 4 ”To biro mʉja ca biimijata cãare, Sardis're niima jĩcãrã ñañarijere tiirucu ca tiitirã. Cʉ̃ja, ca ñañarije manirã niima ĩirã juti botirije jãñacãri, yʉ mena waa yujurucuma. To biro ca biiparãra niirã biima. 5 Ñañaro bii pacarã to birora ca tʉgoeña bayi tutua ametʉene nʉcãrã, añurije juti botirije jãñarucuma. Cʉ̃ja wãme, owarica pũuro catirique ca niiri pũuropʉre owa tuuriquere, jĩcãti ʉno peera yʉ coetirucu. To biro tiitigʉra yʉ Pacʉ, to biri cʉ̃re queti wede bojari maja mena cʉ̃ ca ĩa cojoro, ‘Ani jãare yʉ maji,’ yʉ ĩirucu. 6 ”¡Ca amoperi cʉtirã tʉoya, Añuri Yeri, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ ca ĩirijere!” —ĩimi. 7 —Filadelfia macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre queti wederi majʉ cãare o biro ĩi owa cojoya. Ate ĩimi ca ñañarije manigʉ, díámacʉ̃ wado ca ĩigʉ, Wiogʉ David niiquĩricʉ yaaro jope pãaricarore ca cʉogʉ, cʉ̃ ca pãaro jĩcʉ̃ ʉno peera bia weo majiña mani, ñucã cʉ̃ ca biaro jiro cãare jĩcʉ̃ ʉno peera pãa weo majiña mani, ca biigʉ: 8 “Mʉja ca tii niirije niipetirije yʉ maji. Ca tutuatirãacã mʉja nii, biirãpʉa. To biro bii pacarã, mʉjare yʉ ca ĩirore biro tii nʉnʉjee, yʉre ca majirã mʉja ca niirijere wede junati, mʉja biiti. Ĩaña. Mʉja jʉguerore jĩcã jope yʉ jope pãa nʉcõ, jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ ca biatipa jopere. To biri añurije quetire mʉja ca wede yujuro, jĩcʉ̃ ʉno peera mʉjare camota majitirucumi. 9 Satanás're ca ĩi nʉcʉ̃ bʉo nʉnʉjeerã, judíos niiti pacarã, ‘Judíos jãa nii’ ca ĩi ditorã mʉja pʉto waari, cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena cʉ̃ja ca tuetuu ea nuu waaro yʉ tiirucu, yʉ ca mairã mʉja ca niirijere cʉ̃ja ca majipere biro ĩigʉ. 10 To birora ca tʉgoeña bayicõa niirã niirique yʉ ca dotiriquere, mee to birora mʉja bii. To biri yʉ pee cãa, ati ʉmʉreco niipetiropʉ ati yepa ca niirãre ñañaro mani ca tiiro ca bii buiyeerije ca bii eari tabere mʉjare yʉ ĩa coterucu. 11 ”Yoari méé yʉ doorucu. Mʉja ca cʉorijere to birora ĩa nʉnʉjeecõa niiña, añurije mʉja ca bʉapere jĩcʉ̃ ʉno peera mʉjare cʉ̃ ca ẽmatipere biro ĩirã. 12 Ñañaro bii pacarã ca tʉgoeña bayi tutua ametʉa nʉcãrãre, yʉ Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii wii bota cʉ̃ja ca niiro yʉ tiirucu. To biri jĩcãti ʉno peera tii wiire witi weo, biitirucuma. To biri cʉ̃japʉre, yʉ Ʉmʉreco Pacʉ wãme, yʉ Ʉmʉreco Pacʉ yaa macã Jerusalén ʉmʉreco tutipʉ ca duwi doori macã yʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojori macã wãmere, ñucã yʉ wãme wãma wãme cãare cʉ̃japʉre yʉ owa tuurucu. 13 ”¡Ca amoperi cʉtirã tʉoya, Añuri Yeri, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ ca ĩirijere!” —ĩimi. 14 —Laodicea macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre queti wederi majʉ cãare o biro ĩi owa cojoya. Ate ĩimi “To biro to biijato” ca ĩigʉ, cʉ̃ ca ĩariquere díámacʉ̃ ca wedegʉ, díámacʉ̃ wado ca ĩigʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jeeñorique niipetirije jotoa ca niigʉ: 15 “Mʉja ca tii niirije niipetirije yʉ maji. Bʉaro ca ajirijere biro niiti, ñucã bʉaro peti ca yʉjʉarijere biro niiti, mʉja ca biirijere yʉ maji. Bʉaro ca ajirijere biro nii, bʉaro ca yʉjʉarijere biro nii, mʉja ca biijata añucã boo. 16 To biri bʉaro ca yʉjʉarijere biro nii, ñucã bʉaro ca ajirijere biro nii, biitirãra, ca aji potirijere biro pee mʉja ca niirije jʉori mʉjare yʉ ʉjeoti batecãrucu. 17 ‘Paʉ ca apeye cʉtirã jãa nii, añuro jãa niicã, ñee ʉno jãare dʉjati,’ mʉja ĩi, biirãpʉa. To bii pacarã mʉja ca catiro jãñarije mena peera, añurijere ca cʉotirã, ca ñañarã, ca apeye manirã, ca ĩatirã, ca juti manirãre biro mʉja ca niirije peera, ‘To biro jãa biicu,’ mʉja ĩi ĩa majiti. 18 To biri ca apeye pairã niirʉgarã, pecamepʉ joe weerique oro weta wapa tiiya. Ñucã boboro juti manirã mʉja ca niirijere jãña bʉatorʉgarã juti botirije, to biri ñucã ʉco capegaarire pioriquere, yʉre ca wapa tiiparã mʉja nii, añuro mʉja ca ĩa majipere biro ĩirã, mʉjare yʉ ĩi wede majio. 19 Niipetirã yʉ ca mairãre tuti bojoca catio, wede majio, yʉ tii. To biri tʉgoeña bojoca cati, tʉgoeña yeri wajoaya. 20 ”Ĩaña. Jãa waarʉgʉ, jopepʉ yʉ jʉo nucũ, jĩcʉ̃ ʉno yʉ ca jʉorijere tʉo, jope pãa, cʉ̃ ca tiijata, cʉ̃ mena cʉ̃ yaa wiipʉ jãa waa, cʉ̃ mena baa, cʉ̃ pee cãa yʉ mena baa, añuro bapa cʉti, yʉ tiirucu. 21 Ñañaro bii pacarã, to birora ca tʉgoeña bayi tutua ametʉene nʉcãrãre, ñañarijere bii ametʉene nʉcãri, yʉ Pacʉ mena, cʉ̃ ca doti niiri tabepʉ yʉ ca duwi earicarore birora yʉ cãa, yʉ ca doti niiri tabere yʉ mena cʉ̃ja ca duwiro yʉ tiirucu. CN02107B.tif 22 ”¡Ca amoperi cʉtirã tʉoya, Añuri Yeri, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ ca ĩirijere!” —ĩimi.

Apocalipsis 4

1 Ate jiro ĩa cojogʉ, ʉmʉreco tutipʉre jĩcã jope, pãa nʉcõrica jope, yʉ ĩawʉ. Wederique yʉ ca tʉo jʉorique putirica wʉʉ putiricarore biro ca bʉjʉrije yʉ mena ca wederije pea o biro yʉre ĩiwʉ: —Anopʉ mʉa dooya. Ate jiro ca biipere mʉre ĩñogʉ doogʉ yʉ tii —yʉre ĩiwʉ. 2 To biro yʉre ca ĩirora, Añuri Yeri cʉ̃ ca tutuarije yʉre ca bii oto weo nʉcõro, ʉmʉreco tutipʉre wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmurore cʉ̃ja ca doporicarore, ñucã toopʉre jĩcʉ̃ ca duwigʉre yʉ ĩawʉ. 3 Wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉre ca duwigʉ baurique pea jaspe, to biri cornalina, cʉ̃ja ca ĩirijere biro niiwʉ. Ñucã cʉ̃ ca duwiro jotoare, bue niimamʉ beto, esmeralda ca ajiyaarore biro ajiyaa nucũwi. 4 To biri ñucã wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro wejare apeye wiorã cʉ̃ja ca duwirije veinticuatro peti niiwʉ. Ñucã teepʉre duwiwa bʉcʉrã, juti botirije jãña, cʉ̃ja dʉpʉgaari peera oro mena cʉ̃ja ca tiirica betorire ca pejarã. 5 Wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmurorena bʉpo cʉ̃ ca yaberije, wederique, bʉpo cʉ̃ ca paarije, witiwʉ. To biro biicãri ñucã, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro jʉguerore, jĩa boerica tuturi jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirije peti ʉ̃ʉ nucũwʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã yeri ca niirije. 6 Ñucã wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro jʉguerore, dia pairiya oco ca õweri maniri sãra yaare biro bauwʉ. Wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro pʉtore, ñucã to weja pee cãare bapari peti ca catirã niiwa, cʉ̃ja jʉguero pee cãare, cʉ̃ja jiro pee cãare, ca cape cʉtirã. 7 Cʉ̃ja ca catirã mena macʉ̃ ca nii jʉogʉ, yai jũagʉre biigʉ niiwi; cʉ̃ jiro macʉ̃ pea wecʉre biigʉ niiwi; pʉarã jiro macʉ̃ bojocʉre biro ca díámacʉ̃ cʉtigʉ niiwi; ca tʉjagʉ pea aa ca wʉʉgʉre biigʉ niiwi. 8 Cʉ̃ja ca catirã baparipʉra cʉ̃ja ca niiro cõro seis niirije quedʉpʉri cʉtiwa. Ñucã tee jotoare, tee doca cãare ca cape cʉtirã niiwa. To biro biicãri, ñamiri, ʉmʉrecori, o biro ĩi yerijãatiwa: “Ca ñañarije manigʉ, ca ñañarije manigʉ, ca ñañarije manigʉ peti niimi Ʉpʉ Ʉmʉreco Pacʉ, niipetirijepʉre Ca Doti Tutua Niigʉ, Ca nii jʉo dooricʉ, to birora ca niicõa niigʉ, ñucã nemo ca doopʉ,” ĩi ʉjea nii baja peo niiwa. 9 Ca catirã, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉre ca duwigʉ to birora ca caticõa niigʉre, “Ca añu majuropeegʉ peti mʉ nii” cʉ̃re ĩi, cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉo, “Añu majuropeecã” cʉ̃re ĩi, cʉ̃ja ca ĩi ʉjea nii baja peorucuro cõrora, 10 veinticuatro niirã bʉcʉrã, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro wejare ca duwirã cãa, oro betori cʉ̃ja ca pejarijere jeeri, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉ ca duwigʉ pʉtopʉ cũu cojo, cʉ̃ jʉguerore cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena ea nuu waari, to birora ca caticõa niigʉre o biro cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉowa: 11 “Ʉpʉ, jãa Ʉmʉreco Pacʉ, mʉa, ca añu majuropeerije, ĩi nʉcʉ̃ bʉorique, ca tutua majuropeegʉ niiriquere, ca ñeepʉ peti mʉ nii. Mʉra niipetirije mʉ tiiupa. Mʉ ca boorore biro bii nii. Ñucã mʉ ca boorore biro mʉ ca tiirique nii,” cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉowa.

Apocalipsis 5

1 Tee jiro wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉ ca duwigʉ cʉ̃ amo díámacʉ̃ nʉña peere, jĩcã tunua pʉa nʉñapʉra owarica tunua, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirije biarica tunuare yʉ ĩawʉ. 2 Ñucã yʉ ĩawʉ jĩcʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ do biro tiiya maniropʉ ca tutuagʉ, tutuaro wederique mena o biro ca ĩigʉre: “¿Ñiru cʉ̃ niiti, biariquere yegari tii tunuare ca pãapʉ?” ĩiwi. 3 Ʉmʉreco tutipʉ cãare, ati yepa cãare, ñucã ati yepa docapʉ cãare, tii tunuare pãari ca ĩapʉ ʉno manicãwi. 4 To biri yʉ pea bʉaro yʉ otiwʉ, jĩcʉ̃ ʉnora tii tunuare pãari, to ca niirijere ca ĩapʉ ʉno cʉ̃ ca maniro ĩama ĩigʉ. 5 Yʉ ca otiro ĩagʉ, jĩcʉ̃ bʉcʉrã mena macʉ̃, o biro yʉre ĩiwi: “To cõrora otiya. Mee niimi jĩcʉ̃, Yai Jũagʉre biro ca tutuagʉ, Judá yaa puna macʉ̃, David pãrami, ca bii ametʉa nʉcãricʉ. Cʉ̃, tii tunuare jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirije biariquere yega, tii tunuare pãa, tiirucumi,” yʉre ĩiwi. 6 To cõrora wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro, to biri ca catirã bapari, ñucã bʉcʉrã cʉ̃ja ca niiro watoare, Oveja Macʉ̃ cʉ̃ja ca jĩa cõaquĩricʉre biigʉ ca nucũgʉre yʉ ĩawʉ. Cʉ̃ pea, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro potagaari cʉti, ñucã jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirije cape cʉti, biiwi, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã yeri ati yepa niipetiropʉ cʉ̃ ca tiicojoricarã ca niirijere. 7 Cʉ̃, Oveja Macʉ̃ pea, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉ ca duwigʉ pʉtopʉ waa, cʉ̃ amo díámacʉ̃ nʉña pee owarica tunua cʉ̃ ca cʉori tunuare amiwi. 8 Tii tunuare cʉ̃ ca amirora, ca catirã bapari ca niirã, ñucã bʉcʉrã veinticuatro ca niirã, cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena ea nuu waawa Oveja Macʉ̃ jʉguerore. Cʉ̃ja niipetirãpʉra bʉa tẽe bajaricarorire cʉowa. Ñucã ca jʉti añurijere oro mena tiirica bapari dadarori, cʉ̃ja ca maa jãarica baparire cʉowa. Tee, ca jʉti añurije cʉ̃ja ca maa jãarica bapari pea, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã cʉ̃ yaa pooga macãrã, cʉ̃re cʉ̃ja ca jãi juu buerucurijere ĩiro biiwʉ. 9 Cʉ̃ja pea wãma wãme o biro ĩi bajawa: “Mʉa, owarica tunuare ami, biariquere yega, ca tiipʉra niigʉ mʉ bii. Ñañaro jĩa eco yai, mʉ díi mena, niipetirã bojoca poogaari, bojoricarori ca wederã, niipetiri macãri macãrã, niipetiri yepari macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã jãa ca niiro mʉ tiiwʉ. 10 To biro bii yai bojacãri, wiorã jãa ca niiro tii, jãa Ʉmʉreco Pacʉ yeere ca paderã paia jãa ca niiro tii, mʉ tiiwʉ. Ñucã ati yepa niipetiropʉre ca doti majiparã jãa ca niipe cãare mʉ tii bojawʉ,” cʉ̃re ĩi baja peowa. 11 Tee jiro ĩa cojogʉ, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro, to biri ñucã ca catirã, aperã bʉcʉrã, cʉ̃ja ca niiro weja ca niirã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja paʉ millones de millones peti ca niirã cʉ̃ja ca bajarijere yʉ tʉowʉ. 12 Cʉ̃ja pea tutuaro wederique mena o biro ĩi baja wedeowa: “Oveja Macʉ̃, cʉ̃ja ca jĩamiricʉ pea, ca tutua majuropeegʉ niiriquere, dije ʉno dʉjaricaro maniro niipetirije ca cʉogʉ niiriquere, ca maji majuropeegʉ niiriquere, ca bii tutuagʉ niiriquere, ñucã ‘Ca nii majuropeegʉ mʉ nii,’ ‘Ca añu majuropeegʉ mʉ nii,’ ĩi nʉcʉ̃ bʉoriquere, baja peo nʉcʉ̃ bʉoriquere, ca ñeepʉ ʉno peti niimi” ĩi baja wedeowa. 13 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jeeñorique niipetirijepʉra, ʉmʉreco tutipʉ ca niirije, ati yepa ca niirije, ati yepa docapʉ ca niirije, dia pairiyapʉ ca niirije cãa, o biro ca ĩirijere yʉ tʉowʉ: “Wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉre ca duwigʉre, to biri Oveja Macʉ̃re, to cãnacã rʉmʉra ‘Cʉ̃ra niimi ca nii majuropeegʉ, ca añu majuropeegʉ, ca tutuagʉ,’ ĩi nʉcʉ̃ bʉocõa niiricarã cʉ̃ja niijato,” ca ĩirijere. 14 To biro to ca ĩiro, bapari ca catirã pea, “To birora to biijato,” ĩi yʉʉwa. Bʉcʉrã veinticuatro ca niirã pea, cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena ea nuu waari, cʉ̃jare ĩi nʉcʉ̃ bʉowa.

Apocalipsis 6

1 Ñucã Oveja Macʉ̃, owarica tunuare jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirije biariquere, ca nii jʉori tabere cʉ̃ ca tʉ̃a pãaro yʉ ĩawʉ. Cʉ̃ ca tʉ̃a pãa cojorije menara yʉ tʉowʉ bapari ca catirã mena macʉ̃ jĩcʉ̃, bʉpo cʉ̃ ca bʉjʉro cõro o biro cʉ̃ ca ĩi wederijere: “Dooya,” ĩiwi. 2 To biro cʉ̃ ca ĩiro ĩa cojogʉ, yʉ ĩawʉ jĩcʉ̃ caballo ca botigʉre. Cʉ̃ jotoa ca pejagʉ pea bʉerica betore cʉowi. To biri ñucã Wiogʉ cʉ̃ ca pejari beto ʉnore tiicojo ecowi. Tii betore pejari, cʉ̃ waparãre bii ametʉa nʉcãcãwi; ñucã ca bii ametʉa nʉcãpʉra niicãgʉ biiwi. 3 Ñucã biarica tabere Oveja Macʉ̃ cʉ̃ ca tʉ̃a pãa jʉojãri tabe jiro macã tabere cʉ̃ ca tʉ̃a pãaro, jĩcʉ̃ jiro macʉ̃ ca catirã mena macʉ̃ o biro cʉ̃ ca ĩiro yʉ tʉowʉ: “Dooya,” ĩiwi. 4 To biro cʉ̃ ca ĩirora, ñucã apĩ caballo ca jũagʉ witi doowi. Cʉ̃ jotoare ca pejagʉ pea, ati ʉmʉreco macãrã añuro cʉ̃ja ca niimirijere cʉ̃ ca ñañopere doti tutuariquere tiicojo ecowi. Ñucã bojoca cʉ̃ja majuropeera cʉ̃ja ca ameri jĩa yaipere ĩigʉ, pairi pĩi niipĩire cʉ̃ja ca ʉporicʉ niiwi. 5 Biarique pʉa tabe jiro macã tabere Oveja Macʉ̃ cʉ̃ ca pãaro ñucã pʉarã jiro macʉ̃, ca catirã mena macʉ̃: “Dooya,” cʉ̃ ca ĩi acaro buiro yʉ tʉowʉ. To biro cʉ̃ ca ĩiro ĩa cojogʉ, ñucã caballo ca ñiigʉre yʉ ĩawʉ. Cʉ̃ jotoa ca pejagʉ pea, jĩcã coro nʉcʉ̃o ñaarica corore cʉowi. 6 Ñucã ca catirã bapari ca niirã watoapʉ, jĩcã wãme o biro ca ĩi wedeo cojorijere yʉ tʉowʉ: “Trigo jĩcã kiloacãra bojoca jĩcã rʉmʉ cʉ̃ja ca pade wapa taaro cõro wapa cʉti. Cebada cãa itia kiloacãra, jĩcã rʉmʉ pade wapa taaricaro cõro wapa cʉti. To biro to ca bii pacaro ʉje ocore, ñucã ʉjere, no ca boorora tii bateticãña,” ĩi wedeowʉ. 7 Tee jiro ñucã biarica tabe itia tabe jiro macã tabere Oveja Macʉ̃ cʉ̃ ca pãaro, ñucã itiarã jiro macʉ̃ ca catirã mena macʉ̃: “Dooya,” cʉ̃ ca ĩiro yʉ tʉowʉ. 8 To biro cʉ̃ ca ĩiro ĩa cojogʉ, ñucã apĩ caballo jʉri jañuri booro ca niigʉre yʉ ĩawʉ. Cʉ̃ jotoa ca pejagʉ pea, “Bii Yairique,” wãme cʉtiwi. Cʉ̃ jiroacãra Ñañaro Bii Yairica tabere ca nii ĩñogʉ nʉnʉwi. Cʉ̃ja pea ati ʉmʉreco macãrã bapari taberi ca niirãre jĩcã tabe macãrãre ameri jĩarique mena, aʉa mena, diarique mena, waibʉcʉrã cʉ̃ja ca baa yaiorije mena, cʉ̃jare cʉ̃ja ca jĩa peoti dotiricarã niiwa. 9 Biarique bapari niirije jiro macã tabere Oveja Macʉ̃ cʉ̃ ca pãaro yʉ ĩawʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede, teere to birora tʉo nʉnʉjeecõa nii, cʉ̃ja ca biirique jʉori, ñañari wãmepʉ cʉ̃ja ca tii jĩa batericarã yeri, waibʉcʉrã jĩari joe mʉenerica tutu doca ca niirãre. 10 To biri Ʉmʉreco Pacʉre tutuaro mena o biro ĩi acaro buiwa: “Wiogʉ ca ñañarije manigʉ, díámacʉ̃ ca ĩigʉ, ¿no cõropʉ ati yepa macãrãre ĩa beje, jãare jĩa ame boja, mʉ tiigʉti?” ĩiwa. 11 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Ʉmʉreco Pacʉ pea juti ca botirije cʉ̃jare jãari, “Yerijãaña ména, dʉja tii cuu ca eapa tabe. Mʉjare biro yʉ yee quetire wederi maja niima ména tii yepapʉre, Cristo yee queti jʉori ca bii yaiparã dʉjama. Cʉ̃ja niipetirã cʉ̃ja ca nea poo petiro jiropʉ docare, cʉ̃jare yʉ ĩa bejerucu,” cʉ̃jare ĩiwi. 12 Biarique jĩcã amo cõro niirije cʉ̃ ca tʉ̃a pãaricaro jiro macã tabere Oveja Macʉ̃ cʉ̃ ca pãaro, bʉaro jita nana, muipũ cãa bʉaro ñii, boori jutiro ca ñiirirore biropʉ biicã yai waawi. To biri ñucã muipũ ñami macʉ̃ cãa, díí quire biro jeeñacã yai waawi. 13 Ñucã bʉaro ca wino waaro, higueragʉ dica higo ca jʉmera ca ñaabaterore biro ñaabatewa ʉmʉreco tuti macãrã ñocõa cãa. 14 To biro ca biiri tabera, ʉmʉreco quejero cãa, owarica pũurore ñee tunua yaioricarore biro biicã yerijãa waawʉ. Ʉ̃tã yucʉ ati yepare ca niimirije, ñucã diaripʉre yucʉ poogaari ca niimirije cãa, aperoripʉ wʉʉ batecã yai waawʉ. 15 To biro ca biirijere ĩari, ati yepa macãrã wiorã, ca nii majuropeerã, uwamarã ʉparã, ca apeye pairã, do biro ca tiiya manirã ca niimiricarã, ñucã niipetirã ca pade coterã, ca pade cotetirã mena, operipʉ, ʉ̃tã buurori watoaripʉ duti ñaajuacãri cʉ̃ja niipetirã, 16 ʉ̃tã yucʉrena, ʉ̃tãgaarirena o biro ĩi acaro buiwa: “Jãare ñaapea bʉatoya, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉ ca duwigʉ jãare ĩaremi; ñucã Oveja Macʉ̃, ñañaro jãare cʉ̃ ca tiipere jãare camotaya. 17 Mee, ñañaro mani ca tamʉoro manire cʉ̃ ca tiipa rʉmʉ eacoa, ¿noa pee teere cʉ̃ja nʉcãrãti?” ĩiwa.

Apocalipsis 7

1 Ate jiro bapari Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja, ati yepare, dia pairiya cãare, ñucã jĩcãgʉ yucʉgʉ ʉno peerena, ca wino paa puutipere biro ĩirã bapari joperipʉrena ca nucũ biatorãre yʉ ĩawʉ. 2 To biri ñucã yʉ ĩawʉ apĩ, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ, Ʉmʉreco Pacʉ to birora ca caticõa niigʉ wãmere ñia cũuricaro cʉori, muipũ cʉ̃ ca mʉa dooro pee ca doogʉre. Cʉ̃ pea, aperã bapari Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja, ati yepare, dia pairiya cãare, ñañaro cʉ̃ ca tii dotiricarãre, tutuaro wederique mena o biro cʉ̃jare ĩi acaro buiwi: 3 “Tii yepare, dia pairiyare, yucʉ cãare, ñañaro tiiticãña. Mani Ʉmʉreco Pacʉre pade bojari majare, cʉ̃ wãme mena cʉ̃ja diámacʉ̃rire ñia cũuña mani ména,” ĩi acaro buiwi. 4 To biro cʉ̃ ca ĩiro jiro yʉ tʉowʉ ano cãnacãrã peti, Ʉmʉreco Pacʉ wãmere ca ñia cũu ecoricarãre. Israel yaa pooga macã punari macãrã niipetirã ciento cuarenta y cuatro mil peti ñia cũu ecoupa. 5 Judá yaa puna macãrã doce mil peti ñia cũu ecowa. Rubén yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. Gad yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. 6 Aser yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. Neftalí yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. Manasés yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. 7 Ñucã Simeón yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. Leví yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. Isacar yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. 8 Ñucã Zabulón yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. José yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. Benjamín yaa puna macãrã cãa doce mil peti ñia cũu ecowa. 9 Ate jiro paʉ bojoca, niipetiri poogaari macãrã, bojoca bojoricarori ca wederã niipetirã, niipetiri macãri macãrã, do biro tii cõoña peotiricarã méé ca niirã, juti botirije wado jãñaricarã, pũu queeri jeecãricarã wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro jʉguerore, ñucã Oveja Macʉ̃ jʉguerore, ca nucũrãre yʉ ĩawʉ. 10 Niipetirã tutuaro wederique mena o biro ĩi acaro buiwa: “Mani Ʉmʉreco Pacʉ ca doti majuropeegʉ cʉ̃ ca duwiropʉ ca duwigʉ, to biri Oveja Macʉ̃, manire ametʉenema,” ĩi acaro buiwa. 11 Niipetirã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro wejare, ñucã bʉcʉrã, aperã ca catirã, cʉ̃ja ca niiro wejare nucũ cojowa. Cʉ̃ja pea wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro díámacʉ̃, cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena ea nuu waa yepapʉ muu bia cũmu waari, Ʉmʉreco Pacʉre o biro ĩi nʉcʉ̃ bʉowa: 12 “To biro to biijato. Baja nʉcʉ̃ bʉorique, ca añu majuropeerije, majirique, ‘Mʉ añu majuropeecã’ ĩirique, ĩi nʉcʉ̃ bʉorique, cʉ̃ ca tutua majuropeerije, cʉ̃ ca bii tutuarije, mani Ʉmʉreco Pacʉre to birora ĩi nʉcʉ̃ bʉocõa niirique to niijato. To biro to biijato,” ĩiwa. 13 To biro cʉ̃ja ca ĩi niiri tabera jĩcʉ̃ bʉcʉrã mena macʉ̃: “¿Ĩijã juti ca botirije ca jãñarã, noa cʉ̃ja niiti? ¿Noopʉ cʉ̃ja doojapari?” yʉre ĩi jãiñawi. 14 To biro yʉre cʉ̃ ca ĩi jãiñaro: “Wiogʉ, mʉ, mʉ maji cʉ̃jara,” cʉ̃re yʉ ĩi yʉʉwʉ. Cʉ̃ pea o biro yʉre ĩiwi: “Anija, Jesucristo cʉ̃jare cʉ̃ ca bii yai bojariquere tʉo nʉnʉjee, cʉ̃ díi mena cʉ̃ja ca ñañarijere cʉ̃ ca coericarã niiri, ñañaro peti bojoca cʉ̃ja ca biiri rʉmʉrire ca ametʉaricarã niima. 15 To biri Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca duwiri tabe jʉguero niima. Cʉ̃ yaa wiipʉre ñamiri, ʉmʉrecori, to birora cʉ̃re tii nʉcʉ̃ bʉocõa niima. Wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉre ca duwigʉ pea, cʉ̃ ca bojoca cʉti niirije mena cʉ̃jare ĩa nʉnʉjee niirucumi. 16 Dii rʉmʉ ʉno peera aʉa boa, oco jinirʉgarã, ñañaro tamʉotirucuma. Muipũ cãa, puniro cʉ̃jare ajitirucumi. Ca ajirije cãa cʉ̃jare aji pato wãcõtirucu. 17 Oveja Macʉ̃, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro watoapʉ ca niigʉra, cʉ̃jare ca cotegʉ niirucumi. Cʉ̃ja ca oco jinirʉgaro, catirique oco punari ca niiri tabepʉ cʉ̃jare jʉo waarucumi. Ʉmʉreco Pacʉ pea ñañaro cʉ̃ja ca bii yaja pua otimirique cape ocore tuu coerucumi,” yʉre ĩi wedewi.

Apocalipsis 8

1 Ñucã Oveja Macʉ̃, seis niirije jiro macã tabe biarica tabere cʉ̃ ca tʉ̃a pãarora, jĩcã nimaro decomacã peti, ʉmʉreco tutipʉre ca bʉjʉmijãrije yʉjʉ nʉcã peticoawʉ. 2 Jiro yʉ ĩawʉ, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja, Ʉmʉreco Pacʉ jʉguero ca nucũrã, cʉ̃ja cõrorena putirica wʉʉri cʉ̃ja ca tiicojoricarãre. 3 Jiro apĩ Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ doo, ca jʉti añurijere cʉ̃ja ca joe mʉeneri tutu pʉto ea nʉcã waawi. Ca jʉti añurijere cʉ̃ja ca maa jãarica coro, oro mena cʉ̃ja ca tiirica corore cʉowi. Toopʉ cʉ̃ ca nucũro, joericaro añuro ca jʉti añurijere pairo cʉ̃re tiicojowa, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã cʉ̃ yaa pooga macãrã niipetirã cʉ̃ja ca jãi juu buerucurije mena, altar oro mena cʉ̃ja ca tiirica tutu, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro jʉguero ca niiri tutupʉ cʉ̃ joe mʉenejato ĩirã. 4 To biro cʉ̃ ca tiirora, ca jʉti añurije bueri, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaa pooga macãrã cʉ̃ja ca juu bue nʉcʉ̃ bʉorucurije mena Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉ bue mʉa eawʉ. 5 To cõrora Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ pea ca jʉti añurije maa jãarica corore ami, waibʉcʉrã joe mʉenerica tutu maquẽ niiti ca ajiyaarije mena tii corore maa jãa dadori, ati yepapʉre poo bate duwiocã cojowi. To biro cʉ̃ ca tiirije menara bʉpo bʉjʉ, wederique wedeo, tutuaro bʉpo yabe, bʉaro jita nana, biiwʉ. 6 Jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja putirica wʉʉrire putirã doorã tiiwa. 7 Ca nii jʉogʉ, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ cʉ̃ putirica wʉʉre putiwi. Cʉ̃ ca putirije menara, oco ca bʉʉrica quiiri, ca ʉ̃ʉrije díi mena ca ayiarije ñaawʉ ati yepapʉre. To biro ca biirora, ati yepa itia tabe cõro ejaro ca niiri yepare jĩcã tabe ʉ̃ʉ, yucʉ itia tabe cõro ca niirije jĩcã tabe ʉ̃ʉ, taa ca jʉmerije pea niipetirijepʉra ʉ̃ʉ peticoa, biicãwʉ. 8 Cʉ̃ jiro macʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ putiwi ñucã cʉ̃ putirica wʉʉre. Cʉ̃ ca putirije menara, dia pairiyapʉre, jĩcã macãnʉcʉ̃ buuro, bʉaro ca ʉ̃ʉri buuro ñaañua eawʉ. To biro ca biirora, dia pairiya itia tabe cõro ejaro ca niiri tabe jĩcã tabe díi wado biicoawʉ. 9 Ñucã itia tabe cõro pairo ejaro dia pairiyapʉre ca niimiricarã, jĩcã tabe macãrã dia peticoawa. Ñucã cũmu pacagaari itia tabe cõro pairo ca ejarore dia pairiyapʉre ca niimirique cãa, jĩcã tabe maquẽ tii yaio ecocoawʉ. 10 Pʉarã jiro macʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ putiwi ñucã cʉ̃ putirica wʉʉre. Cʉ̃ ca putirije menara, ʉmʉreco tutipʉ macʉ̃ ñocõ paigʉʉro, jĩa boerica tutu ca ʉ̃ʉ nucũrore biro ca ʉ̃ʉgʉ ñaaduwi eagʉ, itia tabe cõro pairo ca ejaropʉre diari ca niimiriquere, ñucã oco ca witiri operi ca niimirique cãare, jĩcã tabe tii yaio peticã cojowi. 11 Ñocõ pea, “Ca Jʉ̃guẽgʉ,” wãme cʉtiwi. To biri itia tabe cõro pairo oco ejaro ca niimirije, jĩcã tabe bʉaro ca jʉ̃guẽrije jeeñacoawʉ. To biro ca biirije jʉori, paʉ bojoca bii yaiwa. 12 Itiarã jiro macʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ putiwi ñucã cʉ̃ putirica wʉʉre. Cʉ̃ ca putirije menara, muipũ ʉmʉreco macʉ̃ itia tabe cõro ejaro ca niigʉ jĩcã tabe naitĩacoa, ñucã ñami macʉ̃ cãa jĩcã tabe naitĩacoa, to biri ñocõa cãa itia tabe cõro pairo ejaro ca niirãpʉra jĩcã tabe naitĩacoa, biicãwa. To biri ʉmʉreco, ñami, itia tabe cõro ca boemirije jĩcã tabe boeticoawʉ. 13 Teere ĩa niirucugʉ yʉ tʉowʉ aa pacʉ, ʉmʉreco tuti decomacãpʉre wʉʉ amojode, tutuaro wederique mena o biro cʉ̃ ca ĩi wedeoro: “Abé nija. ¡Abé nija! ¡Abé nija! Ano jiro itiarã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja cʉ̃ja putirica wʉʉrire cʉ̃ja ca putiro, tii yepa macãrã ñañaro peti tamʉorã doorã tiima,” cʉ̃ ca ĩirijere.

Apocalipsis 9

1 Bapari jiro macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ cʉ̃ putirica wʉʉre putiwi ñucã. Cʉ̃ ca putirije menara jĩcʉ̃ ñocõre biigʉ ca niigʉ ʉmʉrecopʉ macʉ̃ ati yepapʉre ca ñaaduwi dooricʉre yʉ ĩawʉ. Cʉ̃, ca ʉ̃cʉ̃ari opere pãaricarore tiicojo ecowi. 2 Tii opere cʉ̃ ca pãarora, tii opepʉre weje joericaro ca bue mʉaro cõro peti bue mʉawʉ. Tii ope ca bue mʉarijera muipũ cʉ̃ ca naitĩaropʉ, ñucã wino ca paa puutiropʉ, tiicãwʉ. 3 Tee bueri menara yejeroa ati yepapʉre witi ñaacũmu jeja nʉcã peticoawa. Yejeroa pea, “Cotiapa cʉ̃ ca toaro ca puniro cõro punirucuma,” cʉ̃ ca ĩi uwari jãaricarã niiwa. 4 Cʉ̃ja yejeroa pea ati yepa maquẽ, taa niipetirije ca jʉmerije ca niirije cõro, ñucã yucʉ cãare cʉ̃ ca ñaño doti cojoricarã méé niiwa. Ʉmʉreco Pacʉ wãmere cʉ̃ja diámacʉ̃ripʉ ca cʉotirã bojoca wadore cʉ̃ ca ñaño doti cojoricarã niiwa. 5 “Cʉ̃jare toa jĩa batetirãra, jĩcã amo cõro niirã muipũa peti cʉ̃ja ca wijioro mʉja tiirucu,” cʉ̃ ca ĩi cojoricarã niiwa. Cʉ̃ja ca toarije pea jĩcʉ̃ cotiapa cʉ̃ ca toaro cõro puniwʉ. 6 Tii rʉmʉrire bojoca bii yairiquere amamirucuma. To biro bii pacarã bʉatirucuma. Ñucã bii yairʉgamirucuma; cʉ̃ja ca bii yaipepʉa manirucu. 7 Yejeroa pea, ameri jĩarã waarʉgarã, caballoare cʉ̃ja ca beju umo nʉcõricarãre biirã bauwa. Cʉ̃ja dʉpʉga jotoare oro mena tiirica betorire biro ca baurijere pejawa. Ñucã bojoca baurica wãmere biro diámacʉ̃ cʉtiwa. 8 Cʉ̃ja poa pea, nomio poare biro yoerije niiwʉ. Cʉ̃ja upi pea macãnʉcʉ̃ yaia jũarã bʉcʉrã upire biirije niiwʉ. 9 Cʉ̃ja upʉrire come juti mena jãña ditowa. Cʉ̃ja ca wʉʉrije cãa, ameri jĩa jãa waarã, bojoca cʉ̃ja ca jãñari coori mena caballoa cʉ̃ja ca jʉo ũmaaro ca bʉjʉro cõro bʉjʉwʉ. 10 Cʉ̃ja pĩcõrori cãa cotiapa pĩcõrore biro niiwʉ, cʉ̃ja ca toari caari. Teepʉ cʉowa nímá bojocare cʉ̃ja ca toaro, jĩcã amo cõro niirã muipũa peti ñañaro cʉ̃ja ca tamʉoro cʉ̃ja ca tiipere. 11 Yejeroa wiogʉ, ca ʉ̃cʉ̃ari ope macʉ̃ ángel, hebreo wederique menara “Abadón” wãme cʉtiwi. Griego yee mena peera, “Apolión” wãme cʉtiwi. 12 Mee, ca nii jʉorije ñañaro tamʉorique ametʉa, ména pʉa wãme doo nemo. 13 Jĩcã amo cõro ca niirã jiro macʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ putiwi ñucã cʉ̃ putirica wʉʉre. Cʉ̃ ca putirora, oro mena cʉ̃ja ca tiirica tutu, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro jʉguero ca niiri tutupʉre ca niirije bapari sawiri watoapʉ wederique ca wedeorijere yʉ tʉowʉ. 14 Jĩcã amo cõro jiro macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ putirica wʉʉ ca cʉogʉre o biro cʉ̃re ĩi wedeo cojowʉ: “Dia pairiya Éufrates weja Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja bapari cʉ̃ja ca jia tuu nʉcõricarãre cʉ̃jare popioya,” ĩiwʉ. 15 To cõrora Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja baparipʉra popio ecowa. Ati yepa macãrã bojocare itia tabe cõro pairo ejaro ca niirãre jĩcã tabe macãrãre ca jĩa bateparã niirã biiwa. “Mee, ʉmʉrecore too muipũ cʉ̃ ca niiro, tii rʉmʉ ca niiro, ñucã cʉ̃ muipũ ca niiro, tii cʉ̃ma ca niiro, to biro ca tiiparã niirucuma,” ĩi cũuricarã niiri to biro biiwa. 16 To biicãri ñucã, “Jĩari maja uwamarã doscientos millones peti niima caballoa jotoa ca pejarã,” ĩirique cãare yʉ tʉo bʉa cojowʉ. 17 To biro ca ĩirijere tʉo bʉa ĩa cojogʉ, yʉ ca ĩaricarã caballoa, to biri cʉ̃ja jotoare ca pejarã cãa, o biirã niiwa. Niipetirãpʉra, cʉ̃ja cotiare, cʉ̃ja diámacʉ̃re, come coro pecame ca ʉ̃ʉrijere biro ca jũari coro, jacinto cʉ̃ja ca ĩirijere biro ca jʉmerije, ñucã azufrere biro ca jʉriri coori mena jãña ditowa. Caballoa pea, macãnʉcʉ̃ yai dʉpʉgare biro dʉpʉga cʉtiwa. To biro biicãri cʉ̃ja ʉjeroripʉre ca ʉ̃ʉrije, ca buerije, azufre, witiwʉ. 18 Ca ʉ̃ʉrije, ca buerije, to biri azufre, ate itia wãme caballoa ʉjeroripʉ ca witirije bojocare ñañaro peti ca tiiro, paʉ bojoca itia tabe cõro pairo ejaro ca niimiricarã jĩcã tabe macãrã bii yai peticoawa. 19 Caballoa ñañaro cʉ̃ja ca tiirijere cʉ̃ja ʉjeroripʉ, cʉ̃ja pĩcõrori añaare biro ca baurije ca niirijepʉ cʉowa. Tee mena ñañaro tiiwa. 20 Bojoca, ate ñañarije mena ñañaro cʉ̃ja ca bii yai weoricarã ca cati dʉjarã nii pacarã, ñañaro cʉ̃ja ca tiirijere tʉgoeña yeri wajoatiwa. Ñucã wãtĩare, oro, plata, bronce, ʉ̃tã, to biri yucʉ mena cʉ̃ja ca quenoricarã ĩati, tʉoti, waati, ca biirãre cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉorucurije cãare tii yerijãatiwa. 21 Ñucã bojocare cʉ̃ja ca jĩarucurijere, ati yepa maquẽ cʉ̃ja ca maji tutuarije menara ca biipere cʉ̃ja ca wede jʉguerucurijere, nomia, ʉmʉa, tiirica wãme cõro méé cʉ̃ja ca tii epe niirucurijere, cʉ̃ja ca jee dutirije cãare, tii yerijãati majuropeecãwa.

Apocalipsis 10

1 Jiro apĩ Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ do biro ca tiiya manigʉ, bueri watoapʉ ca duwi doogʉre yʉ ĩawʉ. Cʉ̃ dʉpʉga jotoare bue niimamʉ beto nii amojode, cʉ̃ diámacʉ̃ pea ʉmʉreco macʉ̃ muipũre biro boe bate, ñucã cʉ̃ dʉpori cãa pecame ca ʉ̃ʉ nucũri punare biro, niiwʉ. 2 Cʉ̃ amopʉre upa tunua pãarica tunuaacãre cʉowi. Cʉ̃ dʉpo díámacʉ̃ nʉñare dia pairi yaapʉre ʉta cũu, ñucã ca ãcõ nʉña peera yepapʉre ʉta ñee nʉcã ea, biiwi. 3 To biro bii duwi eagʉra, jĩcʉ̃ macãnʉcʉ̃ yai cʉ̃ ca acaro buiro cõro peti tutuaro acaro buiwi. Cʉ̃ ca acaro buirora, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã bʉpoa cʉ̃ja ca wederijere yʉ tʉowʉ. 4 Bʉpoa jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã cʉ̃ja ca wedero jiro teere owagʉ doogʉ yʉ tiimiwʉ yua. Owagʉ doogʉ yʉ ca tiiri tabera, ʉmʉreco tutipʉ o biro yʉre ca ĩi cojorijere yʉ tʉowʉ: “Mʉ jĩcʉ̃ra majiña, bʉpoa jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã cʉ̃ja ca ĩijãrijera owaticãña,” yʉre ĩiwʉ. 5 Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ diapʉ, yepapʉ ca ʉta ñee nucũgʉre yʉ ca ĩaricʉ pea, cʉ̃ amo díámacʉ̃ nʉñare ʉmʉreco tutipʉ juu mʉene cojori, 6 to birora ca caticõa niigʉ mena, ʉmʉreco, ati yepa, dia pairiya, ñucã niipetirije teepʉre ca niirije cãare ca tiiricʉ wãme mena ĩiri: “Mee, ati cuu to cõrora peti nʉcãcoaro bii. 7 Jĩcã amo peti, ape amore jĩcãga penituaro ca niirã jiro macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ cʉ̃ putirica wʉʉre cʉ̃ ca puti jʉori tabera to cõrora yapa cʉti earucu ati ʉmʉreco. Ʉmʉreco Pacʉ, ‘O biro yʉ tiirucu,’ cʉ̃ ca ĩirique, cʉ̃ jĩcʉ̃ra cʉ̃ ca majirique bii earo biirucu. Cʉ̃ yaarã, cʉ̃ yee quetire ca wedeparãre cʉ̃ ca wedericarore birora bii yapano earo biirucu,” ĩiwi. 8 Ʉmʉreco tutipʉ wederique yʉ ca tʉorique pea, ñucã o biro yʉre to ca ĩi cojoro yʉ tʉowʉ: “Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ dia pairi yaapʉ, yepapʉ ʉta cũuri ca nucũgʉ pʉtopʉ waari, pãarica tunua cʉ̃ ca cʉori tunuaacãre amigʉja,” yʉre ĩi wedeo cojowʉ. 9 To biro yʉre ca ĩirijere tʉo, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ pʉtopʉ waari, tii tunuaacãre yʉre cʉ̃ tiicojojato ĩigʉ, cʉ̃re yʉ jãiwʉ. Cʉ̃ pea o biro yʉre ĩi yʉʉwi: “Ʉ̃jʉ, amiri baaya. Mʉ ca baaro mʉ ʉjerora dobea ocore biro ipitirucu. Bii pacaro, mʉ paagapʉra bʉaro jʉ̃guẽrucu,” yʉre ĩiwi. 10 To biro yʉre cʉ̃ ca ĩiro, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ cʉ̃ ca cʉori tunuaacãre amiri yʉ baawʉ. Yʉ ʉjerora añuro dobea ocore biro ipitiwʉ. Bii pacaro yʉ paa totipʉra bʉaro jʉ̃guẽbuwʉ. 11 To biro yʉre ca biiri tabera o biro yʉre ĩiwa: “To cãnacã macã macãrãre, ñucã to cãnacã yepa macãrãre, to cãnacã pooga macãrãre, bojoricarori ca wederãre, to biri niipetirã wiorã, cʉ̃ja ca biipere Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩirijere, cʉ̃jare ca wede nemopʉ mʉ nii ñucã,” yʉre ĩiwa.

Apocalipsis 11

1 Jiro jĩcã pĩi cõorica pĩire yʉre tiicojori, o biro yʉre ĩiwi: “Wãmʉ nʉcãña. Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiire, yucʉ díi ca jʉti añurije joe mʉenerica tutu cãare cõoña. Ñucã toopʉ ca juu bue nʉcʉ̃ bʉo niirã cãare bapo cõo ñaaña. 2 Bii pacagʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii macã yepa peera mʉ cõotiwa. Mee tii yepa, Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirãre cʉ̃ja ca tiicojorica yepapʉ nii. Cʉ̃ja pea Ʉmʉreco Pacʉ yaa macã, ca ñañarije maniri macãre cuarenta y dos muipũa peti ñañaro bojocare tii niirucuma. 3 Yʉ pea, pʉarã boori juti jãñaricarã mil doscientos sesenta rʉmʉri peti yʉ yee maquẽre ca queti wede niiparãre yʉ tiicojorucu,” ĩiwi. 4 Cʉ̃ja niima, pʉagʉ olivos yucʉre biro, ñucã pʉa tutu jĩa boerica tuturire biro, ati yepa Ʉmʉreco Pacʉ jʉguerore ca niirã. 5 Jĩcãrã ñañaro cʉ̃jare ca tiirʉgarã ʉnore, cʉ̃ja ʉjerori ca ʉ̃ʉ witirije mena cʉ̃ja waparãre joe yaiocãma. To biro tii yaio ecorucuma, no ca boorã ñañaro cʉ̃jare ca tiirʉga tʉgoeñarã ʉno. 6 Anija cʉ̃ja ca ĩariquere wederi maja, ca oco peatiro cʉ̃ja ca tii majirijere cʉoma, cʉ̃ja ca queti wede niiri cuu cõro ca oco peatipere biro ĩirã. Ñucã ocorena díi ca jeeñaro tii majirique cãare cʉo, ati yepare niipetirije diarique mena ñañaro cʉ̃ja ca tamʉoro, cʉ̃ja ca tiirʉgari taberi cõro cʉ̃ja ca tii majipere, cʉoma. 7 Ʉmʉreco Pacʉ yeere cʉ̃ja ca majirijere cʉ̃ja ca wede yapanoro, ca ʉ̃cʉ̃ari opepʉ ca mʉa doogʉ waibʉcʉ ca uwiogʉʉro cʉ̃jare quẽe ametʉa nʉcãri, cʉ̃jare jĩa batecãrucumi. 8 Cʉ̃ja upʉri niiquĩrique pea cʉ̃ja Wiogʉre cʉ̃ja ca jĩa cõaquĩrica macã, pairi macã maquẽ wiijeri watoa macã yepapʉ cũa yai waarucu, ape wãme ĩi cõoñajata Sodoma, to biri Egipto macãripʉre. 9 To biri itia rʉmʉ decomacã peti niipetirã bojoca, ape macãri macãrã bojoricarori ca wederã, ñucã niipetiri yepari macãrã cãa, ĩa niirucuma cʉ̃ja upʉri niiquĩriquere. Ñucã cʉ̃ja upʉri niiquĩriquere cʉ̃ja ca yaa cõaro bootirucuma. 10 Ati yepa macãrã pea, to biro cʉ̃jare cʉ̃ ca tii cõarijere ĩari, cʉ̃ja ca cʉorije mena cʉ̃ja majurope ameri tiicojo ʉjea nii niirucuma, cʉ̃ja pʉarã ca biipere wede jʉgueri maja ñañaro cʉ̃ja ca biiro ca tiirucuricarã, mee cʉ̃ja ca bii yaicoaro macã. 11 Itia rʉmʉ decomacã ca ametʉaro jiro, Ʉmʉreco Pacʉ catirique cʉ̃ ca tiicojorije cʉ̃japʉre ca ñaajãa nʉcã earo, cati wãmʉ nʉcãcoawa ñucã. Cʉ̃jare ca ĩa niiricarã pea ĩa ʉcʉacã yai waawa. 12 To cõrora Ʉmʉreco Pacʉ yeere cʉ̃ja ca majirijere wederi maja pea, ʉmʉreco tutipʉ tutuaro mena o biro ca ĩirijere tʉowa: “¡Anopʉ mʉa dooya!” To biro cʉ̃jare to ca ĩirora, bueri bʉrʉa watoapʉ cʉ̃ja waparã cʉ̃ja ca ĩarora ʉmʉreco tutipʉ mʉacoawa. 13 To biro cʉ̃ja ca bii mʉa waari tabera ati yepa bʉaro nanawʉ. To biro to ca biiro, tii macã pʉa amo cõro peti pairo ejaro ca niimirica yepa abacã ñaaduwi waawʉ. To biro ca biiro, bojoca siete mil peti bii yaiwa. To biro ca biiro bojoca ca cati dʉjaricarã pea uwirique mena, Ʉmʉreco Pacʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉre, “Do biro ca tiiya manigʉ niimi,” ĩi nʉcʉ̃ bʉowa. 14 Ñañaro tamʉorique pʉa cuu ametʉa mee. To ca bii pacaro, itiati ñañaro ca biipa cuu cõñacã dooro bii. 15 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niigʉ cʉ̃ putirica wʉʉre putiwi. Cʉ̃ ca putirora, ʉmʉreco tutipʉ tutuaro wederique o biro ca ĩirije wedeowʉ: “Ati yepa macãrã cʉ̃ja ca doti niimirique, mani Ʉpʉ to biri cʉ̃ Ca Beje Amiricʉ yee pee nii eacã mee yua. Cʉ̃ja to birora doticõa niirucuma.” 16 To biro ca ĩirora, veinticuatro ca niirã bʉcʉrã cʉ̃ja yaa cũmuroripʉ Ʉmʉreco Pacʉ jʉguerore ca duwirã, muu bia ñaacũmu waa, o biro ĩi nʉcʉ̃ bʉowa Ʉmʉreco Pacʉre: 17 “Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutua niigʉ, ca nii jʉo dooricʉ, to birora ca niicõa niigʉ, ñucã ca doopʉre, ‘Añu majuropeecã’ mʉre jãa ĩi, do biro tiiya maniro mʉ ca doti tutua majuropeerijere jee ʉpari, mʉ doti jʉo waa. 18 Niipetiri yepari macãrã ajiamiwa. Mʉ ca ajiarije mena ñañaro cʉ̃jare mʉ ca tiipa rʉmʉ eacoa mee. Ca bii yaiquĩricarã niipetirãre mʉ ca ĩa bejepa tabe, Mʉ yee queti wede jʉgueri majare, mʉ yeere paderi maja, mʉ yaarã ca ñañarije manirã, mʉ wãmere ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã, ca nii coterã, ca nii majuropeerãre, cʉ̃ja yee maquẽ añurije cʉ̃ja ca wapa taapere mʉ ca tiicojopa rʉmʉ eacoaro bii. Ati yepa macãrã bojocare ñañaro ca tii yaiorãre, ñañaro cʉ̃jare mʉ ca tii yaiopa rʉmʉ nii,” ĩi nʉcʉ̃ bʉowa. 19 To cõrora, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii ʉmʉreco tutipʉ ca niiri wii jope pãa nʉcãcoawʉ. Tii wiipʉre bauwʉ acacũmua, Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirica cũmua. To biro ca biiri tabera bʉaro bʉpo yabe, wederique wedeo, bʉpo paa, bʉaro jita nana, to biro biicãri bʉaro oco ca bʉʉrica quiiri ñaa, biiwʉ.

Apocalipsis 12

1 Ñucã, ʉmʉreco tutipʉre ca bii ĩñori wãme añuri wãme bau eawʉ. Jĩcõ nomio ʉmʉreco macʉ̃ muipũrena jutiro jãñacãri, ñami macʉ̃ muipũ peera cõ dʉpori doca pee, ñucã pejarica beto pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niirã ñocõa ca niiri betore pejarico niiwo. 2 Ʉtaaga niiwo; macʉ̃ cʉtirʉgo ca punirijere wijiogo ñañaro tamʉo acaro buiwo. 3 Jiro, ʉmʉreco tutipʉ ca bii ĩñorije ape wãme bau eawʉ ñucã. Níjá uwiogʉʉro pãmʉri majʉ pinore biigʉʉro, jũagʉʉro, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirije dʉpʉgaari cʉti, pʉa amo cõro peti potagaari cʉti, ñucã, cʉ̃ dʉpʉgaari cõrorena pejarica betorire peja, ca biigʉ baua eawi. 4 Cʉ̃ pea cʉ̃ pĩcõro menara itia tabe cõro pairo ejaro ca niirã ñocõa ʉmʉreco tutipʉ ca niirãre, jĩcã tabe ati yepapʉ paa bate duwiocã cojowi. To biro tii yapano, nomio macʉ̃ cʉtigo doogo ca tiigo díámacʉ̃ tua nʉcã eawi, cõ macʉ̃ cʉ̃ ca baʉarije menara cʉ̃re baacãrʉgʉ. 5 Cõ pea, ʉmʉre macʉ̃ cʉtiwo, cõmegʉ cʉocãricʉ do biro tiiya maniropʉ bojoca poogari niipetirãpʉre ca doti tutua niipʉre. Cõ macʉ̃ pea, cʉ̃ yaa cũmuropʉ ca duwigʉ Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉ ami cojo ecocãwi. 6 Cʉ̃ paco pea ca yucʉ ca maniri yepapʉ Ʉmʉreco Pacʉ, mil doscientos sesenta rʉmʉri peti cõre ĩa nʉnʉjee niirique niirucu, cʉ̃ ca ĩi queno yuerica tabepʉ duticoawo. 7 Tee jiro ameri jĩarique waawʉ ʉmʉreco tutipʉre. Miguel, cʉ̃ yaarã mena, pãmʉri majʉ pinore biigʉʉrore cʉ̃ bojoca menare ameri quẽewa. 8 Miguel jãari pee cʉ̃re quẽe ametʉa nʉcãcãwa. To biri cʉ̃jara ʉmʉreco tutipʉre cʉ̃ja ca niipa tabe manicãwʉ yua. 9 To biri cʉ̃, pãmʉri majʉʉro tĩrʉmʉpʉ macʉ̃ pino, wãtĩ, Satanás ca wãme cʉtigʉ, niipetirã ati yepa macãrãre ca ĩi dito epegʉ pea, ʉmʉreco tutipʉ ca niimiricʉ cʉ̃re ca pade coterã menara ati yepapʉ cõa duwio ecocoawi. 10 Jiro, ʉmʉreco tutipʉ tutuaro mena wederique o biro ca ĩi wedeo cojorijere yʉ tʉowʉ: “Mee, mani ca ametʉape, mani Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutua majuropeerije, cʉ̃ ca doti niirije, ñucã cʉ̃ yʉʉ Cristo cʉ̃ ca doti majipe cãa ea yerijãa. Mani yaarãre ñamiri, ʉmʉrecori, mani Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro, ñañaro cʉ̃jare ca ĩi wedejãarucugʉ cʉ̃ ca cõa ecorije jʉori. 11 Mani yaarã, Oveja Macʉ̃ cʉ̃ ca díi bate yai bojarique jʉori, ñucã añurije queti cʉ̃ja ca wederique mena, Satanás're bii ametʉene nʉcãwa. Cʉ̃jare cʉ̃ja ca jĩarʉgajata cãare, cʉ̃ja ca jĩa eco yaipere uwitiwa. 12 To biri mʉja, ʉmʉreco tuti, mʉja toopʉre ca niirã cãa, ʉjea niiña. Abé nija, tii yepapʉ, diapʉ ca niirã, ñañaro peti tamʉorã doorã tiima. Mee, Satanás, ‘Yʉ ca bii yaipa tabe eacoaro bii,’ ĩima ĩigʉ, bʉaro ajiarique mena duwi waami tii yepapʉre,” ĩi wedeowʉ. 13 Pãmʉri majʉ pinore biigʉʉro ca niigʉ pea, “Mee yʉ cõa duwio ecocoa,” ĩima ĩigʉ, nomio, ʉmʉ ca macʉ̃ cʉtijãgore nʉnʉ waawi. 14 To biro cʉ̃ ca biiro, nomio peera, aa pacʉ quedʉpʉrire cõre tiicojowa, ca yucʉ maniri yepapʉ cõ ca niiro, itia cʉ̃ma decomacã peti cõre baarique eca niirique niirucu, cʉ̃ ca ĩirica tabe pãmʉri majʉ cʉ̃ ca eatiropʉ cõ wʉʉ duti waajato ĩirã. 15 Cʉ̃, pãmʉri majʉ pinore biigʉʉro ca niigʉ cõre nʉnʉgʉ, cʉ̃ ʉjero ca oco witirije mena dia jeeñocã cojowi, cõre to ũma yuu yaiocãjato ĩigʉ. 16 To biro cõre cʉ̃ ca tii yaiorʉgamijata cãare, ati yepara ope, pairi opeero pãa nʉcãri, pãmʉri majʉ ʉjero oco ca witirije mena dia cʉ̃ ca quenorica yaare uu yuu peoticã cojowʉ. 17 To biro ca biiro ĩari, pãmʉri majʉʉro pea bʉaro nomio mena ajiawi. To biri cõ yaa pooga macãrã ca nii dʉjarã mena, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirore biro ca tii nʉnʉjeerã Jesucristo yee quetire to birora ca tʉo nʉnʉjeecõa niirã mena, ameri jĩagʉ waawi. 18 Pãmʉri majʉ pea dia pairi yaa tʉjarore ea nʉcã eawi.

Apocalipsis 13

1 Dia pairi yaa jita dupari yepa ea nʉcãri yʉ ĩawʉ, jĩcʉ̃ waibʉcʉ ca uwiogʉ, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirije peti dʉpʉgaari cʉti, ñucã pʉa amo cõro niirije potagaari cʉti, ca biigʉ, dia pairi yaapʉre ca pãmʉ mʉa doogʉre. Cʉ̃ potagaari cõrora pejarica betori cʉowʉ. Ñucã cʉ̃ dʉpʉgaari cõrora Ʉmʉreco Pacʉre ñañarije ca ĩi tutirije tujawʉ. 2 Waibʉcʉ ca uwiogʉʉro pea, macãnʉcʉ̃ yai ca woori cʉtigʉre biigʉʉro niiwi. To bii pacagʉ, cʉ̃ dʉpori peera bʉco dʉporire biirije dʉpori cʉti, ñucã cʉ̃ ʉjero pea yai jũagʉ ʉjerore biro ʉjero cʉti, biiwi. Pãmʉri majʉ pinore biigʉʉro ca niigʉ pea, waibʉcʉ ca uwiogʉʉrore, cʉ̃ ca tutuarijere, ñucã cʉ̃ yaa cũmurore, doti maji majuropeerique cãare cʉ̃re tiicojowi. 3 Waibʉcʉ ca uwiogʉʉrore, cʉ̃ dʉpʉga jĩcãgaare cʉ̃ ca bii yaicoaro ca tiipa camiro cõroro niiwʉ. Biiropʉa, tii camiro pea mee yati biatocoaupa. To biro ca biirijere ati ʉmʉreco macãrã niipetirã ĩa ʉjea niiri, cʉ̃ pee wadore tʉo nʉnʉjeewa. 4 To biri waibʉcʉ ca uwiogʉre añuro doti maji niiriquere cʉ̃ ca tiicojorique jʉori, añuro cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉowa pãmʉri majʉ pinore biigʉʉro ca niigʉ peere. Waibʉcʉ ca uwiogʉʉro cãare, o biro cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉowa: “Jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃re biro ca majigʉ, cʉ̃re ca bii ametʉene nʉcãpʉ manimi,” cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉowa. 5 Ñucã apeyera waibʉcʉ ca uwiogʉre, ca nii majuropeerijere biropʉ ĩi, docuorije Ʉmʉreco Pacʉre ĩi buirica wãmere, cʉ̃re ĩi dotiwi. Ñucã cuarenta y dos muipũa peti cʉ̃ ca doti niipe cãare cʉ̃re tiicojowi. 6 To biri, cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi dotiricarore biro Ʉmʉreco Pacʉre, ñucã cʉ̃ ca niiri tabe ca añu majuropeeri tabere, to biri ʉmʉreco tutipʉ ca niirã cãare, ñañarije cʉ̃jare ĩi bui tutiwi. 7 Ʉmʉreco Pacʉ yaa pooga macãrã mena cʉ̃ ca ameri jĩa ametʉa nʉcãcãpere cʉ̃re tii dotiwi. Ñucã niipetirã bojoca cʉ̃ja ca niiro cõrore, niipetiri macãri macãrãre, niipetirã bojoca bojoricarori ca wederãre, to biri niipetiri yepa macãrãre cʉ̃ ca doti majipe cãare, cʉ̃re tiicojowi. 8 To biri waibʉcʉ ca uwiogʉre, bojoca ati yepa macãrã niipetirã, Ʉmʉreco Pacʉ ati yepare cʉ̃ ca jeeñori tabepʉra catirique ca niiri pũuro Oveja Macʉ̃ mani yee wapa ca bii yai bojaricʉ yaa pũuropʉre, cʉ̃ja wãmere ca owa tuu ecotiricarã cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉorucuma. 9 Jĩcãrã ca tʉo majirʉgarã tʉoya. 10 “Ñeeri aperopʉ cʉ̃ja ca jee waa bateparã ca niirã, ñee ecori aperopʉ jee waa eco yaicãrucuma. Niipĩi mena ca jĩa eco yaiparã ca niirã, niipĩi menara jĩa eco yairucuma.” To biro ca biiri tabere ca ñañarije manirã, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca niirã, añuro tʉgoeña tutua, díámacʉ̃ tʉgoeña bayi, bii niirucuma. 11 Jiro ñucã apĩ waibʉcʉ ca uwiogʉ ati jita jupeapʉ ca ame pea doogʉre yʉ ĩawʉ. Cʉ̃ pea, jĩcʉ̃ oveja macʉ̃ yeere biirije pʉaga potagaari cʉtiwi. Bii pacagʉ, jĩcʉ̃ pãmʉri majʉ pinore biigʉʉro ca niigʉ cʉ̃ ca wederijere biro wedewi. 12 To biro biicãri, ca nii jʉoricʉ waibʉcʉ ca uwiogʉ cʉ̃ ca doti majiricaro cõrora cʉ̃ja ca ĩa cojorore tii niiwi ñucã. Bojoca ati yepa macãrã niipetirãre, ca nii jʉoricʉ waibʉcʉ ca uwiogʉ ca camiro yatiricʉ peere ĩi nʉcʉ̃ bʉo dotiwi. 13 Ca ĩa ñaaña manirije tii bau niirique cãare, do biro ca tiiya manirijepʉ tii bau niiwi. Ñucã ati yepapʉre, niipetirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro, ʉmʉreco tutipʉ maquẽ ca ʉ̃ʉrije ca ñaaropʉ tiicãwi. 14 Ca nii jʉoricʉ waibʉcʉ ca uwiogʉ cʉ̃ ca ĩa cojorora o biro atere bojocare tii bau nii ĩño ditocãri, niipĩi mena ca paa taa ecoricʉ nii pacagʉ ca catiricʉre cʉ̃re tii nʉcʉ̃ bʉorã cʉ̃re biigʉ cʉ̃jare queno dotiwi. 15 Cʉ̃ jiro macʉ̃ ca uwiogʉʉro jita jupeapʉ ca ame pea dooricʉ peera, cʉ̃ jʉguero macʉ̃re biro baugʉ cʉ̃ ca queno dotiricʉre cʉ̃ ca catiro jãapere cʉ̃re tiicojowi, cʉ̃re cʉ̃ ca catioro cʉ̃ pea wede, cʉ̃re ca nʉcʉ̃ bʉotirã niipetirãre jĩa doti, cʉ̃ ca tiipere ĩima ĩigʉ. 16 To biro tiicã, niipetirã bojoca, wimarã, bʉcʉrã, ca apeye pairã, ca apeye manirã, añuro ca niirã, ca pade coterã, niipetirã, cʉ̃ja amo díámacʉ̃ nʉñare to biri cʉ̃ja diámacʉ̃pʉre, jĩcã wãme cʉ̃ja ca ñia cũu dotiro tiiwi. 17 Tii wãmere ñia cũu ecoti, ñucã waibʉcʉ ca uwiogʉ wãmere cʉoti, to biri cʉ̃ wãme ca cõori wãmere cʉoti ca biirã, apeye wapa tii, ñucã cʉ̃ja ca cʉorije ʉno cãare noni majiti, biicãwa bojoca. 18 Atera añuro tʉgoeña majirique booro bii. Ca tʉgoeña puogʉ ʉno waibʉcʉ ca uwiogʉ yaa tabe cõoñarica tabere cõoñañaqué. Jĩcʉ̃ ʉmʉ wãme nii. O biro nii tii wãme: seiscientos sesenta y seis.

Apocalipsis 14

1 Jiro yʉ ĩawʉ ñucã Oveja Macʉ̃, Sión cʉ̃ja ca ĩiri buuro jotoapʉ ca nucũgʉre. Cʉ̃ mena niiwa, cʉ̃ Pacʉ wãmere, Oveja Macʉ̃ wãmere, cʉ̃ja diámacʉ̃ripʉ owa tuuricarã ca niirã bojoca ciento cuarenta y cuatro mil peti. 2 Jiro yʉ tʉowʉ, ʉmʉreco tutipʉ wederique, oco ũma cõa jãaro ca bʉjʉro cõro bʉjʉ, ñucã bʉpo tutuaro cʉ̃ ca bʉjʉro cõro peti ca bʉjʉ wedeorije wederiquere. Paʉ bʉa tẽe bajari maja cʉ̃ja ca bʉa tẽerore biro bʉjʉ wedeowʉ. 3 To biri wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro jʉguerore, ñucã ca catirã bapari ca niirã jʉguerore, to biri bʉcʉrã jʉguerore, wãma wãme bajarique bajawa. Jĩcʉ̃ ʉnora tee bajarique wãmere ca baja majipe ʉno méé niiwʉ. Cʉ̃ja ciento cuarenta y cuatro mil ati yepapʉ cʉ̃ja ca niiro, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ametʉenericarã wado cʉ̃ja ca baja majirije niiwʉ. 4 Anija niiupa nomia mena ca tii eperʉga tʉgoeñatirã, añurã peti Oveja Macʉ̃ cʉ̃ ca waari taberi cõro cʉ̃re ca nʉnʉrã. To biri bojoca ati ʉmʉreco macãrã mena ca niimiricarã, Ʉmʉreco Pacʉ, to biri cʉ̃ Macʉ̃ Oveja Macʉ̃ yaarã ca nii jʉoricarã peti niiupa. 5 Jĩcã wãme ʉnora ca ĩi ditorã méé niiwa. Cʉ̃ja, jĩcã wãme ʉnora ñañarije ca tiirã méé niiwa. 6 Jiro apĩ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca wʉʉ amojodegʉ, ati yepapʉ ca niirã bojoca poogaari cõrorena, niipetiri macãri macãrãre, to cãnacã poogaari macãrã bojoca bojoricarori ca wederãre, añurije queti ca peti nʉcãtipere ca queti jee waagʉre yʉ ĩawʉ. 7 Tutuaro wederique mena o biro ĩiwi: —Bʉaro nʉcʉ̃ bʉorique mena Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉori, cʉ̃re baja peoya. Mee, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa bejeri tabe eacoa. Ʉmʉreco quejerore, ati jitare, dia pairi yaare, oco ca witiri operire, ca tiiricʉ wadore ĩi nʉcʉ̃ bʉoya —ĩiwi. 8 Cʉ̃ jiro macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ o biro ca ĩigʉ nʉnʉwi: —Mee ñaacoa. Mee ñaacoa Babilonia macã pairi macã ca niimijãri macã. Tii macã macãrã, cʉ̃ja ca tii nʉcʉ̃ bʉorãre paʉ cʉocãri, paʉ mena ca tii eperãre biro cʉ̃ja ca tii niirije mena, bojoca poogaari niipetirãpʉra cʉ̃jare ĩa cõori cʉ̃jare biro cʉ̃ja tiiro cʉ̃jare tii mecʉ̃owa —ĩiwi. 9 Cʉ̃ja pʉarã jiro macʉ̃ ñucã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ tutuaro wederique mena o biro ĩi nʉnʉjeewi: —Jĩcãrã, waibʉcʉ ca uwiogʉre, ñucã cʉ̃re ĩa cõori cʉ̃ja ca quenoricʉre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorãre, to biri ñucã cʉ̃ja amopʉ, cʉ̃ja diámacʉ̃pʉ, cʉ̃ wãmere ca ñia cũu ecorã cãa, 10 Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiipe, bʉaro cʉ̃ ca ajiarije mena cʉ̃ ca queno yueriquere ñañaro tamʉorucuma. Ñucã Oveja Macʉ̃, to biri Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja, ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca ĩa cojoro, ca ʉ̃ʉrije, to biri azufre mena ñañaro joe ecorucuma. 11 Ñañaro tamʉo cʉ̃ja ca bii bue mʉenerije pea to birora bue mʉenecõa nii. Waibʉcʉ ca uwiogʉrena ĩi nʉcʉ̃ bʉo, ñucã cʉ̃re biigʉ cʉ̃ja ca quenoricʉrena ĩi nʉcʉ̃ bʉo, cʉ̃ wãmere owa tuu doti, ca tiirã, jĩcã rʉmʉ ʉnora, ñucã jĩcã ñami ʉnora, yerijãa, biiticãrucuma —ĩiwi. 12 O biro ca biiri tabere, ca ñañarije manirã, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirore biro ca tii nʉnʉjeerã, ñucã Jesucristore to birora ca tʉo nʉnʉjeecõa niirã, cʉ̃ja ca tʉgoeña bayi niipe niirucu. 13 To cõrora ʉmʉreco tutipʉ wederique o biro yʉre ca ĩi cojorijere yʉ tʉowʉ: —Atere owaya: Añuro ʉjea niima, mecʉ̃ menare Wiogʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉori ca bii yairã. Añuri Yeri pea o biro ĩimi: —Ʉ̃gjá. Popiye peti cʉ̃ja ca pade bʉañarucuriquere yeerijãarucuma. Cʉ̃ja paderiquera cʉ̃ja mena niirucu —ĩimi. 14 Yʉ ĩawʉ jĩcã bʉrʉa bueri bʉrʉa ca botiri bʉrʉa, jĩcʉ̃ Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re biigʉ cʉ̃ ca duwiri bʉrʉare. Cʉ̃ dʉpʉgapʉre oro mena cʉ̃ja ca tiirica betore peja, ñucã cʉ̃ amopʉ paa juderica pĩi ca joo yoori betore cʉo, tiiwi. 15 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ apĩ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ tutuaro wederique mena bueri bʉrʉapʉ ca duwigʉre o biro ĩi witi doowi: —Yoari méé, mʉ niipĩi mena ote dicare paa jude jeeya. Mee, teere jeerica cuu eacoa. Tii yepa maquẽ ote dica bʉcʉacoa mee —cʉ̃re ĩi cojowi, bojoca ati yepa macãrãrena ĩigʉ. 16 To biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉori, bueri bʉrʉa jotoapʉ ca duwigʉ pea cʉ̃ niipĩi, ote dicare paa juderica beto mena ati yepapʉre ote bʉcʉpʉ ca niirijere paa jude jee peoticã cojowi. 17 Jiro apĩ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ ʉmʉreco tutipʉ ca niiri wii Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre niipĩi cʉocãricʉ witi doowi cʉ̃ cãa. 18 Ñucã apĩ, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ, yucʉ díi ca jʉti añurijere joe mʉenerica tutu macʉ̃ ca ʉ̃ʉrijere ca dotigʉ witi doori, ote dicare paa juderica pĩi ca joo yoori beto ca cʉogʉre tutuaro wederique mena o biro cʉ̃re ĩi cojowi: —Mʉ niipĩi ca joo yoori beto mena tii yepapʉre ʉje tõorire paa jude jeeya. Mee bʉcʉpʉ nii —cʉ̃re ĩiwi ñucã, bojoca ati yepa macãrãrena ĩigʉ. 19 To biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉo, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ pea otere paa jude jeerica beto mena, ati yepa maquẽ ʉjere paa jude jeecã cojowi. Paa jude jee yapano, ʉjere cʉ̃ja ca diperi tabepʉ jãawi. Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ to biirije cʉ̃ ca tiirije pea, Ʉmʉreco Pacʉ bojocare ñañaro cʉ̃ja ca biiro, cʉ̃ ca tiipere bii cõoñaro biiwʉ. 20 Tee ʉje pea macã wejapʉ dipe ecowʉ. Teere cʉ̃ja ca diperi taberena díi witicãwʉ. Tee díi pea, caballoa amʉ tutupʉ, to biri trescientos kilómetros peti ejaro dua eyowʉ.

Apocalipsis 15

1 Ñucã apeye ʉmʉreco tutipʉre uwioro ʉcʉeneri wãme ca bii cõoña nʉcã earijere yʉ ĩawʉ. Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã, cʉ̃ja ca niiro cõro ñañari wãmeri ñañaro cʉ̃ja ca tiipe Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ajiarije mena ca tii yapanoparã bau nʉcã eawa. 2 Yʉ ĩawʉ ñucã jĩcã yaa dia pairiya oco botiri sãra yaare biiri yaa nii pacaro, ca ʉ̃ʉrije mena ayiarica yaare. Tii sãra yaa pairi yaa tʉjarore waibʉcʉ ca uwiogʉre bii ametʉa nʉcã, cʉ̃re ĩa cõori cʉ̃ja ca quenoricʉre nʉcʉ̃ bʉoti, cʉ̃ wãme cõoriquere ñia cũu dotiti, ca biiricarã bʉa tẽe bajaricarori, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃jare cʉ̃ ca tiicojoriquere cʉoricarã nucũwa. 3 To biro biicãri Ʉmʉreco Pacʉre pade bojari majʉ Moisés yee bajariquere baja, ñucã Oveja Macʉ̃ yee cãare o biro ĩi bajawa: “Ʉpʉ Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutua niigʉ, mʉ ca tiirijea, do biro ca tiiya manirije, ĩa ʉjea niirique peti, nii; mʉ ca tii niirijea añurije, díámacʉ̃ ca niirije nii. Bojoca poogaari niipetirã Wiogʉ mʉ nii. 4 Ʉpʉ, ¿ñiru mʉre cʉ̃ uwi nʉcʉ̃ bʉotibogajati? ¿Ñiru mʉ wãmere cʉ̃ ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peotibogajati? Mʉ jĩcʉ̃ra ca ñañarije manigʉ mʉ nii. Niipetiri poogaari macãrã doori, mʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉorucuma. Mee, añurije mʉ ca tii niirije añuropʉ bii bau niicoa.” 5 Ate jiro, ʉmʉreco tutipʉ ĩa mʉene cojogʉ, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii, “Bojoca mena o biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirique ca niiri wii ca pãa nʉcãro yʉ ĩawʉ. 6 Tii wii santuariopʉ ca niiricarã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã, cʉ̃ja ca niiro cõro ñañaro cʉ̃ja ca tiipere ca cʉorã witi nʉcãwa. Ca õweri manirije lino mena jʉti cʉ̃ja ca tiirique, ca ajiyaarije juti jãñawa. Ñucã oro mena cʉ̃ja ca tiirica quejeri cʉ̃ja cotiapʉ ca tʉjarijere wẽñaricarã niiwa. 7 To biri jĩcʉ̃ bapari ca catirã mena macʉ̃, cʉ̃ja Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirãre, cʉ̃ja ca niiro cõrorena oro mena cʉ̃ja ca tiirica bapari dadaro, Ʉmʉreco Pacʉ to birora ca caticõa niigʉ, bojocare ñañaro cʉ̃ ca tii doti cojorije ca jãñari baparire cʉ̃jare tiicojowi. 8 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii pea bue dadacoawʉ, Ʉmʉreco Pacʉ do biro ca tiiya manigʉ cʉ̃ ca tutuarije ca doorije. Ména, ñañaro tiiriquere jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirije Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majare cʉ̃ ca tii dotiriquere cʉ̃ja ca tii peotitirora, tii wiipʉre jãarique maniwʉ.

Apocalipsis 16

1 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉre jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majare, tutuaro wederique mena o biro ca ĩirijere yʉ tʉowʉ: —Waarãja. Tii yepapʉre jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃ ca tiipe ca jãñari bapari mʉja ca cʉorijere poo bate cũurãja —ca ĩirijere. 2 To biri Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ ca nii jʉogʉ waari, cʉ̃ ca cʉori bapa maquẽre ati yepapʉre poo bate cũuwi. To biro cʉ̃ ca tiirora, niipetirã bojoca waibʉcʉ ca uwiogʉ wãmere ñia cũu eco, ñucã cʉ̃re ĩa cõori cʉ̃ja ca quenoricʉrena tii nʉcʉ̃ bʉo, ca tiirucuricarãre, docuoro ʉnicãrije bʉaro ca punirije cʉ̃jare cami boawʉ. 3 Ñucã cʉ̃ jiro macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ, cʉ̃ ca cʉori bapa maquẽre dia pairiyapʉre poo bate cõañua cojowi. Cʉ̃ ca poo bate cõañua cojorije menara, oco pea jĩcʉ̃ bojocʉ cʉ̃ja ca jĩaricʉ díire biirije jeeñacoawʉ. To biro ca biirije jʉori, tii yaare ca niimiricarã niipetirã dia peticoawa. 4 Cʉ̃ja pʉarã jiro macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ, cʉ̃ ca cʉori bapa maquẽre, diaripʉre, oco ca witiri operipʉre, poo bate cõañua cojowi. Teepʉre cʉ̃ ca poo bate cõañua cojorije menara, tii yaari maquẽ oco ca niimijãrije cãa, díi wado jee ñaabatecã yai waawʉ. 5 Tee jiro oco coteri majʉ o biro cʉ̃ ca ĩirijere yʉ tʉowʉ: “Mʉa añugʉ, ca ñañarije manigʉ, jĩcãto ca nii jʉo dooricʉ, to birora ca niicõa niigʉ mʉ nii, to biri wãme ca ĩa bejegʉa. 6 Cʉ̃ja, mʉ yaa pooga macãrã ca ñañarije manirã, ñucã mʉ yee quetire wede jʉgueri majare jĩa, díi tii bate cũuupa. Mecʉ̃ra mʉ pee, díi cʉ̃jare mʉ jini doti. Teerena boowa cʉ̃ja pee cãa,” ĩibuwi. 7 Ñucã apĩ, Ʉmʉreco Pacʉre tii nʉcʉ̃ bʉorã joe mʉenerica tutupʉ ca niigʉ, o biro cʉ̃ ca ĩirijere yʉ tʉowʉ: “Ʉpʉ Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutua niigʉ, ñañaro cʉ̃ja ca biiro mʉ ca tiirijea, díámacʉ̃ra ca niirore biro tii, díámacʉ̃ra cʉ̃jare tii, mʉ ca tiirije niiro bii,” cʉ̃ ca ĩirijere. 8 Ñucã itiarã jiro macʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ cʉ̃ ca cʉori bapa maquẽre ʉmʉreco macʉ̃ muipũpʉre poo bate tuuwi. To biri bojocare peca ca ʉ̃ʉrije mena cʉ̃ ca joe majipere cʉ̃re tiicojowi. 9 To biri bojoca niipetirã muipũ peca mena ñañaro peti joe ecowa. To biro ñañaro tii ecocã pacarã ñañaro cʉ̃ja ca tiirucurijere tʉgoeña yeri wajoari, Ʉmʉreco Pacʉ tee ñañaro cʉ̃ja ca biiro ca tii doti majigʉ peere baja peoricaro ʉnora, ñañaro Ʉmʉreco Pacʉre ĩi wede paiwa. 10 Tee jiro bapari Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja jiro macʉ̃, cʉ̃ ca cʉori bapare, waibʉcʉ ca uwiogʉ cʉ̃ ca duwiri tabepʉre poo bate cojowi. To cõrora cʉ̃ ca doti niimiri yepa niipetiropʉra naitĩa peticoawʉ. To biro ca biiro, bojoca pea bʉaro ñañaro peti tamʉori cʉ̃ja ñemerori baca dʉpo tuuri nʉcʉ̃ripʉ wijiowa. 11 To biro ñañaro tamʉo pacarã ñañaro cʉ̃ja ca tiirucurijere tii yerijãatiwa. Teere tii yerijãaricaro ʉno, cʉ̃ja cami bʉaro ca punirijere wijioma ĩirã, ʉmʉreco tuti Ʉmʉreco Pacʉre ñañari wãme ĩi tutiwa. 12 Ñucã jĩcã amo cõro niirã Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja jiro macʉ̃, dia pairi yaa Éufrates'pʉre poo bate cõañuawi, cʉ̃ ca cʉori bapa maquẽre. Tii yaapʉre cʉ̃ ca poo bate cõañua cojorije menara, muipũ cʉ̃ ca mʉa dooro pee ca niirã wiorã cʉ̃ja tĩa doojato ĩiro, tii yaa dia pairi yaa oco bopo peticoawʉ. 13 Pãmʉri majʉ pinore biigʉʉro ca niigʉ ʉjerore, ñucã waibʉcʉ ca uwiogʉʉro ʉjerore, to biri Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉre biro ca bii ditogʉ ʉjero cãare ũmaare biirã itiarã peti wãtĩa yeri ca añutirã cʉ̃ja ca witiro yʉ ĩawʉ. 14 Cʉ̃ja pea, wãtĩa yeri, ca ĩa ñaaña manirije ca tii bau nii majirã, ñucã ati yepa niipetiropʉ macãrã wiorãre jʉo neori, Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutua niigʉ yaa rʉmʉ ca earo, Ʉmʉreco Pacʉ mena ameri jĩarʉgarã nea doorã biiwa. 15 “Tʉgoeña bojoca catiri, añuro ĩa cojo yue niiña. Jee dutiri majʉre biro yʉ doorucu. Ʉjea niimi tʉgoeña bojoca catiri, juti manigʉ waa nucũ yujugʉ boboro yʉ tamʉore ĩigʉ, cʉ̃ ca juti jãñarijere añuro ca ĩa nʉnʉjee cote niigʉa,” ĩiwi Jesús. 16 To biri wãtĩa yeri pea, hebreos wederique menara Armagedón ca wãme cʉtiri tabepʉ wiorãre cʉ̃jare jʉo neowa. 17 Ate jiro, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niigʉ, cʉ̃ ca cʉori bapa maquẽre poo bate cojowi winopʉre. To biro cʉ̃ ca tiirora, santuariopʉre wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉ tutuaro o biro ca ĩi wede cojorijere yʉ tʉowʉ: “Mee yʉ tii peoti yerijãa.” 18 To biro ca ĩiri tabera bʉaro bʉpo yabe, wederique wedeo, bʉpo paa, jita jabe, biiwʉ. Tee jita ca jaberijere jĩcãti ʉno peera ati yepare bojoca ca nii jʉo dooricarã, to cõro tutuaro uwioro ca jaberijere tamʉo ñaatiupa. 19 To cõrora Babilonia pairi macã ca niimirica macã, itia yepa peti wati nʉcãcoawʉ. Ati yepa niipetiropʉ ca niiri macãri õe ñaajãa peticoawʉ. Ʉmʉreco Pacʉ, Babilonia macãrã ñañarije cʉ̃ja ca tii niirucurijere tʉgoeña bʉari, cʉ̃ ca ajiarije ca niiri bapa ʉje oco bapa ñañaro cʉ̃ja ca biiro ca tiirije ca niiri bapare cʉ̃jare jini dotigʉ doogʉ tiiwi, ñañaro cʉ̃ja ca biipere biro ĩigʉ. 20 To biro biicãri, diaripʉre yucʉ poogaari ca niirije, ñucã macãnʉcʉ̃ buurori cãa, yai peticoawʉ. 21 Ñucã ʉmʉreco tutipʉ ca niirije oco ca bʉʉrica quiiri, cuarenta kilos ametʉenero ca nʉcʉ̃ri quiiri bojocare ñaapeawʉ. To biro Ʉmʉreco Pacʉ ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ ca tii yaioro, Ʉmʉreco Pacʉre ñañari wãme ĩi wede pai, tuti amawa.

Apocalipsis 17

1 Jĩcʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri bapari ca cʉorã mena macʉ̃ yʉ pʉtopʉ doo, o biro yʉre ĩiwi: “Dooya, nomio bʉaropʉra ñañarije ca tiigo oco jotoa ca duwigo, ñañaro cõ ca tii ecoro mʉre ĩñogʉ doogʉ yʉ tii. 2 Ati yepa macãrã wiorã cõ mena ñee epewa. Ñucã ati yepa macãrã cãa, docuoro ʉmʉa mena ñee epego cõ ca jinirije ʉje oco menara jini mecʉ̃cã yai waawa,” ĩiwi. 3 Jiro Añuri Yeri quẽñaricarore biropʉ ca biirijere cʉ̃ ca ĩñoro, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ ca yucʉ maniri yepapʉ yʉre cʉ̃ ca ami waaro yʉ biiwʉ. Toopʉ yʉ ĩawʉ jĩcõ nomio waibʉcʉ ca uwiogʉʉro ca jũagʉʉro jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro peti dʉpʉgaari cʉti, to biri ñucã pʉa amo cõro peti potagaari cʉti, ca biigʉ jotoapʉ ca duwigore. Waibʉcʉ upʉpʉre paʉ docuorije Ʉmʉreco Pacʉre ñañarije ca ĩi tutiri wãmeri cʉ̃ja ca owa tuurica dereaaro niiwi. 4 Nomio pea, ñii jañu ca jũarito, ñucã jũarito petire jutiro jãñawo. Oro, ʉ̃tãgaari ca ajiyaa añurije, to biri perlas cʉ̃ja ca iirije mena, wãmocãrico niiwo. Oro mena cʉ̃ja ca tiirica bapa docuorije, ʉmʉa mena cõ ca tii nucũ yujurique dadaro ca jãñari bapare cʉowo. 5 Ñucã cõ diámacʉ̃pʉre owa tuurique ca ĩa ñaaña maniri wãme o biro ca ĩiri wãme tujawʉ: ca ĩiri wãme. 6 Jiro, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca ñañarije manirã díi, to biri Jesús're cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjerije jʉori cʉ̃ja ca jĩa batericarã díi menara ca cũmugore yʉ ĩawʉ. To biro cõ ca bii niirijere ĩagʉ, yʉ ĩa ʉcʉacoawʉ. 7 To biro yʉ ca biiro ĩa, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ pea o biro yʉre ĩiwi: “¿Ñee tiigʉ mʉ ĩa ʉcʉacoati? Mʉre yʉ wede majiorucu, nomio yee, ñucã waibʉcʉ ca uwiogʉ, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirije dʉpʉgaari cʉti, pʉa amo cõro niirije potagaari cʉti, ca biigʉ cõre ca ami waagʉ yee, ména ca majiña manirijere.” 8 “Waibʉcʉ ca uwiogʉ mʉ ca ĩajãgʉ, jĩcʉ̃ tĩrʉmʉpʉ ca niirucuricʉ niimi. Biigʉpʉa manimi. Mani pacagʉ ca ʉ̃cʉ̃ari opepʉ ca niiricʉ ati yepapʉre ame peagʉ doogʉ tiimi, ñañaro cʉ̃ ca tii yaio eco majuropeeparo jʉguero. Ati yepa macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ ati yepare cʉ̃ ca jeeño jʉori tabepʉra, catirique ca niiri pũuropʉre cʉ̃ja wãmere ca owa tuu ecoya manirã, waibʉcʉ ca uwiogʉ, tĩrʉmʉpʉ ca nii jʉo dooricʉre mecʉ̃ra ca manigʉre, biigʉpʉa jiro ca doopʉre cʉ̃re ĩarã ĩa ʉcʉacoarucuma. 9 ”Añuro maji tʉgoeña puo, tiirique booro bii ate menara: Dʉpʉgaari jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirijea, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirije ʉ̃tã buurori nomio cõ ca duwirijere ĩiro bii. Ñucã to birora, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã bojoca wiorãre ĩi cõoñaro bii. 10 Mee, jĩcã amo cõro niirã, anija wiorã mena macãrã bii yaicoawa. Jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃ mecʉ̃re doti niimi; apĩ pea ea dotimi ména. Cʉ̃, wiogʉ ca tʉjagʉ eagʉ yoaro niitirucumi. 11 Waibʉcʉ ca uwiogʉ tĩrʉmʉpʉ ca niiricʉ, mecʉ̃ra ca manigʉ, jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã wiorã jiro macʉ̃ wiogʉ ca waapʉ peti niimi. Biigʉpʉa, cʉ̃ja jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niirã wiorã mena macʉ̃ cãa, ca bii yaipʉra niigʉ biimi. 12 Ñucã, cʉ̃ potagaari pʉa amo cõro niirije mʉ ca ĩajãrije cãa, wiorã niima. Biirãpʉa doti jʉotima ména. Wiorã cʉ̃ja ca jãari rʉmʉre yoatiroacãra cʉ̃ja ca doti niipere, waibʉcʉ ca uwiogʉ mena jĩcãrira doti majiriquere tiicojo ecorucuma. 13 Anija pʉa amo cõro ca niirã wiorã, jĩcãri cõro tʉgoeña quenori, cʉ̃ja ca doti tutuarijere, cʉ̃ja ca doti majirijere, waibʉcʉ ca uwiogʉ peere teere cʉ̃re tiicojorucuma. 14 To biro tiicãri, Oveja Macʉ̃ mena ameri jĩarucuma. Oveja Macʉ̃ pea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca beje jeericarã, cʉ̃ ca jʉoricarã, cʉ̃ wadore ca tʉo nʉnʉjeerã mena niicãri, cʉ̃jare ameri jĩa ametʉa nʉcãcoarucumi. Oveja Macʉ̃a, ʉparã Ʉpʉ, wiorã Wiogʉ niimi,” yʉre ĩi wedewi. 15 Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ o biro yʉre ĩi nemowi ñucã: “Nomio ʉmʉare ca epe paigo cõ ca duwijãrije oco mʉ ca ĩajãrije pea macãrire, bojocare, bojoca bojoricarori ca wederãre, yepari macãrã cõrorena, ĩiro bii. 16 Cʉ̃ potagaari pʉa amo cõro niirije mʉ ca ĩajãrije, to biri waibʉcʉ ca uwiogʉ, ʉmʉa mena ca epe paigore ĩa junarucuma. Ñee jãa manigopʉ cõre tii yaio cõa, juti manigo cõre cũu, cõ upʉri ca niimirique peera baca jude baa yaio, peca mena joe bate, tiicãrucuma. 17 Cʉ̃ ca boorore biro cʉ̃ja ca tiipere, cʉ̃ja yeripʉ cʉ̃jare ĩi cõa jãaupi Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ ca boorore biro cʉ̃ja ca tiipere biro ĩigʉ. To biri cʉ̃ja pea, jĩcãri cõro tʉgoeñarique cʉtiri, wiorã nii, cʉ̃ja ca bii doti tutua niirijere waibʉcʉ ca uwiogʉ peere tiicojorucuma. Ʉmʉreco Pacʉ wederique cʉ̃ ca ĩiricarore biro ca bii petiropʉ to biro tii yerijãarucuma. 18 Nomio mʉ ca ĩajãgo pea, pairi macã ati yepa macãrã wiorãre ca doti ametʉene nʉcãri macãre ĩiro bii,” yʉre ĩi wede majiowi.

Apocalipsis 18

1 Ate jiro yʉ ĩawʉ ñucã apĩ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ ʉmʉreco tutipʉ ca duwi doogʉre. Bʉaropʉra do biro ca tiiya manigʉ niiwi. To biri cʉ̃ ca boe baterije menara, ati yepare boe peticoawʉ. 2 Tutuaro wederique mena o biro ĩi acaro bui cojowi: “Mee biicã yaiwa; mee biicã yaiwa, pairi macã Babilonia ca niimirica macã. Wãtĩa yaa wii jeeñacã yaiwa. Ñañarã, wãtĩa yeri ca niirã cõro cʉ̃ja ca jãñari ope jeeñacã yai waa. Niipetirã minia, ca docuorã ca ĩarʉgaña manirã yaa batire biro jeeñacã yai waa. 3 Niipetirã bojoca poogaari cõrora, tii macã macãrã cʉ̃ja upʉri ca boorore biro cʉ̃ja ca tii niirucurijere cʉ̃jare ĩa cõori, cʉ̃jare biro tii jeja nʉcã peticoawa. Ñucã ati yepa macãrã wiorã cãa, cʉ̃ja menara ñañarije tii, cʉ̃jare biro biicoawa. Ati yepa macãrã apeye noniri maja cãa, cõ ca booro cõro noni wapa jeeri, ca apeye pairã biiwa,” ĩiwi. 4 Jiro yʉ tʉowʉ ñucã ʉmʉreco tutipʉ apeye wederique o biro ca ĩirijere: Mʉja, yʉ yaa pooga macãrã, ñañarije cʉ̃ja ca tiirijere mʉja menara tii bui cʉti, ñañaro tamʉo, mʉja ca biitipere biro ĩirã tii macãre witi waarãja. 5 Biiti majuropeecã. Ñañaro cʉ̃ja ca tii niirije ʉmʉreco tutipʉ tuu juacoa. Ñañarije cʉ̃ja ca tii niirucurijere ĩari, cʉ̃jare cõagʉ tiimi Ʉmʉreco Pacʉ. 6 Aperãre ñañaro cʉ̃ja ca tiiricarore birora cʉ̃ja cãare ñañaro cʉ̃jare tiiya. Ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ja ca tiirique wapa, pʉati cõropʉ ñañaro cʉ̃ja ca tamʉoro tiiya. Aperãre ñañaro cʉ̃ja ca tiiricarore birora, cʉ̃jare ĩa mairicaro maniro, mecʉ̃ra pʉati cõropʉ ñañaro cʉ̃jare tiiya. 7 “Ca nii majuropeerã jãa nii” ĩi tʉgoeñacãri, cʉ̃ja ca boori wãme, cʉ̃ja ca cʉorijere, aperãre wapa pacarori nonicãri, “Ca apeye pairã jãa nii,” cʉ̃ja ca ĩi yeerique wapa mecʉ̃ra ñañaro bii, puniro cʉ̃ja ca bʉa earo tiiya. Biigopʉa cõ yeripʉ, “Anora jĩcõ wiogore biro añuro yʉ niicã. Ca manʉ bii yai weorico méé yʉ nii. Di rʉmʉ ʉnora, ñañaro yʉ tamʉoticu,” ĩi tʉgoeñamimo. 8 To biri jĩcã rʉmʉrena ñañaro cʉ̃ja ca biipe doorucu. Bii yairique, tʉgoeña pairique, aʉa boarique, cʉ̃jare niirucu. Ñucã pecamepʉ joe ecorucuma. Ʉpʉ Ʉmʉreco Pacʉa cʉ̃ja ametʉenero ca tutua majuropeegʉ niimi, ñañaro cʉ̃ja ca tamʉoro cʉ̃jare ca tiigʉ. 9 Ati yepa macãrã wiorã Babilonia macãrãre ĩa cõori ca tii epericarã cʉtiricarã, ñucã tii macã maquẽ añurije ca niirijere ca wapa tii ʉjea nii niirucumiricarã, tii macã ca ʉ̃ʉ yai bue mʉarijere ĩarã, ñañaro bii tʉgoeñarique pai otirucuma tii macãre. 10 Tii macã ñañaro peti ca bii yai waarijere ĩa uwima ĩirã, yoaropʉra niiri, o biro ĩi acaro buirucuma: “¡Abé nija! ¡Abé nija! Pairi macã ca niimirica macã, Babilonia, do biro ca tiiya maniri macã ca niimirica macã, To biro ñañaro biirucu ca ĩiña maniri tabera, ñañaro mʉja ca bii yaipa tabe ea,” ĩi oti nʉnʉjeerucuma. 11 Ati yepa macãrã apeye noni wapa taari maja cãa, tii macã to biro ñañaro ca bii yai waaro ĩarã, tʉgoeña yaja pua otirucuma, noa ʉno pee cʉ̃ja yee apeye, 12 oro, plata, ʉ̃tã ca ajiyaarije, ʉ̃tã añurije perlas, lino añurije, jũa añurije ca niirije, juti pĩiri seda mena cʉ̃ja ca tiirique añuro jũa añurije ca niirije, yucʉ ca niirije cõrora añuro ca jʉti añuricʉrire, marfil mena, yucʉ añurije mena, bronce, come, ʉ̃tã ca bayirije mena, 13 bojorica wãmeri cʉ̃ja ca tii jeeñoriquere, canela cʉ̃ja ca ĩirijere, baarique jãa ayiarique añuro ca jʉti añurijere, yucʉ díi ca jʉti añurije, yucʉ díire, ʉje oco, ʉje ate baariquere, trigo weta añurije, trigo, waibʉcʉrã ca apeye ũmarã, oveja, caballoa, tunuricari, pade coteri maja ca niiparã cʉ̃ja ca nonirã bojocare, cʉ̃jare ca wapa tiirã cʉ̃ja ca maniro macã. 14 Ñucã o biro ĩirucuma: “Yucʉ dica añuro ca poarije mʉja ca baa ʉjea niirucumirijere mani, mʉja cʉoticã yua. Niipetirije añurije mʉja ca cʉo niimirique, mʉja ca apeye paimirique, yai peticoa, pʉati mʉja bʉa nemotirucu,” ĩi nʉnʉjeerucuma. 15 Atere noni wapa taari, tii macã jʉori pairo ca apeye cʉtimiricarã, tii macã ñañaro peti to ca bii yai waaro ĩa uwima ĩirã, yoaropʉra tua nʉcãri, ñañaro oti yapa puari o biro ĩirucuma: 16 “¡Abé nija! ¡Abé nija! Pairi macã ca niimirica macã, lino añurije mena, juti añuro ca jũa dia taarije mena, ca jũarije peti mena, juti jãña, oro mena, perlas mena, cʉ̃ja ca wãmorica macã ca niimirica macã, 17 jĩcã nimarora niipetirije tii macã ca apeye pai niimirije menara ñañaro peti biicã yai waa,” ĩi otirucuma. Ñucã niipetirã paca cũmuari ʉparã, tii cũmuaripʉre ca waarã, ca waa tuurã, ñucã diaripʉ paderã ca wapa taa niirucurã cãa, tii macã ñañaro to ca bii yai waarijere ĩarã, yoaropʉra tua nʉcã ĩarucuma. 18 Tii macã ca ʉ̃ʉ bue mʉarijere ĩari, o biro ĩi acaro buirucuma: “Ape macã, ati macãre biro, pairi macã maniwʉ.” 19 To biro ĩi yapa puari, cʉ̃ja dʉpʉgaari jotoare jita maa peo boo pacoro otirãra, o biro ĩi acaro bui otirucuma: “¡Abé nija! ¡Abé nija! Pairi macã ca niimijãri macã, niipetirã cũmu paca ca cʉorãre tii macã maquẽ apeye menara ca apeye pairã cʉ̃ja ca niiro ca tiimirica macã, jĩcã nimarora bii yaicã yerijãa waa. 20 Ʉmʉreco tutipʉ macãrã, mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca ñañarije manirã, Jesucristo yee quetire wederi maja, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, ʉjea niiña, tii macã to biro ca biicã yerijãa waarije jʉori. Ʉmʉreco Pacʉ tii macãre tii yaiori, añuro ca ñañarije maniro mʉja ca niiro tiimi,” ĩirucuma. 21 To cõrora jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ do biro ca tiiya manigʉ, wãñiaricaaga ʉ̃tãga pairica bʉca ca niiricaarore ami mʉeneri, o biro ĩigʉra dia pairiyapʉre cõañua cojowi: “Atigare cõañua duwio yaioricarore birora mʉja biirucu, Babilonia pairi macã ca niimirica macã. Pʉati tii macãre ĩa nemotirucuma. 22 Jĩcãti ʉnora, bajari maja cʉ̃ja ca bajarije, bʉa tẽe bajarique ca bʉjʉrije, tõroga putirique ca bʉjʉrije, ñucã putirica wʉʉ mena puti bajariquere, tʉo nemoña manirucu. Jĩcãrã ʉnora jĩcã wãme peerena paderi maja manirucuma. Jĩcãti ʉno peera wãñiaricaga ʉ̃tãga ca bʉjʉ wedeorije cãare tʉoya manirucu. 23 Jĩcãga jĩa boericaga ʉnora ʉ̃ʉ boetirucu. Amo jiarica boje rʉmʉri tiirã, cʉ̃ja ca tii yugui wedeorucumirije cãa tʉo nemoña manirucu. Mʉ yaarã ca apeye noni wapa taarã, ati yepa macãrã do biro ca tiiya manirã niimiwa. Ñucã mʉ bajeri mena ati yepa macãrã niipetirãre mʉ ĩi ditowʉ. 24 Tii macãrena, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, Ʉmʉreco Pacʉ yaa pooga macãrã, ñucã niipetirã ati yepa macãrãre, cʉ̃ja ca jĩa batericarã díi nii,” ĩiwi.

Apocalipsis 19

1 Ate jiro ʉmʉreco tutipʉ paʉ bojoca tutuaro wederique mena o biro cʉ̃ja ca ĩi cojorijere yʉ tʉowʉ: “¡Ʉmʉreco Pacʉre mani ĩi nʉcʉ̃ bʉoco! Ametʉarique, ĩi nʉcʉ̃ bʉorique, Ca añu majuropeerije, tutuarique, mani Ʉmʉreco Pacʉ yee nii. 2 Cʉ̃ ca ĩa bejerijea añurije nii, díámacʉ̃ nii, bii. To biri, nomio bʉaropʉra ñañarije ca tiigo ca wedeogo, ñañaro peti cõ ca tii niirucurije mena ati yepa macãrãre ñañarije cʉ̃ja ca tiiro ca tiiricore ñañaro tii yaiomi. Ʉmʉreco Pacʉ yee paderi majare tii macã macãrã cʉ̃ja ca jĩa, díi tii baterique jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃jare ame bojami,” ĩi wedeowa. 3 Jiro o biro ĩi nemowa ñucã: “¡Ʉmʉreco Pacʉre mani ĩi nʉcʉ̃ bʉoco! ¡Tii macã ca bue mʉarije, bue yerijãatirucu!” 4 Veinticuatro ca niirã bʉcʉrã, ñucã bapari ca catirã ca niirã pea, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca duwiro jʉguero cʉ̃ja ãjʉro jupeari mena ea nuu waa, ĩi nʉcʉ̃ bʉorã o biro ĩiwa: “¡To biro to biijato! ¡Ʉmʉreco Pacʉre mani ĩi nʉcʉ̃ bʉoco!” ĩiwa. 5 Ʉmʉreco Pacʉre to biro cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉo niiri tabera, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉ o biro ĩi wedeo cojowʉ: “Baja peoya mʉja, mani Ʉmʉreco Pacʉre. Mʉja niipetirã cʉ̃re ca pade coterã, nʉcʉ̃ bʉorique mena cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã, ca nii majuropeerã, watoa macãrã, cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉoya,” ĩi wedeowʉ. 6 Jiro yʉ tʉowʉ ñucã, paʉ bojoca cʉ̃ja ca wederore biro, bʉaro oco ca ũma cõa jãaro ca bʉjʉrore biro, to biri bʉaro bʉpo cʉ̃ ca bʉjʉrore biro bʉjʉ wedeori, o biro ca ĩirijere: “¡Ʉmʉreco Pacʉre mani ĩi nʉcʉ̃ bʉoco! Ʉpʉ, mani Ʉmʉreco Pacʉ, niipetirijepʉre ca doti tutua niigʉ, doti jʉocoami mee. 7 Mani ʉjea niico. Teere mani bii ʉjea niico, mani ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peoco. Mee, Oveja Macʉ̃ cʉ̃ ca amo jiari rʉmʉ eacoa, cʉ̃ nʉmo ca niipo añuro queno yuericopʉ, 8 lino añurije mena tiirique, ca õweri manirije, ca ajiyaarije juti jãñaricopʉ nii yuemo.” (Tee juti lino mena cʉ̃ja ca tiirique ca õweri manirije pea, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca ñañarije manirã añurije cʉ̃ja ca tii niirijere nii cõoñaro bii.) 9 Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ pea o biro yʉre ĩiwi: “Owaya: ‘Ʉjea niiña. Oveja Macʉ̃ amo jia, cʉ̃ ca tiiri boje rʉmʉre ca jʉo ecoricarã ca niirã,’ ” ĩiwi. O biro ĩi nemowi ñucã: “Atea Ʉmʉreco Pacʉ wederique díámacʉ̃ ca niirije peti niiro bii,” ĩiwi. 10 Yʉ pea cʉ̃re tii nʉcʉ̃ bʉorʉgʉ, cʉ̃ dʉpori pʉto yʉ ãjʉro jupeari mena yʉ ea nuu waawʉ. To biro yʉ ca biiro cʉ̃ pea: “¡Níjá! To biro yʉre tiieto. Yʉ cãa mʉre birora Ʉmʉreco Pacʉre pade bojari majʉra yʉ nii. Ñucã aperã mʉ yaarã, Jesucristo yee quetire to birora ca tʉo nʉnʉjee niirãre birora yʉ bii. Ʉmʉreco Pacʉ wadore ĩi nʉcʉ̃ bʉoya. Tee Jesús yee maquẽre queti wederiquera nii ca biipere wede jʉgueri majare ca majiorije,” yʉre ĩiwi. 11 Jiro, ʉmʉreco tuti ca pãa nʉcãricaro ca niirore yʉ ĩawʉ. To biro ca biiro, jĩcʉ̃ caballo ca botigʉ baua eawi. Cʉ̃pʉre ca pejagʉ pea, “Wajoaricaro Maniro ca niirore biro ca tiicõa niigʉ, Díámacʉ wado ca ĩigʉ,” wãme cʉ̃ tiiwi, ca niirore biro ĩa bejeri, ñañaro tii, ameri jĩa, ca tiigʉ niiri. 12 Cʉ̃ cape pecame ca ʉ̃ʉ nucũri punare biro boe bate, ñucã cʉ̃ dʉpʉga peera paʉ pejarica betorire peja, tiiwi. To biro biicãri, cʉ̃ jĩcʉ̃ra cʉ̃ ca majiri wãme owa tuurica wãmere cʉowi. 13 Díi mena wadaricarore jutiro jãñawi. Cʉ̃ wãme pea, “Ʉmʉreco Pacʉ Wederique,” niiwʉ. 14 Cʉ̃ jirore ʉmʉreco tuti macãrã uwamarã, juti añurije lino mena tiirique añuro ca botirije, ca õweri manirije, jãñacãricarã caballoa ca botirã jotoa pejari cʉ̃re nʉnʉwa. 15 Cʉ̃ ʉjerore niipĩi, bʉaro ca joo yoori pĩi, ati yepa macãrã bojoca poogaarire cʉ̃ ca cami tuu paa pĩi witiwʉ. Cʉ̃ ca doti tutua niirije mena cõmegʉ ca cʉogʉre biro do biro tiiya maniri wãmepʉ cʉ̃jare doti niirucumi. Cʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutua niigʉ ñañaro cʉ̃ja ca biiro cʉ̃ ca tiirijere, cʉ̃ ca ajiarijere, ʉje ocore dipericarore biro cʉ̃jare tiirucumi. 16 Cʉ̃ jutiropʉ, to biri cʉ̃ ʉjepʉto jotoapʉ, o biro ĩi owa tuurica wãmere cʉomi: ĩi. 17 Ñucã yʉ ĩawʉ jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ, ʉmʉreco macʉ̃ muipũ jotoapʉ nucũcãri, minia niipetirã ʉmʉreco tutipʉ ca wʉʉrãre, tutuaro wederique mena o biro ca ĩi acaro buigʉre: “Dooya. Ʉmʉreco Pacʉ pairo baarique cʉ̃ ca baari tabere nea poo dooya. 18 Wiorã, uwamarã ʉparã, bojoca ca tutuarã, caballoa, cʉ̃japʉre ca pejarã, bojoca niipetirã, añuro ca niirã, pade coteri maja, ca nii majuropeerã, to biri watoa macãrã dííre, mʉja ca baapere biro ĩirã,” ĩiwi. 19 To biro cʉ̃ ca ĩiri tabera waibʉcʉ ca uwiogʉre, to biri ati yepa ʉparã cʉ̃ja uwamarã mena, caballo jotoa ca pejagʉ, to biri cʉ̃ uwamarã menare ameri jĩarʉgarã ca nea pooricarãre yʉ ĩawʉ. 20 Waibʉcʉ ca uwiogʉ pea, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉre biro ca bii ditorucuricʉ menara ñeocoawa. Ani niimi ca ĩi ditori majʉ, waibʉcʉ ca uwiogʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro, ca ĩa ñaaña manirije tii bau niirique ca tiiricʉ, cʉ̃ ca tii bau nii dito niirije mena waibʉcʉ ca wiogʉ wãmere ñia cũu eco, ñucã cʉ̃re ĩa cõori cʉ̃ja ca quenoricʉrena ĩi nʉcʉ̃ bʉo, ca tiiricarãre ca ĩi dito epericʉ. To biri cʉ̃ja pʉarãpʉra ca catirãra azufre mena ca ʉ̃ʉriraapʉ cõañua ecocã yai waawa. 21 Aperã pea, caballo jotoa ca pejagʉ ʉjeropʉ ca witiri pĩi niipĩi menara jĩa eco peticã yai waawa. To biro cʉ̃ ca tii baterãre, niipetirã minia ʉmʉreco tutire ca wʉʉrã pea, cʉ̃ja dííre añuro mee baa yapicã yai waawa.

Apocalipsis 20

1 Tee jiro yʉ ĩawʉ ñucã jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ, ʉmʉreco tutipʉ mena, ca ʉ̃cʉ̃ari ope pãaricarore, to biri come daa pairi daa, ca ami duwi doogʉre. 2 Cʉ̃ pea, pãmʉri majʉ tĩrʉmʉpʉ macʉ̃ pino, wãtĩ, Satanás ca niigʉre, “Mil cʉ̃mari peti jia cũuricʉ niirucumi,” cʉ̃re ĩi jia cũucãwi. 3 Cʉ̃re jia yapano, ca ʉ̃cʉ̃ari opepʉ cʉ̃re cõa duwio cojori, toopʉ cʉ̃re tia cũu, tii jopere biacãwi mil cʉ̃mari ca waatirora “Ati yepa macãrã bojoca poogaarire ĩi dito eperemi,” ĩigʉ, mil cʉ̃mari jiro pãa wiene ecorucumi ñucã, yoaro niirʉgʉ méé yua. 4 Ñucã yʉ ĩawʉ, wiorã cʉ̃ja ca duwiri cũmurorire, to biicãri ĩa beje majiriquere ca tiicojo ecoricarã teepʉre cʉ̃ja ca ea nuu waaro. Ñucã Jesucristo yee quetire, to biri Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere, to birora cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeecõa niirije jʉori cʉ̃ja dʉpʉgaarire cʉ̃ja ca paa jude batericarã yeri cãare yʉ ĩawʉ. Cʉ̃ja pea waibʉcʉ ca uwiogʉre, ñucã cʉ̃re ĩa cõori cʉ̃ja ca quenoricʉ cãare, ĩi nʉcʉ̃ bʉoti, cʉ̃ wãme cãare cʉ̃ja diámacʉ̃ripʉ, cʉ̃ja amoripʉ, ñia cũu dotiti, biiupa. To biri cati tuari, Jesucristo mena mil cʉ̃mari peti doti niiwa. 5 Aperã ca bii yairicarã pea mil cʉ̃mari jiropʉ cati tuarã doorã tiiwa. Ati tabe cati tua jʉorica tabe niiro biiwʉ. 6 Ʉjea niima, cati tua jʉorica tabere ca cati tuarã, cʉ̃ja, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca ñañarije manirã mena macãrã niirã biima. Cʉ̃ja, pʉati bii yairica tabe pecamepʉ waatirucuma. Waatirãra, Ʉmʉreco Pacʉ, to biri Jesucristo yaarã paia peti niirucuma. To biri cʉ̃ mena mil cʉ̃mari peti doti niirucuma. 7 Mil cʉ̃mari ca yapano earo, Satanás tia cũurica wiipʉ ca niiricʉ pãa wiene ecorucumi ñucã. 8 To cõrora ati yepa niipetiropʉ ca niirã bojoca poogaarire ĩi dito yujugʉ waarucumi. Gog, Magog ca wãme cʉtirã cãare ĩi ditorucumi, ca ameri jĩaparãre cʉ̃jare neorʉgʉ. Cʉ̃ja uwamarã pea, dia pairi yaa tʉjarore ca niirije jita dupari cõro paʉ niirucuma. 9 Cʉ̃ja ati yepa ca ejaro cõro niipetiropʉra jeja nʉcã peticoari, Ʉmʉreco Pacʉ yaa pooga macãrã cʉ̃ja ca niiri tabere, cʉ̃ ca mairi macãre camota amojode cũmucoarucuma. To cõrora Ʉmʉreco Pacʉ yee ʉmʉreco tutipʉ maquẽ ca ʉ̃ʉrije ñaaduwi doori, cʉ̃jare joe bate peticãrucu. 10 Satanás, cʉ̃jare ca ĩi dito eperucuricʉ pea, azufre mena ca ʉ̃ʉriraa, waibʉcʉ ca uwiogʉre, to biri Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉre biro ca bii ditorucuricʉre cʉ̃ ca cõañuaricaraapʉra cõañua ecocoarucumi. Toopʉ to birora ñamiri, ʉmʉrecori, ñañaro peti puniro tamʉo niirucuma. 11 Jiro wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro ca botiri cũmurore, ñucã toopʉ ca duwigʉ cãare yʉ ĩawʉ. Too cʉ̃ ca duwirora ati yepa, ati ʉmʉreco, yai peticoawʉ. “Too pee niicu,” ĩi majiña manirora biicã yerijãa waawʉ. 12 Ñucã, wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuro jʉguerore, ca nii majuropeerã, watoa macãrã, ca bii yairicarã ca cati tuaricarã cʉ̃ja ca nucũro yʉ ĩawʉ. To cõrora owarica tutiri pãawʉ. Jiro ape pũuro catirique ca niiri pũuro cãa pãawʉ. Ca bii yairicarã pea cʉ̃ja ca tiirucurique tii tutiripʉ owa tuurique ca niirore biro ĩa beje ecowa. 13 Dia pairi yaa cãa, ca bii yairicarã tii yaapʉ ca niirãre, ñucã bii yairiquere ca doti niiri tabe cãa toopʉ ca niirãre, tuenecojowʉ. To biri cʉ̃ja ca niiro cõro, cʉ̃ja ca tiirique ca niirore biro ĩa beje ecowa. 14 Bii yairique, ñucã ñañaro tamʉorica tabe cãa, ca ʉ̃ʉ yatitiriraapʉ cõañua ecocã yai waawʉ. Atira ca ʉ̃ʉriraa, pʉtipʉ bii yairicaraa nii. 15 Tiirapʉ cõañua ecocã yai waawa, catirique ca niiri tutipʉre cʉ̃ja wãme ca owa tuu ecotiricarã.

Apocalipsis 21

1 Jiro wãma ʉmʉreco, wãma yepa, yʉ ĩawʉ. Ca nii jʉorique, ʉmʉreco, yepa, dia pairi yaa cãa, yai peticoawʉ. 2 Ñucã ca ñañarije maniri macã, wãma macã Jerusalén, Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉ ca niirica macã ca duwi dooro yʉ ĩawʉ. Añuro quenorica macã, jĩcõ nomio amo jiago doogo, añuro cõ ca wãma yue niirore biro niiwʉ. 3 Ñucã wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉ tutuaro wederique mena o biro ca ĩi wedeo cojorijere yʉ tʉowʉ: “Ĩaña. Mecʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ bojoca mena niimi. Cʉ̃ja menara niirucumi. Cʉ̃ja pea cʉ̃ bojoca niirucuma. Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera cʉ̃ja mena niicãrucumi; ñucã cʉ̃ja Ʉmʉreco Pacʉ niirucumi. 4 Niipetirã ñañaro cʉ̃ja ca bii yapa pua otirique cape ocore cʉ̃jare tuu coerucumi. To biri bii yairique, ñañaro tamʉo yacó cʉti duwi yujurique, otirique, puniro tamʉorique, manicãrucu yua, mee ca nii jʉorique niipetirije ca yai nʉcã peticoaro macã,” ĩi wedeowʉ. 5 Wiogʉ cʉ̃ ca duwiri cũmuropʉre ca duwigʉ pea, o biro ĩiwi: “Yʉa, niipetirijere wãma wado yʉ tii.” Jiro ñucã o biro yʉre ĩi nemowi: “Owaya. Ate wederiquea díámacʉ̃ ca niirije tʉo nʉnʉjeerique ʉnora niiro bii,” ĩiwi. 6 Jiro o biro yʉre ĩiwi ñucã: “Mee, niipetirije tiiriquepʉ nii yerijãa. Yʉra, Ca Jʉguegʉ, ñucã Ca Tʉjagʉ, Ca Nii Jʉo Dooricʉ, ñucã Ca Bii Yapanopʉ, yʉ nii. Oco ca jinirʉgarãre biro ca niirãre to birora caticõa niirique ocore, wapa manirora cʉ̃jare yʉ tiicojorucu. 7 Ñañaro bii pacagʉ to birora ca tʉgoeña tutua ametʉa nʉcãgʉ ate niipetirijere bʉarucumi. Yʉ pea cʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ nii, cʉ̃ pea yʉ macʉ̃ nii, biirucumi. 8 Ca uwi tʉgoeñarique pairã, ca tʉo nʉnʉjeetirã, ca ĩa tuti pairã, ca jĩarã, manʉ cʉti, nʉmo cʉti, tiirica wãme cõro tiitirãra ca tii epericarã pairã, ati yepa maquẽrena majĩcãri ca biipere wede jʉgueri maja, bojoca cʉ̃ja ca quenoricarãrena ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã, to biri niipetirã ca ĩi ditorique pairã peera, cʉ̃ja yee ca niipe, cʉ̃ja ca bʉape azufre mena ca ʉ̃ʉri raapʉ to birora ñañaro cʉ̃ja ca tamʉocõa niipe niirucu. Ate nii pʉati bii yairique,” ĩiwi. 9 To cõrora jĩcʉ̃, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã, ñañaro cʉ̃ja ca tii tʉjape jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirije cʉ̃ja cõro jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niiri bapari dadaro ca cʉoricarã mena macʉ̃ yʉ pʉto pee doori, o biro yʉre ĩiwi: “Dooya. Ca manʉ cʉtipo Oveja Macʉ̃ nʉmore mʉre ĩñogʉ doogʉ yʉ tii,” yʉre ĩiwi. 10 To biri quẽñaricarore biropʉ Añuri Yeri yʉre cʉ̃ ca ĩñoro, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ macãnʉcʉ̃ buuro ca emʉari buuropʉ yʉre ami waari, Jerusalén, ca ñañarije maniri macã, Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉ ca niirica macã, ʉmʉreco tutipʉ ca duwi doori macãre yʉre ĩñowi. 11 Tii macã pea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boe baterije mena bʉaro ajiyaa boe batewʉ. Tee ca boe baterije pea, jĩcãga ʉ̃tãga añurica, to biri ʉ̃tãga jaspe ca sãrarore biri sãra macã niiwʉ. 12 Tii macã wejare pairi tʉdi, emʉari tʉdiro nii amojode, ñucã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niiri joperi peti ca joperi cʉtiri tʉdi niiwʉ. Tii joperi cõrorena nucũcã cojowa Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari maja. Ñucã tii joperire Israel yaa pooga macãrã pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niiri punaari wãme owa tuurique tujawʉ. 13 To biicãri muipũ cʉ̃ ca mʉa doori nʉña peere itia jope, díámacʉ̃ tua peere itia jope, jõcʉ̃ jiro macã tua pee cãare itia jope, muipũ cʉ̃ ca ñaajãa waari nʉña pee cãare itia jope, niiwʉ. 14 Tii tʉdi pea pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niirije ʉ̃tãgaari, Oveja Macʉ̃ buerã, pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirã wãmeri owa tuurique ca niiricari mena cũu ñeerica tʉdi niiwʉ. 15 To biri yʉ mena ca wedegʉ Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ pea, cõoricagʉ anʉʉgʉ oro mena tiiricagʉre cʉowi, tii macãre, joperire, wee camota amojoderica tʉdire, cʉ̃ ca cõo paagʉre. 16 Tii macã pea jĩcãri cõro ca ejari macã niiwʉ. Tii macã ca yoaro pee cãa, ca ejaro pee cãa, jĩcãri cõro niiwʉ. Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ tii macãre cõoñawi, cʉ̃ anʉʉgʉ mena. Tii macã pea dos mil doscientos kilómetros peti ca niiri macã niiwʉ. Ca ejaro, ca yoaro, ca emʉaro pee cãa to cõro wado niicãwʉ. 17 Jiro, tii macãre wee camaota amojoderica tʉdi cãare cõowi. Bojoca cʉ̃ja ca cõoñari wãme mena Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ cʉ̃ ca cõoñaro, sesenta y cinco metros ejaro eje bʉtiri tʉdi niiwʉ. 18 Tii tʉdi pea jaspe mena cʉ̃ja ca weerica tʉdi, ñucã tii macã pea oro weta majurope mena tiirica macã, eño quire wate jipioricarore biri sãra macã niiwʉ. 19 Tii macãre wee camota amojoderica tʉdire cũu ñeerique ʉ̃tãgaari pea, ʉ̃tã añurije ca wapa pacarije ca niirije niipetirije mena wãmorica tabe niiwʉ. Ca nii jʉorica jaspe mena wãmoricaga, jiro macãga zafiro mena wãmoricaga, jiro macãga ágata mena wãmoricaga, ñucã tiiga jiro macãga esmeralda mena wãmoricaga, 20 bapari jiro macãga ónice mena wãmoricaga, jĩcã amo cõro jiro macãga cornalina mena wãmoricaga, tiiga jiro macãga crisólito mena wãmoricaga, jiro macãga berilo mena wãmoricaga, tiiga jiro macãga topacio mena wãmoricaga, tiiga jiro macãga crisoprasa mena wãmoricaga, pʉa amo cõro niirije jiro macãga jacinto mena wãmoricaga, tiiga jiro macãga amatista mena wãmoricaga, niiwʉ. 21 Joperi pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro ca niirije pea, perla mena tiirica joperi niiwʉ. Joperi cõrora jĩcãga perla mena tiirica joperi niiwʉ. Tii macãre wiijeri watoa macã maa ca nii majuropeeri maa pea, oro weta mena tiirica maa, eño quire biiri sãra maa niiwʉ. 22 Tii macãpʉre jĩcã wii Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii ʉnora yʉ ĩatiwʉ. Mee Ʉpʉ, Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutua niigʉ, to biri Oveja Macʉ̃, cʉ̃jara Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii niicãwa. 23 Tii macãre ca boepe, muipũ ʉmʉreco macʉ̃, ñucã ñami macʉ̃ ʉnorena, booti. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boe bate niirijera jĩa boecã. Oveja Macʉ̃ra niicãwi, tii macãre ca jĩa boe niigʉ. 24 Bojoca poogaari, tii macã ca boerije watoapʉ waa yujurucuma. Ati yepa macãrã wiorã pea, “Ca nii majuropeerã niima,” cʉ̃jare cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorucurique menara, tii macãpʉre ea waarucuma. 25 Tii macã maquẽ joperi to birora pãarique niicõa niirucu. Toopʉra ñami manirucu. 26 Bojoca poogaari yee ca niirije ca añu majuropeerije cʉ̃ja ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorucurijere, tii macãpʉre jee waarucuma. 27 Tii macãpʉra, jĩcã wãme ñañarije ʉnora, weericarãre ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã ʉnora, ca ĩi dito pairã ʉnora, jãa waatirucuma. Oveja Macʉ̃ yaa tuti catirique ca niiri tutipʉ cʉ̃ja wãmere owa tuuricarã ca niirã wado tii macãpʉre jãa waarucuma.

Apocalipsis 22

1 Jiro, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ, catirique oco punari ca niiri yaa, eño quire biro ca õweri maniri sãra yaa, Ʉmʉreco Pacʉ, to biri Oveja Macʉ̃, cʉ̃ ca duwiri tabere ca pote cʉtiri yaare yʉre ĩñowi. 2 Tii macãre wiijeri watoa macã maa ca nii majuropeeri maa decomacãre nii waawʉ. Tii yaa tʉjarore pʉa nʉñapʉrena yucʉ catirique ca niiri yucʉ, jĩcã cʉ̃mare pʉa amo peti, dʉpore pʉaga penituaro niirije ca dica cʉtiri cʉʉri nucũwʉ. Jĩcʉ̃ muipũre jĩcãti ca dica cʉtiri yucʉ jĩi. Tiigʉʉri pũu pea bojoca poogaarire ca ʉco tiipe niiwʉ. 3 Toopʉra ñañaro biiricaro ca tiirije manirucu. Tii macãpʉre, Ʉmʉreco Pacʉ, to biri Oveja Macʉ̃, cʉ̃ ca duwiri tabe wado niirucu; cʉ̃re pade coteri maja pea cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉo niirucuma. 4 Ʉmʉreco Pacʉre bau niiro cʉ̃ diámacʉ̃re cʉ̃re ĩa ãpõtĩorucuma. 5 Toopʉra ñami manirucu. Tii macãpʉre ca niirã jĩa boerique ʉnora, muipũ cʉ̃ ca boerije ʉnora, bootirucuma. Ʉpʉ, Ʉmʉreco Pacʉra cʉ̃jare jĩa boecãrucumi. Cʉ̃ja pea to birora doticõa niirucuma. 6 Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ o biro yʉre ĩiwi: “Ate wederiquea díámacʉ̃ ca niirije, tʉo nʉnʉjeerique ʉnora niiro bii. Ʉpʉ, Ʉmʉreco Pacʉ, añurije quetire wede jʉgueri majare añuro cʉ̃ja ca majiro ca tiigʉra, yoari méé ca biipere cʉ̃re pade coteri majare ĩñorʉgʉ, cʉ̃ yeere queti wede bojari majʉre tiicojojãwi,” ĩiwi. 7 “Ĩaña. Yoari mééra yʉ doorucu. Ʉjea niiña, ca biipere owarique ati pũuro ca niirije ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeegʉa.” cn01884B.tif 8 Yʉ, Juan'ra yʉ nii, ate niipetirijere tʉo, ĩa, ca tiiricʉ. Teere tʉo, ñucã teere ĩa yapanori jiro, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ teere yʉre ca ĩño niiricʉre tii nʉcʉ̃ bʉorʉgʉ, yʉ ãjʉro jupeari mena yʉ ea nuu waawʉ. 9 To biro yʉ ca biiro cʉ̃ pea o biro yʉre ĩiwi: “¡Níjá, to biro yʉre tiiticãña! Yʉ cãa mʉre birora Ʉmʉreco Pacʉre pade bojari majʉ, mʉ yaarã Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majare birora, to biri niipetirã ati pũuro owa tuurique ca niirije ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerãre biro ca biigʉra yʉ nii yʉ cãa. Ʉmʉreco Pacʉ wadore ĩi nʉcʉ̃ bʉoya,” yʉre ĩiwi. 10 O biro yʉre ĩiwi ñucã: “Ca biipere ati pũuropʉre owa tuurique ca niirije ca ĩirijere wedeticã, biiticãña. Mee, tee ca ĩirije ca biipa cuu ea waaropʉ bii. 11 Ca ñañagʉra, ñañarije cʉ̃ ca tiirijere to birora cʉ̃re ĩacãña. Bojoca tiirica wãme méé ca tii niigʉ cãa to birora cʉ̃ tiicõa niijato. Añugʉ ca niigʉ cãa añurijera cʉ̃ tiicã nʉnʉa waajato. Ca ñañarije manigʉ cãa bʉaro jañuri ca ñañarije manigʉ cʉ̃ nii nʉnʉa waajato.” 12 “Ʉ̃gjá. Yoari méé yʉ doorucu. Doogʉra, yʉ ca tiicojope yʉ ca cʉorijere yʉ jee doo, cʉ̃ja ca niiro cõrorena cʉ̃ja ca tii niirique ca niirore biro yʉ ca tiicojopere. 13 Yʉa, Ca Nii Jʉogʉ, Ca Nii Yapanogʉ, Ca Nii Jʉguegʉ, Ca Nii Tʉjagʉ ñucã jĩcãtopʉra ca nii jʉo dooricʉ, ca nii yapano eagʉ, yʉ nii.” 14 Ʉjea niiña, yucʉgʉ caticõa niirique ca niiricʉ dicare baa, ñucã wãma macã maquẽ joperipʉ jãa waarʉgarã, ñañarije mʉja ca tiirucuriquere tʉgoeña wajoa, ca tii niirã. 15 Ca bojoca catitirã, bajerire ca tii niirã, tiirica wãme coro méépʉ ca ñee epericarã cʉti yai waarã, bojocare ca jĩarã, cʉ̃ja ca weericarãrena ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorã, ĩi ditoriquere bʉaro boo, bʉaro ĩi dito pai, ca ĩi niirã pea, macãpʉra tuacãrucuma. 16 “Yʉ Jesús'ra, yʉre queti wede bojari majʉre, mʉja yʉ yee quetire ca tʉo nʉnʉjeerãre, ate maquẽre mʉjare cʉ̃ wede majiojato ĩigʉ, yʉ tiicojowʉ. Yʉ yʉ nii, David pãrami cʉ̃ yaa puna macʉ̃, boeri ñocõ boeri tabere ca boe bate mʉa doogʉ ca niigʉ” ĩiwi. 17 Añuri Yeri, to biri Oveja Macʉ̃re ca nʉnʉrã o biro ĩima: “Dooya,” ĩima. Teere ca tʉogʉ cãa “Dooya,” ĩiña. Ca oco jinirʉgarã dooya, ca boorã to birora caticõa niirique ca tiicojorije ocore wapa manirora jiniña. 18 To biri ca biipe niipetirijere ati pũuropʉ owa tuurique ca niirijere ca tʉorã niipetirãre, díámacʉ̃ra o biro mʉjare yʉ ĩi wede majio: Jĩcʉ̃ ʉno ati pũurore ca ĩirijere jĩcã wãme ʉno cʉ̃ ca ĩi nemocãjata, ñañaro tamʉorique maquẽre ati pũuropʉre owa tuurique ca niirije paʉ jañuri ñañaro cʉ̃ ca tamʉoro cʉ̃re tiirucumi Ʉmʉreco Pacʉ. 19 Ñucã jĩcʉ̃ ʉno, “O biro biirucu,” ĩi owa tuurique ati pũuropʉre ca niirijere jĩcã wãme ʉno cʉ̃ ca ami cõacãjata, Ʉmʉreco Pacʉ cãa, caticõa niirique ca niiricʉpʉre cʉ̃ yee ca niimirijere, ñucã ati pũuropʉ owa tuurica macã ca ñañarije maniri macãpʉre cʉ̃ ca niiborijere, cʉ̃re ẽmacãrucumi. 20 Jesucristo atere ca wedegʉ pea o biro ĩimi: “Ʉ̃gjá. Yoari méé yʉ doorucu,” ĩimi. To biro to biijato. ¡Wiogʉ Jesús dooya! 21 Mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca añu majuropeerijere mʉja niipetirãre cʉ̃ tiicojojato. To biro to biijato. Juan