KAKU LAMSU NKHABO Khataruangkhaibo Watson Goodman Matha—Jonra leng makge KAKU LAMSU NKHABO "KAKU LAMSU NKHABO" haise Masanbo Charao gasu kha maduibo ladriangdung-e. Masanbo Charao gu withubo lamga raokhaibo sira Bible haise siakge chiubo Ira malumme. "Kaku lamsu" Tingwang ladkeng wangbo haise tacheng matipra lungchun leng mariu charimai leng gengsiakbo-e. Mai khatniu lungli lujiu nuan phutlujiu, Rapiu gasu Khrista tu palungga lungra kusai, khatdi palungchun pakhiangna niu Rapiu Jesu Khrista tu Rankhaipao-e chiujiu malum khaisai, Rapiu papumsiak niu pakhuga paken dikhaibine khatdi pagu ringabo hai agimanaibose malum mai lungchunga pikhai bine. Haise Iniu 1937 ga silujiu maisuang habo Rapiu pagu chakinthiubo gasu Iniu kampang makge. Nangniu haichiu lumak kinsai, Tuhoi gasu pakhuga natu Rankhaipao-e khatdi Rapiu-e chiujiu kamra Iniu nakhuga khengbo-e. —Watson Goodman TINGWANG GU LUNGSABO 1 Rommai 5:8 Chiudi Tingwang niu aliutu de-jiukha lungsalo chiubo pingao khai-e, sisera aliu nuan mai thiujiu bamniuboga Khrista niu aliu leng shaikhaide. Johan 13:1 Haise Kenpadbo Ngi masuang nai si-e. Paniu haibo kadihpiri hai-tu phutkhai lujiu Papiu khulam wanglan mine chiubo Jesu niu si-e. Haibo kadihpiri ga bambo pagu hinatu paniu lungsa-e, si-chiujiu paniu paliutu kanambo wan tangjiu lungsa khaine. Madukhaibo 1:5 Kadihga chawang maidung riga chawang khatdi kashaimaidung ruangganiu manarai kalubo, malum kabuibo jengdin Jesu Khrista khuganiu lungsabo khatdi agi-manaibo naliu riga wang kalubo thiululo. Johan 3:16 Palamra Tingwang niu kadihpiri haitu haijiukha lungsakhai-e, chiubora paniu panah puinlibo situ pikhai-e, sichiujiu patu malum mai hina shaimakjh. iing theng ringbo daorabo-e. Jeremiah 31:3 Iniu nda paliutu lenkhai mibo-e. Israel maidung yo, Iniu naliutu lungsa saomakjiu bambo-e, sijeng niu naliutu Iniu lungsabose Ienk-haijiu bamne. JESU KHRISTA GU CHARA LUNLUNG 2 Aliugu tacfaeng haise dejiukha kungbo gulo chiubo maikhat niudi mangai silakge: Pahai cha-maina lunlungga lenkhai mibo-e, sichiujiu Hiupuina ga majibo lenkhai mibo-e, sise mazadungniu ngaomibo-e, patu hai jat hina ruangga dinruan mibo-e, sichiujiu kadihpiri pakhiang naniu malum mibo-e khatdi tinggen lam lusu mibo-e. —I Timothy 3:16 Mathi 1:22, 23 Haidung hinase Rapiu niu phai-miu kakung khuga dinkhai mibo-se padra leng-e, "Hainih, Liu-changpui khatniu papum ritjiu panah khat lungsune, sichiu pazanse Immanuel chiujiu kune" (Parambara "Tingwang aliutu maluang bam mine''). Johan 14:9b, 10a "... Atu ngao lumai hina Papiu tu ngao lubo-e. Sichiusai na'ngniu dechiujiu Papiu tu aliu khuga lenkhailo chiujiu dinbolo? Philip, nangniu malum makjiuma? Tuhoi hai Papiu khuga bambo-e khatdi Papiu siniu akhuga bambo-e." Johan 1:1 nai 14 Kadihpiri dammak gasu Lad-kengse bamniubo-e, khatdi pahse Tingwang nai nchamme. Sichiujiu Ladkeng siniu chamaina lun thiu-wangbo-e, khatdi lungsiat nai majibo niu phui lujiu aliu ruangga lungwang-e.... TINGWANG NAHPIU JESU 3 I Johan 4:15 Mai khatniu Jesu hai Tingwang Nahpiu-e chiu dinsai Tingwang pakhuga bamme, khatdi pah Tingwang khuga bammibo-e. Kolosimai 2:9 Delosai Khrista gu manuanbo lunlungga Tingwang gu lunlung hina bamme. Isaiah 9:6 Palamra aliu leng ngena khat pikhai bide! Aliu leng piumainah khat lungkhai bamde! Sichiujiu paniu aliugu mawangpao thiura-bo-e. Patuse, Maisuang habo, Ladtikhaipao, Kangambo Tingwang, Tingthengjeng Piu, Agi- manaibo chawangnah piu chiujiu kurabo-e. Luk 1:35 Maza siniu kenkakge, "Masanbo Hiupuina siniu nariga wang-rabo-e, sichiujiu charawang pum-tan nariga kiurabo-e. Haijengniu masanbo ngena situ charawang Nahpiu chiujiu kurabo-e." Mathi 17:5 Paniu haichiu dinbamga, kaben-bo kamuang khatniu paliutu gom majiu lujiu chakhuan khatniu dinne, "Haise Iniu lungsa kakungbo Anahpiu-e, Iniu pakhuga alung kiu-e; paniu kadinbo piulo!" PAH SAOLO CHIUBO JESU NIU ALIU KHUGA DINKHAI-E Johan 8:23 Jesu niu paokakge, "Naliura haibo kadihpiri hangga lung-bambo mai-e, chiudi Ira kaku lamsu wangbo-e. Naliura haibo kadihpiri gu-e, chiudi Ira haibo kadihpiri gasu makge." Johan 11:25 Jesu niu pakhuga dinne, "I hai ringsu lanbo khatdi karingbo si-e. Atu malumbo mai siniu shai midi ringabo-e." Johan 9:5 Iniu kadihpiri ga bamthen, I hai kadihpiri nbiu-e. "I hai karingbo .taruak .si-e," chiujiu Jesu niu paliu khuga dinne," Akhuga wangbo pah siniu wadaodi mariu lakge; atu malumbo pah siniu wadaodi chari lakge." —Johan 6:35 Johan 13:13 Naliuniu atu7 katipao khatdi Rapiu chiujiu ku-e naliuniu kam-bo hai maji-e, palamra sise I-e. Jesu niu paokakge, "Iniu naliu khuga pachang siakjiu dinbo-e: Abraham tu mana makhaga I bam niubo-e." —Johan 8:58 Sijengniu Jesu niu dinlanne, "Iniu naliu khuga pachang pa-lingjiu dinbo-e: Ira milidung gu kamun si-e." —Johan 10:7 JESU NIU TASIBO KASIA TENKHAIBO 5 Luk 5:5, 6 Simon niu paokakge, "Katipao, nchun aliu thonsangbo-e, chiudi wadi kamlu makge. Sichiudi nang-niu dinbo saisuijiu Iniu thon-khaine," Paliuniu thonkhai gap-boga chakha kengga thonpadjiu alangse kekra kum mide. Mathi 14:19-21 Maidung situ chapiu riga ntao kiura pahniu chamtan pi-e; sichiujiu pahniu taruak khuang mangiu nai chakha pui niase thinlujiu, tinggen lam ngangkhangjiu Tingwang tu thuanne, pahniu taruak khuangse thenpang lujiu khom-maidung tu pikhaide, khommai- dung niu maidung tu njan khaide. Mai hina tiu magiu kam lude, sigasu tiu malipadbo khommainiu chabeng kariu-ja-nia-kiu khoi madui lanlu-e. Siga tiumaidung npui-nna jao-makjiu mai sang mangiu kumbo-e. Mathi 20:30 nai 34 Chiusai phuilo, pamik tiatmai khangnia npui mungga bamlujiu Jesu wangkinbo chiulujiu senjiu dinne, "He, Rapiu, David nahpiu, anaitu lungsa khailo." ... Siniu Jesu niu panaitu lungsajiu panai mik dikhai-e, chiukhai gapda panai mik ngao mine, siga panai pasai suimide. 6 JESU KHRISTA HAI DAMP AO KHATDI RAPIU-E Ibrimai 1:2 Chiudi haibo kanambo tingmik lungga panahpiu pen gasu paniu aliu khuga dinkhai-e papen gasu Tingwang niu ting-kadih dambo khatdi damsubogu mania pak-hiang nagu papao thiura Tingwang niu patu kadapad mibo-e. Palamra Khrista shaikhai mide khatdi ringsulan mide, chiusai pa-hai kashaimai nai karingmai Rapiu thiurabo leng-e.— Rommai 14:9 Delosai Tingwang niu wahina papen gasu damkhai-e, tinggen lam bambodi, kadihga bambodi, ngao tanglubo, ngao tangmakbo, hiupuina gu pumtandung, papao-dung, mawangpaodung khatdi pumtan thinmai binatu Tingwang niu papen gasu khatdi paleng damkhai-e. —Kolosimai 1:16 Papen gasu Tingwang niu mania hina damkhai-e, gandam khat nagadi papen ganiu makjiu dambo ha-e. —Johan 1:3 Sijengniu Israel maidung hi-naniu haise masanjiu silulo chiu-bora naliuniu ju-maseng khaimibo Jesu haisiaktu Tingwang niu Rapiu khatdi Messiah pithiu khai-mibo-e. —Tenkam 2:36 I Korinthmai 1:9 Mai hina malum kabuibo piu Tingwang-e, pah naliutu panahpiu Rapiu Jesu Khrista tu majang khat thiu raleng kulune. JESU KHRISTA HAI MATHIU GU LADJAN PAO-E 7 Chiusai chaganniu ruanna tiubo nang dekamjiu nasingnamai pi-riga ladjan thiubolo? Khatdi wa-kata hina, tiubo nang dekamjiu nachi-nanamaitu wajeng chakkhai makjiulo! Tingwang niu aliu ma-thiutu pama suangga ladjan thiu-rabo-e. —Rommai 14:10 Sai pasuangga jat hinatu khom madui wangsune, khatdi mili khommai siniu kamidung ruang gasu militu kadatambo kumjiu paniu paliutu baonia thiujiu khaitam sune. —Mathi 25:32 Papiu siniu maikhat tudi paru-anna ladjan thiumakge Nahpiu siniu ladjan thiura paniu pumtan hina pikhai mide. —Johan 5:22 Agu kawicham saisuijiu, ka-nambo nai Tingwang niu Jesu Khrista pen gasu mai pakhiang nagu ka-nbaibo maning hina ladjan thiurabo-e. —Rommai 2:16 Kashaimai nai karingmaitu ladjan thiurabo Tingwang nai Jesu Khrista suangga Iniu naliutu chamtan thiujiu dinbo-e, palamra pahse mawangra chawang kumjiu wangkiune. —II Timothy 4:1 Tenkam 10:42 Sichiujiu pahniu aliutu maidung khuga kawicham dinruanjiu khatdi patuse ringbam mai khatdi kashaimaitu ladjan thiura Tingwang niu kadalubo-e chiujiu din madura chamtan pikhai-e. Ibrimai 5:9 Pahse lui tathui lubo jengniu, pah kadin piumai hina leng, pahse tingtheng ringbo rankhaibo phi-bang thiulude. Ibrimai 7:25 Sijengniu papen gasu Tingwang khuga wangmai hinatu paniu tingthengjiu rankhai ngamme palamra paniu Tingwang khuga tingtheng lungjiu paliu leng khengbamme. Tenkam 4:12 Juringbose pakhugasu ruanna daorabo-e; aliutu rankhai ngamra ting-kadihpiri lungga Tingwang niu maikhat khugadi pikhai makge. Johan 10:9 I hai rengmun si-e. Akhugasu wangmai hinatu rankhai bine; paniu tadpad tadngutjiu piu-buanse daora-e. Johan 14:6 Jesu niu patu paokakge, "I hai npui si-e majibo si-e khatdi karingbo si-e, akhugasu makbo maikhatdi papiu khuga wanglu lakge." Johan 8:24 Sijengniu naliu khuga Iniu dinbo-e chiubora naliu nuan ga naliu shairabo-e, "I hai I si-e" Chiubo naliu malum maksai naliu nuan ga naliu shairabo-e. Kabenbo wangdih ga Tingwang pamaidunggu dam lubuibo thiura naliutu damkhaibo papiu tu chun-wijiu thuanlo. Tamiubo pumtan gasu paniu aliutu gukhai-e khatdi paniu lungsabo Nahpiu wangdih ga aliutu juwangkhaide, sichiujiu paniu aliutu khenrang thiukhai bide, sisera aliu nuan situ kuak khai bide. —Kolosimai 1:12-14 I Korinthmai 1:30 Chiudi Tingwang niu Khrista Jesu tu naliu khat thiura pikhai bide, khatdi Tingwang niu Khrista tu aliugu ningting thiura kam-khai bide. Pahniu aliutu Tingwang khuga kam majikhai bide, sichiujiu aliu Tingwang gu ma- sanbo mai thiukhai bide khatdi khenrang thiukhai bide. Tita 2:14 Pahniu papumsiak aliu leng pikhai lujiu kawibo kamra ma-chun bammai aliutu kasabo gasu ranpad lujiu, masanmai thiujiu pamai thiura kamkhai bide. Madukhaibo 5:9 Paliu luisan thiu-e: "Anah khuanse thiusura khatdi pagu madanse lepadra nangra bui-e. Palamra nang kamshat khai mide, sichiujiu nangniu kheng-khai mibo nasit siniu Tingwang leng jat hina gasu, chakhuan hina gasu chakik hina gasu khatdi tajah hina gasu liulude." 10 KHRISTA ZAINIU KHIUMASANBO Rommai 5:9 Pazai ganiu aliutu kam ma-jikhai mibo jengniu, nkiu-kenjiu aliutu Tingwang lungpom gasu rankhai birabo-e. Ephesamai 1:7 Palamra aliu khenrang thiura khatdi nuandung kuak khaira pa-zainiu aliutu liu lude. I Pitor 1:18, 19 Palamra naliu pao-peh khugasu phungwangbo pageng kahabo lunlung gasu naliutu khipad khaira paman pimide chiubo naliuniu sibamme. Haise kachia rangkang kumjiu hamirabo niu makge. Haise paman kungbo pajam-para habo milipoi, Khrista gu rathak siniu-e. I Johan 1:7 Chiudi pabiu kabenbo ga tad-bamsai, aliu khatniu khattu akat-jiu aruang kinbo-e, chiusai Nahpiu Jesu Khrista zainiu aliu mian hina khiu masan lumide. Ibrimai 9:14 Haichiujiu Khrista zai siniu de-jiukha pi machang khailol Hiu-puina pen gasu Tingwang khuga tathuibo thiujiu katkhai mide. Pazai siniu gengmakbo racheng gasu aliu lungchunse kam maji khaijiu, ringbambo Tingwang tu machabo gase aliutu piukhai bi-e. KHRISTA TU MALUMBO GASU JURINGBO 11 Palamra Tingwang lungsiat pen gasu malum lubo naliutu Rankhai mide. Haise naliuniu matan lubo makge, chiudi Tingwang gu kalen-e. Mai khat niudi chaliang mimakra taten gasu makge. —Ephesamai 2:8,9 Rommai 5:1 Malumboniu aliutu kam maji-khai mibo duanniu aliu Rapiu Jesu Khrista zan gasu aliu Tingwang khuga agi-manaibo bamme. Galatimai 5:6 Jesu Khrista khu lamra chagi romdi rommakdi wadi kamlura ha-e, chiudi lungsabo pen gasu wakam kakinbo malum si-e. Tingwang nahmai hinaniu ka-dihtu ngamlude, palamra kadihtu ngamlubo haira aliu malumbo pen gasu-e. —I Johan 5:4 Johan 20:31 Chiudi haidungse raokhaibora Jesu hai Tingwang Nahpiu Messia si-e chiubo naliu malum lura leng-e; khatdi naliu malumbo pen gasu tingtheng ringbo naliu dao-lura leng-e. Johan 6:28, 29 Sijengniu paliuniu pakhuga maniu-e, "Tingwang ten thiura aliuniu degu kam ralo?" Jesu niu paokakge, "Tingwang niu naliutu lunibo sira paniu langkhaibo patu malumbo si-e." 12 TINGWANG LUNGSIAT Tathoilui 103:11 Tingpuk siniu kadihpiri gasu kujiu kabam kum, patu pingjiu bammai riga pah lungsiatse dijiu bamme. Tathoilui 103:17 Chiudi Rapiu tu pingjiu bammai lengra pah lungsiatse ting-thengjiu bamme, khatdi pagu kawibose chaken hina riga bamme. Micah 7:18 O Rapiu, nakumbo rah mai khatdi ha-e; nangra ring masiak bammai nahmaidung nuan kuak khaibi-e. Nalungpom sira tingtheng makge, chiudi nalungsiatse aliu riga lenkhaira nachunne. Tathoilui 108:4 Nagu saomakbo lungsiatse tinggen ga khangtang bamme; nagu malumbuibose tingpuk di-tang bamme." Kiuhuibo 3:22, 23 Rapiu gu saomakbo lungsa nai lungsiatse bamkha-e. Nsuan ka-sanbo kum, naimik padsao makbo kumjiu. Tita 3:5 Haise aliuniu kawibo kambo ganiu makge, chiudi pagu lungsa penniu kasanbo ringting gase Masanbo Hiupuina pen gasu aliutu khiukhaijiu mana kasan khai bide. PAKHUGA WANGRA TINGWANG NIU ALIUTU 13 KUJIU BAMME Mathi 11:28 "Chabang karipbo phungjiu magenthiu chariu mai hina akhu-ga wanglo, Imu naliutu pi mathak khai bine." Madukhaibo 22:17 Hiupuina nai naopaopui niu dinne, "Wanglo!" Haise kachiu-mai hina niudi dinlo. "Wanglo!" lunimai hina niu ringbo duise paman thiumakjiu wang lulo. Isaiah 55:1 Rapiu niu dinne, "Wanglo charijiu bammai hina—haiga tadui bamme! Senlan hamai naliu wangjiu katiu liulujiu tiulo! Wanglo! Jao nai nduise liu lulo— naliuleng matha pikhai bine!" Johan 7:37 Kanam thubo khatdi para thiubo ngi naise Jesu niu chapsu lujiu, pakhuan tanjiu dinne, "Cha-rimai hinaniu akhuga wangjiu sak lulo." Isaiah 1:18 Rapiu niu dinne, "Tuhoi aliu chalad tap lukhe. Nanuanse tazai kumjiu hengbamdi, Iniu natu kabun kumjiu kam masan khai bine. Nanuan siniu hengmumtik bamdi, Iniu natu ehamigiu kumjiu kamka khai bine." 14 CHAMAI HINASE TINGWANG NAH MAKGE Haigasu Tingwang nahmai nai charasabo nahmaitu sitam lubui-e, mai khat niudi majibo ten thiumaksai makdi pasingnatu lungsa maksai Tingwang khulam suimakbo-e. —I Johan 3:10 Rommai 8:14, 15 Tingwang Hiupuina ' niu ma-jangkhai bibo maidung hina Tingwang nahmai dung-e. Palamra naliuniu pinglan raleng kabang thiubogu Hiupuina dao-lubo makge; chiudi naliu Tingwang nahdung thiulura Hiupuina daolubo-e. Haijeng gasu aliuniu "Abba! Apiul" chiujiu senne! Chiusai naliu kadih haiga cha-mai maji kamakmai khatdi kasa- mai ruang ganiu naliu mao-meng hajiu tinggen ga chahiu chagan kumjiu Tingwang nahmai kama-san mai thiu lulo. — Philipp. 2:15 Sijengniu Rapiu niu dinne, "Naliu simaitu maren lujiu naliu ruanna bam tamsin lulo; khatdi masan makbodung niatulo; chiusai Iniu naliutu lukhai bine. Khatdi I naliu piu thiune, sichiujiu naliutu pi anahpui anahpiu thiuk-haine," Chiujiu Ngamkam-kambo Rapiu niu dinne. —II Kor. 6:17,18 Chiudi maidung khangsianiu patu lukhai-e, khatdi patu malum khai-e, sichiujiu paniu paliutu Tingwang nahdung pithiu khaira pumtan pikhai-e. —Johan 1:12 JAO SAKTANBO LAMGA TINGWANG NIU 15 DEGU DINLO Rommai 13:13, 14 Jao sak maniubo, makhabo mangambo ten kam makjiu n-gi athao tbiubo makjiu kabenbo tingmikga lungmai kumjiu matun majijiu lunglulo. Chiudi Rapiu Jesu Khrista gu chari maniase thinsulo, khatdi chamai pumgu tiutek phiubo khatdi chapumgu masen masiabo pitang khaibose kamta milo. Galatimai 5:19-21 Chiusai chapumgu dinlen khai-e, sisera npui npiu thiubo masan kamakbo, kajitbo; charameng ka-humbo, karah khaibo, marengbo, n-gi athaobo, manmabo, chalung pombo, paleng sibo, thao masabo, chamiu mareng thiubo; tiusak maniubo, haitu machambo hina ten kam bammai hina Tingwang dihga ngut lakge, chiubo Iniu na-liuga raijiu pisikhai mibo kumjiu Iniu tuhoidi naliuga haibo lamga pisikhai masuangbo-e. Kadincham 23:31, 32 Wadao khatdi jaoniu natu hiammi tulo. Haise luang mare-njiu patah tapongjiu bambo sui-e. Pasaibo nai nsuan padsai natu ka-niuniu machao khaibo kumjiu bamniu rabo-e. 16 LUNGCHUN Mathi 22:37, 38 Jesu niu pakhu paokakjiu dinne, "Nangniu na Rapiu tu nalung pakhiangna, nahiuna pak-hiangna khatdi nachun pakhiangna jaojiu lungsa rabo-e." Haise dithubo khatdi nkiuthubo ladrianne. Mark 10:17-22 "...kawibo katipao, tingtheng ringbo daora Iniu dekam ralo? Jesu niu pakhuga dinne, "Dekamjiu nangniu atu kawibo chiujiu ku-jiulo? Tingwang makbo mai khatdi kawibo ha-e. Ladrianse nangniu sijiu bamme: Maitu gi-mane; mai-nao mainahki kiu mane; aga mane; kalik mane; arat mane; BUIMAKGE napui napiutu chakhuang thiulo!" dung hai Iniu nda nating gasu ma-jaijiu lungkhang mibo-e." Lung-sabo mikkhuanniu phuilujiu dinne, "Nangniu wakhat ma-chang makha-e. Tadlujiu, nagu kabambo hina khai bilo; lung ka-lakmai khuga njan khai bilo; si-chiusai tinggen dihga nang kaiek-wi rabo-e; sichiu lujiu wanglo khatdi asai suilulo." Sinapiuniu haise chiuluboga, pazu kin masuk mide khatdi pachun sajiu tadmi-de, palamra pase kalek wichang wibo piu-e. Kadincham 16:25 Nang niu maji-e chiubo npui Seniu kasaibo ga jukhai Sui-e. NALIUTU SONMI TULO 17 Ephesamai 5:6 Mai khatniudi wadi makbo chamniu naliutu sonmi tulo, palamra maicham majai kamakmai nahdung riga Tingwang lungpom wang gu-e. Naliuniu chalad situ ka-nkingbo mai thiu makjiu, kakam maise thiu lulo. —Jacob 1:22 I Korinthmai 6:9, 10 Tacheng matip makmai tinggen dihga ngut ngam lakge chiubo naliuniu simak jiuma? Naliutu pikam arat khaimi dulo; kamak-hamai niudi maksai charameng kahummai niudi, maksai agahmai niudi, maksai npiumai karai kasa kambo mai niudi; maksai ka-aga- mai maksai maigu kachanginmai, maksai maniu kanimai maksai chalad kasa dinmai maitu khan-mai, maksai maitu kapin tiumai, Tingwang kadihga ngut lakge. I Johan 3:7, 8a Anah maidung, mainiu naliutu sonmi dulo, mai khatdi maji kam kinmai pase tacheng matipbo kumjiu simaidi tacheng matip rabo-e. Mai khatniu nuan kamsai para chara kasa gasu-e, delosai chara kasa sira karai gasu maojiu bambo-e. Chiusai mai khatniu patu walun makdi paruanna patu wakam lura maningsai, simaira paruanna patu sonkinbo-e. —Galatimai 6:3 18 NUAN NIU KASHAIBO PHUNGWANG-E Rommai 5:12 Sijengniu mai khangkhat gasu nuan kadihpiriga wangmine, khatdi nuan gasuniu kashaibo wang-e, sichiujiu kashaibose chamai hina khuga wangtangde, palamra mai hina nuan ten mide. Jacob 1:15 Sichiujiu masenbo siniu pawan pbungmiboga nuan mana padbo-e, khatdi nuan siniu dikhangboga kashaibo padle. Ezekiel 18:20 Nuan tenbo hinase shairabo-e. Papiu niu kamaobose panahpui niu, maksai panahpiu niu kamaobose papiuniu phunglakge tacheng matipbo mai riga tacheng matipbose bamrabo-e, khatdi kasa kammai riga kasa kambose bamrabo-e. Chamaina maning sira kashai-bo-e, chiudi Hiupuina gu man-ingra karingbo khatdi agi-manai-bo-e. —Rommai 8:6 Luk 15:32 Sichiudi aliu chunwijiu matha-rabo-e, palamra nasai kariupiu haisira shaimibo-e. chiudi tuhoi pah ringwang lanbo-e; pahai ha-mibo-e, chiudi tuhoi patu daolan lubo-e. Majibo kamra machun bammai ringrabo-e chiudi kasabo ngam kamra matan bammaira shairabo-e. —Kadincham 11:19 KHRISTA NIU KASHAIBOTU NGAMLUDE 19 Luk 7:14, 15a Sichiujiu pahniu tatingse di-khaiboga situ ponkinmai mathak mine. Jesu niu dinne, " Akhangpiu yo, Iniu nakhuga dinbo-e, sumi-lo!" Siga kashaibo piu sumine, chiuja npao sumi-e. Johan 11:43, 44 Haichiujiu paniu dinkhai lubo-sai, pakhuan tanjiu ku-e, "Lazar, npatlo." Siga paphi pabense rat-man lujiu khatdi pazuse domkhai bambose palunjiu hpat sude. Sichiujiu Jesu niu paliu khuga dinne, "Patu khipad milo khatdi pitad khailo." Johan 10:17, 18 Papiu siniu atu lungsa-e palamra Iniu paliutu lukhai lan lura agu ringting pikhai-e. Mai khat niudi agu ringting hai akhu gasu lulan ngam lakge. Iniu akhen-arang thiujiu pikhaibo-e. Iniu pik-haira khatdi lulan lura agu pum-tan bamme. Haise apiuniu atu pikhai mibo chamtan-e. Madukhaibo 1:18 Khatdi Ira ringbambo si-e, Ira shaikhai mibo si-e, chiudi phuilo! Ira tingtheng ringbam mine. Amen. Khatdi I kashaibo nai cha-ruidih gu khamten thiu kiune. 20 TINGWANG GU CHAMTANDUNG Tajaidung 5:7-21 "Atu makbo chara kakitu kahum mak rabo-e. "Tinggen lamdi, maksai kadihpiri gadi, maksai kadih hang tadui hang gadi naliu charameng kam mak rabo-e. Naliuniu charameng suangga makhumkiu mak rabo-e khatdi kahum mak rabo-e, palamra I hai Rapiu na Rawang-e,... "Kasabo lamga azan hai thin mane, palamra azan thin maomai hinatu Rapiu na Rawang Iniu sa-jai pirabo-e. "Mathakbo nai haitu thin ma-sanjiu n-nid silo, palamra Rapiu na Rawang Iniu natu chamtan pibo-e. Nangniu taten thiura jeng charuk bamne---- "Napui napiutu chakhuang thiu silo, palamra Rapiu na Rawang Iniu natu chamtan pibo-e .... "Nangniu maitu gimak rabo-e. "Nangniu makhamak rabo-e. "Nangniu agah mak rabo-e. "Nangniu mai khat tudi arat dinmak rabo-e. "Nangniu naki ningmai naotu luni mak rabo-e; nangniu pakitu, palutu, pabangtu, pakhaoruitu, maksai pagu bambo situ masia mak rabo-e." TINGWANG KHUGA NANG NBAI NGAMLAKGE 21 Jeremiah 23:24 Mai khatniudi Iniu ngao ngam makbo gasu nbai ngamra ha-e. Tinggen nai kadihpiri pabam hinaga I bamme chiubo naliuniu simak jiuma? Kadincham 15:3 Rapiu niu pabam hina phui bamme; aliu niu kawi kam bamdi, kasa kam bamdi pah aliutu phui-jiu bamme. Tathoilui 139:8 nai 12 Iniu tinggen lam khangdi, nang siga bamme Iniu charuidi lam kiu nang siga bamme. Tamiubo sidi nanglengra tamiu suan makge, nchundi n-nien kumjiu bamne nalengra. Tamiubo nai kabenbose nalengra macham kamme. Luk 8:17 Baikhai kami hinara khoilen kamrabo-e khatdi mahimbo hinara kabenboga lenkhai kamrabo-e. Job 34:21, 22 Paniu maihina phikemse phui-jiu bamme. Tingwang khugasu nuan mai khatniu bai ngam lura-bo tamiubo wakhat gadi ha-e. 22 CHARA TU SIMAKMAITU TINGTHENG KAM MATHADRABO Mathi 13:41, 42 Chamai Nahpiu siniu pagu ma-zadung tu langpadjiu pawang kadih gasu maidungtu nuan ga jukhaijiu bammai khatdi kasabo tenmai hinatu khom maduijiu, paliutu chami taobambo chami-jaiga thonkhai rabo-e, siga paliu kapjiu paliu hiu n-giat bamne. Mathi 18:8 Nbenniu maksai nphiniu namal-umtu kam maha bamsai, sise dan-thon milo! Nben nia, nphi nia bamjiu midlan makbo miga thonkhai mibo suang nben khat maksai nphi khat hajiu karing-boga ngutboniu wi nkiu-e. II Pitor 3:7 Chiudi tuhoi bambo tinggen nai kadihpiri haise, chaminiu kam mahara sibo Tingwang gu cham-tanniu bambo-e. Haise charatu si-makbo maidungtu ladjan thiu-jiu khatdi kam maha mirabo tingmik leng khaibambo-e. Tathoilui 9:17 Tingwang tu lukhai makmai, kasamai hina maian sira kashai-bo-e. Mathi 25:46 Chiujiu tingtheng mathadbo bamga paliu wang bammide, chiudi tacheng matipmaira tingtheng karingbo bammine. WANGKINBO LADJAN 23 II Pitor 2:9 Sichiujiu charatu simaitu de-chiujiu paliugu magenthak gasu gukhaira khatdi kasamai situ ladjan thiubo tingmik leng dechiu khaibam ralo chiubo Rapiu niu si-jiu bamme. Ibrimai 9:27 Mai hinase pawan khat gara shaisiak rabo-e, khatdi sibo sailam Tingwang niu ladjan thiu rabo-e. Tenkam 17:31 Palamra kadihpiri pakhiang-natu majibo siniu ladjan thiura pahniu tingmik khat riatkhai lujiu pahniu mai khattu kadakhai bamme. Sichiujiu pahniu maihi- na khuga sibo piu situ kashaibo gasu piringsu khai lanjiu lenkhai bamme! II Korinthmai 5:10 Delosai Khrista niu ladjan thiubo bamga aliu wangkam rabo-e, siga aliu haibo pum lunlungga kamkhai mibo kawibodi kasabodi aliu maihina phijeng ngaokam rabo-e. Rommai 14:12 Chiusai aliu mathiu paruanna pagu-pagu Tingwang masuangga pirabo-e. I Johan 4:17 Ladjan thiubo nai aliu machang lura lungsajiu bamkhe, palamra pakumjiu aliudi kadihga bambo-e. 24 JESU KHRISTA GU LUNGSIAT Rommai 5:15 Mai khangkhat nuan jengniu mai kakeng shaide chiubo maji-bo-e. Chiudi Tingwang gu lung-siat sira nkiu-nkenjiu dibo-e, hai-chiujiu chamai khangkhat chiu-bora Jesu Khrista lungBiat duan-niu mai kakeng khuga Tingwang gu kalen wang-e. Rommai 9:16 Chiu-e sai, wapakhiang nase chamai khatgu masanbo maksai ngamkam saisui makge, chiudi Tingwang gu gukhaibo saisuibo-e. I Pitor 5:5b ... Tingwang niu chaliang maitu khamme, chiudi lung manon maitu lungsakhai-e. Tenkam 4:33 Ladlangtadmaidung siniu pum-tan jaojiu Rapiu Jesu ringsulan mibo lamga jengdin thiu-e, siga Tingwang niu paliu mathiu riga thoidam dijiu pikhai bide. II Korinthmai 9:15 Dinsilakbo pagu kalen jengniu aliu Tingwang tu thuankhe. II Korinthmai 8:9 Palamra naliuniu aliu Rapiu Jesu Khrista gu chalungsabo tu sibamme, chiubora para kakhiu-mai thiubam liudi naliu leng wilura kaphiu jengniu kalek-kasa-mai thiumine, khatdi pah ka-lek-kasamai thiu kabi jengniu naliu kalekwi mine. LUNGLIBO 25 Tenkam 17:30 Maidungniu simakbo wan haitu Tingwang niu phuitom khai lujiu, tuhoira mai hinatu paliu npui kasabo gasu lunglira pahniu chamtan pikhaijiu bamme. Pachangjiu chiumakge! Iniu naliu khuga dinbo-e chiubora naliudi naliu nuan gasu lunglilu maksai paliuniu shaimibo kumjiu naliudi shairabo-e. —Luk 13:3 Tenkam 3:19 Sijengniu, lungli lulo, khatdi Tingwang khulam mariwang lulo, sichiusai pahniu naliu nuandung-se kuak khai bine. Pitor niu paliu khuga dinne, "Naliu maihinaniu panuan nuan gasu maripad lujiu Jesu Khrista zan gasu tadui nphum lulo, sichiusai naliu nuandungse kuak khai bine khatdi naliuniu Tingwang gu kalen Masanbo Hiupuina dao-lune." —Tenkam 2:38 Mathi 3:2 Naliu nuan gasu, lungli lulo, palamra Tinggen kadihse nawang mide, chiujiu paniu dinne. II Korinthmai 7:10 Delosai Tingwang iuni kumjiu chalung magenthiubora chalung kali lujiu juringbo ngao ra-e, khatdi sibo jengniu wadaodi chalung niumilak; chiudi kadihgu luni kumjiu chalung magenthiubora kashaibo ngaone. 26 NUAN KUAK KHAIBO Mathi 6:14 Naliu khuga maokhai maitu naliuniu kuak khai bisai, tinggen lam bambo naliu piuniu naliu tudi kuak khai birabo-e. Ezekiel 18:21 Kasabo mai khat siniu nuan kamlan makjiu, agu ladrian-dungse majai lujiu, kawibo khatdi majibose kamsai, pah shailakge; pah maomakjiu ringrabo-e. Madukhaibo 3:20 Phuilo, Iniu kamunga chap lujiu akham maganjiu bamme; mai khat kumboniu akhuan chru lujiu, akham lekhaisai, Iniu kalung lam ngut lujiu patu maluang tiune, di pahniu atu maluang tiune. Isaiah 55:7 Kasamai siniu paliu lunlung thonlujiu, paliu maningse kali milo. Paliutu aliu Rapiu Tingwang khuga pimariwang milo; palamra pahra lungsasibo khatdi kuak khai sibo piu-e. Tenkam 5:31 Tingwang niu pabett jatlamsu patu piring khai lujiu Jupao khatdi Ranpao pithiu khaijiu, Israel maidung lunglibo wan pikhaijiu paliu nuan kuak khai bide. Mark 2:5 Jesu niu paliu malumse dejiuga dilo chiubo ngao lujiu papumphan shaibo piu khuga dinne, "Anayo, na-nuandungse kuak khai mide." KADIHPIRI GU LUNLUNG GASU TAMPADBO 27 Tita 2:11, 12 Palamra Tingwang gu lungsiat maibinaga juringbo phungwang-bose madulen khai bide. Aliuniu Tingwang simakbo khatdi kadih lunlung masia makjiu, chalung thinriakjiu tacheng tadjiu khatdi Tingwang maningga haibo ka-dihpiriga lungra lungsiat hainiu aliutu kati khaide. Kolosimai 3:2 Naliuniu kadihpiriga bambo makjiu kakulam bambo maniaga naliu chun khai lulo. Ephesamai 5:11 Chiujiu tamiubo maidung pasi masi kamakbo dungtu majang chaka thiutulo, sibosung paliu maomeng dinlen bilo. Isaiah 1:16 Naliu ruanna kam masan lulo. Iniu naliu ngamkam kasa hina ngaobambo haigasu saomilo. Yo, kasabo kamta milo. I Johan 2:15, 16 Kadihtu khatdi kadihgu mania-dungtu lungsami tulo, maikhat niudi kadihtu lungsa-e sai, papiu-tu lungsabo pakhuga ha-e. Chiusai kadihga kabambo hina cha-pum makhabo, amikgu makhabo-dung, khatdi alung kadi thiubo pakhiangna hai, papiu khugasu makge, di kadihpiri gasu-e. 28 MANA SANBO Ezekiel 36:26 Iniu lungchun kasanbo khatdi maning kasanbo naleng pikhaine. Nalungchun katanbose Iniu lu-thon lujiu kadin piubo lungchun naleng pikhai bine. I Johan 2:29 Khrista majibo-e chiubo naliuniu sisai majibo kamkinbo-e, khatdi majibo kammai sira Tingwang nah-e. I Johan 5:18 Mai khatniu Tingwang gasu mana kasan lumai thiusai nuan kam lakge, chiubo aliuniu si-e; khatdi Tingwang Nahpiuniu patu sankhai bi-e, siniu patu kasaboniu kam masa lakge. II Korinthmai 5:17 Sijengniu mai khat kumboniu Khrista ga bamme sai, para kasanbo gandamme; kaguangbo hinase tonmide, phuilo, mania hina sankam mide. Johan 3:3 Jesu niu paokakge, "Iniu nak-huga pachang paling dinbo-e, mana kasan lanlu makmai khat niudi Tingwang kadihse ngaolu lakge." I Pitor 1:23 Palamra ringjiu bambo khatdi tingtheng ringbo Tingwang ladkeng siniu halanbo makjiu halan lakbo puipiu khat nadung kumjiu naliutu mana kasan lude. NUAN GA SHAIBO — KHRISTA GA RINGBO 29 Ephesamai 2:1 nai 6 Karai gara naliugu kamao kameng khatdi kadinpiu makbo jengniu naliu hiupuina ga shai-bam niu-e ... chiujiu aliutu pi Khrista nai ringsu ncham lujiu, tinggen dihga Khrista Jesu bamga aliutu ntao aruangra kam-khai mide. Kolosimai 3:1 Naliuniu Khrista tu maluang ringsu machamlu mai-e sai, kakulam bambo maniatu phiu-lulo, siga Tingwang benjat lamse Khrista ntao bamme. IPitor2:24 Aliu nuanse Khrista niu papum paruanna singchai ga phungkhai mide, sichiujiu aliuniu nuanga shaikhai lujiu tacheng matipboga lunglu raleng pahniu ajambo jam siniu naliutu wikhai bibo-e. Galatimai 5:24 Khrista Jesu gu thiulu mainiu chapumgu masenbo hai singchai-ga gensat mide. Rommai 6:2 nai 11 Palingjiu chiumakge! Aliu nuan ga shaikhai mide dechiujiu aliu nuan ga lungbam -ngamlu ralo? ... Haise kumjiu naliudi naliu ruanna makumtao lujiu nuan ga shaibo, chiudi Khrista Jesu pen gasu Tingwang khuga ringbam-bo-e. 30 TINGTHENG RINGBO Delosai naliu pumleng maruk mai niu naliu pum gasu kashaibo gelan sune, Hiupuina leng maruk mainiu Hiupuina gasu tingtheng ringbo gesune. — Galatimai 6:8 Mose nai ramjingga tataginiu kambo kaniutu jumaseng khaimi-bo kumjiu Mai Nahpiu tudi jumaseng surabo-e. Sichiujiu patu malum mai hina tingtheng ringbo ngao lune. —Johan 3:14,15 Johan 3:36 Mai khat kumboniu Nahpiutu malumme sai tingtheng ringbo daolude; mai khat kumboniu Nahpiutu malum maksai ringbo dao-lakge, chiujiu Tingwang gu sajai-ga bamne.... Tingtheng karingbo chiubora nanghai khatnakha bambo majibo Tingwang si-e, khatdi nangniu langkhaibo Jesu Khrista tu silura chiubo-e. —Johan 17:3 Rommai 6:23 Nuan phijengra kashaibo-e; chiudi Tingwang niu aliu Rapiu Jesu Khrista gasu pikhaibo kalen sira tingtheng karingbo-e. Johan 5:24 Iniu naliu khuga pachang paling dinbo-e. Maikhat kumboniu alad chiulujiu atu langkhaibo patu malum Iumai hina tingtheng ringbo daolune patuse ladjan thiudai lakge, chiudi kashaibo gasu karingbo lam kenpad mide. JURINGBO DAOSIAKRA 31 Isaiah 32:17 Maihinaniu majibo tenbo duan-niu, agi-manaibo khatdi manang makbose tingthengjiu thiumi rabo-e. Galatimai 4:6 Chiusai naliu panahmai thiulu-bo duanniu Tingwang panah Hiupuina aliu lungga langkhaibo siniu Abba, Apiu chiu senne. sajiu apumsiak madulen khai bine. Rommai 8:16 Aliu Tingwang nadung-e chiubo din madura Tingwang Hiupuina niu aliu hiupuina ga nkhakhai-e. I Johan 3:18, 19 Sichiusai aliuniu aliu Cham, aliu ladniu makjiu, ngamkam nai maji-boniu lungsakhe. Johan 14:21 Agu chamtantu lukhaimai khatdi majibo pase alu lungsabo-e. Atu lungsamai hinatu Apiuniu lungsakhai bine; Iniudi patu lung- I Johan 4:13 Haigasu aliu silu-e, chiubora aliuniu pakhuga bamsai, pah aliu khuga bamme; palamra paniu aliu leng pagu Hiupuina pikhaibi-e. 32 LUNGCHUNGA BAMBO KHRISTA GU CHUNWIBO Johan 17:13 Tuhoira I nakhu lam wangkin-ne, sichiujiu paliu khuga agu chunwibo hai phuijiu bamlura Iniu kadihpiriga haise dinkhaibo-e. Rommai 14:17 Palamra Tingwang kadihse tiubo khatdi sakbo makge, chiudi Hiupuina ga tacheng matipbo, agi-manaibo khatdi mathabo-e. Isaiah 12:3 Kacharimai khuga taduiniu chunwibo phungwangbo kum, Tingwang niu pamaidungtu rankhai biboga pabu chunwi-e. Atu Khrista nai majangjiu sing-chaiga masengsat mide, khatdi I gkmbose I makjiu, alungga bambo Khrista niu-e khatdi tuhoi chamai kumjiu lungkinbo alun-lung haise malumbo ganiu lung kakin gu-e, kamalumbo sise atu kungjiu ajengniu papum khai kabibo Tingwang Nahpiu tu malumbo si-e. —Galatimai 2:20 Johan 15:11 Iniu naliu khuga haise dinkhai-bora naliuniu agu chunwiboga bamlu raleng-e, khatdi naliugu chunwibose tingtheng lura leng-e. Tathoilui 16:11 Karingbo npui gase nangniu atu jukhai bine; nangniu atu ma-jang bambo jengniu achun wijiu bamne, khatdi na-nkha siniu tingtheng chunwibo phungwang-e. RAPIU KADIN PIUSIAK RABO 33 I Samuel 12:15 Chiudi naliuniu Rapiu kadin piumakjiu khatdi pakhuan king-khai maksai, pahniu naliutu khatdi naliu wangtu atung rabo-e. Naliuniu maikhat kadin piune chiujiu pikhai misai sibo piu bang thiu mibo-e, kashaibo patrabo nuan bangdi sui-e, maksai Tingwang khuga kam majikhaibo kadin piubo bang thiudi sui-e, chiubo naliuniu masanjiu si-bamme. —Rommai 6:16 II Thessalonimai 1:7-9 Chariu khengbo gasu naliu tudi aliutudi pahniu pimathak khai bine. Haise Rapiu Jesu tinggen lamsu pagu ka-ngambo mazadung nai wangboga pikhai birabo-e. Tingwang tu lukhaimak maidung khatdi aliu Rapiu Jesu gu kawi-chamtu majaimak maidungtu chami puangniu kam mathad birabo-e. Paliutu Rapiu niu pakendibo ka-ngambo bam gasu pibam tam-khai lujiu tingthengjeng harabo mathadga pibam khaine. Tajaidung ll:26-28a Thoidam nai tasiang kadara Iniu thainai naliu khuga pikhai-e-naliuniu Rapiu naliu Rawang ladrian majaisai thoidam daone, chiudi haibo ladriandung hai naliuniu majai maksai tasiang daorabo-e, haise Iniu naliu khuga thainai chamtan thiujiu dinbo-e. KHRISTA TU DIN MADU SIAK RABO 34 Philippimai 2:11 Chiusai Tingwang kendira jengniu chamai lib. hinaniu Jesu Khrista hai Rapiu si-e chiujiu din madu padle. Mathi 10:32, 33 Mai khatniu mathiu suangga pase agu-e chiujiu din madu pat-sai, Idi paduan jengniu tinggen lam Apiu masuangga patu din madune. Chiudi mai khatniu mathiu suangga atu lukhai maksai, Idi tinggen lam Apiu masuangga patu lukhai lakge. Rommai 10:9, 10 Nangniu Jesu se Rapiu-e chiujiu madu padsai khatdi Tingwang niu patu kashaibo gasu piringsu khaimibo-e, chiujiu malumsai palung chun gasu malumme khatdi haichiujiu kam majikhaibi-e, khatdi pamunniu din madu padle khatdi haichiujiu rankhaibi-e. I Johan 2:23 Saokum mainiu Nahpiu tu sui-mak sai Papiu pakhuga ha-e; saokum mainiu Nahpiu tu lu-khaisai papiuse pakhuga bamme. Luk 9:26 Mai khatniu aduan jengniu khatdi acham duanniu mangam sai, chamai Nahpiu niudi pa-maken diboga khatdi Masanbo mazadung masuangga khatdi Papiu maken diboga wangdasai mangam rabo-e. SATAN — ALIU I Pitor 5:8 Kaden sijiu akhe bamlol Naliu-gu mikrebo Devil siniu marajiu bambo nduangqui khat kumjiu, maitu kajuangra phiu bamme. II Thessalonimai 2:9 Kasabo piu wangbo tingga Satan gu pumtan thinwangjiu ka-tam-tambo, aratbo, tasibo nai maisuang habo kamsu rabo-e. Mathi 4:1 nai 10, 11 Sigasu Devil niu Jesu tu hiamra Hiupuina niu ramjinglam puitad mide ... siga Jesu niu paokakge, "Satan, tadmilo." Masanbo Ariakniu dinne, nangniu narapiu Tingwang tu ruanna kahum rabo-e khatdi pangam ruanna kam KADIPIU 35 rabo-e. Sigasu Devil niu Jesu tu phudkhaide; khatdi mazadung niu wangjiu patu nkha khaide. Ephesamai 6:11 Naliuniu Satan gu paru kasabo tu sun ngamlu raleng Tingwang ripon hina piululo. Tenkam 26:18 Nangniu paliu mikse tamiubo gasu kabenbo pingao khai rabo-e khatdi Satan pumtan gasu Tingwang pumtan pingao khai rabo-e; sichiujiu paliuniu atu malum ludasai paliu nuanse kuak khai bine khatdi Tingwang niu kadalu maidung ruang gase paliu bam daolu rabo-e. 36 SATAN TU < Chiusai kasabo piu patuse ma-dukhai mine, sibo tingga Rapiu wangjiu pamun gasu padbo pasiu ganiu patu kamsatjiu kam maha-mi rabo-e. —II Thessalonimai 2:8 Jacob 4:7, 8a Sijengniu naliu Tingwang cham phunglo, khatdi chara kasabotu sunlo, chiusai pah naliu khugasu pak mine. Naliu Tingwang khuga manawang lulo chiusai pahdi naliu khuga manawang khai bine. Paniu paliutu tatia nai tazaigu namaidung kubo kum, Jesu pa-pumsiak paliu kum mibo-e, khatdi paliu chamainagu Iunlung gase lu ncham khai mide. Paniu haise NGAMBO gasu kashaibo ga pumtan bambo Devil patuse paniu kam mahami raleng-e. —Ibrimai 2:14 Sicbiusai aliutu Khrista gu lungsabo gasu kampang ngambo sao bamlo? Chalungchun, chariu-bo chaphai-tani habo niuma, ka-pingbo niuma, maksai kashaibo niuma?... chiudi aliutu lungsa khaibibo Rapiu duanniu palam hinaga aliura kangam maidung suang nkiu-e.—Rommai 8:35 nai 37 Mai khatniu nuan kamsai, para chara kasa gasu-e, delosai chara-kasa sira karai gasu maojiu bambo-e, haibo charakasa ten kam mahara Nahpiutu madulen wangbo-e. —I Johan 3:8 LUNGSABO, KHOM MAI TU MADIUBO 37 I Johan 4:20 Mai khatniu, pah Tingwang tu lungsa-e chiulujiu, pasingnatu marengsai para arat mai-e, palamra mai khatniu ngaobambo pasingnatu lungsa makjiu ngao mak-bo Tingwang tu lungsa silakge. I Korinthmai 13:1 Iniu chamaina lad khatdi mazadung lad hina dinsi bamdi, lungsabo hasai, kakhing bambo siamtoi kumbo-e. Johan 13:35 Naliu khuga lungsabo hai bam-sai, mai hinaniu naliu hai akhom-maidung-e chiubo silu rabo-e. Chiudi Hiupuina rasira lungsabo, mathabo, agi-manaibo, kheng- sibo, njangbo, kawibo, malumbo, manonbo, papum thinman lu-mai-e. — Galatimai 5:22,23a Johan 21:16 Luanniabo thiujiu Jesu niu pakhuga din lanne, "Johan nahpiu Simon, nangniu atu lungsa monma?" Paniu paokakge, "Yo, Rapiu Iniu natu lungsa-e chiubo nangniu sijiu bamme." Jesu niu pakhuga dinne, "Agu milidung tu akhi khailo." I Johan 3:14 Aliu singna maitu lungsabo jengniu aliu kashaibo tu kenlujiu karingboga npad mibo-e mai khatniu maitu lungsa maksai kashai-boga pah bam kha-e. 38 JESU KHRISTA Tenkam 10:39-41 • Paniu Israel mai kadihga khatdi Jerusalem ga kamkhai mibo hi-nagu aliuniu jengdin-e. Sichiujiu pafiuniu patu singchai rigasu natri gianjiu kamsat kamigu-e. Chiudi Tingwang niu patu jengsum saiga kashaibo gasu jur-ihgkhai bijiu ngaolen khai-e, chiudi maihina khuga makjiu Tingwang niu kadalumai, chiu-bora pamu kashaibo gasu ringsu lanbo saiga, tiu, macham sak-macham mimai aliuniu jengdinne. Johan 20:26-28 N-nid kak khat saiga, khom-miaidungse akham lujiu bam RINGSU LANBO raungga bamme. Akhamse kham-ten khai nbamme, chiudi Jesu niu paliu ruangga wang chap lujiu dinne, "Naliu khuga agji-manai bamlo." Sigasu .paniu Thomas khuga dinne, "Naben kario padlo khatdi aben hai phuilulo, naben nthapadjiu alepga kamed khailo. Nalung makbose thiu talo, khatdi malum lulo!" Thomas niu patu paokakge, "Arapiu khatdi Ara-wang!" Mark 16:9 Jesu niu kashaibo gasu ring-sulan lubo saiga, Nidnai nsuan kalu paniu rasa chinnia hathon-pad mibo pui, Magadalene Mary khuga lenkhai raithu-e. RINGSU LANBO ALIUGU KENDIBO MALUM 39 Mathi 16:21 Sibo tinggasu Jesu niu pak-hommaidung khuga masanjiu dinne, "Iniu Jerusalem lam tadra-bo-e, sichiujiu khangkiang maidung, singkupidung, khatdi Ta-cheng-tajai gu katipaodung khu-gasu I magenthiu khengrabo-e. Atu kamsat khaine, chiudi pa-sumbo nai I ringsulan rabo-e. Johan 5:28, 29 Haiga naliu suangha midulo; palamra kashaimai siniu pakhuan chiurabo wanse wangkinne. Sichiujiu paliuse paliu rao gasu npa-drabo-e. Kawibo tenkhaimi maidung siniu ringsujiu lungbam mirabo-e, khatdi kasabo tenkhaimi maidung siniu ringsujiu ladjan thiurabo-e. Rommai 6:3-5 Khrista Jesu ga tadui nphum mibo aliu mathiu, Rapiu gu shai-boga tadui kiukhai mibo-e chiubo naliuniu simakma? Aliu tadui nphumbo ganiu, aliu pah-panai shaiboga nphum ncham khai mide, chiusai Rapiu kendibo ganiu Khrista tu shaibo gasu pir-ing sulan mibo kum aliudi kasanbo ringtingga lungmi raleng-e. Palamra aliuniu Rapiu niu shaikhai mibo aliga khat thiukhai misai Arapiu gu ringsulan mibo gadi-khat thiurabo-e. ■ ■•■ ~ Luk 1:74,75 ■ Aliutu mikre maidung khugasu jupad khai bine chiujiu ladrian thiukhai-e, khatdi aliuniu ping-makjiu patu akhira-e, sichiujiu aliu hai pasuangga masan-ra-e khatdi nchang jiu bamra-e, aliu ringtingga. II Korinthmai 7:1 Haibo ladriandung bambo jengniu akamaidung aliu pum nai aliu Hiupuina tu kam taniabo hina gasu aliu ruanna kam masan lujiu Tingwang tu pingboga masan tathui lukhe. II Timothy 2:21 Sichiujiu maikhat kumboniu kasabo hina gasu paruanna kam masan lusai, patu kakungboga thinkhaine, palamra pahra kat-padmibo papaoniu thinra, kawibo ngam kam hinaga thinra kaden lubo-e. I Pitor 1:2 Naliutu Papiu Tingwang niu maningbo saisuijiu khatdi pagu Hiupuina Masanbo mai pithiu khaira, khatdi Jesu Khrista zai siniu khiu masan lujiu pah kadin piuraleng kadakhai mibo-e. Lungsiat nai agi-manaibose naliu khuga phuijiu bamlo. I Pitor 1:15 Sibosung, naliutu kubo Tingwang se masanbo kumjiu naliuniu kambo hinaga masan lulo. Isaiah 35.8 Siga npui kadibo khat bamme, pajanniu, "Masanbo Puidi" ku-e. Nuan mai khatniudi sibo puidi riga tadmari lakge. Kapangmai khatniudi siga ngutsi lakge. Ibrimai 13:12 Sise kumjiu Jesu niudi pazainiu maidungtu nuan gasu khiu masan lura namdi lenlam shaikhai mide. I Johan 1:9 Chiudi aliuniu aliu mao dinpad bisai, aliu nuan kuak khaira khatdi aliu mao hina gasu kam masan-ra, Rapiu pahra malumbuibo khatdi kamajibo-e. Mathi 3:11 Naliuniu lunglibotu lenra Ira naliutu tadui gasu nphum khaibo-e, chiudi asailam wangkinbo paniu naliutu Masanbo Hiupuina nai chami gasu nphum khaibi rabo-e. Pase asuang di nkiu-e. Ira paphitop juradi akaji makge. Ephesamai 1:4 Kadih dam makhabo masuang gasu aliu Khrista nai khat thiura Tingwang aliutu kadalude, sijengniu aliu pama suangga ka-mao hajiu khatdi aliu masanjiu bamkhe. 42 HIUPUINA NIU PHUIBO MAI Luk 11:13 Haijiukha naliuniu sajiu bamdi, naliuniu namaidung khuga kawibo pikhai raleng si-e. Sichiusai, tinggen lam piu paniu khengmai hina khuga Masanbo Hiupuina se pikhaibi rabo-e! Chiudi Masanbo Hiupuina siniu nab'u riga kiukhai bisai, naliu khuga pumtan niu phuimi sune, sichiusai aduanjeng gasu naliu ... lam-chap thiurabo-e. —Tenkam 1:8a Rommai 8:9 Chiudi Tingwang gu Hiupuina niu palingjiu naliu lungga lungbamme sai, naliu hai chamai-na lunlungga lungbo makge, liupuina gu lunlungga lungbo-e. Maikhat kumboniu Khrista gu Hiupuina pakhu bam-mak sai, para pagu makge. Ezekiel 36:27 Iniu ahiupuina se naliu khuga pikhai bine khatdi Iniu naliu khuga pikhaibo ladrian hina naliu majaijiu piura Iniu phuikhai bine. Tenkam 13:52 Antioch ga malum maidungse chunwibo nai Masanbo Hiupuina niu phuijiu bamme. Tenkam 4:31 Sichiujiu paliuniu khengloibo-ga, paliu madui bambo bamse malaiwang-e. Paliu mathiuse Masanbo Hiupuina niu phuilujiu Tingwang chamse hujiu dinsude. KHRISTIAN MAIDUNG LENG MAISUANG HABO 43 LADRiANDUNG Tathoilui 34:18 Palungchun nkhinmai khuga Rapiu ra najiu bamme. Paliu chun hami maitu paniu gukhai bi-e. Isaiah 66:2 Ting-kadihpiri pakhiangna I apum siakniu damkhaibo-e! Atu pingjiu khatdi alad majaijiu lungmanon mai khatdi palung ka-limaitu Iniu achun kimme. I Pitor 4:12, 13 Akamaidung yo, naliuniu ma-genthiu chariu khengbambo hai wa katambo kumjiu naliu suang-ha mitulo. Chiudi Khrista gu chariu khengbo naliuniu phung macham bambo jengniu chunwi bamlo, palamra pagu paken pangam dibo madubo naise naliudi chunwiboniu phuimi rabo-e. Madukhaibo 21:4 Siga paniu paliu mik gasu paliu mikdui nunsang khaine, siga ka-shaibodi bamlan lakge, chalung chariubo, kakapbo thiuniubo bamlan lakge. Karaibo mania hina kui mide. Tathoilui 37:3 Rapiu tu malumjiu kawibo kamlo, wadi manang makbo ramga lunglo. 44 KAHIAMBOGA LADRIAT KHAIBO Khatdi tuhoira kahiambo ga ngutkhai maitu paniu nkha ngamme, palamra pah papumsiak kahiambo daojiu chariu khai kamigu-e. —Ibrimai 2:18 Rommai 16:20 Watheng makjiu agi-manaibo bamra Tingwang niu Satan tu naliu phi hangga thonkhai bine. Tathoilui 34:19 . Kawimaidi wajiukha chariu ma-genthiu-e chiudi Rapiu niu patu wahina gasu gukhai-e. 'Nangniu tadui kasukbo kenjiu bamdi Iniu natu maluang bamne; nagu chariu magenthiubo siniu natu nammi lakge. Nangniu chami jiuga tadjiu bamdi, natu rumi lakge; katanbo gu kamadiu-bo siniu natu wakhatdi kam masa lakge. —Isaiah 43:2 Rommai 8:28 Tingwang niu pamaning saisui-jiu kulumai khatdi kadalumai hina lengra wa pakhiangna wikam najiu tadkiu lura Hiupuina siniu kamkhai-e. Naliuniu khenglu lakbo siniu wangjiu naliutu hiamkhai makha-e, chiusai Tingwang ra malum kabuibo-e khatdi pahra naliu kheng kalakbo kahiambo naliu riga kbaibi lakge, sichiubo makjiu kahiambo kawangbo Iuan naliu khenglu raleng paniu pumtan pikhai bine. —I Korinthmai 10:13 CHARI NGAMMAIGA LADRIAT KHAIBO 45 Madukhaibo 3:12 Ngamlu maitu Iniu Apiu Tingwang rakiga katiang khat pithiu khai bine, sichiujiu pah sigasu wadaodi tadpatlan lakge. Iniu pariga Arawang zan, Arawang gu namdi. zan, Arawang kadin gasu wangkiurabo Jerusalem kasanbo zan, khatdi azan kasanbose raokhai bine. Madukhaibo 3:5 Sichiujiu ngamlumai situ kaka-bo puan piukhai bine, di karingbo ariak khuang gasu paliu zan luthonmi lakge. Paliuse amai-dung-e chiubo Iniu Apiu masuangga khatdi pagu mazadung masuangga madujiu dinpadne. Madukhaibo 3:21 Iniu ngamlujiu Apiu wangbam-ga tuhoi Apiu mungga ntao bambo kumjiu, ngamlumai hinatu awangbam gase, amungga ntao macham bamra pikhai bine. Madukhaibo 21:7 Kangambo paniu haibodung hina lune di Iniu pagu Tingwang thiune, di paniu anahpiu thiune. Madukhaibo 2:7 Phumlingdungga Hiupuina niu dinbose pakon kathiu hinaniu chiu lulo! Kangambo patu Tingwang gu paradise ga bambo saui singbang gasu tiura Iniu pikhai bine. '• 46 TANAO TABO LAMGA TINGWANG NIU ALIU KHUGA DINKHAIBO I Korinthmai 7:10, 11 ~Chiudi kalekthiu kamimai 'khuga Iniu makjiu Rapiu niu haichiu dinne, panaoniu pakinatu mah mitulo. Chiusai paniu tad mine chiudi chami thiulan tulo; sichiu makjiu pakina nai chun juanlujiu aruanglan milo; khatdi pakina niudi panaotu tah dulo. Panaotu talujiu kaki npuimaitu lulan maise makhabo-e; khatdi tamibo puitu lulan maidi makhabo-e. —Luk 16:18 -Din rambaboga, npuimai mai-nao thiubo pui khatniu karing-"then pakhuga tacheng-tajainiu pirat khaijiu lung-e; chiudi pakina shaimi sai pakina gu pirat khaibo tacheng tajai gasu paniu pachun parang thiumi rabo-e. Haichiujiu pakina ringjiu bamboga, pase ka-kibo npiumai khat khuga lungmi-sai, patu kamakhabo pui chiu kurabo-e; chiudi pakina shaimi sai paniu pachun parang thiuboga bamjiu kakibo npiumai khat khuga milanjiu tadi pah makhabo makge. —Rommai 7:2,3 Chiudi tuhoira Iniu naliu khuga dinbo-e, panaoniu makhabo makjiu, mai khatniu panao tadi, pase milan misai, makhabo-e; khatdi mai khatniu takhaibo puitu lulan-sai padi makha mibo-e. -Mathi 5:32 KHRISTA WANGLANRABO Johan 14:3 Sichiujiu Iniu tadlujiu naliu leng pabamse kaden lusai, Iniu bambo bamga naliudi bamra I maian wangjiu naliutu puine. I wangji sune. Nakhuga bambo kangambo gu tathuanse mai khatniudi sutmi makra thin matip lulo. —Madukhaibo 3:11 Mark 8:38 ^ Sichiusai, mai khatniu aduan jengniu khatdi agu kawicham jengniu, haise charatu simakbo khatdi kasabo ken-ga mangam sai, chamai Nahpiu siniudi paken-dibo Papiu nai masanbo maza-dung masuangga wang dasai, pa-duan jengniudi mangam rabo-e. 47 Mathi 24:30 Chiujiu chamai Nahpiu gu ma-dan tinggen lamsu maduwang sune. Chiusai kadihga jat hina paliu gah jumjiu kapsune. Sai chamai Nahpiu pumtan nai ken-dibo thiujiu kamuang riga tong-lujiu wangkinbo paliuniu ngao sune. Naliudi naliu lung khengsijiu bam lulo, naliu lung matipjiu bamlo; delosai Rapiu tingmikse namide. —Jacob 5:8 Mathi 24:27 Delosai tinggen lamsu ting-kalik khaijiu, tingbang lamdi ngaobo kumjiu, chamai Nahpiu wangrabodi sikum siak sune. 48 KHRISTA I Johan 3:2 Singnamai, aliu tuhoira Tingwang nahmai mide, di pasai dechiu suralo simasan lulakge, chiudi patu madulen wangsai, aliudi pakum misune chiubo sibamme; delosai aliu patu ngao-bo kum siakjiu ngao sune. Madukhaibo 16:15 Phuilo, I ka-agamai kumjiu wangkinne. Papumruangjiu tad-makra, lenlam papumruang len-makra, paphai pani kaden lujiu khuanbam maise paduan wi-e. Sichiujiu naliudi kadensi siakjiu bamlo, palamra chamai Nahpiu naliuniu maning makjingbo ting-ga wangrabo-e. —Luk 12:40 'ANGLANRABO Chiujiu dinne, "Galilee maidung, dekamjiu naliu chaplujiu tingpuk lamse p.iuijiu bamjiulo? Haibo Jesu, naliu khugasu tinggen lam lusu mibo haitu paniu tinggen lam khangmibo naliuniu ngaobo kum gapjiu pah wanglan rabo-e. —Tenkam 1:11 Mathi 16:27 Palamra chamai Nahpiu niu Rapiu gu kendiga pagu maza-dungtu maluang lujiu maihina ngamkam saisuijiu paphijeng piraleng wangkiune. Luk 21:27 Sibosai chamai Nahpiu siniu pa-kendibo nai pumtan jaojiu ka-muang rigasu wangne. TINGWANG LADKENG Luk 21:33 Tinggen nai kadihra hamine, chiudi aladdung haira wadaodi halakge. Mathi 22:29 Chiudi Jesu niu paliutu paokakge, Masanbo Ariak khatdi Tingwang gu pumtan simakjiu naliu mao mide. II Pitor 1:21 Palamra phaimiu kakunggu champao haise chamaina mailing gasu wadaodi padbo makge, chiudi Tingwang khugasu wang-bo champaose paliuniu dinboga Masanbo Hiupuina siniu maidung situ thinman mibo-e. II Timothy 3:16 Masanbo ariak hinase Tingwang niu pikhaibo-e, haichiujiu haisiniu majibo katikhaira khatdi tacheng matipjiu lungra lad-din khai rabo leng-e. Tathoilui 119:11 Iniu nagu tacheng-tajai alung-ga khai-e chiusai Iniu nakhuga nuan kamkhai lakge. Tathoilui 119:105 Naladkeng hai atu majangra chamibung khatle, khatdi a-npui leng kabenbo khatle. This booklet is published in the languages listed below for free distribution: Assamese Bengali Bhojpuri English Gujarat! Hindi Hmar Kanarese Karbi Kharia Khasi Konkani Kuki Liangmai Naga Maithily Malayalam Manipuri Mara thi Marwari Mawchi Mizo Mundari Nepali Oraon Oriya Punjabi Rongmei Naga For a free Bible correspondence course, ^ ^ please send your name and address to: A " f> S.T.L. P.O. Box 656 Bombay 400 001 India Santali Sindhi Tamil Tangkhul Naga Telugu Urdu Vaiphei Zomi vfrr vJUy 210 Liangmai Naga